D. Spraakkm U

Lidwoorde

[§ 11.] Er zijn tweeërlei lidwoordon, bepalende en onbepalende; van elk dezer beide soorten heeft men er twee voor het mannelijk, en een voor het vrouwelijk geslacht.

Bepalend: | ^ la (la).

Onbepalend: } Zo^\'-o) ^{ma (oen}\'quot;^a)-

[§ gt;»•] 1) De lidwoorden lo en uno worden nooit anders gebruikt dan vóór een woord, dat met eene onzuivere s aanvangt.

3) Onzuivere s wil zeggen: eene s, onmiddellijk gevolgd door eene consonant.

3) Dus: bij alle mannelijke woorden, die met een der letterverbindingen sb, gc, ad, sf, sl, sm, sp, sq, ar, at, av aanvangen, kunnen niet de lidwoorden «7 en un gebruikt worden, maar bedient men zich van lo en uno.

4) Bij\'alle andere mannelijke woorden, mits met eene consonant aanvangende, bezigt men il \'en un.

K *«•] De vrouwelijke lidwoorden la en una worden gebezigd bij alle vrouwelijke woorden, die met eene consonant aanvangen (dus ook bij zulke vrouwelijke woorden, die aanvangen met een der letterverbindingen in n⁰ 3 van 5 12 genoemd).

R »«•] Van het gebruik der lidwoorden overeenkomstig de beide voorgaande paragrafen , levert A. Tekst dezer les slechts de volgende voorbeelden:

una gran citta. la trista gara, un vecchio aignore. la moltitudine,

[§ «»•] 1) Zooals reeds op te maken is uit n⁰ 3 en 4 van § 12 en uit § 13, geldt het daar gezegde niet bij woorden, die met eene vocaal aanvangen.

2) Vóór mannelijke woorden, die met eene vocaal aanvangen, bezigt men het bepalend lidwoord lo geapostro-feerd (T). Wat het onbepalend lidwoord betreft vóór mannelijke woorden, die met eene vocaal aanvangen, willen sommigen ook uno apostrofeeren («»\'), doch de meeste schrijvers gebruiken in dat geval het lidwoord un (zonder apostrofs).

3) Vóór vrouwelijke woorden, met aanvangs-vocaal, worden de lidwoorden (la en una) beiden geapostrofeerd [V en ««\').

NB. Van dit apostrofeeren der onver-bogene lidwoorden heeft A. ïekst dezer Eerste les nog geene voorbeelden.

[§ ««•) 1) Met de uitdrukking „on-verbogene lidwoordenquot; bedoelen we die, welke in den Eersten naamval staan.

2) De verbuigingen zijn in het Itali-aansch zóó gemakkelijk, dat we die by de substantieven kunnen behandelen.

3) De Eerste naamval meervoud der bepalende lidwoorden is als volgt:

il wordt i; lo wordt gli; la wordt le.

Van de beide eerste meervoudige lidwoorden bevat A. Tekat dt voorbeelden: i cittadini, i giovani, gli mi en gli altri.

Aanmerkingen:

I. De aanvanger moet wèl opletten, het meervoudige lidwoord gli niet te verwarren met het mannelijk derdenpersoon\'s voornaamwoord egli (tweemaal in den laatsten volzin van A. Tekst dezer les).

II. Geapostrofeerd wordt gli louter gebruikt vóór woorden, die met i aanvangen. Daar alsdan teven» de uitspraak verandert, zal het geapostrofeerde gV ter sprake komen in hoofdstuk C der volgende les.

III. Het vrouwelijk lidwoord in het meervoud (Je) behoeft nooit geapostrofeerd; men kan het echter, desverkiezende, doen vóór woorden, die met e aanvangen.

Apostrole.

[§ **■] Zooals reeds uit A. Tekst dezer les blijkt, de apostrofe speelt in het Italiaansch eene groote rol.

Zij dient om aan te duiden, dat daar, ter bevordering vun de welluidendheid, eene vocaal weggeworpen is.

Zonder dat zou de te groote veelheid van vocalen aan de welluidendheid afbreuk doen; want als men de woordjes, il, in, con, per, non en ettelijke aan vreemde talen ontleende woorden uitzondert, geldt als

Tl e g e 1. In \'t Italiaansch gaan alle woorden op eene vocaal uit, dat wil zeggen, alle Italiaansche woorden hebben eene vocaal tot eindletter.

Over het apostrofeeren later het noodige.

Zelfstandige naamwoorden.

[§ «»•] Men heeft het waarschijnlijk reeds begrepen uit de § § 11—15, de Italiaansche spraakkunst kent slechts twee geslachten (mannelijk en vrouwelijk).

(§ *»•] Alle verandering, die de substantieven bij de verbuiging ondergaan, is deze:

1) De vrouwelijke substantieven, die in den Eersten naamval enkelvoud op a uitgaan, veranderen die a in e, om den Eersten naamval meervoud te vormen.

2) Van nagenoeg alle overige substantieven (onverschillig van welk geslacht) wordt het meervoud gevormd, door hunne eindvocaal in i te veranderen,

atad. — 5. De vijanden der moeder wilden hebben de twee beren. — 6. In de gedachten van de zusters der scholieren ²wa3 \'hij *) de ziel van den naijver tussclien de jongelingen.

*) Oe kleine cijfers, die voor sommige woorden geplaatst worden, duiden aan in welke volgorde die woorden te vertalen zijn.

B. Lexicographie.

NB. Daar het Italiaansch zeer veel overeenkomst heeft met het Fransch, zal daarop aanvankelijk in dit Hoofdstuk bijzonder de aandacht gevestigd worden, door het Fran-sche woord tusschen ,, quot; op te geven. Niet altijd zal dat Fransche woord de ware beteekenis van het Italiaansche zijn, maar toch strekken om op de overeenkomst te wijzen

una, „unequot;. — gran, „grandequot;. — cittci,, „citéquot;. — detla, „ditequot;.— ei, „yquot;.

— ƒ«, „futquot;. — gia, „jadisquot;. — come, „commequot;. — molle, „maintequot;. — altre, „autrequot;. — trista, „tristequot;. — yara, „guerrequot;. — tra, „entrequot;. — preti, „prc-tresquot;.— e, „etquot;.— secolari, „séculiersquot;.

— che, „quequot;, „quiquot;. — sindaci, „syndicsquot;. — signori, „seigneursquot;, —volevano, van volere (wol-leer\'-ee), „vouloirquot;.—far, verkort voor fare, „fairequot;. — de¹ — dei, „desquot;, — cittadini, „citadinsquot;. — mal, „malquot;. — ne, (onvertaald blijvende) is een stopwoordje, waarover later. — divi\'levaiw, van divider# (di wieit\'-ee-ree), „diviser .

— parti, „partisquot;. — principali, enkelvoud principale (prln-tsji-paal\'-ee), „principalquot;. — ognuna, „chacunequot;. — due, „deuxquot;. — famiglie, „familiesquot;, — nimici, „ennemisquot;. — per do, „pour celaquot;. — poi, „puisquot;.— ne\\ verkort voor nei (nci), in de. — vecchio, „vieuxquot;. —potentissimo, van potente (po-tènt\'-ee), machtig, ver-\' mogend; vandaar het ook in \'t Hollandsch gebruikelijke potentaat voor mogendheid. — richezze, „richessesquot;. — per, „parquot;, „pourquot;. — moltitudine,, „multitudequot;. — parenti, „parentsquot;. — figliuoli, meervoud van jigliuolo (fielj-i-oe-ool\' o), zoon, „filsquot;. — fra\\ verkort voor fra i.

— i quali, „lesquelsquot;. — ultima, „ul-tièmequot;. — ma, „maisquot;. — pensieri, „pen-séesquot;. — padre, „pèrequot;. — cresciuta, van crescere (kreesj\'-ec-ree), groeien, „croitrequot;.

— bellissima, van hello (bèl\'-lo), „belquot;, „bellequot;. — altre, „outrequot;. — ogni. En-gelach any. — eg li, „luiquot;. — sperava, van sperare (spee-raar\'-ee), hopen, „ea-pérerquot;. — aver, verkort ^:voor avere (a-weer\'-ee), „avoirquot;. — tutti, „tousquot; (vrouwelijk „touteaquot;). — giovani,, jouvenceauxquot;. — accosterelhero, van accostare (ak-kos-Uar\'-ee), „accosterquot;. — lui, „luiquot;. — pxu, „plusquot;. — caldo, „chaudquot;. —pro\' (verkort voor prode), „preuxquot;. — par-tigiano, „partisanquot;. — concederelbe, van concedere (kon-tsjeed\'-ee -ree), „concederquot;.

Dat citta en podesta een accent op de a hebben, omdat ze eigenlijk verkortingen zijn van cittade en podestade, zal later besproken worden.

F. Mondeling Onderhoud.

1. Waar bestond eertijds een treurige naijver ?

2 Welke treurige naijver bestond daar?

3. Wat wilden de prieatera?

•l. En wat wilden de heeren doen?

5. Wat deden de weinig verstandige burgers ?

6. Wat waren de twee familiën der Lamhertazzi en der Gieremei?

7. En wat waren zij dientengevolge? [NB. uit het antwoord percto weg te laten.]

8. Wie waa de voornaamste der Lam-

bertazzi ?

9. Waardoor nog meer waa hij machtig ? 10 line was zijne dochter Tmilda opgegroeid?

11. Wat hoopte haar vader?

12. En wat was daarbij zijn voornemen?

6. Gesprekken.

i.

il sign or (aien-joor\'), de heer, mijnheer. signore (aien-joor\'-ee), mijnheer.

Ottone (6t-toon\'-ee), (Ala geslachtsnaam blijft het onveranderd ; doch als doopnaam beteekent het:) Otto.

a casa (a kaaa\'-a), tehuis.

mei to (oes-sjict\'-o), uitgegaan, uit;

ttscire (oea-sjier\'-ee), uitgaan.

vien (wjèn), komtj

venire (wee-nier\'-ee), komen;

vien di use ire, hij is daareven uitgegaan (Fr. „il vient de aortirquot;).

II Signor Ottone è a casa?

No, Signore, è uscito.

No, Signore, vien di uacire.

1 mevrouw de vrouw des huizes. mevrouw de vrouw des huizes.

andata (an-daat\'-a), gegaan;

andare (an-daar\'-ee), gaan,

trovare (tro-waar\'-ee), vinden; bezoeken. amica (a-miek\'-a), vriendin.

opera (oop\'-ee-ra), opera.

Non è a casa la Signora?

Non è a casa la PadronaP

No, Signora è andata trovare una amica.

No, Signora è andata all\' opera, che (kee), welk;

ora (oor\'-a), uur;

a che ora, hoe laat (Fr. „a quelle heurequot;).

tornera (tór-nee-ra\'), zal zij terugkeeren; tornare (tbr-naar\'-ee), terugkeeren.

A che ora tornera a casa?

detto (det\'-o), gezegd;

dire (dier\'-ee), zeggen.

ha (a), heeft;

aver (a-weer\'), hebben,

niente (mènt\'-ee), niets.

nell\' (nel), bij het.

Non ha detto niente nell\' uscire.

Federigo (feo-dee-rieo\'-o), Frederik (doch als geslachtsnaam blijft \'t Federigo). alloggia (al•lodzj\'-i-a), woont, logeert; alloggiare (al-lödzj-i-aar\'-ee), wonen, logeeren.

qui (koe-i\'), hier.

« (si), ja.

II Signor Federigo alloggia qui P

Si, Signore.

II.

come (koom\'-ee), hoe;

sta (sta), het staat, staat het;

stare (staar\'-ee), staan.

corm sta, hoe staat het leven, hoe gaat het, hoe vaart uP bene (been\'-ee), goed.

benissimo (bee-nls\'-si-mo), zeer goed, opperbest.

va (wa), het gaat, gaat het;

ire (ier\'-e), gaan ;

Vi (wi), u.

ringratio (rln-araats\'-i-oo), ik dank ; ringraziare (rln-oraats-i-aar\'-ee), danken.

Come sta? Va bene?

Benissimo, Vi ringrazio.

sono (soon\'-o), ik ben.

molto (mbl\'-to), zeer.

oontento (kon-tèn\'-to), tevreden, bl\\ide. vedere (wee-deer\'-ee), zien;

di vedervi (di wee-deer\'-wi), u te zien. rallegro (ral-lee\'-oro), ik verheug ■mij\'; ralkgrare (ral-lee-oraar\'-ee), verheugen.

Sono molto contento di vedervi.

Mi rallegro molto di vedervi.

siete (si-eet\'-ee), gij zijt, zijt gij,

cortese (kor-tee»\'-ee), wellevend, verplichtend,

Siete molto cortese, Signore.

venuto (wee-noet\'-o), gekomen. per (pèr), om te.

restare (ree-staar\'-ee), blijven.

(Fr. „pour resterquot;).

restarvi (ree-staar\'-wi), hier blijven. ritorno (ri-tör\'-no), ik keer terug, domani (do-maan\'-i), morgen.

mattina (mat-tien\'-a), ochtend.

Siete venuto in citta per restarvi P

No, Signore, ritorno domani mattina.

H. Herhaling.

1. Lees overluid onderstaanden tekst: IMILDA.

Novella di Cesare Balbo.

In una gran citta d\' Italia detta Po-lo\'gna, ei fu gia, come in molte altrc, la trista ga\'ra tra preti e secolari, che slndaci o podesta o signori si chiamassero; i pre\'ti volevano far quello che era de\' signori, c ques\'ti quello che era de\' preti; e i cittadi\'ni mal accorti se ne dividevano in par\'ti. Erano principa\'li in ognuna delle due parti du\'e famiglie dette dei Lamber-tazzi e de\' Gieremei, gran nimi\'ci percio gli uni con gli altri; principale poi ne\' Lambertazzi, Orlan\'do un vecchio signore potentissimo di ricchez\'ze, e per la mol-titu\'dine de\' parenti e de\' figliuoli. Fra\' qua\'li ultima d\'eta\', ma non\' nei pensieri del pa\'dre era Imilda; che cresciuta bel-lissima oltre o\'gni altra della citta, egli spera\'va che per averla in mo\'glie tut\'ti i giovani s\'accostcrebbero a ■ lui, ed egli poi al piü caldo e pro\' partigia\'no suo la, concedereb\'be.

3. Werk uit de opstellen 1 en 2 (blz 6) en vertaal de Gesprekken I en It van blz. 7 en 8.

C. Uitspraak en Spelling.

[§ 33.] De vocalen « en o hebben in het Italiaansch tweeërlei klank (open en gesloten), dus juist als in het Hollandsch. Ieder, die het verschil van ,,equot;-klank kan hooren in de woorden „deelenquot; en „telen,quot; en het verschil van „oquot;-klank in de woorden „kooperquot;\' (iemand die koopt) en „koperquot; (het metaal), zal gemakkelijk begrijpen welk verschil hier bedoeld wordt.

Wij zullen echter voorshands dat punt geheel onaangeroerd laten, eerstens omdat die voortreffelijke onderscheiding meer en meer uit onze eigene taal begint te verdwijnen, en ten andere omdat in het Italiaansch op dit punt de uitspraak in iedere provincie anders is.

Daar er intussehen vele woorden zijn, die, zonder eenig onderscheid hoegenaamd in spelling, hemelsbreed in beteekenis verschillen naarmate ze met eenen openen of gesloten vocaalklank uitgesproken worden, zullen wij reeds spoedig genoeg gelegenheid vinden, om bepaaldelijk de aandacht te vestigen op deze moeielijkheid; doch op dit oogenblik is het maar beter, er overheen te springen.

De vocaal i heeft nooit den korten klank als in de Hollandsche woorden „pitquot;, „zittenquot;, enz. In het Italiaansch klinkt de korte i (dat is de i met eene consonant in dezelfde lettergreep achter zich) bijna als eene versneld uitgespro-kene lange „iquot;, welken bijzonderen klank wij met I zullen afbeelden. Wanneer men den Hollandschen vrouwennaam „Mimiquot; uitspreekt, klinkt de eerste „iquot; als de Italiaansche korte i-klank De lange i-klank is in het Italiaansch volkomen als in het Hollandsch.

K »»•] Twee (drie) vocalen, die te zamen slechts één klank vertegenwoordigen , noemt men tweeklanken (drieklanken).

[§ 8«.] De Tweeklanken zijn te onderscheiden in drie soorten:

1) die met a, e, i of u aanvangen, in zóó uitgesproken worden, dat op de b e i d e vocalen evenveel klemtoon valt. Dit zijn de eigenlijke tweeklanken, waarbij elke vocaal haren eigenen klank behoudt, en toch die twee klanken samensmelten tot één. Voorbeelden daarvan in A. Tekst dezer les zijn onder andere au dace \\ en in de vorige les (blz. 3) dei, nei,

vecch i o.

2) die met i of « aanvangen , terwijl die i of u om zoo te zeggen toonloos zijn, en de volle klemtoon gelegd wordt op de tweede vocaal van den tweeklank. Voorbeelden van dien aard in A. Tekst dezer les zijn onder andere giunta, dieciaette, pin, incomincio, ffiovani , gid, En in de vorige les (blz. 3) lui, moglie , percio.

3) die met a, e of o aanvangen, terwijl juist op die aanvangsvocaal de volle klemtoon wordt gelegd, en de tweede vocaal van den tweeklank slechts vluchtig gehoord wordt, bijv.; mai (maai), nooit; Dei (deei), goden; en in A. Tekst dezer les poi (pooi).

[§ »*•] Geen tweeklank vertegenwoordigen twee vocalen, die elk afzonderlijk uitgesproken worden. Voorbeelden daarvan in A. Tekst dezer les zijn: uvea, sua. En blz. 3 der vorige tes due, suo

[§ 88.] De dichters hebben de vrijheid; om twee naast elkander staande vocalen, die twee lettergrepen vormen (zie § 27) te gebruiken als één lettergreep. Ook staat het hun vrij, de tweeklanken (bedoeld in n⁰. 3 van § 26), die gewoonlijk als één lettergreep gelden, te gebruiken als twee lettergrepen.

[§ 8».] De Drieklanken zijn uit den aard der zaak slechts weinige in getal. Ofschoon alle drie de vocalen te gelijk uitgesproken worden, legt men toch den klemtoon, den nadruk , slechts op de middelste van de drie. Voorbeelden daarvan komen in A. Tekst dezer les niet voor, want suoi is de meervoudsvorm van het bezittelijk voornaamwoord suo, dat geen tweeklank is (zie § 27). En in de vo-rige les (blz. 3) hebben we aangetroffen figliuoli, dat den klemtoon op de laatste der drie vocalen heeft, en dus kennelijk óók geen drieklank is. Maar drieklanken zijn, bij voorbeeld, puoi (poe-o\'-i, bijna: pwbj), gij kunt; vuoi (woe-o\' i, bijna: woj), gij wilt.

KB. Ook willen wij hier meteen reeds \'juoi (boe-o\'-i₍ bijna: bwöj), osse

sprake brengen, zijnde het meervoud van hue (boe\'-ee), os (zieblz. 15); waaruit men terloops de opmerking kan maken, dut bij sommige woorden te gelijk met hunne vervorming tevens de klemtoon verspringt.

[§ ««•] De g heeft drieërlei uitspraak:

1) Een klank, die naar dien der „kquot; zweemt, maar uitermate zaeht (welke klank door ons afgebeeld wordt met O; zie ftt op hlz. 4). Dezen klank heeft de y als zij in dezelfde lettergreep een der voealen a, o, u of een der consonanten A, l, r vlak achter zich heeft. De eenige uitzondering hierop wordt omschreven in nquot; 2, dat hier onmiddellijk volgt.

2) In de lettergreep gli wordt de g niet altijd als eene zeer zachte „kquot; uitgesproken. Wanneer dat gli de eindlettergreep van een woord is, of ook wanneer het nog eene vocaal acliter zich heeft, wordt de letter-verbinding gl uitgesproken bijna als de ,,11 mouillcquot; der Fransehen. Slechts twee uitzonderingen zijn daarop, namelijk de woorden:

Angli (an\'-oli), Angelen (een oud volk) en

Anglia (an\'-Gli-a), A n g 1 i a (Engeland), in welke de g uitgesproken wordt als zeer zachte „kquot;\' (afgebeeld o).

NB. Dus, wanneer er achter gli eene lettergreep volgt, die met eene consonant aanvangt, klinkt de g altijd als zeer zachte „kquot;, zijnde dit (volgens nquot; 1 dezer §) hare gewone uitspraak in de lettergrepen gla, gle, glo, gin, bij voorbeeld; negligere (nee-Gliedzj\'-ee-ree), vervvaarloozen ; neg li-genza (nee-oli-dzjèn\'-tsa), achteloosheid; anglicano (an-Gli-kaan\'-o), Anglikaansch; glittoteca (ollt-o-teek\'-a), glyptotheek.

3) Wanneer de g onmiddellijk door eene e of i gevolgd wordt, klinkt zij als „dzjquot;. De g met e of i achter zich, is dus de zachte klank der c (zie § 4).

[§ SO a.] In Aanmerking II onder § l(i hebben wij gezien, dal gli nooit anders geapostrofeerd wordt dan vóór woorden , die met i aanvangen. Daardoor gaat de eind-i van gli ook in de uitspraak verloren, bijv. gC Italiani (ljiet-al-jaan\'-i), de Italianen. Ofschoon dit nagenoeg vanzelf spreekt, kan deze duidelijke toelichting voor sommigen zijn nut hebben: vergeeflijk toch zou het zijn, indien men van het geapo-strofeerde gli igl\') toch de i wilde uitspreken, naardien op blz. 3 onder het geapostrofeerde fmi I/ra\') en dei {de) de uitspraak staat afgebeeld juist alsof de i werkelijk geschreven stond.

NB. fra¹ en de\' mogen evengoed gelezen worden „frajquot; en „dejquot; als „fraquot; en „deequot; — beide manieren van uitspraak zijn evengoed. Maar als gli geapostrofeerd ia {gl?) vereenigt zich de gV geheel met de aanvangs-t\' van het volgende woord.

fff Men mag gli nooit apostrofeeren als het volgende woord met eene andere vocaal aanvangt, want daardoor zou gV voor a, e, o of komen te staan , en uitgesproken moeten worden „gIquot; (zie het NB. onder § 30); daarom schrijft men (blz, 13) gli amici (Iji a-mi\'-tsji) en volstrekt niet gV amici (ola-mi\'-tsji), enz.

[§ 81.] Wanneer e of i eene dubbele g vóór zich heeft, wordt dat dubbele letter-teeken g(j uitgesproken als „d-dzjquot;, zijnde dus de zachte klank der cc (zie § 5).

[§ »a.] Het letterteeken gn wordt in het Italiaansch uitgesproken juist ais in het ï\'ransch, dat wil zeggen, men hoort eerst de „nquot;, en daarachter den klank eener Hollandsche „jquot;. Dus de ,,njquot; in onze woorden „franjequot;, „banjerheerquot;, „plunjequot;, „Oostiajequot;, „ponjaardquot; wordt uitgesproken als de gn der Italianen.

NB, Heeft gn eene i achter zieh, en daarachter nog eene andere vocaal, dan vormt dat gni eene afzonderlijke lettergreep , en op de i valt de volle klemtoon.

[§ ⁸⁸ ] In de lettergrepen gua, gue , gui, guo volgt de g den regel van n^u 1 der § 30 (dus als zeer zachte ,,kquot;) en de u volgt den regel van § 1.

ftt Intusschen mag dc oe-klank volstrekt niet gerekt worden; men moet hem slechts eventjes laten hooren. Maar zeer verkeerd zou het zijn, die n als eene Hollandsche „wquot; uit te spreken, daar er wel degelijk iets van den oe-klank gehoord moet worden, doch zeer vluchtig (zooals de w in het Ëngelsch uitgesproken wordt). De klemtoon der lettergreep valt op de laatste vocaal {a, «, i of o). ■ [§ ⁸* .] Dc q klinkt volkomen als eene Hollandsche forsche „kquot;. En op ua, ue, ui, uo is volkomen toepasselijk het medegedeelde in § 33.

[§ üt.] De s heeft tweeërlei uitspraak, scherp cn zacht

1) S c h e r p wordt de s uitgesproken:

i Eerstens, als aanvangsletter van woord of i lettergreep met eene vocaal achter zieh; ten andere, wanneer zij onmiddellijk voorafgegaan wordt door eene consonant; ten derde, wanneer zij dubbel staat (amp;?); en ten vierde, wanneer zij gevolgd wordt door c , f, v, q oï 1.

2) Zacht (als at) klinkt de s eerstens vóór. de consonanten h , d, g, l, m, n , r en ®; en ten andere, wanneer zij, in n i e t-samcngestelde woorden, tusschen twee vocalen staat. (Zie de volgende §.)

[§ 8«.] a) In samengestelde woor-j den, waarvan het tweede lid der samenstelling met eeue scherpe u aanvangt, blijft

de «scherp, al staat zij tusschen twee vocalen.

6) Ook in de partikels dü, dis en mis blijft de s scherp, al wordt zij in het samengestelde woord gevolgd door eene vocaal, of door een der consonanten, opgenoemd in n⁰ 2 van § 35.

c) Ook in het voornaamwoord si, men, blijft de «scherp, al wordt dit si, in plaats van vóór den werkwoordsvorm te staan, daarachter aangehecht.

[§ 88f.] De t wordt altijd als de Hollandsche „tquot; uitgesproken, zelfs al staat zij vóór ia, ie of io.

[§ 38.] De z heeft tweeërlei uitspraak, namelijk scherp (als „tsquot;) en zacht (als „dzquot;)

De zachte uitspraak der z speelt op verre na niet zulk eene groote rol als de scherpe.

Of de uitspraak der z scherp of zacht is, laat zich door geen vaste regelen bepalen. Wel kunnen wij dienaangaande een richtsnoer aan de hand geven; doch op de 6 regelen, die wij hier zullen stellen, bestaan vele uitzonderingen, die niet anders te leeren zijn, dan door het gebruik.

a) Scherp is de z:

1) in de meeste gevallen , waarin zij onmiddellijk voorafgegaan wordt door een der consonanten l, n, r.

2) tusschen twee vocalen, voornamelijk in de aan het Latijn ontleende uitgangen zia, zie, zio en zione.

3} als zij dubbel staat {zz), inzonderheid in de uitgangen azzo, ezzo, ozzo en uzzo. w/Vgt;quot; i

4i) als aanvangsletter in alle woorden, die niet uit het Grieksch of uit andere vreemde talen overgenomen zijn.

b) Zacht is de z-.

5) als aanvangsletter in alle aan het Grieksch ontleende, en in vele uit andere vreemde talen overgenomene woorden.

6) In de meeste op ezzare en izzare uitgaande werkwoorden.

[§ «»•] De acht consonanten, die in het Italiaansch uitgesproken worden volkomen eveneens als in het Hollandsch, zijn: b, d, f, l, m, n, p, r.

[§ #0.] Toonteekens heeft de Itali-aansche taal er drie: het zware het scherpe (\') en het omgebogene (*). Dus juist als in de Fransche taal.

De twee laatstgenoemde teekens worden zeer zelden gebruikt. Veel daarentegen bedienen de Italianen zich van het zware toonteeken, en wel:

1) op de eindvocaal van alle woorden, welke eigenlek eene toonlooze lettergreep

langer zijn, doch die lettergreep weggeworpen hebben.

2) op de eindvocaal van den derden persoon enkelvoud van den volmaakt verleden tyd der regelmatige werkwoorden; en op de eindvocaal van den eersten en derden persoon enkelvoud van den toekomenden tijd van alle werkwoorden.

3) op de vocaal van éénlettergrepige woorden, die, b\\j eenerlei spelling, zonder toonteeken eene andere beteekenis hebben.

4) op de eindvocaal van éénlettergrepige woorden, die op eenen tweeklank uitgaan.

5) op de eindvocaal van alle meerlettergrepige woorden, die den klemtoon op de laatste lettergreep hebben.

NB. Evenals bij de onder n⁰ 3 bedoelde woorden, dient ook bij de hier onder n⁰ 5 bedoelde woorden het zware toonteeken eenvoudig, om ze te onderscheiden van woorden, die juist eveneens gespeld zijn, doch eene andere beteekenis hebben.

Toepassing

der uitspraak-regelen op A. Tekst dezer les.

a {\\ 1). Lang in; mm, tr»,partigimni. Kort in: Ami, dalle, mppmto, b (§ 39). \\tellezza, ttonta, LamMertazzx,

sareM»e, avreblbe. c (§ 3). eawpo, east, potso, crescendo. c (§ 4). diecXsette, dieevasi, voce, ni-mol.

cc (§ 5). accorti (Les 1 blz. 3); vecc/tio en ricchezze (Les 1 blz. 3, vereenig § 5 met § 9). ch (§ 9). aneUe, che, percttè; zie ook veccbio en ricettezze (Les 1 blz. 3).

d (§ 39). eMenAo, Aiecisette , «lt;1, Aalle. e (§ 1). Lang in; E, enmo, perchh, egt;gli.

Kort in; btslfezza, stasae. f (§ 39). Wazio , Bonitazio, tatto, tama, tar.

ff (§ 30). 1. «ara en gran (Les 1 blz 3).

2. miffllor, egli.

3. glunta, glovani, partiglmi, fiXeremei.

\'jn (§ 32). compague, degno, ogni, be-

nigno.

h (§ 10). altijd stom.

i (§ 24). Lang in; nlmlcl.

Kort in: intorno, incomXndiö. j (§ 10). Voorbeelden daarvan later. I (5 39). ella , bellezza, Xoro , jwalt,

caiditsimo.

m (§ 39). tempre, come, nimici. n (§ 39). intorno, nou, ttno, anmi.

o (§ 1). Lang in: allora, poco, nome.

Kort in: intorno, donne, troppo. p (§ 30). sempre, piu, pot, compagne,

pure, appunto. pronta q (§ 34). qaeZZi, qmmJi, qaando. r (§ 89). vewo, intorno, sempwe, crescendo, cor terne.

s (§ 35). I, 1) a*reb6e, aeimpre, mignore (Les 1 blz. 3), «aoi, unperiori.

2) peumeri (Les 1 blz, 3).

3) camendo , atenae , caldiamimo.

4) creueendo (zie § § 7, 8, 9); uperava (Les 1 blz. 3); ntesse, ntato, ostinato.

II. Voorbeelden volgen later. » (§ 36). a) dieci%ette\\ V) Voorbeelden later; c) dicevaal, «rad. t (§ 37). ffiunta, intorno, diecüette, tra, partigiani, venti, Jatto. (Voorbeelden met ia, ie en io later.) « (§ § 1 en 33), ginnta, venata, sme, pure, quelli, qvuili, appunto, nno, sua, quando, suoi , sa-periori, voluio, p ih. v (§ 10). vero, venuta, dicevasi, voce, qiovani, -venti, a\\ea, volta, tornava, avrebbe, voluto.

z (§ 38). 1)--; 2) Famo, Bonifacio;

3) helUma, Lambertaxxi en (Les 1 blz. 3) ricchemte. Meer voorbeelden later.

Toonteeken (§ 40). 1) bont a. Zie ook citt ü en podesta op blz. 7; en et iï (Les 1 blz. 3).

2) incominci o.

3) Zie è, blz. 16.

4) pi ü, gi (i.

5) cos 1, perch è.

D. Spraakkunst.

Uitwerking der Opgaven van de vorige Les.

Opgave 1 (blz. 6);

Enkelvoud. Meervoud,

il eavallo. i eavalli,

del cavallo. dei eavalli.

al cavallo. ai eavalli.

il cavallo. i eavalli.

dal cavallo. dai eavalli.

lo acolaro. gli scolari.

dello scolaro. degli scolari.

allo scolaro. agli scolari.

lo scolaro. gli scolari.

dallo scolaro. dagli scolari.

lamlco. gli anüci.

dell\' amico. degli amici.

all\' amico. agli amici.

l\'amico. gli amici.

dall\' amico. dagli amici.

Enkelvoud, la mad re.

della madre.

alia madre. la madre dalla madre. la sorella. della sorella.

alia sorella. la sorella.

dalla sorella. 1\'anlma.

dell\' anima, all\' anima, l\'anima.

dall\' anima, un monte.

dun di un | a un monte. un monte.

da un monte. un Italian o.

d\'un

di un , a un Italiano. un Italiano. da un Italiano l\'Italiano.

dell\' Italiano. all\' Italiano. l\'Italiano.

dall\' Italiano,

d\'uno

studio.

di unoj a uno studio, da uno studio, un or au.

d\'un [

di un ( a un orso. un orso,

da un orso.

Meervoud. Ie madri.

delle madri.

alle madri. Ie madri.

dalle madri. Ie sorelle.

delle sorelle. alle sorelle. Ie sorelle.

dalle sorelle. Ie anime.

delle anime.

alle anime. Ie anime.

dalle anime. monti.

de monti.

a monti.

monti. da monti. Italiani.

ad Italiani. Italiani. da Italiani. gl\' Italiani. degl\' Italiani. agl\' Italiani. gl\' Italiani. dagl\' Italiani.

d\'una I di una f ^camera-a una camera, da una camera, un\' armsta. d\'un\' 1

di un\' ( ^armatu-a un\' armata. un\' armata. da un\' armata.

Neen, mevrouw is eene vriendin gaan bezoeken.

Neen, mevrouw is naar de opera gegaan.

Hoe laat zal zij weer teluüs komen?

Daarvan heeft zij niets gezegd toen zij uitging.

Woont mijnheer Federigo hier?

Ja, mijnheer!

11 (blz. 8);

Hoe staat het leven? Gaat het goed?

Opperbest, dank u.

Ik ben zeer blijde u te zien.

Ik verheug mij zeer u te zien.

Gij zijt wel goed, mijnheer!

Zijt gij in de stad gekomen om er te blijven?

Neen, mijnheer! ik keer morgen terug.

Verbuiging der substantieven.

[§ 41.] Duidelijkheidshalve zij hier ter aanvulling van § 19 gezegd, dat mannelijke substantieven, die in den Eersten naamval enkelvoud op a uitgaan, hun meervoud vormen door die a in i te veranderen.

K «] Alle substantieven, die in hel enkelvoud op i uitgaan, blijven onveranderd zooals ze zijn, wanneer men ze in het meervoud gebruikt, bijv.:

la metropoli (mee-troo\'-po-li), de moederstad.

Ie metropoli, de moedersteden.

[§ 43.] Alle éénlettergrepige- substantieven, en evenzoo alle, die den klemtoon (dus: die het zware toonteeken) op de eindvocaal hebben, blijven in het meervoud onveranderd, zooals ze in het enkelvoud zijn, bijv. :

la citta (tsjit-ta\'), de stad.

Ie dlth (tsjlt-ta\'), de steden.

11 rè (ree), de koning.

I rè (ree), de koningen.

II piè (pjee), de voet.

1 piè (pjee), de voeten.

[§ 4¹.] De substantieven, die den uitgang ie hebben, blij ven onveranderd in het meervoud, bijv.:

la serie (seer\'-i-ee), de rij, de reeks; le serie (seer\'-i ee), de rij ë n, de r e e k s e n.

[§ 4Ji.] Onder de substantieven, die op co en op ffo uitgaan, zijn er, die hun meervoud vormen eenvoudig door de eind-o te veranderen in i (volgens n⁰ 2 van § 19); maar er zijn er ook, die van dien regel eenigszins afwijken: wèl wordt de eindvocaal (de o) door hen in i veranderd, maar tusschen de c of lt;7 en den meervouds-uit-gang wordt nog eene h ingeschoven.

[§ 4«.] Hetzelfde als in de vorige 5 bedoeld, is ook van toepassing op vele substantieven met den uitgang ca of ya.

Van de mannelijke (zie § 41)z5nef vele, die in het meervoud den uitgang chi of ff/ii aannemen.

Van de vrou welijke (zie nquot; 1 van § 19) nemen vele den uitgang che of ghe, aan.

[§ « I Dat inschuiven van eene h (zie §§ 45 en 46) geschiedt louter met het doel, om in het meervoud denzelfden consonanten-klank („kquot; of „aquot;) te behouden, dien het substanüef in het enkelvoud heeft.

Want de op co of go uitgaande substantieven , die eenvoudig hunne eind-o in i veranderen, ondergaan daardoor eene verandering in de uitspraak van de consonant (vergelijk § § 3 en 5 met § 4, en ook n⁰ 1 van § SO met nquot; 3 van diezelfde §).

Voorbeelden:

il sindaco (sln\'-da-ko), de bewindvoerder;

meervoud; sindaci, blz. 3.

il nimico (ni mi\'-ko), de vijand; ■

meervoud: nimici, blz. 3 en 9. Vamico (zie blz. 6),

mrv.: ff li amici (Iji a-miet\'sji), de vrienden.

Maar daarentegen volgens § 46 :

l\'amica (zie blz. 8),

mrv.: le amiche (a-miek\'-ee), de vriendinnen.

K «»•] Welke der in de § § 45 en 46 bedoelde substantieven hun meervoud vormen enkel door de eind-vocaal te veranderen, en welke daarentegen in den meer-vouds-uitgang eene h inschuiven, moet men leeren door het gebruik Wel kunnen daarvoor eenige regelen gesteld worden ; doch op die regelen komen dan zóó vele uitzonderingen, dat wij er de beoefenaars van onzen cursus maar liever niet mede zullen kwellen,

[§ 49.| Geheel afwijkend van dc gewone regelen is de meervoudvorming van de volgende woorden •

Vuomo (loe-oom\'-o), de mensch, (ook:) de man , gaat niet volgens n⁰ 2 van § 19, maar heeft in het meervoud : ff li uomini (zie Motto dezer les) , de me nschen, (ook:) de mannen. la mofflie (zie blz. 3) gaat niet volgens § 44 , maar heeft in \'t meervoud : le mogli (mool\'-ji), de vrouwen. il hue (boe\'-ce), de os, gaat niet volgens n⁰ 3 van § 19, maar heeft in \'t meervoud:

i luoi (hoc-ój\'), de ossen Vergelijk voor de uitspraak § 29 en het fff van § 33. (*)

,) (di\'-o), God, gaat wel is waar somwijlen regelmatig volgens n⁰ 2 van 5 19, en heeit dan in \'t meervoud Bii (di\'-i) , goden; doch meestal ontmoet men van dit woord het meervoud Dei (zie n⁰ 3 van § 36). [§ SO ] 1) Bij de substantieven, die op io li i i gaan, is de vraag, of de klemtoon al of niet op de i ligt; zoo ja, dan vormt de met de o geen tweeklank , en wordt gt; quot;t meervoud gevormd op de regelmatige nanier (volgens nquot; 2 van § 19), bijv.: Enkelvoud. Meervoud.

il zio (tsi\'-o), de oom. i zii (tsi\'-i), de ooms. ü pendio (pèn-di\'-o) , i pendii (pèn-di\'-i), de helling. de hellingen

2) Valt daarentegen de klemtoon niet op de i, dan komt eene andere vraag in

.nmerking, namelijk: is de i sleehts een irzaehtingsteeken om de o niet onmid-iiillijk te laten volgen op c, g, sc of gl, ■n zoodoende aan deze vier letterteekens anne in §§ 4, 30 (n⁰ 3), »8, 30 (n^u 2) ïdoelde uitspraak te verzekeren? In dit jval wordt het meervoud gevormd louter (oor de eind-o van het enkelvoud weg te erpen, bijv.:

Enkelvoud Meervoud

conaiglio (kon siel\'- i comigli (kon-siel\'-ji) jio), de beraadsla- de beraadslagingen.

S^ing-

il gussio (ooes\'-sjto), i gussi (Goes\'-sji), de dop, de bast, de doppen, de bas-de peulschil. ten, de peulschil

len.

3) Alle andere woorden, die op io uit-■ aan, vormen hun meervoud door dat io fe veranderen in y, bijv.:

Enkelvoud Meervoud

■) nludlo (stoert\'-ï\'o), gli studj (stoeil\'-i),

de studie. de studiën.

l\'occhio (bk\'-io), het gli occhj (ok\'-i), de

oog. oogen.

d desiderio (deea-i- i desiderj (deea-i-deer\'-io), de wensch. deer\'-i), de wen-schen.

NB. Over die j als meervouds-uitgang al later nog iets meer te zeggen vallen.

i.toeten doen nitkomen, dat het noodzakclgk ia *eii „oequot;-kIank tc laten hooren. Nu echter logen wij aannemen, dat ieder daarvan doorrongen is, zoodat wjj voortaan zullen afbeelden uoi (pwwoj), vuoi (wwoj), buoi (bwwöj): die abbele „wquot; (ww) zal dus strekken, om telkens ien beoefenaar te herinneren: wel is uot\'slechts én klank, maar laat vooral in dien klank iets looren, dat naar de Hollandsche ,,oequot; zweemt, niet zooals de Engelschen dat doen tyj het litspreken van de Engelsche w.

Diezelfde afbeelding met „wwquot; zullen wij oortann bezigen voor de u in ua, ue, ui, uo net g ot j n vóór.

B. Lexicographie.

(Zie het NB. op blz. 7.)

in vero, „en véritequot;. — essendo, van cssere (ès\'-see-ree), ,,êtrequot;, zijn. — giunta, vrouwelijke vorm van giunta, deelwoord van giugnere (dzji-oen\'-jee-rec). — cos), „ainsiquot;. — in torna a, „autour dequot;. — diecisette, samengesteld uit dieet (d«\'ee\'-tsji), tien, en sette (sèt\'-tee), zeven, zooals „dix.-septquot; samengesteld is uit „dixquot; en „septquot;. — anni, rnrv. van anno, „anquot;. — venula (,,venuequot;), vrouwelijke vorm van venuto, deelwoord van venire (wee-nier\'-ee), „venirquot;. — crescendo, van het werkwoord crescere (kreesj\'-ee-ree), toenemen, aangroeien, „eroltrequot;; vergelijk cresciuta (op blz. 7). — bellezza, „beautéquot;; vergelijk bellissima (blz. 7). — ed, het voegwoord e (blz. 7), dat welluidendheidshalve eene d aehter zich neemt, altijd als het volgende woord met eene vocaal aanvangt. — anche, „encorequot;. — campagne, mrv. van compagna, „compagnequot;. — sue, „sesquot;

,,se disaitquot;, gezegd werd; van dicere (di\'-tsjee-ree), dichterlijke vorm van dire (di\'-ree), „dire\'\', zeggen, — bonta, „bontéquot;. — incomincïb, „commencjaquot;. — correrne, samengesteld uit correre (kör\'-ree-ree), „courirquot; (dat zijne eind-e wegwerpt; vergelijk far en aver, blz. 7), en ne, daarvan (het Fransche „enquot;). — voce, „voixquot;. — van, „nonquot;. —pure, „pure-mentquot;. — loro, „leurquot;. — un partigiano, „partisanquot;. — allara, „alors \'. — appunto, „a pointquot;, juist. —• poca, „peuquot;. — venti, „vingtquot;. — avea, „avaitquot;, van avere (blz. 7). — name, „nomquot;. —pronta, vrouwelijk van pronlo, „promptquot;. — audace, „audacieuxquot;, van \'t substantief „audacequot;.

— omV , verkort van oxrfe (ón\'-dee), „d\'oüquot;, „dontquot;. — erasi, uit era, was, en si, men. — troppo, „tropquot;—Jatto, „faitquot;, van fare (blz. 7). — nota, „notequot;. — opere, mrv. van opera (oop\'-ee ra), „opé-rationquot;. — laparte, enkelvoud van parti (blz 7). — sarebbe, „seraitquot;; van essere (zie hierboven). — degno, „dignequot;. — miglior, „meilleurquot;. — campo, „campquot;, „champquot;. — fama, faam; vergelijk „fa-meuxquot;. — perchè, „pourquoiquot;. — ostinalo, „obstinéquot;. — caldissima, overtreffende trap van caldo (blz. 7); vergelijk bellissima (blz, 7). — (/nando, „quandquot;.—perdenti, mrv. van perdente (pèr-dènt\' ee), „per-dantquot;, verliezer. — volta, „foisquot;. — superiori, mrv. van superior e, „supérieurquot;.

— tornava, „tournaitquot;, van tornare (tor-uaar\'-ee), „tournerquot;. — benigno, „béninquot; (vrouwelijke vorm in \'t Fransch „bcnignequot;)

— voluto, „vouluquot;, van valere (woo-leer\'-ce), „vouloirquot;. — pace, „paixquot; (vergelijk „pacifiquequot;).

— 1

F. Mondeling Onderhond.

Vragen.

1. Hoe ver was Imilda reeds in jaren gekomen ?

2. Waarin was zij aanhoudend toegenomen ?

3. En door wie werd gezegd, dat zij tevens in goedheid toegenomen was?

4. Onder welke jongelieden begon daarover gesproken te worden?

B. Onder welke jongelieden nog meer?

6. Wie bevond zich destijds juist nei quali ?

7. Welke soort van jongeling was Boni-fazio ?

8. Waar had hij zich door zijne daden reeds bijzonder bekend gemaakt?

9. Wat sarebbe (egli) stalo?

10. Wanneer was hij oüinato e caldü-simo ?

11. En wanneer werd hij lenigno?

12. Wat zou hij dan wel hebben willen doen? [Vóór het antwoord te zetten het voornaamwoord Egli.]

6. Gesprekken.

sapete (sa-pee\'-tee), weet gij. compiacdevi (kom\'-pi-a-tsjeequot;-tec-wi\'), wees zoo goed, heb de vriendelijkheid. di (di), te.

dirmi (dier\'-mi), mij zeggen.

volete (woo-lee\'-tee), wil.

Che ora è? (NB. Dit è, van essere, wordt uitgesproken als het Franache est, dus gelijk de Hollandscho e in kerk. Het heeft een toonteeken, om het te onderscheiden van het voegwoord e, en). Sapete che ora è?

Compiacetevi di dirmi che ora è.

Volete aver la bonta di dirmi che ora è. un\' (oen), een. NB. verkort voor um; ofschoon telwoord, evenals in het Hollandsch, den regel van het onbepalend lidwoord volgende, zie blz. 6.

sono (soon\'-o), zijn.

Ie (lee), de. NB. Zie blz. 6. due (doe\'-ee), twee.

sono le due, het ia twee uren. trè (tree), drie.

qmttro (kwwat\'-tro),\' vier.

cinque, (tsjln\'-kwwee), vijf. (Zie hetgeen over „oequot; gezegd is in de noot van § 50 op blz. 15.

m (seei), zes.

otto (ot\'-to), acht.

nwe (noo\'-wee), negen.

undid (oen\'-di-tsji), elf.

mezzodi (mèd\'-aoo-diquot;), twaalt uren

(overdag). (§)

mezza natte (mèd\'-aa nötquot;-tee), twaalf uren (des nachts), middernacht.

\\

È un\' ora.

Sono le due. i NB. Van 2 tot 11 zeggeu. Sono le sette. I deltalianen nieté, maar Sono le dieci.) sono. (*)

È mezzodi.

E mezza notte.

quarto (kwwar\'-to), kwartier.

quarti (kwwar\'-ti), kwartieren.

(NB. Zie n» 2 van § 19.)

mezza (mèd\'-xa), de vrouwelijke vorm van mezzo (mèd\'-ao), half.

.15 un\' ora ed un quarto.

È un\' ora e mezza.

È un\' ora e trè quarti. •

Sono le due ed un quarto.

(§) De uitspraak van mezzo (en das ook van mezza) is een der weinige uitzonderingen op n⁰ 8 van § 88.

(•) En niet ore (zie n⁰ 1 van ^ 18) achter bet woord, maar le (zie blz. 6) er vódr.

H. Herhaling.

1. Lees overluid onderstaanden tekst (volgens de Wenken op blz. 2), en vertaal dien dan, volzin voor volzin, mondeling in het Hollandsch.

E in vero essendo ella giunta cosi in-torno ai diecisette an\'ni, e sempre piu venuta creacendo in bellez\'za, ed anche poi, come dalle atease donne e compagne su\'e dicevasi, in bonta, incomincio a cor-rerne voce non pu\'re tra i giovani dè\' Lambertaz\'zi et loro partigiani, ma anche tra quelli de\' loro nimici i Giereme\'i, Nei qua\'li era allora appun\'to uno di poco piu di venti anni, il quale Fazio o Bonifazio avea no\'me, giovane d\'indole pron\'ta ed auda\'ce, ond\' erasi anche troppo fatto gia no\'to all\' opere nella sua par\'te; ma clic sarebbe atato degno di miglior\' campo, e I miglior\' fama; perchè, ostinato e caldissimo quando i suoi erano perden\'ti, ad o\'gni volta poi che erano auperio\'ri, egli tornava beni\'gno ed avrebbe voluto far pa\'ce.

2. Vertaal de Gesprekken van Hoofdstuk G. in het Hollandsch.

3. Vertaal in het Italiaansch de volgende

Opgave.

1 Hoe laat is het? — 2. Het is drie uren. — 8. Het is half vier. — 4. Het is kwartier over vijven. — 5. Het is kwartier voor zessen. — 6. Het is kwartier over twaalven (NB. overdag). —

7. Het is half een (NB. \'s-nachts). —

8. Het is kwartier voor eene (NB. \'s-nachts). — 9. Het is kwartier voor eene (NB. overdag). — 10. Het is elf uren. — 11. Het is half twaalf. — 12. Het is kwartier voor twaalven.

C. Uitspraak en Spelling.

[§ si ] 1) Dat van de werkwoorden somwijlen hunne eind-e weggeworpen wordt hebben wij reeds opgemerkt op blz. 7 {far in plaats van fare; aver in plaats van avere), en op blz. 15 (correrne in plaats van correre ne).

2) Zoodra het partikel ne aan de onbepaalde wijs van een werkwoord vastgehecht wordt, werpt dat werkwoord zijne eind-e weg; bijv.: dire, zeggen; maar (zie A. Tekst blz. 17) dime.

3) Bovendien hebben we op blz. 17 nog een ander voorbeeld (oen voegwoord), waarvan de eind-e weggeworpen is, namelijk pur in plaats van pure.

[§ 5».] bella edl accorta e corlese. Het voegwoord e neemt cenc d achter zich bijna altijd, wanneer het volgende woord met eene vocaal aanvangt. Ook daarvan hebben we reeds voorbeelden gehad: (blz. 3) e«1 cfjli; (blz. 9) eil anche, ed audace, ed avrebbe.

[§ S».] De oplettende beoefenaar, die in hoofdstuk A. (Tekst) dezer les de woorden alleudendo, essendo, tapeudo aantreft, en uit do daaronder geplaatste bateckenis ziet, dat dit alle drie tegenwoordige deelwoorden zijn, herinnert zich daarbij ook in de vorige les (blz. 9) twee zulke tegenwoordige deelwoorden ontmoet te hebben {essendo, crescendo). En daar juist al die woorden worden uitgesproken met den klemtoon op de voorlaatste lettcrgree komt de oplettende beoefenaar nu rei tot twee gevolgtrekkingen, namelijk:

1) alle op .. . endo uitgaande woc zijn waarschijnlijk tegenwoordige lt; woorden;

2) alle op . .. endo uitgaande t( . « woordige deelwoorden hebben waarscli

den klemtoon op de voorlaatste lettf .....

(dat wil zeggen op .. . en\').

[§ B4 .] De afbeelding van de ui onder guesto, luona, queyli, quest

maakt het niet overbodig, nog eens aandachtig de noot op blz. iö over te lezen.

D. Spraakkunst.

Uitwerking der Opgaven van de vorige Les. Gesprekken (blz. 16):

Hoe laat is het? — Weet gij hoe laat het is? — Wees zoo goed mij te zeggen hoe laat het is. — Wil de goedheid hebben mij te zeggen hoe laat het is. — Het is een ure. — Het is twee uren. — Het is zeven uren. — Het is tien uren. — Het is twaalf uren (het middag-uur). — Het is twaalf uren (middernacht). — Het is kwartier over eene. — Het is half twee. -—-Het is kwartier voor tweeën. — Het is kwartier over tweeën.

Opgave (blz. 16):

1. Che ora è? — 2, Sono le tre. — 3. Sono le tre e mezza. — 4. Sono le cinque ed un quarto. —_v B. Sono le cinque e trè quarti. — 6. E mezzodi ed un quarto. — 7. mezza notte e mezza. — 8. E mezza notte e trè quarti. — 9. E mezzodi e trè quarti. —• 10. Sono le (*) undici. —-11. Sono le undici e mezza. — 12. Sono le undici e trè quarti.

B ij vil- • i) i\'. »i rn w o o ■ d ■

ü r.K, gt;.. i jvoulUii.w

die op o uitgattQ, «ijn van het man

T( ■ i.;( ■ i \' l t.v H /W»! quot; ■ •\'

j bij mannelijke wUstandige riaanfwooi : doh, biiV.; vtCOhUk (blü. 3), iltytto, ■ •gt;, (bl; \'gt;.)■

s -gt;♦» i V\\ nncfT i in \'• 5\' f»

uijeo ; gehtoikt moeteB wordop Jii.i ⁰⁸_quot; v ro ti « e! ii\'• • abf.lantilt;;f, vorand. rt eind- in a \'.\'ijv.: •. -.\'o .pquot;i -to) gt;• ••

i (*) tic.\' bcpalfnd (WOIIIV\' I} \'■

j voud) It v/ovdl ii fttiulijli \'l^n ^{1 r} *quot;■

^: Aaniiccï M v !• «vtMird

en iuono (bwwoon\'-o), goed, veranderen fblz. 17) \'^{n en} buoim, omdat het

substantief natnra vrouwelijk is.

[§ 67.] Alle in het enkelvoud op of i uitp;ii:uKlo adjectieven worden zoowel bij vrouwelijke als bij mannelijke substantieven gebezigd. Zoo, bij voorbeeld, op blz, 9 auilnce), dat bij hot vrouwelijke substiintief in dolt behoort; zoo ook op hh. 17 ffiomnile en corleso behoorende bij de vrouwelijke substantieven disposizione en Imilda.

l)at er substantieven zijn, die de toonlooze eindlettergreep .. de hebben weggeworpen, weten wij reeds uit g®- op l)lz. 7. Én vier regels hooger aldaar hebben wc ook een adjectief ontmoet {pro\'), dat in hetzelfde geval verkeerde. Er zijn echter ook adjectieven, die, na wegwerping van hunnen uitgang . .de, toch nog op eene consonant uitgaan en dus geen apostrofe behoeven; zoo onder andere wordt grande veranderd in gran, bijv.: (vrouwelijk enkelvoud;) una gran citta, blz. 3; una gran fes ia, blz. 17; en (mannelijk meervoud;) gran nimici, blz. 3.

De verbuiging der adjectieven is volkomen gelijk aan die der substantieven, namelijk:

de eindletter o wordt in \'t meervoud i; de eindletter n wordt, in \'t meervoud e; de eindletter e wordt (voor \'t vrouwelijke geslacht zoowel als voor het mannelijke) in het meervoud i. Voorbeeld:

Mann. enkelv. accortn (ak-kor\'-to), verstandig.

Vrouw, enkelv. accortn (blz. 17).

Mann. meerv. accorll (blz. 8).

Vrouw, meerv. stessc (blz. 9). Ilct vrouwelijk enkelvoud is s/essa (stès\'-sa), en het mannelijk enkelvoud stesso (stès\'-so).

Mann. (en vrouw.) meerv. superiori (blz. 9) van het zoowel vrouwelijk als mannelijk enkelvoud superiore (soe- . peer-j-oor\'-ee).

[5 OO.] De trappen van vergelij-k\'ng worden zeer eenvoudig gevormd, te weten:

de yergrootende trap door piït vóór het

\'quot;Ijecüef te zetten , en de overtrellcude trap

door voor een mannelijk adjectief il pin,

^{on voor} een vrouwelijk adjectief la pin te zetten.

7oorbeeld;

^ pin caldo (3e naamval), blz. 3. LS Oi.] De overtreffende traj) wordt ⁰ gevormd door niets vóór het adjee-unj \'\'Cttwi, maar de eind-vocaal tc veren •\'ⁿ \'quot; WM\'»⁰ voor het mannelijk, quot;^WMwa voor het vrouwelijk geslacht.

Voorbeelden:

potento (po-tèn\'-to), m a c ii t i g ,

potentimmo , blz. 3.

belhk (blz. 17), Mlissimtk, blz. 3. caldo (blz. 3), caldissima, blz. 9. [§ «3.1 Ettelijke bijvoeglijke naamwoorden heeft ook de Italiaansehe taal, die hunne trappen van vergelijking niet op de gewone manier vormen. Als zoodanig kennen wij reeds mannelijk meervoud iuoni (blz. 9), vrouwelijk enkelvoud buona (blz. 17), mannelijk enkelvoud ljuono (bwwoon\'-o); dit heeft in den vergrootenden trap migliore (mielj-i-oor\'-ee), waarvan veelal de eind-« weggeworpen wordt, zoowel voor een mannelijk substantief (miglior campo, blz 9) als voor een vrouwelijk (miglior fama, blz 9).

Terloops zij hier bijgevoegd:

gran (blz. 3 en 17), groot, pin gran, grooter, of zonder verkorting grande (§ 5S), heeft wel is wuar piu grande, maar het heeft ook eenen b ij z o n d e r e n vergrootenden trap: maggiore (mad-dzjeoor\'-ee), grooter (vergelijk motto dezer les).

callivi (motto blz. 9) is het meervoud van cattivo (kat-tiew\'-o), slecht; en de vergrootende trap daarvan is peggiore (pèd-dzjioor\'-ee), erger, slechter

[§ «8«-] ])rie der in § 54 genoemde woorden (qnes/o, questi, qnesta) zijn kennelijk slechts drie verschillende vormen van een en hetzelfde woord. In den tekit dezer les staan allo drie die woorden substan-tievclijk, dat wil zeggen ze staan alléén (zonder vergezeld te zijn van een substantief) , en wel:

guesto (venisse) is eerste naamval; (») questi is derde naamval; (far) qnesta is vierde naamval.

A an w ij z en d e v o|or naa m w oo r d e n.

[§ «» «] Van de Aanwijzende voornaamwoorden zullen wij voorloopig slechts de twee voornaamste noemen, namelijk: quedo (kwwès\'-to) , deze,

qiiello (kwwèl\'-lo), die, gene. [§ O#.] Hetzij onverbonden (dat wil zeggen: substantievelijk, alleenstaande gebezigd), hetzij verbonden (dat wil zeggen : met een substantief achter zich) worden queslo en qnello verbogen juist als het onbepalend lidwoord un (zie blz. 6) met de partikels di, a, da, terwijl de uitgang o dezer beide woorden voor het vrouwelijk geslacht verandert in a, en het meervoud voor de beide geslachten gevormd wordt juist zooals van de substantieven gezegd is in § 19 (nⁿ 2 mannelijk, nquot; 1 vrouwelijk).

Ziehier de beide woorden verbogen:

Naamval. Enkelvoud. Meervoud. Mannelijk.

questi di questi a questi questi da questi

quelli di quelli a quelli quelli da quelli

1. questa queste

2. di questa di queste

3. a questa a queste

4. questa queste

5. da questa da queste

1,, quella quelle

2. di quella di quelle

3, a quella a quelle

4,. quella quelle

5. da quella da quelle

L5 BS.] 1) Al worden de in de vorige § behandelde woorden „alleenstaandequot; gebruikt, regelen zij zich toch in hunnen uitgang naar het geslacht en getal van het substantief waarop zij betrekking hebben; bijv.; in den 4ea regel van den tekst op blz. 3 staat e questi, omdat het slaat op het mannelijke meervoud signori-, in den 6en regel van den tekst op blz. 9: tra quelli, want het slaat op het mannelijke meervoud partigiani; in regel Ü van den tekst dezer les a questi attendendo ₍ omdat het slaat op piaceri, meervoud van het mannelijke substantief il piacere (pm-tejeer\'-ee), het vermaak; in regel 8 Tekst dezer les far quest*, omdat hieronder te verstaan is een vrouwelijk enkelvoudig substantief la scappalina (skap-a-tien\'-a), de dollenmns-streek, waai van het meervoud in eenen gewijzigden vorm vijf woorden vroeger in den tekst voorkomt.

2) Slaan de beide woorden niet op een voorafgegaan of op een stilzwijgend daaronder verstaan moetende worden substantief, dan beteekent

questo: „ditquot; (bijv. regel 1 Tekst dezer

les);

quello: „datquot;, „hetgeenquot; (bijv. twee-

maal in rogel 4 van den tekst op blz. 3).

[§ «6.] In regel 3 Tekst dezer les ontmoeten wij di quegli scandali; waarom is dat niet overeenkomstig § 57 di quelli scandali?

Begel, Wanneer het meervoudige quelli onmiddellijk achter zich krijgt eene vocaal, of eene door nog^eene consonant gevolgde s [•candali], wordt quelli veianderd in quegli.

[§ 07.] In de vorige § heeft het meervoudige que ff li een substantief uchter zich. Doch wanneer quegli zonder substantief aangetroffen wordt, beteekent het „hijquot;, „diegenequot;, en is dan een mannelijk enkelvoud.

Hnlpwer kw oorden.

NB. Behoeft niet van buiten geleerd te worden. [§ «8.] De hulpwerkwoorden „hebbenquot; [avere, blz. 7) en „zijnquot; (essere, blz. 15) spelen ook in het Italiaansch eene belangrijke rol. Wij zullen er in deze les reeds de deelwoorden en de verschillende tij den der Aantoonende wijs van leeren kennen. Vooraf echter dienen we te kennen de

Persoonlijke voornaamwoorden.

Enkelvoud, Meervoud.

io (iej\'-o), ik. noi (nooi), wij.

tu (toe), gij. wi (wwooi), gij.

pgli (eelj\'-i), hij. eglino (eelj\' i-noo), zij. (*) ella (el\' la), zij. elleno (èl\'-ee-noo), zij. (5) [§ eo.] De tegenwoordige deelwoorden zijn;

avsndo (a-wèn\'-do), hebbende.

essendo (blz 9 en 17), zijnde. De verleden deelwoorden zijn:

avuto (a-woet\'-o), gehad.

stato (staat\'-o), geweest. [§ e»a] Het verleden deelwoord stato regelt zich altijd naar het geslacht en getal van het substantief (of substantievelijk gebezigde woord) waarbij het behoort, derhalve:

stato, enkelvoud j _mannelijk.

stall, meervoud ]

stato., enkelvoud j _vrouweiiji_c.

stat», meervoud \\

[§ SO.] Aantoonende wijs.

Tegenwoordige tijd.

io ho (oo), ik heb. io sono (soon\'-o), ik ben.

lu hai (aai), gij hebt. tu sei (seci), gij #•

noi ahhiamo (al)-?- noi siamo (s? -aam -o),

aam\'o), wij hebben, wij zijn. ₎

voi avele (a-weet\'-ee), voi siele (si-eet-ee),

gij hebt. gij zijt.

eglino i hunno (an\'-o), eglino \\sono (soon -elleno ) zij hebben. elleno I o), zij zijn.

Josr» In al de volgende tijden laten wij kortheidshalve de persoonlijke voornaamwoorden achterwege.

!*■) zü = die mannelijke personen. (1) 4 = die vrouwelijke personen.

era (eer\'-a), ik was. eri (eer\'-i), gij waart. era (eer\'-a), hij was.

e?^-aca/tfo(eer-a-waam\'-

oo), wij waren. eravate (eer-a-waat\'-ee), gij waart. erano (eer\'-a-noo), zij waren, den derden persoon enkelvoud (ateva) ontmoet men dikwijls den vorm avea (blz. 9); en voor den derden persoon meervoud menigmaal den vorm aveano (a-wee\'-a-noo).

avea treft men somwijlen ook aan voor den eersten persoon enkelvoud , doch menigvuldiger ontmoet men voor dien persoon den vorm avevo (a-wee\'-wo), aldus: io avevo, ik had.

Tweede Onvolmaakt verledene tijd.

éhi (èb\'-bi), ik had.

avesli (a-wcs\'-ti),

gij hadt.

ebbe (èb\'-bee), hij had.

(amnio (a-wèm\'-oo),

wij hadden.

aveite (a-wès\'-tee),

gij hadt.

ébero (èb\'-ee-roo),

zij hadden.

Eerste Volmaakt verledene tijd.

NB. Dit is de Tegenwoordige tijd met het verleden deelwoord er achter, bijv.: io ho avuto, ik heb gehad; enz io sono stato (¹), ik ben geweest; enz.

Tweede Volmaakt verledene tijd.

NB. Dit is de Eerste Onvolmaakt verledene tijd met het verleden deelwoord er achter, bijv.:

io aveva avuto, ik had gehad; enz. io era stato (*), ik was geweest; enz.

Meer dan volmaakt verledene tijd.

NB. Dit is de Tweede Onvolmaakt verledene tijd met het verleden deelwoord er achter, bijv.:

io ebbi avuto, ik had gehad; enz.

io fui stato (*), ik was geweest; enz.

sarh (sa-roo\'),

ik zal sarai (sa-raai\'),

gij zultl ?• «ara(sa-ra\'), hij zal [ saremo (sa-reem\'-P oo), wij zullen ■scwfe (sa-reet\'-ee),l gij zult) sar anno (sa-rar;\'-oo), zij zullen

Tweede toekomende tijd.

NB. Dit is de toekomende tijd met het verleden deelwoord er achter, bijv.: io avrb avuto, ik zal gehad hebben; enz. io saro stato {*), ik zal geweest zijn; enz»

Voorwaardelijk toekomende tijd.

sarei (sa-reei\'),

ik zou saresti (sa-rès\'-ti), gij zoudtj sarebbe (sa-rèb\'-1

ee), hij zou saremmo (sa-rèm\'- / oo), wij zoudenl sareste (sa res\'-1

tee), gij zoudt sarebbero (sa-reb\'-ee-roo), zij zouden j

De Voorwaardelijk toekomende tijd der beide hulpwerkwoorden heeft voor den eersten persoon enkelvoud en voor den derden persoon enkel- en meervoud nog eenen anderen vorm, aldus:

io avria (a-wri\'-a), ik zou hebben.

egli avria (a-wri\'-a), hij zou hebben.

eglino avriauo (a-wri\'-a-noo), zij zouden hebben.

io saria (sa-ri\'-a), ik zou zijn.

egli saria (sa-ri\'-a), hij zou zijn.

eglino sariano (sa-ri\'-a-noo), zij zouden zijn.

Tweede voorwaardelijk toekom, tijd.

NB. Dit is de Voorwaardelijk toekomende tijd met het verleden deelwoord er achter, bijv.:

io avrei avuto, ik zou gehad hebben; enz.

io sarei stato (*), ik zou geweest zijn; enz.

Aan het bovenstaande hebben wij voor deze les genoeg, om zonder een zweem van inspanning eene Italiaansche overzetting te kunnen geven van eenige opstellen, die men zal vinden op de volgende bladzijde.

Opatellen ter vertaling.

Opstel 1. Leer van buiten:

anche (an\'-kee), ook, insgelijks.

ma (ma), maar.

presentemente (pree-zent-ee-mènt\'-ee),

tegenwoordig, thans.

che (kee), die, welke.

Ia quale (la kwwaal\'-ee), die, welke.

cosi (koo-si\'), aldus, zoo, evenzoo.

dove (doow\'-ee), waar, op welke plaats.

andato (an-daat\'-o), gegaan. (§)

, , /ii naar Imis.

a cam (a kaaz-a), _tej_iui_8i

egli passa (pas\'-sa), lüj gaat voorbij.

nella (nèl\'-la), in liet, in de.

II pane (paan\'-ee), het brood.

la blrra (blr\'-ra), het bier.

Vacqua (ak\'-kwwa), het water.

la famiglia (fa-mielj\'-i-a), de familie. Ia zia (tsi\'-a), de tante.

il fratello (fra-tèl\'-lo), de broeder. Ia signora (sien-joor\'-a), de dame.

Ia sal a (saal\'-a), de zaal.

il tempo (tèni\'-po), de tijd.

la compagnia (kom-paan-ji\'-a), het gezelschap.

malsano (mal-saan\'-o), ongezond.

povero (poow\'-ee-roo), arm.

ricco (rlk\'-o), rijk.

lo ajala (a-joet\'-a), hem ondersteunt. avaro (a-waur\'-o), gierig.

allro (al\'-tro), ander.

liberale (li-bee-raal\'-ee), mild.

Tuno, de een (mann. enkelv.).

la una, de eene (vrouw, enkelv.). gli mi, de eeneu (mann. meerv.). Ie nnc, de eenen (vrouw, meerv.). ivf elke (in-fee-liet\'-sjee), ongelukkig. gioviale (dzjï\'oow-i-aal\'-ee), blijgeestig,

opgeruimd, vroolijk.

bene (beende), goed. j _(Bij_woorde^). presto (pres-to), snel. I Vertaal: (*)

1. Het brood is goed; het bier is ook goed; maar het water(§§) is slecht en ongezond. — 3. Is hij arm ot\' rijk? — \'i. Hij is van eene familie, die [che] ^srijk \'was [o«y. verl, l-, maar die \\clie\'\\ thans -arm \'is; hij heeft eene \'^Joude ^en ⁴rijke Hante, die [la quale] hem ondersteunt. —■ 4. E«n broeder is gierig en de andere is mild; evenzoo zijn de zusters; eene is gierig en de andere is mild. — 5. W aar

(f) Alle met het hulpwerkwoord essere verbondene verleden deelwoorden regelen zich juist als stato (5 69a) naar het geslacht en getal van het volzins-onderwerp, waarbij zij behooreu (dus: andato, andat\'i, andaia, an date).

(♦) De kleine cijfers, vóór sommige woorden geplaatst, duiden de volgorde aan, waarin die woorden in \'t Italisansch moeten staan. ($§) acqna is vrouwelijk,

zijn de dames? l)e eenen zijn ²naar\'huis \'gegaan, de anderen zijn in de zaal. —

6. Ik heb eene ^ongelukkige \'vriendin.—

7. De tijd gaat goed en snel voorbij in het gezelschap van ^opgeruimde \'mannen.

Opstel 2. Leer van buiten:

pusstbile (puö-iieli\'-i-lcc), mogelijk.

perc/iè (pèr-kee\'), omdat.

sempre (sèm\'-pree), altijd.

la cosa (koox\'-a), de zaak ;

c/te cosa, welke zaak? wat?

presso (pres\' so), bij.

mai (maai), nooit.

quando (kwwan\'-do), toen.

off ij i (od\'-dzji), vandaag, heden. ammalalo (am-ma-laat\'-o), ziek.

noüro (nbs\'-tro), ons, onze. il segrelario (see-aree-taar\'-i-oo), de

seerctaris.

in (in), in.

errore (èr-roor\'-ee), dwaling;

essere in errore, in dwaling zyn, -zich vergissen, abuis hebben.

La sera (seer\'-a), de avond; (ook:) des avonds.

il commercio (kom-mer\'-tsjioo), de koophandel ;

nn ffiovane di commercio, een kantoorbediende.

il servizio (sor-wiet\'-s/oo), de dienst. il fabbricante (fab-bri-kan\'-tee), de tn-briekant.

il studente (stoe-den\'-tee), de student. la vlla (wiet\'-a), het leven;

delta nostra vita, van ons leven. partire (par- tier\'• ee), vertrekken. _ noi dimenticheremo (di-men-tiek-ce-reem ■ oo), wij zullen vergeten;

dimenticare (di-men-ti-kaar -ec), vei-getcn.

Vertaal; (*)

1. Het ²zal \'niet \'mogelijk ^zijn \'lieden ⁶te quot;vertrekken, omdat de secretaris

ijs. _ 2, Gij vergist u. — 3- Hoe laat

\'zult ^:lgij [meervond\'] quot;dezen \'avond \'He quot;huis _ 4. Wij zijn \'des ⁸avonds \'altijd \'ite ^:!huis. — 5, Wat zijn de twee heeren.

1 • i .I* QI.» S\'lmnai.

Zij zijn kantoorbedienden, die ²in ■(licnsl \'zijn \'bij een groot fabriekant — \'• ^VVlJ \'²zullen \'nooit «den quot;tijd ^vergeten (§1 toen wij studenten waren: dat was \'de\'schoons c ²tijd (*) van ons leven.

(*) De in dit opstel cursief gedruUe woorden blijven in het Italiïansch geheel wfg\' {«.) Evenals in het l^iansch „noiia n ouW jamaisquot; wordt nooit ock in het _noi

het ontkenningspartikel voorafgegaan, aldus, non dimenticheremo mai. , _jn

(,,) Deielfde manier van uitdrukken

het Fransch: . , .

„Ie temps \'» phis beau il tempo il piquot; hello.

Opstel 3. Leer van buiten: Ia voglia (woolj\'-i-a), de wil.

Fimue (fi-rèn\'-tsee), Florence.

Genova (dzjeen\'-o-wa), Genua.

Torino (too-rien\'-o), Turijn.

il piacere (pm-tsjeer\'-ee), het genoegen, il pacchetto (pak-kèt\'-to), het pakje. la fame (faam\'-ee), de honger.

la famtk (faam\'-a), de vermaardheid, de faam.

Voste (os\'-tee), de logementhouder. la birraria (blr-ra-ri\'-a), het bierhuis,

Vergelijk blz, 23 la birra,

la visita (wi-iiet\'-a), het bezoek; le visite (wi-ziet\'-ee), de bezoeken; aver visite, visite hebben.

la gioja (dzj/oo\'-ja), de vreugde, het

genoegen.

la fortuna (för-toen\'-a), het geluk. il momento (mo-mèn\'-to), het oogenblik. solo (sool\'-o), enkel.

molto (mol\'-to), veel.

insieme (In-steem\'-ee), te zamen.

oijnuno (ön-joen\'-o), iedereen.

niente (m\'-èn\'-tee), niets;

uien te di bnono, niets goeds (Fransch ; „rien de bonquot;).

tuo (toe\'-o), uw;

il tuo amico, uw vriend.

il fratello (fra-tcl\'-lo), de broeder;

miei (nu\'eei), mijne;

i miei fratelli, mijne broeders,

tut to (toet\'-o), geheel,

caro (kaar\'-o), dierbaar.

ancora (an-koor\'-a), nog eens, andermaal , nogmaals.

tale (taal\'-ee), dergelijk , zoodanig, zulk. qiu (kwwi), hier.

beu (ben), wel, goed;

dijjicilmente (dlf-i-tsjll-mèn\'-tee), moeie-lijk;

ben (lij)tcilmeute, zeer bezwaarlijk. passare (pas-saar\'-ee), doorbrengen ;

di passare, door te brengen. (*) prendere (pren\'-dee-ree), nemen;

con se (kon see\'), met zich;

prendere con se, medenemen.

mangiare (man-dzjtaar\'-ee), eten;

fin mangiare, om eten.

tnvare (troo-waar\'-ee), vinden;

ritrovare (ri\'-troo-waarquot;-ee), weder-vinden, terugvinden.

Mpettare (as-pamp;t-taar\'-ee), wachten (op

iets), verwachten.

Vertaal:

1. De een (blz. 23) heeft geen (§) tijd 0!u(*) uit te gaan (blz. 7) en dc andere heeft geen (§) wil om te komen. — 3. Ik

(*) of ,,om tequot; vóór de onbepaalde wijs \'an een werkwoord, ia in \'t Italiaanech door-gsans di, dat insgelijks vóór de onbepaalde wijf •laat.

(S) „heeft geenquot; wordt vertaald alsuf er stond »»iet heeftquot; = non ha.

heb eene enkele vriendin in Florence $ mijne broeders hebben vele [mann. meerv.] vrienden in Genua en Turijn. — 3. Wanneer \'zullen ^wij ⁴het ^sgenoegen ²hebben ⁰een quot;\'uur ¹¹ te zamen ⁷door ⁶te \'brengen ? — 4. \'Zal ³hij ⁴de \'\'goedheid ²hebben ^ffdit ^l0pakje ⁸mede ⁰te ⁷nemen? — B. Iedereen had [onvolm. verl. tijd\'] honger, en de logementhouder had \\onv. v. t.] niets (*) goeds om te eten. — 6. Waarom ²is ⁴uw \'\'broeder \'niet ⁶in ⁷het ⁸bierhuis \'gekomen? — 7. Hy heeft geen (§) tijd gehad; hij had [onvolm. verl. tijd] \'den ²geheelen ⁴avond \'visite. —

8. Wij \'hebben ³het \'\'genoegen ²gehad ⁸de \'dierbare quot;\'moeder ⁶weder ^t\'t.e ⁷vinden. —

9. Zeer bezwaarlijk ²zal \'ik ⁴nogmaKls ⁶zulk ⁶een ⁷geluk •\'\'hebben. — 10. Deze heer \'zou \'de ⁴goedheid Miebben ⁷hier ⁸een quot;oogenblik ^ste ⁶wachten.

(*) Evenals in het Fransch „il n\'avait rien de bonquot; wordt mikts ook in het Italiaansch door het ontkenningspartikel voorafgegaan, namelijk: non aveva niente di duo no.

(§) „heeft geenquot;. Zie do noot ({) bij volzin l van dit opstel.

E. Lexicographie.

(Zie het NB. op blz, 7.) soj „saisquot;, weet; van sapere (sa-peer-ee), „savoirquot;, weten. — ahborritrice, „qui abhorrequot;; van ahbotrire of altorrire (ab-ör-rier\'-ee), „abhorrerquot;, verafschuwen,— il scandalo (skan\'-da-loo), 1c „scandalequot;, — prematura (-o), „prematurequot;. — ragione, „raisonquot;. — danno, „dangerquot;. — comune, „communquot;, — tutti, „tousquot;-; van tutto (toet\'-o), „toutquot;, al, — forse, „si faire se peutquot;. — disposizione, „dispositionquot;. — brig/ie, enkelvoud (zie § 46) la briga (briea\'-a), „brouillequot;, „brouilleriequot;, En-gelsch meervoud : „briarsquot;. — rivoltn (-o), van rivolgere (ri-wolrtzj\'-ee-ree), omdraai-, terugkeeren, Engelsch; „to revolvequot;. — il piacere (pm-tsjeer\'-ee), le „plaisirquot;, — allegria, „allégressequot;. — eer to, „certainquot;. — attendendo, van attendere (at-tèn-deer\'-ee), attendeeren, „faire attentionquot;, Engelsch: „to attend toquot;. — talor, verkort voor t aio ra (ta-loor\'-a), samengesteld uit tale (taal\'-ee), „tellequot;, en ara (oor\'-a), „heurequot;. — dovate, van dovere (doo-weer\'-ee), „devoirquot;, moeten. — scappataggini, „escapadesquot;, onbezonnenheden. — volle, van volere (blz, 7), — un giorno, „un jourquot;. — assolutamente, „absolumentquot;. — vedere, „voirquot;. — per se, „par soi-mêmequot;. — couoscere, „con-naitrequot;, kennen, weten, — pur (poer), „pourtantquot;. — tanto, „tantquot;, zooveel, — bell* (-«), zie blz. 7 en 15. — accorta, (-o), zie blz. 19. — cortes», „courtoisequot;,— nimicsk., vijandin, meervoud: nimiclie (ni-miek\'-ee). Vergelijk § 46 en 47. — Umpo^

„tempsquot;. — carnomle, „carnavalquot;. —

sapendo, van sapere (zie boven aan in dit hoofdstuk). — festa, „fetaquot;. — casa, „casequot;. — senza, „sansquot;. — persona, „personnequot;. — messa, van meltere (mèf-ee-ree), „mettrequot;. — bantta, „bahutquot;. — maschera, „masquéquot;. — cacciossi, met dubbele s (ssi) is bet wederkeerige voornaamwoord si, hier vastgehecht aan caccio (kat-sji-oo\'), wierp, van caccinre (kat-sjï-aar\'-ee), werpen, Engelsch: „to castquot;; ook verwant met het Fmnsche „chasserquot;. — folla, „foulequot;.—sconoscinto, wanneer we de voorste s wegnemen (waarover later meer zal gezegd worden), blijft er over: conosciuto (koo-noo sjeoet\'-o), bekend, zijnde een adjectief, maar ook het verleden deelwoord van conoscere (zie hierboven). — entrh, „entraquot; , van entrare (èn-traar\'-ee), „entrerquot;. — mirare, „mirerquot;.

F. Mondeling Onderhoud.

Vragen.

1 Hoe wordt, met het oog op de gruwelen van eenen burgeroorlog, door den schrijver una reüa e huona nalura aangeduid ? [Zet vóór het antwoord: Come essendo . ...]

3. Wat dééd Bonifazio\'s prematura rayi-one hem misschien scorgere?

3. Wat is, over het algemeen genomen, la giovanile disposizione ?

4. Gaf Bonifazio zich nog al eens over aan vermaken?

5. en 6 Welke onbezonnenheid fra Valtre

scappalagini volle egli far un giorno?

7. Waarom wilde hij dat aswlutamenle ? [Zet vóór het antwoord: Egli volle ....]

8. Welke tijd was het juist?

!). Wat wist Bonifazio?

10. Wat trok hij aan senza dime a persona?

11. Wat deed hij vervolgens?

12. En wat deed hij, nadat het hem gelukt was di entrare sconoscinto?

6. Gesprekken.

ja lend (faat\'-ee-mi), doe mij. la grazia (oraat\'-sia), de vriendelijkheid.

rto»\' (doow), waar. — NB. Is eene

verkorting van dove, blz. 32. il albergo (al-bèr\'-Go), het logement. Fatemi la grazia di dirmi, dov\' è il migliore albergo della citta?

aan (kon), met.

il piacere (zie § 65), het genoegen. salla (soel\'-la), op de.

la piazza (pj\'at\'-sa), het plein ;

la grande piazza, de Groote Markt. Con gran piacere: sulla grande piazza. comprendete (kom-pren-dect\'-ee), verstaat gij ?

si (si , ja.

Vi (wi), u.

capiseo (ka-pi\'-sko), ik versta. Non mi comprendete?

Si, Vi capiseo bene.

il cammino (kam-mien\'-o), de weg. nel (nel), op den.

giuslo (dzjioes\'-to), juist, goed, recht. E questo il cammino della grande piazza ? Si, Signore, siete nel cammino giusto. lontano (lon-taan\'-o), ver.

vicino (wi-tsjien\'-o), dichtbij;

tulto vicino, hier vlak hij. E lontano da qui?

No, non è lontano, è tutto vicino. posso (pbs\'-so), ik kan; kan ik. alloggiare (al lbd-dzjmar\'-ee), logeeren cosa (kooa\'-a), wat.

cetiare (tsjee-naar\'-ee), avondmalen ; da cenare; zie da mangiare, blz 23. Posso alloggiare qui?

Cosa avete da cenare?

la cena (tsjeen\'-a), het avondeten. servita (sèr-wiet\'-a), opgedragen. Signore, la cena e servita.

H. Herhaling.

1. Onderstaanden tekst hardop lezen (volgens do Wenken op blz. 2), en dan mondeling in het Hollandsch vertalen (MB. natuurlijk zonder hoofdstuk A of B te raadplegen), vlotweg, volzin voor volzin.

Non so\' se gli venisse ques\'to da retta e buona natu\'ra, per sè stes\'sa abborritrice di quegli scan\'dali; o da prematu\'ra ragione che gliene facesse scorgere il dan\'no comu\' ne a tut\'ti; o for\'se non da altro che da giova-nil\'e disposizione, piu\'che alle bri\'ghe, ri-volta a\' piace\'ri e all\' allegri\'a. Cer\'to è que a qucs\'ti attendendo il piü che pote\'a, e talor piü\' cbe non avrebbe dovu\'to, fra l\'al\'tre scappataggini volle un giorno far ques ta, di assolutamen\'te vedcre e per sè conoscere, se pur fos\'se tanto bella cd ac-corta e cortese come si dicea ia Imilda de\' Lambertazzi sua nimica* E cosi essendo il tempo di carnova\'le, e sapendo che si dovea far una gran fes\'ta in casa ad Orlando Lambertazzi, Fazio sen\'za dime a persona, messa una bautta o non so che ma\'schera, ehc non\' si facea scorgere, cacciossi nella fol\'la, e sconosciuto entro\' e incomincio a mira\'re.

2. Be drie opstellen (blz. 32 en 23) in het Italiaansch, en de Gesprekken (blz. 24) in het Hollandsch vertalen schriftelijk.

C. Uitspraak en Spelling.

N15. Over cui (uit te spreken koei), zie regel 3 blz. 35, het noodigc in Les 5.

[§ 9i.| 1) De uitspraak van giovme is in den tekst dezer les tweemaal afgebeeld met een anderen klemtoon dan in den tekst van Les 1 (blz. 3) en Les 3 (blz 9), Zooals de klemtoon in Les 1 en 3 geplaatst is, is die goed alleenlijk in de mannel ij ke beteekenis; zooals we dien in deze les aangewezen vinden, is hij zoowel voor de v r o u w e 1 ij k e als voor de mannelijke beteekenis geldig.

2) Terloops zij aangemerkt, dat die dubbele beteekenis van giovane den beoefenaar niet veel moeielijkheid kan baren, daar veelal aan het lidwoord (of aan den uitgang o of a van een vergezellend adjectief) te zien is, in welken

zin men het woord op te vatten hoeft: 11 giovane, de jongeling.

la giovane, de jonge maagd. ardentissimo giovane (blz. 35) (¹)

3) In plaats van het woord giovane kan men ook gebruiken: voor „jonge maagdquot; giovana, (dzjj\'o-waan\'-a), en voor „jongelingquot; giovano (dzjioow\'-a-noo). Docli welke spelling men ook voor het enkelvoud bezige, het meervoud voor beide geslachten is altijd giovanl (blz. 3 en 9).

[§ »».] De in den tekst dezer les voorkomende woorden

moslrarla , accosiarsele, ammirarla, dichiararh,

zijn werkwoorden van de Eerste Conjugatie (waarover in Hoofdstuk D. dezer les gesproken zal worden), doch met een achtervoegsel verbonden Over dat vasthechten van achtervoegsels, zal later het noodige gezegd worden. Hier alleen dit: Zoodra er een achtervoegsel aan de Onbepaalde wijs van een werkwoord vastgehecht wordt, werpt dat werkwoord zijne eind-tf weg. De vier bovenstaande werkwoorden heeten

mostrare (mus-traar\'-ee),

ammirare (ara-mi-raar\'-ee),

accostare (ak-kós taar\'-eo),

dichiarare (diek-m-raar\'-ee).

Regel. De onbepaalde wijs van alle op ..are uitgaande werkwoorden wordt uitgesproken met den klemtoon op de a van ... are (dus met die a lang)

*»•] In den tekst dezer les blz. 25, ondersten regel; che viene «1« mi vero, en blz. 26, regel 3: eloquenza che dik Vamore,.

Over dit verschil in spelling {da, da) herleze men n⁰. 3 van § 40.

[§ ï-*.] Op ando [van andare (an-(kar\'-ee), gaan, loop en] en op (rovo (van trovare (tro-waar\'-ee), vinden] staat het zware toonteeken volgens den regel van n⁰. 2 der § 40.

D, Spraakkunst.

Uitwerking der Opstellen van de vorige les.

Opstel 1 (blz. 22):

I. II pane è buono; la birra e anche buona,^ ma l\'acqua è eattiva e malsana. — 2. K egli povero o rieco? — 3. Egli e d\'una famiglia, che era ricca, ma clie presentemente è povera: egli ha una zia, vecchia e rieea la quale lo ajuta. — ^ Un fratello è avaro e l\'altro è liberale; cosi sono le sorelle; una è a vara e l\'al-\'^ra è liberale, — 5. Dove sono le si-gnore? Le une sono andate a easa, le fltre sono nella sala. — 6. lo ho un\' Miica inf\'elice. — 7. 11 tempo passa bene e presto nella compagnia di uomini gioviali.

Opstel 2 (blz 22):

.1. Non sara possibile, di partire og-g\'i perchè (I segretario è ammalato. — quot;• Voi siete in errore — 3. A che ora sa-\'cte voi a casa questa sera? — 4. Noi sifttno sempre a casa la sera. — 5. Che cosa sono i due signori ? Eglino sono giovani di commercio, che sono in servizio presso un gran fabbricante. —

6. Noi non dimenticheremo inai il tempo, quando eravamo studenti : quello fu il tempo il piü belle della nostra vita.

Opstel 3 (blz. 23):

1. L\'uno non ha tempo ui useire e l\'altro non ha voglia di venire. — 2. lo ho una sola amica in l\' irenze; i miei fratelli hanno molti amici in Ge-nova e Torino, — 3. Quando avremo noi il piacere di passare un\' ora insieme ?

— 4. Avrii egli la bonta di prendere con se questo pacchetto? — 5. Ognuno aveva fame e l\'oste non aveva niente di buono da mangiare. — 6. Perchè non è venuto il tuo fratello alia birraria? —

7. Non ha avuto tempo; egli aveva visite tutta la sera. — 8. Noi abbiamo avuto la gioja di ritrovare la cara madre. — 9. Ben difficilmente io avro ancora una tale fortuna.— 10. Questo signore avreb-be la bonta di aspettare qui un momento.

Gesprekken (blz. 24):

Wees zoo vriendelijk en zeg mij : waar is het beste logement van de stad? — Met alle genoegen : op de Groote Markt.

— Verstaat gij mij niet? — Ja, ik versla u goed, — Is dit de weg naar de Groote Markt? — Ja, mijnheer! gij zijt op den rechten weg. — Is het ver van hier? — Neen, het is niet ver, het is hier vlak bij. — Kan ik bier logeeren? — Wat hebt gij voor avond-eten? — Mijnheer! het avond-eten is opgedragen.

Werkwoorde n.

[Ij\'ïS,] Wat men aangaande de werkwoorden reeds bij den aanvang van de studie dient te weten, is:

1) dat er ook in het Ualiaansch werkwoorden zijn, die onregelmatig vervoegd worden (waarover later); en

2) hoe de regelmatige werkwoorden vervoegd worden.

3) dat bij de verschillende werkwoordsvormen, die in het Hollandseh noodwendig een persoon lij k voornaamwoord bij zich moeten hebben , in het Italiaansch wel is waar insgelijks het persoonlijk voornaamwoord wordt gebruikt (vergelijk § 70); maar dat ook zeer dikwijls het persoonlijk voornaamwoord wordt weggelaten, en men dus aan den uitgang van dien werkwoordsvorm moet zien, in welken persoon die staat. Vooral in den aanvang der beoefening van het Italiaansch is dit een punt, waarop men wel verdacht moet zijn; doch reeds spoedig went men daaraan.

[§ ÏO.] Daar de Onbepaalde wijs der werkwoorden niet bij allen denzelfden uitgang heeft, worden de werkwoorden naar hunnen uitgang gerangschikt in drie klassen, en de manieren van vervoeging („conjugatiequot; genaamd) in drie klassen ingedeeld.

ïot de Eerste conjugatie behooren alle werkwoorden met den uitgang . . are.

Tot de Tweede conjugatie allen, die uitgaan op . . ere.

Tot de Derde conjugatie rekent men alle werkwoorden, die uitgaan op . . ire.

[§ 8 9] Alles wat vóór de in § 7 6 opgegevene uitgangen staat is de wortel van het werkwoord. Bij de regelmatige werkwoorden blijft die wortel steeds onveranderd , in al de verschillende vervoe-gingsvormeu van het werkwoord.

[5 »«■] Er zijn onregelmatige werkwoorden van de lc (. are), van de 2« ( . . ere) en van de 3« ( .. ire) conjug. Ontmoet de beoefenaar dus een werkwoordsvorm , die niet beantwoordt aan een der regelmatige vormen (welke wij vóór alles zullen leeren kennen), dun zal men, nog eer men iets van de onregelmatige werkwoorden geleerd heeft, toch reeels dadelijk begrijpen, dat men met een onregelmatig werkwoord te doen heeft.

1§ »»l Het in de vorige § gezegde is bij de beoefening van het Ttaliaansch van meer belang, dan men oppervlakkig welliehr, zal meenen. Wij vestigen er daarom opzettelijk de aandacht op

Maar vooral moeten wij de beoefenaars ook waarschuwen, dat er in het Ttaliaansch zeer vele woordjes zijn, die wij reeds op blz. 27 met den naam van „achtervoegselquot; hebben bestempeld, omdat ze achter aan tien werkwoords vorm worden vastgehecht; zoo, in Hoofdstuk A (Tekst) op blz. 3, 9, 17:

aver la dicevasi

erasi -si „

caccioêsi Zie daarover op

(en op blz. 25):

modrarla - la vastgehecht accevdernc - ne ,,

vederla -la ,,

amm.irarla - la ,,

invayJnrsette - se en ne ,,

im.pazzirne - ne „

Valeria -la „

accoslarsele - se en le ,,

dichiararle - le ,,

accenderla -la ,,

ken voor den oplettenden beoefenaar verscheidene dingen, namelyk:

1) la, le, tie, se, si; dus reeds vijf verschillende achtervoegsels leeren wij hier kennen.

2) de werkwoorden van alle drie de conjugatiën nemen zulke achtervoegsels, bijv : mostrtkr», vedcre, invaghire.

3) niet alleen aan de onbepaalde wijs, maar ook aan de overige werkwoordsvormen worden zulke achtervoegsels vastgehecht, bijv.: diceva, era, caccib.

4) met hetzelfde werkwoord kunnen verschillende achtervoegsels verbonden worden: accendernts, accenderifi.

5) somwijlen worden achter een werkwoord meer dan één achtervoegsel vastgehecht: invayhir-ms-uv), accostar-sfs-le,

61 gelijk reeds vroeger is aangemerkt, de onbepaalde wijs werpt de eind-e (van are, ere en ire) weg, zoodra er een achtervoegsel aan vastgehecht wordt. ■W Door aandachtig den inhoud van deze § na te gaan, en de ziel er van in het geheugen te houden, zal men bij de beoefening van het Italiaansch gewapend zijn tegen een bezwaar, dat anders aanvankelijk groote moeielijkheden oplevert.

[§ 8lk.] De eigenlijke vervoeging van de werkwoorden heeft met het duaraan vasthechten van achtervoegsels niets te maken

De vervoeging van een regelmatig werkwoord geeft een volkomen overzicht van al de verschillende veranderingen, welke de staart {..are, ..ere, ..ire) van het werkwoord ondergaat, terwijl de wortel onveranderd dezelfde blijft, door al de wijzen, tijden en personen heen.

Kent men dus de vervoeging van één regelmatig werkwoord , dan kent men (le vervoeging van al de regelmatige werkwoorden, die tot dezelfde klasse (dit noemt men : die tot dezelfde Conjugatie) behooren.

Regelmatige Werkwoorden der Eerste conjugatie.

Onbepaalde wijs.

comprarc (kom-praar\'-ee), k o o p e n. (¹) Deelwoorden.

Tegenwoordig deelwoord. CompraWo (kbm-pran\'-do), koopende.

Verleden deelwoord.

Comprirto (kom-praat\'-o), gekocht.

Aantoonende wijs. Tegenwoordige tijd

compro (kbm\'-pro) ik koop.

compr» (kbm\'-pri) gij koopt,

compra (kóm\'-pra) lüj koDpt.(¹)

compn\'fflwo (kom-pri-aam\'-o) wij koopen.

eoipprafe (kóm-praat\'-ee) gij koopt,

comprawo (kóm\'-pra-noo) zij koopen.

Onvolmaakt verledene tijd.

comprapo (köm-praaw\'-a) ik kocht, compro»» (kbm-praaw\'-i) gij kocht, compram (kotn-praaw\'-a) hij kocht. compravamo (köm-pra-waam\'-o)wij kochten. compravate (kbm-pra-waat\'-eetgij kocht. cmxpravano (k6m-praaw\'-a-noo)zij kochten.

Tweede onvolmaakt verledene tijd.

comprai (kom-praai\') compra«lt;i (kom-pras\'-ti) compro (köm-proo\') mmprammo (kbm-pram\'-o) comprfwfe (kbm-pras\'-tee)

compnwowo (kbm-praar\'-o-noo) zij kochten.

Volmaakt verledene tijd. ho comprawo, ik heb gekocht; enz.

NB. Dit is de Tegenwoordige tijd van mere (zie blz. 20) met het verleden deelwoord van comprare.

Tweede volmaakt verledene tijd. mva, comprawo, ik had gekocht; enz

NB. Dit is de Onvolmaakt verledene tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van comprare.

Meer dan volmaakt verledene tijd.

ebbi comprato, ik had gekocht; enz.

NB. Dit is de Tweede onvolmaakt verledene tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van comprare.

Toekomende tijd compren) (kbm-pree roo\') ik zal , comprmw\' (kom pree-raiii\') gij zult i ^ comprera (kbm-pree ra\') hij zal * o comprm!»w(kbm-pree-reem\'-o) wij zullen ( wmpjerete (kbm-pree-reet\'-ee)gij zult \\ • compreraw«o(kbm-pree-ran\'-no)zij zullen 1

Tweede toekomende tijd. «wo comprawo, ik zal gekocht hebben ; enz.

NB. Dit is de Eerste toekomende tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van comprare.

Voorwaardelijk toekomende tijd. (*)

compwm (kom pree-reei\') ik zou comyrereati (kbm-pree rès\'-ti) gij zoudt compreret/be (kbm-pree-rèb\'-ee) hij zou] compreremmo (kbm-pree-rèm\'-o)

wij zouden/ compremfe (kbm-pree-rès\'-tee)

gij zcudtl comprereidero (kbm-pree-rèb\'-ee-roo)

zij zouden

Tweede voorwaardelijk toekomende tijd.

avrei comprato, ik zou gekocht hebben; enz.

NB. Dit is de Eerste voorwaardelijk toekomende tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van comprare.

Gebiedende wijs.

eompra (kbm\'-pra) koop

non compraw (kbm-praar\'-ee) koop niet. compr» (kbm\'-pri) laat hem koopen,

dat hij koope. compr in mo (kbm-prt-aam\'-o) koopen wij,

laat ons koopen. comprafe (kbm-praat\'-ee) koopt, compwio (kbm\'-pri-noo) laat hen koopen, dat zij koopen.

Aanvoegende wijs (²)

Tegenwoordige tijd.

[Met che (kee), „datquot;.]

che io compri (kbm\'-pri) dat ik koope. „ l)i compr» ikbm\'-pri) dat gij koopt. „ egli compri (kbm\'-pri) dat hij koope. „ noi compriöOTO (kom-pri-aam\'-o)

dat wij koopen. „ voi compxiate (kbm-pri-aat\'-ee)

dat gij koopt. „ eglino eonipnwo (kbm\'-pri-noo)

dat zij koopen.

Onvolmaakt verledene tijd.

[Met se. (nee), „indienquot;, „alsquot;.]

se io compram (kbm-pras\'-si)

als ik kocht. „ tu compra^i (kbm-pras\'-si)

als gij kocht.

(♦) In de vólks-taal gebruikt men, in plaats van „compr^r^AAcquot; en „conipwfóArroquot;, deze vormen:

comprrrm (k6ni-pree-ri\'-n), liij zou koopen; compreriaiio (kum-pree-ri\'-a-nco), zij zouden koopen.

]iij ulle regelmatige werkwoorden der eerste conjugatie heeft, iu de voüa-taal, dezelfde ut\'wgking plaatt voor den derden persoon (enkel- en meervoud) van den voorwaardelijk toekomenden tyd, en die afwijking wordt ook door de dichters gebruikt. ! (**) Ieder voegwoord (cAe, te, enz.) kaa in eiken I tyd van deze wys gebruikt worden.

fgrtHiil:

1. Laiit ons terugkeeren, ik ben reeds moede. — 2. Hij bewonderde [onvolm verl tijd] de schoonheid der natuur en de wijsheid vivn den Schepper. — 3. Bemin de deugd en haat de ondeugd. — 4, Hijf (*) nog wat (§), het is nauwelijks zés uren (f). — 5. Spreek van niemand kwaad (§§). — G. Ik \'heb ⁴liinger quot;dan «vijf \'jaren ³levergeefs \'gewacht.

(♦) Dit „blijfquot; moet vertaald worden met den dsrden persoon enkelvoud der Gebiedende wys — waarom zullen wij later leereu.

(5) „watquot; = een weinig, een beetje.

(f) Zie over dezen volzin blz. 16.

(5§) Vertaal: „Spreek niet kwaad van niemandquot;. En boe ge „spreek nietquot; vertalen moet, kunt ge na-n\'in in de Uebiedende wijs op blz. 29.

B. Lexicographie.

(Zie het NB. op blz. 7.)

amentum, ,,aventurequot;. — notie, „nuitquot;.

— pin die mai, „plus que jamaisquot;. — femminifa, „femininequot;. — grnzie, gracesquot;, — ornato, „ornementquot;. — ri-sflmiknle, „resplendissantquot;. — nccome, „ainsi comme.quot; — quella, „laquellequot;. — roi, „quiquot;. — festa, „fêtequot;. — dedi-cola (Engelsch: „dedicatedquot;), van dedi-care, „dédierquot; (Engelsch: „to dedicatequot;).

— jmdre, pater, „pèrequot;. — nppassi-mlo (Engelsch: „impassionedquot;), van la ptusione (pas-sioon\'-ee), de liefde, „passionquot;. — vaffo, „vainquot; (Engelsch: „vainquot;, ijdel; „fainquot;, gretig, begeerig). — mo-ilrare, „montrerquot;. —accendere, aansteken, doen ontvlammen, „incendierquot;, in brand steken, in de aseh leggen; In cenere (tsjeen\'-ee-ree), de aseh, „cendrequot;. — irniamorato, „amourachéquot; (Engelsch: „enamouredquot;; Amerikaansehe spelling: „en-Hmoredquot;), — adornatezza, van adornare, Mor-naar\'-ee), tooien, sieren, „ornerquot; (Engelsch: „to adornquot;). — simplicila, nsimplicitéquot;. — rattemprato, van rnttem-Pnre (rat-tem-praar\'-ee), ook gespeld ral-tonperare (rat-tèm-pnc-raar\'-ee), tem p e-¹⁶ n, „tempérerquot;. —• deganza, „élégancequot;.

— modetlia, „modesticquot;. — mezzo (mèil\'-^,0)i Engelsch: „midstquot;. — comparendo, ^van comparere (kom-pa-rcer\'-ee), „compa-^rer\', verschijnen; niet te verwarren quot;iet comparendo (kom-pa-ran\'-do), ver-Sdijkende, van comparare (kom-pa-raar\'-ee), ii\'oniparerquot;, vergelijken. — sola, n\'eulequot;, — principal, „principalquot;. —

„reinequot;. — angelo, „angequot; (En-Sdsebi „angelquot;). — paraduo, „paradisquot;.

— tceso, verleden deelwoord van het onregelmatige werkwoord scendere (sjèn\'-dee-ree), „descendrequot;, nederdalen. — coco, „choeurquot;, „chorusquot;, koor. — pure, hier adjectief in den vrouwelijk meervoudigen vorm, enkelvoud purtk, van \'t mannelijke puro (poer\'-o), „purquot;, puur, rein, zuiver (zie C woorden verder in den tekst); dus een geheel under woord dan twee regels hooger het Voegwoord pure. — celesiiale, „celestequot; (Engelsch: „celestialquot;) — natnra, „naturequot;. — ardentissimo (zie § 61), van ardente (ar-dèn\'-tee), „ardentquot;, vurig — invaghire, verwant met vago (zie hierboven) , welk adjectief in den mannelijken meervoudsvorm vaghi (waao\'-i) lieet. — impatzire, wortelwoord pazzo (pat\'-so), gek; verwant met: potsierlijk. — risoln-tamente, „résolumentquot;. —punto, „pointquot;, punt. — pensiero, „penseequot;; zie het meervoud pensierl (blz. 7). — affelto, „affectionquot;. — grazia, zie het meervoud grazm (hierboven). — naturalezza, n a-tuurlijkheid (Engelsch; „naturalnessquot;); van natnra, zie hierboven. — vero, „veritablequot;, „vraiquot;. — ardore, „ardeurquot;; vergelijk hierboven ardentissimo, — trovo van trovare (tro-waar\'-ee), „trouverquot;. — modo, „modequot;, manier, trant, wijze. — accoslare, „accosterquot;. — eloquenza, „eloquencequot;. — dicliarare (diek /a-raar\'-ee), „declarerquot;. — vaghezza, vergelijk invaghire en vago hierboven. — sapere, „sa-voirquot;, weten; vergelijk sapiema (blz. 31). — movo, „nouveauquot;. — amatore, „amateurquot;. — sconosciult*, omdat voce, „voixquot;, vrouwelijk is; vergelijk blz. 23, waar het den mannelijken uitgang (o) heeft, omdat het daar (zie blz. 17 tekst) bij Fazio behoort.

P. Mondeling Onderhoud.

V r age n.

1. Wat was per avventura quella nolle la giovana? (Zet vóór het antwoord: Era . ..]

2. Als hoedanig, in welke hoedanigheid, was zij zoo?

3. Hield haar vader veel van haar? [Zet vóór het antwoord : JCra . ..]

4. Waarom was hij eigenlijk ïoo vago di mostrarla ? [Zet vóór het antwoord het reeds van blz. 17 aan u bekende: Volle ...]

5. Waardoor werd railemprata In non sm adornatezza?

In welke mute werd ook rattemprata la non sua elegama dalla sua mode-tlia? [Zet vóór het antwoord: Cosi ...; en laat non pure uit het antwoord weg.]

Hoe zoudt gij haar nog meer genoemd hebben ?

In welken kring scheen zij als een engel neergedaald?

En kon die neergedaalde engel in schoonheid en reinheid wedijveren met dien stoet van belle e pure fan-ciulle? FZet vóór het antwoord: Questo angelo era ancora . . . ]

Wat fu un punto, ur,

affeito aW ardentimmo en 12. Welke bevalligheid en ongekunsteldheid spreidde Fazio ten toon ? Duurde het lang eer hij gelegenheid vond om haar aan te spreken? Hoe verklaarde hij haar zijne liefde?

Welk verlangen deed hij in haar ontbranden ? [Zet vóór het antwoord : La . ..]

6, Gesprekken.

cosa (kooas\'-a), wat ?

cercare (tsjèr-kaar\'-ee), zoeken;

cercate (tsjèr-kaat\'-ee), gij zoekt. (¹) bramare (bra maar\'-ee), verlangen.

Gosa cercate? Cosa bramate?

perduto (pèr-doet\'-o), verloren.

cappello (kap-pcl\'-o), hoed.

Cosa avete perduto?

Ho perduto il mio cappello.

eccolo (èk\'-o-loo), hier is hij.

eccola (èk\'-o-la), hier is zij.

eccoli (èk\'-o-li), hier zijn ze. (mannelijk). eccole (èk\'-o-lee), hier zijn ze (vrouwelijk). Eccolo, Signore.

dove (doow\'-ee), waar ?

la scarpa (skar\'-pa), de schoen. ïl guanto (owwan\'-to), de handschoen. Dove sono le mie (mi\'-ee) scarpe?

Eccole, Signore.

Dove sono i miei guanti ?

Eccoli, Signore.

la pianella (pia-nel\'-a), de pantoffel. Dove sono le mie pianelle?

Non posso trovarle.

Cercutele (tsjèr kaat\'-ee-lee).

NB. Zie van comprare de Gebiedende wijs op blz. 28.

H. HerhaliDg.

1. Den tekst van Hoofdstuk handelen als bij de vorige Les,

Era per avventura quella notte la gio-vane piü che raai di bellez\'za ed anche di femminili gra\'zie ed orna\'ti risplendente, siccome quel\'la a cui era la festa dedicata dal padre appassiona\'to di lei, e va\'go di mostrarla, e piü che raai accenderne quella innamorata gioventü\'. Era poi la non sua adornatezza dalla tutta sua simplicita rattemprata cosi\', e la eleganza dalla mode-stia, che in mezzo a tutte le al\'tre com-parendo ella so\'la, non pure l\'avreste detta principal donna o regina di esse, ma quasi an\'gelo di paradiso seeso in un coro di belle e pure fanciulle, piü\' bello e piü\' puro e di piü\' celestiale natura. AU¹ ardentissimo giovane , veder\'la, ammirar\'la, invaghir\'sene, anzi impazzir\'ne e voler\'la risolutamente, fu un pun\'to, un pensie\'ro, un affet\'to. E con quella grazia e natu-ralezza poi, che vienc da un ve\'ro e gic, vani\'le ardore, non ando gua\'ri che Irovc modo di accostar\'scle, e colla eloquenza che da l\'amo\'re, l\'amor dichiarar\'le, cd accenderla, sc non al\'tro, della vagliczza di sapere chiquot; questo nuovo amato\'re fosse, e questa sconosciuta vo\'ce.

2 De twee opstellen (blz. 30 en 31) in het Italiaansch, en de Gesprekken van Hoofdstuk G in goed Hollandsch vertalen.

A be-

Nog ettelijke lessen, om allereerst het onmisbaar noo-digc aangaande de Vervoegingen te leeren kennen — daarna zullen wij in hoofdstuk G een Italiaansch blijspel in behandeling nemen, uitmuntend geschikt om ons me. den echten conversatie-toon bekend c maken.

C. Uitspraak en Spelling.

[§ «»•] pajan is een woord, dat de aanvanger waarschijnlijk niet lichtelijk zelf zal opsporen, al is hij gewapend met de beste Woordenboeken. Het is eene verkorting van pajano (paai-a-noo), zijnde de derde persoon meervoud van den te-genwoordigen tijd der Aanvoegende wijs van het onregelmatige werkwoord parere (pa-reer\'-ee), schijnen — cke pajano, dat zij schijnen,

ICS⁰ Dus ook de o als eindletter wordt wel eens weggeworpen. Dit houde men (in verband met § 51) voorloopig slechts in het geheugen.

cui (van het Latijnsche cujui) heeft den klemtoon op de u (dus: koe\'-i) — daar de eind-i derhalve, ofschoon lang, in de uitspraak toonloos wordt, verandert de uitspraak vanzelf in: koei.

Men veiwarre cui (met c) vooral niet met qui (zie in opstel 3, blz, 23).

[§ sa.] Het in § 81 besprokene pajan is een vorm van parare; compiacque is eene vervoeging van compiacwe (kom-pia-tsjeer\'-ee); imponeie is een vorm van impontsre (lm-poon\'-ee ree), dat meestal voorkomt samengetrokken tot imporre (im-por\'-ree); detto is een vorm van dievtre (diet\'-sjee-ree), dat echter thans verouderd is, daar het in het hedendaagsohe Itali-aansch is samengetrokken tot dire (dier\'-ee), welk werkwoord ten onrechte niet meer tot de 2« conjugatie gerekend wordt.

Uit de drie eerste in § 83 genoemde voorbeelden blijkt echter, dat bij parere en bij compiacere de klemtoon anders valt, dan bij imponere. ïen aanzien van den uitgang .. ere kan dus niet dezelfde Regel gesteld worden, die in § 72 ten opzichte van .. are gesteld is.

[§ 85.] Integendeel: bij de werkwoorden, die in de onbepaalde wijs op ..ere

uitgaan, valt bij verreweg de meesten dc klemtoon n i e t op de e der voorlaatste lettergreep van den uitgang, maar op de daaraan voorafgaande lettergreep (dus op de laatste lettergreep van den wortel).

[§ 88.] Regel. Al de op . . ere uitgaande werkwoorden, met den klemtoon op de voorlaatste lettergreep, zijn onregelmatig, behalve slechts deze twee: godere (Go-deer\'-ee), genieten;

temere (tee-meer\'-ee), vreezen;

welke beiden regelmatig vervoegd worden, juist zooals vetidere (wènd\'-ee-ree) zie § 88,

D. Spraakkunst.

Uitwerking van de Opstellen der vorige Les.

Opstel 1 (blz. 30):

1. Noi speriamo che nissuno della societa ritornerii a casa senza esser contente. — 2. Ritorni tu presto a casa, o resti al ballo, sinehè esso c finito? —■ 3. Vi restero al piü tardi sine a roezza-notte. — 4. lo spero partire questa sera coll\' ultima corsii o domani mattina colla corsa celere. — 5. Parlate piil alto, par-late troppo basso. — 6. Parlate Italinno\'? Si, Signore, un poco.

Opstal 2 (blz, 81):

1. Ritorniamo, sono gia stanco. — 2. Ammirava la bellczza della natura e la sapienza del Creatore. — 3. Am» la virtii ed odia il vizio. — 4. Eesli an-cora un poco, sono appena le sci. — 5. Non parlare male dl nissuno. — 6. Ho aspettato invano piu di cinque anni.

Gesprekken (blz. 32): Wat zoekt gij? Wat verlangt gij? — Wat hebt gij verloren? — Ik heb mijn hoed verloren. Hier is hij, mijnheer! — Waar zijn mijne schoenen? Hier zijn ze, mijnheer! — Waar zijn mijne handschoenen? Hier zijn ze, mijnheer! Waar zijn mijne pantoffels? Ik kan ze niet vinden. Zoek zei

Werkwoorden.

[§ 8» .] Als een vervolg op § 79 maken wij opmerkzaam op de volgende woorden in hoofdstuk A (Tekst) dezer les: Midi — li vastgehscht aan avea. fregandolo — lo ,, „ pregando.

NB. avea is derde persoon enkelvoud Onvolm. verl. tijd (zie fff, op blz. 21).

[§ 8§.] Men herleze ^ 80 der vorige les, eer men zich gaat bezighouden met de hier volgende vervoeging van de

Regelmatigo Werkwoorden der

Tweede conjugatie.

Onbepaalde wijs.

vmlere (wènd\' ee-ree), verkoopen. (¹) Deelwoorden.

Tegenwoordig deelwoord,

venden do (wèn-dèn\'-do), verkoopende

Verleden deelwoord.

vendwto (wèn-doet\'-o), verkocht.

Aantoonende wijs.

Tegenwoordige tijd.

vendo (wènrt\'-o) ik verkoop,

vend» (wènd\'-i) gij verkoopt,

vend# (wenil\'-ee) hij verkoopt.(§)

vendiamo (wènd-i aam\'-o) wij verkoopen.

ventiele (wen-deet\'-ee) gij verkoopt,

vendowo (wcnlt;l\'-o-noo) zij verkoopen

Onvolmaakt verledene tijd.

vendeuffi (wen-dee\'-wa) ik verkocht, vendm (wèn-dee\'-wi) gij verkocht, vendees (wèn-dee\'-wa) hij verkocht. vendeeawo(wcnd-ee-waani\'-o)wij verkochten. venAevale (wèntl-ee-waat\'-ee)gij verkocht. vende»a«o (wcn-dee\'-wa-noo) zij verkochten.

Tweede onvolmaakt verledene tijd.

vendci (wèn-deei\') ik verkocht,

vendetó (wèn-dès\'-ti) gij verkocht, vende (wèn-dee\') hij verkocht.

vend«»mo (wèn-dèm\'-o) wij verkochten, vendesfe (wèn-dès\'-tee) gij verkocht, venderowo (wèn deer\'-o-noo) zij verkochten.

Volmaakt verledene tijd. h vendwfo, ik heb verkocht, enz.

NB. Dit is de Tegenwoordige tijd van mere (zie blz. 30) met het verleden deelwoord van vendere.

Tweede volmaakt verledene tijd, wna vemWo, ik had verkocht; enz.

NB, Dit is de Onvolmaakt verledene

(*) I)b wortel vend blgft onveranderd, de gAnacho vervoeging door.

(() Zie de noot onder kolom 1 op blz. 39.

tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van vendere.

Meer dan volmaakt verledene tijd.

ehbi vemk/o, ik had verkocht; enz;

NB. Dit is de Tweede onvolmaakt verledene tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van vendere.

Toekomende tijd.

vendm; (wènd-ee-roo\') ik zul

vendera» (wènd-ee-raai\') gij zult

vendera (wènd-ee-ra\') hij zai

vendermo (wènd-ee-reem\'-o) wijzullenLP

vewXerete (wènd-ee-reet\'-ee) gij zult

vendera««o (wènd-ee-ran\'-no) zij zullen/

Tweede toekomende tijd.

avru vendwto, ik zal verkocht hebben; enz.

NB. Dit is de Eerste toekomende tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van vendere.

Voorwaardelijk toekomjndo tijd. (*)

vendem\' (wènd-ee-reei\') ik zou yenderesli (wènd-ee-rès\'-ti) gij zoudt vendereibe (wend-ee-reb\'-ee) hij zou venderemmo (wènd-ee-rom\'-o)

wij zouden vcnderesle (wènd-ec-rès\'-tee)

gij zoudt vendert,\'iWlt;\'ro(wènd-ee-rcb\'-ee-roo)

zij zouden

Tweede voorwaardelijk toekomende tijd.

avrei vondulo, ik zou verkocht hebben ; enz.

NB. Dit is de Eerste voorwaardelijk toekomende tijd van avere (zie blz. 21) met het verleden deelwoord van vendere.

Gebiedende wijs.

vendii (wènd\'-i) verkoop.

non vmdere (wenrt\'-ee-ree) verkoop niet. venda (wènd\'-a) laat hem verkoopen,

dat hij verkoope. wndiamo (wend-i-aam\'-o) verkoopen wij,

laat ons verkoopen. vendue (wen-deet\'-ee) verkoopt, vendowo (wènd\'-a-noo) laat hen verkoopen, dat zij verkoopen.

Aanvoegïntte wijs.

Tegenwoordige tijd.

[Met che (kce)j „datquot;.]

die io venda (wènrt\'-a) dut ik verkoope. „ tu venda dat gij verkoopt.

„ egli venda dat hij verkoope.

„ mi vcndiamo (wènd-i-uam\'-o)

dat wij verkoopen, „ voi vandiale (wènd-ï\'-aat\'-ee)

dat gij verkoopt, „ eglino vendawo (wènd\'-a-noo)

dat zij verkoopen.

Onvolmaakt verledene tijd.

[Met se (see), „indienquot;, „alsquot;.]

se io vendessi (wèn-dès\'-si) als ik verkocht. „ tu vendessi (wèn-dès\'-si) als gij verkocht. „ egli yandesse (wèn-dès\'-see)

als hij verkocht. „ mi vendesmno (wèn-dès\'-si-moo)

als wij verkochten. „ voi vandeste (wèn-dès\'-tee)

als gij verkocht. „ eglino wendessero (wèn-dès\'-sec-roo)

als zij verkochten.

Volmaakt verledene tijd.

[Met che.]

(¹) che io abhia \\ dat ik hebbe. „ iu dbbi l*i» gij ^ hebbet.

„ egli abhia f § » hij quot;g hebbe. „ noi alhiamo l » wij-^ hebben. „ voi albiale 1 P ,, gij ^ hebbet. „ eglino aMiano ] „ zij hebben.

Meer dan volmaakt verledene tijd.

[Met c//e, of met se.]

(*)c//e (se) io avessi \\ ik hadde.

„ („) tu avessi 1 S „ gij 5 haddct.

» (») avesfte gt; ^ „ hij J hadde.

„ (,,) noi avessimo l §- „ wij fe hadden.

„ („) voi aveste 1 quot; „ gij haddet.

„(„ieglinoavessero I ,, zij hadden.

la fortezza (fbr-tèt\'-sa), de sterkte, het

fort.

un giorno (dzjior\'-no), een dag. la lettera (lèt\'-ee-ra), dc brief, de tijding. Io scritio (skrlt\'-to), de brief, het geschrift.

di di in di (di-di\'-ln-diquot;), van dag tot dag, van den eenen dag op den anderen.

appena (ap-peen\'-a), nauwelijks.

lontano (lön-taan\'-o), ver.

piccolo (pik\'-o-loo), klein.

jeri (jeer\'-i), gisteren.

ben (bèn) , goed, wel.

tutti (toet\'-i), allen;

tutto (toet\'-o), al. Zie § 59.

de,hole (dee\'-bo-lee), zwak.

in staio (In staat\'-o), in staat.

quando (kwwan\'-do), wanneer.

ultimo (cel\'-ti-moo), laatst.

avanti (a-wan\'-ti), vóór.

poco (pook\'-o), weinig;

poclii (pook\'-i). Zie §§ 59 en 4S—48. avantipocln giorni, eenige dagen geleden.

si terne (teem\'-ce), men vreest;

temere. Zie § 86.

passare (pas saar\'-ee), doorbrengen. he.vere (beew\'-ec-ree), drinken.

dormito (dor-miet\'-o), geslapen. comprendere (kom-prènd\'-ee-ree), begrijpen.

credere (kreed\'-ee-ree), gelooven, denken, meensn. camminare (kam-i-naar\'-ee), loopen. ricevere (ri-tsjeew\'-ce-ree), ontvangen.

Vertaal: (NB. al wat eursief staat blijft in de vertaling weggelaten.)

1. Men vreest van dag tot dag eenen aanval; de vijand is nauwelijks cene mijl ver van het kleine fort. — 2. Hoe hebt [2° persoon enkelv.] gij ²den dag van gisteren \'doorgebracht? — 3. Ik heb goed gegeten, goed gedronken en goed geslapen. •— 4. \'Ik ⁸begrijp mijne (*) vrienden ²niet: allen gelooven, dat (§) ik ²zwak \'ben [aanvoegende wijs: sia(si\'-a)], en niet in staat om ²drie of vier uren \'te loopen. — 5. Wanneer ontvingt (f) gij [mrv.] tijding van hem?— 6. Wij ontvingen (f) zijn laatsten brief (*) eenige dagen geleden.

Opstsl 2. Leer van buiten: la ragione (ra-dzjioon\'-ee), de rede;

aver ragione, gelijk hebben. un temporale (tèm-po-raal\'-ee), een on-

weder, een storm. ü sole, (sool\'-ee), de zon.

la compagnia (kom-pa-nji\'-a), het gezelschap,

un lavoro (la-woor\'-o), een werk. il passeggio (pas-sèdzj\'-i\'o), de wandeling.

andare (an-daar\'-ee), gaan.

andiamo (and-ï-aam\'-o), laat ons gaan. andremo (an-dreem\'-o), wij zullen gaan. andare a passeggio, gaan wandelen. il bkchiere (blk-kï\'cer\'-ee), de beker, het

glas.

il latte (lat\'-tee), de melk.

il cajfè (kaf-fee\') , de koffie;

(ook:) het koffiehuis.

la domanda (do-man\'-da), de vraag. non (non), niet.

caro (kaar\'-o), waard, dierbaar.

dopo (doop\'-o), daarna,

poi (pooi), vervolgens , dan.

solitamente (sool-i-ta-mèn\'-tee), alleenlijk, enkel.

quanta (kwwan\'-to), hoe.

felice (fee-liet\'-sjee), gelukkig.

prima (priem\'-a), eerst.

caldo (kal\'-do), warm.

percltè (pèr-kee\'), want.

volere (wo-leer\'-ee), willen;

egli vuole (woe-ool\'-ee), hij wil. non Umere nientu, vrees niets (gebie-\' (lende wijs; zie blz. 85 benevens § 86 en blz. 33).

mplendere (ri-splèml\'-ee-ree), schitteren, schijnen; risplende (ri-splènd\'-ee), schijnt. se polessi (see\' po-tè3quot;-si), indien ik kon. godere, zie § 86. ^ \'

compiere (kamp;nip-/eer\'-ee), volbrengen. compi (kbm\'-pi), volbreng (gebiedende wijs enkelvoud). (fci(Vd)^-««(dee-aieil-ec-raar\'-ee), wensehep;

io desidero (dcc-ziert\'-ee-roo), ik wenseh. per miere (pèr-slst\'-ee-ree), volharden; io persislelti (pèr-sls-tet\'-ti), en io persistei (pèr-sls-teei\'), zijn beiden de Tweede onvolmaakt ver-ledene tijd; het laatste is de gewone vorm (zie het model op blz. 35); het eerste is een bijzondere vorm, die voor ettelijke regelmatige werkwoorden in zwang is — waarover later.

nella (nèl\'-a), in de.

cedere (tsjeed\'-ee-rce), toegeven.

Vertaal: (NB. wat cursief staat late quot;•en in de vertaling weg!)

1. Hij wil niet toegeven; hij wil gelijk hebben. — 3. Vrees niets, waarde vriendin! na Let onweder sohijnt de zon. — 3. Hoe gelukkig zou ik zijn, \'indien ik ⁴een zoo waard gezelschap ²kon ³ge-nieten! — 4. Volbreng eerst het werk, dan zullen wij gaan wandelen. — 5. Ik wenseh ²een glas %arme \'melk \'te drinken ; laat ons naar het koffiehuis gaan. —-6. Ik volhardde bij mijne vraag (¹) omdat ik ⁴gelijk \'dacht ²te \'hebben.

Opstel 3. Leer van buiten;

vantare (wan-taar\'-ee), roemen, prijzen. prendere (prènd\'-ee-ree), nemen;

ella prende (prèn\'-dee), zij neemt. rispondere (ri-spónd\'-ee-ree), antwoorden; ella rispose (ri-spooz\'-ee), zij antwoordde (Tweede onvolm. verl. tijd).

contentarsi (kbn-tèn-taar\'-si), zich vergenoegen, zich tevreden stellen; mi contento (kbn-tèn\'-to), ik vergenoeg mij.

lasciare (lasj-ï-aar\'-ee), laten, overlaten; lasciamo (lasj-«\'-aam\'-o), laat ons overlaten.

dicevale (di-tsjeew\'-a-lee), zeide zij tegen

haar.

ella fa (fa), zij doet.

la presenza (pree-zen-tsa), de tegenwoordigheid, het bijzijn.

la felicitd (fee-liet-sji-ta\'), het geluk. la donzella (dbn-tsèï\'-a), het meisje, de

jonge juffrouw.

il pensiero (peti-sieer\'-o), de gedachte. il marito (ma-riet\'-o), de man, de echtgenoot.

stato conjugale (staat\'-o kbii-joe-ciaalquot;-ee), huwelijks-staat. Zie n⁰. 3 van § 13. eolti (ko-lcei\'), zij, diegene.

ml (nol), er geen. Zie E. blz, 40. in quanta a me (in kwwan\'-to a meequot;), wat mij betreft, wat mij aangaat.

Vertaal;

Una madre aveva buone ragioni • per non vantare in presenza di sua iiglia la felicita dcllo stato conjugale. „La donzella,quot; dicevale, „che prende marito, fa bene; ma fa mol to meglio colei che nol prende.quot; — „Cara madre,quot; rispose quel-la, „in quanto a me, mi contento di far bene; lasciamo ad altri il pensiero di far meglio.quot;

Wederkeerige werkwoorden.

(Niet van buiten leeren; slechts aandachtig lezen!)

Nu we reeds twee van de \'drie Conjugatiën kennen, is het geschikte oogenblik gekomen, om ons met de wederkeerige werkwoorden bezig te houden.

[§ «»■] Alle Wederkeerige werkwoorden der Italiaansche taal eindigen in de Onbepaalde wijs op si (si), zich, dat vastgehecht wordt aan het werkwoord, terwijl dit zijne eind-¹; wegwerpt (zie § 72).

[§ »«•] Alle Wederkeerige werkwoorden, die den vierden naamval van den persoon regeeren(*), worden vervoegd met het hulpwerkwoord eisere. — In de samengestelde tijden met het verleden deelwoord, moet dus steeds worden toegepast hetgeen we gelezen hebben blz. 22 in de bij andalo behoorende noot.

De wederkeerige voornaamwoorden, die men bij het vervoegen van een Wederkeerig werkwoord noodig heeft, zijn in het

H cl 1 a n d s c h: Italiaanse h;

Enkelv,: mij = mi (mi). „ u = ti (ti). „ zich = si (si).

Meerv. gt; ons = ci (tsji). „ u = w (wi). „ zich = si. (si).

[§ »» .] . Het bedrijvend werkwoord coricare (koor-i-kaar\'-ee), nederleggen, wordt (volgens § 89 herschapen in een wederkeerig werkwoord):

Corlcarsl, zich nederleggen. (²) Deelwoorden; (§) Tegenwoordig Deelwoord. Coricawrfomi (koor-i-kanquot;-do-mi\'), mij ₁ » Coricfl?ic?oti (koor-i-kanquot;-do-ti\'), u Coricn«(fosi (koor-i-kanquot;-do-si\'), zieh Coxicandoci (koor-i-kanquot;-do-lsji\'), ons f Corica««?ovi (koor-i-kanquot;-do-wi\'), u \\ 3 Coricrtwiosi (koor-i-kanquot;-do-si\'), zich \' amp;

(Verleden deelwoord.

NB. In \'t Hollandseh is dit hot tegenwoordig deelwoord van „hebbenquot;, met het verleden deelw. van het bedrijvende werkwoord. In het Italiaansch is het (zie § 90) het tegenwoordig deelw. van essere,

(♦) Er zyn ook andere, waarover later.

(•*) De wortel coric blijft onveranderd, de ganache vervoeging door.

($) Wat wij, om de stadie te vereenvoudigen, voorloopig deelwoorden noemen ie eigenlijk iets ander*; doch daarmede behoeven wij de beoefenaars voorloopig niet te kwellen.

met \'t verleden deelw. van \'t bedrijvende werkwoord; doch in \'t Italiaansch wordt aan essendo (§ 69) het wederkeerig voornaamwoord (§ 91) vastgehecht(*) aldus: essendomi corica^o (koor-i-kaat\'-o) essendomi coricat» (koor-i-kaat\'-a) mij nedergelegd hebbende.

coricato 1 u nedergelegd corioata 1 hebbende, coricato j zich nederge-coricata \' legd hebbende, essendoci con\'catl (koor-i-kaat\'-i) cssendoei cjn\'cale (koor-i-kaat\'-ee), ons nedergelegd hebbende.

coricati j u nedergelegd coricate ( hebbende, coricati f zich nedergelegd coricate j hebbende.

0 - mannelijk enkelvoud 1 a - vrouwelijk enkelvoud I . ^

1 - mannelijk meervoud | \' (o - vrouwelijk meervoud \'

Aantoonbnde wijs. Tegenwoordige tijd: (§)

io mi corico (koor\'-i-ko)

tu ti corichi (koor\'-i-ki) (f)

egli {of: ella) si corica (koor\'-i-kn) noi ci con\'chiamo (koor i-kmam\'-o) (f) voi vi coricate (koor-i-kaat\'-ee)

efleno | ^s\' ^concano (koor\'-iek-a-noo).

Onvolmaakt verleden tijd. (**)

io mi concava (koor-i-kaaw\'-a)

tu ti concavi (koor-i-kaaw\'-i)

egli (of: ella) si coricava.

noi ci concavamo (koor-iek-a-waam\'-o) voi vi emeavate (koor-iek-a-waat\'-ec)

efleno | ^s\' ^co?-ï\'^cavu\'^no (koor-i-kaaw\'-a-noo).

Tweede onvolmaakt verleden tijd (³) io mi coricni (koor-i-kaai\')

tu ti con\'casti (koor-i kast\'-i)

egli (o/¹.- ella) si corico (koor-i-koo\') noi ci con\'cammo (koor-i-kam\'-o) voi vi concastc (koor-i-kast\'-ce)

efleno i ^S\' ^con\'^carono (koor-i-kaar\'-o-noo).

Volmiiakt verleden tijd. (¹)

io mi sono coricato [... a], ik heb mij tu ti sei eoricato [ . . a], gij hebt u egli si è eoricato, hij heeft zich ella si o coricata, zij heeft zich noi ei siamo eorieati [... e], wij hebben

ons

vei vi siete ooricati [... e], gij hebt u eglino si sono eorieati, zij hebben zich clleno si sono coricate, zij hebben zich Tweede volmaakt verleden tijd. (²) io mi era coricato [. .. a], enz ,

ik had mij nedergelegd, enz.

Meer dan volmaakt verleden tijd. (³) io mi fui coricato [.. , aquot;], enz.,

ik had mij nedergelegd, enz.

Toekomende tijd.

(ff) io mi corichcïb (ko-riek-ee-roo\'), ik zal mij

tu ti concherai (ko-riek-ee-raai\'), gij zult u

egli si conchera (ko-riek-ee-ra\'), hij zal zieh ella si corjchera, zij zal zich noi ci coneheremo (ko-riek-ee-reem\'-o), wij zullen ons voi ri comherete (ko-rick-ee-reet\'-ee), gij zult u

eglino j si coneheranno (ko-riek-ee-ellcno i ran\'-o), zij zullen zieh

Tweede toekomende tijd. (§)

io mi saio coricato [. . .a], enz.,

ik zal mij nedergelegd hebben. Voorwaardelijk toekomende tijd.

(ff) io mi concherei (ko-riek-ee-reei\'), ik zou mij

tu ti conVïheresti (ko-riek-ee-rèst\'-i), gij zoudt u egli si cowherebbe (ko riek-ee-reb\'-ee) , hij zou zich

ella si con\'cherebbe, zij zou zich i noi ci cori\'cheremmo (ko-riek-ee- i g rèm\'-o), wij zouden ons f Squot;

voi vi coWchereste (ko-riek-ee- gt; S\' rest\'-ee), gij zoudt u i aj

eglino j si con\'chercbbero (ko-riek-ee- j 3 elleno j rèb\'-ee-roo), zij zouden zich

(*) Volra, verl. tijd; Dit is de Tegenwoordige tijd van essere (blz. 20) met het weder-keerig voornaamwoord vlak achter het persoon-quot;jk voornaamwoord, terwijl achter het hulpwerkwoord (sono, enz.) het verleden deelwoord Tau net bedrijvend werkwoord coWcart*gezet wordt.

( *) Tweede volm. verl. tijd: Dit i« de Eerste onvolm. verl. tjjd van essere (blz. 81), enz. (Zie quot;e vorige noot,)

(quot;*) Meer dan volm. verl. tyd: Dit is do iweede onvolm, verl. tjjd van essere (blz. 21), \'n. (Zie de vorige noot.)

(tt) Zie de derde uoot (f) onder de vorige kolom. (*\'Tweede toek. tijd: Oit is de Eerste toeko-picnd» tijd van eisere (blz. 21;, enz. Zie hier. quot;oven de eerste noot (*) dezer kolom.

Tweede voorwaardelijk toekomende tijd. (*) io mi sarei coricato [. ..a], enz., ik zou mij nedergelegd hebben, enz.

Gebiedende wijs.

coricuti (koorquot;-i-ka-ti\'), leg u neder.

leg u

, , j ^1V/o ^u

non concarti (koor i-kaar\'-ti) i niet neder, (ff) si corichi (koor\'-i-ki), laat hem zich

nsderleggen.

concliiamoci (koor-iek-j aamquot;-o-tsji\'), laten wij ons nederleggen. concatevi (koor-i-kaatquot;-ee-wi\';, legt

u neder.

si oonchino (koor\'-iek-i-noo), laat hen zich nederleggen. Aanvoegende wijs. Tegenwoordige tijd, (**)

(ff) clie io mi corichi (koor\'-i-ki).

„ tu ti corichi.

„ egli (o/.- ella) si corichi, „ noi ci corichiamo (koor-iek-z-

aam\'-o).

„ voi yi conciliate (koor-iek-i-aat\'-ee). „ eglino I si coriohino (koor\'-iek-„ elleno j i-noo).

Onvolmaakt verleden tijd. (§)

se io mi concassi (koor-i-kas\'-si)

„ tu ti concassi.

quot; ella i ^{si coneasse} (koor-i-kas\'-see).

„ noi ci con\'cassirao (koor-i-kas\'-i-moo). „ voi vi cwv\'caste (koor-i-kast\'-ee).

„ eglino / si coricassero (koor-i-ka«\'-ee-„ elleno j roo).

Volmaakt verleden tijd. (fff)

che io mi sia (si\'-a) coricato [... a] (f*) „ tu ti sii (si\'-i) coricato [. .. a] „ egli si sia (si\'-a) eoricato „ ella si sia (si\'-a) coricata • „ noi ei siamo (sê-aam\'-o) eorieati [... e] ,, voi vi siate (sé-aat\'-ee) eorieati [.. • e] (t§) gt;gt; eglino si siano (si\'-a-noo) eorieati „ elleno si siano (si\'-a-noo) coricate.

Meer clan volmaakt verleden tijd. (§) se io mi fossi (fos\'-si) \\ En achter

„ tu ti fossi (fos\'-si) 1 eiken per-

„ egli si fosse (fbs\'-see) | soon liet

„ ella si fosse (fbs\'-see) \\ mannelijk

„ noi ci fossimo (fbs\'-si-moo) j ot vrouwe-

„ voi vi foste (tos\'-tee) I lijk deehv.

„ eglino I si fossero (fos\'-ee- J juist als bij

,, eïleno ƒ roo) I fffblz.39.

(fff) en ({) Deze twee tijden zonder weder-keeri^ voornaamw, en zonder vorl deelw., zijn :

1) che io aia

„ tu sü {of-, sin).

quot; •?.\'\'! sia

gt; ella I^,la-

S) se io fossi,

„ tu fossi.

» quot;gli ]

. ella j

fossero.

Het eente is de Tegenwoordige en het tweede de Onvolmaakt verledene tijd der Aanvoegende wijs van essere (blz. 20). En voegen wij achter die beide tijden het deelwoord slalo (§ 69a) dan krijgen wij:

1 che io sia slato [... a]

„ tu sii stato [... a]

„ e^li sia stato „ ella sia stata.

„ noi siamo stati [.. .c]|

„ voi siate stati [... c]

„ eglino siauo stati elleno siano state.

so io fossi stale [...a]

_m tu fosti stato [... a]

„ egli fosse stato „ ella fosse stata „ noi fossimo stati [...e]

„ voi fostc stati [...e]

„ eglino fossero stati „ elleno fossero state.

N.B.!!! Van avere hebben wij bovenstaande vier tijden leeren kennen op blz. 29 en 30.

E. Lexicographie. (Zie bk. 7.)

accenli, „accentsquot;. — corlese, „cour-toisquot;. — rispettoso, „respectueuxquot;. — ado-razione, „adorationquot;. — volonta, „volon-téquot;. — uditi, meerv. van udilo (oe-diet\'-o), verl. deelw. van udire (oe-dier\'-ee), hoo-ren, „ouïrquot;. — ohbedie.ma, obóissancequot;, Eng.: obedience. — cose, enk. cma (kooz\'-a), „chosequot;. — comandnto, „commandoquot;, — dolce (dbl\'-tsjee), „douxquot;, „doucequot;, — veramente, „viaimentquot;. — wee, „voixquot;,— parole, mrv. van parola (pa-rool\'-a), „parolequot;. — aflelti, mrv. van aflelto (af fèt\'-to), „affectionquot;. — gentile (dzjèn-tiel\'-ec), „gentilquot;, Engelsch : gentee). — compiacque, van compiacere (kbm-pia-tsjcer\'-ee), „com-plairequot;, — domandu, van domandare (do-man-duar\'-ee), „demanderquot;. — sollazzevol-mente, „d\'une maniere soulageantequot;. — pregandolo, van pregare (pree-oaar\'-ee), „prierquot;, Eng.: to pray. — discoprire (dis-ko-prier\'-ee), „découvrirquot;, Eng.: to discover, — benchè, „bien quequot;. — caso, „casquot;. — menie, Eng,: mind.—imponere (§83), „imposerquot;, — aceompagnalo, „accom-pagnéquot;, — diffcoltd, „difHcultdquot;. — nol, samentrekking van non lo.— pensare (pèn-saar\'-ee), peinzen, „pennerquot;,— ƒ«, een oud woord, wordt nog dikwijls gebruikt in de plaats van sia, 3^C pers, enk. der aanvoeg, wijs tegenw. tijd van essere. — disohbedilo, „dósobeiquot;. —• nessuno en (blz. 34, n⁰. 5 van opstel 2) nlssmo, tweeërlei spelling van een en hetzelfde woord. — coniandamento, „commandementquot;. — a Fazio, dat a wordt zeer dikwijls, zooals hier, in plaats van da gebruikt. — levo, van levare (lee-waar\'-ee), „leverquot;, optillen, oplichten. — visa, „visagequot;.