f
-ocr page 3-l )
V
amp; I
^ ^ ____^uamp;oritate Rectoris Magnifici
A. L. M. Pnil. amp; Med. Doét a^P U X O
Profeffbris Ordinarii,
N E C N O N
Ampksfmé Senatus Academici conrenfu, et
Nobihsrim^ Facultatis Juridica decreto.
P R O G R A D U D O C T O R A T b q
Summisque in UTROQUE JURE Honoribus amp;
invilegiis nte ac legitime confequendis,
fl t^ « Pm^Z/Vö eruditorum examini fubmittit
ARNOLDUS ANTONIUS GAYMANS
M ém xin. ^unü mdcclxxx. H. L. jQ. S,
Ex oJPcma ABRAHAMI VAN PADDENRfTRr
ACADEMIAE TJlOJiKi^^
RijKSUNiVERSSTÊlT
-ocr page 4-r ■ ■
êf
- -
•• —, i l.. \'
à, U,
^^ - ________ . gt;■
* i ■ i , -t^-i-\'
■ ■ - !:: ■ ■ - , - ^
^sssäAä
VIRIS
NOBILISSIMIS ATQUE AMFLlSSIMm,
SUPREME CÜRT^ DUCATUS GELRI^ amp; COMITATUS
ZUTPHANI^ CONSILIARIO
PATRI OPTIMO, OMNI, QUO FILÎUM DECKT. AMORE. PÎE|
TATE, ATQUE OBSEQUIO AD RÜG UM USQUE COLENDO.
CIVITATIS ARNHEMIENSIS CONSULI .PATRUO CONJUNCTIS-
SIMO, OB INSIGNIA, QUIBUS DE SE SEMPER MERITUS
EST. BENEFICIA. SINGULARIS GRATI ANIMI OBSEQUIO,
NUNQUAM NON COLENDO, DILIGENDO.
CIVITATIS ELBURGENSIS CONSULI.
m a r t i n o v i t r i n g a,
NUMINIS DIVINI IN ECCLESIA ARNHEM^ENSI INTERPRETI
ET SOCIETATIS SCIENTIARUM HOLLANDI^ , QU^ HAR-
LEMI EST, MEMBRO.
vmo mmtmimo, strenüissimö
SIMONIWOLFARDO vanHOGENHEIM
TRIBÜNO MILITÜM (QUEM VOCANT LUITENANT COLLONEL.)
-ocr page 6-FEÜDORUM DUCATUS GELRI^ ET COMITATUS
ZUTPHANI^ GRAPHIARIO. ^^
AVÜNCULI^S SUIS OMNI DEßlTA REVEREMTIA
ATQUE HONORE PROSEQUENDIS. \'
IN SUPREMA GELRI^ CURIA CAUSARUM
PATRONO, FRATRI CARISSIMO.
Sacrum fack
AENOLDUS ANTONIUS GAYMANS,
A ü C T 0 R,
-ocr page 7-im
DISPUTATIO JURIDICA
INAUGURALIS
CAPUT PRIMUM.
!. I.
aritus ne naufeam crearera mels, fi qui forte
funt, Benevolis Lefloribus, qnaiido prsefati-
onis loco prjemictere vellem cömraemoratio-
nem, quantopere commeniäriis, äisputationi-
bus, amp; hoc gequs^aliis fcriptis exhaustuni
repererim, quidquid in jure cseteroquin agnoscendum fit fcriptu
digniffiraum, quam vaciilantem amp; in eligehdodubiumhabuerinc
^nbsp;DÏSPÜTAÏIO JURIDICA
ïne matenaram copia atque diverfitas, finoilesque qaerlmonias,
quas quotidie Academie vale diéluros ja^are video, alpffinebo
potius hanc toties repetkam crambem repetere, cum , quia mi\'
hi fedet opinio, in tot diverfis juris capitibus quantumvis per-
tratlatis unura aliquod vel faltera ejus partem aiiquam femper
inveniri, quae veî fcrupulorum quorumdam , quibus adhuc pre-
mitur , vel folius aptioris dispofitionis gratia, fpedatim discuti me-
retiir, tum, quia mihi contigit îalem materiam êligere, quœ par-
tim propter fuam dignitatemj amp; fummam utilitatem^ partim;
propter permuitas difficultates , quibus intricata jacet, fe com^
mendar. Quamobrem fatius pütarem me ad ipfius materise ex-
plicationem accingere, quam parum congrua prsefadone uti».
lilud tamen videtur jufl:i ordinis ratio pOfiulare, ut quibus camp;n^
îineaiur finibus- raeum fpecimen, paucis exponam.
1
;f. 11
Scilicet de dimfa admlniftratme îutelcs infcribenti raihî propty-
fuerara, inquirere in qu^ftionera, quoraodo amp; inquantum tuto*
les, fi pupillo plures fint, aftione tutelae convenir! debeant^r
Item, qu80 fint bénéficia, quje juraiisindulferurit, ut perictilura!
condemnationis pro parte, vel in totum, in collegas fuos\'deri-
varepofiènt: Ne quis autem me propofîtge qucefcionis limites-;
evagatum dicat, fi me in traétatione cafus, quo tutoruro admi-
uiftratie divifa erat haud fubilitisfe, fed amp; eundem traiîatum io\'
eaflî. lutelae adrainiarationis ^qq divifse profecutuuiquin etiam^
plurlmmn operas in eo a me infumptum fuisfe viderit, neceiTa-
rise prEemonidonis eft, infcripdonem de divifa admimftratione
tütela facis amplam vifam fuilTe ideo, quod dividers trahacfecum
mn dividers , ficut facere ^ non facere: ■ Ubi enim de uno injicitur
mentio, fieri non poteft, ut de altero fitfilentium, fic esigen-
£e contrariorum ratione.
f
JV {A
m
A 2
SEC-
ï I I.
Objeclum igitur , circa quod hsÈC de pluribuö tutoribus con-
veniendis disputandaverfabuntur, eft aélio tutelae direCia: hinc
expofcit meihodi ratio, ut hoe caput in duas partes fecantes,
prima feftione de ipfa aólione paucis delibemus, ex^minaturi in
altera, quomodo adminiftratio tutelssdividipoffitiqUibuspertra-
(Slatis altero capite esplorabimus, quomodo tutores unoquoque
adminiftrationis indivifae, aut divifse, cafu conveniri debeant.
DÎSFUTATÎO JURÏDICA
K
ßio tuteJadireEtaeß Jamp;ïo perfonaRs, Civilis, honeefideîy qus\'
iatur pupillo ejusque bar edi finita tuîela, adver fus tutorem ejusque
hœredem -, ad rationes nddendas ^^ relîqua praßanda, nec non damp;-
htm fcf le-üem culpam: _
Prefequamurlîgîilatira, fed paiidffîmis, difînîtionis membr?;
Efl:, inqaam, h^c perjonalis^ quia nascitur ex obligati-
©ne, quse quafi ex contraflu oritur §. 2. Infi, de Oblig. qua
quaß ex contr. Obligatus eaim ex vero contraau tutor intellj^j
îîon poteraE, quippe nullum negoriom inter tutorern amp; pupii-
îum contrahitar: multo auretn minus ex quafi raa\'eficio d s.,
Civilis nam omnes aßiones, quae originem fuam debent vero-
Tel quafi contrariai meriîo in Civilium numéro habentur, escepta.
îutel® contraria aftione.
Bokcs fidei recenfita quippe io catalogo aSionom hujus gene-
Tis §. Inß. de AB. Hinc Titulus Codicis de hac aaione
iarcribitur Arbitrium tutele ^ nullis fcilicetlimitibuscircumfcn\'p»
îa m judicando judicis potefiate: unde etiam judex bonae fidei
judicio addiaus arbiter dicitur /. 30. ff. famil. ere.
Quts âatur finita tutela l 9. 4- i. §. uh ff. de tut. amp; rat. dißu
veîat fcilicet pupillum ratio poteftatisjquse tutori competit in caput
pupilü, contra eum, dum durât tutela, aftionero tuteJae inftituere :
Unde nec alius generis aéiiones, ut furti, Legis Aquiliae, con-
diclionis furtivse; tutela nondum finita, adverfus eum daripos-
funt l. 10. eod., licet durante tutela has aéliones jam natas
fuisfe, dicendum fit /. 9. f. uh, ff. eod. hanc ob caufam sequi-
tacis utique fuit, diélas aéiiones pupiilo contra haeredes tuto-
rum concedere ä\'. I, lo, quamtumvis iliud, fi condiélionem
furtivam exceperis, contra juris ordinarias régulas procedat;
Quia contingere poterat, ut aéliones hee cum pupilli injuria
cxiinguerentur, mortuo fcilicet tutore, nondum finita tutela:
Sed praeter ailatam potefiiatis rationem datur adhuc alia adaequa»
tior, fedaflionitutelaefoli, propria: niroirum vifum fuit abfur-
dum , adminifirationis rationes exigi ab eo, qui in ea adhuc
perfeveraï, amp; officio fuo nondum funólus eft, abfurdius autem
in tutoris .perfona, qui domini loco eft , quamdiu tutor roa-
neat: hinc idem juris conflifutum videmus in utili negotiorum
geftorum a6lione adolescenti contra caratorem compétente
L 2. L 14. Cjd. de adminiß. im. curat ^ quando generaliter illa
inftituicur, ad reddendas rationes toiiiis adminiftrationis : non
etiam, fi de hac illave re minor qucsilionem moveat hoe judi-
cio: poterit enim tune etiam durante cara haec aélio inftitui
l 4\' Î- 3nbsp;§. i.ff, de tut. amp;f rat. difir. CeiTat enim
hoe cafu fupra di6ï;a ratio: quae in tütelae aflione nunquam noa
locum habet, quia generale hoc eft judicium, nec unquam dù
hac vel iila re in fpecie, durante 5utelagt; inftitui poteft.,
A 3nbsp;M-
S
4nbsp;DISPUTATIO JURIDICÂ
Adverfus tutoremejusque htsredem, qui, fi folus tutelam gerit,
Euliam efî: dubium, quin in fol i dura teneatur.
Ad rationes adminißrationis reddendas. In omnibus enînn, quge
tutor fecit, cum facere non deberet, item in his, quas non fe-
cit, rationem reddet hoc judicio, Ulpianus inquit in /. i, pr. ff,
de tut. B rat. dîfi, amp; in 2. ßqq. exemplis illuftrat.
Et reliqua pnsßanda, hoc efl ad refliituendum quidquîd tutor
ex tutelae adminifl:ratione retinuit ; Hune in finem debet ratio-
nes aélus fui conficere, has legendas oiFerre primum, deinde
computandas, ut esplorari posfit, imputationes probe an im-
probe referantur, accepta rederelata, an non reÊle d. l. i.
3\'nbsp;ff\' de cmdit, £ƒ demonßr. adeoque rationes in folle
ofFerendo haud defungitur d. 82.
Nec non doîum B kmn culpam, d, L i. pr. ff.\\ hsc enim
levis cuJpae praeftatio fufficere vifa fuit, cum, quia leviffiraa,
cxemplo negotiorum geftoris, iniqua foret in ejus perfona,
qui invitus tutelse munus fuscipere cogitur, tum, quodlatacul-
ad q.uam cœteroquin ille, ad quem nulla utilitas ex coa-
îraau, (qualis hic nofier tutete quafi contraftus efi)redundat,
efiTet remiffior ad pupilli militâtes plene defendendas. Quo au-
£em magis in tutoris perfona omni dubio vacet hsc de culpse
gradu quœiflio,, eo\'anßiores eadem in ha^redis tutoris perfona
mukös habet interprétés : Hos inter primus memorandus oc-
currit Cujacius: qui Ohferv. L, 13. Cap. pen. 8quot; in Parat,
Cod de in lïtem jurande contendit, tutoris héeredem perinde
ac defunaum obligari ad praeftationem levis cuîp^.\' nifus hoc
firmo juris principio, quo haeres efl ejusdem juris, cujus fuit
defunélus. Huic autem virî msgni fententiae cum e diametro
sdverfaretur /. i. Cod. de hwrsd. m., a^aorîtate Bafiticôn,
in d. L I. pro verbis non lata culpae compärari pojjît ^ iegendum
putavit.aiSrmative Îaîœ culpa conxparan poßt. Sed erroneam
fuam crifin vidit, amp; correxic Obferv. L. ai. Cap. 2. , ubi Ba-
filicorum audoricatem ad probandam routationem leflionis ira
L I. haud fufficere, amp; receptam leflionem proculdübio reti-
nendam efîe, mulds adftruxit, cum refutatione argumentorum,
quibus antea ufuserat:. Atque fie argumento d. l. i. nunc vere
défendit, tutoris hseredem neutiquam obligari ad refarciendum^
damnum levi tutoris culpa pupiild datum, exceptis tribus cafi-
bus in d. l. i. niemoratis; 10. fi lis de levi culpa cum defunflo
jam erat conteflata: nam litem contefiando quafi contrahunt
Jitigantes /. 3. % lî. ff. de ptcul. feque fibi invicem obligans
ad litem producendam ad exitum , amp; hsec obligatio tranfit ad
eorum hssredes, fi turor ex bonis damnoque pupilli lucrum
fibi captavit, aut 30. aliis aliquid lucri prseftiiit ex gratia; Qui
aucem phîribus amp; penitus di6ium Cujacii errorem profîigavic
oftenditqoe ex I ult ff. de fidejuff. tut.^ jure fingulari ex con-
ilitutionibus principum heredl tutoris remisfam efl!e pr^ftatio»
nero levis cu\'pse. ut ejus ignorantiae fubveoiretur , efl: acuti
ingenii Vir \'^ams a, Coßa- ad 2. hß. de fatisdat. tut.
mrat^
a
-ocr page 14-Qua txamînatur, quomodo tutellt;z
adminiftraîio dividi poßt.
L L
^ntequam propofid examinis inidum aggrediar, ex ipfa tu-
tel^ origine juvabit repetiisfe, tutelae jus efleindividuum, five
ipfo jure dividi non posfe, admînifl:rationem vero inter tutores
dividi, vel uni tutori committi, receptum elîe , ne utiUtates pu-
piîjoram infringerentur, amp; confirmatum Praetoris Edi£lo. \'
§ I L
Hanc autem in rem monendumefl, quod , quantumvis quîe-
dam tutela tefiamentaria, alia légitima, alia dativa reéïe dica.
tur, vel fic tamen omnes hae fpecies unicum tantumfontem ag-
îîoscant: Hic autem fons efl: fola lex, aut illud jus, quod le-
gis habet vigorem: Solus enim Popiilus, Senatus, Princeps
vel confuetudo tutorem dare vcl permittere poflunt: Prœtor
- ^
î N A u G u R A L I s.nbsp;9
t^nidem dat tutorem: Sed quornodo? qua roinifler fcIJicet amp;ca-
flos Legis Atriiiœ: hapc belle obfervata a magno Cujacio videri
posfunt in ejos uminenL ûd fit. Cod. de teflam. tut. m init- oper.
pß, t. 5, amp; latius fecundum hujus\'viri veftigia explicita a Ma-
rano ad fît. ff. de tut, p. 228.
Cum igitur tutel|^ munus fie juris auéloritate mandatum, fe«
qui videtur, uc penes qiiemqoe tutorem refideat jus tutelae folî^
dum, Individuum, ica ut nulla ratione infringi vel diroinui pos-
fir; quippe vitio certe legi verti posfet,. fi aftus fuos ita im«
perfeflos relinqueret, ut lis addere quid vel detrahere efiet uni-
uscujusque arbitrii.
Et hanc individuam tucelss naturam ob ocuîos habere viden-
tur JCti, qui, quotiescunque de adminiftratione uni commit-
tenda vel inter plures divideada mentio injscitur, femper
notam aliquam addunt, unde hanc divifionem, licet receptara,
ipfi tamen juri non deberi, reéle collegeris; Exemplo fit Ulpî-
anus, utilîtatîs gratia^ ne fcilicet pupillorum utilitates impedi-
rentur, adeoque contra juris rißorem , aclmittendiim efle docens j
Ut uni decernaîur adminißratio l 5. §. 2. ff. de legit tutor,
Sed quid pluribus? argumentum ex î. 36 ff. eod. petitum
in Rar omnium videtur ; Papinianus ibi divifionem tutelae non
juris, fed jurisdiftionis efle, fignificat. Praetoris itaque vel alius
magiftratus audloritate fieri.
Eo lubentius autem h sec paulo accuratius notasfe vifum fuit,
quo plures amp; infigniores inde flaunt cfFeftus, amp; quo fsepius haec
in fequentibus nobis erunt fubfidio amp; fundamento. Hinc enim
eft, quod licet divifa fic tutela tutor exceptione debeat repelli,
Bnbsp;Ù
-ocr page 16-fi aélionem inflituit contra debitorem, qui extra provinciam ,
hujus tutoris cura altero pupilli tutore amp; de caufa ad hunc al-
terum tutorem pertinente contraxerat, l. ^ ff. eod,, cum csete-
roquin ipfo jure agere non potuisfet, fi divifio tutelse effet juris
non jurisdiólionis; hinc eft, quod divifio tuîeîse esperiri cum pupillo
voientibus non obfl:et d. l 3Ö, Quod ex duobus tutoribus, fi
cum altero aélum fuerit, aker non liberetur /. 18. in fin ff.
iod., quod adverfus quemlibet tutorura eleélio fit in folidum L
ff. l ZZ\'ff. ml
Atque iït breviter esaminata individua tutefe natura, fequi».
ïur nunc, ut videamus, partim, quid Prœtoris providentie
effeeeric in committenda admininiflrarione tutelae, partim,.
quomodo haoc inter plures turores dividi receptum femper fue-
rit: Praetorfcilicet^idens5 pupillorummaximi intereffe, tutelam
per muitos non fpargi, proprio Ediélo, quod extat in l. 3,. g.
amp; 7\' # cavit, ut uni ex pluribus tutoribus tutela ad-
ïniniftranda concredi poffet: Sane enim facilius unus tutor amp;
aêliones escipit amp; exercet: Quatuor autem prœcipue modis-
iinus tutor adminiilrationem folus confeqnitur; 10 fi ex his, qni
tefl;amento vel a magiftratu majori da^i, adeoque oneri fatisda-
ïionis, rem pupillo falvam fore nonobnoxii, aliqiiis folus admi-
niftrationis cupidus, caeteris fatisdationem offert : ita tamen,,
Ut bic fatis accipiendo contentus effe debea:t, fi alius cont/itor
poiius
IO
potius fatisdare petat l 17-ff- teflam tut. i. Inß. deJatisL
tut. 20, Defertur adminirtratio ei, quem leflator tutelam ge-
fturum in teftamento ex pluribus elegcrlt d. i. Infi., ex cu-
jus contextu perfpicue apparet , hujus 20 loco memorati de.
mum rationem haberi, cum nemo ofFert eleftionem de fatis
dando vel fatis accipiendo, adeoque 1° loconominatum femper
pr^ferri, licet teftator adroiniftratorem deOgnaverlt: Siquidem
teftator de eo nihil cavit 30 admittendus efl: iiie, quem major
pars collegarum elegerit d. t. d. 1. 3, §. 7. ec fi denique
inter hos de tutore eligendo non conveniat, 4° praetor ftatuere
debet g quis tutelam gefturus fit.
Sed, quoniam unius adminiilratio puplllo, cui extenfum efl
patrimonium, perfœpe non fufficeret, fummae necelTitatis fuit,
divifionem adminifirationis inter tutores recipi: Ut fic, uno
quoque tutorum partem vel regionem fuam curante, mutuo
diflenfu, vel nimia fiducia adminifirationiscseterorum tutorum,
non impediantur utilitates pupilli; fieri autem hsec divifio poteft
irjpliciter, vel in partes, vel in regiones l. 3. § uU. l. 4. ff. eod,
vel per tempora ; idque vel a teflatore, vel amagiflratu, vel ab
jpfis tutoribus privata conventione /. 2. /. 3. Coi. ds dkid. tut.
% ÎV.
Ex di^lis prono alveo fiuit difi;inélio tutorum, quod fcilicet
alii funt, qui gerunt, alii, qui non gerunt: Horum alii iterura
func, qui honorarii dicuntur, alii notitm gratia dati /. 14. g. i.
y
IF
DISPUTATÏO JURIDICA
amp; §. 6. ff. de Jokt, Honorarii funt, qui honoris tantum, noo
\'oneris caufa a teflatore, magiftratu, vel tutorum conventione
dati tutelaj adminirtrationi plane fe non immiscuerunt l. 14. §.
I. ff. eod. Notitige autem gratia dantur, qui callenttotiusfami-
lisB rationes, negotia, bona, fupelleéïiiem, quique eum in fi-
nem conftituuntur, ut inftruant tutorcs defortunis pupilli, non
etiam ut ipfi adminiflrent 1. 14. §. 6. ff^ eod.
Hic uterque in eo convenit, quod conftitutos tanquam ob-
fervatores amp; cufiodes adtuum canerorum contutorum eos opor-
teat affidue rationes exïgere a contutoribus, amp; fi hos in tutela
male converfari videant, fufpe6los facere /. 3. §. a, ff. de ad-
min. S perk. tut. l. I. Cod. de perk. tut. Verum notitise gra-
tia datus tutor eo aroplius adflridlus efl: periculo tutelse , fi,
quae fcire debent contutores ex utilitate pupillorum ^ disfimula-
verint d. l. i. Cod. nam husic puto effe fenfum d. L i. Cod.
xejeéla interpunaione, quae poll: verbum i/eZ^m occurrit, eadem-
que pofita poll verbum curatorïs.
12
Datur prjeterea tutorum, qui non gerunt, adhuc tenia fpegt;.
cies, qui y.on\'i^o-^y^v ceffantkm nomine venire pos funt: Scilicet
qui, dum omnes tutores indivifam tutelam adroiniftrabant, fe
adminifirationi ingerere noluerunt /. g. Cod. de adminijir. tut.
l. CUT.
l. I V,
O
-ocr page 19-INAUGURALIS.
Quod fi teüator de divîdenda adrainiflraiione in ^efiaïpento
ïiîhil caverii:, vel magifiratus absque ulla tali definitione tutores
dederit, nihil obfiat, quominus tutores, fi ita veîint, fcqui
poffint individuam tutelœ naturam, amp; omnes pro indivifo tute-
lam gerere.
Bi
O^\'periori capite pro fpedminis mei fcopo abonde me exami-
nasfe credo, quid fit adio tutelae direéla, etiam, quomodoad-
minlflratio tuteïae inter plures tutores dividi pofilt: Propofiti
jgitur ordlnïs nulic eft\'J-ut Bifpjtiamus de iis, \'qujs circa hanc
aélionem dilFefere erat-animus, fcilicet, quomodo plures tuto-
res pupillo ex fua adminiftratione obligemur, amp; juxta hanc ob-
3ïgationem^ tjuomodo poffint judicio tutelee direélo a pupillo con-
veniri, item qus fint beneficia ^ quibns condemnationem pro
parte vel in totum derivate poffint in hos conïuïores.
Cum autem in Prœcedentis Capitis Seâione Altera animad-
vertiaius, duplici roodo tutelam geri pofle, vel, proindivifo,
ïiulla adminifirationis divifione à magifiratu, teftatore vel tuto-
rum conventione faö:a, vel,\' pro divifo, ea intercedente, op-
time hic traélatus fecundum diéïum adminifirandi dupiicem mo-
dum. a nobis in duas partes fcindi poterit, quarum
Altera examinabimus, quid juris obtineat in cafu tutelae in-
divife.
Altera, quid juris fit in cafu tutelss divifse.
S E C-
-ocr page 21-SECTIO PRIMA.
Qiia disquirùur, quomodo conveniau-
tur plures tutores in cafti tuseilt;^
r
■} j !
Jn tra£landa qu^ftione de conveniendis tutoribus^ qui indivi\'»
fatn admihiftraruiit tutelam, obfervemus tres cafus, quibus el
locus efle poffic.
inius Ed , quo ömnes tutores communiter geflerunc.
2dus Qiio eorum aliqui tantum adminifiirarunt ^ aliqui plane
non.nbsp;-
pms Quo nullus per contumaciam gefliü. Agamus figillatim
de unoquoque cafu.
De indivifa autem admlniflrationè qo^rentes, illud ante om-
nia, quod pfbcèdenti Capité ÊX indïvidua tutela; natura latius
demonftravimus, repetitjura patemus : Omnium fcilicet tutorum
periculum commune efle, atque adeo quemlibet teneri in foli-
dum: Hinc efl:, quod in hoe noftro Pximo cafu duplex pateas
pupülo agendi via: Vel enirri pota-it.
Jo. ünum tutorem eh\'gere, quem in lolidom conveniat l 32.
§. 2. ff de admin, amp; per tut. Vel poterit.
S.O. Contra omnes tutores uno tutelae judicïo experiri, u-
nam contra omnes condemnationem prqferre /. 2. Cod.
fi plures un. Jent. condemn, funî. Agedum expîicenius
priorem viam, quid in pofteriori juris fit, poflea vi-
furi,
I II.
Quod ad conveniendi modum, quo pupillus unum ex«
pluribus eligere potefl:, quem in foïidum condemnet.ille quidem
ulteriori non eget argumento: Sed dixeris: Non fine fumma
Injuria ftnCli juris ratio hoe iniquum poilulat : Et lane facile
ita
-ocr page 23-I K A ü G ü R A L l S.
ka ipfe dixerim, nifi Conflitutiones convento tutor! per varia
remedia fubvenisfent, quibus periculum condemnationis, quod
hunc folum manere videbatur, inter collegas partiri, vel dam-
num, quod per hunc agendi modum pas fus erat, per contuto-
res fuos refarcire poflet. Ab hac autem parte rem intuentes,
fateamur immo amp; roiremur necefle eft, juris in hac materia ob-
tinentis fummam fapientiam, fummamque sequitatem, quibus
partim pupiîli via , qua pofîunc breviffima, faum confequi pos-
funt, partim, tutorum nulli aliquo, aut faîtem graviori, quam
«equum eft, decrimento afficiuntar.
Sed quae funt illa remedia? quibus eleélus tutor fe tueri po-
terit. Sunt quatuor. lo. Beneficium Divifionis, 20. Ceffionis
a^ionum. 30. Utilis aélionis. 4.°. Ordinis five Excufîioms.
Divifionis Beneficium convento tutori tribuitur exemplo fide-
jufl^orum L i. 11. ff de tut. ^ Tût, Dîfirab. Quibus ex E-
piflola Divi Hadriani Imperatoris conceüam efl, ut, fi, quo
tempore lis cum aliquo eorum conteftatur , omnes fblvendo
fmt, a6lîo inter omnes pro virilibus portionibusdividatür: Hinc
Ulpianusin i. §. 11 âf 12. in decernendo tutoribus hoc
beneficio,ad eorumdem fidejuflbrum exemplum diftinguit; U-
DÎSPUTATIO JüPviDICA
trura omnes tutores folvendo fuerint tempore litis conteflat®, an
non fuerint omnes folvendo, fed aliqui tantum:
Priori cafu poteft conventus tutor obji cere exceptionem hu-
jus beneficii, qua petat, ut pro viriHbus portionibus aftio tute-
las contra omnes tutores inftituatur : quo tamen beneficio utipo-
ter it his duobus tantum cafibus: lo. Si convenitur es adminis*
tratione alterius tutoris 2». fi convenitur ex adminifiratione
communi arg. l 2, Cod. de contrat. Juâîc. Quod fi enim pupil*
lus cum eo ageret propter culpam aut negligentiam, quibus ille
folus pupillo\'^nocuerat, improbe ftuderet damnum ex propria
culpa oriundum in contutorcs derivare, fi hanc divifionem pe-
teret.
2g
Poflerioricafu, quo non omnes foh\'endo funt tempore finita;
tutelse, fed aliqui tanium, conveniri quidem ex idoneis unus
in folidum poteft, amp; conventus fe defendere per diviOonis ex*
ceptionem: cum hoc tamen difcrimine: quod priori cafu tutor
per eum confequatur, ut aflio dividatur inter omnes cœteros
tutores: Idem autem in hoepofterioricafuprocedcre, di6luforec
abfurdum: Licet enim beneficium hoe in favorem conventi tu-
toris introduftum fit, operari tamen iilud in detrimentum pupil«
li, efiet iniquiflimum: quandoquidem pupillo femper magis fa-
veatur , quam tutori per hoe beneficium. Longe igitur efi ac-
quius, hoe beneficium ei tantum proficere ad petendam, ut
a£lio inter eos, qui folvendo funt, dividatur, prout quigque fol-
vendo fit, d. I, I. 13,
I S. VI.
-ocr page 25-% VL
Obtinent hsec, fi aliqui folvendo non fiint tempore fînitae tu-
tela;; Quod fi enim tutor conventus probare poffit, contutores,
qui nunc non fiint idonei, tempore finitcS tutete folvere potuis-
fe, fine dubio nec poterit hic in folidum condemnari, nec cse-
teri tutores idoneï inopiam collegarum Tupplere tenebuntur I. I.
CqI de dimà, tut. amp; hoc propter juris rationem sequiffimam,
quse nonpaticur, ut vitium aliense cefîationis pertineat ad dis-
pendium tutorum in nulla culpa verfantiumfif. /. i.Cod. Per pupil-
lum enim vel curatorem fuum fa£lum fuit, quo minus ab his
tutoribus fatisfierî potuerit, culpandos quippe,quod hos in tem-
pore non convenerint. Hsec eadem ratio in pluribus fidejusfo-
ribus ejusdem debitoris idem juris fuggeffifle videtur. Quippe
nec illi a divifionis beneficio arceri poflunt propterea, quodpofi:
litem conteOratam eorum aliqui non folvendo fa6li fint /• 51«
ff. de fide] uff. ^ mand,\\ dummodo probent, omnes fidejufiTo-
res tempore litis contefiatcc idoneos fuifie,
Sed quo litis tempore tutor fe per hanc exceptionem tueri po-
terit? non ophs diftinftione ; poterit per orane litis tempus,
tam ante quam poil litem contefiatam: dummodo eam ante fen.
tentiam opponat: ita enim in bonee fidei ju^iciis fquale hasc tu-
telcea6lio eft) femper obtinere, nemo eft, qui haereat dubius.
Id vero num itidem exempio fidejufibrum ejusdem debitoris locum
habcat, valdeambigo: Alioenimducere videtur juris ratio, alio
juris conflitutio : Per illam omnino diceremus, exceptions di-
C 2nbsp;vifioais
-ocr page 26-DÎSPOTATIO JÜRïDICA
vifionis non nifi ante litis conteflationem fidejufibrem fe defen-
dere pofTe. Cum enira creditor aftione ex ftipulatu cum fidejus-
fore experiatur,apparet, fidejuflbrera teneri fl;ri6li juris judicio;
in his autem judiciis esceptiones femper funt proponends ante
litem contellatam /. 8. I 9. Cod. de except. Sed ipfam legem
confulentes, doceri videmur, fufficere exceptionem Dirifionis
ante cendemnationem proponi per /. 10. §. i. Cod. de fidejuff,
Nifi medelam huic/. 10. §. i. quEEfivifTet Ciar. Noodtius, qui
pro fuo more obfervavit egregie in d. I pro verbis ante con-
demnationem xe^onend^umQ^^Qantecontejlationem. Vid.//^. 2. Prob,
c. I. Quse tamen emendatio difplicet Ampl. Huhero ad tit.ff. de
Except. 5. 2. fed earn tuitus efl: Noodtius in tra^atu de jurisdi^ia-
ne Cf imperiQ lib. i. cap. ult,
V I L
Sed quid? fi exceptionem Divifionis conventus tutor objicere
non potuerit: Pone, tutores omnes praeter hunc folum non fuis-
fe folvendor Vel potuerit quidem, fed neglexerit:
His cafibus prasflio efl ei beneficium cedendarum aflionura,
quod iterum exemplo fidejufl~orum jura ei prodiderunt: Hoc
beneficio petit, ut pupillus fibi cedat aftiones contra con tuto-
res fuos, quibus repetat ab illis, quod plus fua parte folverat
I. 6. Cod. arhitr. tut, I. 2, Cod, de contrar. jud. Hac autem ces-
fione indigec tutor , quia aclio aliqua tutcri contra contutorem
non magis a jure tribui poterat, quam fidejuflbri contra fidejus-
lt;20
forem I 12. pr. ff. de admîniJl.B perk. tut. Sibi enim invicera
lutores nulla ratione obligantur, cum nullus live verus five qua-
fi contraftus inter illos intercefleric : Hoc autem remedio fe
defendere poteft tutor non tantum ante, fed etiam poft con-
demnationem I i, 18. de tut. 8f rat. diftr. Et quidem
ante condemnationera, quando ad folvendum paratus, a
pupillo nihilominus conveniturnon oblata ei hac ceffione, per
excepdonem doll confequi potefl, ut fibi mandentur a£liones
tutelce direClse, vel a6lio judicati, fi poft condemnaûonem cum
eodem judicati aclione experiatur pupillus /. 20. §. i. eod,
Î, i. Cod. de Contrar, Jud, Sed juris ratio non patitur, ut tu-
tori, poftquam folvit, eadem ceffionis pttendee facultas tribua-
tur: quia poft folutionem extin6la eft tutelle obligatio : adeoque
pupillo nulla aéliofupereft, quam cedere polTet /. ff. de fo-
kt. nifi vel ante folutionem, vel in ipfa folutione, nominatira
convenerat, ut poft folutionem a6tiones cederentur: hoc enim
cafu pretium magis mandatarum aélionum folutum, quamaftio,
quae fuit , perempta videtur d. L ys. quo argumento etiam uti-
tur Papinianus in/. 21. jf. de tut, ^ rat. difi, ad demonftran-
dum, impetratam ceflionem non intercidere, licet tutor, cui
nunc ceflae adliones competunt,prius folidum perfolverit, quam
cum collegis fuis his aflionibus experiatur.
C.3
DrSPUTATIO JüRÏDICA
Sic fatis apparuit, quomodo tutori, qui folidum pupillo fatis-
fecit, per hoe beneficium fuccurratur: Nuncvidifl!e, quomodo
Curator, qui itidem folidum fatisfecit, hac cefllone a£tionis
uti pofljt, operse erit pretium.
Ulpianus in L, 25. ff. de admïn. perk. tut. hunc propo-
nie cafum ; minor egerat cum fuis tutoribus ; fed minori pecu-
nia, quam oportuerat, ei fuerant condemnati culpa curato-
rum: Infiituic minor utilem curationis caufa aélionem contra
curatores ad id, quod fua întereft , tutores minori pecunia eo-
rum culpa eße condemnaros: Quasritur, an refiitucio adverfus
tutores cefi^et? ratio dubitandi erat, quia adolescent! curatores
bb eam culpam condemnati funt, adeoque minor contra cura-
tores nunc poteH: judicati agere, ad omne id, quod ei abefl
/. 20. §. Î. ff. de tut, ij\' rat. dißrab : Ulpianus autem Pa«
pinianum fecutus nihilominus minorera pofie refl;itui, refpon-
det: hinc curatores, fi nondum folverunt judicatum, per ex-
ceptionem doli pofie confequi, ut eis aflicnes mandentur ad-
verfus tutores: Quseritur ukerius, an, pofiquam curatores mi-
noribus folidum facisfecerunt, minores adhuc reftituta aélione
agere contra tutores poffint? Sed profuturam efie hanc curato-
rum folutionem tutoribus refpondet, quoniam nihil minori ab-
efi, quod a tutoribus peteret: hinc contra tutores agens minor
de prseda raagis, quam de damno efiet follicicus, nlß forte man-
dare a^îones paratus ßt çuratoribus, hoc eft, nifi minor eaten us
tan-
-ocr page 29-tantum reftitutlonis auxilio uti vel it, ut illud curatoribus cedat,
non etiam,ut eo ipfe adverfus tutores experiatur.
Nec eft, quod dicas, non confeniire hanc Ulpiani explica-
tionera cum juris ratione : quia fieri non poteft, ut reftitutio,
quoe non competic minori, abeocedatur. Summo enim jure earn
competere docent curatoris amp; tutoris diverfseobligationes in foli-
dum : Curatores enim, quod ex judicato fol ver un t non tam pro
tutore minoris fummas condemnatopraefliterunt, quam pro feip-
fis amp; ob propriam culpam, amp; ob id tutorem non ipfo jure li-
berarunt : Hinc, fi quse fupereft minori adio, \' quse in noftro
cafu eft in integrum reftitutio, hanc fummo jure inftituere po.
teft: at fine effe6lu aliquo : elident enim hanc tutores per ex-
ceptionem doli; Apparet igitur, hoc reftitutionis auxiîiummi-
nori falvum eflTe adverfus tutores, non quidem, ut ejus commo-
dum ad eum redeat, cui nihil abeft, fed ut eo jure amp; auxilio
cefîo curatoribus, confequantur curatores, quod ex fententia
adolescenti perfolverunt: Ut aucera huic raeae interpretationi
major confiftat fides, addam alia exempla, ex quibus appare-
bit, competere alicui aftionem pofle, non quidem ut earn cura
cfftflu inftituat, fed fimpliciter et earn cedat.
Sic in l ff. de em£t. Ulpianus creditorero, cui res alié-
na a debitore erat oppignorata, amp; qui hoc pignus diflraxerat,
ex empto teneri dicit , ad hoc, ut pignorauciam aflionem,
quam adverfus debitorem habet, prüftet empiori, cui hsc res a
domino erat evifla: Cum autem creditor ex pretio pignoris
fuura con fee ul us eft, repeîleretur per exceptionem doli, quan-
do haue aóiionem inftituens a debitore indemais vellet praeflari:
quia
-ocr page 30-DÎSPUTATÎO JURÎDÎCA
guîa tune magis de prreda , quam de damno effet foûicîtus :
Pline, fi quidero emptor fibi rrsaüt cam aélionem cum fidejus-
utiîi aftione empti direfto contra debitor\'em agere / 12. 1 f.
de dißraä. pign.^ cedere eam cogicur creditor: cui enim non
œquura videbicur, vel hoc faltem confequi eœptorem, quod fi-
ne dispendio créditons futurum efi:.
Nec minus luculentum exemplum confpici licet in mandato-
re, qui folvic pro reo creditori: ffic mandator fcilicet reum
non libérât ipfo jure: propter mandatum enim fuum folvit, amp;
fuo nomine /. 28. mandatî-., fed per exceptionem, ita ut de-
bitor per exceptionem doli tutus fit, fi ejusdem debiti nomine
a creditore conveniatur: Sed prseflare debet creditor a£iiones
mandator! adverfus debitorera, ut ei fatisfiat /. 95. io.ff.de
Salut. Unde iterum confiât, aftionem hanc creditori non efle
Utilem ad agendum, fed quidem ad cedendum: Quod plane ali-
ter obtinet in fidejufl^ore, qui pro debitore creditori folvit, nec
ante foîutionem, vel in eadem ipfa, fibi a creditore ut aaiones
cederentur, petiit: Quia fidejusfor ipfam obligationem rei prin-
cipalis in fe fufcepit, dum, quod alius folvere debet, fide fua
elfe jubet, ac proinde, fi folvat fidejusfor,ea folutio non potefl:
non intelligi fafta ejusdem obligationis nomine, quam idcirco
tolli necefiTe efl:, amp; reum quoque principalemipfo jure liberari :
unde nec poft folutionem aliqua creditori fuperefl: aßio, quam
yel ipfe inftituere vel fidejufi^ori cedere poffeC l. 39. jf. deßdej.
h76.ff.de folm.
u
î^ A ü G Ü R A L I a
5. ix:
Inprœcedentibus proditum diximus Cefîlonîsaûsilîum ei, qnî
objicere neglexerat vel non potuerat Divifionis escepdonem.
an dfimiliter ille, qui hanc a6lionis ceffionem fprevic, aliquo
nîodo juvatur, g«o negligentia Tua.«aedelam qu^rat? nuJio^er-
te modo fi confulamus juris rationem : cujus quippe benevolen-
tiam nunc toîam exhaufic tutor, quiceffioneinrejecit: Sedfub-
venerunt etiam huic tutori Conflitutiones Principum, ei aaic\'
nem utilem prœfl:antes L. i. 13. j- de tut. Éf ra^. difin
Hac de aaione querere infl:ituemus 10. qualis fic 20. an ejus
favor fidejufloribus, qui cefîionem aftionum contra confidejus-
iorespetere neglexerunt, prodefle poffir.
X.
Quod ad primam quêeflionem disputari video, utrumhœc
utihs aaio, quam împeratores tanquam ultimum refugium tu
îoribustribount, dicenda fit negotiorum geflorum, an vera
utiiis tutela aa-io: Uli, qui verius contendunt, aflionem ne-
gotiorumgefîorum intdligendam eiTe, anfam dubicandi arripuis-
fe videntur ex eo, quod, quotiescunque hujusaaionis menîioquot;
fiat, niinquam non fimpliciter vocetur utilis aBio, mon
c -n \' \' . 1 ty 1nbsp;„nbsp;\'nbsp;«iuteoî
fuifle imprimis per/. 30. J. denegot. geß. Sed cum ita fentiend-
-bus non pofliim con venire; Lenge faniorem fovebo Tmemkm-
D
-ocr page 32-fiftatuero, aftionem, quce raemoratur in d. lu 2. Cod. dè
contf. jud. tut. effe utilern tütete: Potiflimum autem moveor
eo quod in d. /. I. 13. utilis aftio videatur immediate
opponi aftioni direclœ tutelee, Quodfi enim mandatœ aäionesmn
Junt, ibi legitur, confiîtuîum eß, uttlm aBionem tutori adverfus
contutorem dandam : nulla autem alia, qnam direfta tutelse aftio,
mandari a pupillo poteO:. majorem in fidem addo, quod con-
ftanter foleant Imperatores, poftquam Divns Pius hujus adio-
nis audor amp; inventor illud primum in hœreditatis emptore ad-
miferat I.16. ff. de paä., aftionem , fi quam utilem concédant
fine ceffione, ejusdem generis tribuere, cujus fuiffet actio, f»
^ua ceiTa fwsfet l. i. Cod. de Ohl. ^ a£t. \'
Satis argumenti me attulisfe credo, adprobandum, Impera-
torem D. Pium conftitutione fua largitum fuisfe actionem uti^
lern tutete , nullam aliam. Quseram nunc , an probabüe fit,,
qnod Disfentientes certum dicunt, Imperatorem D. Pium intel-
ligere voluifle actionem negotiorum gsflorum: Qiiodequidem
plane negarem: prorfus enim deficiunt termini habiles, qui po-
nantiir necefie eft, ut huic actioni locus dari poffit: geftio fcili-
cetnegotii alterius : quis enim nifi tutelaris doctrins plane igna.
ÎUS , unquam (latuerit, tutorem, qui condemnatus ex adraini-
flraiione communi folidum folverat, gesfisfe negotium alterius?
Quum h\'sc doctrina in qu^fiione, in quantum tutores tutete
actione conveniri posfiat, hoc inconcusfonitatur fundamento,
quod ipfojurefinguliteneantur in folidum: utfœpius jam vidimus:;,
Nequidem terminos huic negotiorum- geftorum actioni habilio-
ï£S. exiftimarem fieri, in cafu^ q.uo alter tutor condemnatus es
Ikcto..\'
-ocr page 33-facto coÜegge fatisfecerat : Hunc enim tutorem, prseterqiiara
quod in folrdum ipfo jure obligatus certe gerat negotium fuum,
fi folidura fol vit, tuentur tamen beneficia, quibus conventus con-
demnationem in folidum vel effugere, vel repetere poteft,
quod pro contutore dependerat: ipfe igitur eft in culpa, ü his
uti nolueric«
,nbsp;X Î.
Sed illi, qui in d. I r. §. 13. actionem negotiorum geflo»
rum intelligendam efie contendunt, probare illud conantur ex
i. 30, ff. de negot. gefi. atque fic explicant d. I. i.ex d.l 30.
Hac in lege probare inftltuit Julianus, curatorem ad fili-
ginem emendam conftitutum, cui fubftitutus erat fubcuratorj
convenire pofiTe fubcuratorem, qui filiginem miscendo corrupe-
rat, aélione negotiorum geftorura: Utitur autem Julianus argu-
mento petito ex fcriptis JCti Valerii Severi.\'Hic refponderat,
adverfus contutorem negotiorum geftorum actionem tutori dan-
dam. Quid regeram ? negatum ibo concedi in d. I negotiorum
geftorum actionem? Sed verba legis nullum movent dubium:
Quid igitur 1 Falli Diffentientes , quando I i. §. 13, inter-
pretantur ex d^ I. 30. ? Hoc forte non improbabiliter conten-
derim. Habentur enim cafus admodum a fe invicem diverfi in
hisduabus legibus: In /. i. §. 13. extra omne dubium agitur
de cafu tuteise non divifse: at in I 30. poni debet, Valeriuni
Severum negotiorum gefi:orum actionem concesfisfe tutori con-
D 2nbsp;ÎU
-ocr page 34-tra contutorem in cafu, quo tutores a magiftratu erant datiV
(quomodo curatorem amp; fubcuratorem in à, L pr, etiam confti*
tu tos Jegimus) amp; horum adminiftratio ab eodem magiftratu eral
divifa : Exinde enim, quod Julianus eandem negotiorum gefto-
rum aftionem in fubcuratoris, quam Valerius probavit in tutoris
perfona, admittat, illud certo colligimus, eosdem adfuiiTe terrain os
habiles, qui ad hanc aflionem neceflarii funt, in tutore, qui
fuerunt in fubcurarore, cumxsexeroquin claudicaret coroparatio,
Atque in fubcuratoris quidem perfona extra omne dubium poß^
tum videtur , hunc fe immiscuilTe negotiis curatoris ignoran-
ds, folius ab initio ad hsec negotia conftituti, dum fubcurator
ei erat fubftitutus, ut adlus curatoris obfervaret, amp; conveniri
pofiet^ quand-o curator non effet folvendo ; nuiliim certe hoc
cafu mirum eft, a curatore negotiorum geftorum aélione fub-
curatorem peti pofte, quippe qui fic negotium non fiium, fed
Curatoris gefîerat : Sed quos reperiesaptos terminos , quibus hcec
eadem aéiio tutor! adverfus contutorem efle utilis, atque pro-
cedere comparatio noftri Julian! poffit ? Hos fruftra qusefive-
riaj, nifi de cafu tuteise divifse, in à. L hanc. a^ionem proponi
dicas;, fatis evidenter enim nos Prsecedenti probavimus,nuk
lumln tutela indivifa ad fingendum dari cafum , propter quem.
Begoùorum geftorum aélio inftitui posfet i Quod fecus Qbtineamp;
in tutelae adminiftratione divifa: Etenim finge;: tutorem ani^
inadvertere , a contutore partis ei demandatsB. negotia qusedam-
negligenter geri, aut pmrfus.omittij amp; propterea ignorante
hoc contutore ea. adminiftranda a tutore fuscipij.ab eo autem non.
^nagis diligenter qua® a conmtore curari: iEquum certe Ôl
■ cuia»
-ocr page 35-€um Joris regulis conveniens hoc cafu erit, contutori tanquam
horum negotiorum domino dari adionem negotiorum geflorutn
adverfus tutorem, utjGc indemnis fervetor, quando a pupillo
i\'Utelaejudido convenitur ad rationes horam negotiorum red^
dendas : Toties enim hoc negotiorum geftorum jndicio agi,
tur, quoties negotium alcerius geilom fuiffe con ft at /. 3. pn
ff. de neg. geß. Tale autem negotium geftam falfle quis nega-
bit? quando tutor pro divifo ex magiftratus pr^efcripco néJnh
ftrans, fe immisceat negotiis fui contutoris nulla, raüone aé fè
periinenxibusa.
X\'ï E
^ ^Qffifilu lóDge erit facilius, quod 2°. loco propofui, anfci^
^icec beneficium utllis aaionis fidejufibribus fimiiiter concedf:
poffit: Kon pofTe omnes fere interprétés, ü unum- Bachovium
m notis ad Wefembedum ad\'tit. ff. de Admmfi. B perïc. tut.
No. 5. exceperis, fatentur, licet plerique fallacroro faa
tentiaucantor argumento: Cujzc. 1%. ff, ad Munie. Lîki:
Refp. Papin. Tom. i. oper.poß. rationem differentie inter tutoresamp;\':
fidejuflbres in eoficara efTeputat, quod plures Edejuübres fint reis
debendi, adeoque finguli obïigati in folidumrqui igitur folvit fo».
lidum, illud folvit fuo nomine, fed hoc aliter fehabeat in plari-
bus tutoribus: hos enim non efle plures reos debendi: quoniara
fi ambo folvendo funt tempore depofitse adminiftrationis, fin^
Ê^i non tenemar infolidum, fed pro virilibus portionibos/r^t
il.
-ocr page 36-gonbsp;DISPUTATIO JÜRIDICA
f, 12. ff. de m. amp; rat. dtfirah. amp; Cujacio fere confentit Hu.
bér ad üt. ff* de Jdmtn. amp; perk. tut. §. 9. fed cum horum Vi-
rorum pace nulla raihi talis difFerentia inter tutores amp; fidejulTo-
res confpicua videtur : Nos enim in fuperioribus plus femel pro-
bavimus, tutores fingulos, scque ac fidejulTores ipfo jure teneri in
folidutn : «S^fiargumento ex/, i. 12., quo folo motus fuiife vide-
tur Cüjacius, uti liceret, nonpolTernus non a6lionem utilem ad-
mittere in fidejuflbrura perfonis : quippe, etiam hi ,fi tempore litis
conteftatse omnes funt foivendo, non tenentur in folidum, fed
pro viriïibus portionibus : divifionis beneficium Hadriano iislar-
giente: Pras cseteris, rem acu tetigifi\'e videtur Giphanius ad
l. 2, Cod. de dmid. m. p. 465. Aeilonem utilem ïntroduStmn dicens
propter favorem pupilli, cui fadliusfobet tutor, fï fciat, fibi etiam
fine cesfione fupereffe aSîîonem, qua adverfus cateros contutores tw
tus ff: Hac igitur utilïs adèio, quia ob favorem perfbnœ, id
eff.^ pupilli indu^a eft, non debet a creditore pupillo ad alios credito-
r\'s , five a debitore pupiili ad alios fidejuffores produci: nam .âf alias,
Cluod jure fingulari introduBum efif mn folet produci ad confequentias
lu. ff.de R.J,
X I i L
Satis ^rolisus hic de ceffione aßionis amp; utili tutelae aélione
traaatus immemorem fere me reddidit admonitionis, quando
demum tutores his auxiliis tuti fint? Scilicet locus iis datur,
quando tutores conveniuntur ex culpa coramuni vel ex fadlo
alterius tutoris l i. §• # ^^ m. B rat. diflrah.; dene-
gantur vero, fi quis tutor convenitur ex propria culpa arg. /. 2.
M de contr. ^ud. tut, vel ex dolo communi/. i.§. i^.ffeod.
Atque hxc de Divifionis, Ceffionis aaionis, amp; Utilis aaio-
ilis beneficiis difleruifle fufliciac: Supereft, ut de Excuflionls,
feu Ordinis ausilio, quod 4toloco tutoribus concedi disimus,
nunc agamus. Eo nimirum confequuntur tutores folvendo idov
Hei, ut, priusquam pupi^o ad ipfos pro parte ejus,qui noii
efle folvendo dicitur,regreiTusfit »escutiatur tutor,qui non efl:
idoneus, agatur cum fidejufforibus, qui pro eo fe obligave-
rant, amp;fi ne poft hos excufibs quidem indemnis fervatus fit,,,
experlatur pupillus in fubfidium cum magiftracibus municipali-
bus, fi qui tutorem fine idonea fatisdatione ei conffituiflent.
In hujus rel teflimonium Celebris efl; locus in l. i. §- »5- jf- ^^
tut, amp; rüUdißrab.^ in cujus esplanatione aliquantum morari ,
ejus meretur difiicukas: Textus ipfe fic mdXi\\ 11 [que adeo au-
tem ad contuiores mn venitur^ ß ßnt folvendo mtutores^ m prius
äd magiflratm^^ qui eos deäerunt\\ vel ad fiiejujfores venimur: Er
ita Imperator mfler Ulpio Proculo refcripßt: quod enim Marcelks-
Lib. 8. Digeßorumfcrlpfit ^quodque fcEptsßrne reßrlptum efl, mn
prße ad magißratus, qui dederunt, veniri, fic erit accipiendum, ß
mncontutcr ob hoc conimiaUir, quod ßfpeäum facere, vel fati^^
tiujus 15. conftimi poteO: explicatio dupks:
altera
gr
BISPÜTATIO JURIDICÄ
altera Cujacii, altera Julian! Anteceflbris. Cujacius in Comment, aä
Col ad tit. de divld, tut. amp; in Par at it. eod. nullum conftare fenfum
putavithis verbis. Usque adeo adcontutores non venitur,fißm faU
mndo contutore sde eo enim neminem unquam hœficafte, fed
înajus verti dubium, an fi .non fint folvendo tutores, veniri
pofllt ad contutores; Plinc opinatus fuit, verbis fi fint ßhenäo
inferendam effe particulam mn^ quam eandem particulam re«-
dundare docet in verbis fi mn contutor ob Uc convenîaîur. Quod-
nam igitur fecundum hanc Cujacii leaionem Ulpiano fuit ratio-
cinium? fuifle videtur ejusmodi. Si non funt folvendo tutores,
quos primes pupillus con venerat, non prius veniri poterit ad
cseteros contutores, quam poft conventos fidejuflbres amp; ma-
giflratus: nec obftat huic fententiœ, quod Marcellas Lib. 8. Di-
gefl;orum fcripfit, non pofle ad magiftratus veniri, quamdia
vel unus ex tutoribus idoneus eft. Hoc enim tum demum lo-
€um obtinet, quando contutores idonei ideo conveniuntur,
quod coilegam fufpeélum facere vel fatis exigere ab eo nolue-
Htnt. Ingreffus eft, fateor, Cujacius hujus § expUcaudse me-
thodum fimpliciflimam ; poft has enim trajeélasparticulas,quid-
quid in d. fcrupuli eft, adeo difparuit, ut nodumin fcirpo
qusgrere videretur, qui nunc adhuc de ejus fenfu hœrere vellet
anxius: i^ihi nihilominus huic .§ aliam liceat lucem afFundere,
verito, ne Cujacio, qi^antumvis fanam illi § affinxerit fenten-
tiara, ipfe obftet Ulpianus, quem aliud quid fignificare voluifle
«ognofci poteft CE Juliano Anteceflbre , qui hac de quœftîone,
quomodo plures tutores tutek judicio teneantur, egregia quas. -
.dm colle^it poft Epitoraen fuam Novellarum. Visit Julianus ^
hi£ •
-ocr page 39-hic non iîiulto tempore pofl; Juflinianumoptime igitur fcire
potuit Imperatoris in hac §• fententiam, eo magis, dum proba-
ble fit, vidiffe euro amp; examinasfe ipfa Ulpiani fcripta. Refe-
ram ipfa Antecefforis verb?, nimirum fie inquit poâ pr^mifia
quœdam de tutels indivifae cafu; Tn tantum autenr îdcneis tuto»
Tîbus conftitutîs, alii tutores ob culpam commmerâ non ccndemnanîur
in folîdiim, ut etiam rnagiftram municipales amp; fidejuffhres mcejje
fit ante eos ccnvenîri , Ji folvendo funt. Siglliflcat JullanUS, quan-
do omnes tutores ab initio, cum conflituebantur, fuerunt fol-
vendo idonei, fed Unica tuîela iiorum aliqui faSi funt non fol-
vendo., (hoc enim efl: fuppîendum, quia csteroquin inutilis fo-
ret quœftio, an aliî tutores condemnari debeant in folidum) amp;
quœilio de culpa communi incidit, in tantum idoneos
tutores non efle condemnandoj in foiidum feu pro parte eorum,
qui non folvendo efFeSli funt, ut etiam necefle fit, ante eos
conveniri fidejuflTores, amp; poft hos excuflbs magiflratus munici-
pales, qui minus idoneam fatisdationem exegerant. Pergit
Antcceflbr. Tune enim nîtimœ pet fonce publiccs cum querella * pûfîllî
in eo fit, quod non remotî fuerïnt tutores ut fufpeài, quot;oel quod jatîs-
datioexalta mn fit, amp; hcsc omnia mmifejliffms diBa funt in Lib. 27.
Tii, 3. Dîgeft, hoc eft, magiftratu s turn demum ultimo loco
poft conventos casteros tutores tenentur, quando remoti non
fuerint amp;c. Hœc efle videtur fententia, Jicet verba, prouî
Jeguntur, haudperfeélumabfoîvant fenfum; latere etiam ibi la-
cunara aliquam, additum crucis fignum indicat. Con fer am nunc
Julianum noftrum cum verbis Ulpiani, atque examinabo, quis
huic conftet fenfus. In quit Ulpianus {ïsquç adso autem ad con-
Enbsp;mt^^
-ocr page 40-34nbsp;disputa™ juridica
tuum mn mnitur, boe ef!, usque adeo tutores non pofTuntr
conveniri pro parte contutorum fuorum , fi fint fohendo contutc-
res, hoc efl, fiab initio tmores, cumdabantur,omnes fuerunt
idonei, amp; eorum aliqui finita tutela inveniantur non ampljug
efie folvendo: hoe enim ultimum fenfa efi: fiipplendum propter
esndem rationem, quam modo disiin Juliano occupaïus. Hanc
explicationem fecuti haud indigemus inferta a Gujado particula
in verbis, ß ßnt folvendo contutores. Aßentior tarnen Cujacio ,
putanti in feqq. d, h verbis^ non contutor redundare particu-
lam nonprorfus enim hanc ibi fenfum turbare, cum , ipfa fana
ratio, tum Julian] amp; ßafilicorum affirmans leftio docent. Mea
autem efi: opinio a librariis de loco fuo motam eOe particu-
amp; pertinaiffe ad verhü reqmmk quod fufpe^um fmre
helfans exigere noIuU : confequenter pro mluk legendum esfe
wïuiti fcripfisfe igitur videtur Ulpiaojtó hunc inmodum, ficon^
mor ideo çonvenîatur, quod mn fufpeclum facere ml fatis exiger s
C^terum quod fcribit Jjilianus Antecesfor hœc omnia mamf,.
ßljßmedmu eße Lib. 27. Tit, 3. Digeßorum, mihi quidem non
adeo manifefie liquet 5 difiîculter enim admodum, amp; non nifi.
fupplendo qusedam, hanc Juliani fentendam ÜJpiani verbisafSn-
Sfle me, haud diffiteor. JlJud vero ex diftis Juliani ad conji-
ciendura mihi facile videtur, plane corruptam amp; mutilatam
Ï. 15. nobis Jegendam offerri: potuisfe autem Juliano
^nanifefle conftare de ejus fenfii, quoniam, ficut jam monui,
ir^öabue efl., jegisfe eura amp; examinssfe ipfa UJpiani fcriptai
INAUGURALIS.
quse cum îîa fint, nolîrum eft, hunc fequi ducem, amp; verba
|Cti zd hujus Virl fensentiam adaptaie,
Docoit ÎÎOS fuperior Ulpiam mfpeSlio, magiflratus municipa-
les, qui minus idoneœ fatlsdationis exa6i;ione parum profpexe-
rant pupillis , in fubfidium conveniendos efle ante contutores,
quando hi non fuperfederont ioidoneum tutorem fufpeaum fa-
cere, ÔL fi fciverint magiftratus idoneam cauiionemhaud poflu-
lasfe, ab eo fatis exigere, quibus convenienter idem JCtus
fcribit in I2.BI s.ff, demagijir. mmn, Docuit porro, agendum
eife ordine inverfo, prius fcilicet cum cseteris contutoribus, quam
perveniri poffit ad magiftratus municipales, quando contutores
huic fuo officio defuerunt: Non omni tamen hasc vacant fcru-
puio : Hic fe offert in L 46. pn. ff, de admin. S per. tut-.
eo magis a nobis animadvertendus, cum a plerisque fere inter-
pretibus haud fenfus elfevideatur: Ibi Paulus fic infit. Pro con-
Putoris autem portiofie prius eos conveniendos, qui pro eo fe ohIigav8\'
■fant, vel magiftratus^ qui eum dederunt; tunc fi foUdiim pupillus
confequi non potusrît^ de officio contutoris qu^rendum, an fuspe^um
facere debuerît: Unde vides, Paulum indiftinéle agi velle prius
cum magiftratibus municipalibus, quam cum contutore; five
flirpeélum fecerit hic collegam fuum, five non : nam , inquiü,
fî poft fidejuiTores amp; magiftratus con ventos folidum pupillus
coofequi non potuerit, deroum qucïïrendum eft de officio contu-
coris s
S 2
-ocr page 42-torisj de quo certe qusrendum foret ante conveniendos magi«
ftratus, fi fecus putaret Paulus. Optimam harum legumconciîi
andarum vi am demonfi.rabit cafuum in iis obviorum diverfitas :
Qüod ad L. i. 15. attinet, omnino dicendum videtur, in,
ea traflari cafum, quo nec amagiftratu nec a teflatore admini-
flrationis qusedam divifio intercesferat, fed quo pro indivifo tu-
tores gesferunt. Movent me duo argumenta: primum eft,
quod Ulpianus in d, tutelae indivifae traftatum profequatar,
cujus in 10. d. L fecerat exordium: alterum eft, quod nulk
divifionis in noftra fiat mentio , quam tamen femper eile pro»
bandam, eft certiffimum: Quserenti rationem, quare hie cafu?
exigat, ut prius inftituatur quœftio de officio contutorum, an
fufpedlum fecerint contutorem, amp; fl non feceriot, priuS COn-
veniantor, quam eatur ad magiftratus, refpondebo, per indi-
viduam tuteJse naturam aliter fieri non posfe: inde enim esfe
quod omnes tutores teneantur in folidum; unde rationis eft ,
agi prius debere cum his debitoribus principalibus, quam cum
magiftratibus, qui in fubfidium demum lenentur. Non placer
proinde Amphffirai Ulr. Huberi fententia in Fmleä. ad Inß,
ai tît.âefaîisdat. tutor 3, in princ. opinantisid, quod abrup-
te fcriptu m eft in /. i. 15. ad contutores non vmîtur fed prmsai
magifiratus de contutoribus intelligendum , qui divifam a tefta-
tore vel magiftratu tutelam habent; ex iis enim, qus fequun-
îur m â. perfpicue apparet, id locum habere, fi contutores
coilegam fufpeaum fecerunt, vel ab eo fatis exegerunt j fuh
qua exceptione etiam intelligi debet L 4. Cod, de magißr, con*
mn, cui hanc §.15. contradicere fibi perfuafit Huberus, At^
3Ö
î N A ö G u R\' A L-1 S.
qui nos mox ofiendemas, in cafa tatel® divife magiftratiis con.
veniri posfe , edamfi contatores collegam fospeaum nec fece.
rint,nec ab eo fatis exegerint, adeoquenontam videtur abrupte
fcriptumin/. i.i 15., q^am abropte leaum a Vire Ampiiffimo.
Experiar nunc, quern référât cafum L, 4Ó. 6 ff ie ^
min B per. m.e^ hujus fciJicet toto-contextu fatis perfpi-
cuum eft, iliic Paulumrespondifle ad cafum tutels dmfae: lu-
tores enim, qui ibi pupillo a teftatore dati memorantur dicen-
difunt ab initio, jam antequam magiftrams in al!cujus defunc-
ti locum alium fabrntuerat, in teftamento conftituti fuiffe in par-
tes dimidias: Sed qu® diverfi jurisjatio? cur hoc cafu qu^ri-
tur demum de officio contutorum, an collegam fuspedlum face-
re, vel fatis exigere ab eo debuerint, poftquam cum magiftra-
tibus aaum fuit ? Respondeo. Quia tutela divifa a teftatore
vel magiftratu non amplius finguli tenentur in fohdum, fed cu--
rat quisque fuam tantum adminiftrationis partem, et pro ea
tantum tenetur, ut Sectione fequenti ex X. C.i. de dmd,
tut. videbimus. Hinc %onte fequitur, ut, « horum aliquzs pro
fua adminiftrationis parte, pupillum indemnem pr^ftare non
poffit, poft fidejuffores magiftratus ftatim conveniri in fubfidi.
atn debeant: five contutor hunc fiispedam fecerit, five non:
erittamendehujascontmoris officio qu^ftioni locus, quando nec
magiftratus pupillo omne damnum refarciverit d. J. 46.
Atqoe ita mihi fentienti gaudeo adftipulari A^phffimumamp;doc-
37
üffimumElbertüinLeoninum£mfMi«f. L. 2. C. 14. ^.S.ts\'p,-
%
% XVL
-ocr page 44-Patere dixiroos f. 2. hujus SeCtlom pupillo duplîcem agendî
viam in Primo tutelœ îndivifs cafu : alteram , qua unum tuto-
îem, quem in folidum conveniat, eligere, akeram, qua con-
tra omnes tutores uno judicio tutels experiri, amp; unam con-
tra omnes condemnaisionem proferre posfet /. s. Cod. fi py^
res m. fent. Abfoluta efl explicatio prioris: fupereft, quis po,
ilenofîs fît effeftus paucis admodum esponamuss Nimirum,
mutatur poU omnium condemnationem adeo fingulorum obliga-
tio, ut, qui nnguJi ab initio tenebantur tutelar aaione in foli«
dum, nunc non nifi pro virilibus portionibus pupillo obligea-
tur ; nam ^mks in omnium perfonafequltur condemnatîo, refcribic
Gordianusin d. l. 2., pmcukmferjemiœ videtur ejjeâivifum , îdeO\'
que, quod ab uno fervari non poterit, ü mms mgi non pojfe ex-
floratî Juris eft. Unde vero h^c tam notanda juris differentia ^
30 es Refcripto L. 2. ^i.? Cave putes j ita enim in pJuribus
mandatoribus fimilibusque paris obligationis perfbnis \' obtinere
teftantur £. 59. g. 3. ,nand. L 45-Jquot;- derejud. i. xo.§.
de appellat. Tribuamus potius eifectum hunc neceiraris novationi ;
quae per litis coiiteftationem prœparatur, etjüdicis fententiam\'
Perficiturj Inde enim fit, ut rei nova obiigatione amp; affione,
judicati fciJicet , teneriincipiant; Cum autem contra omnes ju«
oîcatum fit, fieri neguit, ut aaio, qucs inde cowpedc vim fu-
.Si
am contra omnes non extenderet: hanc vero eztenderejuftiusi
aon potelî, quam esactione vitills portionis.
iy
Süccedit cafus tutete indivif®, quo tiitorum aîîqui lute-
îam gefTerant, aîiqui ceffaveranc, five non gefîerant : prius^
îatnen quam eo pergamns , non abs re erit hac occafionepaucis
dixîsfe lo. quoîupliei modo ceffatio feu gestus omiffio admitti
poflit 20. quis demora tutor dici poflit non geflTisfe tutelam.
Geftus omiffio videtur admitti poffe dupliciter. lo. Si quis tu-
tor per dolum aut latam culpam non gerit; quando fl;atim po-
tefl: fuspeSlus poftulari /. 2. Cod. de fufpsd;. tun^ amp; omnino\'
hue refpicit i. a- Cad. de bared, tut. amp; curat, ubi hœ-
s-edes tutoris, qui tutelam nongeiTerac, conveniri poffedicun-
îur, quoniam ceflationis ratio reddenda efl:: quod certe confl:itul:
non poffet, nifi ceffatiotiem in hac lege memoratam a defundo pes r
dolum admiffam fuiffe dicamus, quia h©redès nunquam nifi de dolo
vel de lata culpa defuncli tenentur 11. Cod. eod. ao. ß quis t^
tor per negligentiam, feu ideo, quod es utiJitate pupiiJi magisv
fore pütaret, tutelam per imum vel pauciores admmifl:rari, noti \'
gerat: quando fuo periculo quidem femper ceffat d. h%,pr.. Codé\'.
âe Süjp. tuU I- Î. P\' Î\' I- ff* ^nbsp;^nbsp;\'
men igt;rius füspeaus poftulari poterit, quam raagiftratus eu®\'
-ocr page 46-DISPUTATÎO JURIDICA
adroïniftrationem fufdpere juflerit, et ftn6lioribiis remedîis,
ut vocantur in L 3. Cod. eod^ pu ta mulélee diftioni, vel pigno-
rurn capioni, non obtemperans, in eadem contumacia perfeve-
raverit /. 3. Unde confiât, quomodo accipiendus fit Ulpia-
nus in/. 3. ff. dejuspsct.tut., cum dicic, tutores, qui
nihil gesferunt, non poffe fuspeclos poftulari.
Sed quem proprie tutorem dixeris non geffisfe tutelaœ ? Res-
pondeo, eum, qui tutelas adminiflrationi plane fe non immis-
eoit. Unde fequitur, ut is, qui tutelam contutoribus fuis ge-
rendam mandavit, vel privatim a contutore fuo accepit fatisda^
tionem rem popillo falvam fore, quique ita privatim contutori
adminiftrationem permific, fe jure tutoris, quinon geffit, tueri
non pofîlt /. 55. §. 2. de admïn. ^ per. ML
His prsemiffis flatuo: in fubjeélo nofiro cafu plane eidem ju-
yi locum effe, quod Seétione Altera obtinere docebimus in tuto-
re honorario conftituto a teftatore vel magiitratu ; gauderefcilicet
tutores, qui non gefferunt beneficio Ordinis, quo contendant ^
conveniendos prius effe tutores, qui gefferunt, eorumque has-
•redes, quam pupillus cum ipfis judicio congrediatur /. 39.
ïi\' SS\' §• 3\' ff\' ^e adminijl. perk. tut. 1. a. Cod. de hcs\'
red. tut. l. 8. Cod. de adminifi. tut. I. 2. Cod. fi tut. v. Cm.
non; nec ita mihi fentienti obloqui putarem L. 55. pr. ff. de
adrn. per. tut. ; verba funt hsec. 7res tutores pupiUo datifunt.
unus tutelam geffit, âf folvendo non ejl: fecundus Titïo. gerendam
mandavit, n Titius qimimn adminifiravit. Tertius nihil omnino
geffit: quœfitum e/î, quatenus quisque eorum teneatur. Et tutorum
40
^Mem perkulum commune eß in adminißratione tuteics ^ amp; inßli^
dum mmrß tenentur : fuperare enim hujus legis difficultatem
pofTumus duplici modo : amp; quidem io. videri potefl; JCtus voluifl-e,
ut notaremus hsec verba perkulum commune eß IN ADMINI-
STRATIONEN, cam emphafiillaidcircoaddens, utßgnificaret,
periculum geftse tutelse eflTe eorura tantum commune, qui admini-
ftraverunt, non etiam illius Tertii, qui nihil geflerat. vel 2°. non
improbabiliter poflec dici, Xriphoninum, ideo omnium tuto-
rum periculum commune pronuntiare, quia forte tutor, qui in
propofito cafu non geflerat, a contutoribus cautionem accepe-
rat, rem pupilli falvam fore: quando certum efl;, tutorem qui
non adminiflravit, haud defendi Confl:itutionibus, quae jubent
ante conveniri eum, qui gefliti. /. 55. §. a. Eo autem maxi-
me juvari credo hanc explicationem, quod idem JCtus in i. §. 3.
incipiat taliloquendi forma. Non ßlum ERGO geßsß tutelam is
creditur, qui alii gerendam mandavit ^ ßd et qui fatis a cmtutore ac-
cepit, rem pupillo faham futuram t permißt adminißrationem
totius tUtelce. Nifi enim ftatuamus praeceflisfe cafum , Cui hanC
regulam adaptaret JCtus, parumcongrua nedicam abfurdaufus
fuifllet concludendi forma non folum ERGO Êj\'tr»
§. XVIII.
Satis liquet, tutorem qui non*geffit,gauciereOrdinisbenefi-
cio, amp; in folidum condemnari tutores, quigeflerunt, fi ab his
vel eorum fidejusforibus pupillo fatisfieri poflit: quod fi hi
Fnbsp;fol-
X
K
folvendo non fine, tutor cefTans fuccedit eonveniendi ordine,
qui tarnen tunc demum fervatur, quando neglexit tutores ad-
miniflrantes fuspeöos accufare I i. Cod. fi tut, vel. cur.. Ymk
enim officio, amp; caeteris quae in /. 3- 2. ff. de admimßr: ^
pen tuh prasfcribuntur, non minus adftringitur tticor ceffans,
•quam honorarius conlîimtus a magiftratu vel teftatore: verum
at Aaç parte culpa vacet tutor, non erit iniquum, adverfus
magiftratus dari adlionem, qui haud idoneam cautionem abhos
tutore interponi curarunt /. 4. Cod de magiß. conven. I 2. ff,
eod. Ut autem fciatur, an folvendo fint tutores, qui gefferunt,
ijifpiciendum eû tempus ßnitas tuteise, ita, ut fi tunc temporis
folvendo idonei non fuerint, ordini , quem dixi, locus fîc« fin
vero finito admiDiftrationis tempore demum bonis iapfi fiot
nulla ratione ad tutores ceffmtes vel msgiftratus municipales
perveoiri pofic /. 53. de adnüu. B per. m.^ I. 5. Ced. ^eedenu
fibi enim minor vel Curator ejus impatare debent, quod in
îempore aaioaem fiiatîî non inffitoerim/. ï. Cod, de drnd. tutel
Pifcedam ab esplicatione hujus cafus, poft addicam not\'abilem
eiceptionem a jure in eo obtinente: Nimirum, q«od omn^s
tutores tam celTantes, quam admlniftrantes deeo, quod hiquo-
que neglexerunt, œqualiter conveniri debeant, eanquam rei la-
tx culpaa I. 2. Cod. ß tut. vel. cur. nifi forte iftud negotium
negleaum tale fuerit, quod potiffimum ab adminiftratoribus cu-
tari amp; geri debuerat: V. G. fi adminiftrator negotium aliquod
inchoarat, amp; ante confummationem dereliquerat, aut fi negoti-
um omiffttin ita conjunclum erat negotio gefto, ut illa duo noa
d€Dmirent feparari /. 3p.nbsp;/.
Qusèri potefl Teniû amp; ultimo loco, quomodo tutores a£tï«
one tutejas teneantur: quando eorum nullus five per dolum, five
per corîcuraackm, five per latam culpam adminiftravit. Nulla
enim alia culpa in hoc cafu intelligi poteft, quia omittere ad-
minifi:rationem, cum neminem gerere confiât, ne negliger^tiili-
mus quid.em foleat. Nee dubito, quin fingulos, ipfo ju-
re in folidum teneri facile agnoscas: hinc ei ^confequen es-
fe, ut pupillo unum tutorem , quem in folidum condemnet, eli-
gere liceat /. 38. pr. ff. de admïn. per. tut, multo aut-em mi-
nus dubitabis, dum memineris, ita tutpresteneri, agiqy.e, curn
iis pofie in cafu tutete indivifîs , quo omnes adminiftraverunt :
quod fi vero ab hoe ele£lo per omoia popillo non potefl fatis-
fieri, ei regrefius erit-ad cœteros contutores, vel unum, cujus,
iterum datar eleélio : Nec inique ; quandoquidem finguloium coa-
tumacia pupillo damnum in folidum^ dederit d.-ï, 38, ^
fjc cura ejusdem pecunis debitoribus femper agi foleat L 8. §.
1, ff. de legaï. 10. Sequitur queeftio, quomodo hanc in/bJidara
conderanatiqnem tutoreieéluseffugere queat? Polïitne abjicere-
esceptionem Divifionis? hanc fi neglesit, pesere,, üc^ fibi ce-gt;
dantur aàiones, quas pupillus contra cœteros con tutores ha^et?
vel fine hac ceffione utilem aftionera ex Cooftitutionibus infti-
tuere ? Et quod ad Divifionis beneficium, omnino dicendum,
4§
ut hoc coropetat, nihil referre, utrum omnes adminiflraverint,
an ceflaverint, etiam fi per dolum amp; contumaciam /. gg.
eod, dummodo litis contefiatse tempore omnes tutores fint fol-
vendo: cesteroquin enim in fuum quidem commodum, in pupil-
lorum vero apertam fraudem eo perinique uterentur: Pofluni
igitur petera, ut aélio inter cseteros tutores dividatur pro vi-
rilibus portionibus: Ât ob flat Juris ratio, quominus quod ad
facultatera petendas ceffionis idem flatuamus; Cum enîm propria eu-
jusque contumacia puniaîur, qua fronte poterit hanc defiderare? quas-
lit Papinianus in i. 38. a. fed turegeris. admiferunt tuto-
res dolum communem: nam omnes egerunt contumaciter: ve-
rum enim vero intelligas, velim, doH communis non dari fa-
num fenfam: nulla enim focîetas makficiorum eß y VCl communica*
tîo jüfla esù makficîo, ut vere Uipianus in /. i. 14.jf. de tut. £f
rai, diß. amp; hinc quisque tutor in folidum pupillo damnum de-
dilFe intellighur; quee res indignum eum fecit, uta cseteris quid
conleq^iatur doli participibus d.l.i.f. 14, qurppe condemnatus
non pro altero, fed pro fe ipfo: Ex eodem autem juris fundamen-
to denegabiturele^o tu tori a 61 io utifis d. I, i. §.14. Nonne
tamen mirum, ne dicamabfonum videtur, quod admittamus ad
beneficium Divifionis eum, quem a petendo ceflîonis amp; utilis^
aSlionis facultate repellimus ? cum utriusque benefîcii fere idem
fît efFeiSlus. Sed non videbitur, pofiquam monuero, jura efle
proniora ad dandam exceptionem poflidenti, eique, qui non-
dum folvit, quam ad concedendam aflionem ei, qui jam fatis-
fécit^
S E C-
-ocr page 51-Qua examinatur^ in quantum tutor es ^quï
^ro divifo adminiflrant^ conveniri pojßnt.
^^^^bfoluto examine tutelae indivifse, ordinem mihi prîeftitir-
tum fecutusinflituam hac Seflione inquirere, in quantum tuto-
ies teneantur, qui pro divifo tutelam adminiftrant: Cum aiî^
tem in partes vel regiones tutelse adminiflrationem triplici ma-
do dividi poffe diximus Capitis prsecedentis Se£lione altera: a
teftatore, fciîicet, amagxflratu, vel Conventione tutorumpri-
vata: videbimus lo quae fit tutorum obligatio, qui tutelam a
teftatore vel magiftratu divifam habent, 20 qualis fît eorum, qui
inter fe privatim divifam gérant tuteiam: huic fpedmini fînem
impofituri, poftquam conftiterit, quid habendum fit de cafu*
quo tutelse adminiftratio uni tutori tantum fuit eoncredita, Sç
caeterl conßituti funt ^norarîk
S
*Ce0at in divifione a îeflatore vel magiftratu fafta, obligatio
in falidaai; .qijijppe ad%HandovCuiqae xutori .partemjadnuniftra-
tionis, defungk«r tutor, quando h^a^ctefte curat. Hjnc unus-
quisque pro fua tantum adminiflrationis parte conveniri poteft,
psriculura invicem tutoribus non fuftinentibus, nifi lo per do-
lum aut culpam contutorem fufpeâum non removeriot, vel 20
tarde fufpicionis rationem moverint, cum alter eorum non fol-
vendo efFeäus fit, vel 30 fufpicionis caufam agendo fua fponte
jura pupilii prodiderint Z-, 2. Cod. de divid. tut., quibus excep-
tionibus addi potefl 4°loco, fi tutorcontntoiisjdoneumh.^pedem
coiivenire .neglexerk l 16. ff, de adm,. M p^r. mt. 50\'
Si tutor unius partis tutorem alterius partis inftruere amp; utilita-
tem pupilli promovere ex alia etiam parte potuerit amp; omjferit,
tun3 eo quoque îiemiîie tenetur, licet res proprie ad ejus partem
non pertinuerit d. L §. 3. Inter heec enim oiïïcia amp; ipfum tu-
telse munus intercedit adeo aräiira vinculum ., 41t., five geraiur
tutela indivifa five divifä, femper tutores iis seque adfl:ri6li ma-
neant; Hac vero diftinftione: quam maxime opus eft, ad
dijudicandum ordinem, quo contutores iais officiis negleélis^
cönveniri^ debeant: Sed nos hujus pap. Seâione Prima ex col-
Jatione cafuum obviorum in /. i. 15. ff. de tut. Brat, dißr.,
^ l. 46, §. 6. ff. de adm. B psr. tut. jam multis prodavimus,
ordinem in cafu tutelge indivifas efie hunc, uc excufiis tutoribus,
I|ui son folvendo funt, eorumquefidejusforibus, prius qussren-
duiii
¥
duiîi Çtdeoipciojcontuîoruai,^nbsp;fecerint conventos
tiitoreSj qii3jm pupiilus fabfidiaria aélione contra magiftratus ^
qui haudidone^amfatjidationen? exeg£ruDE,; experiri poffit, eun,
dem-vero in cafu noftro tutelae ^divifse ita inverti, ut pupillus
a tutore pro parte-vei r^gione, quam adrniniftraverat, fuum non
çonfecutus^ in fubfîdiuai agatnbsp;^lîf
pon idoçef.^, hoc t^jtwe -c^vm .çqrarapt,_ qupm\'.çum csjerif
tgcpribus, .Jjui eam fyfpeetiîiîi haud poft«Iaveranc , judiçlacon\'
grediatiif, ; Unde nunc ■ uiterioîi ttat^iu j»re ;pofîumus abftinere»
\' .-A
t
iT^^Hm^^-Jl\':^nbsp;^ res adminiftratioiiis divilèruntj,
^^f^è^f /[i \'pd^^nbsp;oiScipi, periculum.
2. Cö^/. eod. Rationem quseris, cur is
r.-\'iul;quot; r ..-.r:«- .lt;■nbsp;•nbsp;i^^guiratu vci teiiaco«
ïfMl^rmiy^knbsp;p, Â6s. infin. refpon,
det œ^uiÔIme: quia tutores, ^ pafto adminiflratiooem inter
fe paàiuntur, nêque\'pupîno ne^ credicoribus nocere debent,,
dum in.culpa norreft^^tutor,^ .qui..m3giftra£ui paruic, veltedato\'
fis voluritati,nbsp;/efle pupiiiis preipesiFe credendus eft.
Atque ex hac qbl||^di iprma iequitur, ut eifdem beöeficiij
gaudere debeant tutores conventi, quibus Içcus datur in tutela.
iodivifa: utaaionemfuam pupillus adpetitiosieœ conventi tuto-
ris dividere, vel aaïonibus fuis, au^snbsp;t^^ovew
. ■■ hi»
-ocr page 54-haben, cedere debeat L. a. in fin. eod. L.6. Cod.arhïtr.tut. Sed
hic cafus nobis offert quaeftionera, quae partim dubios, partira
diffentientes tenet Interprétés. Scilicet, an ex tutorum conventie
one aliqui conftituti honorarif gaudere poffint beneficio
Ordinis; Dubitanter pronuniat Giphanius add, tit. Cod. p. 464,
Legem. 55. pr. ff- de admin. ^ per. tut. videri veile, ut ordi-
nis beneficium concedi tantum poffit honorario tutori conftituto
a magiftratu vel teftatore, non vero ei, quem tuto-
ram conventio honorarium fecit, fed verius tamen efl!e,
in omni honorario huic beneficio locum efiîe propter L. 3. Cod.
dedivid. tut. Qui vero aperce a Gipbanio difl~enfum prodit, eft
fubtilis ingenii Maranus ad Titul. ff. de admîn. 0quot; per. tUt,
p 238. nullamhacparte inter cefiantes amp;gerentes admittens dis-
tinélionem : hinc docens, non prius in folidum, conveniendos effe
tutores quigeflerunt, licet ceflaverintnonnulli, quoniamexquo
quisque partem adminiftrationis fuscepic, videtur eo ipfo ges-
fisfe I. 5. §. I. ff. dë admîn. 6? pr, tut. Ego autem motus
fola auóloritate Legis. 3. Cod de div. tut. Giphanio adfentior:
Sanior enim videtur d. l. explicatio, qua eam accipiamus
de cafu tutelse ab ipfis tutoribus divifse: Quo enim aliter fpeéla-
rec WU cenventîo cujus in d. l. mentio fit, nifi ut ea tutores di-
viderent tutelam; amp; vel abfque hoc indicio, ipfum tituli ru-
brum, quod eft de dividenda tutela,me hanc explicationem doce-
ret, dum meminerim, infcriptiones haberi claves ad referandas
leges fub unoquoque titulo pofitas: Senfifl~e tamen Giphanium
permagnarn difficultatem \'m d. l 55- Pquot;\' conjicio exeo, quod
ejus explicationem omittat: Sed nos, quid responderi debe-
at.
, jam vidimus Hujus Capit. Seél. Primag. 15. Utitur diflentiens
Maranus pro fententiae fuaï firmamentoZ,fg(?. s-^.t.ff eod.yuhl
dicitur, gejftjfe videtur tutor, qui quid omnim pupillare attigit, etiquot;
amfi modicum: Sed inde non fequitur, ut etiam is, qui partem
adminillrationis fe fuscepturum recepit, videatur gefüiTejquod vulc
Maranus. Diverfa enim admodum funt, attiugere res pupilia-
res amp; fuscepturum fe adminiftrationem recipere,
i\' \'-fi \' r - .
Illud unum reftat, ut, quae fit tutoris honorarii a teftatore
vel magiftratu conftituti obligatio, amp; qui conveniendi ordo,
paucis dicam: Sed hac in re mihi otium fecit Ulpianus in I. 3.
ff, de admin. 6f peric.tut,^ fic m(imQm.\\Cotiflat ^ hos quoque^
excuffis prius facultatibus ejus, qui gefferit, conveniri oportere: da-,
tifunt enim, quaß ohjewutores a^us ejus ^ mßodes: imputabitUT\'
que eis quandoque , cur ß male eum converfari vîdebant, fuspeStum
eum non fecerunt, Jffidue igitur rationem ah eo exigere eos opor-
tet ^follicite curare qualiter converfstur, Ubi quod dicitur de ra-
tione affidue exigenda, intelligendura omnino eft, de ratione
falt;SJ:orum fpecialium 5 abfurdum enim foret, tutorem ab honorariis
affidue adflringî ad redden dam rationem totius tutete, ad quam
finito demum tutoris munere femel tantum tenetur : Convenitur er-
go fecundumUlpianumprius tutor gerens,amp; fi hic pupillum indem-
nem non prseftitit, ftatim pupillus experiri poteft cum tutoribus
àonorariis, qui fuspe£lum facere omiferunt: Secus ac obtinere
Gnbsp;dixi-
-ocr page 56-diximus prac.^. 15. in perfûnajutOfnm, qui divifam ac«-
ceperant a teftacore vel magiftratu adrtîiniftradonem : nam de
his quidem quseritur, an fuspeftum fecefint tutorem, qui pro
parte fua non efî folvendo: Sed non flatim: verum poft excus-
fos demum magiftratus, qui tutorem inidoneum dederant : ra-
tio difFerentiee hsec efie videtur: quod teftator vel magiftratus
honorarium tutorem conftituentes hac fuspéfti contiitoris faci-
endi obligatione principaliter amp; unice eum teneri voluerunt :
cui confequens eft, ut propter hujus oiîîcii negligentiam poft
gerentes tutores excufîbs ftatim conveniri poffic: tutorum au-
tem pro divifo a teftacore vel magiftratu datorum principalis
obligatio hœc efle videtur, trt refile adminiftrent partem fibi
mandatara amp; pro ea tantum tcoeantur: oportet qoidem faamp;pec-
tos facere contutores: at per confequens tantum: id esigente
muneris fui neceffiate, non tanquam principaliter ad illud
conftitutos.
En B, L. qu^ de digniffima hac juris matèHa în char tam con-
jeci: materia, quam Doétiores Viri inter difficiliora juris capita
facile accenferi polFe, autumant: in qua proinde elaboranda
propter fcrupulorum copiam amp; altum Interpretumfere omnium
€0nvei}tum quafi filentium toties mihi aquam hsefifle fateri nulla
eft rdigioj ut plus femel parum abfuerit, quin de confiliio mu-
îaret animns : At tandem Ilubiconem tranfii : quam reéle : Lec-
ïores Benevoli peritique eftote judices : eni^e vos rogo, utea^
qu® minus accurate aut plane perperam diéla ofi^endaris, juve»
aialibus viribus, quibus folet effe carta fupellex, vobis adfcri-
bantar.
L
Contra calimmantes în ßatu naîuralî vis aliquando necejjaria eß: in
Civitate dueliis abßinendum.
ÏLnbsp;. .......- ..
ReBequis, imminente innocenti morte ^ fugaßbi CBîifuîîurus ^ alium
ßbiobflantem, claudum etiam, aut infantem^ fubmoVGt^ quatU*
vis buic datnnum illatum iri verofimiïe ßt. - ,nbsp;•
In ßatu naturaïï quando certum ^ ^ in C/o/ä, quando extremumeß
periculum., defenßonem adhibßve violentam licet pr{) mta^ mm-
brorum integritate ^ Ubârîate ^ exißisnätione, pudicitia, bonis at\'
que ex paäo debitls\'
Immo lißjurum in ßatu naturali occupare licet feu pnsmnîre,
Jäio doli cum nuUa alia concurritprœterquam cum abtöne quod
mstus cäufa.
V L
prajiito jurejurando volantario, non coraigit vera nomtio^ neque a^io
in fadium , qu(S inde datur efi nova aflio in locum prioris juhintrans
fed tantum adjetTitia qualitas prioris aaionis,nbsp;*
VIL
Dos profeäitia^ imliere in matrimonio mortua ad patrem rsvertiturp
quamvis mulier liberos reliqueriU
Pa£tacontra6tibus flri^i juris f quamvis in continenti adjedta^ nm
IX.
Mulier non potefi quam ex cau/a renuntiare Semtus Confulto Vet^
lejano»
Pater filiam locupletem dotare nort tenetur.
t.
SPEC-
-ocr page 59-SPECTÄTiSSIMO ET MASCüLAE
ERÜDITIONIS ViRO JüVENI
Quum fmmis in uîroque Jure honoribus S pmilegiis
rite ac legitime condecoraretur.
^^uamquam Romanis verfer peregrinus in oris j:
JNec Latios nodt tibia tarda raodos,
Attamen hicce dies teneram non Jinquic inertem
Mufam j nec paticur pieélra filere raea.
Dum tibi pro meritis partos gratamur honores j
Grande decus Patriae Temper, amice, tuae;
Gratulor infignem Iuris Dodèoris honorem,
Gratuior, amp; Isetus gaudia vefira cano.
En tibi, làus Juvenura, properans novj^praeroia defertg
Keâk amp; alma Thesis laurea ferta tibi
Q
-ocr page 60-Nec,facit ImmarlEo VIndei iîqmque boniquei
Natn bene navaturo condecorabit opus.
Eft aliquid ,fraudum nod os difloivere pofle,
Eft aliquid, medio fpargere verba foro. ;
Eft aliquid, juftis fcelerofos ple^ere poenis,
Éft aliquid femper reddere cuique fuura.
Perge, nec illuftres aditus jam defere laudis.
Ut tüa fit ïoto gloria nota folo.
Splendeat amp; magnas niteat tua fama per urbes,
Dicatur nomen non latuifle tuum.
Aft amp; amicitiae nexus non immemorefto
Permaneat conftans fanélaque noftra fides.
Sera ut Pofteritas tumfic pia vincula cantent;
Hi duo Corporibus mentibus unus erant.
JDi tibi praDterea iongos dent Neftoris annos.
Et non ingratos vivere pofle dies.
Cumque tuae vitae curfum confeceris omnem
Te Nu m en blanda dacat in aftra manu.
In graïiam ïnïcgerrlml amkï ceck
A. VA N DOORN,
\' J. U. St.
C O R RI GENDJ
Pag. 13. lin. 17. p. eumlnbsp;lege: earn
Pag. 21. lin. n. p. /. ï.]nbsp;lege: l 2.
Pag. 24. lin. 2. p. cum fidejus] lege: cedi, quam
Pag.
25. lin. 18. poù. veïhsintilis a^io addatur I, r. /. 2. Coi,
ৠconîrar, jud.
i ^ IP:
V/
\\
(
..nu
;j., c ...V
\'5«
. \' t\'
t i
f\'
?
lÉlMii