• ■■. ..^.w v

I \'v\' quot;

• . ! ■

\'■r

I \'\'

( ■ gt;

v.

; / ■.

f f

■■•■■A

■■ ■ I;

■ J-;-,::

.■•V.vj \' \'\'■ . I- ■ ■ ■\'

V-\'nbsp;- •

■■ I ■-y . . /

1

\'■.-■•■ ... ■ i.-«\',

. f. \'.i-\'\' •

-M

-A ..

OVER DE AFSCHEIDING VAN KREATINE EN
KREATININE GEDURENDE DE ZWANGERSCHAP.
TIJDENS DE BARING EN IN HET KRAAMBED.\'

OVER DE AFSCHEIDING VAN KREATINE EN
KREATININE GEDURENDE DE ZWANGERSCHAP,
TUDENS DE BARING EN IN HET KRAAMBED!

proefschrift ter verkrijging van den graad van
doctor in de geneeskunde aan de rijksuniversiteit

te utrecht, op gezag van den rector,magnificus
dr. b. j. kouwer, hoogleeraar in de faculteit der
geneeskunde, volgens besluit van den senaat der
universiteit tegen de bedenkingen van de facul-
teit der geneeskunde te verdedigen op donderdag
25 juni 19h. des namiddags te 4 uur, door

WILLEM JOHAN ROOS VAN DEN BERG

geboren te rotterdam.

\'»ips;

ZZfJCHT.

. ELECTR.SCHE DRUKKER,; H, BOSCH a ZOON, UTRECHT. .

aan mijne moeder.

AAN DE NAGEDACHTENIS VAN MIJN VADER.

Het voltooien van dit proefschrift verschaft mij de welkome gelegenheid
aan U, Hoogleeraren en Lectoren der Medische en Philosophische Faculteiten\'
dank te brengen voor het van U ontvangen onderwijs.

Bovenal ben ik van erkentelijkheid vervuld jegens U, Hooggeleerde Kouwer.
Hooggeachte Promotor, aan wien ik behalve dat nog zooveel meer te danken
heb. Ik waardeer het als een buitengewoon voorrecht, dat ik enkele jaren onder
Uw leiding heb mogen werken, overtuigd als ik ben. dat dit op mijn vorming
als medicus van onberekenbare« invloed is geweest. Uw persoonlijkheid. Uw
groote hoedanigheden als mensch en als klinicus hebben een onuitwischbaren

indruk op mij gemaakt, en het vervult mij met trots, dat ik mij Uw leerling
mag noemen.

Het zou van grove ondankbaarheid getuigen. Hooggeleerde Pekelhaking.

zoo Ik nahet, mijn dank uit te spreken voor de belangstelling, die ook door U

m mijn werk is betoond, en voor Uw welwillendheid, die mij toestond, te
putten uit Uw rijk voorziene boekerij.

De samenwerking en den vriendschappelijken omgang met mijn mede.

assistenten heb .k steeds op hoogen prijs gesteld; moge er tusschen ons steeds
vriendschap bhjven bestaan.

Aan de Hoofdverpleegsters en Verpleegsters, die mij met zooveel ijver en
nauwgezetheid behulpzaam zijn geweest, breng ik hiervoor mijn harteUjken dank
Het Utrechtsch Studenten.Corps heeft mij veel geschonken, tot in lengte
van jaren zal liefde voor dat Corps mij bezielen, en een door geen tijd ver.
koelde gloed in mijn trouwe hart behouden blijven. Het leve langl

inleiding.

Kreatme methylguanidine-azijnzuur. is „iel alleen een bestanddeel van hef
weefs^ de. wdlekeurige spie.en, doch ko». ook voo. in allerlei andere organen,

Z onlnbsp;»\'•-O¹ is over

d onderwerp verrrcht door ■). Hieruit bleek, dat, waar de dwarsgestreepte

sp.eren ongeveer 0,3 tot 0,45 aan kreatine bevatten, dit gehalte ^ Jd

P.«en (uterusspier en dar„spier) ongeveer tien.aal .00 gering is. Ook

kher. A .US) bevatten kreatine, eveneens echter in veel geringer hoeveelheid dan
, wllekeurrge sp.eren, en in genoemde volgorde ongeveer een afdalende reeks

TerotlOO \'Tfnbsp;in het bloed; hierin

werd o 100 ^an. slechts 2,04 tot 2,179 „gr. kreatine gevonden, dus ongeveer
overeenkomend met een gehalte van 0,002 %.

Fo™nbsp;is een normaal bestanddeel der urine.

Fo K ) deelde ,„ ,904 een colorimetrische methode mede. gebaseerd op de
«actre van waarmede kre.tinine nauwkeurig quantitatief bepaald kan worden.
Met behulp van deze methode zijn sindsdien talrijke onderzoekingen verricht
over de afscheiding van kreatinine in de urine. Fou.nbsp;,,bruikte haar bij

de analyses, waaraan hij gedurende 30 achtereenvolgende dagen de urine onder.
w.erp van zes normale personen, die een eiwitrijk, doch geen kreatine of kreaHnine

quot;stkstflt\'-quot;- frquot;nbsp;nte!

voedsT en d rbi \\nbsp;^ s«kstofrijk en stikstofarm

Wel jd\\:ï:e :d ~ : Tnbsp;- ^

--ae urine. Hij stelde de volgende regel op: de absolute

\') Beker, Dissertatie Utrecht 1913

\') Fo„„. American Journal „fnbsp;Z. i,! ^

hoeveelheid kreatinine, in de urine afgescheiden bij een vleeschvrij diëet, is congt;
stant, voor verschillende personen verschillend, maar geheel onafhankelijk van
wisselingen in de hoeveelheid afgescheiden stikstof. Wel komen er van dag tot
dag kleine schommelingen voor, doch deze staan geheel buiten verband met de
totale hoeveelheid stikstof, en zijn eveneens onafhankelijk van het quantum urine.

Hij vond verder, dat de individueele verschillen vrij belangrijk konden
zijn. Als voornaamste factor, die daarop invloed uitoefent, meent hij te kunnen
beschouwen het lichaamsgewicht. De verhouding tusschen dit laatste en de
.hoeveelheid kreatinine in de urine is echter niet constant; corpulente menschen
scheiden relatief minder kreatinine af dan slanke personen.

Hij stelde nu de theorie op, dat kreatinine een product is van de
endogene of weefselstofwisseling, en dat de hoeveelheid kreatinine in de urine
een maatstaf is voor de intensiteit daarvan; daarentegen heeft het niets te maken
met de exogene eiwitstofwisseling, de omzetting van van buiten af aan het
lichaam toegevoerde eiwitstoffen.

Folin\'s waarnemingen werden door verscheiden andere onderzoekers be#
vestigd. Zoo kwam Koch tot de gevolgtrekking, dat de processen, die in het
organisme tot de vorming van kreatinine leiden, zeer weinig invloed ondervinden
van veranderingen in het diëet. Closson vond eveneens bij verschillende per^
sonen de dagelijksche kreatinine^afscheiding constant, en geheel onafhankelijk van
de stikstofafscheiding; hij trok de conclusie, dat kreatinine een karakteristiek
eindproduct is van de endogene stofwisseling, dat de afscheiding er van door
diëetveranderingen niet opvallend gewijzigd wordt, en dat de hoeveelheid krea^
tinine in de urine samenhangt met de hoeveelheid actief weefsel in \'t organisme,
en dus in zekeren graad met het lichaamsgewicht.

Af Klercker die zich zelf als proefpersoon gebruikte, nam ook waar,
dat de stikstofrijkdom van het voedsel en de afscheiding van kreatinine buiten
verband met elkaar stonden.

Van Hoogenhuijze en Verploegh hebben lange reeksen van waar^

nemmgen b.j z.ch .elf verricht. Ook .ij vonden, dat de dagelijl^sche llt;reatini„e.

atsche,d,ng m \'t algemeen constant is. hoewel zij zelfs bij een zeer geregeld leven

n.et onaanzienlijke schommelingen waarnamen. Eveneens bleek hun, dat de hoe.

veelhe.d kreatinine in de urine „iet afhankelijk was van den eiwitrijkdom van

het voedsel. Verder zagen zij, dat op dagen, waarop zware spierarbeid verricht

wetd, de kreatinine«fscheiding geen veranderingen onderging. Hun meening is.

dat .„ de spieren en ook in andere organen bij de eiwitomzetting, die in ver.

band staat met het leven der cellen, geheel afgezien van de bijzondere arbeids.

prae.,tat,es waartoe zij in staat zijn, kreatine ontstaat, als stofwisselingsproduct

dus. dat gedeeltehjk verder wordt ontleed, gedeeltelijk in kreatinine wordt om,

gezet; kreatmrne kan door het lichaam slechts moeilijk worden ontleed en wordt

door de „.eren als zoodanig afgescheiden. Het zou dus geoorloofd zijn. uit

verandenngen ,n de kreadnine-afscheiding gevolgtrekkingen aangaande den toe.
stand der stofwisseling te maken.

Bij een opzettelijke wijziging der levensverrichtingen in opwekkenden en
m neerdrukkenden zin konden zij, in overeenstemming hiermede, een toename
resp. afname der kreatinine-afscheiding waarnemen. Ook komt hiermee overeen
un waarneming, dat tijdens den nacht minder kreatinine wordt afgescheiden dan
over dag. Zoo schrijven zij ook de door hen vastgestelde toename der kreatinine,
afsche.dmg onder den invloed van temperatuursverhooging toe aan een toename
der lev^svemchtingen. een verhoogd stofwisselingsniveau, de lage kreatinine,
afsche.dmg b.j pafenten die lang bedlegerig waren, aan een depressie der levens,
vernch mgen. Op deze wijze verklaarden zij ook de sterke wisselingen in de
hoevedherd afgescheiden kreatinine bij lijders aan psychosen met zeer wisselende
gemoedsstemming, nu eens geëxalteerd, dan weer terneergedrukt

voedinf dquot;T \'l-^-nbsp;P-™» bij voldoende

quot;nbsp;de hoeveelheid afgescheiden urine, en van toename

of afname der sp.erwerkzaamheid. Hij meent, dat de afscheiding van kreatiiquot;
een .nde. .s van de ..muscular efficiencyquot;, d. w. z. niet van den arbeid 1

d,en t«d verrichten, maar van den arbeid dien zij verrichten kunnen ;

■1 w\'quot;\'nbsp;fhy^ology 1908, Vol. 22 p« 445

)nbsp;Amencan Journal of Physlology 1908, Vol, 23 pal\' 1

m. a. w. het is een betrouwbare aanwijzing van de ontwikkeling van het spiert
stelsel van het individu. Kreatinine is volgens hem dus geen index van de
endogene stofwisseling, doch afkomstig van, en, in verhouding tot het lichaams:^
gewicht, een index van een bijzonder stofwisselingsproces, dat grootendeels, zoo
niet geheel, in de spieren plaats heeft. Zoo meent hij, dat het door hem zelf en
ook door Benedict en Myers ^ waargenomen feit, dat de kreatinine^afscheiding
bij vrouwen zooveel geringer is dan bij mannen, zijn verklaring vindt in de in
\'t algemeen geringere ontwikkeling van het spierstelsel bij vrouwen; bij krachtig
gespierde vrouwen vond hij de kreatinine^afscheiding, per K. G. lichaamsgewicht
berekend, niet lager dan bij mannen. De zeer geringe hoeveelheid kreatinine in
de urine van zeer jonge kinderen (eveneens bepaald door Amberg en Morrill
door Funaro ) schrijft hij toe aan den bij die kinderen nog geringen spiertonus.

Mellanby daarentegen komt in een uitvoerige studie tot de conclusie,
dat de spieren bij de vorming van kreatinine slechts een onbeduidende rol spelen.

Het zou te ver voeren buiten het bestek van dit proefschrift, om een
overzicht te geven van alle mededeelingen en waarnemingen aangaande de kre^
atinine»afscheiding, in normale en pathologische toestanden, en bovendien zou
het ook overbodig zijn. Slechts zij hier nog vermeld het onderzoek van Pekelt
haring waaruit duidelijk blijkt, dat er verband bestaat tusschen de afscheiding
van kreatinine en den toestand van het spierstelsel. Hij ging daarbij uit van
waarnemingen die ik gedeeltelijk reeds vermeld had, en die pleiten voor een
verband tusschen de afscheiding van kreatinine en den spiertonus, zoo b. v. de
geringere kreatinine^afscheiding gedurende den nacht, bij oude menschen (Bene^
dict en Myers, Van Hoogenhuijze en Verploegh, 1. 1. c. c.) en bij patienten
wier spieren gedeeltelijk verlamd zijn (Spriggs Levene en Kristeller ); de
verhoogde kreatinine^afscheiding bij koorts. Pekelharing vond bij een proef-
persoon, wanneer deze zijn spieren eenige uren achtereen in sterken tonus gebracht

Benedict en Myers, American Journal of Physiology 1907, Vol. 18, pag. 377.
\') Amberg en Morrill, Journal of Biological Chemistry 1907, Vol. 3, pag. 311.
«) Funaro, Biochemische Zeitschrift 1908, Band 10, pag. 463 en 467.

Mellanby, Journal of Physiology 1908, Vol. 36, pag. 447.
\') Pekelharing, Zeitschrift für Physiologische Chemie 1911, Band 75, pag. 207.

Spriggs, The Quarterly Journal of Medicine, Oxford 1907, geciteerd uit Shaffer, American
Journal of Physiology 1908, Vol. 23, pag. 1.
\') Levene en Kristeller, American Journal of Physiology 1909, Vol. 24, pag. 45.

had, een verhoogde afscheiding van kreatinine; daarentegen gaf ook nu weer
het verrichten van spierarbeid geen verandering in de kreatinine.afscheiding.

Over de vraag, of het kreatinine in de urine afkomstig is van het kre-
atine in het lichaam, zijn de meeningen verdeeld. Reeds vermeldde ik, dat
Van Hoogenhuijze en Verploegh aannemen, dat er tusschen beide een innig
verband bestaat. Vele onderzoekers van groote beteekenis zijn echter in dit
opzicht van een tegenovergestelde meening. Ook over dit punt zou een uitvoerige
uiteenzettrng hier misplaatst zijn; bovendien zal ik later gelegenheid hebben,
enkele onderzoekingen, die op deze quaestie licht werpen, te vermelden. Ik wil
er mee volstaan, de namen van Fol,n. A. Klhkcke. en Me..anbv te noemen
als behoorende tot de voornaamste« onder diegenen, die uit hun waarnemingen
besluiten, dat de kreatinine.uitscheiding in geenerlei verband staat met het kreatine
m het organisme. Daartegenover staan echter een groot aantal nauwkeurige
onderzoekingen, waaronder die uit het Physiologisch Laboratorium te Utrecht
een eerste plaats innemen, die volkomen het recht geven, aan te nemen, dat bij
de eiwitstofwisseling in de spieren en in andere organen kreaüne ontstaat, dat
m de circulatie geraakt, voor een deel door oxydatie verder wordt ontleed\'

misschien ook door hydrolyse. en voor de rest wordt geanhydreerd tot kreatinine!
dat dan grootendeels door de nieren wordt verwijderd. Bij de kreatine.omzetting
speelt waarschijnlijk de lever een voorname rol, hoewel sommige geneigd zijn,
ook dit tegen te spreken (Towi.es en Voegtlin \')).

Alle schrijvers zijn het er over eens, dat bij normale personen, die kreatine.
vrij voedsel gebruiken, onder normale omstandigheden in de urine kreatine niet
of hoogstens in sporen voorkomt. Wel is bij alleriei ziekteprocessen het optreden
van kreatine in de urine geconstateerd, en bovendien is er één physiologische
toestand die aanleiding geeft tot hetzelfde verschijnsel: door verschillende waar.

a^k\'t\'br — ^^ - —

SHAErE, deelde in 1908 mede. dat hij bij vrouwen gedurende de eerste
w e na de barmg gro.e hoeveelheden kreatine in de urine had gevonden, en
hy^^voor dit verschijnsel aansprakeUjk de involutie van de uteruspier.

Murlin O vond bij een zwangere hond, die op kreatine^vrij voedsel leefde,
dat er twee dagen vóór de baring in de urine kreatine verscheen, en dat dit na
de baring toenam en op den vijfden dag post partum zijn maximum bereikte.
Hij meende, dat deze top overeenkwam met het hoogtepunt der involutie van
de baarmoederspier.

Krause en Cramer vermelden, dat zij in dertien gevallen van normale
zwangerschap geregeld kreatine in de urine gevonden hebben; de hoeveelheden
waren niet zeer aanzienlijk, meestal 0,05 tot 0,1 gram per dag, met 0,15 gram
als maximum. In één geval werd het onderzoek gedurende vijf weken post partum
voortgezet, en daarbij bleek, dat het kreatine wel in hoeveelheid afnam, doch niet
geheel uit de urine verdween, en zelfs drie maanden na de baring nog aanwezig was.

Van Hoogenhuijze en Ten Doesschate verrichtten uitgebreider onder^
zoekingen over dit onderwerp. Zij onderzochten de urine bij 8 gevallen van
eclampsie, waarvan 3 met doodelijken afloop, 5 gevallen met zgn. veranderde
stofwisseling en dreigende eclampsie (zwangerschap met acute of chronische
nephritis) en 7 gevallen van normale zwangerschap. In de meeste gevallen werden
niet alleen kreatinine en kreatine, doch ook de totale hoeveelheid stikstof, ureum,
ammoniak en acidum uricum bepaald. Wat deze laatste stoffen betreft, zij hier
alleen vermeld, dat de afscheiding daarvan door hen soms sterk veranderd werd
bevonden bij eclampticae, in dien zin, dat het gehalte aan ureum verminderd
was, dat aan ammoniak en onbepaalde stikstof echter vermeerderd. Dezelfde
veranderingen, doch in minder sterken graad, vonden zij bij vrouwen met gra^
viditeits^nephritis en zwangeren met chronische nephritis, terwijl bij normale
gravidae ongeveer normale verhoudingen bestonden, behalve in één geval, waar
eveneens de hoeveelheid ureum sterk verminderd was.

In alle onderzochte gevallen werd in de urine kreatine gevonden, echter
vertoonden ook hier de cijfers sprekende verschillen tusschen normale zwangeren
en lijderessen aan zwangerschapsgt;«intoxicatie. Van Hoogenhuijze en Ten Does=

Murlin, Proceedings of the American Physiological Society pag. XXXI. in American Journal
of Physiology 1908, Vol. 23.

Krause en Cramer, Proceedings of the Physiological Society pag. XXXIV, in Journal of Phv»
siology 1911, Vol. 42.

3) Van Hoogenhuijze en Ten Doesschate, Nederlandsch Tijdschrift voor Verloskunde en Gy^
naecologie, 1912, pag. 38.

schate drukken de kreatine^afscheiding uit vooreerst in de per dag afgescheiden
hoeveelheid kreatine, berekend als kreatinine. en verder in het percentage, dat de
aldus berekende hoeveelheid kreatine uitmaakt van de totale hoeveelheid kre.
atmme, d. w. z. van de som van de in de urine aanwezige hoeveelheid kreatinine
en kreatine. Kortheidshalve zal ik dezen factor in \'t vervolg aanduiden met den
naam kreatine.procent. Zij vonden dan bij normale gravidae in de zwangerschap
voor het kreatine.procent als hoogste cijfer 19,9, en tijdens de baring 22; in het
kraambed hebben zij bij normale zwangeren eerst een week na den partus be.
palingen verricht, d. w. z. nadat de kreatine^afscheiding haar hoogtepunt reeds
gepasseerd was. Bij eclampticae vinden zij als hoogste kreatine.procent in de

zwangerschap 38,6, tijdens de baring 31,3, en in het kraambed stijgt het maximum
tot 50,1. Bij wat zij noemen de gevallen met veranderde stofwisseling en dreigende
eclampsie waren de cijfers voor het kreatine.procent in de zwangerschap even.
eens hoog, tot 39,6, 43,4 en 47 toe.

Ook de hoeveelheden kreatine waren bij normale gravidae gering in ver.
gelijking met wat bij pathologische zwangerschap gevonden werd. Zoo was voor
de normale gevallen in de graviditeit het maximum 0,271 gram kreatine per dag
bij de eclampticae echter 0,883 gram, en in \'t kraambed 0,668 gram; bij een geval
van eclampsie met doodelijken afloop werd op den dag voorafgaande aan de
baring, gedeeltelijk reeds durante partu, 0,798 gram kreatine afgescheiden. Bij de
gevallen van zwangerschaps.intoxicatie zonder uitbreken van eclampsie vinden zij
als maxima 0,923 en 1,141 gram kreatine per dag.

Dikwijls zagen zij bij verbetering van den algemeenen toestand de kreatine.

afscheiding dalen.

Merkwaardig was, dat bij de normale gravida, wier stikstofuitscheiding

veranderd was als bij eclampticae, de kreatine.afscheiding volstrekt niet hoog

was, nl 12,9 als maximum voor het kreatine.procent, en 0,156 gram als grootste
hoeveelheid per dag.

Ook onderzochten zij twee niet.™angere vrouwen die leden aan acute

nephr.t.s, en één die een chronische nephritis had, bij geen van drieën bevatte
de urme kreatine.

De schrijvers meenen gerechtigd te rijn tot het vermoeden, dat de kreatine«
afscheiding in de zwangerschap er op wijst, dat er een stoornis in de lever.

functie bestaat, in overeenstemming hiermede, dat zij in die gevallen, waarin dit
zich klinisch openbaarde, de functiestoornis dus ernstiger was, ook de kreatine.
afscheiding grooter gevonden hebben dan in gevallen van normale zwangerschap.

Voor de toename van de kreatine.afscheiding kort na de baring vinden
zij het zeer wel mogelijk, dat de involutie van de baarmoeder, waarbij veel
kreatine in de circulatie moet komen, daartoe bijdraagt. Ook vatten zij de mo.
gelijkheid in het oog, dat misschien ook de kreatine.afscheiding in de zwanger,
schap van de baarmoederspier afkomstig zou kunnen zijn, als namelijk in die
periode een verhoogde tonus van deze spier mocht worden aangenomen, doch
zij verwerpen dit denkbeeld, omdat dan ook een vermeerdering der kreatinine.
afscheiding verwacht zou mogen worden, wat zij niet hebben kunnen constateeren.

Als practisch resultaat van hun onderzoek wijzen zij op het groote gewicht
van kreatine.bepalingen bij zwangeren, en zien in het stijgen van het kreatine.
gehalte der urine een aanwijzing van gevaar voor ernstige storingen, ook al zijn
er geen dreigende klinische symptonen aanwezig, en de nieren nog gezond.

Heijnemann O kon het verschil, dat Van Hoogenhuijze en Ten Does.
schate hadden opgemerkt in de kreatine.afscheiding tusschen normale zwangeren
en vrouwen met zwangerschaps.intoxicatie, in zijn waarnemingen lang zoo dui.
delijk niet terugvinden. Hij onderzocht in \'t geheel 9 gezonde zwangeren, waar.
van bij sommige slechts één bepaling werd verricht. Hij vond bij haar de kreatine.
afscheiding dikwijls zeer sterk wisselend; als grootste daghoeveelheid vond hij
0,76 gram kreatine, doch niet zelden ontbrak het ook geheel in de urine. Het
hoogste kreatine.procent bedroeg in de normale zwangerschap 38.

In 10 gevallen van normale graviditeit werden bepalingen gedaan op den
dag der baring, bovendien bij één abortus in de maand; hier bleek de urine
in den regel weinig of geen kreatine te bevatten, doch een enkelen keer vond
hij een kreatine.gehalte van 32 °/o.

In het kraambed werd in 14 normale gevallen dé urine onderzocht. Hierbij
zij opgemerkt, dat Heijnemann het noodig oordeelde, bij kraamvrouwen alle
urine door katheteriseeren te verzamelen, eveneens bij vrouwen waar uitvloeiing
bestond. Hij vond dan in het normale kraambed als grootste hoeveelheid kreatine

\') Heijnemann, Zeitschrift für Geburtshülfe und Gynäkologie 1912, Band 71, pag. 110.

per dag 0,819 gram, doch weer zag hij, dat zelfs in de eerste dagen van het
puerperium de urine geheel vrij van kreatine kon zijn. Als hoogste cijfer voor
het kreatine.procent vond hij 49. De sterkste kreatine.afscheiding viel in \'t alge.
meen op den tot dag van het kraambed.

Al bestonden er ook sterke individueels verschillen tusschen de gevallen
onderling, toch zijn, als men de cijfers vergelijkt, de maxima, door Heijnemann

m normale gevallen gevonden, veel hooger dan wat Van Hoogenhuijze en Ten
Doesschate waarnamen.

Bovendien onderzocht Heijnemann de urine bij 10 gevallen voor eclampsie
Twee daarvan verliepen doodelijk. In het eerste van deze twee gevallen was er
gennge urine.secretie, zeer veel eiwit in de urine, en zeer veel kreatine, tot 53 «1„
toe. B,j obductie werden sterk beschadigde nieren gevonden, doch opvallend
gennge veranderingen in de lever. In het andere geval was de urine,afscheidi„g
vnj verdoende, en de urine bevatte weinig eiwit en volstrekt geen kreatine; hier
bleek bij de sectie de lever ernstige veranderingen te vertoonen.

Van de overige eclampticae werden 6 alleen in \'t kraambed geobserveerd
j h.er vond He,;ke„akk de kreati„e.uitscheiding in \'t algemeen wat grooter
dan b.j normale kraamvrouwen, ongeveer 20 meer; hij vond hier als grootste
hoeveelhe.d per dag 1,44 gram kreatine, als hoogste cijfer voor\'t kreatine.procent
53 In een van deze gevallen was er zeer weinig kreatine in de urine, en wisselde
het gehalte van O tot 13 «/.. Ook in andere gevallen was een enkelen dag soms
geen kreahne .n de urine aanwezig. Hooge kreatine.afscheiding viel dikwijls
samen met een hooge temperatuur. Hij stelde vast, dat de kreatine.afscheiding

geen gehjken tred hield met het eiwitgehalte der urine, en ook niet daalde zoodra
de algemeene toestand verbeterde.

richtnbsp;\'nbsp;quot; zwangerschap bepalingen ver.

.cht worden Een daarvan, die geobserveerd werd als lijdende L zwang r-
schapsnephntis, kreeg een half n„r ^ . ,nbsp;zwanger

in de graviditeit (^1 a s e 7 danbsp;riquot;^*^

j • ^ / ^^nbsp;de baring) voortdurend vrij veel

reatme m de urme gehad, echter niet buitensporig, van 0.18 tot 0,48 gram per

g; daar e hoeveelheden gepraeformeerde kreatinine echter meestal geri^ waL

lan bi~-nbsp;\'\' ™ kreatine.procent hooger

b, een der normale gravidae werd waargenomén, en het maximum was 49 «/„

In \'t kraambed steeg de kreatine^afscheiding niet bijzonder hoog, hield echter
vrij lang aan; dennbsp;dag post partum werd de laatste waarneming verricht,

en deze gaf ook de hoogste cijfers, nl. 0,59 gram kreatine en 41 ®/o.

In het 10^« geval traden 37 dagen vóór het eind der zwangerschap
eclamptische aanvallen op. De vrouw herstelde en beviel è terme van een levend
kind. Tijdens de aanvallen was de kreatine»=afscheiding gering; in \'t verder ver»
der verloop bevatte de urine soms geen kreatine, soms veel, tot 50 ®/o toe.

In een geval van chronische nephritis met zwangerschap, in de derde
maand geobserveerd, was in de urine nagenoeg geen kreatine aanwezig,

Heijnemann is van oordeel, dat uit zijn resultaten geen conclusie te treklt;
ken is over een mogelijke prognostische beteekenis van hooge kreatine^afschei^
ding in de zwangerschap. Wel meent hij, dat zijn vondsten geen recht geven,
om uit het feit, dat in de zwangerschap kreatine in de urine verschijnt, aan te
nemen een onvoldoende functie der lever in de graviditeit, en een direct verband
tusschen beschadiging der lever en zwangerschapstoxicosen.

Ook Hedley O ging de kreatine^^afscheiding na bij normale zwangerschap
en zwangerschapstoxaemie. Zijn cijfers leenen zich niet voor vergelijking met de
uitkomsten van anderen, want hij geeft alleen op, hoeveel mgr. kreatine hij in
10 c. c. urine vond; de hoeveelheid urine vermeldt hij niet, evenmin de hoe^
veelheid gepraeformeerde of totale kreatinine. Hij onderzocht 7 gevallen van
normale zwangerschap, in verschillende maanden, 3 gevallen van eclampsie met
talrijke aanvallen, 2 gevallen van ernstige zwangerschapsintoxicatie met sterke
albuminurie, oedemen, hoofdpijn, braken, enz., 3 gevallen van sterke zwanger^
schapsalbuminurie waarbij de algemeene toestand geen zorg baarde, 1 geval van
chronische nephritis met zwangerschap, en bovendien nog twee secundigravidae,
die in de eerste zwangerschap eclampsie hadden gehad, doch nu normaal bleven.

Bij alle normale zwangeren vond hij kreatine in de urine. Spoedig na de
bevalling, gewoonlijk den of dag van het kraambed, zag hij een snelle
stijging van de hoeveelheid kreatine.

Bij vergelijking van zijn vondsten bij normale en pathologische zwanger^
schap vindt hij bij de laatste geen hoogere, doch eer een lagere kreatine^afschei^
ding. Bij ieder van zijn 3 eclampticae kon hij tijdens de zwangerschap één be=
Hedley, British Medical Journal 1912, Oct. 26, pag. 1117.

palmg verrichten, en hij vond bij alle weinig of geen kreatine. Bij twee er van

vond h,j t.,dens de baring evenmin veel kreatine; deze 2 vrouwen bezweken

aan haar z.ekte; bij obductie vertoonden haar levers typische afwijkingen voor

edampsie. Bij de eclamptica, die in leven bleef, werd sectio caesarea verricht •

hier steeg de kreatine.afscheiding in \'t kraambed hooger dan bij de normale

kraamvrouwen. Hbdlev meent dat dit een gevolg van de operatie kan zijn (of
van de narcose).

d tnbsp;2 gevallen van ernstige zwangerschaps.to.aemie was in het eerste

d kreatme.afsche.ding lager dan bij normale gravidae, in het tweede kreeg hij

de hoogste cjfers, door hem in de zwangerschap waargenomen. In \'t puerperiuj
gaven beide gevallen normale cijfers.nbsp;Puerperium

In de overige gevallen van pathologische zwangerschap kwamen zijn uit,
komsten overeen met die bij normale gravidae.

kreatine per 10 c. c. urine geen juiste voorstelling
fr-r-tr \' kreatincafscheiding, omdat ook de mindere-of meerdere
rukeh,khe,d der urine,secretie, m. a. w. de concentratie der urine, invloed heeft

Jkt het toch wel da,nbsp;uit zijn materiaal terecht de conclusie trekt, dat

de k eanne,a scheidmg bij pathologische zwangerschap niet verschil, van die in
normale gevallen.

Jn Tf:nbsp;: \'\' quot;quot; ™nbsp;-ngerschapsbraken

-g» ZIJ, dat er een zeer hooge kreatine.afscheiding bestond; dit verschijnsel

erdween echter na rectale toediening van voedsel, zonder dat de algemeene ,
stand verbeterde, en z, schrijven het dus toe aan de inaniHe ten gevolge van

dagen rrrib^ i t rquot; ^ --

urine per katheter o7dnbsp;kraamvrouwen. Hij verzamelde alle

e^katheter. Op den eersten kraambeddag vond hij als resultaat van be.

palingen bij alle 15 vrouwen hoeveelheden kreatine wisselend van 0,15 tot 0,99
gram, op den tweeden dag bij 12 vrouwen van 0,17 tot 0,71 gram, op den der.
den dag bij 8 vrouwen van 0,20 tot 0,56 gram, en op den vierden dag bij 3
vrouwen van 0,16 tot 0,27 gram. Als gemiddelde voor de kreatine.afscheiding
berekent hij uit deze 38 waarnemingen 0,42 gram per dag.

Bovendien vond hij een verhoogde afscheiding van kreatinine, en wel be.
rekent hij, dat in de eerste 4 dagen van het kraambed gemiddeld 50 quot;/o meer
kreatinine werd uitgescheiden dan wat hij als gemiddelde bij niet.zwangere vrou.
wen zelf bepaalde, en ook in de litteratuur (Benedict en Myers ^ ) bevestigd
vond, en wat overeenkomt met een hoeveelheid kreatinine van 0,68 gram per dag.

Gammeltoft onderzocht de stikstofgt;omzetting gedurende de zwanger,
schap bij dieren, voornamelijk bij konijnen en honden, ook bij enkele ratten en
geiten. Wat betreft de stikstofbalans vond hij, dat bij voldoende voeding in \'t
algemeen stikstof in het organisme wordt afgezet, echter niet genoeg, om na de
baring de balans nog ten voordeele van de moeder te doen uitvallen; het moe.
derlijk organisme heeft dan een kleinere of grootere hoeveelheid stikstof verloren.

Bij alle dieren deed zich een zoogenaamde negatieve phase voor, d. w. z.
een tijdperk, waarin het zwangere dier stikstof verloor, de stikstof balans dus
negatief was; in den regel viel dit in het kwartgedeelte der graviditeit.

Ook werd de verdeeling der stikstofhoudende bestanddeelen van de urine
nagegaan. Hij vond daarbij slechts geringe veranderingen, in dien zin, dat er een
zekere relatieve vermeerdering van ammoniak en aminozuren plaats had ten koste
van het ureum. In de negatieve phase was de toename van ammoniak dikwijls
zeer belangrijk.

De kreatinine.afscheiding vond hij bij zwangere dieren vrijwel constant;
bovendien werd bij hen regelmatig in de urine kreatine aangetroffen.

Bij honden vond Gammeltoft, dat in het eerste tijdperk der zwanger,
schap de kreatine.afscheiding regelmatig steeg, en een top vertoonde in de nega.
tieve phase; het kreatine.cijfer bleef daarna hoog, en daalde tegen het tijdstip
van de baring. Na het einde van het involutie.stadium bevatte de urine geen
kreatine meer.

Benedict en Myers, American Journal of Physiology 1907, Vol. 18, pag. 377.
Gammeltoft, Skandinavisches Archiv für Physiologie 1913, Band 28, pag. 325.

B„ komjnen bleek tijdens de zwangerschap de urine bij onvoldoende
™ed,ng meer kreatine te bevatten dan bij voldoende voeding. Ook hier bestond
■n t algemeen een hooge kreatine.afscheiding in de negatieve phase. en een
dahng tegen het eind der zwangerschap.

Uit de toename van de afscheiding van ammoniak en aminozuren en het
verschijnen van kreatine in de urine besluit Gammbltopi tot een stoornis in de
ureum.synthese. en hij meent de oorzaak daarvan te moeten zoeken in delever

ïthoToTnbsp;-t

pathologisch opgevat moeten worden.

Ik heb de waarnemingen omtrent de afscheiding van kreatine en kreatinine
e urine, door mi verricht bij 73 zwangeren en kraamvrouwen, alle verpleegd

It ell: T\' t «üks^Universiteit te Utrecht, in tabellen gebralt n
met e,ka r vergeleken. Sommige van deze vrouwen vertoonden geen of slechts
hchte, andere ernstige pathologische afwijkingen.

Aan de resultaten van mijn onderzoek en de bespreking daarvan meen ik

METHODE.

Om de hoeveelheid kreatinine en kreatine, afkomstig uit het organisme
als stofwisselingsproduct, zuiver te kunnen bepalen, is het noodig, dat deze
stoffen niet in het opgenomen voedsel voorkomen. Practisch komt dit hierop
neer, dat het diëet vrij moet zijn van vleesch en zijn extractiefstoffen. Dit is bij
alle onderzochte patienten in acht genomen; er waren er zelfs vele onder, die
wegens haar ziektetoestand uitsluitend melk als voedsel kregen.

De urine werd verzameld in met een deksel afgesloten flesschen, die op
een koele plaats stonden; als conserveeringsmiddel werd toluol bij de urine
gevoegd. Door de verpleegsters werd er zoo nauwkeurig mogelijk voor gewaakt,
dat er geen urine verloren ging, zoodat in de urineflesch werkelijk iederen dag
de hoeveelheid van 24 uur terecht kwam. Helaas was het nu en dan niet te
vermijden, dat een gedeelte der urine niet ter bestemder plaatse aankwam; dit
vindt zijn verklaring in de afwijkingen in de urineloozing, die zich in de zwan^
gerschap en in het kraambed dikwijls voordoen, vooral bij pathologische toe#
standen, waarbij incontinentia urinae bestaat.

Nooit werd, zooals Heijnemann en Wakulenko bij hun kraamvrouwen
geregeld deden, de katheter gebruikt met het doel, de hoeveelheden urine in
hun geheel en zoo zuiver mogelijk op te vangen. Ik meen, dat het ongeoorloofd
is, zijn patienten alleen ter wille daarvan bloot te stellen aan het nooit geheel
uit te sluiten gevaar, een cystitis te krijgen. Het gevolg hiervan was, dat de
urine, voornamelijk in de eerste dagen van het kraambed, bijmengselen bevatte
die uit de genitalia afkomstig waren; deze kunnen echter op de gevonden hoe;«
veelheden kreatine en kreatinine geen invloed gehad hebben. Zoo is het haast
niet aan te nemen, dat een kraamvrouw bij het urineeren ooit 100 c. c. bloed
verloor, en zelfs deze hoeveelheid bloed zou slechts een vermeerdering van de
hoeveelheid kreatine met 2 mgr. teweeggebracht hebben. En de lochiaalsecretie is

n.e roo overvloedig, dat juist tijdens het urineeren eenigsdns belangrijke hoe,
veelheden daarvan zouden afloopen en zich met de Urine vermengen.

De urine werd steeds spoedig nadat de 24uurs hoeveelheid verzameld was
■n gebruik genomen. Benedict en Myers ■) vermelden, dat in urine zonder
conserveeringsmiddel zelfs na een week nog geen verandering in de hoeveelheid
kreahmne en kreatine had plaats gehad. Van Hoogenhuijze en Verploegh
bewaarden urine met toluol en chloroform, en vonden deze na 15 dagen nog
onveranderd. Niettemin blijft het wenschelijk, de bepaling van kreatine en krea,

geToleT TTTnbsp;quot;nbsp;voor,

\'n bewerking\' we^ZC quot;quot;nbsp;\'\'nbsp;^

daarvoo^in\'TswtÏt med\'quot;; T;\'nbsp;de methode, die Foun\')

In \'t kort bernbsp;\'»^\'\'^S^deeld, en die tot basis heeft de reactie van Jaffé.

var,nbsp;bepalingswijze op het volgende r wanneer bij een oplossing

Xinezrul quot; quot;quot;quot;nbsp;\'\' \'•2°\'»

kleur, dr\'lTr\'\'\'\'^ ^ ^ot 8 c. c. 10 natronloog, dan ontstaat er een roode

lossingnbsp;. ^^^ ^^ ^inuten haar maximum heeft bereikt. Wordt deze op.

iossing met water verdund tot \'JOn . j , ••

waarvan een k 1nbsp;quot;nbsp;gekleurde vloeistof,

kleur heeft alsnbsp;dezelfde

kaliumb\' h ^ \' ^nbsp;^olon» van een half.normale oplossing van

and l!\'nbsp;mogelijkheid, om colorimetrisch in urine en

paCnbsp;vloeistoffen deze stof quantitatief nauwkeurig te be.

heb daartoe gebruik gemaakt van een colorimeter zooals Van Hoo.
Genhuijze en Verploegh ^ dien beschreven hebben.

Er zijn verschillende momenten, die de oorzaak kunnen worden van on.
juistheden in de bepalingen. Folin zelf wijst er op, dat de kleursterkte der op.
ossing de eerste 10 minuten onveranderd blijft, doch na een half uur reeds
^angnjk is verzwakt. Mellanbv raadt aan. de aflezingen te verrichten in het
JJ^P^an 5 tot 15 minuten nadat de vermenging van de kreatinine.houdende

? vIn Hon\'\'\'nbsp;Physiology 1907. Vol. 18. pag 397

vloeistof met pikrinezuur en natronloog heeft plaats gehad. Ik heb mij aan dit
voorschrift steeds streng gehouden.

Folin gaf aan, dat matige veranderingen in de verdunning (tot 250 of tot
1000 c. c.) zonder invloed zijn op de nauwkeurigheid der bepaling. In welken
graad men verdunnen moet, is afhankelijk van het kreatinine.gehalte der urine.
Van Hoogenhuijze en Verploegh wijzen er op, dat bij hun colorimeter de
aflezingen liefst niet lager moeten zijn dan 5 m.m. en niet hooger dan 10,5 m.m.,
omdat ze anders te onnauwkeurig worden. Zij raden tevens aan, ahijd minstens
5 aflezingen te verrichten, en daarvan het gemiddelde te nemen. Deze aflezingen
mogen onderling niet meer dan 0,2 m.m. met elkaar verschillen, en bij eenige
oefening in het aflezen zal het verschil meestal niet meer dan 0,1 m.m. bedragen.
Bovendien wordt volgens Van Hoogenhuijze en Verploegh O door het verrichten
van vele aflezingen de invloed van mogelijk aanwezig aceton, dat ook de reactie
van Jaffé geeft, doch snel voorbijgaande, uitgewischt. Ik heb ook dit voorschrift
steeds opgevolgd. Wanneer de aflezingen kwamen onder 5 m.m. of boven 11
m.m. heb ik in den regel andere verdunningen gekozen, en de bepaling daar.
mede herhaald, of ook eventueel in plaats van 10 c. c. urine 20 c. c. gebruikt;
in enkele gevallen ben ik hiervan afgeweken, doch slechts wanneer de aflezingen
boven 11 m.m. onderling niet meer dan 0,1 of 0,2 m.m. verschilden.

Van Hoogenhuijze en Verploegh wijzen op den invloed, dien de tem.
peratuur op de intensiteit der reactie heeft; door hoogere temperatuur wordt de
kleur der vloeistof donkerder. Ook Mellanby raadt aan, de reagentia op één
temperatuur te houden. De door mij gebruikte reagentia zoowel als het ter ver.
dunning gebruikte water bevonden zich steeds op kamertemperatuur.

Mellanby vond, dat de hoeveelheden pikrinezuur en natronloog niet
nauwkeurig behoeven te zijn. Bij toevoeging van 12 c. c. pikrinezuur in plaats
van 15 c. c. vond hij geen verschil in aflezing; ook 3 en 10 c. c. natronloog
gaven hetzelfde resultaat. Ik heb bij 10 c. c. urine altijd gevoegd 15 c. c. pikrine.
zuur en 5 c. c. natronloog, bij 20 c. c. urine de dubbele hoeveelheden.

Taylor ^ meent, dat de nauwkeurigheid der kreatinine.bepalingen nog
verhoogd zou worden, wanneer er een daarvoor geschikte standaard-Hchtbron

Van Hoogenhuijze en Verploegh, Zeitschrift für Physiologische Chemie 1908, Band 57, pag. 161.
Taylor, Journal of Biological Chemistry 1911, Vol. 9, pag. 19.

bestond. Alle soorten gewoon kunstlicht zijn onbruikbaar, en men is dus geheel
op het daglicht aangewezen, dat echter sterk kan wisselen in intensiteit en in
quahteit, naar gelang van de weersomstandigheden. Ook ik heb meermalen op
donkere, regenachtige dagen, vooral des winters, ondervonden, dat het nauw.
keurig aflezen veel meer inspanning kostte.

Om het kreatine in de urine te kunnen bepalen, moet dit eerst worden
omgezet^ in kreatinine. Ik heb daarvoor gebruikt de methode van Benedict en
). Deze vonden, dat in kreatine.houdende urine alle kreatine in kreatinine
werd omgezet, wanneer de urine vermengd werd met de dubbele hoeveelheid
normaal zoutzuur, en zoo gedurende een kwartier in de autoclaaf verhit werd

op ongeveer 117 « C. na verhitting gedurende een half uur en drie kwartier

kregen ZIJ hetzelfde resultaat. Ik heb de m«/ i

^^ normaal zoutzuur vermengde porties

urme gedurende een half uur aan de verhitting op 117» blootgesteld.

In de op deze wijze behandelde urine wordt dan. nadat zij geneutraliseerd
■s. weder de hoeveelheid kreatinine bepaald, die nu bestaat uit de hoeveelheid
van te voren aanwezige, gepraeformeerde kreatinine. benevens het uit het nu ver.
nderde kreatme ontstane kreatinine; dit wordt genoemd de hoeveelheid totale
kreatmme Het verschil tusschen totale en gepraeformeerde kreatinine geeft nu
de hoeveelheid kreatine, uitgedrukt als kreatinine.

Rose \') deelde mede. dat volgens deze methode met name bij suiker,
houdende urine te veel kreatine gevonden wordt, en dat men deze fout kan
vermijden door de urine te koken met de dubbele hoeveelheid 3 »ƒ„ phosphor,
zuur m plaats van normaal zoutzuur. Naar aanleiding hiervan heb ik deze be-
handelingswijze naast de zoutzuurmethode in een aantal gevallen beproefd; daarbij
was ,n de urine nooit suiker aanwezig. De met phosphorzuur verkregen uitkom-
sten waren zeer onregelmatig en verschilden dikwijls veel met de volgens dé
zoutzuurmethode gevonden waarden. In den regel werd de hoeveelhei ta

t\'r^ quot;quot;quot;quot;nbsp;-P-formeerde,watl!:

een egatieve hoeveelheid kreatine zou opleveren. Wegens deze onbevredigende

resultaten werd de methode van Rose niet verder toegepast.

_^nbsp;»et de methode van Benedict en Myers wel

•1 Rr\'quot;\',quot;nbsp;American Journal of Physiology 1907, Vol 18 „as 397

) Ros,, Journal of Biological Chemistry 1912. Vol. R pag. 73

eens voor, dat er minder totale dan gepraeformeerde kreatinine gevonden werd;
zooals uit de tabellen zal blijken, was dit zelfs bij twee vrouwen vrij constant
het geval. Ook door anderen is dit nu en dan waargenomen. De verklaring van
dit vreemde verschijnsel is, niet duidelijk. Fouten in de bewerking meen ik te
mogen uitsluiten. Door het koken met zoutzuur wordt de urine donkerder ge#
kleurd; de verdunning met water ontneemt daaraan echter allen invloed op de
bepaling van de hoeveelheid totale kreatinine; men zie hiervoor ook de mede«=
deelingen van Af Klercker \')• Dreibholz ^ vermeldt, dat hij na verhitting
met zoutzuur geregeld een vermindering van kreatinine zag bij honden^urines.

Het is voor de kreatinine^bepaling volgens Folin noodig, dat uit eiwit»=
houdende urines het eiwit eerst verwijderd wordt; ik heb dit gedaan door de
urine even op te koken, terwijl door middel van azijnzuur de reactie zuur ge=
houden werd, en daarna de urine te filtreeren. Bij normale, eiwitvrije urines heb
ik herhaaldelijk nagegaan, dat dit procédé geen invloed heeft op de hoeveelheden
kreatinine en kreatine in de urine, en daarom heb ik het ten slotte op alle
urines als voorbereidingsmaatregel toegepast; het is toch mogelijk, dat ook in
een normale urine door verontreiniging, b.v. met vaginaalsecreet, een weinig
eiwit aanwezig is.

1) Af Klercker, Zeitschrift für Klinische Medizin 1909, Band 68, pag. 22.
Dreibholz, InaugurabDissertation, Greifswald, 1908.

UITKOMSTEN VAN HET ONDERZOEK.

M,j„ onderzoekingen strekken zich «i, over 73 vrouwen. Daarvan leden
13 aan eclampsie. den ernstigsten vorm van zwangerschaps.intoxicatie, 4 van

iTaall quot;nbsp;rnbsp;zoo,

genaamde prae.eclampt.sche toestanden, min of meer ernstige vormen van zwanger,

hapsverg.ft,g.ng met belangrijke albuminurie, oedemen, enz. Van deze vroul

. er een overleden, aan puerperale sepsis. Daarnaast waren er 13 andere vrouwen

b., w.e alleen een lichte albuminurie bestond, die dikwijls bij doelmatige be,

het urtbreken van eclamps.e. In 2 andere gevallen bestond als complicatie van
de zwangerschap een chronische nephritis.

Daartegenover staan 25 gevallen, waar men mag aannemen, dat geen stof-

zldtT; aanwezig waren; dat wil niet zegge, dat al deze v u ren

toe all n. B, een andere vrouw was het dubieus, of er nierbekken.afwijkingen
stonden En b.j 17 van deze vrouwen was er een duidelijke ontsteki g .
ur„.e.u.tvoerwegen, en we. was er in 3 gevallen een cystitis, terwijl er i

nnbsp;Tquot;nbsp;bleek an een

aandoening der nieren.

Ten slotte zijn nog waarnemingen verricht inl geval van mola hydatidosa

bLI::;:; :: rr:: --—^

Kydramnion. 0:k n ezeZrbesT rnbsp;^^^ ^^

.wangersr^jl—1.:: i^h^rrbiT^^^^^^^^^ ^^

tiidnerken Denbsp;• ,nbsp;by de meeste echter in beide

t.jdpe ken. De bepahngen .n de zwangerschap vielen in den regel in het laatste

:jongste ^r

schap waarrn door m„ de urine is onderzocht, was 3 maanden oud. In een

aantal gevallen heb ik ook de afscheiding van kreatine en kreatinine tijdens de
baring kunnen observeeren.

Ik heb mijn uitkomsten ondergebracht in tabellen, die ik nu eerst wil laten
volgen, na een korte toelichting.

In de eerste kolom der tabellen is aangegeven de datum, waarop de be#
treffende hoeveelheid urine is geloosd; nu en dan is ook het uur aangegeven,
wanneer niet met de portie van een geheelen dag de bepaling is verricht.

In de tweede kolom staat de hoeveelheid urine in kubieke centimeters.
Wanneer dit niet overeenkomt met de geheele daghoeveelheid, is dit duidelijk
opgegeven. Was er urine verloren gegaan, onbekend hoeveel, dan staat een
vraagteeken achter het aantal kubieke centimeters; kon de (b.v. met defaecatie)
verloren gaande urine nog ongeveer gemeten worden, dan is het teeken ± voor
de totale hoeveelheid geplaatst.

In de derde kolom is aangegeven de hoeveelheid totale kreatinine, d.w.z.
de hoeveelheid kreatinine die in de urine werd bepaald na koken met zoutzuur
in de autoclaaf.

De vierde kolom bevat de hoeveelheden gepraeformeerde kreatinine, d.w.z.
wat er in de urine aan kreatinine aanwezig was zonder koken met zoutzuur.

De getallen van de vijfde kolom zijn het verschil tusschen die in de derde
en vierde, en geven aan de dagelijksche hoeveelheden kreatine, uitgedrukt als
kreatinine.

Deze drie kolommen geven de hoeveelheden kreatinine en kreatine op in
grammen; alleen waar vermeld worden de hoeveelheden die in 10 c.c. urine
aanwezig waren, wordt dit uitgedrukt in milligrammen, doch dan staan achter
het getal ook de letters mgr. Wanneer de in grammen uitgedrukte hoeveelheden
kreatinine en kreatine niet overeenkomen met de geheele hoeveelheid, op den
betreffenden dag afgescheiden, dus wanneer er urine verloren gegaan was, is dit
duidelijk aangegeven, hetzij doordat de getallen tusschen haakjes geplaatst zijn
met een vraagteeken er achter, hetzij door het teeken .

In de zesde kolom staat vermeld het kreatine.procent, d.i. de hoeveelheid
kreatine uitgedrukt in procenten van de hoeveelheid totale kreatinine. Dit cijfer
is dus alleen een verhoudingsgetal, dat zich ook laat vaststellen wanneer er urine
is verloren gegaan, en dan toch nog een beeld geeft van de mate der kreatine.

afscheiding; hetzelfde is he, geval, wanneer slechts met kleine porties „rine
bepahngen gedaan werden.

In de zevende kolom zijn allerlei bijzonderheden medegedeeld, o.a over
het verloop van zwangerschap, baring en kraambed, en verder zijn daar allerlei
omstandigheden vermeld, die op de beoordeeling van de afscheiding van kreatinine
en kreatme van invloed kunnen zijn. Zoo heb ik b.v. telkens, wanneer de
emperatuur verhoogd was boven 37.5quot;, dit in deze rubriek aangegeven; het is
toch bekend, dat onder invloed van koorts de kreatinine-afscheiding in de urine

:: dT mTf rnbsp;^^nbsp;»en\'zle daarvoor

Ar KLEROKEaO. SKuxExzKva Mvehs en Vorovtc«). Ook d
algemeene voedingstoestand is van belang; bij ondervoeding, bij kachectische
toestanden tegen het naderen van den exitus letalis is kreatine in de urine
gevonden (z.e bij Beneo.cx en Mvers\'), Shaeeek»). Skuxetzkv •)); wanneer in
d.t opzicht iets vermeldenswaard leek, is het medegedeeld

niveanbsp;\'\'nbsp;van het stofwisselings.

B, die vrouwen d.e leden aan aandoeningen der urinewegen, is ook de real
« unne vermeld He. is immers mogelijk, dat bij alkalische reactie in de u

ontstaat; zoo deelen Peke_ en V.. Hoooenhuvze,

T a\' t tooquot;quot; n

IS aan te toonen, behalve wanneer men door een regeling van de voeding er

Journal of Biological Chcmistfy 1912 4T iVnbsp;Cliemlsts^ 6ec. 1911, p,g. XXI in

») Lindsay. Bio.Chemical Journal 1911 vS

d. H. — d. G., Toc. 1913 n°. 283, IX.para, 33 j. Eclampsie. f

4 Sept. bloedbraken, epistaxis, hae^
maturie, hoofdpijn; kleine bloedingen
in mond en pharynx. Urine eiwit
zeer veel bloed.

Weigert opname in kliniek.

12 Sept. \'s morgens eclamptische
val. Naar kliniek gebracht; te voren
om 11 u. 20 Y.m. 2de aanval; 3 gr.
amyleenhydraat.

In kliniek om 2 u. 45 n.m. 3de aanval;
weer 3 gr. amyleenhydraat.

Petechiae over \'t geheele lichaam.

Geen oedemen. Nagenoeg volkomen
blindheid. Weinig urine, ongeveer ges
heel uit bloed bestaande; 7 quot;/oo eiv/it.
Graviditeit ± 24 weken; geen weeën.
Duidelijke harttonen.

Temperatuur tot 38°.

4 u. 20 n.m. éde aanval. 2X10 mgr.
morphine.

6 u. 15 n.m. nog een lichte aanval
(5de); daarna geen aanvallen meer.

13 Sept. Pat.nbsp;braakt veel. Pols ge.

spannen. Visusnbsp;wordt iets beter. In

urine nog zeernbsp;veel bloed. Temperas
tuur tot 38quot;.!.

14 Sept. Urine bevat wat minder
bloed, 5 quot;/oo eiwit. Pols onregelmatig.
Temperatuur tot 38°.4.

Geen foetale harttonen meer; uterus
vertoont contracties.

15 Sept. 6 u. 45 v.m. abortus; foetus
32 c.M. lang. Weinig bloedverlies.

Toestand gaat achteruit. Om 9 u. 10
v.m. exitus letalis.

Obductie:

Lever troebele zwelling, geen bloes
dingen.

Kleine bonte nieren.

Cerebrum normaal.

Bronchopneumonie.

Aorta en andere bloedvaten tamelijk
nauw.

nquot;. 280, I.para, 33 j. E cl amp sie. f

Opgenomen 13 Augustus. Pelvis an=
gusta (C. V. 9J). Urine normaal. Sinds
22 jaar lupus faciei, behandeld met
Iicht en zalf.

Begin September urine nog normaal.

12 Sept.,
3 u. 30

n.m.,
tusschen
de aan.
vallen
III en IV.

12 Sept.,
11 u. 30

n.m.,
tusschen
de aan#
vallen
XV en
XVI, vlak
vóór den
partus.

12 Sept. 3 u. v.m. begin der weeën,
^nbsp;eclamptische aan-,

val. Misschien een weinig oedema cru^
rum; spoortje oedema conjunctivae.
Incontinentia urinae. Urine bevat nu
^wit en cylinders. 3 gr. amyleenhydraat.
Um 7 u. 15 v.m. 2de aanval. Geringe
uterusscontracties.

In den loop van den dag no? 13
aanvallen.nbsp;^

Om 11 u. 15 n.m. forcipaal verlost
bij volkomen ontsluiting. Kind dood.
gewicht .gt;050 gram.

Vlak daarna 16de aan\\al. Sinds 5 u.
45 n.m. {6de aanval) was pat. bewuste
loos.

13 Sept.,
2u. 45
n.m.,
uur na
den laat.
sten aan.
val
(XIX),

10 uur
vóór den
exitus.

13 Sept. Nog 3 aanvallen, de laatste
om 4 u 5 v.m. Pat. blijft bewusteloos,
loestand gaat achteruit. Temperatuur
stijgt tot 40°.

Om 12 u. 50 v.m., 14 Sept., exitus
letalïs.

Bij obductie in de lever necrotische
plekken en bloedingen.

Nieren alleen microscopisch in de
tubuh contorti epitheelnecrose, op vele
plaatsen bloeding en pigment^afzetting.

V. d. T. — L., Toe. 1913 n^ 144, I.para, 25 j. Eclampsie. f

18 April opgenomen uit Verlosk.
Polikl, met eclampsie durante partu.
Begin der baring 17 April ± 10 u. n.ni.

18 April om 3 u. 35 n.m. 1ste aan-
val; 2de aanval om 4 u. 15 n.m. Ont»
sluiting van 6 c.m. Tijdens vervoer
naar kliniek 3de aanval, kort daarop
4de aanval.

Van te voren 2 gr., in kliniek nog
2i gr. amyleenhydraat. Om 5 u. 36 n.m.
in kliniek 5de aanval, 6 u. 21 n.m.
6de aanval. Om 6 u. 50 n.m. door
forcipale extractie kind geboren, levend,
3570 gram.

Urine 7quot;/oo eiwit, vrij veel cylinders.

Hierna geen aanvallen meer.

Pols langzamerhand achteruitgaande.

Temperatuur tot 38°.6.

Infusies; excitantia.

Om 11 u. 20 n.m. exilus letalis.

Obductie:

Lever lichte vettige degeneratie, geen
celsnecrose, geen bloedingen.

Nieren ook microscopisch geen afs
wijkingen.

Hersenen normaal.

Tabel IV.nbsp;^^

O- - V. W.. Toe. 1914 nquot;. 60, Il.para, 25 j. E cl amp sie. t

Ui

6.7 Febr.

1450

C.C.,
in 21
uur.

Niet onderzocht wegens
rotting.

0,2506

0,3082

0,3821

0,7919

5nbsp;Febr. 8 u. 35 n.tn in Verl. Polikl.
bevallen, spontaan, levend kind, 2700 gr.,
lengte 49 c.m. De laatste 14 dagen
sterk verminderde visus. Onder den
partus was de vrouw suf en angstig;
de urine durante partu bevatte 21»/oo
envif, veel cylinders, erythrocyten.

6nbsp;Febr. Om 6 u. v.m. een eclamp^
tische aanval. Daarna coma. 3 gr. amy=
leenhydraat. Vervoer naar kliniek.

8nbsp;u. V.m. in kliniek; gezicht opgezet:
gering oedema crurum. Nog comateus.

urine nog ZP/oo eiwit, veel cylinders.

Uiaphorese, o.a. lichtboog.

9nbsp;u. 15 nog 3 gr. amyleenhydraat,
wegens onrust.nbsp;^

11 u. V.m. bewustzijn teruggekeerd.

Visus ongeveer nihil.

Amnesie. Transpireert goed.

1 u. 30 n.m. Pols frequent (140),
klem; excitantia. Temperatuur 37°.8

Urine 20»/oo eiwit.

Oogspiegelonderzoek: beiderzijds pa=
pilhtis, rechts ook retinitis; gezichts»
stoornis grootendeels centraal.

7nbsp;u. 30 n.m. Urine 17«/o„ eiwit.

u. s nachts. Temperatuur 39°.6.

7 Febr. 1 u. 30 v.m. Pols zeer klein.

5 u. V.m. Pat. is comateus; braakt.
Zeer kleine pols, snorkende ademhaling
Gep convulsies. Temperatuur 40°.8.
Urine 15»/„o eiwit.

Langzamerhand pols slechter, adem»
haling oppervlakkiger. 9 u. 20 v.m
exitus letalis.

10nbsp;u. V.m. Obductie:

Lever: Talrijke kleine subcapsulaire
bloedingen, op doorsnede heel enkele
bloedingen. Microscopisch: hier en daar
beginnende celnecrose, enkele bloe.
dingen. Geen sterke veranderingen.

jVieren Parenchymateuze nephritis
met acute ontstekings^verschijnselen.

hersenen : Geen oedeem. Hypophysis

De porties urine zijn eerst 10 Febru»
an onderzocht wegens een defect aan
de autoclaaf; bewaard met toluol. De
eerste portie, in rotting overgegaan, is
niet onderzocht.

1912 nquot;. 157, Ilspara, 25 j. Eclampsie, genezen.

55,38
mgr.
per 10 c.c

1,1571

1,2571
1,2509

1,2952

0,7863
1,0899
0,9862

47,647
mgr.
per 10 c.c.

1,1571

1,2478
1,2395

1.2843

0,7863
1,0899
0.9288

7,733
mgr.
per 13 c.c,

O

0,0093
0,0114

0,0109

O
O

0,0574

Graviditeit 33 weken. 15 Mei van
4—6J u. v.m. 6 eclamptische aanvallen;
om 6 u. 45 v.m. 7de aanval; 3 gr.
amyleenhydraat; naar kliniek vervoerd.
Geen weeën.

In kliniek om 10 u. v.m. 8sfe en
10 u. 45 v.m. 9de aanval. Nog 2 gr.
amyleenhydraat. en 10 mgr. morphine.
Oedema crurum et vulvae.

Foetale harttonen goed.

Zeer weinig urine, 20 quot;j^o eiwit, veel
cylinders.

Temp. tot 38°.1. Aanvallen blijven
weg. Diaphorese wordt goed; temp.
daalt weer. Urinessecretie neemt toe.

16nbsp;Mei. Urine 2 ®/oo eiwit; toestand
goed. Temperatuur normaal. Oedemen
nemen af.

17nbsp;Mei. Urine 3 quot;Uo eiwit.

18nbsp;Mei. Urine 5 «/oo eiwit. Pat. is wat
suf.

19nbsp;Mei. Oedemen ongeveer geheel
verdwenen.

20nbsp;Mei. Urine 1 »/«o eiwit.

21nbsp;Mei. Urine quot;/oo eiwit.

22nbsp;Mei. Urine \'/a °/oo eiwit.

(0,6192)?

1,435
1,2728
1,0788
1,5463
0,976
1,5029
(0,713)?
1,2348
0,9392
0,8893
1,1087
0,7364
0,3189)?

(0,2866)?

(0,5786)?

1,1682
0,9356
0,8716
1,003
0,7642
1,0767
(0,6173)?
0,9332
0,7733
0,745
0,9284
0,6959
(0,3037)?
(0,2724)?

(0,0406)?

0,2668
0,3372
0,2072
0,5433
0,2118
0,4262
(0,0957)?
0,3016
0,1659
0,1443
0,1803
0,0405
(0,0152)?
(0,0142)?

23 Mei. Om 2 u. v.m. afloopen
vruchtwater, zonder weeën. Om 8 u.
v.m. na enkele weeën kind geboren;
jewicht 1660 gram, lengte 42 c.m.;
evend, goede toestand. Placenta na
\'/a uur, met veel infarcten.

28 Mei. Urine bevat nog weinig
eiwit, enkele cylinders.

4 Juni. Urine eiwitvrij.

9 Juni. Urine blijft eiwitvrij, nog
zeer enkele cylinders.

12 Juni. In goeden toestand ont»
slagen; kraambed ongestoord.

V. H. - W., Toe. 1913 no. 276, Il.para, 28 j. Eclampsie, genezen.

1,1382

0,8156

1,4504

1,0813

1,1849

0,896

1,0271

1,1552

1,3343

1,3583

1,1344

1300? (0,7154)?
1900 1,1875
2400 1,1767
2000 1,128
2000 1,0228

800 0,3665

1,341

1000? (0,7879)?

1,489
1,5805
1,6734
1,2274
1,2385
1,0355
± 1,1672
1,2882
0,9768

1750?(0,7306)?

1,0085
0,7524
0,7873
0,9452
0.9

0,6813
0,7326

1,0588

0,8845
1,3449
0,9791
1,1365
0,904
1,134
1,0792
1,2078
1,2107
1,0916
(0,6283)?
1,0777
0,9938
0,9596
0,9462

0,2818

0,9902
(0,5594)?
0,9374
1,1152
1,1682
0,8602
1,0396
0,8028
± 0,9009
0,9462
0,8645
(0,7217)?
0,934
0,7464
0,7976
0,9452
0,9

0,6813
0,7326

0,0794

0,1055
0,1022
0,0484

O
O

0,076
0,1265
0,1476
0,0428
(0,0871)?
0,1098
0,1829
0,1684
0,0766

0,0847

0,3508
(0,2285)?
0,5516
0,4653
0,5052
0,3672
0,1989
0,2327
± 0,2663
0,342
0,1123
(0,0089)?
0,0745
0,006
O
O
O
O
O

Opgenomen 8 Sept. om 1 v.m., 26
weken gravida. Sinds 10 dagen oedemen;
geen hoofdpijn.

7nbsp;Sept. Om 9 u. v.m. eclamptische
aanval, dien avond daarna nog 2 aan=
vallen.

8nbsp;Sept. 1 u. v.m. 4de aanval. Visus
minimaal, alleen lichtperceptie. 3 gr.
amyleenhydraat; geen weeën.

Urine 12 quot;/oo eiwit, geen cylinders.

7 u. 30 v.m. 5de aanval, 10 mgr.
morphine. Amblyopic wisselend.

Ophthalmoscopisch nihil. Daarna
geen aanvallen meer. Goede diaphorese.

o^cnbsp;2eer weinig urine,

verbeteït.nbsp;SoeS; visus

10 Sept. Visus normaal; oedemen
iets afgenomen. Urine 10 «/«o eiwit.

12 Sept. Urine 1 eiwit.

14 Sept. Oedemen bijna verdwenen ;
toestand goed. Urine 3 quot;/oo eiwit.

innbsp;KI\' quot;Wit-

20 Sept. toetale harttonen goed.

29 Sept. Urine 1 eiwit.

eiwit. Foetale

8 Oct. Urine
harttonen goed.

16 Oct. Geen foetale harttonen meer
te hooren. Eiwit ^U °/oo.
19 Oct Urine V. % eiwit.

Uct. Avondtemperatuur 37°.8.

22 Oct. Om 6 u. n.m. wordt, na een
weeenduur van ± 12 uren, een foetus
maceratus geboren, gewicht 1160 gram,
lengte 37 c.m. Urine lt; Voo eiwit

30 Oct. Urine lt; 1/4 \'U eiwit,
lemperatuur steeds geheel normaal.

5 Nov Urine eiwit , met Esbach
niet te bepalen.

12 Dec. Wordt patiënt ontslagen;in
de urine nog steeds een weinig eiwit;
toestand overigens zeer goed. Na den
partus IS de temperatuur steeds normaal

Tabel VIL

K. — V. B., Toe. 1914 nquot;. 28, Il.para, 23 j. Eclampsie, genezen.

Opgenomen 8 Januari om 9 u. 45 n.m.,
met eclampsie, nadat zij te voren ongeveer
20 aanvallen heeft gehad.

Urine vóór een week door medicus
onderzocht, normaal bevonden.

De vrouw is comateus. Geen oedemen.
Pols sterk gespannen.

Graviditeit 6 ä 7 maanden. Geen weeën

Urine bevat \'U quot;jao eiwit, veel cylinders.

9 u. 55 n.m. eerste aanval in de kliniek,
daarna tot 11 u. 40 n.m. nog 6 aanvallen.

11 u. 45 n.m. aderlating van 500 c c. bloed;
intraveneuze inspuiting van suikeroplossing.

Thuis zijn reeds 80 mgr. morphine en

gr. amyleenhydraat toegediend.

9 Januari om 12 u. 10 v.m. na verwij.
ding van \'tostium voetje afgehaald.

Pols minder gespannen, echter onregel=
matig. Respiratie zeer langzaam en röche«
lend.

Aanvallen blijven weg.

Om 4 u. 15 v.m. zijn er weeën.

7 u. v.m. temperatuur 39°.6.

Coma wordt minder diep. Pols nog
onregelmatig.

Subcutane en rectale infusies.

9 u. 30 v.m. temperatuur 38°.9.

9nbsp;u. 40 v.m. na zeer langzame extractie
kind geboren, dood; gewicht 1100 gram,
lengte 35 c.m.

Urine \'s namiddags bevat minder dan
V4 quot;/oo eiwit.

Den rest van den dag is er geheele
Incontinentia urinae.

10nbsp;Jan. Er is nog incontinentie.
De vrouw is rustiger, slaapt veel; nog

niet georiënteerd, is nog suf. Antwoordt wel.
Braakt soms wat.

Alle urine door verpleegster weggegooid.

11nbsp;Jan. Is nog slaperig, niet georiënteerd,
herkent echter haar man.

Urine V2 ®ioo eiwit. Hoogste tempera=
tuur 37°.8.

12nbsp;Jan. Is nu georiënteerd
Totale amnesie. Urine lt; Vi quot;! 00 eiwit;

temperatuur tot 38°.2.

13nbsp;Jan. Temperatuur tot 38°.

Toestand verder zeer goed.

Urine bevat nog eiwit.

14nbsp;Jan. Temperatuur tot 37°.8.

Diëet uitgebreid.

15nbsp;Jan. Temperatuur tot 37°.7.

16nbsp;Jan. Toestand goed. Hoogste tem«
peratuur nog 38°.

17nbsp;Jan. Temperatuur niet boven 37°.4.

18nbsp;Jan. Urine eiwitvrij.
Temperatuur geheel rustig.

20 Jan. Gewoon diëet.

24 Jan. In goeden toestand vertrokken,
met normale urine.

Tabel VIÏL

- E., Toe. 1912 n°. 104, I.para, 29 j. Eclampsie, genezen.

7,5
mgr.
per 10 c.c.

5,753
mgr.!
per 10 c.c,

7,337
mgr.
per 10 c.c.

5,594
mgr.
per 10 c.c.

0,163
mgr.
per 10 cc

0,159
mgr.
per 10 c.c,

2J Maart in kliniek opgenomen met
eclampsie. Baring begonnen voor 6
dagen, na \'t afloopen van het vruchta
water. Eerste aanval 22 Maart ongeveer
11 uur \'s avonds; daarna nog 4 aant
vallen. Om 1 u. 15 n.m. 23 Maart in
kliniek opgenomen; te voren 3 gram
amyleenhydraat gehad. Bij aankomst
in kliniek 6de aanval.

Om 2 u. 10 n.m. forcipaal verlost bij
nog niet volkomen ontsluiting; gewicht
kind 3900 gram; levend. Daarna nog
3 gr. amyleenhydraat. Geen aanvallen
meer. ± 20 gram chloroform gehad.

In urine lt; ^ji ®/oq eiwit;geen cylinders.
Een spoor oedema crurum.

Temperatuur bij opname 38°.6.

» ±2200
25 »±2500

27

28nbsp;»

29nbsp;»

30nbsp;»

31nbsp;»

1nbsp;Apr,

2nbsp;»

3nbsp;»

4nbsp;»

5nbsp;»

6nbsp;»

8nbsp;»

11nbsp;»

±0,99

1,0144 ±0,9357

1,49
(0,755)?

1,6756
(0,8697)? (
(1,1382)? (

0,3564
(0,153)?

0,4134

(0,2451)?

(0,2794)?

0,3079

0,1822

0,1255

0,142

0,107

0,0573

o
o

24nbsp;Maart. Gelaat wat meer opgezet.
Temperatuur tot 38°.1.

25nbsp;Maart. Nog incontinentia urinae.
Nog albuminurie. Temperatuur tot

38 ° ; bronchitis. Pat. is rustig.

Temperatuur 27 Maart tot 38°.8.

2S Maart. Nog incontinentia urinae;
temperatuur tot 37°.8.

29 Maart. Temperatuur tot 37°.8.

5i Maart. Temperatuur tot 38°.4.
Urine Va °/co eiwit.

1nbsp;April. Temperatuur tot38°.4. Niet
incontinent meer.

2nbsp;April. Temperatuur normaal.
J April. Urine bevat nog eiwit.

6 April. Temperatuur 38°.9; dreigende
mastitis. Schildkliertabletten, om zogi
secretie aan te zetten.

Van 12—17 April hooge tempera»
tuur, dubbelzijdige mastitis purulenta.
21 April. Urine eiwitvrij.
25 Mei. Ontslagen.

Tabel IX.

d. H. — K., Toe. 1912 nquot;. 108, lapara, 20 j. Eclampsie, genezen.

Tabel X.

V. G. - V. d. A., Toe. 1913 n«. 242, I.para, 23 j. Eclampsie, genezen.

Opgenomen in den avond van 31 Juli,
gezonden door Verlosk. Polikl., met
sterke nephritis gravidarum (urine 18 quot;/oo
eiwit, veel cylinders).

Er blijkt reeds een begin van partus
te zijn.

1 Aug. 1 u. 30 v.m. ontsluiting,

2nbsp;ä 3 c.m. Oedema crurum et vulvae.

1 Aug. 8 u. 30 v.m. plotseling een
eclamptische aanval. Er zijn weeën.

3nbsp;gr. amyleenhydraat.

10 u. 35 v.m, 2de aanval. Om 11 u.
25 v.m. kind geboren, door forcipale
extractie bij ongeveer volkomen onts
sluiting. Gewicht 3260 gram, levend.

On der diaphoretische maatregelen
toestand verder goed; geen aanvallen
meer. Temperatuur tot 37°.8.

0,0132 i 1,09

0,0194

0,0326

0,3542 23,35

0,1282
0,1688
0,4218
0,2694
0,0856
0,0612
0,0091

o

0,0437
2 Aug. Toestand goed. \'s Middags
een lichte trekking in rechter gelaats=
helft. Temperatuur normaal. Psyche
goed.

3 Äug. Temperatuur tot 38°.1.

tot^38°4
5 Aug. Temperatuur tot 38°.6.

7 Aug. Temp. ongeveer normaal.

9 Aug. Urine \'/i quot;/oo eiwit; oedemen
verdwenen.

11nbsp;Aug. Temp. 39°.2; dreigende mastitis.

12nbsp;Aug. Temperatuur tot 37°.8.

13nbsp;Aug. Urine eiwitvrij. Hoogste tem«
peratuur 37°.8.

14 Aug. Des avonds tegen advies
vertrokken.

Tabel XI.

X—D., Toe. 1913 n°. 326, lapara, 30 j. Eclampsie, genezen.

Tabel XIII.

V, R. — V. S., Toe. 1912, 386, Vl.para, 39 j. Eclampsie, genezen.

Tabel XIV.

s-, Toc. 1912 no. 183, I.para, 24 j. Normale zwangerschap.

Tabel XV.

V. G., Toc. 1912 n\'\'. 205, I.para, 18 j. Normale zwangerschap.

K., Toc. 1912, nquot;. 309, I.para, 19 j. Normal

Opgenomen 2S Oct. 7922. Vernauwd
bekken: C. V =9 a 9Jc.m, Overigens
geheel normale gravida. Urine steeds
normaal.

23 Nov.

24 Nov om 11 u. 55 n.m. partus;
duur der baring ruim 3\'/, uur, Spontaan,
Gewicht kind 3220 gram.

1,3771
1,0082
1,1812
1,1538
0,7155
1..3192
0,876
1,1485
(0,5503)?
0,6488
0,9
1,0658
0,7044
0,854
0,7528
0,4963
0,8402
0,6482
0,9994
(0,5025)?
0,5943
0,6957
0,3113
0,3038
0,3272
0,401
0,2192
0,479
0,2278
0,1491
(0,0478)?
0,0545
0,2043

28 Nov. Temperatuur tot 38°.1.
1 Dec. Temperatuur normaal.

9 Dec. In goeden toestand ontslagen.
Kraambed verder ongestoord geweest.

R., Toc. 1913 nquot;. 22, I.para, 20 j. Normale zwangerschap.

6 Dec. 1912 opgenomen; normale
gravida, normale urine.

20 Dec. is zij slaperig en wat suf,
doet wat verward. Sinds 1 week cons
stipatie. Maakt den indruk hare klachs
ten sterk te overdrijven. Heeft hoofdpijn.

In urine spoor eiwit; sediment niets
bijzonders.

Bedrust; melkdiëet; purgeeren.

Temperatuur normaal.

22 Dec. Urine geheel normaal. Veel
ontlasting gehad; voelt zich weer geheel
gezond.

27 Dec. Urine blijft eiwitvrij. Diëet
uitgebreid.

4 Jan. Urine blijft normaal.

7 Jan Pat. verlaat het bed.

14 Jan. Urine blijft eiwitvrij.

5,609
mgr.
per 10 c.c.

0,0678

0,0522

4,431
mgr.
per 10 c.c.

0,0556

0,0415

1,178
mgr.
perjlO c.c.

0,0122

0,0107

17nbsp;Jan. \'s Morgens krijgt pat. reeds
lichte pijn.

Om 9 u. n.m. zijn er krachtige weeën.

9 u. 30 n.m. 3 cM. ontsluiting.

18nbsp;Jan. 12 u. 10 v.m. volkomen ont«
sluiting; vliezen geperforeerd.

3 u. 20 v.m. kind geboren, spontaan-,
gewicht 3790 gram. Temperatuur stijgt
tot 37°.9.

0,6765

0,9512
0,7593
(0,647)?
0,969
0,768
(0,6929)?

0,565

0,7381
0,569
(0,5473)?
0,768
0,6055
(0,5062)?

0,1115

0,2131
0,1903
(0,0997)?
0,201
0,1625
(0,1867)?

y. d. P., Toc. 1913 nO. 362, I.para, 29 j. Normale zwangerschap.

21nbsp;Nov.13000

22nbsp;±1800

1300?
2200

1,0848
± 0,9492
(0,6436)?
1,2478
1,0401
0,9346
(0,5997)? (
0,9834

Opgenomen 20 Nov. Urine normaal.
Geen oedemen. Lichte hoofdpijn. Geen
braken. Dus geheel normale gravida.

I

25 November. Begin der weeën om
9 u. 30 v.m.

2 u. 30 n.m. 1 c.M. ontsluiting.

5nbsp;u. 50 n.m. 8 c.M ontsluiting.

6nbsp;u. breken de vliezen.

6 u. 30 n.m., kind geboren, spontaan,
gewicht 2820 gr., lengte 49Va c.M.
Weeën krachtig geweest.

1,3544
1,2181
1,5553
1,0384
0,9615
0,9694

(0,2605)?
1,1729
0,8192
0,7993
0,8544
0,8203
1,0023
0,7587
0,733
0,8235

(0,2389)? (
1,1442
0,7331
0,6825

(0,5211)?

29 Nov. Urine normaal.

2nbsp;Dec. Temperatuur tot 38°-8; dreis
gende mastitis.

3nbsp;Dec. Temperatuur tot 37°.9.

8nbsp;Dec. Temperatuur tot 38°.7.

9nbsp;Dec. Temperatuur normaal.

18 Dec. In goeden toestand ontslagen.

Tabel XIX.

M. - D., Toc. 1912 n«. 3, IJ.para, 23 j. Normale zwangerschap (epilepsie).

Opgenomen 29 Nov. 1911 na een
reeks van toevallen; was reeds lang
bekend als hysterofepileptica. Ook 1ste
partus (1910) in kliniek; toen ook
epileptische toevallen. Urine normaal.

Toevallen in graviditeit niet frequenter
dan anders. Lijdt ook aan otitis media.

Overigens normale gravida.

6 Dec. 2 toevallen, beide met tongs
beet, het eerste voorafgegaan door een
psychische aura, beide gevolgd door
cxcitatiesstadium.

9 Jan. 2 toevallen, gevolgd door
amnesie.

Vorige dagen nu en dan lichte weeën
gehad.

Urine steeds normaal. Is op dieët
gezet.

0,7959

0,9652

0,1232

19 Jan. 4 hysterische toevallen
daarna lichte weeën.

0,1416

0,9832

1 Fchr. 2 hysterische toevallen.

7 Fehv. Om 1 u. v.m. partus; duur
der baring 30 uur. Gewicht kind 3260
gram. Va uur vóór den partus een korts
durend hysterisch toeval.

8 » 2050

0,2133

11 Febr. Ontslagen, na een ongestoord
kraambed, zonder toevallen.

Tabel XX.

s. - B., Toc. 1912 nO. 207, IV.para, 29 j. Normale zwangerschap.

0,8437
0,7375
0,5683
0,9126
0,6569

0,7233
0,8251

1,0541
0,578

1000? (0,3616)?
2100 0,7875
1300 0,5395
2050 0,8473