SHAKESPEARE\'S DEAMATLSCHE WERKEN

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

1082 4302

SHAKESPEAEE\'S

DRAMATISCHE WERKEN

VERTAALD EN TOEGELICHT

A. S. KOX

Leeraar aan de Kon. Milxt. Academie

Vijfde Deel

VEEL V EU AGE VERGEEFSCH — DE KLUCHT DER VERGISSINGEN DE TWEE VRIENDEN VAN VERONA DE SPIJTIGE SCHOONE GETEMD DE VROOLIJKE VROUWEN VAN WINDSOR DRIEKONINGEN-A VON D

AMSTEEDAM — G. L. FUNKE 1880

VEEL VRIJAGE VERGEEFSCH.

PERSONEN.

Ferdinand, Koning van Navane.

Biron, ^

Longaville, } Edellieden in het gevolg van den Koning.

Boaoa, a//? |

Boyet, j

gt; Edellieden in het gevolg van de Prinses van Frankrijk. Mercade, 1 ^j

Don Adriano de Armado, een snoevende Spanjaard.

De Eervv. Nathanaël, een geestelijke.

Holofernes, een schoolmeester.

Stumpert, een gerechtsdienaar.

Knikker, een boer.

Mot, page van Armado.

Een houtvester.

De Prinses van Frankrijk.

Rosaline, \\

Maria, l Hofjonkvrouwen uit het gevolg der Prinses.

Katharina, )

Koosje, een boerenmeisje.

Heeren en verder gevolg van den Koning en de Prinses.

Het tooneel is te Navarre.

YELTAGE YERGrEEFSCH.

B L IJ S P E L.

EERSTE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Het park van den Koning van Navarre.

[Ferdinand, Koniny van Navarre, Biron, Longaville en Dnmain treden op.)

Koming. De roem, dien ieder najaagt in dit leven,

Zij ook vereeuwigd op ons marmren graf,

En siere ons in de onteering van den dood;

Trots d\'alles overweldigenden Tijd,

Kan \'t tegenwoordige ons een eer verwerven,

Die aan zijn zeis den scherpen kant ontrooft. En erfgenaam ons maakt van de eeuwigheid.

Dies, wakkre helden, — want dat zijt gij, die Uw neigingen den oorlog hebt verklaard.

En strijd voert tegen \'t heir van aardsche wensehen, — Ons laatst besluit zal streng gehandhaafd worden : Navarre zal het wonder zijn der wereld;

Ons hof een kleine tempel zijn der wijsheid Gewijd aan stille en ernste wetenschap.

Gij toch, Biron, Dumain en Longaville,

Hebt d\'eed gedaan, drie jaar met mij te leven Als deelgenooten mijner studie, trouw.

Aan al de wetten op dit blad beschreven.

Zoo was uw eed; thans hier uw naam geteekendj Dan zal, die \'t minst van dit verdrag moog schenden. Met eigen hand zijn eer te schande maken.

Hebt gij den moed te doen als is bezworen,

Zoo teekent dan, en handelt naar behooren.

Longaville. Ik ben besloten: \'t is maar drie jaar vasten.

PEESONEX.

Ferdinand, Koning van Navarre.

bi ron, \\

Longaville, gt; Edellieden in het gevolg van den Koning.

Braocr, JOa/n a/n J

Boyet, i

! Edellieden in het gevolg van de Prinses van Frankrijk. Mercade, )

Don Adriano de Armado, een snoevende Spanjaard.

De Eerw. Nathanaël, een geestelijke.

Holofernes, een schoolmeester.

Stumpert, een gerechtsdienaar.

Knikker, een boer.

Mot, page van Armado.

Een houtvester.

De Prinses van Frankrijk.

Rosaline, )

Maria, v Hofjonkvrouwen uit het gevolg der Prinses.

Katiiarïna, J

Koosje, een boerenmeisje.

Heeren en verder gevolg van den Koning en de Prinses.

Het tooneel is te Navarre.

YBJJAGrE YERGrEEFSCH.

B L IJ S P E L.

EERSTE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Het park van den Koning van Navarre.

(Ferdinand, Koniny van Navarre, Biron. Longaville en Dumain treden op.)

Koning. De roem, dien ieder najaagt in dit leven,

Zij ook vereeuwigd op ons marmren graf.

En siere ons in de onteering van den dood;

Trots d\'alles overweldigenden Tijd,

Kan \'t tegenwoordige ons een eer verwerven,

Die aan zijn zeis den scherpen kant ontrooft, En erfgenaam ons maakt van de eeuwigheid.

Dies, wakkre helden, — want dat zijt gij, die Uw neigingen den oorlog hebt verklaard.

En strijd voert tegen \'t heir van aardsche wenschen, — Ons laatst besluit zal streng gehandhaafd worden : Navarre zal het wonder zijn der wereld; .

Ons hof een kleine tempel zijn der wijsheid Gewijd aan stille en ernste wetenschap.

Gij toch, Biron, Dumain en Longaville,

Hebt d\'eed gedaan, drie jaar met mij te leven Als deelgenooten mijner studie, trouw Aan al de wetten op dit blad beschreven.

Zoo was uw eed; thans hier uw naam geteekend; Dan zal, die \'t minst van dit verdrag moog schenden, Met eigen hand zijn eer te schande maken.

Hebt gij den moed te doen als is bezworen,

Zoo teekent dan, en handelt naar behooren,

Longaville. Ik ben besloten: \'t is maar drie jaar vasten.

veel vrijage vergeefsch.

De geest doet zich te goed, al smacht ook \'t lichaam. Een vette buik — een mager brein; festijnen Zijn goed voor \'t vleesch, maar doen den geest verkwijnen. Dcmain. Mijn waarde Vorst, Dumain is enkle onthouding: De grovere vermaken dezer wereld,

Laat hij den slaven dezer wereld over.

\'k Doe afstand èn van liefde én woelde èn pracht, Nu zucht naar wijsheid ons hier samenbracht.

Biron. \'klleb enkel hun gelofte te herhalen;

Ook ik heb reeds gezworen, waarde Vorst,

Drie jaar in louter studie door te brengen.

Doch andre strenge reeglen zijn er nog,

Zoo als, in al dien tijd geen vrouw te zieu,

Wat, naar ik hoop, niet in \'t verdrag vermeld is; Ook nog, één dag te vasten in de week.

En ovrigens slechts één goed maal per dag,

Wat, naar ik hoop, niet in \'t verdrag vermeld is; En dan, slechts drie uur in den nacht te slapen.

En op den dag geen enkle maal te dutten,

(Ik, die zoo schuldloos heel den nacht kon rusten. En vaak een halven dag als nacht gebruikte!)

Wat, naar ik hoop, niet in \'t verdrag vermeld is. O, harde taak, te moeilijk om te leeren:

Geen slaap, geen vrouwen, vasten en studeeren!

Koning. Onthouding was toch de inhoud van uw eed. Biron. Verlof, mijn Vorst, zoover wel niet, naar \'k weet.

Mijn eed was enkel, met U te studeeren En hier aan \'t hof drie jaren te verkeeren.

Longaville. Zoo \'t een als \'t ander zwoert ge, vriend Biron! Bikon. Dan was \'t in scherts, als \'k zoo iets zweren kon.

Wat moet het doel van al die studie heeten\'!

Koning. Wel, dat te leeren, wat wij nog niet weten.

Biron. Wat dus \'t gewoon verstand verborgen is?

Koning. Dat is der studie godd\'lijk loon gewis!

Biron. Bravo, die studie lijkt me! Dan zal \'k zorgen De dingen na te vorschen, mij verborgen;

Vooreerst — te ontdekken waar men \'t best dineert, Als vriend noch meester ons ten feest wil nooden;

Dan — waar men \'t liefste meisje kennen leert, Als haar tot ons de toegang wordt verboden;

Of — hoe men d\' al te zwaren eed als man Ook zonder woordverkrachting breken kan.

Zoo dat de winst der studie ooit kan heeten,

Dan weet zij, wat zij thans nog niet kan weten;

Zweert gij nu eerst, en ik zal \'t niet vergeten.

Kosing. Maar zoo iets doodt de studie juist aan \'t slot.

eerste bedrijf. — eerste tooneel.

En voert den geest tot ijdel zingenot.

Biron. Och, elk genot is ijdel, \'t meest van allen,

Wat smarte kost en smart ten deel doet vallen ;

Zoo staart men pijnlijk op een boek. en haakt Naar \'t licht der waarheid, schoon diezelfde waarheid

Zich-zelf verraderlijk onzichtbaar maakt:

Licht, zoekend licht, berooft het licht van klaarheid ; Dus, eer gij \'t licht in duisternisse vindt.

Verdwijnt weêr \'t licht, want \'t schijnt uw oogen blind. O, leer mij, hoe men waarlijk \'t oog kan streelen.

Door op een schooner oog den blik te slaan ;

Verblindt het soms, dat oog kan tevens heelen,

En heerlijk blikt opnieuw het licht ons aan. — De waarheid is gelijk aan \'s hemels zon.

Die door geen driesten blik zich laat doorzoeken ; Ach, luttel is \'t wat ooit een blokker won :

Slechts afval van de vrucht in andrer boeken. De peet-ooms van des hemels starrenheer.

Die met hun naam de vaste lichten doopen,

Genieten van den heldren nacht niet meer,

Dan zij, die daar onachtzaam henenloopen.

Veel-weters maken naam, doch gsef wel acht.

Dat iedre peet ze in \'t namen maken slacht.

Koning. Wat wijsheid om de wijsheid te verfoeien!

Dümain. Hier \'s logica met onzin aan het stoeien.

Longaville. Hij wiedt het graan en laat het onkruid groeien.

Biron. De lente komt, wanneer de ganzen broeien !

Dumain. Waar slaat dat op\'?

Biron. Mij dunkt dat \'t duidlijk was.

Dumain. \'t Is ongerijmd.

Biron. \'t Kwam toch in \'t rijm te pas.

Koning. Biron gelijkt de nachtvorst, die de bloemen

Zoo vinnig bijt, als \'t voorjaarsgroen herleeft.

Biron. Zij \'t zoo; wat zou de trotsche zomer roemen.

Voor \'t vogelijn tot zingen reden heeft?

Hoe zou me ontijdige geboort behagen ?

Op kerstmis zal \'k zoo min een roos mij vragen.

Als dat ik in de Mei de sneeuw begeer:

\'k Houd wat zijn rechten tijd kent slechts in eer. En gij? Nu quot;t studieperk u is verloopen,

Klimt ge over \'t dak en — stond de deur niet open ?

Koning. Welnu, Biron, vaarwel! Gij toont berouw.

Biron. Neen, waarde Vorst, ik blijf mijn eed getrouw.

En heb ik voor barbaarschheid meer gesproken.

Dan gij voor d\' engel Wijsheid hebt gepleit:

Toch wordt mijn trouwbelofte niet gebroken.

veel vrijage vergeefsch.

Maar houd ik drie jaar vol, als \'k heb gezeid.

Geef mij \'t geschrift; ik zal \'t nog eenmaal lezen, En onderleeken dan, hoe streng \'t moog wezen.

Koning. Mooi! In onze achting zijt ge weêr gerezen.

Biron «Item, Geen vrouw zal mijn hof bin

nen den afstand van een mijl mogen naderen, —

Was dit reeds afgesproken?

Longaville. Vier dagen pas geleden.

Biron. En welke straf daarop, laat zien ?

{leest). «Op straffe van haar tong te verliezen.» Wie heeft zoo\'n straf bedacht?

Longaville. Ik zelf, mijn waarde vriend !

Biron. Waartoe zoo\'n straf wel dient?

Longaville. Tot afschrik voor degeen die ons niet mijdt.

Biron. Een wet met alle hoflijkheid in strijd.

{leest). «Item, Indien iemand binnen het tijdsverloop van drie jaren een gesprek met een vrouw aanknoopt, zal hij in het openbaar de straf ondergaan, die het overige Hof meent hem te moeten opleggen.» —

Gij-zelf, mijn Vorst, moet dit artikel breken,

Want Frankrijks koning zendt, gelijk gij weet,

Zijn dochter hier, — een maagd met roem bekleed En wonderschoon, — om zelf met U te spreken,

Nu haar verzwakte en kranke vader eischt,

Dat Aquitanië hem toe zal komen.

Dies is dit punt vergeefs hier opgenomen,

Of die prinses vergeefs hierheen gereisd.

Koning. Hoe nu, Mijnheeren ? Dit was gansch vergeten.

Biron. Zoo gaat het studie, die te veel wil weten:

Terwijl zij haakt naar \'t ver verwijderd goed,

Vergeet zij, waar zij juist aan denken moet ;

Ook hier is \'t: zoo gewonnen, zoo geronnen,

Als steden die \'t kanonvuur heeft gewonnen.

Koning. Dan moet ook dit artikel opgeschort;

Noodzaaklijk is \'t, dat zij ontvangen wordt.

Biron. «Noodzaaklijkheid» zal ons den eed doen breken Wel duizendmaal gewis in ieder jaar;

Elk heeft zijn neiging toch, wat ge ook moogt spreken,

Eu hooger geest, geen dwang ooit breidelt haar.

Dies spreekt, zoo ik mijn woord breek, dit mij vrij: Die meineed was «noodzaaklijkheid» bij mij.

{Hij onderteelcent het geschrift?) Hier dan mijn naam; \'k zal alles onderschrijven;

En die in \'tminst te kort doet aan zijn eed. Zal eeuwig onder \'t juk der schande blijven:

eerste bedrijf. — eerste tooneei..

Verzoeking staat voor U als mij gereed.

Doch zoo ik ook het meest afkeerig schijn,

Ik zal het langst getrouw aan \'t wachtwoord zijn.

Maar weet ge iets ter ontspanning bij \'t studeeren? Koning. O zeker; kortlings kwam aan \'t hof logeeren Een Spanjaard naar den allerfijnsten smaak.

Een man, waar ge alle modes van kunt leeren.

En weergaloos in frasen-kunst en spraak;

Zoo lieflijk klinkt hem geen muziek in de ooren

Als \'t ijdel snappen van zijn eigen tong;

Hem hebben recht en onrecht uitverkoren

Als scheidsman in den strijd van oud en jong.

Dit kind der grillen, dien Armado, vragen

Wij, ter ontspanning, menig grootsch verhaal Van Spaansche ridders uit vervlogen dagen.

Die hij verheerlijkt in zijn weidsche taal.

Hoe dit u aanstaat, weet ik niet, mijnheeren,

Maar mij vermaakt zijn snoevend redeneeren,

En \'k zou hem gaarne als minstreel mij begeeren.

Biron. Armado is een uitgelezen man.

Een ridder als de mode wenschen kan. \')

Longaville. Zoo hij en huisman Knikker ons vermaken,

Zal \'t studie-tijdperk ras ten einde raken.

(Knikker en Stumpert treden ap; de laatste met een brief.) Stumpert. Wie is de Koning in eigen persoon?

Eiron. Hier, vriend! Wat verlangt gij ?

Stumpert. Ik-zelf presenteer zijn eigen persoon, want ik ben Zijn Hoogheids gerechtsdienaar; maar ik zou zijn eigen persoon in vleesch en bloed willen zien.

Biron. Daar is hij.

Stumpert. Signor Anna, — Arme, — laat zijn eigen groeten. Daar gebeuren schandalen hier in de buurt. Die brief zal er u meer van vertellen.

Knikker. Mijnheer, die brief gaat om zoo te zeggen over mij. Koning. Een brief van den doorluchtigen Armado.

Biron. Dat zal groote woorden geven over een nietige zaak; daar staat God mij borg voor.

Longaville. Dat is dan aen hooge borg voor een laag sommetje. God geve ons geduld!

Biron. Om te luisteren of om ons lachen in te houden ? Longaville. Om zachtmoediglijk aan te hooren, mijnheer, en om gematigd te lachen; of wel, om beiden na te laten.

^J) Men zou allicht meenen dat Shakespeare bij zijn Armado aan Don Quichote van Cervantes gedacht had. Dat kan echter niet zijn, daar Don Quichote ten minste een twintig jaren later geschreven is.

veel, vrijage vergeefsch.

BinoN. Nu, wij zullen het laten afhangen van den stijl, voor zoover hij ons reden geeft om in vroolijkheid te vervallen.

Knikker. De zaak gaat mij aan, mijnheer, omdat Koosje er meê gemoeid is. De manier waarop ik gesnapt werd is een wonderlijke manier.

Biron. Op welke manier en op welken grond?

Knikker. Manier en grond als volgt, mijnheer! Wat de manier betreft, ik werd gesnapt, toen ik haar manieren wilde leeren; wat den grond aangaat, het was op een afgezonderd plekje; en nu zult gij vragen wat er volgde\'? Wel ik zelf volgde en werd gepakt, toen zij mij naar het park voorging. Ziedaar nu alles te za-men, de manier, de grond en wat er volgde. Om nu nog \'reis op die manier terug te komen: gij weet toch, mijnheer, dat het zoo tot de manieren van een man behoort om met een meisje te keuvelen; en omtrent den grond is er op te merken, dat hij daarvoor een geschikt plekje uitzoekt.

Biron. En het gevolg van dat alles?

Knikker. Dat zal natuurlijk iuijn straf zijn. Maar God behoede de onschuld !

Koning. Hebt ge lust naar don brief te luisteren

Biron. Met den ernst, waarmeè wij een orakel aanhooren.

Knikker. Zoo is het hart van den mensch: hij hoort gaarne naar de dingen des vleesches.

Koning (leest). «Grootmachtige landbeheerscher, plaatsbekleeder van het zwerk des hemels, albestuurder van Navarre, aardsche god mijher ziel, voedstervader mijns lichaams!» — —

Knikker. Dat kan niet op Knikker slaan.

Koning (leest.) «Het is aldus !»--

Knikker. En het zij zoo; maar als hij praat van: het is aldus, dan is zijn waarheid-spreken maar zoo zoo.

Koning. Laat ons met vrede!

Knikker. Vrede zij met mij en allen, die het land aan vechten hebben.

Koning. Geen woord!

Knikker, — — van een andermans geheimen, verzoek ik u. \')

Koning (leest.) «Het is aldus! Overstelpt door de somber gekleurde melankolie, stelde ik de akelig nedergedrukte stemming mijner ziele onder den invloed van het zeer heilzame geneesmiddel uwer gezondheid wedergevende atmosfeer en maakte mij op tot eene wandeling, waarbij zich mijn aard van waren ridder niet verloochende. Op welke stonde van den dag ? Omstreeks de zesde ure, wanneer het vee voor het meerendeel graast, de vogel het

\') Knikker valt telkens met brokken van spreekwoorden in de rede, naar aanleiding van anderer woorden.

eerste bedrijf. — eerste tooxeel.

graantje pikt en de mensch zich nederzet tot dat maal, hetwelk het avondmaal genoemd wordt. Dit wat de stonde van den dag betreft. Tlians wat aangaat den grondj ik bedoel, den grond waarop ik wandelde; dezelve -wordt genoemd: uw park. Eindelijk de plaatse, waar; de plaatse bedoel ik, waar ik dat ontuchtige en hoogst onbetamelijke feit gewaar werd, hetwelk aan mijn sneeuwwitte pen de gitzwarte inkt ontlokt, die gij hier aanschouwt, waarneemt, beoogt en overziet. Die plaatse dan: zij is gelegen noord-noordoost en ten oosten van den westelijken hoek van uw zonderling dooreengestrengelden gaarde. Daar aanschouwde ik dien onwaar-digen herdersknaap, dien snooden speelbal van uw goeden luim,» —

Knikker. Dat ben ik!

Koning (leest.) — «dien ongeletterden en onwetenden dwaalgeest.» --

Knikker. Ja wel, dat ben ik!

Koning {leest.) »dien verstandeloozen dienaar,»--

Knikker. Nog altijd ik!

Koning (leest.) — »wiens naam luidt: Knikker, als ik mij wel herinner,» ----

Knikker. Ach ja, ik ben het!

Koning (leest.) — «verbonden en vergezelschapt, in tegenspraak met uw eenmaal vastgesteld en uitgevaardigd edict van onthouding, verbonden, zeg ik, met, — met, — met, — o, hoezeer is mijn harte ontroerd, als ik zeggen moet, met wie!»--

Knikker. Met een meisje.

Koning {leest.) — «met een kind van ons aller grootmoeder Eva, met eene der zwakkere kunne, ofte wel om het uw delicaat verstand duidelijk te maken, met een vrouw. Hem heb ik, gelijk mijn altijd waakzame plicht gebiedt, tot u gezonden, opdat hij het loon der kastijding ontvange uit de handen van Uwer Majesteits gerechtsdienaar Antoon Stumpert, een man van goeden name, van goeder manieren, houding en conduite.»

Stumpert. Dat ben ik met uw verlof; ik ben Antoon Stumpert.

Koning (leest.) «Wat Koosje aanbelangt, — want zoodanig luidt de naam van het zwakkere vat, dat ik met den vorengenoemden herdersknaap heb verrast, — haar bewaar ik als het vat waarin de wet al haar gestrengheid zal uitstorten, en zal haar te dien einde op de minste uwer hooggewaardeerde wenken tot u brengen om verhoord te worden.

Met alle de betuigingen van eene devote en hartdoorgloeiende warmte van dienstijver blijf ik,

geheel de Uwe, DON ADRIANO DE ARMADO.»

Biron. Dit is niet zoo goed als ik verwacht had, maar toch het beste wat ik ooit hoorde.

veeii vrijage vergeefsch.

Koning. Dan gaat hier het beste voor het slechtste. — Maar wat heb jij daarop te zeggen, kameraad?

Knikker. Sire, ik beken het meisje.

Koning. Heb je de proclamatie gehoord ?

Knikker. Ik beken alles van het hooren, maar weinig van het nakomen.

Koning. Een jaar gevangenisstraf is afgekondigd, voor ieder, die met een meisje betrapt werd.

Knikker. Het was er geen, Sire! Ik werd met een juffertje betrapt.

Koning. Welnu, de proclamatie maakt ook melding van een juffertje.

Knikker. Dan was het geen juffertje, Sire! het was een maagd!

Koning. Ook die onderscheiding is er in begrepen; de proclamatie spreekt van een maagd.

Knikker. Als dat zoo is, ontken ik haar maagdschap; ik werd betrapt met een ongehuwde vrouw.

Koning. Die «ongehuwde vrouw» zal je niets baten, vriend!

Knikker. Die ongehuwde vrouw zal mij wel degelijk baten, Sire!

Koning. Kameraad, ik moet het vonnis over je uitspreken: je zult een week lang moeten vasten op water en zemelen.

Knikker. Ik zou liever een maand lang willen bidden bij soep en schapenbout.

Koning. En Don Armado zal dc wicht op u houden. — Heer Biron, zorg dat hij in arrest genomen wordt. —•

Mijnheeren, brengen we in praktijk met moed,

Wat elk hier onder eede moest verklaren.

(-Dt\' Koning_y Longaville en Bumain treden af.)

liiROX. Schoon ik mijn hoofd zet tegen ieders hoed,

Dat eed en wet ons niets dan spot zal baren.

Vooruit, Sinjeur!

Knikker. Ik lijd vervolging om der waarheid wille, mijnheer! want waarheid is het, dat ik met Koosje gesnapt werd, en Koosje is wezenlijk een meisje. Daarom, welkom de bittere beker des heils ! Eenmaal zal de droefheid misschien weder glimlachen en tot zoolang: houd uw gemak, tegenspoed!

[Beiden treden af).

TWEEDE ÏOONEEL.

Hetzelfde Park, bij Arm ado\'s woning.

{Armado en Mot treden op).

Armado. Jongen, wat beteekent het, als een man van een groo-ten geest melankoliek is?

eerste bedrijf. — tweede tooneel.

Mor. Dat heeft een diepe beteekenis, mijnheer, namelijk, dat hij er treurig zal uitzien.

Armado. Hoe nu? Treurigheid en melankolie is een en hetzelfde, beste kabouter !

Mot. Neen, zeker niet, mijnheer! zeker niet.

Armado. Hoe kan je treurigheid van melankolie onderscheiden, mijn teeder jongsken?

Mot. Door een gemoedelijke verklaring van beider uitwerksel, taaie senior!

Armado. Waarom «taaie senior;» vanwaar dat «taaie senior?»

Mot. Waarom «teeder jongsken;» vanwaar dat «teeder jongsken?»

Armado. Ik zeide zulks, teeder jongsken, als een eigenaardig epitheton, dat uw jeugdige dagen toekomt; uw leeftijd kunnen wij met recht teeder noemen.

Mot. En ik zei «taaie senior», als een titel die uw gevorderden leeftijd toekomt, dien wij met recht taai kunnen noemen.

Armado. Aardig en gevat.

Mot. Hoe bedoelt gij dat, mijnheer? — ik aardig en wat ik zei gevat, of ik gevat en wat ik zei aardig?

Armado. Gij zijt een aardig kereltje.

Mot. Dus aardig, omdat ik klein ben; en waarom gevat?

Armado. Gevat, omdat ge vlug zijt.

Mot. Zegt ge dit tot mijn lof, mijnheer?

Armado. Tot uw rechtmatigeu lof.

Mot. Ik zou een aal denzelfden lof kunnen geven.

Armado. Hoe nu, dat een aal scherpzinnig is ?

Mot. Dat een aal vlug is.

Armado. Ik zeg dat gij vlug in uw antwoorden zijt. Gij maakt mij kregelig.

Mot. Dan zal ik zwijgen, mijnheer!

Armado. Ik houd er niet van met dergelijke rnunt betaald te worden.

Mot [ter zijde). Hij zegt het omgekeerde van de waarheid: goede munt houdt niet van hem.

Armado. Ik heb beloofd drie jaar met den Hertog le studeeren.

Mot. Daar kunt ge binnen het uur van afkomen, mijnheer!

Armado. Onmogelijk.

Mot. Hoeveel is een, driemaal genomen.

Armado. Ik ben niet sterk in het rekenen, dat komt een tapper meer te pas.

Mot. Gij zijt een edelman en houdt van spelen, mijnheer!

Armado. Dat erken ik; beide eigenschappen zijn het vernis van een kompleet man.

Mot. Dan ben ik ook zeker, dat ge weet, hoe hoog twee oogen golden en één bij het dobbelspel.

Armado. Die maken samen één meer dan twee.

veel vrijage vergeefsch.

Mot. Wat het lage gemeen drie noemt.

Armado. Juist.

Mot. Welnu, mijnheer, is dat zoo\'n ontzettende studie ? Daar hebt ge nu reeds de drie uitgestudeerd, nog voor iemand driemaal zijn oogen kon knippen. Hoe geraakkelij k is het nu het woord jaar bij het woord drie te voegen, zoodat men drie jaar in twee woorden klaar krijgt; een kunstezeltje zou het u kunnen voordoen.

Arjiado. Een ingewikkeld vraagstuk opgelost!

Mot (ter zijde). Welke oplossing u tot een nul maakt.

Armado. Ik wil verder nog bekennen, dat ik verliefd ben; en daar het in een soldaat zeer gering staat verliefd te zijn, zoo ben ik verliefd in een gering meisje. Indien ik mijn zwaard tegen de neiging der hartstochten kon trekken, om mij zoodoende van de onwaardige gevoelens te bevrijden, zou ik mijn verliefdheid gevangen nemen en haar bij iederen Franschen hoveling inwisselen voor een fonkelnieuwe hoffelijkheid. Zuchten te slaken acht ik een schande; mij dunkt, dat ik Cupido moest afzweren. Geff mij raad, mijn kereltje! Welke groote mannen zijn verliefd geweest\'.\'

Mor. Hercules, mijnheer!

Armado. Allerbeminnelijkste Hercules! — Nog meer, mannen van gezag, mijn waarde kereltje! Nog andere namen! En, mijn allerliefste jongen, het moeten mannen zijn van vermaardheid en buitengewoon gedrag.

Mot. Simson, mijnheer! dat was een man van bijzonder gedrag, van buitengewoon gedrag, want hij droeg de stadspoorten op zijn schouders, of het een sjouwerman was. En die man was verliefd.

Armado. O sterk gebouwde Simson! O stevig-gewervelde Simson ! En toch, ik overtref u in het hanteeren van mijn rapier, als gij mij in het dragen van poorten. En ik ben ook verliefd. Wie was Simsons geliefde, mijn dierbare Mot ?

Mot. Een vrouw, mijnheer!

Armado. Van welke kleur\'\'

Mot. Van alle vier de kleuren, of van drie, of van twee, of van ééne van de vier.

Armado. Zeg mij zeer nauwkeurig van welke kleur.

Mot. Van zeegroen, mijnheer!

Armado. Is dat één van de vier gelaatskleuren\'?

Mot. Zoo heb ik gelezen, mijnheer! en de beste ook van de vier.

Armado. Groen is inderdaad de kleur der gelieven; maar om een geliefde van die kleur te kiezen, mij dunkt, daar had Sim-som weinig reden toe. Ik houd mij overtuigd, dat hij haar om haar verstand beminde.

Mot. Dat zal wel zijn, mijnheer, want zij had een groen verstand.

Armado. Mijn geliefde is vlekkeloos blank en rood.

eerste bedrijf. — tweede ïooxeel.

Mot. De meest bezoedelde gedachten, mijnheer, zijn vaak onder zulke kleuren verborgen.

Armado. Verklaring, verklaring, wel opgevoed kind!

Mot. Mijn vaders verstand en mijn moeders tong mogen mij daarin bijstaan!

Armado. Een zeer schoone aanroeping voor een kind; allerliefst en zeer pathetisch!

Mot. Hoe \'t blank en rood een meisje baat

En elk gebrek verheelt!

Daar \'t kwaad zich door een blos verraadt

En angst de kleur ontsteelt.

Dus of zij vreeze of onrecht pleeg,

Haar wangen zeggen \'t niet,

Daar zij reeds van natuur verkreeg.

Wat andreu vaak verried.

Dat is een weinig vleiend rijmpje, mynheer, tegen het aanlokkelijke van blank en rood.

Armado. Zeg \'reis, knaapje, is er geen ballade, getiteld; «Koning en Bedelares?» \')

Mot. De wereld heeft zich, een paar eeuwen geleden, erg bezondigd door zoo\'n ballade te maken; tegenwoordig echter is ze nergens meer te vinden, geloof ik; of zoo ze er nog is, zou zij noch om de woorden noch om de melodie langer deugen.

Armado. Ik zal die geschiedenis opnieuw laten berijmen, dan kan ik mijn afdwaling door een verheven voorbeeld rechtvaardigen. Ja, mijn jongen, ik bemin het landmeisje, dat ik met den redelijken os Knikker in het park heb aangetroffen. Zij verdient die onderscheiding wel.

Mot (ter zijde). O zeker, zij verdient een pak slaag en bovendien een beter minnaar dan mijn meester.

Armado. Zing een lied, knaap ! Mijn geest is zeer bezwaard door die liefde.

Mot. Wat werkelijk een wonder is, als men een meisje bemint, dat zoo licht is.

Armado. Ik zeg u, zing een lied!

Mot. Oefen geduld tot dit gezelschap voorbij is.

(Stumpert, Knikker en Koos,je treden op.)

Stumpert. Mijnheer, het is de wensch van den Koning, dat gij Knikker in bewaring neemt. Gij moet hem alles onthouden, zoowel pleizier als ergernis; hij heeft alleeu drie dagen in de week te vasten. Wat dit juffertje aangaat, dat moet ik in het park houden: zij gaat in dienst bij de melkvrouw. Vaarwel.

Armado. Ik verraad mij zeiven door te blozen. — Meisje!

Koosje. Man!

\') Een oude ballade van dien titel vindt men in Perey\'s verzameling.

veel vrijage vergeefsch.

Armado. Ik zal u aan uw verblijf een bezoek brengen.

Koosje. Als u dat maar lukt.

Armado. Ik weet waar het gelegen is.

Koosje. Heere God, wat weet gij veell

Armado. Ik zal u wonderen vertellen.

Koosje. Met datzelfde gezicht ?

Armado. Ik bemin u.

Koosje. Wat ge zegt!

Armado. En nu. vaarwel!

Koosje. Ik wensch u mooi weer!

Stumpert. Kom, Koosje, ga mede.

(Stumpert en Koosje treden af.)

Armado. Jou schelm, je zult heel wat te vasten hebben voor je overtredingen, eer je vergilfenis krijgt.

Knikker. Welnu, mijnheer, dan hoop ik het met een volle maag te doen.

Armado. Gij zult overvloediglijk gestraft worden.

Knikker. Dan ben ik u meer verplicht dan uw dienaars, want die worden heel karig beloond.

Armado. Voer dien schelm weg en laat hem opsluiten.

Mot. Komaan, gemeene boosdoener, ga meê!

Knikker. Laat mij niet opsluiten, mijnheer! Als ik vast, ben ik graag los.

Mot. Neen, kameraad, vast en los zijn in tegenspraak met elkander; js gaat naar de gevangenis.

Knikker. Nu, als ik ooit de blijde dagen van bekommering terugzie, die ik vroeger sleet, dan zullen sommigen het ondervinden.

Mot. Wat zullen sommigen ondervinden\'.\'

Knikker. Och, niemendal, mijnheer Mot, niets anders dan wat ze te zien krijgen. Het zwijgen gaat gevangenen heel slecht af en daarom — neen, geen woord meer. God zij gedankt, ik heb zooveel geduld als iedereen, en dat is heel weinig. Ik zal dus maar stil zijn.

(Mot en Knikker treden af.)

Armado. Ik voel zelfs een zekere genegenheid voor den grond, — inderdaad iets zeer laag, — waarop haar schoen — iets nog lager, — bestuurd door haar voet, — waarlijk het laagste van alles, — treedt. Indien ik bemin, zal ik meineedig worden, wat een sterk bewijs voor trouweloosheid is. En hoe kan het waarachtige liefde heeten, die op trouweloosheid gegrond is? De liefde is een verleidster; de liefde is een Duivel; er is geen booze geest zoo groot als de liefde. En toch werd Simson evenzoo in verzoeking gebracht, en het was een man van groote sterkte; toch werd Salomo aldus verleid, en het was een man van buitengewone wijsheid. Cupido\'s pijl is Hercules knods te sterk; en hoeveel te meer

tweede bedrijf. — eerste ïooneel.

dan het rapier van een Spanjaard. De eerste en tweede uitval geeft mij niets voor; het pareeren baat mij evenmin; geen enkele regel in het duel, dien hij in acht neemt. Met minachting noemt men hem een knaap; maar zijn glorie blijft, dat hij, de knaap, den man er onder brengt. Vaarwel, dapperheid! roest in de schede, rapier! zwijg, trom! Uw meester is verliefd! Ja, hij bemint! Een God van maat en rijm sta mij bij; want ik ben er zeker van, ik word een sonnet-dichter! Ontluik, vernuft! schrijf; mijn pen! want ik beu in barensnood van gansche folio\'s!

(Armada treedt af.)

TWEEDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Het Par k.

■})lt;■ Prinses van Frankrijk, Rosaline, Maria, Katharine, Boyet en Heer en van gevolg treden op.)

Boyet. Welnu, mevrouw, roep de hoogste krachten van uw geest op! Neem wel in aanmerking wie de Koning uw vader af vaardigt, tot wien hij u zendt en wat de lastgeving is, die u werd toevertrouwd. Gij-zelve, zoo hoog aangeschreven in do achting der wereld, gij hebt het woord te voeren tot den eenigen erfgenaam van alle deugden waar een man aanspraak op kan maken, tot den weergaloozen Koning van Navarre; daarbij is het onderwerp van geen minder gewicht dan het bezit van Aquitanië, een erfgoed voor een Koningin. Wees nu even onbekrompen in het ten toon spreiden van al uw zeldzame bevalligheden, als de natuur het was toon zij die bevalligheden zeldzaam maakte door ze aan heel de wereld in die mate te onthouden en ze overvloediglijk aan u alleen te schenken.

Prinses. Mijn waarde heer Boyet, mijne schoonheid moge gering zijn, toch heeft zij de vleiende schildering van uw lof niet noodig. Het oordeel van het oog bepaalt den prijs der schoonheid, en niet het onwaardige vraag en aanbod van de tongen der kooplieden. Ik ben minder trotsch bij het hooien van uw lof, dan gij er op gesteld zijt om voor geestig door te gaan, als gij uw geest verspilt bij het verkondigen van mijn lof. Maar nu de last aan den lastgever. Mijn waarde Boyet, gij zijt niet onkundig van hetgeen het allesverklappende gerucht reeds heeft uitgebazuind, namelijk dat de Koning van Navarre gezworen heeft, dat geen vrouw zijn rustig hof mag naderen gedurende drie jaren, die hij aan aanhoudende studie wil wijden. Daarom schijnt het ons noodig toe, eerst zijn believen te vernemen, vóór wij de verboden poorten van zijn paleis naderen. Tot dat einde vaardigen wij u af in het volle vertrouwen op uw waardigheid en zeker zijnde in

veel vrijage vergeefscii.

u een welsprekend dienaar voor onze belangen te vinden. Zeg hem, dat de dochter van den Franschen Koning op een mondeling onderhond met Zijne Majesteit aandringt, daar het zaken van gewicht betreft, die een spoedige afdoening eischen. Haast u dan; breng ons verlangen onder zijn aandacht, en wij zullen middelerwijl als nederige smeekelingen zijn hoog believen afwachten.

Boyet. Trotsch op den last mij opgedragen, kwijt ik mij met de meeste bereidwilligheid daarvan.

Prinses. Trotsch is altijd bereidwillig, als er een trotsche opdracht te vervullen is, en dat is de uwe. —

(Boyet vertrekt.)

Zegt gij mij nu eens, mijn waarde heeren, wie de eedge-nooten zijn, die met den deugdzamen vorst de bewuste belofte hebben afgelegd?

Eerste Heer. Een er van is de heer van Longaville.

Prinses. Kent gij den man ?

Maria. Ik ken hem, mevrouw! Op het huwelijksfeest van den heer van Perigort en de schoone erfgenaam van Jacob Faulcon-bridge, welk feest in Normandië gevierd werd, heb ik dien Longaville leeren kennen. Hij wordt algemeen als een man van uitstekende eigenschappen beschouwd, evenzeer uitmuntende in de wetenschappen als beroemd in den wapenhandel; wat hij ernstig wil, brengt hij tot een eervollen uitslag. De eenige vlek die op den glans zijner deugd is waar te nemen, — zoo de glans der deugd door een enkele viek kan worden ontsierd, — is de ver-eeniging van een bijtend vernuft met een halsstarrigen wil; de scherpe snede van het eene heeft het vermogen van te wonden, en de onverzettelijkheid van zijn wil weigert altijd toe te geven, zoodat hij niemand spaart die in zijn handen valt.

Prinses. En dus een vroolijk man, die veel van spotten houdt, niet waar?

Maria. Allen die zijn eigenaardigheden kennen, beweren zulks ten minste.

Prinses. Zulke tintelende vernuften zijn gewoonlijk even spoedig uitgebluscht als zij vuur vatten. Wie zijn de anderen.

Katiiarina. De jeugdige Dumain, een zeer beschaafd jongmensch, bij elk die deugdelijke eigenschappen bemint om zijn deugdelijkheid gezien. Heeft hij al het vermogen om veel onheil aan te richten, zijn hart kent geen kwaad. Heeft hij een verstand om een ongunstig voorkomen te doen vergeten, hij bezit een voorkomen dat allen gunstig zou stemmen ook al had hij geen verstand. Eenmaal heb ik hern bij den Hertog van Alencon ontmoet, en ik verzeker u, dat de schildering van zijn innemenden persoon veel te kort schiet bij de werkelijkheid, die ik aanschouwde.

Rosaline. Zoo mij de waarheid is medegedeeld, is er onder die studeerenden nog een derde, die toenmaals mede daar aanwezig

tweede bedrijf. — eerste tooneel.

was. Zijn naam is Biron, en ik heb nooit een gezelliger uurtje doorgebracht dan met dien edelman, altijd even vroolijk gestemd ■en toch steeds de perken der betamelijke vroolijkheid in acht nemende. Zijn oog schept overal een aanleiding tot zijn vernuftige invallen, want ieder voorwerp dat zijn blik opvangt, geeft zijn vernuft gelegenheid tot hartelijke en bezielende scherts; en wanneer dan zijn welbespraakte *.ong als vertolkster dier invallende gedachten op de aardigste en innemendste wijze ze wedergeeft, wordt het oor van den ouderdom bij zijn woorden weder jong en jeugdige hoorders staan in verrukking te luisteren. Zoo onderhoudend en wegslepend is al wat hij zegt.

Prinses. De Hemel beware u. mijn lieve dames! Allen zoo verliefd, dat ieder haar uitverkorene met zulke vereerende loftuitingen overlaadt ?

Eerste Heer. Daar komt Boyet.

{Boyet treedt weder op.)

Prinses. Welnu, welke ontvangst wacht ons, mijnheer?

Boyet. De Koning van Navarre had reeds het bericht van uw nadering en hij zoowel als zijn bondgenooten stonden bereid, reeds vóór ik kwam, om u, edele Prinses, te gemoet te komen. Intus-schen heb ik het volgende vernomen. Hij zou er veeleer toe besluiten u in het open veld te laten kampeeren, al zou het den schijn hebben, dat gij zijn hof komt belegeren, dan een middel te zoeken om zijn eed te verschuiven en u zijn ongeriefelijk huis te laten naderen. — Maar zie, daar komt de Koning.

[Se Koning, Longaville, Dumain, Biron en andere Jleeren van

het gevolg treden op.)

Koning. Schoone Prinses, welkom aan het hof van Navarre!

Prinses. Dat «schoone» kunt ge terugnemen, als gij het goedvindt; van het «welkom» heb ik nog geen bewijs. Het dak waaronder ik mij hier buiten bevind is te hoog om het uwe te zijn en het open veld te laag voor mij om er het welkom te ontvangen.

Koning. Mevrouw, gij zult welkom wezen aan mijn hof.

Prinses. Welnu dan, zij ik welkom: geleid mij naar binnen.

Koning. Hoor mij, waarde vrouwe! ik heb een eed gezworen.

Prinses. Onze Lieve Vrouw helpe Uwe Majesteit! gij zult dien eed breken.

Koning. Om heel de wereld niet, schoone dame! althans niet met mijn wil.

Prinses. Ja toch, willens zult gij hem breken, uitsluitend met uw eigen wil.

Koning. Uwe Hoogheid is onkundig van den aard der gelofte.

Prinses. Zoo Uwe Majesteit dat ook ware, zou onwetendheid wijsheid kunnen heeten, gelijk thans hare kennis niets dan onkunde blijkt te zijn. Ik hoor dat Uwe Majesteit een volkomen afzondering gezworen heeft; \'t is een doodzonde dien eed te houden.mijn Vorst,

2

VEEL VRIJAGE VERGIiEFSCU.

en evenzoo een zonde hem te breken. Maar vergeef mij; ik matig mij wat al te veel aan; een onderwijzer te willen onderrichten betaamt mij zeer slecht. Veroorloof mij U de bedoeling van mijn opdracht voor te lezen en behage het U eeu spoedig besluit op mijn verzoek mede te deelen.

Koning. Ik ben daartoe bereid, mevrouw, indien het in mijn vermogen is.

Prinses. Gij zult het des te eer willen, om van mij ontslagen te zijn, daar gij meineedig zoudt worden door mij lang op te houden.

Ui ron {tot Roseline). Heb ik in Brabant niet eens met u gedanst?

Rosaline. Heb ik in Brabant niet eens roet u gedanst?

Biron. Ik weet het zeker.

Rosaline. Hoe nutteloos was het dan die vraag te doen.

Biron. Gij moet niet zoo scherp zijn.

Rosaline. Het is uw schuld, daar gij mij met zulke vragen de sporen geeft.

Biron. \'t Vernuft dat doorslaat rijdt zich spoedig dood.

Rosaline. Maar \'t werpt wel eerst den ruiter in de sloot.

Biron. Welk uur heeft daar geslagen?

Rosaline. Het uur van zotte vragen.

Biron. Nu masker, \'k wensch u blijde dagen!

Rosaline. Moog zij die \'t draagt er vele zien!

Biron. En vele minnaars bovendien!

Rosaline. Zoo zij \'t, maar gij er liefst niet bij.

Biron. Welnu, mevrouw, dan scheiden wij. \')

Koning. Mevrouw, uw vader maakt hier melding van de betaling van een honderd duizend kronen, wat in ieder geval nog slechts de helft van de geheele som is, die mijn vader indertijd hem gedurende zijn oorlogen heeft voorgeschoten. Maar verondersteld, dat hij of wij die som ontvangen hebben, hoewel geen van ons beiden daar van weten, dan blijft er toch nog een honderd duizend kronen te betalen, waarvoor ons een gedeelte van Aqui-tanië in pand gegeven is, wat echter niet opweegt tegen het volle bedrag. Welnu dan, indien de Koning uw vader de eene helft, die nog onbetaald is, wil toezenden, zullen wij onze rechten op Aquitanië opgeven en in ongeveinsde vriendschap met Zijne Ma-

\') In de oudste editiëu heeft dit gesprek plaats tusschen Biron en Katharine, wat waarschijnlijk het afbreken van het gesprek verklaart, daar men in dat geval moet veronderstellen, dat Biron meende de gemaskerde Rosaline aan te spreken en bij het bemerken vau zijn dwaling van scheiding spreekt. Op meer pisatsen in dit stak is er verwarring in de aanwijzing der sprekende personen, wat alleen uit het nagaan van het verband te herstellen is, schoon het op enkele plaatsen moeielijk te doen is.

tweede redrijf. — eerste tooneel.

jesteit leven. Het schijnt echter, dat hij daartoe weinig gezind is, want hier vraagt hij integendeel opnieuw een honderd duizend kronen en doet volstrekt niet blijken, dat hij door het betalen der honderd duizend kronen van zijn kant de rechten op Aquitanië wil terug verkrijgen. Dit laatste zou mij veel meer aanstaan, daar ik mij liever in het bezit zag gesteld van het geld, dat mijn vader geleend heeft, dan Aquitanië aldus verbrokkeld te behouden. Mijn waarde Prinses, ware zijn aanzoek niet zoo ver van alle redelijke inwilliging verwijderd, dan zou uwe schoonheid een inwilliging ook trots alle onredelijkheid in mijn gemoed kunnen wakker maken zoodat gij volkomen gerustgesteld naar Frankrijk zoudt kunnen terugkeeren.

Prinses. Gij doet den Koning mijn vader te groot onrecht aan exi doet zelf de eer van uw goeden naam te kort, voor zoo verre gij veinst niets te weten van hetgeen toch zoo eerlijk is betaald.

Koning. Ik geef u de verzekering, dat ik er nooit van hoorde: doch indien gij het kunt bewijzen, ben ik bereid hetzelfde te betalen of Aquitanië terug te geven.

Prinses. Wij houden u aan uw woord. — Boyet, gij kunt de kwijtingsbrieven overleggen, die bijzondere gezanten van Koning Karei, zijn vader, betreffende die som geteekend hebben.

Koning. Overtuig mij daarmede.

Boyet. Met welnemen van Uwe Hoogheid, het pakket is nog niet aangekomen, waarin dit en andere bescheiden geborgen zijn. Morgen kunt gij er inzage van verkrijgen.

Koning. Ik neem daar genoegen mede. Zoodra ik er kennis van genomen heb, zal ik aan billijke eischen met bereidwilligheid toegeven. Ontvang intusschen vau mijn kant het welkom, dat ik uw vorstelijke waardigheid, voor zoover het met de eer bestaanbaar is, kan aanb aden. Gij kunt, schoone Prinses, geen toegang tot de poorten van mijn paleis verkrijgen, doch hier buiten zult gij zoo ontvangen worden, dat het u zal voorkomen of u een verblijfplaats in mijn hart is aangewezen, al wordt u ook ontzegd het anker in de haven van mijn huis te laten vallen. Uw eigen goede meening zal mij verontschuldigen. Vaarwel thans. Morgen brengen wij u weder een bezoek.

Prinses. Het hoogste heil verzelle Uw Majesteit!

Koning. Diezelfde heilwensch worde ook U bereid!

[De Koning vertrekt?)

Biron. Mevrouw, afscheid nemende beveel ik u aan mijn eigen hart aan.

Rosaline. Ha, dat is goed, vergeet niet mijn groeten te doen, dat zou ik gaarne zien.

Biron. Ach, hoordet gij het klagen!

Rosaline. Is dan de nar zoo ziek?

Biron. Helaas, tot in het hart.

2*

veel vrijage vergeefsch.

Dan moet ge \'t aderlaten,

Maar zou dat werklijk baten?

Mijn kunst mij nooit bedroog-.

Prik gij \'t dan met uw oog.

\'t Lancet is ruim zoo goed.

Vaarwel! ik ga met spoed.

En kom mij niet meer kwellen.

\'k Zal ras u meer vertellen.

(Biron gaat ter zijde.

Een enkel woord, mijnheer! Hoe heet

daar ginds die schoone dame?

Kathrina is het, waarde heer!

Alencons erfgename.

Een wakkre jonkvrouw, inderdaad!

En nu, vaarwel, mijnheer!

[Dümain treedt af.

Met uw verlof, wie is dat ginds,

zoo rein in \'t wit gekleed?

In \'t volle licht gezien is dat

een vrouw, zoo ver ik weet.

Hoe licht dan ware ze in het licht!

\'t Is me om heur naam ts doen.

Keur naam behoort haar-zelf: zoo\'n eisch doet niemand met fatsoen.

quot;Wiens dochter is zij, vraag ik u.

Haar moeders dochter, vriend!

God zegen \'t jongsken met een baard,

dat me op mijn vraag zoo dient!

Wees niet gebelgd, mijn waarde heer, een Falconbridge is zij.

Dan is mijn gramschap ras bedaard;

hoe lieflijk schijnt ze mij!

Dat kan wel zijn, want menigeen

denkt over haar als gij.

{Longaville treedt af. Biron treedt weder te voorschijn).

Wie draagt dat kapje zoo lieftallig?

\'t Is Rosaline, heel toevallig.

Is zij gehuwd of niet?

Al naar zij \'t zelf beziet.

Ontvang mijn groet; vaarwel mijnheer!

\'t Vaarwel voor mij, de groet voor u veeleer.

(Biron vertrekt.

Dat was Biron, een vroolijk heer,

in \'t snappen ongehoord ;

Geen woord van hem of \'t is een grap.

En iedre grap een woord.

tweede tooneel. — eerste bedrijf.

Prinses. Gij hebt hem waarlijk goed gediend :

gij hieldt hem aan zijn woord. Boyet. Ik had het entren in mijn zin,

en hij kwam graaj me aan boord. Maria. Twee hamels met de bellen aan

en van strijdlustig slag.

Boyet. Wij schapenquot;? \'t Zij zoo, als ik op

uw lippen weiden mag.

Maria. Gij \'t schaap en ik de weide! Wel,

nu eindigt al uw geest?

Boyet. Niet voor ik op u grazen mag.

(Sij tracht Tiaar te kussen.) Maria. Toch niet, mijn vriendlijk beest!

Mijn mond is geen gemeentewei.

waar ieder recht op heeft.

Boyet. Aan wien behoort hij dan?

Maria. Aan mij

en wien het lot mij geeft. Prinses, \'t Vernuft is plaagziek: vriendenlief,

zorgt dat ge in vrede leeft.

Zoo uw vernuft Navarre trof

en \'t boekgeleerde gild,

Zou dat voorwaar veel beter zijn,

want hier is \'t maar verspild. Boyet. Zoo \'t oordeel niet faalt, dat mij zelden bedroog.

Als \'t hart zich verried door de spraak van het oog. Dan zeg ik u thans dat Navarre geraakt is.

Prinses. Geraakt? Wat bedoelt ge?

Boyet. Bij minnaars heet dit, dat hun neiging ontwaakt is. Prinses. Bewijs wat ge zegt.

Boyet. Voorwaar, al zijn zinnen verloren zich ras

In dienst van zijn oog, waar men hartstocht in las; Zijn hart, een agaat die uw beeld draagt gelijk. Gaf, trotsch op dat beeld, in zijn oog daarvan blijk; Zijn tong was aan \'t struiklen, onstuimig van haast, Om \'t oog te gerieven, van \'t schouwspel verbaasd; Zoo bleek iedre zin in dien ééne op te gaan,

En blikte het schoonste van \'t schoone slechts aan. Hier zag men kleinoden gezet in kristal,

In hoop dat een Vorst zich die aankoopen zal, En schittrender nog in den glans die ze omvat. Verlokken zij u tot den koop — merkt ge dat ? \'t Verbaasde gelaat gaf ons duidlijk te lezen, Hoe ernstig zijn oog wel betooverd moet wezen. Aquitaniën geef ik met al wat hij heeft.

Zoo gij maar één hartlijken kus aan hem geeft.

veel vrijage vergeefsch.

Prinses. Kom, nu naar Je tenten; Boyet is in staat--

Boyet. Te zeggen in woorden wat \'t uitzicht verraadt.

Ik maakte zijn oog tot een sprekenden mond, En wat hii vertelde heeft zekeren grond. Rosaline. Steeds blijft gij de koppelaar nog van weleer,

Uw listige woorden verbazen niet meer!

Maria. Hij \'s Cupido\'s grootvader; \'t nieuws wat hij meldt, Dat heeft hem zijn kleinzoon dus zeker verteld. Rosaline. Dan, Venus, gelijkt ge op uw moeder, voorwaar,

Uw Vader toch is een vermetel barbaar.

Boyet. Zegt, hoort ge, zottinnen ?

Maria. Neen!

Boyet. Ziet ge dan waf?

Rosaline. Ja, \'t pad om te gaan.

Boyet. Ge zijt mij te gevat!

(Allen af.)

DERDE BEDRIJF. — EERSTE TOON EEL.

Een ander gedeelte van \'t park.

{Armado en Mot treden op.)

Arjiado. Kweel, kweel, mijn kind! Roep den hartstocht op in den zin mijns gehoors.

Mot (zingende.) Concolinel, ---\')

Armado. Liefelijke melodie! — Maar stil, gij teedere in jeugd! Neem dezen sleutel, open de poorten der bevrijding voor den herdersknaap, breng hem met haaste voor mijn aangezicht, want ik eisch zijn dienst in het zonden van een brief aan mijn geliefde.

Mot. Mijnheer, wilt gij uw geliefde met een Franschen slag winnen?

Armado. Wat is uw bedoeling? Door een Fransche kloppartij?

Mot. Neen, mijn onvergelijkelijke meester! Luister; gij hebt slechts met het puntje van uw tong een deuntje te vedelen; dat begeleidt ge met het huppelen van uw voet, en gij kruidt het met een smachtenden oogopslag; beurtelings zucht gij een noot en zingt gij een noot, zoo nu cn dan door de keel, alsof gij de liefde zoudt willen verzwelgen door haar te bezingen; een enkele maal ook door den neus, alsof ge de liefde zoudt willen opsnuiven terwijl gij bezig zijt haar te ruiken; dan slaat gij den hoed over uw oogen als een luifel over een winkelkast; gij kruist de armen over uw dunbuikig wambuis, zoodat ge veel hebt van een konijntje aan een spit, of gij steekt de handen in den zak als een

\') Dat hier een liedje ontbreekt, daar alleen de titel is opgegeven, bewijst opnieuw, dat in de oude stukken de eenvoudige aanwijzing: Hij zingt voor de spelers voldoende was, om een of ander volksdeuntje of iets van eigen vinding in te voegen.

derde bedrijf. — eerste tooneet..

mannetje op de oude prenten; — maar zorg dat ge niet te lang aan hetzelfde deuntje blijft hangen: zoo\'n beetje van tierelierelier en wip! dan weêr wat anders. Dat zijn de ware complimenten, dat zijn de ware geestighedens; zij zouden de nuffigste meisjes verleiden, die buitendien toch wel te verleiden zijn; en de mannen, die er het meest in t\'huis zijn, worden beschouwd als modelmannen, merk op wat ik zeg!

Armado. Hoe zijt ge aan die ondervinding gekomen?

Mot. Ik heb ze gekocht: zij kost mij een stuiver observatie.

Armado. Maar ach, — maar ach!--

Mot. «Het stokpaard is vergeten.» \')

Armado. Noem je mijn geliefde «een stokpaardje?»

Mor. Dat juist niet, mijnheer! Het stokpaard, waar ik van spreek, is maar een veulen, en uw geliefde misschien al een merrie van eenige dienstjaren. Maar hebt gij uw geliefde vergeten?

Armado. Bijna.

Mot. Vergeetachtige scholier! Uw hart is er niet bij.

Armado. Mijn hart is bij en met haar, knaap!

Mot. En zonder haar, mijnheer! Dat wil ik u bewijzen.

Armado. Wat wil je bewijzen?

Mot. Dat ik een man ben, zoo waarachtig als ik leef. Maar kom aan, in zekeren zin wil ik ook uw «bij haar en met haar» bewijzen, maar bovenal mijn «zonder haar». Om te beginnen. Uw hart is bij haar, voor zooverre gij u dat wijs maakt; uw hart is met haar, zoodra het haar belieft bij u te komen; uw hart is zonder haar, omdat ge haar niet kunt krijgen.

Armado. Helaas ja, bij haar, met haar en zonder haar — dat heet een drievoudig beminnen!

Mot. Driemaal drie, als ge wilt, dat hier zooveel als nul maakt.

Armado. Haal mij den herder; hij moet mij een brief bezorgen.

Mot. Een gezantschap dat van sympathie getuigt; een paard de boodschapper van een ezel.

Armado. Ha, ha, wat zeg je daar?

Mot. Wezenlijk, mijnheer, gij moet den ezel te paard wegzenden, want hij is zeer langzaam in het loopen. Maar ik zal gaan.

Armado. De weg is niet lang; vooruit!

\') Woorden uit den aanvang van een oud liedje waarin het drijven van Je Puriteinen bespottelijk werd gemaakt; daar zij het op de oude meispelen met het stokpaard gemunt hadden. Dit stokpaard was de nabootsing vau een werkelijk paard, waarbij de berijder Sint George, Eoge-lands schutspatroon, moest voorstellen. Bij de oude meifeesten op het platte land reed men daarmee om den meipaal. Onder den invloed der Puriteinen werden die spelen verboden, vandaar, dat het populaire liedje beginnende met «Het stokpaard is vergeten» weldra algemeen gezongen ■werd. Ook in Hamlet komt bovengenoemde toespeling voor.

veel vrijage vergeefsch.

Mot. Zoo snel als lood, mijnheerI

Armado. Uw bedoeling daarmede, aardige vernufteling? Is lood niet een zwaar en plomp metaal?

Mot. Minime, brave meester! of liever, volstrekt niet zoo, meester!

Armado. Ik zeg u dat lood uit zijn aard zeer traag is.

Mot. Dan is uw oordeel te vlug, mijnheer! als ge zoo iets beweert. Is het lood, dat een schietgeweer op iemand afvuurt, zoo traag?

Armado. Ha, liefelijke geur der rhetoriea! Hij houdt mij voor een kanon en hij-zelf is de kogel. — Welnu, ik mik op den herder.

Mot. Vuur dan, en ik vlieg heen!

(Mot Joopt weg.)

Armado. Wat een schalk van een wulp, zoo gevat en behaaglijk t O, het zwerk hoor mijn zucht; zulk een lot is ondraaglijk! Nu de moed mij ontzinkt, ben ik dubbel beklaaglijk! —

Maar ziedaar mijn heraut weer terug.

(Mot treedt weder op, Knikker legeleidende.)

Mot. Een wonder, mijnheer ! daar heb ik een Knikker met

(een gebroken been.

Armado. Wat enigma, wat charade! kom, l\'envoy maar met een. \')

Mot. Geen nigman, geen sarade, geen l\'envoy, volstrekt geen zalf, mijnheer! Ik zeg r mijnheer, een wegeblad op de wond, eenvoudig wegeblad! geen l\'envoy, volstrekt geen l\'envoy, ik heb het niet op die zalfjes; het beste is een eenvoudig wegeblad er op, mijnheer!

Armado. Bij al wat heilig is, gij wekt den lachlust op, uw on-noozelheid werkt mij op de milt, het zwoegen mijner longen brengt mij tot een ongeëvenaard glimlachen. Vergiffenis, o mijn ge-starnte! houdt deze onverstandige een zalfje voor l\'envoy en het woord l\'envoy voor den naam van een zalfje ?

Mot. Denken de slimmen er dan anders over ? Is dan l\'envoy geen zalf?

Armado. Neen, knaap! \'tis een naschrift ofte wel epiloog,

Tot verklaring van iets, voor \'t gewoon verstand nog

(te hoog.

Een voorbeeld:

De vos en de aap en de hommel krakeelden,

Omdat zij zich met hun drieën verveelden.

Daar heb je \'t gedicht. Nu de l\'envoy.

\') Het woord envoy is een kunstterm bij de dichters in de middeleeuwen en later. Men verstond er door, een toevoegsel bij een gedicht, soms in den vorm van een sonnet, om het raadselachtige in het gedicht zelf nader toe te lichten, of ook iets vleiends te zeggen aan den persoon tot wien de verzen, gericht waren. Als op vele plaatsen in Shakespeare zie men in deze woorden weder een ironie op enkele dichters in zijn tijd.

derde bedrijf. — eerste tooneel.

Mot. Laat mij er de l\'envoy bijvoegen. Zeg het gedicht nog eenmaal.

Armado. De vos en de aap en de hommel krakeelden.

Omdat zij zich met hun drieën verveelden. Mot. Toen kwam er de gans als de vierde bij

En oneven werd effen; wat waren zij blij.

Nu zal ik met uw gedicht beginnen, en dan moet gij met mijn l\'envoy voortgaan.

De vos en de aap en de hommel krakeelden.

Omdat zij zich met hun drieën verveelden,

Armado. Toen kwam er de gans als de vierde bij

Eu oneven werd effen; wat waren zij blij.

Mot. Dat is een mooi l\'envoy; men zou hier kunnen zeggen: dat valt op een gansje. Wat verlangt ge nog meer\'?

Knikker. Die knaap heeft hem zeker een koopje in de handen

(gestopt. —

Mijnheer, als het een vèite gans is, ben je niet gefopt. Zoo\'n koopje, dat zeg ik, is een zeldzame kans; Nu weet ik er alles van: een vette l\'envoy is een

(vette gans.

Armado. Maar zeg, wat gaf aanleiding lot de zaak hier besproken? Mot. Mijn tijding, dat een Knikker zijn been heeft gebroken.

En toeu riept gij om de l\'envoy.

Knikker. Ja juist, en ik om een wegeblad; zoo ging het al

(voort.

En kwam hij met de l\'envoy, dat is, de vette gans, u

(aan boord.

Zoo kwam alles te recht.

Ahmado. Maar zeg mij eens, hoe komen wij hier aan een Knikker met een gebroken been?

Mot. Ik zal het u met innig gevoel meêdeelen.

Knikker. Wat! Jij voelt er niets van, Mot! Ik wil die l\'envoy op mijn beurt opzeggen.

Ik, Knikker, zoo goed achter \'t slot, ik liep heen,

Maar viel over den drempel en bezeerde mijn been. Armado. Is het anders niet, dan zullen wij die zaak laten rusten. Knikker. Dat zal mijn been goed doen,

Armado. Sinjeur Knikker, het uur der bevrijding is geslagen. Knikker. Het uur van vrijen? Voor mij? Daar steekt wat achter; ik ruik iets van een l\'envoy, van een gans.

Armado. Bij het heil mijner ziel, mijn bedoeling is u in het genot der vrijheid te stellen, uw persoon te ontkerkeren. Gij waart immers ingemetseld, door muren omgeven, gekerkerd, in banden geslagen.

Knikker. Zeer waar, alles waar; en nu krijg ik van u een pur-gatie, gij zult mij los laten.

veel vrijage vergeefsch

Armado. Ik geef u de vrijheid terug, ontsla u van de boeien; en daarvoor hebt ge niets anders te doen dan den last te volvoeren dien ik u opdraag. Breng deze kennisgeving aan de landelijke maagd Koosje. (Hij geeft hem em brief). En zie hier uw lemune-ratie; (hij geeft eenig geld) want het schoonste kenteeken mijner eer is de belooning van mijne onderhoorigen. — Mot, volg mij.

[Armado vertrekt).

Mot. Als de schaduw denman. —Vaarwel, Signor Knikker !

Knikker. Dag, aardig loodje vleesch! Dag, mijn oolijke nikker!

(Mot vertrekt).

Nu moet ik die remuneratie \'reis bekijken. Remuneratiel Ha, ik vat het al: dat is het Latijnsche woord voor vier duiten. Vier duiten = remuneratie, zoo is het. Nu verbeeld ik mij in een winkel te zijn. «Wat kost een el van dat lint?» — «Een stuiver.» — «Neen, ik geef je een remuneratie,» dat klinkt geleerd. Remuneratie! Nou, dat is nog mooier naam dan een dukaton. Nooit van mijn leven koop of verkoop ik weêr, zonder dat woord te laten luchten.

(Biron treedt op).

Biron. Ha, mijn beste kerel. Knikker! het is goed, dat ik je zie.

Knikker. Zeg \'reis, mijnheer, hoeveel rood lint kan iemand wel voor een remuneratie krijgen?

Biron. Voor een remuneratie? Wat is dat?

Knikker. Wel, mijnheer, vier duiten.

Biron. Welnu, dan kan je er voor vier duiten lint voor krijgen.

Knikker. Ik dank UEdele. God zegen u!

Biron. Wacht even, kerel! Ik heb je dienst noodig. Als ge in een goed blaadje bij mij wilt komen, beste kerel, dan moet je \'reis wat voor mij doen.

Knikker. Wanneer, mijnheer?

Biron. Dezen namiddag.

Knikker. Goed, dan zal ik het opknappen, mijnheer! Goeden dag, mijnheer!

Biron. Je weet nog niet wat je boodschap is.

Knikker. Dat zal ik weten, als ik ze gedaan heb, mijnheer

Biron. Malle kerel, dat dien je toch van te voren te weten.

Knikker. Morgen ochtend zal ik bij UEdele komen.

Biron. Dezen namiddag moet de boodschap gedaan worden. Hoor, kerel, het is eenvoudig wat ik je nu zeg. De PHnses zal hier in het park komen jagen; nu is er een lieve dame in haar gevolg, die Rosaline heet, wat ge wel merken zult als gij de lieve stemmetjes hoort keuvelen. Vraag haar een oogenblik ta spreken en vertrouw dit gezegeld papier aan hare blanke hand toe. Hier is een pourloire. {Hij geeft hem een schelling).

Knikker. Pourboire, o heerlijke pourboire! Dat is nog wat anders dan een remuneratie, \'t is elf stuivers en vier duiten meer!

derde bedrijf. — eerste tooneel.

Allerheerlijkste pourboire! Mijnheer, ik ben uw man, ik zal de boodschap heilig en zeker doen. Pourboire! Remuneratie!

(Knikker treedt af).

Eiron. Zoo ben ik dan waarachtig verliefd! Ik, die de liefde kon doorhalen, dat Cupido het uitschreeuwde; ik, een bullebak waar ik maar een gevoelvollen zucht hoorde slaken; ik de censor of liever de norsche nachtwacht, die op zijn treken het oog hield; ik, de tirannieke schoolmeester van den kleinen schalk, tegenover wien ik den meest verheven sterveling speelde: — ik ben dan waarachtig verliefd! Daar hebt ge nu dien geblinddoekten, pruilenden, wispelturigen knaap, dien senior-junior, dien reuzen-dwerg, Don Cupido; \'t is de monarch der minneliederen, de heer der gekruiste armen van den peinzende, de gezalfde soeverein van zuchten en klachten, de patroon van de slenteraars en misnoegden, de onverbiddelijke vorst der mutsen, dekoning van al wat hozen draagt, de eenige imperator en opperbevelhebber van de dravende gerechtsboden; ¹) en ik, o mijn wankelmoedig hart! ik ben veroordeeld zijn vaandeldrager te worden, mij in zijn livrei te steken, alsof ik dehand-langer van een goochelaar ben! Mijn hemel! Ik beminnenquot;! Ik smeeken! Ik een vrouw nemen, een vrouw, een wezen dat in mijn oog aan een Duitsche klok gelijk is, waaraan steeds de hand moet gehouden worden, die altijd van streek is, die, voorgevende met waakzame schreden den tijd te volgen, zelf een waakzaam oog noodig heeft om niet den verkeerden weg op te gaan ! En dan nog het ergst van allen, een meineedige te worden! En van een drietal de allerergste te beminnen, een bleeke behaagzieke met fluweelen wenkbrauwen en met een paar pikzwarte kogels haar als oogen in het hoofd geplaatst! Ja wel, een meisje dat waarachtig ik weet niet wat zou doen, al ware een Argus haar kamerling en bewaker! En ik te zuchten om haar ! den nacht slapeloos door te brengen om haar! mijn gebeden te storten vóórhaar! Loop heen, het is een straf, die Cupido mij wil opleggen voor de minachting, waarmede ik altijd de ontzettende almacht van zijn kleine macht heb bejegend.

Nu dan, bemind, gezucht, gevleid, gesmeekt, geklaagd:

De een maakt mevrouw het hof en de ander kust de maagd.

(Biron treedt af.)

\') Namelijk, voor zoover gerechtsboden oudtijds in dienst van overheid en kerk ook gebezigd werden om ontucht en echtbreuk op te sporen en te straffen.

veel vrijage vergeefsch.

VIERDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL. Een ander gedeelte van het park.

{Be Prinses en haar gevolg, een parkopzichter, Boyet, Rosaline, Maria en Katharine treden op.)

Prinses. Was dat de Koning, die daar zijn paard zoo onversaagd de steile helling van den heuvel opjoeg?

Boyet. Ik weet het niet; ik zou het echter niet denken. Prinses. Wie het dan ook wezen mocht, hij toonde een omhoog strevenden geest. En nu, mijne heeren, dezen dag nog ontvangen wij het besluit en dan vertrekken wij Zaterdag naar Frankrijk. Zeg mij nu eens, houtvester, waar het boschje is, waarin wij ons zullen verschuilen om er den roover te spelen ?

Houtvester. Hier dichtebij, aan den kant van het gindsche kreupelhout; daar kunt gij u een standplaats kiezen om het schoonste schot te hebben.

Prinses. Dat dank ik mijn schoonheid; ik ben een schietende schoone, en bijgevolg spreekt gij van het schoonste schol.

Houtvester. Vergeef mij, mevrouw I dat was mijn bedoeling niet. Prinses. Hoe nu, eerst prijst ge mij, nu neemt ge uw lof terug?

Niet schoon? Helaas! Wat sterft de weelde vlug! Houtvester. Ja wel, mevrouw, wel schoon.

Prinses. Neen, spaar me uw vleierij;

Waar \'t schoon ontbreekt zet lof \'t gelaat geen

schoonheid bij. Gij waart me een spiegel; \'k dank uw eerlijkheid,

mijn vriend!

Mooi geld voor harde taal is meer dan is verdiend.

{Zij geeft hem geld). Houtvester. Uw deel werd al wat lieflijk is en teeder. Prinses. O zie, mijn mildheid redt mijn schoonheid weder. Wat ketterij, in onze dagen veilig:

De hand die geeft krijgt lof, al waar\' ze onheilig!

Maar kom, mijn boog! — Ach, Meelij gaat ter jacht. Zoodat ze \'t beste schot als onheil acht;

Dies zij mijn naam bij \'tjachtvermaak gered:

Waar ik niet wond, heeft deernis \'t mij belet.

En tref ik raak, dan zij \'t de ervaren hand,

Die \'tdoet om de eer, maar niet van moordlust brandt. En wie, die \'t dikwerf niet bevestigd vindt.

Dat zich de roem aan de euveldaad verbindt,

Wanneer we om de eer, om lof (armzaal\'ge schijn!) Tot al wat de eerzucht vleit genegen zijn,

Gelijk ik zelf om lof het bloed zal spillen Van \'t arme hert, dat \'k nimmer kwaad zou willen. Boyet. Tracht niet een booze vrouw, alleen om de eer,

vierde bedrijf. — eerste tooxeel.

Naar heerschappij, als zij haar hoofd en heer Doet bukken voor haar luimen?

Prinses. AUeen om de eer; en eer mag elk betuigen,

Aan haar die zelfs een man voor zich doet buigen.

Boyet. Daar komt een lid der trouwe broederschap.

{Knikker treedt op).

Knikker. Genavond met je .illen! Wees zoo goed en zeg me \'reis, wie hier de hoofd-dame is.

Prinses. Je kunt haar van de anderen, die geen hoofd hebben, kennen, kameraad!

Knikker. Ja, maar wie is de grootste dame, de hoogste dame?

Prinses. De dikste en de langste.

Knikker. De dikste en de langste! Zoo is het; waarheid is waarheid. — Als uw middeltje even dun was als mijn verstand, juffrouw, dan zou de gordel van een dezer jonge meisjes u precies passen. Zijt gij niet de hoofd vrouw? Gij zijt de dikste hier.

Prinses. Wat verlang je, vriend, wat verlang je?

Knikker. Ik heb hier een brief van Mijnheer Biron aan een zekere juffrouw Rosaline.

Prinses. Ha, geef hier uw brief, geef hier uw brief, \'t Is een goed vriend van mij. Ga een oogenblik ter zijde, goede bode! — Boyet, gij kunt goed voorsnijden: dit kapoentje moest ge\'reis openen ¹ .

Boyet. Zooals het u belieft. Maar zie, die brief is verkeerd, hij behoort aan niemand hier; hij is aan zekere Koosje gericht.

Prinses. En toch zweer ik u, wij zullen hem lezen:

Breek het zegel den nek en laat ieder aandachtig wezen.

Boyet [lezende\').

«Bij den Hemel! dat gij schoon zijt is onfeilbaar waar; zeker is het dat gij lieftallig zijt; do onbedriegehjke waarheid is het, dat gij beminnelijk zijt. O gij, schooner dan de schoonheid, liefelijker dan do lieftalligheid, onbedriegelijker dan de waarheid-zelve, heb erbarmen met uw heldhaftigen vazal\' De glorierijke en aller-doorluchtigste koning Cophetua wierp een oogje op de verderfelijke en onmiskenbare bedelares Zenelophon; ^a) en hij was het, die met recht kon zeggen: «Feni, vidi, vici,» — hetwelk opgelost zijnde in de gewone sprake des lands, — o, snoode en duistere moedertaal! — nagenoeg videlicet: «Hij kwam, zag en overwon.» Hij kwam, dat is één; hij zag dat is twee; hij overwon, dat is drie. Wie kwam? De Koning! Waarom kwam hij? Om te zien! Waarom zag hij? Om te overwinnen! Tot wie kwam hij? Tot de bedelares! Wie zag hij? De bedelares! Wie overwon hij? De bedelares! De uitslag was victorie! Aan wiens zijde? Jj.an de zijde des Konings. De gevangene werd rijk gemaakt. Wie viel de rijk-

\') Kapoen beteekent zoowel hoentje als minnebrief.

) Toespeling op een [oude ballade, ook in Komeo en Julia aangehaald.

veel vrijage vergeefsch.

dom ten deel? Aan de bedelares. De catastrophe is — een bruiloft. Aan wiena zijde? Aan de zijde des Konings; — neen, aan die van beiden in één, of aan die van één in beiden. Ik ben hier de koning, want zulks elscht de vergelijking; gij zijt de bedelares, want dit getuigt uw behoeftigheid. Zal ik uw liefde bevelen? Het staat aan rnij. Zal ik uw liefde afdwingen? Ik zou het kunnen. Zal ik uw liefde afsmeeken? Ik wil zulks doen. Wat zult gij wisselen voor uwe lompen? Kleedingstukken; voor uw schamele plunje? Titels; voor u-zelve? Mijl Aldus uw antwoord afwachtende profaneer ik mijne lippen aan uwe voeten, mijne oogen aan uwe beeltenis en mijn hart aan ieder deel dat u behoort.

De uwe in de nijverste toewijding,

Dox Adriano de arm ado. «Dus brult Nemea\'s leeuw om u te ontmoeten,

O, teeder lam, dat als zijn prooi hem wacht! Val needrig aan zijn prinselijke voeten,

En moordlust wordt door mingekoos verzacht.

Maar streeft gij tegen, arme ziel, uw leven Zal in zijn hol zijn bloeddorst voedsel geven.» —

Prinses. quot;Wat uilskuiken is \'t, die de arme taal zoo vermoordt?

Wat is \'t voor een weerhaan? hebt ge ooit zoo\'u (gekken brief meer gehoord? Boyet. Ik herinner mij den stijl wel, niet beter te weten. Prinses. Uw geheugen is wel slecht, als ge dien ooit kost verbeten.

Boyet. Die Armado is een Spanjaard, die \'t hof frequenteert. Een fantast, een monarcho, die den koning amuseert En zijn studiegenooten. \')

Prinses. Kameraad, nog eens weer

Wie gaf u dien brief.

Knikker. Zoo als \'k zei, \'t was Mijnheer.

Prinses. Wien moest gij hem geven?

Knikker. Van Mijnheer aan Mevrouw.

Prinses. Van welken Mijnheer en aan welke Mevrouw? Knikker. Van Mijnheer Biron, een goeden meester van mijn.

Aan een JullVouw uit Frankrijk, die hij noemt E.osalijiu Prinses. Je was verkeerd met je brief. — Komt heeren, wij gaan.

(Tol Rosaline)

Hier, lieve, steek bij u; licht staat hij u aan.

{Be Frinses treedt met haar yevolg af ). Boyet. Wie is de jager, wie is de jager? *)

quot;) Een Monarcho was een bijnaam voor een bef-pottelijken hoveling. - i Boyet, doelende op den brief, vraagt wie het i3 die op Rosaline jacht maakt, wie aanzoelc om haar hand doet. Rosaliue ontwijkt de vraag iu haar antwoord.

vierde bedrijf. — eerste tooneel.

Rosaline. Zal \'k u zeggen, wie \'t is?

Boyet. Ja, mijn staalkaart der schoonheid!

Rosaline. Zij die de boog draagt gewis.

Dat \'s mooi gepareerd, hé?

Bovet. Mijn meestres jaagt op hoornen, maar trouwt gij van

uw leven.

Dan groeien de hoornen, waar \'k mijn woord op wil

geven.

Dat \'s mooi getoucheerd, hè?

Rosaline. Nu, ik-zelf zal het schot doen.

Bovet. En het wild, waar ge op wacht?

Rosaline. Naar de hoornen te kiezen, gij-zelf; dus neem u

in acht!

Ook goed getroffen, voorwaar.

Maria. Met haar steeds aan \'t twisten, Boyet? \'t Is uw hoofd

waar ze op doelt. Boyet. Maar haar treft men lager; denkt ge nu dat zij \'t voelt ? Rosaline. Wat dit «getroffen» betreft, zal ik u eens een oud rijmpje naar het hoofd werpen, een rijmpje dat reeds den rnan-nelijken leeftijd bereikt had, toen Koning Pepijn van Frankrijk nog een kleinen jongen was?

Boyet. Als ik het u betaald mag zetten met een dat ruim zoo oud is, en reeds den vrouwelijken leeftijd bereikt had, toen Koningin Ginevra van Brittanje nog een meisje was. ²)

Rosaline. «Je kan \'t niet treffen, treffen, treffen,

Je kan \'t niet treffen, goede man.»

Boyet. tGesteld ik kan niet, kan niet, kan niet.

Wat ik niet kan, een ander kan.

(Rosaline en Katharine treden af). Knikker. Bij mijn ziel, dat is aardig; dat zijn een paar klantenl Maria. Zij kiezen hun mikpunt en \'t is raak van beide kanten, Boyet. Een mikpunt, mejulïer? O, geef gij mij er een.

En ik schiet er op los en zoo dwars er door heen. Maria. Zoo\'n schutter zijt ge niet, dat ik voor u heb te

schroomen.

Knikker. Ja, dichterbij moet hij staan of hij zal nooit aan \'t

mikpunt komen. Maria. Nu ga \'k, want die vlegel kan, vrees ik, zijn tong niet

(bedwingen.

Boyet. Goeden nacht, waarde spreeuw, ga elders je liedje zingen.

{Boyet en Maria treden af.) Knikker. Bij mijn ziel, een lompe boer, een onnoozele hals!

Heere, Heere, wat ik en de dames hem gaven was ____(lang niet malsch!

\') Ginevra was de gemalin van Koning Arthur van Brittanje. Zie de tallade bij Percy: «The boy and the inantle.»

veel vrijage vergeefsch.

Ha, dat noem ik grappig! Zij noemen \'t, geloof ik

{vulgair.

Want ieder verstaat ze,\'t is, als het ware, zoo ordinair. Nu heb je nog Armado, — o, dat is een kostelijk man! Je moet hem zien wandelen met een dame, hoe trotsch

(is hij dan!

Hij draagt haar den waaier na en geeft kushandjes

(aan alle hoeken. En op een anderen tijd kan hij weer zoo allerheerlijks

(vloeken!

Dan heb je zijn page nog, dat handjevol geest,

Zoo\'n pathetische vloo is er nog nooit op Gods aardbodem geweest!

Toeteretoe, tooteretoe!

(Een jaohtsignaa.1 wordt gehoord. KnilcTcer loopt haastig heen).

TWEEDE TOONEEL.

Een ander gedeelte van het park

{IIoiofernes^ de Eerwaarde ilaihanaël en Stumpert treden op).

NathanA-Ël. Een zeer eerwaardige jacht, en onder de goedkeuring van een rein geweten gehouden.

Holofernes.\') Het wild was sanguis, heet-bloedig, begrijpt ge? liet was rijp als een wijnappel, die nu als een juweel in het oor van coelo, dat is: de lucht, het zwerk, het firmament, hangt, en straks als een rotte vrucht op het aanschijn van terra, dat is: de grond, de bodem, de aarde, valt.

Nathanajël. Wezenlijk, meesier Holofernes, gij hebt de predi-caten alleraangenaamst afgewisseld, zoo als alleen een geleerde kan doen. Ik verzeker u echter, mijnheer, dat het een jonge reebok met kleine hoornen was.

Holofernes. Eerwaarde Nathanaël, haud credo.

Stumpert. Het was geen haud credo, het was een reekalf.

Holofernes. O barbaarsche vertolking! Maar toch een soort van insinuatie, als het ware in via, langs den weg, der explicatie, om als het ware te maken, fa cere, een replicatie, of liever ostentare, te toonen, als het ware, overeenkomstig zijn ongelikte, ongepolijste, onopgevoede, onbesnoeide, onontwikkelde o

\') Heeds in de oudste stukken der Italianen komt de rol van een Pedanten Sehooliuecster voor, die vervolgens in verschillende landen wordt nagevolgd. Het werd weldra, voornamelijk in Italië, een vast karakter (II Pedante). Philip Sidney bracht deze rol naar Engeland over in zijii Pastorale; «The Lady of tbe May.»

vietde bedrijf. — eerste tooneel.

liever, ongeletterde, of liefst van allen, ongemanierde wijze van doen, zijn inclinatie om mijn hand credo op te vatten in den zin van gehoornd stuk wild.

Stumpert. Ik heb gezeid dat het stuk wild geen haud credo, maar een reekalf was.

Holofernes. Merk op, tweemaal gezoden ounoozelheid, b i s c o c t u s ! O, monster der onwetendheid, wat een misvormd voorkomen spreidt gi] ten toon!

Natiianaël. Eerwaarde heer, hij heeft zich nooit kunnen voeden met de lekkernijen, die in boeken worden opgedischt; hij heeft nooit papier gegeten, als het ware; hij heeft nooit inkt gedronken ; zijn verstand weet niet wat het is, verzadigd te worden met de spijze der wijsheid; hij is niet meer dan een dier en slechts ontvankelijk voor grovere indrukken.

Zulk onkruid wordt ons voor oogen gesteld met het eenige

(doel.

Dat wij ons dankbaar toonen voor de vruchtbaarder gaven

(van smaak en gevoel;

Want zoo slecht als \'t mij betaamt ijdel te zijn of dwaas

(en onbescheiden.

Zoo gek zou het staan een lomperd de school der wijsheid

(in te leiden.

Maar o m n e bene zeg ik, en een oud kerkvader zei

(zijn vrind:

Menigeen kan tegen het weer, maar houdt toch niet van

(den wind.

Stumpert. Gij zijt beiden geleerden, maar als ge dit kunt ra-

(den zijt ge wat mans :

Wat was een maand oud bij Kaius geboorte, en is nog geen

(vijf weken oud thans ?

Holofernes. Dictynna, mijn beste Stumpert, Dictynna, mijn goede buurman.

Stumpert. Wat is dat, Dictynna?

Natiianaël. Een naam voor Febé, voor Luna, voor de maan.

Holofernes. De maan was een maand oud toen Adams dagen

(dertig in getal waren.

En geen vijf weken haalde ze, toen hij kon spreken van

(honderd jaren.

De allusie houdt ook steek bij naamsverandering.

Stumpert. Ja juist, de collusie houdt steek door de maansver-andering.

Holoferxes. God zij uwe bevatting genadig! Ik zeg, de allusie houdt steek ook bij naamsverandering.

Stumpert. En ik zeg, de pollusie houdt steek door de maansveran-dering. De maan wordt nooit meer dan een maand oud. En bovendien zeg ik u, het was een reekalf, dat de Prinses geschoten heeft.

3

veel vrijage vergeef3cii.

Holofernes. Eerwaarde Nathanael, wilt gij een epitaphium extempore op den dood van het wild hooren? En om dien onwetende genoegen te doen, zal ik het wild, dat de Prinses doodde een reekalf noemen.

Nathanaël. Perge, waarde meester Holofernes, porge;behage het u daarbij alle onkiesche klanken te vermijden.

Holofernes. Ik zal daarbij een weinig aan woord- en letter-speling toegeven, want dat verraadt gemakkelijkheid.

\'t Prinsesje, prat op prijs en prooi,

schoot scherp op \'t schamel reetje.

En voegt ge er dan een kalfje bij,

dan krijgt ge een reekalf, weet je? Do brakken braakten vuur en vlam,

\'t Hallo! klonk luid naar boven;

Maar kalf of ree en ree of kalf,

\'t beest moest er aan gelooven.

En schrijft men kalf nu met een C,

dan maakt dat honderd alven,

Zoo wordt al ras \'t gerucht verbreidt:

Zij schoot een honderd kalven,

Nathanaël. Een zeldzaam dichtgenie!

Stumpert {ter zijde). Als sjenie zooveel als brij beteekent, dan heeft hij ons vreemden kost to slikken gegeven.

Holofernes. Het is een heel schuldeloos talent van mij, heel schuldeloos; het is de gift van een fantastischen, altijd over-vloeienden geest, rijk aan vormen, figuren, beelden, objecten, ideën, opvattingen, ingevingen en beroeringen; zij worden geteeld in de ventricula van het vernuft, gevoed in den schoot van pia mater en krijgen het levenslicht als de gelegenheid ze de volle rijpheid heeft gegeven. Het talent vertoont zich echter het gunstigst bij hen, die het behoorlijk weten te slijpen. Ik ben er dan ook zeer dankbaar voor.

Nathanaël. Meester, ik prijs den Heere om uwentwil; ook mijn parochianen mogen zulks wel doen, want hunne zonen worden door u zeer goed onderwezen en hunne dochters gedijen grootelijks onder u. Gij zijt een nuttig lid van de maatschappij.

Holofernes. M e h e r c 1 e , zoo hunne zonen genie hebben, zal het hun niet aan onderricht ontbreken ; en zoo hunne dochters ontvankelijk zijn, zal ik ze wel behoorlijk haar deel geven.

¹, Het oorspronkelijke kon uit den aard der zaak niet te letterlijk vertaald worden, daar het epigram een parodie is op hetgeen vele van \'s Dichters tijdgenooten zoo al knutselden om bewijzen van hun dichttalent te geven, waarvan trouwens onze letterkunde in de i7e eeuw mede overvloedige voorbeelden oplevert, die men volgens sommigen ook in onze dagen nog moet bewonderen. Men zie overigens den Zorner-nachtsdroom, waarin men meer proeven van \'s Dichters ironie vindt.

vierde bediujf. -- eerste tooneel.

Maar, v i r s a p i t qui p a u c a loquitur. Daar komt een vrouwelijke ziel ons begroeten.

(Koosje en Knikker treden op),

Koosje. God geve u een goeden morgen, mijnheer de Domminé !

Holofernes. Mijnheer de Domme-né! Als iemand hier voor een domme moet doorgaan, wie is dat dan ?

Knikker. Wel, mijnheer de schoolmeester, hij die het meest op een okshoofd gelijkt.

Holofernes. Dus: zoo dom als een okshoofd! Ziedaar een aardige opflikkering van vernuft in een aardkluit; vuur genoeg voor een stuk steen, perlen genoeg voor oen zwijn ; het is wezenlijk aardig, heel goed.

Koosje. Lieve mijnheer de Domminé, wilt ge zoo goed wezen dezen brief voor mij te lezen ? Knikker heeft hem mij gebracht en zei dat hij van Don Armado kwam. Och, wees zoo goed den brief reis te lezen [Zij reikt een papier over).

Holofernes. Fauste, precor gelida qua n do pecus o m n e sub umbra R u m i n a t, — en zoo verder. Ha., goede oude Mantuaan! Ik kan van u zeggen, wat de reiziger van Venetië zegt:

Venetia, Venetia,

Chi non ti vede non ti pretia. ⁱ)

Oude Mantuaan, oude Mantuaan! wie u niet verstaat, bemint u niet. Ut, re, mi, fa, sol. Met uw verlof, eerwaarde, wat is de inhoud? Of liever, zooals Horatius zegt in zijn,--wat nu, bij mijn

ziel, verzen ?

Nathanaél. Ja, mijnheer, en zeer geleerde verzen.

Hoi.ofernes. Laat mij een strofe, een stance, een couplet hooren : lege, d o m i n e !

Nathanaél {leest).

Zoo liefde meineed vergt, hoe zal \'k dan liefde zweren\'?

Maar neen, geen trouw houdt stand, dan die men liefde biedt!

Meineedig voor mij zelf zal ik U trouw vereeren.

Mijn hart zij vast als de eik, het buigt voor U als \'t riet.

De studie geeft het op, haar boek vindt ze in uw oogen.

Waar al \'t genot in leeft, waar wetenschap op wijst;

Is kennis \'t doel, dan zij II kennen \'t hoogst vermogen: Die tong slechts is geleerd, die U naar waarde prijst.

\') Holofernes maakt liier een toespeling op Baptista Spagnolus, naar zijn geboorteplaats Mantuanus genoemd; het was een geliefde latijnsche dichter in het midden der 15e eeuw, wiens gedichten zelfs als schoolboek gebruikt werden. Vandaar dat Holofernes hem aanroept.

3quot;

veel vrijage vergeefsch.

Ja, weetniet is de man, die U niet kan bewonderen: Mij strekt het reeds tot eer, dat ik uw deugd vermoed.

Uw oog is Jovis\' vuur, uw stem zijn waardig dondren,

Doch, vrij van toorn, voor mij muziek en levensgloed.

O, godd\'lijk als ge zijt, vergeef het stervelingen,

Aldus des hemels lof met aardsche tong te zingen!

IIolokernes. De apostropha\'s zijn vergeten en zoo hebt gij het accent moeten missen. Laat mij dit canzonet eens doorloopen. {Hij neemt het papier). Hier is alleenlijk de dichtmaat in acht genomen; maar wat de zoetvloeiendheid, de bevallige schikking en de gouden cadence der poëzie betreft, caret. Ovidius Naso was de man; en waarom Naso? Waarom anders dan dat hij de allergeurigste bloemen der l\'antazie, de prikkelen der inventie wist te ruiken? Imitari is niemendal: dat doet de hond zijn meester, de aap zijn baas, het vermoeide paard zijn berijder. — Maar, damosella virgina, werd dit geschrift tot u gericht ?

Koosje. Ja, mijnheer, het komt van een zekeren mijnheer Bi-ron, een van de heeren bij die vreemde Koningin.

HolGFERNES. Ik wil het opschrift nog eens inkijken. [Hij leest). «Aan de sneeuwwitte handen van de zeer schoone j onkvrouw Rosaline.» Nu nog eenmaal het betoog des ge-schrifts nagegaan, ten einde tot de ontdekking te komen van de partij die schreef aan den persoon tot wien geschreven werd. {Hij leest). Van UEdele de meest toegenegen dienaar, Biron. — Eerwaarde heer Nathanaël, die Biron is een van de vrienden des Konings, in het verbond opgenomen; hier hebben wij een brief, dien dezelve Biron aan eene der begeleideressen der vreemde Vorstin afgevaardigd heeft, welke brief door den loop des toevals, ook gezegd, langs den weg der progressie, zijn doel heeft gemist. Dartel heen, mijn lief kind, en ga; stel deze regelen in de Koninklijke handen van den Vorst; het kan een zaak van gewicht zijn. Neen, spaar uwe complimenten; ik scheld u de plichtplegingen kwijt. Adieu!

Koosje. Beste Knikker, ga mee. — God zegen u, mijnheer!

Knikker. Kom aan, op weg, beste meid I

{Knikker en Koosje treden af).

Nathanaël. Meester, gij hebt die zaak zeer vromelijk en als een man vol van de vreeze Gods afgehandeld; en gelijk een zekere kerkvader zegt, —

Holofernes. Eerwaarde heer, spreek mij van geen kerkvader; ik vrees opgesierde loftuitingen. Maar om eens op de verzen terug te komen, bevielen zij u nog al, eerwaarde Nathanaël?

Nathanaël. Zij waren bijzonder goed geschreven, dunkt mij.

Holofernes. Ik zal heden bij den vader van een mijner leerlingen het middagmaal gebruiken; en indien gij zoo goed zoudt

vierde bedrijf. — derde tooxeel.

willen zijn na den maaltijd de tafel raet een dankgebed te zegenen, wil ik het ben ven ut o op mij nemen, volgens het p r i v i 1 e-g i o dat ik bij de ouders van voornoemden leerling of wel kwee-keling bezit. Daar zal ik u dan tevens bewijzen, dat die verzen zeer gebrekkig zijn, dat er de rechte geur der poëzie niet aankleeft en ze noch geest noch vinding verraden. Mag ik op uw gezelschap staat maken ?

Nathanaêl. Ik zal gaarne komen; want gezelschap, zegt de Schrift, is het zout des levens.

Hoi.ofernes. Voorwaar, de Schrift spreekt hier een onfeilbare waarheid. (Tot Stumpert).

Vriend, ik noodig ook u uit,; je moogt geen neen zeggen: pauca verba. Gaan wij nu. De aanzienlijken zijn aan hun jachtvermaak en wij gaan ons een weinig verkwikken.

[Allen treden af).

DERDE TOONEEL.

Een ander gedeelte van het park.

(Biron treedt op, met een papier in de hand).

Biron. De Koning is op jacht, en ik vervolg mij zeiven. Zij hebben de netten uitgezet, en ik ben in netten verward geraakt. \'t Is wat moois! of neen, het is eigenlijk heel leelijk. Maar komaan ; Melankolie, neem een stoel en ga zitten, zei de gek, en dat zeg ik ook. Bijgevolg ben ik een gek ! Fraai geredeneerd, wezenlijk, heel vleiend voor mijzelvenl Waarachtig, die liefde is even dol als Ajax, die zelfs op onnoozele schapen lostrok. Zij doodt mij, en dus; ik ben een onnoozel schaap ! Opnieuw heel vleiend voor mijzelven ! Ik wil niet beminnen; mocht ik er ooit toe komen, dan raag de beul mij halen; waarachtig, ik wil niet beminnen ! Maar ach,haar gitzwart oog! — neen, bij het licht aan den hemel, om dat oog zou ik haar niet willen beminnen! Goed, maar pm haar twee oogen ? Ja, ik merk het wel, ik doe niets anders dan liegen, liegen tegen mijzelven. Want, bij den hemel, ik bemin wel degelijk; het heeft er mij toe gebracht verzen te schrijven en melankoliek te zijn; en zie hier een brok van mijn gedicht en daarbij mijn melankolie. Nu, zij heeft reeds een van mijn sonnetten; de kinkel heeft het bezorgd, de nar heeft het haar toegezonden en de jonkvrouw heeft het in haar bezit. Beminnelijke kinkel, beminnelijker gek, allerbeminnelijkste jonkvrouw! Bij al wat is, ik zou wel willen om ik weet niet hoeveel, dat ook de anderen er in geloopen waren. Daar komt er een, met een papier in de hand. God geve hem de kracht om te zuchten ! (Hij klimt in een loom).

veel vrijage vergeefsch.

{I)e koning treedt op, met een papier in de hand).

Koning. Helaas!

Biron [ter zijde). Aangeschoten, bij den hemel! Ga voort zoo, lieve Cupido, je hebt hem met je vogelschacht onder de linkerborst getroffen. — Let op, nu zullen wij geheimen hooren. Koning, (leest).

«Zoo liellijk kust do gulden zonne niet De morgendruplen, die aan \'t roosje hangen.

Als \'t stralend licht, dat aan uw oog ontschiet En in den dauw weerspiegelt van mijn wangen.

Niet half zoo hel blinkt ook de zilvren maan Door \'t reine diep der vlakke wat\'ren henen,

Als uw gelaat weerglanst in iedren traan,

Wanneer ik, U aanschouwende moet weeneii.

Zoo voert dan iedre drop uw beeltnis meé,

En uw triumf verschijnt in mijne smarte:

Aanschouw de tolken van mijn boezemwee,

Uw glorie melden zij — al breekt mij \'t harte;

Doch min u-zelf niet enkel, want mijn oog,

U steeds ten spiegel, bleef dan nimmer droog.

Vorstin der maagden, wat we op aarde roemen —

Geen die üw deugden denken kan of noemen!» \')

Hoe weet ze nu mijn leed? Hier zwerve dit papier; Het loof bescherm mijn dwaasheid. — Maar wie nadert hier?

(Hij gaat een weinig ter zijde.) Hoe Longaville? en lezend? Laat mij hooren!

Biron (ter zijde.) Zijn evenbeeld, door dwaasheid uitverkoren.

(Longaville treedt op, met een papier in de hand.) Longaville. Helaas, ik ben meineedig!

Biron (ter zijde.) Van zijn schuld

Getuigt het schrift, waarin hij \'t zelf onthult. *)

Koning [ter zijde.) Ik hoop, verliefd! Wat heil, een deelgenoot der

schand!

Biron (ter zijde.) Ja, de eene dronkaard reikt den andreu graag

de hand.

Longaville. Ben ik dan de eerste, aan zulk een meineed schuldig? Biron (ter zijde.) Ik kan u troosten, man! het onheil is drievuldig; Het driemanschap is volmaakt, of zoo gij een ander beeld

verlangt:

\') Ie deze en dergelijke gedichten spot Shakespeare tevens met de opgeschroefde en gewrongeu modepoczie zijner dagen, vooral wat het minnelied betreft.

²) Toespeling op de gewoonte bij de oude strafoefeningen om de schuldigen te pronk te stellen met borden, waarop hun misdaad was uitgedrukt.

vierde bedrijf. — derde tooneel.

Ik denk aan den driehoek, waar zich \'t gezond verstaud aan

verhangt. \')

Longaville. Die stugge regels, — neen, ze zijn te koel.

Maria, ach, kon \'k melden wat ik voel!

\'k Verscheur die verzen; \'k wil in proza spreken.

Biron {ter zijde.). Neen, verzen verleeren den dartelen Cupido zijn

streken;

Hij valt er bij in slaap; maak hem dus niet lastiger dan hij is. Longaville. Maar dit geeft toch voldoend getuigenis.

(Hij leest van een blad papier).

Neen, niets ter wereld kan de macht weerstaan Der goddelijke taal van beide uw oogen,

Die mij tot breken van mijn eed bewogen.

Kan meineed strafbaar zijn, om u begaan?

Ik zwoer de vrouwen af; maar dan zijt gij.

Als mijn godin, niet in mijn eed besloten;

Uw reinheid, aan des hemels glans ontsproten.

Delgt, eens mijn deel, ook alle smet in mij.

Wat is een eed? Een ademtocht! En gij Trekt, schoone zon, hem tot U op naar boven,

Zoodat mijn ziel zich thans kan vrij gelooven,

Of, is er schuld, — de schuld ligt niet aan mij. Wie ware er dan ooit zoo verdwaasd van zinnen,

Om niet door zonde een paradijs te winnen?

liiron (ter zijde). Het stof te vergoden — neen, erger kan \'t niet

dunkt mij:

Een jong gansje — een godin! louter, louter afgoderij. De hemel breng ons terecht I quot;t is ver met ons gekomen. Longaville. Hoe haar dit nu gezonden? Ter zijde, ik heb gerucht

vernomen. (Lonyaville treedt ter zijde.) Biron (ter zijde). Dat speelt hier allemaal schuilhoekje tusschen de

boomen.

Als een halfgod zit ik hier in de lucht om te luistren Naar de gekken, die mij hun hartsgeheimen toelluistren. — Nog meer koren op den molen! Dat noem ik deelgenooten in

mijn lot.

Dumain getransformeerd! Dat zijn vier snippen in één schot!

(Dumain treedt op, met een papier in de hand.)

*) Natuurlijk, de galg, oudtijds in den vorm van een driehoek, een paal met een dwarsjuk aan het topeiude.

veel vrijage vergeefsch.

De ma in. O allergoJdelijkste Kathrinel Biron {ter sijde). O allerprofaanste kwast!

Ddmain. Bij den hemel, een wonder in \'t sterfelijk oog!

b in on (ter zijde). Bij de aarde, een gewoon schepsel! dus vriendlief, je loog!

Dumain. Haar amberkleurig haar maakt d\'amber-zelf te schande. Biron (ter zijde). Een amberkleurige raaf is nog grooter zeldzaamheid in den lande.

Dumain. En als de ceder slank,

Biron (ter zijde). Zacht, als \'k u bidden mag,

Haar schouder staat wat bol.

Dumain. En schoon gelijk de dag.

Biron (ier zijde). Als enkle dagen, ja, mits dat de zon niet schijne. Dumain. O, zag \'k mijn wensch voldaan!

Longaville (ter zijde). En ik den mijne!

Koning (ter zijde). En werd de mijne^ groole God, verhoord!

Biron (ter zijde), \'k Zeg amen voor mij zelf; wij gooien \'top een

akkoord.

Dumain. Kon\'k haar vergeten! maar een koorts in \'t bloed

Is zij mij steeds, zoodat ik aan haar denken moet.

Biron (ter zijde). Een koorts in \'t bloed? Wel, laat u aderlaten, En vang haar in een sauspan op; misschien zal \'t baten. Dumain. Nog eens mijn Ode dan, waarmeè \'k haar wil vereeren. Biron (ter zijde). Nog eens gehoord, hoe liefde \'t oude liedje kan

varieeren.

Dumain (leest).

\'t Was in Mei, — helaas do dag! —

Dat de liefde een roosje zag.

En bespeurde met een zucht,

Hoe het dartelde in de lucht.

Die er ongezien meé speelde En \'t fluweelen kopje streelde.

\'t Minnend harte zucht van pijn:

»Mocht ik \'s hemels adem zijn;

\'t Koeltje kust uw wang zoo blij.

Ach, waar\' zoo\'n triomf aan mij!

Maar mijn hand heeft eens gezworen;

\'k Pluk u nimmer van uw doren.

Heillooze eed. te jong gedaan, —

\'t Schoone trekt wat jong is aan!

Noem het dies geen zonde in mij.

Zoo \'k om U meineedig zij.

■Tovis-zelf, als hij u ziet,

Zweert, hij kent zijn June niet;

Zelfs zijn godheid wil hij derven En uw liefde als raensch verwerven.quot; —

vierde bedrijf. — derde tooneel.

Dit zend ik en nog duidlijker daarneven.

Om van mijn liefdesmart ze een beeld te geven.

Dat nu de Vorst met de andren in dien graad Verliefd was! \'tKwaad tot voorbeeld van het kwaad Wischt mij van \'thoofd den smet der trouweloosheid: Waar allen gek zijn, denkt men aan geen boosheid. Lont.aville (te voorschijn tredende).

Dumain, uw liefde toont geen liefdrijk hart.

Als zij gezelschap wenscht in liefde\'s smart.

Verbleek vrij; ik voor mij zou blozend schromen,

Als \'k zoo beluisterd werd in mijne drcomen.

Koning [te voorschijn tredende).

Zoo bloos dan! \'t Zijne is uw geval, mijnheer!

Gij toornt op hem en zondigt tweemaal meer.

Gij mint Maria niet? Nooit van zijn leven Heeft Longaville een klaagzang haar geschreven;

Nooit op de borst zijn armen saamgekruist,

Tot stilling van een hart, waar liefde in huist? In \'t dichte bosch had ik mijn plaats gekozen,

Ik sloeg u gade en moest ora beiden blozen.

Ik hoorde uw dwaas gerijmel en gezucht,

In klacht op klacht gaf zich uw hartstocht lucht.

Helaas! riep de een; o Jupiter! riep de ander;

Hier «gouden haar», daar «oogjes lief en schrander.»

(Tot Longaville. Uw meineed, heette \'t, bracht u \'t Paradijs;

{Tot Dumain ) Uw jonkvrouw brengt zelfs Jovis van de wijs! —

Wat zal Biron wel doen, als hij \'t mocht hooren,

Hoe de eed gebroken werd, zoo duur gezworen?

Wat zal hij lachen, springen van genot.

En, in triomf, u heeklen met zijn spot!

Om heel de wereld niet, geloof mij vrij.

Zou \'k wenschen dat hij zoo iets wist van mij.

BlIiON {te voorschijn tredende).

Die huichlarij gestraft naar zij verdient! —

Ha, waarde Vorst, vergifnis voor een vriend. O vroomheid, die dien schapen dus verwijt Een liefde, waar ge \'t meest aan schuldig zijt! — De tranen uwer oogen zijn dus niet Het glas, waar zeekre vrouw haar beeld in ziet; En haatlijk is de meineed, is \'t niet waar?

Sonnetten. — foei, die maakt een rijmelaar!

Maar toch, dekt niet de schande uw aangezicht,

Nu aller schuld dus duidlijk open ligt?

Gij zaagt een splinter in elkanders oog.

VEEL VRIJAGE VERCiEEFSCH.

Ik noem \'t een balk, wie \'t ook verbloemen moog.

O, wat tooneel van zuchten, van geklag,

Wat luid misbaar van dwaasheid, dat ik zag!

En met wat lijdzaamheid moest ik \'t aanschouwen; Een Koning die een krekel na ging bauwen!

Een Hercules, die met een drijftol speelt,

Een wijze Salomo, die deuntjes kweelt,

Een Nestor, die aan \'t stoeien is met knapen,

Een Timon, die naar speelgoed staat te gapen! —

Waar zit uw leed? Dumain, wees niet zoo schuw; En, beste Longavill, waar scheelt het u ?

Waar u, mijn Vorst? In \'t hart wellicht? Hoe naar! Een drankje, hei!

Koning. Te bittre scherts, voorwaar!

Dus werden wij verraden aan uw blik?

Biron. Niet gij; ik werd door u verraden, ik.

Die eerlijk ben, ik die \'t een zonde reken.

Den eed die mij gebonden houdt te breken;

Ik ben verraden, want ik sloot mij aan Bij mannen, onstandvastig als de maan.

Wanneer zaagt gij me aan \'t rijmen, of aan \'t zuchten Om Trijntje of Stijntje? Hadt gij ooit te duchten.

Dat ik mijn tijd verspillen zou aan pronk?

Heb \'k ooit gezongen van een oog, een lonk,

Een neus of mond, een hals, een hand of voet.

Van stand of gang ? — —

(Rij wil tich vervjijderen.) Koning. Blijf hier; van waar die spoed?-

Zet eerlijkheid u zoo tot loopen aan ?

Biron. \'k Ontvlucht de liefde; minnaar, laat mij gaan!

(Koosjo en Knikker treden op.)

Koosje. Lang leev\' de Koning!

Koning. Wat doet u genaken?

Knikker. Daar is verraad.

Koning. Wat heeft verraad hier nu te maken?

Knikker. Hoe, maken? Niemendal.

Koning. Dan zal \'t ook niets bederven.

Vertrek met uw verraad, wilt gij mijn gunst niet derven. Koosje. Ik smeek uw Majesteit, laat toch dien brief eens lezen.

De dominé was bang, of \'t soms verraad mocht wezen. Koning. Biron, lees dezen brief. {Hij overhandigt hem het papier)

Hoe kwaamt gij aan dat stuk?

Koosje. \'k Ontving dien brief van Knikker.

Koning. En gij, hoe kwaamt ge er aan?

Knikker. Van Dun Adramido, ja. Dun Adramido.

(Biron verscheurt den brief)

vierde bedrijf. — derde tooxeel.

Koning. Wat scheelt u? Waarom nu dien brief dus verscheurd\'? biron. Een nietigheid, Vorst; daar is niets aan verbeurd. Loxgaville. Laat lezen dien brief; hij verkleurde van drift. Dumain. \'t Is van hem; ik herken \'t aan zijn naam en zijn schrift.

[Dumain raapt de verstrooide stukken bijeen.) Iïiron (tot Knikker). O schurk, die de schand mij op \'t hoofd

hebt gegrift! —

Schuldig, schuldig, mijn Vorst, ik beken het met schrik. Koning. Wat bekent gij ?

Biron. Eén gek van de vier was nog zoek, en dat ben ik.

quot;ij en hij, gij en ik, wij verschalkten in \'t groot Als schelmen de liefde en verdienen den dood.

Straks meer nog, doch eerst deze luidjes van hier.

Dumain. \'t Is eon even getal nu.

Bihon. Ja, met mij er bij is \'t vier.

Gaan die torteltjes heen ?

Koning. Gij kunt gaan, slimme kwant.

Knikker. Zoo zet boosheid al de eerlijke lui aan een kant.

[Knikker en Koosje treden af.) Biron. In vriendschap, minnaars, thans elkaar omarmd! Wij zijn zoo trouw als vleesch en bloed \'t vermogen;

De zee heeft ebbe en vloed, de zon verwarmt,

.long bloed zal nooit een oud bevel gedoogen.

Geen mensch weerstreeft de wetten der geboort,

Dies vielen wij trots eed en mannenwoord.

Koning. Hoe, moest die brief üw liefde onk openbaren?

Biron. Waarom niet? Wie kan Rosaline ontwaren,

En buigt niet, als de wilde aan \'t Indisch strand.

Wanneer de zon in \'t gloeiend Oost komt rijzen, Het ueedrig hoofd, van eerbied overmand,

En kust den grond niet bij \'t ootmoedig dank bewijzen? Wat aadlaarsblik waagt in vermetelheid

Den hemel van haar aanschijn toe te staren.

En wordt niet blind bij zooveel majesteit?

Koning. Wat woede en ijver is u ingevaren?

Haar meesteres is mij een schoone zon.

Uw liefste een ster, die schaars haar glans laat blinken. Biron. Dan is mijn oog geen oog, ik geen Biron ;

De dag zou, zonder haar, me in nacht verzinken.

De keur van al het schoone viel\'ten deel,

Als gold het hier een wedstrijd, aan haar wangen

Zoo vormt verscheidenheid hier \'t schoonst geheel, Do stoutste wensch durft hier niet meer verlangen.

Leen mij de bloem van alle red\'naarskunst, — Weg, holle beeldspraak! Zij zou u versmaden; De koopman werf voor koopwaar andrer gunst,

veel vrijage vergeefscii.

De lof dien ze overtreft kan slechts haar schaden.

De dorre kluisnaar, honderd winters oud.

Schudt vijftig winters af, want als herboren

Luikt grijsheid op, die eens haar oog aanschouwt; De kruk wordt jeugdig als de wieg te voren.

O, \'t is de zon, die alles blinken doet!

Koning. Wat zon! Zoo zwart als ebbenhout waar\' juister. Biron. Een edel hout! Die beeldspraak doet mij goed;

Dit beeld verkleint niet maar verhoogt haar luister.

O, leen mij quot;t heilig boek, opdat ik zweer. Dat schoonheid zich op \'t schoon niet kan beroemen,

Zoo zij niet van haar oog te blikken leer;

Zoo\'n donker uitzicht slechts is schoon te noemen. Koning. O paradox I Zwart is het beeld der hel,

De kleur van kerker, nacht en euveldaderen;

Doch schoonheid past bij \'s hemels reinheid wel. Biron. Ook duivlen zien we als lichtende englen naderen. O, zoo mijn jonkvrouws brauwen donker zijn,

Dan is \'t uit rouw, dat verf en valsche haren De onnooz\'len lokken met geborgden schijn;

Zoo zal men \'t zwart in haar voor schoon verklaren. Haar uitzicht wordt de mode van den dag,

Nu blank en rood geleende kleuren heeten;

Want elk die gaam dien schijn vermeden zag,

Verft dra zich zwart, om zich met haar te meteu. DüMiïin. Dan zijn om haar de schoorsteenvegers zwart. LonGaville. De kolendrager heeft geen zeep van noode.

Koning. De Neger heeft een kleurtje naar zijn hart.\'

Dumain. En nacht is dag, de kaars raakt uit de mode.

Biron. Nooit gaan uw dames in den regen uit,

Zij vreezen, dat haar kleur er af zou spoelen.

Koning. Deed de uwe \'t maar, want ik verklaar u luid:

Zij zou, gewasschen, zich wat frisscher voelen.

Biron. Ik houd mijn lofzang vol tot d\' oordeelsdag.

Koning. Geen duivel zou u dan zoo schriklijk blijken.

Dumain. Wie ooit een man zijn kalf zoo prijzen zag? Longaville. \'k Zou met mijn schoen haar uitzicht vergelijken. Biron. Was met uw oogen dan de weg bestraat,

Nog waar heur voet te teeder voor haar treden. Dumain. O foei, dan zag de weg wat hooger gaat,

Als stond zij op haar hoofd; wat schampre reden ! Koning. Maar kom, wij allen zijn verliefd, niet waar ?

Biron. Niets zekerder, en dus meineedig allen.

Koning. Geen kortswijl dan; Biron, bewijs ons maar.

Dat liefde ons niet in zonde deed vervallen.

Dumain. Ja juist, een glimp, een schijntje voor het kwaad.

1 llt;

VIERDE BEDRIJF. — DERDE TOONEEL.

LonGAVILLE. \'t Gezag van \'t voorbeeld is niet overbodig;

Licht dat de duivel zich verschalken Iaat.

duma-in. Een zalf voor meineed.

Biron. O, \'t is meer dan noodig!

Geef acht dan, weerbre mannen van de liefde! Bedenkt wat gij het eerst bezworen hebt:

Studeeren, vasten, afstand van de vrouw.

Dat is: verraad aan \'t koningschap der jeugd! Gij vasten \'? Maar uw magen zijn te jong,

Eu strenge onthouding brengt slechts ziekten voort. En dat gij studie hebt gezworen, heeren!

Daarin was meineed reeds van zelf vervat j Want wie kan altijd droomen, peinzen, soezen \'7 En hoe zoudt gij, mijn Vorst, of gij, of gij. De uitnemendheid der kennis ooit ervaren, Ook zonder \'t schoon van \'t vrouwelijk gelaat ? \'k Ontleen aan vrouwenoogen de eerste kennis; Zij zijn do grond, het boek, de leerschool tevens. Waaraan het echt Prometheus-vuur ontspringt; Zie, \'t stadig blokken brengt de levensgeesten In de ad\'ren tot een toestand van verdooving,

Gelijk beweging, die voortdurend inspant, De spierkracht van den reiziger verslijt.

Nu hebt gij door den afstand van de vrouw \'t Gebruik der oogen niet alleen verzuimd.

Maar ook de studio, waar u de eed aan bond;

Want welk auteur ter wereld leerde u ooit Een schoonheid kennen als het vrouwenoog? Geleerdheid is een sieraad, onafscheidlijk Aan elks persoon verbonden, waar wij gaan;

Indien we ons-zelf dus zien in \'t vrouwenoog. Dan zien we er, wat we in kennis rijk zijn, tevens. O, door der studie onzen eed te wijden,

Was elk meineedig aan zijn ware boeken;

Want hoe hadt gij, mijn Vorst, of gij, of gij, ■ In sombere overpeinzing ooit gevonden De vuur\'ge poëzie, die \'t zielvol oog Van schoonheids meesteressen schenken kan ? De trage kunsten eischen heel het brein,

En door een uitgedorden geest beoefend,

Verschaffen zij een schralen oogst op t zwoegen. Doch liefde, in vrouwlijke oogen opgedaan,

Blijft niet slechts opgestapeld in het brein.

Maar aan alle elementen leven scheukend. Doorstroomt zij elk vermogen van den geest En geeft aan iedre kracht een dubble kracht.

VEEL VRIJAGE VERÜEEFSCH.

Ver boven haar gewone werkzaamheid.

Aan \'t oog verleent zij fijner, scherper blik; Een minnaarsoog ziet zelfs den ad\'laar blind; Een minnaarsoor verneemt het zachtst geluid, Dat zelfs den argwaan van den dief ontsnapt, \'t Gevoel der liefde is fijner van vermogen Dan zelfs de teedre hoornen van de slak.

De tong der liefde is Eacchus\' smaak te fijn. Is niet de liefde in moed een Hercules,

Steeds dingend naar het ooft der Hesperiden? Een Sphinx in slimheid; muzikaal en lieflijk Als Febus\' lier, besnaard met godenhaar\'? En spreekt de liefde, — alle goden stemmen Mee in den hemelval vol harmonie.

Nooit greep een dichter naar de pen, eer nog Zijn inkt met liefdetranen was gedrenkt;

O, dan verrukt zijn lied der wilden oor,

En plant zachtmoedigheid in \'s wreedaa rds hart. \'k Ontleen aan vrouwenoogen dus mijn wijsheid: Zij fonklen steeds van \'t echt Prometheus-vuur. Zij gaan bij mij voor boeken, leerschool, kunsten, Die \'t wijd heelal doorzien, verklaren, voeden; Niets haalt daar buiten in uitnemendheid.

Dies waart gij dwaas, de vrouwen af te zweren; Of, houdt gij d\' eed, dan zult gij dwazen blijken. Om wijsheids wil, een woord dat elk bemint; Om liefdes wil, een woord dat elk verteedert; Of om der mannen wil, der vrouwen schepper; Of om der vrouwen wil, der mannen moeder: Verzaakt dien eed, ons-zelven tot behoud.

Of wel, verzaakt u-zelf, om d\' eed le houden. Ons predikt godsdienst-zelf den meineed hier,

Want menschenmin vervult de hoogste wet.

En wie kan liefde en menschenmin ooit scheiden?

\') Er valt hier niet te betwijfelen, dat twee outwerpeu vau deze toespraak tot één enkele zijn saamgebracht, eu dat de auteur vergeteu heeft om enkele regels te schrappen. De dwaling geeft ons een belangwekkende inlichting omtrent den tekst van Shakespeare. Wij moeten hier aannemen, dat de eerste druk genomen werd naar het oorspronkelijke handschrift des dichters, waarin hij zelf eenige wijzigingen van het eerste ontwerp heeft aangebracht; er blijkt dan verder uit, dat hem geen drukproeven ter correctie zijn gezonden, daar men niet kan veronderstellen, dat bij het herlezen van het gedrukte hem de vergissing ontsnapt zon zijn. De vertaler heeft gemeend niets te moeten weglaten, gelijk werkelijk door s\'mimige uitgevers wordt voorgesteld, daar men allicht tot wil-

vijfde isedfujk. — eerste tooneel.

Koning. Sint Amor dan! en, strijders, naar het veld!

Biron. Omhoog uw standaards, er op los, mijnheeren!

Werpt ze onder in \'t gewoel; maar woest geraden, Dat ge in den strijd de zou in \'t voordeel hebt. Longaville. Nu ernstig en de grappen aan een zij.

Zijn wij besloten deze Fransche meisjes Het hof te maken ?

Koning. En haar te winnen; dies bedenken wij

Een feestelijk onthaal in hare tenten.

Riron. Doch voeren wij haar eerst van \'t park hierheen; Geleide een ieder zijn beminde jonkvrouw Aan d\' arm naar huis. Vóór d\' avond zullen wij Door een of ander tijdverdrijf haar stemming Vervroolijken, al naar de tijd veroorlooft;

Want dans, muziek, gejoel en maskeraden Geleiden liefde op haar bebloemde paden.

Koning. Vooruit, vooruit! Geen tijd verbeuzlen wij,

Die ons kan dienstig zijn, zoo u als mij.

Biuon\'. Allons, allons, van kaf maait niemand koren;

Het recht geeft elk het deel door hem gezocht: Zij ontrouw \'t loon waar valschlijk werd gezworen. Wat nood, geen klaagt er dat hij is bekocht.

(Allen treden af.)

VIJFDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Een doel van hot Park. .

[llolofernes, de Eerwaarde Nathanaël en Stumpert treden op.)

Holofernes. Satis quod sufficit.

Natiianabl. Ik dank God om uwentwil, mijnheer! De redenen door u aan tafel ontwikkeld waren scherpzinnig en kernachtig; zij waren onderhoudend zonder plat, geestig zonder gezocht, krachtig zonder onbeschaamd, geleerd zonder pedant en ongewoon zonder kettersch te zijn. Ik heb dezer dagen quondam met iemand uit het gevolg des Konings een gesprek gehad, iemand betiteld of benoemd of aangeduid met den naam van Don Adriano de Armado.

Holofernes. Novi hominem tan q nam te; zijn geaardheid trekt naar hoovaardij, zijn redenen zijn meesterachtig, zijn tong is scherp, zijn oog teekent eerzucht, zijn gang is trotsch en

Ickeurige veranderingen zou vervallen. Het is hier beter Shakespeare te geven ook met zijn vergissingen. Zie omtrent een dergelijk geval een aanteckening bijna aan het einde van het ijde Bedrijf, tweede tooneel.

veel vrijage vergeefsch.

zijn doen en laten in het algemeen is ijdel, belachelijk en thraso-niek. Hij is al te afgemeten, al te deftig, al te gemaakt, al te zonderling, als het ware, al te uitheemsch, als ik het zoo noemen mag.

NATHANAëL. Een hoogst eigenaardig en welgekozen epitheton, (Hij haalt zijn ealcboehje voor den dag.)

iioi.ofern\'es. Hij spint de draad zijner woordenrijkheid fijner uit, dan voor het weefsel zijner redeneering noodig is. Ik verafschuw zulke fanatieke fantasmen, zulke ongezellige kameraden, zoo zwaar op de hand; even als die beulen der orthografie; die bijvoorbeeld uitspreken zing-en. wat eigenlijk zin-gen moet zijn; mens, dat zij eigenlijk moesten uitspreken mensch., m. e. n. s. e. h. en niet m. e. n. s. Hij noemt een predikstoel een preekstoel; voor al-te-gader zegt hij allegaar en voor niet-met-al, niemendal; goddelijk vocator goddelik, dus lik voor lijk. Dat is abhominabel, waarvoor hij ablborainabel zou zeggen; het is om iernand der wanhoop nabij te voeren: ne intelliges, dom ine? — om iemand een troebeleering der hersenen, een abberatie des verstands te bezorgen.

NATHANAëL. Laus Deo, bene intelligo.

Holofernes. »Bonequot;, zegt gij? Bone voor bene, T\'riscianus? Een klein schrapje en \'t is verbeterd. ^l)

NATHANAëL. Vides ne (juis ven it?

Holofernes. Video, et gaudeo.

{Armada, Mot en Knikker treden op).

Armado. {tot Mof). Sinjeur.

Holofernes. Quare sinjeur, en niet seigneur?

Armado. Mannen des vredes, het verheugt mij u te zien!

holofernes. Zeer krijgshaftige heer, saluut!

Mot {ter zijde tot Knikker). Die lui zijn op een groot taalfeest geweest en hebben dè kruimels gestolen.

Knikker, Och, zij teeren reeds lang van de bedelkorf der woorden. Ik verwonder mij, dat je meester je niet voor een woord heeft opgeslikt ; want met huid en haar ben je op lange na zoo groot niet als een honorificabilitudinitatibus; je bent nog makkelijker in te slikken dan een klontje suiker.

Mot. Stil, het gelui begint.

Armado Hot Ilolofernes). Monsieur, zijt ge niet geletterd ?

Mor. .fa, ja; hij leert den jongens het A. B. C. — Wat maakt A. b. van achteren naar voren gespeld ?

Holofernes. Dat maakt ba, Pueritia!

Mot. Ba! onnoozel schaap I — Hoort ge wel, hoe geleerd hij is?

\') Holofernes is zoo gewoon aan eorrigeeren, dat hij zelfs een fout meent te hooren waar er geen gemaakt is ; vandaar zijn opvatting vau bone voor bene.

vi.tfde bedrijf. — eerste tooneei..

Holofernes. Quis, quis, gij kleine consonant?

Mot. Noem gij \'reis de klinkers en voeg achter ieder een k; de derde zal u reeds zeggen wien ik bedoel; als ik het doe. zal het de vijfde zijn.

Holofernes. Ik zal ze opzeggen: a. k. ak, — e. k. ek,— i. k. ik, — —

Mor. Daar hebt ge \'t schaap. Let nu op de twee anderen ; de laatste zegt ook, wie het schaap is : o. u.

Armado, Inderdaad, bij de zilte baren der Middellandsche zee, een aardige trek, een oolijk schot van het vernuft; dat noem ik treffen; snip, snap, vuur, raak ! Het redelijk deel in mij verheugt zich zeer. Dat is je ware geest!

Mot. Door een kind eeu grijsaard aangeboden, bij wijze van een snuifje.

Holofernes. Wat. beteekent uw beeldspraak, wat bedoelt gij met uw rhetorische figuur?

Mot. Een schaap dat hoornen draagt.

Holofernes. Gij redeneert als een knaap; ga heen en sla je drijftol.

Mot. Leen mij irv eenen hoorn en ik zal er een drijftol van maken; dan sla ik er op los, namelijk op het beeld van uw schande; circum circa, — een drijftol van een cocu-hoorn !

Knikker. Als ik nog maar één penning in mijn, zak had, zou jij hem hebben om er peperkoek voor te koopen. Pak aan, daar heb je dezelfde remunerate die ik van je meester kreeg, jou halve-stuivcrs geestigheid, jou duivenei van oolijkheid. Ha, als de hemel het wou gedoogen, dat Je mijn zoon was, al was het maar mijn basterdzoon, wat zou je een gelukkig vader van mij maken ! Waarachtig, je zuigt het zoo maar uit de nagels van je vingers, ad ongelem, zoo als die geloerde heeren zeggen.

Holofernes. Ha, daar ruik ik valsch Latijn: ongelem voor unguem.

Armado. Wetenschap-man. preambula; wij moeten ons afzonderen van de barbaren. Onderwijst gij de jeugd niet in de school op den top van den berg gelegen ?

Holofernes. Of mons, de heuvel.

Armado. Mons, of berg, of heuvel, naar ge wilt.

Holofernes. Intusschen, ik ben die man, sans question.

Armado. Weet dan, mijnheer, het is des Konings allergenadigst welbehagen en believen de Prinses in haar paviljoen te complimenteeren, en wel tegen het posteriore deel van den dag, hetwelk de onbeschaafde menigte den namiddag noemt.

Holofernes. Het posteriore deel van den dag, zeer edelmoedige heer, is overeenstemmende, samenvallende met en omvattende den namiddag; het woord is inderdaad uitgezocht en welgekozen; het klinkt aangenaam en is bovendien zeer eigenaardig, dat verzeker ik u, mijnheer, dat verzeker ik u.

4

veel vrijage vergeefsch.

Arm ado. Mijnheer, de koning is een bij uitstek nobel man en, ik verzeker het u, mijn gemeenzame, mijn zeer vertrouwde vriend ; doch wat de geheimen tusschen ons betreft, dat gaan wij voorbij. «Ik bid u, laat alle étiquette achterwege; ik bid u, bedek uw hoofd,» — zoo spreekt hij dikwijls tot mij, met andere gewichtige en zeer ernstige dingen, ontwerpen van het hoogste belang, inderdaad; maar dat gaan wij voorbij. Ja, laat mij u zeggen, het behaagt Zijne Majesteit somtijds, — waarlijk, ik zweer het u bij den hemel! — zoo op mijn armen schouder te leunen en met zijn koninklijke vingers aldus met den uitwas mijner opperüp, met mijn moustache te spelen; — doch, eilieve, laat dat voorbij gaan. Bij den hemel, nog eens 1 ik verspreid geen fabelen; het behaagt Zijne Majesteit somtijds eenige zeer bijzondere eerbewijzen te ver-leenen aan Armado, een soldaat, een man die bereisd is, die wat gezien heeft van de wereld; — doch, laat dit rusten. Oe summa van alle dingen is, — maar, eilieve, ik smeek u geheimhouding; — dat de Koning mij heeft opgedragen voor de Prinses, lieftallig kieken! — te doen opvoeren een genotrijke voorstelling, of vertooning, of spectacle, of pantomime, besloten met een vuurwerk. Alsnu begrijpende dat onze geestelijke heer en gij zelf, zeer benunde heer, ervaren zijt in zulke uitbarstingen en plotselinge onttiloffingen van den geest des vermaaks, als ik het zoo noemen mag, zoo kom ik u daarvan kennis geven, ten einde daartoe uw bijstand in te roepen.

IIolofernes. Mijnheer, dan moet gij de «Negen Helden» voor haar laten opvoeren \'). Eerwaarde Nathanaël, als er vraag is naar eenige vermakelijkheid, eenige vertooning gedurende het posteriore deel van den dag, bewerkstelligd door ónze hulp, over-komstig de bevelen van den Koning en dezen zeer dapperen, door-luchtigen en geleerden edelman, ten aanschouwe van de Prinses, — dan, zeg ik, is er niets zoodanig geschikt om opgevoerd te worden als «De Negen Helden.»

NATHANAëL. Waar zult gij mannen vinden, heldhaftig genoeg om hen voor te stellen ?

HglOfernes. Wel, Josua kunt gij zelf zijn; ik of deze dappere edelman kan Judas Maccabeus voorstellen; deze boerekuaap kan wegens zijn zware ledematen en gewrichten Pompejus oe groote zijn; de schildknaap kan voor Hercules,--

ii ₍₍D_e Negen Helden», waarmede de beroemdste helden der oudheid bedoeld werden, gaven in de Middeleeuwen menigmaal de stof tot eeu soort van vertooning op feestdagen. De kreupelverzen, waarmede de helden beurtelings optraden, waren voor een onbesehaafd publiek berekend, gelijk uit het vervolg zal blijken als Shakespeaie vijf van de negen helden laat optreden. Natuurlijk hebbeu wij ook hier slechts parodie op gebrekkige tooneelvoorstellingen te zien, zoo deze vertooningen onit oji dien naam aanspraak konden maken.

vijfde bedrijf. — tweede toon\'eel.

ArmA-DO. ParOon, mijnheer! hier is een dwaling: de quantiteit die hij\' vertegenwoordigt is niet groot genoeg voor den duim van dien Held; hij haalt onmogelijk de knop van zijn knods.

Hoi.ofernes. Zal men mij gehoor geven? Hij zal Hercules in zijn minderjarigheid voorstellen. Zijn «treedt op» en «treedt af» zal plaats hebben onder het worgen van een slang; ik zelf zal voor die gelegenheid een apologie uitspreken.

Mot. Kostelijke inval! zoodat als er iemand van de toeschouwers aan het sissen gaat, dan kunt gij uitroepen ; «Flink gedaan, Hercules, daar heb je de slang de keel dicht geknepen !» Dat is het middel om een afkeuring tot een komplinoent te maken, waar weinig lui .slag van hebben.

Armado. En nu de overige Helden?

Holofernes. Ik zal er drie zelf spelen.

Mot. Driemaal heldhaftig held!

Armado. Zal ik u eens wat zeggen?

Uolofernes. Wij hooren.

Armado. Zoo dit niet slaagt, zullen wij een ballet hebben. Ik bid u, volg mij.

Hoi.ofernes. Via, vriend Stumpert! Je hebt al dien tijd geen woord gesproken.

Stumpert. En er geen een begrepen, mijnheer!

Hoi.ofernes. Allons! wij zullen u wat te doen geven.

Stumpert. Ik doe meé in een dans, of ik speel op de trommel, En jaag al de helden al dansend naar den drommel.

Hoi.ofernes. Kom, ga meè naar ons spel; je bent me een vreemde

stommel!

{Allen af.)

TWEEDE TOONEEL.

Een ander deel van het Park.

(De Prinses, Katharine, Rosaline en 31 aria treden op.)

Prinses. Kinderenlief, als de geschenken zoo overvloedig blijven regenen, zullen wij nog rijk worden, vóór we vertrekken. Een dame met een vracht van diamanten bezaaid! Zie eens, wat ik van den verliefden Koning gekregen heb.

Rosaline. Is er niets anders bij gekomen, mevrouw?

Prinses. Niets anders? Wel zeker, een¹ hoeveelheid berijmde liefde, als maar op een blad papier, aan beide kanten van boven tot heneden beschreven, kan geborgen worden; en dat vond hij goed met Cupido\'s naam te bezegelen. ^r)

\'i Met was zegelde men de brieven; op minnebrieven drukte men dan v.¹ ak een Cnpido in de was ai\'.

veel vrijage vergeefsch.

Rosaline. Door hetn in de was te zetten krijgt Zijn Godheid nog kans van te wassen; het wordt trouwens tijd, vijfduizend jaar is hij een kind gebleven.

Katharine. Ja, en een vinnige knaap ook, een soort van galgenaas.

Rosaline. Gij zult wel nooit op voet van vriendschap met hem komen, hij heeft een zuster van u gedood.

Katharine. Hij maakte haar melankoliek, ernstig en neerslachtig; en zoo stierf zij. Ware zij even luchthartig geweest als gij, even vroolijk, bewegelijk en uitgelaten van geest, dan had ze nog grootmoeder kunnen zijn, vóór ze stierf. En daar hebt gij zeker ook kans op, want een luchtig hart leeft lang.

Rosaline. Wat is de duistere bedoeling, meisjelief, met dat luchtige woord?

Katharine. Ik denk er bij aan een licht hart, besloten in een donkere schoonheid.

Rosaline. Dan is er meer licht noodig om uw bedoeling te vinden.

Katharine. Door de kaars te snuiten dooft men vaak het licht; en daarom zal ik het onderwerp, hoe donker ook, afbreken.

Rosaline. Wat gij ook doet, gij doet het steeds in het duister.

Katharine. Gij zeker niet, want bij u deukt men steeds aan een lichte deerne.

Rosaline. Waarlijk licht ben ik bij een persoontje van gewicht als gij.

Katharine. Een persoontje van gewicht! Weet ge wel, dat dit een dubbele beteekenis heeft?

Rosaline. De toepassing laat ik aan u over, tenzij uw verstand te licht bevonden wordt.

Prinses. Die kaatst moet den bal verwachten, zoo moet men denken, als men u hoort spreken. — Maar, Rosaline, gij hebt ook wat moois ontvangen; wie heeft het u gezonden en wat is het?

Rosaline. Ik wilde het u juist vertellen. Indien mijn gelaat maar even blank als het uwe ware, zou ik even gunstig bedacht zijn: getuige wat ik hier heb. Ja, ik heb ook verzen ontvangen, dank zij den ijver van Riron; de verzen staan vast op hun voeten, en ware er op den inhoud even weinig af te dingen, dan zou ik de schoonste godin op aarde zijn. Ik word er met een twintig duizend schoonen vergeleken. Inderdaad, hij heeft mijn beeltenis in zijn brief afgemaald.

Prinses. En is de gelijkenis goed?

Rosaline. Vrij wel wat de letters aangaat, maar slecht in den lof dien hij mij toezwaait.

Prinses. Dus zoo mooi als de inkt? Een fraaie vergelijking !

Katharine. Dus zoo mooi als een zwarte letter in het A.-B-bock voor kinderen?

vijfde BEDniJF. — tweede tooneel.

Rosaline. Neem u in acht voor uw verdere teekening, want ik zou het u behoorlijk betaald zetten: ik zou kunnen spreken van de vuurroode letters voor de heilige dagen in mijn kalender en er bijvoegen; O, dat uw aangezichten niet zulke verbazende O\'s lieten zien! \')

Katharine. Naar den Drommel met dergelijke grappen ; een hel-levoeg kan ik niet uitstaan.

Prinses. Maar Katharin\', wat zond Dumain aan u?

Katharine. Dees handschoen.

Prinses. Eén, en niet een paar, hoe nu 7

Katharine. O zeker, twee; en \'t bleef er zelfs niet bij: Een duizend gloênde verzen zond hij mij. De grofste vleitaal die ooit vrouwen hoorden, Een samenraapsel van de zotste woorden.

Dit en dees perlen zond mij Lon^avill\';

Een mijl te lang is \'t lofdicht, bij mijn ziel!

\'t Kan zijn; mij dunkt, ik hoor uw wensch: »0, Zanger, Waar\' \'t dicht wat korter en het snoer wat langer!» Gewis, want zoo het anders ware, ik zou Den aard verloochnen van een ware vrouw, \'t Is wijs van ons met minnaars dus te spotten. Dien spot zoo duur te koopen — dat doen zotten! Biron zal \'k, vóór ik ga, eens goed bedotten. O, hadde ik voor een wijl hem in mijn macht, Wat zou hij vleien, smeeken, dag en nacht Mij dienen en in nuttelooze rijmen Zijn weeldrig dichttalent ras zien bezwijmen; Wat zou \'k zijn hoogmoed prikkien in den waan. Dat buiten hem mijn trots niet zou bestaan! .Ta, zoo volkomen zou ik hem belezen,

Dat ik zijn noodlot, hij mijn nar zou wezen.

Niets wat zich maklijker laat vangen dan Verdwaasde wijsheid; zulk een dwaasheid kan,

Zich veilig in den tooi der wijsheid kleeden,

Toch is zij \'tergst, juist door den schijn van reden. Zoo uitgelaten bruist geen jeugdig bloed, Als hartstocht soms in ernste grijsheid woedt. Der narren zotheid is niet half zoo vreeslijk, Als wijze dwaasheid, bijna ongeneeslijk;

Want al de kracht des geestes wendt zij aan. Dat onverstand voor wijsheid door moog gaan.

\') Toespeling op het blanketten en de roode kringen op het gelaat geschilderd. Vooraf gaat een toespeling op Rosaline\'s bruine gelaatskleur eu donker niterlijk; vandaar de vergelijking met zwarte inkt.

veel vrijage veroeefsch.

Prinses. Daar komt Boyet; zijn uitzicht spelt ecu grap.

{Boyet treedt op.) Boyet. Waar is Haar Hoogheid? — O, ik lach mij slap! Prinses. Uw nieuws, Boyet?

Boyet. Mevrouw, wees op uw hoede!

Te wapen meisjes! \'t Gaat in koelen bloede Thans op uw vrede los; vermomd genaakt De liefde, en eer gij \'t weet, zijt gij geschaakt.

Weest waakzaam, stelt u dapper in gelederen.

Tenzij gij vlucht en laf u wilt vernederen.

Prinses. Ha, Sint Denis die Sint Cupido tart! \')

Wie zijn \'t, spion, die mikken op ons hart ?

Bovet. Ik zocht een plekje in schaduw van de boomen,

Waar \'k mij kon overgeven aau mijn droomen; En ziedaar komt, als was \'t er om gedaan.

De Koning met zijn vrienden heimlijk aan,

En rooft mij rust en schaduw; zonder wikken Onttrok ik me in de struiken aan hun blikken. En hoorde er wat gij-zelf zult zien, mevrouw! Zij zetten hier een maskerade op touw.

Een kleine schelm is hun heraut; hij leerde Een aanspraak, als een heusche gestudeerde;

Zij drilden hem op woorden en gebaar;

))Den kop omhoog,» zoo was\'t; »en spreek als redenaar!» , Waarbij de twijfel oprees, of bij \'t blinken Der Majesteit hem \'t hart niet zou ontzinken,

«Want,» zei de Vorst, »gij zult een engel zien.

Doch niet gevreesd, vrees past geen wakkren liên!» — «Hoe», sprak de knaap, «zou \'k voor een engel vreezen? \'t Ware erger, zoo ze een Duivel soms mocht wezen.» Men lachte en door \'t gejubel van den stoet Steeg driestheid bij den schelm tot overmoed;

De een wierp zijn muts omhoog en zwoer voor allen: Zoo schoon was nooit een heilgroet uitgevallen; Een ander, klapprend met zijn duim, riep luid: «Aliens! Laat komen wat er wil, vooruit!»

Een derde springt als gek en roept: «quot;Victorie!« Een vierde draait als dronken van de glorie, En eindlijk tuimlen ze allen op den grond,

En gaat er zoo \'n onzinnig lachen rond,

Dat hun de tranen over de oogen loepen.

Als om hun dwaasheid in wat ernst te doopen.

\') Sint Denis (Dionijs) was de beschermheilige van Frankrijk eu ook van den maagdelijken staat.

vijfde bedrijf, — tweede tooneel.

Prinses. Hoe, hun bezoek geldt ons? Zijn zij gereed?

Boyet. Gewis, \'t bezoek geldt u. Zij zijn gekleed Als Moskovieten, voor zoover ik weet.

Zij komen dansen, kouten, u begroeten,

Eu ieder hoopt zijn jonkvrouw hier te ontmoeten. Die zij herkennen zullen aan \'t kleinood,

Dat ieder als bewijs van hulde bood.

PniNSES. Is \'t dus ? Wij tarten die verliefde heeren;

Want, dames, wij ook zullen ons maskeeren.

En geen van ben, wat beden hij ook stort.

Die met een vrouwenblik begunstigd wordt. Dit kleinood, Rosaline, moet gij dragen.

Dan zal de Yorst U tot zijn jonkvrouw vragen ; Toe, geef mij \'t uwe, liefste, en neem gij \'l mijn, Dan houdt Biron mij voor zijn Rosalijn.

Gij, ruilt ook uw geschenken; dus bedrogen.

Zien uw beminden door verbijsterde «ogen.

Rosaline, \'t Is goed; val i»der kleinood goed in \'t oog. Katharine. Maar wat is uw bedoeling met dien ruil?

Prinses. Het is mijn plan hun plannen te weerstreven. Een spotziek tijdverdrijf slechts zoeken zij,

En spot met spot betaald is \'t doel van mij.

Zie, hun gewaande minnaressen zullen Zij al wat hun op \'t harte ligt onthullen.

En zien wij ongemaskerd hen dan weêr.

Wat bittren spot beloopen zij te meer !

Rosaline. Wat doen we, als zij tot dansen zijn genegen ? Prinses. Niets; om den dood, geen voetje zelfs bewegen !

Ook de aanspraak late ons koel, hoe vlot zij gaat. En van den spreker wenden we ons gelaat.

Boyet. Die hoon zal \'s sprekers hart van spijt doen breken.

En maken dat hij in zijn rol blijft steken.

Prinses. Juist daarom doe ik \'t, en \'k geloof het vast.

Dat als hij steekt, de rest er ook voor past.

Niets grappiger, dan giap door grap te storen. Ons blijft de winst, hun moeite gaat verloren. Zoo houden wij het veld aan \'t eind der klucht.

En zij, verschalkt, slaan met hun schand ter vlucht. [Trompetgeschal buiten het tooneel).

Boyet. Trompetgeschal! De maskerade komt.

Doe mede uw maskers voor.

(De dames maskeeren zich. — De Koning, Biron, Longaville en Dumain treden gemaskerd en in Ruuisehe kleederdracfit oji, gevolgd door Mot, Muzikanten en gevolg).

Mot- Ucil, heil, de rijkste schoouen dezer aar-

veel vrijage vergeefsch.

Bovet. Schoonheden, waar niets meer dan een lapje zijde als masker van te zien is!

Hot. Een heil\'ge krans der ui t gezochts te vrouwe\'n {I)e dames keersn hem den rug ioe).

Die ooit een stervlingsblik den — rug — toekeerden.

Biron {ter zijde tot Mol). ïHaar oog,» stommeling, «haar oog.»

Mot. Die ooit een stervlingsblik haar oog toekeerden! Uit--

Boyet. Waarlijk, \'t schijnt uil te zijn.

Mot. Uit loutre gunst behaag \'t u, hemelgeesten. Niet aan te zien--

Biron {fer zijde tot Mot). »Ons aan te zien,» jou schobbejak!

Mot. Ons aan te zien met e nge lin n en - blik, ---met en gel inne n-blik — —

Botet. Met dat mooie woord kan hij niet klaar komen. — Zeg dan maar eenvoudig: »met ezelinnen-blik.»

Mot. Zij luisteren met en dat brengt mij in den war.

Biron. Is dat nu je kunst in het declameeren ? Maak dat je weg komt, schelm!

[Mot treedt af)

Rosaline. Wat verlangen die vreemdelingen, Boyet? Vraag eens wat hun bedoeling is ? Zoo zij onze taal spreken, is het onze wensch, dat zij op eenvoudige wijze hun bedoeling te kennen geven. Ga heen, en vraag wat hun verlangen is.

Bovet. Wat verlangt gij van tie Prinses ? \')

Biron. \'Niets dan vrede en een vriendelijke ontvangst.

Rosaline. Wat zeggen zij, dat zij wenschen ?

Boyet. Niets dan vrede en vriendelijke ontvangst.

Rosaline. Welnu, niemand heeft hun dat geweigerd, en dus kunt gij zeggen, dat zij weer mogen vertrekken.

Boyet. Deze dame zegt, dat het u niet geweigerd is en gij dus weer kunt vertrekken.

Koning. Zeg haar, dat wij vele mijlen geloopen hebben, om hier met haar op het grasperk te dansen.

Boyet. Zij zeggen, dat zij vele mijlen geloopen hebben, om hier met u op het gras te dansen.

Rosaline. Dit is niet zoo. Vraag hun eens, hoeveel duimen er in een mijl zijn; als zij er zoovelen met hun schreden gemeten hebben, zal het hun niet rnoeielijk vallen de maat van een enkele op te geven.

Boyet. Indien gij zoo heel veel mijlen gemeten hebt, noodigt de Prinses u uit op te geven, hoeveel duirnen één mijl maken.

Biron. Zeg haar, dat wij ze met moede schreden gemeten hebben.

\') Men zij wel indachtig, dat de KoniDg Rosaline voor de Prinses houdt.

vijfde dkdrij1\'-. — tweede toon\'eel.

Boyet. Zij heeft u reeds verstaan.

Rosaline. Hoeveel vermoeiemle schreJen in de vele vermoeiende mijlen diegij hebt afgelegd, gaan er in den afstand vanéén mijlgaans?

limON. Het kwam ons niet in de gedachte te tellen, wat wij om uwentwil hebben uitgestaan; onze toewijding is zoo rijk, zoo grenzeloos, dat wij dat alles steeds zullen doen zonder rekening te houden. Verwaardig u, ons den zonneschijn vau uw gelaat te toonen, opdat wij, als de vuuraanbidders, het mogen aanbidden.

Rosaline. Mijn gelaat is slechts een maan, die nog wel bewolkt is.

KONING. O wolken, door dit voorrecht zoo gezegend !

Kom, heldre maan, met deze uw sterren schijnen Op vochtige oogen ; laat het zwerk verdwijnen. Rosaline. Wat nietigheid ! en dan zoo\'n hol gesnater !

Ge vraagt slechts om wat maneschijn in \'t water. Koning. O dan »een eerst kwartier» mot ons ten dans : Tot vragen noopt ge mij — dit vraag ik thans. Rosaline. Op dan, muziek! Nu vlug uw wensch voldaan!

[Muziek speelt).

Neen, stil! geen dans! Zoo wissel \'k als de maan. Koning. Geen dans nu wéér? Wat zijt gij wispelturig. Rosaline. De volle maan verandert ook gedurig.

Gij vondt mij vol, thans ben \'k weer nieuwe maan. Koning. Toch blijft dezelfde maan steeds voort bestaan.

Hoort ge uw muziek ? Wij volgen haar, is \'t goed ? Rosaline. Dat doet mijn oor,

Koning. Maar doe \'t dan ook uw voet

Rosaline. Wij willen jegens vreemdelingen thans

Niet preutsch zijn; reik me uw hand! — Neen, neen,

geen dans I

Koning. En ge eischt mijn hand ?

Rosaline. Bij wijs van vriendengroet:

Vaartwel, mijnheeren, hier een eind voor goed.

Koning. O wees niet preutsch; meer nog op zulk een wijs. Rosaline. Meer kunnen wij niet geven voor dien prijs.

Koning. Stel zelf een prijs: wat kan uw bijzijn koopen? Rosaline. Uw afzijn enkel.

Koning Dat is niet te hopen I

Rosaline. Dan zijn wij niet te koop. Adieu zij \'t nu,

Voor \'t masker dubbel en een half Voor u.

Koning. Nu, zij \'t geen dans, dan praten wij nog wat. Rosaline. Dan zij het onder ons.

Koning. Niets liever zelfs dan dat

{Zij spreken een weinig ter zijde.) CmON. Één, één zoet woord, blank handje, nu \'k u zie! PniNSES. Melk, honig, suiker, — hoor, dat zijn er drie.

veel vrijage vergeefbch

BrRON. Houdt gij van zoet ? Een tweede drietal dau :

Mee, most en raalvesij, — of \'t zoeter kan \'!

Te zaam een half dozijn.

Prinses. Gij, noinmer zeven,

Vaarwel ! Te veel kost iemand nog het leven,

Biron. Één wcord, geheim!

Prinses. Maar dan niets meer van zoet.

Biron. Gij wekt mijn gal.

Prinses. Dat \'s bitter.

Biron^-. Is dat goed \'?

(Zij spreken, een weinig ter zijd?). Dümain. O, sta mij toe een enkel woord, niets meer!

Maria. Noem \'t.

üumain. Schoone dame ! — —

Maria. Toch waar? Schoone heer!

Dat maakt uw «schoone dame» goed.

Dumain. Maar neen,

Eén woord nog onder ons en ik ga heen.

(Zij spreien, een weinig ter zjde). Katharine. Hoe, is uw masker zonder tong geschapen\'? Longaville. Mevrouw, ik weet de reden van uw vraag. Katharine. O, zeg \'t mij, of ik kan er niet van slapen. Longaville. Uw masker heeft een dubhle tong van daag,

Deel gij dan met mijn spraakloos masker hall\'. Katharine. »Zu viel,» zegt Hans. »Veal» is in \'t Engelsch kalt ? Longaville. Een kalf, schoon meisje!

Katharine. Neen, een schoon heer-kalf.

Longaville. Deel beide woorden.

Katharine. \'k Dank u ; ik uw half?

Houd heel uw kalf en speen \'t j licht wordt het nog een os. Longaville. Dat staat niet mooi, gij trekt te vinnig los.

Gij, kuische, zult de hoornen toch verfoeien? Katharine. Och, meent ge ? sterf als kalf dan, vóór ze groeien. Longaville. Één woord in stilte nog, vóór ik moet sterven. Katharine. Bulk zacht, de slachter mocht in d\'omtrek zwerven.

(Zij spreken een weinig ter zijde). Boyet. Spotzieke deernen, scherper dan de snede

Van \'t scheermes, dat \'t onzichtbaar haartje klooft,

Is uwe tong; zoo geestig is zij mede.

Dat zij der geestigheid den geest ontrooft.

En sneller zijn uw grillige gedachten.

Dan pijl- en kogelvlucht of al wat snel is te achten. Rosaline. Niet meer, jonkvrouwen! Staak \'t gesprek!

Biron. Mijn God,

Verslagen zijn we door den scherpsten spot!

Koning. Vaartwel, zottinnen! \'k laat u gaarne schieten.

vijfde beurijk. — tweede tooneel.

Prinses. Twintig adieus, bevroren Moscovieten !

(De Koning, de overige Jleeren met hun gevolg en de muzikanten

treden af).

Zijn dit die schoone geesten, ieders wonder Boyet. \'t Zijn fakkels, maar uw adem blies hen uit.

Rosaline. Och, hun vernuft ? Het gaat, schoon niet bijzonder. Prinses. Maar \'t koninklijk vernuft, men koopt het voor een duit Dat zal van nacht een zelfmoord zijn, niet waar? Of nooit meer toonen zij zich dan vermomd. Wat stond Biron, die held, verbluft, verstomd ! Rosaline. O, ieders lot was wel beklaaglijk naar!

De Koning schreide schier om één goed woord.

Prinses. Biron wist niet meer wat hij zwoer of sprak.

Maria. Dumain zwoer, dat zijn zwaard aan mij behoort.

Weg met uw punt, zei ik; toen zweeg de brak. Katharine. Ik lasr, sprak Longaville, hem op \'t hart,

Eu \'k heette, denkt ge Prinses. Hartkwaal wel misschien.

Katharine. Ja juist.

Prinses. Och kom, \'k heb deernis met uw smart.

Rosaline. Zulk geestig volk is overal te zien.

Maar weet, de Koning heeft mij trouw gezworen. Prinses. Biron heeft mij zijn liefde in ernst verklaard. Katharine. En Longavill\' was voor mijn dienst geboren. Maria. Dumain hoort mij, dat staat zoo vast als de aard. Boyet. Mevrouw en lieve dames, geeft wel acht:

Zij worden straks opnieuw terug verwacht,

Maar niet vermomd ; want wees er zeker van,

Dat geen van hen dien spot verduwen kan.

Prinses. Zou \'t waar zijn?

Boyet. Zeker, springende van vreugd,

Hoewel \'t gevoelig pak een elk nog heugt.

Ruil uw geschenken weêr, en sprei terstond Uw geuren bij hun komst als rozen rond.

Prinses, üw geuren ? Helder eerst uw beeldspraak op.

Boyet. Gemaskerd is de vrouw een roos in knop;

Ontmaskerd schijnt ze een roos die is ontloken. Een engel door het wolkenfloers gebroken.

Prinses. Weg met uw bombast! — Hoe aan \'t eind te raken

Zoo ze ongemaskerd ons het hof weer maken ? Rosaline. Mevrouw, zoo ik mijn raad mag laten hooren. Bespotten wij ze, ontmaskerd, als te voren. Wij klagen, dat er hier voor narren speelden En ons iu Moscovieten-dracht verveelden; Wij vragen wie zij waren, en waarom Een grap zoo geestloos, oen proloog zoo d\'_ljrrij

veel vrijage vergeefsch.

Een maskerspel in zoo\'n versleten dracht Juist hier voor onze tenten werd gebracht.

Boyet. Gaat, dames, gaat; de dappren trekken los.

Prinses. Wip in usv tent, zoo als de hinde in \'t bosch.\' {Be Prinses, Rosaline, Katharine en Maria treden af. — Be Koning,

Biron, Longaville en Bumain in hun eigen kleederdracht.] Koning. God zegen u, mijnheer! Waar \'s de Prinses?

Boyet. Nog in haar tent. Behaag \'t Uw Majesteit Aan Hare Hoogheid mij iets op te dragen ?

Koning. Eén oogenhlik gehoor vraag ik, niet meer.

Boyet. Zeer goed, en zij ook vindt het goed, mijnheer!

[Boyet treedt af, Biron. Die vent pikt geest bij korrels op, als kippen,

En als het God belieft, laat hij \'t weer glippen ; Hij doet in quot;t klein, marskramer van \'t vernuft.

Waar hij op feest en jaarmarkt dan tneè bluft.

En wij, groothandlaars in \'t artikel, missen De knapheid om \'t zoo sierlijk op te disschen. Dit heerschap is hier de eerste autoriteit;

Als Adam had hij Eva zelf verleid.

Hij brouwt bij ^:t spreken, snijdt kapoentjes voor. En kust in courtoisie de vingers door; \')

\'t Is de aap der vormen, een Monsieur Fatsoen, Die, zoo hij ooit moest vloeken, dit zou doen \'In fijne hoftaal; soms ook bootst zijn stem Een zanger na; maar niemand die het hem Als Cavalier wel ooit verbetren kan :

«Lief» noemen hem de vrouwen, en ;c har mant.» De trappen, als zij naar zijn voeten blikken.

Zijn haast geneigd zijn zolen af te likken.

Zijn bloemzoet lachje is voor een elk gereed,

Want mooie tanden heeft hij, — of hij \'t weet! En geen geweten sterft gerust, vóór \'t heeft gezongen Den lof van held Boyet, de zoetste tong der tongen!¹) Koning. De blaren op zijn zoete tong, die Mot

Bij de aanspraak in den war bracht als een zot.

Biron. Zie, wat daar komt! — Fatsoen, wat waart gij in \'t

verleden.

Vóór gij dien man aanschouwde, en zie, wat zijl g^;j

heden?

(-De Prinses, opgeleid door Boyet; Rosaline, Maria en Kaiharina

treden op.)

1

^z) Ofschoon Biron reden heeft op Boyet verstoord te zijn, heeft hij toch op uitstekende wijze den hoveling geteekend.

vijfde bedrijf. — tweede tooneel.

KONING. Heil regeno u dees schoone dag, Mevrouw!

Prinses. Dat houdt geen steek — seen schoone dag» en «re-en!»

Koning. Gij vat mijn woorden beter, naar \'k vertrouw.

Prinses. Zeg beter wat gc meent, of wel — gezwegen!

Koning. U geldt thans ons bezoek; wij zijn gereed U, zoo gij \'t toestaat, naar ons hol te leidon.

Prinses. Ik blijf in \'t veld, blijf gij dus bij uw eed,

Want God en mij mishaagt de meineed beidon.

Koning. Berisp mij niet; gij-zelf strekt mij tot schild,

De deugd toch van uw oog doet d\'eed mij breken.

Prinses. Gij lastert deugd; zeg ondeugd, zoo ge wilt,

Want deugd dwingt nooit een mensch tot logen spreken.

Zie. bij mijn maagdlijke eer, zoo rein als \'t blank Der onbesmette lelie, wil \'k vorklaren.

Dat ik uw gast niet zijn wil, kort of lang. Wat martling dit verzet mij ook zou baren.

AVas ooit de oprechtheid hier iets meer dan schijn. Dan wil \'k geen oorzaak van een eedbreuk zijn.

Koning. O, eenzaam en verlaten sleet ge uw dagen,

On vriendlij k, ons ten schand, was uw verblijf.

Prinses. Neen, \'k zweer het u, ons lot was wel te dragen. Men schonk ons menig prettig tijdverdrijf.

Een troepje Russen was hier nog zoo even, — —

Koning. Hoe, Russen?

Prinses. Zeker! Aardig en galant,¹

Vol courtoisie, als \'k nimmer van mijn leven--

Rosaline. O, stil toch! — Vorst, Mevrouw spreekt in den trant Van \'tgeen wij thans als modetoon zoo roemen, Mu hoflijkheid het leelijk mooi wil noemen.

\'t Is waar, ons viertal werd verrast door vier In \'t Russisch kleed; een heel uur bleef men hier; Wij spraken druk, maar, Koning, al dien tijd Heeft niet een geestig woordjen ons verblijd:

quot;k Durf hen geen zotten noemen, maar \'k zou denken. Die hen onthaalt, zal wis geen wijzen schenken.

Riron. Dat \'s droge scherts! — Mijn lieve schoone, och kom! Uw schalksch vernuft keert vaak de dingen om.

Bij \'t staren in de zon zal \'t scherpst gezicht Verduistren, juist door overvloed van licht;

En voor uw geest, in rijkdom onvolprezen,

Schijnt wijs licht dwaas, schijnt rijk licht arm te wezen.

Rosaline. Dat toont u wijs en rijk, want vraagt ge mij,---

Biron. Dan ben ik arm als Job en dwaas er bij!

Rosaline. Gij neemt slechts wat u toekomt, dus niet vreemd. Dat gij de woorden uit den mond mij neemt.

Biron. 0, al wat \'k ben is \'t uwe, heel mijn leven

VEEL VRIJAGE VERGEEF3CH.

Rosaline. Dus heel de nar\'?

Bir.on. \'k Heb minder niet te geven.

Rosaline. Welk masker was \'t, dat gij gedragen hebt?

Biron. Wanneer? waar? Welk vizier? Hoe vraagt gij dat? Rosaline. Toen, daar, dat masker; \'t overbodig ding,

Dat \'t slechtst gelaat verborg en \'t best vertoonde. Koning. Wij zijn verschalkt; wat bittren spot zal \'t geven! Dümain. Bekennen wij \'t en schertsen wij ook meé.

Prinses. Onthutst, mijn Vorst? Waarom zoo ernstig thans? Rosaline. Help, hij bezwijmt! Help, help en wrijf zijn slapen! Och arm, wat ziet ge bleek! Ha, zeeziek, denk ik ; Dat doet de reis, van Moskau over zee.

Biron. Zoo streng nu straft de hand die meineed slaat!

Kan \'t stalen voorhoofd zelfs hier weerstand bieden ?

Hier sta ik, jonkvrouw! treffe mij uw smaad;

Vernietig, martel mij, laat recht geschieden!

Uw bittre spot verguis mijn eenvoud thans;

Uw scherp vernuft moog mij de ziel doorsnijden.

En nimmer noodig ik u meer ten dans,

Noch zal \'k in \'t Russisch kleed mijn hulde u wijden.

Nooit meer vertrouw ik \'t neergeschreven woord, \'k Verlaat mij op geen dommen schoolknaap langer,

Noch kom \'k vermomd ooit mijn beminde aan boord, Noch klaag in rijmen, als een blinde zanger!

Ha, ijdle frazen, fulpen reednaarspronk,

Schoolvosserij en klinkklank, — hommelvliegen Zijt gij gelijk, en toen \'k u aandacht schonk,.

Bedroog ik mij en wilde er meê bedriegen.

\'k Verfoei ze! En bij dien blanken handschoen hier, — De blanker hand daarin moog God bewaren! —

Voortaan zal zich mijn liefde, zonder zwier,

In krachtig Ja en eerlijk Neen verklaren.

Hoor, hoe \'k begin, mijn kind! Ik zeg\' u, ja!

Ik heb u eerlijk lief, — God help mij, la! —

Rosaline. Geen vloeken, heer!

Biron. Dat is nog de oude spijt;

Doch heb geduld, \'k ben krank, en mettertijd,

Gaat alles beter. Nu iets anders; zie,

Schrijf: «God zij ons genadig» dezen drie

Op \'t voorhoofd, want besmetting zit ze in \'t hart,

Die uit üw oogen hun deelachtig werd.

Dies kunt ook gij u-zelf niet vrij meer reeknen,

Want ook aan u bemerk ik \'s Heeren teeknen. \')

\') Huizen waarin de pest heerschte, werden vroeger aangeduid met de woorden: »God zij ons genadig.» Met jdezen drie,» bedoelt l\'iron na-

vijfde bedrijf. —

Prinses. Neen, zij zijn vrij, die ons die teekneu gaven.

Biron. O spot niet zoo, bijna zoo vrij als slaven.

Rosaline. Dat kan niet zijn, want slaven zijn niet rijk,

En wat gij offert geeft van rijkdom blijk.

Kiron^-. Zacht wat, met u vermijd ik elk geschil.

Rosaline. Ik niet met u, als \'k doen kan wat ik wil.

bmon [tot den Koning enz.) Spreek voor u-zelf nu, rnijn verstand

staat stil.

Koning. Loer ons. Mevrouw, hoe we onze wandaan moeten

Ontschuldigen.

Prinses. Bekennen is te boeten.

Zijt gij zoo pas niet hier geweest, verkleed ?

Koning. Gewis, Mevrouw!

Prinses. En wist gij, wat ge deedt\'?

Koning. Ja, schoone vrouw!

Prinses. Wees eerlijk in \'t verhoor;

Wat lluistordet ge uw jonkvrouw in het oor?

Koning. Dat \'k steeds haar boven alles zal vereeren.

Prinses. En roept ze u op, dan zult ge haar negeeren.

Koning. Neen, op mijn eer!

Prinses. O, stil, neem u in acht.

Braakt ge eens uw eed, — een tweede meineed wacht ! Koning. Veracht me vrij, als ik dien eed ooit breek.

Prinses. Goed, houd hem dus. — Gij, Rosaline, spreek,

Wat fluisterde u die Rus wel in het oor?

Rosaline. Mevrouw, hij zwoer dat hij mij uitverkoor En liefhad meer dan d\'appel van zijn oog.

Zoo ook betuigde hij mij menigwerven,

Hij zou mij huwen of als minnaar sterven.

Prinses. God zeegre u dan, thans houdt Zijn Majesteit

Zijn edel woord gestand in eerlijkheid.

Koning. Wat wil Mevrouw? Ik zweer u bij mijn leven:

\'k Heb deze jonkvrouw nooit mijn woord gegeven. Rosaline. Ik zweer van ja; zie een bewijs te meer

In \'t kleinood hier; maar, Sire, neem het weer. Koning. Ik bood het der Prinses aan met mijn trouw.

Ik kende \'er aan dit kleinood op haar mouw.

Prinses. Vergeef mij, Sire, dit juweel droeg zij;

En heer Biron verpandde \'t woord aan mij. — Wel, wenscht ge mij, of wilt ge uw perlen weer?

tuurlijk den Koning en ziju beide vrienden. Met »\'s Heeren teekenen» doelt hij op de zwarte vlekken, die voorteekenen van de pest waren en aldns door het volk genoemd werden. Tevens bezigt Biron een toespeling op de gesehenken aan de jonkvrouwen toegezonden, die zij als sieraden thans dragen eu waarop Biroa wijst.

veel vrijage vrrgeefsci1.

Biron. Been, geen; \'k verlang noch \'t een nog de ander meer \'k Doorzie de grap: hier met ons plan bekend,

Besloot men heimlijk ons amusement Te doen mislukken als een kermisklucht. Een nieuwtjes-vender, dienaar van \'t gerucht, Een babb\'laar, een paljas, een bordenlikker. Een oogendiener, een geheim-verklikker,

Een Jan die lacht en weent, al naar \'t verkeert. En daarbij handig er op uitgeleerd,

Het uur te weten dat Mevrouw graag lacht,

Zulk een heeft onze plannen uitgebracht,

En toen de dames wisten wat er schuilde.

Was \'t klaar dat ieder haar geschenken ruilde. Zoo heeft ons eigen teeken ons misleid.

En deelde een ander onze hoflijkheid.

Thans drukt een dubbele eedbreuk onze zielen,

Daar we eerst in opzet, nu door dwaling vielen.

Zoo is \'t geschied.

{Tot Boyet). Gij wist er van niet waar? En maakte ons bloot uit spot tot leugenaar.

Gij volgt Mevrouwtjes voeten, uur aan uur,

En kent de lachjes die haar \'t meest bekoren; Gij staat als vuurscherm tusschen haar en \'t vuur, En reikt haar \'t bord, al schertsend naar behooien. • Dat \'s uw verheven taak en — uw geluk!

Dies bracht gij ook den page van zijn stuk.

Zie, na uw dood wordt gij eerst recht geprezen, Dan zal een vrouwenhemd uw lijkkleed wezen\'.

Vanwaar die loensche blik? Zoo\'n oog, \'t is mooi!

Treft als een looden zwaard.

Boyet. Ha, dit tournooi

Liep vroolijk af en ieder is voldaan.

Biron. Hij breekt opnieuw een lans. — Kom, laat ons gaan 1

[Knikker treedt op.) Ha, snuggre bol, je scheidt een fraai geschil.

Knikker. Ach God, mijnheer! Zij hadden graag vernomen,

Of, die drie «Helden» moeten binnenkomen.

Biron. Hoe, zijn er drie ?

Knikker. Och, mijnheer, tusschen ons gezegd en gezwegen :

Ieder zal speulen voor drie.

Biron. En driemaal drie maakt negen.

Knikker. Neen, met uw permissie, mijnheer, dat hapert wel

een beetje.

Ziet u_; wij zijn ook zoo dom niet, ieder van ons weet

ook zijn weetje; Ik hoop, mijnheer, driemaal drie,--

vijfde bedrijf — tweede tooneel.

Biron. Is geen negen.

Knikker. Met uw permissie, mijnheer, wij weten heel goed, hoeveel dat bij malkaar is.

Biron. Bij Jupiter, ik hield drie drieën altijd voor negen.

Knikker. Lieve God, mijnheer, wat zou het ongelukkig wezen als gij met rekenen de kost moest verdienen.

Biron. Hoeveel is het dan ?

Knikker. Och, mijnheer, dat zal onze troep zelf, dat zullen de speulkominedianten u wel uitleggen, zoodra ze hier zijn. Ik voor mijn part, ik heb om zoo te zeggen maar één man in één enkelen onnoozelen persoon te speulen; hij heetPompiaandeGroote, mijnheer!

Biron. Zijt gij een van de «Helden ?»

Knikker. Ze waren zoo vrindelijk te zeggen, dat ik heel goed vour een Held als Pompiaan de Groote kou doorgaan; ik voor mij weet wel niet precies of hij luitenant of kapteiu geweest is, maar in ieder geval moet ik hem speulen.

Biron. Ga heen en zeg dat zij zich gereed maken.

Knikker. Wij zullen het er aardig afbrengen, mijnheer, wij zullen ons best doen. {Knikker treedt af).

Koning. Zij zullen ons te schande maken ; laat hen niet optreden.

Biron. Wij zijn door de wol geverfd, sire ! Bovendien kan het slechts in ons voordeel zijn, dat de vertooning die volgt, slechter is dan die van den koning en zijn gezelschap.

Koning. Ik zeg u, dat ze niet zullen komen.

Prinses. Sta, Sire, toe dat ik u overreed:

Dat spel bevalt het best wat zulks niet weet.

Waarbij men streeft om andren te behagen. En onbewust blijft dat men is geslagen.

Verwarring brengt het meest genot juist voort,

Als \'t grootsche in arbeid gaat van misgeboort.

Biron. Een juiste omschrijving, Sire, van dees grap.

(Armado treedt op).

A.rmado, Gezalfde, ik smeek u om zooveel van uw koninklijk liefelijken adem af te staan, als noodig is om een koppel woorden uit te brengen.

[Hij spreekt ter zijde met den Koning en geeft hem een papier over.

Prinses. Is dat een mensch die God dient ?

Biron. Waarom vraagt Uwe Hoogheid dit ?

Prinses. Hij spreekt niet als een schepsel Gods.

Armado. Dat alles doet er niet toe, mijn waarde, goede, honigzoete monarch; want ik verklaar u, de schoolmeester is buitengemeen fantastisch. Hij is ijdel, te, te, te ijdel, dat is waar, maar wij zullen, gelijk men zegt, het overlaten aan Fortuna de la guerra. Ik wensch u thans den vrede des gemoeds, zeer koninklijk middelpunt -van alle koninklijke deugden!

Armado treedt af.)

5

veel vrijage vergeefsch.

Koning. Dat zal hier een waardige voorstelling van»de Negen Helden» zijn. Hij stelt Hector van Troje voor, de herder Pom-pejus den Groote, de parochie-geestelijke Alexander, Armado\'s schildknaap Hercules en de schoolmeester Judas Maccabeus. En slagen die vier in hun eerste bedrijf.

Dan verkleeden zij zich en spelen weer voor de andere vijf. Biron. Daar waren al vijf in de eerste vertooning.

Koning. Dat hebt ge mis, daar waren er vier.

Biron. De schoolvos, de snoever, de dorpsgeestelijke, de boer en

de kleine jongen,--

Nooit hebt gij bij \'t keeglen van zoo\'n vijftal gehoord; quot;Wie ge neemt, elk is uitstekend in zijn soort.

Koning. Het schip gaat onder zeil; alle man is aan boord.

{Knikker treedt op als Fompejtis de Groote^

Knikker. »Ik ben Pompejus, ja,»--

Boyet. Een gek die dat gelooft!

Knikker. »Ik ben Pompejus, ja,»--

Boyet. Maar zonder helm op \'t hoofd. Biron. Mooi, oude schalk, je geest is nog niet uitgedoofd! Knikker. »Ik ben Pompejus, ja, en bijgenaamd de Dikke,»--

Dumain. De Groote.

Knikker. aDe Groote,» ja juist!

— »en bijgenaamd de Groote,

»Die vaak tot smart van \'s vijands hart

zijn snijdend zwaard ontblootte. »Zoo reizend hier voor mijn pleizier

vind ik dit aardig roosje, »En leg mijn zwaard voor \'t beentje neêr

van \'t allerliefst Francoosje,» — Als Uwe Hoogheid nu zou willen zeggen: »Ik dank je wel, Pompejus!» dan zou ik afgedaan hebben.

Prinses. Welnu, groote dank, Groote Pompejus!

Knikker. Zoo heelveel beteekent het wel niet, maar ik hoop och dat ik perfek gespeuld heb; jammer van dat kleine foutje in »de Groote.»

Bwion. Mijn hoed tegen een duit gewed, dat Pompejus nog de beste van de „Negen Helden» zal wezen.

(D« Eerwaarde Nathanaël treedt op als Alexander.) NATHANAëL. »Zoo\'n aardveroveraar als ik, was nooit een ander: «Naar oost, west, noord en zuid breidde ik mijn almacht uit;

»Mijn wapenschild toont aan, dat ik ben Ali Sander,»--

Boyet. Uw neus zegt ons van neen, hij is niet krom maar recht. Biron. Uw neus is fijn van reuk, die ons zoo\'n waarheid zegt. Prinses. De held is van zijn stuk. — Ga voort, goede Alexander Nathana§l. »Zoo\'n aardveroveraar als ik, was nooit een ander,—

vijfde nrdri.if. — tweede tooneel.

boyet. Zeer waar, \'t is juist; dat waart gij, Ali Sander!

Biron. Pompejus de Groote! — —

Knikker. Uw dienaar, hier is Knikker.

Biron. Ruim dien veroveraar uit den weg, jaag hem weg, dien Ali Sander.

Knikker {tot den eerwaarden Nathanctëï). Och, beste heer, je hebt Ali Sander den Veroveraar in het watar laten vallen ! Nu zullen ze je daarvoor van de wandtapijten uitvlekken, en je schild met een leeuw, die daar zoo aardig met een lans in zijn poolen op een stilletje zit, zullen zij aan Ajax geven. \') Die Ajax moet den negenden Held vertoonen. Wel, wel, een veroveraar en dan te bang om te spreken! Schaam je, Ali Sander en maak maar dat je uit de voeten komt. — [Nathanaêl verwijdert zich). Ziedaar nu, daar gaat hij. Gij moet het hem maar niet kwalijk nemen; \'t is een leste man, maar hij kan wat gek doen; een beste man, ziet ge, maar erg gauw van zijn stuk; \'t is een allemachtig hartelijke buur, wezenlijk, en kolven kan hij, dat het een lust is, maar voor Ali Sander, helaas, daar deugt hij niet voor, zoo als ge ziet, — dat is hem te kras, dien goeden kerel! Maar daar komen nog andere «Helden», en die hebben ook een woordje meê te spreken.

Prinses. Ga een weinig op zijde, beste Pompejus!

(Ilolofernes treedt als Judas Maccabeus en Mot als Hercules op.)

Holofernes. «Die kleuter stelt u voor den grooten Hercules; «Zijn knods sloeg Cerb\'rus dood, of wel, den driekop-Canis;

»En toen hij in de wieg gevoed werd met de llesch, «Verworgde hij aldus de slangen in zijn manus.

Quoniam hij nog een kind is in uw oordeel,

Ergo kom ik en spreek \'reis in zijn voordeel.» —

(Tot Hot.)

Kom, deftig afgegaan en weer verdwenen.

(Mot verwijdert zich).

(Ilolofernes weder tot de aanwezigen).

«Judas ben ik,»--

Dümain. Een Judas!

Holofernes. Niet Judas Iscariot, mijnheer!

«Judas ben ik, met toenaam Maccabeus, —

Dcmain. Dus zonder toenaam blijft het een Judas.

Biron. Een verrader, die kussen uitdeelt. Hoe zal je die rol hier opvatten, man?

Holofernes. «Judas ben ik,»--

Dumain. Daar schijn je roem op te dragen, nu je \'t zoo dikwijls herhaalt. Judas!

Holofernes. Wat wilt ge, mijnheer?

\') Een toespeling op de afbeeldingen van Griekselie en Eomeinsche lielden en hun attributen op ie oude wandtapijten en muurschilderingen.

5*

veel vrijage vergeefsch.

Boyet. Dat Judas zich verhangt.

Holofernes. Begin dau, mijnheer, en wijs mij hoe dat gaat.

Biron. Dat is een Judasstreek, want als hij u zag hangen, zou hij u uitlachen en wegloopen.

Holofernes. Zoo erg kunt gij \'t niet maken, dat ik zelfs mijn gezicht vertrek.

Biron. Ik wil het graag gelooven, je hebt geen gezicht.

Holofernes {op zijn hoofd wijzende). Wat is dit dan ?

Boyet. Een pijpekop.

Dümain. De kop van een spijker.

Biron. Een doodskop op een ring,

Longaville. De kop van een oude Romeinsche munt, half afgesleten.

Boyet. De knop van Caesars zwaard.

Dcmain. De uitgesneden knop van een wandelstok.

Biron. Het profiel van Sint George op een medalje.

Dümain. Ja, en wel een medalje van lood.

Biron. Juist, een medalje op de borst van een kwakzalver. Eu nu, vooruit; want wij hebben je genoeg gezichten toegekend.

Holofernes. Integendeel, gij hebt mij het hoofd doen verliezen.

Biron. Valsche beschuldiging! wij hebben je allerlei koppen gegeven.

Holofernes. Met gezichten om er iemand bang mee te maken.

Biron. Bang voor jou? Loop, al was je een leeuw, wij zouden u tarten. .

Boyet. En dus, daar hij maar een asinus is, laat hem gaan.— Nu dan, vaarwel, beminnelijke Juud! Wel, waar sta je op te wachten

Dumain. Op het laatste gedeelte van zijn naam.

Biron. Op een brok van zijn naam asinus achter Juud; stel hem tevreden en geef wat hem toekomt; Jud-as, maak dat je wegkomt.

Holofernes. Dat \'s niet aardig, niet vriendlijk, niet beleefd van

u allen.

Boyet. Licht Monsieur Judas bij ; \'t wordt donkerj hij mochl

eens vallen.

{Holofernes verwijdert zich)

Prinses. Helaas, arme Maccabeus! Wat heeft men vreemd met hem rondgesprongen!

(Armado, als Hector optredende).

Biron. Berg je hoofd, Achilles! daar komt Hector in volle wapenrusting.

Dm aim. Al worden mijn spotternijen mij ook thuisgebracht, toch zal ik vroolijk wezen.

Koning. De ware Hector was maar een schoppenboer bij hem vergeleken.

vijfde bedrijf. — tweede tooneel.

Boyet. Maar moet dat wezenlijk Hector zijn?

Koning. Mij dunkt. Hector was niet zoo mooi opgetakeld.

Longaville. Zijn beenen zijn te zwaar voor Hector.

Dumain. Hij heeft valsche kuiten, zeker! \')

Boyet. Neen; ik vind dat hem die schrale beenen wel goed staan.

Biron. Dat kan Hector niet zijn.

Domain. Zie eens wat trekt hij een gezichten; zoo iemand moet een God of een schilder zijn, die zoo de grimassen tot zijn beschikking heeft.

Arjiado. »De wapenmeesier Mars, op \'t ooglogsveld almachtig-, »Gaf Hector een geschenk,»--

Dumain. Een vergulde muscaatnoot.

Biron. Een citroen.

Longaville. Met kruidnagelen er in gestoken. \')

Dumain. Neen, een uitgeperste.

Arm ado. Stilte!

«De wapenmeester Mars, op \'t oorlogsveld almachtig, «Gaf Hector een geschenk, d\'erfprins van Ilion,

«Een man die vechten zou, zoo moedig en zeer krachtig, «Van d\' ochtend tot den nacht al voor zijn pavilion.

»Ik ben die bloem.»--

Dumain. Dat kruizemuntje.

Longaville. Dat ridderspoortje.

ArmaDO. Zeer waarde Heer Longaville, beteugel uw tong.

Longaville. Ik moet haar veeleer de teugels vieren, want zij loopt tegen Hector.

Dumain. Ja, eu Hector is een hazewind.

Armado. De beminnelijke oorlogsheld is dood en verteerd. Lieve schelmpjes, verstoort het gebeente niet van hen die gestorven zijn. Toen hij nog leefde was het een man. Doch ik zal voortvaren met mijn ontboezeming. — [Tot de Prinses). Beminnelijke Vorstin, begunstig mij met den zin des gehoors.

Prinses. Spreek, dappere Hector, wij zijn zeer ingenomen met hetgeen gij zegt.

Armado. O, ik aanbid tot zelfs Uwer Hoogheids pantoffel.

Boyet [tot Dumain). Hij bemint haar bij den voet.

Dumain (tot Boyet). Hij mag haar niet bij de el beminnen.

Armado. »Die Hector overtrof zelfs Hannibal!»--

Knikker. Zeg ereis, kameraad Hector, je tegenpartij is gevallen ; \'t is gedaan met haar, zij is reeds twee maanden onderweg.

\') Ironisch, natuurlijk, want Armado is een magere scharminkel. ^!) Vergulde muskaatnoten werden vroeger als geschenken toegezonden, vooral op nieuwjaar. Citroenen met kruidnagelen er in gestoken, dienden om den wijn te kruiden.

veel vrijage vergeefscii.

Armado. Wat bedoelt gij \'?

Knikker. Als je bij hoog en laag vertikt den eerlijken Trojaan te spelen, dan is het arme schepsel verloren ; \') \'t is kriek met haar; \'t is of ik het kind al hoor kraaien in haar buikje ; en liet kind is van jou, zeg ik je !

Armado. Durf je mij infamonizeeren in tegenwoordigheid van potentaten ? Gij zult sterven !

Knikker. Dan zal Hector gegeeseld worden om Koosje, du\' zwaar bij hem is, en gehangen om Pompejus, dien hij het leven ontstal.

Domain. Zeer zeldzame Pompejus!

Bovet. Vermaarde Pompejus!

Biron. Grooter dan groot, o groote, groote, groote Pompejus! Pompejus de Ontzaggelijke!

Dumain. Heclor staat te sidderen.

Biron. Pompejus is ontroerd. Meer furie, alle furiën samen ! Hits hen aan, hits hen aan !

Dumain. Hector zal hein uitdagen.

Biron. Zeker, al had hij niet meer bloed in zijn lijf dan een vloo voor zijn souper noodig heeft.

Armado. Bij de noordpool, ik daag u uit.

Knikker. Ik vecht niet met een polsstok, net als de poldergasten ; ik houw er op in; ik vecht met de sabel. —Mijnheer, Holn-femes, mag ik u verzoeken mijn wapenen terug te hebben? ^a)

Dumain. \' Plaats voor de vertoornde Helden!

Knikker. Ik doe het in mijn hemdsmouwen.

Dumain. Wakkere Pompejus!

Mot. Meester, laat mij een knoop of wat losmaken. Ziet gij niet. dat Pompejus zijn boeltje losgooit om te vechten 1 Wat denkt ge wel ? Gij zult uw goeden naam verliezen.

Armado. Mijne hoeren en krijgslieden, vergeeft mij ; ik verkies niet in mijn hemd te vechten.

Dumain. Gij moogt toch niet weigeren, Pompejus heeft de uitdaging gedaan.

Armado. Lieve dapperen^ ik kan het niet en wil het niet doen.

Biron. Welke reden hebt gij daarvoor?

Armado. De naakte waarheid is: ik heb geen hemd aan; ik draag een harig kleed op de bloote huid wegens penitentie.

Bovet. Dat is waar, en het is hem in Rome opgelegd, bij gebreke van linnen. Sedert dien dag heeft hij, ik durf er op zweren, niets anders dan een vaatdoek van Koosje gedragen, en wel heel dicht op zijn hart als een gedachtenis.

\') Een contra - dictie : Trojaan beteekende vroeger ook eerroover. ²) Namelijk het wapen waarmede hij als Pompejus ia opgetreden.

vijfde bedrijf. — tweede tooneel.

[Mer cade tftedl op).

Mercade. God bescherme Uwe Hoogheid !

Prinses-, Welkom, Mercade! in weerwil dat gij ons in onze uitspanning stoort.

Mercade. Het spijt mij, Uwe Hoogheid, want de tijding die ik u breng ligt mij zwaar op de tong. De koning uw vader — —

Prinses. Is gestorven, helaas !

Mercade. Zoo is het, mijn opdracht is geschied.

Biron. Gij, «Helden», vertrekt! Het looneel begint te verduisteren.

Armado. Ik voor mij haal weder vrijer adem. Ik heb het gevoel der beleediging getoetst aan de inspraak der wijsheid, maar zal mij toch weten te wreken als soldaat.

{De )j Is eg en Helden» treden af). Hoe gaat het Uwe Majesteit?

Boyet, zorg dat alles gereed zij ; nog heden avond

Neen, Mevrouw, doe dat niet; ik smeek u nog wat te

Houd U gereed, zeg jk. — Dank, ed\'le Heeren 1 Voor al uw vriend\'lijke\' ijver. Met een ziel. Die plotseling bedroefd is, smeek ik U,

Dat ge in uw rijke wijsheid verontschuldigt De vrijheid van een opgeruimd gemoed.

Zoo wij, bij \'t onderhoud te stout wellicht,

Ons zelf vergaten; zie, uw hoflijkheid Was daarvan schuld. — Vaarwel, mijn waarde Vorst Een droevig hart heeft geen te vlugge tong:

Vergeef mij dus, zoo ik in dank te kort schiet.

Waar \'k bij een groot verzoek zoo veel verkreeg.

Koning. Aan de uiterste ure voert de tijd naar \'t doel,

Waar alle omstandigheden samenloopen;

En vaak beslist hij bij een laatst vaarwel,

Wat lang, lang overleg niet uit kon maken.

Schoon nu de droeve blik van \'t treurend kind Den hoffelijken mond der liefde weigert,

Haar heilig aanzoek ernstig te bepleiten.

Laat, sinds de liefde reeds een poging waagde. De wolk der smart haar daarom niet verjagen Van \'t geen zij wenscht. Het is niet raadzaam ook. Verloren vrienden te beklagen, als Men zich verheugen mag om nieuwe vrienden.

Prinses. Hoe? ik versta u niet: mijn leed is doof.

Biron. \'t Eenvoudig woord dringt best door \'t. oor der smart; Ook gij zult \'s Konings meening ras verstaan. Om uwentwil was \'t dat wij roekloos speelden Met onzen eed; uw schoonheid, dames! heeft

veel vrijage vergeef3ch.

\'Ons slechts misvormd, daar ze onze neiging juist Naar \'t tegendeel gevoerd heeft van ons doel,

En wat nu ook belachlijk in ons scheen, —

Gij weet, de liefde is vol van grilligheden,

Is dartel als een kind, en wispelturig ;

Ontstaan door \'t oog, en dus als \'t oog geneigd Tot vizioeneu, beelden eu gestalten,

Steeds dwalend langs een bonte rij van vormen_r Gelijk het oog van voor- tot voorwerp dwaalt.

Zoo nu die grilligheid der dartle liefde. Ons aangewaaid, in uw zoo hemelsche oogen Niet paste bij onze eeden en onza ernst.

Weet dan, dat juist diezelfde hemelsche oogen.

Die zoo berispend zien op onze schuld.

Ons hebben ingegeven zoo te handlen.

Dies, lieve vrouwen, zoo nu onze liefde Uw werk is, zal de dwaling dezer liefde Ook de uwe zijn. Zijn we ontrouw voor ons-zelveiu Wij zijn dat ééns, om altijd trouw te zijn Haar die ons beide maakten — U, jonkvrouwen! Die ontrouw dus, schoon in zich zelf een zonde. Ontzondigt weêr zich zelf en wordt tot deugd.

Prinses. We ontvingen uwe brieven, vol van liefde;

Ook uw geschenken, teekenen dier liefde;

Wij echter schatt\'en hen in onzen raad Als scherts, galanterie en tijdverdrijf,

Als de uiting van een slechts geveinsd gevoel.

Geen grooter aandacht schonken wij dat alles,

Dan \'t waardig was; we ontvingen dus uw liefde Voor \'tgeen zij was, een aardigheid, niets meer. Domain. Ons schrijven toonde iets meer dan scherts, mevrouw Longaville. Ook onze blik.

Rosaline. Wij legden \'t zoo niet uit.

Koning. Nu, sta ons op dit laatste samenzijn Uw liefde toe.

Prinses. Die tijd, dunkt me,, is te kort

Om zulk een koop voor de eeuwigheid te sluiten. Neen, Koning, neen, gij zijt aan eedbreuk schuldig. Op de ergste wijs. En daarom, luister toe.

Zoo ge iets wilt doen ter wille mijner liefde,

(Schoon buiten allen grond) dan is het dit.

Uw eed vertrouw ik niet; ga dus met spoed Naar de eene of andre woeste hermitage,

Ver van de schijngenoegens dezer wereld.

Daar houdt gij uw verblijf tot wéér de ronde Der twalef hemelteeknen is volbracht.

vijfde bedrijf. — tweede tooneel.

Zoo dit gestrenge en afgezonderd leven De stemming van uw hartstocht niet verandert; Zoo vasten, kou, hard leger, nedrig kleed De bloesera uwer liefde niet vernietigt,

Maar zij de proef doorstaat an blijft bestaan,

Kom dan, en vorder aan het eind van \'t jaar Mij op, en pleit voor \'t aanzoek uw verdienste;

Bij deze maagdenhand, die de uwe drukt,

Ik zal dan de uwe zijn! Dien ganschen tijd Sluit ik mijn droevig aanzijn op in \'t klaaghuis, En stort de tranen mijner droefheid daar, Ter nagedachtnis van mijn vaders dood.

Zoo gij dit weigert, scheide hand van hand.

Geen hart zij dan aan \'t ander hart verpand.

Koning. Zoo \'k dit, of meer dan dit zelfs, weigren moog, En ruste zoek voor mijn verstrooide zinnen.

Dan sluit de wreede hand des doods mijn oog!

Voor eeuwig dus zal u mijn hart beminnen.

Biron. En wat, mijn lieve, wat zal mijn deel zijn?

Rosaline. Ook u wacht loutring voor uw zondenschuld.

Daar mede aan u de smet van meineed kleeft.

Indien gij dus mijn gunst verwerven wilt.

Wacht u een jaar van boete, zonder rust.

Aan \'t treurig ziekbed van verarmde lieden. \')

Dumain. En wat voor mij, mijn lieve, wat voor mij? Een vrouw?

Katharine. Een baard, gezondheid, goede trouw :

Drie dingen die \'k u toewensch met een liefde, Drievoudig groot.

Dcmain. O, mag ik op mijn beurt

Nu zeggen: \'k dank u, vriendelijke gade?

Katharine. Toch niet, mijnheer! zoo gij een jaar nog wacht, Eerst dan geef \'k op een baardloos jongling acht. Wanneer men \'sKonings aanzoek zal beslissen,

Sta \'k van mijn liefde u af, wat ik kan missen; Dumain. Zoolang zal \'k trouw u dienen, op mijn eer. Katharine. Zweer niet, want licht breekt gij dien eed ook weêr. Longaville. Wat zegt Marie?

Maria. Zoo gy na \'t jaar \'t verdient.

Ruil ik het rouwkleed voor een trouwen Triend. Longaville. Geduld dan, maar — het is een lange tijd.

Maria. Te beter dan, daar gij zoo jong nog zijt.

Biron. Wat peinst mijn jonkvrouw zoo? o, zie mij aan!

Aanschouw den spiegel van mijn hart, mijn oog:

\') Zie de eerstvolgende noot.

veel vrijage vergeefsch.

Welk ned\'rig aanzoek wacht op \'t antwoord daar? Leg mij een dienst op als een proef der liefde.

Rosaline, \'k Heb dikwerf, heer Biron, van u gehoord.

Nog vóór \'k u zag; geheel de wereld maakt U als een man bekend vol spotternij,

Vol scherts en speling van \'t vernuft, die krenken, En waar gij elk, van welken rang, meê treft. Die blootgesteld is aan uw geestigheid.

Om d\' alsem uit uw vruchtbaar brein te wieden, En, zoo \'t u aanstaat, mij er door te winnen,

(Want zonder dat verwerft ge nooit mijn gunst)

Zult gij van heden aan een twalef maanden De sprakelooze kranken trouw bezoeken.

En omgaan met de klagende rampzaal\'gen.

Uw taak zal \'t zijn, met al den vurige\' ijver Van uw vernuft den afgepijndeu zwakke.

Waar \'t mooglijk is een glimlach af te dwingen.

Biron. Den mond des doods een luid gelach te ontwringen? Dat kan niet zijn: onmooglijk kan de scherts Een ziel in stervensnood tot vreugde stemmen.

Rosaline. Dat \'s juist de weg, een wilden geest te teuglen. Wiens invloed op den lossen bijval steunt.

Dien laffe hoorders lachend narren schenken, \'t Gelukken van de scherts ligt bloot in \'t oor Van hem die ze aanhoort, nimmer in de tong Van hem die ze uit. Indien nu \'t zieklijk oor.

Verdoofd door \'t weegeklag van eigen smart,

Uw ijdlen spot graag aanhoort, vaar dan voort.

En ik aanvaard u, zelfs met dit gebrek;

Doch is dit niet zoo, werp dien geest dan uit, En u gelouterd ziende van \'t gebrek,

Zal \'k mij in uw bekeering recht verheugen. \')

Biron. Twaalf maanden! Goed, waartoe ik moog geraken, \'k Zal me in een hospitaal een jaar vermaken.

Prinses {tot den Koning). En nu, mijn waarde Heer, zal \'k afscheid nemen.

Koning. Wij doen u uitgeleide met een zucht.

Biron. Ons minnen loopt niet af als de oude klucht,

Want Kloris krijgt zijn Roosje niet. — Jonkvrouwen! Ach, deedt gij ons een blijspel hier aanschouwen!

\') Dit is een uitbreiding van hetgeen reeds één bladzijde vroeger tussclien Rosaline en Biron is afgesproken; wederom een bewijs dat het oorspronkelijke ontwerp vau liet stuk hier en daar door den Diditer gewijzigd is. Zie daaromtrent de uitvoeriger noot in het vierde Bedrijf.

vijfde bedrijf. — tweede tooneel.

Koning. Kom, slechts eeu jaar verschuift men ons geiuk. En dan is \'t uit.

Biron. Dat \'s toch een heel lang stuk!

[Armado treedt vjeder op).

Armado. Beminnelijke Majesteit, veioorloof mij,--

Prinses. Was dat Hector niet?

Dumain. De waardige ridder van Tro.je.

Armado, Ik wenschte uwe koninklijke vingertoppen te kussen en daarmede afscheid nemen. Ik heb mede een gelofte gedaan: ik heb Koosje gezworen drie jaren lang achter den ploeg te loopen om haar te gewinnen. Maar nu, zeer achtbare Hoogheid, zou het u gelieven den beurtzang te hooren, dien de twee geleerden tot lof van den uil en den koekoek hebben opgesteld? Het had eigenlijk aan het einde van onze vertooning moeten volgen.

Koning. Roep hen dadelijk hier; dat willen wij nog hooren.

Armado. Holla! Voor den dag.

{Bolofernes, Nathanacl, Mot en Knikker treden met anderen

weder op.)

Aan deze zijde staat Hi ems de Winter; daar naast Ver, de Lente. De eerste houdt het met don uil, do andere met den koekoek. V e r, begin!

LIED.

de lente.

Als madeliefje en boterbloem, En \'t blanke lelietje der dalen,

En \'t blauw viooltje, Lente\'s roem, Ons op haar geur en kleur onthalen, Dan zingt de koekkoek wat hij kan. Tot spot van elk trouwlustig man: Koekoek!

Hoor, koekoek, koekoek! vreeslijk woord. Voor hem, die \'t na zijn trouwen hoort!

Als \'t leeuwrikje den ploeger wekt. En herders van hun liefde spreken.

Als \'t tortelduifje trekkebekt, En maagden \'t zomerlijnwaad bloeken, Dan zingt de koekoek wat hij kan, Tot spot van elk trouwlustig man: Koekoek!

Hoor, koekoek, koekoek! vreeslijk woord. Voor hem, die \'t na zijn trouwen hoort!

yeei, vrijage vergkefscii.

de quot;winter.

Als \'t ijs aan dakgoot hangt en muur,

En Nol zijn muts trekt over de ooren,

En Peer de blokken draagt naar \'t vuur,

Of melk naar huis brengt, half bevroren;

Als \'t kerkpad moddrig is en vuil,

Dan gilt des nachts de lichtschuwe uil:

Tie-wiet!

Tie-wiet, tie-wiet, o prettig uur,

Als Griet de brijpot roert op \'t vuur!

Als vogels schurken van de kou.

En zich de Noordenwind laat hooren;

Als Maartjes neus ziet bont en blauw,

En hoest en kuch de preek verstoren,

Als de appelbol in de olie ziedt.

Dan zingt de lichtschuwe uil zijn lied:

Tie-wiet!

Tie-wiet, tie-wiet, o prettig uur.

Als Griet de brijpot roert op \'t vuur!

Arm ado. De woorden van Mercurius klinken schril en heesch na de zangen van Apollo. Daarom, gij dien weg, — wij dezen wegl

{Allen af).

SLOT-AANTEEKENING.

))Veel vrijage vergeefsch», (Loves labour s lost, gelijk de En-gelsche titel luidt) is ongetwijfeld een stuk uit den eersten tijd van Shakespeare\'s optreden als dramatisch dichter. De juiste tijd waarin het vervaardigd is kan echter tot heden niet worden aangewezen. Er bestaat een kwarto-uitgave van het jaar 1598, de eenige die den herdruk in den folio van 1623 is voorafgegaan. Ook wordt in hetzelfde jaar door twee tijdgenooten des dichters van het stuk melding gemaakt. Waarschijnlijk moet ile vervaardiging tusschen 1587 en 1591 gesteld worden. Dat het een werk van \'s Dichters jeugd is blijkt uit den stijl en de plaats die het moet innemen ten opzichte van andere stukken. Vooreerst vloeit het stuk over van geestige zetten en vernuftige spelingen in den dialoog, waaraan in tegenstelling met latere stukken van den Dichter de fijne karakterteekeniug betrekkelijk ondergeschikt blijft. In de tweede plaats wisselen de rijmende verzen elkander veelvuldig af, waarbij nog op te merken valt, dat zij nu eens door zoetvloeiendheid en zuivere maat uitmunten, dan weder in die ongedwongenheid vervallen, waarbij wel het rijm behouden is, doch alle denkbeeld van maat of geregelden rhythmus is uitgesloten. Eindelijk nog zien wij een kenmerk van jeugdigen arbeid in het feit, dat de Dichter zich veel minder dan in later werken heeft losgemaakt van het gezochte en gedwongen lieftallige der hof- en zoogenaamde dichtertaal van zijn dagen, hoezeer hij liet tegelijkertijd bespottelijk maakt. Wij zien hier parodie op datgene, waaraan hij zichzelf herhaalde malen schuldig maakt.

Niettemin blijft het een stuk dat, wellicht niet het minst om bovengemelde reden, in hooge mate de belangstelling verdient. Het is een merkwaardige bijdrage tot Shakespeare\'s ontwikkeling als dramaschrijver, daargelaten nog dat het stuk door geestige teekening, humoristische voorstelling en levendigen gang zeer boeiend is. Overigens behoort het tot die drama\'s, die men liever leest dan ziet opvoeren; zelfs kan men zeggen, dat het, zoo als Uet daar ligt, voor de opvoering ten eenenmale ongeschikt is, hoeveel genot de lezing ook kan verschaffen. Nog verwijzen wij naar een enkele noot in het stuk zelf, waaruit blijkt, hoe Shakespeare zich hier en daar in zijn eigen plan verward heeft, — een niet onbelangrijke bijdrage tot de kennis van \'s Dichters werken.

De bron waaraan Shakespeare zijn stof ontleend heeft is niet op te geven. Sommigen vermoeden, dat hij ze aan een Italiaan-sche, anderen weder, dat hij ze aan een Fransche novelle ontleend heeft, schoon er geen zekere gronden noch voor het een

SLOT-A ANTEEKEN ING.

noch voor het ander zijn aan te voeren. Voor een deel echter herinnert het verhaal dat hij volgt aan een historisch bezoek door Karei van Navarre aan den Franschen Koning gebracht in 1425. Ten slotte moet nog worden opgemerkt, dat Shakespeare bij het teekenen van enkele karakters stellig liet oog heeft gehad op personen uit zijn tijd en omgeving. Zoo ziet men in Holofernes vrij algemeen het portret van zekeren Florio, den schrijver van Tirst en Second Fruits, samenspraken in het Engelsch en Italiaansch, n van een soort van quot;Woordenboek getiteld: A World of Words.

DE KLUCHT DER VERGISSINGEN.

PERSONEN.

Solinus, Hertog van Ephesus.

^Egeon, een koopman van Syracuse.

Antipholus van Ephesus, gt; tweelingbroeders en zonen van Antipholus van Syracuse, J iEgeon en ^Emilia.

Dromio van Ephesus, 1 tweelingbroeders en dienaren van de Dromio van Syracuse, J Antipholussen.

Balthasak, een koopman.

Angelo, een goudsmid.

Eerste Koopman, vriend van Antipholus van Syracuse.

Tweede Koopman, schuldeischer van Angelo.

Dr. Knijp, een geestenbezweerder.

^Emilia, vrouw van ^Egeon, abdis te Ephesus.

Adriana, vrouw van Antipholus van Ephesus.

Luciana, haar zuster.

Luce, dienstmaagd van Adriana.

Een Courtisane.

Een Cipier, Gerechtsdienaars en ander gevolg. Het tooneel is te Ephesus.

DE KLUCHT DER VERGISSINGEN.

EERSTE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Een zaal in het paleis van den Hertog.

{De Hertog, JEgeon, Cipier, Beambten en gevolg).

iEGEON. Verhaast mijn val, Solinus, \'t is mij goed:

Mijn dood is \'t eind van ramp en tegenspoed.

Hertog. Geen woorden meer verspild, koopman van Syracuse; ik mag zoo partijdig niet zijn van inbreuk te maken op onze wetten. De vijandschap en oneenigheid, waartoe de onverbiddelijke wreedheid van uw Hertog kort geleden aanleiding gaf, toen eenige eerlijke kooplieden van onze stad, bij gebrek aan voldoenden losprijs, zijn strenge instellingen met hun bloed moesten bezegelen, maken dat alle medelijden aan onze dreigende blikken vreemd blijft. Sedert Je doodelijke en ingrijpende tweespalt tusschen uw wispelturige landgenooten en ons, is het zoowel door de Syracusanen als door ons zeiven bij plechtig raadsbesluit vastgesteld, geen handel tusschen de beide verbitterde steden toe te staan. Meer nog: er is verordend dat, zoo ooit iemand van Ephesus geboortig op eenige handelsplaats of jaarmarkt van Syracuse gezien wordt, en wederom, 200 ooit iemand van Syracuse geboortig in de wateren van Ephesus verschijnt, hij sterven zal, terwijl zijn goederen ter beschikking van den Hertog zullen blijven, tenzij hij de som van duizend mark kan doen overleggen om de boete af te koopen en zijn leven te redden. Nu kan het uwe, ook naar den hoogsten prijs gerekend, nauwelijks een honderd mark opbrengen: bijgevolg zijt ge door de wet gevonnisd en moet ge sterven.

jEgeon. Mij blijft de troost dat, voert ge uw vonnis uit,

Dees dag mijn droeven levensloop besluit.

de klucht der vergissingen.

Hertog. Vertel mij iatusschon wat de oorzaak was, Syracuser, dat gij uw geboortestad hebt verlaten en om welke reden gij naar Ephesus zijl gekomen.

jEoeon. Een zwaarder laak kon mij niet worden opgelegd, dan hier te spreken van mijn onuitsprekelijke rampen. Maar toch, opdat de wereld er getuige van moge zijn, dal mijn levenseinde het gevolg van den aandrang der natuur en geenszins aan een verachtelijke wandaad te wijten is, zal ik u mededeelen wat het verdriet mij toeslaat te verhalen. Ik ben geboortig van Syracuse; aldaar was ik met een vrouw gehuwd, die met mij en ook door mij gelukkig zou geweest zijn, indien het ongeluk niet lusschen beide ware gekomen. Met haar beleefde ik vreugdevolle dagen; onze welvaart nam steeds toe, dank zij de voorspoedige reizen, die ik dikwijls naar Epidamnum deed. Dit duurde zoo tot de dood mijns vaders en de zorg voor de onbeheerde nalatenschap mij aan de hartelijke omarmingen mijner gade onttrok. \\\'oor er nog zes maanden van mijn afwezigheid verloopen waren, maakte zij zich gereed om mij te volgen, ofschoon zij bijna bezweek onder de gezegende beproeving, die het deel der vrouwen is; spoedig kwam zij dan ook in goeden welstand op de plaats aan, waar ik mij bevond. Zij was er echter nog niet lang geweest, of zij werd de vreugdevolle moeder van twee flinke knapen, die — wonderlijk genoeg — zoozeer op elkander geleken, dat men ze onmogelijk van elkander onderscheiden kon, dan alleen bij den naam. Op datzelfde tijdstip en in dezelfde herberg kwam een vrouw van lager stand in het kinderbed, en wel evenzeer van tweelingbroeders, die elkander volmaakt geleken. Daar de ouders zeer arm waren, .kocht ik beide knapen en bracht ze groot om eenmaal mijn béiden zonen tot dienaar te zijn. Mijn gade, niet weinig trotsch op haar tweetal, drong weldra dagelijks bij mij aan om naar onze woonplaats terug te keeren. Schoorvoetend bewilligde ik daarin en, te spoedig helaas ! waren wij aan boord. Reeds waren wij eeu mijl van Epidamnum verwijderd, voor de diepte in haar onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de windvlagen ons eenig treurig tee-ken van ons naderend onheil gegeven had; langer echter was het ons niet vergund hoop te koesteren, want het weinige licht dat de verduisterde hemel ons toezond, stortte in ons angstig gemoed dè ontzettende zekerheid van een naderenden dood. Ik voor mij zou mij getroost in zijn armen gestort hebben, doch het onophoudelijk geween van mijn gade bij het onvermijdelijke lot dat zij voorzag, en het jammerlijk geschrei van de lieftallige kinderen, die onbewust van het gevaar van zelf meêweenden, drongen mij den strijd tegen den dood vol te houden, want een ander middel dan de poging tot uitstel was er niet. De zeelui hadden hun veiligheid in onze boot gezocht en lieten het reeds zinkende schip aan ons over. Mijn vrouw, meer in hot bijzonder voor den eerst-

eerste bedrijf, eerste tooneei,.

geborene bezorgii, had hom aan een kleinen hulpmast gebonden» gelijk er door de zeelui gewoonlijk voor geval van storm worden meegenomen; met hem werd ook een van de andere tweelingen daarop bevestigd, terwijl ik evenzoo zorg had gedragen voor onzen anderen zoon. Toen de kinderen aldus bezorgd waren, bonden mijn vrouw en ik ons ieder aan een uiteinde van de mast, steeds het oog houdende op het voorwerp onzer bezorgdheid. Meegesleurd door den stroom, dreven wij rechtstreeks naar Corinthe, gelijk ons toescheen. Ten laatste blikte de zon weder door de wolken en deed zij de nevelen opklaren, die ons zoo noodlottig waren geweest; bij haar weldadig en zoozeer gewenscht licht werd de zee weder kalm en wij ontdekten weldra twee schepen in het verschiet, die ons met volle zeilen te gemoet gingen: het eene was van Corinthe, het andere van Epidaurus. Eer zij echter in onze nabijheid waren, — o, laat mij niet verder gaan! maak zelf uit hetgeen voorafging op, wat er volgde.

Hertog. Neen, goede grijsaard, ga voort; breek uw verhaal niet op die wijze af, want al mogen wij u geen genade schonken, wij onthouden u daarom ons medelijden niet,

.Egeon. O, hadden de goden zulks gedaan, dan zou ik thans geen reden hebben hen onraeedoogend te noemen. Eer de schepen ieder een vijf mijlen hadden afgelegd om ons op zijde te komen, dreven wij een ontzaggelijke rots ie gemoet, en toen wij er met geweld tegen geslagen werden, brak ons noodvaartuig midden door, zoodat in deze gewelddadige scheiding der beide echtgenooten de fortuin aan ieder van ons een gelijkmatig deel gaf, waar wij ons in verheugen en waar wij ons tevens om bedroeven moesten, liet wrak, dat haar droag, — de arme ziel! — scheen met minder gewicht schoon zeker niet met minder smart beladen, althans het werd met grooter spoed voor den wind heen gedreven en allen drie werden in ons gezicht door visschers van Corinthe, naar ons voorkwam, opgenomen. Kort daarna kwam een ander schip ook ons te hulp, en toen de opvarenden bemerkten wien het lot hun had aangewezen te redden, ontvingen zij de schipbreukelingen met een hartelijk welkom als hun gasten. Zij waren onmiddellijk geneigd de visschers van hun prooi te berooven, doch hun bark scheen te langzaam in het zeilen te zijn, zoodat zij ten slotte hun koers naar huis namen. Thans hebt gij gehoord, hoe ik van mijn hoogste geluk gescheiden raakte, en dat het noodlot mij het leven verlengde om de treurige geschiedenis van mijn eigen onheilen te verhalen.

Hertog. Ter wille van hen die gij betreurt, moest gij thans nog de goedheid hebben mij volledig in te lichten omtrent hetgeen hen zoowel als u tot heden overkomen is.

jEgegn. Mijn jongste zoon, maar sedert dien tijd mijn oudste zorg, gevoelde op den leeftijd van achttien jaar een sterk verlangen om zijn broeder te gaan zoeken; daarbij drong hij er op aan

6 de klucht der vergissingen.

dat zijn dienaar, die in hetzelfde geval verkeerde en, evenzeer van zijn broeder beroofd, slechts denzelfden naam behouden had, hem in het zoeken gezelschap zou houden, en ik bij het innigste verlangen om den verlorene weder te zien, ik zette het verlies van hem dien ik bezat op het spel. Vijf zomers reeds heb ik in de afgelegenste dealen van Griekenland gezocht; ik heb rondgezworven tot aan de uiterste grenzen van Azië, en eindelijk kwam ik op weg naar huis te Ephesus aan, daar ik geen enkele plaats die menschen herbergt onbezocht wilde laten, al was het dan ook zonder eenige hoop den verlorene te vinden. Hier echter zal de treurige geschiedenis van mijn leven eindigen; toch zou ik mijn ontijdigen dood een geluk achten, zoo al mijn reizen mij slechts de zekerheid hadden gegeven, dat zij leven.

Hertog. Ongelukkige /Kgeon, wien het noodlot geteekend heeft om het uiterste eener bittere ellende te verduren, geloof mij, zoo het niet tegen onze wetten, tegen mijn gezag, mijn eed en mijn waardigheid was, waar vorsten, ook al wilden zij, niets aan mogen te kort doen, dan zou ik met geheel mijn ziel als uw voorspraak willen optreden. Niettemin, al zijt gij ter dood verwezen, en al kan het uitgesproken vonnis niet worden herroepen dan ten koste van onze eer, toch wil ik alles te uwen gunste aanwenden, wat rnij mogelijk is. Daarom, koopman, zal ik u dezen dag nog toestaan om uw heil in de hulpvaardigheid van anderen te zooken ; doe een beroep op al de vrienden, die gij in Ephesus hebt; vraag en leen wat gij kunt om de volle som bij elkander te brengen, en het leven is u geschonken. Zoo het u niet gelukt, zijt gij veroordeeld te sterven. — Cipier, neem hem in verzekerde bewaring.

Cipier. Zeer goed, genadige Heer!

•Egeon. /Egeon zal èn hoop- èn hulploos gaan.

Want kort of lang, zijn einde breekt toch aan.

(Allen treden af.)

TWEEDE TOONEEL.

Een markt.

(Antipholus van Syracusa, Drornio van Syracusa en een kooiman treden op).

Koopman. Daarom moet ge maar uitstrooien, dat gij van Epi-damnum zijt, anders zou men dadelijk uw bezittingen verbeurd verklaren. Van daag nog is een koopman van Syracusa in verzekerde bewaring genomen, omdat hij hier voet aan wal gezet heeft;

eerste bedrijf, tweede tooneel.

als hij niet in staat is het rantsoen te betalen, sterft hij nog vóór de zon ondergaat, gelijk op hoog bevel in de stad is afgekondigd. Ziehier het geld, dat ik van u in bewaring had.

Antipholus v. S. Dromio, breug het geld naar den Centaur, waar wij gelogeerd zijn, en wacht daar tot ik er teru^ ben. Na een uurtje is het tijd van middagmalen; ik ga intusschen nog eens rond om de eigenaardigheden van de stad op te nemen, de kooplui na te gaan, de openbare gebouwen te bezichtigen, om dan uaar mijn herberg terug te keeren en eens goed uit te slapen; want ik ben moede en mat van de lange reis. Vlug nu, maak dat je weg komt.

Dromio v. S. Menigeen zou u aan uw woord houden en wezenlijk maken dat hij weg kwam met zoo\'n mooien handvol geld.

(Dromio v. S. treedt af).

Antipholus v. S. Een schalk, dien ik volkomen vertrouwen kan, mijnheer! Heel dikwijls, als de zorgen mij melankoliek en somber stemmen, vroolijkt hij mij met zijn kluchtige grappen op. Kom wandelt ge mede de stad door, dan noodig ik u uit om in mijn herberg het middagmaal met mij te gebruiken.

Koopman. Ik ben reeds door eenige kooplieden uitgenoodigd, en daar ik door hen een aardig buitenkansje hoop te snappen, kan ik niet wegblijven. Ik hoop dus, dat gij mij zult verontschuldigen. Als het u goeddunkt, hoop ik u niet later dan vijf uur weêr op de beurs te zien, om vervolgens den avond met u door te brengen. Thans roepen mij de zaken en moet ik afscheid nemen.

Antipholus v. S. Vaarwel dan; tot straks! Ik ga wat rondloo-pen om de stad eens te bekijken.

Koopman. Dan wensch ik u veel genoegen, waarde Heer!

{fie Koopman treedt af).

Antipholus v. S. Hij die mij veel genoegen wenscht, heeft mooi praten over iets, dat ik toch niet krijgen kan. Ik ben onder de menschen een waterdruppel gelijk, die in den oceaan zijnsgelijke zoekt, en ronddwalende om zijn weerga te vinden, gaat hij onopgemerkt en al navorschende verloren: ongelukkige, die ik ben, om een moeder en een broeder te vinden, verlies ik al zoekende mij-zelven!

(Dromio van Ephesus treedt op.)

Daar komt de datum van mijn geboorteacte aan.

Hoe nu, vanwaar dat gij zoo spoedig terugkomt ?

Drqmio v. E. Zoo spoedig terugkom¹? Zeg liever, dat ik u laat aantref. Het kapoentje brandt aan: het speenvarkentje valt van het spit; de klok heeft al lang twaalf uur geslagen, want mijn meesteres vond goed om het één te laten slaan op mijn wang. Zij is zoo warm, omdat het eten koud is; het eten is koud, omdat ge geen eetlust hebt; en gij hebt geen eetlust, omdat gij een extra ontbijt genomen hebt.

de klucht der vergissingen.

Maar wij, die bidden — en ook vasten moeten. Wij dragen voor uw zonden al de boeten.

Antipholus v. S. Haal \'reis adem, kameraad. Zeg mij kort en goed, verzoek ik je, waar je het geld gelaten hebt, dat ik je heb gegeven.

Dromio v. E. Geld? Ha, die schelling dien ik verleden woensdag van u gekregen heb om er den zadelmaker mêe te betalen, daar hij den staartriem van mevrouw gemaakt heeft? Ik heb hem aan den zadelmaker gegeven, mijnheer! ik heb hem niet gehouden.

Antipholus v. S. Zeg ereis, ik ben op het oogenblik alles behalve voor grappen gestemd; zeg mij, zonder praatjes, waar is het geld? Hoe durf je zoo\'n belangrijke som uit je handen geven, daar je weet, dat wij vreemd zijn hier in de stad ?

Dromio v. E. Mag ik u wel verzoeken, mijnheer, aan het schertsen te gaan, als gij aan tafel zit? Als een postpaard ben ik naar u toegevlogen; wanneer ik nu zonder u terugkom, zal ik als een ezel door mevrouw worden afgeranseld, en dat zal uw schuld zijn. Mij dunkt, uw maag moest, even als de mijne, uw klok zijn en u zonder boodschapper naar huis slaan.

Antipholus v. S. Kom, kom, Dromio! die grappen zijn op het oogenblik heel ongepast; bewaar ze voor een vroolijker uur dan dat van heden. Waar is het goud, dat ik u te bewaren gaf?

Dromio v. E. Aan mij, mijnheer? Maar gij hebt mij geen goud gegeven.

Antipholus v. S. Kom aan, kerel, laat je grappen achterwege, en zeg mij of je gedaan hebt, wat ik je gezegd heb.

Dromio v. E. Mij is niets anders gezegd, dan dat ik u van de beurs moest halen om te komen eten; het maal staat in uw eigen huis, de Phenix, klaar, mijnheer! Mevrouw en haar zuster wachten u al lang.

Antipholus v. S. Welnu, zoo waarachtig als ik een christen ben, je zult me zeggen, of en waar je mijn geld in veiligheid gebracht hebt. Als je \'t niet zegt, ben ik in staat die grappen uit je onzinnige hersenen te kloppen; ik zal je leeren te schertsen, als ik er niet toe gestemd ben. Waar zijn de duizend mark, die je van mij in bewaring hadt ?

Dromio v. E. Ik heb wel een stuk of wat merken van nop mijn bol, en nog eenige van mevrouw op mijn schouders; maar van een duizend marken tusschen u-beiden weet ik niets af. Ais ik UEdele die weêr terug moest betalen, zoudt gij ze misschien niet met genoegen aannemen.

Antipholus v. S. Wat praat je daar toch van mevrouw,schelm? Wie is je mevrouw?

Dromio v. E. UEdele\'s echtgenoot; mijn meesteres, die in «de Phenix» woont; dezelfde die vasten blijft, tot gij t\'huis komt om

tweede bedrijf, eerste tooneel.

te eten, en die door mij aan het bidden is om u dringend tot eten uit te noodigen.

AntipholüS v. S. Hoe nu, wil je mij in mijn gezicht voor den gek houden, in weerwil dat ik het je verboden heb ? Ziedaar dan, wat je belooning is, schelm!

Dromio v. E. Wat bedoelt ge toch, mijnheer ? Om Gods wil, houd uw handen t\'huis, en als gij flat niet van zins zijt, kies ik het hazenpad.

{Dromio van Ephesus treedt af).

AntipholüS v. S. Bij mijn ziel, door den een of anderen streek hebben zij den schobbejak al miju geld ontfutseld. Men zegt, dat deze stad vol is van allerlei bedrog; zoo moeten er behendige goochelaars zijn, die het zekerste oog verschalken; in het duister werkende toovenaars, die het verstand benevelen; zieldoodende heksen, die het lichaam misvormen; vermomde gauwdieven, zwetsende kwakzalvers en veel van dergelijke gevvetenlooze dienaars der zonde. Indien dit waarheid blijkt te zijn, zal ik mij des te spoediger uit de voeten te maken. Eerst naar den «Centaurquot;, om er mijn slaaf te zoeken; ik vrees ernstig, dat mijn geld niet veilig is. \') {AntipholüS van Sijracusa treedt af).

TWEEDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL. Het huis van Antipholus van Ephesus.

(Adriana en Luciana treden op).

Mijn echtgenoot blijft weg, en ook de slaaf,

Dien \'k wegzond om zijn meester op te zoeken. -De klok slaat waarlijk twee, niet waar Luciana? Misschien heeft hem een koopman uitgenoodigd, Bij wien hij van de beurs ter maaltijd kwam. Kom, zuster, gaan wij eten zonder morren. De man is meester van zijn eigen vrijheid; Hij zelf vindt in den tijd zijn meester weêr, En naar de tijd het goedvindt, gaat of komt hij. En daarom, lieve zuster, heb geduld.

Waarom een man toch vrijer is dan wij?

Zijn zaken roepen hem van huis, dunkt mij. Als \'k hém zoo beet had, of hij razen zou! Ta, maar gij weet, de man beheerscht de vrouw.

¹ Wezenlijk stond Efesus bij de Gaden in deu roep van dergelijke «bedriegerijen.»

de klucht der vergissingen.

Zoo\'n heerschappij moet goed voor ezels wezen. Uit stugge vrijheid is slechts ramp te vreezen.

Niets houdt er onder \'s hemels oog ooit stand, In aarde en zee en lucht, of \'t heeft zijn band; Het reed\'loos vee, de visschen en \'t gevleugelt Staan onder \'t manlijk deel, dat hen beteugelt;

De man, de meester van al \'t schepslenheir, De heerscher over \'t wijde land en \'t meir,

Begaafd met godd\'lijker, met reedlijk leven,

En daarin boven al \'t gediert verheven, —

Hij is het hoofd van \'t vrouwelijk geslacht.

En daarom, geef op zijn believen acht. Die dienstbaarheid doet u den echtstaat schuwen. Dat niet zoo zeer; wel \'t kinderbed na \'t huwen. Gij duldde \'tjuk wel, als getrouwde vrouw!

Eerst leer \'k gehoorzaam wezen, vóór ik trouw.

Maar als uw man eens slipte in andre hoeken ?

\'k Zou \'t dragen, tot hij mij weêr op kwam zoeken. E-jn onbeproefd geduld,—dat zwijgt zoo licht; Zij blijven lijdzaam, wie geen leed ontsticht.

Een arme ziel, gekweld door \'s levens plagen.

Vermanen wij tot rust bij \'t bitter klagen,

Doch drukt gelijke last van leed óns neêr,

Dan jam\'ren we even zoo, wellicht nog meer! Zoo, ongekweld door een onhartlijk eega,

Wilt gij, dat \'k met uw troost geduldig meega;

Maar zoo uw eigen recht geschonden bleek,

\'t Geduld, och arm! het liet u in den steek! Nu, eenmaal trouw ik nog om \'t te beproeven. —

Daar komt uw knecht; niet lang zal thans uw eega toeven.

(Dromio van JSphesus treedt op.) Adriana. Wel, is de komst van uw tragen meester ophanden\'? Dromig v. E. Ach, mevrouw, praat me niet van zijn handen; mijn twee ooren kunnen getuigen, dat hij een paar stevige handen aan \'t lijf heeft.

Adriana. Zeg eens, hebt gij hem gesproken ? Heeft hij u verteld, wat zijn bedoeling is?

Dromio v. E. Zeker, zeker! Hij vertelde mij zijn bedoeling op mijn ooren. Die drommelsche hand, ik kon er maar niet wijs uit worden.

Luciana. Sprak hij zoo onduidelijk, dat je zijn meening niet kon voelen?

Dromio v. E. Neen, hij sloeg zoo op den man af, dat ik zijn klappen maar al te goed voelde; en toch was het ook weêr zoo onduidelijk, dat ik er niets van begreep.

Adriana. Maar zeg mij kort en goed, zal hij t\'huis komen? Het

tweede bedrijf, eerste tooneel.

schijnt, dat hij er bijzonder op gesteld is, om zijn vrouw genoegen te doen.

Dromio v. E. Wel, mevrouw, mijn meester is wezenlijk zoo dol als een os.

Adriana. Zoo dol als een os? Jou booswicht!

Dromio v. E. Ik bedoel niet dol als een hoorndrager, maar toch stellig stapel gek. Toen ik hem vraagde, of hij t\'huis wou komen om te eten, sprak hij mij van een duizend mark in goud. «\'t Is lijd om te eten,» riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij. «Uw eten zal aanbranden,» riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij: «Blieft u t\'huis te komen», riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij, «waar is de duizend mark, die ik je gaf, schurk?» — «Het speenvarkentje brandt aan», riep ik. «Mijn goud!» riep hij. «Mevrouw, stuurt om u, mijnheer,» riep ik; «naar de maan met je mevrouw, ik weet van geen mevrouw; naar den drommel met je mevrouw!»

Luciana. Wie riep dat?

Dromio v. E. Dat riep mijn meester. «Ik weet van geen t\'huis, van geen vrouw en van geen mevrouw,» riep hij; zoodat ik de boodschap, die aan mijn tong was opgedragen, op men schouders weêr t\'huis breng, dank zij de handen van mijn meester, die als slot van de aardigheid mij daar geslagen heeft.

Adriana. Ga nog eenmaal er op uit en breng uw meester te huis, slaaf!

Dromio v. E. Er nog eenmaal op uit, om opnieuw naar huis geslagen te worden? Om Gods wil, ik verzoek u een anderen boodschapper te zenden.

Adriana. Ga heen, slaaf! of ik zal je een pak laten geven, dat de teekenen zichtbaar zijn.

Dromio v. E. En dan zal mijn meester die teekenen zegenen met een nieuw pak slaag; zoo zal ik door uw toedoen voor een echten heilige doorgaan.

Adriana. Vanhier, babbelaar! zorg dat je meester t\'huis komt.

Dromio v. E. Ben ik even rond met u als gij met mij, dat gij mij als een kaatsbal zoo voortschopt? Gij drijft mij van \'hier, en mijn meester zal mij weêr naar huis jagen ; als ik nog langer in dezen dienst blijf, zult gij mij in leder moeten stoppen.

[Dromio van Ephesus treedt af). Lu Cl ana. Wel foei, wat u de drift uit de oogen straalt!

Adriana. \'t Is mooi! Als hij zijn liefjes gul onthaalt,

Moet ik hier naar een blij gezicht verlangen.

Heeft rijper leeftijd dan het schoon dier wangen Zoo weggevaagd? Dan heeft hij \'t mij ontroofd!

Is alle geest zoo in mij uitgedoofd?

Word ik aan vroolijke opgewektheid armer, Ach, stugheid koelt ze meer dan \'t koude marmer.

i)e klucht der vergissingen.

Adriana. Zoo\'n heerschappij moet goed voor ezels wezen. Luciana. Uit stugge vrijheid is slechts ramp te vreezen.

Niets houdt er onder \'s hemels oog ooit stand, In aarde eu zee en lucht, of \'t heeft zijn band; Het reed\'loos vee, de visschen en \'t gevleugelt Staan onder \'t manlijk deel, dat hen beteugelt;

De man, de meester van al \'t schepslenheir, De heerscher over \'t wijde land en \'t ineir.

Begaafd met godd\'lijker, met reedlijk leven,

Eu daarin boven al \'t gediert verheven, —

Hij is het hoofd van \'t vrouwelijk geslacht.

En daarom, geef op zijn believen acht.

Adriana. Die dienstbaarheid doet u den echtstaat schuwen. Luciana. Dat niet zoo zeer; wel \'t kinderbed na \'t huwen. Adriana. Gij duldde \'tjuk wel, als getrouwde vrouw!

Luciana. Eerst leer \'k gehoorzaam wezen, vóór ik trouw. Adriana. Maar als uw man eens slipte in andre hoeken? Luciana. \'kZou \'t dragen, tot hij mij weer op kwam zoeken. Adriana. Esn onbeproefd geduld, —dat zwijgt zoo licht;

Zij blijven lijdzaam, wie geen leed ontsticht.

Een arme ziel. gekweld door \'s levens plagen.

Vermanen wij tot rust bij \'t bitter klagen.

Doch drukt gelijke last van leed óns neêr.

Dan jam\'ren we even zoo, wellicht nog meer! Zoo, ongekweld door een onhartlijk eega,

Wilt gij, dat \'kmet uw troost geduldig meega;

Maar zoo uw eigen recht geschonden bleek,

t Geduld, och arm! het liet u in den steek!

Luciana. Nu, eenmaal trouw ik nog om \'t te beproeven. —

Daar komt uw knecht; niet lang zal thans uw eega toeven.

[Dromio van Ephesus treedt op.) Adriana. Wel, is de komst van uw tragen meester ophanden\'? Dromio v. E. Ach, mevrouw, praat me niet van zijn handen; mijn twee ooren kunnen getuigen, dat hij een paar stevige handen aan \'tlijf heeft.

Adriana. Zeg eens, hebt gij hem gesproken? Heeft hij u verteld, wat zijn bedoeling is?

Dromio v. E. Zeker, zeker! Hij vertelde mij zijn bedoeling op mijn ooren. Die drommelsche hand, ik kon er maar niet wijs uit worden.

Luciana. Sprak hij quot;zoo onduidelijk, dat je zijn meening niet kon voelen?

Dromio v. E. Neen, hij sloeg zoo op den man af, dat ik zijn klappen maar al te goed voelde; en toch was het ook weêr zoo onduidelijk, dat ik er niets van begreep.

Adriana. Maar zeg mij kort en goed, zal hij t\'huis komen? Het

tweede bedrijf, eerste tooneel.

schijnt, dat hij er bijzonder op gesteld is, om zijn vrouw genoegen te doen.

Dromio v. E. Wel, mevrouw, mijn meester is wezenlijk zoo dol als een os.

Adriana. Zoo dol als een os? Jou booswicht!

Dromio v. E. Ik bedoel niet dol als een hoorndrager, maar toch stellig stapel gek. Toen ik hem vraagde, of hij t\'huis wou komen om te eten, sprak hij mij van een duizend mark in goud. «\'t Is tijd om te eten,» riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij. «Uw eten zal aanbranden,» riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij: «Blieft u t\'huis te komen», riep ik; «waar is mijn geld,» riep hij, «waar is de duizend mark, die ik je gaf, schurk?» — «Het speenvarkentje brandt aan», riep ik. «Mijn goud!» riep hij. «Mevrouw, stuurt om u, mijnheer,» riep ik; «naar de maan met je mevrouw, ik weet van geen mevrouw; naar den drommel met je mevrouw!»

Luoiana. Wie riep dat?

Dromio v. E. Dat riep mijn meester. «Ik weet van geen t\'huis, van geen vrouw en van geen mevrouw,» riep hij ; zoodat ik de boodschap, die aan mijn tong was opgedragen, op men schouders weêr t\'huis breng, dank zij de handen van mijn meester, die als slot van de aardigheid mij daar geslagen heeft.

Adriana. Ga nog eenmaal er op uit en breng uw meester te huis, slaaf!

Dromio v. E. Er nog eenmaal op uit, om opnieuw naar huis geslagen te worden? Om Gods wil, ik verzoek u een anderen boodschapper te zenden.

Adriana. Ga heen, slaaf! of ik zal je een pak laten geven, dat de teekenen zichtbaar zijn.

Dromio v. E. En dan zal mijn meester die teekenen zegenen met een nieuw pak slaag; zoo zal ik door uw toedoen voor een echten heilige doorgaan.

Adriana. Vanhier, babbelaar! zorg dat je meester t\'huis komt.

Dromio v. E. Ben ik even rond met u als gij met mij, dat gij mij als een kaatsbal zoo voortschopt? Gij drijft mij van hier, en mijn meester zal mij weer naar huis jagen; als ik nog langer in dezen dienst blijf, zult gij mij in leder moeten stoppen.

(Dromio van Ephesus treedt af). Luciana. Wel foei, wat u de drift uit de oogen straalt!

Adriana. \'t Is mooi! Als hij zijn liefjes gul onthaalt,

Moet ik hier naar een blij gezicht verlangen.

Heeft rijper leeftijd dan het schoon dier wangen Zoo weggevaagd? Dan heeft hij \'t mij ontroofd!

Is alle geest zoo in mij uitgedoofd?

Word ik aan vroolijke opgewektheid armer, Ach, stugheid koelt ze meer dan \'t koude marmer.

de klucht der vergissingen.

Verlokt hem andrer opgeschikt gewaad,

Mijn schuld is \'t niet; hij \'s meester van mijn staat. Zeg, wat verval kan hij in mij ontwaren,

Dat hij niet zelf bewerkte? Niet de jaren,

Ilij-zelf is de oorzaak; en een vriendelijk oog Schonk mij de schoonheid wêer, zoo ze al vervloog. Gelijk \'t onstuimig hert en even grillig,

Zwerft hij van huis; ik beu hem onverschillig! Llciana. Zelfkwellende ijverzucht! Bestrijd dat kwaad!

Adriana. Gevoelloos volk duldt willig zulk een smaad.

Ik weet, hij laat zijn oogen elders weiden.

Daar \'k anders niet vergeefs hem hier zou beiden. Gij weet, dat hij me een ketting heeft beloofd;

Was \'t dat alleen, werd me anders niets ontroofd, Hij bleef èn bed èn tafel met mij deelen!

0, \'k zie het wel, de schoonste der juweelen Verliest zijn glans; en zelfs het goud verslijt, Hoe duurzaam ook, na langen omloopstijd.

Zoo zal een man zijn goeden naam verbeuren, Als valschheid en bedrog door \'t slijk hem sleuren. Maar goed, ben \'k hem niet meer, wat \'k eenmaal scheen, \'k Verspil wat mij nog rest in droef geween.

En hern ten spijt zal ik al weenend sterven.

Luciana. Wat dwazen die zich-zelf in ijverzucht verderven!

[Beiden treden «/)•

TWEEDE TOONEEL.

Een marktplein.

[Antipholus van Syracuse, treedt op)

Antipholüs v. S. Het geld, dat ik Dromio toevertrouwde, is veilig in den «Centaur» opgeborgen; mijn trouwe slaaf is er in-tusschen weer op uitgegaan om mij te zoeken. Naar den tijd te rekenen en ook volgens inzicht van mijn waard, heb ik Dromio niet kunnen spreken, sedert ik hem van de markt naar het logement zond. Maar zie, daar komt de snaak.

(Dromio van Syracusa treedt op).

Wel, sinjeur, is je grappige bui overgewaaid? Als je \'reis weer op een pak gesteld bent, mag je nog eens gekscheeren met mij. Je wist niets van den Centaur, wel ? Je hebt ook geen geld van mij ontvangen? Uw mevrouw zond u uit om te vragen of ik kwam middagmalen? Mijn huis was bekend onder den naam van Phenix

tweede bedrijf. tweede toon\'eei,.

niet waar? Was je op dat oogenblik stapelgek, dat je mij zulke allerdolste antwoorden gaf?

DromiO v. S. Welke antwoorden, mijnheer? Wanneer heb ik u zulke dwaze dingen verteld ?

A.ntipholus v. S. Zoo even, hier op dezelfde plaats, nog geen half uur geleden.

Drohio v. S. Ik heb u niet gezien, sedert gc mij met hot geld naar den «Centaur» zond.

AntiphOLUS v. S. Schelm, je hebt durven ontkennen, dat je \'t geld ontvangen hadt, en je vertelde mij van een mevrouw en van een middagmaal; je voelde ter dege, hoop ik, dat ik over die grappen alles behalve geslicht was.

Dromio v. S. Het doet mij pleizier, dat gij zoo vroolijk gemutst zijt; maar wat beteekent die aardigheid eigenlijk, mag ik dat\'reis weten, mijnheer?

Antipholus v. S. Wel zeker, je wil mij nog in mijn gezicht tot leugenaar maken en voor den gek houden? Denk je, dat ik aan het schertsen ben? Ziedaar dan, om je tot je plicht te brengen.

fllij slaat hem).

Dkomio v. S. Stil, mijnheer! om Gods wil! Nu merk ik dat uw scherts ernst is. Waarmeê heb ik dat voordeeltje verdiend?

Antipiiolus v. S. Omdat ik somtijds wat gemeenzaam met je ben en nu en dan eens een praatje houd, durf je in je vrijpostigheid van mijn goedheid misbruik maken en mijn uren van ernst tot oogenblikken van tijdverdrijf bezigen. Laat de dartele muggen bij helder weêr haar gegons aanheffen, maar laat ze in haar spleten kruipen, als de zon zich verbergt. Als je met mij blieft te schertsen, kijk dan eerst, hoe ik geluimd beu, en plooi je gelaat naar mijn uitzicht of ik zal mijn zienswijze in je hersenkas kloppen.

Dromio v. S. Spreekt gij van een hersenkas? Als gij zoo goed wondt zijn het trommelen na te laten, zou ik het liever oen hoofd willen noemen. Als die oorvegen aanhouden, zal ik een kast voor mijn hoofd zien te krijgen om het te bergen; anders zal ik genoodzaakt zijn,mijn verstand in mijn schouders te zoeken. Intusschen, mijnheer, wees zoo goed mij te zeggen, waarom gij mij geslagen hebt ?

Antipholus v. S. Weet je dat nog niet ?

Dromio v. S. Ik weet alleen, mijnheer, dat, ik geslagen ben.

Antipholus v. S. Zal ik je dan \'reis zeggen, waarom?

Dromio v S. Alsjeblieft, mijnheer! want zooals men zegt, ieder waarom heeft zijn daarom.

Antipiiolus v. S. Wel, vooreerst daarom datje den spot met mij gedreven hebt, en het tweede waarom is, dat je opnieuw begonnen bent.

Dromio v. S. Werd er ooit iemand zoo ontijdig geslagen, Als het waarom en het daarom niet eens het rijm kan

verdragen?

En nu, mijnheer, bedank ik u wel.

de klucht der vergissingen.

Antipholus v. S. Bedanken, — waarvoor, sinjeur?

DrOiMig v. S. Wel, mijnheer, voor dat zeker iets, dat ik voor niemendal kreeg.

Antipholus v. S. Ik zal het straks weder goed maken, door u niemendal voor iets te geven. Maar zeg ereis, sinjeur, is het etenstijd ?

Dromio v. S. Neen, mijnheer! Ik denk dat de biefstuk nog behoefte heeft aan hetgeen ik al beet heb.

Antipholus v. 3. Blief je me \'reis te zeggen, wat je bedoelt ?

Dromio v. S. Kloppen om murw te worden.\'

Antipholus v. S. Dan zal hij taai zijn, sinjeur!

Dromio v. S. Dan moet gij er niets van eten, mijnheer!

Antipholus v. S. Waarom niet?

Dromio v. S. Anders zou het u ook hard maken, wat mij opnieuw in gevaar zou brengen van geklopt te worden.

Antipholus v. S. Korn kerel, leer te schertsen als het tijd is; alles heeft zijn tijd.

Dromio v. S. Dat zou ik hebben durven tegenspreken, vóór gij zoo driftig waart.

Antipholus v. S. Op welken grond kerel?

Dromio v. S. Wel, mijnheer, op een grond zoo glad als de gladde kaalkop van vader Tijd zelf.

Antipholus v. S. Laat \'reis hooren.

Dromio v.- S. Daar komt geen tijd voor iemand om zijn haar weer terug te krijgen, als hij van nature kaal is geworden.

Antipholus v. S. Is er geen middeltje op te vinden om dat gebrek weer te bedekken?

Dromio v. S. Zeker, door een geldmiddeltje voor het koopen van een pruik om zoodoende de kale pan te bedekken met hetgeen een ander toebehoorde.

Antipholus v. S. Waarom is de Tijd zoo karig met haar, dat toch anders zoo\'n overvloedige uitwas is?

Dromio v S. Omdat het een zegen is, dien hij bijzonder aan de dieren toestaat; intussehen, wat hij in haar den menschen onthouden heeft, wil hij weer vergoeden in geest.

Antipholus v. S. Nu, daar is toch menigeen, die meer haar dan geest heeft.

Dromio v. S. Zulke lui hebben juist geest genoeg om hun haren te verliezen. \')

Antipholus v. S. Hoe is dat te rijmen; uit je woorden van zoo even, maakte ik op dat harige menschen stumperts zijn met weinig of geen verstand.

Dromio v. S. Hoe grooter stumpert, des te eer verliest hij het; ofschoon ik erkennen moet, dat hij pleizier van zijn verlies heeft.

\') Dat is; een ongebonden leven te leiden.

tweede bedrijf, tweede tooneel.

Antipholus v. S Om welke reden ?

Dromio v. S. Om twee redenen, en heel gezonde redenen ook.

Antipholus v. S. Spreek mij niet van gezonde redenen, verzoek ik je.

Dromio v. S. Gegronde redenen dan.

Antipholus. v. S. Neen gegrond evenmin in zoo\'n drogrede.

Dbomio v. S. Zekere dan.

Antipholus v. S. Voor den dag er meè.

Dromio v. S. De eerste reden is, hij spaart zijn geld, dat hij anders bij den kapper uitgeeft; de tweede, hij behoeft nooit bang te wezen, dat er bij het eten een haartje in zijn soep valt.

Antipholus v. S. Maar je zoudt nog altijd moeten bewijzen, dat niet alle dingen hun tijd hebben.

Dromio v. S. Maar, mijnheer, dat heb ik gedaan; ik heb bewezen dat verloren haar zijn tijd van terugkomen niet heeft.

Antipholus v. S. Je redeneering toonde evenwel niet aan, waarom daar geen tijd voor is.

Dromio v. S. Dan nog ereis dunnetjes over: de Tijd zelf is een kaalkop, en daarom wil hij, zoo lang de wereld duurt kale hoof-Jen tot zijn gevolg hebben.

Antipholus v. S. Ik wist wel, dat het tot een kale uitkomst zcu leiden. Maar stil, wie wenkt ons daar zoo ?

{Adriana en Luciana treden op).

Auruna. Ja wel, Antipholus! kijk maar zoo vreemd op en doe net of je boos bent. De eene of andere gunsteling wordt op uw vroolijke blikken onthaald; ik ben niet langer uw Adriana of uw echtgenoot. Eenmaal was er een tijd, dat je ongevergd zou hebben gezworen, dat er nooit woorden u als muziek in het oor zouden klinken, dat er nooit iets uw oog zou bekoren, dat nooit een handdruk uw hand welkom zou zijn, dat geen spijze ooit uw gehemelte zou streelen, tenzij ik die woorden sprak, ik u aanblikte, ik u de hand gaf, ik het u voorsneed. Hoe komt het dan toch, mijn waarde echtgenoot, ach, hoe komt het dan toch, dat gij zoo van u-zelven vervreemd zijt? Ik zeg van u-zelven, daar ge van mij vervreemdt, van mij die zoo vereenzelvigd, zoo onafscheidbaar verbonden ben met u, dat ik beter ben dan het beste deel van uw eigen dierbaar ik. 0, ruk u zoo niet van mij los! Want weet, mijn geliefde, gij zoudt even gemakkelijk een waterdroppel in de onstuimige branding kunnen werpen en dan onvermengd zonder vermeerdering of vermindering dien droppel weder kunnen ophalen, als u-zelven van mij kunnen losrukken zonder mij mede te sleuren. Hoe vreeselijk zou het u aan het hart gaan, als ge eens hoordet, dat ik lichtzinnig ware, en dat dit lichaam, u toegewijd, door woeste drift zou ontheiligd worden! Zoudt ge mij niet verafschuwen en mij van u stooten? Zoudt ge mij den naam van echtgenoot niet in het aangezicht slingeren en mij de bezoedelde

de klucht der vergissingen.

huid van liet schaamtelooze voorhoofd scheuren ? Zoudt ge mij den verlovingsring niet van de valsche hand rukken en hem met een duren scheidingseed vertreden? Ik weet dat gij het zoudt doen; welnu dan, doe zulks ook. Mij bezoedelt de vlek der echtbreuk; mijn bloed is schuldig aan de snoode handelingen der wellustigheid ; want indien wij beiden slechts één zijn en gij valschheid pleegt, dan neem ik het vergif van uw bloed ook in het mijne op, en door besmetting ben ik schuldig aan echtbreuk.

Houdt dan uw woord van trouw, aan mij gezworen. Dan blijf ik onbesmet, uw eer raakt niet verloren.

Antiphoi.us v. S. Hebt g^:j het tegen mij, schoone dame? Ik ken u niet. Ik ben nog pas een paar uren in Ephosus, even vreemd in uw stad als vreemd aan uw verwijten.

Als ieder woord door mij gewogen wordt,

Schiet mijn verstand bij ieder woord te kort.

Luciana. Foei, broeder! hoe schrikkelijk zijt gij veranderd! Zoo hebt gij mijn zuster nog nooit behandeld. Zij heeft reeds Dromio op u afgezonden om u te vragen t\'huis te komen en te eten.

Antipholus v. S. Dromio, zegt ge?

Dromio v. S. Bedoelt ge mij?

Adriana. Ja, jou bedoel ik; en je bracht mij bericht, dat hij u geslagen had en ondertusschen ontkende, dat mijn huis het zijne is en ik zijn vrouw ben.

Antipholus v. S. Hebt gij deze dame reeds gesproken, kameraad? Wat is toch de bedoeling van u-beider afspraak?

Dromio v. S. Of ik haar gesproken heb, mijnheer? Ik heb haar nog nooit vroeger gezien.

Antipholus v. S. Je liegt, schurk! Haar eigen woorden toch heb je mij op de markt meegedeeld.

Dromio v. S. Ik heb haar nooit van mijn leven gezien of gesproken.

Antipholus v. S. Hoe zou zij ons dan bij den naam kunnen noemen; zij kan hem toch niet bij ingeving kennen?

Adriana. Hoe slecht betaamt hei aan uw waardigheid. Dit huichelspel te spelen met uw slaaf,

Hem aan te zetten, mijn gevoel te krenken.

Is \'t mij reeds leed, dat gij rnij dus verlaat. Verzwaar dit leed dan niet door erger smaad. Ik laat uw arm niet los, wat gij ook zegt,

Want gij zijt de olm, waar ik, de rank, aan hecht. Wier zwakheid, met uw sterken stam vereend, Aan u, mijn echtgenoot, de kracht ontleent.

Zoo iels me aan u onttrekt, is \'t woekerkruid, Dat in mijn plaats, verstikkende u omsluit; Dat, onbesnoeid, u heirnlijk sloopen zal.

Uw merg verteert en leeft van uw verval.

TWEEDE BEDRIJF. TWEEDE TOONEEL.

Antipholus v. S. \'t Is dus tot mij, dat zij die aanspraak houdt! Hoe, ben \'k dan in den droom met haar getrouwd? Of slaap ik thans en waan ik zulks te hooren? Wat dwaling toch misleidt mij oog en ooren?

Vóór zich die zekre onzekerheid verklaart,

Zij \'t aanbod der vergissing maar aanvaard.

Luciana. Kom, Dromio, zeg hun \'t eten op te dragen.

Dbomio v. S. (Ver zijde). Mijn rozenkrans! Eerst gauw een kruis geslagen !

\'t Is hier een tooverland! o, wee mij, wee!

Al wat we zien is geest en spook en fee.

Weerstreven wij, dan brengen ze ons in \'t nauw, En zuigen \'t bloed ons af en slaan ons bont en blauw! Luciana. Wat mompelt gij daar tocli en antwoordt niet\'?

Jou druiloor, doeniet, hoor wat ^;k u gebied!

Dromio v. s. Mijnheer, ik ben betooverd, merkt gij \'tniet? Antipholus v. S. Uw geest is \'tzeker, even als de mijne.

Dromio v. S. Naar geest en lichaam beiden, of ik slaap. Antipholus v. S. Uitwendig zijt gij \'t niet.

Dromio v. S. Ja wel, ik ben een aap!

Luciana. Een ezel, als je \'t niet al lang reeds was.

Dromio v. S. \'t Is waar, zij drijft me voort eu \'k snak naar gra». Een ezel ben \'k, of is ^:t niet ijslijk raar,

Zij kent mij goed, en wat ken ik van haar?

Adriana. Kom aan, zoo dwaas wil ik niet langer zijn,

Van de oogen rood te wrijven en te weenen, Nu knecht en meester lachen met mijn leed.

Mijnheer, ter maaltijd ! — Dromio, houd de wacht! — Hoor, man! van daag wil \'k boven met u eten.

En al uw ijd\'le grappen zult gij biechten. — Zeg, heertje, vraagt er iemand naar uw meester, Dan geeft ge maar «niet t\'huis»; laat niemand binnen. — Kom, zuster! — Dromio, pas goed op de bel! Antipholus v. S. Ben ik op aarde, in hemel of in hel?

Is \'took een droom? Ben \'k gek of bij mijn zinnen? Die beide vrouwen welen wie ik ben.

Terwijl ik-zelf mij-zelven niet herken.

Maar, prate ik met haar mee, zoo lang \'t moog duren, \'k Tart in dien nevel Ihans alle avonturen.

Dromio v. S. Zal ik hier spelen voor portier, mijnheer ?

Adriana. Ja; niemand binnen, hoor! als ik \'tbegeer.

Luciana. Kom, zwager, \'t is al laat; geen praatjes meer.

(Allen treden af).

2

de klucht der vergissingen.

DERDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

Voor het huis van Antipholus van Ephesus.

{Antipholus van Ephesus, Dromio van Ephesus, An/jelo en Ba/lhazar treden op).

Antipholus v. E. Mijn beste heer Angelo, gij zult ons wel verontschuldigen; mijn vrouw is erg uit haar humeur, wanneer ik niet op mijn tijd pas. Gij moet maar zeggen, dat ik mij in uw werkplaats heb opgehouden, terwijl ge bezig waart een halssnoer te maken, dat ik voor haar besteld heb, en dat gij morgen t huis zult brengen. — Wacht, daar heb ik den schelm, die mij wijs wil maken, dat hij mij op de markt ontmoet heeft, dat ik hem geslagen, hem een duizend mark in goud te bewaren heb gegeven, en ik mijn vrouw en eigen huis verloochende. — Dronkaard daar je bent, waartoe dienden die grappen\'?

Dromio v. E. Zog vrij maar, wat gij wilt, mijnheer!

ik zweer u bij St. Roel,

\'tls nog, als \'knaar uw handen zie,

of ik de slagen voel.

Was toen mijn huid van perkament,

uw vuist met inkt bevlekt. Dan werd u mijn gedachte door

uw eigen schrift ontdekt. Antipholus v. E. Je bent een ezel, weet je \'t nu\'?

Dromio v. E. Dat bleek mij voor een uur;

De slagen levren mij \'t bewijs,

en \'t leed dat ik verduur.

Voor iedren schop een schop terug,

zoo moest ik deuken, Heer!

«Pas op zijn hielen!» zou \'t dan zijn;

«die d\' ezel slaat, krijgt weêr.» Antipholus v. E. Zoo ernstig thans, vriend Balthazar?

Ik hoop dat mijn onthaal Door \'t hartlijk welkom zij vergoed,

al vindt gij \'t ook wat schraal. Balthazar. Uw welkom stel ik meer op prijs,

dan \'t uitgezochtste maal. Antipholus v.E. Maar, Balthazar, dat gaat niet op;

hetzij bij vleesch of visch.

Een tafel vol van welkom maakt

geen welvoorziene disch.

DERDE BEDRIJF, EERSTE TOONEEL.

Balthazar. Goed eten is iets zeer gewoons,

elk lomperd, die \'t ons biedt.

A.NTIPHOIX\'S v. E. Het welkom iets gewoners nog,

\'t zijn woorden, anders niet.

Balthazar. Een hartlijk woord bij \'t matig maal,

geeft toch een vroolijk feest.

Antipholus v. E. Ja, als de gastheer en de gast

elk voor zijn geldbeurs vreest.

Maar hoe \'t ook met de tafel zij,

toch moet ge vroolijk zijn:

Een rijker maal wachte elders u,

geen guller hart dan \'t mijn.

Maar stil, mijn huisdeur is op slot;

roep luid en klop \'reis aan.

Dromio v. E. Hei. Trijntje, Stijntje, Pieternel,

Margrietje, Cieltje, Jaan!

Dromio v. S. [van tinnen). Hei, vlegel, snoeshaan, ossekop,

beroerling, botterik!

Ga, scheer je weg van onze deur,

of wentel je in de slik!

Wat roep je een zwerm van deernen op,

alsof het, geesten zijn;

Aan één heb jij al één te veel;

snij uit, of \'k hak je fijn.

Dromio v.E. Wat lummel speelt hier voor portier?

Mijn meester wacht, kom gauw

Dromio v. s. {van binnen). Ga hij terug van waar hij kwam,

want anders vat hij kou.

Antipholus v. E. Wie kakelt daar zoo onbeschaamd⁷

Doe open, zeg ik, kom!

Dromio v. S. Wel ja, als jij maar weet: wanneer,

en als ik weet: waarom.

Antipholus v. E. Waarom? Omdat ik eten moet;

ik at nog niets van daag.

Dromio v. S. [van binnen). Dan zal je vasten dezen dag;

kom wéér, als ik je vraag.

Antipholus v. E. Wie ben jij? \'t Is mijn eigen huis;

Wie ringeloort mij zoo?

Dromio v. S. [van binnen). Ik speel van daag hier voor portier,

mijn naam is Dromio.

Dromio v.E. O schurk, ontstee je mij mijn naam,

en ook mijn mooien post?

Mijn naam gaf nimmer mij crediet,

en \'t ambt een schrale kost.

Was jij van daag in mijne plaats

maar Dromio geweest,

de klucht der vergissingen.

Je tronie had je graag geruild,

al heette je ook een beest.

Luce (van binnen). Wel, Drotnio, wat woest getier;

wie raast daar zoo op straat ?

Dromiov. E. Ha, Lucie, laat mijn meester in.

Luce (van binnen). Wel neen, hij komt te laat.

Vertel dat nu je meester maar.

Uromio v. E. Mijn God, dat \'s al te dwaas!

Hier komt het spreekwoord mooi te pas\'

«Ach. vrouwlief is de baas!»

Luce (van hinnni). En \'t andre spreekwoord even goed:

«Pas op je tellen, man!» (vanbinnen). Indien jij Lucie heet, zeg ik;

«Luus, wat jij raken kan!»

Antipholus v. E. Kom nu, mijn allerliefste kind,

je laat ons in, naar \'k meen?

Luce (van linnen). \'k Heb, dunkt me, u op uw vraag gediend.

XiROmo (van birmen). En toen was \'t antwoord: neen!

Dromio v. E. Bravo, dat gaat hier slag op slag,

en raak was \'t ook, naar \'t schee i.

Antipholus v. E, Jou helleveeg, kom, laat mij in.

Luce (van binnen). Waarvoor? Wat kan het zijn?

Droiuo v. E. Kom, meester, bons \'reis op de deur.

Luce (van binnen). Bons, tot zij jankt van pijn.

Antipiiolbs v. E. Wacht, schatje, \'k hak de deur aan stuk,

dan bluf je zoo niet meer.

Luce (van binnen). Dat\'s niets, dat opent u de deur

van \'t rasphuis evenzeer.

Adriana (van binnen). Wie maakt daar toch dat luid rumoer,

dat leven buitenshuis?

Dromio v. S. (van binnen). God weet het, dame! maar uw stad

is vol van vreemd gespuis.

Aktipholus v. E. Zijt gij daar, vrouwlief? Maar hoe is \'t,

dat gij mij wachten laat?

Adriana (van binnen). Uw vrouwlief, windbuil? Kom, loop heen,

zoek uw fortuin op straat.

Dromio v. E. Mijnheer, indien gij kiespijn hadt,

deed u die «windbuil» kwaad.

Angelo. Geen welkom hier of maaltijd, heer!

toch wachtten we een van beiden.

Balthazar. Al zoekend, wat het beste was,

gaan wij hier zonder scheiden.

Dromio v. E. Mijnheer, nu ze aan de deur zijn, moet

hen \'t welkom binnenleiden.

Antipholus v. E. Ons binnenzeilen wordt belet

door tegenwind, mijn vriend!

derde BEDRIjr, eerste tooneel.

Dromio v. E. Dan is een dikker kleeding, heer!

het eenigst wat u dient.

De podding binnen heeft het warm,

gij stampt hier van de kou;

Wie, als hij zoo wordt rondgezeuld,

niet razend worden zou!

Antipholus v. E. Ga, haal me een werktuig, wat het zij,

ik breek èn deur én slot.

Dromio v. S. (van binnen). Breek, wat je wil, dan breek ik jou

je schelmschen kop kapel.

Dromio v. E. Mijn woord te breken, doe \'kniet licht,

maar jou te breken, maat!

O, als ik je in mijn kluiven had,

dan lag je al lang op straat!

Dromio v. S. [van binnen), \'t Schijnt dat je op breken bent gesteld.

loop rond, jou onverlaat!

Dromio v. E. Wij zijn al moê van \'t loopen, kom,

laat ons nu eindlijk in.

Dromio v. S. (van binnen). Ja, als de vogel veèren mist

en \'t vischje staart of vin!

Antipiiolus v. E. Breek open nu! Kom, haal mij (luks

een koevoet hier of daar.

Dromio v. E. Als \'t soms een ossenpoot mocht zijn,

licht, raakt ge er ook men klaar.

Dan mag je schrap staan, heer portier,

want dan is \'t kort en goed ;

Helpt ons een poot de woning in,

wij lichten jou den voet.

Antipiiolus v. E. Kom aan, een ijzer mij gehaald;

vooruit, sinjeur, maak spoed!

Balthazar. Houd u bedaard, mijnheer! Ga niet tot geweld over. Gij zoudt op die wijze niet alleen uw eigen naam in opspraak brengen, maar ook de onbezoedelde eer van uw gade aan verdachtmaking blootstellen. Bedenk het wel, haar lang beproefde wijsheid, haar eerzaamheid, haar jaren en haar altijd even kie-sche houding spreken in haar voordeel en moeten u aan een gegronde reden doen denken, al is zij u tot op dit oogenblik onbekend, Twijfel er daarom niet aan, mijnheer, of zij zal zich volkomen weten te verontschuldigen, wegens de\' weigering op dit uur de deur voor u te openen. Laat u door mij raden ; vertrek geduldig van hier, en gaan wij gezamenlijk naar «de Tijger» om te middagmalen; omstreeks den avond gaat gij alleen naar huis om de reden van deze vreemde afwijzing te hooren. Indien gij met geweld de deuren tracht open te breken, terwijl het gewoel van den dag er getuige van is, zal het gemeen het op zijne wijze uitleggen en verspreiden, en de vermoedens van het gepeupel

1)E KLUCHT DER VERGISSINGEN.

zullen uw tot heden ongeschokten naam ondermijnen. De snoodste geruchten kunnen op die wijze ingang vinden en zelfs nog na uw dood uw graf onteeren;

De laster blijft aan \'t nageslacht zelfs knagen,

Want eens geboren is hij taai van dagen.

Antipiiolus v. E. Ik moet u gelijk geven. Ik zal rustig heengaan en, de ontstemde vroolijkheid ten spijt, mij toch vroolijk maken. Ik ken een dametje, dat ons een uitstekend gezelschap aanbiedt; een alleraardigst en geestig meisje, wel wat grillig, maar toch heel goedaardig; bij haar willen wij dineeren. Mijn vrouw heeft mij meermalen, — maar ik verzeker u zonder eenigen grond, — doorgehaald wegens de kennismaking met dat meisje en nu willen wij bij haar, zoo als ik zeide, het middagmaal gebruiken. — (Tol Angela). Ga nu naar huis en haal den ketting, die op dit oogenblik wel gereed zal zijn; breng hem zoo spoedig mogelijk aan «de Egel», het huis waar ik middagmaal. Ik wil van dien ketting een geschenk aan mijn gastvrouw maken, alleen om mijn echtgenoot eens het land op te jagen. — Kom, beste heer, maak voort. —

Nu \'kin mijn eigen huis niet word ontvangen,

Klop \'kaan, waar ik gewacht word met verlangen. AngelO. \'k Zal binnen \'t uur er zijn, daar kunt ge op aan. Antipiiolus v. E. Dat \'sgoed. — Die grap komt mij op geld te staan.

(Allen treden af).

TWEEDE TOONEEL.

Dezelfde plaats.

(Luciana en Anüp/wlns van Syracuse treden op).

Luciana. Kan \'tzijn, dat gij den plicht van echtgenoot Zoo gansch vergeet ? Antipholus, kan \'t wezen.

Dat liefdes bloem verwelkt, die pas ontsprootquot;? Dat liefdes tempel valt, nog nauw verrezen?

Zoo \'tgeld de drijfveer van uw echt mocht zijn, Blijf dan om \'tgeld mijn zuster ook genegen;

Zoo ge elders mint, bewaar voor \'t minst den schijn, En dekk\' \'t geheim uw averechtsche wegen.

Miju zuster leze \'tin uw oogen nooit;

Laat niet uw eigen oog uw schand verkonden:

derde bedrijf. — tweede tooneel.

Zij trouwloosheid met vriendlijldieid getooid, En kleed in de eerlivrei der deugd uw zonden;

Toon u oprecht, al zij uw hart bevlekt;

Leer boosheid, hoe zij zich als vroomheid teeken\';

Wees heimlijk valsch, — waartoe het haar ontdekt? De dief is dom, die pocht op eigen streken.

\'t Is dubbel onrecht, trouwloos zijn aan \'t bed.

En in uw blik aan tafel \'tie verraden;

Dn naam der schand wordt vaak door schijn gered Het booze woord verdubbelt booze daden.

Wij, arme vrouwen! Gun ons slechts \'t geloof, Ons, een en al geloof, dat ge ons blijft minnen;

Wat ge ons ontsteelt, plaag ons niet met den roof: Wij volgen steeds uw afgedwaalde zinnen.

Dus, beste broeder, kom in huis met mij; Uw troostend woord doe weêr de vrede keeren:

\'t Is heil\'ge scherts, een weinig veinzerij, Als vleitaal soms de huistwist kan bezweren. Antipholus v. S. Beminlijk kind! — Uw naam zelfs ken ik niet, Wat wonder gaf u kennis van den mijnen\'? —

Het hemelsch wonder, dat uw schoonheid biedt,

Doet uw verstand nog godd\'lijker verschijnen.

Leen mijn gedachten klanken, dierbre maagd. Ontvouw den diep verborgen zin dier woorden.

Waar mijn ontsteld verstand vergeefs naar vraagt, Daar ze in de dwaling, die mij kwelt, versmoorden.

Waartoe mijn goede trouw aldus verdacht,

Zoodat mij alles scheemrend wordt voor de oogen ?

Zijt ge een godin, begaafd met tooverkracht\'! Herschep mij dan, — ik buk voor uw vermogen.

Doch ben ik nog mij-zelf, o dan, voorwaar,

Mag ik uw zuster niet mijn gade noemen.

Want huwlijksplicht verbond mij nooit aan haar. Doch u, u wil \'kmijn liefde niet verbloemen. .

O, vlei mij niet in \'t zoet sirenenlied,

Om me in uw zusters tranen te verdrinken;

Zing voor u-zelf en ik weersta u niet;

Laat op den zilvren vloed uw haren blinken,

Dan dompel ik met wellust mij er in,

En \'t juichend woord zal van mijn lippen klinken;

Zulk sterven is den stervende gewin!

Te lichte liefde — laat ze vrij verzinken!

Lucuna. Hoe, zijt gij gek, dal gij mij niet ontziet? Antipholus v. S. Niet gek, maar aangetikt; hoe — weet ik niet. Luciana. O dwaling, die in \'toog zijn oorsprong vindt!

Antipholus v. s. Uw glans heeft, schoone zon, mijn oog verblind!

de klucht der vergissingen.

Luciana. Blik waar \'t betaamt, dat zal uw kwaal genezen. Antipiiolus v. S. Mij, schat, zal nacht en blind zijn\'t zelfde wezen. Luciana. Hoe, ik uw schat\'? Loop naar mijn zuster heen! Antipiiolus v. S. Uw zusters zuster\'?

Luciana. \'kZeg: mijn zuster.

Antipiiolus v. S. Neen!

Ik meende u-zelf, het beste deel van mij,

\'t Oog van mijn oog, het hart mijns harten, gij!

Mijn heil, mijn troost, a! wat mijn hoop verbeidt, Aardsch paradijs, en \'s hemels zaligheid!

Luciana. Mijn zuster is dat ai, of moest het zijn.

Antipiiolus t. S. Gij zijt die zaster-zelf, want gij zijt mijn.

Aan u wijd ik mijn leven tot den dood;

Ik heb geen vrouw, gij nog geen echtgenoot.

Reik mij uw hand.

Luciana. Bedaard wat, houd u stil;

Mijn zuster eerst gevraagd, of zij het wil.

(Luciana vertrek!).

[Dromio van Syracuse verschijnt).

Antipholus. Hei daar, Dromio! Waar loop je zoo snel heen!

Dromio v. S. Herkent ge mij, mijnheer\'? Ben ik Dromio? Ben ik uw dienstknecht? Ben ik het zelf?

Antipiiolus v. S. Gij zijt Dromio, gij zijt mijn dienstknecht, gij zijt het zelf.

Dromio v. S. Ik ben een ezel, ik ben de knecht van een vrouwspersoon en bovendien ben ik Dromio zelf.

Antipiiolus v. S. Van welke vrouw ben je de knecht, en wat kan je anders wezen dan Dromio ?

Dromio v. S. Wel, mijnheer! behalve dat ik Dromio ben, behoor ik een vrouwelijk wezen toe, een schepsel dat mij voor zich eischt, dat mij vervolgt, dat mij met geweld wil bezitten.

Antipholus v. S. Welke aanspraken maakt zij dan op u ?

Dromio v. S. Wel, mijnheer, dezelfde aanspraken, die gij op uw paard maakt; niet dat ze mij Juist voor een beest houdt, integendeel zij zelf is beestachtig op mij verzot, en in zooverre houdt ze niet op, of ik moet de hare zijn.

Antipholus v. S. Wat is het voor een mensch?

Dromio v. S. Een heel fatsoenlijk mensch, een juffrouw waarvan iedereen zou spreken als van HaarEdele. Zoo\'n huwelijk is een schraal geluk, zou menigeen zeggen, maar ik verzeker u, dat het een wonderbaarlijk vette partij is.

Antiophilus v. S. Wat bedoel je daarmee: een vette partij ?

Dromio v. S. Wel, mijnheer, \'t is de keukensloor en een ea al smeerigheid. Ik weet waarlijk niet, waar ik haar voor gebruikeu zal, of het moest zijn een lamp van haar te maken, zoodat ik bij haar eigen licht haar ontloopen kon. Ik verzeker u, dat haar

derde bedrijf. — tweede tooneel.

lompen en het vet waarvan ze doortrokken zijn een Noordpool-winter zouden doorbranden; al leefde zij tot den oordeelsdag, dan zou ze nog een week langer branden dan de heele wereld.

Antipholus v. S. Hoe ziet zij er uit ?

Dromio v. S. Zoo zwart als mijn schoen, ofschoon haar gezicht nog nooit zoo gepoetst is geweest; want ze zweet zoo verschrikkelijk, dat iemand er tot over zijn schoenen in zou zakken.

Antipholus v. S. Dat is een gebrek, waar water goed voor is.

Dromio v. S. Neen, mijnheer! \'t is al te erg de huid ingedrongen ; Noachs vloed zou er niets aan kunnen doen.

Antipholus v. S. Hoe heet ze\'?

Dromio v. S. Nel, mijnheer ? maar haar naam en drie verrel, dat is een el en drie kwart zou niet lang genoeg zijn, om haar van heup tot heup te meten. \')

Antipholus v. S. Dan is zij tamelijk breed.

Dromio v. S. Zij is niet langer van top tot teen dan ze breed is van heup tot heup. Zij is bolrond als een aardglobe; ik zou al de landen van de wereld op haar kunnen vinden.

Antipholus v. S. Op welk deel van haar lichaam zou je dan Ierland zoeken?

Dromio v. S. Wel, mijnheer! bij haar lendenen; ik merkte liet aan de poelen.

Antipholus v. S. En waar Schotland?

Dromio v. S. Dat ontdekte ik aan zekere dorheid; het ligt aan de vereelte palm van haar hand.

Antipholus v. S. Waar Frankrijk?

Dromio v. S. Aan haar voorhoofd, gewapend en in opstand om oorlog te voeren tegen de kruin van haar hoofd. ¹)

Antipholus v. S. Waar Engeland ?

Dromio v. S. Ik zocht naar de krijtbergen, maar ik kon geen wit aan haar vinden. Ik gis echter, dat het aan haar kinnebakken ligt, te oordeelen naar het zilte vocht, dat er tusschen hen en Frankrijk liep.

Antipholus v. S. Waar Spanje ?

Dromio v. S. Waarachtig, dat kon ik niet zien; ik merkte het alleen aan haar heeten adem.

Antipholus v. S. Waar Amerika en de Indien ?

Dromio v. S. Wel, mijnheer, op haar neus, heel en al versierd

1

) Het oorspronkelijke is hier nog al duister; bet bevat een woordspeling tusschen hair (haar) en heir (erfgenaam). In zooverre hebben wij er ook een toespeling in te zien op den bnrgeroorlog in Frankrijk, vóór Hendrik IV deu troon beklom. Hieruit maakt Malone de gevolgtrekking, dat het stuk vóór 1594 geschreven is.

de klucht der vergissingen.

met robijnen, karbonkels en safleren, die hun rijken glans naaiden heeten adem van Spanje zenden, dat gansche armada\'s uitzendt om aan haar neus geladen te worden.

Antipholus v. S. Waar lagen België en de Nederlanden ?

Dromio v. S. Och, mijnheer, zoo laag heb ik niet gekeken. Om kort te gaan, dat sletje, die heks maakte aanspraak op mij; zij zwoer dat ik haar mijn woord gegeven had, en vertelde mij welke keuteekenen ik op mijn ligchaam droeg, zooals de moedervlek op mijn schouder, de muis in mijn nek, de groote wrat op mijn linkerarm. zoodat ik vol verbazing van haar wegliep als voor eeu tooveuares.

O, als ik \'t waar geloof niet had,

mijn hart niet was van staal, Dan had ze een hond van mij gemaakt,

een wachthond aan den paal. \')

Antipholus v. S. Welnu, spoed je dadelijk en zoo spoedig als je maar kunt naar de haven. Als de wind maar even gunstig is, wil ik dezen nacht hier in de stad niet overblijven. Zoo er eeu schip zeilree is, kom dan op de markt, waar ik wat op en néér ga wandelen tot gij terugkomt. Indien iedereen ons hier kent en wij niemand kennen, dan is het tijd, dnnkt mij, de biezen to pakken en op den loop te gaan.

Dromio v. S. Zoo snel kan iemand voor een beer niet vluchten, Als ik van haar; zoo\'n vrouwtje is erg te duchten.

(Dromio van S. treedt af.)

Atipholus v. S. Het schijnt dat hier niet anders dan heksen wonen, en daarom is het hoog tijd, dat ik hier van daan kom. Zij die mij haar echtgenoot noemt, doet mij huiveren als ik er aan denk dat zij mijn gade moest zijn. Haar schoone zustor evenwel, met zulk een waardige bevalligheid begiftigd, een verschijning even bekoorlijk in omgang als in uiterlijk, heeft mij bijna tot verrader van mij-zelven gemaakt.

Maar om niet zelf mijn eigen leed te brouwen,

Wil \'k dat sirenenzingen niet vertrouwen.

[Angela treedt met den Icettiny op).

Angelo. Mijnheer Antipholus,--

Antipholus v. S. Ja, dat is mijn naam.

Angelo. Dat weet ik wel, mijnheer! Zie, hier is de ketting.

Ik had gedacht u aan den «Egeb) te vinden, doch het afmaken heeft mij zoo lang opgehouden.

Antipholus v. S. Wat zal ik daarmee doen?

\') Toespeling op het oude volksgeloof, dat alleen een zuiver en sterk geloof iemand behoeden kon om door eon heks in eeu dier veranderd te worden.

VIERDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL.

AdgelO. Wat gij-zelf goedvindt, mijnheer! Op uw verlangen heb ik hem gemaakt.

a.ktipiiolus v. S. Op mijn verlangen, mijnheer? Ik heb hom volstrekt niet besteld.

Angelo. Niet eens of tweemaal, maar wel twintigmaal hebt gij er mij over gesproken. Breng hem nu naar huis en verras er uw gade mee; omstreeks den avond kom ik u een bezoek bren-cen en dan zult ge mij den ketting wel betalen.

AntipholuS v. S. Mag ik u verzoeken het geld thans aan to nomen, want het zou kunnen gebeuren, dat ge nooit van geld of ketting meer zoudt hooren.

Angelo. Gij zijt toch altijd even vroolijk, mijnheer! Nu, ik wensch u goeden dag.

[Angelo treedt af).

AntipholuS v. S. Ik weet waarlijk niet, wat ik van dat alles moet denken.

Maar geen zoo dwaas, dit meen ik vast te weten,

Die \'t gul geschenk zou weigren van zoo\'n keten.

Geen zorg ol list voor \'s levens onderhoud,

Waar men op straat geschenken geeft van goud.

Nu naar de markt, waar ik op Dromio wacht:

Ecu schip slechts, en \'k vertrek nog vóór den nacht.

[Antipholus van Syracusu treedt af ).

VIERDE BEDRIJF. — EERSTE TOONEEL Een o p on plein.

(Een Koopman, Angelo en een gerechtsdienaar treden op).

Koopman. Gij weet zeer goed, dat de schuld sedert pinksteren reeds vervallen is, en ik heb het u al dien tijd volstrekt niet lastig gemaakt. Ik zou het ook heden niet doen, als ik niet plotseling naar Perzië moest vertrekken en geld voor de reis noodig had. Betaal dus dadelijk, wat ge mij schuldig zijt, of ik laat door dezen gerechtsdienaar de hand op u leggen.

Angelo. Juist het bedrag van hetgeen ik u te betalen heb komt mij van wege Antipholus toe; op het oogenblik dat ik u ontmoette, had ik juist een gouden ketting aan hem afgeleverd, en nu zou ik te vijf uren hem bezoeken om het geld er vaor te ontvangen. A-ls ge slechts\' zoo goed wilt wezen met mij naar zijn huis op te wandelen, zal ik u het verschuldigde voldoen en u tevens hartelijk dank zeggen voor het geduld dat gij gehad hebt.

[Antipholus van Ephesus en Dromio van Ephesus treden op, komende van het huis waar zij te gast zijn geweest).

GEnEdiTSDiENAAR. Gij kunt u die moeite sparen; daar komt hij aan.

de klucht der vergissingen.

Antipiiolus v. E. Dromio, terwijl ik naar den goudsmid ga, moet gij er op uit om een eindje louw te koopen: daar zal ik mijn vrouw en haar handlangers op trakteeren, nu zij mij zoo opklaar lichten dag buiten het huis gesloten hebben. — Maar stil, daar zie ik den goudsmid; maak jij nu dat je weg komt; koop een touw en breng hot spoedig bij raij aan huis.

Dromio v. E. Een touw koopen ! Dan koop ik mij meteen een inkomen van een dracht slagen voor een heel jaar.

{Dromio van Ephesus treedt af).

Antipholus v. E. Nu, die op uw woord vertrouwt is gauw geholpen; ik had op uw komst en den gouden ketting gerekend, maar ik heb noch een goudsmid noch een ketting gezien. Wellicht dacht ge bij u-zelven, dat onze liefde te lang zou duren, indien zij door een keten vereenigd ware geworden, en kwam het u dus beter voor niet te komen.

Angei.o. Uw vroolijke luim zullen wij daarlaten; ik kom u de nota brengen: gij ziet hier van hoeveel karaat het goud is, dat wegens het fijne gehalte en de kostbare bewerking aan den ketting een waarde geeft van ongeveer drie dukaten meer dan ik jan dezen heer hier schuldig ben. Mag ik u wel verzoeken mij onmiddellijk te voldoen, want hij moet onder zeil eu wacht slechts tot hij het geld ontvangen heeft.

Antipholus v. E. Ik heb het geld op het oogenblik niet bij mij; bovendien heb ik nog eenige zaken hier in de stail af te doen. Neem daarom dezen vreemdeling met u naar rnijn huis, waarde heer Angelo, en verzoek mijn vrouw bij het overhandigen van den ketting u het verschuldigde bedrag er voor te-voldoen. Wellicht zal ik er even spoedig zijn als gij.

Angelo. Wilt gij haar dan zelf deu ketting brengen, mijnheer?

Antipholus v. E. Neen, breng gij hem maar: anders gaat er misschien nog meer tijd verloren.

Angelo. Heel goed, mijnheer! Hebt gij den ketting bij u?

Antipholus v. E. Indien ik hem niet heb, hoop ik, dat gij hem hebt, mijnheer! anders zoudt gij zonder geld naar huis kunnen gaan.

Angelo. Kom, mijnheer, ik verzoek u vriendelijk mij den ketting te geven. Wind en getij zijn beiden gunstig voor dezen heer en ik heb hem, erg genoeg, reeds te lang laten wachten.

Antipholus v. E. Gerechte hemel! Die gekheid moet zeker het breken van uw belofte om aan den «Egel» te komen goed maken. Ik had u hard kunnen vallen, nu gij hem niet gebracht hebt, maar zie, nu begint gij als een ware helleveeg eerst te kibbelen.

Koopman. Het uur verloopt; mag ik u verzoeken, mijnheer, er een eind aan te maken ?

Angelo. Gij hoort, hoe hij mij lastig valt. De ketting, mijnheer!

Antipholus v. E. Welnu, ga hem mijn vrouw ter hand stellen, clan kunt gij uw geld krijgen.

vierde beiihljf. — eerste tooneel.

Angelo. Kom, kom, ik heb hem u zoo even overhandigd. Ik verzoek u den ketting to zenden, of mij een of ander bewijs naar uw huis mede te geven.

Antipholus v. E. Wel dat is schandelijk; je drijft die scherts tot het uiterste. Kom aan, waar is de ketting. Laat mij den ketting zien, verzoek ik je.

Koopman. Mijn zaken dulden niet, dal ik rnij nog langer door die gekheid laai ophouden. Mijn waarde heer, zeg mij kort en goed of ge mij wilt voldoen. Zoo niet, dan moet ik Angelo aan den gerechtsdienaar overleveren.

Antipholus v. E. Ik u voldoen\'? Wat heb ik u te voldoen?

Angelo. Het geld, dat ge mij voor den ketting schuldig zijt.

ANTirtiOLUS v. E. Ik ben je niets schuldig vóór ik den ketting ontvangen heb.

Angelo. Gij weet zeer goed, dat ik hem u een half uur geleden overhandigd heb.

Antipholus v. E. Gij hebt hem mij niet gegeven; je beleedigt mij zeer door zoo iets te zeggen.

Angelo. Gij beleedigt mij nog meer, door dit te ontkennen,

mijnbeer! Houd wel in het oog, dat mijn eerlijke naam er mede gemoeid is.

Koopman. Welnu dan, neem hem op mijn aanzoek in arrest, gerechtsdienaar!

Gerechtsuienaar. Gij zijt mijn arrestant en in den naam des Hertogs beveel ik u mij te volgen.

Angelo. Mijn goede naam staat op het spel. — Belaal die som voor rnij, of ik laat ook u door dezen gerechtsdienaar arresteeren.

Antipholus v. E. Iets te betalen, wal ik nooit ontvangen heb!

Laat me\'reis in arrest nemen, onzinnige kerel, als je durft!

Angelo. Hier is het handgeld; arresteer hem thans gerechtsdienaar! Ik zou in zoo\'n geval mijn eigen broeder niet sparen,

als hij mij zoo in het openbaar te schande maakte.

Antipholus v. E. Ik zal u volgen en onmiddellijk van een borgtocht werk maken. — En jij, sinjeur 1 ik zal je die aardigheid duur laten bekoopen, zoodat al het goud in je winkel er niet genoeg\' voor is.

Angelo. Mijnheer, mijnheer, ik zal u laten zien, dat er nog recht in Ephesus is, zoodat uw handelwijze bekend zal worden, daar twijfel ik niet aan. n

{Dromio van Sijracusa van de haven terugkomende).

Dromio v. S. Mijnheer, een schip van Epidamnum licht zeilree,

en wacht slechts tol de koopman aan boord komt om dan dadelijk te vertrekken. Ik heb al onze bagage reeds aan boord gebracht;

ook heb ik de olie, de reukwaren en den brandewijn gekocht. Het schip is opgetuigd; een frissche bries waait hel land af, en nu nog maar de eigenaar, de schipper en gij zelf aan boord, dan H

vertrekt het. |i

de klucht der vergissingen.

Antipiiolus v. E. Wat nu weer? Een zotskap? Wel alleriiolsle zeemeeuw, wat praat je van een schip van Epidamnum, dat op mij wacht?

Dromio v. s. liet schip waar ge mij op uitgezonden hebt om Pr plaats op te nemen.

Antipholus v. E. Jou dronkaard, ik heb je uitgestuurd om een touw te koopen en vertelde je, wat mijn bedoeling daarmeê was.

Dromio v. s. Om een touw! Hebt ge mij om een touw uitgestuurd; mijnheer? Ik weet alleen, dat ge mij naar de haven gezonden hebt, om naar een schip uit te zien, mijnheer!

Antipholus v. E. Bij geleganheid zal ik je nader spreken, en je leeren op een anderen tijd wat beter toe te luisteren. Nu ga je zoo gauw mogelijk naar Adriana, schelm! Je geeft haar dezen sleutel en je zegt haar, dat er in den lessenaar met dat Turksche overtreksel een beurs met dukaten ligt; zij moet je die beurs meegeven. Je kunt er wel bij vertellen, dat ik hier op de openbare straat in arrest ben genomen, en dat ik nu dat geld noodig heb om vrij te komen. Maak nu dat je weg komt, gauw, gauw! Kom gerechtsdienaar, naar de gevangenis tot het geld er is.

[De koopman, Angela, de gerechtsdienaar eti Antiphobi.! van

Ephesus treden af)

Dromio v. s. Naar Adriana! Ha, dat is waar wij het middagmaal gebruikt hebben en waar Dowsabel mij voor haar man eischte. Ik hoop maar dat zij te dik voor mij is om te omarmen. Ik moet er heen, al geeft het kwade kansen : Een dienaar moet naar \'s meesters pijpen dansen.

[Dromio van Syracusa treedt af)

TWEEDE TOONEEL.

Het ti u i s van Antipholus van Ephesus.

(Adriana en Lvciana treden op).

Adriana. Ach, Lucie, was quot;tzoo erg? Waar moet dat heen? Blonk ernst bij die verleiding hem uit de oogen,

Toen hij u liefde zwoer? Zeg, ja of neen?

En was hij bleek of rood, blijde of bewogen ?

O zeg mij, wat gij laast op zijn gelaat,

Dat ons \'t gevoel des harten vaak verraadt? Luciana. Eerst hield hij vol, gij hailt op hem geen recht.

vierde bedrijf. — tweede tooneel.

adriana. Of liever: hij pleegt onrecht. Foei, \'tis slecht!

Luciana. Toen zwoer hij, dat hij hier een vreemdling was. Adriana. Hoe waar, toch klinkt die meineed al te kras.

Luciana. Toen pleitte ik trouw voor u.

Adriana. En wat zei hij?

Luciana. Wat ik voor u vroeg — liefde — vroeg hij mij.

Adriana. Hoe legde hij \'t bij zulk een aanzoek aan \'7 Luciana. Uitnemend, waar\' \'t in eerlijkheid gedaan:

Mijn schoonheid prees hij eerst, toen mijn verstand. Adriana. Dus waart gij aardig?

Luciana. Stil; nu krijg ik \'tland.

Adriana. Ik kan niet stil zijn; spi-eken wil \'kof weenen, En luid, al zou mijn hart er niets van meenen. Die wipneus, die mismaakte en oude vent, Die leelijkert, als onmensch elk bekend; Die snoodaard, booswicht, zotskap, lalfe bloed, Gebrandmerkt door natuur, verworpen van gemoed ! Luciana. Wie zou er dan jaloersch zijn van zoo\'n man ?

Men treurt niet om hetgeen men missen kan.

Adriana. Ach, wat men liefheeft prijst men vaak het lest; En toch mocht andrer oog hem slechter malen!

De kieviet schreeuwt het ergste ver van \'t nest: Mijn hart aanbidt hem, schoon mijn tong moog smalen.

(Dromio van Syracuse treedt op). Dromio v. S. De kast, de beurs, het geld! maak haast, doe open! Luciana. Wat hijgt ge zoo?

Dromio v. S. Dat komt van \'t harde loopen.

Adriana. Waar is uw meester, Dromio? Is hij wel?

Dromio v. S. In \'t schimmenrijk, nog erger dan de hel!

Een dikhuid van een duivel plukt hem kaal. Een duivel met een hart zoo hard als staal; Een Belzebub, die schroom noch deernis kent, Een wolf, neen, erger; een behaarde vent;

Een spie, die zelfs door muren heen kan breken. Die iemand lagen legt in kloof en hol en kreken; Een speurhond, schijnbaar mak, maar grimmig valsch

en fel,

Die vóór den jongsten dag de zielen voert ter helt \')

\') De gerechtsdienaars gingen vroeger iu een wambuis van buffelhuid; vandaar Dromio\'s woorden : een dikhuid, een behaarde vent enz. Het ergste kot in een gevangenis werd ook de Hel genoemd, vandaar Dromio\'s woordspeling. In het eerstvolgende tooueel wordt de toespeling op het lederen wambuis door Dromio herhaald, met het oog op Adam die na den val in dieren vellen gekleed ging.

de klucht der vergissingen.

Adriana. O, stil toch, stil! Wat is er dan gebeurd!

Dromio v. S. Ik weet het niet; maar toch, hij is gearresteerd. Adriana. Gearresteerd? Maar zeg, wie heefi. hem aangeidaagid? Dkomiü v. S. Dat weet ik niet, maar hij zit stevig achter slot. En die hem pakte was een leelijke marmot.

Kom aan, mevrouw, wilt gij de som als losgeld geven? Adriana (tot Luciana.) Och, zuster haal de som.

Wel, heb ik van mijn leven!

Steekt hij in schulden zonder dat ik \'t wist?

Was hij gebonden aan een wissel, naar je gist? Dromio v. S. Niet aan een wissel, maar aan een sterker ding;

Een ketting was het, een ketting! Hoor maar, klingeling! Adriana. Ik hoor geen ketting hier.

Dromio v. S. O neen, het was de klok. Och, was ik maar al heen: \'t Sloeg twee toen \'k hem verliet, nu slaat de klok al één. Adriana. Hoe, gaat de tijd terug? Dat\'s averechtsche sj..oed. Dromio v.S. Van louter augst springt hij terug,

als hij \'t gerecht ontmoet.

Adriana. Alsof de tijd in schulden stak!

O dwaashoofd, dat ge zijt!

Dromio v. S. De tijd, een echte bankroetier,

staat bij een elk in \'t krijt. En meer, heï is een echte dief;

of hebt gij nooit gehoord ;

De tijd sluipt stil en steelsgewijs

ons dag en nacht aan boord ?

Ziel nu die dief en bankroetier

zich door \'t gerecht omringd, Is quot;t wonder, dat hij dan van schrik

een uur naar aclitren springt? [Luciana treedt toeder op met een beurs) Adriana. Zie, Dromio, daar is \'t geld ; maak nu wat spoed, Eu breng uw meester onverwijld naar huis. Kom, zuster! wal mijn peinzend hart vermoedt, Is beurtelings mijn iroost, maar ook mijn kruis.

[Beiden treden af.)

DERDE TOOXEEL.

Een open plaats.

[Antiplolus van Syracusa treedt op.)

Antipholus v. S. Ik kan hier niemand op de straat onlmoeten, of hij groet mij, alsof ik zijn welbekende vriend was. En wonder

vierde bedrijf. — derde tooneel.

boven wonder, iedereen noemt mij bij den naam. Daar zijn er, die mij geld aanbieden; anderen noodigen mij uit hen een bezoek te brengen; weder anderen bedanken mij voor ontvangen vriendschapsbewijzen, of bieden mij een voordeeligen koop aan. Zooeven nog riep mij een kleermaker bij zich in den winkel en liet mij eenige zijden stoffen zien, die hij voor mij gekocht had, terwijl hij tegelijk de maat nam van mijn gestalte. Ik houd het er echter voor, dat dit niet anders dan ingebeelde grillen zijn en hier de echte toovenaars van Lapland wonen.

[Drotnio van Syracusa treedt op.)

Dromio v. S. Mijnheer, hier is het geld, waar gij mij om gestuurd hebt. — Maar hoe, hebt ge dien weerga van den ouden Adam weggezonden om een nieuwen rok te koopen ?

Antipholus v. S. Wat beteekent dat geld? Van welken Adam spreekt ge toch?

Dromio v. S. Niet van den Adam, die het Paradijs bewaakte, maar den Adam, die de gevangenis bewaakt; ik bedoel dien kerel in de huid van het gemeste kalf, dat voor den A\'erloren Zoon geslacht is; dien vent, mijnheer, die als een booze engel u bij den schouder pakte en u uitnoodigde uw vrijheid er aan te geven.

ANTinioLus v. S. Ik begrijp je waarachtig niet.

Dromio v. S. Niet, mijnheer? \'t Is toch heel eenvoudig. Ik bedoel den kerel, die even als een bas-viool in een overtrek van kalfsleer gaat; den kerel, mijnheer, die een fatsoenlijk man, als hij vermoeid is, een tik geeft en hem aan het zitten brengt; den kerel, die altijd zoo\'n medelijden heeft met geruïneerde personen en ze daarom voor een langen tijd vrij logies geeft; den man eindelijk, die zich zoo bijzonder toelegt op het grijpen en meer heldendaden met zijn roede uitvoert dan een ander met zijn moor-schen piek. \')

Antipholus v. S. Ha zoo, bedoel je een gerechtsdienaar?

Dromio v, S. Ja, juist, mijnheer! den hoofdman van de stokbewaarders, die iedereen de gelegenheid geeft om af te rekenen, als het over den kerfstok gaat; den man die denkt, dat iemand in niets anders pleizier heeft dan in vroeg naar bed te gaan : daarom zegt hij altijd als er een binnen is: «ik wensch je wel te rusten.»

Antipholus v. S. Nu, maar alle gekheid op een stokje. Is er een schip, dat heden avond nog uitzeilt? Kunnen wij vertrekken ?

Dromio v. S. Wel, mijnheer, voor een uur geleden heb ik u al de boodschap gebracht dat de bark Aftocht heden avond onder zeil gaat, maar toen kwam de gerechtsdienaar, die u beduidde

\'l Moorsclie, later Spiansche, pieken waren oudtijds zeer gezocht bij het oorlogvoeren.

3

de klucht ber vergissingen.

op de sloep Uitstel te wachten. — Intusschen, hier zijn de engeltjes, waar ge mij om gezonden hebt om u de vrijheid weêr te bezorgen.

Antipholus v. S. De kerel is van streek en ik even goed; wij wandelen hier in droomen rond. Een hemelsche macht helpe ons om er uit te raken ! (Een cotirtisane treedt op.)

Courtisane. Ha, mijnheer Antipholus, dat is goed getroffen ! Ik merk daar, dat gij den goudsmid reeds gezien hebt: is dat nu de ketting, dien ge mij vau daag boloofd hebt ?

Antipholus v. S. Weg van mij. Satan ! Leid mij niet in verzoeking, zeg ik u!

Dromio v. S. Mijnheer, is dat juffrouw Satan ?

Antipholus v. S. \'t Is de Duivel.

Dromio v. S. Eigenlijk nog erger: \'t is de Duivel zijn moer, en die komt ons hier in de gedaante van een lichte deerne verschijnen; daar komt het ook vandaan, dat sommige deernen zeggen: «God verdomme!» dat zooveel wil zeggen als: «God make een lichte deerne van mij.» Daar staat geschreven, dat zij ons als engelen des lichts voorkomen ; nu is licht het uitwerksel van vuur, en vuur kan branden ; ergo, zulke lichte deernen branden. Kom er dus maar niet te dicht bij.

Courtisane. Gij en uw dienaar zijt verbazend vroolijk gestemd, mijnheer! Gaat ge mede? Wij zullen hier ons middagmaal nog reis aardig overdoen, niet waar 1

Dromio v. S. Mijnheer, als ge dat doet, reken dan op lepelkost, en zorg maar voor een langen lepel. \')

Antipholus v. S. Waarom, Dromio ?

Dromio v. S. AVel, mijnheer, die met den duivel wil eten moet een langen lepel hebben.

Antipholus v. S. Ga weg van mij dan, booze! Wat spreekt ge mij van een maaltijd, ,1e bent even als de rest een toovenares: ik bezweer je mij te verlaten en van hier te gaan.