% i i \' A^i : I\'

rV^; Ay- ^

* y\' ^ l ,;■ Lquot; V -_t

\' A- 7

, ^# ^ -i ¹ /* - W ^ -^S gt; • XW y 4 1 quot;quot;-y^v l ^

:VC- VV.quot; V \\\'A~ .V ^4

frjy- f gt; V _rV^ gt;s^x _er ^

ï gt; ^ r^-\' ■ % ^ t\' ¹

- -: . f gt;._»_. . . V - , , ^ \\-quot;A^A ,J

\' * \' \' quot;t • A„ quot; V\' ^L ^ \'t £ }.

Nemo unus, qui sacris discipliuis tantisper operara dedit, ignorat aut iguorarc potest, rem esse arduam amplissimum censu-ravmn campum podc iiioffenso decnrrere. Diffieultas ista ex natura materiel sponte sua dimanans, nou ita pridem augebatur ob mul-titudiuem censurarum quae saeculorum lapsu ab Ecclesia erant latae aut impositae; praesertim vero ob dubia quae baud rare do illarum obligationc in nostris rerum ac temporum adjunctis moveri pote-rant, movebanturque. Non deërant certe viri in re canonica et mo-rali versatissimi, qui censuras a RR. Pontificibus vel SS. Canoni-bus inflictas, aut collegerunt, aut allegarunt, suisque cominentariis loeupletanuit: maneba\'i nihilo secius legentium animus saepeunmero in dubietate perplexus, utrum nee ne, sive per non usum aut con-trariam consuetudinem, sive per cessationem finis in communi, sive ob rerum aut temporum mutationem, sive ob aliam bujusinodi eau-sam , vim ac robur habere desiissent. — Summum itaqnc Eeipu-blicae Christianae Sanctissimus D. N. Pius Papa IX piae mem. eontulit beneficium, dum negotium istud pro temporuin morum-que varietate moderaturus, quarto Idns Octobris anni 18(59 cele-berrimam edidit Constitutionem, qua eensurae latae sententiae, ip-soque facto inourrendse, magna ex parte vel abrogatae, vel limi-tatae, vel alitor immutatae sunt, et iusuper, quantum ad dubia olira mota, via magis certa ac tuta demonstrata fuit, ne sicut quondam per innumeros et incertos censurarum anfractus vagari cogeremur.

Litteras hasce Apostolicas, quarum in fine § Decernentes .... ipsemet Pontifex in terminis declarat, „ sicque et non aliter in prae-

missis per quoscumque Judiccs Ordinarios, et Delegates ... . judi-cari ac definiri deberequot;, ab omnibus Confessarii munere fungentibus noscendas esse, nullus sane inficias ibit. Volentes igitur,. quantum in nobis est, alumnorum Seminarii nostri utilitati, conimodoque prospiccre, in animum induximus memoratam Constitutionem, do-cumentis in ea indicatis munitam atque commentariis seu adnota-tionibus illustratam, typis edero.

Probe novimus, legis novae interpretationem opus baud facile esse ; turn quod lex nova , ideo quia nova , per usum et consue-tudinem, quae passim „optima legis interpresquot; vocitatur, nullam determinationem assecuta sit; turn quod, deficiente authentica in-terpretatione, facile contingere possit, explanationera a privatis da-tam a mente legislatoris alienam esse. Si quid equidem laborem nostrum alleviare, aut certe dictioni nostrae aliqnantam auctorita-tem attribuere valeat, illud profecto est, quod inspectis rebus, de quibus in Constitutionc Piana disseritur (licet enim lex nova sit quoad formam , res tamen plurimae in ea contentae, novae non sunt), ejusdem cxplicatio majori ex parte jam facta censeri queat per ea quae de rebus istis auctores probatissimi scriptis consigna-runt. Ceteruna , quod Canonistae de interpretatione doctrinali universe admonent, bic speciatim notatum volumus; privatorum scilicet interpretationem tantum valere, quantum valent rationes et argumen-ta quae ab ipsis affervmtur, et aliter sentire integrum esse unicuique.

Titnlus hujus opusculi „ Be censuris in particulariquot; in sua amplitudine eomplectitur omnes , etiam illas quae al homine , vel jure Episcopali, vel per modum sententiae ferendae , in certis re-rum adjunctis feruntur aut impomintur. Venun explanationem Const. Apodolicae Sedis auspicatnri, inscriptionem istara in sensu magis restrieto accipimus pro omnibus et solis censuris, quae veterum canonum auctoritate sive jure Pontificio per modum sententiae latae ante diem 13 raensis Octobris anni 1869 indictae an promulgatae crant.

„ Apostolicae Sedis moderationi convenit, quae salubriter veterum canonum auctoritate constituta sunt, sic retinere, ut, si temporum remmcjue mutatio quidpiam esse temperandum pru-denti dispensatioiie suadeat, Eadem Apostolica Sedes congruum supremae suae potestatis remedium ac providentiam impendat. Quamobrem cum animo Nostro jampridem revolveremus, eccle-siasticas censuras , quae per modum latae senténtiae, ipsoque facto incurrendae ad incolumitatem ac disciplinam ipsius Ecclesiae tutandam, effrenemque improborum licentiam coercendam et emendaudain sancte per singulas aetates indictae ac promul-gatae sunt, magnum ad numerum sensim excrevisse;\' quasdam etiam , temporibus moribusque mutatis, a fine atque causis , ob quas impositae fuerant, vel a pristina utilitate atque oppor-tunitate excidisse; eamque ob rem non infrequentes oriri sive in iis, quibus animarum cura commissa est, sive in ipsis fidelibus dubietates, anxietates, angoresque conscientiae; Nos ejusmodi incommodis occurrere volentes, plenam earundem recensionem

fieri, Nobisque proponi jussiuius, ut, diligenti adhibita con-sideratione, statueremus, quasnam ex illis servare ac retinere oporteret, quas vero moderari aut abrogare congrueret. Ea igitur recensione peracta, ac Venerabiiibus Fratribus Nostris S. K. E. Cardinalibus in negotiis Fidei Generalibus Inquisitoribus per universam Christianam Rempublicam deputatis in consilium ad-scitis, reque diu ac mature perpensa, motu proprio, certa scien-tia, matura deliberatione Nostra, deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, hac perpetuo valitura Constitutione de-cernimus, ut ex quibuscumque censuris sive excommunicationis, sive suspensionis, sive interdicti, quae per raodum latae sen-tentiae , ipsoque facto incurrendae hactenus irapositae sunt, nonnisi illae, quas in hac ipsa Constitutione inserimus, eoque modo, quo inserimus, robur exinde liabeant; simul declaran-tes, easdem non modo ex veterum canonum auctoritate, qua-tenus cum hac Nostra Constitutione conveniunt, verum etiam hac ipsa Constitutione Nostra, non secus ac si primum editae ab ea fuerint, vim suam prorsus accipere debere.quot;

In prooemio hujus Constitution is , quae exiude in sex Titulos sen capita distribuitur, nonnulla cleoenumtur, quae pro recta ejus-dem intellectione et applicatione particnlatim enarranda ac decla-randa sunt.

I™quot; est objectum sen materia, quam SSmus Doniinus Nester hisce suis Litteris moderari et temperare voluit. Objectum istud complec-titur „ ecclesiasticas censuras, quae (vetcnim canonum auctoritate, uti ex contextu apparet) per modum sententiae latae, ipsoque facto infurrendae, ad incolumitatem ac disciplinam Ecclesiae tutandam, effëÜMnque improborum licentiam coërceudam et eniendandam sancte per singulas aetates indictae ac propnulgatae erant.quot; — Itaqne bac ipsa Constitutione nibil quidquam immiitatum fnit quantum ad le-gum moralitatem, sen obiigationem in ratioue culpao; tota mutatio est in ratione poenae. C onsequenter— ut mentem nostram exemplo aperiamns— quae in regulis Indicis, vel alibi in jure, de lectione, retentione, impressiotie, aut. venditione libromm salubriter constituta sunt, sub respectu moralitatis 6-cu culpae in pleno vigore persistant, atque adeo, ubi sermo est de peccato propterea commisso aut commit-

tendo, iisdem regulis ac principiis, prout antea, inhaerendum est.— Nihil quoque inuövatum i\'uit quoad poenas a censuris diversas: quoties igitur contra aliqnod delictum aut crimen alia poena, puta irre-gularitatis , infamiae , inhabilitatis , privationis , depositiouis , de-gradationis, etc. in jure fuit lata sen imposita, de tali poena etiam hodie ex veterum canonutn auctoritate jndicandum est.— Nihil tandem uovi statutum fuit quoad censuras sententiae femidae seu com-minatorias tantum ; nec quoad censuras ab homine dictas ; nuc quoad censuras ab Episcopis aut aliis Ecclesiae Praelatis pro suis respec-tivis subditis jure particvlari edictas seu inflictas; nec etiam quoad censuras jure Pontificio post diem praesentis Constitutionis, puta in Constit. Roiuamis Pontifex 5 Kal. Sept. 1873 (cfr. App. XIII ad Syn. Uioec. Buscod. pag. 325), quoquo mode, editas vel edendas. Verba superius allegata aperte significant ac denotant, in hac ipsa Constitutione solum agi de censuris sententiae latoe, quae jure Pontificio pro majori Ecclesiae bono jam pridem constitutae eraut.

gum Concernit scopum seu jinem, quem Pius IX has Litteras edendo sibi praestituit. Ait Pontifex: „ incommodis (tum ex censurarum numero, tum ex temporum morumque mutatione profluentibus) oc-currere volentes, plenam earundem (censurarum) recensionem fieri Nobisque proponi jussimus , ut , diligenti adhibita consideratioue , statueremus, quasnam ex illis servare ac retinere oporteret, qnas vero moderari aut abrogare congrueret.quot; Scopus ergo, seu finis ipsiusest, censurarum materiam magis exaequare, ac praesentis temporis necessitudini accommodare. Quocirca — uti in decursu magis patebit— plures ceusurae antea latae, aut abrogatae, aut limitatae, aut aliter immutatae sunt; quaedam ve\'ïo declaratae, vel etiam, quantum ad personas aut casus contentos, extensae seu ampliatae sunt.

3iam Pertinet ad locum seu fontem , ex quo ceusurae ecclesias-ticae, quae-per modum sententiae latae jure Pontificio ante diem 13 Oct. 1869 impositae eraut, in posterum desumendae sunt. „Hac perpetuo valitura Constitutione (sic dicitur in textu) decernimus, ut ex quibuscumque censuris sive escommunicationis, sive suspen-sionis , sive interdicti , quae per modum latae sententiae , ipsoque facto incurrendae, hactenus impositae sunt, nonnisi illae, quas in hac Constitutione inserimus, eoque modo quo iuserimus, robur exindc habeant.quot; Itaque quotiescumque in Jure Canonico aut S. Theologia de hujuscemodi censuris verba tiunt, sedulo videndum est, utrum

i i

poenae istae in hac ipsa Constitutione servatae, eodemque modo sancitae sint: secus enim ut abrogatae, limitatae, aut alias immu-tatae haliendae sunt. Memorata Constitutio, ut ita dicain, lapis ly- ^^alt;dius est, quo praedietarum censurarum existentia, extensio atque ^1,1robur probari debeant. ^

-t^um Spectat modum seu normam interpretalionis. Modus iste tra- ¹¹¹ditur verbis illis : „ dcclaiantes easdem (censuras) non modo ex ve- I¹teruin canonum auctoritate, quatenus cum hac Nostra Constitutione conveniunt, verum etiam ex hac ipsa Constitutione Nostra , non ^ secus ac si primum editae ab ea fuerint, vim suarn prorsus acci-pere debere.quot; Patct ideo, censuras in hac Constitutione recensitas, ¹¹iuteiligendas esse juxta vetertim canonum traditionem, in quantum ^scanones isti cum hac ipsa Constit. conveniunt; ubi vcro canonum \' ülorum sensus ab ipsa diversus est, vel etiam cum ea minus con- ¹gruere videtur, praeferendum esse sensum naturalem et obvium ¹modernae Constitutionis non secus ac si primum canones illi ab ea editi fuissent. cfr. cl. Avanzini de Constit. Aposïolicaf. Sedis com-mentarii. p. 64. edit, manual.

Sum Respicit censurarum applicationem ad casus particulares. Tam-etsi censurae in hac Constit. relatae, dicantur ipso facto incurri, et vim habere ac si primum ab ea editae fuerint; nihilominus, ut quis in casu particnlari ob quoddam delictum, quod censura plecti-tur, istiusmodi vinculo vere ac realiter innodatus censeatur, praeter delicti consummationem in sua specie, an np. commissum seu com-pletum sit secundum proprietatem verborum quae in lege continentur (qua de re, utpote speciale studium exigeute, ad singulum Arti-culum seorsum disseretur) , duo semper attendi ac serio pensari debent: videlicet a) Num reliquae conditiones, in ratione subjecti, causae ac formae de jure requisitae revera adsint. b) Nonne delin-qtiens ob ignorantiam, metum , aut aliam causam excusantem , a poena imposita eximi, seu immunis haberi queat. Aliis verbis, quae de eens. in gen. § III et IV in universum tradita sunt, singulo in casu particulatim adverti debent, ut de vera ac reali censurae in-cursione rite judicetur. Exempli gratia in Art. I hujus Const, ex-comnnunicationi E. Pontifici speciali modo reservatae subjacere decla-rantur „ omnes a Christiana fide apostatac, et omues ac singuli hae-retici,quot; etc. Jam vero, licet quis non baptizatus in rigore tlieolo-gico possit esse apostata vel hacreticifs, puta si catechumenus ante

baptismum vere credit, et dein vel a tota fide recedit, vel aliquem fidei articulum pevtinaciter negat, talis tarnen persona ob hujusmodi factum memoratam poenaivi non incurreret, deficiente np. baptismo, in suhjecto censurae ecclesiasticae de jure requisito, cfr. Suarez de Cens. D. XXI sect. II n. 4. Ita quoque homo baptizatus errorem in fide Gatholica in mente fovens, potest esse haereticus; attamen quamdiu haeresis interna fuerit, eensuram supradictam haud con-trahet, deficiente scil. requisite ex parte causae neeessario. Pari raodo homo baptizatus, haeresim externe prodens, licet etiam in foro externe (quod non judicat de internis) ut haereticus condemnatus esset, in foro conscientiae a poena exeommunicationis iramnnis haberi posset , si forsan interna meute a fide Gatholica non dissentiret. Vide Suarez 1. e. n. 3. Et sic in caeteris, quotieseumque— qua etiam de causa — in casu partieulari aliquid defuerit, quominus censura ecclesiastica vere contrahatur aut contracta censeatur. In praesenti igitur quaestione serio quoque attendenda sunt principia, quae dc eens. in genem 1. c. cum probatis auetoribus tradita sunt de censurae obligatione, quando dubiuvi juris aut facti de ejus incursione vere ae fundate adest.

6^um. Quod verbis sub 3 allegatis sitnul indicatur , ad censura-rum reservalionem attingit. Censurae hic recensitae exinde robur habere dicnntur co modo , quo in hae ipsa Constitutione insertac sunt. Verum — prout in decursu magis apparebit — ex censuris in ea relatis aliac E. Pontifici spcciali raodo, aliae Eidem simpli-citer reservantur; aliae rursus Episcopis sen Ordinariis, aliae ne-mini reservatae declarautur. Ees ista, ubi agitur de absolutione a censuris contractis, serio attendenda est, ne quis absolutioucm im-pertiendo , potestatis suae limites incaute exeedat.

noïa. Quinam, quando et quomodo absolvere valeant a censuris in Const. Apostolicae Sedis propositis aut latis, colligi potest ex principiis gencralibns n. 11 de cens. in gen. traditis. Quia vero ipsemet B. Pater in hac ipsa Constitutione (in fine Tituli I) non-nulla speciatim declaravit ac statuit de absolutione a duodecim ex-commnnicationibus E. I\'ontifici speciali modo reservatis , materia ista, utpote singulari difficultati obnoxia, ibidem latius evolvetur.

„Omnes a Christiana fide apostatas, et omnes ac singulos S haereticos, quocumque nomine censeantur, et cujuscumque ⁿsectae exsistant, eisque credentes, eorumque recepfores, fau- ¹tores, ac generaliter quoslibet illorum defensores.quot;

Hoc art. breviori modo et ordine paulisper immutato instaura-tur ac renovalur , quod in Bulla Coenae § I magis explicite con-stitutum et saneitnm erat. Ibidem sic legitur : „ Excommunieamus et anathematizamus ex parte Dei omnipofentis , Patris et Filii et Spiritus Saneti, auctoritate quoque Beatorum Apostolorum Petri et Pauli, ac Nostra, quoscumque Hussitas, Wiclefistas, Lutheranos, Zuiglianos , Calvinistas, Ugonottas, Anabaptistas, Trinitarios , et a Christiana fide Apostatas, ac omnes et singulos alios haereticos cu-juscumque sectae existant, ac eis credentes, eorumque reeeptores, fautores , et generaliter quoslibet illorum defensores.quot; 1)

In praesenti Constitutione , cujus ad tramites posthac inceden-dum est, recensentur :

1° Omnes a Christiana fide apostatae. Verbis istis excluduutur et seponuntur apostatae ab ordine aut religione tantum; compre- ■ henduntur vero omnes apostatae a fide, sen perfidi stricte dicti. Quamvis hujusmodi apostatae ab haereticis (de quibus mogt;; sub 2^Qverba fient) essentialiter non differant, sed solum secundum magis aut minus, uti vuigo dicitur; pro majori tamen claritate specialiter nominantur, quia non solent haeretici vocari. cfr. Suarez de Cens. Disp. XXI Sect. II n. 3°.

Titulua I.

Excommunicationes latae sententiae speciali modo Romano Fontifici reservatae.

„Ita(iue excominunicationi latae sententiae speciali Eoinano Pontifici reservatae subjacere declaramus ;

Art. I.

est, christianam deseruisse.quot; llli igitur, quales proh dolor! inter ipsos etiam Catholicos hac nostra aetate nonnulli reperiuntur, qui \' praedictis erroribus phis minus imbuti sunt vel etiam neglectis ho-minis cbristiani officiis indifferenter vivunt quasi nullam habentes religionem; attamen fidem christianam non abnegant, aut saltern ita non deserunt, ut nolint amplius inter Christifideles connumerari; hi, inquam, uti veri apostatae spectari nequeunt, adeoque qua tales (aliud quippe contingere potest in ratione haeresis, de qua infra sub 3^U) memorata poena nou censentur attingi. Contra illi qui, christianae fidei repulsa data, in Pantheismnm, Naturalismum aut aliam infidelitatis speciem, vel etiam in Nihilismum seu plenum Indilferentismnm dilabnntur, apostatarum denominatione videntur vere comprehendi, ct consequenter exconununicationis poenae realiter subjacere.

Sententia haec ex natura seu notione apostasiae sponte sua di-manans, a Theologis quo(|ue ac Canonistis passim admissa (cfr Heijmans de ecel. Lib. proh. n. 275 et alii ibidem citati), tanto magis tencuda est, quod verba omnes a Christiana fide apostates.

quibus utitur Pontifex in sua Conslitutione, attenta illorum histo-ria, idem significeut, ac devios a Jide, quales certo certius sunt istiusmodi personae. Vide Acta apud S. Sedem Tom. VI app. p. 65—67. Item Avanzini, in suis Commentarm p. 66,

2° Omnes et singuli haeretici, qiwcumque nomine cense ant ur, et cujuscumque sectae existant. Haeresis, vox graeca, latine significat eleetionem ac sectationem, eo quod sit novae, et a commnni Ecclesiae ac Spiritus S. vero sensu alienae doctriuae et opinionis eleclio aut secta (cfr Luc. Ferr. Bihlioth. V. Haeresis n. l^u). Opus itaque non est, quemadmodum prima fronte videri posset, ut qnis ad coe-tum sive sectam ab Ecclesia separatam formaliter pertineat. Prae-fatis verbis denofantur omnes et singuli haeretici formates externi, qui np. per Baptismum Eeclesiam ingressi, in fide catholica cum animi pertinacia errant, et hune suura errorem verbis, seriptis aut alias externe proferunt animo sic assercudi aut profitendi. Certe, etsi haeresis dividi soleat in formalem et materialem ; haec tamen (materialis tantum), qua talis nee vera haeresis est, nee culpa aut peecatum, atque adeo poenam non meretur. Dein licet quis etiam interne sen mentaliter possit esse haeretieus ; hic nihilominus qua talis in foro externo — quo spectant censurae ecclesiasticae — poena non pleetitur. Praefatae conditiones concurrere debent; sed et satis sunt, ut quis ob crimen haeresis excommunicatione innodetur. Etiam illi, quorum haeresis formalis externa etc. occulta, scw aliis ignota est, memoratam poenam non effugiunt. Ut „ excommunica-tio incurratur (ita S. Alphonsus L. VII n. 305) suffieit, ut raani-festatio erroris etiam occulte tiat, quin aliis innoteseat; prout cer-

penes Reiftenstuel L. V Tit. VII n. 239—346; Suarez de Cetis. Disp. XXI sect. II; item S. Ligorio L. VII n. 300—304. •

3° Eisque credentes. Horum nomine veniunt illi, qui Apostatis vel Haercticis qua tatihm fidem adhibent, externe assentiendo erro-ribus per eos adraissis aut propositis. Possunt isti esse veri haeretici, si forte ipsorum agendi ratio conjuncta sit cum animi pertinacia in errore contra fidem catholicam; quo in casu haeretieorum denominatione (de quibus supra sub 2°) jam continentur. Possunt etiam non omnino esse haeretici, si np. pertinacia in errore desit;

et tunc potius haereticorum sequaces, quam haeretici vocandi sunt. Quia vevo tales personae, haereticis qua talibus fidem praebendo, eorum haeresi speciali modo implicantur, ideo distincto nomine op-time exprimuntur; tanto magis, quod non omnes sint veri haeretici. Porro ut quis haereticorum ere dens appelletur, necesse baud est, ut haereticorum erroribus in particulari aut dislincte asseusuui praebeat; satis est, iisdem externe, verbis aut signis, fidem adhi-bere etiam in communi aut confuso tantum. „Qui credit etdicit, inquiunt Salmantieenses de Cens. cap. IV n. 63 , haereticum talem rectam fidem habere, etiamsi in particulari de illius errorc non co-gitet, dicitur credens in communi; et in confuso dicitur hacretico credeua, si dicat credere quidquid liaereticus credit; et uterque ex-communicationi contra credentes latae subjacet; et etiam ille, qui animo assentiendi illius erroribus ipsius audit praedicationem, aut scripta illius legit.quot;

N. 13. Quod hie dicitur de praedicationis auditione ac scriptorum lectione assentiendi animo, extendi nequit ad cos, qui talia ex uiera curiositate aut simili motivo praestant. Quamvis enim ratione pe-riculi aut scandali saepe peccent; haereticorum tamen credentes ex capite illo non reputantur, uti merito notat Suarez de Fide Disp. XXIV sect. I n. 3.

4° Eorumqne receptores, Juvtores. ac yeneraliter quilibet illornm defensores. Voces illae, teste Concilia L. I in Decal. Diss. 11 cap. VIII n. 3, intelliguntur in rigido sensu sen formaliter, quatenus up. receptatio, favor aut defensio praestatur Apostatis vel Haereticis qua talibus, vel— quod idem est— in eorum apostasia aut haeresi. „ Excommunicatio , ut cum Suarez loquamur, fertur in poe-nam ct in odium hacrcais; et ideo sicut primario fertur in haereticum ratioue haercsis , ita derivatur seu extenditur ad alios secundum habitudinem ad eamdem haeresim , atque adeo quatenus illi faveut quo vis modo in ipsa haeresi.quot; [de Cens. Disp. XXI sect. II n. S.) Conseqnentur si quis Apostatam vel Haereticum titulo ami-ritiac , consanguinitatis , hospitalitatis , etc. reciperet, defcuderet, aut ipsi faveret, praefatam excommunicationcm non incurreret, quo-niam auxilium ex tali motivo praestitum, uon censetur Apostatae vei Hacretico qua tali factum. Ab alia vero parte hand cxigitur , ut similia iisdem exhibeantur, quia Apostatae vel llaerctici sunt,

Kequiritur ct sufficit, iis succurrere qua talibns, sive ut apostatae vel liaerctici sunt. Cfr. Suarez de Fide Disp. XXIV sect. I n. 9.

Hisce delibatis, quaeri potest : quaudo apostatae vel haeretico qua tali receptatio, favor, vel defeusio censeatnr exhiberi, atque adeo quispiam ob suam ageudi rationem verus receptor, fautor aut defensor repatetur?

a) „ Crimen receptaloris (ita Suarez de Fide Disp. XXIV sect. I n. 4) in hoc cousistit , quod per receptationem haereticus vel oc-cultetur ct custodiatur, no in manus ministrorum Ecclesiae veniat, vel juvetur ut fugiat, vel recipiatur ut in domo vel civitatc aut provincia secure vivat in suo errorc vel ilium doceat.quot; Variis ita-quc modis receptatio contingere potest: nec opus quidem est,» ut similia frequenter fiant. „ Sicut unus actus haercsis ad constituen-dum haereticum sufficit, ita unus actus recipiendi constituit hominem receptatoremuti loquitur Sanchez Praec. Decal. L. II cap. X u. 10. — Caeterum ut de reali censurae iucursione ob hujus-modi receptationem rite judicetur, heic prae ooulis habeatur, quod in prooemium hujus Const, sub 5° adnotatum fuit.

b) Tantorh nomen latins patet, quam receptoris. Omnis receptatio est favor; ast omnis favor non est vera receptatio. Sunt antem raulti modi favendi hacreticis, et quilibet eorum sufficit ad fauto-rem eonstitnendnm, dummodo favor praestetur cum aliqua liabitu-dine ad hacresim. ,. . Generatim autem loquendo, duo sunt modi favendi haeretico, scilicet commiliendo et aliquid faciendo, vel omil-tendo aliquid faccre. Prior modus facillime explicatur, praestatur enim favor vel consilio, vel testimonio et aliis similibus verbis vel rebus, ut pecuniis, armis etc.; quidquid enim horum fit ad faveu-dum haeretico in suo errore, vel ad defendendum ipsum ab Ecclesiae correctione, est positivus favor.... Omissive autem censetur favcrc, qui omittit facere quod tenetur, ut haereticus puniatur, vel ab errorc cosset Jta docent omnes juxta caput Error 83;i Distinc-tione, et caput Qui alius, de haereiicis. Hie autem modus favendi supponit obligationem puniendi vel similem, quia non est omissio moralis, nisi de his quae facere tenemur. Imo necessaria est obli-gatio, quae aliquo modo sit justitiae, seu ex officio impediendi vel tollendi haercses.quot; Ita Suarez de Fide 1. c. n. 6.

nou est, ut quis ex cousuetudiue vel officio sic agat; satis est, mode haereticum aut appstatam qua talem , etiam unica vice, de-fendat. „Duplex vero, uti idem Auctor 1. c. n. 5. scribit, potest esse haec defensio :.... una personae, alia doctrinae. Ad priorem non satis est quomodocumqiie defendere personam ; nam si defen-datur, nc occidatur ab iujustc invadente, vel nc spolietur a latro-ne, nou incurretur hoc crimen, quia illud nou est defeudere haereticum , sed proximum...... Altera vero defensio doctrinae magis

directe et per se est defensio haeretici, ut haereticus est. Fit au-tem haec defeusio vel laudando doctrinam, utique in particular! illam quae est coutraria fidei; nam si laudet quis eruditionem, elo-queutiam, vel iugeuium haeretici, tunc non erit proprie defensor. Magis autem fit haec defensio disputando pro haeretico, vel ad objectionem contra ilium respondendo. Neque obstabit, quod haec fiant auimo haeretico; nam tunc licet sub ijua ratioue sit haereticus, sub alia erit etiam haeretici defensor; e contrario, quamvis id nou faciat auimo haeretico sen cx interna haeresi, et ideo non sit proprie haereticus, nihilominus esse poterit haeretici defensor, quia ad hoc uon est ncces\'saria haeresis interna.quot; Ex quibus deni-que colligere est — uti supra de fautoribus similiter dictum fuit — quod defensoris denomiuatio latins pateat quam receptoris. Om-nis receptor verus defensor est; at vice versa non omnis defensor est verus receptor , quia defensio multis aliis modis oontiugere potest.

De caetero, ut propter receptatiouem, favorem aut defeusionera apostatarum vel haereticorum excommuuieatio coutrahatur, hand re-quiritur, ut illi qua tales denuntiati fueriut. „ Prorsus tenendum est, iuquit Sanchez in praec, Decal. L. 11 cap. X n. ö , minimc desiderari.... haeretici denunciationem : scd satis esse, uude reccp-tans vel favens norit ilium esse haereticum : quia haec uon pro-hibentur in hac excommunicatioue tanquam participatie cum haeretico, ut exeomm unicatus est; sed solum ca ratione, quia haereticus est. Uude etsi haereticus ille nou esset excommuuieatus v. g. ob ignorantiam censurae, favens illi ut haereticus est (idem est dc re-ceptaute ac defendeute), ineurreret hanc censuram.quot;

Illud postremo observari potest — ct hoc etiam pro caeteris Articulis uotatum sit — censuram contra apostatas et haereticos, èorumque crcdentes, etc. latam, extendi uon posse ad alia crimina similitudinem aut analogiam quamdam habentia, puta superstitie-

nem, suspicionem haeresis, et alia ejusmodi. Vide Suarez de Cens. Disp. XXI sect. II u. li.

„ Omnes et singulos scienter legentes sine auctoritate Se-dis Apostolicae libros eorumdem apostatarum et haereticorum haeresim propugnantes, nee non libros cujusvis auctoris per Apostolicas litteras nominatira prohibitos, eosdemque libros re-tinentes, imprimentes, et quomodolibet defendentes.quot;

Antehac praeter poenas contra indebitam librorum impressionem speciatim latas (de quibus infra Tit. IV § Praeter hos opportunior crit dicendi locus) , cum respectu ad praesentem materiam duplex excommunicatio statuta erat. Prima Rom. Pontifici reservata liabe-tur in Bulla Coenae \\ I, nbi post verba superius (Art. I) cx ea relata, sic dicitur: „ Ac eorumdem (apostatarum et haercticorum) libros haeresim continentes vel de religione tractantes, sine auctoritate Nostra et Sedis Apostolicae scienter legentes , aut retineutes , imprimentes, seu quomodolibet defendentes.quot; Altera, nemini tarnen reservata, occurrit in Regula X Indicis, in qua (alinea pen-ultima) sic ordinatur: „ Quod si quis libros haereticorum, vel cujusvis auctoris scripta, ob haeresim vel ob falsi dogmatis suspicionem damnata aut prohibita legerit, vel habuerit, statim in excom-municationis sententiam ineurrat.quot;

Cuivis primo obtutu clarum ac perspieuum erit, utrumque sta-tutum mox relatum, a Pio IX in sua Const, partim esse limita-tum, partim vero extensum seu ampliatum. Quod ut magis pa-teat, Articulum supra positum per partes expendamus. Uieitur :

l^u Omnes et singulos scienter legentes. Hisce verbis praeter alia in subjeeto censurae de jure requisita, tria denotantur aut suppo-nuntur: a) Ex parte legentium adesse scientiam. Excusat igitur quaevis ignorantia, etiam crassa et supina, dummodo, ut oommu-nior habet sententia, non sit affcctata, quae scientiae aequiparari solet. (cfr Lig. L. VII n. 47. 48.) — b) Eosdem scire non solum legem aa poenam , sed et librum talem esse, qualern sub ex-conimunicatione prohibet Pontifex. Übi alterutrum deficit, non pec-cabitnr scienter in ratione objecti, adeoque excommunicatio non

contrahetur. (Suarez de Tide Disp. XX sect. 11 n. 17.) — c) Ex tali libro tantum legi, quantum ad peccatum mortale satis est. Quantum vero in oasu peculiari legendum sit, ut capropter letha-liter peccetur, non una est Theologorum opinio. S. Alpb. de Li-gorio, cujns senteutia nobis praeferenda videtur, in sua Theol. L. VII n. 384 cum Holzman Sporei^- et aliis docet: „in Iioc atteu-dendum esse finem probibitionis.quot; Aliis verbis, respiciendum magis esse ad quantitatein formalem seu periculum quod legentes inde subeuut, quam ad quantitatem materialem. Hinc idem Doctor in hunc modum pergit: „si aperiendo librum (sub excomm. probibi-tiun) incidas in doctrinam, quae directe est contra fidem , poteris excommuuicationem incurrere, etiamsi legas paucas lineas, quia in ipsis potest esse periculum perversionis; secus si liber est prinoi-paliter de materia indifferenti, tunc euim legendo etiam paginam , excusaris a mortali, si nullum ibi legas errorem.quot; Ita quoque Luc. Ferr. BMioth. V. Lib. proh. n. 84.

Dicitur 3° Sine auctoritate Sedis Apostolicae. Itaque ut lectio li-brorum, hoc Articulo probibitorum, a poena excommunicationis immnnis sit,— seclusis causis a lege aut censura excusantibus — omui in casu, ctiam pro illis qui eos legunt ad effectum impugnan-di, vol aliunde moraliter eerti sunt, nullum periculum inde sibi imminerc, exigitur et praerequiritur auctoritas sou licentia Sedis Apostolicae, videlicet immediate aut mediate obtenta; solet quippe S. Sedes bujusmodi licentiam cum facilitate subdelegandi locorum Ordinariis impertiri. Nee qnidquam valet contraria consiu tudo ali-cubi forte vigens: vult enim S, Pontifex has sufis Litteras, et omnia et singula quae in iis constituta sunt, effectum habere „non ob-stantibus.... consiietudinibns quibusvis, etiam immemoiabilibus, ceterisque contrariis quibuscumque.quot; Vide in fine § Non obstantibus____

Dicitur 3° lihros eorumdem apostatarum et haereticurum haeresim propitguantets. llisce verbis tres conditiones designantur. Prima est, ut ea quae leguutur sint libri. Quid libri nomine intelligatur, in jure definituni non est, nee eadem est DD. opinio. Vcrius tumen sen-tire videntur, qui cum Card, de Lugo {de Virt. Fidei Disp. XXI n. 38) statiuiut: „hoc Judicium morale esse, et videndum juxta

est hominum usus, ex quo vocabula suam vim habent, et juxta eumdcm usum videndum est, an aliquod haeretici seriptum sit, vel nou sit dicendus liber.quot; Itaqnc qaum ephemevides, diaria, et alia hujusmodi scripta, quousque manent i\'olia per se completa, ex oommuni hominum aestimatione libri non eenseantur, cum Avan-ziui in Commenlariis praefatae Constitutioms p. 71, item Mariano a Novana in append, ad Comp. Tlu-ol. Thomae ex Charmes p. 647 dicendum putamus, ilia qua talia sub excommnnicatione non pro-hiberi. Non desunt sane ïheologi, qui in suis commentariis Bullae Coenae, ubi idem terminus oceurrit, dixere ac defendere, voce illa minora etiam opuscuia aut scripta reapse comprehendi, hoe prae-sertim motivo, qnod saepenumero libris stricte dictis pcriculosiora sint, atque adeo hie applicari debeat juris principium : „ Ubi ea-dem est ratio, eadera est legis dispositio.quot; Verum huic illornm doc-trinae contradicunt alii non minoris auctoritatis viri (qncs reperies in Bibliutheca Luc. Ferraris V. Lib. proh. u. 37), hac potissimum ratione, qnod equidem stricto sensu non sint libri, de qnibus tarnen solum loquitur Bulla Coewae, itein Constitutio SS. D. N. Pii IX. Quocirca in hac rerum ineertitudine nihil obesse videtur, quomi-nus practice admittatur, eadem in ratione poenae, in qua de jure benignior interpretatio fieri debet, praefato Art^u non contineri, quemadmodum ipsemet S. Ligorio L. VII n. 67 de ejusmodi du-biis quoad censurae iucursionem generatim resolvit. Dixi in ratione poenae: nam in ratione moralitatis certum est talia scripta non raro vel jure naturae graviter esse illicita. Dein etiam in dubio, an qua talia cadant sub regulas Indicis aut alias librorum prohibitiones ab Ecclesia latas, sub respectu moralitatis „ expedit ordinarie rigidiores opiniones sequiquot; juxta saluberrimum monitum, quod cum S. Al-phonso inculcat P. Gury Tbeol. T. II u. 985. Unde ipsum etiam Cone. Nostrum Pro v., postquam de libris prohibitis nonnulla edi-xit, p. 113 acrius invehitur in pravas epbemerides, omnesque fide-les pro Deo , et propter üeum obtestatur . nc eas „ legant , aut , quod gravitatem peccato adderet, propria pecunia sustenteut.quot;

Altera conditio est, ut libri sint aposia/arnm vel haerelicorvm,, et quidem eorvmdem, qui Art. I receusentur. Hie itaque pro in-sertis habeantur, quae ibidem sub 1° et 2° de iis dicta sunt. Duo tarnen speciatim notata sint. Primo, sermonem hie esse de solis apostatis et haereticis; adeoque poenam hujus canonis protendi non

posse ad libros aliorum, puta credentium, receptorum, etc. de qui-bus ibidem sub 3° et 4° verba fecimus. (cfr Avanzini in Comment. p. 71). Secuudo, necessarium uou esse, ut auctor libri propter apostasiam aut haeresim ipscmet exoommnnicationeni vere ineurrc rit; imo ue opus quidem esse, ut tanquam apostata vel haeretieus publice uotus sit: memorata conditio hoc iinura exigit ac postulat, ut iibrorum auctor talis sit, qui ob haeresim vel apostasiam ex-communicatiouis sententia de se subjaceat , et legenti quacnmque ratione condet, ejusccmodi esse auctorem libri. ct\'r Suaroz de Tide D. XX sect. II n. 11.

Tenia conditio est, ut apostatarum vol haereticorum libri \'haeresim propugnent. Noil suffioit igitur, ut eorum libri haeresim, forte etiam plures haereses, coutineant, aut de religione tractent, quem-admoflnm in Bulla Coeme antea constitiitum erat. Juxta recentcm Constit. Pii IX requiritur et exigitur, uf ipsornm libri haeresim, sen doctrinam (saltern imam) fidei contrariam , propugnent, i. e. data opera sive ex proposi\'o doceant ac defendant. Hoc autem supposito, pariim aut nihil refert, quaecumque sit materia libri. „Quel que soit l\'objet du livre, du moment que I\'auteur emploie son talent au soutien de l\'hérésie, la lecture en est prohibée son peine d\'ex-communication spécialement réservée au Souverain Pontife. {Norm. Rev. Thiol. ï. II p. 633).

Dicitur 4° nee non libros cujusvü aucloris per Apostolicas UUeras nominatim prohibitos. Regula 10^a Indicis sub poena excommunica-tionis, non tamen reservata, praeter haereticorum libros vetantur „ cujusvis auctoris scripta , ob haeresim vel ob falsi dogmatis suspi-cionem damnata aut prohibita.quot; Eegula haec sub respectu poenali (manet cnim prohibitio in ratione moralitatis) a l\'io IX in sua Const, nonnihil immutata fuit. Ibidem sermo est de scriptis; hie de libris; redit igitur quaestio, de qua supra sub 3° fuit actum. Discrimen etiara est quoad naturam poenae : ibidem agitur de exeommuuica-tione non reservata; hie de excorainunicatione R. Fontifici speeiali modo reservata. Disparitas ([uoque est in modo prohibitionis: ibidem intelligitur quaevis prohibitio Sedis Apostolicae, etiam mediate per SS. Congregatioues, aut generaliter ]ier regulas Indicis facta; hie vero requiritur, ut libri ejusmodi prohibiti sint per Apostolicas lit-teras, i. e. immediate a S. Pontifice , sive in forma Brevis (uti

plerumque contingit), sive iu forma Bullae, aut alia forma latas; et quidem nominatim , b. e. expresso librorum titulo. Praeterea qiuim in verbis supra relatis nulla fiat temporis distinetio , recens juris dispositio attingit nou solum libros futuros sic probibendos, sed etiam praeteritos jampridem praedieto modo probibitos, Quaeri autem potest, utrum comprehendat omnes libros per Apostolicas lit-teras nominatim probibitos; atque adeo omnes hi libri, etiam illi qui antea praefato modo sine ulla censura damnati erant, vi Arti-euli de quo agimus , evaserint prohibiti sub poena excommunica-tionis li.. Pontifiei specialiter reservatae ? Cl. Avanzini in Commentariis p. 74 astruere nititur, eos tantum libros praeteritos bic intelligi qui pridem prohibiti fueriut sub poena exeommunicationis K. Pontifiei reservata. Verum inhaereutes interpretationis regulae, in prooemio hujus Constitutionis ab ipso Pontifice delineatae (vide ibidem sub 4°), opinamur hujus Articuli dispositionem in sua generalitate eom-plecti onmes libros por Apostolicas Litteras nominatim probibitos , etiam eos qui antehac sub poena excomminiicationis Pontifiei reservata prohibiti nou erant. Talis interpretatio cum scopo hujus Constitutionis (de quo in prooemio sub 2° fuit sermo) minus forsan congruit; ast certe cum sensu ejus naturali et obvio magis con-venit. „ Ubi lex non distinguit, nee nos distinguere debemus,quot; est regula jurisprudentiae. Nee obest, qnod sic fiat poenae .implia-tio. Ejusmodi ampliationem in ratione resermtionis admittit iasemet Avanzini 1. e. Quidni idem admittere fas est quantum ad ipsum ex-communicationis objectum? In pluribus Articulis hujusmodi exten-sionem quoad personas aut casus contentos iuductam fuisse, infra patebit, nee abnuit laudatus Auctor. Attamen cum ex regula 4!) juris in 6° „in poenis benignior est interpretatio faciendaquot;, lubenter concedimus priorem sententiam in praxi teneri posse donee quaestio ista authentico modo non sit resoluta.

Dicitur 5° eosdemque libros retinentes, imprimenles, (-i quomodo-libet defendentes. A primo bic advertendum est, particulam „scienterquot; ab initio hujus Articuli ante verbum ; „ legeutcsquot; positam , ad eos quoque protendi de quibus hoe loco disseritur; secus de-terior foret horum conditio. In Bulla Coenae pari modo ante vocem „ legentesquot; occurrebat; eam tarnen de omnibus, etiam retinentibus, ac defendentibus intelligendam esse, communis et certa doctrina est.

Vide Suarez de Fide Disp. XX sect. II n. 17; item Schmalzgr. L. V Tit. VII u. 38. Itaque quod supra sub 1° fuit dictum de seientia ex parte legentium neccssaria, etiam retinentibus, imprimentibus et defeudeutibus applicandum est. — Quinam vero sic agere ceuse-autur, sive ut retinentes, imprimentes aut defendentes habendi sint, ex Theologorum ac Canonistarum commentariis in Bullam Coenae erui potest, quum hac in re per praesentem Pii IX Constitutionem nihil immutatum sit. Eespondemus igitur cum Lucio Ferraris Bi-hlloth. V. Libri prohibiti n. 44. 58. 64: „Per ly retinentes intel-ligitur omuls, qui habet apud se librum , sive proprium, sive alie-uvim, quoraodocumque ilium habeat, sive retineat ilium nomine pro-prio sive alieno. Imo etiainsi in aliena domo retineat, quia semper (licitur vcre retinens.quot; Unam tarnen limitationem admittit S. Ligorio L. VII li. 398, si np. quis daret, vel etiam dopoueret talem librum apud personam habentem licentiam sub conditione aut pacto expresso uon repetendi priusqnam ipsemet licentiam legendi libros prohibitos obtinuerit.— „Per ly imprimentes.... intelliguntur et veniunt om-

nes , qui ad libri impressionem propinque concununt et verae illius causae sunt, ut typographus, aut patronus officinae cujus auctori-tate libri typis mandantur , qui humectat aut praeparat chartam , imponit atramentrum, typos ordinat et componit, chartam madefac-tam supponit torculari , torcular premit.quot;— Tandem „per ly defendentes...... intelliguntur et veniunt omnes , qui quocumque

praetextu vel causa librum (hoc Art. scil. prohibitum) qua talem defundunt et tuentur, verbis vel factis, laudando v. g. et exaltando talem librum, probando ea quae in eo scripta sunt esse vera, abs-condendo ilium, aut impediendo nc inquisitoribus tradatur, aut ne comburatur et hujusmodi.quot;

„ Schismaticos et eos qui a Eomani Pontificis pro tempore ex-sistentis obedientia pertinaciter se subtrahunt, vel recedunt.quot;

Hic Articulus de verbo ad verbum pene desumptus est ex Bulla Coenae. Ibidem § I in fine sic habetur: „Nee non schismaticos, et eos, qui se a Nostra, et Eomani Pontificis pro tempore existentis obedientia pertinaciter subtrahunt.quot;

Haeresis de qua actum fuit in I Art., et schisma de quo hie sermo est, in eo discrepant, „quod haeretici, uti ait S. Angusti-nus lib. de Tide et Symb. cap. X n. 21, de Deo falsa sentiendo, ipsam fidem violent; schismatici auteru discissionibus iniquis a fra-terna charitate dissiliant; quamvis ea credant, quae credimus.quot; Ita-que, etsi vix ullum schisma sine aliqua haeresi sit, turn quia schismatici facile sibi persuadent extra Ecclesiae unitatcm salutem dari (quod aperta haeresis est), turn quia passim aliquam sibi confin-gunt haeresim, ut rite ab Ecclesia reeessisse videantur; stricto tarnen sensu dari possunt schismatici, qui veri haeretici non sunt. Et hoc quidem sensu ac ratione de illis in praesenti Articulo spe-ciatim disseritur.

Putant nonuulli Bullae Coenae explanatores, duabus partibus seu membris, quibus constat memorata dispositio (et idem est de Articulo supra relato), unum et idem denotari, adeo ut posteriora verba consideranda sint velut mora explioatio aut applicatio termini „ schismaticosquot;; verum melius sentire videntur qui, vel cum Sua-rez {de Ce/is. Disp. XXI sect. II n. 12) opinantur, schismaticorum nomine intelligi, qui praeter verum et indubitatum Pontilicem aliiim eligunt eique obediunt; posteriori!)us autem verbis comprehendi eos, qui sine electione alterius Pontificis ab obedientia veri Pou-tificis pertinaciter se subtrahunt aut recedunt, vel cum Card, do Lugo (de virl. Fid. div. Disp. XXV n. 37) arbitrantur (et hoc quidem cum superiori Art. magis congruere videtur), voeem „ schismaticosquot; complecti eos, qui rebelles sunt ab anctoritate S. Sedis universim sumpta; postremis autem verbis indicari „ subdolos ali-quos, qui malitiam velare conantur dicentes, se non negare obe-dientiam Sedi Apostolioae, sed Jiuic personae ob peculiares rationes; postea tameu ejus suecessori obedientiam praestituros.quot; Ut-cumque res ista se habeat, illud quidem in eompcrto est, ad in-currendam censuram hoc Articulo fulminatam hand requiri, ut quis auctoritati schismaticae adhaereat, vel eam constituere conetur: satis est, a R. Pontificis pro tempore existentis obedientia pertinaciter se subtrahere vel recedere.

Certum denique exploratumque est, in praedicto Articulo non agi de schismate particulari tantum, quo np. quis a suo Episcopo inique se separat, aut particulares ecclesiae inter se dissociantur; sed de schismate universali seu proprie dicto, quo scil. aliqua ec-

clesia, Episcopus, ant simplex etiam fidelis subjectionem et obe-dientiam Romano Pontifici, totius Ecclesiae capiti, pertinaciter denegat. cfr. Soglia List. jtir. can. p. Ill § l(i9. Porro nt talis tan-quam schismaticus, aut recedeus a li. Poutificis obcdientia, prae-dietae excommunicationi vere subjaceat, teste Schmalzgrueber L. V Tit. VIII n. 10 quinqne conditiones concurrere debeut. l^a est, „ut recedat ab obedientia Summi Pontificis et communione fidelium qua talium.quot; Itaque , prout jam dictum est , relate ad praefatam poenam uou sufficit particulaie schisma, dummodo uuio cum li. Pontifice et corpove Ecclesiae conservetur;— est, „ut hie re-cessus junctus sit cum pertinacia, quia verum schisma est rebel-lio in S. Pontificem vel Ecclesiam.quot; Non satis igitur est transgres-sio, vel etiam oontemptus legis Pontifieiae, quia haec v. g. injusta aut diliicilior censetur, vel quia persona Pontificis suspecta aut odiosa videtur, etc. Sieut enim in Principem civilem rebellis non reputatur qui tali aut simili motivo legem ejus violat; sed qui ju-gum ejus excutit, et non vult ei subesse: ita quoque verum schisma supponit, subjectionem S. Pontifici qua tali debitam abnegari aut recusari ; -— 3^!il est, „ ut idem reccssus fiat quoad ilia , quae pertinent ad unitatem Ecclesiae; nam verum schisma est separatie ab uuitate Ecclesiae inter se, et cum suo eapite.quot; Quocirea homines illi, qui aguoscentes ac venerantes potesiatem spiritualem S. Pontificis, dominium ejus temporale in certas provincias abnuunt vel impugnant, ver! schismatici non sunt, nec qua tales praesentis ca-nouis sanetione feriuntur. Dico praeneniis canouis: aliud quippe est de exeomumuicatione infra Art. XII proposita; — 4^a est, „ ut sic recedeus agnoscat, eum , cui obedire detrectat , esse caput Ecclesiae , et verum Christi Vicarium;quot; Non erit ideo verus schismaticus, qui in casu dubii Pontificis, uti contigit tempore Urbani VI, obedientiam denegat, modo paratus sit parere illi, quern Ecclesia ut verum Pontificem aguoverit;— 5^a. est, „ut exerceat actum for-malis inobedientiae, h. c. ut obedire Pontifici nolit, licet agnoscat eidem ex doctrina fidei esse obediendum.quot; Hujus defeetu a poena hac excusari poterunt, qui ex ignorautia, etiam striete vincibili, obedire renuunt.

At vero ab altera parte opus non est ad verum sehisma consti-tuendum, ut obedientia aut subjectio Summo Pontifici qua tali de-bita, expresse et directe seu ex animi intentione , rejiciatur. Ee-

quiritur et sufïicit, modo praefata ratione externe abnegetur, etiam implioite aut indirecte tantum. Verissime scribit Card, de Lugo de virt. Fid. div. Disp. XXV n. 36, „ Scliismaticum esse eum, qui ef- . fectu et opera separat se a Pontifiee , licet id directe non inten- ^ dat: sicut potest esse rebellis in Priucipem sine ilia voluntate di- I*⁰recta, prout etiam potest esse homicida, detractor, et alia similia Cc peccata coumiittere, cum sola voluntate indirecta. Unde, licet ad sil haercsim requiratur dissensus internus , schisma tarnen potest esse sine expressa voluntate interna negandi subjectionem Pontifici: suf-ficiunt enim opera ipsa, qnibus ita te geris, ac si cam negares.quot; p( Haec cum ita sint, quaeri potest, quid nominatim judicandum te sit de t\'atliolicis illis, vulgo Libtralibiis dictis, qui legibus et man- v datis S. Pontificis repulsa data , publice se gerunt tanquam solutos ii ab ejus obedientia? Putat cl. Avanzini in suis Commentariü p. 75, ejusmodi persouas sub hoe Articulo „ comprehendi, quia sunt vero t! sensu rebelles ab obedientia existentis Eomani Pontificis.quot; Verum, ; me judice, quaestionis cardo in eo plane vertitur, utrum talis a-gendi ratio constituat veram rebellionem ? Necesse utique non est, ut jugum R. Pontificis expresse et directe excutiatur, ab altera tarnen parte requiritur vera subtractio aut recessio , qua np. non solum leges et mandata S. Pontificis vilipenduntur, ac contemnun-tur; sed ipsa obedientia et snbjectio Pontifici debita vers ac realiter abuegatur aut recusatur. Putamus ideo, hujusmodi Catholicos liberales, utut eulpabiles, a poena hujus canonis excusari posse, duinraodo etl\'ectu et opera sese non separent a E. Pontifiee. Crimen , quod hoe Articulo perstringitur, non consistit in simplici in-obedientia aut repulsa legum ac mandatorum S. Pontificis; sed in negatione obedientiae et subjectionis ipsi , qua capiti Ecclesiae, deferendae.

De cctero animadvertendum hic est, (aliud enim Art. I statui-tur de npostatarum et haereticorum coadjutoribus) schismalicorum receptores, fautores ac defensores in boe Art. non esprimi, atque adeo excommunicationis poena non afSci. „ Quoties , itf, eum Ca-jetano recte notat Suarez de Cens. Disp XXI sect. II n. 14, cen-sura fertur contra aliquos hoe vel illud faeieutes, si in ipsa lege expresse non extenditur ad consulentes, adjuvantes, et similes, il-los non compreheudit, quia verba poenalia stricte intelligeuda sunt.quot; Cfr etiam Deus de Cens. n. ö.

_ef_ „ Omnes et singulos, cujuscumque status, gracilis sen con-ten- ditionis fuerint, ab ordinationibus seu mandatis Romanorum iJi- Pontificum pro tempore exsistentium ad universale futurum ilia Concilium appellantes j nee non eos , quorum auxilio , con-ad silio vel favore appellatum fuerit.quot;

^llf- In Bulla Coenae § 3 idem omnino statuitur quoad singulares ³-\' personas ejusmodi iniqua appellatione contaminalas; poena vero in-ter diet i, quae ibidem propter idem delictum fertur contra „ Uni-^ll- versitates, collegia, et capitula quocumque nomine nuncupentur ³³ in praesenti Const, speciatim pertractatur ïit. VI Art. I.

Appellatio a R. Pontifice ad universale futurum Concilium, qua ⁰ de re hie, et infra I.e. agitnr, speciem schismatis prae se fert, aut certe discordiam ac rebellionem in Ecclesia Dei fovere nata est. Tali agendi ratione , uti jam suo tempore aiebat Pius 11 in Const. Y § 1, „ nutritur adversus primam Sedem rebellio, liber-tas delinquendi conccditur, et omnis ecclesiastica disciplina, et hierarchicus ordo confunditur.quot; Unde et Concilium Vaticanum sess. IV cap, 3 dogmatice definivit „ a recto veritatis tramite aberrant, qui affirmant, licere ab judiciis Romanorum Pontificum ad oecu-menicum Concilium tanquam ad auctoritatem Romano Pontifici su-periorem appellare,quot;

TJt palam fiat, quinam ad normam Articuli supra positi excom-municationis sentcntia innodentur, tenorem illius membratim trac-tabimus, Dicitur

1, Omues et singulos, cujuscumque status, gradus seu conditionis fuerint. Verba haee generalia sunt: nulla ergo singularis aut par-ticularis persona excipitur, dummodo aliunde in ratione subjeeti aut causac etc. nihil defuerit. Contra, quia sermo est de singulis, seu singularibus personis, eo ipso a poena hac eximuntur communita-tes cujuscumque generis: has qua tales cxcommunieare Ecclesia non solet; imo hoc et jure vetitum est. Cap. ROmana 5 de sent, ex-comm. in 6. Cfr etiam Dens de Cens. in gen Pre n, 4,

2, Ab ordinationibus seu mandatis Bomanorwin Pontificum pro tempore exislentium. Verbis istis intelliguntur non solum leges ac

praecepta Poutifieia, sed etiara scnteutiae, censurae ant aliae poe-nae a R. I\'ontifice latae. „ Haec omnia, inquit Castro Palao de Cens. Disp. llf pmict. III n. 3, nomine ordinationis vel mandati ccmprehenduntur: itno, teste Snarez de Cens. Disp. XXI sect. II n. 15 , „ nee videtnr distinguenduiu de appellatione a mandato justo vel injuslo, quia Constitntio liaec indistincte et absolute loquitur; et non fundatur in eo, quod res, a qua appellatur, justa vel injusta sit, seu talis ut ab ea juste appellari possit, si esset superior ad quem posset appellari; sed in eo, qnod sic appellans injuriam facit Sedi Apostolicae.quot; Praeterea ne opus quidem est, ut ejusmodi appellatio fiat a Sede Apostoliea universim suuipta; satis est appellare ab ordinatione seu mandato R. Pontificis pro tempore existeutis.

Quaerunt auctores, utrum praefata excomniunieatio incurratur ctiam propter appellationem ab ordinatione seu mandato, quod R. Pontifex qua princeps temporalis dedit? Affirmant nonnulli lioc motivo, quod verba generalia sint; ast cum texiu et fine ipsius Constitutionis magis congruere videtur illorum opinio, qui earn restringunt ad solam appellationem ab iis, quae R. Pontifex qua talis, sive ut Caput Ecclesiae, constituit aut decrevit. Cfr. Nouv. Rev. Théol. T. III p. 158.

3⁰ ad universale futurum, Conciliwm appellantes. Itaque etsi ea-dem aut fortior etiam ratio urgeat pro appellatione ad praeseus Concilium generale, vel ad futurum Concilium particulare, ex com-muni tarnen sententia ob tale factum praedicta excommunicatio uon contraheretur; ratio est — ut cum Glossa in reg. juris in 6 loquamur— „quod de poenis non arguimus ad similia, quia poe-nae non excedunt proprium casum.quot; Vide insuper Suarez de Legib. L. VI cap. Ill n. 5. „ Certum existimo fita 1. c. scribit), nou posse legem poenalem quoad poenam extendi propter solam similitudinem rationis, quantacumque ista sit.quot;

4° nee non eos, quorum auxilio, consilio vel favore appellatum fuerit. ïria haec in eo differunt, quod auxilium vocctur quilibet actus, quo quis ad praefatam appellationem concurrit, opem seu adjumentum materiale praestando, puta appellationis libclluni con-ficiendo, vel ad Concilium deferendo, etc.;— consilium, dicatur ac-

tus , quo quis suadendo, modum docendo, ntilitatem ostendendo , aut simili modo in crimine cooperatur ; — favor autem sit quodlibet com modum appellauti praestitum, ut suum delictum tutius aut fa-cilius exequatur. Porro ut ex capite illo cooperantes censura affi-ciantur, duo requiruntur aut suppouuntur. Primum est, ut auxi-lium, consilium vel favor appellationem antecedant, et in earn tan-quam causa moralis vere inflnant. Quodsi postea praestentur, po-terunt appellantes inde in suo crimine forsan confirmari; dici tarnen nequit, prout in textu legitnr, quod ipsorum „ auxilio , consilio vel favore appellatum fuerit.quot; Nee satis est, uti ait Suarez Disp.

XXI sect. II n. 16, quod is, qui appellat, id faciat spe et fiducia auxilii alterius, si illa non ex vi promissionis aut verborum alte-rius concepta sit, sed solum ex titulo amicitiae vel alterius con-junctionis: in tali aut simili casu deëst, verus influxus. Imo, teste Ligorio L. VII n. 39., probabiliter etiam non sufficit dubius tantum influxus, „quia poena non inciwritur, nisi constet de crimine, et de ejus effcctu secuto.quot; Alterum est, ut ipsa appellatio reapse subsecuta, sen executioni data sit. Dicitur in textu „ quorum auxilio etc. appellatum fueritquot; Itaque douec re ver a appellatum non sit, cooperatio censeri nequit in sua specie consummata, dein — et haec alia ratio est — censura, de qua agitur, teste Suarez I.e., directe et principaliter respicit operautes seu appellantes: indirecte vero ac secundarie tantum cooperantes ; atque adeo ob solam coo-perationcm ex communi sententia non incurritur, nisi effectus vere subsequatur. Cfr Dens de Cms. n. 5. Pari de causa — quia np. poena ista principaliter lata est in ipsos appellantes etc. — dicen-dum est, earn a cooperantibus baud contrahi, si forte appellatio fiat, dum cooperatio efficaeiter, affectu scilicet et effectu, revocata est. Quinimo idem probabiliter statui potest, etsi pro viribus,seu affectu tantum , revocata esset, quia tali in casu ex parte coope-rautis saltem deficit contumacia, de jure requisita ad censuram in-curreudam. Vide Ligorio L. VII n. 40 et alios ibidem citatos.

„Ouines interficientes , mutilantes, percutientes, capientes , carcerames, detinCntes, vel hostiliter insequentes S. K. E. Car-dinales, Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos, Sedisque kyvs-

tolicae Legatos, vel Nuncios, aut eos a suis Dioecesibus, Ter-ritoriis, Terris, seu Dominiis ejicientes, nee non ea mandan-tes, vel rata habentes, seu praestantes in eis auxilium , consilium vel favorem.

Hie Articulus identicus est cum § 11 Bullae Coenae, cum hoc tamen discrimiuc, quod ibidem etiam „ vulnernntesquot; recenseantur, de quibus in praesenti Const, tacetur, utpote qui in verbo „ per-cntientcsquot; satis continentxir.

Quemadmodum privüegium canonis, sic dictum a celcberrimo ca-none 15 Cone. Lat. II (qua do re infra Tit. II Art. II uberius dicetur), statutum fait ad clericornm officium dignitatemque bo-norandam,quot; prout loquitur Soglia Inst. jur. can. p. Ill f 71; ita finis praesentis Articuli est.speciali modo tueri officium ac dignitatem personarum in eo euumeratarum. Quapropter si violenta ma-nuum injcctio in clericnm aut monachum in memorafo canone vo-citetur „ sacrilegii reatus;quot; majori certe ratione tali peccato sesc commaculant, qui Ecclesiam in praecipuis ejus membris , puta Car-dinalibus, Patriarcbis etc., injuriose laedunt.

In l^a parte hujus Articuli a verbo „ omnes — Nuncios,quot; dis-tinguuntur septem actiones principales , et sex personarum classes in quas committi debeiit, ut propterea exeommunicatio E Pontifici speciali modo reservata incurratur. Quid actionibus istis, quarum singula sufficit ad contrahendam ejusmodi poenam (ponuutur enim in sensu disjunctive), intelligatur, per se clarum et apertum satis est. Advertas tameu, ut propterea excomniunicatio vere contraba-tur, eas in sua specie debere esse consummatas ac mortaliter ma-las. Consequenter si forte quis tales actiones mere intendat, aut irrito conamine attentet, aut aliter vero sensu non compleat v. g. Cardinalem (idem est de caeteris personis recensitis) convitiis ac maledictionibns insectando, non tamen hostium instar actualiter in-sequendo, aut aliam ex indicatis actionibus in ipsum revera exer-cendo .... in his et similibns hypothesibus ejusdem f.ctio , utut injuriosa ac malevola , non erit in sua specie consumir.ata, adeo-que nec poena contracta. Similiter si quis Cardinalem, Patriarcham , etc. graviter pereutiat, ignorans ipsum tali dignitate esse praedi-tum, ejusmodi actus, etsi in se graviter malus, poenam memora-tam non inducet, quia secundum speciem vel circumstantiam culpae

non est mortaliter malus. Cfr Suarez de Cens. Disp. XXI sect. II n. 70.— Deiuque voces etiam illae.quae significant personas, seu dignitates earum, in quarum favorem censura haec lata est, satis sunt notae. Advertit tamen Suarez I.e. cum Cajetano et Navarro, „ Episcopum hnjusmodi decretis intelligendum esse qui consecratus est, non electum, ctiam confirmatum, et possessionem adeptum ; quia hie non est simpliciter Episcopus, sed secundum quid; et quia ex parte, qua haec Constitutie poenalis est, restringi debet.quot;

In 2^a parte a verbo „ aut eos etc.quot;, designatur alia actio principalis liisce verbis concepta: ant eos a suis Lioecesibus, Territoriis , Terr is, sen Dominiis ejicientes. Ex hoc capita censuram certo in-currunt oinnes et singuli, qui principaliter tanquam operantes (de eooperantibus in 3^a parte crit sermo) praedictos Praelutos a suis Dioeeesibus aut Territoriis etc. , iu quibus rip. ipsi (Praelati) ju-risdictionem sen officium gerunt (particula svis relatiouem habet ad verbum eos), ejiciunt sive exire cogunt, vi scilicet physica vel etiam morali tantum. „ Eogabis (ita Bonacina de Cens. in pari. Disp. I q. XII p. I n. 19), utrum ejectio hie sub cxeommunica-tione prohibita, fieri debeat facto ; an sufficiat verbis, seu prae-cepto, seu minis ? Respoudeo, sufficere verbis ; quia solis verbis comminatoriis potest quis e loco expelli.quot; Consequenter non solum lictores aut sententiae exeentores; sed etiam principes ac judices, qui sententiam expnlsiouis ferunt, ejicientium denominatione ex communi doctrina comprehenduntur. Adverte tamen — qiiemadmo-dum sub 1 de aliis actionibus notatum i\'uit — talem ejectionem in sua specie debere esse eonsummatam, atque adeo hand sufficere, cam mere eomminari aut pro futuro solum intentare; nee satis esse, praefatas personas de facto cjicerc a territorio non suo , aut a parte sui territorii tantum. Vide Suarez 1. c. n. 71.

Duo sunt, de quibus hie speciatim diffieultas raoveri potest: 1. An verbis a suis Lioecesibus etc, intelligantur quoque loea, in quibus Praelati lioc Articulo recensiti sunt nati aut domicilium forte habeut? Affirmat Suarez I.e. cum aliis hoc motivo, quod ilia loea „etiam proprie dicantiir terrae suae.quot; Alii vero, attento fine bujus Constitutionis, qui est, speciali modo tucri officium et dignitatem eorum Praelatorum, illud baud immerito negnndum esse putant. Cfr Navarrus Manuals ConJ. cap. 27 n. 67. — Itaque, cum ex reg. juris in C, „in poenis benignior est interpretatie faeien-

daquot;, practice admitti poterit, tali in casu, sive ob ejusmodi ejc-ctionem , excommunicationoin non contrahi. Quaeritnr 2^U utrum sub verbo ejicientes comprehendantur etiam illi,qdi praedictas personas in Dioecesim ant Territorium ipsis a E. Pontifice assignatum ad-mittere sen recipere nolnnt? Pro response affirtnativo militat sane eadem aut similis legis ratio; verurntamcn quia a parte rei aliud est, aliqucm ejicere e loco, ubi receptus est; alind, ipsnm non recipere sen admittere in locum; ideo ob rationem supra Art. IV sub 3 allegatam cum Bonacina 1. e. n. 7 potius tenendum vide-tur,eos praefata juris dispositione non attingi. Dico praefata juris dispositionesaepe cnim numero non evitabunt cxcommunicationem seq. Art. hujus Tituli impositam ; in quantum scil. tali agcndi noma excrcitiura jurisdietionis ecclesiasticae non raro indirecte impe-diunt. Cum respectu ad hanc quaestionem antehac capite Super, de coHsurludine Extr. Comm. sic ordinatum erat: „ qui .... dictos legates aut etiam nuncios, quos ad qnascumque partes pro cansis quibuslibet Sedes ipsa (\\postolica) transmiserit, praesumpserint im-pedire. ipso facto sententiam excommunicationis incurraut. Regna, terrae et loca quaelibet subjecta eisdem, tandiu sint eo ipso eccle-siastico supposita interdicto, quandiu in bujusmodi contumacia du-xerint persistendum.quot; Hoc autem Decretum in Const. Pii IX non fuit innovatum, adeoque quantum ad poenas uti abolitum haberi potest ac debet. Cfr dicta in prooemio sub 3¹⁰.

In 3^la parte a verbo „nee non — favoremquot;, indicantur tres per-sonarum classes, ob cooperationem in praefatis aciionibus eidem poenae subjacentes :

a) Manduntes, qui np. explicite vel implicite aliutn jubent aut rogant,ut in sui gratiam ex recensitis actionibus unam aut aliam ponat. Nee refert, sive mandans in mandatarium auetoritate pol-leat, sive non. Ut quis mandans reputetur, baud reqniritnr, ut sit mandatarii superior; satis est, modo ipsnm precibus, minis, pretii promissione, vel etiam gratis, movent ad similia sni nomine fa-eienda. Cfr Bonacina 1. c. n. 31, item Dens de jure et jnü. n. 72.

b) Rata habentes. Ratum habere non est utcumque consentire, approbare, aut laudare unam ex praedictis actionibus, sed eam sui nomine factam eomprobare. Quocirca teste Bonacina 1. c. u. 33 tres conditioues bic supponnntur. Prima est, ut actio, quae comproba-tur, approbantis nomine facta sit. Secunda, ut ea qua talis com-

probetur signo quodam externo, puta verbis, nutibus, aut alio aequivaleute modo: censura enim non incurritur ob actum mere internum. Tertia est, ut qui talem actionem comprobat, tempore quo patrata fuit, habilis esset ad earn ponendam vel mandandam; ratihabitio fictione juris retrotrahitur, et virtuale mandatum eense-tur; nou potest autem rationem virtualis mandati habere, nisi ra-tihabeus tempore, quo posita est actio principalis, ad earn facien-dam aut mandandam ipsemet habilis esset. Hinc tameu non infe-ras (uti cum aliis notat Castro Palao de Cans. Disp. Ill p. 23 § 2 n. 14), si delictum comtnissnm sit tempore somni aut ebrietatis, non posse illudipsum ratum haberi: potest utique, quia sommis et ebrie-tas non tollnnt usum rationis permanenter; ideoque moraliter cen-sendus es eo tempore potuisse delictum facere vel imperare.

c) Praestanles in eis auxilium, comilium vel favor em. Quid hisee eooperandi modis significetur, superius Art. I\\^T sub 4 declaratum est. Itidem quae ibi tradita sunt de necessitate veri ac certi infiu-xus iu ipsnm crimen principale; de effectu subsecuto; nee non de causae retractione ante delicti consummationem ; etiam lioc in casu applicanda sunt. Etcnim licet in praesenti Art. nou dicatnr: quorum auxilio, eonsilio vel favore interfectio, mutilatio, etc. facta fuerint; illud tamen in comperto est, poenam hujus Articuli pari modo directe ac principaliter latara esse in ipsos operantes; adeo-que a eooperantibus non coutrahi, si quid eorum deficit vel contigit. Cfr de Cens. in c/en. n. 5.

„ Iinpedientes directe vel indirecte exercilium jurisdictionis ecclesiasticixe sive interni sive externi fori, et ad hoc recurren-tes ad forum saeculare, ejusque mandata procurantes, eden-tes, aut auxilium, consilium vel favorem praestantes.quot;

Hoc Articulo, nonnullis tameu immutatis, substantia tenus in-stauratur quod in Bulla Coenae § 16 amplioribus verbis edictum erat. Ad normam istius Edicti in praesenti quoqne Art. tria per-sonarura genera discerni possunt.

lum Complectitur iinpedientes directe vel indirecte exercitium jurisdictionis ecclesiasticae sive interni sive externi fori. „ Impedire, in-

quit Roncaglia TJniv. Theol. mor. Tract. IV q. Ill cap. IV, est pro-prie facere, quod aliquis invitus et contra voluutatem cesset ab opere, quod intendit.quot; Itaque ut quis vero seusu impediens repu-tetur, et qua talis ob memoratum delictum jooena hujus cauonis innodetur, opus non est, ut exercitium jnrisdictionis ecclesiasticae pbysice prohibeat seu prorsus impossibile reddat; ab altera parte uon sufficit quodlibet tentamen, quomiuus exercitium istud pro be-neplacito geratur: conatus seu molitio impediendi, utut iniqua ac reprobauda, nou est vera et realis impeditio, adeoquc tali in casu non adest, quod in lege sub poena excommunicationis cohibetur. Ut vera habcatur impeditio, directe vel indirecte talia fiaut satis est, at etiam requintur, quibus seu quorum causa Episcopus, aut alius judex ecclesiasticus, invitus et contra voluntatem cesset ab exercitio seu actu jurisdictionis, qucm intendit; aliis verbis, quibus seu quorum causa ipsorum libertas in exercitio jurisdictionis ecclesiasticae tollitur aut restringitur.

Ex regula sic delineata sequitur primo, ex capite isto (positis caeteris de jure requisitis) excommunicatioue R. Pontifici speciali modo reservata irretiri: a) Magistratus civiles, qui injustis legibus aut decretis prohibent, ue Episcopus pro sua voluntate ac munere Dioecesim snam adeat aut visitet; parochos aliosve sacros ministros in ea nominet vel instituat; clericum aut laicum graviter delinquen-tem poenis ecclesiasticis subjiciat; etc. b) Impios illos, qui sacer-dotem arcent aut aliter injuste retinent, ne pro sua voluntate et officio moribundo assistat, aut ipsi Ecclesiae sacramsnta administrct. c) Ómnes denique ac •singulos, qui injusto quovis modo obstacula ponunt, quibus Episcopus aut alius judex ecclesiasticus directe vel indirecte impeditur seu cohibetur, ne pro sua voluntate faciat ca quae ad ejusdem jnrisdictionem spiritualem spectant; vel ne facta executioni mandet; vel no executioni data pro suo beneplacito re-vocet. Cfr Bonacina de Cens. in part. D. I q. XVII n. 3. — Sequitur secundo, praefata poena non attingi; a) qui precibus, suasio-nibus, aut simili modo causa sunt, ne judex ecclesiasticus sua jurisdictione spirituali utatur: quia Ine non adest vera ac propria impeditio, sed judex ab actu jurisdictionis libere cessare suppo-ponitur. b) Qui exercitium jurisdictionis ecclesiasticae juste impe-diuut: quamvis enim verba Constitutionis generalia sint, ncc distin-guant inter juste et injuste impedientes; nihilomiuus qui juste impe-

diunt, non censentur pccoare, atquc adco sub poenam nou cadunt. c) Qui exercitium jurisdictionis profanae, qua forto guadet superior ecclcsiastions, mere impediuut. Cfi- Bonac. 1. c. n. 3. 4. 9.

Putant nonnulli Bullae Coenae explanatores, bic tantnra agi de impeditione ordinariae jurisd.ctiouis ecclesiasticac. Pro opiuioue ista ex dicta Bulla cjuaedam urgeri possunt. Verum in praesenti Const, nihil Lorum invenitur; contra generatim dieitur : jurisdictionis ec-\' clesiasticae she interni sive extend fori. Intelligitnr ergo quaelibet jurisdictio ecclesiastica, tam delegata quam ordinaria, tam volun-taria qufim contentiosa, etc.

Quaeri liic potest: Utrum impedienlium denominationc intelligan-tur ctiam illi, qui vi, metu, aliove injusto modo judicem ecclesias-ticnm compcllunt ad ponendum contra voluntatem suam actum jurisdictionis ecclesiasticae, puta ad dandam absolutionem saoramenta-lem, ad ferendam censuram vel ad cam jam la tam auferendam, etc.? Putant nonnulli, inhaerentes legis motivo, quod est, prote-gere liberura jurisdictionis exercitium, eos termino illo vere com-prehendi: ast ob rationem supra datam Art. IV sub 3, hocipsum cum Bonacina 1. c. n. 5 baud improbabiliter negari potest. Pro-fecto, jurisdictionis exercitium impedire, et illud provocare seu ex-torquere, sunt res prorsus diversae: non potest igitur in re poe-nali, in qua versamur, de uno casu ad alium extensie fieri. Negari sane ncquit, quin istiusmodi actio sit graviter illieita ac vetita. Qninimo „ qui absolutionem seu revocationem (ccnsurarnm) vi aut metu exterserintquot;, libro 6 Decretaliura cap. unico de Us quae vi metnsve causa fiuut, excoramunieationis sententiae subjacere deccr-nuntur; verum poena ista in Const. Aposiolicae Sedis nou fuit in-novata, adeoque jam exspirasse censetur.

2um genus constituunt et ad hoe recurrentes ad forum saeculare, ejusque mandata procurantes. Hisce verbis — partieula et sensum disjunctivum babct, uti constat ex Bulla Coenae, ubi illins loco dieitur, ac etiam eos etc.— designantur illi, qui exercitium jurisdictionis ecclesiasticae stricte non impediuut, uti caeteri de quibus in prima parte fuit sermo; sed ad hoe, ut np. impediatur, reenr-runt ad forum saeculare, ejusque mandata, quibus scil. impediatur, procurant seu provocant. „ Quaestio crat, uti notat Avanzini

in Comment, p. 78 seq., inter inlerjiretea Bullae Coenae, utrum ad incurrendam ejusmodi censuram satis esset recurrere ad curiam sae-cularem , ejusque mandata procurare , etiamsi a judice laico uiliil obtineretur; vel opus esset, ut mandatum seu proliibitio contra judices ecclesiasticos obtiaeretur , et etiani executioni mandaretur. Prima sententia recepta fuerat a Saoris Congregationibus, quarum praxis haec est, ut quotics in causis judicandis noscant, atiquem contra auctoritatom Ordinarii recurrisse ad laica tribunalia, indicere soleant ejusmodi recurrenti; consulat conscientiae suae oh recur mm ad laicum tribunal. Ccterum hodic liaec quacstio moveri -amplius non potest, quum in Articulo Constitutionis non alia verba repe-riantnr, quam recurrentes ad forum saeculare, ejusque mandata procur antes.quot;

Quaeri insuper potest, utrum ad contraheudam hujusmodi censuram satis sit recurrere ad quamcumque potestatem saecularem, etiam legislativam aut executivam; vel necesse sit, ut ad tribunalia seu potestatem judiciariam recursus fiat? lutorpretcs Bullae Coenae sentiunt communiter , solum contrahi ob reeursum ad tribunalia sae-cularia. Nee mirum ; ibidem dicitur; ad cancellarias et alias curias saecidares , quibiis verbis in sensu natural! ao consueto iEtelligun-tur sola tribunalia saccularia; hie vero in Const. 1\'ii IX legitur: ad forum saeculare, qui terminus latioris cxteusionis est, et saepe-numero quamlibet potestatem designat. Cfr Luc. Ferraris V. Forum n. 58. Praeterea in Bulla Coenae supponitur talis recursus fieri animo eludendi „ fori ecclesiastici judiciumquot;; in praesenti vero Constitu-tione poena plectuutur, qui „ad hoequot; sive ad impediendum exer-citium jurisdictionis ecclesiasticae ad forum saeculare confugiuut. Consequenter quum ex regula de verborum significatlone _n verba se-quentia significationem accipiant a praecedentibus ejusdem disposi-tionisquot; , cum ephemeribus Nouv. Rev. Th tol. T. Ill p. 341 seq. omnino dieendum videtur, per „forum saecularequot; in recenti Con-stitutione non solum tribunal, sed quamlibet potestatem saecularem intelligi; atque ob ejusmodi reeursum ad potestatem etir.m legislativam aut executivam, memoratam excowiniunicationem vere contrahi.

Sum personarum gemis cfficiuut: edentes, aut auxilium, consilium vel favorem praestantes. Verbo edentes in Bulla Coenae correspondent sequentia: „ cos quoque qui haec deccrnunt.quot; Ex quibus clare

apparet, hïc agi de alia hominum classe, a priore distincta; eoque nomine intclligi superiores aut Judices saeculares, qui decenmnt sen edunt mandata, quibus exercitium jurisdictionis ecclesiasticae impediatur. Verbis immediate subsequentibns denotantur omues et singuli, qui ad actiones prinoipales hoc Art. prohibitas , puta im-peditionem , — recursum ad forum saeeulare ejusque maudatorura procurationem,— vel ad horum editionem,— secundarie eoncur-runt, auxilium, consilium vel favorem praestando. Ne actum agere vidcamur, bic insertum volunms, quod dc lis cooperandi modis, nee non de requisitis ut ex capite illo censura incurratur, supra fuit dictum Art. IV sub 4quot; et Art. V in fine litt. c).

„ Cogentes sive directe, sive indirecte judices laicos ad trahendum ad suum tribunal personas ecclesiasticas praeter canonicas dispositiones; item edentes leges vel Decreta contra libertatem aut jura Ecclesiae.quot;

In Bulla Coenae § 15 cum respectu ad banc materiam sic sta-tutum crat; „ Quive ex eorum praetenso officio, vel ad instantiam partis, aut aliorum quorumcumque, personas ecclesiasticas, capi-tula, conventus, collegia ecclesiarum quarumcumque, coram se ad suum tribunal, audientiam, cancellariam, consilium, vel parlameu-tum, praeter juris canonici dispositionem trabunt, vel train faciunt, vcl procurant directe, vel indirecte, quovis quaesito colore; nec nor. qui statuta, ordinationes, constitutioncs , pragmaticas , sen quaevis alia decreta in genere, vel in specie, ex quavis causa, et quovis quaesito colore, ac etiam cujusvis consuetudinis, aut pri-vilcgii, vel alias quomodolibct fecerint, ordinaverint, et publicave-rint, vel factis, et ordinatis usi fueriut, unde libertas ecclesiastica tollitur, sou in aliquo laeditur, vel deprimitur, aut alias quovis modo restringitur, scu Nostris, et dictae Sedis, ac quarumcumque ecclesiarum juribus quomodolibct directe, vel indirecte, tacite, vel expresse praejudicatnr.quot;

Facta Itnjus canouis cum Articulo supra posito comparatione, cuivis primo obtutu apparebit, pristinam juris dispositionem—ba-bita certe ratiouc conditionis modernae societatis — sub respectu

poenali multum jam esse coëreitam. Sauc, quod ad primum delictum, sive violationem privilegii fori (qua de re confer Soglia p. Ill § 71) attinet, impraesentiarum excommunicatioiie non puuiun-tur, qui „ ex praetenso officio etc.quot; ])ersoiias ecclesiasticas ad tribunal saeculare trahunt vel train faeinnt; sed qui sponte sua , omnino liberi judices laicos ad talem actum cogunt sen adiguut. „ Attcn-dere debes, inquit S. C, Off. in responso 15 Junii 1870, verbum cogentes, quod sane indicat, exconmiunicationem cos non attingere, qui subordinati sint, etiamsi judices fnerint; scd in eos tantum esse latam, qui a nemine coacti vel talia agunt vel alios ad agendum cogunt, quos etiam indulgentiam nullam merer! facile perspicies.quot; Vide App. VI ad Acta S. Sedis p. 303.— Ut autem ejusraodi „ cogentesquot; ex capite illo censura vere innodentur, ad tramites pracsentis Constitutionis duo insuper supponuntur: 1. Ut directc vel indirecte talia faciant, quibus judex laicus compcllatur ad Irahendim ad suum tribunal. Hujus rei defectu a poena excommunieationis (non tarnen culpa) liberi forent, si forte reus consentiret in causae suae dela-tionem ad forum saeculare; vel ipscmet judex, causa ad ipsum jam delata, compelleretur tantum ad ferendam sententiam. Verbum IraJiere significat aliquem invitum et contra voluntatem deducere in judicium. Cfr Bonacina de Cens. in part. Disp. I q. XVI sect. I p. IV n. 3. Suppouitur 2°, ad forum saeculare traili persunas ecclesiasticas pratter canonicas dispositioaes. Quamvis personae ecclesiasti-cae — quarum nomine, quantum ad privilegium fori, veniunt omncs ordinati, etiam tonsura solum initiati; imo et Eegulares, ac Mo-nialcs cum suis conversis ct novitiis — de se ad forum saeculare deduei nequeant; dantur tamen casus numero plures (cfr So-glia p. 111 § 71 et 143), in quibus ob defectum ex parte personae judieandae, vel ob criminis sen causae naturam aliud de jure eora-rauni permittitur. Quandoque aliud etiam jure particulari, puta per concordatum llegni ant Imperii cum Sede Apostoliea, concessum et indultum fuit. In his igitur rerum adjunctis, etsi cetera ades-sent, excommunicatio ob ejusmodi factum uou eontraheretar, quum res non fiat praeter canonicas dispositiones.

Quoad secundum delictum , quod hoc Articulo a verbo item pcr-stringitur, illud imprimis advertendum est, quodsi olim ob hujus-modi violationem libertatis aut jurium Ecclesiae excommunicatioiie plectereutur etiam illi, qui talcs leges vel Decreta applicarent,

sive, prout dicitur in Bulla Coenae, qui „ factis et ordiuatis usi fuermt;quot; in recenti Constitutiono poena ista afficiantur soli ede?i(es seu auctores istiusmodi legum vel Deeretorum. Advertendum in-snper est, eos tantum exoommuuicatioue feriri qui /jravi culpa sic agunt; atque adco — quum e duobus malis, quorum alterutrnm ueces-sario subeundum est, ad evitandum majus, minus tuta conscieutia eligi queat — a censura ista excusari posse, qui tali ratione seu motivo ejusmodi leges vel Dccreta mere edunt. Hoe posito, tria Ine inqui-renda sunt: 1° Qui edentium seu auetorum nomine veniant? 2° Quid per leges et Decreta in easu intelligatur? 3° Quid postremis verbis contra lihertatem aut jura Ecclesiae significetnr? —Ad 1^um Edenlium nomine veniunt omncs, qui ut causa principalis aut coprincipalis ad talem legem aut üecretum vere ae realiter concurrunt; puta Kex aut Priuceps, qui sua auctoriiate ejusmodi legem vel ])eoret urn evulgat; — Minister publicus, qui sna signatura talem legem vel Deeretum eonfirmat; —Comitiorum etiam membra, (|uae pro tal! lege sententiarn seu votum ferunt. Hi omnes vero sensu edentes reputantur, et qua tales — ut pritnum lex per promulgationem in esse suo constituta est — excommunicatione innodantur, etiam ante legis executionem. Cfr Bonacina 1. c. sect. II p. I n. 3 et 4; item Suarez de Cens. Disp. XXI sect. II n. 89. — Ad 2^um Per leges et Decreta intclliguntur quaevis ordinatioues , etiam particulares tantum, quibus per modum legis vel Decreti aliquid praecipitur aut prohibetur. Est regnla: „ ubi lex non distinguit, nee uos dis-tinguere debemus.quot; Consequenter, uti sentiunt etiam seriptores Nouv. Rev. Théol. ï. III p. 21-9 , non solum ordinationes generales seu communes, sed et particulars, puta provineiales, eommunales, etc. Mc comprehendi videntur. Quinimo opinantur • quidam, etiam ca quae per modum sententiae aut mandati decernuntur, sub Decreti denominatione contincri. Hoe tamen cum Bonacina 1. c. n. 3 pro-babilius negari potest. Quum euira in materia poenali versemur, non est facienda extensio ultra propriam verborum significationem. Ad 3^um Verba ista in ratione actionis seu modi, q\\io „ contra liber-tatem \'aut jura Ecclesiaequot; aliquid attentari possit, latissime sumuntur pro omni actione, qua „libertas ecclesiastiea tollitur, seu in aliquo laeditur, vel deprimitur aut alias quovis modo restringitur.quot; Omnes hi modi, in Bulla Coenae speciatim designati, in praesenti Con-stitutione resumuntnr et exprimuntur particula „ contra!\' In ratione

autem objecti sen materiae, quae verbis istis significatur, primo advertendum est, libertatem et jura Ecclesiae, etsi nonniinquam promiscue accipiantur, in eo discrepare quod liherlalis nomine stricto sensu intelligantur privilegia, exemptiones, immuuitates, et alia hujusmodi onerum aut vinculorum amotioncs; jus autem, velut quid positivi, denotet legitimam potestatem aliquid faciendi vol obti-nendi. Secundo advertendum est, in Const. I\'iana, sicut in Bulla Coe-nae non dici „ Sedis (Apostolicae) ac qviarumcumque ecclesiarumquot;, sed „Ecclesiaequot;-, adeoque per libertatem et jura, quorum violatio sub poena excommunioationis in praesenti prohibetur, intclligi ca qui-bus ipsamet Ecclesia (non particulares tantum Provinciae aut Dioe-ceses) ad communem utilitatcm de jure fruitur aut frul debet.

Pro applicatione eorum, quae ad ;3^um statuta sunt, videsis Si/Iia-bum anni 1864 § V et VI, praesertim pp. 19 — 31, 3-1 — 33, 41 — 54, ubi totidem errores aut facta, libertati aut juribus Ecclesiae ad versa, a Pio IX solemnitcr proscripta sunt. Quotquot igi-tur leges vel Decrcta eduiit, quibus talia aut similia contra liljcr-tatem aut jura Ecclesiae attentantur, eoipso (caeteris suppositis quae ad contrahendain ceusuram de jure requiruutur aut supponuntur) excommunicationcm S. Pontifici speciali modo reservatam incurrunt.

„ Kecurrentes ad laicam potestatem ad impediendas litteras vel acta quaelibet a Sede Apostolica, vel ab ejusdem Legatis aut Delegatis quibuscumque profecta, eorumque promulgationem vel exsecutionem directe vel indirecte prohibentes, aut eorum causa sive ipsas partes, sive alios laedentes vel perterrefacientes.quot;

Ad tramitem hujus Articuli, quo majori ex parte innovatur quod in Bulla Coenae § 13 latins sancitum erat, triplex personamm genus excommunicatione perstringitur:

1° „ Kecurrentes ad laicam potestatem ad impediendas litteras vel acta a Sedc Apostolica, vel ab ejusdem Legatis aut Delegatis quibuscumque profecta.quot; Dicitur a) recur rentes , quo verbo, ut-pote iudefinito, comprehcnduntiir omnes et singuli istiusmodi cen-surae capaces, tam laici, quam clerici, qui appellationem interpo-nendo, libellum supplicem porrigendo, brachium saecularo invocando,

aut alio simili modo, adennt seu confugiunt, b) ad laicam potes-tatem, quaecumquc ilia fuerit, puta legislativa, judiciaria, aut exe-cutiva , civilis aut militaris , suprema aut inferior tantum ; dum-raodo ad earn qua talem, seu formaliter sumptam, recursus fiat. Siquidem magistatrüs cujusdam laioi, tauquam privatae personae, auxilium implorare, etiam in rebus de quibus hie agitur, non vide-tur pracdicta poena attingi. (Cfr Bonacina de Cens. in part. Disp. I q. XIV p. I. n. 7). Additur e) ad impediendas, i. e. ad effectum impediendi, quin etiam recursus a laiea jiotestate admittatur, aut per ipsam impeditio fiat, d) litteras vel acta quaelibet, videlicet generalia aut specialia, perpetua aut temporanea, judicialia aut gra-tiosa, verbo : cujuscumque naturae vol for mac fuerint, e) a Sede Apostolica, h. e. ab ipso R. Pontifiee pro tempore existcute (etiam praeterito aut futuro), f) vel ab ejusdem Legatü , qui np. ut re-praesentantes Sedis Apostolieae in locis ab Urbe dissitis personam seu vices S. Fontificis gerunt ac sustineut, g) aut Beleqatis, quibus scil. ut mandatariis aut eommissariis Sedis Apostolieae una aut certac quaedam causae cum potestate delcgata sunt demandatae, h) qidbmcumqiie, tarn Legatis, quam Delegatis. Vox ilia utrosque respicit, et in sua gcneralitate oompreliendit Legates cujuscumque generis, scilicet natos, a latere, ae missos vulgo Nuntios vel Inter-nuntios nuneupatos, etiam illos quos S. Pontifex ad nudum aliquod ministerium, v. g. ad foedus inenndum , ad gratulandum Prineipi, etc. quandoque deputat. Cfr Soglia p. It § 39 et 46; item ReifFenstuel L. I T. 30 n. 4—10. Intelliguntur quoque omnes cujusvis generis Delegati puta generales ac particulares, reales ac personales, a jure vel ab homine, etc. vide Soglia p. Ill § 135 et Keiff. L. I T. 39 n. 30—39. Additur tandem i) profecta, ii. e. a personis supra eoumeratis jam lata am facta; nou mere inteuta, aut concepta.

Ex hisce ita deductis a contrario concludere licet, excommuni-cationis poena non astriugi, qui ad laicam potestatem reeurrunt ad impediendas litteras vel acta ab Episcopo vel alio Praelato propria seu ordinaria potestate profecta ; vel ad earn confugiunt ad prae-veniendas litteras aut acta a Sede Apostolica , ejusdemve Legatis aut Delegatis nondnm profecta seu edita.

2° loco veniunt „ eornmque (scil, litterarnm vel aetorum , de quibus supra) promulgationem vel executionem directe vel indirecte proLibentes.quot; Materia hujus paragraphi in eo differt a praeceden-

te, qnod ibidem agatur do recursu ad laicam jiotestatem, nt iin-pediantur litterae vel acta a Sedo Apostolica vel ab ejusdcm Le-gatis aut Delegatis profecta; bic vcro do prohibitione, ne cadem promulgentui\' vel exccutioni mandeutur.

Subjectum bujus partis sunt omues „directe vel indirecte pro-bibentesquot;, etiam illi, qui sponto sua, quin ad ipsos recursus ad effectum impcdiendi intorvenerit aut praecesserit, praedictarum Lit-terarum vel actorum promulgationem aut executionem directe vel indirecte, v. g. Éxequainr aut Placilum, regium praereqnirendo, injustc prohibent. In Bulla Comae dicebatur ; „ impediunt vel prohibent.quot; Quocirca nonnulli Eullac istius interpretes opinantur, perinde es-se, sive obstaculum ponatur auctoritate, sive privata ratione; quia non solum magistratus, sed et particulares personae impedire pos-sunt. Aliud tameu ad normam praesentis Constitutionis baud im-probabiliter statui potest. In ea sermo est de solis prohibentibus: verbum autem prohibtre in communi acceptione suppouit auctori-tatem ex parte agoutis. Utrum vere ejusmodi prohibitie, auctoritate facta, debeat effectum habere, sen vere impedire promulgationem aut executionem , dubitari potest. Attamen, attento scopo bujus ca-nouis, qui est, non tantum. procurarc promulgationem et executionem Litterarum et actorum Sedis Apostolicae etc.; sed compescere etiam molimina in contrarium, uti ex prima ejusdem parte colli-gere est; attenta simul natura probibitionis, quae in esse suo com-pleta censetur, quin effectum sortiatur; cum Bonacina 1. c. punct. JI n. 38 arbitramur, „ad incurrendam istam excommunicationem nou requiri .... effectum probibitionisquot;, sed cam per se sufficere. — Ex praemissis sequitur, ob ejusmodi probibitionem excommu-nicationis poenae subjacere civilis imperii administros, qui lege aut decreto inique vetant, ne Litterae vel acta Sedis Apostolicae etc. sine suo consensu aut bencplaeito promulgeutur aut executioni deu-tur; eos quoque, qui simili modo obstaut, ne illi, quibns Litterarum vel actorum praedictorum cxecutio commissa fuit, ingredi-antur urbem aut locum , ubi executio est peragénda ; etc.

3° loco recensentur „ eorum causa sive ipsas partes, sive alios laedentes vel perterrefacientes.quot; In hac tertia parte Articuli per-stringuntur omues et singuli, qui eoruni actorum vel litterarum causa seu obtutu (om wille derzelve) sive ipsns partes b. e. perso-uas, quas praefatae Litterae vel acta directe rcspiciunt, sive alios

puta partium patronos, auxiliarios, caeterasque personas, ad quas praedicta quadam ratione rcferuntur, laedunt_gt; sen damno notabili in aliquo bonorum geneie afficiunt, vel perterrefaciunt verbis, factis, aut alia quavis ratione, dummodo res fuerit mortal iter mala; sccus enim de gravi poena, qualis est excommunicatio major, non potest esse sermo. Ci\'r de Cens. in t/enere n. 5 ; itenr. Ligorio L. VH n. 30.

„ Oranes falsarios littevarum Apostolicarum, etiam in forma Brevis ac supplicationum gratiam vel justitiam concerneu-fium, per Komanum Pontificem, vel S. R. E. Vice-Cancella-rios seu Gerentes vices eorum aut de mandate Ejusdem Eo-mani Pontificis signatarum: nee non falso publicantes Litte-ras Apostolicas, etiam in forma Brevis, at etiam falso signan-tes supplicationes hujnsmodi sub nomine Eomani Pontificis seu Vice-Cancellarii aut Gerentis vices praedictorum.quot;

Quoad hunc Articulum, quo pene de verbo ad verbum instau-ratnr ac ronovatur quod antehac in Bulla Coenae § 6 coustitutum erat, illud imprimis advertendum est, in eo totidem partibus tres personarum ordines excommunicatione feriri. Nimirum a).falsarios litterarum Apostolicarum ac supplicationum;— b) falso publicantes litteras Apostolicas; — c) falso sicjnantes supplicationes hujnsmodi sub nomine S. Pontificis etc. Advertendum praeterea est, quod in prima parte sermo sit de litleris ac supplicationibus; in secunda de solis litteris; in tertia de supplicationibus tantum.

Ut materia hujns Articuli perspecta habeatur, dicemus 1° quid in singula illius parte supponatnr aut requiratur, ut capropter ex-communicatioms poena contrahatur. 3° Quid inde a contrario de-duci queat.

Ad l^um lu prima ejusdem parte supponitur a) falsum seu fal-sitas, et quidem mortaliter mala, saltern in ratione contumaciae ; ob culpam cnim levem ex communi sententia non incurritur excommunicatio major. — b) Palsum committi in litleris Apostolicis, quae nimirum nomine S. Pontificis ejusdemve auctoritate , etiam in forma Brevis (a fortiori si in forma Bullae) expedhmtur ; vel in supplicationibus seu instantiis apud Sedem Apostolicam, gratiam,

v. g. indulgentiam, dispensationcm , etc., vel justitiam, piita ut res litigiosa finiatm^- aut alteri definienda committatur, concernentihus. — c) Ejusmodi litteras aut supplicationes jam signatas fuisse per ipsum R. Pontificera, vel per S. R. B. Vice-Cancellarios, seu Ge-rentes vices eorum (quibus np. tanquam primis Caneellariae Apos-tolicae ministris, sen locum eorum teneutibus, de jure competit subscribero litteras in Tribunal! isto cxpeditas), vel per alios do mandato, sivo ex speciali commissioue, Romani Pontificis. Cfr Luc. Ferraris V. Fulsum n. 58; item Bonacina de Cens. in part. D. I p. Vil p. I n, 1 et p. III n. 11.

Tria haec quoad primam partem certa ac comperta sunt. Major autem difficultas in co est, quid hoc loco falsi nomiue intelligatur? .Tuxta cap. Licet 5 de crimine falsi litterae Apostolicao novcm modis falsari possnnt. „Prima species, inquit Innoc. Ill 1. c., falsitatis haec est, ut falsa bulla falsis litteris apponatur. Secunda, ut filum de vera bulla extrahatur ex toto, et per aliud filum immissum falsis litteris inseratnr. ïertia, ut filum ab ea parte, in qua charta plicatur, incisum, cum vera bulla falsis litteris immittatur, . . . Qnarta, cum a superiori parte bullae, altera pars fili sub plumbo rescinditur, et per idem filum litteris falsis inserta reducitur intra plumbum. Quinta, cum litteris bullatis et redditis , in eis aliquid per rasuram tenuem immutatar. Scxta, cum scriptura litterarum, quibus fuerat adposita vera bulla, cum aqua vol vino universal iter abolita seu dcleta, eadem charta cum calce et aliis jnxta consue-tum artificium dealbata de novo rescribitur. Septima, eum chartae, cui fuerat adposita vera bulla, totaliter abolitae vel abrasae, alia subtilissima charta ejusdem quantitatis seripta cum tenacissimo glu-tiuo eonjungitur. Eos etiam a crimine falsitatis nou reputamus im-muues, qui contra Constitutionem uostram scienter litteras lion de nostra vel bullatoris nostri manu recipiunt. Illos quoque, qui aece-dentes ad builam falsas litteras caute projiciunt, ut de verf. bulla cum aliis sigillentur.quot; Verumtamen quia in Articulo supra descripto (ita quoque in Bulla Coenae 1. e.) sermo est de falsariis litterarum ac supplicationum, quae per R. Pontificem aut alios illic nominatos jam signatae sunt, et quidem de gravissima poena iisdem propterea imposita, ideirco enm probatis auctoribus dicendum videtur, hoc loco non intclligi falsarum litterarum aut supplicationum oonfictio-nem seu fabricationcm, nee quamlibet falsifieationem in vcris litte-

ris aut snpplicationibiis peractam; sed earn i\'alsitatem, qua vera.e litterae Apostolicae ant vara licscripta Pontificia, per additionem, dctractioncm, ant alitor contra men tem S. Pontificis quoad sensum immutantur. „Non omnibus illis modis, inquit Altorius in pracfa-tum juris capitulum, incurritur baec excommunicatio posita in prima parte hujus canonis (Bullae Coenae, et idem est in casn , de quo disserimus). Puta si quis falsam bullam falsis litteris appo-

ciat, non est novas litteras confhigere, sed veras litteras Apostolicas ab earum sinoera veritate immutare.quot; Et Castro Palao de Cens. Disp. Ill p. VII n. 3 : „ Falsarii litterarnm (in sensu Bullae Coenae) sunt, qui iisdem litteris aliquid tollnnt vel addunt, ex quo sensus litterarum mutatur; quaelibet auteip verborum mutatio , retento sensu , falsitatem propric non inducit.quot;

In secunda hujus Articuli parte duo supponuntur; a) falsa pu-blicatio, qua np. confictum aliquod scriptum pro vero in publicum editur. — b) Sic publicari litteras Apostolicas; uon mera Eescripta Pontificia gratiam aut justitiam conccrnentia.

In tcrtia ejusdem parte duo quoque supponuntur: a) falsa sig-natio, qua np. qnispiam aliquod scriptum nomine S. Pontificis , aut Vice-Cancellariorum, etc. falso sou mendaciter subscribit aut signat;— b) hujusmodi falsam signationem committi in Eescriptis Pontificiis gratiam aut justitiam conccrnentibus; nou in litteris Apostolicis iu forma Bullae aut Brevis editis.

Ad 2^um Haec cum ita siut, indc a contrario deducere licet, poenam hujus Articuli non incurri: a) ob meram cooperationem in praefatis actionibus, nec ob solum usum falsarum litterarum Apos-tolicarum etc. Ratio est, quod in eo agatur de falsariis, de falso publicautibus, et de falso signantibus: poena autem, utpote odio-sa, extendenda non est ultra terminos espressos. Cfr Castro Palao 1. c. n. 7 ; item Dens de Cens. in gen. n. 5. — An vero, et quando ob ejusmodi usum aut cooperationem in crimine excommunicatio Episcopis reservata contrahatur, dicetur infra Tit. Ill Art. HI.— b) Ob falsitatem etiam proprie dietam litterarum aut Rescriptorum, quae a SS. CoDgregationibus , a S. Poenitentiaria , a Legatis aut Nunciis Apostolicis, ab Episcopis aut aliis Ecclesiae Praelatis ^

propria nomine emittuntnr: ilia enim qua talia non sunt vero sensu litterae Apostolicae ant Eescripta I\'oiitifioia, Cfr Bonacina 1. c. punct. I n. 2.— c) Ob correctionera erroris grammaticalis, aut aliam istius-raodi leviorem immntationem, quin sonsus aut substantia alteretur; quia non est falsitas proprie dicta, aut certc nou constituit gravem culpam, ad contrahendam excommunicationem communiter requisi-tam. Cfr Suarcz de Disp. XXI n. 46.— d) Nec, probabiliter saltern, ob mutationom etiam majorcm juxta mentem S. Pontificis peractam: v. g. petita ac data fuit a R. Pontifice dispensatie in consanguinitate, et Notarii errore in Kescripto expressa fuit affini-tas: correctio talis erroris (etsi cavendum sit, ne propria auctoritate fiat; opus enim illicitum attentaretur inoassum cfr Feijc de imp. et disp. matr. n. 733), cum falsum tollit, et verum restitnit juxta mentem concedentis, non videhir esse vera ac propria falsificatio, uti notat Schmalzgrueber L. V T. XX n. 43. — c) Nec tandem ab iis, qui litteras Apostolicas falso confingunt sen fabricant, non tarnen publicant: siquidem ob rationem supra datam hnjusmodi fa-bricantes falsariorum nomine stricte non veniunt. Dein qunm alind sit, litteras falsas fabricare; aliud, ejusmodi litteras publicare (potest quippe aliquis falsas litteras fabricare, quin eas pnblieet; et vicissim potest quis ejusmodi litteras publicare, quin eas fahrica-rit); idcirco etiam falso publicantium denominatione non videntnr designari. — Juxta pristinura textum Bullae Coenae non falso pu-blicantes, sed falso fabricantes excommunicationis poena plectebau-tur; verum quia a tempore Alexandri VII bac in re facta est mu-tatio, quam S. D. N. Pius IX in sua Const, retiunit; ideo ob rationem inversam opinamur, impraesentiarum non falso fabricantes, sed falso publicantes praedictae excommunicationi solos subjacere.

Caeterum quum in 3^a parte hujus Articuli de solis litteris Apos-tolicis; et in 3^ia parte de solis supplicationibus sermo sit, a eon-trario sequitur, memoratam poenam baud incurri ob falsatn pu-blicationem Rescriptorum Pontificiorum, ncc ob falsam signationem litterarum Apostolicanim. Vide Nouv. Her. Thiol. T. Ill p. 465 etscq.

„ Absolventes coraplicem in peccato turpi, etiam in mortis articulo, si alius Sacerdos, licet nun adprobatus ad confessio-

nes, sine gravi exoritura infamia et scandalo, possit excipere morientis confessionem.quot;

Pro adaequata notione hujus canonis, quo pauois iteratur ac re-novatur quod autca a Bened. XIV in Bulla Sacramenlum Puenilen-tiae § 4 constitutum, ct in Brevi Aposlolici muneris § 2—4 confir-matum an declaratum fuit, tria in antecessvim sint dicta. 1° Pec-catum complicis in materia turpi , cnjus absotutio sub poena ex-communicationis prohibetur Sacerdoti cjusdem eriminis reo, „ sub-lata iili, uti ait laiulatus Pontifex, ipso jure quacumque auetori-tate , et jurisdietione ad qualcmcumque personam ab luijnsmodi culpa absolveuclamproprie loquendo, non esse casum rcscrvatum. Potest quippe a praefato pcecato absolvere omnis sacerdos, qui in mortalia potestatem habet. Solus ille excipitur, qui complex et reus est ejusdem eriminis. Cfr P. Pauwels de cas. reserv. ï. I n. 608.—• 2° Excoinmunicationem, ob vctitam absolutionem complicis in pec-cato turpi eontraetam, in Bulla 8acrainenium Puenilentiae Romano Pontifici speciali modo reservari. Consequenter generalis faeultas „ absolvendi a quibusvis j\'eccatis et casibus sive Summo Pontifici sive Episcopo reservatis pro absolutione a praefata censura non solum non suffieit; scd et illi, quibus in Statute 29 Aprilis 1879 ab Oruinario Nostro ex speciali gratia Sedis Apostolicae potestas facta fuit absolvendi „ ab iis quoque censuris quae in Const. Pii IX Apostolicae Sedis 12 Octrobris 1869 Summo Pontifici speciali modo reservantur,quot; a casu isto absolvere nequeunt. Quantum ad hunc casum, utpole alibi speciali modo reservatum , prae oculis habendum ac sedulo scrvandum est, quod ad normain Deereti Supr. Congr. S. Oflleii diei 37 Junii 1866 in faculcatibus. absolvendi ab omnibus casibus Sanetae Sedi reservatis excipiendi semper in poste-rum et cxcepti babendi sunt casus reservati in Bulla Benedicti XIV, quae iueipit Sacramenlum Voenitenliae. Faeultas absolvendi a casibus in ea Bulla reservatis, ne ipsis locorum Ordinariis at-tribui solet, aut eertu ad vices tantum coneedi. Qiiare cum cl. Avanzini Comment, p. 19 diei potest, „ cxcommunicationem latam iu attentantem absolutionem complicis, esse hodie specialissimo modo reservatum.quot;— 3° Absolutionem complicis in peccato turpi in iisdem rerum adjunctis, quibus de jure communi sub poena ex-communicationis iuterdieitur, jure partieulari in Dioecesi nostra sub

poena suspensionis Episcopo specialissime rescrvata prohibcri. Cfr Syn. Dioco. cap. XIII p. 45.

Hisce praemissis, Articulum suprapositum membratim expenda-mus. Patebit inde, quot ot quae conditiones requirantur ant sup-ponantur, ut propter ejusmodi crimen meinoratae poeuae incur-rantur.

Dicitur 1° Ahsolventes. Itaque etsi olim disceptari potuerit, utnim simplex coufessionis auditie , aut mera absolutionis simulatie in Bulla Sacramentum Poenilenliae sub poena cxcommunicationis prohi-bita esset (qua de re ipsemet S. Ligorio L. VI n. 55(5 dubitanter lo-quitur) hodiedum tauquam eertum statui potest, ex parte eoufessarii opus esse, ut eomplici suo in peccato turpi absolutionem reapse dederit. Qui confessionem solum audiunt, aut absolutionem Sacra-mentalem mere fingunt, vero sensu dici uequeunt ahsolventes. Por-ro cum ex regulis generalibus {de Cens. in gen. n. 5) exeommuni-catio major nou censeatur contrahi, nisi ex parte delinquentis ad-sit mortale peccatum ; cum insuper ob pravam complicis absolutionem in Const. Bened. XIV is solum excommunicationis poena per-stringatur, qui extra casum necessitatis (de quo infra sub 4°) „ se-cus facere ausus fueritquot;; ex parte eoufessarii opus praeterea est, ut absolntionem impertiendo mortaliter peccet, eamque in compli-cem suum scienter ac temere proferat. Consequenter si forte sacer-dos absolvens complieem, ob ignorantiam, puta quod neseiret poe-nitentem esse suum complieem, vel ob actus indoliberationem , aut aliam luvjusmodi causam, a gravi peccato, vel etiam a praesurap-tione seu ausu temerario exeusarctur, a poena quoque excommunicationis immunis foret. Utrum vero talis absolutie, quamvis a poena exinü queat, in se valida sit; non una est DD. sentcn-tia. Attamen cum auct. Casuum cons. Bonon. anni 1758 mens. Jan. cas. II dicendum videtur: „ saltem directe banc esse invalidam, sup-posito quod agatur de gravi peccato turpi et inhonesto contra 6 praec. Decal. alteri nondum coufesso. Ratio est , quia laudatus Pontifex Bened. XIV in Const. Sacramentum Poeniientiae sustulit ipso jure cuilibet sacerdoti, extra casum necessitatis, quameumque auctoritatem et jurisdietienem ad qualemeumque personam ab lm-jusmodi culpa absolvendam; irritamque declaraverit, ac omnino nullam Absolutionem ab eadem a confessario complice impertitam.quot; Vide etiam Ligorio L.VI u. 555. Gury Cas. comc. ï, 11 n, 613, et alios.

Dicitur 3° complicem. Invelligitur hac voce quilibet homo , sive masculus sive femina, sive puber sive nou, dummodo gravis pec-cati sit capax. In Const. Beuedictina in terminis legitur : „ sub-lata... jnrisdictióne, ad qualemcumque personam ab ejusmodi culpa absolvendam.quot;

Dicitur 3° in peccuto turpi, h. e. contra sextum Decalogi prae-ceptuna commissa. Quamvis absolutio complicis in aliis etiam pec-catis, si non illicita (hac in rc non consentiunt Theologi), saltern regulariter inconveniens sit, et hoc quidem motivo ipscmet S. Ca-rolus Borromaeus in Syn. Dioec. XI confessariis suae üioeceseos interdixerit facilitate sui cujuscumque criminis socium absolvendi; „ negari tamen non potest, uti ait Bened. XIV. de Syn. DioecAj. VII cap. XIV n. 4°, majorem quamdam, et gravioreui inhoncsta-tem adesse, ut sacerdos illius personae coufessionem excipiat, cum qua impudicitiae scelus adinisit.quot; Quocirca idem Pontifex, cujus edic-tnra in praesenti Const. Pii IX innovatur, sub poena excommuni-cationis solum prohibuit absolutionem „ complicis in peccato turpi, atque iulionesto, contra sextum Decalogi praeceptum cominisso.quot; Ut autem ob ejusmodi absolutionem poena ista vere coutrahatur, pec-catum contra sextum debet esset utrimque mortale , internum et externum, utrique commune seu ex mutua cooperatione simul com-missum, ab alio confcssario nondum directe remissum. Cfr Dens de Foe nit. n. 215; Theol. Mechl. de. cas. reserv. u. 35 ; item Pau-wcls de cas. reserv. T. I n. 593—595. Quinimo euro Salmant. append, ad Tract. VI de Bulla Cruciatae cap. VI n. 380, quorum sentcntiae adhaerere videtur ipsemct S. Alphonsus L. VI n. 554, baud improbabiliter dici potest, peccatum istud debero esse unde-quaquc certum. „ Supponendum est, aiuut Salmanticeuses 1. c. , peccata mortalia dubia, non solum in dubio juris, sed facti, in dicta Constitutione (Bened. XIV, et idem est in praesenti) non esse comprehensa. Quia, cum reservatio sit odiosa, et stricte interpre-tauda, uon videtur superior velle reservare talia pcccata, quando mauent sub dubio , nisi oppositum expresse declarct; quod uon facit Pontifex in praesenti.quot;

Dicitur 4° eliam in articulo mortis, si alius sacerdos etc. Hisce verbis, quibus explicit hie canon, denotatur, ipsum etiam mortis articulum per se baud satis esse, ut quis compliccm in peccato turpi absolvat, sed insuper requiri, ut vel alius sacerdos, etiam

simplex seu nou approbatus ad confessioncm excipiendam, oranino baberi nequeat, vel saltern alius, si forte adsit, sine gravi exori-tura infamia et seandalo, non possit exeipere inoricntis confessio-nem. Alterutrum liorum in mortis articulo requiri, sed et satis esse ex ipso canonis tenore deduci potest, atque in terminis traditnr a Bened. XIV de Si/u. Dioec. L. VII cap. XIV n. 4. „ Ut eonscien-tiarum tranquillitati consuleremus, sic dicitur I.e., aliis simihbns

mortis articulum) de qua agimus, perinde esse , nullum adesse sa-eerdotem praeter ilium, cum quo poonitens infaoneste peccavit, aut enm tantum adesse, quem idem poonitens constitutus in mortis articulo, eligere nequit sine periculo seipsum infamandi, aliisque inalam suspicionem ingerendi.quot;

Porro quoad hunc rerum statum, in quo necessitatis causa coufes-sario permittitur, seu potius non prohibetur, complicem in peecato turpi absolvere, nonnulla speciatim attendenda sunt. Primo quidem , mortis articulum sou periculum (haec cnim duo, teste Ligorio VI 561, verius et communius pro oodem sumuntur) non debere esse verum sou realo; sod satis esse, modo prudenter judicetur adesse. „Ut sacerdos complex jurisdictione potiatur, inquit Gury Cas. con-scientiae T. IF n. 680, sufficit ut judicium probabilo ferat de mortis periculo complicis, adeo ut ministerium suum prudenter cxorceat iiaud secus ac si de alio quolibet aegroto agatur.quot; Id quod Sal-mant. app. ad Tract. VI de Bulla Cruciatae cap. Ill n. 137 gene-rtitim docent, ctiam in casu applieabile est. „ Dura aliquod indul-tum in jure, vol privilegie pro mortis articulo conceditur, non do vcro mortis periculo praocise accipiendiun est; sed de vero vol prae-sumpto : dum contrarium .... nou exprimitur.quot; — Secundo, infa-miam ac scandalum , quorum obtutu absolutio complicis in mortis articulo permittitur, esto quod alius sacerdos haberi possit, non consistere in incommodo aut molestia, quae a confessione Bacra-mentali alteri sacerdoti facta, inseparabilis est; ast in famae doni-gratione et sinistra suspicione, quae inde respoctu multitudinis fun-date timenda est. „Periculum infamiae, aiunt Salmant. 1. e. cap. VI n. 357, vel est respoctu multitudinis, vel solius simplieis sacordotis. Si secundum: parum vel nihil offiott, cum respoctu unius, vel non detur infamia, vel illam qualemqualom dobeat complex sustinere ob culpara commissam , quae in eas angustias illum adegit.quot; —

Tertio infamiae ac scandali istius periculnm a confessario non esse levi de causa fingendum aut supponeudum. Sciat complex cjus-modi sacerdos (ita Bened. XIV in Const. Apostolici nwmeris § 3) et sorio animadvertat, fore se reipsa coram Deo, qui irrideri nou potest, reum gravis adversns praedictam Nostram Coustitutionem {Sacr. Poenit.) inobedientiae, lalisque in ea poenis obnoxium, si prae-dictac infamiae aut scandali pericula sibi ultro ipse confingat , ubi non sunt.quot;— Quarto, istiusmodi pericula, quantum fieri possit, a confessario esse anteverteuda vel removenda. Sacerdos complex , ita prosequitur Bened. XIV I.e. „intelligat, teneri sc graviter hujus-raodi pericula, quantum in se erit, autevertere vel removere, op-portunis adhibitis mediis, unde fiat, ut alteri cuivis sacerdoti locus pateat illins eonfessionis absque ullius infamia vel scandalo audiendae.quot; Quodsi sacerdos ad id periculnm avertendum congrua media adhibere de indnstria neglexerit, atque ita personam in dicto crimine complicem in mortis articulo absolvere praesumpscrit, valide quidem procedet, memoratam tamen poenam hand eft\'iigiet, prout ipsemet Bened. 1. c. § 4 latius declarat. — Quinto, complicis confessionem in mortis articulo rite inchoatam , valide ac licite com-pleri posse, licet interim periculnm istud videretur cessare, aut alius sacerdos ante absolution em superveniret : sicut enim morte delegantis non expirat jurisdictio relative ad ea quae jam coepta sunt, uti constat ex cap. Relalum 19, et cap. Gratum 20 de off. et pot. jud. ddeg.; ita ctiam , teste Gury Cas. cousc. T. II n. 631, in casu memorato jurisdictio permanere eensetur , donee confessie, rite ac legitime inchoata, fuerit absolutione completa.

Ad haec duo sunt, de quibus disputant Theologi. Quaeritnr l⁰An confessarius absolvere queat complicem suum in\' mortis artic\\ilo, si forte hie, absque illins culpa, alteri sacerdoti, quo sine infamia et scandalo uti potest, confiteri recuset? E. In his rerum adjunctis, dummodo poenitens, quantum ad Ecclesiae vetitum in bona fide degens , caeteroquin rite dispositus sit, nalidam esse Absolutionem , ambigi nequit: nam si pro formidando mortis articulo, ne hac ipsa occasione aliquis pereat, illi ctiam sacerdoti, qui nulla necessitate compulsus sese ingesserit, aut media ad avertendum infamiae ac scandali periculum adhibere neglexerit, necessariam jurisdietionem auferre non iutendit Ecclesia, prout docet Beued. XIV in Brevi Apostolici numeris § 4; illndipsum in praedicta hypothesi a fortiori

tenendum est. Dein quum idem Pontifex 1. e. illum saeerdotem tan-tummodo incuset ac damnet, qui coinplicis „ sacramentalem confes-sionem excipere, ab coque erimine absolutionem largiri, nulla ne-cessaria causa cogeute, praesumpseritquot;; aliis verbis, qui a parte sua culpabiliter ac temere procedit, uti pag. 46 declaratum fuit; baud improbabiliter dici potest, in iis rerura circurastantiis etiam licite et impune absolutionem dari posse. „ Quando infirmus ad mortem cuilibet alii confiteri recusat, non solum aetcrna iufirmi salus necessitatem huic sacerdoti imponit audiendi confessionem, sed facile accedet etiam causa scandali, si infirmi confessionem excipere abnuat.quot; Ita Ballerini in n. 586 T. II Theol. P. Gury.— Quaeri-tur 2° Num mquam, etiam extra mortis articulum, confessarius complicem suum in peccato turpi, saltern indirecte, absolvere pos-sit ? R. Putant quidam illud qnandoque indirecte sic fieri posse , si np. ex una parte urgeat necessitas confitendi, et ex alia ejusmodi confessio ab altero sacerdote excipi nequeat sine gravi exoritura infamia ant scandalo. „ Loquendo de aliis casibus reservatis, sic scribunt Salmant. 1. e. cap. \\^TI n. 262 , quoties urget necessitas aditnplendi praeceptum confessionis aut communionis , ita ut non possit omitti sine gravi infamia vel scandalo, et pro tunc non pa-teat aditus ad superiorem, potest sacerdos inferior habensjurisdic-tionem circa peccata non reservata, ilia directe remittere , et indirecte reservata : ergo licet confessarius complex in peccato turpi careat jurisdictione directa hujns peecati, dumraodo illam habcat pro aliis, ut supponimus habere, valebit indirecte absolvere suum complicem, casu, quo ex non adimpletione praecepti, vel ex cou-fessione cum alio, sequatur scandalum vel infamia.quot; Verum, con-cesso anteeedentc (hac tarnen adjeeta vel subaudita conditione, ut sic absolutus a casu reservato propter impedimentum tcirporale, illo sublato, se quamprimum sistat superiori aut alii sacerdoti fa-cultatem babenti a reservatis directe absolvendi efr Rtspoma p. 151 sub 3°), duo sunt, ob quae consequentia istius argumeuti neganda videtur. Primo, peccatum complicis non est, stricte loquendo, casus reservatus, prout ab initio notatcun fuit : non potest igitur a simili, sen analogice, bic disputari. Dciu falsa, aut saltern incerta, prorsus est suppositie supcrins facta. Sacerdos complex in pcccato turpi, jurisdictione caret nou solum quoad peccatum istud; sed vc-risimilins etiam quantum ad caetera mortalia quae poenitens, a

priore peccato per alium nondnm directe absolutus, ipsi confite-tur; prout cum S. Alplionso L. VI n. 555 inferri potest ex verbis Const. Benedictinae : „ sublata illi ipso jure quacumque auctoritate

irrita omnino sit.quot; Putamus igitur, confessarium extra mortis arti-culum numquam, ne indirecte quidem, absolvere posse complicom su.um iu peccato turpi. Plura videsis in Cas. consc. Bon. auni 1782 mense Apr. cas. II; item Nouv. Rev. Théol. T. Ill p. 615.

„ Usurpantes aut sequestrantes jurisdictionem, bona, red-ditus, ad personas ecclesiasticas ratione suarum Ecclesiarum aut Beneficioram pertinentes.quot;

Quod hoc canone sub poena excommunicationis cobibetur, jam pridem in Bulla Coeuae § 17 eadem poena prohibitum crat in hunc modum : „ quive jurisdictiones, seu fructus, redditus et proventus ad Nos et Sedem Apostolioam ef quascumque ecclesiasticas personas, ratione ecclesiarum, monasteriorum et aliorum beueficiorum ecclesiasticorum pertinentes usurpant, vel etiam qnavis occasione, vel casu, sine Romaui Pontificis vel aliorum ad id legitimam fa-cultatem habentiuin expressa licentia sequestrant.quot;

Ut materia hujus canonis, qui latus est in tuitionem bonorum ad personas ecclesiasticas speeiali raodo pertinentium (de Decreto Trid. sess. XXII cap. XI de ref., quo bonorum cujuscumque ecclesiae aut pii loci occupatores severe puniuntur, dicetur infra Tit. IV in fine, item App. I sub 3°), vere adsit, quinque conditiones concnr-rere debent, quas ordinatim tractabimus , intérponendo conclusio-nes, quae inde erui, et dubia, quae ea de re moveri possunt.

l^u Iu ratione actionis requiritur usurpatio aut sequestratio. Verbum usnrpare latiori sensu idem significat, ac rem alienam sibi adocribere ; in sensu autem proprio, prout hie accipitur, denotat actionem, qua quis rem alienam sibi sumit tanquam propriam , tam-etsi sciat ad alium pertinere. Vide Castro Palao de Cens. Disp. Ill p. XVIII n. 4°; item Bonacina de Cens. in part. Disp. I q. XVIII n. 3°. Itaque usurpantium nomine in hoc Art⁰.-non veniunt: a) qui personarum ecclesiasticarum bona invadunt aut capiunt tanquam aliena, uti faciunt fures ac latrones. Ad dubium S. U. Inqui-

sitioni propositum : „ censura undccima spccialitcr reservata summo Pontifici sic exprimitur usurpanies etc. Sub nomine nsurpantes com-prehenderenturne fures, qui furarentur Beneficiariis fructus suorum beneficiorum? Feria IV die 9 Martii 1870 Emi 1)D. dixermit: non comprchendi.quot; — b) Qui bona persouarum ecclesiasticarum non sol-vunt, aut furto ablata iisdem non restituunt. Quamvis sic agendo graviter peoeent, stricto tarnen sensu usurpanies dici nequeunt. Pig-natelli Cunsultat. T. Vil Consult. XI u. 9. — c) Qui praefata bona, a Gubcrnio aut aliis usurpata, ab iis emunt vel alio modo accipiunt. Aliud quippe est, ejusraodi bona usurpare ; aliud , eadem ab usurpators accipere per contractum; in casu igitur cum cl. Avan-zini in Comment, p. 83 dici potest, „ quum hcic agatur non dc natura et gradu criminis, sed de censura voluntatc legislatoris in-flicta, locum habet regnla juris: legislator quod voluit expressit, quod antem non expressit noluisse censenclus est.quot; Caeterum , pront in Hesp. S. U. I. Cong, de die 8 Julii 1874 expresse dicitur, „ mi-nime dubitandum, quin ementes bona ecclesiastica ab usurpatori-bus usurpata incidant in excommunicationem Romano Pontifici rc-servatam; etenim praescindcndo, an supradicta emptio aliqv.o modo attingatur a Const. Apostolicae Sedis Art. XI, nulli dubium esse potest quin comprehendatur a clarissima dispositione cap. XI de Reform, sess. XXII Concilii Tridentini.quot;— d) Qui memorata bona tanquam propria diripiunt, bona fide credentes, eadem ad se per-tinere; nam , ut supra visum est, ad naturam usurpationis spectat, ut quis bona aliena tanquam propria sibi sumat, tametsi sciat esse aliena seu ad alium pertinere: deficit ergo una nota ad veram usur-pationem necessaria; quin et culpa, aut ccrte contumacia ad con-trahendam censuram universim praerequisita. Cfr Luc. Ferraris V. Bona Art. I n. 30. — Sequestratio, altera actio hoc canonc pro-liibita, „generatim loquendo, uti ait Bonacina I.e. n. 8. 9. nihil aliud est, quam rem aliquam, de qua inter duos controvertitur, tradere alicui personae custodiendam vel etiam possideridam , donee

esse sequestrationem, alteram voluntariam quae fit de consensu utrius-que partis ; alteram nccessariam quae fit de praeccpto judicis ad instantiam unius partis, vel ex officio judicis. Hoc in loco non est sermo dc sequestratione primo modo, sed secundo: nam Pontifex cavere intendit damna et injurias ecclesiastieorum: nullus autem

sciens et volens damnum et injuriam pati censetur; cum scieuti et volenti non fiat injuria.quot; Adverte insuper, hie non agi de quali-bet sequestratione neeessaria; sed de illa.quae a judice fit „sine Komani Pontificis vel aliorum ad id legitimam facultatem haben-tium expressa lieentiaquemadmodum in Bulla Coenae expresse additur, et in Const. Plana tacite supponitui\'. „Non quomodocum-que, inquit Suarez de Cens. Disp. XXI sect. II n. 99, prohibetur hie actus, sed quatenus est usurpatae jurisdictionis; quod non erit, si cum praedicta facilitate fiat.quot;

2° In ratione object! tria sunt, quorum usurpationi aut seques-trationi excommunicatio ad normam hujus Arliculi annectitur; videlicet: jurisdiclio, bona, redditus, Primum, jurisdictio, sic appellata a jure dicendo tanquam praecipuo publicae auctoritatis officio, la-tiori sensu pront in jure sumi solet, siguificat regendi ac gubernandi potestatem. Secundum , bona, denotat fundos seu res, pront a fructi-bus aut provontibus earum distinguuntur. Termini illius additio in praesenti Constitutione omne dubium sustulit quoad quaestionem olim agitatam: Utrum ille, qui non fructus aut proventus, sed ipsum fundum usurparet aut sequestraret, ad tramites Bullae Coenae excommunicationi subjaceret ? (Cfr Gastro Palao 1. c. n. 17 —19). Tertium, redditus, in sua generalitate complecti videtur quaeiibet emolumenta temporalia, puta „fructus, redditus et proventusquot;, quae in dicta Bulla pro majori solum claritate distinctis nominibns expressa erant. Ex contrario fas seu copia esse non videtur, terminum redditus ad alia protendere, puta ad pecunias ex venditione reddituum perceptas; licet enim ejusmodi pecuniae eorum locum teneant; vere tarnen et proprie non sunt ecclesiarum ant beneficiorum redditus, sed potius lucrum seu commodum ex illorum venditione proveniens. Cfr Castro Palao 1. c. n. 30 ; item Bonacina 1. c. punct. II n. 9.

3^U Per verba „ ad personas ecchsiasticasquot; indicatur subjectum, cui jurisdictio, bona, redditus, competere debent, ut propter eorum usurpationem aut sequestrationem memorata poena incurratur. Per-sonarum ecclesiasticarum nomine, teste Castro Palao 1. c. n. 15, intelliguntur omnes et singuli, qui privilegie fori ac canonis de jure gaudent; consequenter, cum et Begulares utriusque sexus, servatis servandis, privilegio isto de jure fruantur (cfr Soglia p. III § 71),

dubitari nequit, quin et illi, eorumque jurisdictio, bona ac redditus hoc canone protegantur; dutnmodo caeterae conditiones in canone suppositae revera adsint. Cl. Avanzini in suis Commentariis p. 83 quaestionem banc indirecte attingens , nullum quidem ea de re dubium movet; contra categorice affirmat, sub poena bujus Articuli compre-bendi illos, „ qui usurpant aut sequestrant bona Monasteriorum : pertinent enira ad personas ecclesiasticas ratione suarum ecclesiarum.quot;

Dicitur 4° ratione suarum ecclesiarum aut benfjieiorum. Verbis iatis indicatur modus aut titulus, quo jurisdictio, bona, redditus personis ecclesiasticis competere debent. üt propter illorum nsur-pationem aut sequestration em poena bujus canonis quis innodetur, satis non est, quod quovis mode vel titulo ad personas ecclesiasticas pertineant; titulo sacro, ct quidem „ratione ecclesiarum aut beneficiorumquot; ad eas pertineant, necesse est. Conseqnenter si forte quispiam usurpare aut sequestrare praesumal personarum ecclesias-ticarum bona patrimonialia, vel etiam ea quae occasione sacrarum functionum iisdem obveniunt, puta jura stolae, distributiones quo-tidianas, Missarum slipendia, et alia id genus plura, passim quasi-patrimonialia dicta (cfr Trad. de jure et princ. juris n⁰ 23. 24. ed. 1860), gravi certc peccato sese commacularet; a praefata tarnen censura immunis esset. 1\'raeterea cum plura dentin^- bona ecclesias-tica,quae ratione ecclesiarum aut beneficiorum ad personas ecclesiasticas non spectant, qualia sunt bospitalia, nosocomia et alia istiusmodi Instituta, ad aiium pium finem auctoritate Episcopi erec-ta, etiam borum usurpantes aut sequestrantes poena hujus canonis (aliud quippe est de poena a Trid. Cone. 1. c. fulminata) non vi-dentur attingi. Vide Bonacina 1. c. punct. II n⁰ 19 et Avanzini in Comment, p. 82. — In Bulla Coenae dicebatur : „ratione ecclesiarum, monasteriorum et aliorum beneficiorum ecclesiasticorum.quot; Quaeri ideo potest , utrum omissione voois monasteriorum per praesentem Constitutionem in bac parte limitatio quaedam inducta sit? E. Ne-gant plures; quia, uti supra cum Avanzini dictum fuit, bona monasteriorum pertinent ad personas ecclesiasticas ratione suarum ecclesiarum. Itaqiie quod in Bulla Coenae expresse erat constitutum, hie implicite continetur. Sic quoque sentiunt scriptores Nam. Rev. The\'ol. T, IV p. 16. ac certum reputant ob rationem moco prola-tam. Fatendum tamen est banc rationem seu motivum non omui-

bus probari. Cfr App. X ad Ada S. Sedis p. 371 sq. 1\'raeterea quiim generale ac notissimum effatum sit: Legislator quod voluit ex-pressit, quod nan expressit, noluisse censendus est, coneludunt inde, quod vocis istius omissione vera limitatio monasteriorum respectu facta sit. In hac illorum opinione nsurpantes aut sequestrantes monasteriorum bona hujus Articuli poena non afficiuntur; attamen oa-dnnt sub censura Tridentina, E. Pontifici siinpliciter reservata.

Additur 5° pertinentes. Hac voce insinuari aut requiri videtur, ut personae ecclesiasticae ad memorata objecta rations suarum ec-clesiarum aut beneficiorum jus reale sive, ut vulgo dicitur, jus in re habeant. Enimvero quae alicui ex jure personali, sive jure ad rem solum debentur, vere ac formaliter ad ipsum pertinere non censentur. Qnapropter quum hie versemur in materia poenali, adeo-que strictae interpretatiouis, probabiliter dici potest, censuram hujus Articuli non incurri ab haerede aut legatario, qui bona aut redditus ecclesiae aut Monasterio ab haerede relictos , iisdem tra-dere aut consignare recusaret. Cfr Bonacinfi 1. c. punct. II n. 14.

„ luvadentes, destruentes , detinentes per se vel per alios Civitates, Terras, loca aut jura ad Ecclesiam Romanam per-tinentia; vel usurpantes, perturbantes , retinentes supremam jurisdictionem in eis; nee non ad singula praedicta auxilium, consilium, favorem praebentes.quot;

In limine annotationum in imnc canonem , qui latus est in de-fensionem dominii temporalis Se3is Apostolicae, tria documenta hue spectantia referre lubet. Frimum desumitur ex Bulla Coenae § 30, ubi sic statutum erat: „ Excommunicamus, et anathemati-zamus omnes illos, qui per se, seu alios directe vel indirecte sub quocumque titulo, vel colore invadere, destruere, oceupare, et de-tinere praesumpserint, in totum vel in partem, Almam Urbem,... et alias Civitates, terras, et loca, vol jura ad ipsam Romanam Ecclesiam pertinentia, dictaeque Eomanae Ecclesiae mediate, vel immediate subjecta; nee non supremam jurisdictionem in illis Nobis , et eidem Eomanae Ecclesiae competentem de facto usurpare, perturbare, retinere, et vexare variis modis praesumunt: nee non

adhacrentes , fautores , et defensorcs eonim , seu illis auxilium , consilium, vel favorem quomodolibct praestantes.quot; Secundum suppedi-tant Litterae Apostolicae 26 Martii 1860, in quibus S. Pout. Pius pp. IX post primam ditionis suae invasiouem inter alia deolarat: „ eos onines, qui nefariam in praedictis Pontificiae Nostrae ditionis provinciis rebellionem et earum usurpationem, occupationem et invasionem et alia hujusmodi, de quibus in memoratis Nostris Al-locntionibus die 30 Junii et 36 Sept. superioris anni conquesti su-mus, vel eorum aliqua perpetrarunt; itemque ipsorum mandantes, fautores, adjutores, cousiliarios, adhaerentes, vei alios quoscumque praedictarum rerum exeeutionem quolibet practextu et quovis mode procurantes, vel per seipsos exequentes, majorem excoramunicatio-nem, aliasque eensuras ac poeuas ecclesiasticas a sacris Canonibus, Apostolicis Constitutionibus, generalinm Couciliorum, Tridentiui praesertim (sess. XXII cap. XI de ref.) decretis inflictas incurrisse, et , si opus est, de novo excommunicamus et anatliematizamus ; item declarantes, ipsos omnium, et quorumcumque pnvilegiorum, gratiarum et indultorum sibi a Nobis, seu Eomanis Pontificibus praedecessoribus Nostris quomodolibet concessorum amissionis poe-nas eo ipso pariter incurrisse, nee a censuris hujusmodi a. qno-quam, nisi a Nobis, sen a Komano Pontifice pro tempore existente (praeterquam in mortis articulo, et tunc cum reineidentia in easdem censuras eo ipso quo convaluerint) absolvi ac liberari posse, ac insuper inbabiles, et incapaces esse, qui absolutionis beneficium consequantur, donee omnia quomodolibct attenta publice retracta-verint, revocaverint, cassaverint, et abolevcrint, ac omnia in pris-tinuni statum plenarie et cum ett\'ectu reintegraverint, vel alias debitam et condignam Ecclesiae ac Nobis, et huic Sanctae Sedi satisfactionem in praemissis praestiterint.quot; Tertium habetur in Litt. Encyclicis 1 Novembris 1870, in quibus idem Pontifex post ulti-mam Urbis occupationem sic effatus est: „ Declaramus, eos omnes, qualibet diguitate etiam specialissima mentione digna, fulgentes, qui quarumcumque provinciarum Nostrae ditionis atque almae hu-jus Urbis invasionem , usurpationem , occupationem, vel eorum aliqua perpetrarunt, itemque ipsorum mandantes, fautores, adjutores, consiliarios, adhaerentes, vel alios quoscumque praedictarum rerum exeqnutionem quolibet praetextu et quovis modo procurantes vel per seipsos exequentes , majorem excommunicationem , aliasque cen-

suras et poenas ecclesiasticas a sacris Canonibus, Apostolicis Coa-stitutionibus et generalium Conciliorum, Tridentini praesertim (scss. XXII cap. XI de reform.) Decretis inflictas iacurrisse juxta forinam et tenorem expressum in superius commemoratis Apostolicis Lit-teris Nostris die 36 Martii anni 1860 datis.quot;

Jam vero, quod ad canouem sen Articulam supra descriptum attinet, in eo tres partes distinguuntur:

In prima, a verbo „ Invadentes — pertinentiaquot;, tria prae cae-teris attendenda sunt. 1° Ibidem tres actiones, disjunctive sumptas, (uti patot cx fine et subjecta materia), sub poena excommunicatio-nis K. routifici speciali modo reservatao prohiberi: a) invanonem, seu injustam ac violentam aggressionem. „ Invadere terras Romanae Ecclesiae, inquit Castro Palao de Ceus. Disp. Ill punct. 21. n. 5 , est in eas irruere, seu cum impetu aggredi, quod proprium est liostium; ideoque Suarez, Fillincius, Hugolmus et alii requirunt hostilem incursum.quot; Necesse tamen non est, ut res bene cedat; vera enim invasio commiltitur, licet aggressores repulsam patiantur. Similiter necesse non est, ut locus aut civitas armata vi capiatur; vera invasio adesse potest, quin irruentibus seu cum impetu ag-gredientibus resistatur, et hoc quidem sensu cum Bonacina {de Cens. in part. üisp. I q. XXI p. I n. 3) verc dici potest: „ invadere idem esse ac injuste aggredi, etiamsi hostiliter id non fiat.quot; b) Deslructionem, seu injustam demolitionem, unius etiam loci vel oppidi tantum. Id quod in Bulla Coettae explicite additum erat, np. „ in totum vel in partemquot; ; hocipsum in Const. Pii IX impli-cite continetur: in utroque enim casu vera destructio adest. c) De-tentionem, seu voluntariam ac culpabilem restitutionis omissionem, etiam ex parte eorum, qui non ipsi terras aut.loca invaserint, sed ea mediate , tanquam haeredes, legatarii, donatarii, etc. possident, aut alio inani ac fntili titulo, puta populi suffragiis seu votis, re-tinere praesumunt. Quum nullus plus juris in alium transferre pos-sit, qnam ipse habet, illi omnes (seclnso alio legitime titulo) de-tinentium nomine vere ac proprie comprehenduntur.— 2^U Ob prae-dictas actiones excoinmunicationem contrahi ab iis, qui immediate per se, vel mediate alios, puta exercitum mittendo, cives sub-ornando, etc. talia facere praesumpserint. Quin immo, etsi verba „directe vel indirecte, sul) qnocumque titulo, vel colorequot;, quae in Bulla Comae apposita erant, hie omittantur; putandum tamni

non est, eapropter sensum aut tenorem praesentis Constitutionis restrictum esse. Particulae istac ibidem explicationis gratia solum adjectae erant, cfr Bonacina 1. c. n. 5, consequenter juxta formara recentis Constitutionis illi pariter perstringuntur qui similia per se aut per alios quaesito quodain colore aut titulo, v. g. progressus, civilisatiouis, aspirationis popularis, plebisciti, etc. condecorare ad-nituntur.— 3° Praefatas actiones in ratione objecti versari debere circa „Civitates, Terras, loca aut jura ad Ecclesiam Eomanam per-tinentiaquot; : b. e. quae eidem sive Eomano Pontifici ceu Principi temporal! jure reali propria aut debita sunt. Dicitur autem in textu „ ad Ecclesiam Romauamquot;, ut significetur, perinde esse, sive similia committantur vivente Pontifice, sive vacante Sede Apostolica.

In secunda parte, a verbo „ vel usurpantes — in eisquot;, tres quo-que actiones, disjunctive acceptae, excommuuicationis gladio perstringuntur : nimirum murpatio, cujus significatie superius Art. XI fuit exposita ; — perturbaiio, seu impedimeuti appositio ; — et re-tentio seu detentio, de qna in superiori parte fuit dictum; haec cnim duo idem sonant. In ratione objecti sermo bic est ie sola Snprema Jurisdiclione, quam scil. E. Pontifex, ut Princeps temporalis, adinstar aliorum Principum , in sua ditione independente!quot; gerit, aut saltem de jure gerere potest ac debet Cfr Bonacina 1. c. n. 16. Patet igitur ob crimina in hac parte recensita, excom-municationem incurri posse, lieet Civitates, ïerrae, loca aut jura (de quibus in prima parte) Eomanae Ecclesiae non plenarie eripian-tur aut subtrahantnr. Quotiescumque, salvo etiam illorum dominio, suprema jurisdictio in eis injuste, seu invita Sede Apostolica, usur-patur, perturbatur, aut retinetur, adest casus, qui heic punitur. ütrum ob haec delicta etiam illi censura afficiantur, qui ptr alios sic egerint; id quidem in textu explicite non dicitur. Putamus vero, verba „per se vel per aliosquot;, quae iu prima parte leguntur, pari modo caeteris actionibus , de quibus in secunda sermo est applicanda esse; quemadmodum interpretes Bullae C\'oewae , ubi eadem dubitandi ratio moveri poterat, asseveranter affirmant. Cfr Bonacina 1. c. n. 5. Tanto naagis sic tenendum videtur, quod caeteroquin adjutores, consilarii, et fautores, de quibus mox verba fient, deterioris condi-tionis forent, quam illi qui per alios, forte etiam jussione seu mandate, agunt, et qua tales modo magis efficaci ad crimina ista concurrunt.

In tertia parte, a verbo „ nee non — praebentesquot;, tres coope-ratorum classes excommunicatione plectuntur: videlicet qui ad imam , alteramve actionem in prima et secunda parte descriptam, auxilium, consilium aut favorem praebuerint. Quid istis cooperandi modis in-telligatur, supra Art. IV sub 4° declaratum fuit. Quocirca satis erit, hie duo aut tria adnotare; 1° ob hujusmodi cooperationem, utpote secundarie solum prohibitam, poenam baud incurri, si for-san actio principalis, quo etiam motivo aut ratione, non fuerit executioni data. Vide Bonamp;cina 1. c. n. 29. — 2° Ad contrahen-dam poenam requiri aut supponi formalem cooperationem, quae non fit ex metu aut ignorantia, sed deliberata voluntate. „ Cen-suras ecclesiasticas, sic dicitur in Eesp. S, Poenitentiariae de die 10

ditionis Pontificiae. Quare ad dignoscendum in Foro conscientiae, utrum quis censuras incurrerit, discutienda est per confessarium uniuscujusque conscientia.quot; Vide Avanzini in Comment, p. 83 seq. — 3° Praeter „auxilium, consilium , favorem praebentesquot; , de qui-bus hie Articulus solum loquitur, in documcntis a principio allega-tis, commemorari etiam adJiaerenles, qui np. ad praefata delicta, non sicut illi positive concurrunt, sed tamen ea interne et externe approbant, seu parati sunt ad singula eorum auxilium, consilium aut favorem praebere, tametsi de facto non praebuerint. Cfr Bona-cina 1. c. n. 26. 27; item Castro Palao de Cens. Disp. Ill p. XXI n. 10. Quaeri ideo potest; an ejusmodi adhaerentes in tertia parte hujus Articuli pari modo excommunicatione feriantur? Opinantur auctores Epbemeridum Nguv. Rev. Théol. T. IV p. 139 , Const. Apostolicae Sedis interpretandam esse secundum praedietas Litteras Apostolicas, atque adeo etiam adhaerentes subjacere excommunica-tioni R. Pontifici speciali modo reservatae. „ En declarant, ita scri-bunt 1. c., dans rEncyclique du premier Novembre 1870, que les adherents encourrent l\'excommunication , conformément aux Lettres Apostoliques du 26 mars I860, le Souverain Pontife nousmon-tre évidemment qn\'il donne a la Constitution Apostolicae Sedis la même portee qu\'aux Lettres Apostoliques du 36 mars 1860. C\'est done d\'après celles-ci qu\'il faut interpreter la premiere.quot; Conse-quentiam liane, ut verum fatear , non perspicio. Certè, cum Lit-terae Encyclicae 1 Nov. 1870 sint posterioris dati quam Constitutio Apostolicae Sedis, Litterae istae, atque omnia quae in iis instaurantur

aut reuovantur — adcoquc ct. Litterae Apostolicae 36 Martii 1860 — etiam hodie vim ac robur habent; at vero quod juxta illas inter-pretanda sit Constitntio Apostolicae Sedis, id uullibi dicitur, nee logice inde deduci potest. Arbitramur igitur cum cl. Avanziui {Comment. p. 84) adhaerentes sub Articulo, de quo agimus, non com-preheudi, nee poena illius affiei. Vigent sane ob rationem modo datam pro ipsis Litterae Apostolicae anni 1860 una cum poenis, praesertim excominunicationis , cui subjacere declarantur, ac de novo, si opus est, subjieiuntur; hacc tarnen censura non spcciali modo, ast simpliciter tantum E. Pontifici reservatur ibidem.

Nota. Praeter poenam, quae hoe et superiori Art. XI in tuitio-nem seu defensionem bonorüm ecclesiasticorum statnta legitur, duae aliae juris dispositiones, pari motivo factae, prae eaeteris notandae sunt: videlicet ea, de qua inferius Tit. IV Art. Ill agitur; item ilia, de qua sermo est in Couc. Trid. Soss. XXII de ref. cap. XI.

Post casus duodecim supra relates et expositos Constitutie prosequitur in hunc modum :

„A quibus omnibus excommunicatiouibus line usque recen-sitis absolutionem Komano Fontitici pro tempore speciali modo reservatam esse et reservari; et pro ea generalem coucsssio-nem absolvendi a casibus et censuris, sive excommunicatiouibus Romano Pontifici reservatis nullo pacto sufficere declaramus, revocatis insuper earumdem respectu qnibuscumque indultis concessis sub quavis forma et quibusvis personis etiam liegu-laribus cujuscumque Ordinis, Congregationis, Societatis et Instituti, etiam speciali mentione dignis et in quavis digni-tate constitutis. Absolvere autem praesumentes sine debita fa-cultate, etiam quovis praetextu , excommunicationis vinculo Eomano Pontifici reservatae innodatos se sciant ^ dummodo non agatur de mortis articulo, in quo tarnen firma sit quoad absolutos obligatie standi mandatis Ecclesiae, si convaluerint.quot;

In hoc epilogo, quo explicit Tit. 1 hujus Constitutionis, tria quoad casus in co recensitos decernuntur; l^u Pro absolutione a praefatis excommunicationibus , utpote E. Pontifici speciali modo reservatis,

generalem coucessioncm absolvondi a casibus et censuris K. Pon-tifici reservatis mtllo pacto sufficere; revocatis insuper earuradem re-spectu quibuscumque iiulultis etc. 3quot; Illos qui sine debita facilitate a praefatis casibus extra mortis articulum absolvere praesumpserint, excommunicationis viuculo R. Poutifici reservatae ipso facto innodari. 3° lis, qui in mortis articulo sine special! facilitate fuerint absoluti, incumbere obligationem standi mandatis Ecclesiae, si convaluerint.

Quod ad 1^UIU attinet, sequentia animadvertas, velim. a) „In ge-uerali concessione, uti habet reg. 81 juris in 6°, non venire ca, quae quis non esset verisimiliter in specie concessurus.quot; Itaque quod primo loco edicitur de insuflicientia generalis ooneessionis, nt quis a casibus istis rite absolvat, nihil novi continet, sod mera decla-ratio aut applicatio est generalis prineipii in materia absolutionis communiter admissi. Cfr Responaa ad Quaestiones anni 1871 p. 147 seq. b) Revocationem quoriimeumque indultorum, excommunicatio-num illarum respectu antea concessorum, in sua geueralitate com-pleeti omnes facilitates, turn rèales, seu rei, puta Ordini, Institute, Officio aut Dignitati annexas, tum personates seu personae attributas. Constat tamen ex speciali declaratione S. D. N. Pii IX, die 13 Jan. 1870 oretenus data, et dein per S. Cong, de prop, fide longe lateque vulgata, mentem S. Pontificis uon fuisse detri-mentum inferre faeultatibus personalibus, quae a S. Sede sive Epis-copis sive confessariis ante promulgationem luvjus Constitutionis ad certum tempus concessae fuerant. „ Per Constitutionem, sic dicitur ibidem, SSmus Pater nullatenus intendit, ne minimum quidem, detrimentum inferre faeultatibus cujusciimque indolis, quae a S. Sedo ante promulgationem ejusdem Constitutionis concessae fuerint, sive liae quinquennales sint, sive extraordinariae, sive respioientes praesens jnbilaeum; atque\' vult, ut in suo pleuo vigore permaue-ant, tempore pcrdurante in dictis concessionibus sive indultis prae-finito.quot; Similis Declaratio — quam hie inserere lubet — eodem pene tempore data fuit quoad faeultates Illmis ae Revmis Episcopis Pro-vinciae Nostrae ecclesiastieae antea concessas. Est ea tenoris sequentis :

Infrascriptus S. Cgnis de Panda Fide Secretarius Ampl. Tuae significare uon iutermittit quod relatis SSmo Dno Nro quae tuia

literis die 6 vertentis relate ad Constitutionem Jpostolicae Sedis moderationi continebantur, Sauctitas Sua benigniter declarare dig-nata est, se per eamdcra Constitutionem co nullatenus speetasse, ut facultates sive quinquennales sive extraordinarias aut quacumque alia rationc Episeopis eoncessas revocaret: imo adjecit se veile ut praedictae omnes facultates usque ad terminum relativis Rescriptis praefinitum in suo pleno vigore permaneant.

c) Etiamnum, elapso scil. tempore anterioribus concessionibus praefinito, a S. Sede impertiri solere necessariam facultatem absol-vendi a censuris in Constitutione, de qua agimus, etiam speciali modo reservatis. Inter facultates, quibus in praesenti Ordinarius Dioecesis nostrae ex audientia SSmi diei 13 Jan. 1878 ad quinquennium a die praefato supputandum, cum facultate etiam sub-delegandi, instructus fuit, rei istius respectu sub 10° ita legitur: „ absolvendi ab omnibus censuris, etiam speciali modo in Bulla — Apostolicae Sedis moderationi ~ diei 12 Octobris 1869 , Romano Pon-tifici reservatis, excepta absolutione complicis in peccato turpi.quot; — Ut pateat, an et quatenus Confessariis pro nostra üioecesi appro-batis fas sit absolvere ab bujusmodi censuris, adscribere lubet Sta-tutum, quod nuper ab Ordinario loci in Congregatione Pastorum die 29 Aprilis anni 1879 quoad absolutionem a casibus reservatis evulgatum fuit. Statutum istud est tenoris seqnentis :

„ Ut ea, quae absolutionem a casibus reservatis concernunt — qua in re non levis atnbiguitas, foite etiam quaedam enormitas in praesenti existit — comperta magis habeantur, revocatis iis quae jam pridem in Litteris circularibus 11 Junii 1867 n⁰ II, item in Communicandis anni 1873 n⁰ Vil pag. 6 aliter constituta seu in-dulta erant, haec quae sequuntur statuenda ac declaranda duximus, prout hisce statuimus ac declaramus :

1° Parochi caeterique ecclesiarum Rectorcs, nisi forte aliud in casu particulari expressum sit, ex raente nostra — potestate nein-

pe, quam jure proprio aut delegate per praesentes confirmamus aut de novo conferirous — absolvere possunt ab omnibus peecatis et censuris sive Summo Pontifici sive Nobis reservatis, etiam ab haeresi et abortu Nobis specialiter reservatis, ab iis quoque censuris quae in Constit. Pii IX Apostolieae Se dis 12 Octobris 1869 Summo Pontifici speciali rnoio reservantur. Excipitur tamen absolutie complicis in peccato turpi cum caeteris casibus in Bulla Be-ned. XIV Sacramentum Poenitentiae S. Pontifici speciali modo reservatis. Excipiuntur quoque ceusurae ah homine particidariler latae, aut alias (extra casus superius indultos) sive S. Pontifici sive No-bis specialiter reservatae.

3° Pari potestate, quantum ad casus reservatos , instructi censentur Sacerdotes illi, quibus rei istius respectu, Parochorum in-star , generalis quaedam facultas vi litterarum institutionis put ju-risdictionis competit seu asserta est.

3° Pro reliquis vero Sacerdotibus, Sacellanis uerape, Assisten-tibus et aliis, quibus jurisdictio definito magis modo attribui con-suevit, praeter casus a Parochorum potestate exceptos duo alia cau-sarum genera in posterum excepta volumus: nimirum omnes et sin-g\'ulas ceusuras, quae in Const. Pii IX Apostolieae Seclis Summo Pontifici speciali modo reservantur; item decem graviora crimina, quae ad uormam Synodi Dioec. cap. XIII Episcopo reservantur et reservata declarantur.

Porro quod in Synodo Dioec. 1. c. pag. 47 dc casibus Episcopa-libus norainatim edicitur, eos np. intelligendos esse sub limitatio-nibus ibidem litt. a—li appositis, illudipsum praememoratis censuris Pontificiis, sen primo eausarum generi, pari modo applicari volumus. Non tamen intendimus ad censuras illas exteudere aliud in-dultum, quod relate ad casus Episcopates Sacellanis et Assistentibus impertiri solet, absolvendi scilicet ad decem vices a peceatis istis.quot;

d) Quamvis pro absolutione a praedictis excommunicationibus generalis coucessio, absolvendi a casibus et censuris E. Pontifici reservatis, haud sufficiat, nihil tamen vetare, quominus Episcopi, aut alii etiam eonfessarii, quandoque — intercedente scil. gravi causa, adeo ut superior adiri nequeat sine scandalo, aut nota infamiae, vel etiam sine magna difficultate; et ex alia parte urgeat necessi-tas eommunicandi, vel implendi praeceptum annuae confessionis, ant ue diu poeniteus maneat in peccato mortali — a casibus istis,

(dempto tarnen verisimiliter casu compliois in peccato turpi, cfr dicta Art. X circa finem) etiam extra mortis articulum, indirecte absolvant, lian tanien le^e, ut sic absolutus ob temporale impedi-inentum, illo sublato, se c|uatnpiimum sistat superiori aut alteri sacerdoti babenti facultatem a reservatis illis directe absolvendi. Vide Responsa ad Quaestiones anni 1871 p. 151 sub 3°.

Executio praememoratae obligationis regulariter sat facilis est, ubi agitur dc censuris quae sohunmodo in Const. Apostolicae Sedis spe-ciali modo reservantur: non desunt quippe confessarii qui ab iis directe absolvere queunt; poterit etiam a quovis Confessario neces-saria facultas ab Ordiuario peti. Veruai ubi sermo est de excom-municatione quam contraxit sacerdos propter absolutiouem compli-cis in peccato turpi, utpote quae etiam alibi S. Pontifiei speciali modo est reservata, res magis ardua est, nee aliud superest medium , quam ut reus se sistat S. Pontifiei, vel ut ab ipso facultas absolvendi humiliter imploretur pro bujusmodi easu particulari.

Quoad 2^am attendas: a) Excominunicationis vinculum, quo ipso facto innodari dieuntur qui a praedietis casibus sine debita facilitate extra mortis articulum absolvere praesuraunt, E. Pontifiei sm-pliciter reservari; adeoque excommunicatioues sic reservatas, de qui-bus sequenti Titulo verba fiunt, non esse septemdeeim , sed duo-devigenti. b) Per absolutiouem sub praefata poena hie prohibitam intelligi earn, quae non solum impertitur (hoc enim juxta

superius dicta quandoque, etiam extra mortis articulum, licite fieri potest); sed quae, seposito tali periculo, sine debita facultate directe attentatur. e) Hujusmodi absolutionis attentatiouem, ut ea-propter excommunicationis poena contrahatur, scienter ae temere

sumentes:quot; atque adeo censuram istam non incurri ab iis, qui ex metu gravi, aut ignorantia, etiam erassa aut supina, sic egerint. Cfr Dens de Cens. in gen. n. 7—9.

Quantum ad 3^um observa, Statuto illo inculcari quod alibi in jure sancitur de censurarum absolutione in mortis articulo ab co data, qui alioquin facultate caret. „Eos qui (sic legitur cap. 33 de sent, excomm. in 6°) a sententia canonis vel hominis, quum ad ilium, a quo alias de jure fueraut absolvendi, nequeant propter imminentis mortis articulum ant aliud impedimentum legitimum pro absolutionis beneficio habere rccursum, ab alio absolvuntur; si ces-

santé postea periculo vel impedimeuto hujusmodi se illi, a quo his cessantibus absolvi debebant, quam cito commode poterunt, eon-tempserint praesontare, mandatum ipsius super illis, pro quibus excommuuicati fuerant, humiliter recepturi et satisfacturi, prout justitia suadebit; deoernimus, ne sic censurae illudaut ecclesiasti-cae, in eamdem senteutiam recidere ipso jure.quot; Videri hie possunt Responsa anui 1871 p. 150.

,, Excommunicationi latae sententiae Romano Pontifici reservatae (scil. simijliciter seu ordinario modo tantum) subja cere declaramus :

„Docentes vel defendentes sive publico, sive privatim pro-positiones ab Apostolica Sede damnatas sub excommunicatio-nis poena latae sententiae, item docentes vel defendentes tam-quam licitam praxim inquirendi a poenitente nomen compli cis, prouti damnata est a Benedicto XIV in Const. Suprema 7 Julii 1745; Ubi primum i Julii 17-16; Ad eradicanclnm 28 Septembris 1746.quot;

In prima parte hujiis cauouis, a verbo „docentes — senteutiae,quot; tria exiguntur aut supponuntur, ut ex capite illo memorata eeusura eontrahatur. 1° Ut quis ccnsurae capax, quicumque illefuerit, „sive publicequot; v. g. coram numeroso auditorio, „sive privatimquot; puta coram uno aut alio tantum, proposiliones damnatas (etiam imam tau-tum) verbis aut scriptis aliove modo doceat vel defendat. Quaprop-ter si forte aliquis tali propositioni interne solum adhaereat, vel etiam externe faciat, quod in ea prohibetur, ob hujusmodi agendi rationem, etsi graviter culpandam , non censetur poena ista affici: ratio est, quod sic agentes stricto sensu dici nequoant docentes vel

defendentes. Pari de causa etiam illi, qui librum, in quo continen-tur tales propositioucs, legunt, retinent aut imprimunt, poena/«lt;-jus canonis non censentur attiugi. 3quot; Ut propositio, quam docerc aut defcndere quis praesumit, damnata sit al Jpostolica Sede, b. e. a Eom. Pontifice pro tempore existente. Non sufficit igitur dam-natio ab Episcopo prolata; imo nee ea, quae a SS. Congr. Rom. propria auctoritate pronuntiata fuit. Propria aucloritate, inquam: dum enim, uti quandoque contingit, ab iis de raandato S. Ponti-ficis proceditur, nihil deësse videtur, quominns damnatio sic facto Sedi Apostolicae vero sensu attribuatur. Cfr Nouv. Rev. Thiol. ï. IV p. 470. 3° Ut praefata damnatio a Sede Apost. facta sit suh excommiinicationis poena latae sententiae. Itaque si quis propositio-nem a R. Pontifice aliter damuatam (notum quippe et pervulgatum est, plures propositiones doctriuae catholicae plus minus adversas ab Ecclesia variis modis aut notis condemnari solerc) doceret vel defenderet, gravi certe peccato sese commacularet (cfr Respoma p, 195); atf.amen poena hujus canonis non feriretnr.

Haec cum ita sint, id quod S. Ligorio L. VII u. 218 in fine, et cum eo P. Gury in sua ïheol. T. 11 n. 974 generatim tradunt ac docent — nimirum „ docentes aut defendentes etiam disputative propositiones damnatasquot; incurrere excommunicationem Papae reser-vatam— hodiedum in sua generalitate admitti nequit. Praeterea, quum Sedes Apostolica quandoque, non ipsas propositiones, sed librum, in quo continentur, damnet sub excommunicationis poena latae sententiae, quaeri insupcr potest; utrum istiusmodi condem-natio satis ait, ut ipsae etiam propositiones in eo contentae sub praefata censura censeantur damnatae, et consequenter ob illarum doctrinam aut defensionem poena ista vere incurratur? R. Cum auctore operis Acta apud Sanctam Sedem T. VI append. Ill p. 163 seq. „ ejusmodi damnatae propositiones non videntur comprebendi sub Articulo de quo agirnus : namque illae doctrinae et propositiones .... non sunt immediate et directe damnatae sub poena excommunicationis: sed damnati sunt libri sub poena excommunicationis propter eas doctrinas et propositiones.quot; Aliis verbis, non ve-rificatur statutum seu tenor praesentis Aniculi.

N. B. Etsi poena hujus canonis haud incurratur, quoties vel una conditio ex supra enumeratis defecerit; saepe tamen numero ob ejusmodi temeritatem alia contrahetur censura alibi in hac ipsa

Const, lata aut proposita ^ e. g. si quis baptizatus propositionem, ab Ecclesia etiam sine ui Ir. censura tamquam haereticam damna-tam, cnm crroro intellectus et animi pertinacia docere aut defcn-dere praesumeret, eo ipso haereticus foret, et qua talis (caeteris suppositis) non effugeret excommunicationem R. Pontifici speciali inodo rescrvatam. Vide supra Tit. I Art. I. Pari mode, qui pro-positiones ab Apostolica Sede damnatas etc. non docent aut defen-dunt; sed legunt in libris, de quibus Tit. I Art. 11 sermo est,ob talem lectionem (positis ponendis) innodarentur exeommunicatione ibidem inflicta. Et sic iu caeteris.

In altera hujns Articuli parte, a verbo „item etc.quot;, tria quoque snpponuntur, ut ideo excommunicationis poena incurratur. l^u üt quis censurae capax talom iuquirendi praxim doceat vel defendat. Itaque licet complicis inquisitio, qua nempe non mora ejusdem qua-litas (lice enim fieri potest ac debet, in quantum neeessarium est ad confessionis integritatem procurandam), sed nomen sen persona indiscrete petitur, regulariter severe prohibita sit, quemadmodum in Syn. Uioec. Busc. p. 49 cum Bened. XIV edicitur; ilia tamen qua talis praefata poena non plectitur. 2° Ut ejusmodi praxim tanquam licitarti doceat vel defendat. Quare a dicta censura immunis quoque esset, qui v. g. conteuderet, ejusmodi praxim , etsi illieitam, a gravi peccato exeusari posse. 3° Ut tanquam licitam doceat vel defendat iuquirendi praxim, prouti ddmnata est a Benediclo XIV in citatis Constitutionibus. Videndum igitur, quae aut qualis praxis ibidem prohibita sit. Jam vero in Const. Suprema— relato prius, quomodo quidam confessarii in Ecgno Lusitaniae, falsa zeli imagine seducti, perversam ac perniciosam praxim in audiendis Christifideluim con-fessiouibus inducere coepissent : „ ut videlicet; si forte in poeni-tentes incidissent socinm criminis habentes, ab iisdem poenitenti-bus soeium hujusmodi, sen complicis nomen passim inquirerent; atque ad illud revelandum non inducere modo suadendo conaren-tur; sed quod detestabilius est, denuntiata quoque, nisi revelarent, absolutionis saeramentalis negatione, prorsus adigerent atque com-pellerentquot; — praefatus Pontifex sic decernit: „ Notum vobis esse voluraus, memoratam snperius praxim penitns reprobandam esse, eandem a Nobis per praesentes nostras in forma Brevis litteras reprobar! atque damnari tamquam scandalosam et perniciosam, ac tam fatnae proximorum, qnam ipsi etiam Sacramento injuriosam, ten-

dentemque ad sacrosaneti sigilli sacramontalis violationem, atque ab ejusmodi Poenitentiae Sacramenti taotopere proficuo et ueccssario usu abalienantem.quot; In Const. Ubi primum, idem Pontifex, confir-mata priore Constitutione, inter alia haec edixit : „ Statuentes ac decernentes, ut quieumque .... ausus in posterum fuerit docere li-citam esse ejusmodi praxim pront ca in relate nostro JBrevi expo-nitur ac reprobatur; vel scribere aut loqui praesumpserit in cjus-dem damnatae praxis defensioncm, vel ca, quae in dicto Brcvi contra eandem praxim decreta sunt, impugnare aut in alienos sensus te-mere detorquere sen interpretari, incidat ipso facto in excommuiii-cationera , a qua non possit, praeterquam in articulo mortis, ab alio , quacumque etiam dignitate fulgente vel auctoritate sufi\'ulto, nisi a Nobis, vel pro tempore existente llomano Pontifice, absolvi.quot; Tandem in Const. Ad eradicandum idem Pontifex, illorum redarguens opinionem, qui docerent praefatas duas Constitutiones ultra Lusi-taniae regnum baud protendi, ita statuit: „ Decernimus et declara-mus, memoratam praxim in se ipsa et ubique locorum ac temporum Apostolica auctoritate reprobatam atque damnatara esse et censeri debere.quot;— Ex hisce Constitutionibus in aprico est, praxim kqui-rendi a poenitente nomen complicis prout damnata est a Bcned. XIV, cam esse, qua nomen complicis a poenitentibus passim inquiritur, ejus-demque revelatio ab iis sub denuntiata ab solutionis negations exigitur.

Quod cum ita sit, a contrario inde inferre licet, sub 3^a parte Articnli supra relati non comprehendi eos, qui docerent vel defen-derent complicis inquisitionem, non denuntiata absolutiouis nega-tione, in Sacramento Poenitentiae licitam esse; mala certe est ac improbanda baec etiam praxis ; non tarnen ilia est quara Bened. XIV sub poena excommunicationis E. Pontifici reservatae prohibet. Nec eos, qui docerent vel defenderent, praxim inquirendi a poenitente nomen complicis quandoque esse licitam , puta in casu gravis damni, quod solus confessarius avertere possit; vel in casu con-fessarii sollicitantis ad turpia, si forte persona sollicitata ejusdem denuntiationem.non nisi per confessarium snum exequi vellet. Enim-vero, quamvis complicis inquisitio etiam in casibus istis probanda non sit, uti S. Alphonsus de Ligorio L. VI n. 493 et 699 contra alios docet, dici tamen nequit, eum, qui talia tuet;ir, docerc vel defendero praxim prout damnata est a Boned. XIV, Advertendum denique est, quod memoratus Pontifex excommunicationis senten-

tiam in illum tantum proferat, qui praxim supra desoriptam licitam esse docere „ ansus fueritquot;, vel in cjusdem defensionem scribere aut loqui „praesumpserit.quot; Quocirca, quum hac in re a S. D. N. Pio IX nihil novi decerni, sed Constitutiones Beuedictinae mere instaurari videantur, dicendum puto, in praeseuti Const, idem im-plicite supponi, atque adeo a poena addita eximere omnem igno-rantiam, etiam solius poenae, dummodo affectata non fuerit.

„ Violentas manus, suadente diabolo, injicientes in Cle-ricos, vel utriusque sexus Monachos, exceptis quoad reserva-tionem casibus et personis, de quibus jure vel privilegie per-mittitur, ut Episcopus aut alius absolvat.quot;

Hoe Ai\'ticulo continetur ae renovatur celeberrimum clerieorum privilegium, per antonomasiara Canonis appellatum a canone XV Cone. Lat. II, nbi sic statuitur: „si quis suadente diabolo hujus sacrilegii reatum incurrerit, quod in Clerieum vel Monaehum violentas manus injeccrit, anathematis vinculo subjaceat, et nullus Epia^ coporum illum praesumat absolvere (nisi mortis urgente periculo) donec Apostolico \'aspectui praesentetur, et ejus mandatum suscipiat.quot;

Veterem liune canonem tum ER. Pontifiees in posterioribus De-cretis, tum Canonistae ae Tlieologi in suis commentariis ampla ra-tione interpretati sunt (vide inter alios S, Alpii. de Ligorio L. VII n. 364—375. P. Pauwels de cas. res. T. II p. II cap. 3. Theol. Meebl. de cas. reserv. n. 8). Artioulum supra descriptum pari modo iuterpretandum esse, non videtur ambigendum : enimvero, licet SS. D. N. Pius IX bac sua Constit. plures censuras latae sententiae, ipsoque facto incurrendas, aut abrogarit, aut limitarit, aut alias immutarit, nihil tarnen novi constituit circa interpretationem earum quas ex integro sanciendas duxit, prout supra in Prooemium hujus Constitutionis sub 4° adnotatum tuit ; atqni in praesenti Articulo veteris canonis excommunicatio iisdem fere verbis, aut certe substantia tenus ex integro sancitur, ergo etc. Praeterea vel in textu hujus Artieuli non desunt, quae argumentum istnd confirmant: ipsa-met exceptio ibidem appesita „ quoad reservationemquot; excommuni-cationis contractae, satis indicat, hnjus Artieuli interpretationem eamdem esse, quae jam facta reperitur. Cfr Avanzini Comment, p. 87.

Itaque quod ad primam Articuli bujus partem attiuet — qui-nam up. ob violentam mauuum injectionem iu Clericum aut Mo-nachnm excommuuicationis vinculo de jute innodentur — rei illius tractatione Loc loco supersederi potest. Materia ista alibi in prac-lectiouibus Theologicis et Canonicis ex professo expendi consuevit. (de Poenit. n. 337. et Soglia lust. jur. p. Ill § 71).

Quantum ad alteram Articuli partem — sivc limitationem ibidem adjectain quod reservationem praedictae excommunicationis — satis erit casus et personas, „de quibus jure vol privilegio per-mittitur, ut Episcopus aut alius absolvat,quot; hic summarie indicare. Etiam hac de re alibi amplioribus verbis disseri solet. Casus isti sunt numero quiuque, quorum tres priores Clerici aut Monachi percussioni cum caeteris causis E. Pontifici reservatis communes sunt; duo reliqui peccati istius proprii sunt. l^us est, mortis arti-culus. „Ne hac ipsa occasiouc, sic dicitur in Conc. Trid. sess. XIV cap. 7, aliquis pereat, in Ecclesia Dei custoditum semper fuit, ut nulla sit reservatio in articulo mortis: atque adeo omnes sacerdotes quoslibet poenitentes a quibusvis pcccatis et censuris absolverc possunt.quot; (De hoc easu plura videri possunt in Responsis p. 14Ü seq). — 3^US Si Clerici aut Monachi percussio sit occulta. „ Lieeat Episcopis, ita habet Trid. sess. XXIV cap. 6 de ref.. in quibuscumque casibus occultis, etiam Sedi Apostolicae reservatis, delinquentes quoscumque sibi subditos, in Dioeeesi s\\ia per seipsos, aut vicarium, ad id specialiter deputandura, in foro conscientiae gratis absolvere, imposita poenitentia salutari.quot; (De hac re vide plura in clausula finali hujus Constitutionis a V⁰ Firmant tarnen etc). 3^as Si memorata percussio, licet publica, patrata sit ab ira-pubere, sene, paupere, muliere, aut alia persona legitime impe-dita, quominus pro absolutionis beneficio 11. Pontifieem, ejusve Le-gatum, personaliter adeat. Confer de sent. excomm. cap. 13. 39. 58 et alia, ex quibus DD. communi calculo deducunt, hujusmodi personas ab Episcopo per se aut per alium legitime absolvi posse; hac tamen lege, ut sic absoluti (exeeptis pueris) propter inpedi-mentum temporale tantum, illo cessante, sub poena reincidentiae se quamprimnm Sedi Apostolicae sistere teneantur, mandatum ejus humiliter suseepturi. Cfr Ligorio L. VII n. 84—89 et n. 37G. Deus de Poenit. n. 332. Item Theol. Mechl. de cas. reserv, n. 33. et alios. — 4^US Quando Clerici aut Monachi percussio, etsi morta-

liter mala ac publica , prudentum judicio inodica et levis reputa-tur comparatione facta cum enormi aut gravi ejusmodi percussione, „ De his absolvendis (sic legitur in cap. Ptrvenit 11 de sent, excomm.) qui clericis nou enormem, sed modicam et levem injuriam irroga-runt, tuac frateruitatis arbitrio duximus committendum.quot; Potest igi-tur Episcopus per se aut per alium ctiam tali in casu absolutio-nem impertiri. Cfr Ligorio L. VII u. 376—379 ; item Dens Poe-nit. n. 337 in fine. — Tandem 5^US, licet etiam Clerici aut Monachi percussio fuisset gravis et publica, non tamen enormis censetur (cfr Ligorio I. c. n. 379), potcrit ea juxta cap. Quoniam 9 de vita et lion, cler. regulariter ab Episcopo per se aut per alium absolvi, ubi agi-tur de personis collegialiter viventibus. „ Indulgemus etiam (sic di-citur ibidem) ut si quisquam eorum, qui simul viviint, pro ma-nus injectione in socinm a comimmione metuerit fieri alienus, re-conciliandi et poenitentiam imponendi potestatem plenariam habea-tis, nisi forte alrocitas facti poenam graviorem exspectet.quot;

Nota. An et quatenus Praelati regulares jure aut privilegio ab-solvere queant subditos suos a praefata excommunicatione, videsis penes S. Alph. de Ligorio L. VII n. 107.

„ Duellum perpetrantes, aut simpliciter ad illud provocan-te?, vel ipsum acceptantes, et quoslibet complices, vel qua-lemcumque operam aut fevorem praebentes, nee non de in-dustria speotantes, illudque permittentes, vel quantum in illis est, non prohibentes, cujuscumque dignitatis sint^ etiam regalis vel imperialis.quot;

Quid sit duellum et quotuplex distinguatur; — in quo consis-tat ejusdem raalitia ; — quot et quae poenae buic crimini gene-ratim annexae sint; — haec et alia id genus plura in tractatu de jur. et just. n. 133. 133 traduntur et exponuntnr. Hoc loco de poena excommunicationis solum agitur. Et quaeritur; quinam ad tramites praefati Articuli ob ejusmodi enormitatem excommunica-tione 1\'ontifici reservata perstringantur ? Poenam banc— jam du-dum quasi per gradus indnctam cfr Giraldi Èxpos. Jur. Pont. p. 1068 seq.— incurrunt: l^u „Duellum perpetrantes, aut simplici-

ter ad ilhid provocantes, vel ipsum acceptantes.quot; Vox duellum in sua latitndine coinplectitur quodcuLiquc duelli genus, etiam simplex sen non solemne, dummodo vemin ac proprie dictum duellum fuerit. Nee opus quidem est, ut hujusmodi certamen re et opera eommittatur; nam, pront sequentibus verbis edoeemur, poe-nae hujns canonis subjacent non solum perjietrantes, ioA et acceptantes, quiu sell, pugna subsequatnr; inio et provocantes, quin vel rei propositae acceptio ab altera parte accedat.

2° „ Qnilibet complices, vel qualemcumque operam aut favorem praebentcs.quot; Verbis istis designantur: a) Duellantium patrini ant testes, caeterique criminis socii. b) Eorumdem adjutores ae l\'auto-res, operam sen adjumentum materiale, aut favorem seu commo-dnm qnodvis pro tutiori et f\'aciliori sceleris executione praeben-tes, eft\'eetu etiam non secnto, „ si per ipsos non stetit, ne pugna se-quatnrquot;, uti ait Greg. XIII in Const. Ad tollendum. Censura de qua agimus, ex communi doctrina duellantes eorumqne adjutores aut fautores aeque principaliter afficit: et hoe quidem motivo non-nulli arbitrantur, eamdem a coopcrantibns incurri, licet illorum opera ant favor in ipsum duellum vere et efficaciter nou influat. Hoe tarnen cum aliis fundate negari potest; defieiente quippe vero influxu, deficit et vera cooperatio. Praesenti in casn haud improbabilitsr applicari poterit, quod Salnianticenscs de Cens. cap. I n. 147 liac ce re nniversim docent; „ minime incurrere censurnm latam contra mandantes aut consulentes, qui solum simplex mandatum aut consilium dedit ei, qui erat jam determinatus opns esequi, nee ullo modo anxit ejus voluntatem.quot; Vide etiam Bonacina de Cens. in pari. Disp. II q. lil p. 48 n. 28; item Ligorio L. VII n. 38. 39.

3^U „ De industria spectantesquot;, h. e. qui sua praesentia et visione ipsos duellantes ad pugnam excitare censentur. Illi enim qui a longe aut secreto solnm spectant, vel obiler et easu transcuntes ex cu-riositate respicinnt, et alii hujusmodi, spcctatione sua ad ineuiidam vel aeuendara pugnam nihil conferentes, praefata poena non attin-guutur. Lnc. Ferraris V. Duellum art. II n. 9. 10; item Ligorio L. VII n. 230.

4° „ Permittentes, vel quantum in illis est, non prohibentes, cujuscumque dignitatis sint, etiam regalis vel imperialis.quot; Horum denominatione, pront ex Const. Clem. VIII Hlins vices § 5 colli-gere est, non infelliguntur quivis permittentes vel non prohibentes.

sed locorum Domini, Magiatratus , Praesides, Locumteneutes, Duces militum ct Capitanei, verbo: personae auctoritate publica gaudeu-tes, quae duellum culpabiliter permittunt, vel pro officio, quantum in illis est, nou prohibeiit. Cfr Bonacina I.e. n. 34. 35; item Luc. Ferr. 1. c. n. 11.

In citata Const. Clem. VIIl post verba : „ permittentes, vel, quantum iu illis est, non prohibentesquot;, immediate sequitur: „ aut post commissum crimen veniam et impunitatem concedentesquot;; quia vero verba ista in Const. Pii IX omissa sunt, ob hujusmodi concessiouem non videntur amplius excommunicatione fcriri. — Quantum ad elau-sulam in posteriori Const, additam: „ cujuscumque dignitatis sint, etiam regalis vel imperialisquot;: ea quidem duplici de causa adjecta videtur. Primo ob errorem grassantem nuper in amp;yllaho pp. LIV solemniter proscriptam : ne scilicet Eeges et Principes specioso dignitatis suae titiilo,aut alio quaesito colore, ab Ecclesiae jurisdictio-ne, atque adeo a censura ista, se exemptos declarent. Secundo quod tales personae multorum jutlieio in rebus odiosls ac poenalibus non comprehendantur, uisi exprimantur; sive, ut vulgo dicitur, specifica mentionc diguae sint. Cfr Luc. Ferr. V. Moniales art. Ill n. 53.

Nota. De excommunicatione non tarnen raservata, qua ex De-creto Cone. ïrid. sess. XXV cap. 19 de ref. percelluntur duellan-tcs, et reliqui ibidem recensiti, dicetur infra Tit. IV in fine. Quum vero casus isti , quantum ad excommunicationis sententiam, sub praedicto Articulo contineantur, poena haee Tridentina iu pocnam liujus Articuli quasi conversa haberi potest, uti scribit Avauzini in suis Commentariis p. 133.

„Nomen dantes sectae Massonicae, aut Carhonanae, aut aliis ejusdem generis sectis, quae contra Ecclesiam vel legi-timas potestates seu palam, sen clandestine macliinantur; nec non iisdem sectis favorem qualemcumque praestantes, earumve occultos coripliaeos ac duces non denunciantes, donee non denunciaverint.quot;

Probe notum est, luijus Articuli respectu jam pridem a Sede Apost. nonnulla constituta ae sancita fuisse , quae in antecessum

indicare juvat, ut ejusdem materia magis comperta habeatur. Primum Clemens pp. XII animo volveus gravissimu damna, quae ex hujus-modi societatibus seu conventiculis nedum temporalis Reipublicae tran quillitati, verum etiam spirituali animarum saluti inferuntur, in Const. In eminenti anni 1738 omnibus et singulis Christifidelibus sub poena excommunicationis latae sententiae Pontilici reservatae prohibuit: „ ne quis sub quovis praotextn aut quaesito colore au-deat vel praemmat .... soeietates dé liberi muratori seu des francs maC/ons, aut alias nuncupatas inire, vel propagare, confovere, ac in suis aedibus vel domibus sen alibi receptare, atque occnltare, iis adscribi, aggregari, aut interesse, vel potestatem seu commo-ditatem faeere ut alicubi couvocentur, iisdem aliquid ministrare, sive alias consilium, auxilium vel favorem palam aut in occulto, directe vel indirecte, per se vel alios quoquomodo praestare, nee nou alios hortari, inducere, provocare, aut suadere ut hujusmodi societatibus adscribantur, annumerentur, seu intersint, vel ipsas quo-modolibet juvent ac foveantquot;. — Hanc ipsam Constitutionem, quia np. percrebuerat excommunicationis poenam in ea latam evanuisse , ejusdem successor Bened. XIV anno 1751 in Bulla, cujus initinm Providas „in omnibus et per omniaquot; confirmavit, additis rationibus seu causis, quae turn Ipsum tum Praedecessorcm suum moverunt in prohibitione ac condemnatione praedictae sectae. Inter causas istas numero sex „ una est, quod in hujusmodi societatibus et conventiculis cujuscumque religionis ac sectae homines invicem socian-

est jusjurandum quo se hujusmodi secreto inviolabiliter servando astringunt.quot; — Id quod a meinoratis Pontificibns de Sectae Masse,-nicae sociis. ejnsdemque fautoribus quibuscumque expresse statutum erat, hoc ipsum anno 1821 Pius VII in Const. Ecclesiam a Jesu Christo iisdein prope verbis extendit ad omnes et singulos Christi-fideles, qui Carbonariorum societati nomen dare aut favorem qua-lemcnmque praestare auderent vel praesumerent. Ut autem malum istud, omneque erroris periculum efficacius arcerentur, duo parti-culatim superaddidit. ünum continet praeceptmn omnibus, sub poena etiam excommunicationis R. Pontifici reservatae, impositum; „ut teneantur dennnciare Episcopis vol caeteris ad quos spectat, eos omnes, quos noverint huic societati nomen dedisse, vel aliquo

ex iis criminibus quae coramemorata sunt, se iuquinasse.quot; Alterum concernit corumdem Carboaariorum libros ao statuta; qua de re sin decernit: „ damuamus et proscribimus omnes Carhonariorum, ut aiunt, catechismos et libros, quibus a Carbonariis describuntur quae in eorum conventibus geri solent, eorum etiam statuta, codices, ac libros omnes ad eorum defensionem exaratos, sive typis editos sive manuscriptos, et quibuscnmque fidelibus sub eadem poena majoris excommunicationis , eodem modo reservatae, prohibemus memoratos libros vel eorum aliquem legere ant retinere, ac mandamus, ut illos vel locorum Ordinariis vel aliis, ad quos eosdcm recipiendi jus pertinet, omnino tradant.quot;

Demum Leo XII apprime iutelligens clandestinarum sectarum iusolentiam in dies crescere, et „ cuncta (uti ait) quae ad legitimes Principatus labefactandos, et Ecclesiam funditus delendam spcctant, ab iis proficiseiquot;, in Const. Quo r/raviora die 13 Martii 1835, prae-insertis Constitulionibus Clem. XII, Eened. XIV et Pii VII, omnes ejwsmodi occultas sectas uno ictu percussit, „ De consilio Venera-bilium Fratrum Nostrorum S. E. E. Cardinalium (sic dicitur ibidem), et etiam motu proprio , et certa scientia ac matura deliberatione nostra, societates occultas omnes, tam quae nunc sunt, tam quae fortasse dcinceps erumpent, et quae ea sibi adversus Ecclesiam et supremas civiles potestates proponunt quae superius commemora-vimus, qnocumque tandem nomine appellentur, Nos perpetuo prohibemus sub eisdem poenis, quae continentur praedecessorum nostrorum litteris in bac nostra Constitutione jam allatis, quas expresse confirmamus. Quocirca omnibus et singulis Christifidelibus cujus-cumque status, gradus, conditionis, ordinis, dignitatis, ac praeemi-neutiae, sive laicis sive clericis tam saecularibus quam regularibus, etiam specifica et individu;, mentione et expressione dignis, districte et in virtute sanctae obedientiae praecipimus etc.quot; (sequuntur eadem quae in aliis memoratis Constitutionibus sancita erant).

Postremo ipsemet Pius IX in Allocutione 35 Sept. 1865 ,relatis praevie quae hac de re a Praedecessoribns suis constituta erant, in hiinc modiun pergit: „ attamen impensa haec Apostolicae Sedis studia baud ilium habuerunt exitnm qui fuisset exspectandus. Neque enim domita, et cohibita est Massonica haec, de qua loquimur, seota ; verum ita longe lateque diffusa, ut difficillimo hoc tempore ubicumque gentium impune se jactet atque audacius efferatur......

Quid enim sibi vult üla hominum cooperatio cujuscumque religionis el Jidei sint? Quid ilia sibi voluut claudestina convcnticula, quid sevcrissimum jusjuranduvi ab iis prolatum, qui huic sectae initian-tur, nunquam se quidquam patefacturos, quod pertiuere ad illam possit? Quo tandem speetat iiiaudita poenarum atrocitas, quibus se devovent, si forte a juramenti fide desciscant? Impia certe qui-dcm ac uefaria ca societas sit oportet, quae diera lucemque tau-topere reformidat; qui euim male agit, ut scripsit Apostolus, odit lucem. Jamvoro quam longe dissimiles ab hae diceudae sunt piae fidelium societates, quae in eatholica Ecclesia floreseunt! Nihil in cis retrusum atque abditum; patent omnibus leges quibus reguii\' tur, patent quae juxta Evangelii doctrinam exercentur opera cari-tatis ......

Praedecessorum nostrorum Constitutiones confirmantes, massoni-cam illam , aliasque ejusdem generis societates quae specietenus diver-sae in dies coalescmit, quaeque contra Ecclesiam vel legilimas potes-tales seu palam seu clandestine macliinentur, auctoritate nostra Apos-tolica reprobamns et condemnamus, atque ab omnibus CLristifide-libus cujuscumque conditionis, gradus ac dignitatis, et ubicuraque terrarum sint, tanquam per Nos proscriptas et reprobatas haberi volumus sub iisdem poem\'s, quae in memoratis Praedecessorum nostrorum Constitutionibus contincntur.quot;

Superius dicta viam demonstrant, qua in declaratione sive inter-pretatione praescntis Articuli incedendum sit. Videlicet

In prima ejusdem parte, a verbo „Nomen — machinanturquot;, excommunicationis gladio feriuntur omnes et singuli Christifideles, ctiam special! mentione digni, qui quovis praetextu vel quaesito colore audeut aut praesumunt nomen dare a) „ Sectae Massonicaequot;, a Clem. XII jam pridem damnatae, b) „aut Carbonariaequot;, a Pio VII speciatim prohibitae, c) „aut aliis ejusdem generis sectisquot;, scil. occultis, tam quae nunc sunt, tam quae fortasse deinccps erum-pent, uti constat ex Const. Leon. XII. „ Ex eo (ita scribit auctor operis Acta S. Sedis T. I p. 393) ejusmodi societates jam damnatae intelliguntur, quia occullae sectae sunl, id est, societates spu-riae et adulterinae, quae ex praeposteris theoreticis principiis in subversionem publici ordinis, occultis subdolisqne mediis, in sinn societatis, organicam subsistentiam sibi comparant.quot; Additur in tcxtu interposito commate : „ quae contra Ecclesiam vel legitimas

potestates seu palam, seu clandestine machinanturquot;; quibus verbis, ex Allocutione Pii IX desumptis, seotarum, de quibus h;c agitur, determinatur scopus, quem sibi proponere debent, simul el; modus iudicatur, quo ad fmern istum machinentur satis est. Quam-vis sectae hoe Articulo perstrictae in ratione indolis seu naturae vulgo dicantur occultae-, in modo tamen operandi idem est, sive palam sive clandestine contra Ecolesiam vel legitimas potestates machinantur. Ad quaestionem sibi propositara : „ an habendi sint ut vetiti coetus illi, qui profitentur, se nihil moliri contra Eeligioncm vel civilem Rempublicam, et nihilorainus occultum ineunt foedus juramento firmatum?quot; Kesp. S. Poenit. 31 Aug. 1850: „Coetus illos in Bullis Pontificiis comprehendi.quot; (cfr Gury Ï. 11 n. 976 quaer. 2°). Quin jam ante, die 5 Aug. 1846, a Congr. S. Off. de-cretum erat latum quod sic se habet: „ Societates occultae, de quibus in Pontificiis Constitutionibus sermo est, eae omnes intellignn-tur quae adversus Ecclesiam vel Guberuium sibi aliquid proponunt, exigant vel nou exigant a suis asseclis juramentum de sccreto ser-vaudo.quot; (Vide Revue catholique anni 1866 p. 193). Patet igitur, sub verbis supra relatis comprehendi omnes societates occultas, quae contra Ecclesiam vel legitimas potestates aliquid sibi proponunt, seu quovis modo machinantur; esto etiam , quod hostilem hujus-rnodi animum dissimulent aut negent; imo et juramentum de se-creto servando a suis asseclis non exigant. Unde et S. Congr. Ü. Inq., inhacrens alias decisis, in Decreto 12 Jan. 1870 in terminis declaravit; „ Societatcm Americanam seu Hibernicam , Fenianorum appellatam, comprehendi inter societates vetitas ac damnatas in Constitutionibus Summorum Pontificum et praesertim in nuperri-tua... . Sauctitatis Suae edita quarto Idus Octobris 1869 inc. ^bos-tolicae Sedis.quot; (cfr Avanziui in Comment, p. 24.)

In secunda parte, a verbo „nee nonquot;, pari poena plectuntur „ iisdem sectis favorem qualemcumque praestantes.quot; Qui et quales illi sint, ex memoratis Constitutionibus sponte sua dimanat. Terminus qualemcumque in sua amplitudine complectitur omnes favendi modos in Bulla Clem. XII singillatim enumeratos. Advertas tameu ex parte fautorum idem supponi, quod superius juxta formam an-teriorum Constitutionum quoad nomen dantes indicatnm fuit: nimi-rum cjusmodi favorem scienter ac temere praestandum esse, ut ea-propter excommunicatio incurratur. In allegatis documentis continuo

dicitur: „ ne quis audeat vel praesumatquot; talia facere: itaque, nisi Coiistitutionem Pianam ultra modum protendere velimus — quod sane a fine ejus alienum esset — procnldubio tenendum est, in praesenti Artieulo tacite supponi, quod ibidem expresse additur.

Quantum ad tertiam partem, a verbo „ earumvequot;, quivis prima fronte perspiciet, poenam in non denunciantes olim statutara, hoe Art. maximopere restrictam esse. Antehae sub excoramunicatioiie Pontifiei reservata praeeeptuin erat: „ ut teneantur denunciare E-piscopis, vel eaeteris ad quos speetat, eos omnes, quos noverint his socictatibus nomen dedisse, vel aliquo ex iis eriminibus ,.. se inquinassequot; (efr Const. Leon. XII); nunc vero hujusmodi eensura in eos solum profertur, qui „ occultos coryphaeos ae dueesquot; non denunciant; addita etiam clausula: „donec non denuneiaverintquot;; quibus quidem verbis significari videtur, excommunicationem ideo contractam , facta denunciatione, sine alia absolutioue eessare, aut certe R. Pontifiei non amplius reservari. Vide Reiff. L. V Tit. 39 n. 341; Avanzini Comment, p, 89; item Nouv. Rev. T/uiol. T. VIII p. 612.

Quamvis poena in non denunciantes antea lata hodiedum valde limitata sit; nihil tamen in hac ipsa Const, immutatum fuit quoad legis obligationcm in ratione culpae (efr dicta in Prooem. sub I⁰;. Quaeri ideo potest: 1° Cni et a quibus praefati coryphaei ac duces, caeterique illarum sectarum asseclae aut fautorcs de jure de-nunciandi sint? — 3^U Quid de hac denunciandi obligatione practice judicandum sit?— 3° Quid similiter censendum sit de illis , qui spreta Ecclesiae lege damnatis hujusmodi sectis nomen dare, vel favorem praestare non metuunt? Ad l^um Generatim responderi potest, quod in recenti Instruct. S. Officii de die 1 Feb. 1871 de co-ryphaeorum ac ducum denunciatione speciatim edicitur: „ Obscurum minime esse potest, a quibus (illorum denunciationes) faciendac si.it. Generale quippe est praeceptum omnibus fidelibus injunetum. Old vero sint facieadae, manifestum quoque est: nimirum ei, qui pro pastoral! officio vigilare ac cavere debet, ne oves sibi concrcditae in lupos incurrant, neve peste inficiantur; cujusmodi est, quicuin-que episcopale vel qiiasi-episcopale munus in Missionibus gerit.quot; — Quoad 3^um illud in primis certum est, quemadmodum S. Pcenit. die 8 Nov. 1831 Card. Archiep. Neapol. rescripsit; „ Obligationem in Const. (Pii VII) impositam de Carbonariis denunciandis, cadem

ratione esse interpretandam, qua leges ecclesiastieae, quibus hae-retieorum deuuuciatio praecipitur.quot; (Vide Seavini Theol. mor. T. 111 p. 488 edit. an. 1847). Ambigi itaque nequit, quin in locis, ubi viget lex denuueiaudi oeeultos haereticos, etiam sectariorum isto-rum deminciatio vere obliget. (xVvanziui Comment, p. 88j. Quia vero in nostris rcrum adjnnctis ob libertatem eultus omnibus assertam haereticorum errores impuae grassantur, atqne ideo ipsornm deminciatio, lege Ecclesiae imposita, haud obligare videtur, sienti ipsemet Lnc. Ferraris V. Denunciatio n. 18 cum Navarro, Bonacina et aliis de simili rcrum eventu docet, quibus inter recentiores ad-stipulatur Seavini dn Title cap. V Art. II q. 6^a, „ catholici, ita ait Luc. Perr. 1. c., non tenentur dcnunciare haereticos in illis locis, in quibus haeretici sunt permixti cum catholicis, id scientibus Inquisitoribus et Episcopis, cum nemo obligetur ad opus inutile.quot; Et Seavini 1. c. ita scribit: „ non urget denunciandi obligatio , quando nulla omnino est spes punitionis; nam ad opus inutile nemo

Quia, inquam, haereticorum denunciatio ob praefatam rationem heie non obligat, pari de causa cum scriptoribus Mélang. Théol. T. V p. COS statui potest, etiam Sectariorum istorum denunciationem in nostris tractibus omitti posse, dummodo iws naturae aWwA non cipiat. Nam, ut vere dieit cl. Avauzini 1. c., „ etiamsi lex eccle-siastica denunciandi eessavisset, maneret obligatio ex jure naturali dcrivans, quod jus naturale gravibus occurrentibus adjunctis, ut quando agitur de gravi damno evitando, graviter potest obligare.quot; Unde et ipsi SS. Pontifices, dum quandoque, puta tempore jubilaei, ejusmodi denunciandi obligationem universim donant scu remittunt, adjiccre solent limitationem: „ cxceptis casibuï, in quibus ad evi-tanda majora et graviora damna denunciatio omnino neeessaria vi-deatur.quot;— Ad 3^luin Quousi modo in nostris rcrum adjunctis sectariorum illorum denunciatio regulariter omitti queat, uullo tamen pacto a culpa et censura excusari possuut, qui sprctis Ecclesiae le-gibus (aliud quippe dicendum videtur de iis qui ignoranter seu bona fide sic agunt, vide Gury T. 11 n. 975 nota 2») damnatis hujusmodi sectis nomen dare, aut qualemcumque favorem praestare audent vel praesumuut. Nee quidquam refert, uti quandoque objicitur, quod hujusmodi occultae societates lege eivili permittantur aut toleren-tur. Siquidem in eeleberrima Encycliea Quanta cur a 8 Dee. 1864

ipsemct Pius IX inter alias proscripsit propositionem sequentem: „ t\'onstitutiones Apostolicas, quibus damuautur clandestinae aocie-tatcs, sivc in eis exigatur, sive nou exigatur juramentum de se-creto servando, earumque asseclae et fautores auathemate mulctan-tur, nullam habere vim in illis orbis regiouibus ubi cjusmodi aggre-gationes tolerantur a civili gubernio.quot; Nullius quoque inomenti est alia istius generis difficultas, quae ex defectn promulgatiouis quan-doque obtenditur. Communis quippe et probabilior sententia est: promulgationem Constitutiouum ecelesiasticarum solcmniter Romae faetam satis esse, ut omnes ubivis gentium Christiani ad eas ser-vandas absque ulla nova promulgatioue obstringantur. Cfr Soglia p. I § 2\'i; Ligorio L. I n. 96; item Bened. XIV de Syn. üioec. L. XIII cap. 4 n. 3. Dein quod ad casum, de quo agiraus, speciatim speetat, S. C. Inquisit., approbante Greg. XVI, die 37 Junii 1838 expresse deolaravit: Constitutiones Pontifioias contra liberos murato-res editas in Hollaudia obiigare , licet ibidem promulgata nou es-sent. Vide Soglia 1. c. — Postrcmo, quod ad sectariorum illorum absolutioncm attinet, illud insuper cum Avanzini Comment, p. 89, Mél. Théol. T. V p. 606 et aliis animadverti hie potest, ejustnodi personas, etiam poeuitentes, absolvi non posse nisi adhibitis con-suetis conditionibus; „ ut a respectiva secta omnino se separent eamque abjurent, libros, manuscripta , ac signa sectam respicien-tia, si quae retineant, in manus confessarii tradant, ad Ordinarium quamprimum caute transmittenda, aut saltern, si justae gravesque causae id postulent, comburenda, injuncta pro modo culparum gravi poenitentia salutari, cum frequentia Sacramentalis Confessionis, aliisque injunctis de jure injungendis.quot; Plura Luc spectantia vide penes Van Egeren, Nolationes, fase. 13 p. 70 n. 67—71, ubi casus de moribuudo libero muratore speciatim expenditur.

„ Immunitatem asyli ecclesiastici, ausu temerario , violare jubentes aut violantes.quot;

Quae sit asyli ecclesiastic! natura et origo ; — quibus locis de jure competat; — quae personae privilegie isto perfruantur vel ab eo excludantur ; — quot et quibus modis violari possit; — quot ct quae poenae contra ejusdem violatores in jure statutae sint;

— haec et alia localem immunitatem respicientia in Prael. jur. can. (Soglia p. Ill § 133) cx professo traduntur. Hoc igituv locc satis erit indicare discriraen , quod censurarnm respectu per prae-sentem Constitutionem inductum fuit. Nuper oranes ct singuli immuiiitatis asyli eoclesiastici violatores, quo etiam mode crimen istud admitteretnr , ipso facto incurrebant excomraunicationem E. Pontifici reserratam. Ciï Soglia 1. c. a verbo contra etc., item Eeiffenstnel L. Ill Tit. 49 n. 314. Ad tramitem novae Constitutionis iinjusmodi censurae illi tantum subjacere declarantur, qui praedic-tam immunitatem, ausu temcrario, violare jubent, aut ipsimet vio-lant. Advertendum praeterea est, qucmadmodum in Instruct. S. Ofiic. 1 Feb. 1871 expresse dicitur, „verba ausu temerario utrumque membrum complecti. Ex quo intelligas, eum tantum excommuni-cationem incurrere, qui ab aliis minime coactus, prudens ac sciens immunitatem asyli ecclesiastici aut violare jubet, aut exequendo violat.quot; Ex quo deuique cum Mariano a Novana (app. ad comp. ïheol. Thomae ex Charmes p. 654) concludere licet: „ milites qui ad banc violationem a suis ducibus coguntur; imo ipsi duces, ac officiales etiam civiles, qui non sponte, sed contra voluntatem, ct a propriis superioribus coacti, ecclesiastici asyli violationem exequi mandant, excommunicationem banc minime incurrere.quot; Culpa sane non vacant qui, seclusa causa excusante, immunitatem asyli ecclesiastici qnovis modo violant, sen quid corum agunt, quae de jure privilegio isti adversantur ; verum ut ideo bodiedum excommuni-cationis poena contrahatur, duo copulative concurrere debent: èt ausus tcmerarius , èt una ex memoratis actionibus. Ubi alterutrum deficit, censura non iucurritur. Cfr Avanzini Comment, p. 90.

„ Violantes clausuram Monialium, cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis fuerint, in earum monasteria absque legitinia licentia ingrediendo ; pariterque eos introdu-centes vel admittentes, itemque Moniales ab ilia exeuntes extra casus ac formarn a S. Pio V in Constit. JDecori praescriptam.quot;

Quae hoc Articulo de violatlone clausurae Monialium dccernnn-tur — sit hoc a principio dictum — respiciunt Moniales strictc

dictas , quibus np. vota solemnia uuncupaiitibus clausurae lex de jure communi imposita est; non autem caeteras, quae vota simplicia tantum babentes quandoque vel ab Episeopo, aut vi suarum Constitutionum, aut ex special! forto voto clausurae lege astringun-tur. Constat namque turn ex textu hujus Articuli (prior ejusdem pars pene litteraliter desumpta est ox decreto Trid. sess. XXV cap. 5 de Eegul.), turn ex citata Constitutione Pii V, sermonem hïc esse de censnra vel poena, a SS. Canonibus aut Apostolicis Constitu-tionibus sancita ; ejusmodi vero poenis, quantum ad clausurae vio-lationem, baud obstringi Moniales posterioris generis, edocemur ex Decreto S. Cong. EE. et KR. 1 Aug. 1839 quod est tenoris sequen-tis: „ Utrum si non sint solemnia vota, moniales nihilominus te-neantur ad clausuram servandam, quam voto simplici vovent, sub censuris a Trid. Synodo edictis, ubi Rpiscopus clausuram restituerit rquot; Resp. „Negative quoad poenas sacris canonibus et Apostolicis Cou-stitutionibus praescriptas; affirmative relate ad censuras ab Episeopo fortasse impositas.quot; (Cfr Lucidi de visit. SS. Lim. T. II n. 31C).

Jam vero quod ad Moniales stricte dictas attinet, ob violatio-nem earumdem clausurae tres personarum ordines excommunicationi R. Pontifici reservatae subjacere dicuntur in Art. superius relato ;

1° Omnes et singuli, „ cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis fuerint, in earum monasteria absque legitima li-eentia ingrediendo.quot; Adverte primo, ad incurrendam memoratam poenam baud necesse est, ut hujusmodi ingressns fiat ad malum finem vel ex praetextu privilegiorum , uti nonnulli veterum cano-\' num interpretes arbitrati sunt (cfr Dcns de Poenil. n. 23G). In praesenti Articulo nihil habetur, quod talcm interpretationem exi-gat aut suadeat; illorum igitur sententiam praeferendam censcmus , qui talcm ingressum, etiam sine malo fine et absque praetextu privilegiorum peraetum, sub excommunicatione vetitum esse opinan-tur; tanto magis , quod jam dudum in stylo Curiae sic receptum esse videatur. Vide Luc. Ferraris V. Moniales art. III n. 49 ; Gi-raldi Expos. Jur. Pont. p. 1031; item Daris Prael. Can. T. In. 123. 124. Adverte secundo, nullam quoque limitationem seu ex-ceptionem fieri quoad personas ingredientes; contra generatim ac indefinite dicitur, „cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis fuerint.quot; Itaque si quaedam personae, puta pueri aut amen-tcs, Reges et Reginae, etc. a regula excipi soleant ; illudipsum

aliunde repetendum est, quia np. priores, sicuti culpae sunt inca-paces, ita et poenae; postcriores vcro speciali mentione dignae re-putentur, atqne adco multorum judicio censuris non ligentur, nisi exprimantur. Adverte tertio, satis uon esse, ad hoc ut Monasterii septa ingrecli liceat, veniain obtinuisse superioris regularis; sed opus omuinoesse, ut Episcopi lieeutia aeccdat. Quamvis enim in Cone. Trid. sess. XXV cap. 5 de Keg. disjunctive dicatur „ sine Episcopi vel Superioris licentiaquot;: nihilominus turn Superioris turn Episcopi veniam desiderari, nisi diuturua consuetudo unius Episcopi veniam postulet, plus semel responsum est a S. Cong. Cone. Vide Bened. XTV. de Syn. Dioec. L. XIII cap. 13 n. 33; item Dcvoti Inst. jur. can. ï. I p. 355. Adverte quarto, praefatam licentiam non pro ar-bitrio, sed tantum „in casibus necessariisquot;, uti ait Tridentinum 1. c., coucedendam esse: qualis vero ant quanta liaec necessitas esse debeat, nee Concilium eloquitur, nee SS. Pontifices deterrai-narunt. Hind tamcn cum probatis auctoribus dicendum videtnr; non requiri extremam aut strictissimam nccessitatem, sed sufficere mo-ralem ct gravem, cui per Moniales ipsas sine extraucorum ingressu commode occurri nequeat. Cfr Theol. curs, com,pi. T. XVIII p. 1580. Caeterum, quibus nominatim personis et quousque ingrediendi licentia de jure competat, aut rite dari qneat, paucis eomplectitnr Gnry T. II n. 989 a V. Possunt etc. Plura videsis penes Giraldi Expos. Jur. Font. 1. e.; Luc. F err. V. Moniales Art. Ill n. 74—83; Graisson Man. juris n. 3851 seq. alios.

3° loco exeommunicationi subjacere dicuntur : „ cos (scil. ingre-dientes absque legitiraa licentia) introducentes vel admittentes.quot; Verba haec — quidquid ca de re senserint quidam antiquorum cano-num interpretes, cfr Bonaoina de claus, et poen. q. IV p. VI n. 3 —• in sua generalitate eomprehendere videntur omnes Moniales, tarn inferiorcs qnam superiores inodo faciant quod lege prohibctur. Quaeres igitur: quandonam vero sensu iniroducere vel admittere censean-tur? „Nomine Mouialium (inquit Lucius Ferraris 1. c. n. 59) intro-dueeutium vel admittentiuin in clausuram personas non iiabentes ad id legitimam facultatem veniuut omnes active influentes in talem in-gressum, ut sunt invitantes, consulcutes, approbantes , monstrantes iter, auferentes impedimenta, januam aperientes, eas recipientes, concedentes, et auotoritative seu ratione sui officii permittentes ut intrent.quot;— Quoad hane secundam Articuli partem illud denuo ani-

madvertendum est, ob hujusmodi iutrodiictionem vel admisaionem poenam incurri, etiamsi ipsimet ingredientes, v. g. pueri ob defectum culpae , et alii hujusmodi ob causam extrinsecam , a poena violationis clausnrae eximerentur. Cfr Luc. Ferraris 1. e. n. 58.

3° loco eideui censurae subjacere declarantnr: „ Moniales ab illa (clausura) exeuntes extra casus ac formam a S. Pio V in Const. Decori praescriptam.quot; Qui casus ao forma illa sint, ibidem § 2 in hunc modum determinatur ; „ nisi ex causa magni incendii vel in-firmitatis leprae aut epidemiae, quae tarnen infirmitas praeter alios Ordinum Superiores, quibus cura laonasteriorum incumberet, etiam per Episcopum vel alium loei Ordinarium, etiamsi praedicta mo-nasteria ab Episcoporum et Ordinariorum jurisdictione exempta esse reperiautur, cognita et expresse probata sit, a monasteriis praefatis exire, sed nee in praedictis casibns extra illa, nisi ad necessarium tempus, stare licere.quot; Id quod de „ causa magni incendiiquot; hic statui-tur, pertinet quoque ad aquarum inundationem, liostinm impetum , monasterii ruinam, et similia quae subitam fugam postulant: „Quod non est licitum in lege, necessitas facit licituuiquot;, prout dieitur cap IV de reg. juris. Alterum vero statutum de causa „ leprae aut epidemiaequot;, ad morbos non contagiosos protendi nequit. „ In caeteris casibus, inquit Soglia p. III § 129, etiamsi sermo sit de_gravibus infirmitatibus, quae mcdicorutn sententia intra claustra consuli ne-queunt, absque S. Sedis permissione Moniales ncc ad breve tempus e monasterio egredi possunt.quot; Confer etiam Bened. XIV de S//n. Bioec. L. XIII cap. 13 n. 26; item üevoti Imlit. jur. T. I p. 35 5.

Nota. Tametsi poena linjus canonis, prout ab initio fuit dictum, non incurratur, nisi sermo sit de Monialibus stricte dictis, vota solemnia nuncupantibus; nihilomiuus etiam pro caeteris, quibus ex Statuto Episcopi aut alias clausnrae lex imposita est, actic-nes superius memoratae sub respectu moralitatis seilulo attendendae sunt. Inde nempe colligerc est, quaenam et iis aut earum respectu in ratione clausurae potissimum evitanda sint.

„ Mulieres violantes Eegularium virorum clausuram, et Superiores alios va eas admittentes.quot;

fronte apparet. Primum spectat persouas, quanim iugressio vel ad-missio intra clausuram exoommiinicatione plectitur : hic agitur de solis mulieribus; ibidem sermo est de personis utriusque sexus. Al-tcrum coneernit egressum e monasterio; quamvis enim, regulariter loqnendo, viris quoque regularibus nefas sit ex illo egi-edi absque licentia Superioris sui; ejtistnodi tarnen egressus sub poena exeom-municationis de jure communi non cohibetur. Cfr Ligor. L. V n. 37.— Unam etiam convenientiam inter hunc et superiorem Artieulum in anteeessum animadvertere liceat: nimiruin ex parte Keligiosorum, de quibus hïc agitur, similiter supponi vota solemnia. Sermo quippe est de elausura „ Kegularium virorumquot; : honun autem nomine, sal-tem in rebus odiosis ae poeualibus, non appellantur Congregatio-nes ecclesiastieae eorum, qui emittunt vota simplicia tantum. Cfr Avanzini in Comment, p. 93.

Jam vero, quod ad tenorem canonis supra positi attinet, pro ejusdem declaratione ae notione satis erit indieare, quid hujus rei respectu jam pridem a Sede Apostolica constitutum fuerit. Patebit inde, quae niulieres violanc\'o Regularium virorum clausuram; et qui Superiores aliive eas admittendo excommunicationis poena in eo mulctentur.

Quoad primum delictum S. Pius V in Const. Regularium 28 ün-tobris 1566, et iu altera prioris declaratoria diei 16 Julii 1570 quae incipit Lecet Romanum, omnibus mulieribus cujuscumque status, etiam illis quae sine lacultatnm praetextu proeedunt, sub poena exeommunicationis R, Pontifici reservatae, districte prohibuit, ne Regularium virorum claustra (exceptis quibusdnm easibus ibidem re-eensitis) inyredi audeant aut praesumaut. Cfr Ligorio L. VII n. 330 et alios ibidem citatos. Cum vero subinde plures abusus, seu major ingredieudi admittendique facilitas invaluerat, Bened. XIV in Brevi Regularis 3 Jan. 1743 „omnia et singula indnlta, privilegia, prae-rogativas, facilitates , lieentias , et quocumque alio pacto nuncupatas concessiouesquot; revocavit, abolevit et annullavit, exceptis tantum iis, (|uae in favorem nobilium foeminanim causa fundationis aut dota-tionis ipsius monasterii, vel titnlo propinquitatis cum Domino tem-porali loei, in quo situm est, facta et impertita fuerant, dummodo Antistiti Ordinario constare feeerint, se litteras Apostolicas ad hoe habere, et hoc suo privilegio sola pietatis causa cauteqne ntantur.

suram virorum Eegulai\'ium, prae caeteris attendenda est Constitutie) Greg. XIII Vbi gratiae 13 Junii 1575 , in qua — facta prins rc-vooatione t\'acultatum ingrediendi monasteria Monialium et virorum Eegularium cujuscumque ordinis — § 8 sic decernitur ; „ Abbatissis nee non Abbatibus, Conveutibus, ac aliis Monasteriorum utriusque sexus Suporioribus, et personis quoeumque nomine vocentur, dis-tricte praecipimus sub eadem excommunicationis pocua (Pontifici soil, reservata), nee non privationis dignitatum, beneficiorum, et officiorum suorum, et inhabilitatis ad illa, et alia in posterum ob-tinenda, ue in monasteria, domos, et loca sua, quemquam prae-textu hujusmodi licentiarum et facultatum ingredi faciant, vel per-mittaut.quot; Certum ergo indubitatumque est, quod ad form,-nu snpe-rioris Articuli excommunicationi subjaceant Eegularium Superiores et alii, puta monachi, canonici, fratres, aut aliac monasteriorum. personae quoeumque nomine voeentur, qui mulieres praoter casus in jure permissos (vide supra Breve Bened. XIV) intra elausuram admittunt, seu ingredi faciunt praetextu licentiarum et facultatum , quibus se praeditas esse contendunt. Utrum idem sit, si talia fianv, absque hujusmodi praetextu, in allegata Constitutione non dicitur: attamen a S. Congr. EE. et KR. sic decisum fuisse rcfert Lucius Ferraris in sua Bibliotheea V. Conventns art. Ill n, 7. Ita quoque usu et praxi receptum esse in tribunali S. Pocnitentiariae testatur Eilliucius apud Bonacina de claus, et poen. q. V p. Ill n. 2. — Praeterea quod superius Art. VI sub 2^U adnotatum fuit dc admis-sione puerorum intra clausuram Monialium, etiam hie dicendiim videtur de introductione juniornm pnellarum intra clausuram Eegularium. Cfr Luc. Ferraris V. Conventus Art. Ill n. 18 sq.

In praefatis exhibeutur regulae seu casus, in quibus mulieres ob temerariam ingressionem , et Eegularium Superiores aliivo ob illi-citam earum admissiouem intra septa Monasterii excommunicatio-nem E. Pontifici reservatam de se incurrere censentur. In compcrto quippe est, aliud per accidens— quia up. in casu particulari deest teraeritas ex parte ingredientium, aut alia causa a ccnsura excu-sans forsan intervenit — practice admitti aut statui posse: ot hoc quidem titulo seu motivo ipseract Ligorio L. VII n. 331 praeter personas a Bened. XIV in Brcvi Regularis exceptas, a lege ista eximit foeminas necessarias ad curationem alicujus religiosi (intel-lige cum lieentia Superioris), vel quae fugcrent ad evitandam ue-

cem. Vult insuper outn Elbe) , „ cjuoad modum servandi clausurarn, attendendas esse legitimas consuetudines ac rationabiles, auctoritate Superiorum approbatas: «on autem eas, quae potius abusus, et ^: comiptelae dicendae sunt.quot;

„ Reos simoniae confidentialis in Beneficiis quibuslibet , cujuscumque sint dignitatis.quot;

De natura et divisione Simoniae , quae materiam trium superio-rum Articulorum constituit, alibi in praelect. Theol. et canonicis in extenso disseri solet. Cfr Dens T. IV n. 199—313 ; item Soglia lust. can. p. Ill § 170. Plura ibidem traduntur etiam de variis poenis, quibus Ecclesia improbum istud crimen semper insectata est. Prima et maxima ex iis est excommunicatio latae sententiae E. Pontifici reservata, cui — abrogatis aut immutatis caeteris ca-sibus, quibus antehac poena ista de jure imposita erat— ad tra-mitos praesentis Constitutionis tres simoniacorum ordines seu classes subjacere, ex memoratis Articulis edocemur.

Quantum ad primos, de quibus Art. VIII, notandum est, ibidem tres conditiones copulative requiri aut supponi, ut ideo poena apposita vere contrahatur. Nimirum ex parte subjecd, reatum seu culpam gravem; ob levem quippe culpam poena gravis, qualis est ejusmodi excommunicatio, numquam incurritur. —Ex parte actus, simoniam realem, seu conventiouem expressam aut tacitam , utrim-que saltem inchoative completam , dandi aut recipiendi rem tempo-ralem pro spirituali, et vice versa. — Ex parte objecti, ut talis simonia committatur in rc beneficiali seu „ beneficiis quibuscumque,quot; puta majoribus aut minoribus, duplicibus vel simplicibus, regularibus aut saecularibus, patronatis aut liberis, verbo, quae-cumque ilia fuerint, dummodo naturam vcri ac proprie dicti bene-

ficii reapse habeant. Cfr Soglia p. Ill ^ 81—83. Hisce concurren-tibus propter istiusmodi simoniam excommunicationis vinculo imio-dantur non solum „ reiquot; seu operantes principales , sed eorum quo-que „complices,quot; qui nempe, „ quod illa fiat, mediatores exsli-terint, seu procuraverint,quot; uti dicitur cap. Cum detestabile 3 de Simon. Extrav. comm. Consule etiam Const. Julii 11 Dum tam § 6 ; item Nouv. Rev. Théol. T. IX p, 368.

Quoad secundos, de quibus Art. IX sermo est, animadvertas, ex parte subjecti et ohjecti hïc cadem supponi, quae superiori Ar-ticulo tradita sunt; discrimen vero esse in ratione actus et com-plicitatis. Ibidem agitur dc simonia reali; hie de confidentiali, quae in eo a praecedente discrepat, quod pro beueficio seu re spirituali nou detur stricto seusu res temporalis aut vice versa: sed qnod quis alicui conferat aut resignet beneficium eccicsiasticum, vel -acl illud praesentet aut eligat quemquam, vel etiam electum aut prae-seutatum confirmet aut iustituat cum certa obligatione seu confi-dentia, interposito scilicet expresso aut tacito pacto, ut illudipsum tanquam ex debito sibi aut alteri postea cedat seu resignet, vel ex eo pensiouem seu partem frnctuum persolvat. Cfr Soglia p. III § 170 a V. His tribus etc. Dein— quantum ad complicitatem — in superiori Art. poena multantur èt rei èt complices; hic rei seu principales tantum. Ne qui vero, tanti criminis rei, spccioso dignitatis suae titulo a censura ista exemptos se putarent, expresse ad-ditur : „ cujuscumque sint dignitatis.quot;

Quod ad tertios, de quibus Art. X agitur, attinet, ex supradie-tis jam constat, quinam simoniae realis rei babeudi sint. Viden-dum restat, quando aut quomodo „ ob ingressum in Keligionemquot; hujusmodi simonia vere committatur, adeoque ex capite illo cx-communicatiouis sententia ipso facto infligi censeatur? 1\'utant no-r-nulli, in memorato casu veram simoniam numquam adesse , msi temporale detur vel accipiatur tanquam pretiim status religiosi. „ Ad-vertendum est , inquit Suarez de Statu relig. L. V cap. IX n. 15, aliud esse aliquid in pretium religiosi status conferre; aliud vero esse conferre aliquid ex oceasione, non quidem in pretium , sed vel in eleemosynam, vel ob benevolentiara, vel, quod frequentius est, alimentorum gratia; hoc eiiim posterius non sufficit ad simoniam , sed oportet, ut ratio pretii interveniat.... Atque ita iutelli-gendus est textus in cap. Quoniam de simonia; consuetudo est op-

tima legum interpres, et textus ille expresse loquitur de pretio; hie autem revera pretium non intervenit, sed sustentatio.quot; Alii vero, etsi concedant occasione ingressus aut professionis alimcntorum gratia aut simili titulo extnnseco saepenumero aliquid temporale lici-te dari et acci])i, irao (prudenter tarnen ac caute) exigi posse, puta si monasterium sit egens sive ex propriis redditibus suorum sustentationi non valeat commode prospicere ; — si recipiendns sit infirmus, senex, hebes ingenio, aut similis, ipsi monasterio oneri futurus;— si quaestio sit de alimentatione aut sustentatione tempore uovitiatus tantum ; — si forte ipsum monasterium Indulto Apostolico ad hoc muuitum sit, quale Clem. VIII in gratiam Mo-nialium etiam ditiorum conoessisse legitur; etc. — negant tamen sic universim absque simoniae piaculo fieri posse; ratio illorum haec potissima est, quodsi virorum Regularium monasterium abundet opibus, quibus np. professes suos convenienter sustinere queat; et uihilo sucius pro eorumdem sustentatione aliquid temporale petere aut exigere praesumat, illudipsnm non titulo sustentationis, sed potius hujusmodi praetextu pro ipso ingressu in Keligionem exi-gero aut petere censeatur. Cfr. Sehmalzg. L. V T. Ill n. 193— 301 ; Devoti Inst. can. ï. II p. 318 seq.; Ligorio L. IV n. 91. 92; Gury Theol. mor. ï. I n. 391 et alios. In iiac reruiu incertitu-dine, quantum ad poenam de qua agimus, nihil obstare videtur, quominus pro foro interno priori sententiae adhaereatnus, quem-admodum S. Alphonsus L. VII n. 67 de hujusmodi dubio in casu censurarum generatim resolvit ac docet. Sententiae isti tanto ma-gis inhaerendum esse censemus, quod ipsamet S. C. C. in altero casu, de quo disserunt posterioris sententiae patroni, non veram simoniam sed speciem simoniae et avaritiae solum agnoscat. „ Com-munissima et recepla sententia esse videtur (sic dicitur in Thesauro resolutionum T. Ill p. 157 ed. Rom. an. 1745), qnod vera com-mittatur simonia, quando fit pactio dandi dotem monasterio, sive diviti, sive panperi, tanquam pretium ingressus in religionem, vel professionis. Sed quando fit pactio dandi dotem in causam alimen-torum ingredientis vel profitentis, tunc si monasterium est opulen-tum, pactio redolet speciem simoniae et avaritiae.quot;

gratiis spiritualibus excommunicationis censura plectuntur C\'on-stitutione S Pii V Quam plenum 2 Januarii 1569.quot;

Materia hujus canonis cum ea, de qua mox dictum fuit, intime connectitur: lt;juandoquidem „ quaestum facere ex iudulgeutiis aliis-que gratiis spiritualibusquot; simoniae pravitatem non obscure redoleat. Casus sen turpes abusus, quos S. Pius V in cit. Const. § 1—3 perstringit, ad tria capita reduci possunt. Personae vero.quaeid-circo excommunicatione R. Pontifici reservata plectuntur, sunt om-nes et singuli „ inferiores ab Episcopis.quot; Vide ibidem § 6°.

Pro majori rei claritate tres priores paragraphos praedictae Cou-stitutiouis hisce subjungimus.

abutentes, et facultates a sacris canonibus sibi concessas exceden-tes, litteras suas in eorum eivitatibus et dioecesibus publicarc prae-sumpserunt, quibus inter caetera pericula , deprehenditur , quod cuicumque illas accipienti, certa soluta pecunia, lieitum sit quem voluerit sibi sumere sacerdotem , qui, confessione audita , ipsuui absolvere valeat, non in eis tantum casibus in quibus simplex sa-cerdos absolvere potest, sed etiam in iis, quae solis Episcopis reservata reperiuntur, aliquo praeterea casu admixto , qui ad examen hujus Sanctae Sedis esset oranino referendus.

„ § 2. Ad haec, ipsi, in dispensandis coelestis gratiae donis ni-mium prodigi, iis sic litteras praedictas aceipientibus indulgentias et poenitentiarum injunctarum reraissiones, nulla cum re temporal! conferendas, profusius passim et indiscrete largiuntur, quibus eï aliis licentiis praedictis non pauci fluctuantes et iufirmi, veniae facilitate inducti, ad peccandum procliviores fiunt, quando tot et tau-torum delictorum remissionem certo et vilissimo pretio acquirere possint; et indicem praeterea casuum et indulgentiarum nedibus sacris appendi jusserunt, quibus emptores venari videntur, eum palam significetur solveutibus suprascripta concedi.

„ § 3. Itemque Missae sacrificium et sepulturam tempore inter-dicti, ciborum prohibitorum usum, assumptionem duorum vel plu-rium ut compatrum ad sacrum baptisma, contra üecretum Coucilii Tridentini, praeter eos, qui synodalibus, ut dicunt, coustitutioni-bus adsciseuntur, a simoniae reatu absolutionem Sedi Apostolicae

reservatam impendunt, ropanitionem\'ecclesiaruin et pias causas prac-texeutes, ut honcsta praescriptiouc videantur cupiditatis vitium ob-duxisse.quot;

„ Colligentes eleemosynas majoris protii pro Missis, et ex iis lucrum captantes, faciendo eas celebrari in locis ubi Missarum stipendia minoris pretii esse solent.quot;

Pro intellectu hujus Articuli comraemorare jnvabit, quid antea cum respectu ad banc materiam Bcued. XIV in Litt. Encycl. 30 Juuii 1741 Q.uanta cura § 5 constituerit. „Universis notum facite (sic dicitur 1. c.), quomcumque, qui eleemosynas , seu stipendia majoris pretii pro Missis celebrandis, quemadmodum locorum consue-tudines, vel synodalia statuta exigunt, colligens, Missas, retenta sibi parte earumdem eleemosynarum seu stipendiorum acceptorum, sive ibi sive alibi, ubi pro Missis celebrandis minora stipendia seu eleemosynae tribuuntur, celebrari fecerit, laicum quidem seu sae-cularem praeter alias arbitrio vestro (Episcoporum) irrogandas poe-nas, excommunicationis pocnam; clericum vero, seu quemcumque sacerdotern, poeuam suspensionis ipso facto incurrere; a quibus nullus per alium, quam per Nos, seu Romanum Pontifieem pro tempore existentem, nisi in mortis articulo constitutus, absolvi pos-sit.quot; Cuivis verba haec cum tenore superioris Articuli confcrenti clarum ac pcrspicuum erit, hac ipsa Pii IX Constitutione — ma-nente firma juris dispositioue de non committenda alteri Missarum celebratioue retenta sibi parte stipendii; manentibus etiam poenis Episcoporum arbitrio propterea irrogandis — priscam Bcned. XIV ordinationem quoad ceusuras ipso facto incnrrendas partim esse ex-tensam, partim limitatam. Extensam, quum loco suspensionis in clericos antea latae, in omnes, sive clericos, sive laicos, excom-municationis poena jam statuta sit. Limitatam, seu potius decla-ratam, quandoquidem non dieatur universe : „ qui eleemosynas seu stipendia majoris pretii pro Missis celebrandis.... colligens, retenta sibi parte.....sive ibidem sive alibi .... celebrari fecerit

sed „colligentes eleemosynas majoris pretii pro Missis, et ex iis lucrum captantes, faciendo eas celebrari in locis ubi Missarum stipendia minoris pretii esse solent.quot; Quibus verbis aperte indicari

videtur, quod S. Lig. L. VI n. 332 dub. 3^U, de Const. Beuetl. XIV disserens, dubitanter affirmat, videlicet S. Pontificem illos tantnm excommunicationis poena „damnare voluisse, qui ex industria elee-mosynas colligunt, ut ex eis turpem faciant (juaestum, nempe eol-ligendo stipendia praescripta in uno loco, ct alibi Missas curando celebrari, ubi eleemosynae sunt minoris pretii, quam illic ubi ex-cipiuntur.quot; Ita quoque sentit ac docet cl. Avanzini in suis Commen-tariis Const. Pii IX: „liane censuram, inquitp. 97, incurrunt qui colligunt Missarum stipendia majoris pretii ut lucrum captent faci-endo eas Missas celebrari in locis in quibus minus sit Missarum stipendium.quot; — De materia hujus Articuli plura videsis in Tract. de Sacrif. Missae u. 14; item in Responsis ad Quaest. Confei\'. ïom. I p. 118—123.

„ Omnes qui excommunicatione mulctantur in Constitutie--nibus S. Pii V, Admonet nos, quarto Kalendas Aprilis 1567 , Innocentii IX, Quae ah hac Sede, pridie Nonas Novembris 1591, Clementis VIII, Ad Homani Pontificu curam, 26 Junii 1592 et Alexandri VII, Inter caeteras, nono Kalendas JNo-vembris 1660 alienationem et infeudationem Civitatum et Locorum S. R. E. respicientibus.quot;

In Const. Admonet nos S. Pius V — praemissa enarratione, (juo-modo nonnulli, niinium ambitiosi et dominaudi cupidi, sub variis praetextibus ostendere ac suadere conati sint, magis utile et ex-pediens S. R. E. et Sedi Apostolicae fore, si aliquae civitates, ter-rae, oppida, castra, arces et loca, ad jus et proprietatem ejusdem pertinentia, in feudum , gubernium , vicariatum, ducatum aut quem-vis alium titulum , in perpetuum vel ad tempus concederentur — omnem hujuamodi infeudationem aut alienationem, quin et moli-tiooes, insinuationes et suasiones hunc in finem per se aut per alios quovis praetextu, etiam necessitatis aut evidentis utiütatis , factas, in hunc modum compescuit: „ omues et singulae, tam Com-munitates et Universitates, quam cives et incolae civitatum et io-corum (S. Sedi in temporalibus subjectorum), aliaeque quaecum-que personae, turn ecclesiasticae, tum saecularea, cujusvis dignitatis

et ordinis, .... tractantes , consulentes , aut alias verba facientes de int\'eudationibus aut alienationibus de eivitatibus et locis .... immediate ad Nos et Sedem praefatam spectantibus, et pertinentibiis, etiam devolutis , etiam in feudurri comtnumter et pluries dari so-litis, etiam ex causa permutationis vel sub annuo eensu aut ca-none, aut alias quomodolibet, etiam eontemplatione meritorum erga Sedem praefatam , aut sub praetextn necessitatis vel eviden-tis utilitatis faciendis, seu de postulandis a Nobis et Sede prae-fata quibusvis personis .... in Duces, Vicarios, Gubernatores seu quemvis alium titulum, ad vitam vel in perpetuum vel longum tempus aut etiam Sedis Apostolicae beneplacitum, civitatum et locorum praefatorum , ac propterea de eligendis oratoribus ad Nos ct successores uostros super praemissis vel illorum occasione mit-tcndis, proponentes, tam ipsi quam oratores munus hujusmodi re-cipientes, aut alii quicuraque alienationes hujusmodi Romano Pon-tifici pro tempore existenti, per se vel alium seu alios, insinuantes vel suadentes eoipso senteutiam excommunicationis incurrant, a qua , nisi ab ipso Pontifice, praeterquam in mortis articulo , absolvi ne-queant.quot;

Innocentius IX in cit. Constitutionc Qnne ab hac Saucla Sede, a principio referens integram Const. Pii V, eamque ad exemplum trium Praedecessorum sua auctoritate confirmaus, § 4 ita pergit: „ Declaramus eadem Constitutione prohibitam fuisse, ac prohiberi omnem et quamcumque infeudationem et alienationcm civitatum, terrarum, oppidorum et locorum praedictorum, eidem Sedi tam immediate quam mediate subjectorum, non solum ue fiat, neve at-tentetur post eornm devolutionem, sed etiam antequam devolvan-tur, ac omnem ct quamcumque in perpetuum vel ad tempus pro-rogationcm et extensionem infeudationum, investiturarum ac con-cessionum de dictis eivitatibus, terris, oppidis, locis, nondum fini-tarum, ipsorumque iucorporationem, quoad efi\'ectum impediendae alienationis, prorogationis et extensiouis hujusmodi, non a die eo-rum devolutionis, sed a die ipsius Constitutionis, et etiam antequam ilia devolvantur, ipso jure cum omnibus elausulis et decre-tis in praedicta Constitutione contentis, Camerae et Sedi Apostolicae factam censcri.quot;

Clemens VIII in Const. Ad Romani Pontijicis curam, confirmans quae hac de re a Pio V et Innoc. IX constituta erant; derogaus

insnper moderamini a Greg. XIV iuducto (nimirmn in Const. Pii V non probiberi feudum nondum devolutum, quaudo necessitas aut evidens ct vera Ecclesiae utilitas postulat iterum iufeudari); inter alia declarat; „cum hujusmodi casus absolutae necessitatis, aut verae et evidentis utilitatis facilius meute atque animo concipi et effingi, quam usuvenire possint, multo raagis expedire omnem prorsus alienationum et investitnrarum, prorogation inn ct aliarum concessionum, quomodocumquc ct sub quibnscumquc cansis et prae-textibus attentandi viam oranino praecludere, quam oh rarissimos casus, qui vix umquatn contingere possunt, apertam relinquere.quot;

Tandem Alexander VII in Const. Inter caeierns, commemorans quae a Praedeccssoribus suis quoad praefatum negotium ordinata fuerant, duo speciatim declaravit ac statuit, a) „ Pracfatas Pii V Litteras comprehenderc non solum Principatus, Ducatus, civitates, castra, oppida, terras, arces, dominia ct loca jurisdictionales et jurisdictionalia S. E. E. ac Sedis Apostolicac, in feudum, vicaria-tum vel alium titulum tunc concessas et concessa : ... . venim illas quoque et ilia, quae numquam antca in feudnm vel alio titulo concessa, sed per Camcram et Sedem Apostolicam immediate pos-sessa fuerunt, vel tunc possidebantur.quot; b) Sub Littcris et Deere-tis de non alienandis ct infeudandis civitatibus et locis Sedis Apostolicac, illas quoque civitates ac loca comprehendi, quae posteriori tempore, nominatim anno 1G49 sub Innoc. X, Sedi Apostolicae unita ct ineorporata sunt. (Latius ibidem § 1 et 3.)

„ Religiosos praesumentes clericis aut laicis extra casum necessitatis Sacramentum extremae unctionis aut Eucliaristiae per viaticum ministrare absque ParocM licentia.quot;

In Cone. Viennensi, uti videre est in Clementina 1quot; de privile-giis, relate ad banc faeti speeiem sequeuti modo statutum fuerat: „ Religiosi, qui clericis aut laicis sacramentum unctionis extremae vel Eucliaristiae ministrare, matrimoniave solemnizare, non babita super bis parocbialis presbyteri licentia speciali, .... praesumpse-rint, exeommunicationis incurrant sententiam ipso facto, per Sedem Apostolicam duntaxat absolvendi, quos etiam locorum Ordinarii (postquam de boe eis eonstitcrit) cxcommunicatos faciant publice

denunciare, donee de absolutione ipsorura eis fuerit facta fides.... Religiosis (tarnen) illis, quibus est ab Apostolica Sede coneessum. ut familiaribus suis domestieis, aut pauperibus in hospitalibus suis degentibas, Saeramenta possint eeelesiastica ministrare, nullum ex praemissis volumus quoad hoc praejudieium generari.quot;

Facta hujus Decreti cum superiori Articulo comparatione com-pertum est, materiam illius in praesenti Const, partim esse conser-vatam, partim immutatam, partim terminatam seu declaratam. Con-servalam-. in utroque loco agitur de „ Keligiosisquot;; hac igitur cen-sura ob ejusmodi factum non afficiuntur sacerdotes saeculares, nee Religiosorum novitii; imo nee illi attingi videntur, qui vota simplicia tantum habent, quia horum lustituta in odiosis aut poena-libus neque Eegularia neque Religiosa appellantur. Cfr Avanzini in Comment, p. 101; item Marianna a Novana in app. ad comp. Theol. Thomae ex Charmes p. 657. In utroque supponitur „ praesumptioquot; ex parte agentium; excusat itaque a censura hujus canonis quae-vis ignorantia, etiam solius poenae, dummodo non sit affectata aut conjuncta cum gravi temeritate, uti superius iterato jam dictum est. In utroque subsistit limitatio in Statuto Viennensi expresse addita; quamvis enim in Articulo, de quo agimus, solus casus necessitatis in terminis cxcipiatur, putandum tarnen non est, memoratam limita-tionem idcirco abrogatam aut sublatam esse. Id quod Eeligiosis sub poena excommunicalionis heic prohibctur, intelligitur de illicita ad-ministratione, facta scil. absque Parochi licentia extra casus iisdetn de jure permissos (confer Syn. Dioec. Busc. cap. XXVI al. 3^ia, ubi refcruntur quaedam hue speetantia). In utroque tandem dici-tur, „ clericis aut laicis;quot; hinc sequitur, Religiosos non incidere in hanc censuram administrando reeensita Saeramenta aliis Religiosis, etiam diversi Ordinis: ratio est, quod in materia poenali nou sit facienda extensio ultra propriam verborum significationem, Cfr Bonacina de Cens. in part. D. II q. IX p. V n. 13. — Immutatam ; scilicet quantum ad matrimonii solemnizationem absque parochi licentia. Quum res ilia in praesenti Articulo omittatur, at-tento scopo hujus Constitutionis (de quo actum fuit nota 2quot; in Pro-oemium), dicendnm profecto est, ob hujusmodi illicitam matrimonii solemnizationem excommunicationis sententiam non amplius incurri; manente tarnen suspensiouis poena a Trid. sess. XXIV cap. 1 de ref. matr. infiicta. Vide infra Tit. VI in fine.— Terminatam,

seu declaratam: ibidem sermo est de liccutia speciali; bic simplici-ter dicitur „ absque Parochi licentia.quot; Itaque, qnidquid olim ea de re fuerit, ut Religiosi sic agentes a poena excommunicatioiiis exi-mantur, satis impraeseutiarnm est quaevis Parochi, ejnsdemve su-perioris in eadem materia, puta Episcopi aut Pontificis, licentia, etiam generalis, aut rationabiliter praesumpta; imo et licentia pa-rochiano data suscipiendi Sacramenta a quolibet Eeligioso. Cfr Bo-nacina 1. c. n. 4—6. Ibidem indeterminate dicitur „ Sacramentum.,.. Eucharistiae ministrare;quot; hic additur „per viaticum.quot; Cessat ergo qnaestio olim agitata: utrum sui) excommunicatione reservata com-prehendatur administratio Eucharistiae, non per modum viatici, sed causa devotionis facta? cfr Dens de Poenit. n. 230. Poena ista ho-diedum limitatur ad distributionem viatici. Nihil tarnen iiac ipsa Pii IX Constitione immutatnm fuit quoad actus liceitatem. Hac in re standum est antiqui juris dispositione: quid vero Eeligiosis in hac facti specie liceat vel non liceat , alibi in Tract, de Ench. n. 30 et 65 expendi solet. Consuli etiam potest opusculum cl. van de Burgt de ecclesiis p. I n. 357 sq.

„ Extrahentes absque legitima venia reliquias ex Saoris Coemeteriis sive Gatacumbis Urbis Romae ejusque territorii, eisque auxiliura vel favorem praebentes.

Hoc canone partim innovatur poena, quae primuin de mandato Pauli V a Cardinnli Milleno, Urbis Vicario, in Decreto 24 Au-gnsti 1613, et in altero auni subsequentis, rei illius obtntu lata fuit. In Decretis istis omnes et singuli, cujuscumque conditionis et status, excommunieationi R. Pontifici reservatae subjicinntur, qui reliquias, etiam in modica quantitate, ex coemeteriis, cryptis, vel catacumbis Eomanis extraxcrint; vel extractioni cooperati fuerint, auxilium vel favorem pracstantes; vel qui illius loci, ex quo ex-trahantur, curam habentes, permiserint seu consenserint extractioni; ae tandem qui praefatas reliquias receperint, scicntes extractas fuisse absque Pontificis licentia. (Vide latius Gastro Palao de Cens. Disp. Ill p. XXX n. 22; item Bonacina de Cens. in part. Disp. II q. Ill p. XIII § Ineidens.) Eadem de re Clemens X in Const. Ex commisaae dc die 13 Januarii 1672 in hunc modum statuerat: „ Pro-

vidure volentes, ut Sanctorum Martynim corpora ct reliquiae pie ac decenter et sine turpi quaestu ex hujus almae Urbis Nostras et lo-eoruin vicinorum coemeteriis extrabantur.....praecipimns et mandamus, ut nemo ad extrahendas a coemeteriis praefatis reliquias accodat, nisi ejus rei faeultatem habeat scripto, quod memorati Gasparis Card, moderni, sen ])ro tempore cxistentis in eadem Urbe Vicarii iu spiritualibus Generalis sigillo munituin et illins manu subscriptum sit.quot;

Patet inde, quid in Art. supra posito per verba „absque legi-tiraa veniaquot; intelligatur : videlicet vcuia S. Pontificis aut Viearii Urbis i)i spiritualibus. Patet iusuper, ibidem soliini agi de extrac-tiono reliquiarum Sanctorum Marlyrum, quorum exuviae primorum saeeulorum usu in mcmoratis locis reconditae sunt: ex quo cum cl. Avanzini in Comment, p. 101 coneludere licet, quid si quis vi-sitans Eomanas catacumbas, memoriae aut devotionis causa ex lo-enlis apertis sibi sumeret quaedam ossa aut cineres, de quibus jam constat non esse Martyrum ossa aut cincres, praedictam exeommu-nicationis poenam non incurrat.

Quinam vero in posteriori Articuli membro, tanquam „ auxilium vol lavorem praebentcsquot; , habeudi sint, et qua tales eeusura memorata afficiantur, ex supradictis Tit. I Art. IV sub 4° colligi po-test. Quae ibidem de iis cooperandi inodis enneleata sunt, etiam lüc (mutatis mutandis) pro majori parte applicanda veniunt.

„ Communicantes cum excominunicato nominatim a Papa in crimine criminoso , ei scilicet impendendo auxilium vel favorem.quot;

l)c communicatione cum excommunicatie — qua de re boe et seqnenti Articulo verba fiunt, atque etiam inferius Tit. IV Art. I ct Tit. VI Art. 11 sermo est — lieie sub respectu poenali solum disseritur. An et quatenus, attento jure cum uaturali turn ecclesias-tico, habita praesertim ratione celeberrimi eapitnli .-ld emtanda in Cone. Constant, lati, ct a Mart. V comprobati, istiusinodi commu-nicatio caeteris fidelibus licita aut permissa sit, alibi de Cetis. in specie n. 14 , et in praclect. cauonicis (Soglia p. III § 108) ex proposito perpenditur. 7

Jam vcro quod ad poenas scu censuras attinet, multa ;|uidem in jure reperiuntur constituta, quae a tempore praesentium Litterarum aut abrogata aut limitata sunt. Ad normam cariun ob hujusmodi illieitum consortium in quatuor tantum easibus supra indicatis cen-sura ecclesiastica ipso facto contrahitur: videlicet duobus in easibus boe et sequenti Art. descriptis excommunicatio E. Pontifici reser-vata; uuo in casu, de quo Tit. IV Art. I, excommunicatio uemini reservata; uno etiam in casu, de quo Tit. VI Art. II, interdictum ab ingressu ecclesiae. (Plura hue pertinentia videsis in Nouv. Rev. Thiol. T. IV p. 354—376; item de Cms. in specie n. 14.)

Hisce in antecessum dictis, pro notione Articuli, dc quo agi-mus, tria prae caeteris animadverteiida sunt:

concernit personam, quacum illicito modo communicatur. Dicitur in tcxtu : „cum excommunicato nominatim a Papaquot;. Itaque, quamvis notovius clerici percussor, cujus np. „factum non possit aliqua tergiversatione celari, nee aliquo juris suffragio excusariquot;, iu cap. Ad evitanda nominatim excommunicato aeqiiiparetur, et qua talis pari modo vitari debeat, etiamsi specialiter et expresse denunciatus non fuerit; de eo tamen in praesenti Articulo non agi-tur. Persona, quacum illicite communicatur , nomnathn , expresso soil, nomine per verba aut signa indubitata (cfr Ligorio L. VII n. 136), excoramunicata sit, oportet. Hand satis quoque est, cjus-modi personam ab Episcopo aut alio Ecclesiae Praelato nominatim excommunicatam fuisse; a Papa sic excoinmunicata sit, necesse est. Qnaeri vero potest, utrim sub memoraiis verbis comprehendantur illi, qui a Papa non actu excommunicantur, sed denunciantur nominatim excommunicati ob crimen admissnm, cui dc jure excommunicatio latae sententiae, ipsoque facto incurrcnda, annectitur? Putamus cum Acta apud S. Sedem T. VJ app. 11 p. 108 seq., eos pari modo hie compreliendi; quia ejusinodi personae, facta nominali ipsarum denunciatione, non seens ac iliac, quae sine praeexistente sanetione latae sententiae prima vice excommunicantur, vero ac proprio scn.su habendae sunt nominatim excommmdcalae a Papa.

3^um respicit objectmn sen materiam, iu qua communicatio cum excommunicato fieri dcbcat. Dicitur in textu; „ in crimine crimi-nosoquot;; ii. e. in eodem delicto sen contumacia, ob quam excommunicatio lata, ac contracta fuit a priore dcliuquente. Cfr Ligorio L. VII ii. 197.

3ium spectat modiim comniunioationis. Ad contrahendsfa poenam htijus canonis non sufficit qviaelibet oommunicntio cum excommunicato; sod ea rcquiritur, qua eidem impomUtur anxilium sive ad-jumcntum materiale, vel favor seu quodvis commodum, ut crimen suum facilius aut t.utius perpetret vel in eo persistat. — Quinimo quum vox consilium (qui commnnicandi modus in cap. Nuper 39 de sent, excomm. pari modo prohibetur) in moderna Constitutione omissa sit, hodicdum a poena excommunicationis immuues haberi possunt, qui precibus, blanditiis aut promissis alliciendo, actionis utilitatem propouenrlo, aut alias, consulendo mere communicant. Ci\'r \'Nowc. Rev. Thiol. ï. IV p. 373.

Cacterum ut censura hujus Articuli, suppositis praefatis condi-tionil)iis, ob ejusmodi communicationem re ct opera contrahatur, tria iusuper requiruntur aut supponnntur, quemadmodum juris in-terpretes adnotant in cap. Nuper, ex-quo ipsa deprompta est: videlicet a) ut ipsa communicatio sit notabilis, sou mortaliter mala; ob lëvem quippe cuiparn excommunicatio major numquam incurri-tur. b) Ut communicatio fiat tempore, quo altera persona vera et realiter excommunicatioiii subjacet: secus non habctur communicatio in crimine cum excommunicato, c) Ut communicaus uoverit, alteram personam ob crimen istud cxcommuuicationis vinculo esse obstrictam; quamvis enim particula scienter, quae in capit. citato legitur apposita, in praeseuti Articulo non oceurrat, ejusmodi tarnen cogmtio sub secundo implicite contiuetur, et ex co legitime deduci potest. „ Necessarium est, inquit Suarez ih Cens. Disp. XVII sect. II n. 5, ut sit communicatio enm eo, qui jam excommuni-catus est,.... et consequenter ut is qui comilmnicat, sciat alium esse exeommunicatum; nam, si id ignoret, excusabitur a contu-macia, et consequenter a censura, dummodo ignorantia talis sit, quae ad excusandum sufficit juxta principia .... de censuris in commuuiquot; (cfr Dens de Cens. n. 8 et 9).

„ Clericos scienter et sponte cominunicantes in divinis cum personis a Romano Pontifice uominatim excommunicatis et ipsos in officiis recipientes.quot;

nijicamt 18 de sent. excomm., in quo Clemens III ad dubium sibi propositum sic respondet: „Verum clericos, qui scienter et sponte participaverunt excommunicatis a Nobis, et ipsos ut officiis rece-perunt, eadem excommunicationis sententia non dubitamus involv i; quos etiam pro beneficio absolutionis habendo ad Nos volumus cum literarum tuarum insinuatione remitti.quot; Duplex tarnen differentia aut dissonantia adverti potest ac debet. Prima est, in textu praeseu-tis Articuli expresse dici „in divinisquot;, quae verba antea in sum-mario sen inscriptione capituli allegati solum legebaiitur. Alteia est, particulam „nominatimquot;, quae in praefato capitulo, saltem a tempore Mart. V, ex communi sententia tacite subaudiebatur (cfr Suarez de Cens. Disp. X sect. II n. 9), nunc in terminis apponi.

Pro ampliori superioris Articuli notione tria quaeri possuut; 1° quod sit illius subjectum? 2° quae sit ejus materia? 3° qnot et quae conditiones concurrere debeant, ut memorata poena realiter contrahatur?— Resp. ad l^um Subjectum sunt omnes et soli clerici, qui crimine hie descripto sese commaculant; ex quo patct, propter ejusmodi participationem, utut illicitara ac vitiosam, censura non plecti laicos; etenim pocnalis sanctio protrahi nequit ad pei-sonas in lege non expressas. Praeterca quum nomine clerico.-um, uti cum Bonacina notat Castro Palao de Cms. Disp. Ill p. 24 n. 3, in materia poenali non veniant Keligiosi, arbitrantur nonnalli, etiam clericos regulares censura ista hand obstringi: hoc tamen cum Filliueio et aliis probabiliter negandum ccnsemus , eo quod terminus „ clericosquot; in sua generalitate omnes clericos, cum regulares, turn saeculares, complecti videatur. Utcumque res ista se ha-beat, illud quidem certum ac compertum est, quodsi modo clerici regulares a poena hujus Articuli eximi queant, ipsos non secus ac clericos saeculares ob hujusmodi participationem incurrere Interdic-tum, de quo inferius Tit. VI Art. II sermo fit. — Ad a^ulu Materia hujus canonis non est quaelibet commnnicatio „in divinis,quot; sed ea, quae committitur recipiendo personam, de qua agitur, m officiis, puta Missa, Sacramentis, sepultura ecclcsiastica, aut aha divina functione. Particula copulativa et in canone apposita expri-mit naturam seu modum communicationis, quae in casu requintur, ut eapropter quispiam poenali sanctione hujus Articuli feriatur. Potest inde cum Bonacina de Cens. in part. D. IT q. quot;V p. HI n. 3 inferri; „si clericus non admittat ad divina, sed tanquam unus do

populo assistat ofticiis diviuis cum excommunicato, uou incurrit is-tam cxcommunicationom.quot; — Ad 3^um Praeter conditiones jam expc-sitas, scil. in ratione subjccti et matcriae requisitas, tros aliae cou-currcre dcbcnt: nimirum ut praedicta communicatio seu participatio fiat a) „ Scienterquocirca, prout saepius jam uotatum i\'uit, excu-sat hie quaevis ignorantia, ctiam crassa et supina, modo non sit affectata. b) „Spotitequot; h. o. absque ullo metu vel timore, uti scri-bit Castro Palao 1. c. c) „ Cum personis a R. Pontifiee nominatim exeommunicatisquae up. qua tales, expresso ipsarum nomine per verba vel signa indubitata, sunt publico denunciatae seu vitan-dae conformiter ad primam partem cap. Ad evitanda. Cum excom-municatis toleratis, etiam in sacris aut divinis, commuuicare, a tempore istius cnpituli nulli poenae ecclesiasticae obnoxium est,

„ Excommunicationi latae sententiae Episcopis sive Ordinariis reservatae subjacere declaramus:

„ Clericos in Sacris constitutes vel Reguiares aut Moniales post votum soleinne castitatis matrimonium coutrahere prae-sumentes; nee non omnes cum aliqua ex praedictis personis matrimonium contrahere praesumentes.quot;

In Clementina unica de consang. et (iffinit. relate ad banc ma-teriam sic ordinatum legitur: „ Eos qui (divino timore postposito in suarum periculum animarum) scienter iu gradibus consanguini-tatis et affinitatis constitutione cauonica interdictis, aut cum monia-libus contrahcrc matrimonialiter non verentur: nee non religiosos et moniales ac clericos in sacris Ordinibus constitutes matrimonia contrahentes, refraenare metu poenae ab hujustnodi eorum temeri-tatis audacia cupientes: ipsos excommiinicationis sententiae ipso facto deccrnimus subjacere. Praecipientes ecclesiarum Praelatis, ut

illos, quos eis constiterit taliter contraxissc, oxcomiuiinicatos publice tarn diu nmicicut, sen a suis subditis iaciaut uiiuciari, donec snum humiliter rccognoscentes errorem separeutur ub inviccm, ct abso-lutionis obtiuere beneficium mercautur.quot;

Vetus haee disciplina per recentem 1\'ii IX Coustitutiouem par-tini limitata, partim ainpliala, partim aggravata fuit. Limitata est quautum ad daas priores causas supra recensitas. De eoutrabenti-bus in gradibus consanguinitatis aut aftinitatis in moderna Const, nulla fit mentio; cessat igitur excomniuuicatiouis poena tali agendi rationi ante iuiposita. Ampliata est quantum ad impedimentum Or-dinis et voti solemnis. Quodsi olim Religiosi, Moniales ae Clerici in sacris Ordinibus constituti matrimonium coutrahentes, nee non alii cum Monialibus illud attentantes, exeommunieationis sententia perstringerentur ; bodiodum ea{lem poena ploetuntur „ omncs cum aliqua ex praedictis personis (scil. Clericis in sacris constitutis, Ee-gularibus, aut Monialibus) matrimonium contrabere praesumentes.\' Aggravata tandem est quoad poenae reservationem. Licet enim cri-minis istius rei ex praescripto antiqui juris denunciandi essent , donec snum agnoscentes errorem ab inviccm separarentur etc., ipsa tarnen illorum censura nemini erat reservata; nunc vero Episoopis sen locorum Ordinariis reservata declaratur. Videri hic possuut Sua-rez ch Cens. D. XXIII sect. V n. 11 ; item Bonacina ck Cent. in part. Disp. II q. II p. VII.

At vero, ut Clerici in sacris constituti, caeteraeque personae de quibus in superiori Articulo agitur, ob linjusmodi crimen exeommunieationis poenae vere subjaceant, duo adsint, uecesse est: scil. praesumptio sen temeritas ex parte agentium, et matrimonium seu contractus matrimonialis attentatio éx parte objeoti; dicitur enim in singulo Articuli istuis membro, „ matrimonium contrabere praesumentes.quot; — Praesumptionis defectu a censura hac excusat quaevis ignorantia, etiam solius poenae, dummodo non sit alfectata, aut conjuncta cum ingenti temeritate. Excusat quoque vis sen. metus gravis, quocum forte res peracta fuit; enimvero si talis mentis tre-pidatio ex communi sententia generatim excusat a censura contra-henda; a fortiori, quando in casu particnlari praesumptio ex parte delinquentis exigitur ant praesupponitur. — Ob defectum poste-rioris conditionis a censura innnunis esset, si quae ex enuntiatis personis non matrimonium, ast sponsalia solum contralicret, vel

etiara in raatrimonio absque praesumptione inito sciens persisteret: ratio est, quod in casu uou punitur matrimonii promissio, aut ejus-dem contiuuatio, scd contractus matrimonialis, sive, ut dicitur in textu, „ matrimouium contrabere.quot; Quaeri tamen potest, utrnm ad incurrendam praefatara excommunicationem sufficiat quilibct matrimonialis contractus, sen potius quaelibet istiusmodi contractus at-tentatio (verum quippe validumque matrimouium cum impedimento Ordinis aut voti solemnis baberi nequit), etiara ilia quae in locis, ubi viget Trid. decretum sess. XXIV cap, I de ref. matr., coram magistratu civili tantum perficitur? Arbitrantur quidam juris ex-planatores, tali in casu matrimonialiter non contrahcre, qui absque L\'arochi ac testium praesentia procedunt, et consequenter a poena hujus canonis eximi posse (vide Bonacina 1. c. n. 16, et alios ibidem allegatos). Verum per verba „ matrimoninm contrabere,quot; intel-ligi nobis videtur quilibct contractus, qui matrimonii speciem seu figuram prae sc ferat; ideoquc cum cl. Avanzini in Comment, p. 107 opinamur, hac censura irretiri etiam eos qui, postliabito impedimento Ordinis aut voti solemnis , praefatis in locis matrimoninm duutaxat cirile contrabere praesumunt. „ Quamvis (ejusmodi) matrimoninm civile, uti merito ait auctor citatus, non sit matrimoninm validnm ob impedimentum dirimens, quod clandestinitatis appella-mus, ex defectu formae ab Ecclesia sub poena nullitatis praescrip-tae; est tamen contractus, qui juxta naturae leges esset verum matrimoninm: ideoquc licet per accidcns, ob carentiam praescrip-tae formae, sit nullum , in se tamen figuram matrimonii habet.quot;

Poenae, quibus procurantes abortum de jure subjiciuntur, sunt numero plures. Vide Dens de jur. et just. n. 135; Ligorio L. IV n. 395, et latins Eciff. L. V Tit. X n. 19 seq. Prae caeteris vero notanda est excommunicatio, quae materiam constituit Articuli supra descripti. Jam dudum anno 1588 Sixtus pp. V in Const. Hf-fraenatam — postquam § 1—C nonnulla edixerat de aliis poenis quas ipso facto inenrrunt, qui dc caetero per se aut interpositas personas abortum seu foetus iinmaturi, tam animati quam inanimati, formati vel informis , ejectionem procuraverint — § 7 ad poenam

excommuiiicatioiiis gradum facieus , ea de re iu hunc modum dc-crevit: „ut immauissimi hujus dclicli gravitati non solum tcinpo-ralibus, vcrum ctiam spiritualibus poenis prospiciamus, ac provi-deamus, omnes et singulos cujuscumque status, gradus, ordinis, et conditiouis existeutes, tam Laicos quarn Clericos, et saeculares et cujuscumque ordinis regulares, nee nou mulieres saeculares et quemcumquc ordinem professas, qui vel quae, vel uti principales, vel uti sociae, consciaeve ad tale facinus committendum, opem, consilium, favorem, potionem , vel alia cujuscumque generis medi-camenta scienter dederint, ac etiam scribendo litteras privatas vel apochas , vel alias verbis , aut siguis juverint, aut consulueriut, ultra praedictas poenas, ipso facto nunc prout ex tunc excommu-nicamus, et pro excommunicatis declaramus.quot; Deiu, quibusdam in-terpositis, in fine § 8 subdit: „ ac tam absolvendi, quam dispen-sandi t\'acultatein hujusuiodi ctiam quoad forum conscientiae in ca-sibus superius expressis, Nobis, et Successoribus nostris dunta-xat reservamus.quot;

Eigorem hujus Constitutionis panic post prid. Kal. Jun. 1591 ejusdem Successor Greg. XIV in Bulla Secies dpostolica ex parte mitigavit, concedendo scil. facultatem a praedicta cxcommunie. absolvendi Episcopis; imo et aliis confessariis a locorum Ordinariis ad hunc casutn specialiter deputatis (cfr. Syn. Uioec. Buseod. p. 47); reducendo insuper pocnas, in Sixtina Const, latas contra pro-curantes abortum foetus etiam inanimaii, ad terminos juris communis, aliis verbis, restringondo poenas ibidem inflictas ad procurationem abortus foetus animati. „ Constitution em praedictam (Sixti \\), ita dicitur in Bulla eit. § 2 et 3, sic duximus moderaudam, ut a peccato et excommuuicatione contra personas ibi expressas lata, tam quoad eos, qui hacteiius deliquerunt, quam quoad illos, qui post nostram Constitutionem in cisdem casibus deliqucrint, quilibet presbyter, tam saecularis, quam cujusvis ordinis regularis ad Christifi-delium confessiones audiendas, et ad bos casus specialiter per loci Ordinarium deputatns, plenam et liberam in foro conscientiae tantum , absolvendi habeat facultatem , eamdem prorsus quam idem Sixtus V praedecessor Noster sibi, ac suis successoribus reservavit. -— Quo vero ad poenas procurantium abortum foetus inanimis, aut exhibentium mulieribus, vel sumentium, venena sterilibus, aut quo-cumque modo auxilium vel consilium eis dantium , in praedicta

Constitutione contentas, Constitutionem praefatam, in ca parte ubi de his agit, ad terminos juris communis, ac sacrorum canonum, et Coucilii Trideutiui dispositionem (sess. XIV cap. 7 de ref.), auc-toritate Apostolica, tenore praesentiuin, tarn quoad praeterita, quam quoad futura, perpetuo reduoimus, perinde ac si eadem Con-stitutio in hnjusmodi parte iiumquam cmanasset.quot;

Haec cum ita sint, quaeri potest, quaenam ad tramites Articuli supra enuntiati hodiedum requirantur aut nccessaria siut, ut (piis ob hujusmodi facinus cxcommunicatione Episcopo seu Ordinario re-scrvata innodetur? li. Cerium primo est, requiri aut supponi ve-rum ac proprie dictum abortum, sen praematuram foetus humani ejectionem, adeo ut mors ipsius inde sequi nata sit. Hie igitur non attingitur foetus mortui expulsio ; uee etiam partus pracmaturus, uti vocaut, quo up., prole jam vitali, ejusdeiu partus ad praeve-nienda majora pericula per artis remedia aliquantum anticipatur. Cfr. Carrière ih Just. n. 754. Certum quoque est, requiri veram seu rea-lem foetus pracrnaturi ejectionem; adeoque uon sufRcere meram abortus attentationem, etiam directe volitatu : dicitur ouim in terminis „ effectu sequuto.quot; Certum deuique est, requiri veram ac proprie dictam abortus procurationem, qua np. quis data opera, sive studio et ex proposito, percussionibns, venenis, medicamentis, potionibus, cneribus laboribusque mulicri praegnanti impositis, aut aliis etiam incognitis vel maxime exquisitis ratiouibus , cfficit, ut fuetus praematurc ex utero pellatur. Quia vero de solis procuran-tibus, seu principaliter agentibus, hie sermo est, poena ista ho-dicdurn protendi nequit ad cos, qui consilio, consensu, aut alias, etiam positive ac directe, ad crimen abortus mere cooperati sunt (confer dicta de Cms. in gen. n. 5). Committunt sane ejusmodi coo-peratores peccatum, quod ad normam Syuodi Dioec. Buse. p. 46 sub 10° Ordinario Nostro specialiter reservatum est (hoc enim ibidem expresse additur): verum ab uno ad aliud non valet conse-quentia. Hiscc tanquam certis praesuppositis, duo sunt de quibus disceptari potest: nimirum an nomine proairantium, de quibus in praefato Art. agitur , veniant 1° qui abortum foetus inanimati data opera procurarunt? 3° Mulieres praegnantes, quae tali modo j5/o-prium foetum praematurc ejeecrunt? Ratio dubitandi haec est, quod priores juxta moderationem a Greg. XIV inductani antehae excom-munieationis sententia non afficerentur; postcriores vero multorum

jiidicio ab ca eximerentnr, utpoto (jiiae in Coniït. Sixti V non satis cspressae videbantur (cfï Lig. L. IV. n. 895 qnaer. V); adeo-qne vix supponi possit, Pium IX in Const, nuper edita — cujus scopns non erat censuravnm ambitum protendere, at potins statne-re, „ quasnam ex illis servare ac retinere, quas vero moderari aut abrogare congruerctquot; — cos omncs excommunicationis poenac in posternm snbjiccre voluisse. Quamquam hacc ita sint, uihilorainus cum Avanzini in Comment, p. 108 dicendmn videtnr, ipsos in prae-senti raemoratao censurae vere snbjacere. Siquidem, ut verba ejns nostra faciamus, „in lioo Articulo nulla fit distinctio inter foetum animatnm et inanimatnn), atque ideo neque nos distinguere debe-mns. Indistincte pariter sub censnra comprehendnntur procurantes abortum, ideoqne sive i])sa foeraina in se abortum proenret, sive quisque alius, nulla facta personarnm distinctione, omnes in liane censnram incidnnt.quot; Dein — et hoc pro ista opinione urgeri potest — si vernrö sit, quod recentiores Physiologi passim affirmant, oe-tus animationem, sin minus ipso conecptionis momento, certo non nmlto post locum habere, tota ilia distinctio inter foetum animatnm et non animatnm quasi obsolcta haberi potest. Quod autem mulieres praegnantes, quae abortum sibi procurant, non seens ac caeteri abortum procurantes, escommunicationem contrahant, jim pridera teste Ligorio 1. c. communissima sententia erat. Dcmum tam-etsi Sanetitas sua hac ipsa Constitutione eensurarum numerum multum imminuerit plures tarnen istiusmodi extensiones quoad per-sonas aut casus sub illis contentos etiam alibi occurrunt. Vide Art. I hujus Tituli, Art. XIII Tit. II, et alibi.

„Litteris apostolicis falsis scienter utentes, vel crimini ea in re cooperantes.quot;

Superius Tit, 1 Art. IX visum fuit, ob falsitatem in Litteris aut Rescriptis Apostolicis admissam tres personarnm ordines excommu-nicationi K. Pontifici speciali modo reservatae subjaccre, videlicet falsarios , fa Lm puhlicantes, et faho signantes. Hoe loco recensen-tur duo alia hominum genera quae idcirco excommnnieatione E-piscopo sen Ordinario reservata feriuntur: nimirum „Litteris Apostolicis falsis scienter utentes, vel crimini ea in re cooperantes.quot;

Jam vero quod ad hos delinquendi modos attiuet (quid enin: per Littcras Apostolicas, earumquc falsum intelligatur, supra I.e. ex-positum fnit), ca de re Innoc. Ill cap. Ad falsariorum 7 de crim. falsi hoe modo edixerat: „de communi fratrum nostronim consilio duximus statuendum, ut qui Litteris nostris uti volueriut, eas ])rinio diligenter examinout: quoniam si falsis litteris se usos dixerint iguo-ranter, eorum sera poemtentia cvitarc nequibit poenas inferius no-

clerici fuerint, ofliciis et benefieiis eeclesiaslicis spolientur: si lal-ci, tamdiu inaneant excommunieationi subject!, donee satisfaciaut competenter: ita tamen ut in istis et in illis malitia gravius, quam negligentia puniatur. Quod et do his, qui falsas litteras impetraut, statuimus observandum.quot;— Ad normam modernae Constitutionis, nonnullis immutatis, ob ejusmodi factum excommunicatioui Epis-copo reservatae subjaeero dicunmr omnes et singuli, tam clerici quam laici (nulla cnim tit distinctio), „ scienter utentes, vel cri-mini ea in re (h. e. in usu istiusmodi scienter facto) cooperantes.quot; Quodsi ante juxta formam capituli praecitati „malitia gravius, quam negligentiaquot; punienda esset, particula scienter in nova Constitutione adjecta luculenter innuit, ob hujusmodi usum aut cooperationem in usu falsarum Litterarum Apostolicarum bodiedum eos tantum ex-communicationis vinculo innodari, qui malitiose sen mala fide, scienter et volenter, sic agunt. Cfr Pelletier in opere recenter edito Decrets et canons dn conc. oecnm. et gen. du Vatican p. 367.

,, Mandantes sen cogentes tradi Ecclesiasticae sepulturae hae-reticos notorios aut nominatim excoinmunicatos vel interdictos.quot;

erat; „Quicumque haorctico?, credentes, receptatores, defensores, vol fautores eorum scienter praesumpserint ecclesiasticac tradere sepulturae , usque ad satisl\'actionem idoneam exoommunicationis sententiae sc noverint subjaoere. Nee absolutiouis beueficium me-reantur, nisi propriis manibus pnblice extumuleut, et projiciant hujusmodi corpora damnatonim.quot; Dein cap. I de Sepidl. in Clement. boe mode legitur ordinalum: „ Eos qui propriae temeritatis auda-eia dcfuncto\'nim corpora non sine contcmptu elavium Eeelesiao in coemeteriis interdicti tempore, in casibus non concessis a jure, vel excommunicatos publico, aut nominatim interdictos, vel usurarios manifestos scienter sepelire praesumunt: decernimus ipso facto ex-communicatioiiis sententiae subjacere: a quo nullatenus absolvantnr, nisi prins ad arbitrium Dioecesani Episcopi eis, quibus per prae-missa fuerit injuria irrogata, satisfactioncm exhibueriut competentem.quot;

Perspiciet quisque, facta horum cum Articulo superius rclato comparationc, antiquam Ecclesiae disciplinam, quantum ad poenam excommunicationis propter indebitam sepulturae ecclesiasticac con-ccssionem ipso facto incurrendae, impracsentiarum nonnibil esse le-laxatam. Ad normam praesentis Constitutionis subjectum illius sunt soli „ mandantes sen cogentesquot;, qui scil. a nemine coacti sponte sua sepulturae tradi mandant, vel alios ad sic agendum cognnt. CFr dicta ïit. I Art. VII; item Revue Calh. nouv. série ï. XI p. 263. — Objectum vero constituunt duo tantum defunctorum genera: videlicet „ haeretici notoriiquot; seu qua talcs pnblice noti, ct „ nominatim excommnnicati vel interdictiquot;, qui np. qua tales, expresso eorum nomine per verba aut alia signa indubitata, a S. Pontifice, Episcopo aut alm competente auctoritate (hoc enim in casu idem est) sunt publico denuntiati. Vide supra Tit. 11 Art. XVI ct XVII.

Caeternm advertas, velim, bic tantummodo agi de excommunicationis poena propterea incurrenda. Quid enim juris sit de sepulturae ecclesiasticae concessione in ratione liceitalis, alibi inquiritur de Ex Ir. Unct. n. 1\'J et 20; item Soglia Inst. jur. p. III § 128. De poena interdicti vero infra Tit. quot;VI Art. II erit sermo.

„ Laedentes aut peiierrefacientes Inquisitores, dennntiantes, testes, aliosve ministros S. Officii; ejusve Sacri Tribunalis scripturas diripientes, aut comburentes ; vel praedictis qui-

Nomine S. Officii, Inquisitionis vulgo dicti, primo loco iutelli-gitur iustitutio judicum a Se de Apostolica ad id depntatorum, ut in variis innndi partibus contra reos haereticae pravitatis procedant. Huic Tribunali, quod saec. XIII sub Innoe. III exordium sumpsit, aftinis est Congrcg. S. Officii sen Universalis Inquisitionis, quae anno 15-t3 sub Paulo III Romae fuit ereeta, caeterisque tribunalibus istius nominis praeposita, ut finis per S. Officii institutionein inten-tus efficacius obtineretur. Videsis Bouix de Cur. Hom. p. 133 —135. — Jam vero tribuualia ista, tam inferiora (si quae adhuc dentur), quam snpremum Romae existens, protegere iu exercitio muncris ipsis demandati, scopus ac fiuis est praeseutis Articnli.

Rei illius obtutu S. Pius V in quodam extravaganti Si de pro-legendis plura sub anathematis poena proliibuerat, ut videre est penes Bonacina de Cens. in part. Disp. II q. II p. XIII. Missis cac-teris actionibus ibidem proliibitis, hodiedum tres personarum classes ob hujusmodi delictum excommunicationis poena coercentur:

l^u loco veniunt omncs et singuli, enjuscumque status aut dignitatis (line in re nihil immutatum fuit), „ laedentes aut perterrefa-cientesquot;, moA.0 scil. mortaliter malo, a) Inquisitores sen ipsos judi-ces praedieti Tribunalis; b) dennntiantes, qui np. crimen ad jndi-ces deferunt; c) testes, qui scil. in judicium vocati testimonium mere dicunt; d) aliosve ministros, seu functionarios sccundarios, S. Officii.

3° recensentur ejusve sacri Tribunalis scriptwas, puta registra, acta et alia hujusmodi, diripientes, violeuter auferentes, aut com-burentes.

3quot; allegantur praedictis quihuslibet, i. e. actionibus sub l\'-¹ et 2quot; propositis, auxilium, consilium, favorem praestantes. Quid tribus istis cooperandi modis, disjunctive sumptis uti patet ex Const. S. Pii V, intelligatur, eolligi potest ex iis quae Tit. I Art. IV sub 4° tradita sunt. Dubium hie solum est, utrum tres illi cooperandi modi seenndarie tantum, an contra principaliter prohibeantur, adeo ut, auxilio , consilio nut favore praestito, excomnnmicatio contra-hatur, quin laesio aut perterrcfactio, direptio aut combussio, exc-cutioni data sit? Jam pridem jure autiquo rem ita se habuisse, nmbigi nequit; siquidem in praecitata Const. Pii V in terminis di-

citnr: „qui auxilinm, consilium aut favorem publico vel occulte in quolibet praedictorum scienter praestiterit, licet nemo occisus, nemo verberatns, nemo extinctus, nihil expugnatum , nihil extrac-tum, nullum deuique damnum reapse sit secutnm, niliilominus hic sit auathemate praesentis canonis ligatus.quot; Quia vero haec aut si-milia iu Const. Pii IX non leguutur, hodie iuhaerendum videtur regulae a Bonaciua 1. e. n. 4 propositae : „ excommunicatio ob consilium , auxilinm et favorem, regulariter loquendo, non incurritur ante praestitum efïcctum, cujus intuitu haec prohibentnr.quot; Quodsi poena praefata cooperatorum respectu ex parte ista mitigata sit; ab altera parte in ratione modi, quo coopcratio fiat, magis intensa forsan evasit; omittitur quippe in posteriore Const, particula scienter, quae antea in Const. Pii V apposita erat.

Caeterum advertas, tametsi Episcoporum quisque iu sua Dioe-cesi vi ordinariae suae jnrisdictionis verus Inquisitor sit sive, ut vulgo dicitur. Inquisitor 9iatus appellari queat, et hac quidem de causa plures dcnunciationes jure praescriptae, „Inquisitoribus aeu locorum Ordinariisquot; dicantur faciendae; uihilominus Inquisitorum nomine in rebus poenalibus noli comprehendi Episcopos aut alios locorum Ordinarios, scd illos duntaxat judices, do quibus supra ab initio fuit actum.

„ Alienantes et recipere praesumentes bona ecclesiastica absque Beneplacito Apostolico , ad formam Extravagantis , Am-bitiosae, De Reb. Ecc. non alienandis.

De rebus Ecclesiae non alienandis — quid scil. nomine ecclesiae, item alienationis in casu intelligatnr; quae speeiatim res sen bona sint, quorum alienatio jure interdieta est; quibus de causis rerum illarum alienatio quandoque valide ac lieite fieri queat; quaenam solemnitates tali in casu servari debeant; quid nominatim juris sit de Beneplacito Apostolico praevie obtiuendo, et in quibus casibus absque illo licite proecdi possit; de hisee et aliis hujusmodi quaes-tionibus alibi in Prael. jur. canon. Soglia p. Ill § 113 118 co-piose disseritur. Hoc itaque loco satis erit explanare , quid de poena excommunicationis (qua de re liic solum agitur) in Extrav. Amhi-iiosae, cujus ad formam a male alienantibus et recipientibus con-

trahenda dicitur, coustitutum fuerit. Paulus pp. 11, memoratis malis ex\'illorum cupiditate prottueutibus, qui nou metuuut „immobilia et pretiosa mobilia üeo dicataquot; profauis usibus applicare , ibidem sic deceruit: „ omnium rerum et bonorum ecclesiasticorum alieua-tionem, omneque pactum per quod ipsorum dominium transfertur, couccssionum, Lyjjothecam, locationem et conductionem ultra trien-nium, nee uon infeudationem vel cuiitraeium eraphyteuticum, prae-terquam in casibus a jure permissis, ac de rebus et bonis in ein-phyteusim ab antique concedi solitis et tunc ecclesiarum evidenti uti-litate, ac de fructibus et bonis, quae servando servari uon possuut pro instantis temporis indigentia, hac perpetuo valitura Constitutione praesenti fieri prohibemus. Praedecessorum nostrorum Constitutioni-bus, prohibitionibus et decretis aliis super hoc editis, quae tenore praesentium iunovamus, iu suo nihilominus robore permansuris. Si quis autem contra hujus uostrae prohibitiouis seriem de bonis et rebus eisdem quicquam alieuare praesumpserit, alienatio, hypotheca, concossio, locatio, conductio et iut\'eudatio hujusmodi nullius omnino sint roboris vel momonti. Et tam qui alienat, quam is qui aliena-tas res et bona praedicta reeeporit, sententiam excommunicationis incurrat: ahenanti vero boua ecclesiarum, Monasteriorum, locorum-que piorum quorumlibet, inconsulto Komano Pontifice, aut contra praesentis Coustitutionis tenorem, si Pontificali vel Abbatiali prae-fuigcat dignitate, ingressus ecclesiae sit penitus interdictus.quot;

Facta hujus capituli cum Articulo supra descripto comparatioue, pro recta ejusdem (Articuli) interpretatieue et applicatione quatuor prac caeteris adnotanda sunt: 1° a subjecto excommunicationis ibidem impositae excipiendos esse Episcopos atque Abbates; iis enim per oppositionem ad caeteras personas ob memoratum delictum iu-gressus ecclesiae jure pristine erat interdictus. Cfr Bonacina de Cens. in part. D. li q. IV p. XI n. 12; item Deveti Imt. jur. L. II Tit. XIX § IV. Haec tamen poena in praesenti Constit. Pii IX non fuit inserta; adcoque desiisse videtur, Cfr dicta in prooem. sub 3°. — 3° Ex parte tam alienantium quam recipientium requiri aut sup-poni praesvimptionem sen temeritatem in agendo. Quantum ad priores, seu alienantes, hoeipsum in cap. Amhitiosae indicatur per verba „ alienare praesumpseritquot; ; quoad pesteriores , sive recipientes, idem in praesenti Articulo deuotatur verbis istis: „ recipere prae-sumcntes.quot; Ex quo sequitur, utrosque, cum alienantes turn reci-

pieutes, a praefata censura excusari propter ignorantiam juris, facti aut etiara solius pocnae, modo non sit aH\'ectata nut conjuncta cnm ingenti tcmeritatc, qnemadmodum iterate jam dictum fuit.— 3° In rationo actus supponi pcrfectam alicnationcm, secuta scil. traditione rei male venditae aut aliter alienatae. Hujus rei defectu ab cxcom-municatione probabiliter immunis esset indebite alienans, si poeui-tentia ductus factum suum revocaret ante realem traditionem. Vide Luc. Ferr. V. Alienare Art. VI u. G; item Bonacina 1. c. n. 14.— 4° Alionationem et receptionem bonorum ecclesiasticorum absque Beneplacito Apostolico impuue fieri posse in casibus, qui in dicto Extrav. expresse excipiuntur, aut tacite supponuutur; puta ubi agitur de mobilibus non pretiosis, — vel de mobilibus pretiosis quae servando servari nou possunt, — vel de rebus aut bonis ab antiquo in emphyteusim dari solitis, etc. Verbo in omnibus et singulis caaibns, quibus non obstante Extrav. Ambitiosae, bonoium etiam immobilium alienatio ex communi doctrina sine liceutia Sedis Apostolicae (servatis tamen rcliquis conditionibus) valide liciteque peragi potest. Cfr Soglia p. Ill § 114.

„Negligentes sive culpabiliter omittentes denunciare irfra mensem Confessarios sive Sacerdotes a quibus sollicitati fuerint ad turpia in quisbuslibet casibus expressis a Praedecess. Nos-tris Gregorio XV Const. Universi 20 Augusti 1622, et i3ene-dicto XIV, Constit. Hacramentum Poenitentiae, 1 Junii 1741.quot;

De sollicitatione ad turpia, gravissirao illo numquamque satis de-testando flagitio, quod horribile dictu! in confessione Sacramentali ejusdemve occasione aut practextu aliquando committitur, in tract. de Foenit. n. 316. 21T composito dicitur. Ibidem verba ctiam fiunt de gravi obligatione, quae personae sollioitatae, tam mari quam foeminae, dc jure incumbit, denunciandi confeasarium aut sacer-dotem a quo sollicitata fuit. — luArticulo, de quo agimus, sermo tantum est de poena excommunicatiouis a persona solliciiata ob neglcctum istius obligationis incurrenda. Porro ut pateat, quando ex capite illo praefata censura vere ac realiter contrahatur, praetor principia a probatis auctoribus tradita, attendere jnvat rcccn-

tem Instructionem S. Officii de die 30 Febr, 1807 , in qua inter .ilia sic statuitnr :

„I. Personae sive mares sive foeminae, quaecumque illae sint, ad turpia sollicitatae in oonfessione vel occasione aut praetextu con-

„ 11. Denuntiare oportet quemcumque sacerdotera , etiam juris-dictione earentem, sollieitaniem in confessione vel etiam poeniten-tis sollicitationi consentientem, quamvis statim dissentientem de turpi materia loqni, illius eomplementum ad aliud tempus diffe-rentem et non praebentem absolutionem poenitenti.

„III. Hujusmodi denuntiationes a nemine absque culpa lethali omitti possunt. Qua de re poenitentes debent admoneri; neque ab iis admonendis instruendisque eorum bona fides excusat.

„ IV. Saeerdotes ad sacras audiendas confessiones constituti, qui do hae obligatione poenitentes suos non admonent, debent puniri.

„ V. Poenitentes admoniti et omnino renuentes nequeunt ab-solvi; qui vero ob justam causam denuntiationem differre debent, eamque quo citius poterunt faciendam spondent serioque promit-tnnt, possunt absolvi.

„ VI. Denuntiationes anonymae contra sollicitantes ad turpia nullam vim habent ; denuntiationes enira fieri debeut in judicio , nempe coram Episcopo ejusve delegate cum interventu ecclesiastici viri, qui notarii partes teneat, et cum juramento et enm expres-sione et subscriptione sui nominis, nee sufficit si fiat per apochas vel per litteras sine nomine et eognomine auctoris. Caeterum pro-hibetur ne in recipiendis deuuneiationibus, praetor judicem et no-tarium, virum utrumque ecclesiasticum, speciali et scripto exarata deputatione munitum, testes intersint. Cavendum quoque ne ex denuneiantibus quaeratur, num sollicitationi consenserint; et con-venientissimum foret, si de hujusmodi consensu, quantumvis sponte manifestato, nihil notetur in tabulis.

„ VII, Dennneiationis opus est personale et ab ipsa persona sol-licitata adimpleudum. Verum si gravissimis diffieultatibus impedia-tur, quominus hoe perficere ipsa possit, tune vel per se vel per cjnstolam , vel per aliam personam sibi benevisam, suum adeat Ordinarium vel Sanctam Sedem per Sacram Poenitentiariam, vel etiam per hanc supremam Inquisitionem, expositis omnibus circumstan-

tiis, et deinde se gerat juxta instructionem quam erit acceptura. Si vero necessitas urgent, se gerat juxta consilia et monita sui cou-fessarii. Ast si nullo irapedimento detenta denunciationcm omnino renuat, in hoe easu aliisqne supra memoratis laudandus est con-fessarius, qui operam suam poenitenti non denegaverit, et vel Or-dinarium\'vel Sanetam Sedem pro opportunis providentiis consulue-rit, suppresso tarnen poenitentis nomine. Formulas autem hisce in easibus adhibendas tradunt probati auctores, quos inter Pignatelli, torn. 1 consultat. 104, Carena, Albitius.quot;

Hisce in limine dietis, ipsum Art. supra positum per partes ex-pendamus. Dicitur in eo

l^u Negligentes sive culpahiliter omittentes demmtiare infra mensem. Verbis istis tria designantur aut supponuntur: a) Adesse casual, quo hujusmodi denuuoiatio \'U\' jure fieri debeat. Quocirca si forte, omnibus perpensis, fundate dubitaretnr de existentia obli-gationis, puta an dictum vel factum constituat veram sollicitatio-ncm, vel an actus sollicitationis sit graviter malus, etc. benignior sententia admitti poterit secundum rcg. 49 juris in 6^U „ In poe-uis benignior est interpretatio facienda.quot; Cfr Ligorio L. VI n. 683 et 702, item Homo Apod. Tract. XVI n. 180. — b) Denuneiatio-nem in casu, quo de jure fieri debet, a persona sollicitata negliyi sive culpabilitev oniilti. Quamvis persona sollicitata de se sub giavi obligetur ad denunciationcm etiam cum periculo infamandi denun-ciatum, aut incurrendi ejusdem indignationem et iucrepationem; imo et in bona fide degens de hac obligatione a confessario admo-nenda sit, etiamsi nullus fructus inde sperari possit, (cfr Instr. all. S. Off. § III; item Lig. L. VI n. 694): fieri tamen potest, quod nondum admonita ob legis iguorantiam aut similem causam a culpa non factae denunciationis excusetnr, vel quod in casu pecu-liari ob speciales difficultates adsit justa causa demmciationem ad tempus differendi (cfr Instr. allegata § V). Fieri etiam potest, quod ejusmodi persona, etsi nullo impedimento detenta, quominus denunciationcm per se faciat, aut saltern per epistolam a so subserip-tarc, vel per aliam personam sibi benevisam Ordinarium loci aut S, Sedem adeat, ob singularem verecundiam aut aliam ejusmodi , causam adduci nequeat ad banc suam obligationem cxequendam : quo in casu (dilata interim Absolutione , uti notat Ligorio VI n. 699) juxta laudatam Instr. S. Off. § VII laudandus esset confessarius,

qui operam snam poenitenti non denegaverit, et vcl Ordinarium, vel S. Sedem pro opportunis provideutiis consulnerit. In hiscc ant similibus casibus, quia negligentia sive\'culpabilis omissio non cen-setur adesse, a poena quoque excommunicatioiiis excusatio daretur. — c) Neglectum sive culpabilem oraissionem denunciationis ultra \'mensem protrahi. Mensis ï.d denunciandum utilis incipit sen com-putari debet a die certae aotitiae obligationis suae (confer Decret. S. Off. 10 Martii 1(577 apad Lig. VI n. G93). Ista vero obligalio duplex est, soil, turn ad denunciandum, turn ad denunciandum infra mensem : eonsequentcr si forte quis, cognoseens primam obli-gatiouem tantum, ultra mensem differret, non illico in excommu-nicatiouem incideret; si tamon, elapse jam mense ab ea cognitione, de altera obligatione eertior ïieret, non posset denuo dennnciatio-uem per alium mensem differre, sed earn quamprimum facere te-netur. Denuneiationem tali in casn etiam paucis diebus culpabiliter differendo, vero sensu „ negligens sive culpabiliter omittensquot; re-putabitur. Cfr Avanzini in Comment, p. 114.

Dieitur 3° confessarios sive sacerdotes a quibus sollicitati fuerint ad turpia. Hisce verbis quatuor supponuntur ac denotantur: a) Persona denuneianda confessarms sive sacerdos sit oportet. Ttaque licet et clericus non sacerdos , imo et laicus confessarium se simulans, juxta aliud Decretum Greg. XIII pari modo denuueiandi sint; persona tamen ab iis sollicitata propter neglectum seu culpabilem omis-sionera denunciationis poenam hujus Articnli uon contraheret. Cfr Salmant. de praec. Decal. cap. IV n. 37. 38. — b) Persona denuu-ciatiouem omittens ipsamet a confessario seu sacerdote sollicitata sit, necesse est. Consequenter, etsi juxta Edictum S. Inquisitionis, ■quod refert S. Lig. Vin. 680 in fine, ad denuneiationem teneantur, non tantum illi, qui sollicitati fuerint, sed etiam alii qui scientia extrasacramentali, et salvo secreto consilii, certo novcrint aut com-pererint, sollicitationem hnjusmodi lociim habuisse ; hi tamen om-nes ob denunciationis uegligcntiam excommunicationis poena non afficiuntur: sanctio poeualis, prout saepe jam dictum est,dc casu ad casum non est extendenda. Ab altera vero parte opus non est, ut conlessarius sive sacerdos prior sollicitet, etiam conseutiens poe-nitentis sollicitatioui sub poena excommunicationis denunciari debet, saltern, in casu a S. C. Inquisitionis in resolutione anni 1661 delineato, ac rursüs proposito in recenti Instruct, ejusdem Congr.

superius relata § II. Plura line spectantia videri possmit in Fin-diciis Alphonsianis p. V q. 30. — c) Sollicitatio ad turpia , sive carnalia et venerea, facta sit requiritur. Unde sollicitatio ad injus-titiam aliave peccata a venercis diversa, utut damnabilis, sub hac lege non comprehenditur. Contincntur vero omnes actus venerei mortaliter mali, etiam turpiloquia, sen illicit! et inhonesti sermo-_neSi — d) Exigitur tandem, ut hujusmodi sollicitatio coramissa sit in eonfessione sacramentali, ejusdemve occasione vel praetextu (infra sub 3). Quapropter denunciatio, de qua agimus, hand obligat casu quo praedicta sollicitatio in administratione alius sacramenti, ejusdemve occasione aut praetextu patrata esset.

Dicitur 3quot; in quibuslibet casibus expressis etc. Casus in Const. Greg. XV expressi sunt sequentes : „ omnes et singuli sacerdotes, tam saeculares , quam quorumvis etiam qnomodolibet exemptorum ac Sedi Ap. immediate subjeetorum Ordinum, Institutorum, Socie-atum et Congregationum regulates, eujuscumque dignitatis et prae-eminentiae, aut quovis privilegio muuiti existant, qui personas, quaecumque illae sint, ad inhonesta, sive inter se, sive cum aliis quomodocumque perpetranda, in actu sacramentalis confessionis, sive autca vel post immediate, seu occasione vel praetextu confessionis hujusmodi etiam ipsa eonfessione non sequuta, sive extra occasionem confessionis in confessionario aut in loco quocumque ubi confessiones sacramentales audiuntur, sou ad confessionem au-diendam eleeto simulantes ibidem confessiones audire, sollicitare vel provocare tentaverint, aut cum eis illicitos et inhonestos sermones sive tractatus habuerint.quot; Casus in cit. Const. Bened. XIV expressi ita se habent: „qui aliquem poenitentera , quaecumque persona ilia sit, vel in actu sacramentalis confessionis, vel ante vel immediate post confessionem, vel occasione, aut praetextu confessionis, vel etiam extra occasionem confessionis, in confessionali sive in alio loco ad confessiones audiendas destinato aut electo, simiüatione au-diendi ibidem confessionem, ad inhonesta et turpia sollicitare ve provocare sive verbis, sive signis , sive nutibus, sive tactu , sive per scripturam , aut tune aut post legendam , tentaverint, aut cum eis illicitos et inhonestos sermones vel tractatus temerario ausu habuerint.quot; Legenti palam erit, casus in utraquc Constitutione expresses , substantia tonus eosdem esse. Id quod in una implicite vol obscure continetur, explicite et clare magis in altera pronuntiatur.

„ Praeter hos liactenus recensitos, eos quoque quos Sacro-sanctum Concilium Tridentinum, sive reservata Summo Pon-tifici aut Ordinariis absolutioue, sive absque ulla reservatione excominunicavit, Nos pariter ita excommunicatos esse decla-ramus; excepta auathematis poena in Decreto Sess. IV. De editione et um Sacrorum Librorum constituta, cui illos tantum subjacere volumus, qui libros de rebus sacris tractantes sine Ordinarii approbatione iinprimunt, aut imprimi faciunt.quot;

In comperto est, alias excommunicationes a Cone. Trid. statutas seu indnetas fuisse; alias vero ab ipso solum iiiuovatas sen de novo propositas esse. Sic v. g. sess. XXI cap. I de rel\', dicitur: „ qui

Capite sequente ita legitur : „ antiquorum canonnm poenas super bis inuovando.quot; Et sic porro. Quaeri igitur potest, do qiübus ex-communicationibus hie sermo sit? Cum cl. Avanzini in Comment. p. 155 seq. opiuamur, priores, quae np. ab ipso Trid. primum la-tae sunt, tantum intelligi. In verbis supra relatis inter alia dicitur : „ quos sacrosanctum Concilium Tridentinum.....excommuni-

cavit, Nos pariter ita exconimunicatos esse declaramus.quot; Ea lo-quendi ratio satis indicat, hie non agi de excommunicationibus a Trid. renovatis, sed ab eo latis seu primiim statutis. Dein ipse etiam scopiis praesentis Constitutionis — qui est, ut certns deter-minatusque censurarum numerus haberetur, ne sicut olim per in-certos censurarum anfractus vagari cogeremur — ejusmodi interpre-tationem pariter suadere videtur ; secus enim incommoda ista non satis ablata forent. De hujusmodi excommunicationibus a Trid. latis, illud iusuper adnotandum est, quod iis in casibus, quibus eer-tum delictum tiim in bac ipsa Constitutioue tüm a Cone. Trid. sub poena exconnnuiiicationis coercetur, uon tarnen duplex excominuni-catio propterea eontrabatur. Hocipsum edocemur ex Kesponso S. U. I. Congregatiouis de die 8 Jnlii 1874. „ Cjua parte (sic quaeritur ibidem) Tridentinae censurae a Const. Apostolicae Sec/is confirmatae adhuc vigeaut ? Quod idem est ac quaerere an peccans in materia , quam et Coustitutio Apostolicae Sedis, et Conc. Trid. attin-

XI) duplici inuodcntur excommunicatione ? Kesp. Negative. Videlicet imirpatores bonorum ecclesiasticorum innodari sola excommunicatione R. Pontijici specialiter reservata.quot; Cfr Revue des sciences eccl. Tom. 34 pag. 375. — Locus hïc csset referendi ct inserendi varias excom-municationes, quas Trid. primum statuit; vcrüm ue textus interpreta-tio nimis interrumpatnr , eas infra per modum appendicis subncctemus.

1° 1\'er „libros do rebus sacris tractantesquot; idem intelligi quod in ipso Trid. Concilio verbis istis significatur, uti ex ipso textu manifeste patet. Quid autem verbis istis Trid. Conc. intellexit? Hes-pondet Avanzini in Comment, p. 116: „libros sacrae scripturae et eorumdera librorum adnotationes et expositiones.quot; Haec praesertim intelligi nemo certe inficiabitur; vcrüm pacc illius cum Bonacina de Cens. in part. D. II q. II p. XVI n. 3 , Castro Palao de Cens. ü. Ill p. XXXVI n. 1, Ileijmans de eccl. TAh. proh. n. 195 et aliis, arbitramur istliic idem innui, quod in Bulla Coenae § 1 per verba „ libros de religione tractantesquot;: libros scil. et minora etiam opus-cula, in quibus cx professo, nou incidenter seu obiter tantum, disseritur de quavis re sacra, puta de S. Scriptura, de articulo fi-dei, de rebus ad cultum Oei vel Sanctorum spectantibus, de re Thcologica aut ascetica, etc. Senteutia haec confirmari potest, aut certe magis congruit cum quadam Declaratione S. O. C., cujus mc-minit Keiff. L. V T. VII n. 43 , et quam ex Marzylla in extenso referunt scriptores Nouv. liev. Théol. T. II p. 615. Sac. Congr. inter-rogata quoad Decretum Trid. sess. IV de editione etc. respoudit, sub eo comprehendi „etiam leetioues, annotatioues, disputationes, con-ciones, et alia similia, nee non tractatus pertinentes tum ad devo-tionem , tum ad quietationem conscientiarum , stimulationem fratrum , et caetera hujnsmodi.quot; Undo et Conc. Prov. Ultraj. p. 114 , postquam omnes inonuit, clericis vero expresse mandavit, ne libros edant de sacris rebus pertractantes, antcquam ab Antistite Dioecesano rite li-centiam obtinuerint, in terminis subjungit: „ quod et intelligi debet de libris, precum formas, aut devotionis exercitia, aut miraculorum nar-rationes continentibus, nee nou de libris ritualibus vol liturgicis.quot;

2° Inter Trid. Decretum ct praesentem Const, magnum dari dis-crimen in ratione actionum , quae excommunicationis poena cohi-bentur. lllic decernitur : „ milli liceat imprimcrc , vel imprimi fa-

cero quosvis libros de rebus saoris sine nomine auctoris , neque il-los in futnrum vendere, aut etiam apud se retinere, nisi primum examinati probatique fuerint ab Ordinario, sub poena anathematis

Qui autem scripto eos eommunicant, vel evulgant, nisi antea examinati probatique fuerint, eisdem poenis subjaccant quibus irupres-sores.quot; Hie vero dicitur: eui (anathematis poenac) illos tantum subjacere voluraus , qui libros de rebus saoris tractantcs sine Ordinarii approbatione imprimunt, aut imprimi faoiunt.quot; Itaque hodie-dum — manente obligatione quoad caetera — cum respectn ad prae-fatos libros (aliud quippe est in casu , de qua Tit. 1 Art. 11 sermo est) duae tantum aotioues sub excommunicatione coercentur, videlicet eos imprimere , qua de re superius 1. c. actum fuit, et imprimi fa-cere , seu curare ut typis mandentur, cffectu seciilo. Cfr Bonacina 1. o.

3° Obligationem obtinendi praevie Ordinarii approbationem in-cumbere lis, qui ejusmodi libros de rebus sacris tractantes imprimunt aut imprimi faciunt. Quoeirca si forsan auctor scripta sua vendiderit, aut alias alienaverit, non ipse, sed qui ea imprimit aut imprimi facit, memoratam licentiam acquirere tenetur. quot;Vide Acta apud S. Sedetri T. VI p. 146 in app.

4° Poenam excommunicationis , de qua hie agitur , non esse cx-tendendam ad eos , qui bdes libros sine Ordinarii approbatione editos legerint, retinnerint, aut defenderint. Ex regula 15 et 49 juris in 6° „ Odia convenit restringi.quot; „In poenis benignior est interprelatio facienda.quot; Cfr Heijmaus op. cit. n. 194.

„ Suspensionem ipso facto incurrunt a suorum Beneficiorum perceptione ad beneplacitum S. Sedis Capitula et Conventus Ecclesiarum et Monasteriorum alii que omnes, qui ad illarum seu illorum regimen et administrationem recipiunt Episcopos aliosve Praelatos de praedictis Ecclesiis, seu Monasteriis apud

eandem S. Sedem quovis modo provisos, antequam ipsi ex-hibuerint Litteras Apostolicas de sua promotione.quot;

Hoe canonc instauratur, qüod cap. Injunctae nobis 1 tie elect, inter communes codem ferc modo de illegitima scu indebita Epis-coporum, aliorumquc Praelatorum receptione sancitum crat. lljidem — lata prius lege, ne Episcopi ant alii Praelati, qui apud Sedem Apost. promoventur, aut confirmatiouis, consecrationis, vel beue-dictiouis munus reeipiunt, ad commissas eis eeclesias aut monas-teria absque dietae Sedis litteris, eol\'ufn promotiouem, confirmatio-nem , consecrationem seu beuedictioiiem coutiucutibus , accedere , vel bonorum ccclesiasticorum administrationem accipere pracsumaut; nullique ipsos absque dictamm litterarum ostensione reeipiant, aut iis pareant — cum respectu ad eensuram, de qua agimus, sic de-oretum legitur: „ capitula vero et conveutus ecclesiarum et mona-steriorum ipsorum et alii quienmque, ipsos absque bujusmodi dietae Sedis Litteris recipientes vel obedientes eisdem, tamdiu sin-; a beuefieiorum suorum perceptioue suspeusi, douec super hor. ejrs-dem Sedis gratiam merueriut obtiuere.quot;

Cuivis Deeretum hoc cum Art. supra descripto comparauti per-spicuum erit, subjectum et naluram suspeusionis propterea iucur-reudae prorsus eadem esse; discrimcn vero haberi iu rationa objecii seu actionis quae hujusmodi ceusura plcetitur. Ibidem a suorum beuefieiorum perceptione suspenduutur tum recipientes tum obedientes ; Ine autom recipientes tantum. Ibidem iu litteris ante exhibeu-dis sermo est de prornotione, confirmutionc, consecraticne et bene-dictione; bic autem de sola prornotione: liaee tarnen differentia si-mulata potius, quam vera censeri potest, quum terminus „ promotiequot; genericus sit, adeoque caetera per se compleeti videatur.

Advertendum postremo est, quod memorata suspensio sit pir-tialis tantum , sive , uti in textu dieitur , a suorum, beneficioruni perceptione. Haee igitur qua talis protendi nou debet ad officii seu mu-neris exereitium ; imo nee ad pereeptionem aliorum bonorum non beueficialium ; confer de Cens. in specie § II. Dubitari praeterea posset, utrum capitula et conveutus ob praefatum delictum suspen-dantur a perceptione beuefieiorum, quae eapitulariter seu iu t;om-muni possident, an potius quae singuli eorum obtinent? Attento, quod non solum capitula ac conveutus, sed et alii omnes poena

ista perstringautur, omniuo dicendum videtur, alterutrura vel u-trumque pro culpae diversitate contingere ■ nimirum capitulum aut conveutum ob bujusmodi crimen suspend! a beneficiis in communi possessis; singulos vero de oapitulo aut conventu, prout np. sou-tes vel insontes fucrint, suspendi aut non suspendi a perceptionc beneficii, quo singulariter donati sunt. Cfr Bonacina de Cens. in pari. D. Ill q. IV p. X n. 4; item Ligorio L. VII n. 317.

Nota. Cum materia bujiis Articuli quodammoJo connectitur Con-stitutio Pii IX Romauus Pontifex 5 Kal. Sopt. 1873. Haec igitur Constitutio (in App. XII ad Syn. Diocc. Buscod. in exteuso relata) bic pro inserta babcatur.

„ Suspensionem per triennium a coilatione Ordinum ipso jure incurrunt ali(iueiii ordinantes absque titulo Beneficii vel patrimonii cum pacto ut ordinatus non potat ah ipsis alimeuta.quot;

Greg. IX cap. Si quis 45 de simouia bujus rei respectu in bunc modum statuerat: „ si quis ordinaverit sen ad ordincm praesenta-verit aliqnem, promissioncm vel jurameutum ab illo rccipicus, quod super provisione sua non inqnietet cmndem, ordinator a coilatione, praesentator vero ab executione ordinum per triennium, et ordinatus ab ordinc sic suscepto , donec dispensationem super boe per Sedem Apostolicam obtinere meruerint, noverint se snspensos.quot; Dein-ceps— ut alia missa faciamus— Urbanus VIII in Const. Secretin 11 Dec. 1634 illoa etiam suspeuderat, „qui cum falsis vol fictis aut fiduciariis patrimonii titulis scienter se ad ordiues promoveri fecerint.quot;

Ilae juris dispositiones, ut legenti patet, a S. Pont. Pio IX in bac sua Constitutione ex parte tantum inuovatae sunt ; siquidem ob bujusmodi vitium quoad titulum ordinationis in posterum sus-pensionis poenam ipso jure incurrunt soli Ordinantes, et quidem in casn supra delineato tantum. Ut autem casus iste vcre adsit , duo copulate postulantur aut supponuntnr; a) Ipsum ordinatum ad titulum beneficii vet patrimonii SS. Ordinibus fuissc initiandum. In caeteris casibus, v. g. ubi agitur de Regularibus solemniter professis qui do jure titulo paupertatis legitime ordinantur, vel etiam de aliis clericis, quibus speciali Indulto Sedis Apostolicae concessum est, ut partieulari quodam titulo, puta Cougregationis, Missionis, Men-

sae communis, etc. (Cfr Soglia Inslit. can. p. Ill § 55) ad SS. Ordines rite prouioveri valcant; istiusmodi ordinatio absque titnlo beneticii vel patrimonii lieitc et impune perficeretur. b) Ordinantem inter et ordinatum iniri pactum sou conventiouem, ut ordinatus non petat ab ipso alimenta. Secluso lali pacto, culpauda sane osset ordinatio contra juris praescriptum absque titulo beueficii vel patrimonii peraeta; ipse tamen Ordinans poenam hujus Articuli, „ sus-pensionem per triennium a collatione ordinumquot;, non incurreret.

Nota. Quae hoe et seq. Articulis edieuntur de snspensionu ab Ordinantihus contrahenda, intelligi videntur, non de Episcopo man-datario tantum , sed principali qui per se aut per alium ordines indebite contulerit secundum reg. 72 juris in 6 „qui facit per alium, perinde est, ac si faciat per seipsum.quot; Cfr. Beiff. in reg. citatam n. 3—5 ; item Avanzini in Comment, p. 140.

„ Suspensionem per annum ab Ordinum administratione ipso jure incurrunt ordinantes alienum subditum etiam sub prae-textu Beneficii statim conferendi, aut jam collati, sed mi-nime sufficientis, absque ejus Episcopi litteris dimissorialibus, vel etiam subditum proprium, qui alibi tanto tempore tr:o-ratus sit, ut canonicum impedimentnm contrabere ibi potue-rit, absque Ordinarii ejus loci litteris testimonialibus.quot;

Pro notione eorura, quae hoc canone statuuntnr, recolenda sunt quae alibi in Inst. j\\ir. can. (Soglia p. Ill § 43—47) latius cvol-vuntur: videlicet proprium ordhiationis Episcopum dici et esse, cui ordinandus subost ratione originis, aut domicilii, aut beneficii, aut familiaritatis. Patet inde , quis in causa ordinatioms alienus, quis proprius subditus habendus sit. Alienus dicitur, qui Episcopo or-dinanti nullo ex praefatis modis subjieitur; proprius vero, qui e-■jusdem jurisdictioni uno aut alio modo obnoxius est. Quia vero ti-tulus beneficii a volimtate Episcopi plurimum pendet ; idcirco , ut omnis collusio aut deceptio hac in re praescindatur , sub poena suspensionis per annum ab ordinum administratione prohibentur Episcopi hujuscemodi etiam titulo ordiuare alienmti subditum absque litteris dimissorialibus sui Episcopi, nisi beneficium statim con-

ferendum, aut jam collatnm, tale ac tantum sit, quod juxta cano-ncs, aut certc juxta taxara morcmvc Dioeoesis, iu qua situin est, snfficienles redditus ad congruam vitae sustentationem praebeat. Quia iiisuper facile contingere potest, quod proprius etiam subdi-tus, qui alibi certo temporis spatie moram traxit, ibidem impedi-mento quodam eanonico irretitus fuerit; ideo, ut de libertate et immmütate ordinandi magis eonstet, sub pai^-i poena cobibentur E-piscopi laicm snbditum, etiam vero ac sufficienti titulo, ad ordi-nes promovere absque litteris testimonialibus Ordinarii ejus loci.

Pro nberiori horum explanatione duo speciatim examinanda sunt; 1° utrum in prima bypothesi beneficium insufficiens impune sup-pleri queat per patrimonium ipsius ordinandi? R. Negative „Licet vero clericus (sic decernitur in Const. Innocentii XII Speculator es § 8) ratione cujusvis beneficii in aliena Dioecesi obtenti subjici diratur jurisdictioni illius Episcopi in cujus Dioecesi Beneficium sitnm est, eam tameu de cetero hac iu re inconcnsse servari volumus regu-lam, ut nemo ejusmodi subjectionem ad eftectum suscipieudi or-dines acquirere censentur, nisi Beneficium pracdictnm ejus sit redditus , ut ad congruam vitae sustentationem, sive juxta taxara sy-nodalem, sive, ea deficiente , juxta morem regionis , pro promo-vendis ad sacros ordines, detractis oneribïis, per se sufiiciat, illud-que ab ordinando pacifice possideatur, sublata quacumque facultate supplcndi quod defeeerit ex fructibus ejusdem beneficii cum adjec-tiouc patrimonii etiam pinguis, quod ipse ordinandus in eadem seu alia quavis dioecesi obtineret.quot; Dicendum ergo, quod Episco-pus etiam tali in casu censeatur ordinare „ alicnum snbditum sub

ds qua in priore parte hujus Articuli serine est, vere subjaceat. 2° Quanto temporis spatio proprius subditus alibi commorari de-bucrit, ut ad tramitem posterioris partis reputetur impedimeutum canonicum ibidem contrabere potnisse ; adeoque ante ejusdem ordi-nationem sub poena suspensionis Litterae testimoniales Ordinarii ejus loci obtinendae sint? E. Tempus istud nullibi, quod sciam, in jure definitum est. Hoc tamen cum cl. Avanzini in Comment. p. 130 statui potest: „ sermonem non esse de philosopbiea possi-bilitate (canonicum euim impedimeutum potest contrabi per brevis-simum morae spatium); sed de possibditate jnridica, quae juxta locorum et personarum circumstantias frequentius exsecutioui man-

datur.quot; Cl. Veccbiotti in suis Inst. can. L. V § 21 ca de ro verba fa-ciens, affirmare 11011 dubitat: „Episcopus (proprius) uon tam rigide testimoniales (litteras) exigere debet, ut arbitrio locus non sit, seu potius judieio eas hand exposcendi in quibusdam eventibus, in qui-bus nullum contrahi potuisse impedimentum facile conjiciatnr.quot; Ad haec ipsemet Lucidi (de visit, sac. Lim. T. 1 p. 163) cum Hono-rantes „ca in sententia est, ut aetas ad impedimenta contrahenda capax ea sit, quae infantiam scu septennium execsserit; talis enim actas doli capax esse potest, et insuper commuuis doctrina tradit, ejus aetatis adolescentulos censuras a jure vel bomine statutas iu-currere posse.quot;

In pracfatis exhibeutur duo casus, in quibus ob litterarum di-rnissorialium aut testimonialiiim carcntiam ipsi ordinantes poena suspeusiouis S. Poutifici reservata plcctuntur. Cum respectu ad banc materiam duo alia Decreta bic notanda sunt. Primum conccrnit ordinationem alieni subditi in geneïe: qua de re in Cone. Trid. (cujus dispositio etiam bodie viget, vide infra Tit. quot;VI Art. II in fine) sess. XXIII cap. 8 de ref. sic statuitur: „ unusquisque autem a proprio Episcopo ordinetur. Quod si quis ab alio promoveri pe-tat, nullatenus id ei, etiam cujusvis generalis aut specialis rescript! vel privilegii praetextu , etiam statis temporibus permittatur, nisi ejus probitas ac mores. Ordinarii sui testimonio, commendentur. Si secus fiat, ordinans a collatioue ordinum per annum et ordina-tus a susceptorum ordinum exseoutione quamdiu proprio Ordinario videbitur expedire, sit suspensus.quot; Alterum speetat promotionem ad ulteriores ordines ratione ac titulo cujnscumqnc Beneficii, etiam veri ac sufficientis, in Dioecesi ordinantis rite obtenti, si forte ordinan-dus legitime jam a proprio Episcopo in ratione originis aut doiiii-cilii ad clericalem tonsuram seu etiam ad minores ordines prometus fuerit. Hac de re in Const. Innoc XII Speculalores § 7 sic decer-nitur: „Clericum, qui legitime jam a proprio Episcopo ad eam-dem clericalem tonsuram seu etiam minores ordines promotus fuerit, non posse ab alio Episcopo ratione ac titulo cujuseumque Beneficii in illius Dioecesi obtenti ad ulteriores promoveri, nisi ante eorumdem susceptionem testimoniales litteras proprii Episcopi tam originis quam domicilii super suis natalibus, aetate, moribus ac vita sibi concedi obtinuerit, casque Episcopo ordinanti in actis illius curiae conservandas exbibuerit.quot; Plura hue pertinentia — quo-

modo soil. Litterao diujissoriales et testimoniales inter se differant; in quibus casibus singulae requirantur ; qua forma aut modo pro casus diversitate conficiendae sint, etc. — tradunt canonum inter-pretes ad Tit. XI Libri I Decret. Videri etiam possunt Luc. Ferraris Biblioth. V. Ordo Art, III ; Monacelli Formularimn Tit. Ill et IV; Lucidi de visit, sac. Lim. Tom. I p. lé t—181 et alii.

„ Suspensionem per annum a collatione Ordinum ipso jure incurrit, qui, excep.to casu legitimi privilegii, Ordinem sacrum contulerit absque titulo Beneficii vel patrimonii Clerico in aliqua Congregatione viventi, in qua solemnis professie non emittitur, vel etiam religioso nondum professo.quot;

Counilium Trid. sess. XXI cap. 3 de ref. agens de titulo , quo clerici saccularcs (sccluso spcoiali Indulto Sedis Apostolicae) ad SS. Ordines promoveri possint ac debeaut, nihil disposuit de clericis regularibus, volens hac in re servari primaevam Ecclesiae consue-tudinem, secundum qnam iisdem titulus erat ipsa religiosa professie, vi cujus, ubdicata rerum omnium proprietate, vel ex redditi-bns bonorum , si quae ipsa religio possideat, vel ex piis fidelium largitionibus, omnia commtinia habent. Paulo post S. Pius V in C onst. Romanus Pontifex § 3—4, ad removendos abusus corum qui se jactabant Kcligiosos et Eegulares, quamvis professiouem in aliqua approbata Religione non omisissent, decrevit ac statuit: ut etiam Regulares non professi promoverentur ad titulum Beneficii vel patrimonii vel pensionis, et non alitcr, sub poena suspensionis a contrafacientibus, sive ordinantibus, sivc ordinatis, (diversa tarnen ratione) ineurrendae. — Professio de jure praerequisita, ut Regulares titulo paupertatis SS. Ordinibus rite initieutur, solemnis sit, oportet; haec enim, et non alia, ubi nihil additur, per se intelli-gitur. Undc et S. Sedes, cum ea de re post Decretum Neminem lalet 19 Martii 1857 — quo inter alia ordinatur, ut „ peracta pro-

Professi (vero) post trienniuin a die, quo vota simplicia emiserint, computandum, si digni reperiantur , ad professiouem votorum so-lemiiium admittanturquot; — dubium exortum essct, anno 1860 die 30 Jamiarii Archicpiscopo Mexicano rcscripsit: „ quod Regulares, post

omissa vota simplicia, et ante emissionem solemnem, uon possint ad SS. Ordines promoveri titalo paupertatis\'quot; CtV Vecchiotti lust. can. Lib. II § 90.

Ex praedictis sensus supcrioris Articuli in propatulo est: „ sus-pensioncm per annum a collatione ordinum ipso jure ineurrit, qui, cxeepto casu legitimi privilegii (quo nonnulli, ctiam vota simplicia tantum nuncupantcs, ex speciali favore Sedis Apostolicae aucti sunt , efr Soglia p. III § 55), ordinem sacrum (seu majorem) con-tulerit absque titulo beneficii vel patrimonii (etiam secluso paeto, de quo supra Art. II) clerico in aliqua Congregatione viventi, in qua solemnis professie nou emittitur, vel etiam religioso nondum (solemniter) professo.quot; Haec tarnen censura, uti legenti patet, im-praesentiarum attingit solum ordinautcm, non ipsum ordinatum.

Quod superius dictum fuit de casu excepto legüimi privilegii, pari mode valet , si forsan in casu particulari per modum clis-pensationis contrarium sit indultum. Siquidem Sedes Apostolica non obstante praefnta juris dispositione, quandoque ipsis Eegularibus liceutiam impertitur, suscipiendi SS. Ordines titulo paupertatis an-tequam vota solemnia emiserint, addita tarnen conditione: „ ut si forte dimittantur a Eeligione, ab exercitio ordinum suspensi ma-neant, donec de ecelesiastico patrimonie non fuerint provisi.quot;

„ Suspensionem perpetuam ab exercitio Ordinum ipso jure incurrunt Religiosi ejecti, extra Eeligionem degentes.quot;

Verba hujus canonis deprompta sunt ex Decretis S. C. C. editis sub Urb. VIII die 21 Sept. 1624, in quibus § 6 ita statutum le-gitur; „ Ejecti (Eeligiosi), extra religionem degentes , sint perpetuo suspensi ab exercitio (\'rdinum, sublata Ordinariis locorum facul-tate dietam suspensionem relaxandi aut moderandi.quot;

Quid sit religiosi cjeetio; — qua de causa et quomodo fieri possit aut debeat; — haec et alia istius generis in Prael. jur. can. expenduntur. Consuli etiam possunt Bened. XIV de Syn. Dioec. L. XIII cap. XI n. 20—27; Reiffenstuel L. Ill Tit. 31 n. 226—259; Luc. Perr. Bihlioth. V. Ejicere n. 40—70 ; Bouix de Regular, p. VI cap. II et alii. Satis igitur erit pro dcclaratione Articuli, de quo disserimus, tria sequentia disquirere :

1° Qui in casu Religiosorum denominatione intelligantur ? Eosp. Videutur intclligi omnes ct soli Regulares solcmniter professi: de illis cnim in Decretis S. C. C., utide hie Art. desumptus est, ma-nii\'estc agitur. Dein , etsi votorum simplieium professores saepenu-mero Rcligiosi voeitentur, strieto tamen sensn , adeoque in re poe-nali, ipsorum nomine non veniunt. Tandem et ratio seu motivnm , quo hie Artieulus innititur, pro liae sententia valere videtur: Regulares strietc dieti, e religione ejecti, eo ipso ordinationis titulo earere eensentur; id quod pro eaeteris, ad titnlum Benefieii vel patrimonii ordinatis, ita non est; urget igitur speeialis ratio, enr isti prae reliquis suspensionis poena perstringantur.

2° Utrnra ejectorum nomine, de quibus lilc sermo est, eomprc-hendantnr etiam Eegulares fugitivi et apostatae, qui up. propria anctoritate a religione, quam professi sunt, ad tempus cum animo redenndi, vel in perpetuum enm animo non redeiuidi, discedunt? E,. Negative. Eornm delicto in Decretis supra allegatis alio modo provisnm est. „ Eursus statuit (S. Congr.), sic dicitur ibidem § 3, nt fugitivi et apostatae, sive habitum regularem deferant, sive non , possint et debeant ab Episeopo loci, nbi moram trahuut, in car-ceres conjici, Snperioribus regularibus eonsignari secundum regn-laria instituta puniendi; utque ipsi quoque Superiores teneantur eos perquirere, ad religionem reducere , atque efficere, ut apprehendan-tur; salva tamen in omnibus facilitate Ordinariis locorum attributa ex üecreto Coneilii (ïrid.) cap. 3 sess. VI.quot; Deinde, uti saepins jam notatum fuit, quanta etiam sit rationis similitude, fas tamen non est, poenam in aliquos statutam de casu ad casum transferre.

3° Utrum praefata suspensione attingantur illi , qui se injuste ejectos fuisse eontendnnt ? R. In textu generatim et iudistincte le-gitnr: „ Eeligiosi ejecti, extra Eeligionem degentes.quot; Dieendnm igitur videtnr cum el. Avanzini in Comment, p. 185, „qui ejeeti sunt et extra Eeligionem degunt, sive. juste sive injuste fucrint ejecti , quousque extra religionem degunt, sive extra suam quam professi sunt, sive extra aliam in quam possint canonice transire, suspensi maneut ab exercitie ordinum. Qui autem putant se injuste extra religionem ejici, liabent juris remedia per recursum ad S. Se-dem , a qua tamen non audiuntur, si extra religionem degunt, juxta cap. 19 Cone. Trident, sess. XXV de Regul., nisi forte prius obtincant facultatem reclamandi extra religionem degentes.quot;

,, Suspensionem ab Ordine suscepto ipso jure incurrunt, qui eunclem Ordinem recipere praesumpserunt ab excommunicato vel suspenso, vel interdicto nominatim denunciatis , aut ab liaeretioo vel schismatico notorio: eum vero, qui bona fide a quopiam eorum est ordinatus, exercitium non habere Ordinis sic suscepti, donee dispensetur, declaramus.quot;

Cevtum exploratumque est, ordinationem ab Episcopo, quacum-que ccnsura irretito, etiam hacretico a\\it schismatico notorio, col-latam , in se validam esse, duramodo ordinans sit ipscraet valide ordinatus, debita materia ac forma utatur, intentionemquc babeat faciendi quod facit Ecclesia. Ejusmodi vero ordiuatio in Ecclesia Dei semper habita fuit ut illicita ct sacrilega; quandoque etiam irrita legitur appellata , hoc scil, sensu, quod sic ordinati suscepto-rum ordinum munera explore omnino vetareutur. Confer Soglia p. Ill § 43. — Plures qiioque poenae, ut sacrilegae istiusmodi ordinationes cohiberentur, in jure inveniuntur statutae. quot;Vide cap. 1 et % de Sc/iistnalicis •, item cap, 1 et 3 «fe Ordinatis ah Episcopo qui renuniiavit Episcopatui, etc.

In primo membro supcrioris Articuli (missis caeteris easibus t\'.e quibns antea dubitatio erat) suspensionem ab ordine suscepto S. Pontifici reservatam ipso jure ineurrunt; qui eumdem ordinem recipere praeisumpsernnt, sive scienter ac mala fide receperunt a) ab excommunicato, suspenso, vel interdicto nominatim, denunciatis, seu vitandis juxta priorem partem capituli Ad evitanda Martini V (cfr dicta Tit. II Art. XVI; item Tit. IV Art. [), b) ab hacretico vel schismatico notorio, sen qua tali publico noto , licet denunciatus non fuerit.

In altero cjusdcm membro a verbis „ eum veroquot; dicitur is, qui hona fide h. e. ignoranter sen non scienter, a quopiam eorum (de quibus supra in primo membro) est ordinatus, „ exercitiiun non habere ordinis sic suscepti, donee dispensetur.quot; Verbis istis special! roodo formulatis duo videutur indicari : a) hoc in casu non incur-ri suspensionem proprie dictam , seu poenam ad emendationem de-linquentis inflictam ; sed potius meram prohibiiionem ab ordinis ex-ercitio boni communis causa, conformiter ad rcg. 33 juris in Cquot;

„sine culpa, nisi subsit causa, non est aliquis pumendns.quot; Cf\'r Reiff. in reg. cit.; Avanzini Comment, p. 139; item dicta de Cens. in genere in Prooemio q. III. b) Casum bunc non esse S. I\'onti-fici reservatum; sed cum , qui bona fide a praedictis pcrsonis ordi-natus fuit, quoad exereitiura ordinis sic suscepti a proprio Episco-po dispensari posse, qucmadmodum cap. 2° de ordinatis etc. in terminis edicitur : „ Cum clsricis qui ab excommunicato Episcopo ignoranter ordincs recepemnfc per sues poterit Episcopos dispensari.quot;

„ Clerici saeculares exteri ultra quatuor menses in Urbe commorantes ordinijti ab alio quam ab ipso suo Ordinario absque licentia Card. Urbis Yicarii, vel absque praevio examine coram eodem peracto, vel etiam a proprio Ordinario postea-quam in praedicto examine rejecti fuerint ; nee non Clerici pertinentes ad aliquem e sex Episcopatibus suburbicariis , si ordinentnr extra suam dioecesim , dimissorialibus sui Ordinarii ad alium directis quam ad Card. Urbis Vicarium, vel non praemissis ante Ordinem sacrum suscipiendum exercitiis spiri-tualibus per decem dies in domo urbana Sacerdotum a Mis-sione nuncupatorum, suspensionem ab Ordinibus sic suscep-tis ad beneplacitum S. Sedis ipso jure incurrunt : Episcopi vero ordinantes ab usu Pontificalium per anTium.quot;

Hoc Articulo referuntur duo casus peculiares: primus coneernit clericos saeculares exteros, ultra quatuor menses in urbe Romae commorantes; alter a verbis nee nou respicit clericos pertinentes ad aliquem ex sex Episcopatibus suburbicariis, videlicet Ostiae et Velletri, Porto et S. Eufinae , Albano, Frascati, Palestrinae, et Sabinae.

Priores, de quorum ordinatione jam pridem a Clem. VIII et Alex. VII nonnulla praeseripta erant (Luc. Perr. V. Ordo Art. Ill n. 82), ad normam hodieruae Coiistitutionis Pii IX suspensionem ab ordinibus sic suseeptis ad beneplacitum S. Sedis ipso jure tribus modis incurrunt; nimirum a) eosdem reoipiendo ab alio quam suo Ordinario absque licentia Card. Urbis Vicarii; b) eos recipiendo

ab alio qnam suo Ordinario absque praevio examine coram codem Urbis Vicario; c) cos recipiendo eliam a proprio Ordinario, pos-teaquam iu praedieto examine rejecti sunt. Postei iorcs, de quorum ordinatione per Alex. VII in Const. Aposlolica sollicitudo plura similiter saneita erant (cfr Luc. Ferraris 1. c. n. 83), ad tramitem praesentis Constitutiouis cadem suspensionis poena duobus modis afficiuntur ; videlicet a) ordines suscipicndo extra suam Dioecesim, litteris dimissoriis sui Ordinarii ad ahum directis quam ad Card. Urbis Vicarium; b) ordines suscipiendo, non praemissis ante or-dinem sacrum cxercitiis spiritualibus per decern dies in domo ur-bana sacerdotum a Missione nunenpatorum.

Nomine exterorum, de quibus in prima parte sermo est, intcl-liguntur quivis clerici saeculares, qui nee ad Dioecesim Romanam , nee ad unam ex sex suburbicariis (de his enim in posteriori parte agitur) pertinent; ut autem in casibns supra expositis propter in-debitam ordinum susceptionem praefatae censurae reapse subjace-ant, altera conditio, sen commoratio in Urbe ultra quatuor menses, insimul adsit, oportet. Verbum commorantes , quo utitur I\'on-tifex, supponit insuper, ordines contra hujus Articuli statutum suscipi tempore quo in Urbe mora trabitur ; consequenter poena memorata extendi nequit ad eos , qui post commorationem quatuor mensium Eomae factam, inde disccdunt, ac postea cum dimisso-rialibns sui Ordinarii absque licentia Card. Urbis Vicarii, vel sine praevio examine coram Ipso instituto , ab alio Episcopo ordinali fuerint. Cfr Avanzini in Comment, p. 139 seq.

Quod autem in fine Articuli edicitur de suspensione „ ab usu Pontificalium per annumquot;, quam vicissim „ Episcopi ordinantesquot; ipso jure inenrrunt, concernit utrumque casum supra expositum.

,, Inteidictum Romaiio Pontifici speciali niodo reservatum ipso jure incurrunt Universitates, Collegia et Capitula^ quo-

cumque nomine nuncupentur, ab ordinationibus sea manda-tis ejusdem Rornani Pontificis pro tempore existentis ad universale futurum Concilium appellantia.quot;

ld quod lioe Art. sub poena interdicti 11. Pontifici speciali modo reservata prohibetur Uuiversitatibus, Collcgiis et Capitulis, quo-cumque nomine iiuucupcntur, illmlipsuin ïit. I Art. IV luijus Con-stitutionis sub excommunicationis sententia vetatur siiigularibus per-sonis, cujuscumque status, gradus sen condition is fuerint. Quocirca ne actum agerc videamur, hie pro insertis haberi volumus, quae ibidem sub 2° et 3° de iniqua appellatione „ ab ordinationibus seu mandatis Eomanorum Pontificum jjro tempore existentimn ad universale futurum Conciliumquot; aduotata sunt. Materia utriusque Arti-culi prorsus eadem est, Discrimen solum habetur in ratione poenae, subjeeti et cooperationis in delicto. Ibidem sermo est de excom-municatione; bic de interdicto. Ibidem puniuntur „ omnes et singu-li,quot; sive personae singulares; Ine communitates, seu corpora mo-ralia. Ibidem feriuntur etiam illi, „ quorum au*xilio , eonsilio vel favore appeliatum fuerithic cooperantes silentio praetereuntur, atque adeo — mutata eatenus primaeva ordinatione Bullae Coeuae — non videntur amplius interdicto subjacere.

„ Scienter celcbrantes vel celebrari facientes divina in locis abOrdinario, vel delegato Judice, vel a jure interdictis; aut nominatim excommunicatos ad divina officia, seu ecclesiastica sacramenta, vel ecclesiasticam sepulturam adinittentes, inter-dictum ab ingressu Ecclesiae ipso jure incurrunt, donee ad arbitrium ejus cujus sententiam contempserunt, com])etenter satisfecerint.quot;

Ad formam hujus canonis, qui magna ex parte iisdem fere verbis desmnptus est ex cap. Episcoporurn 8 de privilegiis in 6°, duae personarum classes partiali interdicto subjiciuntur.

Primam conslituuut „ scienter celebrautes vel celebrari facientes divina in locis ab Ordinario, vel delegato judice, vel a jure interdictis.quot; Ob particulam scienter bic appositam cum celebrautes turn

celebrari facientes (utrosque enim respicit) a poena hujus delicti liberat quaevis ignorantia, etiam solius poeuae, dummodo non sit affectata, aut conjuncta cum ingcnti temeritate, prout saepe sae-pius jam fait dictam. — Quaeri vero potest ae debet: quinam iu casu per „ celebrantes vel celebrari facientesquot; intelligantur ? item de quibus „ locis interdictisquot; bic sermo sit ? Antiqui Canonistae in suis commentariis ad cap. Episcoporum quoad has quaestiones va-rie sentiunt. Putant plures ibidem agi de solis personis a jurisdic-tione Episcoporum exernpiis; item de solis locis interdicto generali subjeetis. Katio illorum haec est, quod Bonifacius VIII, Episcoporum et aliorum Praelatorum quereiis cxcitatus (sicuti ibidem le-gitur), Decretum suum hisce „verbis exordiatur: „ ne aliqui saecu-lares aut regulares qnantumcumque cxemptionis seu libertatis Sedis Apostolicae privilegiis muniti etc.quot;, adeoque poenam appositam tu-lisse videatur ad.comprimendam exemplorum audaciam; exempti vcro tantum in casu generalis intcrdicti suas exemptiones invocare vale-aut. (Plura videsis penes Castro Palao de Cens. D. V p. VIII § III n. 5 , ct alios ibi allegatos). Verum quia nihil horum in praesenti Articulo legitur, at contra tenor illius generalis et indefinitus est; cum aliis probatis auctoribus, qui et olim ita opinabantur, diceu-dum potius videtur, sermonem hie esse de omnibus personis, etiam non exemptis, quae ipsacmet celebrant seu divina officia peragunt, vel celebrari facinnl, sen curant ab aliis peragi effectu secuto. Item de omnibus locis interdictis, etiam particulari interdicto subjeetis, dummodo qua talia specialiter et expresse deuunciata fuerint: quau-doqnidem post Extrav. Ad evitanda Mart. V nemo sub poena ulla tenetur „ aliquem vitare, aut interdiclum ecclesiasticntn observare, nisi sententia, probibitio, snspensio vel censura hujusmodi fuerit in vel contra personam , collegium, üniversi\'tatem , ecclesiam aut locum certum .... a judice publicata vel deuunciata specialiter et expresse.quot; Cfr Bonaeina de Cens. in part. d. IV q. Ill p. II n. 8; item Avanzini in Comment, p. 143.

Alteram classem efiiciunt „ uominatim excommuuicatos ad divina officia, seu ecclesiastica sacramenta, vel ecelesiastieam sepultu-rain adinitteutes.quot; Adverte hic primo, objectum hujus prohibitio-nis esse omncs et solos nominatim excommuuicatos, qui scil. per S. Poutificem, Episcopum, aut aliam competentem auctoritatem (hoe in casu non refert) expresse et specialiter simt denunciati. Conse-

quenter poena hujus Articuli non contraheretur propter admissio-iiera alicujus uourinatim suspensi vol interdicti , nee etiam ob ad-missionem alicujus excommunieati, qua talis publice noti, non tarnen specialiter et expresse denunciati. Adverte secundo, heic non agi de quacumque participatione cum nominatim excommunicatis; sed de ea, qua iidem ad divina officia, puta Missam, Vesperas, et siniilia, vel ad Sacrametda, quaecumque illa sint, vel ad eccle-siasticam sepulturam, scil. ritum aut locum sacrum, vere admittun-lur. Itaque si quis cum hujusmodi excommunicato officiis divinis solum assisteret, vel ab eo Sacramenta mere reciperet, vel cadaver ejus ad sepulturam ecclesiasticam tantum comitaretur , poenae hic fulminatae non subjaceret ; haec enim et similia veram admis-sionem non coustituunt. Quinimo quum admissio ad divina officia, Sacramenta, aut ecclesiasticam sepulturam (de quibus h\\c agitur) actum auctoritatis supponere videatur, cum probatis ïheologis ac Canonistis baud improbabilitcr affirmari potest, hoc loco (aliud quip-pc est de admittentibus in clausuram, vide supra Tit. 11 Art. VI et VII) illos tantum proprio sensu admittentes vocitari, qui pos-simt non admittcre, quales sunt Parocbi, Eectores, et alii, verbo, „ad quos spcctat probibere vel admittere aliquem ad hujusmodi actus,quot; iiti loquitur Castro Palao 1. c.

Hisce delibatis, dicendum restat, quae sit natura interdicti, quod recensitae personae ob memorata delicta ipso jure incurrere deela-rantur; et quomodo iuterdictum istud cesset sen auferri censeatur. Interdictum, quod propterea incurritur, est partiale, sive, pront dicitur in textu, „ ab ingressu ecclesiaequot; tantum; eaque poena non physice aut materialiter, sed moraiitcr et formaliter accipienda est; privat quippe ejusmodi poena usu activo et passivo divinorum in ecclesia. Cfr. JBonacina de Cens. in pari. D. V p. V n. 11 seq.— Quantum ad cessationem illius non omues idem sentiunt: attamen cum Castro Palao loc. supra cit., Bonacina 1. c. D.IV q. II p. VI n. 11, et aliis, admittendum videtur, interdictum istud, praestita satisfactioue ad arbitrium ejus cujus sententiam contempserunt, sponte sua absque nova absolutione cessare. Enimvero licet censura stricte dicta, tanquam poena medicinalis ad tempus inflicta, secuta emendatione , sponte sua non cesset, sed absolutione tollenda sit (cfr. n. 11 de Cens. in gen.)-, aliud tarnen passim traditur, casu quo •auctor censurae sub certa conditioue eam infligit, simulque decla-

rat, ipsam durare solum ad conditionis impletionem, pront lüc fieri videtur per verbum doneo etc. Eatio est, quod tunc in ipsa ceusu-rae lege ejusdem absolutio, impleta conditione, censetur implieite eontenta. Cfr Eeiffeustuel L. V Tit. 39 n. 341.

Nota. Pro majori dictorum claritate hoe loco recolere juvat duos alios Articulos supra expositos, cum praesenti materia iutime cou-nexos. Videlicet Art. XVII Tituli II, quo excommnuicatione K. I\'on-tifici reservata plectuntur „ clerici scienter et sponte comuninican-tes in divinis cum personis a E. Pontifice nominatim excommuni-catis et ipsos in officiis recipientes.quot; Item Art. I Tituli IV, in quo excommunicatione nemini reservatae subjacere dicuntur „ mandan-tes sen cogentes tradi ecclesiasticae sepulturae haereticos notorios aut nominatim excommunicatos vel interdictos.quot; Hos Articulos cum praesenti comparando, perspiciet quisque, illorum materiam, ets! diversam, quandoque convenire seu coincidere posse; v. g. si Pa-rochus scienter et sponte quempiam a II. Pontifice nominatim ex-communicatum ad divina officia admittcret, adesset, aut certe adesse posset insimul communicalio in divinis et receptio in officiis. Quaeri igitur potest, an talis sua agendi ratioue ad normam hujus Con-stitntionis duplici censura, excoramunicationis scilicet et interdicti, afficiatur? Kespondet Avanzini in suis Commentariis p. 143, „qui jam incurrunt excommunicationis poenam R. Pontifici reservatam, de qua sancit Artieulus XVII (Titul. II), non videntur incurrere utramque poenam, turn illam excoramunicationis, turn banc interdicti ab ingressu ecclesiae; quum poenae non sint multiplicandae pro cadem causa, nisi constet esse multiplicandas.quot; Quod si ita sit (sic autem esse, probabiliter defendi potest), pro recta superioris Arti-culi notionc addendum est: ipsum intelligi de personis et casibus, a quibus et in quibus ob hujusmodi crimen excommunicationis sententia non fuit contracta. Ita cum praefato auctore opiratur ctiam Victor Pelletier in opusculo Deo els et canons da conc oe-cum. du Vatican p. 279.

„ Denique quoscumque alios Sacrosanctum Concilium Tri-dentinum suspenses aut interdictos ipso jure esse decrevit, Nos pari modo suspensioni vel interdicto eosdem obnoxios esse volumus et declaramus.quot;

Quemadmodum in epilogo, ad Tit. IV apposito, servantur ac denuo inculcantur excommunicationes a Cone. Trid. primnm latae, facta tarnen limitatione quantum ad pocnam anathematis , de qua sess. IV, in Dcercto de editione et um sacrorum librorum agitur; ita hoe loco sine ulla limitatione aut restrictione innovantur sus-pensiones et interdicta sententiae latae, quae ab eodem Coneilio pii-mum inllicta sunt. — Suspensiones et interdicta ista pro majori facilitate infra append. II in extenso referemus.

„Quae vero censurae sive excommunicatioms, sive suspen-sionis, sive interdicti, Nostris, aulgt; Praedecessorum Nostrorum Constitutionibus, aut sacris canonibus praeter eas, quas recen-suimus, latae sunt, atque hactenus in suo vigore perstiterunt sive pro R. Pontificis electione, sive ])ro intemo regiinine quo-rumcumque ordinum et institutorum regularium, nee non quo-rumcumque collegiorum, congregation urn, coetuum locorumque piorum cujuscumque nominis aut generis sint, eas otunes finnas esse, et in suo robore jjormanere volumus et declaramus.quot;

Patet ex hoc paragrapho, praeter censuras hueusque recensitas, q\\iae nimirum in hac ipsa Constitutione speciatim insertae sunt, vel ab ipso Trid. Concilio primum statutae sen inductae sant, eas quoque censuras in suo robore permancre, quae a RR. Pontifici-bns aut sacris cauonibus, sive pro U. Pontificis clectione, sive pro intemo rcgimine particularium Institutorum cujuscumque nominis aut generis latae sunt. Advertas tarnen singulare discrimen, quod illas inter et istas in ratione obligationis existit. Priores dicuntur vim habere, non seens ac si primum in hac ipsa Constitutione edi-tae fuerint (vide Prooetnium hujus Const.); atque adeo si forte quae in desuetudinem abiissent, a tempore ipsins reviviscere censentur. Posteriores vero in suo robore permancre declarantur, prout a Sum-mis Pontificibus et SS. cauonibus latae sunt, atque hactenus in suo vigorc perstiterunt; proindeque in eo statu permanent, quo erant anno 1869, quin praesens Constitutio eas vel deleat vel iu-novet.— Censuras illas hie enumerare, hand necesse putamus. Quoad primum punctum, sive electionem S. Pontificis, videri potest Codex canonnm auetore Gaspare de Luise Lib. II Tit. VII. Quoad alterum, sen peculiaria Instituta prae caeteris consulenda

simt singulonim Constitutiones, regulae ac deóveta. Attamen , quod ad primum attinct, adjungere bic lubet Ecspoiisum S. Poeuitentia-riae de dio 4 Aug. 1876 , quo edicitur : „ omues ct siugulos.qui Societati Catliolico-Ilalicae, euni iu fincm institutac, ut Südc Apos-tolica vacante popuhis Romanus concurrat in S. J\'ontificis electio-ne, nomen dant, vel earn promovent, aut ei quomodocumque fa-vent, vel etiam adbaerent, ipso facto iucurrere excomraunicationem latae sententiae li. Pontifici speciali mode reservatam.quot; Cfr Nouv. Rev. Théol. T. VIII p. 463 sq.

„ Ceterum decernimus, in novis (|uiljuscura(jiie coucessioni-bus ac privilegiis, quae ab Apostolica Secle concedi cuivis cou-tigerit, nullo modo ac ratione intelligi umquam debere,aut posse compreliendi facultatem absolvendi a casibus et censuris quibuslibet Romano Pontifici reservatis, uisi dc iis foi-malis explicita ac individua mentio facta fuerit: quae vero privile-gia aut facilitates, sivc a Praedecessovibus Xostris, sive etiam a Nobis cuilibet Coetui, Ordini, Congregationi, Societati, et Instituto, etiam regulari cujusvis speciei,etsi titulo peculiari praedito, atque etiam speciali mentione digno a quovis umquam tempore hue usque concessae fuerint, oa omnia, eas-que omnes Nostra liac Constitutione rcvocatas, suppressas, et abolitas esse volumus, prout reapse revocainus, supprimimus et abolemus, minima refragantibus aut obstantibus privilegiis quibuscumque-, etiam specialibus, compreliensis, vel non, in corpora juris, aut Apostolicis Constitutionibus, et quavis coniirmatione Apostolica, vel immemorabili etiam consuetudi-ne, aut alia quacumqua iirmitate roboratis quibuslibet etiam formis ac tenoribus , et cum quibusvis derogatoriis, aliisque afficacioribus et insolitis clausulis, quibus omnibus, quatenus opus sit, derogare intendimus et darogamus.quot;

Superius in fine Tituli I liujus Constitutionis expositum ac de-claratum fuit generale statutnni sen decretnm, in causa absolutio-nis scriu pensaudum: scilicct gencralera conccssionem absolvendi a casibus et censuris R. Pontifici reservatis, baud sufficere jiro ab-solutione a duodecim casibus ad formam istius Articuli 11. Pontifici

speciali moclo reservatis. In prima parte hujus paragraph! procla-matur aliud principium , in materia absolutionis summopere etiam attendendum ; nimirum in novis quibuscumqne ooncessionibus hc privilegiis Sedis Apostolicac nullo inodo ac raticme intelligi ant oomprehendi posse „ facultatem absolvendi a casibus et censuris qui-buslibet E. Pontifioi (etiam simpliciter tantnin) reservatis.quot; Principium istud , non secus ac altenim de (|no supra 1. c., nihil novi aut insoleti continet: fuudatur quippe in ipsa reservationis natura. Quid est eniin casus reservatus? Est casus, a quo praeter ipsum reservantem, ejus in officio superiorem aut successorem, nemo unus extra mortis articulum directe absolvere potest sine facilitate expresse data (cfr Pauwels de Can. res. prolegom. n. 14 seq.). Patet igitur, quare in coneessionibus ac privilegiis Sedis Apostolicae de casibus et censuris li. Pontifici reservatis formalis explicita ac in-dividua mentio fieri debcat, ut (piis ab iis directe absolvere valeat.

Quoad revocationem privilegiorum aut facultatnm — qua de re in altera parte superioris paragraphi sermo est — animadverten-dum est, revocationem istam non ita late patere ac illam, de qua in fine Tituli 1 verba fecimus. Ibidem agitur de quibuscumque in-dultis, tam personalibus, quam realibus ; heic vero de realibus tantum, et quidem de illis solum, quae „ cuilibet Ooetui, Ordini, Congregationi, Socictati, et Instituteverbo,qiiae corpori morali a S. Sedc ante diem praesentis Constitutionis concessa fueraut. Permanent itaque — quantum ad absolutionem a casibus et censuris E. Pontifici simpliciter reservatis — facilitates personales ; imo et reales, quae alieui personae ratione officii aut dignitatis antea legitime impertitae erant. Hisee dictis congruit Eesponsum S. Poenit. 5 Dec. 1873; Praclatos Eegulares vi privilégiorum, quibus antea gaudebant, non posse absolvere suos subditos a casibus papalibus in hac ipsa Constitutione simpliciter reservatis (cfr Nonv. Rev. T/ieol. T. VI p. 61). Quandoquidem Praelatorum Eegularium privilegia, uti docet S. Ligorio de privilegiis cap. I n. 3, censeantur realia seu ordini concessa; adeoque ex illis, quae lüc expresse revocan-tur et supprimuntur. Praeterea, quum in hac ipsa Constitutione, uti § praecedente visum est, nihil novi decernatur quoad censuras a EB. Pontificibus aut SS. canonibus, sive pro S. Pontificis electione, sive pro interno regiminc particularium Institutorum dudum latas, eas etiam Ordinum aut Institutorum facilitates, quae respiciunt

hujusmodi ecusuras, in sua integritate persistere, hand iraprobabiliter defendi ac sustineri posset. Cfr Avanzini in Comment, p. 153 seq.

„Firmam tarnen esse volumus absolvendi facultatem a Tri-dentina Synode Episcopis concessam amp;-m. XXIV, c. VI de reform, in quibuscumcjue censuris Apostolicae Sedi liac Nostra Constitutione servatis, iis tantum exceptis, quas eidem Apostolicae Sedi speciali modo reservatas declaravimus.quot;

Probe uotum est (cfr de Poenil. n. 232) , duos dari casus, in quibus Episcopi jure quasi-ordinario, sivo cx delcgatione juris alj-soivere queant a peccatis et censuris S. 1\'ontilici reservatis. Primus, qui hoc paragrapho expresse memoratur , concernit casus occultos. „ Liceat Episcopis, sic dicitur in Trid. I. c., in irregulnritatibus omnibus et suspensionibus, ex delicto occulto provenientibus, ex-cepta ea quae oritur ex homicidio voluntario , et exceptis aliis de-ductis ad forum contentiosum, dispensare, et in quibuscumgue casi-bus occultis, eiiam Sedi Apostolicae reservatis, delinqucutes quos-cumque sibi subditos in Dioecesi sua per seipsos aut Vicarium a se specialiter deputandum in foro conscicntiao gratis absolr.ere, impo-sita poenitentia salutari. Idem et in haeresis crimiue in eodem foro conscientiae eis tantum, non eorum Vicariis, sit permissum.quot; HcJc Trid. decretnm in praesenti Const, l\'ii IX partim fuit extensum , partim majori luce aftusum. Quaudoquidcm ante datum hujus Cou-stitutionis receptum erat, quemadmodum S. C. C. iterato edixerat, „facultatem Episcopo tributam decreto cap. (5 sess. XXIV non extendi ad casus qui novis SS. PP. constitutionibus post Concilium ïridentinum fuerint Sedi Apostolicae reservati.quot; (Vide Decret. S. C. Inq. de die 18 Julii 1860, quod referunt Mélanges de Théologie 609 seq). Dubinin vero erat, an praedicta facultas a Tridentino Episcopis concessa, sit revocata per Bullam Coenae ([iioad haere-sim et alios casus in ea reservatos l\'ontifici? (Qua de re confer Li-gorio L. VII n. 82, 83 et alios ibidem allegatos). Impraesentiarum res ista, quantum ad censurarum absolutionem , accurate definita est. Possunt Episcopi in vim Trid. decreti absolvere a quibusmmqne censuris occnltis Apostolicae Sedi liac ipsa Constitutione servatis , iis tantum exceptis , quae in ea Titulo I Sedi Apostolicae speciali modo reservautur.

Alter casus, in quo Episcopi jnre Decretalium Tit. de sent. ex-comm. a casibus et ceusuris E. 1\'outifici reservatis, etiam publiois, absolvere valent — ita tarnen ut sic absoluti propter impedimentum temporale (exceptn puerili aetate), illo sublato, se qiiSmprimum sistant Sccli Apostolicae , ejusdem mandatum excepturi — eontiu-git, duin ipsemet censüratus propter impedimentum corporale atit canonicum Sedem Apostolic.am , ejusve delegatum, pro absolutionis beneficio personaliter adire neciuit. Cfr Ligorio L. VII n. 84—93. Hic qnidem casus, sen potius facultas tali in easu absolvendi, in supcriori § non dieitur firma permanere , sienti dc priori casu in terminis legitur; verura nihil etiam invenitur, quod ejusdem revo-cationem innuat ant denotet. Illa igitur facultas, quantum ad casus II. Pontifici simpliciter reservatos, imo et specialiter reservatos (exccptis tamen duodecim excoinmiinicationibus, Tie quibns in fine ïituli I i\'uit actum), in eodem statu permanere videtnr. Plura vi-desis in opere periodico Nouv. Rev. Thiol. ï. IV p. 343 sq.

„ Decementes has Litteras, atque omnia et singula, quae in eis constituta ac decreta sunt, omuesque etsingulas, quae in eisdem factae sunt ex anterioribus Constitntionibus Praede-cessorum uostrorum, atque etiam Nostris, aut ex aliis sacris Canonibus quibuscumque, etiam Conciliorum Generalium, et ipsius Tridentini, mutationes, derogationes, ratas et firmas, ac respective rata atque firma esse et fore, suosque plenarios et integros effectus obtinere ; sicque et non aliter in praemis-sis per quoscumque Judices Ordinarios, et Delegatos, etiam Causarum Palatii Apostolici Auditores, ac S. R. E. Cardina-les, etiam de Latere Legates, et Apostolicae Sedis Nuntios, ac quosvis alios quacumque praeeminentia, ac potestate fungen-tes, et functuros, sublata eis, et eoram cuilibet quavis aliter judicandi et interpretandi facultate et auctoritate, judicari ac detiniri debere; et irritum atque inane esse ac fore quidquid super his a quoquam quavis auctoritate, etiam praetextu cu-juslibet privilegii, aut consuetudinis inductae vel iuducendae, quam abusum esse declaramus, scienter vel ignoranter conti-gerit attentari.quot;

Ex clausnlis hoe § appositis — quibus non modo irritum atque inaiie declaratur quidquid super liis a quoquam qnavis auotoritate, ant praetextu cujuslibet privilegii, attentatur ; sed quaevis insiiper consuetudo inducta vel inducenda tanquam alrnsus reprobatur — de-ducere lioct, uullani consuetudinein, utut diuturnam, contra hanc ipsam Constitutionem praevalere , aut a poenis in ea latis eximere posse. Id quod sic reprobatum est, ex eomrauni doetrina ut irra-tionabile habendum est, atque adeo legitimam consuetudiuera contra legem constituere ncquit. Cfr Soglia p. I § 31 al. 3^a.

„Non obstautibus praemissis, aliisque quibuslibet ordina-tionibus, constitutionibus, privilegiis, etiam speciali et indi-vidua mentione diguis, nee non consuetudinibus quibusvis, etiam immemorabilibus, ceterisque contrariis quibuseumque.quot;

Decretuin irritans, quod hie adjicitur , iu sua amplitudine com-plectitur omnes anleriores eonsuetndines iu coutrarium, etiam par-ticulares a tempore immemorabili existentes. Cfr Soglia p. I § 21 a V. Porro consueludo etc.

„Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae Constitutionis, ordinationis, limitationis, suppressionis^ dero-gationis, voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoe attentare praesurapserit, indignationera Om-nipotentis Dei et Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus, se noverit incursuruni.quot;

Datum llomae apud S. Petrum anno Incarnationis i)o-minicae Millesimo Octingentesimo Sexagesimo Nono, Quarto Idus oetobris, Pontificatus nostri anno vicesimo quarto.

„ Nulli liceat imprimere, vel imprimi facere quosvis li-bros de rebus sacris sine nomine auctoris, neque illos in futurum vendere, aut etiam apud se retinere, nisi priraum exa-minati probatique fuerint ab Ordinario, sub poena anathema-tis et pecuniae in Canone Concilii uovissiini Lateranensis ap-posita. Et, si regulares fuerint, ultra examinationem, et pro-bationem hujusmodi, licentiam quoque a suis Superioribus im-petrare teneantur, recognitis per eos libris, juxta formam sua-rum ordinatioiTuin. Qui autem scripto eos communicant, vel evulgant, nisi antea exammati probatique fuerint, eisdem poem\'s subjaceant quibus Impressores. Et qui eos habuerint, vel legerint, nisi prodiderint auctores, pro auctoribus habeantur.quot;

Hacc tamen excomnmnieatio, sou poena anathematis, nou est ex integro servata, sed ad norraam Constitutióuis Apoüolicae Sedis limitat.ur ad eos , qui libros de rebus sacris tractantes sine Ordinarii approbatione imprimunt, ant imprimi faeiunt. Confer dicta in fine Tituli IV.

et condemnationem sumatur; statuit atque declarat i])sa sancta Synodus, illis, quos couscientia peccati mortalis gravat, quan-tumcuuique etiam se contritos existiment, habita copia Con-fessoris, uecessario praemittendam esse Confessionem Sacra-mentalein. Si quis autem contrarium docere, praedicare, vel pertinaciler asserere; seu etiam publice disputando defendere praesumpserit, eo ipso excommunicatus existat.quot;

„ Si quem Clericorum, vel laicorum, quacumque is digni-tate, etiam imperiali, aut regali, praefulgeat, in tantum ma-lorum omnium radix cupiditas occupaverit, ut alicujus Ecclesiae, seu cujusvis saecularis, vel regularis beneficii, Montium Pietatis, aliorumque piorum locorum jurisdictiones, bona, census ac jura, etiam feudalia, et emphiteutica, fructus, emolument a , seu quascumque obventioues, quae in ministrorum et pauperum necessitates converti debent, per se, vel alios vi vel timore incusso , seu etiam per guppositas personas Clericorum , aut laicorum, seu quacumque arte, aut quocumque quaesito colore in proprios usus convertere, illosque usurpare praesumpserit, seu impedire, ne ab iis, ad quos jure pertinent, per-cipiantur; is anathemati tamdiu subjaceat, quamdiu jurisdictiones, bona, res, jura, fructus, et redditus, quos occupaverit, vel qui ad eum quomodocumque, etiam ex donatione suppo-sitae personae, pervenerint, Ecclesiae, ejusque administratori, sive beneficiato integre restitucrit; ac deinde a Romano L\'on-tilice absolutionem obtinuerit. Quod si ejusdem Ecclesiae pa-tronus fuerit, etiam jure patronatus ultra praedictas poenas eo ipso privatus existat. Clericus vero, qui nefandae fraudis et usurpationis hujusmodi fabricator seu consentiens fuerit, eis-dem poenis subjaceat: nee non quibuscumque beneficiis privatus sit, et ad quaecumque alia beneficia inliabilis efficiatur;

et a suorum Ordinum executione, etiam post integram satisfac-tiouera ^ Gt absolutionem, sui Ordinarii arbitrio suspendatur.quot;

„ Dubitandum non est, clandestina matrimonia, libero con-trahentium consensu facta, rata et vera esse matrimonia, quam-diu Ecclesia ea irrita nou fecit, et proinde jure damnandi sunt illi, at eos Sancta Sjnodus anathemate damnat, qui ea vera ac rata esse negant, quique falso affirmant, matrimonia a filiis familias sine consensu parentum contracta irrita esse, et pa-rentes ea rata vel irrita facere posse.quot;

„ Decernit Sancta Synodus, inter raptorem et raptam quam-diu ipsa in potestate raptoris manserit, nullum posse consis-tere matrimonium. Quod si rapta a raptore sit separata, et in loco tuto et libero constituta, ilium in virum habere con-senserit, earn raptor in uxorem habeat; et nihilominus raptor ipse ac omnes iili consilium, auxilium et favorem praeben-tes, sint ipso jure excommunicati.quot;

„ Ita plerumque temporalium dominorum ac magistratuum mentis oculos terreni affectus atque cupidilates excaecaut, ut viros, et mulieres, sub eorum jurisdictione degentes, maxime divites, vel spem magnae liaereditatis liabentes, minis et poenis

adigant cum iis matrimonium invitos contrahere, quos ipsi domini vel magistratus illis praescripserint. Quare cum maxime nefarium sit, matrimonii libertatem violare, et ab eis injurias nasci, a quibus jura expectantur; praecipit Sancta Synodus omnibus, cujuscumque gradus, dignitatis et conditionis exis-tant, sub anatliematis poena, quam ipso facto incurrant, ne quovis modo directe vel indirecte subditos suos, vel quoscum-que alios cogant, quominus libere matrimonia contrahant.quot;

„ Bonifacii VIII Constitutionem, quae incipit, Periculoso, renovans Sancta Synodus, universis Episcopis, sub obtestatio-ne divini judicii, et interrninatione maledictionis aeternae, praecipit, ut in omnibus monasteriis sibi subjectis, ordir.aria, in aliis vero Sedis Apostolicae auctoritate, clausuram samp;ncti-monialium, ubi violata fuerit, diligenter restitui; et ubi in-violata est, conservari maxime procurent, inobedientes atf[ue contradictores per censuras Ecclesiasticas aliasque poenas, qua-cumque appellatione postposita, compescentes, invocata etiam ad hoe, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Quod auxi-lium ut praebeatur, omnes Christianos Principes hortatur Sancta Synodus, et sub excommunicationis poena, ipso facto incur-renda, omnibus magistratibus saecularibus injungit.quot;

„Ingredi autem intra septa monasterii (Monialium) nemini liceat, cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis fuerit, sine Episcopi vel Superioris licentia in scriptis obten-ta, sub excommunicationis poena ipso facto incurrenda.quot;

„Anatliemati Sancta Synodus subjicit omnes et singulas personas, cujuscutnque qualitatis vel conditionis fuerint, tam Clericos quam iaicos, saeculares vel regulares , at([ue etiam qua-libet dignitate fungentes, si quomodocumque coegerint aliquam virginem, vel viduam, aut aliam quamcumque mulierem in-vitam, praeterquam in casibus in jure expressis, ad ingredien-dum monasterium , vel ad suscipiendum habitum cujuscumque religionis, vel ad emittendam professionein; quique consilium, auxilium vel favorem dederint.; quique scientes earn non spoute ingredi monasterium, aut habitum suscipere, aut professio-nem emittere; quoquo inodo eidem actui vel pvaesentiam, vel consensum, vel auctoritatem interposuerint.quot;

„Simili quoque anatliemati subjicit (Sancta Sjnodus) eos, qui sanctam virginum vel alia rum mulierum voluntatem veli accipiendi vel voti emittendi quoquo modo sine justa causa impedierint.quot;

„ Detestabilis duellorum usus, fabricante diabolo , introduc-tus, ut cruenta corporum morte, animarum etiam perniciem lucretur, ex Christiano orbe penitus exterminetur. Imperator, Reges, Duces, Principes, Marchiones, Comités, et quocumque

alio nomine, Domini temporales, qui locum ad monomachiam in terris suis inter Christianos ooncesserint, eo ipso sint ex-communicati, ac jurisdictione et dominio civitatis, castri aut loci, in quo, vel apud quem duellum fieri permiserint, quod ab Ecclesia obtinent, privati intelligantur, et, si feudalia sint, directis dominis statim acquirantur. Qui vero pugnam com-miserint, et qui eorum patrini vocantur, excomtnunicationis, ac omnium bonorum suorum proscriptionis, ac perpetuae in-famiae poenam incurrant; et ut homicidae, juxta sacros Ca-nones, puniri debeant; et si in ipso conflictu decesserint , perpetuo careant Ecclesiastica sepultura. llli etiam , qui consilium in causa duelli, tam in jure quam facto dederint; aut alia quacumque ratione ad id quemquam suaserint, necnon spectatores, excomtnunicationis ac perpetuae maledictionis vinculo teneantur: non obstante quocumque privilegio, seu prava consuetudine, etiam immemorabili.quot;

Suspensiones et Interdicta sententiae latae a Concilio Tridentino prlmum icflicta.

„ Nulli Episcopo liceat, cujusvis privilegii praetextu. Pontificalia in alterius dioecesi exercere, nisi de Ordinarii loci expressa licentia, et in personas eidcm Ordinario subjectas tantum; si secus factum fuerit, Episcopus ab exercitio Pontificaliam, et sic ordinati ab executione Ordinum sint ipso jure suspensi.quot;

Be majorum ordinum msceptione cum litteru dimissoriis a Capitulo, sede vacante, illegitime datis.

„Non liceat Capitulis, sede vacante, infra annum a die vacationis, ordinandi licentiam, aut litteras dimissorias seu reverendas, ut aliqui vocant, tarn ex juris communis dispo-sitione, quam ex cujusvis privilegii aut consuetudinis vigore , alicui, qui Beneficii ecclesiastici recepti sive recipiendi occa-sione arctatus non fuerit, concedere. Si secus fiat, . . . . sic ordinati, si in minoribus Ordinibus constituti fuerint, nullo privilegio clericali, praesertim in criminalibus gaudeant: in majoribus vero ab executione Ordinum, ad beneplacitum fu-turi Praelati sint ipso jure suspensi.quot;

De Ordinum coUatione et susceptione ab EfAscopo Titulari sine proprii Praelati consensu aut litteris dimissoriis.

„Nemo Episcoporum, qui Titulares vocantur, etiam si in loco nullius dioecesis, etiam exempto, aut aliquo Monasterio cujusvis Ordinis resederint, aut moram traxerint, vigore cujusvis privilegii sibi de promovendo quoscumque ad se venien-tes pro tempore concessi, alterius subditum, etiam praetextu familiaritatis continuae commensalitatis suae, absque sui proprii praelati expresso consensu, aut litteris dimissoriis ad ali-quos sacros aut minores Ordines, vel primam Tonsuram promo vere seu ordinare valeat. Contra faciens ab exercitio Pon-tificalium per annum, taliter vero promotus ab executione Ordinum sic susceptorum donee suo praelato visum fuerit, ipso jure sint suspensi.quot; ^

Be Ordinum collatione et susceptione a qmvis alieno Episcopo sine testimonia seu litteris com,m.endatitiis propril Ordinarii.

„ Unusquisque autem a proprio Episcopo ordiuetur. Quod si quis ab alio promoveri petat, uullatenus id ei, etiam cu-jusvis generalis, aut specialis rescripti vel ])rivilegii praetextu, etiam statutis temporibus permittatur; nisi ejus probitas ac mores Ordinarii sui testimonio commendentur; si secus fiat, ordinans a collatione Ordinum per annum, et ordinatus a susceptorum Ordinum executione, quamdiu proprio Ordinario videbitur expedire, sit suspensus.quot;

De impetraiione et concessione litterarum dimissoriarum contra formam Becreti Tridentini, de quo

,, Abbatibus, ac aliis quibuscumque, quamtumvis exeinptis , non liceat in posterum intra fines alicujus dioecesis consis-tentibus, etiam si nullius dioecesis, vel exempti esse dican-tur, cuiquam, qui Regularis subditus sibi non sit, Tonsuram, vel minores Ordines conferre: nee ipsi Abbates, et alii exemp-ti, aut Collegia, vel Capitula quaecumque, etiam Ecclesia-rum cathedraliura, litteras dimissorias aliquibus Clericis sae-cularibus, ut ab aliis ordiuentur, concedant. Sed horura omnium ordinatio, servatis omnibus quae in hujus S. Synodi decretis continentur, ad Episcopos, intra quorum dioecesis fines existant, pertineat: non obstantibus quibusvis privilegiis , praescriptionibus, aut consuetudinibus etiam immemorabilibus. Poenam quoque impositam iis qui contra hujus S. Synodi sub Paulo III decretum, a Capitulo, Episcopal! Sede vacante, litteras dimissorias impetrant; ad illos, qui easdem litteras non a Capitulo, sed ab aliis quibusvis, in jurisdictione Episcopi

loco Capituli, Sede vacante, succedentibus, obtinerent , mandat extendi; concedentes autem diinissorias contra formam decreti , ab officio et beneficio per annum sint ipso jure suspensi.quot;

„Cum promotis per saltum, si nou ministraverint, Epis-copus ex legitima causa possit dispensare.quot;

Hoc Tridentini Decretura, etsi in co expresse non dicatur, sic ordinatum ipso jure suspendi ab exercitio Ordinis uiiile snsccpti, itii tamen, adstipulante nsn et praxi, passim intelligitur, ideoqne recensendum est inter suspensiones Tridentinas. Cfr Avanzini iii\' Comment, p. 114.

De celebratione matrimonii et nuptianm benedietione sine licentia proprii Sponsorum Paroehi.

„ Praeterea eadem Sancta Synod us hortatur, ut conjuges ante benedictiouem Sacerdotalem , in templo suscipiendam, in eadem domo non cohabitent; statuitque benedictiouem a pro-prio Paroclio fieri; neque a quoquam, nisi ab ipso Parocbo, vel ab Ordinario, licentiam ad praedictam benedictionem fa-ciendam alii Sacerdoti coucedi posse; quacumque consuetudi-ne, etiam immemorabili, quae potius corruptela dicenda est, vel privilegio, non obstante. Quod si quis Parochus, vel alius Sacerdos, sive regularis sive saecularis sit, etiam si id sibi ex privilegio, vel immemorabili consuetudine licere coutendat, alterius Parochiae sponsos sine illorum Paroehi licentia ma-trimonio conjungere aut beuedicere ausus fuerit; ipso jure tamdiu suspensus maneat, quamdiu ab Ordinario ejus Paroehi, qui matrimonio interesse debebat, sen a quo benedictio suscipienda erat, absolvatur.quot;

„Episcopi quoque, quod absit, si ab hujusmodi crimine (concubiuatus) non abstinuerint, et a Synodo Provinciali ad-moniti, se non emendaverint, ipso facto sint suspensi.quot;

„Ciescente vero contumacia (Episcopi absentis ultra alios sex menses), ut severiori SS. Canonum censurae subjiciatur, Metropolitanus suffraganeos Episcopos absentes, Metropolita-num vero absentem suffraganeus Episcopus antiquior residers sub poena interdict! ingressus ecclesiae eo ipso incurrenda infra tres menses per litteras seu nuutium Romano Pontiflci denunciare teneatur.quot;

De illegitima concessione litterarum dimissoriarum a Capiiulis ecclesiarum, Sede vacante.

„Non liceat Capitulis Ecclesiarum, Sede vacante, infra annum a die vacationis, ordinandi licentiam, aut litteras di-missoriasj seu reverendas , ut aliqui vocant, tam ex juris communis dispositione, quam etiam cujusvis privilegii, aut com-suetudinis vigore, alicui, qui beneiicii Ecclesiastici recepti, sive recipiendi occasione arctatus non fuerit, concedere. Si secus fiat, Capitulum contraveniens Ecclesiastico subjaceat in-terdicto.quot;

Objectum sen materia, quam SS. D. N. hisce Litteris raodevari et temperare voluit. 6.— Scopus sen finis, quern Pius IX lias Litteras edendo sibi praestituit. 7. — Locus sen fons, ex quo censurae eoclesiasticae, quae per modum sententiae latae jure Pontificio ante diem 12 Oct. 1869 irapositae erant, in posterum desumendae sunt. Ibid. — Modus sen norma in earum interpretatione tenènda; 8. — Censurarum illarum applicatio ad casus particulares. Ibid. — Earumdera diversa reservatio. 9.

Excommunicationes latae sententiae speciali modo Rom. Pontifici reservatae, qnibu-s subjacere declarantur:

I. Omnes a Christiana fide apostatae, et omnes et sin-guli haeretici, eisque credentes, eorumque recepto-res, fautores, ae quilibet illorum defensores . . 10

Quid de liis in Bulla Coenae constitutum esset. 10, — Qui singulorum nomine intelligantur. 10—13,— Quan-do apostatae vel haeretico qua tali receptatio , favor, vel defensio censeatur eshiberi. 14. 15.

IT. Omnes et singuli scienter legentes sine auctoritate Sedis Apost. libros eorumdem apostatarum etc., cos-demque libros retinentes, imprimentes, et quomo-dolibet defendentes..........16

Qimenam hujus rci respectu in Bulla Coenue ct lle-gula X Indicis pridem statuta cssent. 16. — Expositio praesentis cauonis per singulas partes. 16—31.

III. Schismatici et ii qui a E. Font, pro tempore exis-tentis obedientia pertinaciter se subtraliunt, vel re-cedunt..............21

Undo hie Art. desumptus sit. 21. — Quoraodo hae-resis et schisma diflerant. 33. — Quid duahus parti-bus seu membris hujus Art. denotctur. Ibid. — Do quo schisraate hie agatur, et quae conditioues concurrero de-beant, ut (juis qua sehismatieus aut recedcns a 11. Pon-tificis obedientia, exeommunicationi vere subjaceat. 33. 33. — Quid nominatim judicandura sit do Catholicis ,

vulgo liberalibm dictis, qui puhlice se gerunt tam-quam solutos ah obedientia R. i\'ontifieis. 31. — An schismaticorura receptores etc. hoc Articulo coraprehon-dantur ? Ibidem.

IV. Omnes et singuli ab ordinationibus RE. Pontifi-cum ad universale futurum concilium appellantes , nee non ii, quorum auxilio, consilio vel favore ap-pellatum fuerit...........25

Quae sit natura istius criminis, et quid ipsius respectu in Cone. Vatic, dogmatice definitum fuerit. Ibid. — Quinam ad normam hujus Art. excommunieatione inno-dentur. 35—27.

V. Omnes interlicientes , mutilantes, percutientes, ca-pientes, carcerantes, detinentes, vel hostiliter in-sequentes S. E. E. Cardinales, etc......27

Uude hie Ait. deproraptus sit, et quis ejus finis. 38. — Quot et quae actioues in prima ejusdem parte sub

cxcommiuiicationis poena prohibcantur, et quid requi-ratur ant suppouatur, ut ideo memorata censura vero inenrratur. /iu/. — Quinam in secunda ejus parte r/i-cientium nomiiic veniaut, et quid per verba „ a suis Di^eeesibusquot; etc. intelligatur. 29. 30. — Quae perso-narum classes in tertia illius parte ob eooperationem in praefatis actionibus pari poena, afliciantur, et (|uirl singulis denotetur. 30. 31.

Quinam primo loco impedientium denominatione com-prehendantur; de qua jurisdict. eccl. hie sermo sit, et quid speciatim judioandum de iis, qui ejusdem exercitium non stricte inhibent, sed provocant sou extorqueut. 31—33..— Quinam secundo loco recurrentiim nomine designentur, et quid per forum saeculare in casu signi-ficetur. 33. 34. — Quinam tertio loco edentium voce compelleutur, vel ad actiones hoc Articnlo prohibitas auxilinm , consilium vel favorem praestare censeantur.

VIL Cogentes sive directe , sive indirecte judices laicos lt;id trahendum ad sun in tribunal personas ecclesias-

Quid hujus rci respectu in Bulla Coenae constitufum esset. 33. — Quinam ob primum delictum hoc canone recensitum, sive ob violationein privilegii fori, hodic-dum excommunicatione feriantnr, et quid in casu suppouatur, ut ideo poena ista vere iucurratur. 36. — Quinam ob alterum delictum , sen violationem libertatis nut jurium Ecclesiae, excommunicationis poena in praesenti perstringantur; et quid nominatim intelligatur per eilen-tes, per leges et decrela, item verba contra libertatem ant jura Ecclesiae. 36—38.

cursum perstringantur, et quid ibidem singulis verbis deuotetur. 38. 39. — Qui in altera ejus parte ob pro-raulgatiouis vel executionis proliibitioncni oxcomniunica-tiono plectantur. 39. 40. — Quinam in tertin illius parte velut laedenles vei perlerrcfacienies simiii modo puniantur. 40. 41.

IX. Omnes falsarii litterarum Apostolicarum, etiam in forma Brevis ac supplicationum gratiam vel justi-tiam. concernentium etc...... . . . 41

In hoc Art. totidem partibus tres personarum ordi-ues cxcoramunicationis poena mulctantur. 41. — Quid in singula ejusdem parte supponatur aut requiratur, ut eapropter praefata poena contrahatur. 41—43. — Quid inde a contrario deduci queat. 43. 44.

Tria in antecessum hie notanda. 45. — Quot et quae conditiones requirantur aut supponautur, ut propter ejus-modi absolutionem turn excommunicatio jure eommuni inflicta, tum suspensio jure particulari lata reapse in-currantur. 46—48. — Quaenam speciatim atteudenda sint quoad mortis articulum, in quo necessitatis causa complicis absolutio quandoque permittitur. 48. 49. —

Utrum confessarius in mortis articulo complicem iu peccato turpi valide ac licite absolvere queat, si forte hie altcri sacerdoti confiteri recuset ? Utrum aliquando, etiam extra mortis articulum, ipsum indirecte absolvere possit ? 49—51.

XI. Usurpantes aut sequestrantes jurisdictionem, bona, redditus , etc.............51

Quid hac de rc in Bulla Coenae eonstitutum esset. 51. — Quot et quae conditiones coneurrere debeant, ut materia hujus canonis vere adsit. 51—55.

XII. Invadentes, destruentes, detinentes per se vel per alios Civitates, Terras, etc........55

Tria documeuta Puntificia hue spectautia. 55—57. -— Quaenam in prima hnjus Articuli parte prae caetc-

in altera ejus parte excommunicatione plectantur; quan-donam casus, qui hie punitur, revera adsit; utrum ob haee delieta etiam illi censura affioiautur, qui ea per alios fecerint. 58. — Quiuam in. tertia illius parte ol) eooperationem in praefatis dclietis exeommunicalioni subjieiantur; utrum poena ista incurratur, si forte actio principalis nou fucrit executioni data ; qualis eooperatio requiratur aut supponatur ; et quid nominatim censendum sit de iis, qui praedictis criminibus adhaeretii. —60.

In eo quoad casus supra reeeusitos tria decernuntur. 60. — Quid de primo puncto, sen absolutione a praefatis excommunicationibus, juris sit, atteuta indultorum revocatione ibidem facta, nee non posteriore Sedis Apost. declaratione ac concessioue. 61 — 64. — Quid de secun-do,sive excommuuicationis poena propter indebitam ca-suum illorum absolutioncra ipso facto incurrenda, ad-vertendum sit. 64. — Quid d.e tertio, sou convalescen-tium obligatione standi mandatis Ecclesiae, notari pos-sit ac debeat. 64. 65.

Excommunicationes latae sententiae It. Pontijici (sim-pliciter) reservatae, quibus mhjacere declarantur:

Quaenam in prima parte hujus canonis rcquirautur aut supponantur, ut quis ob tale delictum exeommunicationi subjaceat, et quid inde deduei possit. 65—67. — Quae-nam in altera ejusdem parte similiter supponantur, ut ideo exeommunicationis poena incurratur, et quid iude a contrario inferri queat. 67—69.

II. Violentas manus, suadente diabolo, injicientes in Clericos, vel utriuscjue sexus Monachos, etc. . . 6VI

Hie Articulus, quo continetur ac renovatur clerico-rnm privileginm vnlgo canonis dictimi, pari modo late interpretandus est. 69. — Quinam ideo excomraunicatio-nis poena afficiautur, alibi traditur; casus vero et personae, de quibus jure aut privilegio permittitur, ut Epis-copus vel alius absolvat, suut numero quinque. 70. 71.

Quinam ad tramites bujus Articuli ob ejustnodi enor-mitatem exeommunicatione perstringantur. 71—73. — Utrum post crimen „ veniam et impunitatem coucedeii-tesquot; hodiedum memorata poena afficiantur, et quae ratio sen causa sit clausulae in fine praesentis Art. appo-sitae. 73. — Quid censendum de exeommunicatione a Tridentino duellantibus imposita. Ib.

Anteriores Pontificum Constitutiones quoad seetas istas. 73—7fi. — Qui in prima hujus Art. parte exconiuiuui-cationis gladio feriantur. 76. 77. — Qui in altera ejus parte pari poena plectantur. 77. 78. — Qui et quomodo in tertia ejusdem parte ob uon denunciationem excom-municentur. 78. — Cui et a quibus sectarum illarum coryphaei ac duces, caeterique asseclae aut fautores de jure Jenunciandi sint; quid de hac dcnunciandi obligu-tione practice judicandutn sit; et quid similiter censendum de iis, qui spretis Ecclesiae legibns , hujnsmodi sectis nomen dare vel favorem praestare non metuunt. 78—80.— Quae conditioues pro recta Sectariorum il-lorum absolutione speciatira exigantur. 80.

V. Immunitatem asyli e\'celesiastici, ausu temerario vio-lare jubentes aut violantes........80

Qui nuper ob hujusmodi crimen exoommumcationc puuirentur; quid bodie obtineat, et (|uae concurrcre debeant, ut ideo praefata censura contrahatur. 81.

quot;VI. Violantes clausuram Monialium, cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis fuerint, etc. 81

Discrimen et convenientia inter himo et superiorem Articulum. 84. 85. — Quid relate ad materiam prae-scTitis Articuli jam pridem a S. Sede eonstitutuin fue-rit; quaudo et a qiiibus ob memorata delicta excommu-nicatio de se incurratur; quid per accidens admitti aut statui possit. 85—87.

Prima et maxima poena, qua crimen simoniae — ma teria trium snperiorum Articulorum — jure eoclesiastico pnnitur, est excommunieatio R. Pontifici reservata, cui ad normam praesentis Const, tres simoniacorum classes subjacent. 87. — Quot et quae conditiones snpponantur, ut prima classis cx capite illo excommunicatione fcria-tur. 87. 88. — Quid in altera classe similiter suppona-tur, et quomodo a praccedente discrepet. 88. — Quando et quomodo „ ob ingressum in -Religionemquot; simonia realis vere committatur, atque adeo praefata poena a ter-tia classe incurri censeatur, 88. 89.

XL Omnes qui quaestum facientes ex indulgentiis etc. 89 Ad quot capita objectum hujus Articuli reduci possit, et quae personae ob taleih quaestum cxcommunica-tionc plectantur. 90.— Textus Const. Pii V, quae hie innovatnr. 90. 91.

Quid hujns rci respectu antea a Boned. XIV consti-tntum esset; quomodo ejusdem ordinatio per pruesentem

Const, extensa ac limitata fuerit; et qui propterea ho-diedura excomtnnnicationis poentl damnentnr. 91. 92. XHI.Omnes qui excommiuiicatione mulctantur in Con-

Quacnam in allegatis Const, quoad alienationem et infeudationem Civitatum ct Looorum S. R. E. constituta aut deflarata sint. 92—9-t.

Quid in Cone. Viennensi hac do re statutum esset. 94. 95. — An et quatenus Decretum istud in ratione poenae propterea incurrendae per praesentem Const, con-servatuin , irarautatum , ae terminatum sen declaratum sit. 95. 96.

Quid de tali agendi ratione olim praescriptum fuerit. 96. 97. — Cujus venia pro ejusmodi extractione requi-ratur; de quibus reliquiis hie sermo sit, et quid inde eoncludere liceat. 97. — Qninam extrahentibus „ auxi-lium vel favoremquot; praebere censeantur. /6. Remissive.

hac Const, sub respeetu poenali tantum agitur; ex capita isto ad formam illius Const, in quatuor solum ca-sibus ipso facto censura ccclesiastica contrahitur. 97. 98. — Quaenam pro notione praesentis Art. praesertim ani-madvertenda sint, et quae insuper conditioncs requiran-tur aut supponantur, ut ideo excommunicatio contraha-

Quomodo sanctio hujus canonis conveniat cum De-creto Clem. Ill; item ab eo differat. 100. — Quodnam sit illius subjectiim ; quae ejusdem materia; quae con-ditiones concurrere debeaut, ut eapropter excominunica-tio vere incurratur. 100. 101.

Quid hac de rc in Clement, unica de consaug. et affin. ordinatum fuerit. 101. 103. — Quomodo vetus Ecclesiae disciplina per recentem Const. Pii IX immutata sit. 103. — Quaenam adesse debeaut, ut clerici caeterae-(jue personae hie recensitae ob matrimonii attentationem oxcomimmicationi vere subjaceant , et quid nominatim ceusendum de matr. civiliter tantum inito. 102. 103.

Quid bujus rci intuitu a Sixto V et Greg. XIV oon-stitutum fuerit. 103 —105. — Quaenam ad tramites praesentis Articuli necessaria sint, ut quis ob hujusmo-di facinus excommunicatione innodetnr; utrum pro-curantium nomine veniant etiaii , qui abortum foetus inanimati proeurant; item mulieres proprium foetum data opera ejicientes. 105. 10().

Quae hominum genera hie perstringantur; quid ea de re autea ab Innoc, III edictum fuerit; qui ad normam hujus Art. ob ejusmodi factum excommunicationi subjaceant, et quid singulo in casn supponatur. 10(3. 107.

Excomnmnicationes latae sententiae nemini reservatae, quihus subjacere declarantur: I. Mandantes seu cogentes tradi Eeclesiasticae sepul-

Quid relate ad banc materiam antehac statutum esset. 107. 108.— Qui hodiedum ob indebitam sepulturae

Quid nomine S. Officii intelligatur; quis finis sen scopns sit praesentis Art., et quid rei istins obtutu a Pio V sub poena anathematis prohibitum fuerit 10Ü.—

Quae hominum classes hodiedum ob ejusmodi delictum excomm. poena coerceantur; an tres cooperandi modi liie recensiti secundarie tantum, an contra priucipaliter prohibeantur; utrum Inquisilorum denominatione com-prehendantur ctiam Episcopi aut alii locorum Ordinarii. 109. 110.

III. Alieuantes et recipere praesumentes bona ecclesias-tica etc...............110

Quid de poena exommunicationis ideo contrahcnda in Extrav. Ambitiosae constitutum fuerit. 110. 111.— Quae-nam in praesentem Art, pro recta ejusdem iuterpretatioue et applicatione prac, c£.etcris adnotanda sint. 111. 112.

De sollicitatione ad turpia, et gravi obligatione de-nunciandi confessarium sollicitantem alibi expresse agitur. 113.— Ut pateat, quaudo ob neglcctum sive culpabilem omissionem dennnciationis praesciptae incnr-ratur excommunicationis poena, imprimis attendenda est specialis Instructio, a Congr. S. Officii quoad prae-fatam obligationem recenter edita. 113. 113.— Quae-nam ad tenorem hujus Art. eoncurrere debeant, ut propter omissionem istius obligationis memorata censura realiter contrahatur. 114—116.

De quibus exommunicationibus Cuncilii Trid. hie ser-mo sit. 117. 119.— Quaenam prae caeteris animadver-tenda sint quoad limitationem ibidem appositam. 118.119.

Qnid hue dc re in cap. Injunctae nobis 1 de tied. ^ jam pridem sancitum esset. 120.— Quomodo hoc De-cretum cum praesenti Art. convcniat, et ab eo discre-pet. Ib.— Quae aut qualis sit suspensie quae hie im-pouitur; utrum beneficia, quae singuli de Capitulo aut Conventn in particulari possident, hie etiam comprehen-dantitr. 120. 121.

II. Suspensionem per triennium a collatione Ordinum ipso jure incurrunt etc..........121

Quid hujus rei respectu a Greg. IX et Urb. VIII statutum esset 121.— An et quatenus prisca juris dis-positio a Pio IX in iiac ipsa Const, innovata sit, et quid postuletur aut supponatur, ut casus sub poena suspensionis prohibitus vero adsit. 121. 122.— De qui-bus Ordinanlibus hie et seq. Articulis serine sit. 122.

III. Suspensionem per annum ab Ordinum administra-tione ipso jure incurrunt etc........122

Quis in causa erdinatiouis aliemis , et quis proprius subditus dieatur, quid et quare relate ad utriusque or-diuationem sub poena suspensionis hie specialim prohi-beatur. 122. 123. — Utrum in primo casu beneficium iusutficiens impune suppleri queat per patrimonium ip-sius ordinandi; quanto temporis spatio proprius subditus in posteriori bypothesi alibi commorari debnerit. 123. 124.— Quid a Trid. Cone, de ordiuatione alieni subditi in genere statutum sit; quid similiter ab Innoc. Xll deeretum sit quoad promotiouem alicujus ad ulte-riores Ordines titulo beneficii. 121. 125.

res ad SS. Ordines promoveri possimt aut dcbeut; qua-lis proiessio de se praerequiratur, ut iidem titulo pan-pertatis rile ordineutur. 135. 136. — Quis seusus sit praesentis Art. 136.

V. Suspensionem perpetuam ab exercitio Ordinum ipso jure incurrunt etc...........1^6

Uude verba hujus canonis deprompta sint. 136. — Qui in casu Rdigiosorum nomine intelligantur. Utrum ejeclorum dcnoniinationo comprehendantur etiain llegula-res fugitivi et apostatac. An praefata snspensione attin-gantur etiam illi, qui se injuste ejectos esse conten-dunt. 137.

Quid censendum sit dc valore ct liceilate ordinatio-nis collatae ab Episcopo censnrato, haeretico, aut schis-matico. 138.— Quando ex capite illo ab ipsis ordina-tis incurratur suspensio ab ordine suscepto Pontifici re-servata; et quid judicandum dc poena iis imposita, qui bona fide ab iis ordinati sunt. 138. 139.

VII. Clerici saeculares exteri ultra quatuor menses in Urbe commorantes ordinati etc.......129

Hoc Articulo referuntur duo casus peculiares. 139. — Quot et quibus raodis in singulo casu suspensio ab Ordine sic suscepto incurratur ab ipsis ordinatis. 129. 130. — Qui exteroriun nomine in prima parte hujus Art. designentur, et quid de altera conditionc ibidem apposita, sen commoratione in Urbe, advertendum sit. 130.— Quid similiter attendendum do poena suspensio-nis in fine hujus Art. Episcopis ordinantibns imposita Ih.

Quid de iniqua appellatione ad universale futiiTum Concilium alibi in hac Const. Tit. I Art. IV ordinatum sit, et quomodo praesens Art. ab eo discrepet in ratione poenae, subjecti et cooperationis in delicto. 131.

Ad fortnam hujus canonis duae personarum classes partiali interdicto subjiciuntur. 131.— Quinam in prima classe per „ celebrantes vel celebrari facientesquot; intelli-gantur ; item de qnibus „ locis interdictisquot; bic sermo sit. 131. 133. — Quinam in altera classe sint objec-tum prohibitionis ibidem latae et de qua participatione cum iisdem hie agatur. 133. 133.— Quae sit natura interdicti hoc canone inflicti , et quomodo illudipsum cesset seu auferri censeatur. 133. 134.— Materia Im-jus Art. coincidere potest ciuu illicitata commuuicatione in sacris, alibi in hac ipsa Const, sub poena excommu-nieationis prohibita; et quid tali in casu judicandumde duplici censura propterea incurrenda. 134.

Innoyantur suspensiones et interdicta a ïrid, Concilio primnm inflicta. 134. 135.— In suo robore permanent etiam censurac, quae a ER. Pontificibus aut SS. Ca-nonibus, sive pro Rom. Poutificis electione , sive pro interno regimine particularium Institutorum ante latae sunt 135. 136.— Facultas absolvendi a casibus et cen-suris qnibuslibet R. Pontifici reservatis, non cecsetur data, nisi de iis formalis, explicita ac individua men-tio facta sit; revocatio privilegiorum et facultatum, quae dudum coetui, ordini etc. concessa fuerunt. 13(3—138. — Confirmatio ac definitio facultatis a Cone. Triden-tino Episcopis factae quoad absolutionem a casibus oc-cultis Pontifici reservatis. 138. 139.— Clausulae prae-servativae et irritatoriae. 139. 140.