SPECIMEN JÜRIDICÜM
inaugurale

D E

CONDITIONIBUS, EARUMQUE EF-
FECTIBUS, TAM IN ACTIBUS IN»
TER VIVOS, QUAM ULTIMIS VO-
LUNTATIBUS.

q u o jgt;

FAVENTE DEO OPT. MAX,
Ex Auamp;oritate Rectoris Magnïficï

ALEXANDRI PETRI NAHUYS^

A. L. M. Phil. amp; Med. Do£ï. Medic. Botanices,
Chemiae amp; PbyfiologiaeProfeflbris Ordinarii^

NEC NON

Jlmpïïsftmï Senatus Academici confenfuy et
Namp;hilisfima Facultatis Juridicae decreto ,

FRO GRADU D O C T O R A T U S

Summisque in UTROQUE JURE Honoribus ^
Privilegiis rite ac legitime coofequendis,

JPublico erudUorum examlm fubmittit

HUGO B O W I E E^

sylva - DÜCENSIS\'.

Jd diem six. ^ann mdcclxss,. /f. L. S»

TRAIECTI AD REENÜM^
Ex offdna ABRAHAM! VAN PADDENBURG^.
ACADEMIAE TYPOGRAPiil. mocclxs^s.

N •

: .ii O 0,nbsp;quot; t^l O H.

-,nbsp;a \'.Ou

- ■ v./

\'à

V ï R O

NOBILISSIMO AMPLISSIMO

A N 0 B 0 W, I E R.

SCABINORUM ATQUE SENATORUM SYL~
VADUCENSiUMPR^SIDI, BiVRONI^BOX-
TELLAN^,NEC NON DOMINIILIEMPD.®
DROSSARDO.

PATRI OPTIMO, INDULGENTISSIMO, OM^
NI, QUO FILIUM DECET, PIETATIS
ET AMORIS CULTU, AD RO GUM US-
QUE HONORANDO, VENERANDO,

Hoc fui jiudii fpecimen ea.,
qua par efl., reverentia

D, D, D.

HUGO B 0 W I E R,
auctor.

\' T

T

cnbsp;C^vK-\'i^A . J

■V .ocrmm^j^up

^nbsp;Ç ... V.. ,..

rnbsp;O a m O u n

tili IT ■

S P E C I M E N J U R I D I C U M

INAUGURALE

D E

CONDmONIBUS, EARUMQUE EF-
FECTÏBUS, TAM IN ACTIBUS IN-
TER VIVOS, QUAM ULTIMIS VO-
LUNTATIBUS.

IMTKODUC TIO.

I.

|um vulgo receptum fic, illos, quigradumdoctoralem
acquirere cupiunt, aliquod profectuum fuorum fpe-
cimen Uteris mandare, ab hac nobili confiietudine
academica recedere nolui, 6c licet miraimeignarus,
2ue aliquid ex jure civili Romano pertracturum, fere vd omnino

Anbsp;nihit

îîihil novi proferre pofle, tamen, qüia aliquid in medium pro»
ferre ex alio doctrinae genere, cui tempore fl:udii academici ope*
ram non dedi, ridiculum, amp; alienis me ornare indumentis pro-
brofum videbatur, conftitui aliquod hujus juris caput percurre-
re, amp; pofl: feriam ea de re meditationem tandem animum ap»
puîi ad Caput, de conditionibus, earumque effedtibmtammaàlbur
inter vivos, quam ultimis mluntatibus totum vero hoc thema
abfolvere a fcopo meo foret allenum, ampliffimm* enim campus
patet, quem fipervagarer, merito aliquis diceret, me juftosin-
auguralis diflertationis terminos egredi, de prseeipuis tantum con-
ditionibus breviter aélurus.fum, ne alioquin totum commenta-
rium confcrlbere videar^, ideoque 5s ad ipfam materiam ftatim.

grogrediaR.

e A-

CAPUT L

Quid Jit conditio quomodo dimdatut.

(Conditio in genere eft aà^ctio cafus infuturum collatl, ex qua
Uk a^us, tanquam ex incerîo eventu Sufpenditur^ lui patet
4. J. de verb, ohlîg. f. 29\'ff\' de reb. cred. , amp; L g. i. ff,
de nov. dico efTe adjeftionena cafus in futurum coilati, licet
minime ignorem quosdam contendere, conditiones dari in prse-
fens, amp; quoque in prseteritum, uti etiam Pomponius in /. j6.
ff. de injufl. rupt. in. faSt. tejl. multum interclfe fcribit,
qualis conditio fuerit appofita, an concepts fit in prseteritum,
aut in prssfens, aut in futiirum, verbi gratia, in praeteritum,
fi Tiiiiis conful fuit, in praefens, j? Titius conful eJi, fed fi effec-
tum harum condiiionum in praefens et prseteritum indagemus,
videbimus, non quod fuspendant a£lum, fed quod is ftatim va-
îeat, fi res ita fefe hkbeat, fin minus non valeat, ut etiam lo-
quitur Modeftinus in I. 100. ff. de verb, oblig. amp; Juftinianus in
§. 6. y. eod.t ideoque talis formula, quando vocatur conditio,
magis verborum figura eft, quam vere talis, quia, fi proprie

A Znbsp;loqua-

löguamur, non datur, neque etiam ullam poteftatem habet con-
ditio , quse non in futurum ell: collata all. l 39. ff. ds reb, cred.
l, 10. I. ff. de cond. inß. amp; /. 120. ff. de verb, oblig. con-
ditio porro non tantum adjicitur afilibus inter vivos, verum eti-
am ultimis voluntatibus, in effeétu autem conditiones, quse;
adjiciuntur aftibus inter vivos multum difFerunt ab iis, quae
ultimus voluntatibus adfcribuntur, uti fuo loco infra vide-
bimus«

Condition um divifiones multiplices reperiuntur; fumma verc?

divifio eil, quod quaedam funt poifibiles, qusedam impoffibilea,
poffibiies dein conditiones iterum fubdividuntur in tres fpecies,

in poteftativas, cafuales, et mistas /. m §. 7. C. de cad. toll

potedativse conditiones funt, quas quis nihil obftante perficere

potefl:, amp; quae in ejus arbitrium conferuntur verbi gr. fi Titius-

Cap centum dederit Titius beres eßo add, I. 4. ff\\ de bered inßit,

l. 4. ^ 20. ff. de cond. inß.

Secunda fpecies conditionis poffibilis eil conditio cafualis^
quse eventu fortüito pendet, non vero ex arbitrio honora-
ti, vevhi gr. fi Misvius confud fiat, Titius her es eßo.

Tertiam denique fpeciem conditionum pofiibilium conßituunt
, conditiones mistae, quse partim ex arbitrio honorati partim ex
eventu fonuito pendunt, verbi gr. fi Cajam duxerit uxor an, Ti\'
ms b?res eßo. hsec conditio jam a parte Titü eft mixta, tanj

SO-

poteflauva, quam cafualis, fcilicet in arbitrium ejus collatura
eft, num velit ducere Ca jam, amp; hac parte eft poteftativa, ab al-
tera parte vero eft cafualis, quia non ex ejus arbitrio pendetj.
Bum Caja ei nubere velit, neene;

I I r.

Hilce de fubdivißone pofllbilium condicionum preamiffis, ad?
fubdivifioneni impoffibilium conditionum transgredi conveniet,
quae itidem tripartita eft, nempe conditiones impoflibiles tales
funt, utexiftere nequeanc, lo. natura, sq. jure feu moribus,
go. verborum aut rerum perplexitate.

lo. Natura conditiones impoflibiles func, quoties ipfa rerum
natura impedimento eft, verbigr.j? Coelumattigero vel attîgerù,
ß ignis frigefcat, ßßlius major natu ßt patre, uti exftat in§. 11. %
de inut. ßip. plura quoque harum conditionum exempla dabunc
L 104.nbsp;de leg. 10. 5. J. de ^erh oblige L-nbsp;4\'

ff. eod. âf alise plures..

In 27. ff\' cond. Q\' dem\', reperitur cafus , qui impoffîbî-

lis eiTe videtur natura, fed qui tamen pro poffibili habetur, ibi
quidam teftamento fcripfifle memoratur, ut ßbi monument um aê
exemplum ejus, quod in ma faiaria effet Pubiii Septimii Dmetrm
ßeretnifi faäum effes heredes magna pecunia multare amp; cum hu-
jus Publii feptimii Demctrii nullum monumentum reperiebatur,
fed Publii feptimii Dame« erat, quserebant heredes, cujusmodi
monumentum fe facere oporteret, et num poena tenerentur,.
£ non fecüTent, ad quod refponfum eft, vel monumentum efie

A. gnbsp;fesiesi»

SPECIMEN JURIDICUM

faciendum ad exerapîum ejus, ad quod probabiliter teüator res-
pexit, licet in nomine perfon^e erraverit, dum eo loco non Pu-
biii feptimii Demetrii, fed alterius nempe Publii Septimii Damse
apparebat monumentum, vel fi voluntas teflatoris ignorare-
tur, omnino tamen monumentum elTe faciendum fecun-
dum dignitatem defunfti, uti totidem fere verbis loquitur all. /.
V. ff\' ^

20. dixi conditiones impoffibiles efTe jure feu moribus hoc
efl, conditiones impoffibiles cenferi, quoties eas exiftere vel
leges vel mores impediunt, verbi gr. ß patrem fuum ah boßU
bus non redemerit, vel, fi parentlbus aus patronïs alimenta non
prœfiltsrît, ratio eft, quia quse fenatus aut princeps improbant,
aut contra bonos mores fiunt, nec facere nos poffe credendum
eft, ut infra fuo loco notabimus.

30. perplexitate rerum, aut verborum impoffibiles funt con-
ditiones, quae exitum invenire nequeunt, verbi gr. fi teftator
ita dixit, fi Titius heres erit, /ejus beres efio, fi fejus heres erit,
Titius beres eßo, vid. L 16. ff, de cond, inß. aliud exemplum
prsebet/. 88. /fg. Fa/ff.

S. I V.

Praeter conditionum divifionem in poffibiles amp; impoffibiles,
earumaue fubdivifiones, adhuc quasdam divifioneçpaucis ver-
bis adfucemus.

Frasterea enim lo.\' aliae funt expreffse, ali^ tacites, et fub in-

tel-

telîecl^a jure, exprefiae funt, quae ore proprio vel verbisaper-
tis contra6libus, feu aftibus inter vivos, vel ultimis voluntati-
bus, apponunturj Tacitœ amp; fubintellect® a jure funt, qu®
licet ore, fcriptisve prolaïse non fint, fubauditae intelliguntur,
üt verbi gr. fi quis promittit vel legat partum anciilae, vel fruc-

tus alicujus rei, quia fubintelligicur, fi uascantur /. I. §. 3. in

fin ff. de co}ïd, ö* dem.

20. Qusedam confiftunt indando, qusedam in faciendo, vel
omittendo\', fi in non faciendo conditiones confiftunt multum
interefi:, an ultimis voluntatibus adfcriptœ fint, an vero adjefl»
fint adlibus inter vivos, quod fuo loco, quando de eiFectu con»-
ditionum, qu® in non faciendo confiflunt agemus, videndum
erit.

30. Conditionesalissfunt, dividual, alias individu^, dividus
conditiones funt, quae pro parte impleri pofiunt, individuse ve-
ro» qu3B in totum impleri debent, exempla harum conditionumi
dabunt /. 74, g. i, ff^ ^^ acq. vel omîît. her. L. 44-
50. ff. ds cond. êf

Porro ROtandum pro cooditione etiam haberi diem mertum
\'l* 75 ^^ ^^ ^^^ ^ f\' m^do dies leg. ced. non ve-
ro dtem certum, unde Paulus in L 21. ff, quando dies leg. ced. di-
cit, diem adje6lam, quamvis longa fit, fi cerca eft,veluti Ca-

len-

lendis ianuariis centefimis, tamen ftatim cedere , Hcet ante dim
peti non poffit, quod in iftum diem promisftim vel reliftum eft.

Dies incertus autem tripliciter fumitur, aut enim dies incer-
tus vocatur lo. fi ab initio incertum fit, an unquam fit exfticu-
rus; 20 fi ab initio quidem certum fit eum exftituturum efle,
fed incertum, an venturus fit, vivente vel mortuo illo, cui
quid in ilium diem promiffum, vel relictum eft. go. Dies dis-
tinguendi caufa quoque incertus dici poteft, de quo ab initio
eonftat ilium efle venturum, et quidem vivente eo, cui quid in
iftum diem proraiffura vel reliaum eft, fed incertum quando;
Hisce bene perceptis, facile cuivis apparebit, non indiftinfte,
ÖC femper diem incertum facere conditionem ; in contraélibus
autem dies, de quo incertum eft ab initio, an unquam fit extitu-

ÎUS faciet conditionem , ceeteroquin non item tantum , Utin

4iem concepti habebuntur , ratio eft, quia obligatio ex contract
tibus orta ad heredes tranfit, quippe cum in contrailendo non
folum nobis ipfis, fed etiam heredibus noftris prospicere fole-
araus I. 9. f. de prohaî., atque sdeo, quoties ab initio certum
fit, diem adjeftum aliquando exftiturum efle, femper etiam ab
initio eonftat, promifta debitum iri, etiamfi ab initio fit incer-
tum, vivone, an mortuo demum creditore ille dies exftiturus

In teftamentis autem et ultimîs voluntatibus ille dies incer-
tus, de quo ab initio non confiât, an unquam exftiturus fit, iti-
dem conditionem facit; nec minus in ultimis voluntatibus, fe-
cus ac in contractibus, conditionis vim amp; poteftatem habet
IWq dies incertus, de quo quidem ab initio eonftat, ilium ali-

quan-

î N A u G u R .A L E.nbsp;p

quando venturum efle, fed de quoab initio non confiât, vivo-
ne, eo, cui quid in hunc diem efl: reliftum, venturus fit, an
demura pofl: ejus\'mortem, nam quum teftator foli perfonas ho-
norâtes, non item ejus fuccefforibus, teftatori faepe incognicis,
amp; hominibus pîane incertis, benefacere voluerit, apparet, re-
lira debitum non iri, fi perfona, honorata decesferit, ante il-
ium diem exiftentem.

Denique ille dies, de quo ab initio conftat, eum venturum
esfe vivo eo, cui quid in iftum diem promiflbm, vel reliftum
eft, fed de quo folum hoc incertum eft, quando venturus fit,
non magis in ultimis voluntatibus, quam in contraélibus, con-
ditionem facit, nam quum ab initio certum fit, h ne diem fu-
perftite ipfo creditore, aut fuperftite perfona honorata ventu-
rum esfe, apparet, ab initio etiam conftare promisfa, aut re-
]i£ia creditori, vel perfonas honoratss omnino deberi, amp; non
posfe non deberi, hoc autem répugnât naturae conditionis, L.
7P. pr. ff.de condJem. quin hîcce dies heredis inftitutioni a tefta-
tore- pagano appofitus nullum prorfus habebit efFeaum, amp; ne

delationem quidem hereditatls remorari potefl, nam quum ne-

IÏ10 paganus poffit heredem ex certo tempore inftituere, L. 7-,
àeR, J. apparet, hunc diem heredis inftitutioni fruftra ad-
jici, quumqiie dies adjeftus habeatur pro fupervacuo, necefle
eft, lit hereditas huic heredi ftatim a morte tcftatoris, amp; non
demum illo die adjeäo deferatur amp; ab eo adiri poffit, fed in
legatis amp; contraßibus hic dies aliquem efFeftum, licet non con-
ditionis efFeaum , habebit, in his enim caufis hic dies non qui-
dem remoratur ipfum obligationem, neque ipfam iegatorum aut

Bnbsp;pro*

SPECiMEN JURIDÏCÜM

promisforum debiturn reddlt iocertum, fed remoratiir tarnen
pedtionem Jegatarii aut créditons, amp; proinde non quidem elFi-
cit, ut dies obligationis non cedereï, efficic tamen, utdiesobli-
gationis non veniat antea.

Ex quibus apparet, hunc tertium diem revera haberi non
polfe pro die inccrto, fed i\'hun revera esfe diem certum, (Ocut
etiam jure noflro pro die certo haberi folet.) Supra autem ilium
diem folum diftinguendi caufa, amp; ut eo melius mtelligerer »
vocavi incertum.

§ V h

Si vero conditio pr^epoftera, aut dies, alt;3jeaa fuerit, verbi
gr. Si navis eras eis\' Ajia venerit, hodie dare fpondes, hsec condi-
tio ex conilitutione julliniani valebit, licet antea non value-
ïit, nara, quum Leo inclyta recordatïonis in detibus eandem fit\'
pulationem^ qua prcspojlera nuncüpafur, fwn ejje rejiciendam exifil\'
maverit; nobis placuit, ait Juftinianus, ^ huic psrfeSium rohur
accommodare , ut non folum in dotibus, fed etiam in omnibus valeat
hujusmodi conceptio fi^ipulatlonis, 14. J. de inut.fiip,, hgecce
ergo conditio hunc habet efFeélum, ut perinde valeant, amp; peti
poffint, quae relifla vel promiffa funt, quafi vel in diem, vel
fub conditione tantum effent relidla, vel promiffa, ita ut ex-
aftin demum poft condiiionem, vel diem compeut I. 25. C
é tsf!^

tï

caput IL

De eff\'eamp;u conditioflUm»

*uura ex capite priore appamerit, quid fit conditio ,

modo dîi\'îdaîur, jam inquirere hujus loci eric effeStum

conditionum, tarn in aaiibus inter -t-ivos, quam ukimîs Volua-^

tatibus amp; differéiitiâîn eorum.

Omnis effi^clos conditionis ex emplemento vel defe6lu ipfîus
pendet, ut ait FosU ad tït. ff, âe cond» inß, n. 2. adeo qui-
dem ut quicquid in ^\'us praejudicium, pendente conditione,
faclum fit poft impletam conditionem pro non fafto habeatur
/. Î05. ff ^^ ^nbsp;^^ ïo. B k

ult, §. S^ C. cornm, ds kg. Quod fi verum fit,confiât, fi non
ïiïîpkatur conditio, nullum contraSlum, nullam infiicutionem,

B 2nbsp;fub-

iubftitutionem vel legati dationem intervenifle cenfendurn efie,
modo talis fit conditio, cujus eventus fpeftandus fit, verum cum
magna fit differentia efFeiSluam conditionum poflibilium amp; im-
pofiibilium, rem paulo accuratius attingemus.

I L

Conditio poiTibilis in teHamento adje£la indiftiofte ab estrs-
i^nplenda, /. 8. pr. amp; I. 13. ff, de cond. inß, dico con-
^ ditionem pofïîbilem indifiin£te implendam efiie, id efl, non tan^
tum conditionem poteflativam , verum etiam cafualem amp; mix-
îam, fed tamen ab extraneo tantum eft implenda, quod refte

obfervandum, non vero a fuo berede, huic enim alia, quam
poteftativa conditio adfcribi nequicuU. ff, de cond. inß. L,

pr. S §. I. I S\' I 6. ff. de hered inß. fi autem alia ad-
fcripta foret fuo heredi, hunc effeólum haberet, ac fi fuus hereg
eflTet praeteritus, adeoque teftamentum redderet nullum/. 4, C.
de mß. amp; fubß^ ratio eft, ut ex all. I 4. C. patet, quia talis
conditio absque culpa heredis poffet deficere, amp; tunc neque in-
ftitutus neque exheredatus inveniretur, idem amp; obtinet in afti-
bus inter vivos, nempe quod fub conditione ftipiilatum vel pro-
miftum eft,non debetur, antequam conditio adjeélafcilicetpos-
fibilis (de impoflSbili infra agemus) impleta eft, amp; fane fumma
ratione, nam cum dominus, quiiibere, uti norifîrmum eft, de
rebus fuis disponere, poteft, fub aliqua lege dispofuerit vel pro-^
miferitj iniq^uum foret, ilium aliquid debere contra hanc Jegem,

veî ante impletam condiclonem, cum aker, quod promiferat,
vel conditionem, fub qua aliquid reliflura erat, pro arbitrio
impîeret, vel non j ideoque amp; debitoris partes duriores fîerent,
quam creditorïs.

Hoc loco notandum etiam efl, non folum unam, verum eti-
am duas piuresve conditiones, uni eidemque rei, vel dispofi-
îioniadjici pofle, idque conjun£lim feu copulative vel disjunc-
tim, amp; fi quidem duse piuresve conjunôîm fint adjeftae, omni-
bus parendom, /. 13. 2. amp; Jqq, ff. àe reb. dub. ratio efl,
quia unius loco habentur, fin vero disjun{aim, unam exiflrere
fuiEcit L. ff. de cond, infl. aliquando tamen conjunfta pro
disjunais amp; disjunaa pro conjunais accipiuntur /. 53. pr. ff,
de verb.fign. S110. ff. de ufu ^ ufuf fi fcilicet probabilis teftatoris
appareac voluntas, exemplum hujus rei dabit 16, C. àe infi. Sfubji,
ubi filius, vel filia inflitutus vel inflituta memoratur, amp;fub-^
ftitutus-vel fubflituta fub hac conditione fifilius, vel filia întefia-
tus, vel întejîatâ, vel fine Hheris, (aut fine tefîamento\') vei fins

vuptîis decefferît , amp; porro ibi traditur , Jocam non efîe fubfl;ita-

tioni, yelreftitutioni, fi ipfe vel ipfaliberosfuflulerit, fivenap-
tias contraxeric, five teftamentum fecerit, ideoqne conditiw
ones, quae conjunaim erant adfcriptae pro disjunais habentiir,
vid. zimsxSande. Dec. L, 4, T. 6. def 4.

SPECIMEN JURIDICUM

III.

Condiciones poiïlbiles implendas eiïe Jeges abande docenc
fl impletas non fint, voluntate, mora autimpotenîia liBpïerede-
bentis, conditio deficit, amp; dispofltio vel contraftus evanescit
I. pen. g. I. ffquot;. de cond, ^ dem. impotentia autem non escufat
ab onere impîendî.

Nec minus conditiones cafuales amp; mlxtse, quam poteflativss
implendee funt, uti notum efl ex l 31. de cond. ii dem. 6f
Im, 7. C. àe Cad toll ratio efl, quia teflator fuam dispofîti-
ônem vel contrahens contraélum fuum cafui, amp; fortunce fub-

jecit, ideoque hufus eventus fpeélandus efl.

Mora non implentis conditionem poteftivam evanescere pro-

baur, per. l pen, i. ff. de md. 8 dem. amp; moraabhono-
jata perfona commiiTa in non iœplendo purgari non potefl ad
cffe6lum, ut fibi fuccefîîo vel legatum, vel aliquid ex contrac-
tu acquiratur, ratio efi, quia in aflibus libcratoriis non ad rai c-
titur purgatio moras ad onus debitoris jam liberati, amp; prœterea
ille, qui moramcommifit, habet, quod fibi imputer, hanccecom-
mifilTe, ideoque amp; debitori femper eiiceptio competet, qua
alterum repellere poterie.

Per moram autem committentém non femper intelligendus
eft ille, qui non fimulac ipfi facultas implendas conditionis datur
eam impleat, nam fi certum tempus a teftatore fuit pr^ftitutum ,
intra quod conditio impleri debet, non iotererit, qoo illius tem.
poris Hisniento eam impleat, modo iftud temporis fpatium non

INAUGURALE.

eicedat, nam tunc demum mor ara committit, amp; hancce pur-
gare non poterit; itidem ille, cui conditio talis, verbi gr. f%
hoc illudve fecsnt zàkrl\'^i\'à t^k fine adjeélo die, illam, quando-
cunque implere potefl:, nec comroittet moram, nifiipfi, peten-
tibus quorum intereO:, certum temporis fpatium a judice con-
fiituatur, intra quod implere conditionem debet,ut infra\'xnde-
bimus. Caeterumjudicis eric dtjudicare, nom aliquis moram com-
miferic, nec ns, quod es faais amp; rei circumllantiis facite
parebif.

S. I

Sed quid juris erit, fi conditio poteftativa impleri prohib©-quot;
tur ab illo, qui inde obligatus foret, vel cujus interefiet hancce
non impleri, amp; hoc tam in contiaftibus, fea aStibus inter vi-
vos, quam ultimis voluntatibus, eonfulamiis de hac quseffione
I, i6i ff. de R, J. qa® generalem regalam producit, amp; fic

fefe habet, in iure dvlli recept im eß, quoties per eum, cujus inter-\'
eß conditionem non impleri, ßap^ quomitius împleatur^ peritiäe ha-
lm, ac ß impkta fuiffet, ^lod adliberlatemi H-s^a S ad bs-^
fsdum inßitutioties perdudiur, quibus exempîls fiipulationes quoque
sommittuntur ^ cum per promißorm faäum effet ^ qmminus conditi-
mi pareret, vid. porro Î. 24. h Si. i. # decond. amp; dem.
ali^que plures, exemplam hujus rei infuper dabit13. d§
gnn. kgat ; eodem modo pro implets habetur, fi fafto tertii ^
In cujus perfonaj conditio implenda erat, impkmentum fît prs^-

bîtiim, verbi gr. fi quis fiib tali, fimiiive conditione aliquid pro-
miferat, vel reliquerat, Titius cum Cajam duxerit uxorem, heres
eflot fi non duxerit exheres efio jam cum Caja ipfi nubere nollec,
ubi ipfe Titus ad implendam conditionem paratus eflet, tamen
heres foret, quia pro impleta habetur conditio L, 5. 5. ff
quando dies leg. ced. videatur amp; aliud exemplum in 1. 11. ff. dt
cond. Inß.

Longe aliter autem procedit, fifa6lo tertii, cujus non inter-
eft conditionem impleri, impediatur conditionis implementum,
tunc enim conditio pro defeéla habetur, adeo quidem, ut ni-
hil ad honoratum perveniat, /. 23. 2. ff. ad îeg.AquU^ dis-
fentit Thomafius torn. 1 diff. XI. C, 2. §, 25. exiftimans,
conditiones femper,quot;cum a tertio implementum earum inipedi-
tur, pro impletis haberi, quod fi vero vivo teftatore implemen-
tum conditionis a tertio quodam impeditum fit, amp; teftator

haud ignoraverit, exiftere amplius non pofte, pro impleta fa-
lem conditionem habendem efte putarem, vid. Voet ad tit. ff.
de cond. Infi, §, 20. amp; Bruffelius de Conditionibus L. 3. T. 4.
ft. 5., diffentiî hac partenbsp;Comm. L. 8. C. 34. verfu

fw/i disemus.nbsp;,

%. v;

Si cafu fortuito non fequatur id, quod fub conditione potesr
îativa comprehenfum erat, veluti morte perfonse cujusrefpec-
lu, vel in qua conditio implenda erat; verbi gr. fi teftator ita

fcrip.

fcripferat, fi Tîtiusfervum fuum Sîycbum manumiferit, her es erit,

jam fingamus Stychum eflemortuum, adeoque amp; conditionis
potcftativce impîemenmm impediri cafu forcuito : hoc iîidem in
cafu diftinélio videtur elle admittenda, rede difcernendum,
utrum hiece cafus, quo implementum conditionis impeditur,
jam vivo teflatore, an vero morcuo esfliterit^ amp; fi exftiterit vi-
vo teftatore, an ignoraverit, nec ne, amp; fi nje cafus exIViterit,
vivo teftatore, modo non ignoraverit esiftere amplius non pos-
fe pro inipleta , cestercquin vero cum vel mortuo, ?el ignoran-
te teftatore esftiterit, pro defefta conditio efl; habenda; difllen-
tiunt tamen hac parte multi Interprétés, esiftimantes talera
conditionem , cujus implementum impeditur cafu fortuito fem-
per amp; indiftinèl:e deficerej vid. Donelî, Comm. L. 8. C 34.
noftram autem fententiam prœter alias leges firmare videntur
1. 8. g. pen. l 24. ff. de cond. inß. l. 54. g. t. ^ 2.
ïeg. lo. B h 28. ff. de cond. ^ dem^ videantur prasterea, quae
docuit Voet. ad. tit, ff. de cond. Infi. n.2Uamp; Thomas : dîffl tom^

I. dîff. II. C. 2. §. 26. ê? fiiq. qui pluribus hac de re ege-
runtj m lîbertatîbus vero fub tali conditione reliais ob favo-
rem libertatis jure fingulari receptum eft, uc taies conditiones
pro impletis haberentur, quoties per ipfum fervum libertatis le-
gato honoratum haudftetiflet, quominus implerentur, quseper
modum conditionis ipfe implere juflus eflet vid. l. ult. C. de cond.
ififert. l 3. 3- 4. l- 4. l\' 8. amp; fqq. ff, de ßatu B. l. si\'
l I. amp; /. P4- P^\' ff* ^^ ^ond. amp; dem,

-41-

g» VI^

S- VL

Quibusdara de^effefta conditionum \'poffibiliüm prœmifïïs^
eifeftum conditionum irnpoffibüium perfcrutari a fcopo noftro

minime erit alienum.

Plurimœ conditiones impoflibiles pro non fcriptis habentur in
teftamento amp; codicillis, hoc efl, inllitutioni, fubflitutioni,fidei-
commifTo, vel legati dationi sdjefts, quales funt natura, lt;S£
lege, aut moribus impoffibiles, quge proinde magis puram, quam
conditionalem faciunt defunai dispoütionemj unde dicit Mar-
cianus in /. 14. ff- de cond. Inß.,, Conditiones contra ediSta im-
feratorum, aut \'contra leges, amp; qucs kgts vkem obtînent fifiptcs,
vel quce\' contra bonos mores, -vei deriforiis funt, ^ aut hujusmodi,
quas f restores improbavermt, pro non fcripîîs habentur, amp; perinde
acß conditio hereditaîî ßve legato adjeäa non ejfet, capitur beredt-
tas legatumve. vid. pqrro §. 10. J. de hered. inß., l. i^. amp; l
sy. ff. de cond. inß. l 72. f- 7- de Cond. amp; dem., plures-
que aliiB, add. Thomas: diff. torn. i. dïff. ii. C. 2. 15:

Quod fi vérö filius fam.\'a patre fit fnftinittis fub conditione,
quam, uti inquit Papinianus in 1 15. ff. de cond. irß., fenatus
ant princeps improbant , amp; qusideo impoffibilis amp; turpis exiffi-
•matur infirmabic teflamentum patris ac fi conditio non eflet in^
^jus poteftate, amp; idcirca fliusfam : a patre fub turpi Conditio-
ne inftitutus pro\'prEstento habetur, ratioquot;^hujus rei efl, quia^s
fafta lasdunt pietatem, exiftimationera, verecundiam
jioflram? amp; contrabonos mores Ount, nec facere nes pofïe ere-

N J ü G URAL E.

dendum efl, ut ait idem egregius Jurisconfultus Papinianus ia
a//, l 15. qui, quod hic notareliceat, aureum hoc fuum effa-
tum, non tantumquot; fcriptis, fed etiam trifti fuo exemplo confir-
mavit, nam cum a fœviffimo tyranno Caracalla, qui fratrera
Getam interfici jujQerat, ipfi injunclum eflet , ut perpetratum
in fratrera facinus dilueret, nobilîfliraus hic vir turpe, ideoque
a fe minime faciendum cenfuit, amp; imperatori respondit, non
îam facile panicidium excufari, quam fieri, quo refponfo, tam
claro viro omnino digno 9 sdeo fuccenfuit imperator, ut vir il«
leoptimus, reique publicee utiliffimus, ejus jufiTu fecuri perçus*
fus fit, vid Guil Grotius de vita ICtormn L. z. C g. \'

Sed quserere merito hic aliquis pofllet, quare tales conditiones
cum estraneo adjeélae fint pro non fcriptis habeantur, amp; e con-
trario , quare cum filiofam: adfcriptse fint, teftamentum rumpant,
hoc autem ideo obtinec, quia longe alia ratio efl: filiifara,
quam extranei heredis, nam fiiium fub ea conditipne, quje in
ejus poteflate non eft, inftitui leges vêtant L. 4. C. de tnfl. S
fulfi. quo fit, ut fi ejusmodi aliqua conditio adjefta fit, non ea

rejiciatur, r^a îpC^ inuciJis fic inilicutio, hoc foiaia nomine,

^üia contra leges fafta eft.

S. VIL

In fpBo prsecedente disi conditiones plerasque pro non fcrip-
tis haberi teßamento, codicilUsve infertas, amp; fane hoc eft obfer-
vandum» nam longe aliter res fefe habet in contraélibusj con-

C 2nbsp;41,

diîio enifTi impoffibilis vidât, amp; annullat con traft um, cujus,
eunque forroœ amp; natura: fit, fi^^e bons fidei, five ftnai juris j
vid. /. 7. de verb, Oblig.nbsp;ff. de Oblig amp; M. , ra-

tionem hujus rei jaminquiramus, an non ea foret, quia impos«
fibiiium nuila obligatio eft, ut ait.A 185.ü J,, adeo
quidem, ut nec actio, nec obligatio oriatur, prsterea infpicia-
mus /, 31. de Oblig. amp; Aä, quos radonem verbis aperüs indi-
cat, non folum, inquit ibiMœcianus,nbsp;impajjibili con-
ditione applicatcs^ nullius momenti funt, fed amp; cceteri quoque con-
traäus, veluti emtiones, locationss impoffibili, conditione interpoßta^
mque nullius momenti funt, ratio porro indicat, quia in ea re, qum
ex duorum pluriumve conjenfu aghur omnium voluntas fpeäetur ;
qumm procu! dubio in bujusrmdi aäu talis cugitaîw eß, ut nihil
agi exißiment, appofita ea conditione ,quam fciant e£e tmpoffMem.
In ultimis vero voluntatibus longe alia ratio obtinet, in iüis

enim ob favorem nltim^e voluntatis tantum vidantur amp;pronoa
fcriptis habentur conditiones tales , non vero vltiatur teftamen-
tum, feu inftitudo, l. i. f. de cond. Inß. prsterea cum om-
nis fuprema^voluntas explicari debeat, ac foleat fecundum id,
quod verifimilius eftfenfifle teftatorem , cujus fok voluntas fpec-,
tatur in conditionibus, non probabile eft, teftatorem inftitutio-
nem fub tali conditione impoffibili Jacientem, nihil agi voluisfe
Contenderunt quidam idem amp; hoc obtinere in conîraaibus|
magna vero. differentia eft inter fupremam voluntatem, amp; con-
traftum, în contra6libus eniuï, ut ait Hubsr ad tit. ff. ds cond.
Infi. §. 5. non adhibentur folennia, non convocantur^ non rogantur
fpedalltsr ießes, noa verfatur ob ocuhs mortallîas, «« ^eßa^

mm\'

1 N J u G U R J L E.

mento mtnulanî pmfumîhnes ^ quod teftator minime voluerit nihi!
agi, prajterea in contraelibus duonim voluntas conjungi, colli-
garjque debet, ut obligacio nsscacor; fed proroiffio amp; accepta^
îio non peiTunt conditionis vinculo copulari, aïque in unuiB
jiîngi, ideoque in nullicatem abeunt.

S. V I I î.

Inter conditiones rnorîbus impoffibiles feu torpes nuraerandi

tR conditio ^urisjurandi, I. 20. ff, de cond. ê? dem , quaeamp;re*-

gulariter remittitur ipfo jure, fed tamen jure prgetorlo verbî

gr:, cum teftator ita dixerat ; Titius beres eßo ,ß juraverit, fe

decern Cap daîurum, aut monumentum faäurum, h 2Ö. ff d§

cond amp; dem, hoc autem in cafu, quia conditio jurjsjurandi non

neceflarii turpis habetur, praetor eam remittit amp; annuHat, amp;

vokit eum, cui ftib jurisjurandi conditione quid reliäum eß, ita

capere, ut capiunt hi, quibus nulla talis jurisjurandi conditio in-

feritur, ud !. 8. pr.ff. de cond. Inß., idem hoc adootavit Mar*
cellas in Î. 20. ff de cond. ^ dem. amp; Marciaous in 112.

ult, ff. de kg. lo. teftatur, Divos feverum amp; Antoninum re-

fcripOffe jusjurandum contra vim legum amp; auéloritatem juris in
teftamento fcriptum nullius eÏTe moraenti, ratio porro, cur re«
inittatur jusjurandum in d. l. 8. pr. ff. de cond. jufi, ab Ulpî-
ano traditur, nerope, quia faciles funt nonnulli homimm ad juî-
jurandumcontemîureligionîs, alH,lperquam timîdi metu divini Numî-

ms, usque ad füpsrßitiQnm, ne velhi velilli conßquermtur, aus

C 3

perdêrenï, quod reliHum efi, prestov con/uhijßme inîervenît . Eté-
mm potiiH is, qui voluit faß um, quod reUgiunis conditione adßrfn-
git, Jub conditione faciendi relinquere ita enim homines aut fa-
denies admiîterenîur, aut mn facientes deficerentur conditi-
one, prajferciin autem opinionibus ftoicorum effect um fuis,,
fe videtur, quod conditiones jurisjurandi turpes haberen-
tur, prohibuerunc enim hi, quominus ipforum jurarent
difcipuli, quia contemnere Deum is ipfis videbatur, qui de re-
bus humanisjuraret amp; proinde Deumteflieminvocaret, nonnun-
quam tamen id ipfis permiferunc, atque id concefiTerunt, ubi
jurejurando, amicus ex periculo fic eripiendus, immo patriae
vel parentibus fit fubveniendum: in eandem autem opinionem
jurisconfultos disceflifle teflies eft imprimis ipre MarceUus in I.

so fir de cond. ^ dem amp; Papinianus in /. 25. ff, de conß. pec,

vid plura de hisce apud Chrifl, Henr, Eckbardum Hermenent t jti-

fis L. I. €. 4. J. 142 in adn,

I X.

Quoties vero heres quis inftitutus eft fub conditione, fi ju-
ra vent , fe daturum, vel faÊlurum remittitur quidem jusjuran-
dum , non vero ad eum aäiones heredicarias pertinebunt, nifi
poftquam dederit, vel Fecerit id , quod juflTus erat jurare all. /.
S- §. 6. ff. de cond. Inß. I 26. ff. de cond £? dem. magna au-
tem dubitatio oriri pofict, quid juris efiet, fi fub tali jurisjuran-
di conditione quis fit inftitutus, aut fi decernmilliadederic, hoc

■eft

INAUG URALE.

eÜ alternataconditîone, ut aut pareaç condîtîoni, aut juret, fed
de hac quaellione praetor quoque edixit, ftatuens remittendam
eife conditionem, ne alia ratione conditio, alia eum urgeat adjuS\'
jurandum , uti totidem fere verbis loquitur all. I. 8. §. 5.
Praeterea fi quis infi;ituius erat fub conditione jurisjurandi amp; prae-
terea adhuc fub alia, huic conditio jurisjurandi, uti turpi s, re-
mittetur, quamvis alii condition! ipfi parendum\' fit d. I 8J
S 4.

Obfervandum tamen non omnem jurisjurandi conditionem re-
mitti, fed eam praefertim, per quam quis cogitur jura*
re fe daturum vel fafturum, hoc autem patet ex ver-
bis all. /. 8. de cond. Inß., etenim, quae futura funt diffi-
cile praefiiantur, nec femper evenit, ut cum promiferimus nos
fafturos omnia concurrant ad facultatem amp; voluntatem, ut faci-
amus, quo fit, ut de his rebus juratis anceps jusjurandum, ac
propterea periculofum fufcipiatur, amp; ideo merito cum mini-
me eft necelfarium a praetore remittitur, exceptionem tarnen
proponitUlpianus in I. 12. ff, de manum. teß.^ ubi dicit, fi quii

lihertatcm Juh Juri^fur-an^î eon-dîtioK^ reliquerit ediSlo pr^torls loczts-

non crit, ut jurisjurandi conditio remittatur, quod fi de prjBteritis
aifirmandis conditio jurisjurandi appofita fit, illud jusjurandum
non remittetur, veluti fi hoc fimili ve modo alicui legatum eft,\'
Titio centum do lego^ fijura-^erit fibi deberi, quod petebat, vel hac
conditione, fit juraverit, ß nullum dolum malum adhibuiffe, in hac
enim conditione affirmatio omni periculo vacat, amp; fi jurat cen-
tum dabuntur, fi hoc vero jurare recafat ron dabuntur, hoe
autem verum effe, amp; in aélibus inter vivos etiam locum habere

probatur per /. 39. ff de jurej. amp; C, 6. C, co?«?«! utr. jud.,
cum enim nihil eft, quod magis hominibus debeatur, quam ut
füprema eorura voluntas libera fit, fequitur: -ft tales jurisjurandl
conditiones in aflibus inter vivos ferventur , iis itidera in ulti-
mis voluntatibus parendum efle.

S. X.

Turpis quoque amp; per confequens impoffibilis habetur condiquot;
tio, quse libertati matrimonii eft contraria, uti pluribus legibus
eonftat, vid. 1. 2a. 1, 7%. %. 4. i- löo, ffquot;. de cond, S dem, In-
ter tales conditiones primum locum occupât conditio non nuben-

di, all I. 22. quseque contraria eft utilitati publrcse, verbi gr.
11 quid ita mulieri reîi£lum fit, ^ non nup/erît, hanc autem con-
ditionem Juftinianus fublata lege Julia Miscella (a) rejiciendam
putavit, atque hsec etiam poft primas nuptias locum habere, fci-
licet itidem licere viduis amp; viduabus fprefta conditione, qua
viduitas injungebatur relira capere, Juftinianoplacuerat, fiqui-
dem es fecundis nuptiis fobolis procreandse fpes efle poflit,
quod tamen poftea ab eodem imperatore mutatum eft, viduita-
tisque conditiones poft primas roulierum nuptias admittendas

pu-

(a) vid. de hac lege juiia Mifcella Theod. Regn. Maflenn. de jurejur.
•C. 6. § 2. Jo. Aug. Bachii opuscula disput: 6. amp; prastereaAmpi, Muri-
jîiks in diff. ejusinaug. de condit. matrimoniilibertaticontrariisinteftaraen.

to adjeßis C. 8. §. a. amp;/eg. ibique auflores all.

plîtavit, five a priore marito five ab extraneo fi erin t adfcriptae,
amp; jure Novellarum conftitutum eft, hac conditione relira non
aliter exigi pofle, quam fi cautio iVlatiana de reddendis relie-
tis, ubi contra conditionem ad alia vota tranfitus fit, fuerit in-
terpofita Nov. 22. C. 44, caeterum fi mtsüeri legatum fit fub
conditione, fi non nupferit, amp; ejus fid ei commifllim fit, uc
Titio, finubat, reaituat, Julianus in/. 2%, ff. de cond. amp;dem ,
etiarafi nupferit, legatum petere pofle putavic, neque ad fideî-
commiflum reftituendum cogi pofle, funt tamen, qui putenc
huic feotentise repugnare l 14. pr. ff. de kg. 30. ubi dicitur
mn dubium efi, quin, fi uxori legatum fit, fi non nupferit, idque alii
refiituere rogaîa fi,s ^ cogenda eß, fi nupßrit, refiitum ; hanc au-
tem legem cum all 13.2. interprétés variis modis in concordiam
redigere tentant, omnium autem optime mihi placet expHcatiö
Voetii, qui /. 14. agere docet de muliere, cui quid fub condi-
tione ƒ non nuberet, reliaum foret, quseque rogata efl^et id ip-
fum alteri reftituere, fine conditione amp; difcrimine fivenuberet,
five non; /. 22. verode cafu, quo mulier honarata eflquot;et fub

conditione J*? non nuheret amp; rogaretur alter! reftituere, ß nuhe-^
ret; nulla igitur, fi iftas ieges ita esplicercus inter egs pugna
eft, vid. Voet ad tit. ff. de cond. Infi. no, ^ Zach. Buber in
diff. ad I 22. ff. de cond. 8 dem amp; 14, ff, de leg. 30. §,32,
Invenitur porro in I. q6. ff. de cond. amp; dem. cafus, ubi dici-
tur, fer vi üfumfruftum roulieri, quoad vidua effet, legatum peri-
le, fi ea nupferit, fed hoc aliquid fingulare eft, nam adfunt
du£e caufœ favorabiles, fcilicet noptiarum, amp; libertatis, fed Jiber-
tatis potior eft, adeo, ut fi res incontentionem venerit, vinci-
re debeatlibemsj quippe in hac plures func caul®iavorabiles^

pam

nam udlitas j quam ex matrimonio percipit respublica,confiük
tantum in fpe, fore, ut liberi nascantur, amp; civitas augeatur,
hoc autem certe fic fervo manumifib, nam talis , qui manumit-
titur fic civis §. uU. J, ds üb. 1. 17. ff.deßatu bom., prasterea
valde favorabilis eft caufa , quia fervus calamitate liberaturj
propenfior aucem elfe debet liberaliias in calamitofos, ut refie
prsecipit Cic, L. 2 Off, Sc tandem hoc modo voluntati teftato-
ris paretur, quod, quantum fieri poteft, faciendum eft.

Conditiones, quae fic conceptse funt, verbi gr. foeminis ad-
fcriptse, fi vidua erit, quoties vidua erit, vel cum vidua erit,,
masculis adfcriptse, fi uxores amiferint vel cum ad coelibatum per-
venerint, juftae funt, uti Juftinianus tradidit /. 3. C. dg ini^
viä, toll

X I.

Porro libertati matrimonii contraria efTe videtur conditio ez
alieno arbitrio nubendi, quaeque amp; ideo nullum producit efFec-
tum, amp; licet talis conditio implementum non fortiatur, tarnen
id, quod fub hac conditione reliftum eft ad honoratum perve-
nire conftat, exemplum hujus rei dabit l. 27. §, 4. de cond.
^ dem,

Quod fi vero fub conditione nubendi cerrae perfonse aliquid
alicui reliélum eft, verbi gr. ƒ Titio mpferit, vt\\ fi Mcsquot;
viam duxerit uxorem, haecce conditio non remktetur, fi hones-
te litio nubere poffit, amp; fi non parueric huic conditxoni, mo-

do

do iroplementum non prohibeatur a perfona, in qua faciendum
erat, excîudetur a legato I. 63. §. i. 6f/. 71. §. i. damp;
cond, B dem, quod fî vero Titius indignus fit hisce nuptiis, ad-
mittetur etiam non contraftis cum ipfo nuptiis, quia fi non duri*
or, faltem œque dura hsec conditio efi, ac non nubendi ; hisce
autem minime adverfatur l 134. §, i. în fin, ff. de verb, oblîg.
ubi dicitur, înhoneflum vifum efle, vinculo poense matrimonia ob-
flringi. quot;^Similiter quoque non habetur libertati matrimonii
contraria conditio non nubendi certis quibusdam hominibus,
verbi gr. ß neque Hîîo , neque Sejo, neque Masmo nupferit ^ lt;amp; fa-
ne non absque ratione, ut l. Ö3. pr. all. indicat, cum alii cui-
libet fatis commode poiïïc nubere, nec talis conditio viduitatem
injungere videtur, fic etiam valerec conditio, hac fimilivi for-
mula concepta, fi in hac^ illave urhe verb. gr. Romce non nup-
ferit,^fi modo alioloco seque commode alii nubere poflet.

Tandem, ne diutius in his conditionibus matrimonii contrariis
moremur notandum, omnes illas, quas memoravimus conditiones
matrimonio contrarias demum turpes, ac perconfequensimpos-

fibiles haberî , eum ipfi heredi, vel honoraco ad/cribuntur, noa

vero fi alii, verbi gr. fi Titius uxerem non duxerit, Cajo centum
do lego, nam fi ille Titius uxorem duxerit deficit conditio, nec
legatum peti potefi: L i. C. de ind. vid. êf leg.jul. Miß. toll,
ratio hujus reî evidens eft, cum nullo modo taies conditiones
aliquem ad cœlibatum perfuadeant, nifi tamen in fraudem legis

ad impediendas nuptias fcripta foret talis conditio, /. g,

ff. de cond. S dem. verbi caufa, Titio patri centum, fifilia, quam
habst is in poteßats, non mpferit, heres dato vq\\ filiofam. ß pater

D 2nbsp;gjii^

ejus uxorem non duxerit, heres dato» nam priori cafu pater, Ut le-
gatum acquireret, impedirec f^pe nuptias fiiias, pofteriori ve^
ro cafti,patre hoe legatum acquirente per filium,ipfo jure con-
ditio eadem eftet, ac conditio non nufaendiamp; ideo tales conditi-
ones matrimonii libertati contrariae funt habendae.

Exceptio akera occurric in /. 74, ff, de cond. êf dem, ubi
ufusfru£lus reliólus proponitur mulieri amp; Titio, fub hac con-
ditione, ƒ mulier non nup/erit, respeélu mulieris jam hanc con-
ditionem pro non adjeéla habendam efle nemini latet, fed re»
ipeólu Titii ufusfruflus perire deberet , fecundum ea, qusa
antea tradidimus, fed hic eft exceptio,nam dicitur in rf. /. 74,
fi Titius, qui conditione defeftus eft, legatum repudiet, eam
rem mulieri non prodeife, ex quibus verbis ciare patet, ufum-

fruflum, licet deficiat conditio ad Titium pervenire; nemo e*
nim, quod ad fe non pertinec repudiare poteft, L 13, pr,ff.
àe ûcf, vel, ümitt, her.

X I I.

Multae infuper adfunt conditiones, quse turpes, ac impofil-
biles habentur, (quas omnes enarrare hic non licet) nam, ut
antea notavimus, omnes tales funt, quse contra bonos mores
funt, veluti fi quis patrem fuum ah hofiibus non redemerit, fi pa,
rentibus aut patronis alimenta non prtsfiHerit ^ l, 9. ff. de cond,
Jwy^.;. itidem tales efle diximus, quse contra ediSlum praetoris
fiunc md, L Iia. 3. de leg, 10, öil, 14. ff, de cond. Inß, nec

eti-

etiam ab hac conditionum claHe recedunt conditiones deriforise,
quse amp; pro\' non fcriptis habentur vid. Donsll. Comm. L. g. C,
3a, caeterum de hifce omnibus plura dicere non licet, neapro-
pofito aberremus, nec etiam opus eft, omnia enim, quae hue
pertinent, obfervatis iis, quse diximus, facile intelligi pote-
Tunt, ideoque ad alia tranfibimus.

S- X I î I\'

Invenîuntur denique conditiones, qÙÉS impoffibiles funt per^;
plexitate rerum vel verborum, veluti, fi teftator dicac, ß Ti-^
tins heres erit, Sejus heres eßo ^^ ß Sejus heres erit, Tims heres
eßo, ut ait l 16. ff. àe cond. inß. tales jam conditiones inute-
lem facere inftitutionem per fe patet, utfcribit Julianus in
h 16, quis enim heres foret, amp; quomodo intelligi poflet, quid
teftator voluerit, amp; cum voluntas teftatoris maxime fpeSlanda
eft, qusenam interpretatio fieri poflèt cum fundamentum omnis
verborum înterpretatîonis eß proprîetas ßgnißcationis, qui enim no-
biscum loquitur, vult, ut verba eam in nobis excitent îdeam^ quam

ipfe habet ^ nizilHdn» pr^l acad, h 2, C. i6, s.

B

g. X I V.

Effe£lus conditionis pandentis efl, quod fufpendat petitio-
nem ejus, de quo contraélum, vel quod alicui reliélum eft,
verbi gratia, cura quis\'hoc fimilivemodo contraxit, an mihi
centum dare /pondes cum poß annum in Jßam proficiscar, vel cum
hoc modo alicui quid relidura eft, ß Titius poß meum obitum an-
no prcsterlapßo hoc illudve faciat, centum do lego y tales conditio-
nes fuspendunt contraflum vel legatum, donec impleatur con-
ditio, Tunt tamen alise fimilesque conditiones^ quibuS cum ulti«-
inae voluntati adjiduntur fuccarritur, amp; quae, nifi iilîs fuccur^
reretur, fijfpenderent rem in diem fupreraum honorati. Has
enim funt conditiones non faciendi /. 7. pr. de cond. dem,
quae non fuspendunt, fed petitionem dant ftatim poft mortem
teftatoris fub cautione Mutiana exempla hujus rei dabunt L 4.
§ I. S h io, ff, de cond» inß.

Cautia hajc fic a Quinto Mutio Scaevola ejus inventore, telle
Juftiniano in iS^öo. aa. C. 4.2, di£la,eft promifllodereftituendo,
quod acceptum eft ab eo, qui accepic, quod ipfi reliftum erat
fub conditione non faciendi, cum hic fecerit, quod conditione
facere prohibitus erat, /. 7. pr. ff. de cond. dem, Nov. 22.
C. 44. g. 2, 6? 3. accedunt huic cautioni fidejufl!bres, quod
patet ex l, 67. amp; l. 106. ff. de cond. ^ dem, ubi haec cautio
a Javoleno amp; Juliano vocatur, fatisdatio, atqui fatisdatio eodem
modo appellata eß, qmfatisfaäio, nam ut fatis facere dicimur ei, cujus

di-

defîàrium impkmus, ita fatisdare ëcimur adverfario nofiro, qui
pro eo quod (a) nobis pstïïî, ita cavit f uî eum hoc ?nodufeeurum
faciamus àatis fidejujjoribus, l i. #• qui fatifd. cog., poîlea au-
îera Jijîlinianus in iVrj. 22. C. 44.nbsp;jufîit, ut fi raobi-

lis vel immobilis res foret legata, amp; accipiens folvendo elfet,
cautionem prasftaret juratoriam cura hypotheca\'omnium bono«
rum, quod fi vero non vaJde locuples fuerit, ut ait §.5 d, Nov,
22. C. 44. iufilc, ut exigeretur fidejufibr, amp; fi non value-
îit fidejulîorem dare, ut acciperet ifle quidem, quod reliftum
efifet fub juratoria cautione, amp; hypotheca fuarum rerum, fed
ita, ut poftea heres, fi conditio deficeret, repetere poflet,
quafi nunquam traditum fuiflet, fi vero aurumfuerit, (utidem
imperator illic ftibjicit) quod relinquitur, amp; honoratus minas
idonee fe habeat ad fidejuflTionem amp; ipfe indignus fit, cui hoc cre-
datur, manebit apud illum, a quo reliflum eft, tertia autem
•centefimae ejus ufurse prseftabitur , quae usque tunc foîvetur,
donec,aut conditio, fub quareliètumerat, deficit, autcertm»^\'
eft, lîullatenus poflTe deficere.

i X Y.

Praeftatur haec cautio Mutiana illi, ad quem Jure civill hoe;:
legatum. eave hereditas, deficierte conditione,, pertinere pos-
ier, ut ait I sb^ ff\' ^^ Sdm, add; I 65, i. ff. ad
SCdm Tmell ^ mv 22. C. 44« ult, amp; qoideia ab omnibus,
heicdibus iub conditione noa facienüi,five ex afie, five pro par*

te inftïtutis, d. l i8. ff. amp; fi aliquis pro parte fit infiitutus
coheredibus cavere debebit L 4. i. ff. de cond. inß. fin
vero ex afie, legitimis, quod tarnen non omnibus placet; no-
biscum fentiunt amp; hoe afnrrnant Cujac. Ohf. L. 5. C. 2. Jnt.
Faber, Conjeä. C. 16. Voet ad tït. ff. de cond. Inß. n. 7. amp;
Huber ad tit. Jf, de cond. 6f dem. n. 3, quia nulla ratio dari po-
tefl:, quare coheredura caufa favorabilior eflet, quam legiti-
morum, amp;. prseterea ob teflimonia in legibus all. memorata.

Sunt, qui fl:atuerdnt heredem ex afle fub conditione non faci-
endi infl:itutum admitti ad hereditatem fine cautione, vid.
ad Treutl ml. 2. difp. 13. th. 6. lit. g. amp;. Wiffinbacb. ad tit.
ff. de cond. amp; dem. th. 5. ftatuences hgredibus legitimis ab in-
tefl:ato Venturis pr^sftari noo oportere.
- Prima fronte pro hac opiniotie militare videtur l. 7. i. ff.

de cond. dem, ubi dicitur, fi uxor maritum fuum, cui dotem

promiferat, ita heredem fcripferat es äffe: J dotem, quem eipro-
mß, neque petierit, neque exegetit, caütionem non efiquot;e pr3efl:an-
dam , neque impediri eum, quominus hereditatem capiat, quo.
niam non eft, cui caveat^ fed hoc minime fignificat heredem es
aflTeinftitutum fub conditione non faciendi, cautlonem prseftare
non debere,neque etiam hseclex perimit/.iS.fl//, quae generalis
eft, verum in d. l. 7. §, i. tantum indicatur, hanc caütionem
effe inutilem ut ait Huber ad tit, ff de cond. ^ dem no, 3.
quod aliquid implicat, quod tonbsp;feu impoftibile eft,nam

cum probe ad fenfum legis attendamus,quaenam eft ea conditio?
teftator aliquem inftituit heredem ex afle fub conditione non,
petendi dotem promiflum 9 ipfe autem folus eft heres, ergo

nuJ-

I N A u G XT R A L E.

nullus invenirî poteft, a-quo peteret, ideoque nec cautio Mu-
tiana locum habere poteft.

Itidem a diflentientibus objicitur /. 4, î, ff. de cond,
my?., quse gravius obftare videtur, amp; cujus explicationeInter-
prétés minime conveniunt, ibi ait Ulpianus, idem Julianus fcri-
iît, eum, qui ita heres inßitutus eß ßrmm hereditarium non ali-
emverit, caventem coheredt tmplere conditionem, caeterum fi folus
fcriptus beres fît fub impoffibili conditione heredem inßitutum videri,
qua fententia vera efi^ difficultas autem totius legis vertitur in
eo, quare talis cum coheredem habeat fub poffibili, amp;fi nullum
habeat, fub impoffibili conditione inftitutus videatur ; diffenti-
entes, uti Bachovius amp; Wiflenbach:, nullam difficultatem
huic legi adefîe credunt, eam ita explicantes, quod fcilicet haîc
conditio poffibilis fit, cura hoc modo inftitutus habeat cohere*
dem, quia huic praeftari poflTet cautio, impoffibilis vero,cum
nullum habeat coheredem, quia legitimis (ut ajunt) heredibus
cautio hsec non prseftatur, quod nos quam maxime negamus amp;
cujus contrarium etiam probavimus, amp; ideo faniorem explica-
tionem illius ]egïs 4-- S- jff\'- conlt;3. inß. ïndagare debemuS.

Lubenter cum Voet, ad tit. ff, de cond. tnfi. n. 7. ftatuerem,
ponendos eiTe terminos habiles, quando fcilicet nullus exiftit,
qui hereci ex a (Te inftituto fubftitutus eft, aut cui hereditas
ab inteftato deferri poflet, facllis enim hoc modo foret inter-
pretatio, fed cum nulla? adfunt circumftantia;, ex quibus illud
colligi poffit, m era eft divinatio, quam admittere non audeo,
eandem tamen fententiam non vero fine haefitatione, uti ipfa
fatetur, fovit Alb. Gentiiis Leä. B Epifi, L. 4. C. 13.

Enbsp;Alii

SPECIMEN jüRIDïCUM

Alli vero aliter fentiunt quidem Cajac. I. 5. Obf C 3. quem
fecmuseûHukûd üt, ff, de cond. S dom, tP. ß^^.^putat, bic per fer-
mm iamp;erflt;li?anwintè1Hgèndura èffë talem^ qui ad hereditatem jacen-
tem peninet, fed révéra vir ille doftiffiraus minime fenfutn
hujus legis percepiffe videtur, cum enim hic fervus liereditarius
fjgnificaret fervum ad hereditatem jacentem pertioentem femper
foret inudlis hsec cautio, five heres haberet coheredem, five
non, cum talis fervus hereditarius nunquam ab her ede poflet
manumitti. Melius itaque Ant. Faber Conj. L, 2. C. 16. docu-
it, per fcrvum bereditarium intelligendum efîe fervum, non ad
hereditatem jacentem pertinentem, fed qui teftatoris fuit, amp;
quem heres jure fucceffionis acquifivit j Irapofllbilem gotem efTe
conditionem, ubi heres nullum habet coheredem, idem refile ftatu-
it, quia ante aditam hereditatem es afle inüitutus heres eam

implere non potefl:, amp; hsec quoque videri poflet caufa, quare

cautio Mutiana prceflari legitimis non debeat, conditio enim
talis fua natura efl:, ut five heres caveat five non caveat, ad-
verfus earn ante aditam hereditatem nihil facere poflïit, quippe
cum manumittendi poteflatem nondum habeat; quod fi vero
quis habeat coheredem, conditio hsec ex interpretatione pofll-
bjlis habetur, eûmes voluntate defundi ad eum pars deficien-
tis coheredis pertinebit, fcilicet cum poft aditam hereditatem
fervum raanumittat, fed fi heredi ex aflè inftituto haec condi-
tio adfcripta fît, non habetur pro poflîbili, quia aperta volun-
tas teftatoris refragatur, quae hoc cafu fuifle videtur, ut tefta-
jnentarius heres hereditatem adeat, amp; ab inteftato venturi, fea
legîtimî excludanmr, quod ex eo colligendum eft, quia ad-

fcrlpfic conditionem, quse non nifi adita hereditate impleri po-
tefl:. add. Faber d. I.

Hanc legem fic diverfis modis expUcitam videmus, qasenara
autem vera legis fit interpretatio amp; Uipîani, ejus auéloris,
fententia, cuique invefligandum relinquo, cum lubenter fateor,
me nullam explicationem ornai dubitatione vacuam invenire po-
tuifl\'e: Cseterûm non abfurdum mihi videtur, flatuere in hac le-
ge efle cafum fingularem, a quoad alios non valeat confequen-
tia, in hoc enim cafu natura conditionis talis efl:, ut, five cau-
îionem prsefl:et, five non prseflet, adverfus eam heres ante adi-
tionem hereditacis facere nequeat, amp; ideo hsc conditio talis
efl:, ut aditionem nullo modo impedire poffit.

Pfseterea nofl:ram fententiam probat Nov. 22. C. 44. ubi mu-
lier heres fcripta fub conditione / non tranfierît ai fecundas nup-
tias ^ heredibus, ab inteflato Venturis, cavere cogitur, fe non
efle iterum nupîuram, amp;finubat, bona reftituturam»

S. . X V I.

Conditiones mn feciendi admittere cautionem Motianam,
cum in teflamentis adjiciuntur, espofuimus, hsec vero in contrac-
tibus tam bonse fidei, quam firicti juris locum fuum non inve-
Dire patet ex f. 4. J. de 0/^%. ubi dicitur fi quis ita fti-
paletur, ß in capitolium non adfcendero dare fpöndes? perinde es-
fe, ac fi flipulatus eiret,cummoreretur fibi dari, vid. Jnt. Fab.
Conj. L. 2. C. i6.\'infin.

E snbsp;Ra-

Ratio, cur in okimis voluntatibus, amp; non in contrafilibus
locum hsbeatj varia ab interpretibus redditur, mihi autem h^c
fufficere videtur, in contraôibus non admiffam fuiffe cautio-
nero, quia cum utriusque confenfu ftipulationes contrahantur,
habet, quod fibi imputée,ftipulator, cur talem legem üipulatio.
ui drserit L, 26. ff. de reb. dub. aliud tamen obtinet in ultimis
voluntatibus, quse pendent ex fola voluntate teftatoris, ideo-
que Qointus Mutius heredibus,legatariisveprseflitacautionepro-
fpiciendum exiflimavit, ut docet Cuj. Obf. L. 14. C. 32. ne
contra manifeftam œquitatem heredes, legatariive fruflibus li-
beralitatis defunfti deftituerentur.

Hsec ratio prsecipuum argnmentum ftatucntium, Cautionem
hanc etiam ad contrafius amp; ultimas volumates pertinere, ever-
ti t, hsec enim nititur eo fundamento, quod eandem rationibus
contraftibus ac teftamentis adefie opinantur, quod falfum efle

ex antecedentibus eonftat.

No tand um denique non in omnibus conditionibus non fact-

tndi ultimse voluntati adjeflis locum eflTe cautioni Mutianse, h se

enim conditiones, quae vivo adhuc legatario exiftere poflunt, cau-
tionem hanc regulariter non recipiunt, fed exfpeólandus eft even-
tus conditionisf Talis eft conditio, fi Titio non nupferit, ex
qua placuit non antea legatum deberi, quam certum efle coepe-
fit, legatariam Titio nubere non pofle vid. I. 112. Èf /. 10r.

3. f, de cond. amp; dm, Exceptiones tamen;ab hac régulaia-
veniri poflTunt in I. fg. pr. 6? 67. ff. eod,

Plura de hisce docuerunt Qoneil, Catnm, L, C, 33. Cujas»

d. L. 14. ohf. a 32. Finn. amp; a Xofia ad L 4, J, de
verb. Obîtg, aliiqus.

X V I î.

Cseterum ne pîura de efFeélibus conditionom dicamos, hic
inquirendum eft, an (uti vulgo dici folet) pofui in conditione
fint pofiti in dispofitione, hoc eft, num illi, qui memoranturin
conditione, fub qua alius erat inftitutus heres, vel legato honoratus
€x teftamento ad hereditärem vocati credantur, verbi gr,, fi
quis ita teftatus eft, fi filius me vivo morietur, Ca jus beres eßamp;
hic jam Cajus erat pofitus in dispofitione, filius vero in condi-
tione, vel finge talem inftitutionem haberi in teftamento, /m-
ter meus beres eßo, rogo te frater, ut, fi fine liberis decefjeris, fe-
redit at em reßitim Semproniohoc moàQ frater teftatoris amp; Sempro-
nius pofiti funt in dispofitione, liberi vero fratris teftatoris ia-
conditione. Diffentiunt hac parte interprétés , quod non miran-
dum, cum iRulta nequaquam futilia argumenta pro utraque opi-
sione adduci poffint, illorum autem partes fequor, quiftatmmt,
poficos in conditione, minime vocatos efTe ex teftamento ad here-
ditatem, legatumve, licet etiam fint fui heredes, qui pofiti
fiflt in conditione.

Hanc fententiam etiam plures leges probant amp; lo. quidem
videamus, quse Poroponius tradit in /. 16, i. ffi d« vulg. amp;

Es

p^pilLfuhßt ßßbif 2Lit, S fiiîo pater teßamentum fecijjeî deinde
ßbl tantum^ utrumque fuperius rumpetur, fedß fecundum teßamen-
tum ita fecerit pater ^ uî ßbi heredem inßituat, ß vivo fe filius décé-
dât ^ poteß dici non rmnpi fuperius teßamentum, quia fecundum non
valet, in quo filius prateritus ßt, quibus verbis cîare demonftrac
Pomponius talem fiiium iiaberi, quafi nulla ejus mentioin tefîa-
mento occurreret, amp; per confequens talis nequaquam in d\'spo»
fiiione pofitus cenferi poteft, cum quoad inftitutionem proprœ-
terito habetur.

2quot;. Ulpianus in /. 8 ff\'ß quis omijf cauf teß, negat, illum, cui
fcriptus heres per conditionem ipfi appofitam decern dare jufflis
erat, hoc modo, Titius, fi Cajo centum dederit, heres efto^ efte
iegatarium, amp; ideo ipfi nihil reliftum eft, neque etiam pofitus

eft in dispofitioae.

30. Videamus , quse Scsevola in /. 29. pr. ff. de lib. ^
poßhum. her. inßit. tradit amp; quidem ait, Galium, fic pofte
inftitui pofthumos nepotes induxifîe fi filius meus, vivo me, mo\'
rietur, tunc fi quis mihi ex eo nepos, five qua neptis, poß mortem
meam in decern menfibus proximis ^ quibus filius meus moreretur ^ na-
tus^ nata erit y heredes funto amp; porro in 10. ejusdem legis fub»
jicitur in omnibus his Jpeciebus ( fcilicet in fphis prœcedentibus
ejus legis roemoratis ) illud ßrvandum eß, ut filius duntaxat, qui
eß in potcßate ex aliqua parte ßt heres inßitutus, ne teftamentum
füret ipfo jure nullum , quomodo autem hoc in cafu noftro locum
habere pofiet, bis enim aliquem inftituere minima requiritur,
fed fupervacuura foret, ideoque cum dicitur ille, qui fic teftatus
eft, fi ßlius mens, me vivo, morietur neceffe habere, eundem
adhuc inftituere, ne teftamentum ipfo jure fit nullum, fequitur,

ta-

I N A u G U R ALE,

talem fîlium, licet in conditione pofitum, minime tamen cen-
fendum efîe pofitum in dispofitione.

§. X V î I ï.

Pr^cedenti îpho fententia nofl:ra fatis probata adhuc ad unum,
alterumve difientientium argumentum praecipuum refpondere,
illudque evertere conabor. lo. amp; non leviter , ut prima fronte
videretur, obfians argumentum petitur ex /. 85. ff. de hered.
inß. ubi quis hoc modo teftatus^proponitur Titius frater meus ex
affe mihi heres eßo, fi mihi Titius heres effe noîuerît, aut (quodabo-
minoré prius vwrietur, quam meam hereditatem adlerit aut filium,
fihamve ex fe natum, natamve non babebit, tune St^cbus amp; Pam-
phîlus f er vi mei f lîberi ^ heredes mihi cequis partibus funto, quam
inflitutionem, amp; fubftitutionem in fine legis Scsevolainterpreta-
tur, dicens : fi frater adiit, Stychus Pamphilus heredes non erunt,
quos eos amplius heredes effe noluit, ß frater, priusquam hereditatem
adiret, deceffiffet îiberis reliais ^ nam, inquit, prudens confilium tes-
tantis animadverthur : non enim Jratrem folum heradem pratuUt

fubßitutis, Jed amp; ejus Ubsros , ex quibus ultimis ver-
bis difien dente s concludunt, quod fi fratris liberi in conditione

pofiti itidem non efient in dispofitione, non pofifent videri fu^ ƒ
flitutis prîelati eife, amp; ergo, ioquiunt, funt pofiti in dispofiti- J
one, quod tamen inde fequi, quam maxime negamus, nam nou
fuccedunt hi ex teftaraento, fed ab intefl:ato, amp; teüatorifios
îiberos fratris fubftituusita pr^tulerat, ut fi frater moreretur
ante aditam hereditatem illi, irrita fa6la ifla fubfi:itutione, nem-

pe deficiente conditione, fub qua fubllituti erant, patri fucce-
derent ab inteflato.

so. Diffentientes objiciunt /. 3. §. 14. ff. de bon. Hb, ubi
dicitur fi libertus patronum fuum ita heredem fcripferit,
fx film meus me vivo morietur patronus heres efio, non male
teftatus videri, atqui ajunt, fi .libertus non male tali modo
tefiatus videtur, fequi etiam debet, filium ejus, de quo in condi-
tione memoratur, efle pofltum in dispofitione, cum aliter li-
bertus male foret tefiatus,quippe cum filius ille, fi efiet in po-
tefiate patris, teftamentum tali in cafu diceret nullum pr. J,
de exh, lib. fin emancipatus efiet, everteret illud per bonorum
pofleffionem contra tabulas §. 3. eod, jun£l l I. pr, ff, de
bon. poff, mtra tab., ad hœc autem cum aliis, quinobifcumfen-
tiunt respondendum videtur, femper attendendum efie, qua
jTiente quid dicatur, /. ig. ff. ad exMb.^ apparet autem, turn
ex contestu d. /. 3. J. i. tum etiam ex infcriptione^tituli liber-
tum hoe cafu non male dici tefiatum ratione patroni fui, quem
inftituerat fub conditione , fi moreretur filius, quique aliter tam
fa£lo tefl:amento quam ab inteftato excludebatur, ab hereditate
per liberos legitimos liberti, nifi in cafu §. 2. defucc. lib.
memorato, vid. §. i. amp; d. 2, J.

30. Maximum negotium nobis facere videtur I, 37. pr. ff.
de hered. Infi-, ubi duo gradus heredum efle dicuntur, cum ita
in tefiamento fcribitur, fi filius meus, me vivo ^ morietur nepos ex
eo pofl mortem meamnatuskres efio yÇ^d ad haec respondendum,
jurisconfultum omififle illic infl:itutionem filii, quae prseceflerat
in teftamento illo, cujus particulam tantum exhibet, quod pa-
tet inde, quia etiam omifit fubftitutionem fecundamjquam tamen

: in

In teftamento adjedam fuifle ex verbis legis c\'are patet.

40. Itidem difl^entientes adducunt, l 82. ff. de 1er. Inß,
ubi dicitur, fi quis îta heres inftituatur, ß Ugh\'mus beres v\'indu
sare nolît her edit at em meam, puto deficere conditionem teßamentif
Ulo vindicanta: Sed ex his verbis nihil contra noftram fententiam
deduci poteft, hic enim JCtus dicIt, conditionem teftamentî
deficere, cum legitimus heres hereditärem vindicarec,non vero
legitimus heres hoc facere poflet ex teftamento, fed ab inte-
ftato, hoc patet inde, quia in d» ï. 37. dicitur, tune defi-
cere teßamenti conditionem amp; déficiente teftamenti conditione, de-
ficit teftamentum.

Plurima adhuc de hacquseftione proferre poflem,fed nein
îongitudinem abeam, ad alia tranfibo, prius tamen indlcans»
qui de hac qugeftione egerunt, inter quos vid. Duarenus ad
tit. ff. de beredinß. C. 5, Cujac. confult. ,31. Mantica de conj,
uJî. vol. L. 2. 7, 2. Bottom, illuß. qult;sß. C. 13. JViffemb.
ad tit. ff. de cond. inß., aliique.

Sed quod ad fideicommiiTa attinet, rouki aliter putant, cum

autem in lîdeicrommiHîs magis voluntas intuenda fit, quam

verba, ut ait I. 16, C. de fideic. quumque in iis conjectura pos-
fet admitti, utcunque precaria voluntas qumeretur, l ff. de
îeg.f 20. fîeri etiam poteft, uc in caufa fideicommifll in condi-
tione pofit.î cenfeantur pofici in dispofitione , modo varias cön-
je£turae concurrant amp; probabilis teftatoris voluntas in eo appa-
reat, vid. Cujac. Confult. 35. amp; Bruffeîius de Cond. L. 2. T. 2»
g, 8. qui plura hac ds re Uteris mandata reliquerunr.

C A-

CAPUT III

Quandù conditiones impIend(Z fint.

C!um anteriorifius probawmus omnia, qu^ fub conditione

peraguntur vel relinquuntur, pendere es ejus implemento veF

defeélUi nifi fpeciaJi jure pro impletis vel non fcriptis habean-
tur, hoc feguenti capite non incongruum erit, invefligare, quan-
do conditiones fint implend^^

Et quidem fi dies adjeftus fit, ilium obfervandum effe tam
in contraÄibus, quam ultimis voluntatibus certiffimi juris efl
I 20. §. ulu in fine ß. de ßatuUb. unde Gelfijs in k 23. ff.
sod. fcribit, fi libertas alicui reli6la efl: fub hac conditione, J
intra quînquennium centum dederit hunc non audiendum efle,,
fi intra hoc quinquennium non fatisfecerit conditioni, «amp;
Ulpianus in I. 6. pr. ff. de her. infiif. docet, fiiium inflitu-
îum fiib conditione, cui dies adjefbus erat, ut puta, fi capito-
lium intra dies triginta adßenderit, nifi intra hoc temporis fpa^
skm parueiic, locum facere fubflitatOi,

Attamen hsc, quee, disî, non, omni exceptione carent,
nam 11 quis, cui hac conditione libertas relinquebatur, ß beredt
in dtehus trîgînta proxîmis mortis teßatms dederit, cum tar-
dius heres adiilTet hereditatemquot;, amp; fic illi, cui hsec conditio ad-
fcriptaerat, facultas implendae conditionis defuiflet, pofiea de-
derit intra triginta dies aditœ hereditatis, ad îibertatem perve?^
niet, /. 3. i de ßatuUh.I cum autem regulariter pro-
cedit diem adjeélum, intra quem conditio implenda datur, ob-
fer vandum eflquot;e, querere hic merito quis poffet, num illi dies^
quibus quis agere non valet, computentur, quod non videtur,,
cum contrariuhî doceatur in /. 40. pr. ff. de cond. ^ dem, ubi
è\\cimr quibus diehus minus tuus te via publica, cum ad parenduin
conditioni ire velles, ire prohibuerit, nec per te ßaret, quominus
agendo ob calumnias eum fummoveas, hi dies, additur, conditioni
mn imputabuntur, itidem amp; ignorantia aliquando faciet, ut di-
es, qui alicui ad implendam conditionem prsefcripti funt, non
computentur, verbi gr. fi conditioni intra diem ex die mortis
prasfliitutum aliquis parere juflus ex ignorantia non paruerit ; ß

idcirco ignoratum eflr,nbsp;inetu SCti Sylànianï aperiri tabulas

non potuerunt, fuccurritur illi ad implendam conditionem tó
l 3. 31. ff\' às SCto SyL

I I.

Quod fi autem nullus dies, feu temporis fpatium conftitutum
ûtj intra quod conditio impleri debet, amp; conditio ea ßt affir-

F 3nbsp;sna-

inativa, perpetuo ea impleri poterie, tam in contra£libus,qusm
ultimîs voluntatibus l uit, ff. ds cond. Infi. amp; five in dando,fi-
ve in faciendo confi:ituta fit, five etiam ex fortuito pendeat even,
tu, amp; quidem heredibus, uti illis fecundum omnium fententi-
am jus dehberandi totis triginta annis competit, ob idtotisquo-
que triginta annis conditionis poteftativse implendse facultas
datur, vid. Voct ad tit, ff, decond. Inß. n. 27. nifi tamen a ere*
ditoribus,aut legatariis, aut fubftitutis, quorum in terefl;, utcon-
llet, an heres efiie velit, nec ne, petatur, certum tempus ei a
prsetore prsfinri, intra quod pareat condition!/. 23. §. i. ff»
de bered. inß. L. 4. ff. de reb, au6l. jud. poff. L i. ff. de cu-
rat. bon. dand. t^ /. ß. de acquir. hered^ nec minus haec fa^
cukas implendi condidonem quandocunque voiuerint compecit

legatariis, quam heredibus, licet quidam aliter fendant, niß
HU, quorum interefl:, defiderent ut certum hisce tempus arbitrio

prsetorisad implendam condidonem detur, hoc autem clare patet
fimulac modo attendamus ad legatum opdonis, quod ante tempora
Jufl:iniani fuiicondionale § 2-3. de /^g.amp;dequo legato reliêio
îiullo tempore addito fie loquitur Pomponius in /. 6, ff, de opt,
vel ele£l, kg. Mancipiorum eleclio legata eß, ne vendîtio^ quandoqueelî\'
gente legatarîo interpeiletur, decernere debet pmtor, nifi intra tenp-
pus ab ipfo pTßfinito ekgiffet , aBionem legaturum ci non competere^
quid autem hsec verba fignificarent, veî quaronam utilitateni.
hsec les aiferret, cura legatariis non competeret facultas condi\'
îionera, quatidocunque vellent implendi? contrarium verodis-
fentientes probare tentant, ex l. 29. ff, de cond. Êf dem. uW di-
citur j condiîiot fi în capitoUum adßnderft, fie recipienda eß.

(fi) cum prîmum potuerit capitolium adfendere y fed hanc legem noa
în fpecie de legacariiamp; fub cah conditione honoratis conceptam
elfe, fed generalem conünere definiîionem, adeoque ad here-
des , aliosque, seque ac ad legataries pertinere docuit Foet. ai
tiî, ff. de cond. 6? dem n. 27. quique amp; hanc L 29. ibi expli-
cat, amp; quomodo alii eam interpretentur adnotat.

Quid vero juris fit, cum negativa conditio adfcripta fic fine
adjeébo die, verbi: gr. cum capitolium non adfcenderit, cum
Romamnoil ierit, vidimus capite prsecedente 14. B ßq^.

Porro tempus quod attinet , quo conditiones exifFere debeant;
â dies non fit adjeftus, cui aliter ffandum efl /. 20. §.«//. in Jim
ff. de fiatulib.f modo fic, nsodo aliter fumitur, in ultimis eninüt
voluntatibus conditiones lo. aliae funt, quae non nifi vivo tes-
tatore impleri poflTunt veluti, quse in propria ipfius teftatoris

perfona implementum capers debent, verbi gr. Titia, Ji mibi

mp/eritf centum do^. hgO y uti-totidem fere, verbis loquitur /. 91,
ff. de cond. B dem.

20. alise funt, qus non nifi mortuo teft;atore impleri poffimty:
verbi gratia, fi ad exfequîas funeris mei venerit all. I. p.i. ff de-
cond. B dem. amp; emm conditiones promiscuas m I. 11. j,
ff. eod. poft mortem impleri oporEet, fi in hoc fiant, uc tefta^
mento pareatur, velmifi capitolium adfcenderit, lt;S£fimilia; rati©\'
hujus redditur in I 2. eod. ubi dicitur, nam^ ut paruiffe con-

F 3,nbsp;,nbsp;Mr

âîîont quis videatur ^ etiam fcire debet ^ hanc conditionem tefiaquot;
mento infe^rtam^ nam fi fato fecerit, non videtur obtempérais
vohntatL

\'3°. a1iquot;8s denique funt, quas vel vivo vel nicrtuo teftatore ex«
ffitifle fuiFecerit, tales Tunc conditiones non pronoiscuse /. ri.

I. in fin. I. s, 7. ff. de cond. dem; per proraiseuas
autem conditiones refte hic cum Foet. ad tit. ff. de cond.^ dem.
«. 26. poteftativas, per non prorniscuas cafuales, intelligequot;
mus; ratio, quare quaedam conditiones potftativse, non nifi vi-
vo, plerseque tamen mortuo teftatore impleri debeant, cafiiales
vero vivo vel mortuo teftatore,ex fuperioribus colligi poterit
Voet ad d. n. 2(3.

I V.

Convenit jam, ut perfcrutemur, an conditio alicui adfcrip-
îa ad heredem, aliumve fucceflorem tranfire poffit, quod in
teftamentis omnino non obtinet, five de hefeditatibos, five de
legatis agamus, quin fi fcriptus heres, aut legatarius ante im-
pletam conditionem, quse inftitutioni, aut legato adfcripta fuit,
é vi vis decefleric, intercidere hsec, ac perire, adeo notum eft
uc pluribus de hoc agere opus non fit, vid /. 6j. Êf /. 104.
i. èe leg. \'10. l. 103. W l 109. de cond. 6? dem, aliœque, plu-
ribus etiam hanc rem pecra€tat Voet. l. l no. 24.

Qu\'amvis autem in ultimis voluntatibus hsec ita fefe habeant,^
Samen in contraftibus conditionalibus obiîneç, fpem obiigati-

Oflls

onîsad heredestransmitd , fi prius,quam conditioesftet, mors
flipulatoricontigerit, §. 4. de Verb. Oblig, amp;L 57. ff eod,
unde uti inquit , Ulptanus in I 42. de obi aä, is^ cm
fub conditione legatum eß pendente conditione non eß creditor, fei
tunc cum exßiterit conditio, quamvis eum , qui ßipulatus eß fub
sondîthne placet ettam pendente conditione effe creditoremi non ve»
ro indiftinfle omnes conditiones ad heredes tranfeunt, fed tan-
tum illse, quae funt eafuaJes, veluti\'^ Titius confulfiat d, §. 4;
J. de verb, obiig. non vero conditiones ad heredes tranfibunc,
fi fint poteftativ®, veluti fi quis ftipulatus eft, vel contraxic
his vel fimilibus conditionibus, ƒ capitolium adfcendero, ß Rq.,
mam ivero, ß infulam cedificavero ; abfurdum enim foret, fi me
defunélo heres meus ea fe fa6lurum offerat, diem contraSluum
hac conditione initorum cedere amp; venire, cum per beredem^
îiequaquam impievifle conditionem fingi poflem; nemo enim
dixerit propterfea, quod heres meus capitolium adfcenderit
vel Romam iverit, me Romam iviife, vel Capitolium adfcen-
difie, amp; proinde vim omnem contrarius, œque ac legati corrii^

ere necefle efl, nec Jpes obligationis, auc conditionis iraplen*^

ds facultas ad heredes transmittetur, amp; fane Ulpiani verba iw
I 48. de verb, obfig. ühimt,ßdecern^ cumpeHero, darifue*
70 ßipulatus aâmonîtionetn magis quandam, quo cekrtus reddantur
quafi fine mora, quam conditionem habet ßipulatio if tdeo-licet
deceßerit, priusquam petiero, non videtur defeciffe conditio, indicant
eum illud ƒ pfïwô foret conditio, non transmitti ad heredes
proinde omnes fimiles conditiones poteftativas verbi gr. ßRoi.
mm ivero, cum decern Msta, aliasque a defunSo non impie?

tas deficere, amp; fane non abfque ratione, cum potuerit contra-
hens ipfe vivust;onditioni parere, habet enim talis, quod fu^
imputet negligentia^, conditionem raorte fua inutilem fieri, nec
ad heredes obligationis fpemtranfireï praeterea conditiones po-
teftativae regulariter fpecifice implendas funt, ea forma, modo-
que, qui esprefllis eft.

V.nbsp;quot;

Tandem amp; ultimo loco, ut finem huic difiertatiunculsB faci-
am, reftat, ut quam pauciftlmis verbis quaedam de interpretati-
one conditionum moneam;amp; quidem in earum interpretatioce
duo funt confideranda, fciUcet mens feu voluntas, amp; verba.

Voluntas autem primum locum obtinet, potiflimum, fi de
ultimis voluntatibus agamus,qucd tequot;arur Ulpianus in/, pi- pr-
ff. àe cond B dem, in conditionibus, inquit, primum îocum voluntas de»
funmobtirnt, eaque regit conditiones, atque interpretatio hœc de-
fumta eft ex bono amp; aequo, uc videtur indicare Gajus in /. tlt;5.
eod, ubi ait, in Ms, qua extra tefiamentum incurrunf hoc eft,
quœ extra verba, fed ex mente prœfumta teftatoris incurrunt.
poffunt res ex bono £f aquo înterpretationem capere, ea vero, qua
ex tefiamento, hoc eft ex verbis, non contrariis prœfumtae tefta^
toris voluntati, orientur necejje efi Jecundum fcripti juris rationem
expediri, vid. Bruffelius de Condit. X. 3. T. i. §• i- undefi ma-
ritus uxori leget, fi illa quandocunque liberos habuerit, noncen-
feturexftilifleconditio, cum ex alio,quam maritolegante, pro-

lem

I N J u G u R A Lnbsp;41

lern fusceperit vid. Foet ad tit. ff. de cond, inß. no. 30. volun-
tas itaque teftatoris verdis in teftamento eft prœferenda, ü mo-
do non exprefljs, apertisque verbis adverfetur, fola enim
voluntas, fi non aliquo modo ex verbiscolligi poifit, nihil pro-
licit, /. 46. pr. ff. de hered. inß. nam^ xxt Modeßinus loqmtüT,
in /. Ip. ff. de ufu ufuf. interdum plus valet Jcriptura, quam
pera£lum eß, qaod in aélibus inter vivos regulariter procedit,
nam praeterea, quodmultifint ftridi juris, verbi gr. ftipulati-
Ones, aliique »imputandum eft cöntrahentibus, quod non aperti-
us egerint, ideoque verbis expreflis fiandum eft ; in ambiguo
autum fermone ea facienda eft interpretatio, ut locum habeac,
probabilis concrahentium voJuums.

Plurima adhuc de hac materia fcribere poÖTem, fed B. L. n«
te diutius morer, finem huic difiêrtatiunculae impono, fubnixe
fogans, ut qualiacunque vitia , amp; errata reperias, juventuti
roeae, hiiicoperi minime sdfuerae amp; aptae attribuere,lt;amp; excufa-
ffe non dedigneris, cum haec non, nifi paft:ulafret confaetudo aca?

4emica, fcripfiffem.

\' TANTUM.

THE-

H E S E S.

I.

înfim nâturalî maînmma foJo confenfi mtrahmîur amp; conçuhïm
conjummanîur.

Ih

Meuenafia fervîîus non fspugnat jwî , veî aquîtatî naîuraïu

I I î.

Msîîo \\ qua (aU, nmquam împerîum adquîrkur\\ fed demum per
fequememy oecajhns bellt, transaêîimsm inUr populum, aç Viamp;e^^
rem.

i

tiaxur amtchrefis tacU^

V.

Bona 0e, jufloque tmh\'pofftdens omniS
indufiriales ptrcipiendo jacit fuos,.

Y hnbsp;. . ■ . , ^

TransaBîones de controvsrfiis ex te/lamenîô ormndîsnmfuntîBcka^^
quamms noMiim injpeâts Jint tejiamenti tabula.

V I L

Credîtor , ejusdem deMtî dm habens cMrographa^ unumqm deUuH
feddens, in dubiê non cenjetur remififje debitum,

V 1 i î.

Tm^is àûtio non sft junsdlMonis ordïnarîm,nbsp;\\

ConMio furtha datur adverfus furis heredes, quamvts nïbtï 6sgtm/ê

Jurtiva ad eos per venerit,

X.

Legatariis verbis tantum conjunBis non competit Jus accrescmdk

XL

Pater pio exbmdato re^s dat mmm

m

i

i

i:

M

P E R I C U L U

OBSERVATIONUM APOLOGETICARUM

PRO

FICTIONIBUS
JURIS CIVILIS ROMANI.

r „

rrnbsp;quot;î

w J.nbsp;.w.

m\'

O -\'I Z

e\'ITO\'J\'5

\\ \\ A M J: :io IM