■ V-fKf;\'

f.

A

m

---

I

ü

J -

ï

. ■

i ».

T

gt;

PÎSSERTATIO CHÎRURGÎCO - MEDICA
INAUGURALIS

DE

MEMBRORUM AMPUTATIONE
RARiUS QUiDEM ADMINISTRANDA,
mN TAMEN PRORSUS ABROGANDA.

q u a k

\'ANNUENTE SUMMO NUMlNE
Ex Auamp;orîtate Rectoris Magnifici

ALEXANDRI PETRI NAHUYS

A. L. M. Phil. amp; Med. Doa. a^ue
Profeöbris Ordinarii,

NEC NON

jîmpUsfmi Senatus Academici confenfa ^ es
NoMlisCmce Facultatis Medic-e âecreto,

PRO GRADU DOCTORAT US

Summisque in medicina Honoribus amp; Privi-
legiis rite ac legitime confequendis,

Publico ac fokmnt examînt fuhmîttîî

nïCOLAUS van LOÓKEREN,

thiela - gei\'rus.

Ad dîem xii.nbsp;mdcclxxx. H. L. 2- S,

traiecti ad RHENUM
Mx officina ABRAHAMI VAN PADDENBURG
ACADEMIAE TYPOGRAPHI mbcclxxs

s,

Kl

: IJ H O

i ...

... V

..nbsp;Anbsp;1 -7

l\' )\' ■■nbsp;- L

c E L E B E R R I M A E

FACULTATI
M E D I C A E
RHENO - TRAJECTINAE

SACRUM.

T

. I:

? ^ * \'

7. .

m

DISSERTATIO CHIRURGICO - MEDICA
I N A U G U R A L I S

D E

MEMBRORUM AMPUTATIONE

R:\\R1US QUIDEM ADMINISTRANDA,
NON TAMEN PRORSUS ABROGANDA.

|anta ingenii humani cfl iratjecillitas, U(; in eXtrenia
\' paflim lubricum proruat, media via incedat ra-
\' ^ Charybdim fludet evicare in Scyllara
incidat. Ita dum alii nimis propinanter ad membrorum ampu-
tationem confugiant, amp; hinc fsepiusmembra prffifdndant,gu£e
ad hue fervari potuifient; alii de rariore hujus operationis ne-
ceffitate perfuafi, eousque progreffi hut, ut iJIam penitus re-
jecerint, amp; inudlem quafi ac minus neceffariam de medicin©
foro profcripferint.

Hun«

Hune in errorem incidifTe videntur Cl. BILGUERUS (a) ac
Cel. TISSOTUS (b), qui cum vidiiTent membra fsepe mifera
dilaniata ac diffraÊla, amp; hinc ab aliis jam ad amputadonem
damnata , absque ea féliciter fervata fuifl», eousque progreffi
ftinc, ut fîbi perfuaferint, nullum umquam membrum tam gra-
viter adfici poJTe, utipfius amputationem fufcipere neceffe fit,

Quod utrum cum verîtate quadret, in hac DiiTertatione exa-
îninabimus ; ut autem in materia hac pertraäanda ordlne pro»
cedamus, perpendemus mala ilia, ob quae hsec operatio\'vulgo-
inflituta eft, amp; adhuc inftituitur, Öc quidem illos notabimus
cafus, in quibus hœc Operatio tuto potefl negligl ; dum fimul

probare conabimur nonraullos licet pauciores exiftere polTe ca-
fus, in quibus fine vitae periculo h^c operatio oraitîi noui
poteft. ^

Mala autem ilia, in quibus de hujus operationkneceffitate
anter Chirurgos disputatur, fere funt fequentia.

Primo, gangrsena vel/phaceJus.

Secundo, fi membrum aliquod a caufTa fubitanea quacunqae-
laCeratum vehementer, atque difFraâum eft.

Tertio,

(a)nbsp;In Biffertatione, de membrorum ampuUtione mijjime adminiflranda gt; am-
§uaft alroganda,

(b)nbsp;In eadem BILGUERI diflertatione, quam gallice vertit notisqye
Ginavit. {Vijèmtionfurrinuîilite àe Vait^utation.)

Tertio, fi ingens fugillatio artus occupavit, atque fubtusofla
fimul collifa funt.

Quarto, O majores vaforum fanguinem artubus advehentium
crunci fauciati vel descifll fiinc.

Quinto denigue, fi artuum ofla carie valde corrupta funt.

CAPUT

CAPUT F KI MU M.

% I..

Inter cafus illos primo occurrit gangrœna. VuJgo quidem gan-

grsenam inter «amp; fphacelum diftin6lionem faciunt Chirurgi, gan-
grsenam adpellantes, fi vitalis huraorum circuitus tolli^indpitj.
atquamp;mors ac putredo imminent; ubi vero inembrum plane
ad OS usque fane fenfu ac motu eft, iJiud fphacelum tenere di-
cunt (a), Sed hsec diflinélio révéra ell: parvi moraenti, quin
Sahlis, qui illam admittunt, tam parva acribeia obfervatar,,
Mt fphacelum fgeplffime iJlud adpellent, qaod gangrsena vocari^
debuerat, amp; contra gangraenam dicant, quod fphacelus adpel-
lari debuiiTet, hinc ilia diftinaione quîdem absque noxa pofTu-
BÎUS carere.

Gängrsenam itaque dicimus, fi pars aliqua deflituta vital!
humorum circuitu , emoriatur amp; putrescat.

Utrum in hoc malo ad banc operationem properandum fît,,
aum fecus, jam dudam inter Chirurgps efl agitata quaeflio.

§. If.

Ca) Vid. S. Z. PLATNERI Inflitution. Chirurgie. §. ïSp. amp; L, HEYé
OTRI loftiiuî. Chirurgie. P. j, L, IV_. C. XiV.

IL îlii, qui hanc operationera defendebant, eatnque non
absque pîaculo in hoc malo negligendam efle ftatuebant, argu-
mentum defumpferunc a dto mail progreflu ; metuentes enîm,
ne gangrsena latius proferperet, vicinasque partes inficeret;
fîbique perfuadentes,\' quod fi pars hoc. malo adfeélà fuftulere-
tur, vicînas partes a gangrsense contagîo tune immunes manfu-
ras, non dto fatis ad hanc operationem, veluti ad falutarenî
anchoram confugi pofle exiftimabant.

Aliî vero eodem argumento, quo priores hujus operationis
neceffitatem probare conabantur, utuntur ad illamrejiciendam,
voluntque hanc operationera in gangrsena adhuc ulterîus pra«
ferpente infticuram inutilem öc periculi plenam effe: InverO
hujus argumenti ratio eil, quod illa operatioinproferpentehoc
malo inftituta fruftraneos femper,. quin amp; fœpe funeftos even-
tus habuerit.. Primus, qui illud animadvertit, amp; hujus opera-
tionis periculum in hoc malo adhuc proferpente inftitutae de-
monftravit, dicitur fuifle Dexterrimus SCHARPIUS (a) : Sed
jam ante SCHARPIUM docuerat Cl. RUYSCHIUS (b) ope-
rationem hanc in hoc cafu inftitutam. inutilem amp;crudelem elTs.

§. III. Nec difficile eft explicatu, cur in proferpente hoc
malo inftituta haec operatio tarn iofauftos eventus naäa fuerit:^
faepe enim a generali humorum degeneratione, eorumque vitio-

-fa

(a)nbsp;Vid. Critical enquiry en tho the prefente ftate of SurgeryKp, 4$»,

(b)nbsp;Vid. TITZING Verdonkerde Heelkunft Sc. p. gg. amp; 207.

A3

fa mixtione oritur gangraena ; fi itaque inflituitur aœputatîo,
lt;3onec adhuc proferpat gangrena, funeflum omnino eventum
liabebit; per illam enim, quaj in generali humoriim mafia deli-
tescit, pern ides non tollitur, amp; hinc pofl membrum abfcilTum
iterum vel truncum vel aliam partem invadet hoc malum : Ac-
cedit quod prsefdffo. raembro doîorum flimuh\'s fœpe esdte-
tur febris, quce fola gangrasnss malignitatem, amp; in latebris an-
tea delicescentem pernidem de humoribusexcuterevalec j quid-
Di praefentem fußen tare amp; augere?

Eft quoque amp; alia caufîa, cur in hoc gangrssnse cafu perjcu-
îofum fit membrum prsdderej flatus nempe fanguinis, qui in
lis f£Fpe tarn tenuis eft, uc funeflae exinde hœmorrhagiïE obfer-
vatx fuerint, illaeque non oriebantur amagnisarteriisCquoniam
îiae filo conftriase erant), fed ex innumeris parvis arteriolis,
quae fupra totanj trund fuperficiem erant disperfce (a),

g. IV. IV\'Iultas quoque dantur gangrœnae fpedes, qucecritiœ
îiaturœ efle videntur, in quibus morbi impetus féfe in mem-
brum aliquod videtur convertere, in quod fenfim fenfimque
prava\'ex humoribus materia fefe critice quafi deponit (b). His
ctiam in cafibus, quamdiu adhuc proferpat hocmaltim, inutilis
^periculofa eric hsec operation fi enim proferpat adhuc gan-

graefta

■ (a) Vid. SCpARP. in libro citato p. 61.

CLI Vid. \'SAUVAGES Nofölog. Method. T. II. p. 629. QUESNÄI
Tîfiité de Ja gaogrœnes p. lt;533,

grœna indicium eft, non omnem e^m, quae jam de fanguine
excuffa eft, putridam materiem exhauftam efle, amp; ad adfec-
tum locum congregatamj amp; neceflario hinc, quae adhuc in cor-
pore hœret labes in truncum vel aliam partem deponetur, amp; fie
fruftraneam rcddet amputationem.

IHudque non tantum de enumeratis gangraenae fpeciebus, fed
de omnibus etiam, quae ab interna cauiTa fponte producuntur,
valere, quisquls facile concedet, hoc autem quoque locum ha-
bere in illis gangrsenis J quae ab externa caufla proveniunt, non
ita facile omnes convincentur : Si vero rem penitius intueamur^

videtur minus utilitacis, faltem quod ad ukerioretn hujus mali
progreflum adtinet, huic cauflarum diftinäioni inesfe, quam,
prima fronte videretur.

§. V. Licet enim pofl illatam \'«\'im aliquara externam fequatur
gangraena, ilia tamen fsepe asque ab interna cauffa amp; movetur
amp;guberDatur, aeque ab univerfa h-amorum conditione depen-
dec, cordisque amp; totius vitae facultati eft fubje(aa, guam ilia,.

qudS citra ullam manifeftara laefionem externara fponte ab hu-
moram malignitate provenit. Non negamus quidem gangree-
nam fspius poft externam injuriam accedere, fed negamus hoc:
malum, licet poft externam injuriam fecutum fuerit, femper its
parte adfeéia generari, amp; ukerius proferpendo vieinas partes
ioficere: Ilia enim vis externa, nociva ea poteftas id faepe tan-
tum efficit, ut vel accenfa febre vel alia quacunque rationecor-
rupta amp; degenerata cujuslibet generis materia ex humoribus.
eliciatur, amp; ad vexatam partem dolorum ftimulis deferatur.

VI. Hoc docet illorura conditio, quibus pofl: externam
aüquam IseOonem fupervenit gangrsena; räriffime enim exter-
Bae Isefioni accedec gangresna, nifi in illis, in quibus vel morbl
diaturnitate, vel alia quacunqae ratione humores peffimam cor-
ruptelam induerunc (a). (Nifi externa illa I^fio tam immanis
fuerit, UE in graviffirois fclopetorum vulneribus fsepius contin-
gat, ubi partibus duris ffiq^ue ac mollibus collifis ac dilaniatis,
Vitalis humorum circuitus penitus incercipitur.) Hisc au tem ma-
Jignitas, etfi jam univerfos hamores occupaverit, pr^cipue in
ea corporis fede vim fuam esercet, in qua praefens rnalum^ ad-
venientem labern fuflentare acque fovere poteft j fi enim hu-
mores noflri quacunque ratione fuerinc degenerati ac raaligni
redditi, ejus maligditatis vis ac materia in eas maxime corpo-
lis partes efFundetur, quas vulnus male habet, vel tumöy obfidet.

§. Vir. Si enim humorum conditio ad fobitaneum gangrsensg
progrefTum non faciat; vix ac ne vix quidem explicari poterit,
quomodo a minima, Isefione extrinfecus admota, tarn immanis
aliquando gangraena invadere poffit, ita utleviffima fepecauiTa
extus accedente amp; nocente opus fit, qua cito lethalis gangr®.
naadea, qu® quam celerrime promanat, cujus rei memorabi-
Je esemplum habet Cl. TÜLPIÜS (b). Nec aüter explicari

poterit 9

(a) Hoc fuo tempore jam notavit CELSUS, quando dicitj Nequeenimii
namp;lum{de gangrKna loquitur) nificorntptivitioftqtiecorporis efi: L. V. c. a(5.
,(b) Vid. Obfervation. Medic. L, III, C. XLVIL

INAUGURALIS.nbsp;9

poîerît, quomodo membra mifere dilaniata amp; contufa ab ex-
Ereraa pernicie faepe feliciter vindiçentur, quemadmodum qaam
plurima taiia proftanc exeropla ; cum contra alia minus lœfa,
neque ita dilaniata membra, amp; quœ, fi tantum, ad externum
vulneris ftatum adtendereœus, (nulla humorum amp; vitae facul-
tatis habita ratione) minus perkuli fubeffe indicate videntur,
funefla gangrsena cito fatis corripiantur.

Cum iasec omnia ex hac gangrsense doélrina facile poflunt in-
ielligi, ut et , quare extus in hoc malo adhibita raedicamenta,
faepe tam paruîn auxilii adferant; cum contra intus adfumpta,

feliciflîmum cito fatls faepe fbrtiantur effeflum, quia nempe

non a ftatu mali externi, fed ab univerfa humorum bona qua-
Jitate amp; vitse facukate oranis curationis fpes eft exfpeólanda.

VÜL Prseterea, fi omnis gangrsena, quae poll externam
laefion^m fupervenit, in parte Isefa generaretur amp; deinde ex-
terno contagio ulcerius tproferperet; tunc certe , fi pars hoc
malo adfeéla fufluleretur, retardari deberet gangrnpna; Sed in
longe plurimis cafibus, in quibus hsgc operatio adhibita fuic,
potius exacerbata quam retardata fuit, cum iterum vel trun-
cum vel aliam partem invaferic; amp; hinc non externo contagio
proferpere, fed corrupti humoris adadfe£lam partem delati in-
cremento videtur augeri. Addamus tandem amp; illud, nulkini
umquam gangrssnse finem futurum, neque umquam earn retar-
dari, fi externse peffis adflatu fanae partes in perniciem trahe-
rentur; cum tarnen plurimae doceant obfervationes, non illud
tantum gangr^n® genus, quod ab interna cauffa nafcitur re-

Bnbsp;tardari.

: ^

tardari, fed seque hoe naturse beneficium ilii generi condngere ^
quod ab externa qaadam injuria proficiscatur (a).

IX. Et Iice£ proferpat gangrsena, füaque malignitate fa«
nas partes inficere. atque contaminare videatur, tarnen hoe m«
que a malse materiae ad vexatam partem .delatse incrementOj^
quam ab esterno contagio poteft repeti j amp; quod petitur con-
tagii argumentum a celeritate nempe, qua gangrsna fspe fa-
nas partes inficere, atque in perniciem trahere videatur, pa-
run» profetie habec roboris: etenim seque celeriter haud raro
progreditur ea gangrsena, qiias ab interna caufTa, a fpontanea
nempe humorum degeneratione provenit, amp; ubi nullum ita-
que externum contagium poteft accufari, quam ilia, qus poft
illatam injuriam excernam oritur, (Si ubi illara itaque ab exter^io
eontagio derivant (b).

Xt Vidimus itaque, quomodo p^r doloris ftimulum, qao
febris accenditur, externse cuidam laïfioni gangrsena accedere
poffic, amp; quffi itaque lioet poft externam Isefionem advenerk ,
ab interna tarnen cauffa generatur amp; gubernatur. Sed non tan-
tum

(a)nbsp;Vide CLKIRKLAND obfervations upon Mr. POTTS general re-
marks on fraaures p. 8. amp; feq.

(b)nbsp;¥id. Hujus lei esemplum apud 111. SWIETENIUM in COiaaeate.-
Mis ad iiphojism. BOERUAVIAN. T. I. ad J. 253-

tum hac ratione per accenfam nempe febrim gangrena accedere
potefî,\' fed 6c fsepe con tingit , ut per ftuporem nervis induélum
vel per nliKÎàm fangmnis effufionem, qua facultas Vitalis fup-
priroitur amp; calor naturalis estinguitur eadem fuperveniat; qaas
tarnen etiam ajque cordis, totiusque vitse. facultati ell fubjedla;
quam ilia, quae a fpontanea bumtDrora degeneratione velvivitcs
debili provenit.nbsp;.

Ec hinci quod gangrené progrefTum fpeftat, huic diftin«
£lioni inter caufiam externam amp; intemam minus ineft utilitatis,

quam quidem videretur.

XI. Probavimus itaqse banc operaîionem in hoc malo ad-
huc ukerius proferpente, five ab interna cauffa produaum ^
five poft externam Isefionem fecutum fuerit, inutilemamp;pericu-
lofam efle, amp; hinc maxime in ter eft, utrum adhuc ukerius pro-
ferpat gangraena, titrum vero gradum fiftat.

Si gradum fiftit gangrsna, niulti funt, qui nunc hancopera-
tionem inftituendi tempus efle putant ; alii vero gansraense fe-
parationem fperantes, naturae beheficio illud opus committen-

dum efle cenfent.

Et révéra fi innumeras, quae in obferratorum monumentîs
reperiuntur, narrationes confideremus, quae teftantur folius na-
tura; impetu ac vi gangraena corrupta membra a fanis partibus
feceflîfle, longe fatius ac minus periculofum, (hoc enim in ca-
fu tantum quasritur, quid fit minus periculofum) videtur, fi
omnem gangrasnse curam prudenti natura aSlioni, quam tamen

B 2nbsp;per

12 DISSERTATIO CHIRÜRGICO . MEDICA

per idonea remedia, turn estus adplicita tum intus adhibita fus-
ten tare ac, fovere debemus, committamus, quam fi efficacio»
rem hanc operationem inftituentes, novum segrotantibusbeljum
inferamus.

XII. Ingens enim efl: numerus curationum tali modo/pofi-
tanea natur® aaione perfe£larura. Sic mult^ tales reperiuntur
in T. BARTHOLINI Centuria i. Hißoria m Amaübüs
Medicis Phyßco - WratUk\'Q. 1724. Menf. Jm. p. 643. ^ am.
1725. Menf, Jun. p. 647. in Cominercio Litterario Nov. 1731.
f. 34, ê? in Sekms Phyßco - isconom. P. IF, p, (5. amp; pr^fer-
tim in Sekamp;h Medicis Francofunenfibus T, III, rol. //,\' Obf. /.
In Journal de Medicin Tom, XFIIL p. 504. ubi plura exempla
memorantur. In Memoire de VAcademie RoiaU de Chirurgie Tom»
ÏL P. III. in Commentariis de rehm ^c» Fol. FL p. 600. ut
amp; Fol XI. p. 246. In de Ferhandelingen van de Holkndjche
Maatfchappy der B^eetenfchappen XII Deel p. 374. In de Arts
of Geneesheer F. Deel 2dé Stuck p, 163. ^ 164. HUXHAM
Opera Phyßco - Medka T, II, F. p. 74. Conferatur J. H.
FÜRSTENAU Diflertatio, ds bracMo/pbacektofpontanea natures
w ah integro rslquo feparatoi Sed prsdpue hac de re legi me-
letur egregius Doft. A. MüLLERI libellus, belgico Idiomate
confcriptüs fub titulo: Hißorißhe hefihryving van den Loop der
Ziekte eens agtjaarige lyders, wiens heyde mstm door de koude vol-

Uomen -^erßormriMaaren. In hoe iraft^tu plurima talia exempla
jnemorantur.

Naper-

Nuperrime quoque de memorabili fatis tali cafu Diflertatio
nem confcripfit Doft. L. NOLST (a).

Ut nunc plura ejusmodi exenipla oroittam, qu» apud obfer-
vationum MedicaruroColleaores adhuc paffimleguntur, unicum
nunc hie referam, quod ni^eradmoduma ViroEruditoamp; magna
gum laude Praxin Chirurgîcam in hac civitate exercente P.
VAN LÄNCKOM accepi, ab ipfo vifœ, mirabilisque hujus^
feparationis exemplura.

In Pago nimirum, qui HUYSEN dîcitur, Virgo erat viginti
circiter annorum, quam frater, dum venando fe deleftabatur,

ex improvifoplumbeis iliis globulis, quos grandinem vocant, ex
fclopeto expulfis infelidter vulneravit. Sauciafis enim, qui
furara faciunt musculis, accedebat adhuc notabilis tjbiae frac-
tura j vulnus prseterea illud comitabatur gravis hasmorrhagia ,,
ita ut metuerent a ftantes, necopiofo hoc fanguinis profluvio
inifera Jiaec virgo extingueretur. Hanc autem fanguinis profu-
iionem absque torculari feliciter compescuic ibidem habitans
Chirurgus: Sed quia vehemens deinde vulneri acceffit inflamma-
tio, amp; jam tertio poO: hoc infortunium die gangrsena fuperve-

niebac, quae totum pedem amp; inferiorem cruris partem obfide-
bat, cenfebat ille amputationem unicum efle auxilium, quo
mifera h£Ec segrotans in vita fervari poiTet. Quern in finem vo-
cabatur fupra laudatus Chirurgas P, VAN LANCKOM, qui

cum

Genees • Natuur • en Huyshoud - kundig Kabinet No, VI,

B 3

cum adveneric, infehcem hanc virginem partim acerbiffimîs
doloribus ita ejchauftam , partim gravi febre amp; ioquietis noéli-
bus ita debiiitatam comperiebat, ut nemaxinius quidem ampu-
tationis patronas iHam hoc tempore inßituiffet: Et hinc ipfius
In hoc cafü erat confiüum, ut exfpeaarent, quid ipfa perage.
ret natura in gangrena fiftenda. Interim vero partes adfeaas
contegebat fomento, ita diao, contra gangrjsnamf intus ipfi
praefcribens corticem peruvianum, amp; modicam quoque vini
quantitatem concedens. Gangrsna tarnen fenfim fenfimque in-
crescebat, amp; segrotantis vires tantopere decrescebant, ut om-

Dibus hismiferiis mortem Snem efl^impoficurara omnesmetoe-

rent. Ägrotantis autem res etfi cum maxime periculofse efie
viderentur, natura tarnen beneficio amp; dijigenti medentis cura
eiFeäum eft, ut non exigua fpes recuperand^ fariitatis nasce-
mur; nam decern eJapfis diebus, cum iterum vifitabat œgro-
îantem prœdiftus Chirurgus, comperiebat gangr^nam quatuor
crcitermfragenu articulum pollices ultro ftetilTe, fibique par-^
tes adfeftas inter amp; fanas crenam fedlfe; condudebat hinc ul-
tenorem gangraen® feparationem nature committere, qu^ hoc
etiam fehdflîme peregit; dapfis cnîm quatuordedm diebus
Iterum vif^ans œgrotantem , nihil impediebat, quo minus abs-
que Ulla difficultate totum crus feparare poiret7 excepta fibula
quam ferra deinde refecavit. Et fie ipfa natura, parum artis
auxiUo adjuta absque uljo dolore hanc amputationem peregit.

^ ^^^ ^^ ^^ plurimorum obfervantium teftimoniis di-

dudla expenentia faadere videtur longe fatius effe g.ngrœn^

fepara*

fcpsrationem prudenti naturae committere, quam illatn effica-
ciori Chirurgia peragere; amp; non tantum illud experientia, fed
amp; ipfa ratio aîiquomodo videtur probare 5 nullus enim in hoc
cafu amputationem inftituet, nifi prae metu, ne nature vires
deficiant in falutari hac aÊlione peragenda ; fi autem ipfius vires
deficiant in falutari hoc opere perficiendo, quid tunc valerent
ad gravem hancOperationem, quae amp; faniffimumopprimit fufti-
nendam? amp; hinc nulla videtur ratio, quare in hoc cafu a gene-
rali ilia Medicorum régula difcederemus ; Natura , ÊO quo ver-
git, ducenda non cogenda; dudtur enim fi prudentei illam io
falutari ipfius aSione fuftentemus amp; adjavemus; cogitur au-
tem , fi efficacem amp; dolorificani hanc Operationem inltituentes
ipfi vira inferaœus.

XV. Nonniîlli préterea ex eo hanc operationem inutilem
amp; minus neceflTàriam eße eenfent,quia fibi perfuafum habeant,
nullum omnino gangrsns genus exiftere, quod medicamentis
fifti ac fanari non poffic; amp; hinc quia leaiori medendi ratione
tolli ac fanari poire noc tnaium esiftim^nt j inutilem amp; crude^

îem efie hane operationem dicunt.

PrEecipuum nunc, quo illud fe pr^ftare poffe adfirmant medi-
eamentum eft Cortex Peruvianas, cui vim fingularem, feu ut
ioqui Medici folent, fpecifîcam tribuunt ad omnem gangrsnam
fansndam : (a) amp; révéra in œultis gangrsenae cafibus utiliffi-

mum

(a) Vid. BILGÜERUM in DiiTertat, citât. VII,

raum efle, amp; omnibus reliquis paîraam pr^ripere hoc medica-
mentum fsepifllnie experientia docuit; tantum autem abefl:,quod
ipfi fpecifica ineflet virtus ad omnem gangrœnara fanandam,
ut pocius nonnullos eiiftere cafus, in quibus fi non obefle,
prodefle tamen nulio modo poflie hoc medicamentum, perfua-
fum habeamus. Licet autem illud de Cortice peruviano deprse-
dicari nequeat, quod vi fpecifica ad omnem gangrgenam curan-
dam preeditusfitj tamen exinde adhuc non cadic argumentum
illud, quod a leniori medendi ratione deducitur; iJlis enim in
cafibus, ubi fufpe6lus eft hujus medicamenti ufus, alia poflunt
eshiberiremedia, qnx pro varia caufl^a, a qua gangrena ori-
tur, quoque varia efle debent, 6c quae etiara fuam utilicacem

inmultis gangraenae cafibus, quemadmodura amp; nuperrime de
Succo Papaveris tefl:acum eft , demonftrarunc.

5. XVL Interim tamen maxlmae quoque erit utilitatis, par-
ces ilias, quEe penitus fideratae amp; pucredine prorfus corruptae
funt, ita ut fanitacem nullo modo perduci poflle videantur, ab-
fcindere ac fepararetum ut ab inutiji pondéré, fed prœcipue
ut a fœdo ac molefto. odore asgrotantem liberemus : Ea tamen
adhibenda eft cura, ne eas, quas vitium quodammodo adti-
git, fed non prorfus fideravic, partes deglubamus; fed pede-
tentim ac fufpenfa manu folas penitus corruptas a fano corpore
feparemus, quod partim ex fœtore, partira ex mutato colore,
abfentia denique fenfus colligere poflTumus.

% XVIL

INAUGURALIS^:

g. XVIL Ex his itaque confequens eft, propter folain gan-
graenam ad hanc Operationem nonitaeiTe deveniendumi. Si au-
tem in adfefla parte generetur gangrsna, fepe necefle eft hanc
Operatationem adminiftrare; Sic contingit nonnumquam, m
poft graviffima fclopetorum vulnera vei aliam vehementiorem
vim externam eadem fuperveniat; his certe in cafibus mani-
feftoin Isefa parte generator gangreena; nam partibus mollibus
ac durls dilaniatis ac diffra£lis penitus intercipitur vitalis humo-
rum circuitus, quo intercepto a quiefcentibus amp; emiffis humo-

ribus putredo oritur foetidiiTima, ut nunc corrupti putridiqu®

humoris reforptio ^ guss anfan:! dare \'poffet; ut jam pras/ens
gangraena latius latiusque ferperet, prsecaveatur , fsepe necefTe
eft,^ membrorum amputationem inftituere: His autem in cafi*
bus, non gangr^nss tantum, fed amp; malorum fociorum eft ha-
benda ratio, amp; fic ex vulneris.vel fpe vel pericuio h^EC ampis^
talionis neceflitas quoque debet aeftimari

€ A P Ü T SECUNDUM

S- î.

S

[ ttiembrum aliquod a caulTa fubitanea qaacunque demum ita
laceratum atque difFradlum eft, utgangrxnaepeflimorunifynip.
tomatum, indeque exfpeéland e mortis metus oriatur, aiterum
habemus cafum, in quo de hujus operationis neceflitate inter
Chirurgos disputatur. Mire enim hoc in cafu inter fe dilTen-
tiuDC, aliis earn penitus in hoc, ficuti in reliquis cafibus reji-
cientibus , dum e contrario in iisdem absque piaculo illam ne«
gligi iron polle.alii contendaht,/

Ab utraque parte ftant optimi in arte Viri. Ukimam hanc
Chirurgiam in vulneribus fclopetorum amp; frafluris gravioribus
commendarunt nuper paene omnes, qui amp; ingenlo amp; experien-
tia inter Chirurgos inclaruerunr. Sic Cel. F. L. PETIT (a).
Dexterr. H. F. LE DRAN (b). CI. HEYSTERÜS (c).

CeL

(a)nbsp;Traite des Maladies des OL Cvp. XL

(b)nbsp;Sur les piayes d\'armes a feu. paffitn.

(c)nbsp;InftitUtioD. Chirurgie. T. I. p. 175. amp; palSm.

Ceh DUVERNEY (a). Dexc. VAN DER HAAR (b) amp;
Euperrime quoque Egregîus P. POTT (c) in gravioribat
oflîum fraflöns amp; collifionibus hanc inftituendamvolunt opera-
tionem.

Alii autem, inter quos prscipue CI. BILGUERUS ac Cel.
TISSOTUS (d) variis obfervationibus lt;amp; argumentis, iliosqui-
bus membra mifere dilaniata, contufa amp; collifa funt, feliciffi-
ïne Natura duce, amp; comité Chirurgia citra amputationem fer-
vari poffe contendunt.

§, II. Uc autem in horum cafuum examine, utrum nempe
amputationem exigant, num fecus, rite procedamus, probe
diftinguendum puto, quœnam partes Isefse fint, amp; quonam mo-
do hœc lœfio fe habeat ; utrum nempe penitus diffraélse ac com-
molitae fint partes offeae; utrum înfîgnes ac principes arteriae
fimul fauciatss vel defciflae fuerint, utrum plumbea glande vel
alia violenta cauffa Apophyfes perfraclae ligamentaque fint di-

lacerata, ut in articulorara vulneribus fdspiue contlnglt} utrunt

partium offearum collifiones fefe adhuc fupra molliorum par-
tium vulnus extenderint..

Deinde

(a)nbsp;Traite des Maladies des Of. p. 27-

(b)nbsp;Verhandeling van de gefchoote Wonden. XX,

(c)nbsp;Remarks on fradures amp;c. p. 73-
\'\'d) In Differtatione dtata, ad XX,.

C a

20 DîSSERTÂTîO CHIRURGICO - MEDICA

Deinde quoque non tantum partium adfeflarum , fed amp; alia-
rum in aegrotantibus circumflantiarum eft habenda ratio. Sic
enim poteft evenire, uc esdem partes eodem plane mcdo iHefse
ac vulneratae in uno segrotante facillime curentur, cum in alio
vel difficilem vel nullam plane curationem admittant. Hinc
primo ad asgrotantium aecatem ipforumque conftitutionem ad-
tendi debet. Idem enim vulnus in juvenili ac robufto corpore
par vi crit momenti ac fads fanabitur, quod contra in homine
debiii ac provedlioris aetatis furame erit periculofum; amp; hinc
gravior ac perlculofa îsefio in hornine juvenili ampucationem non
requiret, cum levior eadem amp; hinc fi ad laefionem tantum ad-
tendamus, minus periculofa, in homine proveClioris aetatis,
eandem omnino deCderabit. Quin amp; conftitutio ipfius aeris,
in quo verfatur aeger, maximi eft momenti, hinc follicite
quoque ad earn adtendi debet j gravia enim vulnera in aerepuro
ac falubri facile fanabantur, dum in aere minus puro, feu in-
fe6lo funefta ac leihalia evadunt. Dsnique etiam vii.œ vidlus-
gue ratio habenda eft; illi enim segrctantes, qui omnia, qus
ad ipforum curationem facere poflunt, fibi facile comparareva-
jent, licet vulnera graviora exiftant, facilius fajpe fanabuntur,
quam illi, quorum vulnera leviora, fed qui multis rebus ad
ipforum curationem neceffariis indigere debent -, amp; hinein exer-
citu, ubi muJta incommoda pati debent vulnerati milites, fo-
plus magis neceflaria eft amputatio, quam in urbibus, in qui-
bus tot incommodis vulnerati milites non exponuntur. Et hinc
quoque hujus operationis neceffitatem faciUus eft in fingulo ac
, proefente malo internofcerej quam generali praecepto seftimare.

Uxc

Haec in anteceflura monenda erant, antequam ad cafus illos,
qui ampütationem exigere videntur, exatninandos nos accinge-
remus.

g, m. Si medium aliquod os diffradura vel juxta aniculum
coliifum eft, licet in plura fragmenta comminutum fuerit, nifi
princeps aliqua arteria fauciata vel defcifla fuerit, vel alise ra-
tiones id exigant, non ftatira ad amputationem eft devenien-
dum. Quam plurimis enim recendorum obfervationibus evi?i

6lum eft, membra tali modo fauciata amp; collifa, feliciffime Na-
turae beneficio amp; Artis minifterio fervari poffe. Fatendurn qui-
dem eft, vulnera femoris graviora diiBcilius plerumque, quam
aliorum oOium curationem recipere, quod ob varias cauflas fieri
poteft: Si tarnen illud os diffraélum eft, fi non penitus commo-
litum, fi nec infignes arteria: fimul Isefae vel desciffse fuerinc,
non ftatim ad membri amputationem concludendum eft; multa
enim dantur exempla amp; cbfervationes has fraéluras feliciter
faepe perfanari pofle. Ipfe jam PAREUS (a) exeroplum retu-
lit de femore juxta fupen\'orem arriculum collifo ac feliciter fer-

vato. Sic quoque Cl. BAGIEU (b) amp; Cel. BOUCHER (c)
exempla referunt de gravioribus femoris fraélurîs feliciter fana-
lis. Cel. quoque ERNESTUS PLATNERUS (d) de vul-

nere

(a)nbsp;De Vulneribus Sclopetorum. C. XIÏ.

(b)nbsp;In Exam, des plufieurs parties Se la Chirurgie T. lï. p. 478 amp;485.
(«) In memoire de l\'Âcademie de Chirurgie T. Il, P. II.

(d) In Supplement. V. p. 144,nbsp;.

■cTs....... .....

nere graviffimo in îoferiore amp; pofteriore parte femoris justa
condylos, ubi os ad quatuor digitorum latitudinem collifum amp;
in plura fragmenta, eaque magna diffraélum erat, quod tamen
felid cum eventu fanatum eft, Exemplam habet. Nonnullas,,
quoque obfervationes refert Cl. BiLGUERUS (a) , de vulneri-
bus amp; fraéluris femoris feliciter fanatis.nbsp;■

Et hinc minus refte Gel. FAURE (bgt;hsc vulnera amp; fraétu^
ïas ad iliud vulnerum amp; fra£lurarum genus refert, quod ftatim^
amputationem exigit.

g. IV. De Humeri amp; Brachii vuîneribus amp; fraflurîs feliciter

curatis exempla memoraverunt Cl. RAVATON (c) BA-

GIEU Cd)BOÜCHER (e) amp; Cel quoque E, PL ATiNER US (f).
Multas quoque de horum vulnerum fanationibus obfervationes
habet Cl. BILGUERUS (g). De Tibise ac Fibulag curationi-
feus plurima exempla videri pofTunt apud BAGISU (h) BOR-
DENAVE (i) CANNAC (k) amp; RAVATON (1gt; Mult®

____quo-
ta) In Differtat. citata , in adpendice Obfervationum.

(b)nbsp;Vid. prix de l\'Academie de Chirargîe T. VlII.

(c)nbsp;Vid. Chirurg, d\'armeé Obferv. âo. 6l. 63. amp; 64;

(d)nbsp;In Libro citato T. I. p. 159. 176. T. II. p. 425. amp;

(e)nbsp;In Memoire de l\'Academie T. II. P., II. p. 288^,

(f)nbsp;Vid, Supplera. V. p. 144.

(g)nbsp;In Libr, cit. T. II, P. II. p. 441.

(h)nbsp;In DiiTert, citât, in ad|5end. Obferv.

(i)nbsp;ïn Mémoire de l\'Acadeniie T. III. P. Ill, p. 249,.
(k) Ibid, in ebdem voîunùne p. 174. amp; feqg.

CQ la libro citato Obf. 32, amp; feqg.

quoque in Cl. BILGUERI, obfervadonum colleaione de Ti-
biae ac Fibulae felicibus fanationibus exftanc Obfervadones.

Neque propter fragmentorum afperitatem amp; malcicudinem
Ron ftatim demembro defperandum eft, quum reabfe amp; hos
cafus fanari poffe, tot felices recentiorum curationes docuerunt.
Contingit vero nonnumquara, ut os aliquod in medio ac trans-
verfim ita frangatur, ut fecedant ipfius extrema a fe invicem,
amp; propter fragmentorum in utraque extremitate eminentium
afperitatem coalefcere baud poffint. Hoc In cafu ftatim adam-

purationem deveniendura efle exiftimat Cel. HEYSTERUS,

quemadmodum quoque CI. BOUCHERUS (a). Et révéra, û
feœori vel ceteris membrorum offibus hoc eo loci accidit, ubi
mukam carnem habent circumpofîtam, nullam haec res admit-
tic curationem, amp; hinc membrum, quod fervari non poteft,
eft praefcindendum.

Quod fi vero Tibia vel Radius tali ratione perfraélus eft,quan-
doque membrum poteft fervari ; fi enirn ferrula oflis pars, quae

vidata eft, amp; collifa refecetur, amp; ex adverfo pofitae oflîs par-
tes addu6t33 fafciarum ope confirmantur, condngic aliquando
ut iterum partes coalefcant. Fatendum quidem eft hanc ope-
tadonem dolore^amp; diuturnitate ipfam fuperare amputationem,
quia autem per illam fervatur membrum, quod per amputa-
tionem tollitur, hinc quoque amputationi eft antcponenda,
Hanc medendi methodum propofuic Cel. PETIT (b; ; illam

vero

(a)nbsp;Vid. Memoire de l\'Academie Se. T. II. p. 287.

(b)nbsp;Traite des maladies des os T. II. C. XV.

vero ipfe nunquam tentavit: feliciffimo tarnen cum eventu in^
lîituic iilam Cel. BAGIEU (a). Simiiis fere curationis exem?
plum quoque legitur in HORSTII obfervationibus medicis (b)
Gl. BILGUËRUS (c) hujus generis obfeivationem quoque
referc.

§. V. Si globus e tormento bellico expulfus, vel al?quot;jd quod^
dam peregrinum corpus ofîi cuidam infixus hasreat, amp; ita pro*
funde illud intraveric, ut nullisartificiisesiriipofîit,, moxmem^
brum amputandum efle fuadet Cel. LEDRAN. Çd): verum ni-
fj aliud quid urgeac, tuto ibidem relinqui polTunt, donec forte
temporis traSu fuppuratione ab ofîe liberantur. Dantur quo»
que nonnullas obfervatîones, quae teflantur, illos per longum
fatis tempus fine magno incommodo amp; adhuc magis fine vitae
periculo in ofle hsefifle, unde patet, quod in ejusmodi cafibus
non tam cito ad amputationem fit accedendum,

Vulnera quoque medi^ alicujus membri parti inflifila cum no?
tabili fatis ofîls fubftanti® perdidone amputationem. non femper
defiderant, ut nonnulli exiflimare videntur ; dantur enim quam
plurima exempla , ut poftea videbimus., cum de offibus carie

exefis

(a)nbsp;Vid. Examejî des plußeurs-T. IL p. 443.

(b)nbsp;In p. IL L. IV. Obf. X.

{c) In Differt. citât, ad §, XXV.

{dj Vid. Cl. HEYSTER. Inft. Chirurg. P. :I. L. I. C. III. XVL

In hac Opinions quo^ug verjad videtur. Cel. COI^TE. .Vid. Recueil

^isces X. III. p. 524?

INAUGURALIS.

esefis diéluri fimus, qu^ tefiantur Naturara iterum hanc offis
jaólurara reftauraffe: amp; hinc hoc in cafu amputationis necefli-
tas non tantum debet sftiraari a majori vel minori olTe» fub-
flantiae perditione, fed etiam a gradu laefionis in partibus mol-
Horibus, vaforum prsfertim , quemadnSodum quoque amp; a variis
aegrotantium circumllantiis.

§. VI. Nunc videamus de vulneribus articulorum. In gene-
re longe periculofiora fimt haec vulnera, quam quidem vuine-
ra aliarum partium, partim ob ligamentorum ac tendinum l£e-

lîonem, partim quoque, quia hsec vulnera Ipafmodicis iJlis ^
convulfivis conimotionibus magis funt obnoxia, quam quidem
vulnera aliis partibus infliéla j illae quoque articulorum lœfîones
hoc habenr, quod longe difficilius eurentur amp; non rare fiftulas,
Anchylofin amp; cariem relinquanc. Mirum itaque non eft,quod
plerique illis in vulneribus ft a tira ad amputationem confugien-
dum efle exiftiment (a). Maxime autem intereft, quinam ar-

ticuli amp; qusenam partes in articulo faucîatse fine.

Si humeri caput perfraftum eft, membrum incifo articuli li-
gamento demendum efle exiftimant plerique. Multag autem
dantur obfervationes,, quse demonftrant, quod in tali fuperio-
ris articuli vulnere membrum adhuc fervari poflic, amp; hinc ni(i
alice rationes firaul adfint, quse amputationem defiderare viden-
tur.

(a) Vid. Cel. PLAINER Inflit. Chirurgie. 485. Dexterr. VAN
DER. HAAR Verhandeling der gefchoote Wonden 5. XX.

D

tur, propter caput humeri collifum non flatim ad hanc opera-
tionem eft properandum (a). Si vero Apophyfes funt perfra-
floe ac dilacerataligamenta, valde difficile eft de amputatione
concludere ; Si ftatim poft acceptum impetum tumores amp; ab-
fceflus juxta partem adfeftam moveantur, bene adhuc de mem-
bro poteft ominari; amp; hinc fi hsecadpareant fymptomata, non
protinus ad amputationem eft deveniendum ; fi vero haec fefe
non manifeftant, fed contra gangrsena cum emphyfemate pro-
tinus erumpat amp; phlyélense in fuperficie membri dispergantur,
fatius videtur amputationem protinus inftituere, ne hefticaj
febres vel alia peffima fymptomata aegrum interimant. Viden-
dura quoque eft in tali humeri vulnere, utrum princeps mem-
bri arteria fit fauciata, num fecus; fi enim fauciata fit arteria ,
fi nequeat illa obturari velintercipi, oportet protinus inftitutere
amputationem.

5. VII. Dura medius brachii articulus perfra6lus eft, majus
periculum, quam in humero fubeffe folec, tum propter aponeu-
rofes ) quae copiofiflime cubito circumfunduntur, tum propter
tendinum , Apophyfiumque afperiorum multitudinem» Neque
tamen protinus debet membrum praefcindi, ut plurimi videntur
exiftimare, fed nifi graviores alias rationes hanc operationem
protinus exigant, mitior femper tantanda eft Chirurgia. Innu-

mer^

(a) Vid. BOUCHER memoire de 1\'Academie amp;c. T. II. F. 11. p.
3AVAT0N in Obferv. si. amp; 69.

. ^ \\

mersc enim exilant obfervationes, quae teftantur horum articu-
lorum vuinera, seqae felicem esitum, ac illa aliarum partium
habuifle (a). Ipfe PAREUS (b) amputationis ftator ac videx
memorabile refert exemplum de graviore ad finiftri cubiti arti-
culum vulnere feliciter perfanato.

Ec hinc iterum Cl. FAURE in hoe vulnerum genere nimis
ad amputationem properare videtur.

§. VIII. Qose medio cruris articulo contingunc laefiones faci-
ïius in genere, quam illae in brachio fanantur : Hoe jam intelle-
xic HIPPOCRATES (c) fradluras in medio cruris articulo illis,
quae cubito contingunt tolerabiliores efÏe pronuncians. Et hinc
quoque de ifliusarticuli Isefionibus non fjatim eft defperandum,
amp; ad amputationem deveniendum; fed nifi peffimafymptomata
eas concomitentur, aut aliae graviores rationes hanc operatio-
nem ftatim exigant, Jenior femper tentanda eft Chirurgia;
raulta enim proftant exempla amp; obfervata (d) iliius articuHte*

fionum feliciter curatarum-

IX.

(a)nbsp;Vide LE GAT Ejcercicat. in Prix de I\'Acad, de Chir. T. I. P. I,
p. a74- Cl BAGiEU in libro citato T. II. p. 41P. amp; 443. CI. BOR-
DENAVE In nienioire de i\'Academ. de Chir. T. II. P. iU. p, 240. amp;
fcqq. \\

(b)nbsp;De vulner. Sclopetorum. C. XII.

(c)nbsp;Vid. Sedion. VL De fraftis in 0pp. T. II. p. 45. Edit. Foefii.

(d)nbsp;Vid. Ci. BiLGÜERI Differtationera in adpendice Obfervationum.

D 2

§. IX. Quod ad vulnera, fracturas óc lujtatîones tarfi adîî«
Dec, propter fragmentoruna asperitatem in ifla ligamentorum
tendinum amp; vaginarura multitudine, periculofiffima fere om-
niom habentur, amp; hinc fsepius quoque, quam vulnera aliarum
partium amputationem defiderant; taiita enim «amp; tam gravia
fymptomaîa fsepe haîC vulnera concomitantur, ut in estremum
vitas periculum conjiciantur œgrotantes: Multum autem dif-
fert, quomodo h^ fra^urse fe habeant, amp; quaenam offîcuîs
tarfura componencia, amp; quomodo illa es fëdibus fuis espulfa
fine. Hœcce autem Differtatio , fi omnes fraélurarum amp; luxa-
tion um fpedes\'percurrere veilem , nimis escurrere£, d hinc
hisce fuperfedebimust Legi autem hac de re omnino roeretur
egregius fane amp; eruditiffimus libellus, belgico Idiomate corr»
fcriptus 6c editus a focietate nonnullorum Chirurgorum in ipfs
hic civitate praxin Chirurgicam exercentium (a). Et hinc in
genere tantum notamus, quodfi his vulneribus mala fuperveni-
ant fymptomata, veluti fiinflammatio, eonvulfiones fequabtur,
vel phlyÊtens aus emphyfemata adpareant; aut fi caries vel
gangrssna accedat (hoc enim in cafu febre exacerbacur gangre-
na,- febris autem acuitur dolorum flimuiis, qui ob tendimm
Isefiones in hoc cafu fummi efle folent) fsepe fatius eflfe pedem
extremum protinus refcindere, quam tam diu morari, donee

a3ger

eu Heeifeundige Vèrliandeirng^ ove£ den. C?îitWJ:ig,tem

22ger viribus fraélus hanc operationem fußin ere nequeaî, auî

pefllmis acçedentibos fymptomatibus fuccumbat.

§. X. Si vero haec memorata vel amp; alia pejora fymptomsta
non fuperveniant, roitior eft centanda Chirurgia, plurimœ enim
exftant obfervationes, quae teftantur faepiffime hsec tarfi vulnera
curationem admittere : Sic multas ejus generis Isefiones fanatas
vidit Cl. BAGIEU (a) videruntque alii exercitatiiîimi viri,
quemadmodum Cl. BOUCHERUS (b) RAVATON (c) amp; Cl»
quoque BILGUERUS (d) aliique (e).

Contingit vero nonnumquam, ut ofiîcula ilJa, qu£s tarfum
componant tam graviter lusentur, ut in fedem fnam reponi
nequeant; tali in cafu licet curetur vulnus, magna cum mole»
ftia incedetseger, amp; hinc quoque fatius videtur pedem extre-
mum refecare,-quam fervare, ut faciliorem segrocanti pracu»
lemus incelTura, qui cum diftorto pede muko moleftior ac do-
lorofîor eft, quam cum arte fado (f).

De carpi vulneribus non eft adeo , quod feorßm àisputemus.

X.

(a)nbsp;Vid. Examen des pîufieurs amp;c. T. I. p. 172.

(b)nbsp;In Memoire de l\'Academie T. IL P. II. p. 307.

(c)nbsp;Chirurg. d\'Armee Obferv. 102. 107. amp; feqq.
(^d) In Diflert. citât. în adpendice Obfervationutn.

(e) Vid. Ontleed - en Heelkundige Verhandeling over den ©Dtwrîgteaï
Voet p. 65\'

( f ). Hujus rei czerapla videri poffunt in übro mox citato Omi^ed: - ea?
Heelkundige Verhandeling amp;c, p. 83. amp; iia.

D a

g. XI. Vifis nunc illis cafibus, qui citra amputa\'tionem fae-
piffime curari pofiunc, dicendum nunc eft de illis, qui illam
omnino defiderare videntur. Inter illos certe recenferi debet
totius partis diiaceracio ac demolitio. Si enim externa isefio
tarn vehemens fuerit, ut musculi penitus dilacerati, vsfa per
dilaniatos musculos decurrentia vel disrupts vel comprefia fue-
rint; fi partes ofleas prorfijs commolit» amp; in plurima ac minima
fragmenta comminutse amp; contritse quafi fuerint ; tunc fsepe me-
lius eft, fi conftitutio œgrotantis illud permittat, amputatio-
nem protinus inftituere quam illam differre ac diutius protra-
here, ne in pofterum cogamutillam inftituere in aggrotante jam
doloribus confefto vel febribus exhaufto. Tali enim in cafu
ftagnantes humores a circuitu privati corrumpuntur, acres ac
putridi evadunt, amp; fic per venas fuscepto malo ac putrido fo-
mite, reliqui adhuc circulantes amp; fani humores inficiuntur,
pefîîraam quoque corruptelam induunt, unde peffima quoque amp;
îethalia fymptomata provenire poflunt. Ssepius quoque con-
îingit, ut peregrina qusedam corpora, utveftium laciniav. g,
fimul dilaniatis musculis Intrudantur, quae in minima fruftula
divifa ingentem vulnerato dolorem infligere pofl^unt, ac ftimulo
fuo gravlfllmam excitare inflammationem ac febres producere
valent, quae omnia amputationem omnino neceflTariam reddunt.

XIL Scio quidem tales adferri obfervationes, ex quibus
eonftat, membra tali modo fauciata amp; commolita adhuc fervata
efle ; nec difEteri volo illas revera exiftere, fed quid ex illis
probari poteft ? fin quod in omnibus illis cafibus minus neceflTa-

ria

m fit hsc operatio? profeólo non; nimis enim generalis eflet
h«c conclufio. Taies enim cafus perquam rari funt, amp; révé-
ra dicendum naturam in illis miracuia praîftitifle. Hinc fi de-
cern darentur œgrotantes, qui tali modo fauciati erant, ac Vel-
lern us in omnibus leniorem illam Chirurgiam experiri amp; negli-
gere amputationem, unus fortaffe tantum fervaretur, cum no-
vem alii fato fuo cederent; cum contra fi rite ac débita cura
cura inftituta fuiffet amputatio , plures in vita fervari potuis-
fent.

Non enim quseritur, quod nonnumquam rariffimo cafu fece-

lit natura, fed quod fere femper ac lege confl:anti facere foleat.
Et hinc fi reéle raiiocinari amp; œquum judiciu ferre volumus
non tantum illas debemus adferre obfervationes, quaefeliciflime
fucceflerint ; dum illas filentio fijpprimimus, quae funefium
eventura habuerint j verum etiam tum oportet indicare
tam illos, qui feliciter quam illos, qui infeliciter cefierint,
quod fi tune felices curationes comparamus cum infelicibus,
comperiemus ioDge rnajorem effe numerum eorum, qui fatofuc-

cubuerunt, quam qui fanati fuerunt : Ingens enim eft numerus
vulneratorum tali modo exflinftorum, partim quod medendi
ratio non fufficiat ad omnes omnino cafus fanandos, partira
qnod illi medendi rationi nimis confiderent Chirurgi in cafibus,
in quibus amputationem taraquam unicum auxiJium adhibere
debuiflent, ^

f. XIII. Si penitus deftruflus efl ^articulas, ôl hinc difîease
Apophyfes ac prorfus diffraóU ligaments, rnaîaque fe his vul-

nen-

fieribus adjungunt fyroptoroata, (de quitus jam fupra ad VI.
diximus) vel fi ob dolores vehementiffimos amp; continuos adfe-
ase parti accédât convulfio, quae refeftis partibus tendinofisnon
ceffat, fatius efl amputationem ftatim inftituere, quamdiuturna
mora, dum eonvulfiones particulares brevi fsepe in univerfales
abeant , ceriam mortem ejusmodi vuîneraîis accerferej dhinc
plurimum intereft illis in cafibus ipfius neceflitatem ftatim refte
aeftimare,- fi enim poft diu protraaam, licet perverfam curandi
methodum, tandem\'inftiïuitur amputatio lethalis iila plerumque
eflefolec.

Licet nunc iterum proftenc exenipïa hominum, quibus plni-
tus deftruélus fuerit articulas, amp; qui tarnen citra amputationem
fanati fuerint, haec tarnen rurfus nihil evincunt ad iilam opera-
tionem in omnibus illis cafibus abrogandam. Si enim hœccom-
parantur exempla cum illis, in quibus mortui fuerinc vulnerati,
fere nulla funt; amp; deinde fi examinemus, quomodo illi vulne-
rati fœpius fanati fuerint, adhuc multo minus probant; m
enim, gui poft fauciatos ac deftruflos articulos fanati fuerunt,
fsmper fere poft vehementiffimos dolores amp; duiturnos cruciatus
membrum confervarimt, quod deforme iriflexile amp; hinc impe-
dimento amp; moleftiaj illis magis, quam commodo amp; utilitadpo-
fteafüit. Addamus tandem amp; ïliud, f^pius contingere, quia
hffic vülnera fiilulas, cariera amp; alia mala fepe relinguant, ut et

poft annos neceilarium fit amputaiionem infticuere (a),
__- quot;

CESS^EéT!^nbsp;P- ^ amp; VAN

f, XIV. Si grandioris tormentî globus, vel alia violenta
eaufla membrum aliqaod a corpore vel prorfus feparavit, vel
adeo faltem Isefit, ut pars illa cum reliquo corpore adhuc qui-
dem, verum interpofita tantum esigua carnis cutisque portione
cohsereat, quoque faape necefle eft amputationem inftituere,
Ingens enim ilia vis, qua globus tale membrum commovec,
totum illud, quodreliquum eft, itacontundit amp; concutit,ut ab
omni vita privetur amp; ftagnationehumorum effuforum fummura
gangr^nse periculum immineat. Ulis quoque in cafibus tale irre-
gulare, contufum, ac lacerum vulnus plerumque copiofum
pus fundic, ac fiftulofis finubus anfkro praebet; praeterquara
quod amp; copiofa fuppuratione vires profternantur, ficque vul-
nerati in vitss periculum conjiciantur. Supervenit praeterea
quoque plerumque olffis caries, eo quod illud fimulfepe collifum 5
ipfiusque medulla fuerit concuffa. Et licet his periculis emer-
gant vulnerati, plerumque tamen difforme amp; insequale mem-
brum ipfis manet, cui vis arte fafla machina poteft adaptari,

quin rurnmam fgeps adferat r/iolefiiam vel nuIJius uFus fic. Iliis

itaque, quibus tempeftive membrum prsefcinditur, infligitur
vulnus ftmples magis amp; œquale, quod minorem ipfis dolorem
adfert, quod citius quoque quin ëi certius curatur ; praeterea
quoque commodius adplicari poteft membrum arte fa6lum , quo
absque impedimento 6c moleftia œgrotantes uti poflanc.

§. XV. Non autem in omnibus illis cafibus membri amputa»
tio debet inftitui, ut fcripferinc nonnulli, fed in illis tantum,
in qoibus pr^di6la mala a«t pejora alia locum habent. Si enim

E

DÎSSERTATÎO CHIRURGICO - MEDICA

globi efiicada reliquum membrum non gravlter adfecerie, nee
ad articulum fefe estenderit; fed fi sequale magis acfimplex vul-
nus fuerit, fi nec notabiles partium oflearum collifiones locum
habuerint, fi nec partes jam corruptse fuerint, vel flafis humo-
rum nimia in loco vulneris obfervetur, non necefie efi: amputa-
tionem infiiituere. Necillud in omnibus proceditcafibus, quod
commodius artificiale membrum poffic adplicari, fi reliquum
amputetur, quam fi relinquatur. Sic Cl. MARTiNIERE (a)
cafum proponit, in quo ob difScilem artificialis membri adpli-
cationem membrum prsefcindcndum efle putat. Si pes, ait,
per globum e torraento bellico espulfum duos fupra malleolos
pollices aufertur, tunc oflearum partium collifiones curationem
valde diuturnam reddens; amp; licet curetur vulnus, longus ille
truncus magis ajgrotantem difl:urbabit, quam fi totum illud
membrum praefcifllira fuiflet. Ob incommodam autem membri
articialis in hoc loco adplicationem membrum hie praefcindi non
debere, demonftravit CI. O. HOLLORAN. amp; Cel. Ch.
WHITE (b), qui egregiamamp;accommodatiflimam excogitavit

machinam, qua commode segri incedere poflunt.

(a)nbsp;Vid. Memoire de I\'Academie de Chirurgie T. IV. p. 34

(b)nbsp;Vid. Ch. WHITE Cafes ond Surgery p. i,

ÇJh

CAPUT T E RT lU M.

S. I.

Sügillatio, quamEcchymofinGrfflciadpellant, refertur quo.
que ad eos cafus, ubi amputationem inftituendam volunt Chi-
nirgi. Non tamen omnis fugillatio ejus^ft indolis, ut membri
amputationem exigat, fed ea potiffimum, ubi magna humoris
copia fub contufo loco effufa eft; qualis cernitur, fi grandioris
tormenti globus ingentenj humoris effufionem fub cutem, non

laceratam guide™, ..ru™ «men crufta. gangrsenof^ haud abfi-

milem fecit, atque ofla fimul ex fedibus fuis expuilc, autfor-
titer collifitfregitque.nbsp;\' \'

Cafus ifte, etiamfi cutis lacerata non eft, valde tarnen fimilis eft
JlH, ubi cutis fimul disrupta ac lacerata eft; amp; hinc cafus ille a
priore non muJtum differt; itaque quia de membris dilaniatis
ac diifraais fufe fatis egimus nunc in examinando hoe cafu bre-
ves efTe pofilumus.

E 2

II. Membrorum fugiUatione adfeflorum amputationem
prorfus iterum improbat Cl. BILGUERUS(a), tum quia mem-
bra mi fera fugillata, amp; hinc amputationi proxima feliciflîme
faepe Natura beneficio amp; Artis auxilio ferventur , tum quia
fibi perfuafum habest illos, qui poft vehementiorem fugillatio-
nera extinguuntur, per hanc operationem quoque a morte libe-
rari non potuifie. Ad Ijanc vero Viri Cl. opinionem pauca nota-
mus. Multos quidem fugillatos etiam amp; illos , quibus ofla gra-
viter diffra da amp; collifa funt,(àepifîimecitra amputationemfanari
pofle, concedimus; neminem autem illorum , qui poft vehemen-
tiorem fugillationem extinguuntur, per hanc operationem
fervari potuifle, negamus : Verum quidem eft inter mortis
caufi^as referri utique debere ingentem illam commotionem,
qua homo fimul per univerfum corpus, internasque prœcipue
partes vehementiffime comprimitur, concutiturque j amp; in hoc
certe cafu amputatio mortem potius raaturaret, quam averteret.
Sed an omnes ideointereunt, quibus poft vehementem fugillatio.»
nem mors fupervenit ? Profeflo non; contingit enim nonnum-
quam ut membra mifere fugillata, nulla vel parva falcem ex ci\'
piat commotio ; amp; hinc inter mortis caufas referri quoqqe om-
nino debet fi:agnantis amp; acrioris redditi humoris reforptio,
unde certe lethalia fymptomata provenire poflunt. Si itaque
tall in cafù prsefcinderetur membrum, antequam ftagnantis il-
lius ac putrides materiae fieret abforptio, funefta illa fympto-

matâ;

(a) In Differtatione citât, ad XXXIL

mata praevenîri ac averti potuiffent. Sic quoque ci vehementer
in fugillatione adfe£lus fuerit articulas, contingere f£epius poV
tefl, ut vel finus fiilulofi, vel gravior oflium caries vel alia
mala, quae graviores articulorum laefiones relinquunt, lentam
îegrotantibus mortem inducant ; fî nunc in tempore inftitata
fuiiTec hsec operatio, omnia illa mala averti ac priecaveri po^
tuifleiît.,

€ M

C A PÜT Q^U ART U M.

I L

TT

JL ranfiaius nunc ad quartum cafum, in quoiterura de hujus
cperationis neceflitate dispucatur, Arieriarum nempe ieefioiies.
Hoc autem in cafu omnes hodie convem\'unc Chirurgi rariffims
ad amputadonera ejQe confugiendum, quia nemo fere eft in
tanta Chirurgiee luce, qui diverfas illas vias , quibus fanguis cum
impetu profluens fifti poteft amp; folet, cognitas perfpeälasque
non habeat: Q«are etiamfi arteriae illae, quas inter ulnam amp; ra-
dium , inter tibiam amp; fibulam repant, amp; Interoftes dicuntur;
etiamfi arteria Cruralis aut Brachialis, in vicinitate articuli cu-
biti amp; genu prorepentes, aliaeque vulnerat® Chirurgis plurimum
negotii facescant, non propterea tamen protinus membra prae-
fcindere oportebit. Dexteritas enim Chirurgi vulnus ampliare,
fic ad ipfa extrema prajfcifiae arteriae per venire, eademque aut
medicamentis aut commoda compreflione, aut ligature ilia fpe-
de, quae ad praefcifla vafa fanguifera liganda idonea eft, obtu-
rate

rare amp; effluxum fanguinis cobibere poterie. Et fie ob folam
fanguinis profufionem h sec annum refecatîo non ita efl; fiiscî-
pienda. Sed quia arteriœ fanguinem vehunt dicatum nutrition!
illius partis, ad quam tendunt, amp; hinc fi vinculo intercipian-
tur, vitale illud liquidum ad partem illam pervenire nequit,
(quare pars illa, fi penitus Vitalis illius liquidi aditus prceclufiis
fit, lenta putredine debet eroori) contingere pofiet, ut ob fe-
queîas interceptam arteriam excipientes ad illam devenire de-
beremus.

II. Rariflîme autem hoc evenire, ut nempe pofî inter-
ceptam arteriam pars illa inferior, qu^ fanguinem fuum ab hac
arteria accipere folebat, gangrasna corripiatur, putat C). BIL-
GUERUS (a) amp; nun quam illud contingere perfuafum habet
Cl. PEZOLD (b). Ratio efl;, quia per quam plurima confiât
expérimenta, pofl: aneurysraatis operationem, membro iterum
calorem naturalem movendique poteflatemrediifie ; amp; révéra in

rnînoribus arteriis hoc contingere pofîb facile intelîigïtur, ut

nempe per dilatatos amp; ampliatos rames minores laterales fuffi.
ciens fanguinis copia inferiori parti fuppeditetur, qua; calorem
adhuc amp; vitam, movendique poteflatem poflit fervare. U-
îrum autem hoc naturse beneficium poflit fperari, fi majores vel

priQ-

(a)nbsp;In Differt. citât. §. XXXV.

(b)nbsp;In DiiTertatione de membrorum ampitatioa?.

principales devinciantur arterise non îàm facile nec ratiocinîo
sec experiraenîis probabittir.

\' III. Si enim HumeraÙs arteria in ipfoejosfummo truncé
fauciata devinciaîur, majus profeélo effet, quam quod fperari
poffit, Naturse beneficium, fi fanguinis aditus amp; motus in parte
inferiore fervaretur; fi vero in fummo humero in duos illa ra-
mos dividatur, amp; unus tantum intercipiendus fit ramus, fpes
efl: fore, ut per dilatatum aiterum ramum fufficiens adhuc
fanguinis copia inferiori parti fuppeditetur : Mul tum quidem
fperatur a lamuîis illis e fummo trunco a latere emergentibus;
quia vero perquam exigui funt ramuli, amp; ideo non mulcum am-
pliari poffunt, eorumque origo valde incerta efl, hinc qjoque
non multum illis potefl cocfidi.

Verum enim vero, quia varie faepe ludit Natura in hisce ar-
teriarum ramificationibus, fibique perpetuo non adeo efl con-
flans, ut certae exinde regulse poffint determinari; hinc quoque
obfervationes iUsc, quas illi adducunt, paruroprofeéloprobant;
id tantum dici poteft , qusevis remedia antea tentanda eiTe,
quam ad operationem illam deveniamus; nequs quoque nimis
feftinandum, cum ferius aliquando rediiÜe calorem vitamque
obfervatum fuerit.

S\' IV. Et quod arteriam Cruralem fpeftat, licet paflîm re-
perîantur narrationes, quae fpera illam, ut nempe deligato
trunco vicina vafcula multum dilatarentur, confirmare polfe
videntur, merito tarnen dubitatur, utrum non illse potius ad

pro-

profundum femoris ramum, quam ad arteriam prindpalem per-
tineant (a).

Et licet nonnurnquam contingat, ut illud de Crurali
arteria obfervetur, tamen exinde adhuc non fequitur illud
Naturae beneficium femper in hoe cafu pöfl!e Iperarl; illis enim
in cafibus praeternaturale quid potefi; obtinere, ut nempe per
vaforum anaflomofin vel alium quemcunque modum fufficiens
fanguinis copia ad inferiores partes nutriendas mittatur: In
minoribus quidem arteriis Poplitea v. g. merito hoe naturae be-

nefidum poteft fperari, illi enim magna cum Tibialibus Interce-
dit neceflitudo. Sed quemadmodum fupra de HumeraJi diximus
arteria, fic quoque in hisce cafibus non protinus ad amputatio-
nem eft deveniendum, fed tam diu exfpeólandum, donee valde
detumefcentibus, frigidis, aridisque partibus inferioribus om-
nem Vitalis hujus liquidi aditum prcsdufum efle perdpiamus.

V. Licet autem illud de Crurali arteria contingeret, ut

nempe poft illam interceptam, nutricnen ti defelt;Slu partes infe-
riores lenta putredine emorerentor, tamen es, eo hanc opera-
tion^m non inftitui debere putant. Cl. BlLGUERÜS (b) ac
TISSOTüS (c), quia nemo haaenus fuerit aufus crus in loco
vd medio vel fuperiori abfcindere, cum omnes metuant, ne
homo füb ipfo opere moriatur.

Verum

(a)nbsp;Vid. E PLATNERI Supplem. V. p. 134.

(b)nbsp;In Differt. citat, §. XXXV

(c)nbsp;Ibidem.

F

Verumtamen in cafu defperatiffimo, veluti hic eft, parum
refert, utrum tutum ac lene auxilium fit, quod unicum eft. Ec
hinc in omnibus illis cafibus, ubi certa mors eft metuenda, fa-
tius videtur hanc operationem, quod egregiis argumentis pro-
bavit Cel, MOUBLETÜS (a) fed prscipue Cl. GESSCHE-
RUS (b) inftituere, quam certse amp; inevitabili morti asgrotan-
tem tradere. -

VI. Sed fortaiTe rogat, amp; merito rogat hic aliquis, qua-
re, cum in omni fere gangrsena hanc operationem rejeceri-
mus, nunc in hoe gangraense cafu ad illam concludamus? In
genere autem refpondemus, quod in omni gangrsena, qugs ab
externa caufla generatur, hanc operationem, finempe per illam
hujus mali progrefTus prsecaveri poffit, commendemus: Jam
•vero fupra, cum de hujus operationis neceffitate in gangraena
disputabamus, probavimus non omnem gangrasnam, quae poft
externam lœfionem fuperveniebat, in parte adfe^a generari,
muko minus externo contagio proferpere; fed plures earum
leque ac illse, quae fponte citra ullanï cauffam manifeftam es-
trinfecus accedentem proveniunt, ab interna quoque cauökmoquot;
veri amp; gubernari, amp; hinc quoque per hanc operadoïaem ulte-
riorem gangraense progreflum non poffe praeeâveri j in hoe au-
tem

(a)nbsp;Vid. Journal de Medicin. Chir. Pharm. amp;c. d\'l\'Anneé i759. T.
XI.

(b)nbsp;Vid. prsfationera, quam Belgies MOÜBLETI Diflertationis ves-

ioni adiecitj

4â

tem cafu, de quo nunc agimus, roanifeftain parte adfeüage-
neratur gangr0ena,quot;^h3ec enim seque illis, quifaniffimos, quam
, qui depravatos habent humores fuperveniet, amp; hinc utgangra*«
ïiae ulteriorem progreflum praeveniamus, fl modo segri vires tam
efficacem Chirurgiam fuflinere pofle videantUFi omnilio hinc
operationem inftituendam efle puumus.

C A-

/ .

XXXXXXXXXXXXXXXXX^XXXXXXXXXXXXXXXXX

CAPUT Q^U IN TU M.

i.

Jam ordo Diflertationis noürse exigitj üt ultimo tandem îoc©

de offibus carie exefis verba faciamusj offium enim cariem
inter cauflas, ob quas membrum aliquod amputari debeat, non-
numquam referri fatis efl notum. Ut autem in examinanda hu-
jus operationis quot;neceflitate in hocmaloriteprogrediamur, malum
illüd in quatuor fpecies dividemus.

Prima eft, quando oflis caries tantummodo fuperficialis ßt^
non late fe estendens, aut profunde os penetrans.

Secunda eft, quando caries profundius ospenetraverit\', non-
dam vero valde fe extenderit.

Tertia eft, quando caries profunde os penetraverit, amp; late
fe extenderit.

Qiartaeft, quando os carie penitus fit deftrudum amp; coi-
îuptum.

IL

f. II. \' Si caries tantummodo foerit fîmpîex ,\' non îate feex*\'
tendens, de metóbri amputatione ne cogitandum quidem efl;\'
fed leniora medieamenta , quss vél fine mariûura opera vinaiis
oflibus medentur , adhibenda funt: Sic medicamenta exî^yrrh.
Aloe, Sucein. Euphorb. Ariflolochi Mafiich. «amp;c. egregie
in hune finem eonvenîre poflenc, ex quibus \\\'erpuîveresparari,
6c loco cariofo inCpergij vel Tintlursé eorum plumaceolis veî
linteo carptooffis corrupîi partibusadplicaripoflunt. Qiiomodo
autem per hsc amp; alia reroedia ad perfe^am curam red uci poflie

illa caries, hujqs Differtationis fcopus non eft, ut fuüus de^
monftremus.:

S. m. Neque în fecunda fpecie, fi nempe caries pauîopro*
fundius os penetraverit, nondum vero valde fit extenfa, quo*
îsiam leniori Medicina obtineri poffic curatio, ad membri am-
putationem eft deveniendum: Fer prsediÊla enim in prsecedenti

n. reroedia tentanda eft curatio, quœ fi per ilîa non fucce»
dat, aut nimis diu duret, ad pauio efiBcaciora quidem devenirr
poteft ; amp;hinG poftquara os bene denudatum fuerit,. ^a fuper-

incuœbente fungola carne liberum, qulcquid cariofumeft, me-
dian te radula poteft auferri, aut os cariofum mukis in locisfo-
raminibus raedïante perforatorio, ad fanum usque poteft perfo-
rari, ut fiçjcariofée partes a fano oflè feparentur.

IV. In tenia fpecie, fi caries profunde os penetraverir
amp; late fe extenderit, muki funt, qui membri asnputationem-
inilituendam effe putantQuia vero per leniorem Chirurgiam

E Enbsp;fepiliime

faepiffirae fuccedat fanatio, amp; adhuc confervetur membrum,
hinc quoque non ftatim ad hanc operadonemeftconfugienduro:
Si^enim mediante trepano, os denudatura prout fefe extenderic
caries, binis tribus quatuorve inlocis, imo pluribus perforetur,
yel mediante cuneo amp; malleo, quicquid corruplum amp; cariofum
eft auferatur, aut mediante adluali caufticoomne os corruptum
ad fanum usque comburatur, fepius contingit, ut fubiato hoc
malo membrum adhuc coüfervetur.

. V. Sunt autem nonnulli, qui exiftimanc, membrum li-
cet tali ratione curetur, difforme amp; inflexile efle debere, amp;
hinc impedimento amp; moleftise magis segrotantibus, quam com-
modo amp; utilitati. Iliud autem non femper accidere numerofis-
fimse docent obfervauones, quae teftantur, aüquandolocumde-
perditse partis oflquot;e®, quamvis grandloris ita impleviffe callum,
ut pri\'ftina iterum membro firmitas amp; integritas reftituta fuerit j
amp; fidem fere excedere videntur, quas a fide tamen digniflîrois
viris de hac re traduntur exempla î quce perfcrutanti plura de
Tibiae ofl\'e , quam de alio quocunque occurrerunt, five quod
frequentius laeditur caeteris, five quod in eo facilius fuccedic
fanatio. Sic a Chirurgo LA MARCHE fe accepifle fcribit
STALPART VAN DER WIEL (a) adolefcenti cuidam ita
Tibise os exedifi\'e cariem, ut totum os corruptum auferre co-
aaus fuerit ilie Chirurgus, fed cujus in locum fenfim eß\'ufus amp;

indu-

(a) Vid. Obferv. Medic. T. I. Obf. XCVI,

I N A U G ü R A L I s.

induratus callus ita malum reparavit, ub absque fulcro adoles«-

cens ille poÜea incedere potuerit. Sic quoque narrat SCHüL-
TETUS (a).quod, pöflquam totum os Tibiae non tantum fed
amp; raagnam quoque Fibulas partem feparaverat, callus fenfim
folidefcens ita offis esempti locum repleverit, ut homo tandem
line baculo ambulare poflet. Plura ejus generis exempla retu-
tulerunt TH. BARTHOLINUS (b) M. HOFFMANNUS
(c) SAVIARDUS Cd) TRIOEN (e) aliique (fj).

5. Vf. Etiam in Femoris ofle, etfiraro, interdura tarnen

feîices ejusmodi curationes facias efle legimus: Sic C. BAT-
TUS (g) auélor eft, miiiti cuidam femoris os abfceffu cor-
rupturn fubîatum ita fuilTe, ut ipfe perfanatus poftea incedere gt;
faltare amp; munere militari defungi poffer. Quodfi autem de to-
to femore res dubia videatur, atque illius viri fides fufpe61:a|
fecus tamen erit in eo exemplo, quod ab H. VAN ROON-
HÜYSEN (h) commeraoratum legimus, quo praîter plura mi-
nora fragmenta, eiiam magnram offis femorisparrem, in virgine

o6lode»

(a)nbsp;Vid.-Armament. Chirurgie. Obf. 8ï.

(b)nbsp;In aftis Medicis amp; Philofoph. HalFniens, Vol. III. Obf. I.

(c)nbsp;In Mantiff. Obfervat. Seledior. Obf. 28.

(d)nbsp;Vid. Noveau Recueil d\'Obfervations Obf. CXXVI. amp; feqq.

(e)nbsp;In Obfervation. Medico Chirurgie, p. 118.

(f)nbsp;In Tentaoi. Edinburgenf. T. I. p. 312- amp; T. V. p. 534,

(g)nbsp;Vid. VAN DER WJEL Obferv. rarior. cent. 1. p. 39a,

(h)nbsp;Vid. ejus Obferv, L. II. p. 93*

■oflodecira annorum feparatam, nafcentegue callo integre refli-
tutam fuiffe docemur, iroprimis cum huic fimilHma esempla
memories prodiderunt CI. DIEMERBROECK (a) M. HOFF-
MANNUS (b) amp; G. F. HILDANUS Çc},

g. VII. Mirabilia quoque fimiKum fanationum exempla in
Humeri ofle aliquando animadverfa fuerunt. Sic Cl. J. DE
MUR ALTO (d) vidit in pnella duodecim annorum a variolis
contra6lum oflis Humeri vitium arte adhibita perfanatum, poft-
quam os longitadine fex digitorum, idemque digiti latitudine
exempt um fuerat. Atque alibi legimus (e) a depofitione ferofi

humoris in puella decenci brachîum non modo cum dolore tu-

îTjidum faélum, exulceracumque fuifTej fed amp; poftea infignem
partem ex integro Humeri ofte, cum medullari cavo feparatam
exemptamque fullTe, redeunte priori îongitudine ipfius mem-
isri, ejusque robore motuque. Similes in Humeri ofte curatio-
lîum evencus obfervarunc quoque CL FAWLER (f) amp; Cel.

DU HAMELiUS (ggt;

VIÎL

(a)nbsp;Vid. J, WOLFII Obfervatlsn. Chirurgico - Medic. L. IL Obf. i8.

(b)nbsp;Vid. Epbemerides Naturœ Curioforum Dec. 111. p. 310.

(c)nbsp;Tn Obferv. Chirurgie, cent. IV. Obf. 91, p. 370.

(d)nbsp;Vid- Ephemerid. Natur. Giin\'ofor. Dec. IL Obf. 129. p. 26j.

(e; vid. Breslauer Samlung von Natur und Medicin amp;c. Menf. Janj
S723-

(f) Vid. Philofophic. TranfaSIons N. 312.

te) In Memoire de rAcadeœie Roiate de Chirurgie Ann. 1743« P\'dSj.

\'§. VîlL In quarta fpecie , fi os carie penitus fit defiruélura
amp; corruptum, plurimi func, qui hanc operationera inevitabilem
efiTe putant, amp; hinc quo citius , eo melius ad illam confugien*
dum efle judicant ; fed neque amp; in hoc cafu femper ad membri
amputationem efi: flatim deveniendum ; fi ^niro partes molliores
fordido offis ulcere nondum infe6lae vel corruptee funt, aîiquan»
do leniori Chirurgia membrum fanari amp; adhuc fervari potefi:-;
quod fiet, fi carnofis parcibus profunde incifis, denudetur os^
amp; deinde omne illud, quod cariofum eft, ferra refecetur amp; a

fano oiTe feparetur ; iiludque fieri poffe amp; membrum tali ratione
fervari, pulchre docet egregia, quam Cl. WHITE (a) ha-
bet, obfervaiio.

Juveni nempe, fcrophulorum malo laberanti, infanabili ca-
rie caput oflis Humeri eseditur, corruptis etiam in ea fede li-
garnentis. Faetida fanies, cujus pernicies jam ad medium usque
Humerum ferpferat, copiofiflima emanat de duobus foramini-
bus, per quae exitum ilia fibi procuraflet; brachium vero ad

manum -usque erat tumidum ; aeger praeterea imraani dolore,
fudoribus noaurnis, alvi fluxu colliquativo, amp; heflica febre ,

ita jam erat confeâus , uc exitio ^proximus haberetur j nihil
itaque fuperefie videbatur, quam aegrum fato fuo relinqaere,
aut humerum ex articulo exfcindere. Neutrum autem horum
faélum eft amp; tamen fervatus aeger. Poftquam enim Chirurgus
partes carnofas a fummo inde humero usque ad mediam ejus

partem

(a) Vide Cafes in Surgery p. 60.

G

partem profunde inciderat, vulnusque ampliaverat, caput oflîs
humeri es articulo eraovebat, adducebat, amp; tandem ferra re-
fecabat. ^ger fe flatim pera£lo opere allevatum fenfic, amp; fe-
cundo quidem poft haoc operationem menfe, pofl:quam adhuc
notabilis nudati ofllis in fumma ejus fede portio feceflerat, in
articulo firmitas qusedam amp; in bracbio robur animadvertebatur:
œger tandem ita con valait, ucattollere, infleclere, amp; quaqua-
verfum movere membrum pofiet.

IX. In aliis autem cafibus, ubi hsec curandi methodus ad-
hiberi nequit, vel ubi amp; partes molliores faetidafanie ex cariofo
ofle fl;illante jam exulceratse quoque vel deftruélœ funt, nil aliud
tentare poflumus, quam quot;partem illam , fi nempe conflitutio
segri illud perraittat, amp; boni eventus aliqualis fjpes fuperfit,
amputare; amp; certe in hoc cafu quo citius illud fiat, eo melius;
peffima enim funt, quae hoc malum concomitanturfymptomata,
amp;. quœ, fi diutius protrahatar lenior amp; perverfa curandi inetho»
dus, amp; negligatur ampuratio, segros in extremum vitas péri-
culum conjicere poflunt: Multis prseterea exemplis amp; obferva-
tionibus neceflîîatem hujus operationis in hoc cafu probarepof-
femus, tum eorum, qui ultimum hoc auxilium averfantes, gra-
vi fymptomaturn pondéré oppreflî, fuccubuerunt (a); tum amp;
eorum, qui, cura diu fatis fruftra adhibita fuerat, lenior cu-

L :nbsp;V Inbsp;î-aiidi

(a) Videatuï VAN GESSCHER, oy^r de noodzakel^kheid ea beüaas.
baarheid der afzetting amp;c. p. gz.

inauguralis.

ïandi methodus ultimo tandem hoe auxilio fublevati ac fanati
fuerunt (a): Sed jam fcopo nollro, quem nos propofuimus,
fatis fuperque fatisfeciiTe putamus; probavimus enim mukös
exiliere cafus, in quibus haec operatio, licet a plurimis com-
mendetur, tuto poteft omitti amp; membrum adhuc fervari; amp;
probavimus etiam nonnullos, licet pauciores, exiftere cafus,
in quibus haec operatio absque vitse periculo negligi non poteft ;
amp; hinchuic Disfertationifinem imponimus.

TANTUM.^

(a) Vid. ACREL, Heelkundige Waarnemingen, vertaaldt door amp;AND|I
FORT p. 431.

TH Eg

L Non omnîs gangrtena, qua-externaslafiones-fequHur, tn parte adlt;
fe6ta generaîur ac dein exîerno conîagïo proferpit.

Il, Seâ ea fespijßme acddïi propter bmnores corniptoi ad locum ad--
feäum adlicitos 6f calkâûs.

JIL Çuratîù haquc: vel maxime ah interna Meäcina petendaeß, An*^
tifepîica externa purum valent.,

«

IF. Scarificaîïms\'s în gangrtsna perpsram a nonnuUh mtuperantun

¥, Cortex Perimanus \'mmerita a plurïmis pró Jpectfm antîgangri$-
nojo babetun

VI. Neque Nîtriim , Néque Sal Marîms, licet\'egregîa fint antifep*
tica in febribus putridïs commire videntur.

Vll^ ^uicunquein fehrihus putridïs Cortice Feruvlano ^ Acîdis Mi*
neralihus carere malle, quam veficaîoriis ex Cambaridibus parotis■
ojjhveranî, ïlluâ dtra ratîonem experiemiam facere videntur...

VIIL Cohrem fanguinis ruhicunàum a p/indpîo Martialt deducendumê
e£e , vix crediderim.,

IX, Utrum fibres musculares ßUdcs, utrum îuhulofa exißant \\ eX\'
aEte definiri non poteß,

X^ Incertum quoque eß , uîrum fibres musculàres vera contmuatiom :
în tendineas^abeant, utrum vero tantum bînœillefbrœ per inter-\'
poßtum glmen auî. celkhfam inter Je cobcsream.

XL Corpus reîiculare MaJpktgîi pradpua Colorlsßdes eß^

JIL Neque ex^wajore , neque ex mimre pupillœ âiîataîione certi quid (
de vermium mintcßinis nidulantiim vel abßntia vel prafentiacon-*
cludipot^.

Mil Materiem acrem ex ulcere quodam critice flillantetn per adßrin-
gentiu V. g. Extraa. Sacurm. Goulard, repelkre ignoramia veli
-mfas eß^;

NI CO LA AS VAN^ LOOKEREN^

MYNEN HOOGGEACHTEN VRIEND

Toen zyn Wel EMe tot den rang van Geneesheerlt;
bevorderd ixserdt.

G

relyk een arend , met zyn klepperende pennen,

Het aardryk uit het oog, door lucht en wolken klieft,; ,5
Zo zie ik mynen Vriend op \'t fpoor der braven rennen.

Daar Chiron Hem als \'t puik van zyne zoonen lieft.
Deez\' rukt ,(20 roept de Faam,) met roem naar \'t hoog Permesfen

En kan de Kranken aan den klaauw der vale Nyd,
Die om het Ziekbed woelt, met dorre lykcypresfen,

Ontweldigen, en geeft hen -wreeder aan den Tyd.

Zó doet Uw vlyt, 6 Vriend l U *t eelst genoegen fmaken,
Volhard, leef voor de Konst, maar voor de Vriendfchap meesti^.

Een vliegend roemgedruifch kan U onfterflyk maken ,

Maar Vriendfchap ftreeit het hare, verrokt ,yolmaakt den Geesc^.

A. VAN SOLINGEN,
Med. Stüd.

0

OLAAS VAN L0OKERÈN,

Ter gelegenheid van zyn Wel Ed. bevordering
tot Do6lor der Geneeskunde.

Major es major a canant, mibi fufficit illud.

L

_fofwaerde deelgenoot van Chirons wetenfcbappen,

ünwankelbaer in \'t roemverwekkenc deugden fpoor.
Die door uw naerlligheid beklimt der v/ysheids trappen.
En praeld als Prièller in Minerva\'s Tempelchoor!

Zoo ooit «3e wenfch het wit van sVenfchers hart mogtraaken ^

Nooit zag men uws gelyk, ó praelkroon van de jeugd! ^
Men zag u haest ten best van veele Zieken waaken.
Beloond met eer en fiaet, voor fchranderheid en deugt:

Dan zag men uw praflyk vol luifter Zegenpraelen,

Uw roem verftrekte een fpoor voor .ons in\'t Scigts Atheen
Nooit zou uw heldre zón, als laat in d\'avond da^Ien ,
De faam verfpreidd\' uw lof zeifs door de Sïarrèn heen:

*K zag haest uw Do£lors kruin voor Hymens throon zigbuigen.
Uw deel was zulk een Maegd, die Venus fchoonheid tart,
Uaer wysheid zou Mioerv\' bevallig overtuigen.

En Junoo\'s Heerlykh^id wierd door haar praal gefart.

Is \'t mooglyk toe uw vreugd nog meer te kunnen x\'oegen,

Zulks wenfcht myn innig hart, dat u de Hemel fchenk\',
Hy geeve u tydelyk en eeuwig vergenoegen,
Denk altoos aen uw Vriend, gelyk ik aen u denk.

J. VAN LIDT DE JEÜDE;
y. a Stud,

O ?

OP DE BE V O Pv DERING

van mynen zeer waarden vriend,

den wel ed elen heer

NICOLAAS VAN LOOKEREN,

Tot Düdtor in de Medicynen.

(ich wel te kwyten in het ruflloos letterploegen:

Met onvermoeibre vlyt naar Deugd en Eer te zw^oegen: —:

Nooit kwistig met den Tydj maar zelfs in duifternis,

JS^iet minder ledige dan laanneer men ledig is.

Te -ftreeven naar de Kunst:— In \'t bloozend uchtend-krieken^
Te ny v\'ren als de Bey: — op klep\'rende Arends - wieken, .
Te klieven door het zwerk van moeite en bezigheen: —.
Dan weêr in \'t worüelperk met fnelle Haaze - fchreên,
Ak Chiron, Podalier, Galeen, in vroeger\'dagen.
Manmoedig de Eerekroon met zege wegtedraagen,nbsp;.

Was \'t doelwit van myn\' Vriend, die in zynLentetyd ,
Ons Zomer - vruchten biedt: - de ruftelooze Nyd

Moog uit dit dierbaar ooft, vry gif, voor honich puuren!
De wangunst tierM zyn roem zal \'t knablend leed verduuren!-t

\'t Gemyterd Utrecht roemt op zulk een\' Voedfterling,
Die met den Lauwer prykt; dien de achtbre en breede kring
Van Ariftarchen, die als trouwe Soudenieren
Van Wysheid, Deugd, en Kunst, dit Stichts gt; Atheen vercierenj
Met recht een Paeön noemt:— Gelukkig, die, in nood.

Eer sich aan bank of klip de kiel te barlle üoot,

U

fn ziekte, Tniart of pyn, ja zélvs in doodsgevaaren,
\'Spyt hartstocht »florra-.geloeyi Zyn levens hulk kan fpaaren^,\'
£n leven, daar hy flervt!— hier waakt een Arts aan \'t roer,.
Die om uw heil, 6 Menfch! Zyn hulp, zyn liefde zwoer
Aan \'tsmindren van uw leed:-— Wilt gy in veege tyen,
U baaden in een zee, voLheüzaame Artfenyën,
Betrouw uw kiel by tyds, der zorge en wis beftuur,
yan zulk een\' Menfchen- vriend, van zulk eeri\' Palinuur!

■Roem op uw voorrecht, Thiel! gaer groenende Eer- laurieren^
En kransfen van Viool, om mynen Held te eieren!
Treed met het befte puik van u^ven Maagden -ftoet,
Myn\' Vriend, met luit en fnaar, en palmen tegemoet!
Wil vroolyk by den toon van Utrechts Letter - fchaaren,
Den jongen Am ter Eer, uw vreugde« galmen paaren!
Spring op, ó Land-ftroom! voer het dartiend vliet-gezin
Van Waal. en Rhyn • Najaên, uw Lis - ryk Hofzaal in !
Wil door het zacht geftreel van uwe lieve toonen,
Den trippelenden rei tot aan uwe oevers troonenl
Zingt, hoe de Dood haar fchicht nu traaglyk rugwaardsfchiet.
De Pest uw Stad ontvlucht, de Ziekte uw drempels vliedt! —

Zoo moet de Lof myns Vriends ten top, by\'tdaglicht ryzea
En elk,, die wysheid zoekt, het fpoor tot glorie wyzen!
Schoon Hy, op Pallas raad, zyn fomber boek - trezoor
In Duifternis bezocht, om, wars van glimp en gloor,
In -Üilte en Eenzaamheid, zyn kunstwebbe aftefpinnen:
Zoo moet zyn wysbeleid efks roem, elks achting winnen !
|aa , by den Naneef zejf heeft Hy zyn Lof verdient!
Wie wenfcht my geen geluk met zulk een\' wyzen vriend!

P. P. J. ONDAATfE,
mi ^ Med, Stud/

VAN DEN

fv e l edelen h e e r e

NIC OLAAS VAN LOCKEREN,

Tot Leeraar der Geneeskunde,

mmm

Quh neget carmen amm*

Vriend fchap! Hartbekoorfter!
zet royn zwakke poëzy

Vuur en leven, krachten vinding,

nieuwen glans en luifler by,
Gy, 6 Heil der Stervelingen!

neêrgedaalt uit \'t ilarrenhof.
Doet uw volgren door uw\' invloed
daaglyks weiden in uw Lof,
H

Gy fchenkt duizenden geneugten;}
aan \'t U tederminnend hart,

Gy verjigt de 7.waarfle zorgen,

gy geneest de wreedfte fmart,
Vriendfchap! nooit naar eifch te roemen,

wien ik altyd iiulde bood,
Help my thans ter eere zingen

van myn wakkre Tydgeooot^
Hy word in den rei der Artzen
heden plechtig ingeivyd
Hy plukt nu de rype vruchten
van zyn welbefleeden tyd^
Stichts - Atheen mag op Hem roeme©
als een braaven Voedflerzoon,
Zyn doorkneed verfland en kunde
fpreiden zich alom ten toon ,
Dat men Hem den Lof toezwaaie,

dien Hy billyk heeft verdiend,
Dat men vry met Lauwren fiere

*t fchrander hoofd van mynen Vriend,
Vriendfchap vormt dees\' gulle wenfchen

in het binnenfl:\' van myn hart,
Vriendfchap, ongeveinsde Vriendfchap,
die de Nyd en Dood zelfs tart:

treedt Gy thans uit\'t Letterperk,
Vol van vuur hobt Gy verdeedigd

onze Kunst, en \'c groote werk
Om de Leden aftezetten

door het fcherpgewette flaal,
Als de bange nood het vorderdt

toe verligting van dé kwaa!;,

Bloey!; alreeds dus uwe Lente,

dat uw Vriendental verblyd,
Biljyk wacht men de eêlfte vruchtei?

van uw fchoone Zomertyd;
Gaa nu naar de Thielfche veften,

wil den Kranken hulpe biên,quot;
Doe door keur van Artzenyen

ras de maagre ziekte vliên j

Lang wille u de Godheid fpaaren,

en doen ftaan gelyk een rots ^
Onbevreest voor onweêrsbuyen,
en \'t onfluiroig zeegeklots.

Kiest Gy eens voor \'c eenzaam Leven
ü een Maagd ten Echtvriendin gt;

Dat uw beider hart dan blaake
door eene ongeveinsde min 5

Pac fteeds voorfpoed V bejegen\',

en ontfang na ^t aardfch genot
In het Ryk der Eeuwigheden

by de Godheid \'t heilrykst Lot

f ojê Bujla M^4icm Sup$rjlagt;