den a volgin g

II,SUS eillSf IS

THOMAS A KEMPIS.

Nieuwe verbeterde druk.

Met Oefeningen en Gebeden achter ieder Hoofd-stuK door den Eerw. Pater Gonnelieu S. J.

Met een bijvoegsel

\'sBosch, G. MOSMANS ZOON . Hïarlct A 14.

VO O RREDE,

Het werkje, waavvan hier eeno nieuwe Jfederduit-sche uitgave wordt aangeboden, onder den titel van: Navolging van Jesies Christus, is aldus genoemd wegens deszelfs aanhef in het l^st0 boek : die Mij navolgt (zegt de Heer) wandelt niet in de duisternis. (Joan.

vm. 12.)

Het bevat, hoezeer ook in den eenvoudigen stijl geschreven, de kern van het zuiverste en verhevenste onderricht. — Bij den eersten opslag treft het door zijne onvergelijkelijke eenvoudigheid. — Men vindt weinig aanlokkelijks in die reeks van spreuken, die daar zonder orde op het papier schijnen nedergeworpen. — Inderdaad heeft de spreukwijsheid van Thomas een zeer alledaagsch voorkomen. Hen meent dat men gemakkelijk hetzelfde , op dezelfde wijze, zou hebben kunnen zeggen. Zelfs ontsnapt dikwijls op het eerste gezicht het puntige, dat de eene gelijksoortige spreuk van de andere onderscheidt, aan het oog. — De spreuken van Thomas hebben den stillen glans van parels, waaraan zij , ook door hare opvolging aan het dikwijls verborgen snoer van des Schrijvers gedachte, niet kwalijk gelijken. Intusschen, liet duurt niet lang of men heeft ze als zoodanig herkend en geschat.— Men begint zich te verwonderen over ^ulk een\' diepen stroom van wijsheid , waaruit al die schatten zijn voortgekomen. — In dit opzicht vergelijkt men onwillekeurig den eenvoudigen Thomas a Kempis met den wijzen koning van Jerusalem. Ja , misschien bestaat er geen werk , dat, na de heilige Schrift, meer lezers gevonden heeft dan dit zelfde boekske: Over de Navolging van Christus. — Van het oorspronkelijke telt men meer dan twee duizend uitgaven. — De vertalingen, die er alleen in het ÏVansch van bestaan , gaan het getal van duizend te boven, en worden nog dagelijks met nieuwe vermeerderd.—-Er is geene bekende taal, waarin het niet is overgebracht. De lofspraken in zoo vele talen , aan dit

VOOKBEDE.

kleine geschrift te beurt gevallen, zouden bijeenverzameld , een groot boekdeel vullen: ja, men heeft niet geaarzeld aan hetzelve een\' lof te geven, dien het met geen ander menschelijk geschrift deelt.

Immers, de vermaarde Fontenelle zegt er van : (1) quot; de JSTavolging van Christus is het schoonste boek , dat ooit uit menschen handen kwam , want het Evangelie is niet van monschelijke herkomst.quot;

Degroote Leibnitz drukt zich aldus uit: quot; De Navolging van J. C. is oen der voortref.ijkste werken, die ooit geschreven zijn. G-elukkig hij , die den inhoud niet alleen bewondert, maar er ook zijn leven naar richt.quot;

De kundige Perponcher laat zich in zijne voorrede over de ^Navolging niet minder gunstig uit: «het boek *\' zegt hij , / heeft genoeg eigenwaarde, om geen

• ander gezach of aanbeveling te behoeven. — Er // heerscht zoo veel kalmte in, zoo veel ervaringsvrucht, n zoo veel helderheid , zoo veel opbouwings- en voe-\'/ dingskracht; en is de inhoud zoo nuttig, zoo be-

• langrijk , eenvoudig , zacht, bescheiden en liefderijk //is de stijl; maar ook hoe kort, krachtig en verhe-// ven tevens. hoe wel naar den toon der ware wijs-// heid geschikt; hoe brandend in godsvrucht, hoe // geheel de zaligheid des hemels ademende!quot; (Nav. van Chr. voorr. xvni.)

Voegen wij hierbij nog de getuigenis van eenen schrijver die der Katholieke Kerk tot sieraad strekt, en bij haar zulke onwaardeerbare verdiensten heeft: het is die van den voortreflijken Bisschop van Regens-burg, Sailer. (2) Ik zocht eenen vriend,quot; zegt de waardige man, \'/dien ik te huis steeds bij mij koude // hebben en ook op de reis licht mee koude nemen, // zonder den voerlieden reden te geven, om zich // over een zwaar gepak te beklagen. — Ik zocht quot; eenen vriend, die mij in alle gevallen de waar-•/ heid durfde zeggen, mij overal op den afgrond der \'/ eigenliefde, en op mij zeiven opmerkzaam maakte ; // eenen vriend, die den trage aanspoorde, en den ijve-ji rige op het spoor hield ; die den treurige opbeurde , quot; en den blijmoedige betoomde, den dwalende bestraf-

(1) Vie du grand Corneille. (2) Lettr. p. 77.

VOORREDE.

* te, en den afgematte verkwikte. —Wel is waar, ik // wist wel, dat buiten God, nergens zulk een alom-// tegenwoordigen vriend te vinden was. Maar juist // daarom had ik eenen tweeden zichtbaren vriend noo-// dig, die mij den alomtegenwoordigen, onzichtbaren // vriend herinnerde en tot hem henen dreef. En dezen // getrouwen zichtbaren vriend, die mij op God aan-// dachtig maakte, en tot God aanspoorde, vond ik in // het boek van de Navolging van Christus. Kiet eén-\'/ maal heb ik dezen vriend op vleierij kunnen betrap-// pen — Niet eenmaal voegde hij aan de eigenliefde // een gunstig woordje toe; overal vervolgde hij haar, // en rukte haar honderderlei maskers van het aange-// zicht, of joeg haar met een scherp indringende roede // uit de geheimste schuilhoeken, waarin zij zich ver-// borgen had, onbarmhartig weg. Niet éénmaal verde-// digde hij de begoochelende verbeeldingskracht tegen // de voorrechten van het heilig gebod in ons. Nietéen-// maal bracht hij aan de mode het offer, om door dunne // vernis der menschenliefde voor de goddelijke liefde // zelve te verkoopen; stout en koelbloedig noemde hij quot; zelfbedrog wat zelfbedrog, ijdelheid wat ijdelheid is. -Hij eerde mij de beste wenschen mijns harten be-»/ proeven, en zelfs de vroomste bewegingen van mij-// nen wil wantrouwen. Hij leerde mij droomen van // waarheid, en den vinger Gods onderscheiden van de // verborgene bedriegerijen der booze eigenliefde. Ge-// sterkt door dezen weldadigen invloed mijns vriends // op verstand en hart, kreeg ik hem meer en meer // lief, verstond ik hem beter en beter, en werd ik // eindelijk ook zijn vriend, zoo als hij lang de mijne // was geweest.quot;

Zoo spreekt Sailer, en in deze zijne taal stemmen zoo vele andere mannen mede, die door deugd en verstand zich eenen onsterflijken roem verworven hebben. Ja de Navolging bevat niet alleen aanmerkingen, welke geschikt zijn om de ziel te treffen , zij is daarenboven opgevuld met bewonderenswaardige raadgevingen in alle omstandigheden des levens. — In welk eene gesteldheid men zich ook bevinden moge, men leest ze nooit zonder vrucht. — De heer de la Harpe

VOORREDE.

is een hieryan treffend voorbeeld; laat ons dezen eens hooren spreken: quot; Ik was in mijne gevangenis alleen in eene kleine kamer quot; zegt hij „ en diep bedroefd. quot; Sedert eenige dagen had ik de Psalmen, het Evan-quot; gelie en eenige goede boeken gelezen. Derzelver uit-// werking was schielijk, ofschoon trapsgewijze. Reeds * was ik aan het geloof teruggegeven. Ik zag een nieuw // licht; maar ik ontstelde en werd neerslachtig , daar «het mij eenen afgrond, namelijk dien van eene // veertigjarige afdwaling aanwees. Ik zag de geheele gt;\' kwaal, maar nog geen redmiddel. 2siets was er rond-» om mij, dat mij den bijstand van den godsdienst h aanbood. — Van de eene zijde was mijn leven in mij-// ne oogen, zoo als ik het bij het licht der hemelsche //waarheid zag, en van eene andere zijde de dood, // dien ik dagelijks verwachtte, zoo als men dien toen // ontving. De Priester verscheen niet meer op het // schavot, om dengene, die sterven moest, te vertroos-// ten; hij beklom het niet meer dan om zelf te sneven. // — Vol van deze treurige denkbeelden . was mijn \'/ hart verslagen, en wendde het zich tot God, dien ik u had weergevonden, en nognauwlijks kende. Ik zeide // tot hem : wat moet ik doen ? Wat zal er van mij wor-// den ? — Ik had op eene tafel het boekje der Navol-// ging. en men had mij gezegd, dat in dit uitmuntend //werkje, dikwerf het antwoord op mijne gedachten v zoude vinden. — Ik opende hetzelve onverschillig , // en mijne aandacht viel bij het openen op deze woor-// den : Zie mij hier, mijn zoon , ilc hom tot u , omdat quot; gij mij geroepen lieht. Ik las niet verder, want de // schielijke indruk dien ik ondervond, is boven alle i uitdrukking verheven; en het is mij even onmogelijk, // dien mede te deelen als te vergeten. — Ik viel met het » aangezicht ter aarde, en zwom in tranen, onder het // aanheffen van een luid geschreeuw, en het uitspreken // van afgebrokene woorden. Ik gevoelde dat mijn hart u verlicht en meer opgeruimd was, maar tevens als // ware het gereed te bersten. Overvallen door eene me-// nigte van denkbeelden en gevoelens , weende ik vrij // lang, zonder dat mij eenig aandenken van dien toe-« stand overbleef, dan dat mijn hart nooit iets sterker

VOOEREDE.

tgt; en aangenamer gevoeld heeft; en dat de woorden : quot; Zie mij hier, mijn zoon , onophoudelijk in mijne ziel // weergalmden, en op eene krachtige wijze al hare // vermogens schokten. quot;

Hoe vele verborgene genaden moet dan niet het boek bevatten, waarvan eene enkele plaats, niet minder kort dan eenvoudig, eene ziel, die door filozofl-schen hoogmoed sedert langen tijd verhard was, heeft kunnen treffen I —

Dat men zich intusschen daarin niet bedriege. — Om die levendige en plotselinge indrukken, en zelfs een waarlijk heilzaam uitwerksel, voort te brengen, vereischt de Navolging een wèl bereid hart. Men kan er tot een zeker punt het bekoorlijke van gevoelen, men kan het bewonderen, zonder dat uit deze onvruchtbare bewondering eenige verandering in den wil of in het gedrag voortvloeit.

Niets is voor de zaligheid nuttiger, dan hetgeen op de ootmoedigheid berust: indien men niet ootmoedig is, of tenminste niet verlangt het te worden, zal het woord van God op de ziel vallen , gelijk de dauw op eene dorre zandwoestijn. Als de Zaligmaker zijnen Leerlingen den hemel wilde aanwijzen, wat deed hij dan? Jesus nam een klein kind, plaatste het in hun midden en zeide: -/ voorwaar, ik zeg u, indien gij niet wordt als kleine kinderen, zoo zult gij niet ingaan in het koningrijk der hemelen.quot; De man, die dit boekske schreef, had tot zinspreuk : Zoele onhekend te hlijven. (amo nescire.,(De strijd, die sedert eeuwen tot op dezen dag over den waren Schrijver van dit werkje gevoerd wordt, is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de nederigheid van den maker, die zich in zijne handschriften alleen als afschrijver (hie liber elt scriptu-manu et characteribus Thomce a Kempis) doet voorkomen. En nochtans heeft deze ootmoedige man door dit zelfde boek, dat op elke bladzijde den roem der menschen veracht en verwerpt, in de geheele Christelijke wereld, eenen naam verworven, die misschien alleen voor dien der Apostelen wijkt.—Ziedaar ons van het boek gekomen op den Schrijver, bij wien wij nog een oogenblik willen toeven. Het is bekend, dat er

VOOEBEDE.

van vroeger tijd af over den vervaardiger van dit beroemde werk lievige gesel lillen gevoerd zijn. Ja wellicht is er geen werk, over welks Schrijver men meer getwist heeft, dan over dien van het boek van de Navolging van Christus. Meer dan twee eeuwen lang is men het daarover oneens geweest, en meer dan honderd boeken zijn daarover geschreven. Sommigen hebben den H. Kerkvader Bernardus als schrijver genoemd, doch zonder genoegzamen grond. Meer algemeen heeft men voor schrijver gehouden Joannes Q-erson, een vermaard leeraar en Kanselier der Universiteit van Parijs: terwijl weder anderen en wel de meesten als schrijver noemen Thomas van Kempen.— of gelijk hij schrijft Thomas JIamerlcen. (Malleolus.) Deze werd ten jare 1380 geboren in liet niet groote , maar in de uitgestrekte Rijnvlakte bij Keulen , bevallig gelegen stadje Kempen. Het is van dit plaatsje, dat hij naar de gewoonte der tijden, zijnen naam van Thomas van Kempen ontleent. Als kanunik regulier van de orde van den H. Augustinus leefde hij voorbeeldig, en is in het klooster van St Agnesberg, bij Zwolle, ten jare 14/1 in den geur van heiligheid overleden. Wellicht zou men thans (na de verhandeling van den Eerw. Zeer Gel. Heer J. B. Mallon, enz., enz., enz., (1) met meer zekerheid uitspraak kunnen doen : dan wij houden ons tevreden met het zoo schoone gezegde van den vromen schrijver, wie hij dan ook zij : onderzoeh niet, loie het gezegd heeft, maar letop het gene gezegd wordt.

Wij voegen hierbij den wensch, dat dit gulden boekske ook thans nog in ons Vaderland hetzelfde vriendelijk onthaal moge vinden , dat het sedert vier eeuwen alom mocht ontmoeten, en onder den zegen van G-od veler harten geleiden op den weg der Navolging van Christus.

(1) Kecherches historiques et critiques sur le veritable auteur du livre de 1\'Imitation de J. C. —Louvaiu 18i8.

ONDEKEICHTING

betrekkelijk

HET HEILIG MISOFFER.

Het heilig Misoffer is eene offerimde, waarin Jesus Christus zich als slachtoffer voor ons opdraagt, door de bediening zijner Kerk, die zich aan het altaar, door den priester, zijn\' bedienaar, doet vertegenwoordigen. Jesns Christus heeft het heilig Misoffer ingesteld, om onder ons deze offerande te doen voortduren , welke hij aan het kruis, voor der menschen zaligheid heeft opgedragen, en om ons de genade toe te voegen , die hij daardoor verdiend heeft. Er is alleen verschil in de wijze, waarop JesusChristus, ons slachtoffer, zich voor ons aan God opdraagt : aan het kruis heeft Jesus Christus zich door zich-zeiven opgedragen en is bij op eene bloedige wijze geofferd; op onze altaren draagt hij zich op door de bediening zijner Kerk, vertegenwoordigd door den priester, en hij wordt op eene onbloedige wijze opgeofferd.

Deze offerande is een brandoffer, aan God opgedragen, om zijne goedheid en oppermacht over alle schepselen te erkennen; wij moeten die dan bijwonen, met de gevoelens eener diepe aanbidding en volmaakte onderwerping aan zynen god-delijken wil.

Het is een offerande van dankzegging, om God te bedanken voor de weldaden, waarmede

ONDEUTUCHTIMG

hij ons overladen heeft: wij moeten dan, dezelve bijwonende, in levende gevoelens van dankbiar-heid en liefde treden.

liet is een zoenoffer, opgedragen voor de kwijt-selielding onzer zonden; niet ia dezen zin, dat het toereikend zoude z\'jn, het heilig Misoffer met geloof bij te woaea om kw^ïschelding onzer ongerechtigheden te bekomen, zonder dat het noodig ware onze toevlucht tot de biecht te nemen; maar omdat het een uitwerksel heeft om Gods verbolgenheid te stillen, hem te bevredigen en de genade en gesteltenis te bekomen, die onontbeerlijk zijn, om het Sacrament van boetvaardigheid met godsvrucht te ontvangen ; ten einde dit uitwerksel ten onzen opzichte te bekomen, moeten wij de heilige Mis hooren, met gevoelens van leedwezen, en met een vast voornemen van ons te beteren.

Het is eindelijk een verzoenoffer, dat is te zeggen, dat het Gode opgedragen wordt, om van hem al de tijdelijke on geestelijke hulp te verwerven, die ons noodig is; waaruit volgt, dat wij er met geloof, godsvrucht, ijver en vertrouwen bij moeten tegenwoordig zijn.

Alzoo vloeien de gesteltenissen, welke wij in deze verhevene offerande moeten besitten, voort, uit de inzichten zeiven, welke de Kerk heeft, wanneer zij die opdraagt.

Het wordt aan God alleen opgedragen, omdat het eene hulde is, die de oppermacht des Scheppers aanduidt: het aan anderen opdragen, zou een heiligschendende eeredienst zijn, afgoderij door God verworpen. Wanneer men alzoo spreekt van eene Mis, ter eere van de heilige Maagd , van de Engelen of de Heiligen, is dit niet te

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 13

zeggen, dat men hun de heilige offerande opdraagt, maar alleenlijk, dat men daarin de gedachtenis van hen houdt, om God te bedanken voor de genade, welke hij hun gedaan heeft; en men smeekt hunne tussohenkomst af, opdat zij, met ons, dit offer opdragen aan Hem, wien het behoort.

Deze offerande wordt God opgedragen voor alle levenden en dooden : hiervan komt de gedachtenis (Memento) der levenden en de gedachtenis der overledenen , welke wij houden, om beide den Heer aan te bevelen.

Voor de levenden: het is voor allen, dat het heilig offer wordt opgeofferd , zelfs voor de on-geloovigen , de Joden en ketters, de scheurmakers, die in den kerkban zijn, omdat God de zaligheid van allen verlangt. De Kerk treedt in hare inzichten, dagelijks hare offerande vernieuwende , die eens is opgedragen voor de zaligheid van geheel het menschelijk geslacht. Die alge-meene wenschen worden altoos uitgedrukt, wanneer wij aan het altaar zeggen : Geheiligd zij 2üo naam; onstoekome mo rijk. Uv: wil geschiede. Gebed, vol ijveren liefde, dat, uitgesproken in het midden onzer heilige geheimenissen , de vurige wenschen uitdrukt, welke wij vormen , opdat alle menschen tot de kennis der waarheid en het rijk Gods geraken. Het is daarom, dat de Kerk in het openbaar, en voornamelijk op goeden vrijdag, bidt voor de bekeering der Joden, onge-loovigen en anderen, die zich buiten den weg der zaligheid bevinden. Maar de levenden, voor welke zij bijzonder het heilig Misoffer opdraagt, zijn hare onderdanen en trouwe kinderen : voor deze is de bijzondere bede, welke de Priester

ONDERRICHTING

hemelwaarts zendt, wanneer hij het vlekkelooze Lam, den eeuwigen Vader opdraagt : Ontvang, o heilige Vader! dit vlekkelooze en heilige slachtoffer, hetwelk wij U met alle getrouwe Christenen opdragen.

Voor de overledenen : de overledenen , voor welke wij de heilige offerande opdragen, zijn noch de Heiligen in den Herael, (deze hebben geene gebeden meer noodig) : noch de verdoemden, (voor hen is geene verlossing meer); maar het is voor de zielen, die, nog niet geheel aan de goddelijke rechtvaardigheid voldaan hebbende , in het Vagevuur, de plaats van zuivering, we-derhouden worden, tot dat zij gereinigd zijn van de lichte vlekken, waarmede zij uit dit leven gescheiden waren. Het is een punt des Goloots, dat zij geholpen, verlicht en zelfs verlost worden door de gebeden en het heilig Misoffer; iu alle tijden heeft de Kerk het voor de overledenen opgedragen.

Dewijl de heilige Mis opgedragen wordt voor allen, en voor in de goddelijke genade in den Heer ontslapenen, volgt hieruit, dat, wanneer de geloovigen den priester verzoeken de offerande des altaars voor eenen levende, welken zij aanduiden, of voor de overledenen, in het bijzonder op te dragen, de andere levenden en overledenen daarom niet zijn uitgesloten van de deelneming in de heilige geheimen; maar hierdoor wordt de priester verzocht God te bidden, dat hij zich in zijne groote barmhartigheid, gewaardige de vrucht der heilige offerande op eene bijzondere wijze toe te voegen aan de levenden of overledenen , welke hem in het bijzonder worden aanbevolen.

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER.

Over het altaar en zijn toebehooren.

De altaren der katholieke Kerk zijn van de vroegste tijden; zij klimmen op tot den tijd der Apostelen, zoo als wij zien in den brief\' van den heiligen Paulns aan de Hebreeuwen. (Hoofdstuk XIII, vers. 10.) Derzelver wijding of toeheiliging, is van do eerste eeuwen in gebruik geweest, en uithoofde van zich zei ven en alles wat er toe behoort, bieden zij den verlichten geest niets aan, dat zijnen godsdienst of zijne godsvrucht geen voedsel geeft. Inderdaad,het altaar op zichzelven genomen, brengt natuurlijk de herinnering bij, hetzij aan de heilige Tafel; aan welke Jesus Christus het laatste avondmaal met zijne Leerlingen nam, hetzij aan het kruis, aan hetwelk zyne liefde tot 0113 hem vasthechtte op den Calvarieberg, waar hij zijn leven voor de menschen en voor hunne zaligheid wel wilde opofferen. De Kerk heeft bevolen, dat de altaren van steen zouden zijn, omdat zij, in eenen geestelijkenen figuurlijken zin, bijzonderlijk Jesus Christus verbeelden, die in de heilige Schrift genoemd wordt de hoeksteen, uithoofde zijner goddelijke sterkte; en omdat hij de vaste band is, die de twee volkeren, Joden en Heidenen, door dezelfde middelen van zaligheid vereenigt, welke hij beiden aanbiedt. De Kerk wil insgelijks, dat men overblijfselen der Heiligen in de altaren zoude stellen, om ons hunne innige vereeniging voor te stellen met Jesus Christus, die door het altaar verbeeld wordt, en om alzoo te doen beseffen , hoe krachtig hunne voorspraak voor ons bij hem is. Dit gebruik is ook van de eerste tijden, en herinnert aan de dagen van vervolging,

ONDERRICHTING

wanneer men zicli in de noodzakelijkheid bevond, van het heilig Misoffer in de onderaardsche plaatsen op de grafsteden der martelaren op te draden.

De doeken, waarmede het altaar overdekt is, verbeelden de linnen doeken, waarin het lichaam van Jesus gewikkeld was in het graf; het kruis, in het midden geplaatst, is een zegeteeken der overwinning, welke het goddelijk Lam over de geheele wereld, niet door het staal, maar door liet hout behaald heett, even als de Profeten zulks voorzegd hadden, door de verdiensten van zyn lijden en van zijnen dood op den galgenboom des kruises. De. brandende waskaarsen, die ter rechter- en ter linkerzijde flikkeren, zijn een zinnebeeld van dien glansrijken dag, die de Joden en Heidenen verlicht heeft, en die hen van de duisternissen tot het wonderbaar licht van het Evangelie heeft doen overgaan : zij beteekenen dat goddelijk licht, hetwelk alle menscJien verlicht, komende in deze wereld.

Over de Kelk en zijn toebehooren.

Wij zien in de oudheid kelken van hout, steen, glas, koper, tin, zilver en goud; maar sedert lang heeft de Kerk gewild, dat men geene andere dan gouden en zilveren keikeu zoude bezigen : eensdeels om de heiligschennissen of oneerbiedigheden te voorkomen, die door brooze stoffen konden veroorzaakt worden, en anderdeels voor den meerderen eerbied; tenminste moet de kuip van zulke stoffen zijn, en zoo zij van zilver is, moet zij van binnen verguld zijn; de kelk moet door den Bisschop of iemand, daartoe bijzonder

«

BETRKKKELIJK HET H. MISOFFER. 17

geaachtigd, gewijd zijn ; hetzelfde heeft plaats omtrent de pateen, die een klein, plat, rond EchoteKje is, zonder boord, dienende om daarop het lichaam van Jesns Christus te doen rusten; zij moet, even als de kelk, tenminste van zilver zijn en de oppervlakte verguld.

Het Furijicatorium ■. is een linnen doekje, hetwelk men op den kelk legt, dienende om den-zelven af te droogen en te zuiveren.

De Pallas, een linnen doek, over een vierkant bordpapier gespannen, dient om den kelk gedurende het Misoffer te dekken , opdat er niets invalle.

Het Velum of de kelkdoek, is een stuk vau dezelfde stof, als het priesterlijk gewaad, om alles te dekken.

Eindelijk de Beurs, insgelijks van dezelfde stof en kleur, bevat eenen gewijden doek, Corporaal genaamd, die van lijnwaad gemaakt is, welken men onder den kelk openspreidt, om het lichaam van Jesus Christus, en de kleine gedeelten, welke zich van de heilige Hostie zouden kunnen afscheiden, onmiddelijk aan te raken.

De H. Bonaventura, in zijne uitlegging van de heilige Offerande der Mis, vindt in den kelk het afbeeldsel van het graf van Jesus Christus; in de Pateen den steen, die den ingang van hetzelve sloot; in den Corporaal de zweetdoeken, waarin zijn heilig lichaam gewonden werd; en in het Purificatorium, de spons met gal en azijn gevuld, welke men hem aanbood, om hem, door eenen brandenden dorst verslonden wordende, te laven; de KelMoek eindelijk, herinnerde hem de duisternissen, die zich bij den dood des Zaligmakers over de aarde verspreidden.

2

OKDERUICHTING

Over het priesterlijk gewaad.

Heeft de burgerlijke maatscliappij verschillende kleederen voor de onderscheidene bedieningen der overheden, der legers, der pleitzalen, gerechtshoven, enz. ; — veranderen vorm en kleur volgens de plechtigheid der dagen , volgens de dagen van vrolijkheid en ro uv ; — zoo is het ook niet te verwonderen, dat de christelijke maatschappij onderscheidene gewaden bezigt voor het heilige aller geheimen : de zwakheid onzer zinnen vordert dien toestel, die den uiterlijken glans der goddelijke bedieningen verheft, zonder iets bij hare wezenlijke grootheid te voegen.

In het begin nochtans was dit gewaad gelijk aan de gewone kleedingstukken; om meer eerbied te betuigen, bediende men zicH in de kerk van kleederen, die zuiverder, kostelijker en uitsluitend voor den eeredienst bestemd waren. Men heeft den ouden vorm, nochtans met eenige veranderingen, behouden. Zij moeten gewijd worden, alvorens men die voor den dienst gebruikt, en terwijl de priester zich kleedt, zegt hij gebeden, toepasselijk op de geheimzinnige beteekenis van elk stuk , waarmede hij zich kleedt.

Deze kleedingstukken zijn:

1°. De Amict, het schouderkleed, of de witte doek, waarmede de geheiligde bedienaars hunne schouders en hunnen hals bedekken : dit is een teeken, dat den priester herinnert aan de zedigheid en den eerbied, met welke hij tot de heilige geheimen moet naderen. Dit gewaad — zegt Paus Innocentius III, —brengt ons te binnen, datJesus

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 19

Christus zijne godheid onder den sluier onzer natuur heeft verborgen, om onze zaligheid te bewerken.

•

2°. De Alhe, of het kleed van wit lijnwaad, hetwelk in het Roomsch Keizerrijk de personen van onderscheid droegen, heeft de Kerk behouden; omdat het door zijne witheid de volmaakte zuiverheid aanduidt, waarmede de priester tot het altaar moet naderen en aldaar het vlekke-looze Lam opofferen.

Het kan nns het witte kleed herinneren, waar-gt; mede Herodes den Zaligmaker uit spotternij deed omhangen, en leert ons, naar zijn roorbesld, met geduld de spot lt;jn beschimpingen verdragen, waarmede de menschen ons om onze deugd bejegenen.

3°. De Cingel oi\' gordel, dienende om de albe op te houden, is het teeken der kuischheid, die de eerste deugd des priesters moet wezen : hij kan ons ook aan de koorden herinneren, waarmede de Zaligmaker gedurende zijne geeseling aan de kolom werd gebonden.

4°. De Stool, fijn lijnwaad, welke de rijken gebruiken om hunne aangezichten af te vegen. Reeds in de zesde eeuw veranderde men haar gebruik en vorm: van dan at is zij van stof gemaakt in eeneu lang«n en smailen wimpel, zoo als nog heden, en zij werd eeu eerekleed en het zinnebeeld van de macht der priesterlijke waardigheid. Innocentius ITI beschouwt deze als het teeken van de gehoorzaamheid en dienstbaarheid, welke .Tesus Christus omhelsd heeft, om ons de vrijheid van Gods kinderen weder te geven. De priesters droegen het onder het heilig Mis-

ONDEllKICHÏING

offer gekruist over de borst, om aan te duiden, dat hunne macht al deszelfs vermogen uit het kruis van Jesus Christus trgkt.

6°. De Manipel, voorheen een kleine doek, die de stool verving, toen deze niet meer dan een enkel versiersel geworden was, dienende alsdan, zoo ais vroeger de stool ., om het zweet van het gelaat te droogen. Sedert de twaalfde eeuw werd de manipel slechts een enkel versiersel, van stof gemaakt en aan den linker arm gedragen, maar behield zijne eerste beteekenis ; die van den evangelischen arbeid, zweet en tranen.

6°. De Kasuifel was voorheen een geheel ronde mantel, waarin de priester als gesloten was , en die slechts één opening had, om er het hoofd door te steken. Wanneer men iets te doen had, lichtte men dien op en plooide hem op de armen , hij was aan de twee zijden opgerold, hing voor en achter naar beneden en had bijna deu vorm van onze hedendaagsche kasuifels, waaruit men datgene heeft gesneden , hetwelk op de armen opgerold of gevouwen was. De dienaren, die den priester aan het altaar bijstonden, moesten dezen zwaren mantel ondersteunen bij de bewierookingen, aau de offerande en aan de opheffing; het is om aan dat oude gebruik te herinneren, dat men nog de kasuifel opheft bij die verschillende deelen der Mis. Dit kleed verbeeldt de liefde, die den priester geheel moet bezielen; en het liefelijke juk van Jesus Christus, hetwelk de offeraar met vreugde en bereidwilligheid moet dragen, wordt daarin aangeduid door het kruis, dat, er zich van achter op bevindt.

7°. De Dalmatica was voorheen een kleed, geschikt voor de dienaren, en is nu een gewaad

BETREKKELIJK HET H. MISOFFEK. 21

geworden, hetwelk de diakeu en sulidiaken boven de albe dragen, wanneer zij den priester aan het altaar bijstaan.

80. De Koorkap was voorheen een mantel, welke men gebruikte in de processiën, waaneer het regende, en dien men den naam gegeven had tlt;iu Pluviale; de schelp, die vau achter is, was een kap om het hoofd te dekken. Deze mantel is in bet vervolg een enkel versiersel gewordsu, voor de heilige plechtigheden bestemd, en kan, even als de kasuifel, de evangelische liefde be-teekeneu, die den bsdienaar der altaren als in een\' nieuwen mensch moet veranderen.

De inwendige gesteltenis der geloovigen moet gedeeltelijk met de deugden overHeukomen, eigen aan de otferaude, welke zij met Jesns Christus en met zijnen vertegenwoordiger opdragen. De Amict moet hen doen gedenken aan de zedigheid der kleederen, en aan de ingetosseuheid der stilzwijgendheid in Gods tempel; A^Alhe en de Cingel of Gordel aan de zuiverheid en ootmoedigheid ; de Manipel aan het vrome leven en de werken des geloois, welke zij methet heilig Slachtoffer moeten vereenigen; de Stool aan de waardigheid van hun ambt, hetwelk hen roept, om op aarde de offerande op te dragen , en in den hemel te heerschen ; de Kasuifel aan het Boete juk des geloofs , waaraan zq zich iu alle omstandigheden moeten onderwerpen : eindelijk moet die uiterlijke toestel tot de oogen, maar nog meer tot het hart spreken, om de grootheid der offerande, hei langdurig gevolg barer voorbereiding en een overvloed der vruchten, welke mea er uit mxit trekken, te verheffen.

Er blijft nog een woordje te zeggen, over de kleuren der heilige Misgewaden.

ONUE It, RICHTING

Men bedient zich van Xxtttcit, voor de blijde en heerlijke geheimen, die tot Jcsus betrekking hebben, en voor de feesldagen der allerheiligste Maagd en der Heiligen, die geencmartelaren zijn. Deze kleur beteekent de blijdschap, den glans en de zuiverheid.

Het rood wordt gebruikt op Pinksterdag, en op de feestdagen der martelaren , en duidt den geest van opoffering, de bloedstorting sn de vurigheid der liefde aan.

Het yroL-n is voor de zondagen en de gewone dagen, op welke men de getijden van J\'eria of geen bijzonder feest heeft; van den feestdag der allerheiligste Drievuldigheid, van den Advent, en van Kersmis tot Septuagesima; dit is het zinnebeeld van de vruchtbaarheid der velden , en van de vruchtbaarheid der geestelijke werken.

Het purper, treurige kleur, zinnebeeld der boetvaardigheid, is voor den tijd van den Advent van septmgesima en van de veertigdaagsche vaste.

Het zwart dient voor den rouw der Kerk en van hare kinderen.

Men verstaat door de Mis van Requiem zulk eene, die in zwart gewaad gedaan wordt.

Er is hiervoor gezegd, dat het heilig Misoffer steeds te gelijk vooralle levenden en overledenen opgedragen wordt ; dat de priester het nochtans meer bijzonder opoffert voor eenen levende of eenen overledene, dien hij in zijne bedoeling aanduidt; hij kan aldus handelen, telken reize als hij de Mis opdraagt, welke dag\' en welk feest het ook zij, en de geloovigen zouden zich bedriegen, zoo zij meenden, dat een priester aan hunne nicening niet voldoet voor eenen overledene, dien z\\j hem bijzonder hebben

BETREKKELIJK Htï H. MISOFFER, 23

aanbevolen, als hij niet in zwart leest; er zijn (lap:en, op welke de Kerk hem het gebruik van zwart gewaad niet toelaat, zoo als opeen groot getal feestdagen : het is de kleeding van deu priester aan het altaar niet, die de zielen in het vagevuur verlichting verschaft, het is de toevoeging der verdiensten van het lichaam en bloed van Jesus Christus.

Over de zegeniag van en de besproeiing met het wijwater.

Des zondags, vóór de Hoogmis, zegent de priester, met het heilig gewaad bekleed, uitgezonderd de kasuifel, met wijwater, om daarmede de vergadering te besproeien.

De zegening met wijwater, het gebruik van daarmede het volk te besproeien , van het bij \'t ingaan der kerk te nemen, om daarmede op zijn voorhoofd het teeken van den Christen te maken, dit alles wordt door de ongeloovigen voor belachelijke, bijgeloovige oefeningen en nieuwe uitvindingen gehouden , die door de onwetendheid ingeslopen zijn, en welke wij dwaas genoeg zijn om aan te nemen. Dit zijn even zoo vele lasteringen der ongodsdienstigheid, die, volgens den heiligen apostel Judas, datgene lastert, wat zij niet kent.

Het gebruik van het wijwater met het zout te zegenen, is van de eerste tijden. Baronius, schrijvende over het jaar 131 van J. C., bewijst, dat dit gebruik eene apostolische overlevering is; de oudste Kerkvaders spreken van dit wijwater. Wanneer men, zegt de H. Augustinus, een gebruik algemeen aangenomen ziet in de Kerk, dat gepleegd en onderhouden wordt bij al de volkeren die het geloof omhelsd hebben, en men

ONDEEKICHTING

liet begin daarvan in den loop der eeuwen, die tusschen de Apostelen en ons zijn verloopen , niet kan aanduiden, kan men honden dat het tot de tgden der Apostelen opklimt. Dit algemeen grondbeginsel is op het gezegende water toepasselijk , waarvan men in de geheeie katholieke Kerk gebruik maakt. Ismendannietmeer dan vermetel, wanneer men voor bijgeloovige en bespottelijke oeleningen houdt dezulke, die eenen zoo eer-biedwaardigen oorsprong hebben? dezulke, welke de Kerk, door Jesns Christus ingegeven , onderhoudt en alzoo aanbeveelt? En door die achtingswaardige oudheid is de geheimrijke beteekenis, aan de zegening van en de besproeiing met het wijwater verknocht, reeds voldoende, om te bewijzen dat er niets bijgeloovigs in dit gebruik is.

De Kerk zegent het wijwater, opdat de duivelen , uit kracht der gebeden; welke zij hetzelve zegenende en bezwerende uitspreekt, geene macht zonden hebben op hetgeen door dit water aangeraakt wordt, maar de heilige Geest zjjne heilig-makende kracht er over zou uitstorten. Zij vermengt gezegend zout met het wijwater, omdat het zont het zinnebeeld der voorzichtigheid en wijsheid is, zoo als Jesus Christus leert, (Marc. IX. 48, 49.) en de kracht hebbende om van bederfenis te beveiligen , en duidt zijne vermenging met,het wijwater, het zinnebeeld der oprechtheid en zuiverheid, de heilzame uitwerkselen aan van Gods genade in onze zielen, de eenvoudigheid en zuiverheid der duif, de voorzichtigheid der slang, de ware wijsheid, die van het bederf der zonde behoedt.

Men besproeit met dit wijwater het altaar en het heiJigdom , om alles te verwijderen, wat de

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 25

aandacht eu ingetogenheid van den priester zou kunnen storen ; het vergaderde volk, om het tot de offerande voor te bereiden , en om in aller harten de gevoelens van boetvaardigheid op te wekken, uitgedrukt in den psalm ; ontferm TI mijner, o God! welke men gedurende de besproeiing leest.

Men plaats dit water aan den ingang der kerken, opdat de geloovigen, als zij het nemen, aan God de genade zouden vragen, om gereinigd te worden van hunne zonden, ten einde hunne gebeden zuiverder en krachtiger te maken.

Het is goed dit water te nemen, als men opstaat en slapen gaat, vóór dat men zijn gebed begint, wanneer men bekoord wordt, als er een on weder woedt, en er de zieken en de dooden mede te besproeien, tot verlichting hunner ziel, en alle plaatsen, alwaar men de listen des duivels vreest; deze gebruiken zijn alle door de Kerk van Jesus Christus goedgekeurd , en deze kan niets aanbevelen noch goedkeuren, dan hetgene heilig is.

Maar, opdat het gebruik van het gezegende water heilzaam zij , moet men er zich van bedienen met eenen geest van geloof en berouw over zijne zonden; omdat dit water niets door zich zelt, onafhankelijk van het geloof van hem die het gebruikt, gevoegd bij de gebeden der Kerk, uitwerkt. Men dient berouw te hebben , ten einde de genade te bekomen gereinigd te worden van zijne zonden , door zich met dit water te wasschen ; God schenkt nimmer den-gene de vergeving der zonden , welke niet van boetvaardigheid doordrongen zijn.

ONDERRICHTING

Over de godsdienstige omgangen in het algemeen, en in het bijzonder over die, welke voor de parochiale Hoogmis geschiedt.

Het woord Processie (omgaug) komt van het latijn procedere, hetwelk beteekent: gaan, voortgaan; het is een tocht, welken de geestelijkheid en liet volk met eenig godsdienstig voorwerp , biddende doen.

Wij vinden de omgangen reeds vóór het christendom iü gebruik bij het Joodsche volk , zoo als wij op verscheidene plaatsen van de heilige Schrift lezen; de christelijke Kerk heeft deze heilige oefening van den eeredienbt reeds van de vierde eeuw aangenomen, zoodra zij, door het eindigen der eerste vervolgingen, den vrede eu de vrijheid begon te genieten.

Natuurlijke redenen hebben in den beginne aanleiding tot deze plechtigheid gegeven. Alzoo ging men, wanneer men overblijfselen der heilige martelaren vond op eene plaats, alwaar zij gedurende de vervolging verborgen waren geweest, deze met plechtigheid halen, en men bracht ze zegepralend in de kerk , terwijl men psalmen en lofzangen zong ; men deed hetzelfde, wanneer die overblijfselen van de eene plaats naar de andere werden overgebracht.

Daar het niet zelden gebeurde, dat de Bisschoppen het heilig Misoffer in andere kerken hunner bisschoppelijke stad , dan in de hoofdkerk , plechtiglijk gingen opdragen , vertrokken ze uit deze, vergezeld van de geestelijkheid en gevolgd door het volk, onder het zingen van psalmen en andere gebeden, en men begaf zich. alzoo naar de bedoelde kerk.

In openbare of algemeene noodwendighedea,

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 27

stortte men buitengewone gebeden; men giug in bedevaart naar de grafstede der heilige Martelaren, psalmen zingende, en men keerde op dezelfde wijze terug; de gezangen werden litanien, dat is smeekingen geheeten : hiervan komt de naam van litanie der Heiligen, welken naam men aan het gebed geeft, dat sedert geruimen tijd bij de wederinvoering der omgangen gezongen wordt.

Ziedaar, grootendeels den oorsprong der omgangen en hetgeen er aanleiding toe gegeven heeft. Later heeft men die ingevoerd, welke op de zon- en voornaamste feestdagen des jaars, vóór de paiochiale Hoogmis gehouden worden; diegene,, die plaats grijpen bij zekere bijzondere plechtigheden, altijd met een overeenkomstig doelwit; degene, die men doet rondom de steden en velden, zooals op de kruisdagen, om de goddelijke zegeningen voor de vruchten der aarde af te smeeken, en die in eenen geest van boetvaardigheid gedaan worden.

Die vóór de parochiale Hoogmis plaats hebben , werden voorheen rondom de kerk gedaan, of zelfs rondom de parochie, ten einde van God door de gebeden en het zingen der psalmen, het rijk zijner genade, zijne goddelijke bescherming over de gemeenten , de rusi der zielen van de afgestorvenen, wier stoflijke overblijfselen op de kerkhoven rusten, te verkrijgen; men droeg altoos gewijd water bij die omgangen , om de plaatsen ; waar men kwam , te besproeien , en die tegen de listen des duivels te beveiligen. Ten einde de goddelijke diensten te verkorten , heeft men zich later tevreden gehouden, die omgangen alleen binnen de kerken te doen.

Aan het hoofd van alle omgangen wordt het

OSDERKICHTINö

kruis van Josas Christus gedragea, om aan te duiden, dat het de iceg en de geleider is der geloovigen , en dat allen zich onder den standaard der zaligheid moeten scharen. Da brandende fakkels ter rechter- en linkerzijde des kruises , zgn het ziuuebseld van Jesas Christus, die het licht der wereld is ; en die welke door de geestelijkheid en het volk gedragen worden, zijn eene getuigenis vau hun geloof in het geestelijke licht dat ons verlicht en geleidt.

De vaandels, op welk de lichamen van de heilige personen der Kerk afgeschilderd zijn, of hunne beelden, welke men in die omgangen ronddraagt, drukken het verlangen der geloo-vigen uit, om derzelver voorspraak bij God te verwerven.

De brandende wierook, die overal den goeden geur verspreidt, leert den geloovigen , dit zij , zoo als de H. Paulus zegt, overal den goeden geur vim Jesus Christus moeten verspreiden. Men brandt er eene grootere hoeveelheid in de omgangen, in welke Jesus Christus zelf, in zijn heilig Sacrament wordt omgedragen: dit is een tee-ken van aanbidding, aaar het voorbeeld der Wijzen, die hem in zijne krib kwamen aanbidden.

De geloovigen moeten zulke omgangen met diepe ingetogenheid vergezellen en trachten in dien geest te treden, die dezelve deed instellen. Zij zijn zeer geschikt, om ons te doen gevoelen , dat wij geene verblijfplaats op aarde hebben, dat wij onze toekomende woning opzoeken , dat de Christen een reiziger en billing in de wereld is, dat de Hemel het ware vaderland is, wer-waarts hij streeft, onder het geleide van Jesus Christus, onder de schaduw en bescherming van

BETKÏ KKfLJJK HET H. MISOFFER.

de allerheiligste Maagd en der Heiligen , do^r de oefening des gebeds en der boetvaardigheid, om alzoo tot het altaar des hemels te geraken , waar ongestoorde rust en het eeuwig heil aangetroffen worden ; het is in deze godvruchtige gevoelens, dat de gelcovigen de omgangen moeten beschouwen en volgen.

Al deze omstandigheden, ic welke wij ihftns treden, bewijzen dan , dat er niets is van hct-gene de Kerk doet of bezigt in de plechtigheden van haren eeredienst, dat niet eerwaardig en hccgst geschikt is , om het geloof der Christenen op te wekken en hunne godsvrucht te voeden. Dat de Christen zich dan bevlijtige, om er den zin van te vatten, om in de heilige gesteltenissen te trtden, welke de Kerk hem, door het zien harer plechtigheden wil inboezemen. Dat degoddeloozen eindelijk schaamrood worden over hunne vermetelheid, door ze als bijgeloovige en belaclieiijke oefeningen te beschouwen , en ophouden van datgene te lasteren, wat zij niet kennen.

Over de beste wijze om het heilig Misoffer met vrucht te hooren.

De geschiktste wijze is, zich te vereenigen met de gebeden en plechtigheden der Kerk, door ons geere andere inzichten voor te stellen dan de hare, onzen geest te vestigen op de gedachten , waarmede zij wil dat wij ons zonden bezig honden ; en in ons geene andere gevoelens op te wekken, dan die, welke zij wenscht dat wij koesteren, om het voordeel te genieten van met haar te bidden en op te oftVren , en de vrucht niet

30 ONDERR. BETREKKSL. HET H. MISOFFER.

te verliezen, die gehecht is aan den geest der woorden en plechtigheden vol beteekenis en geheimenis, welke zij in dit verhevene werk bezit. Tot dat einde gaan wij eene reeks van gebeden geven, betrekking hebbende op de woorden en verrichtingen des priesters aan het altaar, en zullen er eenige uitleggingen bijvoegen. Tot meerdere duidelijkheid, zullen wij de gebeden en plechtigheden van het heilig Misoffer in zes plechtige deelen verdeden , die zeer gemakkelijk te onderscheiden zijn.

Het eerste is : de openbare voorbereiding, die aan den voet des altaars gedaan wordt.

Het tweede begint aan den Introitui, en bevat de verrichtingen en gebeden , die aan het altaar geschieden tot na het Si/mholum of de geloofsbelijdenis; hetgene weleer de Mis van de leerlingen in den godsdienst of Catechumenen ge-heeten werd, welke men vóór de offerande wegzond, benevens de openbare boetelingen , al? nog niet waardig zijnde bij de voltrekking der heilige geheimen toegelaten te worden. Dit deed aan deze goddelijke verrichting den naam van Mis, van het latijnsche woord Missio, hetwelk wegzending beteekent, geven.

Het derde deel is de Offerande der Mis.

Het vierde is de Canon of de Consecratie.

Het vijfde begint aan den Pater noster en bevat de bereiding tot de Nuttiging en de nuttiging of Communie zelve.

Het zesde is, de dankzegging na de Mis.

GEBE DEN

VÓOK EN ONDER HET HEILIGE

MISOFFER.

/

Met uitlegqinq van deszelfs pleclitiglieden.

Gebeden vóór de Mis.

Ik geloof vastelijk, o mijn God! dat de heilige. Mis het onbloedige offer is van het lichaam en bloed van Jesus Christus, uwen Zoon. Maak dat ik het heden met die aandacht, dien eerbied en die heilige vrees bijwone, welke zulke merkwaardige geheimen vorderen.

Ik vereenig mij met den priester en uwe Kerk, om U dit offer met dezelfde inzichten op te dragen, waarmede Jesus Christus het aan \'t kruis heeft opgedragen : ik draag het U op , om uwe oppermacht over mij en over alle schepselen te erkennen, en om U mjjne groote dankbaarheid te betuigen voor al de weldaden, welke G|j over mij hebt uitgestort.

Zoo gij de Mis bijwoont, met een bijzonder inzicht om God meer uitdrukkelijk te bedanken voor eene door zijne goedheid verworvene genade, zoo voeg er bij :

En namelijk, dat Gij mij dusdanige genade, om welke ik U smeekte, hebt vergund. Ik draag het. U op, om door de eindelooze verdiensten van het goddelijk Slachtoffer, dat op het altaar gaat

GEBEDEN VOOR EN ONDER

opgedragen worden, de vergiffenis van al de zonden te verwerven, waaraan ik het ongeluk heb gehad mij plichtig te maken. Laai niet toe dat ik de bruiloftszaal uws Zoons binnentrede, zonder met het bruiloftskleed versierd te zijn. Reinig van nu af mijne ziel. De heilige zaken zijn voor de Heiligen ; het is mij niet geoorloofd Ü zoo nabij te naderen, zonder mij, even als Mozes alvorens ontschoeid, dat is de aangeklnefd-heid aan de zonde uit mijn hart verbannen te heoben. Ik verfoei dan al mijne boosheden en ongerechtigheden; ik vraag Ü daarvoor vergeving en verzaak ze voor altoos.

Eindelijk draag ik U, met uwe Kerk, deze eerbiedwaardige offerande op, om van uwe goedheid al de genaden te verwerven, welke zij voor mij en voor al hare kinderen van U vraagt. Gij hebt mij, bij voorkeur boven zoo vele anderen, het geluk geschonken, in haren schoot geboren te worden en haar toe te behooren : verleen mij dooide verdiensten van Jesus Christus, uwen welbeminden Zoon , de noodige hulp om mijne heilige roeping door werken, den Christen waardig, te verzekeren; gewaardig U, om mijner zaligheids wille, al die genaden toe te staan, welke ik heden bijzonderlijk van ü verzoek.

Gewaardig U ook, mij gunstig aan te hooren voor allen , voor welke de rechtvaardigheid en de lielde het mij ten plicht maken te bidden.

11:dier. het uw voornemen is de heilige Mia te hooren , ten einde eenige bijzondere genade voor iemand te verwerven. zeg hier dan den persoon en de genade, welke gij voor hem verlangt te bekomen, en herinner u altoos, dat. zoo gij om eenig tijdelijk goed bidt, gij het voorwaardelijk moet vragen, voor zoo verre

HET H. MISOFFEE.

die gunst met den goddelijken wil overeenkomstig en Toordeelig voor uwe zaligheid is, of voor die van dengene, voor wien gij bidt.

Ik verzaak, vooral, o mijn God! aan al de verstrooidheden die mijnen geest zullen komen overvallen; ik bid U, mij daarom te behoeden, opdat niets van het aardsche mij aan de liefderijke gemeenschap onttrekke , welke ik met U , o mijn Heer en mijn God! verlang te hebben. Amen.

In den naam des Vaders, en des Zoons, ei) des heiligen Geestes. Amen.

EERSTE DEEL DER HEILIGE P/IIS.

De openbare voorbereiding, die aan den voet des altaars gedaan wordt.

De aankomst Tan den priester aan het altaar, verbeeldt de komst van Jesus Christus in deze wereld, door de menschwording, en de priester, in zooverre hij rcensch en zondaar is, herinnert wonderbaar aan de vernietigingen van het vleeschgeworden Woord, dat de gedaante van eenen slaaf aangenomen , en zich met al onze ongerechtigheden beladen heeft; en in gele-zene Missen schijnen de vernedering en vermindering van Jesus nog meer uit, door de eenvoudige en zedige ireden van zijnen dienaar.

De priester begint met over zich op de uitgestrekt-ste wijze het heilig Kruisteeken te maken , hetwelk de aanwezenden gelijkelijk behooren te doen. Hst gebruik van dit teeken klimt tot de Apostelen op, en reeds spreekt Tertulianus in de tweede eeuw van het

3

GEBEDEN VOOR EN ONDER

teeken en zinnebeeld der Christenen, die daaraan bij het begin en het einde hunner voornaamste werken gebruik maakten.

De priester begint met liet teeken des kruises , omdat hij en het christenvolk aan de drie goddelijke Personen door het doopsel zijn toegewijd; den Vader, die hen heeft aangenomen roor zijne kinderen ; den Zoon , in wien wij zijn aangenomen; den heiligen Geest, door wien wij zijn aangenomen, in den heiligen Doop herboren wordende.

De psalm, welken de priester aanstonds zegt, is eene bereiding tot het heilige offer, door gevoelens van vrees, verlangen, vertrouwen en heilige vreugde.

Aan het Confiteor of schuldbelijdenis vouwt de priester zijne handen te zamen , blijft in eene nederige houding, die eenen zondaar past, en zich voor God beschuldigende, slaat hij op zijne borst, terwijl hij smeekt hem te reinigen, eer hij tot het altaar opklimt : ten dien einde biedt hij hem de verdiensten van Jesus Christus en van de Heiligen aan.

In den naam des Vaders, en des Zoons, en des heiligen Geestes. Amen.

De psalm Judioa.

Ik nader tot het altaar, Heer, Gij, die het licht zjjt van hen, die zich in duisternissen bevinden, en die mijne toevlucht zijt in al de rampen , welke mij omringen.

Gewaardig U mijne ziel te bezoeken, en mij de zaligheid aan te brengen, naar welke ik verzucht; wolken des hemels, zendt ons den Rechtvaardige , en dat de aarde den Zaligmaker voort-brenge.

Heilige Geest, teedere en edelmoedige Ver-

HET H. MISOFFER.

trooster! boezem mg gebeden in , die waardig zjjn verhoord te worden ; bestier mij nen wil, versterk mijnen moed, opdat ik over de wereld en over mij zeiven moge zegepralen : maak dat ik steeds aan uwe inspraken onderdanig zij , maar vooral, dat ik U beminne !

Het Confiteor of de Seliuldbelijdenis.

Ofschoon Gij, o mijn God, om mijne zonden te kennen, mijne belijdenis niet behoeft , en Gij in mijn hart al mijne ongerechtigheden leest, belijd ik die echter voor het aanschijn van hemel en aarde; ik beken dat ik U door mijne gedachten , door mijne woorden en door mijne werken belee-digd heb. Ik beschuldig mij daarover, en bid U ootmoedig om vergeving. Heilige Maagd, Engelen des Hemels, Heiligen van het Paradijs! bidt voor ons, vraagt voor ons genade, terwijl wij in dit dal van tranen en ellende zuchten, en verwerft voor ons de vergeving onzer zonden.

Misereator.

o Jesus ! vergun ons de kostbare gave van het berouw en de vergiffenis, welke Gij zelfs aan de groote zondaars beloofd hebt, zoodra zij voor U hunne ongerechtigheden belijden en zuchten , omdat zij uwe eindelooze heiligheid beleedigd , uwe goedheid miskend, en uwe grenzelooze liefde veracht hebben.

De Priester klimt op het altaar.

Gelukkig hij, die in zijne zwakheid, door uwe

GEBEDEN VOOB EN ONDER

genade ondersteund, waardig tot uwe altaren mag naderen!

Geef mij, Heer! die genade, door de verdiensten der Heiligen, die zoo veel deel hebben in uwe heerlijkheid.

Hij kust hat altaar.

De kus Tan den priester, op het altaar, wordt te gelijk aan Jesus Christus, door het altaar verbeeld, gegeven, en aan de Heiligen, wier overblijfselen in het altaar rusten, en met Jesus Christus één en hetzelfde altaar zijn. De priester k ust het altaar op dit oogenblik, om de hoop te betuigen, welke hij koestert van voor zich en voor zijne geloovigen de vergeving te verwerven, die hij zoo even aan den voet des altaars, door de verdiensten van Jesus Christus en door de voorspraak der Heiligen heeft gevraagd. Vereenigen wij ons thans met. hem, door een heilig vertrouwen , en zeggen wij :

En gewaardig ü ons, die de opvolgers van hun geloof en van hunne heilige verlangens zijn , de genade der verzoening te verleenen, die hier op aarde hat begin was van den vrede, welken zij nu in uwen schoot genieten.

Zooara de priester het altaar gekust heeft, bewierookt hij, in plechtige Missen , hetzelve : dit is om God te bidden, de gebeden des christenvolks aan te nemen, gelijk een wierook van goeden geur.

De priester, den wierook zegenende, zegt : wordt gezegend door hem, tot wiens eer gij gebrand wordt. Amen.

HET H. MISOFFER.

TWEEDE DEEL DER HEILIGE IVilS.

Gebeden en Onderrichtingen, van het oogen-

blik dat de Priester het Altaar opgaat, tot aan de Offerande.

De Introïtus.

De priester leest, aau den kaut des Epistel», het begin Tan eenen psalm , weikeu men voorheen gaheel bad, ten einde den geest en de geuada des gebeds over zich in te roepen , die zoo noodig gedurende het heilig Misoffer zijn, als ook om den wensch en het verlangen uit te druken , waarmede oude patriarchen naar de komst ran den Messias haakten.

Gij zijt het, Heer! die dea Heiligen van het oude Testament zulke vurige verlangens ingeboezemd hebt, om uwen eenigen Zoon op aarde te zien nederdalen : deel mij iets van die heilige vurigheid mede, en maak dat ik ondanks de ellenden en moeielijkheden van dit leven in mij een heilig verlangen ontware, om mij door eene vurige liefde met U te vereenigen.

Het Kyrie eleison.

Deze twee grieksche woorden beteekenen : Reer, ontferm U onzer, en dia, welke volgen: Christus, ontferm U onzer. De P riester herhaalt die zoo dikwijls , om one te leeren, dat het alleen door het aanhoudende gebed is, dat wij des Heeren bijstand in onze noodwendigheden kunnen verwerven.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Heer! wij zouden uithoofde van de menigte onzer zonden, ninnmer genoeg tot U kunnen zeggen, ontferm U onzer. Wij smeelcen U om die genade, met liet geroep van den blinde van Jericho, met de volharding van de Cananeesche vrouw, met de drift van al degenen, welke Gij U gewaardigd helit te verhoeren, wanneer zij volhardend tot U roepen ; lieer, ontferm U onzer.

Het Gloria in Exeelsis.

Deze Lofzang, welks begin door de Engelen gemaakt en door hen, gedurende den Kersnacht, aan de men-sehen geleerd is. is eene reeks Tan loibctuigingen tot G-od en Jesns Christus. De priester heft, als hij den-zelren begint, de handen hemelwaarts, om aan te duiden , dat men de harten tot in liet hoogde des hemels moet verheffen, en hij vouwt die onmiddelijk daarna te samen, als reeds den vrede en den goeden wil bezittende, welke hij verworven en over de aarde ge-trolken heeft. Hij buigt zich daar, waar het gebed eene aanbidding, eene dankbetuiging wordt, of den naam des Zaligmakers herhaalt, en hij eindigt met het heilig Krnisteeken en met de aanroeping der allerheiligste Drievuldigheid. — Men zegt dezen Lofzang niet in tijden van boetpleging; hij is voor plechtigheden voorbehouden.

Glorie zij God in den hoogsten, en op aarde vrede aan de menschen , die van goeden wil z\\jn. Wij loven U, wij aanbidden U, wij verheerlijken U ; wij danken U om uwe overgroote heerlijkheid. Heer, God, hemelsche Koning! God, almogende Vader ! Heer, eeniggeboren Zoon, Jesus Christus! Heer God, Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt, ontvang ons gebed; die zit aan de

HET H. MISOFFEK.

rechterhand des Vaders, ontferm U onzer ; want Gij zijt alleen heilig, alleen de Heer, alleen de Allerhoogste, Jesus Christus, met den heiligen Geest, in de heerlijkheid des Vaders. Amen.

Onder de plechtige Missen, zou men de volgende uitbreiding van dien lofzang kunnen lezen, terwijl hij gezongen wordt.

Glorie in de hemelen aan God, die in dit groote geheim de wonderen zijner wisheid, barmhartigheid en macht op eene zoo onuitsprekelijke wijze heeft doen uitschitteren. Vrede aan de menschen op de aarde; het is de God des vredes zelf, die denzelven aan de wereld is komen brengen; heil den menschen van goeden wil, die hun hart voor dezen hemelschen en geheel goddelijken vrede openen, en die wel gesteld zullen zijn, om hem te ontvangen.

Groote God! God, eindeloos heilig, eindeloos goed! wat kunnen wij , op het zien van al de wonderen uwer teederheid doen, dan U onze lof-betuigingen, onze zegeningen, onze aanbiddingen en al de gevoelens onzer harten aanbieden ? Almogende God! Koning van hemel en aarde! wij doen U de dankbetuigingen, welke wij uwer heerlijkheid en liefde verschuldigd zijn; maar daar wij onbekwaam zijn om ü door ons zeiven waardige hulde aan te bieden, vereenigen wij ons met die, welke de Engelen en gelukzaligen U bewijzen in den Hemel.

O Jesus, eenige Zoon des hemelschen Vaders! Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt, ontferm U onzer; o Gij, die in hoedanigheid van slachtoffer, reeds de zonden van het menschdom, in uwe tranen afwascht, en die dezelve eens door

GEBEDEN VOOR EN ONDEE

uw bloed zult uitwisschen : gewaardig ü onze gebeden te verhooren; ofschoon in onze oogen yernietigd, zit Gij aan de rechterhand uws Vaders in den hemel; wij smeeken U, erbarm U onzer, en kom onze kwalen genezen, door die met ons te deelen.

Wij erkennen U, o geboren wordende God ! als alleen heilig, alleen ie Heer, alleen groot, en eindeloos verheven boven alle grootheid. Gij heerscht met den heiligen Geest, in de heerlijkheid van uwen hemelschen Vader ; kom als Opperherder in onze harten heersohen; wij wjjden ü die aan den voet van uwe kribbe toe, om U altoos toegenegen te blijven. Voor wien zouden wij voortaan zuchten kunnen lozen, tenzij voor U, onzen Zaligmaker, onzen Weldoener, den God vol minnelijkheid en goedheid! Wij willen U van ganscher harte beminnen in den tijd, om niet op te houden (J te bemianen in de eeuwigheid.

Dominus Vobiscum.

Door deze woorden, die beteekeuen: Be Keer zij met u, wenscht de priester aan het volk Gods zegen ; en het is daarom dat hij zich tot hetzelve wendt. Hij kust eerst het altaar, om te toonen dat hij, wensohende den vrede aan het volk te geven, denzelven eerst van Jeeus Christus, door het altaar verbeeld, moet ontvangen. Het volk antwoordt met hem: en hij zij met uwen geest; drukt alzoo deszelfs erkentenis uit jegens den priester, en den geest van liefde en eendracht, die onder hetzelve moet heerschen, om gezamenlijk te bidden , en God een hevig geweld aan te doen, door eene yereeniging van smeekingen.

Ja, wees met ons. Heer, en met uwen dienaar.

HET H. MISOFFER.

opdat wij met godsvrucht mogen bidden , en Gij ons ter uwer verheerlijking en ter onzer zaligheid moget verhoeren.

Het Oremus.

De priester, aan den kant Tan den Epistel wedergekeerd zijnde, zegt : Oremus, dat is te zeggen : laaf ons lidden , en hij maakt eene lichte buiging met het hoofd naar het kruis, om aan te duiden, dat het door de verdiensten van Jesus Christus is - dat wij de genade kunnen verwerven, welke wij van God vragen; ook eindigt hij het gebed , met onzen godde-lijken Zaligmaker aan te roepen door de woorden : per Dominum nostrmn Jesurn Christum : door onzen Heer Jesus Christus. Hij zegt een of meerdere gebeden , volgens de dagen; de geloovigeu moeten de meening hebben, van met hem te vragen, hetgene hij van God verzoekt. Het volk antwoordt : Amen , om te kennen te geven dat het de woorden des priesters bekrachtigt.

Ontvang, Heer, de gebeden, die voor ons hemelwaarts gestierd worden; verleen ons de genade en de deugden, welke de heilige Kerk , door den priester voor ons vraagt. Wij bekennen , dat wij niet verdienen door U verhoord te worden; maar gewaardig ü echter in aaumer-king te nemen, dat wij ü al deze genaden vragen, door Jesus Gliristus uwen Zoon, die met U leeft en heerschappij voert, in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Geef mg, Heer, de heilige vermorzeling des harten, opdat ik, aan den voet uwer altaren, mijne langdurige afwijking en schuldige zwakheid beweene; omgeef mij met uwe sterkte, opdat de arbeid, de gevaren , de hinderpalen, de vervolgingen der menschen, of de kwade voorbeelden mij nimmer van U scheiden.

GEBEDEN VOOR EN ONDEK

Ik smeek U om die genade, door de eindelooze verdiensten van Jesus Christus, mijnen Zaligmaker. Amen.

De Epistel.

De Joden begonnen de v ergadering van den sab-batlidag, met de lezing van Mozes en de Profeten. De eerste Christenen volgden dit gebruik, in hunne vergaderingen op den zondag, en in al de eenwen der Kerk heeft men lezingen gedaan uit de heilige Schrift, genomen uit de boeken van het oude Testament of uit de werken en brieven der Apostelen, vooral uit die van den heiligen Paulus. De Kerk , vóór het Evangelie de schriften der Godsgezanten doende lezen, schijnt hot voorbeeld van Jesus Christus na te volgen, die eenige zijner Leerlingen voor hem uitzond, om de geesten en harten voor te bereiden in de plaatsen werwaarts hij zelf gaan wilde.

Ik beschouw dezen Epistel, o mijn God ! als eenen brief, die van den hemel komt, om mij uwen aanbiddelijken wil te doen kennen. Vergun mij, bid ik U, de noodige kracht, om datgene te volbrengen, wat Gij mij beveelt. Gij zgt het. Heer, die den Profeten en Apostelen ingegeven hebt, hetgene zij geschreven hebben ; verleen mij eenig deel in hunne verlichtingen, en laat tevens in mijn hart een vonkje dalen van dat heilige vuur , waardoor zij ontstoken waren, om U, gelijk zij, te beminnen en te dienen op aarde.

In de groote Missen, wanneer de Epistel gezongen wordt, kan men de volgende lezing er bij voegen:

Het is hoog tgd dat wij uit onzen slaap ontwaken , want de dag gaat voorbij, en de nacht des doods nadert, wanneer er geen tijd meer zal zjjn ,

HET H. MISOFFER.

om aan onze zaligheid te werken. Laten wij dan de werken der duisternissen verwerpen, ons met Jesus Christus bekleeden, en de zinnelijkheden des vleesches niet meer volgen. Dat ons leven rein, onze godsvrucht levendig zij: wij verwachten onzen God en snellen hem te gemoet. De hemelen doen over de rechtvaardigen bij uitstekendheid den dauw hunner zegeningen nederdalen : dat ons hart zich eindelijk opene, als eene dorre grond voor het water, en al de christelijke deugden voortbrenge. Hechten wij ons aan het goede; onthouden wij ons zelfs van den schijn van het kwaad; dat de God des vredes ons in alles heilige, ten einde onze ziel onberispelijk bevonden worde voor zijn aanschijn. De gensde van God, onzen Zaligmaker, is sedert lang verschenen, en leert ons de goddeloosheid en den geest des tijds te vluchten : in deze wereld met matigheid, godsvruchten rechtvaardigheid te leven, alzoo de gelukzalige hoop en de toekomst der heerlijkheid van onzen Heiland te verbeiden, die zich geleverd heeft, om ons van alle ongerechtigheid vrij te koopen.

Het Graduaal.

TVa den Epistel leest de priester nog eenige woorden van de psalmen, zoo als aan het Intröiius, om het gebed of de loi\'betuiging te vereenigen met de onderrichting in den Epistel ontvangen. Die verzen noemde men Graduaal. omdat zij gelezen of gezongen werden op de trappen van de Jubé of het Icoor. Het woord A llelu.ia. dat in het Graduaal voorkomt, van Septuagesima tot den paaschtijd uitgezonderd , is een hebreeuwsch woord en het eekent: Loof God! en het drukt tevens een gevoel van verrukking, van

GEBEDEN VOOR EN ONDEK

vreugde uit. Men behoort, gedurende dit gebed, zijn hart hemelwaarts te verheffen, zich bij de Engelen-kooren te voegen, en te trachten hunne blijdschap op het zien van Gods weldaden, na te volgen.

Uwe lessen onderwijzen en behagen mij, Heer ! zij verheugen mij, en doen mij de hoop koesteren ü eenmaal in den hemel, mijn Vaderland , te zullen zien.

Het overbrengen van het boek van de rechter-naar de linkerzijde des altaars.

Deze overbrenging doet ons zien, dat de Joden , geweigerd hebbende de Profeten en Apostelen aan te hooren, verlaten werden, en dat de Apostelen tot de Heidenen gegaan zijn, wien «ij het Evangelie gebracht hebben. Bidden wij Q-od, dat hij nimmer toelate, dat wij door onze zonden gelijk de Joden verdienen, dat zijn licht ons ontnomen worde, om aan andereu gegeven te worden. Q-edurende deze overbrenging van het boek, is de priester diep ne-dergebogen in het midden des altaars, en hij doet een vurig gebed, om zijn hart en zijne lippen te zuiveren, vóórdat hij het heilig Evangelie leest.

Maar om dit hemelsche Vaderland te verdienen, zuiver. Heer, dit hart, in hetwelk: Gij uw verblijf moet nemen; reinig mijne lippen met het gloeiende vuur der heilige liefde, dat Gij ge-bruiktet om die van uw profeet Isaïas te reinigen, opdat Gij mij, na waarlijk uwe heerlijkheid op aarde verkondigd te hebben, eens moget toelaten, om die in den hemel te vieren. O Algoede 1 behoed mij van de oageloovigheid, die haar venijn onder ons verspreidt, en straf mjj nimmer met mij de fakkel des geloofs te ontnemen.

HET H. MISOFFER.

Dominus vobiscum, vóór het Efangelie.

Dce mij, Heer! uwen heiligen wil kennen : spreek , o mijn God ! uw dienaar hoort.

Het Evangelie

In de plechtige Missen wordt het boek der Evangeliën bewierookt, opdat de geur Tan den wierook het teek en zij van den goeden geur, welken God in die zielen verspreidt. welke zich door het heilige Evangelie doen kennen. Men draagt brandende waskaarsen ter rechter en ter linkerzijde van het boek , om ons te doen kennen, dat Jesus Christus het ware licht is, dat ons door Zijn evangelisch woord verlicht. Wij blijven staande , gedurende de lezing van het Evangelie, om aan te duiden; dat wij bereid zijn Jesus Christus te volgen, als den eenigen Meester, welken wij moeten aanhoo-ren, en dien wij voortaan willen gehoorzamen.

Beschouw het Evangelie, hetwelk gij gaat hooren , als het richtsnoer van uw leven en uwe zeden, een richtsnoer, hetwelk gij beloofd hebt te zullen volgen door de in het Doopsel aangegane verbindtenissen, en waarnaar gij strengelijk zult geoordeeld worden. Do priester maakt, vóór hij het Evangelie begint, een teekcn des kruises met den duim, op de eerste woorden van hetzelve, om te doen zien, dat de leer van Jeaua Christus in de wereld niets uitgewerkt heeft, dan door de verdiensten van zijn lijden en zijnen kruisdood.

De drie kruisteekens, welke de priester op het voorhoofd , den mond en de borst maakt, en welke wij gelijkelijk naar zijn voorbeeld maken, zijn de teekenen van drie plechtige heloofsbelijdenisaen. Wij maken het eerste op het voorhoofd , om aan te toonen dat wij ons voor het Evangelie niet schamen; het tweede op den mond , om te betuigen dat wij met den mond eene hemelsche leer willen belijden, welke wij in het hart bezitten, en het derde op de borst, om te toonen, dat

gebeden voor en ondek

wij verlangen het kruis Tan Jesus Christus diep in ons hart te prenten , en onze aangekleefdheid aan het geloof door daden te willen bewijzen.

Men moet de wijsheid en de waarheid zelve aanbidden, in al de woorden van het Evangelie; Jesus Christus spreekt daar voor ons; en wien zouden wij aanhooren tenzij hem, die de woorden des eeuwigen levens bezit ? Na het lezen of zingen van het Evangelie, kussen de priester en de diaken het eerbljdiglijk , om hunne verknochtheid aan die hemelsche woorden te betuigeu.

Ik sta op , o opperste Wetgever, om te bstui-gen, dat ik bereid ben de eeuwige waarheden , die in liet heilig Evangelie besloten zijn, ten koste van mijn leven zelfs, te verdedigen. Gij leert ons, dat niet allen die zeggen : Heer, Heer ! (dat is die zich bevredigen uw Evangelie met den mond te belijden, zonder den vasten wil te hebben naar hetzelve te leven) het rijk der hemelen zullen binnen treden; maar dat alleen diegenen hetzelve zullen ingaan, die hunne werken volgens uwe geboden zullen verricht hebben.

Verleen mij dan de genade zoo veel getrouwheid te hebben in de vervulling van uw goddelijk woord, als Gij mij standvastigheid inboezemt in het te gelooven. Helaas! waartoe zou het mtj dienen, wanneer ik voor U zal verschijnen, het geloof te hebben gehad, zonder de verdiensten der liefde en der goede werken, tenzt) om mijne veroordeeling vreeselijker en m^jn eeuwig lot schrik-kelijker te maken ! O God der barmhartigheden ! oordeel mij niet naar de aanhoudende tegenstrijdigheid , welke ik tusschen uwe leer en mijn gedrag gesteld heb, en boezem mij den moed in, om te beoefenen hetgeen ik geloof. U, Heer ! zal al de roem daarvan toekomen.

HET H. MISOFFER.

Wanneer het Evangelie in de plechtige Missen gezongen wordt. zon men intusschen de volgende lezing, uit de heilige Evangeliën getrokken, geheel of gedeeltelijk kunnen doen.

Zoo iemand mij bemint, zegt Jesus Christus, zal hij mijn woord bewaren, mijn Vader zal hem beminnen, wij zullen tot hem komen en iu hem onze woning vestigen. Bemin den Heer uit geheel uwe ziel, uit al uwe krachten, ziedaar het eerste en grootste gebod. Het tweede is aan dit gelijk : gij zult uwen naaste beminnen gelijk u zeiven ; doe zulks en gij zult leven. De geheele wet en de profeten zyn in deze twee geboden besloten. God is een geest, en hij wil iu geest en waarheid aangebeden worden; want indien uwe rechtvaardigheid niet volmaakter is dan die der Pharizeën, zult gij het rijk der hemelen niet binnen gaan. Doe boetvaardigheid , want zoo gij geen boetvaardigheid doet, zult gij allen verloren gaan. Het rijk Gods nadert: de bijl is reeds aan den wortel van den boom gezet, en aan den kant, waar hij zal vallen, zal hij altoos blijven. Wees steeds bereid, want ik zal komen op het uur, waarop gij het niet verwacht. Heil hun, die van de goederen dezer wereld onthecht zjjn! Zalig zijn de zachtmoedigen , de vreedza-men, die rein van harte en barmhartig zijn: zalig degenen, die met gelatenheid lijden , die dorstig zjju naar de rechtvaardigheid, want het rijk der hemelen behoort hun toe. Wat baat het den menssh het heelal te winnen, zoo hij zijne ziel verliest ! Niemand kan twee meesters dienen , vergadert geene schatten voor de aarde, maar voor den hemel; zoekt voor alles het rijk

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Gods, en zijne rechtvaardigheid, het overige zal u als toemaat gegeven worden. Komt tot mij ; mijn juk is zoet en mijn last is ligt : leert van mij dat ik zachtmoedig en ootmoedig van harte ben, en gij zult de rust uwer zielen smaken. Zoo iemand mij wil volgen, dat hij zich zeiven ver-loochene, dageljjks zijn kruis opneme en mij nakome. Bemint uwe vijanden ; vergeeft, ea men zal u vergeven , vraagt, en gij zult ontvangen. De weg des verderfs is breed; maar die tot het eeuwig leven leidt, is eng, en weinigen volgen hem. De hemel lijdt geweld , men moet strijden om hem te bekomen ; het is alleen door het lijden, dat ik tot de heerlijkheid gekomen ben, en er ia voor u geen andere weg, want de leerling is niet boven den Meester. Die zich verheft, zal vernederd , die zich vernedert, zal verheven worden. Die uit God is, hoort Gods woorden. Zoo gij mijne geboden onderhoudt, zult gij in mijne liefde verblijven , en gij zult daar zij n, waar ik zelf ben, waar ik u eene plaats ben gaan bereiden.

Deze zjjn de heilige woorden; dat onze zonden uitgewischt worden door de kracht van het Evangelie , met oprechtheid in oefening gebracht.

Het Credo.

Het Evangelie wordt op de Zou- en zekere feestdagen gevolgd door het Credo of de Geloofsbelijdenis, omdat het bijzonder op die plechtigheden is , dat de geloo-vigen vol van denzelfde geest voor de altaren; de aanbidding van onze heilige geheimen moeten vernieuwen, en een plechtig blijk moeten geven van hun volkomen geloof aan de waarheden des Evangelies, in bet kort bevat in het Symholum.

het h. misoffer.

Ik geloof in éénen God, den Vader, almogenden Schepper van hemel en aarde, van alle zichtbare en onzichtbare dingen; en in eenen Heer .Tesus Christus, den eeniggeboren Zoon Gods, die uit den Vader voor alle tijden geboren is : God van God, licht van licht, waarachtig God van den waarachtigen God; geboren en niet gemaakt; van één wezen met den Vader, door wien alle dingen gemaakt zijn; die om ons menschenen om onze zaligheid nedergedaald is uit den hemel, en is vleesch geworden doge den heiligen geest, uit de maagd maria; hij is mensch geworden; die ook gekruist is voor ons onder Pontius Pi-latus; hij is gestorven, begraven en den derden dag wederom opgestaan, volgens de Schriftuur; hij is opgeklommen ten hemel, zit ter rechterhand des Vaders, en zal wederkomen met heerlijkheid, om de levenden en dooden te oordeelen; wiens rijk geen einde zal hebben. En in den heiligen Geest, den Heer, die levend maakt; die van den Vader en den Zoon voortkomt; die met den Vader en den Zoon te gelijk aangebeden en verheerlijkt wordt; die door de Profeten gesproken heeft. En eene heilige, katholieke en apostolische Kerk. Ik belijd een Doopsel tot vergiffenis der zonden, en ik verwacht de verrijzenis der dooden en het leven der toekomende eeuwen. Amen.

gebed.

jquot;; gedurende het zingen van den Credo.

Hoe zal ikU, o mijn God! waardig bedanken voor de kostbare gave des geloofs, waarmede Gij mij, bij voorkeur van zoo vele anderen, die zuchten in de duisternissen der dwaalleeren,

4

GEBEDEN VOOR EN ONDER

begunstigd hebt? Maak, Heer! dat zij mij steeds dierbaar zij, die wonderbare gaaf, boog verbeven boven de eer, de rijkdommen, de vermaken en ijdelheden dezer vergankelijke wereld. Geef mij ecne volmaakte neiging voor alles, wat het geloof mij leert, opdat ik met gelijken eerbied aanbidde, al wat ik niet begrijp in uwe onuitsprekelijke geheimen, en al w.-it mijne geestvermogens te bovengaat. Dewijl mijn verstaud zoo bekrompen is, dat ik mij zelven niet begrijp, besef ik, eindelooze God! dat liet noch billijk, noch mogelijk is, uwe goddelijke geheimen te doorgronden. Maar Gij hebt mij door uwe genade overtuigd van de kennis, getrouwheid en oprechtheid dergenen, door welke Gij uwe heilige aanspraken aan de wereld verkondigd hebt. De wereld heeft daaraan geloof gegeven; het zou het grootste der wonderwerken zijn, zoo zij zonder wonderwerken die had kunnen gelooven. En wenvaarts zou ik mij wenden, om meerdere zekerheid te verkrijgen? Indien ik mg bedrogen vondt, zoudt Gij het zelf zijn, die mij in dwaling gebracht hadt. Wanneer dan mijne zinnen en mijne verbeelding twijfelen, zullen echter mijne reden en mijnen wil nimmer twijfelen. Dat geloof, o Jeaus! dat geloof, hetwelk de Apostelen over de^eheele aarde verkondigd, en zoo vele duizende \'Martelaren met hun bloed bezegeld hebben; dat geloof, hetwelk zoo vele heilige leeraars, in hunne onsterflijke schriften, verdedigd hebbea, dat geloof van alle eeuwen, dat steeds den goeden geur zijner deugden over de wereld verspreid en den hemel met heiligen bevolkt heeft; dat geloof, dat nimmer het lijden zonder vertroosting, de kwalen zonder hulpmiddel gelaten heeft; dat verheVene geloof zal voor altoos

HET H. MISOFFER.

het mijne zjjn. Voltrek dan in mij, smeek ik U , o mijn goede Zaligmaker! voltrek uw werk : niet alleen door in mijne ziel de fakkel des gebofs in al haren glans te behouden , maar ook, e n wel vooral, door hetzelve werken des lichts voor mijne eeuwige zaligheid te doen voortbrengen . Amen.

Dominus vobiseum.

Mijn God ! dat uwe genade met ons en met den priester, uwen bedienaar, zj], om U deze offerande waardig te kunnen opdragen.

O—«SS*-!!

DERDE DEEL DER HEILIGE MIS,

H ET BEGIN DER OFFERANDE OF DE OPDRACHT.

Het Offertorium.

Ontvang, o heilige Vader, eeuwige en almogende God, dit vlekkelooze offer, dat wij, hoe onwaardig wij ook zijn mogen, U opdragen: ik draag het U op, als mijnen levenden en waren God, voor mijne tallooze zonden , beleedigingen en nalatigheden; ik draag het U ook op, voor alle geloovige Cliristenen, levenden en overledenen; opdat het hun en mij ter zaligheid ver-strekke. Amen.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Wanneer de priester den wijn en het water in den kelk giet.

6 God, die door een vreemd uitwerksel uwer macht, den mensch in eenen verheven graad van voortreflijkheid en uitstekendheid geschapen hebt, en die door een nog bewonderenswaardiger wonder uwer goedheid, U gewaardigd hebt dit werk uwer handen na zijnen val te herstellen : verleen mij , door het geheim hetwelk de vermenging van het water met den wijn ons vertoont, de genade van te mogen deelen in de goedheid van Jesus Christus, uwen Zoon , die zich volgaarne met onze menschheid heeft willen bekleeden; Hij, die God zijnde, met ü, in de eenheid van den heiligen Geest, leeft en heerscht, in alle eeuwen. Amen.

De opdracht van den Kelk.

Ik draag U, Heer! met uwen bedienaar, den kelk der zaligheid op, en smeek uwe goedheid hem als een reukwerk van goeden geur te doen opstijgen tot den troon uwer goddelijke Majesteit, voor onze zaligheid en voor die van de geheele wereld.

Ik bied mij voor U aan. Heer! met eenen oot-moedigen geest en een rouwig hart; ontvang mij, bid ik U, en maak dat de offerande , welke ik U geheel uit eigenbeweging opdraag, in vereeniging met die van Jesus Christus, heden met U, op dusdanige wijze voltrokken worde, die U dezelve aangenaam kan maken, o Heer mijn God!

In de plechtige Missen bewierookt de priester het brood en den wijn, die opgedragen zijn geworden, zeggende : dat deze wierook, dien gij gezegend hebt,

HET H. MISOFFER.

tot JJ opTclimme, Heer ! en uwe harmJiartigheid over ons nederdale ! Vervolgens bewierookt hij het altaar en zegt: dat mijn gebed , Heer ! tot U opTclimme gelijk deze wïerooTc; dat de opheffing mijner handen U aangenaam zij , gelijk de hrandofferande. Stel, Heer ! eene wacht aan mijnen mond, en de omzichtigheid op mijne lippen. Laat niet toe, dat mijn hart vervoerd worde tot kwaadwillige woorden, om mijne zonden te eer\' schoonen.

Terwijl hij liet wierookvat aan den diaken wedergeeft , zegt hij : Dat de Heer het vuur zijner liefde in ons ontsteke, en ons door eene eeuwige liefde doe branden, Amen.

Dat wij ons best doen , om in al die godvruchtige gevoelens te treden, en die heilige verlangens in ons te vormen.

Daarna bewierookt de diaken aanstonds den prie?-ter aan het altaar, Jesus Christus vertegenwoordigende, en in zijnen persoon liet heilige gili^im opdragende.

De Priester waseht zijne vingeren.

De priester, na zijne handen gewasschen te hebben, alvorens het heilig Misoffer te beginnen, wascht hier zijne vingeren, om in den geest van Jesus Christus te treden, die de voeten zijner Apostelen wiesch , vóór dat hij hun liet heilig Sacrament des Altaars toediende, ofschoon zij bevorens reeds zuiver waren. Dit toont ons, dat het niet genoeg is zuiver te zijn van gruweldaden, om aan de geheimen deelachtig te worden, maar dat men zich van de geringste vlekken der zonden moet zuiveren.

Miju God! gewaardig IJ rnijue ziel te vvasschen en te reinigen van alle vlekk en der zonden : vernietig in mij de minste onvolmaaktheden, en

54 GEBEDEN VOOR EN ONDER

maak mijne ziel, door uwe genade, zoo zuiver als zij het onmiddelijk na het Doopsel was.

Vergun mij , Heer! de genade van de wereld te vergeten, die de strengheid uwer oordeelen moet ondergaan; van deze aarde te verachten, die ter prooi zal zijn aan uwe wraaknemingen, en van geene de minste aandacht te verleenen aan die ontwerpen, aan die listen, die slechts de duurzaamheid van eenen dag, van eene minuut, van eene seconde hebben; dat ik onder de voeten vertrede die eer, die verlangens, die gevaarlijke vermaken, die den geest verlagen en bedwelmen; die valsche goederen, die de ziel in het verderf storten; die valsche bekwaamheden, die vermaken, dien valschen uitwendi-gen schijn van achting en vriendschap, die zoo veel rampzalige slachtoffers maken; e;i dat de eerste, de ijverigste mijner zorgen zij, den dag uwer wraakneming te voorkomen, op welken Gjj eene vreeselijke rekening over uwe weldaden en gunsten zult vragen! Hierom smeek ik U, o mijn God! door de eindelooze verdiensten van Jesns Christus. Amen.

Het Or ate Fratros.

Dc priester, na zijne vingeren gewasschen te hebben, komt weder in het midden des altaars, en aldaar nedergebogen, doet hij eene nieuwe opdracht van de offerande, welke hij der heilige Drievuldigheid gaat aanbieden, ter gedachtenis van het lijden, den dood. de verrijzenis en de hemelvaart van onzen Heer Jesus Christus ; en om de genade te verwerven van dit waardiglijk te doen, keert hij zich tot de omstanders, zeggende : hult broeders, om hea te verwittigen, zich door hunne gebeden, met hem te

HET H. MISOFFER.

vereenigen, ten einde de offerande, welke hij aan God voor zich en voor hen gaat opdragen, aan Hem aangenaam te maken.

Heer! verhoor de gebedeu van al uwe geloo-vigen, die vertenigd zijn om U dit verhevene offer op te dragen, hetwelk wij ü bidden aan te nemen, tot verheerlijking van uwen naam, tot ons bijzonder voordeel en tot welzgn van uwe geheele Kerk. Gewaardig U, in onze harten te sterten de noodige gesteltenissen, om met vrucht dit groote werk van onzen godsdienst bij te wonen : heilig den priester, die uwe heilige geheimen voltrekt., en reinig zjjne handen en zijn hart: opdat hij in staat zij uwe genade over zich en over ons te brengen.

De stille gebeden.

Ka het O ra fe /ra ires, keert de priester zich naar het altaar, en zegt in stilte een of meer gebeden, die volgens den dag veranderen, en deze worden stille gebeden genoemd, uithoofde hij die in stilte zegt : zij strekken bijna allen om aan God te vragen, dat hij de giften, die op het altaar zijn, goedgunstig aanlieme, en hij ons door zijne genade in staat zoude stellen , als eene hem aangename offerande, hem te worden aangeboden.

Verander, o mijn God ! deze offerande in uw lichaam en bloed, en herschep onze harten in U zeiven, door de kracht dezer aanbiddelijke geheimenis; dat uw heilig Woord op deze offerande, welke wij U opdragen , nederdale , opdat zij een heilzaam slachtoffer worde, dat uwer Majesteit aangenaam en uwen dienaren nuttig

5C GEBEDEN VOOR EN ONDER

zjj, door de toepassing vau het bloed vau Je sus Christus.

Dat deze offerande overvloedige zegeningen over uwe geloovigen doe nederdalen, hu one harten verandere, de zonde en de aardsche geneigdheden daarin vernif.tige, en U aldaar een aaugenaam brandoffer eu eene bestendige woning bereide, in vereeniging met U , en door de verdiensten van Jesus Christus, uwen Zoon eu onzen Heer, die met ü leeft en heerschappij voert.

VIERDE DEEL DER HEILIGE MIS.

De Canon of Regel der Consecratie, voorafgegaan door de Prefatie.

Aan het einde der stille gebeden verheft de priester zijne stem, zeggende: in alle eeuioea der eeuioen , eene uitroeping, die de geloovigen uitnoodigt, om zicli met hem te vereenigen en hem te antwoorden : Amen. Men heeft dit antwoord steeds met vurigheid gegeven ; de heilige Hieronymus zegt, dat men dit woord Amen overal in de kerken als eenen donder hoorde weergalmen.

De geloovigen geven hierdoor hunne bewilliging , aan al hetgeen de priester, in het geheim, van God komt te vragen.

De Prefatie is eene inleiding tot de gebeden van den Canon, die bij uitstekendheid genoemd wordt het gehed. Zij is eene uitnoodiging om de harten tot G-od te verheffen, eu hem te danken voor het grootste wonderwerk, dat door de Consecratie uitgewerkt wordt.

HET H. MI30FPEB.

Eeuwige Vader ! zie hier het oogenblik, waarop uw goddelijke Zoon, onze Zaligmaker Jesus Christus, uit den hemel op het altaar gaat nederdalen: niets, dat aardsch is, moet mij meer bezig houden; mijn hart moet niet meer verzuchten, dan naar zulk een zuiver offer, dat de zonden der wereld uitwischt; reinig het door het vuur uwer liefde, opdat het geenen smaak meer vinde, dan in de hemelsohe goederen. Door welke dankbaarheid zal ik immer al uwe weldaden kunnen erkennen, en voornamelijk die, van ons een verzoenoffor te geven, dat dagelijks en meermaals eiken dag, \\oor ons de offerande vernieuwt, welke het eens op den Calvarieberg heeft opgedragen, ten einde uwe barmhartigheid over ons te trekken. Het is, eeuwige Vader! door Jesus Christus, uwen welbeminden Zoon, dat al de Hemellingen ü verheerlijken en U hunne hulde aanbieden. Neem goedgunstig aan, Heer 1 dat zondaars zoo als wij, hunne zwakke lofbetuigingen met die der hemelsche geesten vervoegen, en dat wij ons allen , met hart en geest, met hen vereenigende, in eene verrukking van vreugd, liefde, dankbaarheid en verwondering uitroepen :

Sanetus.

Heilig, eindeloos heilig, alleen waarlijk heilig is de Heer, onze God! het heelal is vol van zqne heerlijkheid! Dat de gelukzaligen hem zegenen in den hemel , terwijl wfl op de aarde Dengene aanbidden, die nederdaalt in den naam des Hee-ren, aan wien eer en heerlijkheid in alle eeuwen z|j toegekend.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Na den Sanetus, aan den Canon.

De Prefatie wordt gevolgd door den Canon, dat in het grietsch orde of regel beteekent. Men heeft dezen naam gegeven aan de gebeden , die de Consecratie voorafgaan, vergezellen en onmiddelijk volgen, omdat zij in alle Missen dezelfde zijn: zoodat de regel daarvan bestendig, en de orde onveranderlijk is.

De voorschriften dezer gebeden zijn zeer oud en vol van de grootste gevoelens van godsvrucht; men ziet er al de vragen , welke de Kerk door de verdiensten van Jesus Christus doet, terwijl de voorspraak der heilige Apostelen en Martelaren er ook zeer bepaald in uitgedrukt is.

Dit deel der heilige Mis wordt in stilte gezegd, omdat het bestemd is voor een meer aandachtig en uitwendig gebed. Ofschoon ieder in het geheim bidt, moet men daarom niet nalaten, zich in den geest met elkander en met den Priester te vereenigen, die altijd in den naam van allen tot God spreekt. De Priester maakt dikwijls het teeken des kruises over zich en over het opgedragene; want, wat is er natuurlijker dan dat men den gekruisigden Jesus dikwerf verbeeldt, in een werk , dat een aandenken is van zijnen smartelijken dood, en waarin hij zichzelven aan ons geeft, om onophoudelijk zijne offerande te vernieuwen.

Ziehier de letterlijke vertaling van die gebeden, tot aan de Consecratie: laten wij die, met den priester, in den naam der Kerk , godvruchtiglijk lezen.

Te Igitur.

Wij bidden U dan, o allerbarmhartigste Vader! en smeeken U, door onzen Heer Jesus Christua, uwen Zoon, deze giften, deze offerande, dit rein en vlekkeloos offer aan te nemen en te zegenen,

HET H. MIS01TER.

hetwelk wij U voor uwe heilige Kerk opdrageu, opdat het U behage haar den vrede te schenken, haar te bewaren, in de eenheid te behouden, en haar over de geheele aarde te besturen, en met haar uwen dienaar N. onzen Paus, onzen Bisschop N.; eindelijk alle rechtgeloovigen, die belijdenis doen van het roomsch katholieke en apostolische geloof.

DE GEDACHTENIS DER LEVENDEN.

Memento.

De priester bidt hier voor het geheele genootschap der in leven zijnde geloovigen, en bijzonder voor die, welke hem verzocht hebben het heilig Misoffer tot hunne meening op te dragen. Laat ons , van onzen, kant, in dit oogenblik bijzonderlijk aan God diegenen onzer levende broeders aanbevelen, aan welke wij verlangen, dat de vruchten der heilige Offerande, door de goddelijke barmhartigheid, meer bijzonderlijk toegevoegd worden.

Wees uwe dienaren en dienaressen N. en N. indachtig, Heer! en allen die hier tegenwoordig zijn, wier geloof en godsvrucht U bekend zijn , voor welke wij U deze offerande van lof opdragen, of die haar, zoo voor zich als voor hen aan welke wij verbonden zijn, opdragen voor de verlossing hunner zielen, voorde hoop hunner zaligheid en behoudenis, en oxn U hunne hulde, als aan den eeuwigen, levenden en waren God, aan te bieden.

GEBEDEN VOOft EN ONDER

GEDACHTENIS DER HEILIGEN.

Communicantes.

In gemBeuschap vereenigd zijnde met al uwe Heiligen, eeren wjj de gedachtenis, eersten? van de verheerlijkte Maagd Maria, Moeder van God, Jesus Ctiristus, onzen Heer, en van uwe gelukzalige Apostelen en Martelaren, Petrus en Paulus , Andreas, Jacobus, Joannes, Thomas, Piiilippus , Bartholomeus, Mattheus, Simon en Thadseas , Linus: Cletus, Syxtas, Oaraelius, Cyprianas , Laurentius, Clirysogonus, Joannes en Paulus, Cosmas eu Damianus, en van al uwe Heiligen, door wier verdiensten en gebeden wij U smeeken , ons in alles de hulp uwer bescherming te verlee-nen : dit is hetgeen wij U vragen, door denzelfden Jesus Christus onzen Heer. Amen.

VERTROUWEN IN DE OFFERANDE.

Hane Igitur.

Hier strekt de priester de handen uit over de giften , die geheiligd worden; en door de oplegging der handen . als lid der Kerk, vereenigt hij zich met het offer , om met hetzelve opgedragen en opgeofferd te worden , en als bedienaar der Kerk en priester van den Aller-hoogsten neemt en stelt hij zich, als het ware , in den naam en door het gezag van God, in bezit des slachtoffers , in zoo verre het de plaats der menschen genomen heeft, die het slachtoffer van G-ods verbolgenheid en rechtvaardigheid moesten zijn. Het is uit dezen staat van goddelijke veroordeeling, dat wij getrokken worden door de opoffering, welke Gods Zoon van zich zeiven aan zijnen Vader gedaan heeft, om de straf te

HET H. MISCri\'ES.

dragen , ■well\'e wij door onze zonden verdiend hadden, en om hem eene genoegzame yoldoening te geren, waartoe wij tuiten staat waren.

Deze plichtpleging, welke de priester hier doet, met de handen OTer het op te diagene slaehtcffer uit te strekken , is eene navolging van hetgene Mozes van wege God aan de prieelers der oude Wet voorschreef. Wanneer men, zegt hij, eene offerande voor de zonde zal opdragen, zal de Trieiier de hand over het hoofd des i lach/offirs uiMeTcen; cn alsdan zal het gunstig aanqencmen tvorden en tot loete der zovdtn rersJreklcen. ( Levit. ch. 1,4.)

TVij siretkeii U dan , Beer! de hu\'de gi.nstig aan te nemen , welke wij U bewijzen dcor deze opdracht, on welke ook die van uwe geheele Kerk is : verleen ons, tijdens de dagen van dit sterfelijke leven, den vrede, die van U komt; behoed ons van de eeuwige yerwerping, en stel ers onder het gefal uwer uitverkorenen; door enzen Heer Jesus Christus. Amen.

Quam Oblationem.

Wij bidden U dan , Heer ! deze Cfferande te zegenen, haar te stellen erderhet getal van dio, welke Gij goedkeurt, haar aan te nemen, een waardig offer er van te maken, waardoor wij U een redelijamp;e en geestelijke eeredienst bewijzen ; zoo dat zij voor ons worde het lichaam en het bloed van uwen welbeminden Zoon , onzen Heer Jesus Christus. Amen.

Vcor or.s, dat is te zeggen , om ons de gaven mede te deelen , welke Hg dcor de rpoffering van zijn lichaam en bloed verdiend heeft, de gens de van de giheele vergiffenis onzer zorden

62 GEBEDEN VOOR EN ONDER

en van al de hulp, die ons noodig is, om het werk onzer zaligheid te voltrekken.

Bij de Consecratie.

Dat de hemel zich opeue, en de Rechtvaardige op de aarde nederdale, en dat de zondaren de vertroosting genieten van aldaar hur .-en Verlosser te zien. Kom Heer, kom liefdet^ ? Hersteller der wereld! kom een geheim voltrekken, dat als het kort begrip van al uwe wonderdaden is; kom eene verandering uitwerken, welke wonderbaarder is dan de schepping van het heelal.

Bij de Opheffing.

Nadat Jesus Christus zich , volgens zijne belofte tegenwoordig gesteld heeft, aanbidt hem de priester met eene kniebuiging, en heft hem op, om hem aan het volk te toonen, en door hetzelve aangebeden te worsen.

vereenig in dit eerbiedwaardig oogenblik al uwe krachten, om in de verhevene gevoelens vau aanbidding te treden, waarin zich de hemelsche Q-eesten bevinden , die het altaar omringen , en zich voor den Opperheer van hemel en aarde vernietigen. Zie hen, met de oogen des geloofs, door eene heilige siddering bevangen, en te gelijk verslonden door de vlammen der vurigste liefde voor den heiligen, oneindig bemin-neuswaardiger! God, zoo mild in weldaden; denk , dat zoo hij wel van den troon zijner heerlijkheid wil nederdalen, zulks is, om u de schatten zijner genade te brengen. O, ontvang zijn weldoend bezoek niet vruchteloos ; eenmaal zoudt gij het vragen, gij zoudt er naar verlangen, en welligt zou het te vergeefs zijn ! Aanbidding,jberouw, liefde, dankbaarheid, onder-

HET H, MISOFFER.

werping, hoop ; ziedaar, wat gij op dit oogenblik uwen goddelijken Verlosser moet aanbieden, die vol zachtmoedigheid en met de belofte zijner eindelooze barmhartigheid tot li komt. Zondaren, wie gij ook wezen moogt, komt uwen Q-od , uwen Zaligmaker te gemoet!

O salutaris Hostia... O slachtoffer der zaligheid, dat ons den hemel opent ; de geest der duisternissen levert ons eenen geweldigen strijd; versterk ons tegen zijne aanvallen.

Eccepanis Angelorum... Zie het brood der Engelen, dat het voedsel der raenschen is geworden; het is waarlijk het brood der kinderen, dat den dieren niet moet toegeworpen worden.

Bone Pastor... Goede Herder! waarachtig Brood! Jesus, ontferm ü onzer. Wees ons voedsel en onze steun: doe ons de ware goederen genieten in het land der levenden. Wees onze geleider tot dat hemelsche Vaderland ; toon ons steeds den weg aan , die naar hetzelve geleidt; breng ons op het rechte spoor, zoodra wij er van afwijken; houd ons op dat heilige pad, tot dat wij in de haven komen , waar Gij de belooning uwer trouwe schapen zijt.

Vervolg van den Canon na de Opheffing.

Zoodra de priester den kelk , na de opheffing. weder op het altaar gesteld heeft, bedekt hij dien, en maakt uit eerbied eene kniebuiging ; hij herhaalt dit tot aan de Nuttiging, telken reize dat hij den kelk ontdekt of dekt. Terwijl hij, om zoo te spreken, Jesus Christus tusachen zijne handen heeft, bidt hij God zijnen Vader , voor de levenden en overledenen, vol vertrouwen

64 GEBEDEN VOOR EN ONDER

op de tegenwoordigheid vaaJeaus , die voor ons spreekt, en onze gebeden allerkrachtigst maakt.

Letterlijke vertaling van het vervolg van den Canon tot aan den Pater Noster.

Unde et memores.

Kadat de priester, na de woorden der Consecratie van den kelk , het bevel, door Jeaus Christus gegeven , toen Hij zijn eigen lichaam en bloed geconsacreerd had: zoo menigwerf gij dit zidt doen, zult gij het doen ter mijner gedacJitenis, uitgesproken lieeft, vervolgt hij met deze woorden :

Het is liierom, Heer ! dat wij, uwe dienaren , en met ons, uw heilig volk, ons herinnerde aan het gelukzalig lijden van uwen Zoon, Jesus Christus, onzen Heer, aan zijne opstanding uit het graf, over de hel zegepralende, en aan zijne heerlijke opstanding ten hemel, uwe onvergelijkelijke Majesteit opdragen hetgeen de gift zelve is, welke wij van U ontvangen hebben ; het zuivere offer, het heilige offer, het vlekkelooze offer, het heilige Brood des levens, dat geen einde zal hebben, en den kelk der eeuwige zaligheid.

Supra quae.

Gewaardig U , Heer 1 gunstig neder te zien op de opdracht, welke wij U van de heilige offerande, van dit vlekkelooze Slachtoffer dosn; gewaardig U die aan te nemen, gelijk het U behaagd heeft de geschenken van den rechtvaardigen Abel , uwen dienaar , de offerande van onzen Aartsvader Abraham, en die van Melchi-sedech, uw\' opperpriester, aan te nemen.

HET H. MISOFFER.

Supliees te rogamus.

De priester buigt zich diep neder, om zich voor God te Terootmoedigen, en hem de vurigheid van zijn gebed betuigende, zegt hij het volgende;

Wij smeeken U, o almogende God! te bevelen, dat deze geschenken door de liauden van uwen heiligen Engel op uw verheven altaar gedragen worden, in de tegenwoordigheid uwer goddelijke Majesteit, opdat wij allen, wie wij ook zijn, die aan dit altaar deelaehtig geworden zijnde, het Lichaam en Bloed van uwen Zoon zullen genuttigd hebben, vervuld worden met al uwe zegeningen en al de genaden des hemels : door onzen Heer Jesus Christus. Amen.

Gedachtenis der Overledenen.

Memento.

Wees ook, Heer ! gedachtig uwe dienaren en dienaressen N. en N., die geteekend met het teeken des Geloofs, hun sterfelijk leven voor ons hebben geëindigd, om in den slaap des vredes te rusten.

Hier blijft de priester een weinig stil, om in het bijzonder aan God de overledenen aan te bevelen, voor welke hij wil bidden, en voornamelijk dengene, voor wien hij het heilig Misoffer moet opdragen. Daarna gaat hij voort:

Wij smeeken U, Heer! hun door uwe barmhartigheid, en aan allen die in Jesus Christus rusten , de plaats van verkoeling, licht en vrede te verleenen; door denzelfden Jesus Christus, onzen Keer.

5

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Nobis quoque peooatoribus.

De priester zegt deze drie woorden op eeuen hoo-gereu toon, opdat de omstanders dezelve zouden kunnen liooren, zich met hem yereenigen. en gezamenlijk de goddelijke barmhartigheid afsmeeken.

Ook ons, zondaars, die uwe dienaren zijn en op uwe groote barmhartigheid hopen, ge-waardig U ons ook deel te geven iu het hemel-sche erfdeel, met uwe heilige Apostelen en Martelaren, met Joannes, Stephaiuis , Matthias , Barnabas, Ignatius, Alexander, Marcellinus, Petrus, Eelicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Cecilia, Anastasia, en met al uwe Heiligen. Gelief ons iu hun heilig gezelschap aan te nemen, en geen acht te geven op onze verdiensten , maar toegevend te zijn jegens ons, door onzen Heer Jesus Christus, door wien Gij, Heer! deze goederen steeds voortbrengt, heiligt, levend maakt, zegent en ons geeft. Dat TJ door hem, met Hem en in Hem, alle eer en glorie gegeven worde , o God, almogende Vader! in de eenheid van den heiligen Geest.

Deze laatste woorden : door hem , met hem en in hem , enz. zeggende, maakt de priester driemaal het teeken des kruises met de heilige Hostie over den kelk, om aau te toonen, dat Q-od alleen, door de kracht der offerande, welke Jesus Christus aan het kruis heeft opgedragen, vereerd wordt. Vervolgens maakt hij er twee over het altaar , om aan te duiden , dat het door het kruis is (waarvan het altaar een afbeeldsel is, omdat gelijkelijk de offerande daarop voltrokken is) dat de heilige Drievuldigheid, die hier genoemd wordt, alle eer en glorie ontvangen beeft.

HET II. MISOFFEIl.

Deze wooi-den : TX alle eer en glorie gegeven worde uitsprekende, lieft de priester deu Kolk en de heilige Hostie een weinig omhoog. Voor de twaalfde eeuw, was er in de Mis geene andere opheffing van het Lichaam en .Bloed van Jesus Christus , dan deze. Alstoen verhief de priester dezelve hoog genoeg, dat het volk Jesus Christus konde zien en aanbidden , door Wien de heilige Drievuldigheid alle eer en heerlijkheid bewezen werd. Deze kleine opheffing is nog een voetspoor en overblijfsel van het oude gebruik.

jN\'a dit laatste gebed van den Canon geëindigd te hebben, spreekt de priester een weinig luider , om het volk zijne toestemming te vragen, in al hetgene hij in hunnen naam tot God zoo even heeft gezegd.

Vers. In alle eeuwen der eeuwen.

Antic. Amen.

=—

VIJFDE DEEL DER HEILIGE MIS,

De bereiding tot de Nuttiging-.

Voorrede, van het Gehed des Heeren. Oremus.

Door de heilzame voorscliriften vau Jesns Christus opgewekt, en door de goddelijke leering onderwezen , durven wij zeggen :

Pater Noster.

Onze Vader, die in de hemelen zijt; geheiligd zij nw naam. Ons toekome uw rijk. Uw wil

GEBEDEN VOiVR RN ONDER

geschiede op cle aarde, als in den hemel. Geef ons lieden ons dagelijksch brood. En vergeef ons onze schulden , gelijk wij vergeven onzen schuideuaren. Ea leid ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwaad. Amen.

In de plechtige llissen zou men tijdens het zingen van het Fater Nosier de uitbreiding van hot Gebed des Heeren kunnen lezen. (Zie de Inhoudstafel.)

Libera nos.

De priester. met eene stille stem Amen antwoordende. wil hierdoor zeggen ; Ja , mijn God! ik vraag V, in den naam der gelieele vergadering, dat Gij ons ran alle kiraad gelieft te verschoonen; en hij breidt daarna deze vraag uit, door een gebed , gedurende hetwelk men zal kunnen zeggen ;

Libera nos.

Mijn God! verlos mij van de zonden van raiju voorgaand leven, en waarvan ik aan uwe rechtvaardigheid rekening most geven ; onttrek mij aan mijne kwade gewoonten, en aan mijne altoos voortdurende ongeregelde geneigdheden, die mij tot het kwaad uitlokken. Eindelijk, mijn Gnd! verlos mij van den duivel, van de wereld, van hel. vleesch en van den eeuwigen dood.

De priester eindigt dit korte gebed, makende met de Fateen het teeken des kruises over zich; daarna kust hij dezelve, dit is, omdat de laatste woorden eene vraag bevatten, waardoor hij G-ode den vrede vraagt, waarvan de Fateen het werktuig of zinnebeeld is, en wij dezen vrede, de vriendschap des Heeren niet knnnen bezitten, dan door de verdiensten vaa

HET H. MISOFFF.H.

het kruis. De Pateen is het zinnebeeld van dien vrede , omdat ze het schoteltje is . waarop men het Lichaam vanJesus Christus zet, dat tot teeken van vrede en verzoening moet uitgedeeld worden.

!Nquot;a het teeken des kruises en den kus der Pateen, breekt de Priester de heilige Hostie, om Jesus Christus na te volgen, die het heilige brood brak . vóóv dat hij het aan zijne Apostelen ronddeelde; hij laat een klein gedeelte in den kelk vallen, om de vereeniging van het Lichaam en Bloed vanJesus, in zijne heerlijke opstanding aan te duiden.

Vervolgens de oogen op de gedaante van het brood vestigende , drukt hij . terwijl hij op zijne borst slaat, op het zien van Jesus Christus , tot driemaal toe, de gevoelens uit die den H. Joannes den dooper bezielden, toen hij den Zoon Grods zag: Lam Gods, dat de zonden der -wereld wegneemt, ontferm U onzer !

Het Agnus Dei.

Mijn Zaligmaker, Jesus Christus! Gij zijt bet ware Lam Gods , opgeofferd om ouze zonden uit te wisschen : maak dat wij, door uwe genade , na de vergeving onzer zonden bekomen te hebben , een nieuw leven leiden, en verleen ons de liefde tot, en den vrede met onzen evennaaste, welken Gij zoo zeer aanbevolen hebt en die zoo noodzakelijk is, om deelgenoot te worden van de uitwerkselen der heilige Communie.

Na driemaal het Agnus Dei gezegd te hebben, stiert de priester, diep nedergebogen, een gebed tot G-od, om hem te smeeken zijnen vrede aan de Kerk te vergunnen, en eene ware eendracht tusschen al hare leden daar te stellen : eene vereeniging van den geest en het hart; die liefde, waarvan Jesus Christus gezegd heeft, dat het door haar is, dat men zijne ware leerlingen zal kennen,.

GEBEDEN VOOll EN ONDER

In do plechtige Missen, staat de Priester, na het altaar gekust te hebben, recht op en wenscht den vrede aan den Diaken, en door dezen aan de Greestelijkheid en het aanwezende volk. Hij kust het altaar, om aan te duiden . dat hij den vrede niet kan geven, dan na dien alvorens zelf van Jesus Christus, die door het altaar afgebeeld wordt, ontvangen te hebben. Gedurende den vredekus moeten de aanwezenden vragen, om met een ieder in vrede televen , en nimmer door hunne schuld de eendracht te verbroken, die onder de Christenen , welke allen broeders en in Christus ingelijfd zijn, moot hoerschon.

Het gebed voor den vrede is gevolgd door twee andere, door welke de priester van God de vrucht der Offerande en Communie afsmeekt.

Om in dit oogenblik volmaaktelijk in den geest der Kerk te treden, en zich inniger met don Priester te vereenigen, zoude het te wenschen zijn, dat al de aanwezenden rein genoeg waren, om werkelijk tot de heilige Tafel te naderen. Laat ons, zoo wij dit geluk niet hebben, Jesus Christus smeekon, dat Hij hot ons ten spoedigste verleene, en ons zeiven teedere genegenheden tot hem , oen diep berouw over onze misdrijven, en een levend verlangen om hom te ontvangen, inboezemen; om alzoo tenminste geestelijk te commu-niceeren. Jesus Christus vergunt dikwijls, aan eene welgedane geestelijke communie, dezelfde genade, welke Hij aan eene werkelijke communie zou geven.

Het Domine non sum dignus en de ÜSTuttiging.

Wanneer do priester gaat nuttigen, zegt hij driemaal met een diep gevoel zijnor onwaardigheid: Heer! iJc hen niet waardig dat Gij komt onder mijn dak, maar spreek slechts één woord, en mijne ziel zal gezond worden. Deze woorden zijn die van den hoofdman des Evangelies nagevolgd , en passen volmaaktelijk den Christen, die, steeds der mededeelingen en genade van eene God onwaardig, geene andere aanspraak daarop

KET II. MISOÏTER. 71

heeft, clan door zijne overgroote barmhartigheid; dat hij dan, door zijne ootmoedigheid en heilige gesteltenissen . traehte God te bewegen van op zijn gebed met de jtroostTolle woorden te antwoorden, die eertijds denmelaatschen de gezondheid wedergaven: Ik wil het, wees gezond.

Gebed voor de geestelijke Communie.

Heer Jesus! ik beken, dat Gij het ware levend Erood zijt, van den hemel nedergedaald, en dat Gij met ziel en lichaam en met uwe Godheid, door eene bewonderenswaardige goedheid, eeue hartroerende barmhartigheid en wonderbare macht, wezenlijk tegenwoordig zijt onder deze gedaanten van brood en wijn, om ons met U zeiven te voeden. Ik aanbid U aldus uit al de oprechtheid van mijn hart.

Ik geloof, dat Gij in dit aanbiddelijk Sacrament eindelooze schatten en hemelsche genaden besluit, waaraan mijne behoeftige en ellendige ziel vuriglijk verlangt deel te hebben.

Ik geloof aan de woorden, welke Gij gesproken hebt : wie \'mijn Vleesch eet, en mijn Bloed drinH, die blijft in Mij en Ik in hem... hij zal in eeuwigheid leven. Zie mij hier, o levend Brood! ellendig en kwijnend van honger en dorst, aan eindelooze zwakheden onderworpen. O, hoezeer verlang ik U te nuttigen, opdat ik met U, opperste Geneesheer onzer zielen, ver-eenigd zijnde, geheel en waarlijk door uw leven moge leven.

Ik beken nu, met schaamte overdekt en met een diep leedwezen over mijne zonden, dat ik niet waardig ben, dat Gij in mijne woning komt;

72 GEBEDEN TOOK EN ONDER

ik durf U dan mijne ziel niet laten binnentreden, om U aldaar te huisvesten, door werkelijk uw heilig lichaam te ontvangen; maar ik weet en geloof, met den hoofdman van het Evangelie, dat ofschoon Gij afwezend zijt, dat is te zeggen : ofschoon ik de heilige Communie niet ontvang, Gij echter met een enkel woord mijne ziel kunt reinigen van al wat haar onwaardig maakt om U te ontvangen.

Ach! gewaardig U dit woord van sterkte en heiligmaking uit te spreken; genees, door de almogende zalving uwer genade, mijne kranke ziel, en haast U uw verblijf in haar te komen vestigen, om hanr in haren honger te voeden en in hare uiterste zwakheid te versterken. Gij, die volgens den wil uws Vaders en de werking des heiligen Geestes, door uwen dood het leven aan de wereld hebt gegeven : voed mij, m^ak mij levend, heilig mij door uw gezegend Lichaam en Bloed.

6 Beminnenswaardige God! Gij , wien ik voortaan boven alles wil beminnen : maak dat ik U nooit meer beleedige; vergun mij uwe genade om deze en die zonde te vluchten, aan welke ik mij zoo gemakkelijk , zoo dikwijls plichtig maak ; hecht mij aan U door de banden der vurigste liefde, en verzeker mijne getrouwheid hier op aarde, opdat ik het onuitsprekelijke gelnk moge smaken U in de eeuwigheid te beminnen en te bezitten.

Deze oefening van eene geestelijke Communie kan ook dienen voor de bezoeken aan het allerheiligste Sacrament, gedurende den dag, bij voorbeeld, gedurende het Lof.

HET H. MISOrFF.E.

Beknopt voorschrift door Fénélon.

Heer! ofschoon ik , door mijne zonden en trouwloosheden , onwaardig ben tot uw altaar te naderen, en U door de heilige Communie te ontvangen, durf ik U nochtans smeeken mij eenig deel in uwe barmhartigheden te vergunnen. Ge-waardig U, mij de genade te verleenen van deelachtig te worden aan de verdiensten uwer offerande; verlicht mijnen geest, versterk mijnen wil, en reinig mijn hart, opdat ik niet meer dan aan U denke, niets meer dan U alleen, uit liefde tot U beminne; maak, door uwe genade, dat ik niets meer verlange, dan voor U te leven, te lijden en te sterven.

ZESDE EN LAATSTE DEEL DER H. MiS.

BEVATTENDE DK DANKZEGGING.

De Huttiging wordt gevolgd door twee afwasaohin-gen, uit eerbied voor het Lichaam en Bloed van Jesus Christus: de eerste, opdat er niets in den mond des priesters van overblijve; de tweede. opdat er niets blijve van de heilige gedaanten in deu kelk of aan zijne vingeren. Terwijl hij de afwassehing nuttigt, vraagt hij nogmaals de vergeving dor zonden, de genade van een heilig leven en den prijs des eeuwigen levens. De gebeden, welke hij daarna zegt, zijn eene dankzegging, om God te bedanken voor de groote weldaad, welke hij hem en het christene volk daar even heeft bewezen, en tevens eene nieuwe betuiging van trouwheid. Al de aanwezenden moeten zich dan met den priester vereenigen, om hunne dankbaarheid te bewijzen, en hun oprecht voornemen te betuigen van voortaan een christelijk leven te leiden.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

De laatste Gebeden.

Wat zal ik U wedergeven, Heer! voor al de weldaden waarmede Gij mij overladen hebt ? Hoe zal ik Ü immer de dankbaarheid kunnen bewijzen , welke ik U voor zoo veel goedheid , voor zoo veel liefde verscbuldigd ben? Ontvang, bid ik U, om in mijne onmacht te voorzien, de lotbetni-gingen der rechtvaardigen op aarde, van de allerzaligste Maria, de zuiverste der maagden, van al uwe Engelen en Heiligen in den Hemel.

Ik ga heen, zoo ik hoop, gezuiverd door uwe heilige geheimen, door uwe genade geholpen, zat ik trachten mij te beveiligen tegen al datgene, wat mij op nieuw zou kunnen bezoedelen; ik zal over mijne zinnen waken, opdat de dood, door de zonde, geenen ingang meer in mijne ziel vinde, en ik zal niet ophouden U ootmoedig en vurig te bidden, ten einde Gij mij, tot mijnen laatsten zucht, tegen de vijanden mijner zaligheid verdedigdet. Maak mij getrouw aan deze heilige voornemens, welke Gij, o mijn God! o mijn Vader! mij hebt ingegeven; ik smeek U hierom, door Jesus Christus , uwen Zoon , onzen Heer.

Het Ite Missa est.

Nadat de gebeden gedaan zijn, keert, de priester zich weder naar het midden des altaars; hij kust de plaats waar de overblijfselen der Heiligen rusten, keert zich om naar het volk, en na het de goddelijke gaven toegewenscht te hebben, door de woorden: Dominus vobiscum, zendt hij het weg, zeggende; Gaat, de mis is geëindigd ; en het volk dankt öod, door deze woorden ; Deo gratias : Gode zij dank.

HET H. MISOFFER.

Do priester, zich daarna weder naar het altaar om-koerende , buigt zich diep neder en stiert een laatste gebod tot de heilige Drievuldigheid, waarin hij haar op nieuw het iverfc hij uitsteicendheid, hetwelk hij zoo even heeft voltrokken, aanbiedt, terwijl hij haar vraagt, dat hot onderpand zijner zaligheid en van die van liet goloovige volk moge wezen. Vervolgens het altaar kussende, om zelf de zegening van Jesus Christus, door het altaar afgebeeld , te ontvangen, heft hij de handen hemelwaarts, om te toonen dat het aan dezen Opperpriester, die in den Hemel aan do rechterhand van den troon der opperste Majesteit gezeten is, toekomt, het geloovige volk, door de verdiensten van zijne geheimen en van zijn kruis, voor de eeuwigheid te zogenen. Hij koert zich daarna om tot het volk, en zegent hot in den naam van de drie personen dor allerheiligste Drievuldigheid, terwijl hij er hot kruistoeken over maakt, om te leeren, dat het slechts door liet kruis is , dat wij in de he-melscho zegeningen kunnen deel hebben.

In do Missen, waarin de Gloria in excelsis niet is gezegd geworden, zegt de priester, in plaats van ite missa est, naar het altaar gekeerd:

Vers : Laat ons den Heer zegenen; waarop het volk, even als op ite missa est, antwoordt: Gode zij dank.

Terwijl de.priester den zegen geeft, behoort het volk zich onder do hand des Hoeren te verootmoedigen, en hem te smeoken, om het door de bediening des priesters te zegenen.

De godsvrucht der laatste eeuwen heeft het gebruik ingevoerd, hetgene door Paus Pius V. in eene wet is veranderd, van aan het altaar het begin dos Evangelies van den H. Joannes te lezen, waarin de Grod-heid van Jesus Christus in de grootheid der eeuwige raadsbesluiten, die den Zoon Gods op de^ardt^ligb-ben doen nederdalen, in zulke vorhepfS^ie Qtérwv kingon vermeld zijn. De gehoele godsd^st-is ^

woorden besloten. Het volk moet; lip tóelve reet 15 staande en met eerbied aanhooren , oJi Je^us Chri3tu)s^f . vragen, dat hij ons de genade vorloMiö, \\van tot deiv^

wr#quot;

76 GEBEDEN ONDER HET H. MISOFFER.

dood toe de hoedanigheid van kinderen G-ods te behouden , welke Hij ons door zijne Menachwording , zijnen Dood, zijne Opstanding en Hemelvaart verdiend heeft.

Gebed hetwelk de priester in het midden des altaars

nedergebogen bidt, vóór dat hij den zegen geeft.

ö Mijn God! geef geen acht op mijne omvaar-digheid; maar niets inziende dan uwe onuitputbare barmhartigheden en de verdiensten van het goddelijke Lam , dat opgeofferd is geworden om de zonden der wereld uit te wissehen, doe over mij den invloed uwer zegeningen nederdalen.

Gebed gedurende het laatste Evangelie.

Eeuwig Woord, waardoor alles is gemaakt, en dat, in de volheid des tijds voor ons Vleesch geworden zijnde, deze eerbiedwaardige en verhevene offerande ingesteld hebt : wij bedanken U hiervoor met den diepsteu ootmoed. Dat alle Engelen en Heiligen des hemels U daarom loven, en maak dat wij zei ven beginnen U te zegenen op de aarde , door ons gedurende dezen dag en al den tijd, welken Gij ons nog in de wereld vergunnen wilt, op zoodanige wijze te gedragen als onze goddelijke aanneming waardig is.

Blijf na de Mis nog eenige oogenblikken overwegen , alvorens de kerk te verlaten; bedank God en vraag, dat het bijwonen des heiligen Misoffers voor u niet vruchteloos zij. Tot dankzegging kunt gij het Te Beunt lezen. Zie Godvruchtige oefeningen voor den Zondag.

EERSTE BOEK.

Nuttige lessen voor het geestelijk leven.

EEESTE HOOFDSTUK.

Over de navolging van Christus en de verachting van alle wereldsch.e ijdelheden.

1. TTie mij volgt, wandelt niet in de duisternis, zegt de Heer. (Joan 8.) Dit zijn de woorden van Christus, waardoor Hij ons vermaant zijn leven en gedrag na te volgen, willen wij waarlijk verlicht en van alle blindheid des harten verlost worden.

Onze voornaamste bezigheid zij dus over het leven van Jesus Christus na te denken.

78 DE NAVOLGING VAN JESCS CHRISTUS.

2. De leer van Christus overtreft al de leeringen der Heiligen. Wie zijn geest bezit, moet daarin een verborgen liemelspijze vinden.

Maar velen, na liet Evangelie dikwijls gehoord te hebben, gevoelen er geen groot verlangen naar, omdat zij den geest van Christus niet bezitten.

Wie dan de woorden van Christus ten volle wil verstaan en smaken , traehte zijn geheel leven Hem gelijkvormig te maken.

3. Wat baat het u diepzinnig over de Drie-ëenheid te twisten, zoo het u aan ootmoed ontbreekt, en gij dus der Drieëenheid mishaagt?

Waarlijk, verheven woorden maken den heilige en rechtvaardige niet, maar een deugdzaam leven maakt behaaglijk aan God.

Ik wensch. liever berouw te gevoelen, dan daarvan de beschrijving te kunnen geven.

Al wist gij den ganschen Bijbel van huiten met al de gezegden der wijsgeeren, wat zou u dit alles baten zonder de liefde en genade Gods?

IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid, (Eccl. 1) behalve God te beminnen en Hem alleen te dienen.

De hoogste wijsheid is deze; door de verachting der wereld naar het rijk des hemels te streven.

4. Het is dus ijdelheid vergankelijke rijkdommen te zoeken en daarop te vertrouwen.

Ook is het ijdelheid eergierig te zijn en zich tot eenen hoogen staat te verheffen.

IJdelheid is het de lusten des vleesches te volgen en datgene te verlangen wat eens zwaar moet worden gestraft.

Het is ijdelheid een lang leven te wenschen en zich weinig om een goed leven te bekommeren.

EERSTE BOEK.

IJdelheid is het alleen te letten op het tegenwoordige leven en niet te voorzien wat er op volgen moet.

Het is ijdelheid zich te hechten aan hetgeen zoo haastig voorbijgaat, en zich niet derwaarts te spoeden , waar de vreugde eeuwig blijft.

5. Denk dikwijls aan deze spreuk : hei on ff wordt niet verzadigd van zien, noch het oor van hooren. (Eccl. 1.)

Tracht dan uw hart van de liefde tot het zichtbare af te trekken, om het te keeren tot het onzichtbare.

Want die hunne zinnelijkheid opvolgen , bevlekken hun geweten en verliezen de genade Gods.

OEFENING.

Om Jesus Christus volmaakt te vereerea, en door de eer, die men Hem bewijst, den plicht van een oprecht Christen te vervullen, moet men zich bevlijtigen om Hem te kennen, te beminnen en na te volgen : dit is volstrekt noodzakelijk tot het eeuwige heil van al de Christenen, die slechts Christen zijn door de kennis, door de liefde en de navolging van onzen Zaligmaker. Zich laten voorstaan van den Heer behaaglijk te zijn door de verhevene kennissen , welke men van zijne Godheid heeft, zonder te trachten zijn voorbeelden te volgen en te leven zoo als Hij geleefd heeft, dat is de gevaarlijkste aller ijdelheden.

GEBED.

Dierbare Heiland ! eenige weg tot waarheid en tot leven ! getrouwe leidsman op het pad der deugd ! aangenaam is mij uwe uitnoodiging. Ja

80 1)E NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

ik wil U volgen en zal dus niet in liet duistere dwalen. Uwe leer zal mij een fakkel, uw voorbeeld een gids zijn. Geene wereldsche ijdel-heid zal mijn bart meer boeien. Ik zal het daarboven tracliten te verheffen, om het vrijer aan den heilzamen invloed uwer voorschriften over te geven. Zegen dit mijn besluit en help het volbrengen.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Owr de geringacMing van zichzelven.

1. Ieder meusch is van nature begeerig naar kennis ; maar wat baat de wetenschap zonder de vreeze Gods ?

Beter voorwaar is een nederig landman die God dient, dan een hoogmoedig wijsgeer die, terwijl hij zichzelf vergeet, den loop der sterren naspoort.

Wie zichzelven recht kent, wordt gering in zijn eigen oogen en vindt geen vermaak in den lof der menschen.

Al wist ik alles wat er in de wereld is, en ik had de liefde niet; wat zou \'t mij baten voor God, die mij oordeelen zal naar mijne daden ?

2. Ontdoe u van een te grooten weetlust ; want daarin wordt groote verstrooiing en bedrog gevonden.

Die veel weet wil gaarne verstandig schgnen en heeten. Er is zooveel, waarvan de kennis weinig of geen nut aan de ziel toebrengt.

En hij is wel zeer onverstandig die zich op iets anders toelegt, dan op hetgeen zijne zaligheid bevordert..

EERSTK BOEK.

Yele woorden verzadigen de ziel niet; maar een goed leven verkwikt den geest, en een rein geweten geeft een grnot vertrouwen op God.

3. Hoe meer en beter gij weet, hoe strenger gij er naar geoordeeld zult worden , zoo gij niet heiliger geleefd hebt.

Verhef u alzoo niet op eenige gave of wetenschap ; maar vrees liever wegens de u geschonken kennis.

Meent gij veel te weten en vrij wel te verstaan; denk dat er nog veel meer is, dat gij niet weet.

Heb derhalve geen hoog gevoelen; maar erken liever uwe onwetendheid.

Waarom wilt gij u iemand voortrekken, daar er velen gevonden worden geleerder en in Gods wet ervarener dan gij?

Wilt gij iets nuttigs weten en leeren, leer onbekend te zijn en voor niets geacht te worden.

4. De hoogste wetenschap en de nuttigste les is, zichzelven wel te kennen en niets te achten.

Van zichzelven niets te maken, en van anderen steeds wel en gunstig te denken, is eene groote wijsheid en volmaaktheid.

Zoo gij iemand openlijk zaagt zondigen of zwaar misdoen, behoordet gij n daarom niet beter te achten : want gij weet niet, hoe lang gijzelf in het goede kunt staande blijven.

Wij allen zijn zwak; maar gij, houd niemami voor zwakker dan uzelf.

OEFENING.

\'s Menschen wetenschappen , zegt de Heilige Schrift, zijn ijdel en nutteloos, zoo hij zich niet toelegt God te kennen en te beminnen, en

6

82 DE KAVOLQING VAN JESUS CHRISTUS.

om zichzelven te verbeten ea te liaten. Het eenvoudige en levendige geloof van een menscli, die zonder aarzelen en zonder te onderzoeken, al datgene gelooit wat God wil daf wij ge-looven, en die in zijn hart alzoo gesteld is om alles te doen, wat God wil dat wij voor onze zaligheid zouden verrichten, dit geloof, zeg ik, is verkieslijk boven de goddelijke en mensehelijke kennissen, die, zonder dit levend geloof, den geest verhoovaardigen, het hart verdorren, en die tevens vruchteloos voor het eeuwige heil eens Christens zijn.

GEBED.

Ja, mijn God, nederig van mijzelven te gevoelen, houde ik voor plicht. Al mgn weten is eigenlijk een niet weten. En wat baat voor u ook de diepste kennis, zoo mijn wandel u mishaagt? Gij toch zult mij naar mijne daden oor-deelen. Laat dan nimmer eenige zelfverheffing bij mij huisvesten : maar doe mij, van mijne zwakheid bewust, steeds in ootmoed voor U wandelen, mijne daden naar mijne kennis inrichten, en toegeeflijk omtrent anderen zijn.

DERDE HOOFDSTUK.

Over de leer der waarheid.

1. Gelukkig hij, dien de waarheid door zich-zelve onderwijst, niet door beelden noch voorbijvliegende woorden, maar zoo als zij is !

Onze meening en onze zinnen bedriegen ons vaak; zg zien niet verre.

Wat baat veel twistens over verborgen en dnis-

EERSTE BOEK,

tere zakeu , welke niet geweten te hebben ons in het oordeel tot geen verwijt zal strekken.

\'t Is eene groote dwaasheid het nuttige en noodige te verzuimen, om zich te meer met het nuttelooze en schadelijke op te houden. Wij hebben oogen, en zien niet!

2. Wat vermoeien wij ons met spitsvondige wijsgeerige vraagstukken ?

Hij, tot wien het eeuwige Woord spreekt, wordt uit eeue menigte gevoelens ontward.

Alles is uit dit éene Woord, alles spreekt daarvan. Het is het beginsel, dat tot ons spreekt; zonder dat verstaat niemand iets wèl of oordeelt juist.

Hij, voor wien dit éene alles is, die alles tot dit éene terugbrengt, en alles in dit éene ziet, die kan standvastig van harte zijn eu in God bestendige rust genieten.

O God ! Gij, die de waarheid zelve zijt 1 maak mij éen met U door eeuwige liefde !

Het verveelt mij dikwijls veel te lezeu eu te hooren; in U is nlles wat ik wil eu wenseh.

Dat alle leeraars zwijgen, dat alle schepselen voor uw aanschijn verstommen! spreek Gij alleen tot mij.

3. Hoe meer iemand ingetogen en eenvoudig van harte is, te meer en verhevener zaken zal hij zonder moeite verstaan : want van boven zal hij het licht des verstands ontvangen.

Eene zuivere, eenvoudige en standvastige ziel zal zich niet in veel arbeids verstrooien , omdat zij alles doet ter eere Gods en zich van alle zelfzucht tracht vrij te houden.

Wat hindert en bezwaart U meer dan de onbedwongen neigingen uws harten?\'

84 DE KAVOLGtIKG VAN JESUS CHKISTUS.

Een vroom en godvruchtig msnsch beschikt eerst bij zichzelven alles, wat hij uitwendig moet doen.

Hij laat zich bij zijne daden niet ten welge-valle zijner bedorven neigingen wegsleepen; maar hij schikt die naar de inspraak van het gezond verstand.

quot;W ie heeft eeu harder strijd dan hij, die tracht zichzelven te overwinnen?

En nochtans moest, dit ons voornaamste werk zijn : onszelven te overwinnen, dagelijks in krachten over onszelven toe te nemen en in het goede eenigzins te vorderen.

4. Alle volmaaktheid in dit leven gaat van cenige onvolmaaktheid vergezeld , en geen onzer beschouwingen is van alle duisterheid vrij.

Eene nederige zelfkennis is een zekerder weg tot God, dau de diepste nasporing eener wetenschap.

Daarom is niet de wetenschap, of elke eenvoudige kennis eener zaak te laken; zij is op zich zelve beschouwd goed en door God verordend; maar een goed geweten en eeu deugdzame wandel zijn steeds daarboven te achten.

Omdat nu de meesten meer haken naar kennis dan naar een deugdzaam leven, daarom dwalen zij zoo dikwijls en brengen geene of weinige vruchten voort.

5. O, dat zij denzelfden ijver hadden om gebreken uit te roeien en deugden in te planten, ais om twistvragen op te werpen! dan zou er niet zoo veel kwaads en aanstootelijks onder het volk, geene zoo groote losbandigheid in de kloosters zijn.

Waarlijk, wanneer de oordeelsdag komt, zal

EEKSTE BOEK.

men ons niet vragen, wat wij gelezen, maar wat wij gedaan, niet 6t\' wij wèl gesproken, maar of wij godvruchtig geleefd hebben.

Zegt mij : waar zjjn nu al die heeren en meesters, die gij zoo wel hebt gekend, toen zij nog leefden en door hunne wetenschap beroemd waren ?

Hunne plaatsen zijn nn door anderen bezet , en ik weet niet ol dezen wel eens aan hen denken. Bij hun leven schenen zij iets te zgn ; en nu zwijgt men van hen.

6. Hoe ras gaat de heerlijkheid der wereld voorbij! Mocht hun leven aan hunne kennis beantwoord hebben, dan zouden zij met vrucht gelezen en zich geoefend hebben.

Hoe veleu gaan in de wereld niet verloren door hunne ijdele wetenschap, dewijl zij zich weinig bekommeren om den dienst van God!

En omdat zij liever groot dan nederig willen zijn, daarom worden zij verijdeld in hunne over-leggingen.

Waarlijk groot is hij, die eene groote liefde bezit.

Waarlijk groot is hij, die klein is bij zich-zelven en den hoogsten trap van eer als niets acht.

Waarlijk wijs is hij die al het aardsche acht als vuiligheid, om Christus tewinnen. (Philipp. 8.)

En hij is waarlijk wèl geleerd, die Gods wil doet en zijn eigen wil verzaakt.

OEFENING.

De waarheden bestuderen , niet zoozeer om ze te kennen, dan wel om ze te beoefenen; het eeuwige woord aanhooren , hetwelk meer tot het hart dan tot den geest spreekt, weten hetgene ter

86 DE NAVOLGING VAN JE3US CHRISTUS.

zaligheid is, en het doen, ziedaar wat de wetenschap van den Christen moet uitmaken.

De bespiegelende kennis moede, die de nieuwsgierigheid van mijnen geest streelt, en die mijn hart noch treft noch verandert, verveelt het mij zoo vele dingen te weten , en zoo veel te hooren zeggen over de eeuwige waarheden en over mijne zaligheid, en zoo weinig te doen ter bewerking van mijn eeuwig heil.

GEBED.

Eeuwige Waarheid! aanbiddelijk Woord! waardoor alles het aanzijn heeft: maar al te zeer gevoel ik behoefte aan eene hooge verlichting. Zonder uwe inspraak baten mij de verheveuste lessen niet, is alles bij mij duister. Spreek Gij dan tot mij en houd mij met uwe leering bezig. Zoo zal een hemelsch licht mij op alle mijne wegen bestralen, mij ware grootheid en wijsheid leeren, en de edelste deugden zullen daarvan te wachten zjjn.

VIEEDE HOOFDSTUK.

Over een voorzichtig gedrag,

1. Men mag niet alle woord noch alle ingeving gelooven; maar men moet een zaak voorzichtig en bedaard volgens God overwegen.

Helaas! dikwijls gelooft en zegt men van een ander eer het kwade dan het goede; zoo zwak zijn wij !

Maar volmaakte me.nschen gelooven niet licht elk verhaal: want zij weten dat de raenscheljj-ke zwakheid ten kwade overhelt en licht in woorden zondigt.

EERSTE BOEK.

3. Het is eene groote wijsheid niet overijld te werk te gaan en niet hardnekkig zjjn eigen hoofd te volgen.

Hiertoe behoort ook, dat men niet al de gezegden der menschen geloof geeft, en hetgeen men hoort of gelooft, niet aanstonds aan het oor van anderen overbrengt.

Pleeg raad met een verstandig en nauwgezet man, en zoek liever door eenen betere onderricht te worden, dan uw eigen hoofd te volgen.

Een deugdzaam leven maakt den mensch wijs voor God en in vele opzichten ervaren.

Hoe nederiger iemand bij zichzelven is, en hoe meer onderworpen aan God, hoe verstandiger en rustiger hij in alles zal zijn.

OEFENING.

Niets is tegenstrijdiger aan de liefde en rampzaliger aan de zaligheid, dan de echte of valsche aanbrengingen van den eenen aan den anderen ; dewijl deze de gemoederen verbitteren, de harten ontroeren , de oneenigheden voeden, enden haat vermeerderen, en men daarover de vergeving van den Heer niet kan bekomen, zoo men in de biecht niet vast besloten heeit, het toegebrachte kwaad te herstellen en de personen te verzoenen , tusschen welke men tweedracht heeft verwekt. Men moet derhalve geene dingen overdragen of aan de aanbrengingen geen geloof slaan; en zoo men iets tegen den naaste gehoord heeft, moet men dit bij zich honden, en er aan niemand iets van zeggen.

GEBED.

Voorzichtig te zijn bij al mijne daden, is voor

88 DE NAVOLGING VAN JiSSUS CHRISTUS.

mij, o God! een gewichtige plicht. Hoe dikwijls moest ik de nadeelige gevolgen van een onbezonnen gedrag ondervinden! Doe mij dan in alles voorzichtig te werk gaan. Eegel mijne keus in het verkiezen eens, vriends , wien ik al mijn vertrouwen scheuken mag. Verstandig zij hij om mij raad te geven, deugdzaam om mij voor te lichten. Dat ik hem iu eere houde, zijnen raad opvolge en daardoor mijn geluk be-vordere.

VIJFDE HOOFDSTUK.

Ovtr het lezen der Heilige Schrift.

1. Waarheid , geen welsprekendheid moet men in de Heilige Schriften zoeken.

Men moet de geheele Heilige Schrift lezen met denzelfden geest, in welken zij gesteld is.

Wij moeten in de Heilige Schrift meer trachten naar geestelijk voordeel dan sierlijkheid van taal.

Wij moeten even gaarne godvruchtige eu eenvoudige boeken lezen als verhevene en diepzinnige.

Houd u niet op bij liet gezach van den schrijver , of hij van kleine of groote geleerdheid zij ; maar liefde tot de zuivere waarheid zette u tot lezen aan.

Vraag niet wie dit gezegd liebbe , maar let op hetgeen gezegd wordt.

2. De menschen gaan voorbij; maar des Hee-ren waarheid blijft eeuwig.

Zonder aanzien van personen spreekt God tot ons op velerlei wyze.

Bij het lezen der Schriften hindert ons dik-

EEBSTE BOEK.

wij Is onze nieuwsgierigheid, daar wij bevatten en beredeneenm willen wat wij eenvoudig moesten voorbijgaan.

Wilt gij er voordeel uit trekken, lees nederig, eenvoudig en geloovig, en beoog nooit den naam van den geleerde.

Ondervraag gaarne , en hoor stilzwijgend de woorden der Heiligen, en dat de spreuken der Ouden u niet mishagen ; niet te vergeefs toch worden zij bijeengebracht.

OEFENING.

Lees de Heilige Schrift en de godvruchtige boeken met denzelfden geest, in welken zij geschreven zijn; lees ze , om er de waarheid in op te sporen, om u te onderrichten, u te stichten, en om in u een oprecht christelijk leven te vormen. Lees de Heilige Schrift met geloof, ootmoed, eerbied en onderwerping ; bid daartoe den heiligen Geest, die ze heeft ingegeven, van ze te mogen verstaan, daarin smaak te vinden en ze in het werk te stellen.

GEBED.

Dierbaar, o God! is mij uw woord. Het is mij het kostbaarste geschenk dat ik van uwe hand ontving, eene rijke brou van troost, eene fakkel op de paden mijns levens. Laat geen onverschilligheid my deze gunst onwaardig maken ; vervul mij met eerbied voor uw woord. Verlicht mijn verstand zoo dikwerf ik het leze ; schenk mij den geest van nederigheid en godsvrucht, en laat den invloed van uw woord blijkbaar zijn uit mijn gedrag.

90 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

ZESDE HOOPDSTTJK.

Over de ongeregelde hartstochten.

1. Zoodra een mensch iets ongeregeld begeert, wordt hij aanstonds bij zichzelf onrustig.

De hoogmoedige en gierige rusten nooit, maar de arme en nederige van geest hebben overvloed van vrede.

De mensch die zichzelf nog niet volmaakt is afgestorven, wordt ras bekoord en door de kleinste, ja nietigste zaken overwonnen.

De zwakke naar den geest en die nog eeni-germate vleeschelijk is en tot het zinnelijke overhelt, kan zich moeilijk van de aardsche begeerlijkheden geheel losmaken.

Daarom heeft hij dikwijls droefheid, als hij zich daaraan onttrekt; ook wordt hij licht toornig, als iemand hem tegenstreeft.

2. En heeft hij verkregen wat hij begeert; terstond wordt hij bezwaard door het verwijt van zijn geweten, omdat hij zijner drift opgevolgd is; want dit brengt niets toe tot de bevrediging die hij zocht.

Door de driften alzoo te wederstaan , wordt de ware vrede des harten gevonden, niet door ze in te volgen.

Er is dus geen vrede in het hart van den vleeschelijken mensch, noch in dengene die aan het uiterlijke is overgegeven, maar bij den ijverige en geestelijk gezinde.

OEFENING.

Na de genade Gods is de vrede des harten het grootste aller goederen, en niets mogen wij sparen, om dien in ons te onderhouden. Doch wij kunnen

EERSTE BOEK.

dien vrede der ziel niet vinden, noch hem behouden, dan met aan onze hartstochten en ongeregelde verlangens wederstand te bieden; want ■hoe meer wij die willen bevredigen, des te minder znllen wij vergenoegd zijn; hoe meer wij die bestrijden, des te minder zij ons lastig zullen vallen; hoe meer wederstand wij haar zullen bieden; hoe meer zij ons in vrede zullen laten.

GEBED.

Hoe belangrijk, o God! moet mij deze herinnering zijn ! Geen rust voor mij, geen ware vrede , zoo lang de driften in mij woelen en ik harer heerschappij onderworpen ben. Meer dan ooit zie ik de verplichting in om die te wederstreven en mijzelven af te sterven, wil ik deugdzaam worden en zachte kalmte genieten. Dit zal van heden af mijn ernstig voornemen zijn ; zegen het, o mijn God! Ondersteun mij in den strijd; stil de stormen mijner driften ; dat zij de inspraak mijner rede gehoor geven.

ZEVENDE HOOFDSTUK.

Vlucht de ijdele hoop en den hoogmoed.

1. IJdel ia hij, die zijne hoop op menschen of schepselen stelt.

Schaam u niet, uit liefde voor Jesus Christus, anderen te dienen en in deze wereld arm te schijnen.

Sta niet op uzelven, maar vestig uwe hoop op God.

Doe wat in u is, en God zal uwen goeden wil ondersteunen.

2. Vertrouw niet op uwe wetenschap , noch

93 DB NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

op de doorslepeuheid van eenig sterveling, maar liever op ds genade van God, die de nederigen. helpt en de vermetelen vernedert.

Koem niet op de rijkdommen, zoo gij ze bezit. noch op uwe vrienden, omdat zij vermogend zijn ; maar op God, die alles geeft en ziehzelven boven alles wenseht te schenken.

Verhef u niet op de grootte of schoonheid des lichaams ; want de geringste ongesteldheid kar; die verminken of misvormen.

Heb geen zeltbehagen wegens uwe bekwaamheid of verstand, opdat gij niet mishaagt aan God, wien alles toebehoort wat gij van nature goeds bezit.

3. Acht u niet beter, dan een ander, opdat gij niet slechter bevonden wordt voor God, die weet wat in den mensch is.

Verhef u niet op goede werken ; want de oor-deelen Gods zijn anders dan die der menseheu. Hem mishaagt dikwijls, wat den menschen behaagt.

Hebt gij iets goeds, denk van anderen beter , om den ootmoed te bewaren.

Het schaadt niet als gij u beneden allen stelt; maar zeer veel schaadt het, zoo gij u boven een eenigen stelt.

liij den nederige is duurzame vrede, maar in het hart des hoogmoedigen dikwijls ijverzucht en toorn.

OEFENING.

Steun slechts op datgene, wat onwankelbaar is, namelijk op God , op wien men alleen kan staat maken; immers niets is zwakker, onzekerder en onstandvastiger dan de mensch, die slechts dedwa-

EEKSTE BOEK.

ling, de arjrlist en de leugen ten aandeel heeft. Verhoop derhalve alles van God, en verwacht niets van u zeiven noch van anderen. Beroem u niet over uwe goede werken, noch over uwe kunde; maar geef in en van alle dingen de glorie aan God, aan wien zij alleen toekomt.

G E B E 1).

Ja, op U alleen, o God ! moeten wij in alle gevallen ons vertrouwen stellen. Alle schepsel is zwak, onstandvastig, der verandering onderhevig ; en wij gevoelen te zeer ouze eigene onmacht, dan dat wij ons op onszei ven zouden kunnen verlaten. Boezem ons dan steeds een onwankelbaar vertrouwen op Ü in ; laat dit dat der menschen vervangen, en alle ijdel zelfvertrouwen verbannen. Van alles wat wij goeds bezitten , zij niet aan ons, maar ü alleen de eer , U dank in eeuwigheid !

ACHTSTE HOOFDSTUK.

Over eene te groote gemeenzaamheid.

1. Leg uw hart niet voor iedereen hloot; maar spreek over uwe zaken met den wijze en godvruchtige.

Wees zelden met jongelieden en vreemdelin-

s^en-

Vlei de rijken niet en verschijn niet gaarne voor de grooten.

Voeg n bij de nederigen en eenvoudigen, bij de godvruchtigen en vromen, en spreek over hetgeen stichtelijk is.

Wees met geene vrouw gemeenzaam ; maar

94 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

beveel alle goede vrouwen in liet alge meen aan God.

Wensch met God alleen en zijne Engelen gemeenzaam om te gaan; ontwijk de aandacht der menschen.

2. Liefde moet men voor allen hebben; maar gemeenzaamheid doet geen nut.

Somtijds gebeurt het dat een onbekend persoon door zijn goeden naam schittert, wiens tegenwoordigheid nochtans de oogen der aan-schouwers benevelt.

Wij denken somtijds anderen te behagen door onzen omgang, en wij beginnen eer te mishagen door de verkeerdheid van zeden, in ons opgemerkt.

OEFENING.

Vlied de wereldsche gezelschappen, de nutte-looze gesprekken, de uitstorting en de genegenheden des harten, die door Gods liefde noch geregeld, noch beheerscht zijn : want dit alles verstrooit eene ziel, verwijdert haar van God, onttrekt haar de ingetogenheid en den imierlijken geest, die zoo noodzakelijk ter zaligheid is, werpt haar in gevaarlijke gelegenheden van te zondigen , en leidt haar langzamerhand in de ongeregeldheid. Dat uwe vrienden personen zijn, die een godvreezend, geregeld en onberispelijk leven leiden, ten einde hun voorbeeld u tot de deugd brenge, en u van het pad der ondeugd ver-wijdere. Gelukkig is de Christen, die zich aan zijnen Zaligmaker, aan z^ne plichten en aan zijne zaligheid gekleefd houdt, en die slechts van en voor God levende, hier reeds op aarde datgene begint te doen, wat hij in de eeuwigheid zal voortzetten.

EERSTE BOEK.

NEGENDE HOOFDSTUK.

Over de gehoorzaamheid en onderwerping.

1. Het is een zeer groot iets onder arehoor-zaamheid te staan, onder een overste te leven en niet zijn. eigen meester te zjjn.

Het is veel veiliger onderhoorige dan overste te zijn.

Velen zijn onder gelioorzaamlieid meer uit dwang dan uit liefde; ook hebben zij moeilijkheid en morren licht.

Zij zullen de vrijheid des geestes niet verkrijgen, voor zij zich om Gods wille van ganscher harte onderwerpen.

Loop ginds en herwaarts, gij zult geen rust vinden, tenzij in eene nederige onderwerping aan het bestuur van uw overste.

De verbeelding dat het hun door verandering van plaats beter zou gaan, heeft velen bedrogen.

2. Het is waar dat elk gaarne naar zijn eigen gevoelen handelt en dengenen meer genegen is , die van zijn gevoelen zgu.

Maar zalGodinons wonen, dan moeten wij ook somtijds om vredes wille ons gevoelen opgeven.

Wie is zoo wjjs dat hij alles volkomen weet?

Vertrouw dan niet te veel op uw eigen gevoelen ; maar wil ook gaarne het gevoelen van. anderen hooren.

Is uw gevoelen goed, en geett gij het echter om Godswille op, om dat van een ander te volgen , gij zult daarvoor te meer voortgang maken.

3. Want ik heb meermalen hooren zeggen, dat het veiliger is raad te hooren en aai; te nemen dan te geven.

96. DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Het kan zijn dat het gevoelen van ieder goed is; mair naar anderen niet te willen luisteren, r)s de rede of de zaak het vordert, is een teeken van hoogmoed en halstarrigheid.

OEFENING.

Welk geluk, niet af ta hangen dan van God, iu den persoon der oversten, die zijne plaats bekleeden ! Hoe verdienstelijk is de volstandige oefening der gehoorzaamheid, aangezien zij een aanhoudend werk van verloochening, van verzaking aan zichzelven en van de volmaaktste liefde Gods is! Het is de gehoorzaamheid, die de uitmuntendheid, het geluk en de verdienste van het christelijk en kloosterlijk leven uitmaakt, en die God volkomen meester en eigenaar van onze harten maakt. Maar hiertoe wordt vereischt, dat de geest, het hart en de werken zamenspan-nen , om ons de gehoorzaamheid te doen oefenen ; de geest om ze goed te keuren, het hart om ze te beminnen, en de werken om ze spoedig , edelmoedig en standvastig te oefenen.

GEBED.

Ook ik , o God ! moet gehoorzaam en aan anderen onderworpen zijn. Als mensch, als burger , vooral als Christen, gevoel ik het billijke van dezen plicht. Geene samenleving zonder orde, geen orde zonder onderwerping. Laat mij steeds dit bewustzijn behouden en daarmede overeenkomstig handelen. Het voorbeeld van uw Zoon zij mij daartoe eene krachtige aansporing. De knecht is niet meer dan zijn heer, de leerling niet beter dan de meester.

EEKSTE BOEK.

TIENDE HOOFDSTUK.

Over het vermijden van nidtelooze gesprekken.

1. Mijd, zoo veel gij kunt, liet gewoel der menschen : want het behandelen van wereldsche zaken hindert grootelijks, al geschiedt het met een zuiver oogmerk.

Wij worden zoo ras door de ijdelheid besmet en gevangen !

Ik wenschte dat ik meer gezwegen en niet onder de menschen verkeerd hadde.

Maar waarom spreken wij en onderhouden wij elkander zoo gaarne, daar wij zoo zelden zonder kwetsing des gewetens tot het stilzwijgen wederkeereu ?

Daarom spreken wij zoo gaarne , omdat wij door onderlinge gesprekken troost bij elkander zoeken, en \'t door velerlei gedachten bezwaarde hart wenschen op te beuren.

Ook spreken en denken wij zeer gaarne over hetgeen w^ zeer beminnen of begeeren, of over hetgeen ons tegenstaat.

2. Maar helaas! dikwijls zonder nut en te vergeefs : want die uitwendige troost doet niet weinig hinder aan den inwendigen en godde-lijken troost.

Daarom waak en bid, opdat de tijd niet ledig voorbij ga.

Staat het vrij en komt het te pas te spreken, spreek over iets stichtelijks.

Een kwade gewoonte en veronachtzaming van onzen voortgang zijn veelal oorzaak, dat wij geen wacht houden over onzen mond.

Echter bevordert niet weinig onzen geestelijken

7

98 DE NAVOLÖINfi VAN JESUS CHEHTUS.

voortgang een godvruchtig gesprek over geestelijke onderwerpen, vooral wanneer zieli daartoe in God vereenigen personen, die ééns van hart en ziel zijn.

OEFENING.

Waken en bidden is het eenige raiddel, hetwelk Jesus Christus in het Evangelie aan eenen Christen geeft, om de zonde te vluchten, om aan de bekoring te wederstaan en zijne zaligheid te verzekereu. Weinig tot de schepselen en veel tot God spreken, de onnoodige en nieuwsgierige gesprekken vermijden, zijne tong niet gebruikeu dan om goede en nuttige dingen te zeggen, is een voortreffelijk middel om eenen inwendigen mensch te worden , om de zuiverheid des harten en den vrede des gewetens te behouden, en om zich innig met God te vereenigen. Eene ziel, die te veel met de menschen omgaat, die gansch wereldsgezind is en zich met beuzelarijen ophoudt, vindt niet veel smaak in God, houdt zich niet veel met het gebed bezig, en oefent weinig de overweging (meditatie); zaken, die nochtans tot de zaligheid der Christenen nuttig en zoo noodzakelijk zijn. Wat doet gij, verstrooide en dolende ziel, zegt de heilige Augustinus, wanneer gy u door geschapene voorwerpen, vergankelijke vermaken en tijdelijke goederen tracht te bevredigen ? Zoek in uzelven, door de overweging, het ware en het opperste goed, hetwel k in u is en hetgeen alleen u kan bevredigen.

GEBED.

Ook ik, o God I wenschte dikwijls wat minder onder de menschen geweest te zijn, wat min-

EERSTE BOEK.

der gesproken te hebben. Te vaak moest ik van mijnen omgang lieillooze gevolgen ontwaren. Te vaak ging ik mij in gesprekken te buiten , en zondigde tegen Ü of tegen mijnen broeder. Dat geen ijdel geklap mij langer vermake ! Dat ik leere mijne tong bedwingen; de lof van U, de stichting van mijzelven en mijne broeders , zij het eenigste doel bij mijne gesprekken.

ELFDE HOOFDSTUK.

Over de middelen tot vrede, en den ijver tot voortgang.

1. Veel rust en vrede konden wij hebben, wilden wij ons niet bemoeien met de woorden en daden van anderen, welke ons niet aangaan.

Hoe kan hij lang in vrede blijven, die zich met eens anders zaken bemoeit, die steeds buiten zichzelven gelegenheden tot bekommering zoekt, en weinig of zelden tot zichzelven terugkeert ?

Gelukzalig de eenvoudigen, want zij zullen overvloedigen vrede hebben.

3. Waarom zijn sommige Heiligen tot zulk eene volmaaktheid en hooge bespiegeling gestegen ?

Omdat zij getracht hebben alle aardsche begeerlijkheden af te sterven. Daarom konden zij met geheel hun hart Gode aanhangen, en zich vrij met zichzelven ophouden.

Wij houden ons te zeer met onze eigene driften op, en ontrusten ons te veel over hetgene voorbijsnelt.

Zelden ook overwinnen wij een eenig gebrek geheel, en wij worden niet tot dagelijkschen

100 DE NAVOLGING VAN JESUS CKHTSTUS.

voortgang aangevuurd : daarom blijven wij koud en lauw.

3. Waren wij ouszelven volkomen afgestorven en van binnen niet iu verwarring, dan konden wij ook ket goddelijke smaken en iets van de heroelsclie bespiegeling ondervinden.

Het grootste, ja eenige beletsel is , dat wij niet vrij zijn van driften en begeerlijkheden , en dat wij niet trachtea den volmaakten weg der Heiligen in te slaan.

Als ons ook de geringste tegenstand ontmoet, zijn wij aanstonds terneergeslagen en wenden wij ons tot den troost der menschen.

4. Deden wij ons best om als dappere mannen in den strijd te staan, voorwaar wij zouden des Heeren hulp van den hemel over ons zien neerkomen.

Hij toch is bereid die strijden en op zijne genade hopen te helpen. Hij geeft ons gelegenheid tot strijden , opdat wij overwinnen.

Stellen wij onzen voortgang in \'t goede alleen in uiterlijke oefeningen, onze godsvrucht zal dra een einde nemen.

Laat ons de bijl aan den wortel leggen en onze ongeregelde driften uitroeien, opdat wij een rustig gemoed mogen bezitten.

5. Mochten wij elk jaarésne ondeugd uitroeien, wij zoudeu spoedig volmaakte mannen zijn.

Maar nu ontwaren wij dikwijls het tegendeel en bevinden dat wij in het begin van onze bekeering beter en zuiverder waren, dan wij nu na vele jaren zijn.

Dagelijks moesten onze ijver en voortgang toenemen , en nu schijnt het al veel, als iemand van zyn eersten ijver een gedeelte kan behouden.

EERSTE BOEK.

Deden wij ons in den beginne slechts een weinig gewekls, wij zouden daarna alles met gemak en vreuade kunnen doen.

6. Zwaar valt het eene gewoonte af\' te leggen; maar het is nog zwaarder tegen zijn eigen wil te handelen.

Zoo gij nu het kleine en lichte niet overwint, hoe zult gij het zwaardere te boven komen?

Wedersta in den beginne uwe neiging en ontdoe u van eene shchte gewoonte , opdat zij u niet allengskens in grootere zwarigheid brenge.

O, zoo gij beseftet, welke rust gij uzelven en welk genoegen gij anderen veroorzaakt door u wèl te gedragen! Ik geloof dat gij voor uw geestelijken voortgang meer bezorgd zoudt zijn.

OEFENING.

Even als er niets tegenstrijdiger is aan den waren vrede, aan het geluk en de rust des levens, dan zich aan zijne ongeregelde lusten over te geven en zich derzelver slaaf en slachtoffer te maken, alzoo is er niets geschikter om in ons eene ware gewetensrust voort te brengen , om het geluk van dit leven uit te maken, en onze \'zaligheid te verzekeren , dan onophoudelijk onze booze neigingen te bestrijden en te overwinnen , en in alle gelegenheden wederstand te bieden aan de ongeregelde begeerten van ons hart. Leg u dan ernstig toe om u te versterven, om datgene wat u tegenstrijdt te overwinnen, om aan de hevigheid uwer lusten te wederataan en om in alles aan uwen wil te verzaken. En die oplettendheid, die zorg, en dat heilig geweld, zoo volstrekt noodig tot uwe zaligheid, zal u in den tijd en in de eeuwigheid gelukkig maken, aangezien er

102 DE NAVOLGING VAN JESUS CHEISTUS.

geen ware vrede des gewetens, uoch eenige verdienste te vinden is, dan in hetgeen men voor God, en tegen ziehzelven doet.

GEBED.

Welke tevredenheid, o God! welke zielskalm-te zoude ik smaken, bijaldien ik mij met anderen wat minder bemoeide, en met miju eigen hart en zijn verzedelijking wat meer ophield! De heilrijkste gevolgen daarvan zouden zich in mijnen wandel vertoonen, en ik een hoogen trap van volmaaktheid bestijgen. Doe mij den eenigen weg daartoe inslaan. Leer mij de noo-dige middelen bezigen, mijzelven overwinnen en volkomen meester blijven.

TWAALFDE HOOFDSTUK.

Over hei nut der tegenspoeden,

1. Het is ons goed dat wij somtijds eenige moeielijkheden en tegenspoeden hebben.

Dikwijls roepen zij den mensch in zijn binnenste terug, inzooverre hij gevoelt dat hij in ballingschap is en zijne hoop op niets ter wereld stellen moet.

Het is goed dat wij somtijds tegenspraak ontmoeten , en dat men kwaad en ongunstig van ons denkt, zelfs als wij wel doen en het wèl meenen; dit bevordert dikwijls den ootmoed en bewaart ons voor ijdele roemzucht.

Want dan, als wij van buiten door de men-schen veracht of niet wèl beoordeeld worden , zoeken wij beter God, als onzen inwendigen getuige.

EERSTE BOEK.

2. Daarom moest de mensch zich zoo geheel in God vestigen, dat hij niet noodig had veel menschelgken troost te zoeken.

Wordt een welgezind mensch bedrukt, bekoord of door kwade gedachten gekweld, dan gevoelt hij dat hij God het meest noodig heeft, zonder wien hij ziet dat hij niets goeds vermag.

Dan ook treurt hij, en zucht en bidt, over de rampen die hij lijdt.

Dan verdriet het hem langer te leven, en wenscht hij dat de dood kome, opdat hij moge ontbonden worden en met Christus zijn.

Dan ook ontwaart hij recht dat er op de wereld noch volkomen veiligheid, noch volle vrede kan bestaan.

OEFENING.

Men moet den tegenspoed beschouwen als beproevingen der liefde, die haar zuiveren en bovennatuurlijk in ons doen worden. Indien een ieder de achting en het ontzag voor ons had, welke onze eigenliefde verlangt, en welke zij ons dikwijls wijs maakt te verdienen , zouden wij voor den evenmensch slechts eene vtrkeering hebben, die ons zou lastig vallen, als eene menschelijke erkentenis en een geheim welbehagen jegens ons zeiven. Maar God wil, dat wij overal tegenspaak, onverwachte toevallen en wederstand ontmoeten en lijden van degenen met welke w|i leven, opdat wij hen alleen ten aanzien van Hem zouden beminnen, en omdat Hij het gebiedt. Gelukkig is een hart, hetwelk door tegenspoed beproefd en door bekoringen gezuiverd wordt, zoo als het goud door het vuur beproefd en gezuiverd wordt. Het is hierdoor, zegt de Wijze-man, dat het

104 DE NAVOLGING VAN JESUS CHEISTXIS.

waardig wordt met God te zijn, en bekwaam om volgens zijn hart te wezen.

GEBED.

Hoeveel mijne zinlijkheid daartegen bebbe, ik zie, o God! meer dan ooit dat tegenspoeden mij nuttig zijn en mijn heil bevorderen. Zij zijn de middelen, door U aangewend, om mij godsdienst en deugd beminnelijk, en voor hunnen troost vatbaar te makeu. Laat dan nimmer toe, dat ik mij tegen uwe wijze oogmerken verzette of onder den last bezwijke, dien Gij op mijne schouders legt. Alles zij mij lief en welkom van uwe hand, in alles worde uwe goedheid geprezen!

iZV-S DERTIENDE HOOFDSTUK.

Over het weerstaan der hekoringan.

1. Zoolang wij in de wereld leven, kunnen wij niet zonder kwelling en bekoring zijn.

Daarom staat er bij Job: \'smenschen leven op aarde is een strijd. (Job. 7.)

Daarom moest ieder bij zijne bekoringen op zijne hoede ziju, waken en bidden, opdat de dnivel geene gelegenheid vinde tot verleiding : want die slaapt nooit, maar gaat rond, zoekende wien hij kan verslinden. (1. Petr. 5.)

Niemand is zoo -volmaakt en heilig, dat hij niet somtjjds bekoringen heeft; zelfs kunnen wij die niet geheel ontberen.

2. Hoe lastig en moeilijk de bekoringen ook vallen, zij zijn dikwijls den mensch zeer nuttig, omdat hij daardoor vernederd, gereinigd en onderwezen wordt.

EERSTE BOEK.

Alle Heiligen zijn vele verdrukkingen en bekoringen doorgegaan, en aldus volmaakt geworden.

Maar zij die de bekoringen niet konden doorstaan, zijn bezweken en verworpen geworden.

Geen stand is er zoo heilig, geen plaats zoo verborgen , waar geen bekoringen of wederwaardigheden zijn.

3. Zoolang de mensch leeft is hij niet geheel veilig tegen de bekoring : want de bron der bekoring is in onszelven , daar wij met begeerlijkheden geboren worden.

Wijkt de eene bekoring of moeilijkheid, de andere is daar; en altoos zullen wij iets moeten lijden , daar wij het goed van ons eerste geluk verloren hebben.

Velen trachten de bekoringen te ontvl achten en vallen daarin te dieper.

Door de vlucht alleen kunnen wij niet overwinnen, maar door geduld en waren ootmoed worden wij sterker dan al onze vijanden.

4. Wie slechts van buiten ontwijkt en niet den wortel uitrukt, zal weinig vorderen: ja te eer zullen de bekoringen tot hem wederkeeren, en zal hij zich te erger bevinden.

Allengskens en door geduld en lankmoedigheid zult gij ze met Gods hulp beter overwinnen, dan door een hardnekkig en lastig tegenstreven.

Neem dikwijls raad bij de bekoring, en wil den bekoorde niet hard behandelen; maar bied hem troost, zooals gg wenschen zoudt dat men u deed.

5. Onbestendigheid van geest en gering vertrouwen op God zijn de bron van alle kwade bekoringen.

106 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

Want gelijk een schip zonder stuurman door de haren heen en weer geslingerd wordt ; zoo wordt een kleinmoedig mensch, die van zijn voornemens afwijkt, op velerlei wjjze bekoord.

Het vuur beproeft het ijzer, de bekoring den rechtvaardigen mensch.

Dikwijls weten wij niet wat wij kunnen, maar de bekoring toont wat wij zijn.

6. Nochtans moet men waken, vooral bij den aanvang eener bekoring : want lichter wordt de vijand overwonnen, als men niet duldt dat hij de ziel binnentreedt, maar hem, zoodra hij aanklopt, aan den drempel weert.

Daarom heeft iemand gezegd : icedersta het begin: te laat komt de artsenij, wanneer het kwaad door te lang verzuim de overhand heeft gekregen.

Want eerst vertoont zich aan de ziel de enkele gedachte, dan eene sterke verbeelding, vervolgens het welbehagen, de kwade beweging en de toestemming.

Zoo treedt de booze vijand allengskens geheel binnen , als men hem niet in den beginne tegenstand biedt.

En hoe langer iemand wacht met weerstand bieden, hoe zwakker hij dagelijks in zichzelven wordt en hoe sterker tegen hem de vijand.

7. Sommigen lijden zwaardere bekoringen in het begin hunner bekeering , anderen op het einde.

Sommigen worden gekweld schier hun leven lang, anderen slechts licht bekoord, volgens de wijze en billijke schikkingen Gods, die den staat en de verdiensten der menschen weegt, en alles tot heil zijner uitverkorenen voorbeschikt.

S. Daarom moeten wij, wanneer wij bekoord

EERSTE BOEK.

worden, niet wanhopen, maar te vuriger God bidden, dat Hij ons in alle wederwaardigheid gelieve bij te staan : Hij toch zal, volgens het gezegde van Paulus, met de bekoring ook de uitkomst geven om ze te kunnen verdragen.

Buigen wij dan bij alle bekoring en wederwaardigheid onze zielen onder de hand van God : want Hij zal de nederigen van geest redden en verheffen.

9. Welken voortgang de mensch gemaakt heeft, blijkt bij bekoringen en ongevallen. Ook dan neemt de verdienste toe en komt de deugd meer uit.

Het is niets groots dat een mensch godvruchtig en ijverig is, als hij niets zwaars gevoelt; maar wanneer hij ten tijde van tegenspoed het geduldig uithoudt, dan is er hoop op groeten voortgang.

Sommigen worden voor zware bekoringen bewaard en dikwijls in kleine, dagelijksche overwonnen ; opdat zij, vernederd, in het groote nooit te veel op zichzelven mochten vertrouwen , daar zij in het kleine zoo zwak zijn geweest.

OEFENING,

De bekoringen dienen om ons te zuiveren van de geheime verkleefdheid, welke wij tot de ij delheid en de eigenliefde hebben, als ook van het vertrouwen, hetwelk wij in onszelven hebben , met ons het gewicht onzer ellenden te doen gevoelen , met ons van de voldoening eenen afkeer te geven, en met ons te verplichten op God alleen te vertouwen. Zij dienen daarenboven nog om ons te verootmoedigen, door de ondervinding onzer zwakheden, en door het gevoel van

108 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

den wortel van verdorvenheid, dien wij in ons dragen. Zij dienen, ten laatste, om ons te onderrichten over onze machteloosheid van iets goeds ter zaligheid te doen, or om ons van de zonde te bevrijden, zonder Gods hulp.

GEBED.

Dat de mensch aan veelvuldige bekoringen is blootgesteld, o God ! ondervind ik genoeg. Van alle kanten doen zich vijanden op en moet ik mjj ten strijde gereedhouden. Doch, wel verre van deswegens ontevreden te zijn, eerbiedig ik ook hierin uwen heiligen wil. Ja de bekoringen zijn mij nuttig; want zij oefenen mijne deugd. Gelukkig zij, zoo zij de proef uithoudt: Geef mij hiertoe uwe genade , o God ! waardoor ik alles vermag; help mij strijden en overwinnen.

VEERTIENDE HOOFDSTUK.

Over de lichtvaardige oordeelvellingen.

1. Sla uw oogen op uzelven en wacht u de daden van anderen te beoordeelen.

Wie anderen beoordeelt werkt vergeefs, dwaalt veel en zondigt licht.

Maar wie zichzelven beoordeelt en beproeft , werkt altoos met vrucht.

Zooals eene zaak ons ter harte gaat, oordee-len wij veeltijds daarover : want door onze eigenliefde wijkt ons oordeel licht van de waarheid af.

Ware God altoos het eenige doel onzer begeerten , wij zouden zoo licht niet ontroerd worden als men onzen zin weerstaat.

2. Maar dikwijls schuilt er van binnen iets

EERSTE BOEK.

of doet zich iets van buiten op , dat or.s nog medesleept.

Velen zoeken in hetgeen zij doen heimelijk zichzelven, en weten het niet.

Ook schijnen zij in goeden vrede gevestigd , als de zaken naar hun wensch en zin gaan; maar valt iets tegen hun wensch uit, terstond zijn zij ontroerd en droevig.

Uit het verschil van meeuing en gevoelen ontstaat dikwijls genoeg tweedracht tusschen vrienden en medeburgers, tusschen geestelijke en godvruchtige personen.

3. Eene oude gewoonte laat zich moeilijk afleggen; en niemand wordt gaarne van zijn eigen zienswijze afgebracht.

Indien gij meer steunt op eigen doorzicht of kloekheid, dan op dc kracht uwer onderwerping aan Jesus Christus, gij zult zelden en laat een verlicht man worden.

Immers God wil dat wij ons volkomen aan Hem onderwerpen, en dat wij door eene brandende liefde alle redeneering tebovenstijgen.

OEFENING.

Wij oordeelen veeleer door de neiging van ons hart, dan door het licht van onzen geest. Onze eigenliefde brengt gewoonlijk te weeg, dat wij in onszelven goedkeuren, wat wij in anderen ver-oordeelen, en wij zijn zooveel te scherpzinniger op de gebreken van den naaste, als wij te verblind zijn op de onze. Een geest, die zich gestadig met God bezig houdt, en eene ziel, die getrouw is aan de beweging zgner genade , eene ziel, die alzoo met God bezig en aan Hem gehecht is, houdt zich in haarzelve niet op dau

110 DE NAVOLGING VAN JESUS CHBISTUS.

met God, en met haar in God; en daar zij haar hart tracht te bewaren , vergeeft zij niets aan zichzelven en vergeeft alles aan anderen.

GEBED.

Mocht, o God! deze overweging op mijn hart van een weldadigen invloed zijn , mijn oog zich op ü gevestigd houden en uw wil mij steeds voor den geest zweven! dan zoude ik mij in vele opzichten voorzichtiger gedragen, en niet zoo vaak over mijn broeder een lichtvaardig oordeel vellen. Doe mij wijzer worden. Dat ik mij bezig-houde met mij zeiven, zonder mij met anderen te bemoeien. U alleen te beminnen, te behagen zij mijn doel; mijn eigen heil te bevorderen, mijne hoofdbezigheid!

VIJFTIENDE HOOFDSTUK.

Over de werken wit liefde verricht.

1. Om niets ter wereld en ter liefde van geen eenig mensch mag men iets kwaads doen.

Nochtans mag men vrij, ten nutte van hem die het noodig heeft, somtijds eenig goed werk uitstellen of liever door een beter vervangen.

Op deze wijze toch gaat het goede werk niet verloren, maar in een beter over.

Zonder liefde kan een uitwendig werk niets baten.

Maar alles wat uit liefde geschiedt, hoe gering en ongeacht het zij, wordt geheel vruchtbaar.

Want God weegt meer waarom iemand handelt, dan de daad die hij verricht.

2. Hg doet veel, die veel liefheeft. Ook doet hij veel, die iets wèl doet.

eekste boek.

Hij doet wèl, die meer het algemeen belang dan zijn eigen wil dient.

Dikwijls schQnt iets liefde te zijn eu is eerder zinlijkheid : want zelden laten natuurlqke neiging, eigen wil, hoop op vergelding, baatzucht zich buitensluiten.

3. Wie eene ware en volmaakte liefde bezit, zoekt in niets ziohselven, maar wenscht dat de eer van God alleen in alles bevordert worde.

Ook benijdt hij niemand, omdat hij geen vreugd bemint die hij alleen geniet.

Niet in zichzelven wil hij zich verheugen , maar in God wenscht hij boven alle goederen zijne gelukzaligheid te vinden.

Aan niemand schrijft hij iets goeds toe, maar brengt het geheel terug tot God, uit wien als uit eene bron alles voortvloeit, en in wien als hun laatste einde alle Heiligen zalig rusten.

O! wie een vonkje der ware liefde bezat, hij zou in waarheid gevoelen dat al het aardsche vol ijdelheid is.

oefening

Men kan niet genoeg de woorden van den schrijver herhalen, die zegt, dat God zoo zeer niet aanziet hoeveel men doet, als uit hoe groote liefde het werk voortkomt, en dat men veel doet, als men veel bemint; dat is, dat onze woorden aan God waarlijk niet behagen, dan voor zooveel zij bezield zijn door het verlangen van aan Hem aangenaam te wezen en zij door het zegel der liefde gestempeld zijn. Doet, zest de heilige Pau-lus, al wat gg doet, door ingeving en beweging van de liefde Gods. Het is die levende en werkende liefde, wanneer zij menigwerf herhaald

112 DB KAVOLGINS VAN JESUS CHRISTUS.

ivordt, die de verdiensten van onze goede werken uitmaakt; en het geloof zelfs is zwak en kwijnend in ons, indien het door de liefde en door eene godvruchtige geneigdheid niet bezield is tot God, die ons deszelfs waarheden veropenbaard heeft. Laat ons dan trachten den Heer te beminnen in alles wat wij doen, en alles doen mei God te beminnen. Heer! alles voor U en iu U! Ziedaar hetgeen ons hart moet zeggen en onophoudelijk doen, om een bovennatuurlijk en verdienstelijk leven te leiden, en om in deu tijd te beginnen, hetgene wij in de eeuwigheid zullen voortzetten.

GEBED.

God der liefde! bron der zuiverste liefde! van wiens liefde alles wat aanzijn heeft getuigt, en die door liefde uwe redelijke schepselen ten hoogsten trap van volmaaktheid brengt, vervul mijn hart met zulk edel gevoel. Geef dat ik U boven alles, en mijnen naaste liefhebbe als mij-zeiven. Zonder liefde kan ik U nimmer behagen, geen leerling van Jesuszijn; zonder liefde is alles ijdel, en mijn Christendom eene hersenschim.

ZESTIENDE HOOFDSTUK.

Over het verdragen der gebreken van anderen.

1. Wat de mensch in zichzelven of in anderen niet kan verbeteren, dat moet hij geduldig verdragen, totdat God het anders beschikke.

Denk dat het zoo wellicht beter is om u te beproeven en in lijdzaamheid te oefenen, zonder welke al onze verdiensten niet veel te achten zQn.

EERSTE BOEK.

Nochtans moet g;ij bjj zulke bezwaren bidden dat God u te hulp kome, opdat ^ij ze goedwillig moogt verdragen.

2. Indien iemand, eens of tweemaal vermaand, niet luistert, wil niet met hem twisten; maar geef het alles aan God over, opdat zijn wil geschiede en Hij in al zijne dienaren verheerlijkt worde: Hij toch weet wel het kwade in het goede te verkeeren.

Beijver u geduldig te zijn in het verdragen van de gebreken .en allerlei zwakheden van anderen, daar ook gij veel hebt, dat anderen verdragen moeten.

Kunt gij uzelven niet zoo maken als gij wenscht, hoe kunt gjj dan een ander naar uwen zin hebben?

3. Wij willen gaarne anderen volmaakt hebben , en wij verbeteren onze eigen gebreken niet.

Wij willen dat anderen streng bestraft worden, en wij willen niet dat men ons bestralfe.

Veel toegevendheid voor anderen mishaagt ons, en nochtans willen wij niet dat men ons wei a ere hetgeen wij vragen.

Wij willen dat anderen door regels in toom gehouden worden, maar zeiven willen wij in niets bedwongen zijn.

Dus blijkt het hoe zelden wij onzen naaste als onazelven achten.

Waren allen volmaakt, wat zouden wij dan van anderen om Godswil te verdragen hebben ?

4. Maar nu heeft God het zoo geschikt, opdat wij leeren elkanders lasten te dragen.

Want er is niemand zonder gebrek, niemand zonder last, niemand zichzelven genoegzaam, niemand voor zichzelven wijs genoeg.

Daarom moeten wij elkander verdragen, elk-

8

114 DE NAVOLGING VAN JESTJS CHRISTUS.

ander troosten, gelijk ook helpen, onderwijzen en vermanen.

Hoe groot dan de deugd van iemand zij, blijkt best ten tijde van tegenspoed.

Want niet de gelegenheden maken den mensch zwak, zij toonen wat hij is.

OEFENING.

Hoe heiligmakend is de oefening, en welk voortreffelijk middel om ons den hemel te doen bekomen is de beoefening van liefde, namelijk, van in ons en in anderen de zwakheden te verdragen, welke wij niet kunnen verbeteren! Want er is niets bekwamer om ons te verootmoedigen en ons voor God te vernederen, dan het gevoel van onze ellenden; en niets is rechtvaardiger, dan van anderen te verdragen, hetgene men wil dat men van ons verdrage. Wij moeten dus alles , wat uit de gesteltenis van den naaste voortkomt, geduldig verdragen, en niemand iets door onze gesteltenis doen lijden. Het is alzoo, volgons den H. Paulus, dat wij elkanders last dragen en de wet van Christus volbrengen zullen, die de wet van liefde, van zoetheid en van geduld is.

GEBED.

Hoe verre nog, o God ! ben ik van den geest dezer lessen verwijderd! Eigenliefde belet mij doorgaans mijne eigene gebreken te zien, en ik wil mij nochtans als verbeteraar mijns broeders opwerpen! Hoe strijdig is dit gedrag met de liefderijke voorschriften van het heilig Evangelie ! Laat toch deze voorschriften meer i ndruk op mij maken; leer mij anderen verdragen, gelijk zij mij verdragen moeten, overeenkomstig

EERSTE BOEK.

(!e les van uwen Zoon : al wat gij wilt dat stilleren u doen, doe hnn desgelijks.

ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.

Over het kloosterleven,

1. Gij moet uzelven in vele opzicliteu leerea buigen, wilt gij vrede en eendracht met anderen behouden.

Het is geen kleinigheid in een klooster of in een vereeniging te wonen, aldaar zonder klaohte te verkeeren en getrouw te volharden tot aan den dood.

Gelukzalig hij, die een vroom leven gelukkig voltrokken heeft!

Wilt gij behoorlijk volharden en voortgang maken , beschouw u als een balling en vreemdeling op aarde.

Om Christus\' wil moet gij als een dwaas willen beschouwd worden , zoo gij een godvruchtig leven wilt leiden.

2. Kap en kruin doen er weinig toe ; maar verandering van zeden en volkomen versterving der driften maken den waren kloosterling.

Wie iets anders zoekt dan God alleen eu het heil zijner ziele, zal niets dan kwelling en smart vinden.

Ook kan hy er niet lang in vrede blijven, die niet tracht de geringste te zijn eu aan allen onderworpen.

3. Gij zijt gekomen om te dienen , niet om te heerschen.

Weet dat gij geroepen zijt om te lijden eu te werken, niet om ledig te loopen of te klappen.

Hier dus worden de menschen beproefd, gelijk het goud in den oven.

116 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Hier kau niemand het uithouden, tenzij hij zich van gansoher harte ter liefde Gods wil vernederen.

OEFENING.

Men moet veel vermogen op zichzelven hebben, zich kunnen inhouden en zich in verscheidene gelegenheden kunnen overwinnen, om gelukkig te leven en aldaar krachtdadig aan zijne volmaaktheid en zijne zaligheid te werken. Even als de inborst van dengene, met wien men leeft, dikwijls met den onzen niet overeenkomt, moet de genade den vrede en de liefde onderhouden, door de sterkte die zij geeft, om de tegenstrijdigheid van inborst te lijden en te verdragen, even gelijk de natuur den vrede in de wereld door de tegenstrijdigheid der elementen onderhoudt. Zoo dat gij noch ware gewetensrust, noch verzekering der zaligheid zult vinden dan in de inwendige versterving, die u aanzet om u in alles te overwinnen, die u in de ware ootmoedigheid des harten aanmoedigt om alles te verdragen.

GEBED.

Ook voor mg, o God! schoon in de wereld levende, heeft deze les haar nut. In elke staat toch kan ik U dienen , en moet ik op het heil mijner ziel aandachtig zijn. Waar ik mij ook bevinde, ootmoed, godsvrucht en zelfbeheer-sching blijven voor mij gewichtige verplichtingen. Leer mij die meer kennen, en geef mij kracht om ze getrouw en standvastig ten uitvoer te brengen. Dat de wereld mij bespotte, zoo veel zij wil; ik heb aan uw welbehagen genoeg.

EERSTE BOEK.

ACHTTIENDE HOOFDSTUK.

Over het voorbeeld der heilige Vaders.

1. Vestig het oog op de levendige voorbeelden der heilige Vaders , die uitblonken ia de ware volmaaktheid en godsvrucht, en gg zult zien hoe gering het is, ja bijkans niets v.^rat wij doen.

Ach ! wat is ous leven bij het hunne vergeleken ?

De Heiligen en vrienden van Christus hebben den Heere gediend in honger en dorst, in koude en naaktheid, in arbeid en vermoeienis, in waken en vasten, in gebeden en heilige overdenkingen, in velerlei smaad eu vervolgingen.

2. Hoe vele en zware verdrukkingen hebben niet ondergaan de Apostelen, de Martelaars, de Belijders, de Maagden en al de overigen, die de voetstappen van Christus hebben willen volgen !

Want zij hebben in deze wereld hunne zielen gehaat, om die voor het eeuwige leven te behouden.

Welk een streng en verstervend leven hebben de heilige Vaders in de woestijn geleid! Wat langdurige en zware bekoringen hebben zij doorgestaan ! Hoe menigmaal werden zij door den vijand gekweld! Wat menigvuldige en vurige gebeden hebben zij Gode opgedragen, welke strenge onthoudingen uitgeoefend !

Hoe groot was hun jjver en vurigheid tot geestelijken voortgang 1 Welken harden strijd voerden zij bij het beteugelen hunner gebrekeu !

lis DE NAVOLGING VAN JF.SUS ClIHISTUS.

Hoe zuiver en oprecht was hunne bedoeling tot God gericht!

Des daags arbeidden zij, en den nacht brachten zij met lange gebeden door, schoon zij onder den arbeid niet ophielden met den geest te bidden.

3. Al hun tijd besteedden zij nuttig. Elk uur scheen hun te kort in den omgang, met God doorgebracht.

Ja, het lieflijke der bespiegeling deed hen de behoefte der lichamelijke verkwikking vergeten.

Van alle rijkdommen, waardigheden, eer, vrienden en bloedverwanten deden zij afstand : zij begeerden niets van de wereld te bezitten.

Nauwlijks namen zij \'s levens nooddruft; de verzorging des liehaams, zelfs in \'t noodzakelijke, viel hun lastig.

4. Zij waren dus arm in aardsche goederen , maar zeer rijk in genade en deugden.

Tanbuiten hadden zij gebrek, maar vanbinnen werden zij door de genade en den goddelijker! troost verkwikt.

Der wereld waren zij vreemd, maar Gode zeer nabij en vertrouwelijke vrienden.

In hun eigen oogen waren zij niets en bij de menschen veracht, maar in de oogen van God waren zij dierbaar en uitverkoren.

Zij volhardden in waren ootmoed; ztj leefden in eenvoudige onderwerping; zij wandelden in liefde en lijdzaamheid.

En daarom vorderden zij dagelijks in het geestelijk leven en verkregen van God groote genade.

Zjj zijn aan alle kloosterlingen tot voorbeeld gegeven , en zij moeten ons sterker aansporen

EERSTE BOEK.

tot gestadigen voortgang, dan de menigte lau-wen tot verslapping.

5. Hoe groot was de ijver aller kloosterlingen bij den aanvang hunner heilige instelling! Hot groot hunne godsvrucht bij het gebed ! Hoe groot hun naijver tot deugd! Welke strenge tucht onderhielden zij! Hoe bloeiden, bij allen, eerbied en onderwerping aan de voorschriften huns Meesters !

Nog heden getuigen de nagelaten sporen, dat zij waarlijk heilige en volmaakte mannen geweest zijn, die zoo dapper strijdende de wereld onder den voet gebracht hebben.

Eu nu wordt hij groot geacht die geen overtreder is, die hetgeen hij op zich genomen heeft, geduldig kan dragen.

6. O lauwheid en nalatigheid van onzen stand , dat wij van den eersten ijver zoo spoedig afwijken , ja wegens vermoeiing en traagheid het leven moede worden!

O, dat toch de zucht tot geestelijken voortgang niet geheel in u mocht slapen, die dikwijls zoo vele voorbeelden van godvruchtigen onder het oog gehad hebt?

OEFENING.

Niets is bekwamer om ons tot een deugdzaam leven aan te moedigen, dan het voorbeeld van hen die wel geleefd hebben. Dit voorbeeld maakt ons de deugd mogelijk, gevoelig en gemakkelijk , en de voorstelling in anderen die ze reeds geoefend hebben, toont ons haar gebruik aan; want wij moeten tot onszelven zeggen, wanneer wij de levensbeschrijvingen der Heiligen lezen of hunne voorbeelden aanschouwen : ziedaar wat

120 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

meusohea, als wy, gedaan, verdragen en verlaten hebben om den hemel te verdienen, welken wij hopen. En wij, wat hebben wij tot dusverre gedaan ? Waarom zouden wij niet doen hetgene zij gedaan hebben , om dezelfde vergelding te verdienen ? Helaas ! hoe zeer moet ik niet vreezen, wanneer ik voor God zal verschijnen, dat Hg mij van den eeuen kant mijn geloof, mijn godsdienst, en de voorbeelden der deugdzame menschen, die in deazelfden staat als ik geleefd hebben, zal toonen, en tot mij zal zeggen, wanneer Hij mij met deze getuigen zal vergelijken : ziedaar wat gij moest gedaan hebben, en zie wat gij gedaan hebt : oordeel zelf, wat verdient gij?

GEBED.

Schaamrood word ik, o God! als ik mij de voorbeelden uwer heilige vrienden herinner, en mijn wandel daartegen overstel. Zoo niet in alles, toch in vele opzichten konde ik hen navolgen, al ware het alleen door zuivere godsvrucht en liefde tot deugd in mijn hart te kweeken. Maar ach ! hoe verre ben ik daarvan verwijderd ! Wek dan bij mij den lust tot navolging op, ondersteun mg met uwe genade en help mjj alle beletselen overwinnen.

NEGENTIENDE HOOFDSTUK.

Over de oefeningen van den waren kloostegt;-liny.

1. Het leven eens waren kloosterlings moet in allerlei deugden uitschitteren, opdat hij inwendig zij zooals hij uitwendig den menschen voortkomt.

EERSTE BOEK.

Ja, inwendig moet hij veel meer ziju dan men uitwendig aan hem bespeurt.

Want die in ons binnenste ziet, is God, dien wij, waar wij ons bevinden, ten hoogste moeten eerbiedigen, en voor wiens aangezicht wij zuiver als Engelen moeten wandelen.

Elkeu dag moeten wy ons voornemen vernieuwen en ons tot ijver opwekkeu , als waren wij eerst heden tot bekeering gekomen.

Wij moeten zeggen: help mij, Heere God, in mijn goed voornemen en in uwen heiligen dienst. Geef dat ik heden eens recht beginne; want, wat ik tot nu toe deed is niets.

2. Gelijk ons voornemen, zoo is de gang on- * zer vordering. En die wèl wil vorderen , moet groote vlijt aanwenden.

Want als hij die ernstig voorneemt dikwijls verflauwt, wat dan hij die zelden of min ernstig iets voorneemt ?

Nochtans geschiedt het verlaten van ons voornemen op velerlei wijze , en ook het geringste verzuim in onze oefeningen heeft nauwelijks plaats zonder eenig nadeel.

Der rechtvaardigen voornemen hangt meer af van de genade Gods dan van eigen wijsheid ; wat zij ook ondernemen , op Hem vertrouwen zij steeds.

Want de mensch wikt, maar God beschikt, en \'s menschen weg is niet in zijn eigen macht.

3. Indien uit godsvrucht of om het nut eens broeders somtijds eene gewone oefening nagelaten wordt, zoo kan dit naderhand licht hersteld worden.

Maar indien men ze te licht uit tegenzin of onachtzaamheid verzuimt, zoo is dat zeer te be-

122 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

rispeu, en meu zal het schadelijke ervan ontwaren.

Doen wij ons best, zooveel wij kunnen : nog in vele dingen zullen wij licht te kort schieten.

Desuietteinin moeten wij altoos iets zekers voornemen, vooral tegen hetgeen ons het meest hindert.

Wij moeten zoowel het uitwendige als het inwendige onderzoeken en regelen : want beiden helpen tot voortgang.

4. Kunt gij niet aanhoudend tot uzelven terug-keeren, doe het evenwel somtijds , ten minste tweemaal daags, des morgens en des avonds.

\'s Morgens maak uw voornemen ; \'s avonds onderzoek uw gedrag, hoa gij dien dag geweest zyt in gedachten, woorden en werken; misschien hebt gö daardoor dikwijls God en den naaste beleedigd.

Omgord u als een man tegen de listen der duivels.

Bedwing de onmatigheid, en gij zult te lichter al de neigingen van het vleesch beteugelen.

Wees nooit geheel ledig, maar altoos bezig met lezen of schrijven, of met bidden of overdenken, of met iets nuttigs voor het algemeen te doen.

Lichamelijke oefeningen nochthans moeten met omzichtigheid geschieden: zij zqn niet voor allen even dienstig.

5. Wat niet aan allen gemeen is , moet niet in hel openbaar vertoond worden : want de bijzondere oefeningen geschieden veiligst verborgen.

Wacht u intussehen van traag voor het algemeen , en ijveriger voor het bijzondere te zjjn.

EERSTE BOEK.

Maar nadat gij liet veractuldigde en opgelegde geheel en getrouw verricht hebt, en u blijft nog tijd over, geef u aan uzelven terug volgens het verlangen uwer godsvrucht.

Niet allen kunnen dezelfde oefening hebben , maar den eene dient deze meer , gene eene andere.

Naar den eisch der tijden behaagt verschil van oefeningen ; want deze zullen op de feest-andere op de gewone dagen meer bevallen ; sommige hebben wij noodig ten tijde der bekoring, andere ten tijde van rust en vrede. Deze gedachten behagen wanneer wij droevig zijn, gene als wij ons in den Heer verheugen.

6. Tegen de voorname feestdagen moeten nuttige oefeningen vernieuwd en der Heiligen voorspraak te ijveriger afgesmeekt worden.

Van den eenen feestdag tot den anderen moeten wij ons voorstellen, alsof wij dan uit deze wereld verhuizen en tot het eeuwige feest overgaan zuilen.

Daarom ook moeten wij ons op die tijden van godsvrucht zorgvuldig voorbereiden, god-vruchtiger wandelen en te stipter al onze verplichtingen nakomen, alsof wij eerlang het loon onzes arbeids van God stonden te ontvangen.

7. En wordt dit uitgesteld , denken wij dan dat wij dan nog niet genoeg zijn voorbereid, en nog niet waardig die groote heerlijkheid, welke ons ten bestemden tijde zal worden geopenbaard , en trachten wij ons beter tot dien overgang voor te bereiden.

Gelukkig die knecht, staat er bij den Evangelist Lucas, dien zijn Heer hij zijne kemist wakend zal vinden ! Ik zeg u voorwaar , Hij zal hem stellen over al zijne goederen.

124 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

OEFENING.

O ! welk een ^root vermogen hebben op ons tie levende, krachtdadige en volstandige verlangens van onszelven te versterven, en in en voor God te leven, en dit om ons op te wekken om hetzelve in het werk te stellen; want men doet altijd wat men waarlijk wil; maar ons ongeluk is, dat wij dikwijls niet dan zwakke en krachte-looze verlangens hebben om God te bevredigen , terwijl wij er zulke levende en krachtdadige vormen om onszelven te voldoen. Hierdoor geschiedt het, dat de nutteloosheid onzer wenschen en verlangens en groot beletsel tot onze volmaaktheid en tot onze zaligheid is. Men moet zich wel geheel aan God willen overgeven, maar men wil dit niet volstrekt; men wil dit ten tijde van het gebed en van de communie, en men wil dit niet meer in andere omstandigheden. Men wil zich niet dan gedeeltelijk en voor eenigen tijd van zijne plichten kwijten, hetgeen zooveel te weeg brengt, dat ons leven niets is dan eene aaneenschakeling van goede verlangens en slechte uitwerkselen, van beloften eu ougetrouwheden. Indien men zoo leeft, is dit krachtdadig aan zijne zaligheid werken ?

GEBED.

Ook voor mij, o God! moet deze overweging belangrijk zijn. Als mensch en Christen heb ik de verhevenste bestemming. Wee mij, als ik in dit opzicht nalatig ben, en in deugd geenen of weinigen voortgang maak! Open mijn hart voor den invloed dier heilige leeringen, en laat mijn gedrag daarvan blijken dragen. Dan zal ik geen

EERSTE BOÊK.

dood behoeven te vreezen; in het zalig bewustzijn van steeds wakend bevonden te worden en het toegezegde loon te zullen ontvangen.

TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Ovtr de liefde tot eenzaamheid en dilztcijytnd-heid.

1. Kies een gesehikten tijd uit om met uzel-ven bezig te zijn, en overdenk dikwijls de weldaden Gods.

Laat daar hetgeen voor de nieuwsgierigheid is; lees zulke stoffen welke meer het hart roeren dan den geest bezighouden.

Zoo gij u onttrekt aan overtollige gesprekken en ledig rondloopen, aan het hoeren naar nieuwigheden en geruchten; gij zult genoeg en bekwamen tijd vinden om u aan heilzame betrachtingen over te geven.

De grootste Heiligen, zooveel zij konden, vermeden den omgang met menschen en verkozen liever God in de eenzaamheid te dienen.

8. Iemand heeft gezegd : „ zoo dikwerf ik onder de menschen geweest ben, keerde ik minder merseh terug. quot; Dit ontwaren wij dikwijls , wanneer wij lang met elkander praten.

Het valt lichter geheel te zwijgen, dan in woorden zich niet te buiten te gaan.

Het valt lichter in huis te blijven , dan zich buitenshuis in acht te nemen.

Wie alzoo tot het inwendige en geestelijke komen wil, moet zich met Jesus van de menigte afzonderen.

Niemand verschijnt veilig in het openbaar dan hij, die zich gaarne verbergt.

126 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Niemand spreekt veilig dan hij, die gaarne zwijgt.

Niemand is veilig overste dan hij, die gaarne onderdanig is.

Niemand gebiedt veilig dan hij, die wèl geleerd heeft te gehoorzamen.

3. Niemand verheugt zich veilig dan hij, die de getuigenis van een goed geweten in zich heeft.

Met dat al was der Heiligen gerustheid altoos gepaard met de vreeze Gods.

Eu zij waren daarom niet minder bezorgd en nederig, omdat zij in groote deugd en genade uitschitterden.

De gerustheid der boozen daarentegen komt van hoogmoed en vermetelheid voort, en gaat eindelijk in zelfbedrog over.

Beloof u nimmer genistheid in dit leven , al schijnt gij een goed kloosterling of godvruchtig kluizenaar te zijn.

4. Zij die in het oog der menschen zeer heilig waren, liepen dikwijls te grooter gevaar wegens hun te groot vertrouwen.

Daarom is het velen nuttiger dat zjj niet geheel zonder bekoringen blijven, maar dikwijls bevochten worden; opdat zij niet te gerust zijn , zich niet tot hoogmoed laten vervoeren, ook niet te licht tot uitwendigen troost hun toevlucht nemen.

Welk een goed geweten zoude hij hebben , dien ooit naar eene voorbijgaande vreugde zocht, die zich nooit met de wereld ophield!

Welk een grooten vrede en rust zoude hjj bezitten, die alle ij dele zorg afsneed, om slechts te denken aan God en zijne zaligheid, en zijne hoop te vestigen op God alleen.

EERSTE BOEK.

5. Niemand is den hemelschen troost waardig gt; tenzij hij zich ijverig in een heilig berouw beoefend hebbe.

Wilt gij hartelijk geroerd worden, treed in uwe kamer en sluit het gedruisch der wereld buiten, gelijk er geschreven staat: hebt \'heroum op uwe legerstede. (Ps. 4.)

In uwe cel zult gij vinden wat gij dikwijls daarbuiten zoudt verliezen.

Veel bewoond, wordt de cel steeds aangenaam, maar slecht bewaard , baart zij verveling.

Hebt gij haar in het begin uwer bekeering wèl bewoond en gehouden, zg zal u daarna eene geliefde vriendin en zeer dierbare troosteres worden.

6. In de stilte en rust maakt eene godvruchtige ziel voortgang, en leert de geheimen der Schriften kennen.

Daar vindt zij stroomen van tranen, waarin zij zich alle nachten wascht en reinigt, opdat zij met haren Schepper te gemeenzamer worde, hoe meer zij zich van al het gewoel der wereld verwijdert.

Wie zich alzoo van zijne vrienden en bekenden afzondert, dien nadert God met zijne heilige Engelen.

Het is beter verborgen te blijven en voor zich te zorgen, dan wonderen te doen en zich te verwaarloozen.

7. Het is loffelijk in een kloosterling dat hij zelden uitgaat, vermijdt gezien te worden, ja de menschen niet wil zien.

Waarom zoudt gij willen zien hetgeen gij niet moogt bezitten? Be wereld gaat voorbij en hare begeerlijkheid. (Joan. 2.)

12 S BE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

De trek der zinnelijkheid Jokt u tot uitgaan; maar wanneer het uur voorbij is, wat anders brengt gij terug dan een bezwaard geweten en een verstrooid hart ?

Een vroolijk uitgaan baart dikwijls een treurig thuiskomen. En een vroolijke late avond maakt een droeven morgen.

Zoo treedt alle zinnelijk vermaak aangenaam binnen, maar op het einde kwetst en doodt het.

8. Wat kunt g^j elders zien dat gij hier niet ziet? ziedaar den hemel en de aarde en al de hoofdstoffen : daaruit is toch alles samengesteld.

Wat kunt gij ergens zien, dat onder de zon lang kan staande blijven ?

Gij denkt misschien u te kunnen verzadigen, maar daartoe kunt gij niet komen.

En al zaagt gij ook alles voor uw ongen, wat zoude het anders dan een ijdel gezicht zijn?

Hef uwe oogen tot God in de hoogte, en bid voor uwe zonden en nalatigheden.

9. Laat den ijdele het ijdele en let gij slechts op hetgene God u gebiedt.

Sluit uwe deur achter u en roep tot Jesus , uwen geliefde.

Blijf met Hem in uwe cel : want nergens zult gij zooveel rust vinden.

Waart gij niet uitgegaan, noch hadt gjj naar geruchten geluisterd, gij zoudt beter in goede rust gebleven zijn.

Tan het oogenblik dat gij vermaak hebt om somtijds iets nieuws te hooren, moet gij ook daarvan de kwelling des harten dragen.

OEFENING.

Igt;e uiterlijke eenzaamheid is niet toereikend om

EERSTE BOEK.

een hart bezig te houden en te bevredigen, dat zich alleen van de schepselen zou ontmaken, om met zich zelf bezig te zijn ; neen , men moet er de inwendige eenzaamheid bijvoegen, welke in heilige overdenkingen en in het gebed gelegen is. Eene ziel, die van alle zinlijke vermaken is afgescheiden, zoekt en vindt in God die vol-komene voldoening, welke zij in geen schepsel kan aantreffen. De geest van dusdanigen persoon houdt zich gedurig bezig met een eerbiedig aandenken aan de tegenwoordigheid van zijnen God; zijn hart is bezield door een levendig en vurig verlangen om Hem te behagen eu zijne liefde waardig te worden. De ziel bekommert zich niet dan met Hem alleen, en al het overige is niets voor haar. In hare aangename eenzaamheid geeft zij zich geheel aan God over, en is geheel in Hem verslonden. Zij is door zijne liefde vervuld ; zjj vergeet alles, om steeds aan Hem te denken ; zij zucht gedurig in de tegenwoordigheid van haren God, geheel doordrongen van droefheid over hare ongetrouwheden; zij haakt onophoudelijk naar het geluk om Hem te zien , te beminnen en Hem in den hemel te bezitten ; zij voedt zich met het lezen der heilige boeken en met de oefening des gebeds; zij heeft geen verdriet, wanneer zij met God over de zaken harer zaligheid spreekt, of wel zij verdraagt ootmoedig het verdriet, dat zij in die handelingen heeft; en om zijne opperste heerschappij te eeren door de vernietiging der zonde in zich , ziet zij gaarne af van haar eigen vergenoegen, om Hem te bevredigen.

9

130 DE NAVOLGING VAN JESU3 CHRISTUS.

GEBED.

Mocht, o goede Vader ! deze overweging voor mij heilzaam ziju, en ik in een stil, ingetogen, ja souitijds afgetrokken leven behagen vinden ! Ook midden in de wereld zoude ik mij onbesmet bewaren en het heil mgner ziel als mijn hoogste doel betrachten kunnen. Uw bijzijn zoude mij alle opoffering vergoeden, en een blik op eene zalige toekomst alles verzachten. Geef mij hiertoe uwe genade, en doe op mijnen wensch uw zegen rusten.

EEN EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over het herowc des harten.

1. Wilt gij eenigen voortgang maken, bewaar u in de vreeze Gods, wees niet te vrij , maar houd al uwe zinnen onder tucht en geef u niet aan dwaze vreugde over; schik u tot een hartelijk berouw, en gij zult de godsvrucht vinden.

Het berouw geeft toegang tot veel goeds, dat door uitgelatenheid doorgaans dra verloren gaat.

Het is te verwonderen, dat een mensch ooit in dit leven recht vroolijk kan zijn, als hij zijne ballingschap en zoo vele gevaren zijner ziele gedenkt en overweegt.

2. De lichtzinnigheid des harten eu de onoplettendheid op onze gebreken zijn oorzaak dat wy de smarten onzer ziel niet ontwaren ; dikwijls lachen wij dwaselijk, daar wij met reden moesten weenen !

Er is geene ware vrijheid noch rechte vreugde , tenzij in de vreeze Gods en in eeu goed geweten.

EEKSTE BOEK,

Gelukkig hij , die alle verstrooiende hindernis afwerpen en de krachten zijner , ziel tot een heilig berouw verzamelen kan !

Gelukkig hij, die alles wegwerpt wat zijn geweten kan bevlekken of bezwaren.

Strijd moedig 1 eeue gewoonte wordt door eene gewoonte overwonnen.

Kunt gij u ontdoen van de menschen, ook zij zullen u uw werk laten doen.

3. Trek u de zakeu van anderen niet aan, noch meng u in de aangelegenheden der grooten.

Heb voor alles steeds het oog op uzelven, en vermaan uzelven bijzonder boven al uwe vrienden.

Hebt gij de gunst der menschen niet, wees daarover niet bedroefd; maar dit vallo u zwaar, dat gij u zoo wèl en omzichtig niet gedraagt, als een dienaar Gods en vromen kloosterling betaamt.

Dikwijls is het nuttiger en veiliger dat de mensch in dit leven niet veel vertroostingen hebbe, vooral naar den vleesche.

Nochtans dat wij geen goddelijken troost ontvangen of zelden dien ontwaren, is onze schuld; omdat wij het berouw des harten niet zoeken en den ijdelen uiterlijken troost niet geheel verwerpen.

4. Erken dat gij den goddelijken troost onwaardig en eerder velerlei kwellingen waardig zijt.

Wanneer een mensch waarachtig berouw heeft, dan valt hem de geheele wereld zwaar en bitter.

Een rechtschapen mensch vindt stofs genoeg om bedroefd te zijn en te weenen.

Want hetzij hij ziehzelven beschouwt, hetzij over zijnen naaste nadenkt, hij weet dat hier niemand leeft zonder smart, en hoe nauwken-

132 DE NAVOLGING VA.K JESUS CHRISTUS,

riger hij zichzelven gadeslaat, hoe bedroefder hij is.

Stoffen eener rechtmatige droefheid en van een innerlijk berouw zijn onze zonden en ondeugden , waarin wij zoo verstrikt liggen, dat wij zelden hexnelsche dingen kunnen beschouwen.

5. Indien gij meer aan uwen dood dan aan een lang leven dacht, ongetwijfeld zoudt gij met meer ijver u verbeteren.

Zoo gij ook de toekomende straffen der helle of van het vagevuur ernstig overwoogt, dan , geloof ik , zoudt gij arbeid en smart gewillig verdragen e,n geene gestrengheid vreezen.

Maar omdat dit niet tot het hart doordringt, en wij nog gehecht zijn aan \'t geen ons streelt, daarom blijven wij koud en zeer traag.

6. Het is dikwijls bij gebrek aan geesteskracht, dat het ellendige lichaam zoo lichtelijk klaagt.

Bid dan ootmoedig tot God dat Hij u den geest van berouw geve en zeg met den Profeet : Spijs mij, o Heer ! met tranenhrood, en laat mij in overvloed tranen drinken. (Ps. 79.)

OEFENING.

Kunnen wij onze ellende gevoelen zonder ze te beweenen, zonder ons daarover voor God te vernederen en zonder onophoudelijk tot Hem onze toevlucht te nemen, opdat Hij ons ondersteune, en bevrijde van Hem te vergrammen ? Het is dit gevoelen van ootmoedigheid en die toevlucht vol vertrouwen tot God, die den geest van berouw uitmaken, waarover de schrijver in dit hoofdstuk spreekt. Hoe is het mogelijk een oogenblik van blijdschap in dit leven te genieten, waarin men altijd lijdt, altijd zondigt, waarin men als ban-

HEKSTE BOEK.

neling van hfit Paradijs leeft? Ach met hoe groote reden heeft de H. Augustinus gezegd, dat een ware Christen het leven verdraagt en naar den dood verlangt, die een einde aan de zonde zal stellen en hem voor altijd aan zijnen God zal onderwerpen. Hoe verdrietig is het, te gevoelen , dat men altijd geneigd is om God te vergrammen, eu altijd in gevaar van verloren te gaan! O leven I hoe zeer strekt gij tot last aan eene ziel, die waarlijk haren God bemint, en die verdriet vindt in gescheiden van Hem en als uit het Paradijs gebannen te zijn. O dood! hoe aangenaam zyt gij voor eene ziel, die niet dan naar God verzucht, en die niet meer wil leven zonder Hem te bezitten 1

GEBED.

Mocht ik, o God! den toestand mijns harten kennen en tegelijk de misdaden overwegen die het bevlekken , met de menigvuldige gebreken die daarin als ingeworteld zijn ; tranen van berouw zouden mijn aangezicht bedekken, en meer dan ooit zoude ik de verbetering mijns wandels ter harte nemen. Doe mij voor deze zelfkennis vatbaar worden ; geef mij een berouwhebbend hart, vervul het met eene heilige vrees en verban daaruit alle aardsche gezindheden.

TWEE EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Beschouwing der menschelijke ellende.

1. Waar gij ook zijt en werwaarts gij u wendt, zoo gij u niet tot God keert, gg zult ellendig zjjn.

Waarom wordt gij ontsteld, wanneer het u niet gaat naar wil en wensch ?

184 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

Wie is hij die alles naar zijnen wil heeft ? Noch gij, noch ik, noch eenig mensch op aarde.

Er is niemand ter wereld zonder eenigen druk of kwelling, hy zij koning of paus.

En wie is er het beste aan? Voorzeker, die iets voor God kan lijden.

3. Yele onverstandigen en zwakken zeggen : wat heeft die mensch een goed leven! hoe rijk is hij ! hoe groot! hoe machtig! hoe verheven!

Maar let op de goederen des hemels, en gij zult zien dat al deze tijdelijke niets zijn, maar zeer onzeker en eer tot last, omdat men die nimmer zonder zorg ea vrees kan bezitten.

\'s Menschen geluk bestaat niet in overvloed van tijdelijke goederen te hebben ; de middelmaat is hem genoeg.

In waarheid , het is eene ellende op aarde te leven.

Hoe meer de mensch naar het geestelijke tracht, hoe bitterder hem het tegenwoordige leven wordt : want te meer gevoelt hij en te klaarder ziet hij het gebrekkige zgner bedorven natuur.

Want eten, drinken, waken, slapen, rusten, arbeiden, en al de andere behoeften der natuur onderhevig te zijn , is waarlijk osne groote ellende en droefheid vóór den godvruchtigen mcnsch, die zoo gaarne van dat alles ontheven en vrij van alle zonde wezen zou.

3. Inderdaad de inwendige mensch wordt ia dezii wereld door de lichamelijke behoeften zwaar gedrukt.

Daarom bidt dc Profeet vurig om daarvan bevrijd te mogen worden, zeggende: Heer! red mij uit mijne nooden. (Ps. 24.)

EEllSTE BOEK,

Maar wee liun, die hunne ellende niet kennen! En nog meer wee hun, die dit ellendig en vergankelijk leven beminnen!

tV ant sommigen zijn daaraan zoo gehecht, schoon zij nauwelijks door arbeid of bedelen het noodige hebben, dat zij, mochteD zij hier altoos leven , zich om het rijk van God niet zouden bekommeren.

4. o Dwazen en ongeloovigen van harte, die zoo diep in het aardsche liggen, dat zij in niet dan in het vleescbelijke smaak hebben!

Maar die ongelukkigen zullen tot hunne smart op het einde ontwaren, hoe laag en nietig het was wat zij bemind hebben.

De Heiligen Gods daarentegen en alle getrouwe vrienden van Christus gaven geen acht op hetgeen het vleesch behaagde, noch op hetgeen in deze eeuw in aanzien was; maar al hun hopen en begeeren haakte naar de eeuwige goederen.

Al hun verlangen streefde naar boven, naar het duurzame en onzichtbare, opdat zij niet door liefde tot het zichtbare naar de laagte mochten getrokken worden.

5. O Broeder! verlies toch nooit het vertrouwen op voortgang in het geestelijke : gij hebt nu nog tijd en gelegenheid.

Waarom wilt gij uw voornemen tot morgen uitstellen? Sta op, begin oogenblikkelijk en zeg : nu is het tijd om te werken, nu is het tijd om te strijden; nu is het de bekwame tijd om mij te verbeteren.

Wanneer gij het kwalijk hebt en gedrukt wordt, dan is het tijd om te verdienen.

Gij moet eerst door vuur en water gaan, voordat gij tot verkwikking komt.

136 DE NAVOLGING VAN JBSUS CHRISTUS.

Zoo gij u geen geweld aandoet, zult gij de ondeugd niet meester worden.

Zoolang wij dit brooze lichaam omdragen, kunnen wij evenmin zonder zonde wezen , als leven zonder verdriet en smart.

Gaarne zouden wij van alle ellende bevrijd zijn, maar dewijl wij door de zonde de onschuld verloren hebben, is ook het ware geluk voor ons verbeurd.

Daarom moeten wij geduld hebben en Gods barmhartigheid afwachten, totdat de ongerechtigheid voorbijga en het sterflijke verslonden worde door het leven.

6. Ach! hoe groot is de menschelijke zwakheid, altoos overhellende tot ondeugd !

Heden beljjdt gij uwe zonden, en morgen doet gij opnieuw wat gij gebiecht hebt.

Nu neemt gij voor u te wachten, en een uur daarna gedraagt gij u als hadt gij u niets voorgenomen.

Met recht dan kunnen wij ons verootmoedigen en nooit eenig hoog gevoelen van onszelven hebben, daar wij zoo broos en onstandvastig zijn.

Ook kan spoedig door onachtzaamheid verloren gaan, wat wij eindelek na veel arbeids en door de genade nauwelijks gewonnen hadden.

7. Wat zal er nog op het einde van oas worden, die reeds zoo vroeg lauw zijn.

Wee ons, indien wij nu al zoeken te rusten, als ware er nu reeds vrede en veiligheid , daar er zich noch geen spoor van ware heiligheid in onzen wandel vertoont!

Het ware wel noodig dat wij ons , als goede beginners, vannieuvvs tot betere zedequot; lieten

EERSTE BOEK.

opleiden , of er nog hoop mocht zijn op eeni-ge toekomende verbetering en grooteveu voortgang in de deugd.

OEFENING.

Welk geluk en welke verdienste, het hart van eenen barrahartigen God te mogen zoeken en te kunnen vinden, om daarin al zijne ellenden af te leggen en er als van ontslagen te worden! En hoe gelukkig is men, wanneer men begrijpt en smaakt, dat het ware geluk, en als het aardsche paradijs, bestaat in voor God te lijden, en onder alle kwellingen diegene het liefste te verdragen, welke ons het meeste tegenstrijdt en verootmoedigt! Want er is niets dan de liefde Gods, die ons kan aanmoedigen om die te verdragen. Hoe ongelukkig is het, de ellenden dezes levens niet te kennen of ze niet te beminnen, en niet onophoudelijk naar het ware geluk van het toekomende leven te zuchten ! Met reden heeft de heilige Gregorius gezegd, dat men den honger en zijn ongeluk bemint, en dat men zjjne verzadiging en zijn geluk niet zoekt. Is het mogelijk , steeds de onstandvastigheid en zwakheid zijns harten te gevoelen, hetwelk zoo gemakkelijk zijne\\goede voornemens vergeet, en bijna niets doet van hetgeen het aan God beloofd heeft, zonder zich in zijne tegenwoordigheid te verootmoedigen , en Hem, in de gelegenheid zelve, even als Judith te bidden om ons te versterken en ons getrouw te maken ?

O E B B D.

Ja, mijn God ! dit leven is aan velerlei ellende onderhevig. Er is niemand of hij heeft

13S DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

zijne kwelling, van welken rang of stand hij zij. En nochtans zijn wij aan dit leven zoo zeer verslaafd, dat wij het overmatig beminnen, ja vaak tot ons hoofddoel maken. Leer ons toch dit leven uit het ware oogpunt beschouwen, als eene voorbereiding tot een beter; dat het gevoel onzer ellende ons losmake van hetaardsehe, en het verlangen naar het hemelsche opwekke.

DE.IE EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Overdenking des doods.

1. Hier zal het weldra met u gedaan zijn; zie maar hoe het met u gesteld is : heden is de mensch, en morgen verschijnt hij niet meer. En is hij eens uit de oogen, dra is hij ook uit de gedachte.

o Blindheid en versteendheid van het men-schelijk hart, dat men slechts aan het tegenwoordige denkt en het toekomende niet meer vooruitziet!

Gij moest u bij al uw doen en denken zóó gedragen, als moest gij heden sterven.

Hadt gij een goed geweten, gij zoudt den dood niet \\eel vreezen.

Het ware beter de zonden te vermijden dan den dood te ontvluchten.

Zijt gij heden niet bereid, hoe zult gij het morgen zijn ? Morgen is een onzekere dag, en hoe weet gij of gij den dag van morgen hebben zult ?

2. Wat baat het lang te leven, als wij ons zoo weinig verbeteren.

Ach! een lang leven maakt niet altoos beter, mB?.r vermeerdert dikwijls dc schuld.

EEKSÏE BOEK.

O, mochten wij ook maar een dag in deze wereld wel geleefd hebben!

Velen tellen de jaren sedert hunne bekee-ring; maar dikwijls is de vrucht van verbetering gering.

Is het verschrikkelijk te sterven, het zal wellicht gevaarlijker zijn langer te leven.

Gelukkig hij, die het uur zijns doods steeds voor oogen houdt en zich dagelijks tot sterven bereidt.

Zaagt gij ooit een mensch sterven, denk dat ook gij denzelfden weg gaan zult.

3. Eijst de morgenstond, denk dat gij den avond niet halen zult; en is de avond daar, durf u den dag van morgen niet beloven.

Wees dus altoos gereed, en leef zoo dat de dood u nimmer onbereid vinde.

Velen sterven schielijk en onverwachts : want des menschen zoon zal komen op een uur, als men het niet denkt. (Luc. 12)

En als dat laatste uur zal gekomen zijn, zult gij over geheel uw vorig leven anders beginnen te denken, en u zeer beklagen dat gij zoo traag en onachtzaam geweest zgt.

4. Hoe gelukkig en wijs is hij, die nu by zijn leven zoo tracht te zijn, als hij bij zijnen dood wenscht bevonden te worden !

Want een groot vertrouwen op een gelukkigen dood geven een volkomen verachting der wereld , een brandende ijver om in de deugd voort te gaan, liefde tot tucht, strenge boetedoening, vaardige gehoorzaamheid, zelfverloochening, en het geduldig dragen van allerlei rampspoed uit liefde tot Christus.

Veel goeds kunt gij doen terwijl gij gezond

140 DE NAVOLGING VAN JESU3 CUEISTUS.

zjjt; maar wat gij ziek zijnde zult kunnen, weet ik niet.

Weinigen worden door ziekte verbeterd, gelijk zij die veel bedevaarten doen , zelden heiliger worden.

5. Vertrouw niet op uwe vrienden en bekenden , noch stel uw heil tot in de toekomst uit: want de menschen zullen u spoediger vergeten dan gij deukt.

Beter is het nu bijtijds te voorzien en eenig goeds vooruit te zenden, dan op de hulp van anderen te hopen.

Indien gij nu omtrent uzelven niet bezorgd zijt, wie zal in het vervolg voor u bezorgd zijn?

Nu is het een kostbare tijd, nu zijn het de dagen des heils, nu is het een aangename tijd.

Maar ach! dat gij dien niet beter besteedt, daar hij u toch gegeven is om een eeuwig leven te kunnen verdienen.

Eens zal de tijd komen, dat gij éen dag, ja éen uur ter verbetering zult terugwenschen, en ik weet niet of gij het verwerven zult.

6. Ach, zeergeliei\'de! uit hoe groot gevaar kunt gij u redden en van hoe groote vrees u bevrijden, zoo gij nu altoos in vrees en op den dood bedacht zijt.

Tracht nu zoo te leven , dat gij in het uur des doods u meer verheugen dan ontrusten moogt.

Leer nu der wereld afsterven , opdat gij dan moogt beginnen met Christus te leven.

Leer nu alles versmaden, om dan vrij tot Christus te kunnen gaan.

Tuchtig nu uw lichaam door boetvaardigheid, opdat gij dan een vast vertrouwen moogt hebben.

EERSTE BOEK.

7. ö Dwaas I waarom denkt gij lang te zullen leven, daar gij van niet éenen dag zeker zijt?

Hoe velen worden bedrogen en onverwaclits uit het lichaam gerukt!

Hoe dikwijls hobt gij niet hooren zeggen : „ deze viel door het zwaard, die is verdronken ; „ deze viel van eene hoogte en brak den nek , „gene stikte in het eten, deze vond zijn eind

onder het spel 1quot;

De eene kwam om door het vuur, een ander door het staal, een ander door de pest, een ander door strnikroovers. En zoo is het einde van allen de dood , en \'s menschen leven gaat als eene schaduw schielijk voorbij.

8. Wie zal uwer na uwen dood gedenken en wie zal voor u bidden?

Doe dan, zeergeliefde! doe nu al wat gij doen kunt; dewijl gij niet weet, wanneer gij sterven zult, en evenmin wat er na den dood volgen zal.

Terwijl gij nog tijd hebt, vergader u onvergankelijke schatten.

Denk aan niets dan aan uwe zaligheid; behartig slechts hetgeen Godes is.

Maak u nu vrienden door Gods Heiligen te vereeren en hun daden na te volgen , opdat zij u, wanneer gij uit dit leven scheiden zult, in de eeuwige woonsteden opnemen.

9. Houd u steeds als een reiziger en vreemdeling op aarde, wien de dingen dezer wereld niet aangaan.

Houd uw hart vrjj en gericht naar boven tot God : want gij hebt hier geen duurzaam verblijf. (Hebr. 13.)

Richt daarheen dagelijks uw gebeden, uw zuchten en tranen, opdat na uw dood uwe ziel

142 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS,

waardig zij een gelukkigen overgang tot den Heer. Amen.

OEFENING.

Den dood vreezen, zonder de zoude te sclui-weu, die alleen hern voor ons rampzalig kan maken, is den dood vruchteloos ter zaligheid vreezen; want als men dien als een Christen vreest, dan maakt men van de vrees des doods den regel eu de beweegredenen van een vroom leven. Het groote geheim en de beste oefening om wèl te sterven, is, in dien staat te leven, waarin men wenscht in het uur des doods te wezen, en waarin men wenscht dat God ons zou vinden. Men moet dan alle goed doen eu alle deugden oefenen, geljjk wij in het uur des doods zouden wenschen gedaan te hebben. Tracht u dagelijks in iets te versterven van hetgene gij in het uur des doods zult moeten verlaten. Heil dien Christen, wiens hart voor dat lichaam sterft! Zijn dood zal heilig en dierbaar in de oogen des Heeren wezen.

GEBED.

Niets zekerder, o God I dan dat ik eeus zal sterven, niets onzekerder dan wanneer dat oogen-blik zjjn zal. Aan ü alleen is het bekend ; heil mij, wanneer ik hieraan dikwijls denk en mij bijtijds tot mijnen overgang voorbereid ! Dan heeft de dood niets verschrikkelijks. Hij is mij een vriend en leidsman tot een beter leven. Geef mij, o God! daartoe uwe genade, en doe mij steeds zoo handelen, als ik bij mijnen dood wenschen zal gehandeld te hebben.

KEUSTE BOEK.

VIER ENquot; TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over het oordeel en de straffen der zonden.

1. In alle zaken zie op het einde en hoe gg voor den strengen Rechter verschijnen znlt, wien niets verborgen is ; die door geen geschenken bevredigd wordt, noch verontsctmldigiugen aanneemt , maar die oordeelt volgens hetgene recht is.

ö Ellendige en dwaze zondaar! wat znlt gg antwoorden aan een God, die al uwe verkeerdheden kent, gij die soms het aanschijn ducht van een toornig mensch ?

Waarom gebruikt gij geen voorzorg tegen den oordeelsdag, wanneer niemand door een ander zal kunnen verontschuldigd of verdedigd worden , maar eenieder zichzelven tot last genoeg zal zijn.

Nu kan uw werk noch vrucht dragen, uw geween aangenomen, uw zuchten verhoord worden, uwe droefheid tot voldoening en reiniging strekken.

3. Een groot en heilzaam vagevuur heeft een geduldig mensch die, beleedigingen ontvangende , meer de verkeerdheid van een ander dan het hem aangedane ongelijk betreurt; die gaarne voor zijne wederstrevers bidt en van harte het leed vergeeft; die zelt niet aarzelt anderen vergiffenis te vragen; die lichter tot ontferming dan tot toorn overgaat; die zichzelven dikwijls geweld aandoet en het vleesch geheel aan den geest tracht te onderwerpen.

Het is beter zich nu te reinigen van de zou-

144 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

den en de ondeugden uit te roeien, dan ze voor de toekomstige reiniging te bewaren.

Waarlijk wij bedriegen onszelven door de ongeregelde liefde, welke wij tot het vleesch hebben.

5. Wat toch anders zal dat vuur verslinden dan uwe zonden ?

Hoe meer gij nu uzelven spaart en uwe zinnelijke lusten opvolgt, hoe zwaarder gij hierna zult gestraft worden en hoe meer stof gij bewaart voor het vuur.

Waarin de mensch gezondigd heeft, daarin zal hij het zwaarst gestraft worden.

quot;Daar zullen de tragen met groote prikkels gestoken , en de gulzigen met grooten honger en dorst gekweld worden.

Daar zullen de wellustigen en ontuchtigen met brandend pik en stinkende zwavel overstort worden, terwijl de nijdigen als woedende honden zullen huilen van smart.

4. Ja geen ondeugd zal er zijn , die niet hare eigene foltering hebbe.

Daar zullen de hoograoedigen met allerlei smaad overdekt, en de gierigaards door het grootste gebrek benauwd worden.

Daar zal een uur strafs zwaarder zijn dan hier honderd jaren in de strengste boetedoening.

Daar zal geen rust, geen troost voor de veroordeelden zijn; terwijl men hier soms van zijnen arbeid uitrust en den troost van zijne vrienden geniet.

Wees dan hier bekommerd en bedroefd over uwe zonden , opdat gij ten oordeelsdage met de gelukzaligen moogt veilig zijn.

Want dan zullen de rechtvaardigen met groote

EERSTE BOEK.

vrijraoedigJieid optreden tegen degenen, die hen heangstigd en verdrukt hellen. (Sap. 5.)

Dan zal hij die zich hier aan het oordeel der menschen nederig onderwierp, zelf opstaan om te oordeelen.

Dan zal de arme en nederige een groot vertrouwen hebben, terwijl de hoogmoedige van alle kant zal beven.

5. Dan ziil het blijken dat hij in deze wereld wijs was, die geleerd heeft om Christus\' wil dwaas en veracht te zijn.

Dan zal elke geduldig verdragen wederwaardigheid vreugde geven, en alle boosheid de mond gestopt worden.

Dim zal elk godvruchtige juichen en elk ongodsdienstige treuren.

Dan zal het gekruisigde vlcesch zich meer verheugen, dan wanneer het steeds in liefde-was gekoesterd geweest.

Dan zal het grove kleed schitteren , en het fijne gewaad z\\jn glans verliezen.

Dan zal de armoedige stulp boven het vergulde paleis geacht worden.

Dan zal standvastige lijdzaamheid meer baten dan alle aardsche macht.

Dan zal de eenvoudige gehoorzaamheid verheven worden boven alle wereldsche sluwheid.

6. Dan zal een rein en goed geweten meer vreugde geven dan eene groote geleerdheid.

Dan zal de verachting van rijkdommen zwaarder wegen dan de schatten der menschen.

Dan zal een godvruchtig gebed u meer troost geven dan de smakelijkste maaltijd.

Dan zult gij u meer verheugen over het be-waaide stilzwijgen dan over een lang gesprek.

10

146 DE NAVOLGING VAN JE3Ü3 CiIttlSTCS

Dan zulleu heilige werken meer gelden dan vele achüoue woorden.

Dau zal een streng leven en zware boetpleging meer behagen dan alle aardsche vermaken.

Leer derhalve nu een weinig verdragen, om dan het zwaardere te kunnen ontgaan.

Beproef hier eerst wat gij naderhand zult kunnen.

Kunt gij nu zoo weinig verdragen, hoe zult gij dan de eeuwige pijnen kunnen doorstaan?

Indien een gering lijden u thans zoo ongeduldig maakf, wat zal dan de hel doeu?

Zie in waarheid, twreederlij vreugde kunt gij niet hebben : hier in de wereld u vermaken, en naderhand met Christus heerschen.

En hadt gij eens tot den huidigen dag steeds in aanzien en wellust geleefd, wat zoude u dat alles baten zoo gij op het oogenblik moest sterven ?

Alles is dus ijdelheid, behalve God lief te hebben en Hem alleen te dienen.

Hij toch, die God van ganscher harte liefheeft, vreest noch dood noch straf, noch oordeel noch hel, dewijl eeae volmaakte liefde eenen veiligen toegang tot God geeft.

Maar die nog vermaak in de zonde vindt, wat wonder zoo hij den nood en het oordeel vreest P

Intusschen is het goed dat, zoo de liefde u van het kwade nog niet terughoudt, ten minste de vrees voor de hel u beteugele.

Maar wie de vreeze Gods terzijdestelt kan niet lang in bet goede staande blijven, maar zal welhaast in de strikken des duivels vallen.

I

EEKSTE BOEK. 147

OEFENING.

Hoe bekwaam is het aauschouwen en de vrees van Gods oordeeleu en van eeue ongelukkige eeuwigheid, om onze driften te beteugelen, om de gramstoiigheidvan onzen inborst tegen te houden, en om ons te dwingen de vermaken en aanlok-selen der zonde van ons te verwijderen! Waartoe (zouden wjj somtijds moeten zeggen,) waartoe zal het zondige vermaak van die wraak, van die onkuischheid , van die gramstorigheid, van die onrechtvaardigheid en van die kwaadsprekendheid dienen ? Alleen om mij een oogenblik te bevredigen. Eu wanneer ik sterf, na mij hieraan overgegeven te hebben, en dit zonder Sacramenten of zonder bekeering, zoo als dit geschieden kan, en zoo als het aan vele stervelingen is geschied, waarop zal die voldoening der zonde dan uitkomen ? Op eene ongelukkige eeuwigheid !

Een oogenblik van voldoening, — eene eeuwige pijn! Neen, ik zal mij niet blootstellen, om voor een kortstondig vermaak voor altijd ongelukkig te zijn. Ach ! het is maar al te waar, hetgeue de Wljzeman zegt, namelijk: dat, om niet te zondigen, ten minste uil gewoonte, men alleen de uitersten van den mensch behoort indachtig te wezen. Want als men dikwijls en innig overdenkt, dat men eens rekening zal moeten geven over den staat van ons geweten, over onze levenswijze, en over al onze zonden, en dit aan eenen Hechter die alles kent en niets vergeet, wie is er dan die, over dit oordeel en over die geduchte rekening verschrikt zijnde, op zichzelven niet zal waken en zijn leven verbeteren ? Wij moeten dan overtuigd zijn, dat het ware middel om in

14S DE NAVOLGING VAN JESUS CHKI3TTJS.

liet andere leven niet veroordeeld te wordcu , is : onszelven hier te oordeelen en te straffen.

G E B B ».

Op den dood volgt het Oordeel, loon of straf; dit is eene waarheid waaraan niet valt te twijfelen. Gij, o Jesus ! zult de Eechter zijn en eenieder loon naar werken doen toekomen. Welk een gewichtig oogenblik, waarvan ons lot voor eene eeuwigheid afhangt ! Laat deze gedaehte bij mij steeds levendig blijven en mij van het kwade afhouden; en wanneer dat oogenblik genaakt^ wees mij een Heiland, Gij, die onder ons vtrsehenen zijt ora zondaren te behouden cn uw bloed voor hen deedt stroomen.

VTJl? EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over de ijverige verbetering omes levens.

1. Wees waakzaam en vlijtig in den dienst van God en denk dikwijls ; waartoe zijt gij hier gekomen, waarom hebt gij de wereld verlaten? Was het niet om voor God te leven en een geestelijk mensch te worden ?

W ees dus vurig om voort te gaan; want spoedig zult gij het loon van uw arbeid ontvangen, en dan zullen vrees en smart u niet meer kunnen naderen.

Gij hebt nog een weinig te arbeiden, en zult eene groote rust, ja eeuwige blijdschap vinden.

Blijft gij getrouw en ijverig in wel te doen , God zal ongetwijfeld getrouw en overvloedig in vergelding wezen.

3. Gij moet steeds de goede hoop koesteren dat gij de kroon verkrijgen zult; maar gij moogt

EERSTE BOEK.

u daarvan niet verzekerd houden, om niet te verflauwen nnch hoogmoedig te worden.

Iemand beangstigd en dikwerf tusschen vrees en hoop dobberende, op zekeren tijd door droefheid overmard, wierp zich in de kerk vooreen altaar biddend neder , bij ziehzelven denkende en zeggende ; o I mocht ik weten dat ik zoude „ volharden.quot; En terstond hoorde hij van bin-„ nen dit goddelijk antwoord : „ zoo gij uit wist, „ wat zoudt gij willen doen ? — Doe nn het-„ geen gij dan zoudt willen doen, en gij zult „ zeker genoeg zijn. quot;

En aanstonds vertroost en versterkt, gaf hij zich aan den wil van God over, en—zijn angstig dobberen hield op.

Eu hij wilde niet meer nieuwsgierig onderzoeken om te weten, wat hem overkomen zoude; maar beijverde zich te meer om te wetenl welke de welbchagelijke en volkomen wil van God zij, om alle goed werk te beginnen en te voleinden.

3. Vertrouw op dm Hear, en doe het goede , zegt de Profeet, en gij zult de aarde bewonen , en gevoed worden met haren rijkdom. ( Ps. 86.)

Iets is er dat velen terughoudt van voortgang en ijverige verbetering : de vrees voor moeielijkheden of de last van den strijd.

Inderdaad maken zij boven anderen in de deugd den meesten voortgang die, wat huu het zwaarste is en meest tegenstaat, te ijveriger pogen te overwinnen.

Want daar vordert de mensch meer en verdient hij overvloediger genade, waar hij ziehzelven meer overwint en naar den geest afsterft.

4. Niet allen hebben evenveel te overwinuen en af le sterven.

150 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Maar altoos zal een ijverig strever, al heeft hij ook meer driften, beter in staat zijn tot voortgang, dan een ander die, ofschoon van goede zeden, echter minder ijver heeft voor de deugd.

Twee dingen vooral helpen zeer tot verbetering, te weten, zich met geweld aan datgene te onttrekken, waartoe de bedorven natuur overhelt, en ijverig te streven naar dat goede, wat ons het meest ontbreekt.

Zoek ook datgene het meest te vermijden eu te overwinnen, wat u in anderen het meest mishaagt.

6. Beoog in alles uwen voortgang. Ziet of hoort gö goede voorbeelden, word ter navolging ontstoken.

Merkt gij daarentegen iets berispelijks op, wacht u hetzelfde te doen; of hebt gij het somtijds gedaan, tracht u ten spoedigste te verbeteren.

Gelijk uw oog anderen beschouwt, zoo wordt gij ook van anderen opgemerkt.

Hoe aangenaam en Hefdergk is het broeders te zien, alle ijverig en godvruchtig, en even rein van zeden als gehoorzaam aan de tucht!

Hoe bedroevend en smartelijk er te zien van een ongeregelden wandel, die niet volbrengen waartoe zij geroepen zijn!

Hoe schadelijk is het niet \'t oogmerk zijner roeping te verwaarloozen, en de zinnen te stellen op datgene waarmede men niet belast is !

6. Wees uw genomen besluit steeds gedachtig en stel u het beeld van den Gekruiste voor.

Gij moet wel blozen, wanneer gij het leven van Jesus Christus overweegt, dewijl gij u nog

EEKSTE BOEK.

niel meet beijverd hebt om Hem gelijkvormig te worden, ofscboon gij reeds laug op den weg van God geweest zijt.

De kloosterling, die zich aandachtig en godvruchtig met het allerheiligst leven en lijden des Heeren bezighoudt, zal daar alles wat hem noodig en nuttig is in overvloed vinden, en behoeft buiten Jesus niets beters te zoeken.

O, mocht de gekruiste Jesus in ons hart komen,, hoe spoedig en voldoende onderwezen zouden wij zijn !

7. Een ijverig kloosterling draagt wèl en neemt alles aan wat hem opgelegd wordt.

Een nalatig en lauw kloosterling heeft kwelling op kwelling en vindt zich van alle zijden benauwd, omdat hij den inwendigen troost mist, terwijl hem belet wordt den uitwendigen te zoeken.

Een kloosterling die zich aan de tucht onttrekt, stelt zich bloot aan zwaren val.

Wie gemak en toegevendheid zoekt zal altoos in het nauw zijn ; want of het eene of het andere zal hem mishagen.

8. Hoe maken het zoo vele andere kloosterlingen , die onder kloosterzucht vrij streng ge -bonden zijn ?

Zij gaan zelden uit, zij leven afgetrokken ; zij eten zeer schraal, gaan grof gekleed; zij arbeiden veel, spreken weinig, waken lang, staan vroeg op, doen lange gebeden, lezen veel en onderhouden in alles den regel.

Let op de Karthuizers, op de Bernardijnen , op de broeders en zusters van verscheidene orden, hoe zij alle nachten opstaan om den Heer te loven.

152 DE NAVOLGING VAN JESUS CH-IISTUS.

Het zoude dus wel schandelijk zijn, zoo gij zulk heilig werk traag verriohtet, als zulke groote menigte kloosterlingen Gods lof begint te zingen.

9. O, mocht gij niets anders te doen hebben dan ouzen Heer en God met geheel uw hart en mond te loven!

O, dat gij niet behoef Jet te eten, noch te drinken, noch te slapeu; maar altoos God kon-det loven, en u alleen met geestelijke oefeningen bezighouden , dan zoudt gij veel gelukkiger zijn dan nu, daar gij het lichaam in allerlei behoeften dient.

Ach! bestonden die behoeften niet, maar slechts geestelijke verkwikkingen der ziele, welke wij helaas ! zelden genoeg smaken.

10. Wanneer de mensch zoo ver gekomen is dat hij zijnen troost bij geenerlei schepsel meer zoekt, dan eerst begint hij God volkomen te smaken, en dan zal hij weltevreden zijn met ailes wat gebeurt.

Dan zal hij zich over het groote niet verblijden noch over het kleine bedroeven, maar hij zal zich geheel en met vertrouwen stellen in de hand van God, die hem alles in alles is; voor wien niets sterft of vergaat, maar voor wien alles leeft en aan wiens wenk alles onverwijld gehoorzaamt.

11. Denk altoos aan uw einde en dat de verloren tijd niet wederkeert.

Zonder zorg en vlijt, zult gij nooit deugden bekomen.

Zoodra gjj begint te verflauwen zult gij be-giunen het kwalijk te hebben; maar geeft gij u aan uwen ijver over, gij zult grooten vrede vinden ea den arbeid lichter gevoelen, wegens de genade Gods en de liefde tot de deugd.

EEKSTE BOEK.

Een ijveris; eu vlijtig meusch is tot alles gereed.

Het is grooter arbeid ondeugden eu driften te wederstaan, dan onder lichamelijk werk te zweeten.

Wie kleine gebreken niet vermijdt zal alleiigs-kens tot grootere vervallen.

Gij zult u altoos des avonds verheugen, als gij den dag met vrucht besteed hebt.

Waak over uzelven , spoor uzelven aan, vermaan uzelven, eu wat er ook van anderen zij , verwaarloos gij uzelven niet.

Naarmate gij uzelven geweld aandoet zal ook uw voortgang zijn.

OEFENING.

Volgens den ijver, dien men heeft voor zijnen voortgang, trekt men voordeel uit al hetgene men ziet dat goed is, om hetzelve iu het werk te stellen en zich tot God te begeven. Om voortgang in de deugd te maken, moet men zich zeiven overwinnen, aan alles verzaken en aan de geneigdheden zijns harten versterven; het is zeker, dat men in den dienst van God niet vordert, dan voor zooveel men zich geweld aandoet. Laat ons dus de ongeregelde genegenheden bestrijden en overwinnen; die ons tot kwaad of tot verslapping brengen ; hierdoor zullen wij onze zaligheid verzekeren. Een levend, volstandig en edelmoedig geweld, dat men aanwendt om zich zeiven te overwinnen, doet eene ziel op den weg der zaligheid en volmaaktheid meer voortgang maken , dan honderd ijdele verlangens eener ziel, die zich geheel aan God zou willen overgsven , en die niets doet van hetgene zij zou willen ver-

154 DE NAVOLGING VAN JESUS CHUISTUS.

richten. Hoe meer men zichzelven versterft, hoe meer men voor God leeft; en hoe meer voldoening men aan ziehzelven ontzegt, des te meer men aan God geeft. Gelukkig, als men zijn leven doorbrengt, zonder zichzelven te bevredigen, en God in alles voldoet. Hoe zeker is men hierdoor van eene gelukkige eeuwigheid te bekomen!

G E B E D,

quot;Welk een schat van nuttige lessen bevat o God! voor mij deze overweging! Mocht ze op mijn hart van gewenschte werking zijn ! Mocht ik met ijver de handen aan het werk slaan, op den weg der deugd voortgang maken en ten einde toe volharden! Dat het met dien wensch tot vervulling kome! Ondersteun mijne zwakheid ; leer mij gebreken uitroeien en in hunne plaats deugden aankweeken, opdat ik alzoo het doel mijner bestemming nadere, heilig en zalig worde. Amen.

aiiit gaajitit.

TWEEDE BOEK.

Vermaningen die tot het inwendige werken.

EEESTE HOOFDSTUK.

Over den omgang met zichzelven.

1. Het rijk Gods is hinnen u, zegt de Heer. (Luc. 17) Wend u van gansclier harte tot den Heer, en laat deze ellendige wereld daar, en uwe ziel zal rust vinden.

Leer het uitwendige, versmaden en u aan het inwendige overgeven, en gij zult het rijk Gods l/n/u zien komen.

TFint het rijk Gods is vrede en vreugde in den H. Geest, (Kom. 14) en dat wordt den godde-loozen niet geschonken.

Christus zal tot u komen en u zijnen troost schenken , zoo gij Hem van binnen eene waardige woonplaats bereidt.

Al zijne heerlijkheid en schoonheid is van binnen en daar vindt Hij welbehagen.

156 DE NAVOLGING VAN JESÜ3 CHRISTUS.

Dikwijls bezoekt Hij den inwendigen menscli ; liefelijk is zijn onderhoud, verkwikkend zijn troost, overvloedig zijn vrede en zijn gemeenzaamheid bij uitstek groot.

2. Welaan dan, getrouwe ziel ! bereid uw hart voor dezen bruidrgom, dewijl Hjj zich verwaardigt tot u te komen cn by u te wonen.

Dus toch spreekt hij: zco iemand Mij liefheeft, hij zal mijn woord onderhouden, en mijn Vader zal hem liefhebhen; en tcij zullen tot hem komen en eene woning lij hem maken. (Joan. 14)

Maak dan plaats voor Christus, en weiger al het overige toegang.

Wanneer gij Christus bezit, dan zijt gij rijk, en Hij is u genoeg.

Hij zal u voorzien en getrouw verzorgen in alles, zoodat gij niet noodig hebt op menschen te hopen.

Dra toch veranderen de menschi-n en ontvallen spoedig; maar Christus blijft in eeuwigheid en is een sterke steun ten einde toe.

3. Er is geen groot vertrouwen te stellen op een broos en sterfelijk menach, al is hij nog zoo nuttig en geliefd.

Ook mag men zich niet te zeer bedroeven , zoo hij soms tegenwerkt of tegenspreekt. Die heden met u zijn, kunnen morgen tegen u wezen, en omgekeerd; want dikwijls draaien zij als de wind.

Vestig uw geheel vertrouwen op God; Hij zij het voorwerp uwer vrees en liefde. Hij zal voor u verantwoorden en alles wèl beschikken, zooals het best zal zyn.

Gij hebt hier geene blijvende stad; (Hebr. 13) en waar gij zijn moogt, gij zijt een vreemdeling

TWEEDE KOEK.

en pelgrim cn zult nergens rust hebben, tenzij gij met Christus inniglijk vereenigd zijt.

4. Wat ziet gij hier rond, daar dit de plaats uwer rust niet is ?

In den hemel moet uwe woning zijn; al het aardsche moet, als in het voorbijgaan, beschouwd worden.

Alles gaat voorbij, en gij tevens daarmede. Zorg dat gij u daaraan niet hecht, opdat gij niet gevangen wordt, en u in het verderf stort.

Uw gedachte zij bij den Allerhoogste, en uw gebed onophoudelijk tot Christus gericht.

Kunt gij nog niet hooge en hemelsche dingen beschouwen, blijf bij het lijdeu van Christus, en houd u gaarne bij zijne wonden op.

Want zoo gij godvruchtig tot de wonden en kostbare lidteekenen van Jesus uw toevlucht neemt, zult gij eene groote kracht bij wederwaardigheid ontwaren, en u weinig aan de verachting der menschen storen, ja lasterende woorden licht verdragen.

5. Ook Christus werd op de wereld door de menschen veracht, en in den grootsten nood door bekenden en vrienden te midden der verguizing verlaten.

Christus heeft willen lijden en veracht worden, en gij durft over iets klagen ?

Christus heeft vijanden en tegensprekers gehad, en gij wilt allen tot vrienden en weldoeners hebben?

Vanwaar zal uw geduld gekroond worden, zoo gij geen tegenspoed ontmoet ?

En zoo gij geen tegenstand wilt lijden , hoe zult gij een vriend van Christus zijn ?

158 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Verdraag met Christus en voor Christus, zoo gij met Christus wilt heerschen.

6. Waart gij eens volkomeu (loorgedrougen tot het hart van Jesus en hadt gij een weinig van zijne braadende liefde geproefd, dan zoudt gij u over eigen voordeel noch nadeel bekommeren , maar veeleer u over den aangedanen smaad verblijden; want de liefde tot Jesus maakt dat de mensch zichzelven versmaadt.

Wie Jesus en de waarheid liefheeft, wie waarlijk inwendig en vrij van ongeregelde neigingen is, die kan zich vrij tot God wenden, zich in den geest boven zichzelven verheffen eu ge-noegelijk rusten.

7. Hij die alles waardeert naar hetgeen het is, niet naar hetgeen men er van denkt of zegt, is waarlijk wjjs en onderwezen meer door God dan door de menschen.

Hij die weet met zichzelven om te gaan en hetgeen buiten hem is gering te schatten, ziet niet om naar plaatsen noch wacht op tijden om met godvruchtige oefeningen bezig te zijn.

Ben inwendig mensch is ras tot zichzelven teruggekeerd, dewijl hij zich nooit geheel naar buiten uitstort.

Geen uitwendige arbeid, noch van tijd tot tijd noodzakelijke bezigheid hindert hem; hij schikt zich naar alles zoo als het komt.

Wie inwendig wèl gesteld en geregeld is, stoort zich niet aan de wonderlijke en verkeerde handelingen der menschen.

Iemand wordt gehinderd en verstrooid naarmate hij zich de zaken aantrekt.

8. Waart gij wél gesteld eu wél gereinigd ,

TWEEDE BOEK.

alles zoude zich ten uwen beste en tot uwen voortgang schikken.

Veel toch mishaagt u en ontroert u vaak, omdat gij uzelven nog niet volkomen afgestorven zijt en niet geheel aan al het aardsche onthecht.

Niets bevlekt en hindert zoo \'s menschen hart als eene onreine liefde tot de schepselen.

Ziet gij ai\' van de uitwendige vertroostingen, dan kunt gij het hemelsche beschouwen en dikwerf inwendig juichen.

OEÏENINa.

Deze woorden van den schrijver : Open uw hart voor Jezus Christus, en sluit het voor al het overige; laat de uitwendige zaken dddr, en houd u met de inwendige hezig: deze woorden, zeg ik, toonen ons dat het ware geluk eu de ware verdiensten dezes levens gelegen zijn, in zich te keeren tot zijn gemoed en zich tot God te begeven , door een eerbiedig aandenken aan zijne tegenwoordigheid, en door eene gedurige verheffing zijns harten tot Hem. Een ingekeerde geest en een getrouw hart, ziedaar het kentee-ken vau eenen inwendigen persoon, eu van een Christen die den Heer in geest en in waarheid aanbidt; dat is te zeggen, die Hem die inwendige dienst bewijst, welke men aan zijne opperste goedheid verschuldigd is, en die zoo noodzakelijk is voor eene ziel, die al wat zij is, niet is dan om uit liefde voor God te leven. Het is de woning van God in de ziel, die vaste woning van de ziel in God, door verheffing des harten, door smeekingen, door zuchten, door overgevingen van zichzelven aan Hem, die haar door een inwendig, bovennatuurlijk en verdienstelijk

160 DH NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

leven doet leven, die haar als een parades op deze wereld doet leven, en die voor haar als eer.e voorafgaande bezitting van liet hart en van liet geluk van God zeiven is. Mijn v-ior-nemen is : mijne zinnen te versterven, mijnen geest met geene ijdele en nuttelooze gedachten op te houden, en over mijn hart te waken, om er niets in te laten binnenkomen , dan hetgene mij opwekt om Jesus Christus te vreezen of te beminnen. Al het overige zal voor mij wezen als of het niet aanwezig ware; en voornamelijk wil ik mij bevlijtigen om Jesus Christus te kennen , te beminnen en na te volgen, tevreden zijnde om alles voor Hem en gelijk Hij te lijden , om eens met Hem te heerschen. O mijne ziel! haak niet dan naar zijne liefde, leef niet dan voor Hem , en verlang niet dan het geluk van Hem te bezitten.

GEBED.

Mocht ik, o God ! de kunst verstaan om mij met U en met mijzelven bezig te houden , hoe zegenrijk zonden daarvan de gevolgen zijn! Gij-zelf zoudt bij mij uwen intrek nemen en mjj met uwen hemelschen troost verkwikken. Maar ach! mijn hart is nog te zeer gehecht aan het aardsche en laat zich niet dan bezwaarlijk daarvan losrukken. Verander dan dat vleeschelijke hart, maak het gevoelig voor zijne ware belangen , doe het vatbaar worden voor uwe zegeningen.

TWEEDE BOEK.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Over de nederige onderwerping.

1. Geef er weinig om wie voor u of tegen u zij; maar doe zoo en zorg dat God met u zjj iu alles wat gij doet.

Heb een goed geweten, en God zal u wel beschermen.

Want wien God wil bijstaan, dien kan nie-mands boosheid schaden.

Weet gij te zwijgen en te lijden, dan zult gij ongetwijfeld \'s Beeren bijstand ontwaren.

Hij weet den tyd en de wijze om u te verlossen , en daarom moet gij u aan Hem overgeven.

Het komt God toe u te helpen en u van alle schande te bevrijden.

Dikwijls is het zeer nuttig, om ons in te grooter ootmoed te houden , dat anderen onze gebreken weten en bestraffen.

2. Als een mensch zich over zijn gebreken vernedert, dan bevredigt hij licht anderen en voldoet zonder moeite die op hem vertoornd waren.

God beschermt en bevrijdt den nederige. Den nederige heeft Hij lief en vertroost Hij. Tot den nederige buigt Hij zich neder, aan den nederige schenkt Hg groote genade en verheft hem na zijne verdrukking tot heerlijkheid.

Een nederige openbaart Hij zijne geheimen en trekt hem zachtelijk en noodigt hem tot zich.

De nederige, al wordt hij versmaad, bljjft vast gevestigd in vrede : want hij steunt op God en niet op de wereld.

11

162 DE NAVOLGING VAN JKSU3 CHRISTUS.

Denk niet dat gij iets gevorderd zijt, tenzij gij u beneden allen aclit.

OEFENING.

Wanneer men van een ieder geacht en geprezen wordt, dan is liet gemakkelijk te zeggen, dat men die eer niet waardig is en men niet dan smaad verdient. Om te weten of men de waarheid zegt, moet men inzien of men het in de versmading zegt. Mijn voornemen op dit punt is, om al het kwaad, dat men van mij zal zeggen of mij zal aandoen, van de hand Gods te aanvaarden, als iets dat ik verdiend heb; en verre van daarover te morren, zal ik de Heer zegenen, dat Hij gedoogt dat men mij rechtvaardigheid doe, om mij barmhartigheid te kunnen bewijzen. Ik zal mij gelukkig achten iu den geest der men-schen te sterven en uitgedoofd te worden, en slechts in den geest van God te leven, door de versmading in dank aan te nemen, en in Zijn hart, door de oefening der ware ootmoedigheid.

GEBED.

Mocht, o goede Vader! deze les mij wèl ter harte gaan en by mij gevoelens van gelatenheid en ootmoed teweegbrengen 1 Te zeer toch liet ik mij aan de gevoelens der menschen gelegen zijn , te zeer stoorde ik mij aan hunne oordeelvellingen. Dat het voortaan mijn hoofddoel zij U alleen te behagen. Leer mij zwijgen en verdragen. Dat ik mij wegens mijne gebreken verootmoedige en met ijver aan mijne verbetering arbeide.

TWEEDE BOEK.

DERDE HOOFDSTUK.

De yoedf vreedzame mensch.

1. Houd pj u eerst in vrede, en dan zult gij anderen kunnen bevredigen.

Een vredelievend mensch is nuttiger dan een zeer geleerde

Een hartstochtelijk mensch hoort zelfs het goede in het kwade en gelooft licht het kwade.

Een goed vredelievend mensch keert alles ten goede.

Die in den vrede wel gevestigd is voedt van niemand argwaan ; maar die onvergenoegd en licht geraakt is, wordt door allerlei argwaan rondgedreven ; hij heeft zelf geen rust en laat anderen niet rusten.

Dikwijls zegt hij wat hij niet moest zeggen, en doet hij wat hij niet behoorde te doen.

Hij gaat na wat anderen moeten doen, en verzuimt wat hij moest doen.

IJ ver dan eerst voor uzelven, en dan zult gij terecht ook voor uv en naaste kunnen ijveren.

2. Uw eigen daden weet gij wel te verontschuldigen en te verbloemen, en de verontschuldigingen van anderen wilt gij niet aannemen.

Het ware billijker uzelven te beschuldigen en uw broeder te verschoouen.

Wilt gij dat men u verdrage, verdraag ook een ander.

Zie, hoe verre gij nog verwijdert zijt van de ware liefde en van de nederigheid, die zich vertoornen of verontwaardigen kan over niemand dan over ziohzelve.

3. Het is niets groots met goede en zacht-

164 DE NAVOLGING YAN JFSXJS CHRISTUS.

moedige menschen te verkeeren, want dit behaagt natuurlijk aan allen; ook leeft elk gaarne in vrede, en heeft hen het meest lief die van zijn gevoelen zijn. •

Maar met stuursche en booze ₃ met ongeregelde en ons wederstrevende menschen vreedzaam te kunnen leven is eene groote genade , eene zeer roemwaardige manhaftige zaak.

Daar zijn er die zichzelven in vrede houden, en ook met anderen vrede hebben.

Daar zijn er ook die noch vrede hebben; noch anderen met vrede laten; zij vallen anderen lastig, maar zichzelven altoos lastiger.

Eindelijk zijn er die zichzelven in vrede houden, en anderen tot vrede terugbrengen.

Nochtans is onze geheele vrede in dit ellendige leven eerder te stellen in een nederig verdragen, dan in \'t niet gevoelen van wederwaardigheden.

Wie \'t best weet te lijden zal den meesten vrede hebben. Hij is de overwinnaar van zichzelven en de heer der wereld, de vriend van Christus en de erfgenaam des hemels.

OEFENING.

Wanneer men dien grondregel van den schrijver aanneemt, namelijk, dat de ware vrede veeleer bestaat in de grootmoedige onderwerping aan wat ons tegenstaat, dan in niets te vinden hetgene ons tegenstrijdt, dan moeten wij besluiten den vrede te zoeken in de tegenspraak, en de rust in de onheilen; met al het kwaad dat men ons zou kunnen aandoen of van ons zou kunnen zeggen, met zulk een geduld en eene zoetaardigheid te verdragen, die alle vervolgin-

TWEEDE BOEK.

gen overwint. Bene ziel die waarlijk ootmoedig is, weet op niemand iets te zeggen dan op zich zelve; zij legt zich toe om andereu te verontschuldigen en zichzelve te beschuldigen, en is nooit vergramd dnn op zichzelve. Mijn voornemeti is dan, in vrede met God te leven en Hem in alles gehoorzaam te wezen ; jegens mijnen naaste : om het gedrag van niemand te berispen, mij met de zaken vau een ander niet te bemoeien ; en jegens mijzelvi.n ; om in alle gelegenheden de neigingen en tegenstrijdigheden mgns harten te bevechten en te overwinnen.

GEBED.

Vrede, o God! ja vrede, is een behoefte voor mijn hart. Vrede met U, vrede met mjjzelven, vrede met mijnen evenmensch, wat kan ervoor mij heilzamer zijn? Intusschen ben ik nog verre van zulken toestand. Ik wederstreel uwen wil, volg mijne neigingen op, weet mijnen broeder niet het minst toe te geven; en hoe zoude dan bij mij vrede kunnen wonen ! God des vredes I boezem mij audere gevoelens in, en duurzame kalmte zal iu mijne ziel heerscheu.

VIEKDE HOOFDSTUK.

Over de reinheid des harten en eenvoudigheid in bedoeling.

1. Op twee wieken verheft zich de menscli boven het aardsche, te weten : eenvoudigheid en reinheid.

Eenvoudigheid moet in de bedoeling, reinheid in de neiging zijn. Eenvoudigheid zoekt God, de reinheid vindt en smaakt Hem.

166 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

Geen goede daad zal u hinderen, zoo gij inwendig van ongeregelde neiging vrij zjjt.

En zoo gij niets anders bedoelt en zoekt dan Gods welbehagen en uws naasten nut, gij zult de innerlijke vrijheid genieten.

Ware uw hart oprecht, alle schepsel zoude li een levensspiegel zijn en een boek van heilige leering.

Geen schepsel is er zoo gering en ongeacht, dat Gods goedheid niet vertoont.

3. Waart gjj inwendig goed en rein, gij zoudt alles onbelemmerd zien en recht vatten.

Een rein hart dringt door hemel en hel.

Zooals een ieder inwendig is, zoo beoordeelt h^j het uitwendige.

Is er vreugde in de wereld, haar bezit voorzeker de man van reinen harte.

En is er ergens smart en angst, oen kwaad geweten kent ze het best.

Gelijk het ijzer in het vuur gelegd zijn roest verliest en gansch gloeiend wordt; dus wordt ook de mensch, die zich geheel tot God keert, van traagheid ontdaan en in een nieuwen mensch veranderd.

3. Wanneer de mensch begint te verflauwen, dan vreest hij den geringsten arbeid en ontvangt gaarne uitwendigen troost.

Maar heeft hij begennen zichzelven te overwinnen en moedig op den weg Gods te wandelen , hij acht gering wat hij te voren bevond zwaar te zijn.

OEFENING.

De zuiverheid des harten bestaat in eene afgescheidenheid van alles wat het zou kunnen

TWEEDE BOEK.

bevlekken. Eene vrijwillige ontrouw, eene zonde door het gezicht bedreven , eene afgekeerdheid van God, prenten in de ziel eene vlek, die hare schoonheid verduistert en haar voor de oogen van God mismaakt doet worden. Zalig zijn degenen gt; zegt Jesus Christus, die zuiver van harte zijn, want zij zullen God zien. Zij zullen Hem door een levend geloof in dit leven kennen , hetwelk hun, gelijk van Mozes gezegd is, het gezicht van den Onzichtbaren zal doen verdragen, alsof zij Hem met hunne oogen aanschouwden, en zij zullen Hem in het andere leven door het licht der glorie aanschouwen. Men moet dan op dit punt een besluit nemen , van zoomin mogelijk zonde te bedrijven , of tenminste er geen gewoonte van aannemen, vermits zij de zuiverheid eener ziel verdooft, haar tot slaaf van hare eigenliefde maakt, haar aan de vermaken der zinnen vasthecht en ongeschikt maakt om zich tot God te verheffen. Om die zuiverheid des harten te bekomen, moet men ze daarenboven onophoudelijk aan God vragen, en Hem mot den koninklijken Profeet bidden ; schep in mij, o mijn God! een zuiver hart, en hernieuw in hel binnenste mijner ziel eenen oprechten geest en eene zuivere meening, die niets anders zoekt dan U in alles en boven alles te behagen. Eindelijk, men moet zich aan niets dan aan God en aan zijnen wil hechten; want alle verkleefdheid aau het schepsel besmeurt eene ziel en maakt haar onbekwaam en onwaardig om met God vereenigd te worden.

GEBED.

Schep in mij, o God! een rein hart en ver-

168 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

nieuw den rechten geest in mijn binnenste, zoo, o Vader! mag ook ik ü bidden. Mocliten mijne gevoelens steeds zuiver zijn, mijne bedoelingen eenvoudig op U gericht blijven, om U te beminnen en U alleen te bezitten ! Mocht mijn hart, vrij van alle onedele neigingen , alleen voor U, mijn hoogste goed , kloppen! dan gewis zoude ik mij boven f.1 het aardsche hemelwaarts verheffen, en niets mijne vlucht hinderen. Geef, o God! mij daartoe uwen zegen.

VIJFDE HOOFDSTUK.

Over de beschouwing van zichzelven.

1. Wij mogen onszelven niet te veel gelooven, dewijl het ons dikwijls aan genade en verstand ontbreekt.

Een zwak lichtje is in ons, en dit verliezen wij spoedig door onachtzaamheid.

Ook merken wij veeltijds niet dat wg inwen-ditc zoo blind zijn.

Dikwijls doen wij kwaad, en maken het, door verschooning, nog erger.

Somtijds spoort de drift ons aan en wij nemen het voor ijver.

Het geringe berispen wij in anderen, en het grootere bij ons gaan wij voorbij.

Has genoeg gevoelen en wegen wij hetgeen wij van anderen verdragen, doch wij letten niet hoeveel anderen van ons verdragen moeten.

Wie zijn eigen daden wèl en recht overweegt, zal geen reden hebben om over een ander streng te oordeelen.

2. Een inwendig mensch stelt de zorg over zichzelven boven alle andere zorgen; en die vlij-

TWEEDE BOEK.

tig op zichzelven let, zwijgt liclit vau auderea.

Nooit zult gij inwendig en godsruchtig zija , tenzij gij van anderen zwijgt en bijzonder op uzelven let.

Zoo gij ii geheel met uzelven en met God bezighoudt, zal u weinig treffen hetgeen gij buiten opmerkt.

Waar zijt gij, als gij niet bij uzelven zijt? En wanneer gij alles doorloopsn, maar uzelven voorbijgezien hebt, wat hebt gij gewonnen?

Als gij waren vrede wilt hebben en met God vereenigd zijn , moet gij al het overige terzijde-stellen en uzelven alleen voor oogen houden.

3. Gij zult alzoo grooten voortgang maken als gij u vrijhoudt van alle tijdelijke zorg; maar gij zult zaer achteruitgaan, zoo gij iets tijdelijks acht.

Niets zij u groot; niets verheven, niets aangenaam, niets genoegelijk , tenzij God alleen of wat God betreft.

Houd al hetgeen troostelijks van eenig schepsel komt voor enkele ijdelheid.

Eene ziel die God liefheeft, stelt alles ber.e-den God.

God alleen, de eeuwige en oneindige , de alies vervullende, is de troost der ziele en de ware vreugde des harten.

OEFENING.

De onnoodige bemerkingen op onszelven en op de uitwendige voorwerpen doen ons veel tijd, genade en verdiensten verliezen. Indien wij ons best deden om de eerbiedige gedachte aan God te stellen in de plaats van die qdele en moeielijke gedachten jegens onszelven en jegens de schep-

170 BE NAVOLGING VAN JESDS CH1USÏÜS.

selen, dan zouden wij altijd heilig bezig zijn. God in zichzelven aanschouwen en zichzelven aanschouwen in God; onder de oogen des Zaligmakers leven door de betrachting; tusschen zijne handen , door de onderwerping aan zijnen wil; aan zjjne voeten, door ootmoedigheid en de oprechtebelijdenis onzer ellenden; ziedaar wat wij moeten doen om als ware Christenen te leven, die niet zijn al wat wr zijn, dan door de ver-eenigiug met Jesus Christus. Waarom zich dan zoo sterk en zoo menigmaal bezig houden met nieuwstijdingen, met nieuwsgierigheden en ijdel-heden, en zich zoo weinig en zeldzaam ophouden met zijnen God , met zijne plichten en met zijne zaligheid ? Het is, omdat men onverschillig is voor de zaken der eeuwigheid, en te zeer verkleefd aan het tijdelijke. Laat ons dan beginnen met te zjjn hetgene wij eens zullen wezen, dat is, alleen bezig met, voor en in God.

GEBED.

Niets is heilzamer voor mij, o God , dan mij-zelven gade te slaan en mij in zelfkennis te oefenen. Mocht ik steeds dit bewustzijn hebben , welken voortgang zoude ik maken ! Veel zoude ik te verbeteren vinden en, genoeg met mijzel-ven hebbende te doen, zoude ik aan alles (vat buiten mij is vreemd worden en mij zalig achten U met een rein hart te mogen bezitten. Stort dan , bid ik U , mij zulk eene neiging in en maak mij meer en meer los van het zinnelgke.

TWEEDE BOEK.

ZESDE HOOFDSTUK.

Over de vreugde van een goed geweten.

1. De roem van een goed mensch is de getuigenis van een goed geweten.

Hfeb een goed geweten en gij zult altoos vreugde hebben.

Een goed geweten kan zeer veel dragen en is zeer blijde in tegenspoed.

Een kwaad geweten is altoos vreesachtig en ongerust.

Liefelijk zal uwe rust zijn, zoo uw hart u niets verwijt.

Verheug u niet tenzij wanneer gij wèl gedaan hebt.

De boozeu hebben nooit ware vreugde, noch gevoelen den inwendigen vrede; want er is geen vrede voor de goddeloozen, zegt de Heer. (Is. 57.)

En zeggen zij : wij zijn in vrede, geen kwaad zal ons treffen en wie zoude ons durven schaden ? geloof hun niet : want eensklaps zal Gods toorn zich verheffen, al hunne daden zullen tot niets gebracht en hunne gedachten verijdeld worden.

3. Hem die liefheeft, valt het niet zwaar in de verdrukking te roemea : want zoo te roemen is te roemen in het Kruis des Heeren.

Kortstondig is de roem die van menschen gegeven en ontvangen wordt.

De roem der wereld is steeds van treurigheid vergezeld.

Der braven roem is in hun geweten en niet in den mond der menschen.

173 DE NAVOLGING VAN JESUS CHWSTÜS.

De vreugde der reclitvaardigéu is van God eu in God, en hun vermaak in ds waarheid.

Wie na ir deu waren en eeuwigen roeiu verlangt ; acht deu tijdaüjkeu niet.

En wie naar tijdelijken roem verlangt, of dien niet van harte versmaadt, bewijst dat hij den hemelschen weinig bemint.

Hij bezit eene groote rust des harten, die\' zich om der menschen lof aoch blaam bekommerd.

3. Licht zal hij tevreden eu gerust zijn wiens geweten rein is.

Gij zijt niet heiliger omdat men u roemt, noch slechter omdat men u laakt.

Wat gij zijt, zijt gij; en grooter moogl gij niet genoemd worden, dan gij zijt voor God.

Wauneer gij let op hetgeen gij inwendig bij uzelven z;jt, dan zult gij er u niet aan storen wat de menschen van n zeggen.

Be mensch ziet hetgeen in het oog valt, maar God ziet in het hart. (I Reg. 16.) De mensch ziet op de daden, maar God weegt de bedoelingen.

Altoos wèl te doen en zichzelvcn weinig te achten kenmerkt een nederig gemoed.

Geen troost van eenig schepsel te willen is het teeken van groote reinheid en inwendig vertrouwen.

4. Wie voor zich geene getuigenis van buiten zoekt, toont dat hij zich geheel aan God heeft overgegeven.

Want, gelijk de H. Paulus zegt, niet hij die zichzelven aanprijst, maar dien de Heer aanprijst , is beproefd. (2 Oor. 10.)

Inwendig met God te verkeeren en uitwendig door geene geneigdheid gebonden te zijn. is du staat van den iawendigen mensch.

TWflEDE BOEK, 173

OEFENING.

De vrede van een goed geweten neemt niet altijd de ongerustheden weg, die de bekoringen en inwendige kwellingen in den geest veroorzaken; manr hij brengt zooveel voort, dat onder al de beroerten, die hierin ontstaan, het hart onderworpen en getrouw is aan zijnen God; onderworpen om de kwelling te lijden , en getrouw om ze niet in te volgen, maar om te wederstaan , om te strijden en om niets uit kracht van de kwelling te veronachtzamen. Het is alzoo, dat eenc bedroefde en onderworpene ziel, volgens den koninklijken Profeet, een aangenaam slachtoffer is voor God, die nooit een vermorzeld en verootmoedigd hart verwerpt; — verootmoedigd van zich onderworpen te zien aan het gevoelen zijner ellenden , en vermorzeld over de gelegenheid, aan God gegeven , van ze hem te doen gevoelen. Laat ons daarom een vast en volstandig besluit nemen, nooit door onzen val, noch door onze kwellingen, noch door ondervinding onzer ellenden den moed te laten zinken; maar van ons voor God te verootmoedigen, dat wij zoo ellendig zijn; van Hem vergiffenis te vragen over de zonden die wjj bedreven hebben met geenen wederstand te bieden, zoo als wij dit moesten doen, tegen de aanvallen van de vijanden onzer zaligheid ; van er ons zoo aanstonds over te straffen, met ons eenige voldoening te ontzeggen. Laat ons daarna in vrede zijn; want het gerust geweten is zulk een , dat vrij van zordc is door de getrouwheid , of dat door de boetvaardigheid gezuiverd is.

174 DE NAVOLGING VAN JE9US CHRISTUS.

GEBED.

Een rein geweten, o God , is een groote scliat en eene onuitputbare bron van troost. Wat toch zal mij hinderen, als mijn geweten zich in eenen goeden staat bevindt? Menschen mogen mij ver-oordeelen, lasteren en verrolgen, geen nood, zoolang ik de getuigenis van een rein geweten \'bezit. Gerust zal ik het hoofd mogen opheffen tot Ü, die mijne onschuld kent en aan het licht zult brengen. Doe dit bewustzijn steeds in mij leven en laat mij den troost daarvan ondervinden.

ZEVENDE HOOFDSTUK.

Over de alles overtreffende liefde tot Jems.

1. Gelukkig hij die weet wat het is Jesus te beminnen, en zichzelven te versmaden om Jesus wille.

Men moet al wat men bemint voor dezen Beminde verlaten : want Jesus wil alleen boven alles bemind worden.

De liefde eens schepsels is bedriegelgk en onbestendig; maar de liefde van Jesus getrouw en bestendig.

Wie zich aan het schepsel hecht valt met het zwakke schepsel; maar wie Jesus omhelst staat eeuwig onbewegelijk.

Bemin Hera en boud Hem tot uwen vriend die, als alles u begeeft, u niet zal verlaten, noch dulden dat gij op het einde verloren gaat.

Hetzij gij wilt of niet, gij moet eens van alles gescheiden worden.

2. Houd u aan Jesus bij leven en dood, en

TWREDR BOKK.

geef u aan de trouw van Hem over die, wanneer alles u verlaat, u alleen kan helpen.

Uw beminde is van dien aard, dat Hij geen anderen naast zich duldt; maar hij wil uw hart alleen bezitten en er zetelen als een koning op zijn eigen troon.

Wist gij u van alle schepsel recht te ontledi-digen, Jesus zoude gaarne bq u willen wonen.

Gij zult alles bijkans geheel als verloren bevinden , wat gij buiten Jesus bij de menschen zoekt.

Vertrouw noch. steun op een riet, dat door den wind bewogen wordt. Want alle vleesch is gras, en al zijne heerlijkheid valt af ah de veld-hloem. (Is. 40.)

3. Dra zult gij bedrogen worden, zoo gij alleen het uitwendig voorkomen der mensehen aanschouwt.

Want zoo gij uw troost en voordeel bij anderen zoekt zult gij dikwerf schade vinden.

Zoekt gij in alles Jesus, gij zult Hem gewis vinden.

Maar zoekt gij uzelven, gij zult ook uzelven vinden, maar tot uw verderf.

OEFENING.

Leg geheel uwen geest toe om Jesus Christus te kennen, geheel uw hart om Hem te beminnen , en al uwe zorg om Hem na te volgen, daar het hiertoe alleen is dat gij Christen zgt. Welke moeite zult gij vinden in onzen God-mensch te beminnen, die alles wat Hij is, niet is dan om u te beminnen en u zalig te maken ? Maak dan bet voornemen, u met Hem bezig te houden , Hem in al zjjne werken te be-

17 fi DE NAVOLGIKG VAN JESCS CHB1STTJS.

studeeren, zijne inzichten te doordringen, en de gevcelecs en den geest zijner geheimen te omhelzen , en tracht even als Hij te wandelen , te lijden en te leven ; want al de verdiensten van den Christen in dit leven bestaan in de gelijkvormigheid , welke hij met Jesus Christus moet hebben; en het is deze, welke zijn geluk in het andere leven zal uitmaken. Zoo hij in Zijn ootmoedig en lijdend leven tracht deel te nemen, zal hij ook aan zijn glorierijk en onsterfelijk leven deelachtig worden.

GEBED.

Ja wel gelukkig hg, mijn Heiland! die weet Wr.i het zij U boven alles lief te hebben, alles aar. uwe liefde op te offeren, alles om U te verdragen! Zalig in alle opzichten mag men zijnen totstand noemen, boven alles wat de wereld bezit of geven kan. Maak mij vatbaar voor die zalige genoegens. Trek mij meer en meer af van het zwakke en onbestendige schepsel; dat ik U in alles zoeke en vinde; dat ik niets be-ooge dan het bevorderen van uwe eer.

ACHTSTE HOOFDSTUK.

Ovtr den vertromcelyken omgang met Jems.

Als Jesus tegenwoordig is, dan is alles wél en niets schijnt moeielijk ; maar is Jesus niet tegenwoordig, alles valt zwaar.

Als Jesus van binnen niet spreekt, alle troost is niets; maar spreekt Jesus slechts éen woord, men gevoelt een grooten troost.

Bees Maria niet aanstonds op van de plaats, waar zij weende, toen Martha tot haar zeide :

TWEKDE BOEK.

de Mteder is daar, en Hij roept u. (Joau. 11.)

Gelukkige stond, wanneer Jesus van het wee-neu tot de vreugde des geestes roept!

Hoe dor eu ongevoelig zijt gij zonder Jesus! Hoe dwaas eu ijdel, zoo gij iets buiten Jesus verlangt!

Is dit geene grootere schade dan de geheele wereld te verliezen ?

2. Wat kan u de wereld geven zonder Jesus?

Zonder Jesus te zijn, is eene ondragelijke hel;

met Jesus te zijn, een genoegelijk paradijs.

Wanneer Jesus met u is, geen vijand kan u schaden.

Wie Jesus vindt, vindt een goeden schat, ja een goed boven alle goed.

Maar wie Jesus verliest, verliest Dovenmate veel, ja meer dan de gansche wereld.

Wie zonder Jesus leei\'t is zeer arm; die wèl met Jesus staat is zeer rijk.

3. Het is een groote kunst met Jesus weten om te gaan, en Jesus te kunnen bij zich houden eene groote voorzichtigheid.

Wees nederig en vreedzaam, en Jesus zal met a zijn.

Wees godvruchtig en rustig, en Jesus zal bij u blijven.

Gij kunt Jesus ras verwijderen en zijne genade verliezen, zoo gij u tot het uitwendige wilt keeren.

Eu hebt gij Hem verwijderden verloren, tot wien zult gij uwe toevlucht nemen en wien tot vriebd kiezen ?

Zonder vriend kant gij niet wel leven. Maar zoo Jesus niet boven allen uw vriend is, hoe bedroefd en verlaten zult gij zijn!

Dwaas handelt gij dus, zoo gij in iemand anders vertrouwen of vreugde stelt.

12

17S TVE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Het ware rerkieslijker de gansohe wereld teojen te hebben dan Jesus te beleedigen.

Ouder al uwe geliefden dan zij .Tesus alinea uw bijzonder geliefde.

4. quot;Dat allen bemind worden om Jesus\' wil; maar Jesus om Hemzelveu.

Jesus Christus alleen verdient bijzonder bemind te worden, omdat Hij alleen boveu alle vrienden goed en getrouw bevonden wordt.

Om Hem en iu Hem behooren, zoo vijauden als vrienden, u lief te zijn: en voor allen moet gij bidden, opdat allen Hem kennen en liefhebben.

Verlang nooit b^j uitsluiting geprezen of bemind te worden ; want dit komt Gode alleen toe, die zijns gelijke niet heeft.

Begeer ook niet dat iemand zijn hart met u vervnlle, en gij, laat uw hart niet met liefde voor iemand vervuld worden; maar Jesus zij in u en in elk goed mensch.

5. Wees rein en vrij vanbinnen, zonder gehechtheid aan eenig schepsel.

Gij moet ontbloot zijn van alles en een rein hart tot God brengen, indien gij inwendig wilt rusten en zien hoe goed de Heer is.

fi. Doch inderdaad zult gij niet daartoe geraken , tenzij gij door zijne genade wordt voorgekomen en getrokken, zoodat gij, met terzijdestellen en verwijdering van alles, met Hem alleen vereenigd wordt.

Want wanneer Gods genade tot den mensch komt, dan wordt hij tot alles bekwaam; maar wijkt die, hij is arm en zwak, en als alleen tot slagen overgelaten.

In dezen moet hij niet moedeloos worden

TWEEDE BOEK.

noch wanhopen, maar zich welgemoed naar den wille Gods schikken, en alles wat hem overkomt ter eere van Jesus Christus lijden; want op den winter volgt de zomer, op den nacht volgrt de dag en op den storm groote kalmte.

OEFENING.

Het is moeielijk te leven , zonder iemand te hebben aan wien men zijn hart kan openen en zijne geheimen toevertrouwen. Xn, aan wien kunt gij beter uw hart openen dan aan .Tesu?, die van al de vrienden, welke gij ouder de stervelingen kunt aantreffen, de getrouwsteen stand-vastigste is, en die het meest uw vertrouwen verdient ? Zoek dan uwen troost en uwen vrede niet dan in hem; stort onophoudelijk uw hart in zijne tegenwoordigheid uit : neem uwe toevlucht tot Hem in al uwe wederwaardigheden; laat den moed niet zinken om zijne schijnbare verstootingen, die niets dan uitwerkselen zijner liefde tot u, en beproevingen uwer getrouwheid tot Hem zijn. Bid, verzoek , smeek zijne goedheid om u te hulp te komen , en wees verzekerd dat Hij u vroeg of laat de uitwerkselen zijner goedheid zal doen gevoelen. Maar houd uw hart vrij en onthecht van alle schepselen ; bemin niets dan Hem, uit liefde tot Hem. en bemin niets dan hetgene u opwekt om Hem te beminnen. Dat de wederwaardigheden het ongeluk , de droefheden en verootmoedigingen de heerschende voorwerpen van uw hart worden , gelijk zij het van het hart van Jesus geweest zijn. Dat de achting en lof der menschen voor u een voorwerp van schrik en versmading worden, daar zij het ook voor Jesus geweest zijn.

ISO DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Eindelijk, span alles ia om Hem te kennen , om met Hem te spreken, om Hem te beminnen en aan H om te heilagen, opdat, aldus in de heilige oefening der liefde van Jesus levende, de laatste beweging uws harten eene oefening van zijne liefde moge wezen.

GEBED.

Zonder U, o Jesus! heb ik niets, met U alles. Gij zijt mijn beste vriend eu hebt mij het tref-fendbt bewijs van uwe liefde gegeven door uw leven voor mijn heil op te offeren. Wat is er billijker dan dat ik U mijne wederliefde toone ? Ik geef U dan mijn hart; het zij U boven alles gewijd, maak het tot eene U waardige woning. Heerfch daarin als op uwen troon ; beschik daarover geheel; dat ik voor U leve, door ü leve, eeuwig met U leve.

NEGENDE HOOFDSTUK.

Over het mksen van allen troost.

Het valt niet zwaar menschel ij ken troost te versmaden, als de goddelijke daar is.

Maar het is groot en zeer groot zoowel ilea mebschelijken als goddelijken troost te kunnen ontberen, en tot Gods eere de ballingschap des harten gewillig te verdragen, in niets zichzelven te zoeken, noch op eigene verdienste te zien.

Wat groots is erin gelegen opgeruimd en godvruchtig te zyn, als de genade komt ? Voor allen is die stond wenschelijk.

Hij rijdt vrij gemakkelijk vvien fiods genade draagt.

En nat wornhr dat hij den last niet gevoelt,

TWEEDE HOEK.

die dcor lt;!e.u Almaclitige gedragen cu door den opperstrn Leidsman gelei,! wordt?

2. Gaarne hebben wij iets tot onzen troost , en bezwaarlijk ontdoet d- menseli zicli van zicli-zelven.

De liei\'.ige martelaar Laurentius nochtans heeft de wereld en zijnen priester overwonnen; want hij versmaadde alles wat in de wereld genoeglijk scheen, en duldde zelfs gaarne, ter liefde van Christus, dat Gods Opperpriester Sixtus dien hij hnrtelgk liefhad, van hein weggenomen wierd.

Door liefde tot den Schepper overwon hij de lieide tot den mensch, en verkoos Gods welbehagen boven den menschelijken troost.

Leer gij dus ook een noodzakelijken en geliefden vriend ter liefde Gods verlaten.

En laat het u ook niet te zeer tretfen, als gij van een vriend verlaten wordt, wetende dat wij allen eens van elkander moeten scheiden.

8. Veel en lang moet de mensch in zichzelven strijden, eer hij leere zichzelven volkomen te overwinnen en zijne geheele liefde tot God o^er te brengen.

Zoolang de mensch nog op zichzelven steunt zal hij licht vervallen tot den troost der menschen.

Maar de ware vriend van Christus en ijverige deugdbetrachter valt niet op vertroostingen, noch zoekt zulke zinnelijke genoegens, maar veeleer moeielijke oefeningen en zware beproevingen om Christus\' wille door te staan.

4. Wordt u dan geestelijke troost van God geschonken, neem dien met dankzegging aan ; maar weet dat het een geschenk van God is , en niet uwe verdienste.

Wil u niet verheffen , wil u niet te veel ver-

182 UË NAVOLGING VAN JJiSUS CHRISTUS.

heugen nocli iets jjclelijk laten voorstaan; maar wees wegens die gift te nederiger en te omzichtiger en behoedzamer in al uwe daden : want deze stond zal voorbijgaau en de bekoring volgen.

Als de troost ontnomen is geef den moed niet aanstonds op; maar wacht met nederigheid en geuuld het bezoek des Hemels af; want God is machtig om u een overvloediger troost terug te geven.

5. Dit is niet nieuw noch vreemd voor de in Gods wegen ervarenen : want ook de grootste Heiligen en aloude Profeten hebben dikwijls zulke afwisseling ondergaan.

Daarom sprak een hlinner, als de genade bij hem was : Ik zeide in mijnen overvloed in eeuwigheid zal ik niet wankelen.

Maar als de genade week, voegde hij er bij wat hij ondervond, en zeide : Maar toen Gij uw aangezicht van mij afwenddet, icerd ik ontroerd.

Intusschen verloor hij den moed niet, maar bad te vuriger tot den Heer en zeide : Tot U, o Heer! zal ik roepen, en mijnen God zal ik hidden.

Daarop verhaalt hij de vrucht van zijn gebed en getuigt dat hij verhoord werd, zeggende : De Heer heeft mij verhoord, en zich mijner ontfermd; de Heer is mijn helper geworden.

Maar waarin? Gij heht, zegt hij, mijne klachten veranderd in gejuich, en mij met vreugde omgeven. (Ps. 29)

Is aldus met groote Heiligen gehandeld, dan mogen wij, zwakken cn ellendigen, niet wanhopen, als w\\j ons nu ijverig, clan weder koud bevinden ; want de Geest komt en vertrekt volgens zijn welbehagen.

ÏAVfiEUE BOEK.

Daarom zegt de heilige Job : Gij hezoekt den nensch in dm morgenstond; maar spoedig oe-})roeft gij hem weder. (Job. 7.)

6. Waarop kan ik dan hopen, waarop moet ik vertrouwen, tenzij op Gods groote barmhartigheid en op de hoop der hemelscLe genade alleen ?

Want hetzij ik bij mij hebbe deugdzame tnen-schen of godvruchtige broeders, of getrouwe vrienden of heilige boeken, ot schoone verhandelingen of liefelijke gezangen en liederen ; dit alles baat weinig, smaakt weinig, als ik van de genade verlaten en aan eigene armoede overgelaten ben.

Dan is er geen beter middel dan geduld en zellonderwerping aan den wil Gods.

7. Xooit vond ik iemand zoo vroom en godvruchtig, die niet nu en dan onttrekking der genade had of geene vermindering van ijvergevoelde.

Nooit was er een Heilige zoo hoog vervoerd en verlicht, die niet te voren of daarna in bekoring viel.

Hij toch is de hooge aanschouwing van God niet waardig, die niet om Godswil door eenig leed geoefend werd.

Want eene voorafgaande bekoring is doorgaans het teeken eener volgende vertroosting.

Ook wordt aan die door de bekoring beproefd zijn de hemelsche troost toegezegd : Wie overwint, zegt de Heer, «7- zal hem geven dat hij ete van den boom des levens. (Openb. 2.)

8. De Goddelijke troost nu wordt gegeven , opdat de mcnsch te sterker zij tot het doorstaan van tegenspoed.

Ook volgt de bekoring, opdat hij zich over het goede niet verheft\'e.

184 DE NAVOLGING TAM JE3CS CHIITSTUS.

De duivel slaapt niet, en liet vleeseli is no» piec dood. Daarom houd niet op u tot deu \'strijd te bereiden : want aan uwe rechter- ea linkerhand staan vijanden die nimmer rusten.

OEFENING.

Even als men door het, geloof, en niet door de zinnen, tot God nadert, en dat het geloof uit zichzelven dor en duister is, moeten wij niet verwonderd zijn, dat wij ons nu eens dor en mistroostig eu dan weder in vertroosting en blijdschap gevoelen. Alles bestaat iu dea troost met ootmoedigheid te ontvangen, in ds mistroostigheid kloekmoedig te verdragen. Het goud en zilver, zegt de Wijze-man, zuivert men door het vuur, cn de ziel -n die zich waardig maken in het hart van Jesus aangenomen te worden, worden door de moeielijkste en vernederendste kwellingen gezuiverd en beproefd, en die door de onderwerping, met welke men zo verdraagt, zoo veel uitwerken, dat God ons zijner waardig maakt en vindt. Verneder dan uw hart onder de almogende hand Gods, en doorsta met geduld de beproevingen des Heeren, die u door het bevechten der bekoringen ootmoedig, klein en van Hem afhankelijk maakt, en die wil dat gij Hem, volgens het voorbeeld der heilige Martelaars , al lijdende bemint, en dat gü , met Hem te beminnen, lijdt, en gij Zijne grootheid eert door de vernietiging van geheel uzelven.

GEBED.

Dierbaar, o Vader! is mij uw troost, hij is de grootste verkwikking voor mijn hart. Niet dan met droefheid ontwaar ik zijn gemis. Doch

TWEEDE BOEK.

zoude ik flaarom den moad opa:ev.!ii? D.in zoude ik I^T niet om uzelven, m:iar om uwe weldaden beminnen. Niet mijn wil, o Vader, maar de Uwe geschiede ! Wilt Gij mij troost schenken , ik zal die weldaad waardeeren. Wilt Gij mij dien onttrekken, ook hierin zal ik berusten en uwen wil eerbiedigen.

TIENDE HOOFDSTUK.

Oour de dankbaarheid voor de genade Gods.

1. Waarom zoekt gij rust daar gij geboren zijt om te arbeiden.

Zet n meer tot geduld dan tot troost, en meer tot het dragen van het kruis dan tot blijdschap.

Welk wereldsch meuoch toch zoude niet gaarne geestelijke troo=t eu vreugde ontvangen, zoo hij die altoos konde bekomen ?

Want de geestelijke vertroostingen overtreffen alle wereldsche vermaken en wellusten des vlee-sches.

Al de wereldsche vermaken toch zijn of ijdel of\' schandelijk; de geestelijke genoegens alleen zijn aangenaam en eerlijk; zij vloeien voort uit de deugd en worden door God den reinen van harte ingestort.

Maar niemand kan deze goddelijke vertroostingen altijd naar zijn welgevallen genieten, omdat de tijd van bekoring niet lang uitblijft.

3. Hetgeen nu het hemelsche bezoek vee! tegenwerkt is eene valsche vrijheid des geestes en een groot zelfvertrouwen.

God bewijst eene weldaad wanneer Hij de genade der vertroosting schenkt; maar de mensch

ISO DE NAVOLGING VAN JESÜS CHK1SÏCS.

haudelt kwalijk, als hjj niet alles tot God. met dankzegging terugbrengt.

En daarom kunnen de genadegaven op ons niet vloeien, omdat wij jegens den Sclieuker ondankbaar zijn en niet alles tot de oorspronkelijke bron terugbrengen.

Want altoos wordt de genade geschonken aan hem die behoorlijk dankbaar is, en aan den trotsche wordt ontnomen hetgeen den nederige pleegt gegeven te worden.

3. Ik wil geen troost die mij het berouw ontneemt, nceh zoek die hooge aanschouwing welke tot zelfverheffing voert.

Want niet al het verhevene is heilig, noch al het wenschelijke rein, noch al het dierbare Gode aangenaam.

Gaarne ontvang ik eene genade, waardoor ik steeds nederiger en godvreezender en gereeder tot zelfverzaking worde.

Wie door de gave der genade geleerd en door den geesel harer onttrekking onderwezen is, die zal zichzelf niets goeds durven toeschrijven , maar liever bekennen dat hij arm is en ontbloot van alles.

Geef Gode wat Gods is, en schrijf u toe wat het uwe is, dat wil zeggen : dank God voor de genade, en erken dat de zonde u alleen toebe-hcoit en de rechtvaardige straf der zonde.

4. Stel u altoos op de laagste plaats en meu zal u de hoogste geven; want het hooge bestaat niet zonder het lage.

De grootste Heiligen bij God zijn bij zich-zelven de geringsten, en hoe meer verheerlijkt hoe nederiger in zichzelven.

Vervuld van de waarheid en hemelsche heer-

TWEEDE BOEK.

lijkheid zijn zij niet begeerig naar ijdelen roem.

In God gezegend en gevestigd kunnen zij op geenerlei wijze hoogmoedig zijn.

En die Gode alles toeschrijven wat zy goeds ontvangen hebben, zoeken geen roem bij elkander , maar willen slechts den roem die van God komt, en wenschen dat God in hen en in alle Heiligen boven alles geprezen worde, en hiernaar is voortdurend hun streven gericht.

5. W ees dankbaar voor het geringste en gij zult waardig zijr. het grootere te ontvangen.

Het geringste zij u a!s het grootste, en het meest verachtelijke eene bijzondere gunst.

Als de waardigheid van den Gever overwogen wordt, zal geeue gave gering noch te verachtelijk schijnen : want niets is gering wat van den allerhoogsten God komt.

Ja al zond Hij kastijdingen en plagen , het zoude ons moeten aangenaam zijn; want Hij bedoelt altoos ons heil in alles wat Hij ons laat overkomen.

Wie Gcds genade wenseht te behouden, zij dankbaar voor de ontvangene genade en geduldig bij de onttrekking; hij smeeke dat zij we-derkome, en zij behoedzaam en nederig, opdat hij ze niet verlieze.

o F. r E quot;N I N G.

Berotm u nooit over Gods gaven, die dikwijls gevolgen van uwe zwakheid, altijd uitwerkselen van zijne goedheid, en gewoonlijk boven uwe verdiensten zijn. Wanneer gij nu , na God vergramd te hebben, gevoelt dat uw hart over uwe ondankbaarheid en uwe onge-trouwheid geraakt is, moet gij u voor God ver-

188 DE NAVOLGING VAX JE3US CHRISTUS.

ned iren en verootmoedigen, omdat gij u zoo vol gosdheid an uielveu zoo vol boosheid ziet. Doordrongen van droefheid, van het hart eens Zaligmakers ge.wond te hebben, die u zelfs opwekt als gij Hem vlucht, en die u met zijne genade vervult, als gij u die onwaardig maakt, keer tot Hem terug door eene ware boetvaardigheid, vraag Hfiin vergiffenis over uwe zonden, en d^nk niet meer dan om Hem te wreken ea uzelven te straffen.

G E B ^ T).

Hoe groot, o God! zijn de vertroostingen door U den reinen van hart:; ingestort! Maar zoo groot die weldand is, 7,00 groot is ook d: verplichting welke op mij rust. Ik moet 11 dankbaar zijn, en omdat ik mij van deze, verplichting niet genoeg kwijt, daarvoor blijf ik vaak van uwe weldaden verstoken. Ik wil U voortaan seven wat U toekomt, dankbaar zijn voor de ge-rinsste zoowel als voor de grootste gunst; (Tij zult mij dan uwe milde hand niet onttrekken.

ELPDE HOOFDSTUK.

Over de weinige vrienden van •Temf Kruis.

1. Jesus hoeft thans wel vele beminnaars van zijn hemelsch rijk , maar weinige dragers van zijn kruis.

Velen heeft Hij die naar troost, maar weinigen die naar lijden verlangen.

Velen vindt Hij die aan zijne tafel, maar weinigen die aan zijn vasten deelnemen.

\'JLWKEDE BOEK.

Allen willen zich met Hem verlieugen, weinigen willen voor Hem iets liJdeD.

Velen volgen Jt sus tot aan het breken des broods, maar weinigen tot, iian het drinken van den lijdensbeker.

Velen eerbiedigen zijne wonderdaden, weinigen volgen den smaad zijns kruises.

Velen hebben Jesus lief zoolang hun niets ongunstigs bejegent.

Velen loven en prijzen Hein zoolang zq eeiii-gen troost van Hem ontvangen; maar verbergt zich Jesus en verlaat Hij hen een oogenblik, dan vervallen zij of tot geklag of tot groote moedeloosheid.

2. Zij die Jesus om Jesus liefhebben en niet om eenigen eigen troost, prijzen Hem in allerlei tegenspoed en zielsangst zoowel als bij den grootsten troost.

Ja, al wilde Hij hen nooit troost geven, evenwel zonden zijHem altoos dank willen toebrengen.

3. O, hoeveel vermag eene reine liefde tot Jesus, met geen eigenbaat of eigenliefde vermengd !

Zijn zij niet allen huurlingen te noemen die altijd troost zoeken ?

Betoenen zij zich niet meer beminnaars van zichzelven dan van Christus, die altoos aan eigen gemak en voordeel denken?

Waar vindt men hem die God om niet wil dienen ?

4. Zelden vindt men een zoo geestelijk mensch dat ontbloot van alles is.

Waar toch vindt men den waren arme van geest en los van alle schepsel ? Verre en op de uiterste grenzen is die schat te zoeken.

190 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Al gaf de menscli zijn gelieel vermogen weg , het is nog niets.

En al deed hij groote boetvaardigheid, het is nog weinig.

En al verkreeg hij alle wetenschap, het is er rog verre af\'.

Én al bezat hij groote deugd en de braudend-ste godsvrucht, nog ontbreekt hem veel, te weten , het eenige wat hij Let meest behoeft.

En dat is F Dat hij, alles verzaakt hebbende, zichzelven verzake en geheel uit zichzelven uitga , niets van zijne eigenliefde overhoude, en dat hij, alles gedaan hebbende wat hij meende te moeten doen, gevoelde niets gedaan te hebben.

Dat hij het niet veel rekene wat veel konde geacht worden, maar zich in waarheid een onnutten knecht noeme, gelijk de Waarheid zegt : Wanneer gij zult gedaan hebhen, al hetgeen u hevolen is, zoo zegt; toij zijn onnutte knechten , en hebhen slecMs gedaan wat mij schuldig waren te doen. (Luc. 17.)

Alsdan zal hij waarlijk ontbloot van alles en arm van geest kunnen zijn en met den Profeet zeggen ; Ik ben eenzaam en behoeftig. (Ps. 34.)

En nochtans is er niemand rijker, niemand machtiger, niemand vrijer dan hij, die zichzelven en alles weet te verzaken en zich op de laagste plaats te stellen.

OEFENING.

Hoe vele Christenen zijner, die Jesus Christus arm in zijne krib, en lijdende op het kruis aanbidden, en die zeiven niets willen lyden noch aan iets gebrek hebben! En echter is Hij in armoede en pijnen geboren; Hij heeft geleefd en

TWEEDE BOEK.

is gestorven , om ons de ontblooting\' van alles en het geduld in druk en lijden te leeren; om ons noodzakelijke deugden der zaligheid te leeren; om ons die door zijne woorden en voorbeelden te leeren, en om er ons de oefening door zijne genade van te verdienen. Wat baat het u, Jesus Christus, uwen Zaligmaker en uw voorbeeld te aanbidden, indien gij Hem niet navolgt en geheel uw vertrouwen in Hem niet stelt? Maak dan het voornemen, de ontbering van alles te oefenen, door aan uwe zinnen de gevaarlijkeen nuttelooze vermaken te ontzeggen; door aan uwen geest alle ijdelheid en vrijwillig welbehagen over ziehzelven in alle gelegenheden te onttrekken. Zet zelfs die inwendige armoede en ontblooting zoo verre voort; door in alles aan uwen eigen wil te verzaken, om niet dan dien van God te verlangen en te volbrengen. Het is aldus, met in alle gevallen u aan God te onderwerpen , dat gij Hem als den meester en eigenaar van uw hart zult aanstellen , en door de oefening dier gestadige ontblooting, God zeiven in eeuwigheid tot aandeel zult hebben.

GEBED.

Ja, Jesus! ook ik erken mijne schuld; ook ik behoor onder die loontrekkende dienaren, die meer ziehzelven dan U liefhebben. In dagen van voorspoed roemde ik een leerling van U te zijn; maar weldra sluipten ontrouw en moedeloosheid in mijn hart, als gij mijne liefde door tegenspoed beproefdet! Meer dan ooit verfoei ik dit gedrag, voortaan wil ik U getrouw blijven ook in de donkerste dagen en dan vooral toonen dat ik U om Uzelven liefheb.

195 Dü NAVOLGING VAN JESUS CEKI81US.

TWAALFDE HOOFDSTUK.

Over dm koninklijken zeeg des heiligen krnisen.

1. Velen schijnt dit gezegde hard : Verloochen vzelven, neem me kruis op envolg Jzsus. (Matth. 16)

Maar veel harder zal het zijn dit laatste woord te hoeren : Gaat Keg van mij, gij vervloekten ! in het i-euwige vuur. (Matth. 25)

Zij toch die thans gaarne het woord des kruisen hooren en volgen, zullen dan niet te vreezeu hebben voor het woord der eeuwige verdoemenis.

Dit teeken van het kruis zal aan den hemel zijn, wanneer de Heer ten oordeele komt.

Dan zullen al de dienaren des kruisen , die zich in hun leven den Gekruiste hebben gelijkvormig gemaakt, tot Cliristus, den Keehter, met groot vertrouwen naderen.

2. Wat vreest gij dan het kruis op te nemen, daar het ten rijkszetel voert ?

Ie het kruis is heil, in het kruis het leven, in het kruis bescherming tegen de vijanden, in het kruis overvloed van lumelschen troost, in het kruis zielskracht, in het kruis geestesvreugde, it. het kruis het toppunt der deugd , in het kruis , dc volmaking der heiligheid.

Er is geen heil voor de ziel noch hoop op het eeuwig leven, dan in het kruis.

Neem dan uw kruis op en volg Jesus, en gij zult tot het eeuwige leven gaan.

\' Hij ging voor , torsende zijn kruis, en is voor u aan het kruis gestorven, opdat ook gij uw kruis zoudt dragen en trachten aan het kruis te sterven.

Want zijt gjj met Hem gestorven, gg zult

TWEEDE BOEK.

ook met Hem leven, en zijt gij deelgenoot geweest van zijn lijden, gij zult het ook van zijne heerlijkheid wezen.

8. Zie, alles is in het kruis opgesloten en alles bestaat in het sterven.

Er is geen andere weg tot het leven en tot den waren inwendigen vrede, dan de weg van het heilige kruis en eener dagelijksohe verster-ving.

Ga werwaarta gij wilt, zoek wat gü wilt, gij znlt boven u geen hoogeren, noch beneden u eenen veiliger weg vinden, dan dien van het heilige kruis.

Beschik en regel alles naar uwen wil en goeddunken , en gij zult bevinden dat gij altoos willens of onwillens iets moet lijden, en dus zult gy immer een kruis aantreffen.

Of gij zult in het lichaam smart gevoelen, ot naar de ziel geesteskwelling lijden.

4. Somtijds zult gij van God verlaten, somtijds door uwen naaste geplaagd worden, en wat nog erger is, gij zult dikwijls uzelven tot last zijn.

Nochtans zult gij door geenerlei middel noch troost kunnen verlost of verlicht worden, maar zoolang God het wil, zult gij het moeten dragen.

Want God wil dat gij smart zonder troost leert Igden, en dat gij u geheel aan Hem onderwerpt , en dat gij door lijden nederiger wordt.

Niemand gevoelt zoo hartelijk het lijden van Christus, als hij wien het te beurt viel iets dergelijks te lijden.

Er is alzoo altoos een kluis gereed en het wacht u overal op.

Gij knnt het niet ontvluchten werwaarts gij

13

194 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

loopt; want waar gij komt gij draagt uzelven mede en vindt uzelven overal.

Wend u naar boven, wend u naar beneden, wend u naar buiten; wend u naar binnen, overal vindt gij het kruis en overal moet gij geduld oefenen, wilt gij innerlijk vrede hebben en de eeuwige kroon verdieuen.

5. Zoo gij uw kruis gewillig draagt, het zal ook u dragen en ten gewensohten einde brengen, waar namelijk het lijden eindigen zal, ofschoon het niet hier zal wezen.

Draagt gij het onwillig, gij maakt u eenen last en bezwaart uzelven te meer, en toch moet gij het dragen.

Werpt gij een kruis van u af, gij zult ongetwijfeld een ander en wellicht zwaarder vinden.

6. Denkt gij te ontwijken wat geen sterveling heeft kunnen ontgaan?

Welk heilige is op aarde zonder kruis en lijden geweest ?

Zelfs immers is Jesus Christus, onze Heer, zoolang hij leefde, geen uur zonder lijdenssmart geweest. De Christus moest lijden zeide Hij, en van de dooden opstaan en alzoo ingaan in zijne heerlijkheid. (Luc. 24)

Hoe zoekt gij dan eenen anderen weg, dan dezen koninklijken weg, den weg des heiligen kruisen ?

7. Het geheele leven van Christus was kruis en marteling, en gij zoekt voor u rust en vreugde?

Gij dwaalt, gij dwaalt, zoo gij iets anders zoekt dan tegenspoed te lijden: want dit geheele sterfelijk leven is vol ellenden en met kruisen omringd.

En hoe meer iemand in het geestelijk leven

TWEEDE BOÈK.

gevorderd is, hoe zwaarder krniscu hij dikwijls vindt ; want de ellende zijner ballingschap neemt toe naar zijne liefde.

Nochtans is deze zoo veel geplaagde niet zonder opbeurenden troost; want naarmate hij zijn kruis draagt, gevoelt hij de heerlijkste rruch-ten ervan toenemen.

Want daar hij zich gewiliisf daaraan onderwerpt , gaat ook al de last des lijdens in vertrouwen op den goddelijken troost over.

En hoe meer het vleesch door het lijden verzwakt wordt, te meer wordt de geest door de inwendige genade versterkt.

• Ja somtijds wordt men door den lust tot ramp en tegenspoed, uit zucht naar gelijkvor-misrheid aan het kruis van Christus zoodanig versterkt, dat men niet zonder smart of lijden zoude willen leven ; daar men gelooft dat reen zich te meer bij God aangenaam maakt, hoe me°rder en zwaarder last men om zijnentwil kan dragen.

Dit is niet het werk des raenschen maar der genade van Christus, die op het booze vleesch zoo veel vermag en uitwerkt, dat het met ijver des geestes aangrijpt en bemint, heteeen \'t van nature altoos haat en vlucht.

9. Het is den raensch niet eigen het kruis te dragen, het kruis te beminnen, het lichaam te tuchtigen en dienstbaar te maken, de eer te vlieden, den smaad gewillig te verdragen, zich-zel ven te verachten en gaarne veracht te willen worden, allerlei tegenheden en verliezen te lijden , en naar geenerlei voorspoed op deze wereld te verlangen.

196 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Indien gij op u zeiven ziet, zult gij niets van dat alles vermogen.

Maar vertrouwt gij op den Heer, dan zal u de sterkte van boven gegeven en wereld en vleesch aan uw gebied onderworpen worden.

Zelfs den vijand, den duivel, zult gü niet vreezen, zoo gij met het geloof gewapend , en met het kruis van Christus geteekend zijt.

10. Bereid u dan, als een goed en getrouw dienaar van Christus, om het kruis uws Hee-ren, uit liefde voor u gekruist, moedig te dra-gen.

Bereid u om in dit ellendige leven velerlei tegenheden en allerhande ongemakken te verdragen : want waar gij ook zijt, dat zal uw lot wezen, en gij zult het dus in waarheid bevinden waar gij u ook verschuilt.

Het moet zoo zijn ; en er is geen middel om den druk der rampen en smarten te ontgaan dan die te verdragen.

Drink met blijdschap den kelk des Heeren, indien gij zijn vriend wilt zijn en deel met Hem hebben.

Laat het troosten aan God over; Hij doe daarmede zooals Hem behaagt.

11. Wat u betreft, zet u tot het verdragen van tegenheden en stel daarin uwen grootsten troost; want het lijden vnn dezen tijd is niet te achten om te verdienen de toekomende heerlijkheid, welke aan ons zal worden geopenbaard, (2. Cor. 12) al kondet gij het ook alles alleen verdragen.

Wanneer gij zoo ver gekomen zijt dat de tegenspoed ii zoet is en om Christus wil wél smaakt, denk dan dat het met u wel is; want gij hebt op aarde een paradijs gevonden.

TWEEDE BOEK.

12. Zoolang het lijden u zwaar valt en gij het traclit te ontgaan, zoolang zal het met u kwalijk: zijn , en het lijden dat gij vlucht zul u overal volgm.

Schikt gij ii, waartoe gij verplicht zijt, te weten, tot lijden en zelfversterving, zoo zal het ras beter worden en gij zult vrede vinden.

Al waart gij met Paulus tot in den derden hemel opgevoerd, gij zoudt daarom niet verzekerd zijn van niets tegenstrijdigs te lijden. Ik zal hem, zegt Jesus, toonen hoeveel hij om mijnen naam moet lijden. (Act. 9.)

Lijden moet gij dus zoo gij Jesus beminnen en Hem voor altoos dienen wilt.

13.0, mocht gij waardig zij n iets voor den naam van Jesus te lijden ! Welk eene groote glorie zoude u wachten, welke vreugde zoude het voor alle Gods Heiligen en welk eene stichting voor uw evenmensch zijn!

Maar allen prijzen de lijdzaamheid aan, ofschoon weinigen slechts willen lijden.

Terecht behoordet gij voor Christus een weinig te lijden, daar zoo velen voor de wereld wel meer verdragen.

14. Houd het voor zeker dat gij een stervend leven leiden moet; en hoe meer iemand zich afsterft, te meer begint hij voor God te leven.

Niemand is bekwaam om het hemelsche te bevatten, tenzij hij zich onderwerpe aan het dragen van rampen om Christus\' wille.

Niets is aangenamer aan God , niets u heilzamer op deze wereld dan gewillig voor Christus te lijden.

Ja zoo gij te kiezen hadt, moest gij liever

198 DK NAVOLGING VAN JI\'.SUS CHKISTÜS.

wenschen voor Christus rampen te lijden, dan door velerlei troost verkwikt te worden ; want zoo zoudt gij meer gelijk aan Christus en meer gelijkvormig aan al de Heiligen zijn.

Want onze verdienste en de voortgang van onzen staat zijn niet in veel genoegens en troost gelegen, maar eerder in het dragen van groote moeielijkheden en rampen.

15. Ware er iets beters en lieilzamers voor den meuscli dan te lijden, zeker zoude Christus dat door leer en voorbeeld aangewezen hebben.

Maar Hij vermaant zijne leerlingen die Hem volgden, en allen die Hem willen volgen, uitdrukkelijk om hun kruis te dragen zeggende ; Zoo iemand achter Mij wil komen, die verloochenezich-zelveu, neme zijn Jcruis op en volge Mij. (Matth. 16.)

Na alles dan wèl doorlezen en onderzocht te hebben zij dit eindelijk het besluit: Wij moeten door vele verdrukkingen ingaan in het rijk Gods. (Act. 14.)

OEPJ5NING

Kan men de wonderbare voordeden van het kruis en de groote verdiensten van den druk en het lijden, die de schrijver hier aanhaalt, lezen, gelooven en doordringen , zonder opgewekt te worden om de wederwaardigheden van de [hand en het hart van Jesus Christus te ontvangen, en zich te onderwerpen om te lijden al wat Hij zal willen en zooveel Hij zal willen? Veel lijden en wél lijden is trouwens een volstrekt noodzakelijk middel om zalig te worden, en het gevoeligste en krachtigste uitwerksel vau Gods goedheid jegens u, die ons de tijdelijke kwellingen overzendt, om ons van de eeuwige

TWEEDE BOEK.

te bevrijden! Het is, volgens den H. Paulus, een zichtbaar kenteeken van eenen voorbeschikte , gelijkvoimig aan Jesus Christus te wezen, dat is te zeggen, aan eenen verootmoedigden, vervolgden en lijdenden God ; het is zich zijn glorierijk leven waardig maken, met deel te nemen in zijn lijdend leven; het is de pijn, welke men voor zijne zonden schuldig is, uit-wisschen, door eene volmaakte oefening van boetvaardigheid; het is het hart van Jesus Christus winnen , zijne liefde verdienen, Hem wreken en ons straffen. Hem eeren door onze vernedering , en zijn welbehagen voor onze voldoening stellen. Is dit alles niet geschikt om den Christen in zijne kwellingen te troosten en hem aan te moedigen teel te lijden? Zeg dan lijdende, om icd te mogen lijden: de hel, die ik verdiend heb , is sclirikkelijker dan al wat ik kan lijden; mijii Zaligmaker heeft veel meer dan ik geleden, en het Paradijs is zeker wel eenig lijden waard.

GEBED.

Tot hiertoe, o God ! ik moet het bekennen, verklaarde ik mjj als vijand van het kruis. Het had voor mij iets verschrikkelijks ; daarom wilde ik het ontvluchten, en ik ellendige zag daardoor den last meer en meer toenemen. Doe mij verstandiger worden. Neen, er is geen andere weg des heils voor mij, dan die des kruisen. Laat mij dien weg dan moedig betreden en uwen Zoon, mijnen grooten Meester navolgen, die voor mij aan het kruis gestorven is. Amen.

y/m iiüi ©üiiifii,

DERDE BOEK.

Over de inwendige vertroosting.

EERSTE HOOFDSTUK.

Over het inwendige onderhoud van Christus met de geloovige ziel.

1. De Geloovige. Ik zal hoor en, naar hetgeen de Heere God in mij spreken zal (Pa. 84.)

De Heek. Zalig; de ziel die naar den Heere hoort als hij in haar spreekt, en uit Zijn mond het woord van troost ontvangt!

Zalig de ooren die het gefluister van het goddelijk woord opvangen en van de inflnistering dezer wereld niets vernemen !

.Ta wel zalig de ooren die niet luisteren naar de stem welke daar buiten klinkt, maar naar de waarheid die van binnen leert!

Zalig zijn de oogen die voor het uitwendige gesloten, maar op het inwendige gevestigd zijn !

derde boek.

Zalig zij die tot het binnenste doordringen en zich, door dagelijksche oefeningen, meer en meer trachten bekwaam te maken tot het bevatten der hemelsche verborgenheden !

Zalig zij die vurig verlangen met God om te gaan en zich van alle hindernis der wereld ontdoen !

2. De GklooviijE. Let hierop, m|jne ziel\' en sluit de deuren uwer zinnelijkheid; opdat gij hooren moogt naar hetgeen de Heer uw God in u spreekt.

De Heer. Dit ?egt uw Geliefde : Ik ben uw heil, uw vrede en uw leven.

Houd n aan Mij en gij zult vrede vinden.

Laat al het vergankelijke daar, zoek het eeuwige.

Wat is al het tijdelijke tenzij verleiding ? En wal baten al de schepselen, zoo gij van den Schepper verlaten zijt ?

A-lles dan verlatende, maak u behagelijk en getrouw aan uwen Schepper; opdat gij het ware geluk moogt verwerven.

OEFENING.

De ziel bereidt zich wel om te aanhooren, het-gene den Heer haar inwendig zegt, als zij in de eenzaamheid, in stilzwijgendheid en gebed leeft, niet meer verlangt dan alleen met haren God te wezen, en als zij Hem in zich door een levend en eerbiedig geloof zoekt; als zij anndnch-tig en getrouw is aan de bewegingen zijner genaden , aan den indruk zijner tegenwoordigheid , en aan de betrachting zijner liefde. Derhalve, eenen aandachtigen geest hebbende en eeue getrouwe liefde, den geest aandachtig op hetgene

302 DE NAVOLGING TAN JESUS CHRISTUS,

God van ons begeert, en het besluit in het hart van hetzelve te doen , dit is zich krachtdadig voorbereiden om God te aanhooreu, eu om die in de innigste mededeeling van zijnen geest te ontvangen. God spreekt onophoudelijk tot ons door zijne ingevingen en de heilige voornemens , die Hij ons geeft om onszelven te versterven en voor Hem alleen te doen leven. Maar wij luisteren naar Hem niet, of wij luisteren alleen in het voorbijgaan : en onze ziel, geheel door de zinnen verslonden, areheel door hare driften ontroerd en met uitwendige zaken bezig, maakt zich ongeschikt gn onwaardig om de inwendige werkingen van God te gevoelen. Men moet dan den geest een besluit doen nemen , van weinig aan de schepselen te denken en van hen te spreken, van het stilzwijgen en de eenzaamheid te beminnen, van onze ziel met de tegenwoordigheid Gods, en ons hart met zjjne liefde te voeden, en van in alles voor Hem en onder Zijne oogen te werken, om een inwendigen mensch te worden, die uit en voor God leeft, gelijk ieder Christen moet doen om zalig te worden.

GEBED.

Ja wel gelukkig hij, mijn God! die zijn hart voor den zaligen invloed uwer goddelijke inspraak open houdt! Gelukkig hij, die naar uwe stem hoort en de leiding uwer genade volgt! Hoe veel bezit zulk een, waarvan hij de waarde nimmer beseffen kan! Niets van al het aardsche is daarbij iets te achten. Laat ook mij dat geluk ontwaren. Woon Gij bij mij, en maak mijn hart vatbaar voor den invloed van uwe ver-

DEKTJE BOEK.

troostende stem. Gij zijt miju heil, vrede ea leven.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Dc WaarJieid spreekt in ons zonder geluid van Koorden.

1. De G kloovige. Spreek, o Heer! uw dienaar hoort. (1 Heg. 3.) Ik hen uk dienaar ; geef mij verstand, opdat ik uwe getuigenissen kenne. (Pa. 118.)

Neig mijn hart tot de woorden uws monds; (Ib.-) dat uwe rede als de morgendauw vloeie.

Weleer zeiden Israëls kinderen tot Mozes : spreek (jij tot ons, en wij zidlen hoeren; maar dat God tot ons niet spreke opdat icij niet sterven. (Exod. 20.)

Niet alzoo, o Heer! niet alzoo bid ik; liever smeek ik met den Proleet Samuël ootmoedig en vurig : spreek, o Heer ! want uw dienaar hoort.

Dat niet Mozes noch een der Profeten tot mij spreke, maar spreek Gij liever, Heere God! ingever en verlichter van al de Proleten ; want Gij alleen kunt mij zonder hen volkomen onderrichten, terwijl zij zonder U niets vermogen.

2. Woorden kunnen zg wel doen klinken; maar den geest scheuken zij niet.

Zij spreken voortreffelijk; maar zwijgt Gij, zij ontvlammen het hart niet.

Zij geven letters, maar Gg ontvouwt den zin.

Zij dragen geheimenissen voor, maar Gij doet de beteekenis van het beteckende vatten.

Zij maken de geboden bekend, maar Gij helpt die volbrengen.

204 DE NAVOLGING VAN JESUS CHKISTUS.

Zij wijzen den weg, maar Gij sterkt o:n dien te bewandelen.

Zij werken slechts van buiten, maar Gij onderricht en verlicht het hart.

Zij begieten uitwendig, maar Gij geeft de vruchtbaarheid.

Zij sproken luid door woorden, maar Gij geeft aan het gehoor het begrip.

3. Dat dan niet Mozes tot mij spreke, maar Gij, Heere mijn God! de eeuwige waarheid, opdat ik niet sterve en zonder vrucht blijvc, als ik slechts uitwendig gewaarschuwd ben en niet inwendig ontvlamd.

Opdat het mij niet ten oordeel strekke het woord gehoord en niet gedaan, gekend en niet bemind, geloofd en niet onderhouden te hebben.

Spreek Gij dan, o Heer! want uw dienaar hoort, en Gij hebt de woorden des eeuwigen levens. ( Joan. 6.)

Spreek Gij tot mij tot eenigen troost mijner ziele en ter verbetering van mijnen geheelen wandel, U tot lof en roem en eeuwige eer.

OEFENING.

God spreekt tot den geest door zijn licht, en tot het hart door zijne ingevingen. Alles , wat ons de Profeten zeggen door het lezen van de Heilige Schrift, en de predikers door dc waarheden, welke zij ons verkondigen, dit alles overtuigt geenen geest, noch raakt een hart, indien God niet tevens door zijne genade tot liem spreekt. Men moet dan den Heer bidden dat Hij tot ons inwendig spreke, als wij uitwendig de heilige waarheden hooren verkondigen of ze lezen : uit vrees van voor zijne oogen nog plich-

derdr boek.

tiger te worden, indieu wij het woord Gods aan-hooren , zonder het te onderhcuden ; als wij de waarheden kennen, zonder ze te volgen ; als wij zijnen wil kennen, zonder dien te volbrengen.

GEBED.

Ja spreek Gij tot mij, o God! en dat alle schepselen zwjjgen! Spreek tot mijne ziel : maak haar uwen heiligen wil bekend en geef haar de kracht om dien te volbrengen. Wat toch baat mij uwe Heilige Schrift, zoo Gjj mij niet daarvan den zin opent? Gij, Gij alleen onderricht den geest, ontvlamt het harten sterkt den gang. Daarom spreek Gij, o Heer ! uw dienaar hoort. Gij hebt de woorden des eeuwigen levens ; Gij zijt mijn licht en sterkte.

DEEDE HOOFDSTUK.

liet Koord Gods moet met ootmoed geJioord korden: velen nemen het niet ter harte.

1. De Heee. Mijn zoon 1 hoor naar mijne woorden; woorden vol lieflijkheid en verheven boven al de wetenschap der geleerden en wijzen dezer wereld.

Mijne woorden zijn geest en leven (Joan. 6), en mogen niet geschat worden naar het gevoelen der menschen.

Ook msg men daarin geen ijdel behagen zoeken , maar men moet ze in stilte aanhooren eu met allen ootmoed en groote liefde opnemen.

2. De Geloovige. Gelukkig is hij, o Heer ! dien Gij onderricht en wee wet leert om hem in bange dagen te verkwiJcJcen (Ps. 93). en opdat hij niet op aarde verlaten zij.

206 be navolging van jesus christus.

3. De Heer. Ik heb van den beginne af de Profeten onderwezen en tot nu toe houde ik niet op tot allen te spreken, maar velen zijn doof voor mijne stem en verhard.

Velen hooren liever de wereld dan God, en volgen liever de lusten huns vleesches dan het welbehagen Gods.

De wereld belooft het tijdelijke en geringe en wordt met grooten ijver gsdiend : ik beloof het hoogste en eeuwige, en der stervelingen hart blijft koud.

Wie dient en gehoorzaamt Mij in alles met die zorg, waarmede men de wereld en hare hee-ren dient ?

Bloos, o Sidon ! zegt de zee. (Is. 33.) En vraagt gij de reden, hoor, zij is deze :

Om een gering inkomen legt men een grooten weg af; voor het eeuwige leven willen velen nauwlijks een voet van den grond oplichten.

Men streeft naar een slecht gewin; om een stuk gelds wordt somtijds schandelijk getwist; om een ijdel ding en eene beuzelachtige belofte aarzelt men niet zich dag en nacht te vermoeien.

4. Maar, o schande! voor een onvergankelijk goed, voor een onwaardeerbaren prijs, voor de hoogste eer en eindelooze heerlijkheid is men traag de minste moeite te doen!

Bloos dan, traag en klaagziek dienstknecht! daar genen ijveriger tot hun verderf dan gij teu leven bevonden wordt.

Zij smaken meer vreugde bij de ijdelheid dan gij bij de waarheid.

En toch worden zij somtijds in hunne hoop bedrogen, terwijl mijne belofte niemand bedriegt, noch die op Mij betrouwen ledig wegzendt.

DERDE BOEK.

Wat Ik beloofd heb zal Ik geven, wat Ik gezegd heb zal Ik nakomen, mits men in mijne liefde getrouw blijve ten einde toe.

Ik ben liet die alle braven beloon, Ik, die de vromen sterk beproef.

B. Schrijf mijne woorden in uw hart en overweeg ze vlijtig; want ten tijde der bekoring zullen zij zeer noodzakelijk zijn.

Wat gij bij het lezen niet verstaat, zult gij begrijpen ten dage van mijn bezoek.

Ik pleeg mijn uitverkorenen op tweederlei wijze te bezoeken, door beproeving namelijk en vertroosting.

Twee lessen ook lees ik hun dadelijks, de eene door hun gebreken te berispen , de andere door hen op te wekken tot voortgang in de deugd.

W ie mijne woorden hoort en ze versmaadt, heeft een\' die hem vonnissen zal ten jongsten dsge.

6. De Geloovige. Heere mijn God! al mijn goed zijt Gij. En wie ben ik dat ik tot U durf spreken ? Ik ben uw armste dienstknecht en een nietig aardworm , veel armer en verachtelijker dan ik weet of zeggen durf.

Gedenk toch, o Heer! dat ik niets ben, niets heb en niets vermag.

Gij alleen zijt goed, rechtvaardig en heilig. Gij vermoogt alles, Gij geeft alles. Gij vervult alles, den zondaar alleen ledig latende.

Gedenk uwer ontfermingen en vervul miju hart met uwe genade; Gij die uwe werken niet ledig wilt laten.

7. Hoe zal ik in dit ellendig leven den last van mijzelven dragen, als uwe ontferming en genade mij niet ondersteunen ?

308 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Wend uw aanschijn niet van mij af; wil uw bezoek niet uitstellen; wil mg uwen troost niet onttrekken, opdat mijne ziel voor U niet worde als een land zonder Kater. (Ps. 142)

Heer! leer mij uwen wil doen, (Ib.) leer mij voor U waardig en in ootmoed wandelen.

Gij toch zijt mijne wijsheid, die mij in waarheid kent en reeds gekend hebt, voordat de wereld was en voordat ik in de wereld geboren werd.

OEFENING.

Het is verwonderlijk te zien, hoe veel eene ijdele en bedrieglijke hoop aan de menschen voor een tijdelijk en vergankelijk goed doet ondernemen, en het weinige dat eene vaste en zekere hoop, gegrond op het woord van God zeiven, aan de Christenen voor een geestelijk eeuwig goed doet ondernemen. Het vooruitzicht van eenig belang, en de hoop van eenige goederen te winnen, hoe onzeker ook, moedigt alle harten aan, behaagt ons zeer, droogt alle tranen af en ondersteunt ons in alle moeilijkheden; en men acht zich voor zijnen arbeid wel beloond, als men de eer behaald, het vermaak genoten of het goed bekomen heeft, hetwelk men verlangde. Er is niets dan de hoop op het paradijs eu het vooruitzicht van een eeuwig geluk, hetwelk door het geduld en door de goede werken kan verdiend worden, hetgeen niemand aanmoedigt, ondersteunt, noch troost; en men is alzoo neerslachtig eu moedeloos op het aanzien van den hemel, dien men kan winnen met te trachten wel te Ijjden, alsof de hemel niets ware. Hoe komt dit? Het is, omdat men te veel verkleefd-

derde boek.

heid voor de tegenwoordige zaken, en te veel onverschilligheid voor de toekomende heeft: en die zwakheid van onze hoop komt uit de kwij» ning van ons geloof voort.

GEBED.

Beschameud, o God! is voor mij deze overweging. Een verkeerde geest die mij zoo vaak bezielt , belet uwe woorden toegang tot mijn hart, dat zich ook meer genegen toont om der wereld gehoor te geven en zich aan haar te verbinden. Mocht deze verblindheid ophouden, en ik mijn zelfbedrog ontwaren ! Doe mij de wereld in hare ware gedaante beschouwen. Dit zal genoeg zijn om haar mijn hart te ontrukken en het tot U over te brengen, die alleen het kimt bevredigen.

VIEEDE HOOFDSTUK.

Mtn moet in waarheid en ootmoed voor God , wandelen.

1. De Heeb. Zcon! wandel voor Mij in waarheid en zoek mij altoos in de eenvoudigheid uws harten.

Wie voor Mij in waarheid wandelt zal tegen booze aanvallen beveiligd zijn, en de waarheid zal hem bevrijden van de verleiders en van den laster der kwandwilligen.

Heeft de waarheid u bevrijd, dan zult gij waarlijk vrij zijn en op de ijdele woorden der menschen geen acht geven.

2. De Gïloovige. Heer! het is gelijk Gij zegt; dat, bid ik, mij dus geschiede; dat uwe

14

210 de navolging van jesus chbistu3.

waarheid mij leere, dat zij mij beware en tot een heilzaam einde behoude.

üat zij mij vrij make van alle kwade neiging en ongeregelde verkleefdheid; dan zal ik met ü in groote vrijheid des harten wandelen.

3. De Heer. Ik, zegt de Waarheid, zal u leeren wat recht en mij behagelijk is.

Overweeg met een groot mishagen en droefheid uwe zonden, en acht u nooit iets te zijn om uwe goede werken.

Inderdaad, gij zijt een zondaar, aan vele driften onderworpen en daarin verward.

Uit uzelven helt gij altoos over tot het niet; spoedig valt gij, spoedig wordt gij overwonnen, spoedig ontrust, spoedig ontmoedigt.

Niets hebt gij waarop gij kunt roemen, maar veel waarover gij u moet vernederen : want gij zijt veel zwakker dan gij bevatten kunt.

4. Van alles dan wat gij doet, schijne u niets groot : houd niets als groot, niets als kostbaar, bewonderens- of roemenswaardig; want niets is verheven, niets waarlijk prijzenswaardig en begeerlijk dan hetgeen eeuwig is.

Dat de eeuwige waarheid u boven alles be-hage, uwe overgroote onwaardigheid u steeds mishage.

Vrees, veracht en vlucht niets zoo zeer als uwe gebreken en zonden, waarvan gij meer afkeer moet hebben dan van aller zaken verlies.

Sommigen wandelen voor Mij niet oprecht; maar, door zekere nieuwsgierigheid en vermetelheid gedreven, willen zij mijue verborgenheden kennen en de diepte Gods peilen, terwijl aij zichzelven en hun heil verwaarloozen.

Dezen, daar Ik Mij tegen hen stel, vallen

DERDE BOEK.

dikwijls door hoogmoed en nieuwsgierigheid in groote bekoringen en zonden.

5. Gg, vrees Grods oordeelen, sidder voor den toorn des Alrnachtigen.

Wil niet, de werken des Allerhoogsten b?oor-deelen ; maar doorzoek mve ongerechtigheden , in hoeveel gij misdaan, en hoeveel goeds gij verzuimd hebt.

Sommigen stellen hunne godsvrucht alleen in boeken, sommigen in beelden, anderen in uitwendige teek enen en vormen.

Sommigen hebben Mij in den mond, maar weinigen in het hart.

Er zijn anderen die, van verstand verlicht en van harte gereinigd, altoos naar het eeuwige hijgen : zij willen nauwelijks van het aardsche hooren en voldoen met weerzin aan de behoeften der natuur.

En deze gevoelen wat de geest der waarheid in hen spreekt.

Want hjj leert hen \'t aardsche versmaden en. \'t hemelsche beminnen, de wereld veronachtzamen en dag en nacht onophoudelijk naar den hemel verlangen.

OEFENING.

Niets zal u beter doen beseffen wat Gij zijt, dan het gevoelen uwer ellenden. Even als gij niets dan neiging tot het kwaad gevoelt, zoo moet gij u door geene gevoelens van ijdelheid of welbehagen verheffen. Gelukkig eeneziel, die zich tracht te kennen, en weet te zuchten over al de zwakheden, ellenden en ongeregelde neigingen, die zij in zich vindt! Want dit is het, wat haar aan God onderwerpt, wat haar dringt dik-

212 de NAVOLGING van jesus chmstüs.

T\\ijls tot Hem hare toevlucht te nemen en zich onder zijne almogende hand te vernederen. Het is dat onophoudelijk gevaar, waarin zij zich bevindt, van ouder de bekoringen te bezwijken , hetgene zooveel voortbrengt, dat zij , ten opzichte var. God zich in eenen staat van gedurige afhankelijkheid en van eene oprechte en volstandige ontblooting behoudt. Maak van nu af het voornemen, alle beproevingen, welke Hij u zal overzenden, van Gods hand te aanvaarden, zijne inzichten te volbrengen, en u aan zijn welbehagen te onderwerpen.

GEBED.

Dierbare Heiland ! Vriend der oprechten en eenvoudiger van harte ! mocht ik zoo gelukkig zijn ouder het aantal dezer uwer uitverkorenen te behooren, en mijn hart de krachtige inspraak uwer eeuwige wSarheid gevoelen ! Dan zoude ik mij licht boven al het zinnelijke, kunnen verheffen, mijn hart beter leeren kennen en mij mijne verbetering meer aantrekken. Dat het toch eens daartoe kome. Uwe waarheid zij mijne geleidster, zij brenge mij tot een eeuwig zalig leven !

VIJFDE HOOFDSTUK.

Over de wonderbare werking der goddelijke liefde.

1. De Geloovige. Ik zegen U, o hemelache Vader! Vader van mijnen fleer Jesus Christus ! dat Gij U verwaardigd hebt mij arme te gedenken. ■ ■

DEK DE boek.

o Vailer der barmhartigheid en God aller vertroosting! U zij dank dut Gij mij, allen troost onwaardige, nu en dau met uwen troost verkwikt.

U zegen ik en verheerlijk u met uwen eenig-geboren Zoon en den Heiligen Geest, den Trooster, in de eeuwen der eeuwen.

o Heere God! mijn heilige minnaar! wanneer Gij komt iu mijn hart, dan zal alles wat in mij is zich verheugen.

Gij zijt mijn roem en de vreugde mijns harten; Gij zijt mijn hoop en toevlucht ten tijde mijner benauwdheid.

3. Maar omdat ik in de liefde nog zwak ben en in de deugd onvolmaakt, daarom behoef ik volstrekt door U versterkt en getroost te worden.

Bezoek mij dan dikwijls en onderwijs mij in uwe heilige lesringen.

Bevrijd mij van kwade driften en genees mijn hart van alle ongeregelde neigingen; opdat ik, van binnen genezen en wel gereinigd, bekwaam worde om Ü te beminnen, sterk om te lijden en standvastig om te volharden.

3. Dr Heer. de liefde is iets groots, een zeer groot goed.

Zij allen maakt licht al wat zwaar is , en draagt al het ongelijke gelijkelijk.

Want zij draagt den last zonder last, en maakt al het bittere zoet en smakelijk.

De liefde tot Jesus is edelmoedig, drijft tot groote daden aan en wekt steeds dc begeerte tot het volmaaktere op.

De liefde streeft naar boven en laat zich door niets laags wederhouden.

De liefde wil vrij zijn en van alle wersldseUe

214 D±. NAVOLGING VAN JESUS CHEI81US.

gthechtheid ontheven, opdat haar innerlijke blik niet verhinderd worde, opdat zij om gee-uerlei tijdelijk belang in verlegenheid kome noch negens ongeval bezwgke.

Er is niets zoeter dan de liefde, niets krachtiger, uiets verhevener, niets uitgebreider, niets genoegelijker, niets vollediger, niets beter in hemel en op aarde.

W ant, de liefde is uit God geboren en kan niet dan in God boven al het geschapene rusten.

4. Wie bemint, loopt, vliegt en is verheugd; hij is vrij en wordt niet wederhouden.

Hij geeft alles voor alles en heeft alles in alles, dewijl hij boven alles in het eenige hoogste rust, uit hetwelk alle goed vloeit en voortkomt.

Hij ziet niet op giften, maar wendt zich boven alle goederen , tot den gever.

De liefde kent dikwijls geenc maat, maar brandt bove alle mate.

De liefde gevoelt geen last, zij acht geen arbeid; zij tracht naar meer dan zij vermag, zij wendt nooit onmogelijkheid voor, omdat zij meent dat haar alles mogelijk en geoorloofd is.

Zij is dus tot alles in staat; zy volbrengt veel en voert uit, waar hij die niet bemint, te kort schiet en bezwijkt.

5. De liefde waakt en slapende sluimert zij niet.

Vermoeid, is zij niet afgemat; geprangd, wordt zij riet ingedrukt; verschrikt, ontsteld zij zich niet; maar gelijk een levende vlam en brandende toorts breekt zij uit naar boven en dringt ongehinderd door.

Wie bemint weet wat deze stem roept. Ook is het een sterk geroep in het oor van God,

derde boek.

wanneer eene van liefde brandende ziel uitroept : Mijn God! mijne liefde! Gij geheel de mijne, ik geheel de uwe.

6. De geloovige. Bereid in mg de liefde uit, opdat ik met den inwendigen mond des harten leere smaken, hoe zoet het zij te beminnen en in liefde te smelten en te zwemmen!

Mocht ik door liefde zoo bevangen worden , dat ik door haar gloed en overmaat boven mij-zelven vervoerd werd!

Mocht ik het lied der liefde zingen en U , mijn Geliefde! in de hoogte volgen; mocht mijne van liefde juichende ziel onder uwen lof bezwijken!

Mrcht ik U meer dan mijzelven beminnen en mijzelven alleen om U, en in U allen die U waarlijk beminnen, gelijk de wet der liefde van U afkomstig, gebiedt!

7. De Heek. De liefde is vlug, ongeveinsd, vroom, bevallig en aangenaam, sterk, geduldig, getrouw, voorzichtig , lankmoedig , manhaftig en nooit zichzelve zoekende , want waar iemand zichzelven zoekt daar valt de liefde weg.

De liefde is omzichtig, nederig en oprecht, niet lafhartig, niet lichtzinnig noch opijdelheden bedacht, ingetogen, kuisch, bestendig , bedaard en wachthoudende over alle zinnen.

De liefde is onderworpen en gehoorzaam aan de oversten, in haar eigen oog gering en ongeacht, Gode gewijd en dankbaar, altoos hopende en vertrouwende op Hem , ook als zij voor God geen smaak gevoelt: want zonder smart leeft men in de liefde niet.

8. Wie niet gereed is om alles te lijden en zich naar den wil zijns geliefden te schikken , verdient den naam van minnaar niet.

216 DE NAVOLGING VAN JBSÜS CHRISTUS.

Een minnaar behoort zich gaarne om zijnen geliefde al het harde en bittere te getroosten, en door geene voorvallende tegenheden van hem te laten aftrekken.

OEFENING.

„Wie zal ooit de wonderbare uitwerkingen der liefde Gods in eene ziel, die aan hare indrukken en beproevina;en getrouw is , kunnen begrijpen en uitleggen? Het is beter ze te gevoelen dan te bespreken, en het is volmaakter ze in het werk te stellen dan die te gevoelen. Wat werkt de liefde Gods niet uit, als zij levend, sterk en volledig is in eene ziel, die door de schoonheden en goedheden van haren Schepper is ingenomen , en door de vurigheid van zijne heilige liefde bezield? Zij denkt dikwijls aan Hem, want men kan niet vergeten wat men bemint; zij onderneemt alles om Hem te behagen; zij verdraagt alles om zijne liefde, zij vermijdt zorgvuldig de lichte onvrijwillige gebreken : want hoe kan men God beminnen en Hem willen mishagen ? Zij wenscht den Heere alle goed wat hij bezit en wat hij is; zij zou willen, dat al de harten der menschen maar een hart waren, en dat dit éene hart van eenen seraf ware; zij verblijdt zich over al den lof en de eer, die Hfm in den hemel en op de aarde gegeven wordt; zij noodigt alle schepselen uit om Hem te beminnen en te loven, zij zou Hem met verlies van haar leven, en van haar wezen zelfs, eene vermeerdering vau geluk der voldoening willen bezorgen, indien dit konde wezen; zij kan zich over Zijn verlies niet tnos-ten; zij zucht onophoudelijk naar het geluk van Hem te aanschouwen ; zij aanziet het leven als

DERDE BOEK.

eene ballingschap, welke de wil alleen vaa haren Go:l voor haar verdraaglijk maakt; zij aanziet met vreugd den dood als het eenig middel om Hem te bezitten en Hem nooit meer te vergrammen ; zij brandt door een geheim, hevig en gloeiend vuur, dat haar in Gods tegenwoordigheid , in en voor God verteert; zij behoort aan zich zelve niet meer, msar aan Hem dien zij meer dan zichzelve bemint ; zij zoekt, zij vindt, zij ziet overal haren God; hare vreugde en haar geluk in deze wereld is : te lijden, zich te vernederen, zichzelve te verzaken, zich te versterven, eu aan alles wat zinnelijk is te sterven , om het hart van haren God te winnen. Zij gelooft, zij hoopt, zij bemint ten hoogste, door den eerbied, de achting en verkleefdheid, die zij voor den bewerker van haar geloof, van hare hoop en van hare liefde heeft. God bestaat, zegt zij, en dat is genoeg voor mijn geluk, voor mijnen troost, en voor mijne blijdschap. God verdient dat men Hem diene; Hij wil dat ik dit of dat voor Hem doe en lijde; Jesus Christus heeft het wel voor mij gedaan en geleden : ziedaar de beweegredenen, die haar doet werken en lijden. Zij houdt zich niet tevreden met zich in alles aan Gods geboden te onderwerpen, maar volgt nog zijne genegenheden in, eu rekeat het zich tot eene wet zijn welbehaoren te volbrengen. Kortom. eene ziel, die haren God bemint, leeft niet meer, maar God leeft in haar.

GEBED.

Kan ik U, o God der liefde! wel te dikwijls om liefde bidden, daar van haar mijne volmaaktheid en zaligheid afhangen ? Mocht ik zoo gelukkig

218 be navolging van jesus christus.

zijn de ware liefde te kennen en haren kraoh-tigen invloed te ontwaren ! Mochten de echte kenmerken daarvan zich meer en meer bij my vertoonen; welk een groot, onwaardeerbaar goed zoude ik bezitten ! God der liefde! stort mij eene reine , alles overtreffende liefde in. Wees Gij de mijne, en ik zij de uwe, eeuwig de uwe , alleen de uwe.

ZESDE HOOEDSTUK.

Oetr den toetssteen der ware liefde.

1. De Heer. Mjjn zoon! gij zijt nog geen sterk en welberaden minnaar.

2. De Geloovige. Waarom, Heer?

3. De He kr. Omdat gij wegens eene geringe tegenheid uw opzet laat varen en te gretig naar vertroosting omziet.

Een sterk minnaar staat pal bij de bekoringen en slaat aan des vijands listige ingevingen geen geloof. Gelijk Ik hem behaag in voorspoed, zoo mishaag Ik hem niet in tegenspoed.

4. Een welberaden minnaar ziet niet zoo zeer op des geliefden gifte als op des gevers liefde.

Hij hecht meer aan het hart dan aan het geschenk, en hij stelt al de gaven beneden den beminde.

Een edelmoedig minnaar berust niet in het geschenk, maar in Mij boven alle geschenken.

5. Daarom is alles niet verloren, al gevoelt gij u eens jegens Mij of mijne Heiligen minder welgezind dan gij wenschtet.

Die goede en liefelijke gesteldheid, welke gij somtijds ontwaart, is het uitwerksel der aanwezige genade en zekere voorsmaak van het

DERDE BOEK.

hemelsch vaderland, doch waarop gij niet te vee! mcogt steunen : want zij gaat, en zij komt.

Maar te strijden tegen de invallende kwade bewegingen des harten , en de ingevingen des Satans te verachten, is een teeken van deugd en groote verdienste.

6. Laat u dan niet ontrusten door vreemde voorstellingen, omtrent welke zaak ook ontstaan.

Houd u standvastig bij uw voornemen en uw oogmerk tot God gericht.

Ook is het geen bedrog, als gij soms schielijk in verrukking wordt opgevoerd en aanstonds tot de gewone ongerijmdheden des harten wederkeert : want dezen lijdt gij meer tegen uwen zin dan dat gij ze bewerkt. En zoo lang zij u mishagen en gij tegenstreeft, strekken ze u tot verdienste en niet tot schade.

7. Weet dat de oude vijand op allerlei wijze tracht uw verlangen ten goede te verhinderen en u van elke godvruchtige oefening af te trekken ; namelijk van de vereering der Heiligen , van de zalige overweging mijns lijdens, van de zoo nuttige herinnering uwer zonden, van de werkzaamheden over uw eigen hart en van het vast voornemen om in de deugd voort te gaan.

Daarom dringt hij u vele kwade gedachten op om u verdriet en afgrijzen te veroorzaken, ten einde u van het gebed en het godvruchtig lezen af te leiden.

Ook mishaagt hem eene ootmoedige schuldbelijdenis. Ja indien hij konde, hij zoude u van \'s Heeren tafel afhouden.

Geloof hem niet noch stoor u aan hem, hoe dikwijls ook hij u zijne bedriegelijke strikken spanne.

220 DE NAVOLGING TAN JESUS CHRISTUS.

Werp ze liem met verachting; terug als liij u

kwade en onreine gedachten ingeeft, en zeg tot hem : „Weg onreine geest! bloos, rampzalige! gij zijt wel zeer onrein, om mij znlke dingen in het oor te blazen.quot;

„Wijk van mij, snoodste verleider! gij zult geen deel aan mij hebben; maar Jesus zal als een krachtig strijder met mij zijn, en gij zult bescha itnd staan. quot;

„ Liever wil ik sterven en alle smart lijden dan met u instemmen.quot;

„ Zwijg en verstom ! Ik zal uiet meer naar u hooren , hoeveal moeielijkheden ook gij mij aandoet. De Heer is mijn licht en mijn heil, wien zoude ik vreezen ? Be Heer is mijne levenskracht: voor wien zoude ik sidderen ? Al stonden er ook legers tegen mij op. mijn hart zonde niet vreezen. De Heer u mijn helper en mjn verlosser. (Ps. 16.)

8. Strijd dan als een goe.d krijgsknecht, en valt gij soms uit zwakheid, herneem den moed meer dan te voren en vertrouw op mijne overvloediger genade, lüaar wacht u zeer voor ijdel zelfbehagen en hoogmoed.

Daardoor toch worden velen in dwaling gebracht ea vervallen somtijds tot eene ongeneeslijke blindheid.

Dat de val dier hoogmoedigen, die zich dwaselijk zooveel verbeelden, u tot behoedzaamheid en steeds tot ootmoed strakke.

OEFENING.

Ik begrijp, dat de ware lietde voor God meer kan bestaan, in voor Hem de dorheid des geestes , de smakeloosheden en lastige bekoringen te verduren , zonder ze nochtans te volgen, dan in het

DBRDE BOEK.

onuaiigeii Tan den inwendigen snaak, de zoetheid en Teitroostingen ; waut in deze laatste ontvangt men veel van zijnen God, maar in de eerste geeft men Hem veel. In de eene«bemint men de gavin Gods, en in de andere bemint men Htm zeiven en zijnen heiligen wil, bij voorkeur van al zijne gaven; en de liefde, die ons God doet beminnen voor hetgene Hij is, is volmaakter dan die, welke ons Hem doet beminnen voor hetgene Hij ons geeft. O, welk groot vermaak schept God in het aanschouwen van tene ziel, die altijd op zichzelve waakt, om haar hart van de minste gebreken te bevrijden ; die zich altjjd met bare plichten bezig houdt, uit eerbied voor zijne geboden en door verkleefdheid aan zijnen heiligen wil; en die allijd edelmoedig is om al de ongeregelde bewegingen te bestrijden, welke hare begeerlijkheid en de. bekoringen dis duivels in haar doen oprijzen ! Eeoe ziel, die aan zichzelve niets toelaat of zich niets virgeeft; die haar htst doet om te, beantwoorden aan de inzichten, die God over haar heeft, om zich in al wat. menschelijk is te vernietigen , en in zich het rijk der eigenliefde uit te roeien, zulk eene ziel neemt tol regel vau haar gedragdeze grondstelling van de ware liefde : ATlts om aan God ie heho.gtn, tn niets om mijzelve Ie voldoen. Waar wat het hart van God verrukt, is, te zien, dat. die ziel, waarlijk door de sterkte en de genade van zijnen geest bekleed , in den strijd tegen hare driften , niets kan verdragen wat aan het welbehagen van God zou sujjdig wezen ; van te zien , zeg ik, dat. zjj ^eenen troost noch eenigo zichtbare hulp vraagt, zoekt oi ontvangt, en haar vermaak stelt in het genoegen, dat God neemt van haar te zien lijden, zonder

222 de navolging van jesu3 christus.

zelfs verzekerd te wezeu dat Hij er vermaak\' ia neemt. Hare onderwerping en vergeving zjjn haar trooat en hare hulp; zij acht zich gelukkig , een slachtoffer voor de liefde van haren God te wezen.

g e b e b.

Ja , myn God ! nog veal heb ik te leeren, eer mijne liefde gezegd kan worden de proef te hebben doorgestaan. Nog in vele opzichten moet ik haar gebrekkig noemen. Ik heb U lief, maar is het niet veelal om uwe gaven, om eenig voordeel? De minste bekoring, het minste ongeval doet mij wankelen. Wil mij in uwe liefde sterker maken en vau eigenliefde zuiveren; dat ik U liefhebbe om Uzelven, dat niets in staat zij mij van U af te trekken !

ZEVENDE HOOFDSTUK.

Dat inen de genade onder de hoede der nederigheid moet verbergen.

1. De Heer. Mijn zoon! het is voor u nuttiger en veiliger de genade der godsvrucht te verbergen, u daarop niet te verheffen noch veel daarvan te spreken en u niet te veel te achten , maar eer uzelven te verachten en te vreezeu dat zij eenen onwaardige gegeven is.

Men mag niet te veel hechten aan eene gesteltenis, welke zoo ras tot het tegendeel kan overslaan.

Bedenk bij het genot der genade hoe ellendig en beroofd gij zonder de genade pleegt te zijn.

Noch ligt de voortgang van het geestelijke

DERDE BOEK.

leven alleen daarin, dat gij de genade der vertroosting bezit; maar daarin dat gij met ootmoedige zelfverzaking en geduld hare onthouding verdraagt; zoodat gij dan niet in het ge-gebed vertraagt; noch uwe overige gewone oefeningen geheel terzijdestelt; maar dat gij volgens uw best vermogen en doorzicht gewillig doet wat gjj kunt en u wegens de dorheid of benauwdheid, welke uwe ziel ontwaart, niet geheel verwaarloost.

2. Velen toch zijn er die, zoodra het huu niet naar wensch gaat, terstond ongeduldig en traag worden.

\'s Menschen weg is immers niet altoos iu zijne macht; maar het komt God toe te geven en te troosten , wanneer Hij wil en zooveel Hij wil en wieu Hij wil, volgens zijn welbehagen en niet meer.

Kenige onvoorzichtigen hebben zich wegens de genade der godsvrucht in het verderf gestort , omdat zij meer wilden doen dan zij vermochten ; geen acht gevende op de mate hunner geringheid, maar liever de neiging des harten volgende dan het oordeel des verstands.

En daar zij meer ondernamen dan Gode be-hagelijk was, daarom hebben zij de genade spoedig verloren.

Aldus werden zij die in den hemel wilden nestelen, beroofd en aan hunne nietigheid overgelaten, opdat zij, verarmd, leeren mochten niet op eigen wieken te vliegen maar onder mijne vleugelen te schuilen.

3. Zij die in den weg des Heeren nog nieuwelingen en onervaren zijn, kunnen licht bedrogen en teleurgesteld worden, tenzij zij zich door den raad van verstandigen laten leiden.

22-i 1)£ NAVOLGING VAN JESUS CHUISTOS.

Of willen zij liever hun eigen zin volgen dan meer ervarenen geloof geven, dan zal liun einde gevaarlijk zijn, zoo zij namelijk van bun eigen begrip niet willen terugkomen.

Zij die zichzelven wijs genoeg zijn, laten zich zelden nederig door anderen geleiden.

Beter is weinig kennis en een gering verstand met- ootmoed , dan groote schatten van geleerdheid met ijdel zelfbehagen.

Beter is weinig te hebben, dan veel waarover gij u kondet verhoovaardigen.

Hij handelt niet voorzichtig genoeg die zich geheel aan de vreugde overgeeft : vergetende zijn\'- vorige armoede en de ingetogene vreeze des Heereu, welke steeds beducht is de aangeboden genaden te verliezen.

En ïiij is ook niet sterk genoeg van geest di zich, ten tijde van tegenspoed en het geringste ongeval, te wanhopig gedraagt en minder vertrouwelijk dan het behoort omtrent Mq denkt en gevoelt.

amp;. Wie in vredestijd te gerust heeft willen ziji , zal dikwijls in oorlogstijd te neerslachtig en te vreesachtig bevonden worden.

Wist gij altoos nederig en bij uzelven klein te zijn, en uwen geest wèl te regelen en te be-smren, gij zoudt u zoo licht niet aan gevaar blootstellen noch aanstoot vinden.

Het is een goede raad : ontwaart gij in u dea geest van godsvrucht, overweeg hoe het zal zijn als dat licht u verlaten heeft.

Er. gebeurt dit, denk dat het licht dra kau wederkomen , hetwelk Ik u voor een tijd ontnomen heb tot uwe behoedzaamheid en mijne Teiheerlijking.

DEBDE BOEK.

5. Eene zoodanige beproeving is dikwijls nuttiger dan dat het u altoos wélga naar uwen wensch.

Want de verdiensten zijn niet daarnaar te meten, of iemand velerlei openbaringen en vertroostingen hebbe , noch of hij bedreven in de Schriften zij of in een hoogen rang geplaatst; maar of hij in waren ootmoed gevestigd zij en met de liefde Gods vervuld; of hij de eer van God altoos zuiver en volkomen beooge, ot hij zichzelven niets achte en waarlijk versmade, en meer behagen vinde in van anderen veracht en vernederd dan geëerd te worden.

OEFENING.

In den staat van onschuld, zou de mensch God met gewilligheid, gemak en volheid zijner liefde gediend hebben, omdat alles in hem zonder liefde aan zijne geboden zou onderworpen geweest zijn; maar in den staat van zonde, waarin wij zijn, kunnen wij God bijna niet dienen dan met on-ophoudelijk tegen onszelven te strijden: noch Hem beminnen zonder onszelven te haten : en wij doen bflna niets voor Hem, dan dit, hetwelk wij tegen ons doen. Derhalve moeten wij ons ootmoedig aan de smakeloosheden, aan de dorheid en aan het verdriet, dat wij in onze oefeningen van godsvrucht ontmoeten, onderwerpen : wij moeten in de inzichten van God treden, en ons eene verdienste maken van Hem zoeken te behagen , zonder onszelven te bevredigen; en als slachtoffers zijner liefde, onze vernietiging aanvaarden , om Hem te eeren; wij moeten gelgk zijn aan de lamp, die voor het allerheiligste Sacrament brandt, en aan de kaars gedurende het

15

226 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

heilige misoffer, die door het vuur allengs vernietigd wordt, om de vernietiging van den Zaligmaker op het Altaar te eeren. Indien eene oprechtChristene ziel kende, hoe zeer een bedrukte staat een heilige en zaligmakende staat kan wezen , een staat van zuivere en beproefde liefde voor God, eindelijk een staat, waarin men zich zeiven noch zoekt, noch zich in iets vindt, en waarin men alleen God zoekt en vindt, welke achting zou zij voor zulk eenen staat niet hebben ! Welke zorg zou zij niet dragen om er nut uit te trekken, dat wil zeggen, om met geduld te lijden, om met kloekmoedigheid den Heer te verdragen , en om niets uit kracht van kwellingen na te laten! Indien meu wel overtuigd en doordrongen ware van de voortdurende verdiensten van den staat van dorheid, als men dien zonder morren verdraagt, dan zou men ongetwijfeld trachten aan de inzichten van God te beantwoorden, die ons hierdoor wil brengen om ons zeiven menschelijker wijze in iets te zoeken, om Hem in alles te bevredigen en ons eene ware verdienste van ziju welbehagen te maken. Men zou zich gelukkig achten de voldoening vau zijn hart voor die van het hart van God op te offeren, van voor Hem te wijken, en zich van zijne plichten te kwijten, zonder het vermaak te genieten van te weten dat men Hem behaagt.

GEBED,

Ook ik, o God! mag mij niet verheffen op een voorrecht dat ik zoo spoedig kan verliezen, op eene gesteltenis welke zoo ras voorbij kan zijn. Welke groote gunsten mij ook te beurt vallenik behoor mij ootmoedig te gedragen en

dt5kde boek.

het geringste van mijzelven te denken. Zulk een gemoedsgesteldheid is U aangenaam en verzekert mij van uwe goedgunstigheid. Dat zij mij dan steeds onderscheide; dat ik in ootmoed wan-dele en daarin gevestigd blijve !

ACHTSTE HOOFDSTUK.

yHoe gering men zich moet achten in het oog •eau God.

1. De Geloovige. Ik zal spreJcen tot mijnen Heere! hoewel ik stof e.n asch ben. (Gen. IS)

Zoo ik mij voor iets meer acht, zie, Gij stelt U tegen mij, en mijne overtredingen geven eene ware getuigenis die ik niet weerleggen kan.

Maar verneder ik mij, eu maak ik mij tot niets; leg ik alle zelfverbeelding af en breng ik mij tot stof, gelijk ik ben, dan zal uwe genade mij gunstig en uw licht mijn hart nabij zijn.

Eu dan zal alle zelfverbeelding , hoe gering ook,, in de diepte mijner nietigheid verzwolgen worden en voor eeuwig vergaan.

Daar vertoont gij mij aan mijzelven, wat ik ben, wat ik was en waartoe ik gekomen ben : want ik ben niets, en ik wist het niet!

Worde ik aan mijzelven overgelaten, zie, dan ben ik niets en geheel zwakheid; maar werpt Gij spoedig weder een blik op mij, dau wordt ik aanstonds sterk en met nieuwe vreugde vervuld.

En hoe wonderbaar dat ik zoo aanstonds weder worde opgebeurd en zoo vriendelijk door u ontvangen, ik, die door eigene zwaarte steeds naar beneden hel.

238 de navolging van jesbs ch11istus.

2. Dit is het werk uwer liefde , die mg onverdiend voorkomt en in zoo vele noodwendigheden bijstand biedt, die mij ook voor groote gevaren behoedt, ja om de waarheid te zeggen, aan ontelbare rampen ontrukt.

Want door mijzelven verkeerdelijk te beminnen heb ik mijzelven verloren, maar door U alleen te zoeken en oprecht te beminnen, heb ik mijzelven en tevens n gevonden, en ben door üefde in mijne nietigheid nog dieper gezonken, omdat Gij, o Beminnenswaardigste! aan mij weldoet boven alle verdienste, ja boven hetgeen ik zoude durven hopen of begeeren.

8. Wees dan gezegend, o mijn God! dat, hoezeer ik al uwe weldaden onwaardig ben, uwe edelmoedigheid en oneindige goedheid toch nimmer ophouden wel te doen, zelfs aan ondankbaren en verre van U afgewekenen.

Doe ons tot U wederkeeren, opdat wij dankbaar , nederig en ü toegewijd mogen zijn ; want Gij zijt ons heil, onze kracht en sterkte.

oefening.

Wanneer men eenige gevoelens van ijdelheid of welbehagen jegens zichzelven ontwaart, moet men slechts een oogenblik den onuitputtelijken grond zijner bedorvenheid aanmerken en als den afgrond zgner ellenden peilen, om die beweging van hoovaardigheid van het begin af uit te doo-vce. Immers, hoe zou men zich dit algemeene onvermogen, hetwelk men voor het bovennatuurlijke goed gevoelt, kunnen voorstellen, die ongeregelde neiging en helling tot het kwaad, die verblindheid van onzen geest, die boosheid van ons hart, die woede der driften welke altijd

DERDE BOEK.

tegen de rede opstaan ; kortom , hoe zou men zich kunuen voorstellen wat meu is, en wat men gevoelt te zijn , zonder zichzelven klein te achten en onder alle schepselen te verootmoedigen ? Maar als men zich beschouwt ten opzichte van God, indien men denkt op hetgeue Hij is, en wij voor zijne oogen zijn , namelijk een niet, zondaars, maar zondaars met duizende schelmstukken beladen, die wij wel weten bedreven te hebben, maar die wij niet weten of ze ons vergeven zijn geweest, zwakke en brooze schepselen, die zoo ongestadig in het goede en zoo gestadig in het kwaad zijn; helaas! misschien stervelingen, die voor de oogen van God leven en sterven in den staat van zoude, eu verdienen het voorwerp van zgnen eeuwigen haat te wezaa : toe is het mogelijk, wanneer wij dit overwegen , dat wij aan eene gedachte van ijdelheid kuuuen toegeven? Ach! het is maar al te waar, dat als men voor zichzclveu eenige achting heeft, men zichzelven miskent eu vergeet.

GEBED.

God! ook ik mag vragen : wie ben ik om met U te spreken? Ik, stof en asch. Ja ik gevoel mijne nietigheid eu erken het openlijk dat mijne lippen niet rein genoeg zijn om uwen heiligen naam te noemen. Maar zul dit bewustzijn mij ternederslaan ? Neen ! Gij zijt mijn Vader eu houdt niet op mij wèl te doen. Dat dit gevoel mij steeds beziele, en ik oubi^rispelijk voor U wandele. Dan zal ik onbeschroomd mogen naderen en U met recht Vader mogen uoemcn.

230 be navolging van jjisos chkistds,

NEGENDE HOOFDSTUK.

Dat men alles tot God, als het laatste einde moet terugbrengen.

1. De Heek. Miju zoon! ik moet uw hoogste en laatste einde wezen, zoo gij waarlijk gelukkig wilt worden.

Door deze bedoeling zullen uwe neigingen gezuiverd worden, die zich vaak verkeerd tot uzelven en de schepselen nederbuigen.

Want zoodra gij in iets uzelven zoekt verkwijnt gij en verdort.

Breng dus alles tot Mij als de bron terug : want ik ben het die alles geeft.

Beschouw alles als vloeiende uit het hoogste goed; waarom ook alles tot Mij, als tot zijnen oorsprong, moet worden teruggebracht.

2. Uit Mij putten klein en groot, arm en rijk levendig water , als uit eene levende bron ; terwijl zij die Mij vrij en gewillig dienen, genade voor genade zullen ontvangen.

Maar wie buiten Mij wil roemen of in eeuig bijzonder goed zijn vermaak nemen, zal niet in de ware vreugde bevestigd worden noch opgeruimd van harte zijn ; maar hij zal op velerlei wijze belemmerd en benauwd worden.

Gij moogt u dan van het goede niets toeschreven; ken ook aan geen mensch de deugd toe, maar geef alles aan God, zonder wien de mensch niets heeft.

Ik heb alles gegeven. Ik wil alles terughebben en eisch ten strengste daarvoor dankzeggingen.

3. Dit is eene waarheid waardoor dc ijdel-heid der roemzucht verdreven wordt.

DERDE BOEK,

Eu zijn de hemelsche genade en ware liefde eens binnengegaan, dan zal geen nijd , noch kwelling des harten, noch eigenliefde plaats vinden.

Want de goddelijke liefde overwint alles en ontwikkelt al de krachten der ziele.

Zoo gij recht verstandig zijt zult gij u in Mij alleen verheugen, op Mij alleen hopen : want niemand is goed, dan God alleen , (Matth. 19) die boven alles te loven en in alles te prijzen is.

OEFENING.

Heb in al uwe werken eene zuivere en oprechte meening om den Heer te behagen, en tracht hem al den roem van bet goed, dat Hjj verricht, te geven, daar Hij de oorsprong en de volheid is van alle goed. Draag nergens roem op dan in uwe ellenden, en stel uwe eer in ze menigmaal aan eenen barmhartigen God op te offeren, die behagen schept in eene ziel, die door de over-wegiug barer nietigheid getroffen is. Houd u niet op met gedachten van ijdclheid en welbehagen jegens uzelven, of met het verlangen om van anderen geacht en geëerd te worden; want God , zegt de koninklijke Profeet, ovedekt met schaamte en verachting degenen, die den lof der men-schen najagen en hen willen behagen. Het eenige middel, dat gij bezit om God te behagen en zijn hart te winnen, is uzelven te versmaden en te haten.

GEBED.

Gij mijn God! zijt mijn hoogste goed , Gij behoort ook mijn hoogste doel, mijn laatste einde te zijn. Wat heb ik dat ik van U niet heb

232 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHIUSTÜS.

onivangeu, Wat goeds bezitten de schepselen waarvan Gij de bron niet zijt ? Van U komt alle goed, in U zijn wij, leven wy en bewegen wij ons. Dat deze gedachte bij mij levendig blijve en mij tot dankbaarheid aanzette. Wees Gij mijn hoogste goed; wees Gij ook mijn hoogste doel waarnaar ik onophoudelijk streve.

TIENDE HOOFDSTUK.

Hoe gmoaglyk het zij, met verachting der viereld, God te dienen.

1. De Geluovige. Nu, Heer! zal ik andermaal spreken en niet zwijgen. Ik zal in de ooren van mijnen God, van mijnen Heer en Koning, die in de hoogte is, zeggen :

Hoe groot is het goed. o Heer ! dat Gij hebt weggelegd voor hen die TI vreezen. (Ps. 30)

Maar wat zijt Gij voor hen die U beminnen, wat voor hen die U van ganacher harte dienen!

Waarlijk onuitspreeklijk is het genoegen uwer aanschouwing, hetwelk Gij verleent aan hen die U beminnen.

Daarin vooral hebt Gij mij het zoete uwer liefde getoond, dat Gij mij het aanzijn gegeven hebt toen ik nog niet was, en mij toen ik verre van U afdwaalde tot uwen dienst teruggebracht hebt, en mjj bevolen hebt U te beminnen.

2. o Bron der eeuwige liefde! wat zal ik van U zeggen ?

Hoe zoude ik U kunnen vergeten, die U verwaardigd hebt mijner te gedenken ook toen ik verdord en bedorven was ?

Gij hebt boven alle hoop uwen dienstknecht

DERDE BOEK.

barmliartigheid bewezen , en hem , boven alle verdienste , genade en vriendschap betoond.

Hoe zal ik U die gunst vergelden ? Het is toch aan allen niet gegeven om met verzaking van alles der wereld vaarwel te zeggon en het kloosterleven te omhelzen.

Is het dan iets groots dat ik U diene, wien alle schepsel dienen moet ?

Het mag mij niet groot schijnen ü te dienen; maar dit liever schijnt mij groot en bewonderenswaardig , dat Gij TJ verwaardigt zulk een arme en onwaardige tot uwen dienstknecht op te nemen en onder uwe geliefde dienstknechten te plaatsen.

3. Zie, al wat ik heb en waarmede ik U dien is het uwe.

In waarheid, Gij dient mij omgekeerd meer dan ik U.

Zie! hemel en aarde, welke Gij tot \'s mensclien dienst geschapen hebt, staan gereed en doen dagelijks hetgeen Gij hun hebt opgelegd.

En dit is nog weinig. Ook de Engelen hebt Gij ten dienste des mensclien bestemd.

Maar wat dit alles nog te boven gaat, Gij hebt U zelfs verwaardigd den mensch te dienen en beloofd üzelven aan hem te zullen geven.

4. Wat sal ik U voor al die ontelbare weldaden wedergeven ?

Ach ! dat ik ü dienen mocht al de dageu mijns levens! Ach! dat ik slechts een dag U waardig dienen konde !

Inderdaad Gij zijt allerlei dienst, allerlei eer en eeuwigen lof waardig.

Waarlijk Gij zijt mijn Heer en ik uw arme dienstknecht; ik ben verplicht U uit alle krach-

834 DE NAVOLGING VAN JESUS CHMSTUS.

ten te dienen en mag nimmer iu uwen lof verflauwen.

Dit wil ik, dit verlang ik ; en wat mij mocht ontbreken, verwaardig Gij dat aan te vullen.

5. Het is een groots eer, een groote roem U te dienen en om uwentwille alles te versmaden.

Want zij die zich gewillig aan uwen allerheiligsten dienst onderwerpen, zullen groote genade bekomen.

Zij die om uwentwil alle vleeschelijke genoegens hebben verzaakt, zullen den aangenamen troost des H. Geestes vinden.

En zij zullen eene groote vrijheid des harten genieten, die om uwen naam den engen weg hebben ingeslagen en alle wereldsche zorgen versmaad.

6. O aangename en genoeglijke dienst van God, waardoor de mensch waarlijk vrij en heilig wordt!

o Heilige staat der kloosterlijke dienstbaarheid , die den mensch gelijk maakt aan de Engelen , behaaglijk aan God, geducht voor de duivelen en by alle geloovigen achtenswaardig!

o Aannemens- en altoos wenschenswaardige dienst, waardoor het hoogste goed verdiend en eene eeuwigdurende vreugde verkregen wordt.

OEFENING.

Zich alle genaden onwaardig oordeelen ; aan al diegenen beantwoorden, welke men van God ontvangt; Hem al de glorie geven van de getrouwheid, die men voor Hem heeft; Hem dikwijls bedanken voor de goedheid, welke Hij gehad heeft, van ons in onze dwaling op te zoeken , en ons na zoo vele zonden te ontvangen;

derde boek.

alles van zijne barmhartigheid te hopen, en zich geheel in zijne handen stellen : ziedaar wat eene oprecht christene ziel moet doen , die w.eet wat Jesus Christus voor haar is, en wat zij voor Hem moet wezen.

Gelukkig als men in zich niets ontmoet, hetwelk eenig gevoelen van ij delheid of zelfbehagen kan voortbrengen! Gelukkig eene ziel, die niet verplicht wordt uit zichzelve te gaan, dan om in God te verblijven ! O , hoe geschikt is het gevoelen zijner ellende, om ze in het hart van eenen barmhartigen God te stellen! En hoe zeer verplicht ons de ondervinding, die men heeft van het onvermogen tot alle goed , en van de neiging tot alle kwaad, het alleen met God te houden, en dikwijls tot Hem onze toevlucht te nemen!

GEBED.

Hoe zoude ik U, o God! kunnen vergeten zonder de ondankbaarste uwer schepselen te zijn ! Wie zal de weldaden optellen mij onwaardige bewezen ? En ik zoude U niet dienen , U, die allerlei dienst, allerlei eer waardig zijt en dezen dienst met de beste zegeningen bekroont ? Laat mij nimmer zoo ondankbaar zjjn. Uw wil zij mijn genoegen, dien te volbrengen mijne zaligheid! Gij zijt mijn Heer, ik ben uw dienaar; Gij mijn Vader, ik uw kind.

ELFDE HOOFDSTUK.

Dat men de legeerten zijns harten moet toetsen en matigen.

1. De Heer. Mijn zoon! gij hebt nog veel

236 de navolging tan jesus chkistüs.

te leeren dat gij nog; niet genoeg geleerd hebt.

De Geloovige. Wat is dat Heer?

De Hker. Dat gij uwe begeerten geheel naar mijn wil schikt en geen minnaar van uzelven zijt, maar een ijverig nastrever van mijnen wil.

Uwe begeerten ontvlammen u dikwijls en drijven ii geweldig voort; maar overweeg of gij meer te mijner eere dan te uwen voordeele aangedreven wordt.

Ben Ik uwe bedoeling, dan zult gij wèl tevreden zijn hoe Ik ook beschikke; maar schuilt er nog iets van eigenbelang onder , zie dat is het wat u hindert en bezwaart.

2. Wacht u dan dat gij u te veel verlaat op eene begeerte, opgekomen zonder Mij raad te vragen, opdat u naderhand niet berouwe of mis-hage hetgeen u tevoren beviel en waarvoor gij, als het beste, ijverdet.

Want niet elke neiging die goed schijnt, moet aanstonds gevolgd worden; maar ook niet alle tegenovergestelde beweging aanstonds vermeden.

Het is nuttig zich somtijds ook bij goede oefeningen en begeerten te beteugelen ; opdat gij niet door ontijdigheid tot verstrooiing des geestes vervalt, of door tuchteloosheid anderen aanstoot geeft, of ook door den tegenstand van anderen onverwachts verward en ternedergesla-gen wordt.

3. Somtijds zelfs moet men geweld gebruiken en der zinnelijke neiging kloeken wederstand bieden, zonder te letten op hetgeen \'t vleesch al of niet wil, maar dit alleen behartigende, dat het vleesch ook zijns ondanks den geest onderworpen zij.

Ja zoolang moet gij het tuchtigen en tot on-

DERDE BOEK.

dorwerping dwingen, totdat het tot alles gereed zij en leere zieh met weinig te vergenoegen, in het eenvoudige vermaak te vinden en over geenerlei ongeval te morren.

OEFENING.

Men moet zyne begeerten volgens den wil van God regelen, ze volgens de beweging zijner genade matigen, en ze allen schikken om aan Hem te behagen. De ware boetvaardigheid des harten bestaat : in de vurigheid zijner begeerten te bedwingen, in hare hevigheid tegen zichzelven te keeren, en in ze allen te vereenigen om God te behagen. De heilige oefening der zelfverloochening, die volstrekt ter zaligheid aller Christenen noodig is, en die den geest des Evangelies, den plicht van ons Doopsel en de onvermijdbare ver-bindtenis van eenen Christen uitmaakt; die oefening, zeg ik, bestaat geheel, in het bedwingen zijner ongeregelde neigingen , in het schikken van zijne onverschillige en natuurlijke begeerten tot een bovennatuurlijk einde, en in het verzekeren zijner begeerten ter zaligheid , door de volbrenging der goede voornemens; dewijl een bovennatuurlijk en verdienstelijk leven, waarin men de begeerte met de werking vereenigt, tot de zaligheid noodig is.

GEBED.

Ook ik, o God ! heb nog veel te leeren. Te vaak heb ik van mijne begeerten de beste gedachten, zonder mijne bedoelingen wel beproefd te hebben; terwijl een blinde ijver, door eigenliefde geleid, mij tot gevaarlijke uitersten mede-sleept. Doe mij toch in alles voorzichtig zijn.

238 de navolging van jesüs christus.

Dat ik mijne begeerten eerst wel beproeve, van alle eigenliefde zuivere en aan uwen wil onderworpen houde ; dat geene zinlijkheid mtj beheer-sche, maar in haar meester blijve.

TWAALFDE HOOFDSTUK.

Over het oefenen der lijdzaamheid en het hestrijden der kwade lusten.

1. De Geloovige. Mijn Heer en mijn God ! gelijk ik zie, is geduld mij zeer noodzakelijk ; in dit leven toch ontmoeten ons vele tegenhedeu , en hoe ik ook mijnen vrede zoeke te verzekeren, mijn leven kan zonder strijd en smart niet zijn.

De Heer. Zoo is het, mijn zoon! Ook wil Ik niet dat gij zulken vrede zoekt, die vrij van bekoring zij of geenen tegenspoed ontware; maar dat gij ook dan denkt den vrede te hebben gevonden , als gij door velerlei tegenheden beproefd wordt.

2. Zegt gij, dat gij niet veel kunt verdragen; hoe zult gij dan het vagevuur doorstaan ?

Van tweederlei kwaad moet men altoos het minste kiezen. Om dan de eeuwige py nen der toekomst te ontgaan, tracht de tegenwoordige ongevallen om Gods wille geduldig te verdragen.

Meent gij dat de lieden dezer wereld niets of weinig te lijden hebben ? Dit zult gij niet bevinden, al zoekt gij de weelderigsten.

3. De Geloovige. Maar zij hebben toch vele genoegens , zij volgen hun eigen zin en daarom achten zij weinig hunne kwellingen.

De Heer. Dit zij zoo. Zij hebben wat zij willen : hoe lang, meent gij, zal dat duren ?

BERDE BOEK.

Zie, als rook zullen de rijken dezer eeuw verdwijnen , en van de vroegere vreugde zal geene herinnering overig zijn.

Maar zelfs terwijl zjj nog leven, kunnen zg niet zonder bitterheid, verdriet en kommer erbjj berusten.

Want in dezelfde zaak waarin zij vermaak zoeken, vinden zij dikwijls eene gevoelige straf.

En hun geschiedt recht dat zij, daar zij ongeregeld vermaken zoeken en volgen , zich daaraan niet zonder schande en bitterheid overgeven.

4. O , hoe kortstondig, hoe bedriegelijk, hoe ongeregeld en schandelik zijn deze allen !

En nochtans zoo dronken en verblind zijn z^j dat zij het niet beseffen; maar, als stomme dieren, veroorzaken zij hunner ziele den dood, en dat om een weinig genots in dit vergankelijk leven 1

Gij dan , mijn zoon ! willig uwen lusten niet in, maar beteugel uwe begeerten. (Eccli. 18.)

Verlustig u in den Heer, Hij zal u geven wat wc hart verlangt. (Ps. 36.)

5. Inderdaad, wilt gij waar genoegen smaken en overvloedig door Mij getroost worden , zie, het verachten van al het wereldsche en het verwerpen van alle lage genoegens zal u tot zegen zijn en overvloed van troost geven.

En hoe meer gij u aan der schepselen troost onttrekt, te genoegelijker en sterker troost zult gÜ bij Mij vinden.

Maar daartoe kunt gij niet aanstonds zonder eenige droefheid en een moeielijken strijd komen.

Eene ingewortelde gewoonte zal zich verzetten, doch deze zal door eene betere gewoonte overwonnen worden.

240 DE NAVOLGING VAN JESUS CHEI3TUS.

Het vleesch zal daartegen morren, maar de ijver des geestes zal het beteugelen.

De oude slang zal u aanzetten en tergen ; maar door het gebed zult gij haar verjagen, en daarenboven door nuttigen arbeid den hoofdingang afsluiten.

OEFENING.

De ware vrede bestaat, in de ootmoedige en standvastige onderwerping aan Godswil, in de hevigste kwellingen, in de grootste bekoringen, en als gij in uzelven niet meer zult vinden dan opstand, onrust en verdriet, en dit alles in de handen van God stelt. Het is hierin dat gij de ware rust van eene ziel zult vinden, die, op zichzelve niet steunende, niet anders dan in God bestaat, door het vertrouwen en de onderwerping. Zich ontmaken van alles wat ons behaagt, alles wat ons kwelt van de hand des Heeren aanvaarden , alles wat ons tegenstaat overwinnen, ziedaar het ware middel om in vrede te wezen.

GEBED.

Hoe troostend, o God! zijn mij uwe woorden! Ja, geduld en moed zijn mij onontbeerlijk, wil ik onder den last des levens niet bezwijken. Yeel heb ik te dragen, veel te bestrijden; maar wie is er op aarde die geene tegenheden heeft? Niemand, zelfs de slaaf der ondeugd niet. Laat dan , bid ik U, uwe genade mij steeds vergezellen. Versterk mij in den strijd, dien ik tegen mijzelven voeren moet. Door U vermag ik alles, zonder U niets.

DEEDB boek.

DEETIENDE HOOFDSTUK.

Over de gehoorzaamheid van een nederig onder-

hoorige, naar het voorbeeld van Jems Christus.

1. De Heee. Mijn Zoon! wie zich aan de gehoorzaamheid zoekt te onttrekken, onttrekt zich aan de genade, en die zijn bijzonder voordeel zoekt, zal het gemeenschappelijk verliezen.

Wie zich niet gewillig en vanzelf zijnen overste onderwerpt, toont dat zijn vlecsch hem nog niet volkomen gehoorzaamt, maar dat het nog dikwijls mort en tegenstreett.

Daarom leer u aanstonds aan uwen overste onderwerpen, zoo gij uw vleesch wilt ten onder brengen.

Want eerder wordt de uitwendige vijand overwonnen, wanneer de inwendige mensch niet in wanorde is.

Geen lastiger nog slimmer vijand is er voor de ziel dan gij uzelven zijt, als gij met den geest niet wel samenstemt.

Wilt gij over vleesch en bloed zegevieren, gij moet inderdaad tegen uzelven eene ware minachting opvatten.

Want omdat gij uzelven nog te ongeregeld bemint, daarom aarzelt gij u volkomen aan den wil van anderen te onderwerpen.

2. Maar wat groots is het dat gij, die stof zijt en nietigheid, u om Gods wil aan een mensch onderwerpt, daar Ik, de Almachtige en Allerlioogste, die alles uit niets geschapen heb, Mij om uwentwil den mensch ootmoedig onderworpen heb.

2i2 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS

Ik ben de nederigste en geringste geworden, opdat gQ door mijnen ootmoed uwen hoogmoed ïoudt overwinnen.

Leer gehoorzamen, stof! Leer u vernederen, slijk en aarde! en u onder de voeten van allen buigen.

Leer uwen wil verbreken en u tot alle onderwerping schikken.

3. IJver tegen uzelven en laat geen hoogmoed in u leven.

Toon u zoo onderworpen en gering, dat allen over u kunnen gaan en u als het slijk der straten vertreden.

Wat hebt gy te klagen, nietig menscb ? Wat kunt gijjSnoode zondaar, inbrengen tegen hen die u bestraffen, gij die God zoo vaak beleedigd en de hel zoo dikwijls verdiend hebt ?

Omdat uwe ziel dierbaar was voor mijn aangezicht, daarom heeft mijn oog u gespaard , opdat gij mijne liefde zoudt erkennen en voor mijne weldaden steeds dankbaar zijn, en opdat gij u altoos tot ware onderwerping en tot ootmoed zoudt schikken, en de verachting, u door anderen aangedaan, geduldig verdragen.

OEFENING.

t¹ Men moet zich niet tevreden stellen met uitwendig te gehoorzamen, en in zaken die gemakkelijk zijn, maar men moet ook uit ganscher harte en in de moeielijkste dingen gehoorzaam wezen. Want hoe lastiger het ous valt te gehoorzamen , hoe meer verdienste men heeft. Zou men zich niet kunnen onderwerpen aan eenen wensch, om God, nadat men gezien heeft, dat

derde boek.

God zich voor ons aan de meusclieu heeft onclar-worpen, ja aan zijne beulen zelfs?

Jesus Cbristus heeft geheel zijn leven willen gehoorzaam wezen, ja gehoorzaam tot deu dood dos kruises; en ik zou mijn leven niet willen doorbrengen met te gehoorzamen, en van de gehoorzaamheid mijne verdienste en mijn kruis maken? De onafhankelijkheid is het aandeel van eenen God, en Hij is menseh geworden om van een ieder ai te hangen, en om de afhankelijkheid in zich te heiligen. Ik wil mij dan naar het voorbeeld van eenen onderdanigen, athankelijken en gehoorzamen God schikken, en over niets in m^j, noch zelfs over mijnen eigen wil beschikken.

GEBED.

Hoeveel, o mijn Heiland! doet zich bij mij nog te overwinnen op. Hoe meer ik uwe lessen aanhoor, hoe meer ik daarvan de waarheid gevoel. Neen, ik beu inijzelven nog geen volkomen meester, anders zoude ik mij gereeder too-uen om mijn eigen wil te verbreken en aan anderen onderworpen te zijn. Leer mij ook hierin inijzelven belieerschen. Dat uw voorbeeld mij beschame en dat uw ootmoed miju hoogmoed overwinne !

VEERTIENDE HOOFDSTUK.

De overweging van de verborgen oordeelen Gods , een middel tegen zelfverheffing.

1. De Geloovige. Gij dondert, o Heer! over mij uw oordeelen en schudt al mijne beenderen van vrees en schrik; mijne ziel is zeer ontsteld.

344 DE NAVOLGING VAN JES0S CHRISTUS.

Ik sta verbaasd, en overweeg dat ook de hemelen niet zuiver zijn in uw oog.

Hebt Gij in uwe Engelen boosheid gevonden en hen niet gespaard, wat zal van mij worden ?

Sterren zijn van den hemel gevallen, en ik stof, wat vermeet ik mij ?

Menschen wier werken lofwaardig schenen zijn diep gevallen, en die het brood der Engelen aten zag ik lust vinden in zwjjnendral.

2. Er is dan geene heiligheid, zoo Gij o Heer! uwe hand onttrekt.

Geene wijsheid baat, zoo Gij nalaat haar te besturen.

Geene sterkte is vermogend, zoo Gij ophoudt die te ondersteunen.

Geene kuisehheid is veilig, zoo Gjj haar niet beschermt.

Geene eigene behoedzaamheid baat, zoo uwe heilige hoede niet daarbij komt.

Want door U verlaten, zinken wij en vergaan, maar door U geholpen, richten wij ons op en leven.

Want wij zijn onbestendig, maar worden door U versterkt; wij zijn lauw, maar worden door ü ontvlamd.

O, hoe nederig en laag moet ik van mijzelven deuken, hoe gering het achten, zoo ik iets goeds sehiju te hebben.

O, hoe diep moet ik mij onder uwe ondoorgrondelijke oordeelen vernederen, o Heer! daar ik in mij niets anders vinde dan een niet, ja louter niet.

o Zware last 1 o grenzelooze zee! waarin ik van mij niets terugvinde dan een volstrekt niet!

Waar is dan eeue schuilplaats voor roem? Waar hei betrouwen op eigene deugd ?

DERUP! BOEK.

In de diepte uwer oordeelen over tnij is alle ijdele roemzucht verzwolgen.

3. Wat is alle vleesch voor uw aangezicht ? zal het leven roemen tegen zijn termeerder. (Is. 29. Rom. 9.)

Hoe kan hij, wiens hart waarlijk Gode onderworpen is , door vleitaal hoogmoedig worden ?

Wien de waarheid zich onderworpen heeft, dien zal de gansche wereld niet verhoovaardi^eu; en die op God zijne geheele hoop gevestigd heeft, zal door den lof ook van allen niet bewogen worden.

Want ook zij die spreken, zijn allen niets; zij gaan met den klank hunner woorden voorbij. Maar rfes Ile.eren teaarheidblijft eeumig. (Ps. 116.)

OEFENING.

De ondoorgrondelijkheid der oordeelen Gods , voor wiens oogen alle mensch slechts een niet en zonde is, moet alle gevoel van trotschheid in onze ziel uitdooven en haar treffen bij bet besef van Gods heiligheid en zuiverheid , en het gedenken aan den grond van onzuiverheid en verdorvenheid, dien wij in ons dragen. Een engel zondigt, God kan hem niet verdragen; Hij verwerpt hem om eene enkele zonde uit zijn hart en uit zijn paradijs. De mensch zondigt, en Hij verdraagt hem; Hij opent voor hem zijn hart en zijnen hemel, indien hij door eene spoedige en oprechte bekeering tot Hem wil wederkomen. Laten wij uit het eene eenen diepen afschrik voor de zonde en eene heilzame vrees voor Gods rechtvaardigheid opvatten, en uit het andere een vast vertrouwen in zijne barmhartigheid stellen , niet om haar te misbruiken, met onze boetvaar-

24!) dh navolging van jesüs christüs.

diglieid uit te stellen, maar om ons aan te moequot; digen haar te beoefenen, en met te trachten eene volkomene erkentenis voor al zijne weldaden te hebben.

GEBED.

Geen beter middel, o God! tegen zelfverheffing dan te overwegen wat ik ben. Ja, ik ben een niets, een zwak ellendig schepsel; aan mij-zelven overgelaten, verval ik tot allerlei dwaasheden en ongeregeldheden. Uwe band alleen kan mij staande houden , uwe hoede rag beveiligen. Ach ! onttrek mij dan uwen bijstand niet, en laat het bewustzijn dien niet te kunnen ontberen alle opwellingen van hoogmoed bij mij onderdrukken.

VIJFTIENDE HOOFDSTUK.

Hoe men zich hij al het wenscJielijke moet gedragen , en hoe men moet hidden.

1. De Heer. Mijn zoon ! bij alles moet gij zeggen : „ Heer! als het U behaaglijk is, dat het dan dus geschiede!

„Heer! zoo dit strekke tot uwe eer, het geschiede in uwen naam !

„ Heer! zoo bet U dunkt dat het mij voegt en Gij het nuttig oordeelt, geof dat ik het tot uwe eer aanwende.

„ Maar ziet Gij dat iets mij schadelijk on het heil mijner ziel niet bevorderlijk is, neem dan van mij zulke begeerte weg. quot;

Want niet elke begeerte is van den H. Geest, al schijnt zij den menscli recht en goed.

Het is moeielijk naar waarheid te beoordeelen of een goede dan een kwade geest u aanzette

derde boek.

om dit of (iat te begeeren, alsmede of gij dcor uw eigen geest bewogen wordt.

Velen werden op het einde bedrogen , die in den beginne meenden door een goeden geest gedreven te zijn.

2. Wat zich dan ook aan uwen geest als weu-sehenswaardig veitoone, gij moet het altoos in de vreeze Gods en in ootmoed des harten wen-schen en vragen; vooral moet gij, met zelfverzaking, alles geheel aan Mij overlaten en zeggen :

„Heer! Gij weet wat bet beste zij. Dat dit of dat geschiede naar uw welbehagen.

„Geef wat Gij wilt en zooveel Gij wilt, en wanneer Gij wilt.

„Doe met mij volgens uwe oogmerken, zoo als Ü het meest behaagt en uwo eer het meest bevordert.

„ Plaats mij waar Gij wilt, en beschik in alles vrij over mij.

„ Ik ben in uwe hand, draai en wend mij om en om.

„Zie! ik ben uw dienstknecht, tot alles bereid : want niet voor mij, maar vcor U begeer ik te leven; mocht ik dat waardig en volmaakt doen!quot;

3. De Geloovige. Goederlierenste Jesus! geef mij uwe genade, opdat zij met mij zij en met mij arbeide en mij ten einde toe bijblijve.

Geef dat ik altoos wensche en wille hetgeen U het aangenaamst en meest behaaglijk is.

Uw wil zij de mijne, en mijn wil volge altoos den uwen en strooke daarmede volkomen.

Laat m^n willen en niet willen met het uwe overeenstemmen ; dat ik nooit iets anders kunne willen of niet willen dan hetgeen Gij wilt of niet wilt.

248 DE NAVOLGING VAN JESU3 CHRISTUS.

4. Geef mij aftesterven alles wat wereldsck is, en om uwentwil gaarne in deze wereld veracht en onbekend te zijn.

Geef dat ik, boven alles wat ik wensch, in U ruste en mijn hart in U vrede vinde.

Gij zijt de ware vrede des harten, Gij de eenige rust. Buiten U is alles zwaar et\\ onrustig.

In dezen vrede dan, dat. is in U, het eenigst hoogste en eeuwige goed, zal ik slapen en run ten. ( Ps. 4.) Amen.

OEFENING.

Dewijl God alles wil wat ons overkomt, en dat Hij het wil voor ons welzijn en voor onze zaligheid, zoo moeten wij ons in alles aan zijnen heiligen wil overgeven, dat wil zeggen in de oefening ; 1° Met niets te willen dan hetgeen God wil, en het willen gelijk Hij dit wil en als Hij dit wil. 2° Ons nooit van zijnen heiligen wil door eene vrijwillige ontrouw verwijderen , en nimmer aau ons hart toelaten iets te zeggen of te doen, wat met den wil van God strijdig is. 8° Nooit uit eenig inzicht zondigen, en ons niet tegen God stellen in hetgene Hg van ons wil.

Er is slechts een sterk en standvastig voornemen noodig om alles te doen, te laten en te lijden hetgene Hij wil of van onze getrouwheid zou willen, om ons slachtoffers van zijne liefde en van zijn welbehagen te maken, en ons op aarde datgene te doen beginnen, wat wij hopen in den hemel te blijven doen. Laat ons dus den Heer dikwijls bidden, dat zijn wil in ons hier op aarde geschiede, gelijk hij in ons in eeuwigheid zal geschieden.

derde boek.

GEBED.

Vader! uw wil geschiede ! Uw wil is de beste, de wijste. Gij weet het beste wat ons dienstig is, terwijl wq maar al te vaak het noodige doorzicht missen. Dat dan van nu af uw wil alleen het richtsnoer mijner begeerten zij : dat mijn wil aan den uwen volkomen onderworpen blijve. Doe met mij in alles naar uw heilig welbehagen. Zie, ih ben in uwe hand, uw dienstknecht tot alles bereid. Uw wil zij de mijne; want Gij zijt mijn vader, en ik ben uw kind.

ZESTIENDE HOOFDSTUK.

Bat men hij God alleen waren troost moet zoeken.

1. De Geloovige. Alles wat ik tot mqnen troost verlangen of bedenken kan, wacht ik niet hier maar in de toekomst.

Want al had ik alleen al de verkwikkingen der wereld en al koude ik al de genoegens genieten , zoo is het zeker dat zij van geenen langen duur kunnen zijn.

Gij dan , mijne ziel! kunt geen volkomen troost, geen volmaakt genoegen vinden tenzij bij God, den trooster der armen, den beschermer der ootmoedigen.

Wacht, mijne ziel! een weinig, wacht op de beloften van God, en gij zult in den hemel overvloed van alle goederen hebben.

Maar zoo gij de tegenwoordige te ongeregeld najaagt, dan zult gij de eeuwige en hemelsche verliezen.

Het tegenwoordige zij tot uw gebruik, het eeuwige trekke uw verlangen.

350 DE NAVOLGING VAN JESU3 CHRISTUS.

Geen tijdelijk goed kan verzadigen, dewijl gij niet geschapen zijt om dat te genieten.

3. Al bezaat gij ook alle geschapene goederen, zoo zoudt gij niet gelukkig noch zalig kunnen zijn; maar in God, die alles geschapen heeft, is uw volkomen zaligheid en uw geluk gelegen.

Niet zooals die den dwazen minnaars der wereld toeschijnt en door hen wordt geroemd, maar zocals de goede geloovigen van Christus verwachten, en waarvan de geestelijkgezinden en zuiveren van harte , wier omgang in den hemel is, somtijds een voorsmaak hebben.

3. IJdel en kortstondig is alle menschelijke troost; waar en zalig is die, welken men inwendig door de Waarheid ontvangt.

Een, godvruchtig mensch draagt overal zijn trooster Jesus met zich om, en zegt tot hem;

„Blijf mij bij, Heere Jesus! in alle plaatsen en tijden.

„ Dit zij mijn troost, allen menschelijken troost gaarne te willen ontberen!

„ En wordt ook uw troost onthonden, dat dan uw wil en rechtvaardige beproeving mijn grootsten troost uitmaken.

„ Gij zult toch niet altoos vergramd zijn en niet eeuioiglijk bedreigen. (Ps. 102.)

OEFENING.

Geil is het middenpunt onzer harten, zegt de H. Augustinus , en zij zullen altijd omustig leven, zoo lang zij in Hem niet zullen rusten; dit is, zoo Jang als zij, aan zichzelven en aan de schepselen verkleefd, hun geluk buiten God zullen zoeken. Men moet zich dan onthechten aan alles wat God niet is, zich van alles afschei-

DJSKDB BOEK.

(leu, als dood zijn vnor nllea, om liet ware geluk te bezitten , hetwelk eene ziel in God vestigt. Zeggen w\\j dus niet, gelijk de wereldlingeu: gelukkig zij, die alles wat zij verlangen in overvloed hebben, en aan welke noch goederen, noch wereldsche vermaken outbreken ! Laat ons liever zeggen : gelukkig een hart, voor hetwelk God alleen genoegzaam is! Gelukkig een Christen, die niet bemint, dan datgene, wat hii altijd zal beminnen!

o E B £ u.

Ja, Heer ! waarachtig is uw woord. Hoe dikwerf dacht ik mij aan het aardsche te bevredigen en zag ik m^j bedrogen! Het is zooals Gij zegt, al de aardsche goederen te samen kunnen my niet bevredigen, dewijl ik voor verhevener en meer duurzame goederen ben bestemd. Gij, o God ! kunt alleen m\\jn trooster en volkomen bevrediger zijn. Wees Gij \'t dan ook en blijt mij bij : zoo zal ik allen menschelijken troost kunnen ontberen.

ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.

Bat men alle zorg op God moet nerpen.

1. De Heek. Mijn zoon! laat mij met u doen zooals Ik wil. Ik weet wat u dient.

Gij denkt als een mensch, uw gevoelen is in vele dingen volgens hetgeen menschelijkc aan-doeniugen ingeven.

2. De Geloovige. Heer! het is waar hetgeen Gij zegt. Uwe zorg veor mij is grooter dan alle zorg die ik voor mijzelven kan hebben.

Hij toch staat zeer waggelend, die niet al zijue zorgen op U werpt.

253 de navolging tan jesus christus.

Daarom, o Heer! als maar mijn wil oprecht en vast aan U gehecht blijft. doe dan met mij wat U behaagt.

Want wat Gij met mij doet, het kan niet dan goed zijn.

Wilt Gij dat ik nog in de duisternis blijve, wees gezegend, en wilt Gij dat ik in het licht zij, wees insgelijks gezegend.

Verwaardigt Gij U mij te troosten , wees gezegend, en wilt Gij dat ik gekweld worde, wees evenzeer gezegend.

3. De Heer. Mijn zoon! zoo moet gij gesteld zijn, verlangt gij met Mij te wandelen.

Gij moet even bereid zijn om te lijden als om u te verblijden; gij moet even gaarne in armoede en behoefte als in overvloed en rijkdom leven.

4. De Geloovige. Heer! wat U ook behage over mij te laten komen, ik zal het voor U gewillig lijden.

Ik wil onverschillig het goede en het kwade, het zoete en het bittere, het blijde eu het droevige van uwe hand aannemen , en U voor alles wat mij overkomt danken.

Behoed mij voor alle zonden, en ik zal dood noch hel vreezen.

Verwerp mij slechts niet voor eeuwig en schrap mij niet uit het boek des levens, dan schaadt het mij niet, welke kwellingen ook over mij komen.

oefening.

Om den vrede in onrust te bewaren , moet onze wil in God onwankelbaar zijn en God altjjd tot doeleinde hebben, dat wil zeggen, dat men in de oefening moet geschikt zijn, om alles van de

derde boek.

hand en van het hart van God, van zijne rechtvaardigheid en goedheid, met eene ootmoedige onderwerping aan zijn welbehagen te ontvangen. Goed en kwaad, gezondheid en ziekte, voor-en tegenspoed, vertroosting en mistroostigheid , bekoring en vrede, inwendige vertroostingen, beproeving en kastijding, alles moet in eene ziel met ootmoed; geduld en onderwerping ontvangen worden, als komende van de hand Gods ; en dit is het eenige middel om den vrede te midden der grootste beroerten aan te treffen.

GEBED.

Aan wien, o God ! zoude ik mijne zorgen beter kunnen toevertrouwen dan aan U, die de lotgevallen uwer kinderen zoo wijselijk bestuurt? Ik leg dan al mijne zorgen in uwen schoot neder. Gij weet wat mij het beste is. Belieft het U mjj met voorspoed te zegenen, ik zal U loven; wilt Gij mij met tegenspoed bezoeken, ook daarvoor zal ik U danken. Bewaar mij voor het allergrootste kwaad, de zonde; al het overige zij U overgelaten!

ACHTTIENDE HOOFDSTUK.

Dat men de rampen des levens, naar het voorbeeld van Christus, met gelijkmoedigheid moet dragen.

1. De Heeu. Mijn zoon ! om uwer zaligheids wille ben Ik van den hemel nedergedaald : Ik heb uwe ellenden op Mij genomen niet uit dwang maar getrokken door liefde, opdat Gij geduld zoudt leeren en de tijdelijke rampen gewillig dragen.

254 1)e navolging van jesus christus.

Want van het uur mijner geboorte, tot mijn verscheiden aan het kruis, ontbrak het Mij nooit aan lijrlenssmart.

Ik heb groot gebrek aan tijdelijke gosderen gehad en dikwijls velerlei klachten over Mij gehoord.

Met zachtmoedigheid verdroeg Ik beleedigin-gen en smaad ; voor weldaden ontving Ik ondankbaarheid , voor wonderwerken laster, voor mijne leer berispingen.

2. De Geloovige. Heer! dewijl Rij in uw leven geduldig waart en daardoor vooral het bevel uws Vaders volbracht, zoo is het billijk dat ik, ellendige zondaar, naar uwen wil in geduld het uithoude, en den last van dit verderfelijk leven om mijner zaligheids wille zoolang drage, als het U zal believen.

Hoe zwaar ook de last van het tegenwoordige leven drukke, het is toch nu door uwe genade zeer verdienstelijk gemaakt. Ook door uw voorbeeld en de voetstappen uwer Heiligen is het den zwakke draaglijker en helderder geworden.

En ook is daaraau meer troost verbonden dan voorheen onder de Oude Wet, toen de toegang ten hemel gesloten bleef, en ook de weg ten hemel scheen duisterder, toen zoo weinigen moeite deden om het hemelrijk te zoeken.

Zelfs ook zij, die toen rechtvaardig en ter zaligheid geroepen waren, konden het rijk der hemelen niet binnengaan, voordat door uw lijden en heiligen dood de schuld afgedaan was.

3. O, hoeveel dank moet ik U niet bewijzen, dat Gij U verwaardigd hebt mij en allen geloo-

DERDE BOEK.

vigen den rechten en zekeren weg naar het eeuwig koninkrijk te toonen !

Want uw leven is onze weg, en door heilige lijdzaamheid gaan wij tot U, die onze kroon zijt.

Waart Gij ons niet voorgegaan en hadt Gg ons niet onderwezen, wie zoude moeite doen om te volgen ?

Helaas! hoevelen zouden niet verre achterblijven , zoo zij op uw heerlijk voorbeeld niet konden staren !

Zie! wij blijven nu nog lauw, nadat wij zoo vele wonderwerken en leeringen gehoord hebben; wat zoude het zijn , indien wij zulk een groot licht niet hadden om U te volgen?

OEFENING.

Dikwijls moeten wij op het smartvol lijden des Zaligmakers denken, die voor ons de straften, welke wij schuldig waren, heeft geboet, en dit om ons op te. wekken om behoorlijk te lijden. Het lijden dat God ons overzendt, zijn proef-ivrningen om onze getrouwheid te doorgronden, of rechtvaardige straffen om onze ongetrouwheden te tuchtigen. Wij moeten het met eene ootmoedige onderwerping en in den waren geest van boetvaardigheid aannemen. Gelukkig noa;, dat wij aan de goddelijke rechtvaardigheid in den tijd mogen voldoen, om Gods goedheid in eeuwigheid te mogen aanschouwen.

De grootste kwelling die wij hebben , is ons zclven te verdragen. De opstand onzer driften, de bitterheden van ons hart, de droefgeestigheid van onzen aard, de ongeregeldheden onzer gedachten, en geheel ons eigen is zoo strijdig aan God, zouden een kruis wezen dat zeer mooie-

256 be navolging van jesus christus,

lijk te dragen is, tenzij wij menigmaal dachten aan het geduld, waarmede God ons verdraagt; en dat wij moeten navolgen, in onszelven te verdragen. Laat ons dan trachten in kwellingen te leven en ze geduldig aanvaarden, om met den troost te sterven , dat onze zonden door het goede gebruik der smarten van dit leven uitge-wischt zijn , welke het noodzakelijkste geduld is tot de zaligheid van eenen Christen.

GEBED.

Hoe kan ik, o God! over eenig lijden klagen, daar ik in Jesus uwen Zoon een voorbeeld heb! Bij droeg den zwaarsten last! verdroeg allerlei lijden , en mij zoude reeds het geringste lijden ondraaglijk vallen ? Dat mijn oog op dezen grooten voorganger gevestigd blijve, en ik mij bevlijtige zijn voetspoor te drukken. Dat ik van Hem geduld leere : zoo mag ik mij in waarheid een leerling van Hem noemen , en zie ik mijn geduld door Hem bij U bekroond.

NEGENTIENDE HOOFDSTUK.

Over het verdragen van smaad.

De ware geduldige.

1. De heee. Wat zegt gij, mijn zoon? Houd op met klagen by de overweging van mijn lijden en dat mjjuer Heiligen.

Gij heht immers nog niet tot bloedvergieten» toe gestreden. (Hcbr. 12)

Wat gij lijdt is weinig in vergelijking van hen, die zooveel geleden hebben, die zoo hevig bekoord , zoo zwaar verdrukt en op zoo velerlei wijze beproefd en geoefend zijn.

DERDE BOEK.

Gij moet u dus het zwaardere van anderen voor den geest brengen, opdat gij het geringere te lichter moogt dragen.

En komt het u zoo gering niet voor, zie toe of uw ongeduld daarvan niet de oorzaak zij.

Doch het moge klein of groot zijn, beijver u om alles geduldig te dragen.

2. Hoe beter gij u tot lijden schikt, zooveel te wijzer handelt gij en te meer verdient gij.

Ook zult gij alles lichter dragen, als gij u door moed en oefening daartoe voorbereidt.

Zeg niet : „ dit kan ik van dien mensch niet verdragen, ook behoef ik zoo iets niet te lijden; want hij heeft mij groote schade gedaan en verwijt mjj dingen waaraan ik nooit gedacht heb. Van een ander zoude ik gaarne verdragen, wat ik zoude meenen te moeten verdragen.

Dwaas is dusdanige gedachte, welke de deugd des gedulds niet in aanmerking neemt, noch van wien zij bekroond zal worden, maar eer let op personen en aangedane beleedigingen.

3. Hij is de ware geduldige niet, die niet wil lijden dan zooveel hem goeddunkt en van wien het hem belieft.

Maar de ware geduldige ziet er niet op door wien hij geoefend worde, of hij zijn overste of zijnsgelijke of een mindere, of het een vroom en heilig dan een boos en nietswaardig mensch zij.

Maar hoeveel en van welk schepsel ook en hoe dikwijls hem eenig kwaad overkome, alles neemt hij zonder onderscheid nit Gods hand met dankbaarheid aan en houdt het voor een groot gewin : want niets, hoe gering ook, indien men het slechts om Gods wil Ijjdt, kan bij God ou-beloond blijven.

17

258 DE NAVOLGING VAN JiSSUS CHRISTUS.

4. Wees derhalve steeds bereid tot den strijd, zoo gij de zege wilt behalen.

Zonder strijd kunt gij de kroon des gedulde niet bekomen.

Wilt gij niet lijden, gij wilt niet gekroond worden; maar verlangt gij gekroond te worden , strijd dan kloekmoedig, verdraag met geduld.

Zonder arbeid komt men niet tot rust; zonder strijd behaalt men geene overwinning.

5. De Geloovige. Dat mij, o Heer! door uwe genade mogelijk worde: wat mij van nature onmogelijk schijnt.

Gij weet hoe weinig ik verdragen kan en hoe ras ik bij het opkomen van den geringsten tegenspoed ternederl igge.

Laat elke oefening van verdrukking mij om uwen naam behaaglijk en wenschclijk worden : want om uwentwil te lijden en gekweld te worden is allerheilzaamst voor mijne ziel.

OEFENING.

. De oefening van het geduld bestaat: 1. In alle wederwaardigheden van de hand Gods te ontvangen. 2. In alles met onderwerping te lijden,

3. In nooit over eenige tegenspraak te klagen.

4. In te gelooven, dat er ons , na de hel verdiend te hebben, geen ongelijk noch onrechtvaardigheid kan wedervaren. 5. In geene klachten dan over onszelven te doen. 6. In niets te zeggen als men ontsteld is. 7. In God voor het kwaad, zoo wel als voor het goed te bedanken. 8. Eindelijk, en dikwerf met Job te zeggen: De Heer had het mij gegeven, de Heer heeft het mij ontnomen, zijn naam zij geprezen. Ziedaar, welke de oefening moet wezen, die ter zaligheid van

derde boek,

alle christenen noodzakelijk is, en die nochtans in de ehristene wereld zoo zeldzaam gevonden wordt; want er is niemand, of hij lijdt veel, eu weinigen die behoorlijk lijden.

Een lang en standvastig geduld in de wederwaardigheden , is eene zeer krachtige boetpleging om de zonden uit te wisschen, welke God niet tweemaal straft; en wanneer Hij ons in dit leven tuchtigt, toont Hij ons hierdoor, dat Hij ze in het andere niet zal straffen.

GEBED.

Hoe meer ik, o God! uw woord overweeg, hoe meer ik mijzelven beschouw , hoe noodzakelijker ik voor mij de oefening van geduld houde. Maar ach! hoe verzet zich daartegen mjjne zinlijkheid ! Gij weet hoe weinig ik verdragen kan en hoe dra ik , bij het geringste windje van tegenspoed bezwijke. Leer mij meer en meer mijzelven overwinnen, en laat mij door uwe genade datgene mogelijk worden, wat mijner zinlijkheid zoo vaak onmogelijk schijnt.

TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over de hekenteim van eigene zicahlind en over de rampen des levens.

1. De Geloovige. Ik zal tegen mij mijne on-gerechtigheid belijden; (Ps. 31) ik zal, o Heer! voor U mijne zwakheid belijden.

Dikwijls is het eene geringe zaak, welke mij terueerslnat en bedroeft.

Ik neem voor my kloekmoedig te gedragen; maar als eene geringe bekoring komt, overvalt mij groote angst.

3fi0 DE NAYOLGIisG VAN JESUS CHRISTUS.

Somtijds is het een allerellendigst ding, waaruit eene zware bekoring ontstaat.

En wanneer ik mij, omdat ik niets gevoel, een weinig veilig acht, dan bevind ik mij somtijds door een klein windje bijna overwonnen.

\' 2. Zie dan, o Heer! neder op mijne zwakheid en broosheid , U door en door bekend.

Ontferm U mijner en trek mij uit het dijk dat ik daarin niet hlijve deken (Ps. 68), opdat ik niet teenemaal neerslachtig blijve.

Dit is het dat mij zoo vaak ternedorslaat en voor U beschaamt , dat ik zoo licht val en zoo swak ben ter bestrijding van mijne driften.

En al komt het niet geheel tot toestemmino , is mij echter hunne aanvechting lastig en moeilijk , en het. verdriet mij zeer alzoo dagelijks in twist en strijd te leven.

Ook daaruit, wordt mijne zwakheid mij bekend, dat de verfoeilijke voorstellingen altoos veel lichter opkomen dan vertrekken.

3. Ach\' zeer vermogende (ïod van Israël! — gveraar der getrouwe zielen ! zie op den arbeid en druk van uwen dienstknecht neder, en sta hem bij in alles wat hij onderneemt.

Versterk mij met hemelsche kracht, opdat de oude mensch, het ellendige vleesch, den geest nog niet geheel onderworpen, niet de overhand krjjge, tegen hetwelk ik zoolang zal moeten strijden , als ik in dit zeer ellendige leven adem-hale.

Ach! wat is dit leven, waar rampen en ellenden niet ontbreken en alles vol is van strikken en vijanden.

Want de eene kwelling of bekoring wijkt niet, of de andere is daar; ja, terwijl een vorige

DEKDE BOi-K.

strijd nog duurt, komeu er onverwaolits meer andere op.

4. Hoe kan men dan een leven beminnen , dat zooveel bitterheids heeft en aan zoovele ram-psn en ellenden onderhevig is ?

Hoe noemt men het nog een leven. dat zooveel dood en verderf teelt ?

En nochtans bemint men het, en velen zoeken daarin hun genoegen.

Dikwijls verwijt men de wereld dat zij bedrie-gelijk en ijdel is ; nochtans verlaat men haar niet licht, wijl de begeerlijkheden des vleesches te veel de overhand hebben.

Want iets anders trekt tot het beminnen, iets anders tot het verachten der wereld.

Tot de liefde der wereld trekken de begeerlijkheid des vleesches, de begeerlijkheid der oogen en de hoovaardij des levens; maar de daarop billijk volgende straffen en de ellenden verwekken haat der wereld en verdriet.

5. Doch helaas! de kwade begeerte sleept de wereldschgezinde ziel mede, die het een wellust acht op doornen te liggen (Job 30), omdat zij de liefelijkheid van God en de innerlijke genoegens der deugd noch gekend noch gesmaakt heeft.

Zij daarentegen die de wereld volkomen versmaden en voor God onder eene heilige tucht zoeken te leven, zjjn niet onbekend met de goddelijke liefelijkheid, toegezegd aan alle ware ver-zakers, en zien het duidelijker in hoezeer de wereld dwaalt en op hoevelcrlei wijze zij bedrogen wordt.

262 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

OEFENING.

Het is niet genoeg zijne zwakheid en ellenrle te gevoelen en te kennen, als ook het gedurig gevaar waarin men zich bevindt, van zijne driften te volgen en in zonden te vallen; men moet zich nog hierover in Gods tegenwoordigheid verootmoedigen, met vertrouwen tot Hem zijne toevlucht nemen , steeds over de kwellingen onzer ballingschap zuchten, zich in de armen van den Zaligmaker werpen en op zijne goedheid steunen, tot Hem wederkeeren zoodra men gevallen is, zich na den val weder oprichten, en nooit in den staat van zonde, noch van lauwheid, of trouweloosheid, waartoe onze zwakheid ons aanzet, blijven voortgaan.

Dit leven is zoo vol bekoringen, wederwaardigheden en ellenden, dat het ondraaglijk wordt voor eene ziel, die haren God bemint en Hem vreest te beleedigen. Het middel, roept zij uit, van te leven zonder te zondigen! maar het middel van te zondigen en te leven? Hoe ! altijd vallen, altijd zich weder oprichten, altijd zijne driften bestrijden en altijd aan de ongeregelde neigin-gens gijns harten wederstaan! Dat is geen leven , dit is zonder ophouden sterven. Laat ons niet ophouden onze heerschende driften in te too-men, te bevechten en te overwinnen, aangezien hierin de verdienste van een bovennatuurlijk leven bestaat, hetwelk den hemel waardig is.

GEBED.

Opnieuw belijde ik voor U, o God ! mijne zwakheid. Zwak ben ik; dagelijks ontwaar ik daarvan de blijken. Niet slechts is de geringste

derde boek.

tegenspoed in staat om mij terneder te slaan , maar ook de geringste bekoring om mij te over-winnen. Ik ken het bedriegelijke der wereld, en echter laat ik mij door haar schynschoon verleiden. Dat dit bedrog eens ophoude ! Versterk mij door uwe kracht en doe mij over wereld en vleesch zegevieren.

EEN EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Lat men in God hoven alle goederen en gaven moet rusten.

1. De Geloovige. Gij dan, mijne ziel i rust boven alles en in alles steeds in den Heer: want Hij is de rust der Heiligen.

Geef, o allerliefste en beminnelijkste Jesus ! dat ik in U boven alle schepsel ruste, boven alle gezondheid en schoonheid, boven allen roem en eer, boven alle macht en waardigheid, boven alle wetenschap en vernuft, boven alle rijkdommen en kunsten, boven alle vreugde en blijdschap, boven alle faam en naam, boven alle genoegens en troost, boven alle hoop en belofte, boven alle verdienste en verlangen, boven alle giften en gaven welke Gij kunt geven en uitstorten, boven alle vroolijkheid en verrukking welke de ziel vatten en voelen kan ; eindelijk boven alle Engelen en Aartsengelen en boven het gansche hemelsch heir; boven alle zichtbare en onzichtbare dingen en boven alles, wat Gij , mijn God ! niet zijt.

2. Gij toch, Heere mijn God! zijt boven alles de beste ; Gij alleen de allerhoogste , Gij alleen de machtigste; Gij alleen de allergenoegzaamste en rijkste; Gij alleen de allerlieflijkste en troost-

264. DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

rijkste; Gij alleen de allerschoonste en allerbeminnelijkste; Gij alleen de alleredelste eu aller-roemrijkste; in Wien alle goed, tegelijk en volkomen is, en altoos was en aiju zal.

Daarom is alles gering en ongenoegzaam , wat Gij mij buiten Uzelven schenkt, of van Uzelven openbaart, of belooft, zoolang ik U niet aanschouwen noch volkomen genieten quot;mag.

Want mijn hart kau niet waarlijk rnsteu noch ten volle bevredigd worden, tenzij het in (J ruste en zich boven alle gaven eti boven alle schepsel verheffe.

3. o Jesus Christus! dierbaarste bruidegom ! zuiverste minnaar ! Heer van al het geschapene ! wie zal mij vleugelen eener ware vrijheid geven om tot U te vliegen en in U te rusten ?

O, wanneer zal het my vergund worden, geheel vry te zijn en te zien hoe lieflijk Gij zijt, Heere mijn God !

Wanneer zal ik mij volkomen met U vereenigen, zoodat ik door liefde tot U mijzelven niet gevoele, maar U alleen, boven alle besef en mate, op eene wijze aan allen niet bekend.

Doch thans zucht ik dikwijls en draag mijn ongeluk met smart : want in dit dal der ellende bejegent mij veel kwaads, dat mij dikwijls ontstelt, bedroeft eu benevelt, dat mij dikwijls hindert en aftrekt, aanlokt en verstrikt, zoodat ik geen vrijen toegang tot U hebbe en die genoe-gelijke omhelzingen misse, welke de zalige geesten steeds genieten.

Mochten mijne verzuchtingen en de menigvuldige kwellingen hier op aarde U bewegen!

4. o Jesus 1 glans der eeuwige heerlijkheid ! troost der ziele in hare vreemdelingschap 1 voor

derde boek.

U is mijn mond zonder spraak, maar mijn stilzwijgen spreekt tot ü.

Hoe lang toeft mijn Heer nog tot mg te komen ?

Dat Hij kome tot mtj, zijn armen dienst-kueclit, en mij verblijde; dat Hij zijne hand uit-strekke en eeu ellendige rukke uit allen angst!

O kom! kom ! want zonder U heb ik geen blijden dag noeli uur : Gij zijt mijne vreugde en zonder ü is mijne tafel ledig.

Ik ben ellendig gekerkerd en met kluisters beladen, totdat Gij mij door liet lielit uv/s bij-zijns verkwikt, mfl de vrijheid wedergeeft en mij uw vriendelijk aanschijn laat aanschouwen.

5. Dat anderen in plaats vau U iets anders zoeken wat zij willen : mij behaagt iutusschen niets en zal niets behagen, tenzij Gij mijn God! mijne hoop, mijn eeuwig heil.

Ik zal niet zwijgen noch ophouden met bidden, totdat uwe genade terugkeere en Gij inwendig tot mij spreekt.

De Heek. Zie, hier ben Ik. Zie Ik kom tot u, daar gij Mij hebt aangeroepen. Uwe tranen en de begeerten uwer ziele, uwe vernedering en droefheid des harten hebben Mij bewogen en tot u gebracht.

6. De Geloovige. Ja Heer! ik heb U geroepen, en ik heb verlangd U te genieten, gereed om alles om uwentwille te versmaden. Gij toch hebt mij eerst opgewekt, dat ik U moclit zoeken.

Wees dan gezegend, oHeer! die uwen dienstknecht deze goedheid bewezen hebt naar de menigte uwer barmhartigheden.

En wat heeft uw dienstknecht voor U nog meer te zeggen, dan dat hij zich voor U diep

266 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS.

vernedere, steeds indachtig zijner ongereclitig-heid en nietigheid.

Want onder al het wonderbare in hemel en op aarde is Uwsgelijke niet.

Overgoed zijn uwe werken, billijk uwe oor-deelen, en alles wordt door uwe voorzienigheid bestuurd.

Daarom , o wijsheid des Vaders! zij U lof en heerlijkheid. Dat mijn mond, mijne ziel en al het geschapene te samen U loven en prijzen.

OEFENING.

Men moet God stellen boven alles wat bestaat, en niet is wat Hij is; dat wil zeggen , dat men in de oefening zich moet toeleggen om zichzel-ven te verlaten, zich in alles te verloochenen, alle zelfvoldoening af te sterven , en zich hon-derde geoorloofde vermaken te ontzeggen, om zich te straffen over de zondige vermaken, welke men genoten heeft. Zich versterven, zich verlaten en zich voor God opofferen ; zich boven al het geschapene verheffen , om tot God te kunnen naderen en zich geheel in Hem te verliezen; in zich een voortdurcDden staat behouden van inwendige en opperste aanbidding voor God, voor wien alles in ons moet wyken ; Hem door onze werken en door de opoffering van alles, wat ons behaagt, als den volkomen Meester en den God van onze harten aanstellen ; door de liefde Gods in zoo verre doordrongen zijn , dat men niets meer smake dan Hem, in het paradijs dezer aarde, en als een voorsmaak van de eeuwigheid. Maar om hiertoe te geraken, moet men zich ontdoen van de vermaken des geestes, die denzelve verstrooien en van God aftrekken , van

dekde boek.

de verkleei\'dlieid des harten, die hetzelve aan het schepsel hecht, opdat de zu;I fransch vrij ea ontslagen van het slavenjuk harer driften, zoo als de koninklijke Profeet zegt, vleugels van eene duif neme, om tot God te vliegen en in Hem alleen te rusten.

GEBED.

Moclu ik zoo gelukkig zijn in Li , o God ! boven alles mijne rust te zoeken en ook te vinden! Konde ik mij boven het aardsche verheffen om mij te nauwer aau U te verbinden! Doe dat oogenblik waarnaar ik zoozeer verlang, dra verschijnen. Kom toch, HeereJesus! kom, verbreek de banden, die mij binden en in mijne vlucht belemmeren. Kom, troost mijn naar licht begeerig hart en verbind het aan U door zuivere, onbepaalde, allesovertreffende liefde.

TWEE EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over het gedenken van Gods menigvuldige weldaden.

1. De Geloovige. Heer! open mijn hart voor uwe wet en leer mij naar uwe geboden wandelen.

Geef mij dat ik uwen wil versta en met groo-ten eeried en eene ernstige overweging uwe weldaden zoo in het algemeen als in het bijzonder , gedenke, opdat ik ü daarvoor waardig dank betuige.

Maar ik weet en beken dat ik ook voor de geringste zaak U de schuldige dankzegging niet kan toebrengen.

Ik ben verre beneden al de goederen mij ge-

268 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

sclionkeu, eu als ik let op uwe verhevetilieid, dan bezwijkt mijn geest voor die grootkeid.

2. Alles wat wij hebben naar ziel en licliaam, en alles wat wij uitwendig ot inwendig op eene natuurlijke of bovennatuurlijke wijze bezitten, is uw geschenk en kondigt U aan als den liefderijke , weldadige en goede, van wieu wij alle goed ontvangen hebben.

Al heeft de eene meer, de andere minder ontvangen, alles is toch het uwe, eu zonder ü kan men niet het minste bezitten.

Hij die meer ontvangen heeft, mag niet roemen op zijne verdienste noch zich boven andereu verheffen, ook niet den mindere bespotten; want deze is de grootste en beste, die zichzelven het minste toeschrijft en in liet bedanken het nederigste en ijverigste is.

En wie zich voor den geringste van allen houdt en als den onwaardigste oordeelt, is het geschiktst om grootere gaven te ontvangen.

8. Die nu minder ontvangen heeft mag zich niet bedroeven noch kwalijk nemen, noch den meer bedeelde benijden : maar liever moet hij op Ü zien eu uwe goedheid te meer prjjzeu ; dat Gij uwe geschenken zoo mild, zoo om niet en zoo gewillig, zonder aanzien van persoueu uitdeeld.

Alles is uit U en daarom zijt Gij in alles te loven.

Gü weet wat eenieder nuttig is te geven , en waarom deze minder en die meer hebbe staat niet aan ons te beslissen, maar aan U, bij wien de verdiensten van ieder zijn bepaald.

4. Daarom, Heere God! acht ik het ook eene groote weldaad niet veel te hebben, waaruit naar

DERDE BOEK.

het uitwendige en volgens den mensch lof en roem voortkomt; zoodat iemand, bij de beschouwing van zijn eigen armoede en geringheid, deswegens niet alleen geen bezwaar of droefheid of misnoegdheid mag gevoelen, maar eer troost en groote vreugde, omdat Gij, o God! de armen en nederigen en bij de wereld verachten tot uwe vertrouwelingen en huisgenootcn verkoren hebt.

Getuigen zijn uwe Apostelen zeiven, die Gij als vorsten over de geheele aarde hebt gesteld.

Echter verkeerden zij in de wereld zonder klagen, zoo nederig en eenvoudig en zoo vreemd van alle list en bedrog, dat zij zich zelfs verheugden om uws naams wille smaad te lijden en datgene wat de wereld schuwt, met grooten ijver omhelsden.

5. Niets derhalve moet hem, die U bemint en uwe weldaden kent zoo verheugen, als uw wil over hem en het welbehagen uwer eeuwige beschikking.

Ja daarover moet hij zoo tevreden en getroost zijn, dat hij even gaarne de minste zoude willen blijven als een ander wenscht de grootste te zijn ; en evenzoo vreedzaam en vergenoegd op de laagste plaats als op de eerste; en even gaarne veracht en verworpen zelfs zonder naam en faam , als boven de overigen in de wereld geëerd en verheven.

Want uw wil en de ijver voor uwe eer moeten boven alles gaan, en hem meer troost en genoegen geven dan al de weldaden, hem geschonken of nog te schenken.

OEFENING.

Gelukkig eene ziel, die zich in hare oogen

270 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHRISTUS,

gering acht; die evenzeer tevreden is ouder anderen te staan, als anderen tevreden zijn boven allen geacht te worden; die al hare verdiensten en haar geluk stelt in onbekend, verworpenen versmaad te wezen; die even vurig verlangt de verachting en als alschriir der wereld te wezen, als anderen wenschen door haar geacht en geëerd te worden! Want die ziel stelt haar vermaak in het hart van God; zij is groot in de oogen van zijne Majesteit, en verdient door hare ootmoedigheid zijne grootste genaden. Om tot dieu graad van volmaaktheid te komen, moet men gaarne een onbekend en verworpen leven leiden : niets doen uit inzieht van geacht of geprezen te worden; zeer gaarne eene versmading en eeuen slechten uitval aanvaarden als iets dat wij verdienen, en met eene ootmoedige onderwerping de minachting, tegenspraak en den laster ontvangen; zich met schande voeden, gelijk Jesus Christus zich daarmede heeft gevoed, en het zich tot eer rekenen aan Hem gelijkvormig te zijn.

GEBED.

Hoe zal ik, o God! al de weldaden optellen die ik van U ontvangen heb? Ik verlies mij in deze diepte. Alles wat ik bezit, is uwe gave. Hij die meer bezit, mag zich daarop niet beroemen, gelijk hij zich niet beklagen mag die minder heeft: Gij toch weet hem dit tc vergoeden. Laat dit geloof mij steeds bezielen en tevredenheid inboezemen. Bewaar mij in voorspoed voor zelfverheffing en in tegenspoed voor mismoedigheid.

desde boek.

DRIE EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

De vier dingen die den vrede grootelijh bevorderen.

1. De Heek. Mijn zoon! nu zal ik u itan wes; des vredes en der ware vrijheid leeren.

2. De Geloovige. Doe, o Heer! wat Gij zegt: want ik hoor het gaarne.

3. De Heee. Leg u toe, mijn zoon! om liever den wil van een ander dan den uwen te (loeu.

Verkies steeds liever min dan veel te hebben.

Zoek altoos de laagste plaats en aan allen onderworpen te zijn.

Wensch steeds en bid dat de wil van God in u volkomen geschiede.

Zie, zulk een man treedt het gebied des vredes en der ruste binnen.

4. De Geloovige. Heer! deze uwe korte rede bevat in zich eene groote volmaaktheid. Klein is zij in woorden , maar vol van zin en overvloedig in vruchten.

Konde ik ze maar getrouw nakomen, dan zoude niet zoo licht ontroering in mij ontstaan.

Want zoo dikwijls ik mij onrustig en bezwaard gevoel; bevind ik dat ik van deze leer afgeweken ben.

Maar Gij, die alles vermoogt en wien de voortgang mijner ziele steeds ter harte gaat, vermeerder uwe genade te meer, opdat ik uw voorschrift nakomen en mijne zaligheid bewerken moge.

5. De Geloovige. Heere mijn God! verwijder U niet van mij; o mijn God! zie op te mijner Jmlpe. (Ps. 70) want zoo velerlei bedenkingen zijn bij

272 be navolging van jesus christus.

mij cpgdcomen en groote angsten, welke mijne ziel benauwen.

Hoe zal ik er onbeschadigd doorkomen? lioe er doorbreken ?

De Heer. Ik zal u voorgaan en de. troUchen der aarde vernederen. (Is. 43) Ik zal de deuren des kerkers openen en u verborgen schatten openharen. (Is. 45.)

De Geloovige. Heer! doe gelijk Gij zegt, en dat alle booze gedachten voor tiw aanschijn vlieden.

Dit is mjjne hoop en eenige troost, in alle benauwdheid tot U mijn toevlucht te nemen, op U te vertrouwen , U uit het binnenste des harten aan te roepen en uwen troost geduldig af te wachten.

6. Verlicht mij, goede Jesns ! met de stralen van het inwendig licht, en verdrijf alle duisternis uit de woning mijns harten.

Beteugel de veelvuldige verstrooiingen, en verijdel de bekoringen die mij geweld doen.

Strijd krachtig voor mij en overwin die booze dieren, ik bedoel de verlokkelijke begeerlijkheden , opdat er door uwe kracht vrede zij, en uw heilige tempel, die vau een zuiver geweten, van den overvloed uws lofs weergalme.

Gebied den winden en stormen ; zegt tot de zee: wees stil, en tot den noordenwind ; blaas niet meer , en er zal groote stilte zijn.

7. Zend mij utc lichten uwe waarheid: (Ps. 43) dat zij de aarde beschijnen : want ik ben een ledige en woeste aarde, totdat Gij mij verlicht.

Stort van boven uwe genade uit, en doortrek mijn hart met uwen hemelschen dauw. Giet de wateren der godsvrucht om de oppervlakte der

DEUiJE BOEK.

aarde te besproéien, opdat zij goede en zeer goede vruchten voortbrenge.

Beur mijne door den last der zonden neergedrukte ziel op, en richt al mijn verlangen ten hemel, opdat het mij, het liefelijke eener hoogere zaligheid gesmaakt hebbende, verdriete aan het aaidsche te denken.

8. Voer mij weg en ontruk mij aan allen vergankelijken troost der schepselen; want niets dat geschapen is kan mijn verlangen volkomen bevredigen noch vertroosten.

Hecht mij aan ü door den onverbreekbaren band der liefde : want Gij alleen zjjt den beminnende genoeg en buiten U is alles nietig.

OEFENING.

Niemand kan zich aan het gezicht, noch aan de rechtvaardigheid Gods onttrekken: men moet dan, 1° onophoudelijk over zichzelven waken; 2o aan zich niets vergeven noch toelaten wat den Heer mishaagt; 3° onder zijne oogen en onder zijne hand leven, dat wil zeggen, alles in zjjne tegenwoordigheid doen en met het inzicht van Hem te behagen ; 4° in alle omstandigheden de beweging zijner genade volgen, geen wederstand aan zijnen heiligen wil bieden, en geen oogen-biik uitstellen om dien te volbrengen, zoo dat men geenen tusschentijd stelle tusschen te kennen, te willen eu te doen, wat God wil dat wij doen. Niets is zoo aangenaam aan den Heer, dan zijn vertrouwen in Hem te stellen, alles op Hem te verlaten, eu zich geheel aan Hem over te geven, en in alles van Hem af te hangen. Gelukkig die ziel, welke, alles van de hand Gods aannemende, zich in alles aan zijnen heiligen wil

18

274 de navolging van jbsus christus.

onderwerpt, die niets wil dan hetgeen God wil, en alles wil wat haar overkomt, omdat God het alzoo wil.

GEBED.

Heere Jesus ! weinig zijn uwe woorden, maar ruim in beteekenis. Dierbaar zijn zij voor mijn hart, daar zij de middelen voorschrijven waardoor de ware vreugde verkregen wordt. O, mocht het dra daarvan de vruchten ontwaren ! Maar ach! Gij weet wat mij tot beletsel is; Gij kent het geweld mijner driften. Verlos mij daarvan en van hare verderfelijke gevolgen. Spreek slechts een woord en kalmte zal in mijn binnenste heerschen.

VIER EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Dat men moet vermijden naar eens anders gedrag nieuwsgierig te onderzoeken.

De Heer. Mijn zoon! wees niet nieuwsgierig en voed geene ydele zorgen.

Wat raakt u dit of dat ? Volg gij Mij.

Wat toch gaat het u aan, of deze dus of zoo gesteld zij, of gene dus of zoo handele of spreke?

Gij behoeft voor anderen niet te verantwoorden , maar zult voor uzelven rekenschap geven. Waarmede laat gij u dan in ?

Zie, ik ken allen: Ik zie alles wat onder de zon geschiedt. Ik weet hoe het met een ieder gesteld is; wat hij denkt, wat hij wil en wer-waarts zijne bedoeling gaat.

Aan Mij dus moet alles overgelaten worden. Gij dan, houd u in goeden vrede en laat den onrustige woelen zooveel hij wil.

DEKDE BOEK.

Wat hij gedaan of gezegd zal hebben zal op hem ncderkomen: want Mij kan hij niet bedriegen.

2. Wees niet bezorgd om de schaduw van een grooten naam, om de gemeenzaamheid met velen, noch om de bijzondere genegenheid der menschen ; want daaruit ontstaat verstrooiing en groote duisternis des harten.

Gaarne zoude ik mijn woord tot u richten en u geheimen openbaren, zoo gij zorgvuldig acht gaaft op mijne komst en Mij de deur uws harten opendet.

Wees omzichtig, waak in het gebed en verneder u in alles.

OEFENING.

Om den waren vrede der ziel te genieten , moet men : 1° alle nieuwsgierigheid vlieden , wegens alles wat den naaste aangaat; 3° met geduld de kwellingen aanvaarden, die ons door de rechtvaardigheid Gods of door de onrechtvaardigheid der menschen overkomen ; 3° zich aan het lijden gewennen, alsmede aan de beroo-ving van zijnen zin en van de vertroosting; 4° aan God al de voldoening van onzen geest, van ons hart en van onze zinnen opofferen, en Hem bedanken, dat Hg niet toelaat dat wij iets ter onzer bevrediging buiten Hem vinden.

GEBED.

Uw woord is waarheid, o God! te vaak liet ik mij met zaken in die mij vreemd waren, en matigde ik mij een oordeel aan , dat U alleen toekomt. Bezorgd omtrent \\jdele zaken, was ik zorgeloos omtrent mijn eigen heil en ondermijnde

276 de navolging van jüsüs chrisïüs.

ik de rust mijns harten. Doe mij voorzichtiger en waakzamer worden, en boven alles bekommerd zgu omtrent het éene noodige, mijn eeuwig heil. Dat zij mijne hoofdbezigheid, daaraan offere ik alles op.

VIJF EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Waarin de duurzame vrede des harten en de ware voortgang hestaatt.

1. De Heek. Mijn zoon! ik heb gezegd: vrede laat ik u; mijnen vrede geef ik u , niet gelijk de tcereld geeft, geef ik u dien. (Joan. 14.)

Allen verlangen den vrede; maar niet allen zorgen voor hetgeen tot waren vrede dient.

Mijn vrede is met de nederigen en zachtraoe-digen van harte; uw vrede zal zijn in groote lijdzaamheid.

Zoo gij naar Mij hoort en mijne stem volgt, zult gg grooten vrede kunnen genieten.

2. De Geloovige. Wat moet ik dan doen ?

3. De Heer. Let in alles op uzelven , wat gij doet en wat gij zegt ; en richt al uwe bedoelingen daarhenen om Mij alleen te beh,ig(|fi en buiten Mij niets te begeeren of te zoeken.

Vel ook geen lichtvaardig oordeel over de woorden of daden van anderen, en wikkel u niet in zaken welke u niet zijn toevertrouwd; zoo is het mogelijk dat gg weinig of zelden onrust ontwaart.

Maar nooit oenige onrust te ontwaren en nooit eenige ziels- of lichaamskwelling te lijden behoort niet tot dezen tijd, maar tot den staat der eeuwige ruste.

DERDE BOrK.

Denk derhalve niet den waren vrede gevonden te hebben, wanneer gij geenen druk gevoelt, of dat, dan alles goed is als niemand n tegenstreeft, of dat dit volmaaktheid is, waanneer alles naar uwen zin gehikt.

Denk ook niet dat gij dan iets groots zijt, noch houd u voor een bijzonder lieveling, als gij eene groote godsvrucht en vertroosting ontwaart : daaraan toch wordt de ware vriend der deugd niet gekend . en daarin bestaat niet \'smen-schen voortgang en volmaaktheid.

4. De Geloovige. Waarin dan Heer?

De IIeei!,. In v.zelven van ganscher harte aan den wil Gods over te geven , in niets liet uwe te zoeken , noch in het kleine noch in het groote , noch in den tijd noch in de eeuwigheid : zoodat gij, met een gelijk gelaat alles in dezelfde schaal afwegende, zoowel in tegenspoed als voorspoed Mij blijft danken.

Wanneer gij zoo sterk en in de hoop volhardende zjjt, dat gij bij de onthouding van inwen-digen troost zelfs uw hart toerust om nog meer to verdragen, en gij uzelven niet rechtvaardigt als behoordet gij dit en zooveel niet te lijden, maar Mij in al mijne schikkingen recht geeft en als heilig prijst; dan bewandelt gij den waren en rechten weg des vredes, en er is ontwijfelbare hoop dat gij weder met vreugde mijn aanschijn zult aanschouwen.

En zijt gij tot eene volkomen zelf versmading gekomen, weet dat gij alsdan zulk een overvloed van vrede zult genieten , als met uwe vreemdelingschap bestaanbaar is.

27S de navolging van jjesus christus.

OEFENING.

Men moet zich geheel en al aan den goddel ijken wil onderwerpen, en alles evenzoo willen als God wil, dat wil zeggen : in de beoefening lo niets wensclien dan hetgeen God wil; 2o niets weigeren van de rampen, welke God ons overzendt ; 3o zich stellen in eene volkomene versmading van zichzelven , zelfs tot de vernedering en tegenspraak aan te nemen, als iets dat wij moeten lijden; 4» sterk, getrouw en standvastig blijven in datgene wat God van ons wil, alhoewel men noch vertroosting, noch smaak, noch gerustheid gevoelt; Bo in één woord, vermaak scheppen in het vermaak van Gods hart, dat is : de volbrenging van zijnen heiligen wil.

GEBED.

Ook ik, o God! heb dikwijls naar vrede ge-wenscht, maar dien niet gezocht langs wegen , waarop ik dien konde vinden. Gij wijst mij daartoe den eenigen waren weg, dien van zelfverloochening. Hard is voor mijne zinlijkheid die eisch ; maar mijn hart heeft behoefte aan vrede. Ik wil alzoo den weg betreden, door U mij aangewezen , hoe moeielijk hij ook moge schijnen. Vestig Gij daarop mijne treden en laat mjj nimmer daarvan afwijken.

ZES EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Over de hoogt waarde van een vrij gemoed gt; dat men eerder verkrijgt door nederig bidden dan door veel lezen.

1. De Geloovige. Heer 1 dit is \'t werk van

DERDE BOEK.

een volmaakt menscli, zijn hart nooit af te trekken van het streven naar het hemelsche en tua-schen de veelvuldige zorgen als zonder zorg door te gaan ; niet uit traagheid, maar door een zeker voorrecht van eene vrije ziel, zich aan geen schepsel door eene ongeregelde liefde hechtende.

2. Ik smeek U , mijn allergenadigste God ! behoed mij voor da zorgen dezes levens, opdat ik daarin niet te zeer verward worde; voor de veelvuldige lichamelijke behoeften, opdat de wellust mij niet overmeestere; voor al de hindernissen der ziele, opdat ik niet door kwellingen ontmoedigd, bezwijke

Niet slechts bedoel ik zulke dingen, welke de wereldsche ijdelheid met alle drift najaagt; maar ook die ellenden, welke als een gevolg van den vloek over alle stervelingen uitgesproken, de ziel van uwen dienstknecht zoozeer bezwaren en beletten tot de vrijheid des geestes te komen, zoo dikwijls zij wilde.

3. o Mijn God ! onuitsprekelijke zoetigheid! verkeer voor mij in bitterheid allen vleeschelij-ken troost, die mij van de liefde tot het eeuwige aftrekt en mij ongelukkig tot zich lokt door het lokaas van eenig tegenwoordig genot.

Dat toch, o rnjju God ! dat toch geen vleesch en bloed mij overwinnen ; dat de wereld met hare kortstondige heerlijkheid mij niet misleide ; dat dc duivel met zijne listen mij niet verschalke.

Geef mij kracht tot tegenstar.d, geduld ter verdraging, standvastigheid ter volharding.

Geef mij voor al den troost der wereld de al-lerlieflijkste zalving van uwen geest, en voor eene vleeschelijke liefde stort in mij de liefde tot uwen naam.

280 DE NAVOLGING VAN JESUS CHBISTOS.

4. Zie, spijs, drank, kleerling en de overige benoodigdlieden, tot onderhoud des lichaams behoorende, zijn eene naar den hemel smachtende ziele tot last.

Geef dat ik mij van al zulke verkwikkingen matig bediene, zonder ze te driftig aan te hangen.

Alle mag ik niet verwerpen , omdat do nataur ondersteund moet worden; maar het overtollige te zoeken en hetgeen \'t meest vermaakt, verbiedt uwe heilige wet : want anders zoude het vleesch over den geest de overhand krijgen.

Dat dan, smeek ik U, uwe hand mfj b\\j dat alles geleide en mij leere het overtolliga te vermijden.

OEFENING.

De versterving der zinnen en de overwinning en eigenzinnigheid zjjn een zoo wezenlijke plicht voor eenen Christen ter zaligheid , dat men mag zeggen, dat de ziel, die zicii met uiterlijke voorwerpen ophoudt en dikwijls meer met zichzelve dan met God bezig is, niet verdient in Hem te bestaan en voor Hem te leven ; omdat zij, door zich aan hare drillen over te geven , als niet rekent aan God te behagen. Ach ! hoe zal zij in het uur des doods van gevoelen en gedachte veranderen, als zij, alleen met haren God, van Hem dit verwyt zal moeten hooren : Ik ben voor u niets geweest gedurende uw leven ; Ik zal voor u ook niets zijn in de eeuwigheid : gjj hebt uw zingenot boven het geluk van Mij te behagen gesteld, het is billijk dat gij aan de ijsselijkheden eenerongelukkige eeuwigheid overgeleverd wordt. (1) Aldus werd geantwoord aan den rijken vrek ,

^(1) Recepiate bona in vita tua. XVI. v. 24.

k

derde boek. 281

toen liij in de bel over de strengheid der pj\'nen jammerde; en het zal tot die zinlijke zielen gezegd worden, die zich niet b?d\\vingen, noch zich in iets verster/en , tenzij z^j frachtm het geluk dür eeuwigheid hooger te achten dan de vermaken d^zes levens, enden hemel door het in-toomen der driften te verdienen.

GEBED.

Zonde ik , o God ! met deze he le niet instemmen? Ja ook ik wensch, van alle aardscbe afleidingen bevrijd, mij onophoudelijk met U en mijne eeuwige belangen bezig te honden ; maar ach ! nog te zeer word ik door mijne zinlijkheid en aardsche zorgen gestoord. Trak dan mijn hart meer en meer van het aardsche af en breng het tot het eeuwige over. Doe mij het noodige slecht» als middel, niet als doel, matig gabniiken te uwer eer; en tot heil mijner ziele.

ZEVEN BiST TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Dat dn eigenliefde van het hoogste goed ten sterkste aftrekt.

1. De Heer. Mijn zoon 1 gij moet alles voor alles geven, en in niets uws zelfs zijn.

Weet dat de liefde tot uzelven u meer schaadt dan eenige zaak ter wereld.

Naar de liefde en genegenheid die gij hebt, zal elke zaak u meer of min aankleven.

Is uwe liefde rein, eenvoudig en wèl geregeld, gij zult aan niets verslaafd wezen.

Begeer niet wat gij niet moogt bezitten ; wil niet bezitten wat u kan hinderen en van de inwendige vrijheid berooven.

282 de navolging van jesus christus.

Het is zonderling dat gjj u niet van ganscher harte met alles wat gij kunt wenschen of bezitten aaji Mij toevertrouwt.

2. Waarom u door ijdelen kommer verteerd? V\\ aarom door overtollige zorgen vermoeid ?

Houd u aan mijn welbehagen en gij zult geen nadeel lijden.

Indien gij dit of dat zoekt en hier of daar wilt zijn om uw eigenbelang en om naar uwen eigen zin te leven, zoo zult gij nooit in rust noch vrij van kommer zijn : want in alles zal eenig gebrek gevonden worden en op elke plaats zal iemand zijn, die u tegenstreeft.

3. Het is dus dienstig niet allerlei tijdelijk goed te verkrijgen of te vermeerderen, maar liever het te versmaden en de begeerte daarnaar tot den wortel uit uw hart te roeien.

Dit moet gij niet alleen verstaan van het bezit van geld en rijkdommen, maar ook van de zueht naar ijdelen lof en roem, die alle met de wereld voorbijgaan.

Eene plaats geeft weinig veiligheid, zoo de geost des ijvers ontbreekt.

En de vrede van buiten gezocht, zal niet lang bestaan, zoo de staat uws harten den waren grondslag mist, dat is ; zoolang gij niet op Mij rust.

Gij kunt wel van plaats veranderen, maar u niet verbeteren : want zoo ras de gelegenheid zich opdoet en gij u daarvan bedient, zult gij vinden hetgeen gij ontvlucht en nog meer.

4. degeloovige. Bevestig mij, o God! door de genade van den Heiligen Geest.

Geef dat de kracht in den inwendigen mensch versterkt worde, en dat mijn hart zich van alle

deh.be boek.

onnoodige zorg en angst ontledige; dat ik niet door allerlei begeerten naar welke zaak ook, gering of kostbaar, getrokken worde, maar alle zaken als voorbijgaande beschouwe en mijzelven als voorbijgaande met liaar.

Want er is niets bestendigs onder de zon: alles is ijdelheid en hcelling des geestes. (Eccli. 1)

De Heek. O , hoe wijs is hij die dit aldus inziet!

5. De Geloovige. Geef mij, o Heer! de he-melsche wijsheid, opdat ik leere U boven alles te smaken en te beminnen, en al het overige zoo in te zien, als het naar de orde uwer wijsheid waarlijk is.

Geef dat ik den vleier voorzichtig vermijde en den tegenstrever geduldig verdrage.

Want dit is eene groote wijsheid, niet door allen wind van woorden bewogen te worden, ncch het cor te leenen aan het gevaarlek gevlei van valsche vrienden; zoo toch zet men den ingeslagen weg veilig voort.

OEFENING.

Zich geheel zonder eenige uitzondering aan God overgeven, is : 1° zich niets te verwijten, in iets wat men Hem gegeven heeft; 2° in alle gelegenheden zich aan Hem overgeven, en Zijnen wil stellen boven de genegenheden tot eigenliefde ; 3o niets aan zich toelaten of zich in niets verschoonen, hetgene men weet aan God te mishagen; 4° Hem den volstreksten meester en als eigenaar van ons hart maken , zoodat Hij over alles beschikke wat in ons is en ons toebehoort, en zelfs van onzen geheelen persoon, volgens zijnen heiligen wil ; 5° leven in eene

284 df. NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

afhankelijkheid en gedurige onderwerping aan de bewegingen der genade.

Aan God aldus geheel en zonder uitzondering toebehooren, is het ware middel om Hem te bezitten en in vrede te leven. Dan , helaas ! hoe weinige zielen worden er aangetroffen, die alzoo aan God geheel overgegeven zijn ! En hoe velen zijn er, die aan Hem slechts half toebehooren , die hun hart tusschen God en het schepsel, tusschen de liefde Gods en hunne eigenliefde verdeelen, alhoewel zij weten dat alle verdeeling het hart van God kwetst, en Hem belet geheel en al te heeraehen in onze harten, waarvan Hjj de meester niet is, tenzij Hij alleen het bezit, en waarin Hij als God niet heerscht, wanneer Hij er niet alléén heerscht en in alles den voorrang bekomt.

GEBED.

Ja, o God ! eene overdrevene liefde tot mij-zelven stoort vaak mijne rust en doet mij meer nadeel dan al mijne vijanden mij kunnen doen. Zij bindt mij aan het vergankelijke , kwelt mij met tallooze zorgen en verwijdert mij meer en meer van mijn doel. Wie zal mij van hare heerschappij verlossen ? Wie die sterke banden verbreken ? Wie anders, dan Gij! Doe dit dan, o Heer! breng mijn hart geheel tot ü over en houd het onveranderlijk op U gericht.

ACHT EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Tegen kwaadsprekende tongen.

1. Ds Heek. Mijn zoon! het verdriet\'; u niet

ÜERDE BOEK.

als sommigen van u kwaad deuken en zeggen wat gij niet gaarne hoort.

Gij moet nog erger van uzelven denken en niemand zwakker dan uzelven achten.

Verkeert gij inwendig met uzelven, gij zult weinig aan voorbijvliegende woorden hechten.

Het is geen kleine voorzichtigheid ten kwaden tijde te zwjjgen en inwendig zich tot Mij te keeren en zich door geen meuscheljjk oordeel te laten ontrusten.

2. Dat uw vrede van der mensehen mond niet afhange; want of ze iets wel of kwalijk uitleggen , gy zijt dcarcm geen ander mensch.

Waar is ware vrede en waren roem? Is het niet bij Mij ?

Wie den mensehen niet zoekt te behagen noch vreest te miehagen , zal veel vrede genieten.

Uit eene ongeregelde liefde en ijdele vrees ontstaan alle oniust des harten en des geestes.

OEFENING.

Niets is bekwamer om ons te ontrusten en te storen, dan de oordeelvellingen en gesprekken van anderen jegens ons. Wij achten ons gelukkig wanneer wij hun bthagtn, en ongelukkig als wy door hen versmaad worden; en nochtans, wat is de achting of smaad der wereld, dan eene schaduw, een rook, een voorbijvliegende damp, die niets kan bijzetten aan hetgene wij zijn of mceten wezen! Wij zijn slechts datgene, wat wij voor de oogen vau God zijn, en moeten al de goede of slechte gevoelens, die men ven ons heeft, als een niet rekenen. O mensehelijk opzicht! wanneer zult gij in ons voorde eer, die wij onzen Gcd schuldig zijn, onderdoen ? Helaas !

286 de navolging van jesds christus.

hoezeer werpt het menachelijk opzicht in ons alles omver, waardoor wij aan God zouden kunnen behagen! Wat zal men van mij zeggen, indien ik dit of dat zeg of doe? Maar wat zal de Zaligmaker zeggen, indien ik dit of dat niet zeg of doe? is het niet beter aan God dan aan de menschen te gehoorzamen, en aan God dan aan de wereld te behagen ? Waarom doe ik dan zulks niet ?

GEBED.

Zoo min ik mij, o God ! op den lof van vleiers mag verheffen, zoo min mag ik mij aan lastertaal storen. Welk nadeel zullen woorden mij aanbrengen die als de wind vervliegen? Ik bljjf die ik ben, en Gij, Alwetende! zijt de getuige mijns harten. Laat dit geloof bij mij steeds leven dig zijn, wanneer ik door laster vervolgd worde. Mijn oog zij op U gevestigd, die alles gadeslaat en ieder beloont naar zijn werken.

NEGEN EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.

Hoe men in vyeder waardigheden God moet aanroepen en zegenen.

1. De Geloovige. Heer! eeuwig zij uw naam gezegend, die gewild hebt dat deze bekoring en kwelling over mij komen zouden.

Ontvluchten kan ik ze niet; maar tot U moet ik mijne toevlucht nemen, opdat Gij mjj moogt helpen en ze mij ten goede keeren.

Heer! thans ben ik in lijden; het is mijn hart niet wèl, maar ik word door het tegenwoordige lijden zeer gekweld.

En nu, geliefde Vader ! wat zal ik zeggen F

DEUDE BOEK.

Ik ben omgeven van benauwdheden. Verlos mij uit dit uur.

Doch daarom beu ik in dit uur gekomen, opdat Gij zoudt verheerlijkt worden, nadat ik dieper vernederd en dan door U verlost zal zijn.

Heer! dat het U lehage mij te redden ! (I\'s. 39.) want ik arme , wat kan ik doen en waarheen zal ik gaan zonder U ?

Geef geduld, o Heer! ook ditmaal.

Help mij, mijn God! dan zal ik niet vreezen, hoezeer ook bezwaard.

2. Doch wat zal ik intusschen zeggen ? — Heer! uw wil geschiede! (Matth. 6.)

Ik heb wel verdiend gekweld en bezwaard te worden : ik moet dus wel verdragen : o mocht het geduldig zijn, totdat het ouweder voorbijga en het beter worde.

Overigens ia uwe almogende hand machtig genoeg om ook deze bekoring van mij weg te nemen of haren aandrang te matigen , zoodat ik niet geheel bezwijke; zooals Gij, mijn God! mijn ontfermer! tevoren dikwijls met mij gedaan hebt.

En hoe zwaarder mij deze beproeving valle , des te lichter valt u zulk eene verandering van de rechterhand des Allerlwogsten. (Ps. 76.)

OEFENING.

Men moet hevig en gedurig aan de bekoring wederstaan , maar tevens moet men ook tot God met vertrouwen zijne toevlucht nemen, om ze te overwinnen. Dikwijls laat God toe, dat wij zoo hevig aangevallen en zoo zwaar onder het gewicht onzer ellenden gedrukt worden, dat wij geen middel zien om staande te blijven en wederstand te bieden, dan ons krachtig met Hem ver-

288 de NAVOLGIKG VAN JiSUS chkisiü3.

eenigd te houden en ons als afhankelijk van de hulp zijner genade te beschouwen. Derhalve, hoe minder hulpmiddelen wij in ons ontmoeten, des te meer moeten wij van Hem verwachten ; en wanneer wij op het punt zijn van ouder de bekoring te bezwijken en te vergaan, tot Hem zeggen ; Heer ! red ons , wij vergaan; onze oogen zij opgeheven tot U, Gij die onze God zijt, en die ons kunt helpen; Gij die ouze Vader zijt\', en ons wilt helpen; Gij die onze Zaligmaker zijt, en in deze hoedanigheid hiertoe verplicht zijt. Wij rekenen op U. Hoe zwakker ik mij uit mijzelven gevoel, des te meer verwacht ik van U de sterkte om te wederstaan. Uwe verheerlijking en uw voordeel hebben er belang by om mij bij te staan, aangezien mijne ziel het werk uwer handen en de prijs uws bloeds is.

g e b k d.

Dat, o God! deze bede ook de mijne zij, zoo dikwijls het U believen zal mij met rampen te bezoeken. Zij is m^j als mensch en Christen waardig en kenschetst het onderwoipen hart, in de school van uwen Zoon gevornid. Welaan dan, lieve Vader 1 ik wil daartce mijn best doen. Heer ! uw wil geschiede ! Zoo zal ik hartelijk bidden, gelijk Jesus, mijn Heiland gebeden heeft; en ik zal verlichting ontwaren.

DEEÏIGSTE HOOFDSTUK.

Lat men Gods hulp moet afomeeken en op de wederkomst der genade vertrouwen.

1. De Heek. Mijn zoon! Ik ben de Heer,

DERDE BOEK.

die sterkte geeft ten dage van verdrukking. (Nah. 1.) Kom tot Mij, als het u niet wel gaat.

Wat wel het meest den hemelschen troost verhindert, is dat gij u zoo laat tot het gebed begeeft.

Want alvorens Mij vurig te bidden, ziet gij intusschen naar veel anderen troost om en zoekt verkwikking in het uiterlijke.

En vandaar dat alles weinig baat, totdat gij opmerkt dat Ik het ben die degenen redt die op Mij hopen, en dat er buiten Mij noch krachtige hulp, noch nuttige raad, noch bestendig redmiddel is.

Doch nu na den storm uw geest bekomen is , herstel u in het licht mijner ontfermingen : want Ik ben nabij, zegt de Heer, om alles niet slechts volkomen maar overvloedig en bovenmate te herstellen.

2. Of is Mij reel iets moeielijk ? (Jer. 32.) Of zoude Ik gelijk zijn aan hem die zegt en niet doet ?

Waar is uw geloof? sta vast en volhard.

Wees lijdzaam en een dapper man; de troost zal ii op zyn tijd toekomen.

Wacht op Mij, wacht ; Ik zal komen en u genezen.

Het is eene bekoring die u kwelt, en eene ijdele vrees welke u verschrikt.

Waartoe dient die zorg over hetgeen in de toekomst gebeuren mag, dan om u droefheid op droefheid te baren ? Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad. (Matth. 6.)

Het is ijdel en nutteloos zich te bedroeven of te verblijden over iets, dat nog komen moet en wellicht nooit komen zal.

19

290 DE NAVOLGING VAN JESÜS CHBISTUS.

3. Maar het is meusclielijk door zulke voorstellingen misleid, te worden, en een bewijs vau een nog zwakken geest zoo licht aan de ingevingen des vijands gehoor te geveu.

Hem toch is het om het even of hij door het ware dan door het valsche begoochelde en misleide; of hij door liefde tot het tegenwoordige dan door vrees voor het toekomende ten val brenge.

Dat dan uw hart niet ontroerd worde noch vreeze. Geloof in Mij en vertrouw op mijue barmhartigheid.

Dikwijls als gij meent dat gij vau Mij verwijdert zijt, beu Ik het dichtst bij u.

Eu wauueer gij bijna alles verloren acht, is er dikwijls de meeste winst te doen.

Het is niet alles verloren, als eeue zaak tegenvalt.

Gij moogt niet oordeelen naar het eerste gevoel , uoch ook zooveel hechten aan eenig bezwaar, vauwaar het kome , of het zoo opvatten, als ware alle hoop op uitkomst ontnomen.

4. Denk niet dat gij geheel verlaten zijt, als Ik u voor een tijd eenigeu druk laat toekomen, of ook den gewenschten troost onttrek : want dus komt men tot het Hemelrijk.

Het is ongetwijfeld voor u en mijne overige dienstknechten heilzamer door tegenheden geoefend te worden dan wanneer gij alles naar wensch hadt.

Ik weet de verborgeuste gedachten , en dat het voor uw heil zeer nuttig is dat gij somtijds smakeloos gelaten wordt : opdat gij u niet bij voorspoed verheffen mochtet, en zelfbehagen willen zoeken in hetgeen gij niet zijt.

derde boek,

Wat Ik gegeven heb, kan Ik afnemen en het teruggeven als het Mij believen zal.

5. Als Ik het gegeven heb, is het \'t mflne ; als Ik het terugneem, ontneem Ik het uwe niet: want alle goede gave en alle volmaakte gifte is het mijne.

Indien Ik u eenig bezwaar of tegenheid toezend , word daarover niet misnoegd en dat uw moed niet bezwijke : ras kan Ik helpen en alle smart in vreugde veranderen.

Intussehen ben Ik rechtvaardig en verdien grooten lof als Ik zoo met u handel.

6. Indien gij recht wijs zijt en naar waarheid oordeelt, dan moet gij nooit over eenigen tegenspoed zoo moedeloos treuren, maar eer u verblijden en danken, ja dit als uwe eenigste vreugde achten, dat Ik n met smarten verdrukkende , « niet spaar. (Job 6.)

Gelijk de Vader Mij heeft liefgehad, alzoo heb Ik u ook lief, (Joan. 15) zeide Ik tot mijne geliefde leerlingen, die Ik evenwel niet tot tijdelijke vreugde maar tot zwaren strijd uitzond ; niet om geëerd maar om veracht te worden; niet tot lediggang maar tot arbeid; niet om rust te hebben maar om veel vrucht te dragen in lijdzaamheid.

Wees, mijn zoon! deze woorden gedachtig.

Óefenincj.

Ik ben , zegt de Heer, door eenen Profeet, ik ben de God, die sterkte geeft in den dag der verdrukking, en diegenen uit het gevaar verlos, welke op mij vertrouwen. Hoe geschikt zijn deie woorden om eene ziel in de bekoring en in de wederwaardigheden te vertroosten, te ondersteu-

292 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTÜS.

nen en te versterken, als zij slechts getrouw en standvastig blijft in alles wat God van haar eischt 1 Ba dit is het, wat de H. Schrift noemt: den Heer verbeiden ea langmoedig afwachten.

Geloof in mij, zegt de Zaligmaker, en dat uw hart noch ontsteld , noch bevreesd zij. Derhalve \'-moet men in de gelegenheden van in- of uitwendige kwellingen, 1. met vertrouwen tot God zijne toevlucht nemen; 2. zich aan zijnen heiligen wil onderwerpen; 3. niets van de oefeningen achterlaten ; 4. zich overwinnen, beteugelen , zich in alles verzaken om eenstemmig met God voort te gaan; 5. zijn,geluk en zijne verdienste stellen in Gods majesteit te verheerlijken; 6. eindelijk, tevreden zijn met een gekruist en lijdend hart te dragen, hetwelk met smarten en bitterheid overladen, en de gesteldheid is van het hart van Jesus op het kruis.

G E B E 1).

Ja wel zal ik, o God! deze woorden gedachtig zijn en dikwijls overwegen. Vaak toch zoude ik uwe hulp ontwaren, wist ik mij daarvoor wat meer gereed te houden en die geduldig af te wachten. Gij toch zijt, ten dage mijner verdrukking, mij met uwen troost nader bij dan ik mij verbeelde. Dit zij dan steeds .mijn troost, wanneer Gij mij met ongevallen bezoekt. Daardoor gesterkt, zal niets mij ontrusten , veel minder den moed benemen.

derde boek.

EEN EN DEKT1GSTE HOOFDSTUK.

Om den schepper te kunnen vinden moet men alle schepsel laten varen.

1. De Geloovige. Heer! wel heb ik grootere genade noodig, moet ik nog daartoe komen dat mij geen mensch noch eenig ander schepsel meer kan hinderen.

Want zoolang mij nog iets wederhoudt, kan ik niet vrij tot U vliegen.

Vrij wenschte hg te vliegen die sprak: Ach, hadde ik toch vleugelen als eene duif, ik zou heenvliegen en gaan uitrusten. (Ps. 54) Wat is rustiger dan een eenvoudig oog en wat vrijer dan hij, die niets op aarde verlangt ?

Men moet zich dan boven alle schepsel verheffen en zichzelven geheel verlaten, en in den geest opgetogen blijven om te zien dat Gij, de Schepper van alles, niets gemeens hebt met de schepselen.

En al wie nog niet van alle schepselen is losgemaakt, zal zich niet vrij op het goddelijke kunnen toeleggen.

2. De Heek. Daarom, mijn zoon! worden er weinigen geschikt gevonden voor het beschouwend levend, omdat weinigen zich van de vergankelijke schepselen geheel weten te ontdoen.

Daartoe wordt eene groote genade vereischt, welke de ziel opbeurt en boven haarzelve vervoert.

En zoolang de mensch in den geest niet verheven is, los van al het geschapene en geheel met God vereenigd, alles wat hij weet, ook wat hij heeft is vau weinige waarde.

294 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Lang zal hij klein zijn en op den grond liggen, die nog iets hoogacht behalve het eenige, oneindige, eeuwige goed.

Want alles wat God zelf niet is, is niets en moet voor niets gehouden worden.

Er is een groot verschil tusschen de wijsheid van den verlichten en godvruehtigen mensch , en de wetenschap van een geletterd en leergierig geestelijke.

Veel edeler is de kennis , welke van boven door goddelijke ingeving nederdaalt, dan die door menschelijk vernuft met moeite wordt verkregen.

8. Men vindt er velen die naar de beschouwing verlangen; maar zij trachten niet te doen wat daartoe gevorderd wordt.

Een groote hinderpaal is dat men te veel blijft staan bij het uiterlijke en zichtbare en weinig werks maakt van eene volkomene versterving.

De Geloovige. Ik weet niet wat het is noch door welken geest wij gedreven worden, en wat wij voorgeven, die als geestelijken willen doorgaan , dat wij zooveel arbeid en zoo groote zorg besteden aan voorbijgaande en nietige zaken , en zoo zelden met eene volkomen ingetogenheid van zinnen aan ons inwendig denken.

4. Helaas! na een weinig overwegens storten wij aanstonds weder naar buiten, zonder onze daden door een streng onderzoek te wegen.

Wij letten er niet op, waaraan onze neigingen hechten, en wij betreuren niet dat alles zoo onrein is.

Toen alle vleesch zijnen weg bedorven had , volgde de groote watervloed.

Daar nu onze inwendige neiging zeer bedorven

DEBDE BOÈK.

is , moet ook de daaruit volgende daad, ten blijke van gebrek aan innerlijke gezondheid, bedorven zijn.

Uit een rein hart komen vruchten van een goed leven voort.

5. Men vraagt hoeveel iemand gedaan heeft; maar men onderzoekt zoo vlijtig niet met welk goed oogmerk hij handelt.

Men vorscht na of iemand dapper, rijk, schoon, bekwaam is, of hij wel schrijft, wèl zingt, wel werkt; maar hoe arm hij is van geest, hoe lijdzaam en zachtmoedig, hoe godvruchtig en inwendig, daarnaar wordt door velen niet gevraagd.

De natuur ziet op het uitwendige des men-schen; maar de genade keert zich tot het inwendige.

Geene wordt vaak bedrogen; deze vertrouwt op God om niet bedrogen te worden.

oefening

Niets is waardig door het hart eens Christens bezeten te worden, dan wat eeuwig is, en wjj moeten slechts datgene lief hebben, wat wij al-tijd zullen beminnen. Laat ons derhalve trachten 1. het welbehagen van God boven al onze voldoeningen te achten ; 2. in alles slechts zijn welbehagen te zoeken ; 3. alle druk en lijden, dat Hij ons overzendt, met ootmoedige onderwerping van zijne band te ontvangen; 4. dikwijls met geestelijke zaken in Gods tegenwoordigheid bezig te zijn, en in alles van Hem af te hangen.

Waarom ons met beuzelarijen en ijdele overwegingen op onszelven en met ongerustheid jegens anderen onledig houden, terwijl God, in.

296 dk navolging van je3üs christus.

ons zijnde, de eerbewijzingen onzer harten en het offer van onzen geheelen persoon verwacht? Hoe vele genaden ontsnappen er aan eene ziel, die verstrooid is en bijna geene aandacht neemt op hetgene God van haar verzoekt! En echter weet men hoe gevaarlijk het misbruik der genaden voor de zaligheid is.

GEBED.

Ook ik, o Vader! heb eene bijzondere genade noodig, eer ik mij op dien trap van volmaaktheid bevinde, dat niets van het aardsche mij in mgne vlucht tot U kan hinderen. Hoe vreemd ben ik nog aan die edele vrijheid, uwen kinderen zoo zeer eigen! Doe mij dien zaligen toestand kennen; schenk mij vleugelen als van eene duif, dan zal ik boven alle schepselen tot U vliegen, om eeuwig in ü alleen te rusten en in uw genot zalig te zijn.

TWEE EN DERTIGSTE HOOFDSTUK.

Over de zelfverloochening en verzaking van alle begeerlijkheid.

1. De Heeb. Mijn zoon! gij kunt geene volkomen vrijheid bezitten, tenzij gij uzelven geheel verzaakt.

Gekluisterd zijn alle eigenbaatzuchtigen en zelfminnaars; zij zijn begeerlijk , nieuwsgierig en ongestadig; zij zoeken steeds hun gemak en niet wat Mjj behaagt; zij ontwerpen en ondernemen vaak dingen die geen stand houden; want alles wat van God niet komt, zal vergaan.

Onthoud dit korte en alles bevattende woord :

deede boek.

verlaat alles en gij zult alles vinden; leg de begeerlijkheid af, zoo vindt gig rust.

Overweeg dit bij uzelven, en wanneer gij het zult volbracht hebben, zult gij alles verstaan.

2. De Geloovige. Heer! dit is geen werk van een dag noch kinderspel; ja in dit weinige is alle volmaaktheid eens kloosterlings opgesloten.

De Heer. Mijn zoon! gij moet zoo aanstonds niet afkeerig noch moedeloos worden, zoodra gij van den weg der volmaaktheid hoort; maar te meer tot het hoogere opgewekt worden of ten minste daarnaar vurig verlangen.

Och, of het zoo met u gesteld ware ! of gij zoo verre gekomen waart dat gij uzelven niet meer bemindet, maar u volkomen naar den wenk van Mij en van uwen overste schiktet! dan zondt gij mij zeer behagen en uw geheel leven slijten in vreugde en rust.

Nog veel hebt gij te verlaten ; en tenzij gij Mij alles volkomen afstaat, zult gij niet verkrijgen wat gij vraagt.

3. Ik raad u dat gij van Mij koopt, goud, door het vuur beproefd, opdat gij rijk moogt worden , ( Apoc. 3) te weten : de hemelsche wisheid, die al het aardsche onder ds voeten treedt.

Geef haar de voorkeur boven de aardsche wisheid, boven alle menschelijk en eigen welbehagen.

4. Aldus zeg ik u : koop hetgeen gering is bij de menschen voor hetgeen kostbaar en verheven is in hunne schatting.

Want zeer lang en gering en bijkans vergeten schgnt de ware hemelsche wisheid, die van zichzelve niet hoog denkt noch op aarde zoekt verheven te worden.

298 DE NAVOLGING VAN JESUS CHRISTUS.

Vele prijzen haar met den mond, maar wijken er verre af in hun gedrag.

En toch is zij die kostbare parel, voor velen verborgen.

OEFENING.

Wat is : alles verlaten ? Het is 1. zich verloochenen en afsterven; 2. het is : zijne zinnen, zijnen geest en zijn hart versterven; 3. het is : zich van alles onthechten wat ons behaagt, en met ootmoedige onderwerping al datgene aannemen, wat ons moeilijk valt; 4. het is ; zijne vrienden in God , en zijne vijanden voor God bf minnen, en zichzelven haten; 5. het is : aan niets dan aan zijnen God, aan zijne plichten, en aan zijne zaligheid verkleefd zijn; 6. het is : al de bewegingen des harten tegen zich, en alleen voor God te doen dienen; 7. het is : zich slechts ophouden met de zorg om Hem in alles te bevredigen, en met de vrees van Hem te mishagen; 8. het is : zijn geluk en zijne eer te stellen in de winst van Zijn hart en in het bezit van Zijne liefde.

Hoe gemakkelijk zegt men : ik zou gaarne alles verlaten, om geheel voor God te wezen! maar hoe moeilijk stelt men het in het werk, tenzij men alle getrouwheid gebruike om zich van alles te ontdoen , wat ons niet tot God geleidt. Een weinig liefde tot God in een hart gedrukt, maakt dien afstand en die zelfopoffering aan God voor het hart mogelijk en gemakkelijk. Men moet ze willen en vragen, en zonder ophouden in het werk stellen.

derde boek.

GEBED.

Ik zie, o God! dat er, om waarlijk vrij te zijn , van mij nog veel gevorderd wordt. Ik moet om vrij tot ü te vliegen mijzelven als afsterven, volkomen verlaten, dat is, mijne eigeciiefde aan uwe liefde geheel opofferen. Dit is de ware wijsheid welke van zoo weinigen wordt op prijs gesteld en zoo\' groote waarde heeft. Leer mij deze heilzame kunst, deze hemelsche wijsheid kennen; dat zij mij een kostbare parel zij, voor wier bezit ik alles overheb.

DEIE EN DEKTIGSTE HOOFDSTUK.

Over de onstandvastigheid des harten, en dat God onze laatste hedoeling moet zijn.

1. De Heek; Mijn zoon ! vertrouw niet op uwe tegenwoordige gemoedsgesteltenis : want zij zal ras in eene andere overgaan.

Zoolang gij leeft, zijt gij ook uws ondanks der veranderlijkheid onderworpen; zoodat gij nu eens blijde, dan treurig; nu gerust, dan ongerust; nu godvruchtig, dan zonder godsvrucht; nu ijverig, dan traag; nu ernstig dan lichtzinnig zult bevonden worden.

Doch de wijze en in den geest wèl onderwezene blijft, bij al deze afwisselingen , staande.

Hij let niet op hetgeen hij bij zich ontwaart noch vanwaar de wind der onbestendigheid blaast; maar hierop, dat de geheele bedoeling zijns gees-tes naar het behoorlijke en gewenschte einde strekke.

Want dus, door het eenvoudig oog zö^ner bedoeling bij zoo velerlei voorvallen, onafgewend