r s p ü T A T I O J U R î D i 0 m ,

exhibees

periculum

- OBSERVATIONUM APOLOGETIC ARîJM

p R O

FICTIONIBUS

JURIS CIVILIS ROMANI

qua m,

ANNUENTE DEC O. M.

Ex Juamp;orîtaîe Rectoris Magnifici

älexandri petri nahuys

A. L. M. Phil, amp; Med. Doa. Medic. Botanices,
Chemiae atque Phyfiologiae Profefibris Ordinarii,

NEC NO N

jîmpUsfîmi Senatus Academici cm fenfu y et
NoMlisßmi^ Facultatis Juridicae âecreto,
PRO gradu D O G T O R A T Ü S

Summîsque in ÜTROQUE JURE Honoribus ^

Pnvilegiis rite ac legitime confequendis,

Publico examini fuhminîî
JAN H I N L Ó P E N,

RHENO - TRAJECTÎNUS.

Ad diem xxi^ ^unii mdcclxxx. H. L. jQ. S,

TRAIECTI AD RBENÜil^,
Mx officina ABRAHAMI VAN PADDENBURG,,
ACADEMIAS TYPOGKAPHI^.mdcclxxsv

\'r i .r-

■rnbsp;. c.-¹^ . ,

A- ■

V, ri .e-Tnbsp;:

*

O

1nbsp; i i i.

■\'ïaîî:

Y I R o
S P E C T A ï I S S I M O
PLURIMUM. VENERANDG

a c o b o. h i n l ô p e

puriorum. sacrorum

antistiti
rheno - trajectino

patri. optimo

numquam. non. colendo. susficiendo
hoc
periculum

OBSERVATIONUM. APOLOGETICARUM
pro
fictionibus
juris. civilis. ROMANI
ACADEMICAS, SUAS. FRIMITIAS

OBSEQUn. GRATIQUE. ANIMI
CAUSA
D. D. D.
|AN hi JNTL ÔPEN

BENEVOLO LECTORI

S.

b eo tempore, quo animnm ad Civilem
Jurisprudentiam appuli, Juris Romani
œquitatem quammaximemiratus fuij ne-

que leve hujus ^quitatis argumentum mihi

vifa funt maj.e.^aru^l\'
bus fummum jus corrigi volueront Romani. Cum igitur de con.
fcribendo fpecimine academico ferio cogitare co^isfem, hsec
^aterks, amp;.utilisamp;parumtraaata, fe mihi maximecommen-

dabat ; quam ut apte pertraöarem agere ccnflitueram ~ De
ongine,caufis, ratura, utiiicate, condnnitateamp; œquitateFiélio-
nom Juris Civilis Romani. - De Fiftionibus a Lege confti-
cutis. - De Fiélionibüs a Praetore introduftis. - De Fiaio-
nibus a JCtis inventis. De nonnullis Juris Conflitutioni-
bus, quse male inter Fiaiones vulgo referuntur. — Wmum
Caput Typographo jam excudendum dedcram, ut ante ferias
-^flivas tirocinium in hac Academia ponerem. Brevi taTen
animadverti rem mihi ex voto non ceifuram, propter operarum

labo-

-nbsp;X ó\' Jenbsp;■■

laborem in Commilitonura Diatribis occopatiffimum, mem
Disputationis, licet jam fepius refeftse, nimiam molem. Pro-
tinus itaque confilium mutavi, meura opusculum a Typographe
îepetii, tuœque benevolently paucas hasce Obfervationes Apo-
îogeticas, fatis feflinanti manu colleftas, fubmittere maki,
quam meam disputaiionem longius differre. Si autem hoc pe-
riculum œquis haruui rerum seftimatoribus (Juris enîm Romani
contemtores nihil moror) non prorfus displicuerit, totam illam
Comtnentationem , cujus jam pleraque apud me perfcriptafilDt,

üsdem offerre aufira,

Atque fie, Benevole Leßor, vale, mihîque, înexercitata
fuveni, favel

E R 1-

»nbsp;\'nbsp;PAG. t

cîj ôf^ cj^ rjfe db) öbnbsp;V1K

PERICULUM
OBSERVATIONUM APOLOGETICARUM

PRO

FICTIONIBUS
JURIS CIVILIS ROMANI.

lla fane communis humanarum rerum folet efle con-
ditio, ut nullum inflitutum fit abfolutum, perfe£lum
^^^^^ aut ab omni parte beatum. Quae enim ab hominibus
proficiscuncur, iiJud humanas imbeciiiitatis vitium continuo pro»

dunt. Ipfseleges, adcommunerafaiutemab-hominibusinventse,

quamplurimis Hiis vitiis amp;. defedibus laborant, cum fol^ leges
naturales, a Deo Optimo Maximo fancitse, perfeélseamp;imrauta-
biles lint C ^ )• Hlud omnium, guotquot se.quitatis Jaude flo-

rue-

(i) Mt enim Imp., n- Infi, de ^.N. G. ^C.: Sed mturalia quidemjw
■ qua apui omnes gentes pemqus ohfervantur , divim quadam Providentia

Â

ruerunt, populorum exempla demonflrant. Nec adeo in obfcu-
ro iatet caufa, Quippe leges, quae generaliter conßitui de-
bent ( I ), ad fingulss hominum aéliones non ita applicari
poflunt (2), ut exinde, propter irsagnam ipfarum aftionum
diverljtatem, , fope non oriatur iniquitas (3), quando ipfa re-
rum conditio, aut vi fua, aut propter rigorem Juris, adver-
jTaretursequitati. Huic Juris vitio, ex imperfefla legumnatura
oriundo, medetur JEquitas, quam ideo Jrifioteles, L.V. Eth.c.io.,
convenienter iTtMo^^u^A tT^jc«;» vocat (4}. Ad eum finem

nimi«

€Onßitüta femper firma atque immutabilia permmsnt. Ea vero , qua ipfa fiU
qucBque CivUas conßituit, fa^e mutari folent.
\'(I) V. L, 8. X. de L. L.

Ca) Optime ait Piato in Vollt. propefinem: ASuvarai cas^e» t« /nnS\'eTrere

»TT^it fo vMTag yiyu^evov ^Ts-Pinn, fieri ndß poteß, ut, quod omnino ßmpless:
eß,reUe Je babsat ad ea, quis nullo modo funt fmpHcia,

(3) Vere enim jam oUm Synis {srvns: Jus Summum ,fcspe fummi malitiaeß,.
apud Terentium,Heautontim. A. IF. S. V. vs. 49.nbsp;,

(4.V Propterea Veteres eleganter Aftrseam amp; Themidem quafi Jftorum
Deas Tutelares effinxerunt. ÄftrEsam {Jus StriBum fcilicet; Vitginera qui-
dam exprimebant, fed morofas amp; cdßtradise ad triüitiam frontis. Themir
dem vero (per quam ^jazfßjfimintelligebant) blandam ac venuftam rnu-
lierem reprsefentabant, qu®, Ctsli amp; Telluris filia, poüquam Jovi, fecun-
ds inftar uxoris, matrimonio junßa fuifFet, tres pulcherrimas fiHas enixa
fuerat, Eunomiara , Dicen amp; Irenen, quas, a Grscis horas vocatas, cum.
apQs Gratüs choreas ducere credebant. Illas matris fua3 flatus, junftis
Sianibus, circumÜantes v. apud S, Pighium in quot;Jfbem. Dea ßve Lege Div.,
ßronomiTbef. ^„t. Gr. V. /X. f. 1139. inferta; De hac Themide Carmen-
la LibroflBg- ds Thmide fend« ortu Legis ^tsrnt^,Mub. Gat.\', anno 1735^

ediiO j.

nimirum neceiïaria quEsdam Commenta , five Fiftiones, qojbus
illud, quod fieri poterat, contra ipfam veritatem exifientem
npmfentaretur (i), in commune bonum, escogitaverunt œqui
Legum Aoélores amp; fnterpretes^

Cujuslibet igitur humani Juris Fiéliones, quibus Juris fummi
jiecefiarius rigor lenitur, JEquitati originem debent, adeoque
etiam Fiftiones Juris Romani: cum tamen Temper pro ratione
populi différant cauf^.quge eiFecerint, ut illa Juris iv^n^Aoïroi ma»
gis in hoc jure obtinuerint, quam in alio, non incongruummihi
vifum fuit hic etiam breviter illas caufas indagare , quae Fidlio-
nes in Jure Civili Romapo frequentiores reddiderint, quam in
quoquam alio Jure. Caufas fcilicet voco eas rationes, quae apud
Romanoseftecerunt, ut commentis Jus fummum corrigèrent. Qua-
rum quidem quatuor recenfere apud animum conilitui. In harum
autem utraque priori indaganda caufa multum otii mihi facienc
Joannïs JLuzac, Joan, Fil., Viri Confultifîimi, Obfervaîiones Apologe-
tica projureconjidtîs Romanis, ad locum Ciceronis in Or, pro Mur.

Capj.

edito, omnium optime egit J, F. Hombergk zu Vaci. v. etiam de illa
NemlbkitJnit.HiJi.Jur. Univ. (Halie Magd. 1764,) P. I. T. FIL 63.
p, 47. amp; L. C. Schmder Cl. Antec. Gron - 0ml. in Or, dePrcst. opi. in legibus
intérpret. Jur.Civ.cuftodibus (Gron. 176S.) p. 2,3 amp; 4. De, alia Eüyvwjttes-wjjs
üve JSquitatis ftatua meminit Codinus,. fcriptor recentioris Grœci® Conftan»

tinopolitanus,nbsp;Kavs-TûSïTivwîraPiÊsjî, p. 48-, de qùa tribus Orationi-

bus egregie, ut folet, difputavit, Ulr. Buber, inJufp. Domefi , a p. 225. ad 290.

(i) Sît venia verbo hoc fenfu minus Latino, quo tamen fjepius uti der
bebimus. in Jurisprudentîa enim non pauca vere barb\'ia verba Interpre*
tum ufu adeo f«nc comprobata, ut, fUlUsabftineas, nulli intelligaris*

A iJ

Capp. XI-KUL prlncJXLugd. 17Ö8,), acrl judicio amp; confammata
doarina, uno omnium ore, egregiœ; quas ut tandem, jam dudum
impleta conditione\', abfolvac Vir Doft. vehementer defiderant
cranes, qui elegaotloremcolonc Jurisprudentiam.

Uti pluriraarum rerum, quse injure Civiii Romano okinue-
runt, fic etiam ipfam nonnullarum Fi6lionum caufam Religio
confl;ituit.

Jam enim ab antiquiflimo tempore apud Romanos indifiblu-
bili nexu cohaeferunt jus Sacrum amp; Civile, quorum duplici freno
hunc populum, urpote ferocis ingenii,«amp; libertatis amantem,
coërcendum efle fapientifllme judicarunt Romulus amp; illum fe-
cuti Reges ,viri confukiffimi omnis Divini atque Humani Juris,
quibus non minimam faae félicitatis partem Romana Respu-
blica debuit (i.) Nulla autem umquam civltasfuit, qusel^eos

tam religiofe colueric, quam Romani (^2), usque eo apudîUos fuper-

ßitio ex agger at a, S cum in privat am bominum vitam, tum in publica
confilia {Mi) induBa, ut non queat inagis Illorum Religio
permultas fuas habebat Formulas amp; Solennitates, quippe quse ab

He-

Cï) Aliam fententiam tuentur Mr. de St. Evremond, Oeuvres, Tom. II., p. ml
32a,, nee non Mr. le Baron de Holberg ,Conj.eBures fur les caufesde la gran-
deur des Romains, Leipfig, 1753., qui omnesn Romanorum magnitudinem fol!
ipforum Entbufiasmo tribuit, I». 4gt; 5 S- gt; dubitem, num vere ; hic fal-
tem 111. de Montesquieu, Vi-rum omni laude majorem, fequi malui, v. ejug
Cmfiderations fur lés. caufês de la grandeur des Romains ^c. Cbap.L p, 4.,
177 a.

(2) V. Biony/: Halic., L. II. Jat. Rom,, p. m.. Ed. Syîtarg. \' quot;
(5} V. Polyb, Bifl, i. iri, c, 54,, .

Hctruscis, earum amantißlmis (i), H\'aximani partem petita
eflet, Quum autem ills Formulae amp; Solennitates, ob mutata
tempora, in tantum numerum excrescerent, Ut omnes fimul
celebrari non poflent , nec tamen Romance Politices ratio ilia
inventa, quibus Plebs in officio contineretur (2), diminuiaut
tolli vellet, neceflario qusedam Commentaexcogitaridebebant ,
qüibus illse jam peraflœ fiogebantur, quamvis peraflae non
efîènt. lila autem ejure Sacroin |us Civile facillime translatas
fuerunt, propter ar£lum illud vinculum, quo ambo ilia Jura
copulabantor.

Praeterea, five Romanos fub Regibus five florente Repu-
blica refpiciamus, femper eosdem reîigionîbus Dmum immoT\'
talmm^/umm^ Re\'îpublîcœ prœcjfs voluerunt (3). Quantacon-
junólio inter utrumque Jus exinde orta fit cuicumque patebity
qui tres Juris Sacri partes attenta mente contempletur.

Ponttficum enim\' illa erat înterpretaîîo, ut îîdem poteßatm Üs^
leant judîcum ^4)- Neque exigua cum auamp;oritate Jus Augurum
in Republtca fuitquot;conjunßum Q s), Ipfi vera Fetiaîes , foede-
rum, fach, belli, înduciarum orator esnbsp;de plerisque Juris

partibus judicabant (7).nbsp;q^^,

(1)nbsp;V. Limus, Eiß. h, T. C, î. amp; teftus, voce Rituales.

(2)nbsp;V. Hdneccïi Oratio de Jurifpr. famulma Fett, Rom. §. Klï. pauïo pamp;ß;
init., Opulc. var. SylL p. 44S»-

(3)nbsp;V. Cic. pro Dom. C. 1.

(4)nbsp;V Cic. de Har. refp. C. f-

(5)nbsp;v.CîV. ii Ug\'

(6)nbsp;V. Cic. de Leg. L. IL C. 9.

if) V.. Livius L. XXKL C, 8. L. XXXV. C, 3. Omnem aatem patïfe

A anbsp;.

6 PERÏCÜLUM OBSERV. APOLOGETîCARUM

Quîe fcripfiraus confirmare videtur comparatio illius Juriscon-
fu]torumFiaionis,quag!eba,in jus aliata, totos fundus effe ere-
ditur, de quo lis vindiciarum agi tatur, cum notiffima illaFiftio-
ne Fetialium, quagïeba, ante sedem Bellonee, columnse impo-
fita, in quam bellum inditoi haftara jaciebant, fingebatur ho-
ftilis(l). Atque ipfos Fetiales de caufa Poftliminii judicafle ap-
paret es Cicerone, de OraioreL.I C. 40., pro C^f. C 43., aïiis-

queveterura fcriptorumlocisadduélis a iÏ^f^/.Opwc.I-^/.C, i.

7,, Thef. Mecrm. ï. IL p. 276., amp; Majanf. Disp. XIIL
7-11.

Maxime, fecundo loco, Fidiones in foto Romano multipli-
cafle videtur fludium extollendi Juris Civitatis Romanse.

Nimimm, Romulus, incomparabilis ilîe Romani Imperii
conditor, varia hominum niukitudine congregata, non folum
armis illud confirmavit amp; auxit, fed praecipue id egit, ut par-
tum imperium tueri poftet. Ad hunc finem in dévidas Regiones
Colonic deducebantur (2). Quo evenit, ut Romanis viéloria

cum-

patrati operam ufumque folaminodo fuiffa in Jurejurando patrando amp;
foederis legibus recitandis, minirae autem in denuntiando bello , opinatüS
füit Jac. Gronovius y in ann.adLiv. L. I. e. 32., quem egregie refutavit
Barhmacin Ann. Galla-Franc. (9) ad Gramm , de B.ac. P., L. IU. C.

m 7- 5\'

(I; Animadvertendum tamen eft etiam aliquod difcrimen inter has obti-
nuiffe. Gieba enim lo Fetialium fiasonenon erat ex terra hoftili , fed ,ars
impofita . fingebatur holHlis. In lite autem vindiciarum gleba erat ex a-
gro controverfo; üf hac fiélione jCtis non opus eflet, qua iudigebant Fe.
dales. In a ntquot; taaie rs pars agti fingebatur totus ager«
V. Ottogt; de Sd. Colon., C. i,p, 6.

cummaximeproÜeiïet (i), qua tamen femper debiütabanturSpar«
tani amp; Athenienfes (2). Praeterea, Jus Civitatis, initio tam
facile conceffiim, poftea, regno magis confirmato, non nifi admo-
dum paree diftributum fuit bene merentibus Sociis amp; Coloniis,
indignis autgn? illud abktum legimus j iromo Latinum nec non
Sociale bellum de hoc Jure gefta funt. Varii etiam illius Juris
excogitati fueirunt gradus. Inde discrimen inter Colonias Ro^
man as, Latinas amp; Italici Juris. Haec Jura Civiiia, quœ fon-
tes totius Juris Quiritium conftituunt, in quatuor Capita dividi
folent. In Jura Commercii, Teftamenti faciendi, Connubii amp;
Patriae poteftatis. Inde illa differentia inter res mancipi amp; res
nec mancipi, inter dominium Bonitarium amp; Quiritarium enata
fuit. Omnia autem illa Jura,quEB, a jurei^atwr«; divc^ra, äo-
inanis folis priva effent, multas Fi£liones progenuiffe hiclate-
probate non aggrediar, cum ea ipfa fint, quorum rigorem Fiaî-^
onibus leniri voluerunt poftea Romani. Recordemur folummo-
do Fiaionem, qua Querela inofficiofi teftamenti nitebatur j Fiaio-
nem, qua pater óc filius pro una perfona habentur. Recordemur
trinas mancipationes. - Has autem, cum initio verse omnino fue-^

rint venditiones, ad tertiam caufara magis pertinere animad-
verto.nbsp;-

H^C:

(r) De3UÜiti3amp; utilitatelilarum non convenit inter Veteres. Quas enim
damnat Fell. Patere. L, IL C. i 5 » maxims laudant Diomf. HqIJc, L, IM.
p. 89. amp; Claudius lasp. apud Taciturn ynbsp;XI, C, 24. .. - ,

(a) V. 111. Eolberg d. l.pgt; 39~—42» -

Hcec autem tertia caufa fuifle videtur ille tenerrimus amor,
quo Romani, populus maxime ^xAsjurs?, Leges amp; Inflituta, a
inajoribus fibi tradica, confervabac, licet flatus publicus amp;
mores mutati efl\'ent.

Priscienim Romani antîqmtatem proxime ad Deos accejfijje (i)
credebant, illamque, quopropius aberatab orîu ^divina progenîe^
hoc melius ea fortajje, qua; erant vera, cernere (a). Hinc omnia
illa, quseab antiquitate acceperant, tamquam ab ipfis Diispro-
feâa , quam religiofifl[ime cuftodiebant, Larumque inftar co-
lebant, probe fciences cum ipfis Imperii fundamentis etiam
fuse magnitudinis fundamenta fuiflTe jaéta (3). Hue respicit no-

tlffimum Ennîanum illud (4) :

.nbsp;Mori-

(1)nbsp;V. Cic. L. II. de Leg. Cap. ii.

(2)nbsp;V. Cic. Tufcul.Difp, L, I. C.12.

(3)nbsp;Veteres antiquitatem pîerumque relfgiofifïîme veneratos fuifle docee
Jiotiffioium illud Pmandrî monitum : TmsjKji- ny.otç ^ruxaiotinbsp;fon h
«■^o\'i (al- ffsfveig) Legibus quidem antiquis, fed ebfoniis recentihus
uîere, nec non ultima verba Oratîonis illius puicherrimi®, quam ])ro Jtbequot;
nienftbus hzhmt Jkibiades, npadT.Jucydidem, Bel. Felop. L. VI. C. 18. No-
vimvis etiam P/atowm Scito caviffe; ne prises leges immutentur. Sic apud
Tmntium, Jdelpb. UI. 3. 88., laudatur ^fiti^wa virtus ac fides, m. Wejlerbov,
ad 1. i. Cf. quoque Cic. F. de Rep- mox laud., gui majorum injîituta facris
emmoniisque retinendis tueri fapienîis eJJe (L.II, de Divin. C. ult.) femper
putabat, ut docet Scbulting., de Jurispr. M. T. Cic. p. 266 207, Illud
»on minus indicant loca apud FeU. Patere. II. 116. 3, k Taciturn Jnn. IIL
5S-* Omnino de hacre etiam confuli merentur Jum, ad Symmscb, 1,25\' ^

MoUin , rnjt.Rom, T. l pref.p.ós.fqq.

ï. p. 127. ed. UeJJ-el.

mo FICTIONIBUS JURIS CIVILIS ROMANî. p
#nbsp;Moribus antqiwïs resjîat Romana, vireis^ue,

Quem quîdem jïie verfum vel hremtaîe, mlvsrîtaîe, tanquam ex
ûraculoqmdameffatus ejje vïà^h^tnt Ckeronî (2), addend, Nam
neque mrî, nifi ita morata civiîasfuijfet, neque mores, niji bi virt
prafuijjent, autfundare, aut tamdiu temrc poîutjfefu t ant am B tam
jujie laleque imperantem Rempublîcam. Huic fententiee convenien

termonentP.«/.., 23. de L^ Lr, Minime fum mut anda]
qua interpretationem certam femper habuerunt, amp; Ulpianus, ia L

2. z. deConft. Trim.: In rebus nomsmjlituendisevidens eJTe utili\'.

tas debet, ut recedatur ab eo Jure, quoddiu^quum vifumefi. Idem
hoc multa nec inconcinna illarum Fiaiooum exempla docent
quibus antiqua Jura, corn omnia mutata effent, amplius
obtinere non poterant, dicis caufa (i), reprœjentabant
quafiobtmuiffenc. Sic enim, licet rigor patrie poteftaris
jam dudum temperatus effet, amp; verœ ill® venditiones, ex Ro-

._______ \'

Ci^^nèi I\'nbsp;-g-gium. rervavit ^ugujlin. de

(.) Gr^ci dicunt.,,,.... ,nbsp;^^^ ^^^^ , ^^

muja i Modeftinus loquitur alt;r/«ç in / 2 S t •nbsp;^

,nbsp;s t. -s. I. B-. qui pet, tut. quod

perperam vulgo vertunt puntatiscau]]a,vû, mi in aliisUbris ,a, pietalv.l
pramtatis caujja. A. Augu(iinus, Budmm fecutus, L. Sing, ad Modefi p
126., id vertit defunStorîe i ^leMMs oxnnino H. Brenckman., religionis fokmnl
misque fatisfaciendcB eaufa,, v.. Diatr. de Eurem, C. XII. §. i8. /j
dem formulam Modejlinus, i. 13. §. lt;s. de excufat. tut.] expreffi \'
^m V, omnino de his (Qxrm\\iamp; moling, LsU, Jur,Çiv,L l \'cquot;^

B

îïîQÎiLege, ncm amplius adeilent (r), ilias tamen venditîones, a
primo imperii conditore inflitutas, illisque a majoribus traditas,
potius dkh caufa in ufu refervare maluerunt, quam négligera. In
indicanda tertia hac caufa brevior efle volui, cum pertineatad
pmfum, quod Luzac, Vit ConMt, jfemeîabßluturum ejfe promißt
ac recepit f d, Obß C. VI. J. id.

Atque hœ fane FiiSlionum Juris Civilis Romani caufse non im-
probabiles traduntur.

Mihi adhuc quartam addere îiceat, fcilicet prsecepta Philo-
fophiae Stoïcse, quibus plurimi Romani JCti erant îmbuti.

Quum enim omnium artîum, qUiS ad reEtam vivendi viam perth
nerent, ratio amp;\' disciplina fiudio Japientice, quœ PMloßphia dîcî-
tur, contîneretiir (2), Juris disciplinam (non folum) « Prcetorîs^

Ediäo - neque a dmdecîm tabulis ■ \' \' ■ \' fed penitus ex in-

tima Pbihfophia haurîenâam ejjh (3) exiflimaverunt JCti Romani j
veram, non ßjj/iulatam offeäantes Fhi/ofopbiam (4). Ex omnibus
autem Seélis, quœ Philofophiam cummaxime dispefcebant,
Stoïcorum formulam plerumque fecuti fuerunt, non autem ideo ,
quoniam bac homines magis turhidos effecit 6f negotiorum adpetentes
(5), Abßt illa Taciti calumnia a veteribus JCtis, quibus nihil

huma\'

(1)nbsp;V. Scbult. ad mp. T. S- I\' ann. 5,

(2)nbsp;V, Cic. Tufc. L. L C. t.
(3.) V. Cic. L. L de Leg. Cap. S.
(4) V. L. I. de Juß. if Jure.

^ (5) ^nn. L. XIF. C. 57. hanc rationem Tacîtus, partium fiudio
prodidhTe videiur legas modo qus fcribit i. XFI. C, ii.

himan\'îuSf nihilbenigniusfol ilk ûspexit umquam (Ql Vero magis

f,milesnbsp;caufas indagarunt E. Otto, in Or. I, de Sioiconim Philos,
Dijf.Jur. Pub, S Priu., p. 584. ^fm-. G. Schaumburg àe
Jurispr.vett, JCî. Rom. Stoicà Jere toto Cap. a , ê? Terppa
fpecim. Phil. Jur. de Phil. Fett. JCt. p. 19. 20. Quorum
obfervatîones hic repetere intempeftivas foret diligentiae, cum
plura opuscula, hanc rem fpedlantia, a Slevogtio collera amp;
Jenes, a. iji^., édita, in omnium manibus effe putem.
Quamvis autem hujus Seftse veftigia ufquam in Jure Romano
leperiri, aperto errore neget Paganinus Gaudentius, de orîuamp;
progr.Pbîl. apud Rom. C. 43., quem Cl. Otto, fingulari Oratio«
ne, (Dijf. laud. p. s6z) pulcherrime réfuta vit, fnon magis ta-
men illorum Juris interpretum laudanda videtur fententia, qui,
^ofï Cujacium, Ohf L. XXFI. C. 40., fine discrimine, omnes
JCtos e Porticu provenifFe afferunt, amp; ufeivis in Jure Romano
illius disciplinae formulae indicia inveniunt, vel potius anxie qus-
runt, ÎJ. J.J. Bachius, inHiji. Jurispr. Rom. L. II S.2.C.2,

g.nbsp;14. (a)amp; Putmannus, Interpp. C.II. p. 9. \'Eamp; Cicerone, Ep.
ad diverf. L.nbsp;Ep. 12., fakem pacec Trebatium Epicuro ad*

diSlumfuiffe, neque falfo idem concludi polfe videtur de Alfem
Varo, fi ejus L. quot;j 6, tt. de Judtc. cum Goîbofredo, add. I, amp;.
Briffonio, de F. S., L. XIX., voce particula ,eK^lices (3). Plurimos

tamen

(1)nbsp;Bunkersboekii verba Cantinpraf. Opusc. de Jur. occ. venl ^ exp. lîh. p. 2.,

(2)nbsp;Quœ quidem explicatio plaçait Ottonî, in vita Alfenî C. VIL Tom,
f Tbef. Juris, èf Terpftra, l. l. p. 18. in am. {b) Stoxcis tamen banc
vindicare voluit Cu^acius, Obf. L. XXFI. C. 40., cujus lummi viri fen-

B anbsp;teas

tarnen JCtos Romanos fuiffe Stoïcos, negari non potefl. Ambo
jpfi Se£larum au6lores, amp; Labeo amp; Capita, cum quisque Stoïcum(i)
habuerit praeccptorem, hic Ofilium, ille Trebatium(2), Stoi-
cae formula? fuerunt addiéli (3 ), qua in re illorum afTecJœ prœ-
ceptores fuos pleriqtie fecuti fuerunt (4). Magis tamen Labeo
huic feélse adhsefifle videtur, quam Capito (5), amp; Procukjani
quam Sabiniani, fecundum fententiam Merillii Obf. L, L C. 20.
ap. (6)« Stoïcismum prsecipue amplexifuerunt illi JCti, qui me-
diam

tentlam eleganter ft dofte tuitus fulc G. Scbaumburg, j\'n fpecim. Pbil. JCi.
Stoica, ex ,L. 76. b-. ds JuJl. pofl. laud. Libellum de Jmispr. vm.^om.
Stoica; Et fane ex utriusque formuls philofophia explicari potefi hoe dogma
de particulis ex noftro corpore exeumibus , quod tamen non uni vel alteri
veteram . Sectarum, fsd fere oinriibus commane fuiffe videtur. v. Fémam.
Inttrpp. C, II. p. 9\' Plures de h. lege V. V. D. D. allegaverunt Tyde^
man,, V. C., Praïeeptor non uno nomine mihi venerandüs, m Vip. Mare.
S. I. C. li S. II. p. 22. amp; Arntzenius, vir Confult., in Mc^urio Sabino.

c. m s . III, p,. 3 3.

(i ) V. Mascou, de SeSis JCtorum C. 6. 2. amp; 3.

(2)nbsp;V. L. 2. 47. TT. ds O. I., quam male inteliexit Meril. Obf. L, i.
C. flo. V. lerpjlra d. L. p. 22. in ann. (1).

(3)nbsp;V. Schaumhurg d. l. C. 5. amp; 6,nbsp;■ -

(4)nbsp;V. Idem, eodem Cap. §. 7. 8.

(s) V. C. Q. 0 Boeskslen, de div.fam. JCt. C. 2. ef* 4-1 Opmc, SkvogL
f, 23. 24. Ö\' 4^1.

(6) Proculejanos Sabinianis hic loei male opponere videtur AJerülius,
his- Pegafiani, iUi Caflianis fueraut opponendi, v. Terpjlra d, L. p. a». ^
»dn. {%}.

diam inter uframque Seflam ingrediebantur ( 1 ), ^uos Herd
fcundos Cujacius (2), EcMicos recentiores vccant interprétés,quot;
.quos tatnen alii, Fejio audlore, melius MisceUmes appellare
videntur fs). Hinc non raro Stoïc® Phiiofophi^ indicia oc
currant in Jure Romano, quse omniafedulo collegerunt fcripto-
res jam all. (4). Unicom hujus rei exemplum proferre lubet
cum omnino ad noflram materiem pertinere videatur\'
qaando Sccïci Philofophi rei cuidam definitionem nominis noil
vere, fed tantum .«r ayuhoy^^, competereintelligebant rc^aimm
Quafi, femper uti folebant; ûcBpudPImrchum, de fokrtîa anl
malium, 0pp. Ed. Xylandri T. II. p. p5i. (53, Eutobulus illos
fpernit, quia, dicebant animalia ^.ra
ne^ue trafct, neque metuerc,nbsp;_

, fed quafz hafci B quafi metuere, additque, fe nefcire
quid refponfuri iint iis, qui animalia etiam mdere, mn au-.

.V^ve, .V«,,, quafi audîre, quaf.
-nbsp;______vocm

(1)nbsp;V. ScUumburg, d. I, C. 5. 3,nbsp;quot;nbsp;~~ --

(2)nbsp;Ad S. 5. f. d, rer. divif, ad exemplum Stoxcoruni propter S.r.mm ...

///. 68., Û modo fic ibi Iegendum lit
^ (3) V. Bachmn, Hijl. Jurispr. Rom, L. HI. C J/.nbsp;3.

(4\' Prater hosv. H. mnHmgmrf, difp. inaug. devar. Juris Rom Da-
tibus Stoam redolencibus, Traj. ad Rh.nbsp;\'

(5) Aliter bunc locum incdlesiffe videtur Hemccius, adL JuUamL IT

C. 7. f 4. p. „3,, cum omnia illa Stoïds ab Eutobulo tributa fuiffe icrî-^
bat. Nua reûe, dubitarem.nbsp;quot;oma rume icri.

Ba

vocem emitters, quaß mvere. Quas amp; refpexisfe Cicernnem, font,
qui putant, quando, de Diis locutus, ait (de Nat, Dcor. L,
\'L c, i8.): ^^^^^ ^^ Jpecies corpus eß, fid quafi corpus: neque

fanguinem \'habet, fed quaß fanguinem; hue faltem fpeftat il.

lud Seneccs , L. L C. 2. àe Ira, ubi dicit: Quidquid efi, certe
non eß ira, fed quafi ira. Hanc locutionem e Stoïcisrao
in Jurisprudentiam tranftulerunc JCti; Illud docent Obltgationss
^uafi ex Contraamp;u amp; quafi ex Deüäo, quafi Poffejfio, quafi Ufus-
frudtus, aäio quafi Serviana, res quafi ccnfecrata; Pr^cipuus ta-
men hujus locutîonis ufus erat in Fiftionibus, fie, in l 8. §• 8»
îr. depoenis, Ulpianus fcemina quafi ferv^ poena memmit, nec zYi.
ter in a- »o. tt- de inoffl teß. Marcianus amp; Paulus pa-
rentes qui liberos exharedaveranÈ5««/5/«no/ôxappeliânt;v. etiam
pr, Infi, de inoff. teß. Hinc illa locutioa Veit. Interpp. inter
notas charafteriflicas Fiarionum eft relata, F. Leg. Acad. diff.
A. Fritfchl dijjl 3. p, 2tg. Non tarnen JCti Rom. Stoï-
corum prsBceptis ita addifti erant, ut omnehumanum a Zenone
autChryfsppo alienum eslftimarent, amp; coeco quodam obfequio
in illorum diéla jurarent. Neque hoc Stoïcis in more pofitum
!£rat, quippe quibus familiare fuilTe ülud pECijy ctî\'ov n/jivny novi-
mus. Vndeberciscundi^LSevviöj Sid f\'lrg. JEn. L. IIL.v. 68\'9
appellatr fuifle videntur , nifi cum optimis qoibusdam Edd. ^
Codd. legendum fit, q»am Stoüi terris condi, id efi. amp; rel. v.
Mascov,, de Seais. C. FIIL §. amp; in praf p. 6. amp; J., Bachius,
Biß: Jurispr. Rom. L. III. C. IL S. V. 3. ann., amp; Tyde^
man.^ c., in Ulp. MarceL S. L C. F, i. ann. Au6torita-
als praejudicium, gravi fupercilio, fempercontemnebant, Senecam,

Philo»

PRO FICTIONIBUS JURIS CIVILIS ROMANL 15

Philofophum vereStoïcum, audias, Ep. 45. amp; Lib. I, C. i. de
heata vita, Neque Zeno amp; Cleanthes, ipfi feólae conditores, aliud
voluerunt, v. SeneccsEp. 33. ( i). Ideoque etiam illam fe6lara,quam,
îifui rei publica accommodatiorcm, elegerant JCci, deferebant in
his, quae communifaluti, quee ipfi rationi adverfabantur. Haec
efl; ilia vera amp; non fmulata JCtorum PMlofopbia, quam jure fuo
prsedicat Ulpianus, I. i. ?r. de Jufi. S jure, de qua elegantis-
fimaOratione egit Otto, Dijfert. p. 661., quam autem Philofo-
phiam immerito rident Turnebus, Jâverf. L. Fill. C. 20. amp; Heinec-
dus, Jnt. Rom. Synt, ad T. Infi, de Jufi. S Jure §. i. Non omnes
afFeâus contemnebant illi benignioris animi viri y Incestum^
communes uxores, ihfandam TtaJi^as-iw horrebant, licet non-
nulli inter Stoïcos fuerint, qui iila approbarent , fecundum OttO\'
nem, de vera JCt. Pbil. DiJjT. J. P. S P. p. 686. ^ feqq. Quid au-
tem, fi ex Phyfica Stoïcse Philofophiae parte aliquid elicipofi\'etj:
quod cum ipfa sequitate pugnaret ? Illa, quae leges Naturae
bona fide credebant JCti, nec mutare poterant, nec tollere^
Hic itaque quasdam Fiéliones inveniebant, quarum opc
fuam philofophiam cum ^quitate conciliarenr. Kimirum,

Stoici, cum timerent argumentum illud, quo colligitur, necejjh

eJJe, ut occidant animts cum corporibus, quia cum corporibus nascun-
tur, fee. LaBant. ,defalfafap., C. 18., àïceha.m, foetum in utero
ali ac crescere, ut plantam; par tu autem editum ah aëre refngerari
sc durari S mutât0fpiritüfieri animal j v. Plutarch. ; de repugn. Stotc»

(I) Idem indicat utrumque exeiEplum ex Cie. Or,nbsp;©Ji.

L.ll. depromtara a Sckumiurg I. I, C. 5. §, 3. inj^

Opp. Ed. Xyl torn. IL p. 1052., illmque partem ventris ejje ^ non
animal f utqucfruäus, qui ßirpium partes funt, ubi maturuerunt^
defluere.v. Plutarch, de Plac.Pkil. L. V. C. 15. TJLOpp.p.goj,
amp;. Sen. Ep. 124. Hanc fententiam, ex PhyficaScoïcœ Philo-
fophisepartedefumtam, probabant JCti, qui Stoïcos fequeban-
tur, pTOptevea.Papinianus, in l. 9. i. tt. ad. Fak, negat ii-
lum, qui in utero efl:, efle hominem, amp; tantum mulieris por-
tionem efle aflquot;erit Ulpianus, ml. i. §. i. yr. de infp. ven-
tre. Sic tamen in rebus hœreditariis aliisque Juris Capitibus
miferrima embryonum erat conditio, neque parva exinde orie-
batur iniquitas. Quae autem omnia incommoda JCtis naturaliter
ipQ rerum conditioni caufam debere videbantUF, CUm reapfe
zmm^m poß partum àëmnm infinuari (i) crederent; dum foetus
itaque homo non eflet, ea quœ hominis funt illi competere
non poterant. Unicum igitur remedium, quod fuperefle

videbatur, invenerunt JCti. Partum, fciiicet, quamvis adhuc in
utero latentem, reprafentaham ^ quafi jam natus efjet, addita con-
ditione, cum de ejus commodo queer er etur. v. prseter alias /. 7.quot;
TT. de ßatu bom. amp; /. de F. S. Hac autem Fiflione ipfa
Philofophiaeprscepta cum sequitate conciliabant, d nihilominus
iUa cuftodiebant in his, quae sequitati contraria non erant. His-
ce fatis deraonftrafl^e mihi videof,Pr£ecepta PhiiofophiœStoicae,
a JCtis excultas, apud Romanos Fißlonibus etiam caufam
dedifle. .Caeterum, ab ejusdem Philofophise prœceptis profi.

ciscitur.

mant.nbsp;ßp. C. n, amp;nbsp;c. 17.

dsciîur, quod in querela Inoiûdoû furor, infanîa, dementia ar-
guatur, non vero quasdam imbecillitas ingenii, decepti patris
iracundia aut teftatoris error. Stoïcorum enim axioma
erat, oTi zolc (Äotmtui, omnem ßuJtum înfanire ; illud Cicero
Paradox, IF. C. i. exponit; fie L. iF.Tusc. Disp. C, 24. ait:

Quid? SîGÏcî qui omnes inßpientes înfanos ej]e die mit-—omms

ßuhos infanire , ut maie olere omne coenum, amp; rel., nec non Seneca,
L.1I. de Benef. c. 35. omnes fiulîos irfanire ^ dicimus, nec tamen
mnes curamus elJeboro. Iram, dicebant efle, brevem infaniam, v. Se-
neca de Ira L. L Ç, i. Plura exempla vide apud J. Ril
cbejum. Find. Prest i Rom, ^ Jur. Bon. g. 15. ann. 5.

Enumeratis quatuor illis caufîs forfitan adhuc una amp; altera,
neque hœc improbabilis, addi poterit, es affîdua Romanse Keî-
publicae contemplatione petita, fed vereor, ne meo Leflorijani
nimis diu hisce iramoratus fuiflè videar.

Ex iis autem, quae haflenus disputavimus, fatis patet, Fidiones
illas, qus Juris fummi rigorem leniunt, sequitati originem debere,
illasque caufas, quœ Fi^lionesin Jure Civili Romanoreddiderinc
frequentiores, totidem verge amp; genuinee Pdîitices, ipficequitati in-

nixse, effata efle ; id faltem fperare aufim. Felicem, fî mea fpes me
non fallat, mi leélor, fi tua benevolentia juvenili mese ignoscat
audacias! Atque fic enim erranti Tittio omnem fidem negaveris.
Nimirum Virum illum clariffinaum, cujus in elegantiorem Juris-
prudentiam mérita, grata mente , fuspicio, Prssceptoris fur Tbo-
maßi, Juri Romano plerumque non leviter infenfi, auftori^
îati nimium obfecutum, cum de Fidlionum Romanarum origine
^ caufis agac, non fine animi perturbationehsec fcribere video:

fi tamen acnus inß es ^ omnino caufam aliquam impelkntem poßules^
majori forte jure imperitia, aut leges antiquas, licet iniquas aut inU\'
tiles, cußodiendi pervicacia alkgabitur (i).

Quod ad primam, criminationem dicam , an caufam. Quae eric
illa imperitia? ubi illius indicia? — Quod Juris Gentium naturam
non intellexerint, respondet Titius, illamquePoftliminii amp; Legis
Cornelias exemplo probari vult. Plura fane Juris ioca afferripos-
fent, quae, Romanos JCtos Juris Gentium non imperitos fuifle, fatis
clare demonftrant. Neque tamen contendere velim, illos eodem
modo de j ure Naturse amp; Gentium cogitafle, quo nos de eo cogitare
folemus. Illud etiam plura alia Juris loca docent. Quis autem ilg
lud aKomanis exiget, qui fecuii, morum amp; religionis diverfita-
tatem aequo animo contempJetur? Neque aliquid hue faciunc
aliata exempla. Ponamus, ilium, qui apud hoftes captivus de^
tinetur, fuo jure in Civitatem redire amp; fua fibi vindicate poflTe,
illumque, fi apud hoftes moriatur, fervum tamen non inori,
neque adeo ejus dispofitionem antea faflam efle irritara.

Illa omnia fint Juris gentium, ita di£li. Quia tamen hie Fiélio-
nem adhibuerunt, nunWdeo Jus Gentium non intellexerunt Ro-
mani? Minime. Hie propriimores amp;prifcse leges efficiebant,uc
aliqua parte illius prsecepîis obfequi non poflent. Servum enira
hoftium Jure Romanse Civitatis uti, Romani pati non poterant,
Illud horrebatpopulus ille (ptMvroç amp; cpihci^^aio?. Cum itaque fum«
mum jus propter captivitatera ^quitati adverfabatur, Fiélioneni

ad

(î) Y, ntius diff, ds Fict, Mom. nat. ^ imonc, 4O\'

?Ro FICTIONIBUS JURIS CIVILIS ROMANI. 19

adhibebant, qua illum, qui es captivicate redierat, fingebant
non fuifle capturà.

Num itaque probabilior Fiftionum Juris Civilis Romani
caufa erit pervîcacia leges antiquas, licet iniquas aut inuti-
les, cufisdiendi? Hanc alteram caufam fuspicarur Titi-
us; Antiquas-bonasque Leges cuflodiendi pèrvicacia fapientis
ac prudentis eft populi. Et hac parte Romanis profe6lo omnis
jaus cedit. Iniquas antem vel inutiles Leges propter antiqui-
tatem Romanos numquam tueri, videmus. Neque hoc docet
exemplum Querelas inofficiofi propter fi£lura tefl:atoris furorem
inftituendse: Uberrima enim teftandi facultas XII. Tabulispatri
familias indulta Romanorumingenio erat accommodata ,nec illo
sevo, quo illse latss fuerunt, fpeciem împrudentîaa ant ijîiqui*
tatis habuic(i). Poftea tamén furor atque infania quorumdam pa-
tentum ,novercahlibus delinimentisinßigationibusve corruptorum, (2)
efFecerunt ut Prudentés quoddam tv^nyi» cogitare coeperint, quo
illam licentiam, qua malevoli abutebantur, optime coërcerent;
Neque haec Fiflio dementise Romanis abfurdavideri poterac,quî
nihil fere rnagîs horrebanc,quam parentes , qui naturam vincerent

£ƒ amorem ilium penitus infitum ejicerent ex animo, amp; exhsre-
dare liberos cogitare auderent ; v. Cicero, pro Rose. C. 19., Jußin,
î. ult. pr. C. àe Curai, furios^ Paulus, l pr.7t.de bonis damn.,
neque fanw a/i^aff»«» credebant,filium facile exhaaredare pbiîè^

V,

(i) w, Jac.FoordaOr. Lde Rom.prud.în\'cond, L, XII. Tab, El,
(a) L, 4. 5»-, de ino§, teßt

C a

u. Sen. y L.I. de Ckm. C. 14. j fummum contra honorem ad eum per-
i;mV^,puiabant,adquem hseredicas veniebat^ v. Cic., pro Quint»
C.4. amp; plura apud Fal. Max., L, V. C. 9. n. 2., fummam vQ\'
TO ignominiam f Û hüc pnvßrenmv, v. Cic. pro Domo C. ap,, ideo
tale teftamentum notam vocat I. 20.pr. tt. de Bon. pojjl contra tabb.öc
înjuriam Z.g. tt. deinoff. teß.\', propterea illos deteftari videmus furen-
tem L. Syllam, v. Lepidi Or. contra Syll. n. 6., /. Hißor. Fragm.
De ^grotis autem amp;fenibus, qui maxime teftamenta faciebant,
faepe non benigniorem, quam de dementibus, ferebant fententiam j
quse omnia late probavit Richei. ^Vind. Jur. Prat., a p. ^^ —
Quantum vero per prsecepta Philofophiae Stoïcse etiam
hac in re efFeaum fit, obiter fupra jam vidimus. Antiquas
autem Leges potius lenire, quam mutare vokbanc ro-
mani, amp; quidem propter juftiffimas caufas, quarum unam amp;

alteram furamatira indicavimus s cum de tenerrimo aniiqiia fer-

vandi inftituta Komanorum araoreagebamus. Cœterum,plurimî
Viri Clariffimi errores, quos non paocos oiFendet, qui attenta
mente hunc libellum perlegit, ex impuro ilio fonte promanare
Tidentur, quem nobis indicaî///. de Montesquieu, de rjEfprit des
Zots, L. XXX. C. 14. inf., cujus verba hic adfcribam: Trans-
porter dans des ßecles reculés toutes les idees du ßecle, ou l\'on vit,
c\'eß des four ces de Terreur, celle qui eß la plus féconde. A ces
gens, qui veulmt rendre modernes tous les ßecles anciens, je dirai ^ ce
^ue les Pretres d\'Egypte dirent a Solon: O Athéniens, vousn\'etes
que des enfans. Omnes autem illas crimînationes, in Jus Roma-
lîum fatis inconfiderate prolatas, quodammodo tamen limitari
Toîuit p/«^. fcribft enim , /«aj caufas majori FORTE
num vere, nunc videatleftor.

Totum vero digoiflîmum Romanorum Juris interpretum
ordinem, quibus anuquitas, quibus ipfa iisec setas debet opti-
inos illos Juris libros, fineprobabiliargumento,addita lubrica illa
cautione,nbsp;, atque ipfos illarum Legum latores ftultsecu»

iüsdäxn pervicadcB accufare, ia turpem levitatis amp; arrogantias
notam incurrere videtur.

Atat, quo me infcium abripic Veritatis amor? —__

TulUamm monitum (i) recordatus, feftinanti manu, ad defi-
nitionem Fi6lionum Juris Civ. Rom. propero. Nullam nobis
r-eliquerunt ipfi Juris Conditores. Hinc plerique Interprétés,
imo qui hanc materiem modo leviter attigerunc, fuam fibi fabri^^
cati funt, pro varia, quam de Fi£lionibus fovebant, fententia,\'
hi magis favorabilem, illi fatis odiofam; finguli tamen fuam,
utpote genuinam, leftori obtrudere conantur. Quam vereigi^
tur jam olim y^ïïJo/f^öw JCtus, L.202. de R. J., fcripfit: omm$
definitio in Jure periculofa efi, parum efi enim, ut non fuherti
poffit,

Maximi autem erit momenti, antequam de ilh\'s Jusi

eipiatur disputatio, veram ac genuinam indagare, ut întelUgÛtur,

quid fit id, de quo disputetur, cum omnes D. D. Virorum erro*
resamp; diffidia ex male intellefta definitione, tamquam-ex impu«
ro fonte, promanarint.

Antiquorum Doäorum (2), Cynî, Angelî,. Baldi, Florentîs

amp;

(i) V. L. L de off. C, 2. in f.

(a) Illas exhibet B.C.Zahn, de Mendaciis l, J, C.ï.6.,,adhuc
fet ^ajan, ûd U 15. de ufmap, n. ilt;S8.

C-a;

amp; Salyceti definitiones poflçrioris œiatis Interpretibus merito

displicuiße videntur. -nbsp;V

Non omnino autem contemnenda effe videtur illa, quam
protuliü Bartolus, ille Juris Monarcha amp; Auriga, quo
eleganti elogiohunc virum, honoris caufa, infignivit illi-
us temporis barbaries, ad l 15. ît. de ufucap. ». 21., quam
iamp;cmUml Mascard, y Queß. 16, n. 14., Menochius, de PrceJumU
L. I. Q, n. 4. aliique; in illa tarnen praecipua deëfl: nota,
qua Fi£tiones a captionibus amp; fraudibus diftiöguantur.

Hac tarnen multo inferior efl: Alciati definitio, in tr. de prafumt. n,
3. in pr., qua Fiäionem ait eflè: Legis adverfus veritatem ex jußa
caufa tamqnam rei vera in repojftbili difpoßtionem , quam amplexi
faeruùtfFe/mbecius, adT, tt. deProbatt. n. 15. inf., mßen-
lach., difp. 43. adTc. 14.» Van Eck, Pr. ^uris d. t. jr. §. 21.
in fecunda Fiaionis definitione, amp; TTeflenberg, eod. t. %. 28.
Qui omnes Mi legi adfcribunt Fifliones, curh pauclflimse
Fiftiones a lege, plerœque autem a confuetudine introduean-
tur, quae quidem pro lege effe dicitur, fed nunquam ipfa lex vo-
catur,L. 32.§.i. 7r.de L.L.,nbsp;quo vitio, prjeter

alia, etiam laborat prima definitio, quam tradidic EcMus, l cit.

Hotomannusy qui primus materiem Fiélionum fpecialiter
tra^avit, Qußfi. III. C. 38., eumque, Tecntus Hilligen
ad Donelkm, L, XIV. C. 19. Ut. a. Van der Muelen,
For. confc. p. 722, aliique eas definiunt : Commenta Juris Civi-
iis ad ufum vites communis contra naturam rerum contraque
neritatem accommodata; attamen contra naturam rerum nihil
comminifcitur Fitlio, quum adnbsp;extendi non posfitj

^ëKh^âdu/um vîtes commwww, proucifuperflua, raelius abesfent,

Quem

Quem plerunque dtîcem fequitur Hotomannum, hiç merito
deferit Alteferra , qui .tarnen Fic tionem a Prafumtione non fatis
fccernit, Tr. de I\'lät. L L C, i., pofiea autem, d. l C. 4. ,
eam magis apte definivit: Juris dispofitionem fuper re certa contra
viritatem, quce eß poJJtbiUs, âf pro veritate habetur.

Nimis, me judice, peccat Bacbovius, de À^t. disp. III.
lö. , cum ex Coraßo fcribat: Fiäio eß falßpro vero affkmtio; non
enirn opus eft, ut moneam , illam reäce difinitionis requifitis nonfa-
tisfacere, five, ut Logici dicere amant, adcequatam non effe y
cum omnibus Cautionibus amp; Eurematibus, immo ipû mendacio^
errori amp; fraudi, conveniat.

H. Hahniüs ad Wefembecium aliam hanc tradidit definitionemr
Fiäio efl juris Conßitutio,qua ßngitur id contigijje, quod minime con^
tigit, vel id non evenijfe, quod evenit, de qua Sibrandus, Disp. Cla(f.
merito ait, fuffragiis aliorum nofiro bic frußra eß in emew-,
dando Wefembecio Habnius,

Naturam autem Fiftionum Voetianaàtûnitio l ad tit.^.de prohi
§. 19. tradita, haudquaquam demonftrat, fed ipfam potius ills-.

7Uni caufkm.

Magis autem a vero aliéna efl: illa, quam excogitavit
G. G. Titius y Dispp. Jur. disp. W. 56. p. 146., qua aie
fi6lionem efle : Jsfumtionem jalfi pro vero fcienter B aperte
faBam, mediante qiia, nitro dispoßtia aliqua legis proponitur,.
Cum jpfas Fiaiones Juris Rom. inutiles amp; inconcinnas eflTe
oftendere vellet Titius ingeniofe fatis quamdam verborum
ç^oô^nv invenit, ex qua omnia poitea evolvic, quss fi vera eflfet
definition ut eam vocare maluit, Fidiiones fane iSj inutiles amp; îKquot;
eflfent. Preecipua defioitionis vis in voce ultro efl: po=

fita. Ante omnia enim id egit Vir. Ci., ut oftenderet. nullam ne-
ceffitatem Fiftiones poftulafle, ideoque illas prorfus inutiles
efle. Hujus autem fententiae falfitatem, quae , indicatis Fiélio-
îîum origine amp; caufis.jam patebiî, pofteaclariusoftendendima-
gis apta dabitur occafio , cum de Fiaionum Juris Civ.Rom.utiîi-
tateagendum erit. Quid autem? Fere femper de Imperante amp;
LegislatoreloquiturTifwf; pkmque t^men Fiaiones introduxic
tacita confuetudo amp; fori ufus, quod ipfeanimadvertit§. j.î«/.?.
146., ideoque etiam hic aptius de5^«w, quam de Legis dispo-
fitione locutus fuiflet. Quod autem legis dispofitio ajumit, fem-
p^r Scienter amp; aperte affumere deb^t, quare igitur haec huicdefini-
Îîoni addenda fuerint, non video.

Aliam, amp; pulcherfimam fane, definitionem déditnbsp;, Tbef.

Dec. 27. Th. 1 o. : Fi£îio Juris eß, qua jus conßituit, üt id, quodrevera
falfumeß, ßdper naturam verum # potuit, quaß verum habeatur,
ïSlequehuic diffimilis eft itla, quam Luzac, Obß JpoLp. U C. 4.$,
, tradidit, Fiäio eß veritatis , qu^ exißere poteß ^ßriBo jure

^xißm deheret, contra certamveritatemexißentem, reprcefentatio,

lege aliqua aut confuetudine légitima introduBa. Si vero huic defini-
tionipoft TO reprœfentatio quis inferivelit hsec verba, ßrim juris
mrigendi caufa, equidem nullus refragrabor, cum h^c nota ad
Fiaionum Juris Civ. Rom. charaaeres quammaxime
pertineat, nec tamen, nifi fallar, illam per fe fatis clare ex-
primere videantur illa verba amp; ßridto jure exßflere deberet, quœ
înagis aliam, eamque optimam, Fiaionura Juris Civ. Rom.
^rharaaerifticam notam refpiciunc.

Priscis

Prlsds Romanis auribus magis grata fuiflet Comnwntî, quam
immu appelîado (i), quum autem Paulus JCtus, in A i. f.
I. B l. 18. TT. ad L. Falc., nec non in 15. it. de ufurp.,
hac utimalueric, omnesque, qui jura interpretati funt, illum fe-
cuti fuerint, hic tutius tritas viae inHftam.
, Fiäionem 2, fingendo àefcenàere, non opus \' efi;, uc moneam ;
Fingere apud Romanos erat ingemofe aliquid excogitare ^ forma-
te , non vero mentiri (2), fi J. Scborum, de Phraf L L.G., Sciop.
pium, Obf. L.L amp; O.Gîfanmm, Ohf. L. Z,., Thtf Ferme]ano

P-

(0 Sic apud Terent. And. 1. m. 20. Mque ipfis quidem commentmn placet.
amp; Cic., L. U. de Nat. Deer. c. 8, , Opîniomm mmnsnîa delet dies. Fig.
menîum vero noa eil opthnœ Latînîtatls. Stephanus tsmenexCk., L.IL de
Orat, C. 45. illud defendit. Licet autem Lyîtlemi, aUœque Editiones
m figmentum legant, antiqu» tamen Edd. Ascenßi, Aldi, Sturmîi, Gs-
tiofreiiâzccummma Gruteriana, omnes habent pîgmentum. Ascmni autem
locus, inpr. Comm. in IlI.OrXic. contra Ferr., Scioppio, Infam.Fam. p.B9-
£ff de Stil. Hiß, 143., aliisque fnfpea^useü .dum con{let,poflenores A sc onis
multa de ßio alleviffi. Calepinus quidem ^rovocu PHniim ,X 54., ibi tamea
Frohirâma alifîque antique Editiones habent Fim^um, v. CelL Antik b v. An-
tiquiores , qui hoc veibo iifi fuerunt, nonnbsp;Geliiusamp; Apmlejus

fee. CdL, d. l. amp; NoUben., Lex. Antîb. hd. Etym. pofl. b.v. Aend autem,
quod vocant , fsculi fcriptores hac voce fscpîus utebai3tur pro Commento,
Macr., L. l \'i.dejomn. Sctp., Min. Fel., C. IL, Laff., L. Vil. C. 22.
TertuU., lief. earn. C. XXX. 6: spürt., in C. XXL

(2) Illara ßgniScationem cninmajrime probare videtur locus apud Jußi-
num, L. XXF. C. III. «7 3- ubi maie aliam vocem reponit Scheffaus
adn. Graviam ad îllim lociim.nbsp;\'

D

p. Î4Î., 29 amp; 130. audias (i) , û vero C.S\'. ScaUgero Je eaiißt
L, L C 87. î fidem non negâvens ^eîïimîtatmie exprîmere mn
veram (2) ; Notatio aocem, qucß^ö^ö, in Etym., ?el a -7ry,yc» fcu
îTtîyVV\'Ct) , vel a lt;piyycj placebac, Scaligero eùzm placuit a cpîyyoç^^
ioîra^ia ajpiratîone. Scaligermam fignificatîonera fequitur San-
Biiis, in Min. f. de cauf. X. L. X. L C. 3. hac parte difTentic
tamen egregius Sanäii Commentator J. Perizonius ibid. ann. 2.
Tres ejus fignificationes in jure indagavit BriJJonius ^ ds F.S^ L,
VI. ,quartam, ex l. 8. Jp. ît. de Leg. Corn. defaJf.,tm\\i Bynkersb.»:
Obf. j. R. X. IF. C. 21. Ex iis faltem qua3 de hoc verbo an-
r.otavic J. Richd, Vind. §. 14. 79. amp; Jeqq-, patet,.plerum-
que Romanos hanc vocem ufurpafTe, ubi nihil falfi COgitare licet.

Fictionam mtiS vulgo Vett. Juris interpretibus audiuuE
îiîBc: videtur, creditur, cenfetur, întelligitur, bahstur, pene, pS\'
rinde, quodaminodo, quafi amp; alia ; Fiólionum Synonyma autem
Commentum, Imago, Color, v. Fritfcki DîJJ. Leg. Acad. DiJJl 7.

3. êf 5. Hsec tamen omnia caute funt accipienda, cura
Juris ocellus Bartolus amp; fubtiliffimus Jafon, quos fundamemafi\'
ä\'knum probe jecijje gloriatur Sybrandus, inprßf. disp., hac arte
non raro rnacilentas quasdam Fiéliones estorqueant, ubi nihil
minus cogitaverunî JCti aut irnpp., v, Titium, V. C., i. dâ
naî. amp; înconc. Fiä. Plerumque veto fingere amp; credere fynony-
ma îmïÏQjlicbei, Find. 14. p. 80., probabiliter indicavit.

Kunc,

(î) Hos ÎQqxxnxitiiT\'Iioltben.iLex, Jntih. Ind. Et\'^ni.k.v. S^Ker Ssl, däL. L..
. t., b. v.

{2f: Fingere eU formare jnamp;nzi, aut ingénia esscegiîars rmnovam-, A.Pap-

ij, ès àiiïamp;. verS. L. M. è.

pso FICTIONIBUS JURIS CIVILIS ROMANI.

Nunc autem animnm , omni praejudicata opinione liberum ,
ad Naturam amp; Indolem Fiftionum Juris Civ. Rom. advortamus !

Multa, ab antiquis Doäorlbus compacla, inveniuntur Brocar-
tffV^, quibus naturam ôi indolem Fiftionum juris Civilis Rom.
explicate folebant, quorum plurima praeter alios, collegerunc
Zahn, de Mend, L. I. C. 16. amp; Titius, in d. difp. Attamen
faepius illa Brocardica , e peculiar! quadam materie de-
fumta, univerfaiera illam applicationem nonpatiuntur, amp; fic il*
la fibi invicem non raro funt contraria. Hinc mukis inanibus
fubtiiitatibus, multis diftinélionibus, limitationibus amp; quseftio-
nibus caufam dederunt. Quapropter ifla ommittenda putavi.
Licet enim hifce Brocardicis iliius fssculi homines deleclarentur,
noftris tamen hominibus, delicaticris quippe palati, non valde
placèrent, quibus nimirum turpe efi, difficiles habere nugas ßuU
tus labor efl ineptiarum.

Illorum loco eleganten!%«lt;f^/» Donati locum, qui ad hanc rem
omnino pertinere videtur , hic fubjeciile, leftori non ingratum
fore putavi. FALSUM efl, quo tegitur id, quod faaum eß-, VA-
NUM, quod fieri non poteß ^ FICTUM quod non eß faäum,

fieri potuit. Fel: FALSUM efl fiamp;im mendacimßmikvGritatf; FA-
BUM, nec popjile, nec verifimik. FICTUM, totum fine vero,
fed verifimile, FALSUM hq ui, insndacis eß , FICTUM^ callidi^
FANUM, fluid. FALSUM loqui, culpce eß, FICTUM, virtu-
ÎÎS, PLANUM, vecordia. FALSIS decipimur, FICTIS deMa-
mur, FANA cenîemnimus. Qu^ verba leguntur in Ml Dona-
ti Comm. ad Ter ent. Eun. L IL 24.

Itaque potius, lecundum traditam definitionem, naturam amp;

Ö anbsp;indQ.

iodolem Fi6lionum Juris Civ. Rom. indagemus.

Statim quidem nobis femet offert iila Charaéleriftica nota, quod
Fi£lio Juris C. R. aliquid repmfentet, quandam nobis fiftat iraa»
ginem, five fola mentis cogitatione, five per fymbola aólusve
externes. Hoc V. C. locum habet in imaginariis illis vendi-
tionibus , ubi ebs appenfum veri pretii loco eft; illud autem in
querela inofEciofi, ubi infania teft;atoris fingitur effeciffe ut inof-
ficiofem conderet teftamentum. Hac ratione Fi£liones optime
discern! poffunt a comparationibus amp; rebus fimilibus,

FiBio autem reprafentat •ueritatem ( id eft rem, velquot; fa-
£lum), qua exiflere poteß £ƒ ßriBo Jure exißere debem.
Res enim amp; faaum debent potuiße efle amp; evenire. De haC
Ficlioiium nota nec veteres, nec recentiores juris interpretes
inter fe conveniunt. Aliter Martoks, aliter Jafon, Uterque
fuos habet defenfores. Hinc fane valde ridiculse fubtilitates amp;
diftinctiones fuerunt exortae; de qnibi»6 u. Titium^d. I 49.
S S^\' ^P^^nbsp;comendit, Fiäionm fuper impojjlbili

locum habere. Putat cmm, perinde eJJeßve hoc qutvras, num Fiflïo
ßt Fiäio ; cum omnis FiÜio ßt contra veritatem â? fingat aitquîd
eße , quod non cß, aut non eße, quod eß: Ergo Fiäio cadit fuper
impoßhUi. Nam impoffibUe efl idem eße, £f non sße, v. Tit., i. /. g- 41,
Ad hoc argumentum mihi breviter hœc\' respondere liceat. Non
leße Vir Clariflimusindolem Fiûionum hac parte intellexiffe vi-
detur. Si eodem tempore amp; loco idem effeamp; non ösfefingeretur,
fane fiogeretur aliquid, quod fieri non poffet; fi, V. C., in
CfOerela inoff. pater eodem illo raoroento, quo fiiium impie ex»
toedabat, fingeretur amp; fapiens amp; defipiens fuiffe, quoddam

apes.

aperte a^wxrov fingeretur. Verumtamen in Fi6lionibus lon-
ge aliter haec obtinent. Fidliones enim iïiüd, quod iDo moroenco
extiterat, reprœsentabant, quafi non extitiffet, amp; illud, quod
non extiterat, quafi extitiflet. Nam utraque ilia Veritas,
illa fcilicet, quam reprœfeniat Fiélio , öc illa, contra quam
introduäa efl Fi£lio , eodem tempore amp; loco non crs-
duntur exiflere. Prior\' illa verius removec alteram. Illa hu-
jus locum occupât. Eodem exemplo utamur ! Pater, qui tefta-
mento fuo, fana mente, condito, fine jufta aliqua caufa, filium
fuum exhœredaverat, poftea fingitur toto illo temporis ïnter-
vallo, quod impenderit ad folennem illum teftandi a£lum celebran-
dum, infanivifie. Quo titulo, quidquid egerit, tamc.uim ab in fano
aftum, rescindendum eft; non enim fola inofficiofa Inftitutio,
propter hanc ficlionem refcindebatur, fed ipfa Legata amp; Fideï-
commiffacorruebant; totum illud teftamentum propterea refcinde-
batur. Neque illo intervallo in Jure haberi poterit fanoe mentis fuis-
fe, quomodo enim teftamentum totum refcindi potuiftet? Sed illo
temporis intervallo pater non fanae mentis fuÜTe fingitur, quippe

qui vere dementis hominis inftar cgi/Fe videretur. JNeque Ülud

erat a^wxTov. Nihil enim in rerum natura obftabat, quominus
pater in fan se mentis effe potuerit ; cum eadem ratione infanire
pOLuiflet, qua fus mentis compos erat. Hœc quasftio igitur
non erit Domlüana qucsfiîo. Si eoim hac parte omnes Juris Civ-
Fiäiones contemplemur, feraper anîmadvertemus illud, quod
quœque repr^fentat, vere exiftere potoifle, Numquam enit»
aut Lex, aut Légitima Confuetudo aliquid fingebat, quod Natu,-
ï2b vires fuperaret; Hae nimirum non folebant tamp;iv o^hmrm i^amp;t.

D Snbsp;Qua®

Quam maxime igitur hac parte peccat Hotomannus, Quaß. Ui
O. 38.,quando fifliones efle,dicat,cöR^r^ naturam rerum, quod
jam obiter annotavi, cum illius dcfinitionem recenferem ; to-
tam hanc rem pulcherrimo exempio ex comparatione L. 25.
de Cond. Inßit. amp; 9. Infi, de bered. inß. porro ilkiflratam vi-
de apud Huberum, Prt^L ad Tit. tt. de prcsßimt. §. 22.

Non aucem fufficit, Veri tatem, quai fingitur, locum habere po-
tuifle, fed prseterea ex omnium genuinarumFiélionum confide-
rationc mihi patere videtur ,Fi£îiones nullas ab jure Romano fais-
fe admiflas,nifi ita comparatas.ut ,fi illud, quod fingeretar, ve-
re estitiflet, fecundum juris analogiam id ipfum obtinere debms^
fet, quod nunc per Fiftionem efficiebator j Nec mirum. Ab»
furdum enim fuiflec ea inventa, quse sequitatem ubicunque in
Jure Civili reflituerent, iplius Juris Civilis analogic adverfari.

Prseterea, in Fiélionibus obfervamus, imaginem femper efle
contrariam rei; Illud enim, quod exiflere potefl amp; ipfo Jure
exiftere deberet, reprsfentant contra ipfam mritatem exißsntem.
V. C. qui Jure, Poftliminii in patriam redibatjfingebatur illam
numquam deferuifl^e, nec in hofi:ium fervitntem reda6lus fuifle,
quamvis contrarium fatis liquido conftaret. . Hac ratione Fifti-
\\ ones optime diflinguuntur a Syrnbolis. Iiis enim illud, quod re-
apfe non esiflit, reprcefentari non folet, fed Veritas, quae exi-
fliitocculto quodam modo denocatur, v. Otto, Jurispr. fymb.

Exerc, I. C. a.

iüa autem Veritas., contra quam introdüéla efl Fiaio,debet
effe certa ; Hoc luculento exemplo demonftrat il!a JCtorum
Fiélio, qua nondum editus pro jam nato habetur, cum de ejus

com«

PRO FICTIONIBUS JURIS CIVILIS ROMANÎ. 31

commodo quœratur ; îHam enim, qui in hac Fiélione fingitur
jam natus fuifle, confiât nondum natum fuifièeo tempore, quo
fingebatur,cum adhuc in matris utero latuerit, Hac ratione etiam
Fiéliones difFerunt a Prœfumtionibus, quai plerumque probatio-
nem in contrarium admittunt. Diflentit tamen hac parte Rkhel,
egregius ille Prstoris Romani vindex.\' Etenim inf. 14. find.
Vreet, Rom. hssc fcribit: Prcsîerea antiques illcs Piäiones, fi re^e
ießimes, funt mer a ver it at es, ut hodie vocamus, prohabiles. amp;
in adn. 2. ai h. patet etiam, frußra Dolores litigare de diffe-
rentia inter FiBionem amp; prafumtimem, qmm utraque fpeBet ad id
quod efi verofimile, pejjlme autem de iisdem pronunciaffe Jac. Cu.
facium, in Comm. ad I. ult. tt. quod metus caufa ^eßum eß, quù^
cum tamen plerique omnes facium. Verba Cujaclî hœc font d
T. IL 0pp. q. e. V. p. 148 • PreefuMtio vcvofimïUs eß ^ proba»
îio neceßaria. Fiäio aliud quiddam, quam prœfunit lo ^ Fiäio pùfilî\'
minii, FiStîo Legis Corn, Fiugimus ea, qua non eße fcimus. Pr
fwnimus ea, quœ vera eße arbitramuf, duäi prohabilibus argumentis.\'
Et quidem ?ere Cujaciusquem plerique omnes re6le omnino
fequi videntur. Fifliones enim amp; Pfaefumtjones quam maxime

inter fe differunt(i). In Presßmtionibus ^ probabilibus rerum notis;
eolligimus, aliquid f-itlura fuiife^quod verofimile efl, faSom fuis-
fe. In omnibas autem Fiaionibus^ certiOiiTje fcimus, illud, quod:-
fingitur estiîiile, non eaticilTe. Quomodo itaque Fiariones^;
■probabiles Feritates audienc? Num ilJe probabiliter dici poterit vi-
vere, quem certo fcimus,nondum natum fuifie, fed, adhuc iw
matris finu abfcondi? Num probabiliter credemus\'^ aliquem fuifFe-

iiior»gt;

(ï) Quam differentiara non fatis-felldcer indagaffs videtur Titius..d, I..

68. a\'

mortuum illo momento, cui fcimus, ipfum per longam annorum
feriem fuperftitem fuiffe? Illa tamen eft Fiftio j6lorum. Hanc
vero aperte Legis Cornelia; Fiélionemin Jure appellari, novimus.
Haeccine igitur dicemus verofimilia, qua;, fcimus, ipfi Verita-
ti-esfe contraria ? Nec tamen etiam hac ratione fibi fatis con-
ftare videtur Richcjus, cum enim hoc loco, omnem difFerenti-
am inter Fiéliones amp; Prsefumtiones fublatam , velle videtur, in
§. feq. tamen aperte inter utramque diftinguit j ibi enim de Querela
înofF, fcribit : Attamm btsc, lîon ut Fiäio ,fed tamquainprobabilisprcS\'
fumtio aquißme inducta efi. Veilem, apte fecundum fuam fen-
tentiam Fiéliones J. C. R. definiviflet, nec dubito, quin fuum
errorem protinus intellexiffet egregius Juvenïs. Nlmlo ta-
men fuo vindicandi ardore deceptus fuifle videtur. Omnis
enim, quod fuspicor , erroris caufa a perverfa, quam de
Ficlionibus fovebat, opinione profc6la fuit; verebatur nimi-
rum, ut Fiéliones Juri Prarorio, cujus vindicias agere coeperat,
non levera maculam adfpergsrent; ideoque illas, qus Pretorias
arguerentur, omni oper-a evellere conatur. Maie omnino, cum
ipfiUs Juris Prœtorii œquitatem cum maxime vindicen% Nimis
tamen acerbe in hunc Juvenem invehit Heineccius, Vir. Cl,
Hifi. Jur. R. L C. IIL LXX. ann, ï. props finem,
quem ideo acriîer merito reprehendit R\'nterus, JCt. amp; Antec,
JVitcb,. Hac tamen parte Richejum, cujus vindi:ias ubicum«
que agit, tueri noluit Ritt crus , quum his verbis fuam finiat de-
fenfionem: a veritateauîem probabiU fi abßinuijjlt, forte nulla litte
ratîjfimo auäori (Hein.) ^^aîia effetridendi materia, ibidem. Csete-
jura, illud laltem juveni indulgeamus, quod ipfi Jufiinïam eve-
nifle îiovirausj v. Nvodt de paSils S transaîtt. 487. Negue

. eî^ara

•etiam in l un. 13. C. de reî. ux. aB, Fiaionis amp; Prœfumti-
cnis fines bene resîfTe videtur Imperator.

Semper autem Fiaïooes Jus fummum corrîgcre folent, Ad
eum finem nimirum funt introduélœ. Illa Charaderistica omni-
um Fiftionum nota quam clarifiîme apparet in Fiélionibus Ju-
ris Civilis Rom, 5 Cum enim Jus iliud priscum Quiritium, fe-
rocispopuli animo accommodacum, muicum rigoris oiim hab-^ret
amp; plurimis fubinde fubtilitatibus refertum effet, Fiftionum ope
faepius pulcherrime juftitiam öc sequitatem conciüari videmus.
Sic enimantiqua Civitatis, Teilandi, -Uiucapionum, Dominii
Jura, prudentibus Legislatoris amp; juris Interpretum Fiftionibus
lenita videmus. Et hac parte quammaxime differunt a Menda-
ciis, quod egregie oftendit ^ökn, ad tit. tt. de inoff. teß. n. 4.

Ad genuinas Fiaionum Juris C. R. notas etiam omnino hoc
pertinet, quod a publica Lege aut légitima Confuetudine fint intro-
duaae, neque, fraudum amp; captionum infl:ar, bonas leges te^e
aut fubdole éludant. Ica enim Lege publica conftituta efi: Fi-
aio Cornelia. Ita Publicianam Fiaionem Pretor introduxîc. ; ita

denique colorem in/aniae invenerunt Juris periti.

Quum autem rem ipfam, definiendo, explîcaverîmus, maximi
erit momenti, earn univerfam tribuere in partes, ut amblgua di-
ßinguantur ac reguk habeatur, qua vera ^ falfa, confequentia
repugnantia judieentur (t),nbsp;. \'

Scholafticorum more, Fiäiones juris C. R. ad decern prsedi.
camenta revocavit Azo, Gloflatorum propemodum Princeps,

ques

(I) V. CiV., in Bruto C, 41., in Or. C. 4,

fî

quse tamen inelegans amp; faftidiofa methodas merito plerisque
poftea displicuiffe videtur.

Hotomannus, qui ait, hanc materiem a mmme adhuc fpeciaUter
tradiatam fuifle, primus invenifle videtur illam diftinélionem
qua Fi£liones in quinque genera dispefcit j fcilicet eas ver fan aut
inperfonis, aut in rebus, aut in tempore, aut in loco, aut in aäi-
lus, Quaß. Ill XXXVIIl, quam Alteferra, Tr. I, de Fi-
itionibus C. 7., aliique fere omnes Interprétés fequuntur, niß
quod poftea Fióliones prius divifas reperiamus; in Jffifmativas,
Pqfitivas feu Induäivas, lîX in Negativus feu privativas, Illo. in
Translativas, illasque pofteriores demum in quinque memorata
ilia genera fubdivifas. Utraque autem ilia divifio, nèC etiam fa-
tis eJegansj cummasime répugnât notiffimo illi Logicorum
praecepto ; Recenßtorum unum nullatenus contineatur in altero |

quod egregie oftendit Titius, d. I. §. 3a. ^ 33^

Quid igitur, num Fi£lionum divifionem, tamquam rem fm.
ßraneafUf rejiciam cum Titio, d. d. §. 31..^ Minime gentium!
Hic magis apud me valet Ciceronis au6ioritas (i) amp; optimo-
rum Interpretum exempla, quam levis illa Titil argumentatio,:

Apologias pro ]6lis P^om. digniflimus Scriptor prius Fiftio-
nes Juris Civ. Rom. dispartiturin illas, quœ, folenni aliquot
s^tt accedentei cekbrantur S in quibus corporalis alicujus ret pra-
fentia requiritur. 11\'^. in eas, qua fola mentis cogitatione confix-
ßunt ^ ad quas perficiendas nulh externa fa£lo opus eß tum de*
aaurn K in illas, qum certa aîiqua Lege funt ßabilit^ IIo. in eas,

|î.) V. Cic. y locis max kudtnbsp;- \'

qua a Judice, publica auäoritate conßituto, receptee funt. UK in
illas, qiiis a privatis hominibus, kgum peritis , excogitates y ^
longa confuetudine vim Juris na✠funt.

Cum autem pierœqiie Fiftiones fola cogitatione confiflant,quot;
illam alteram divifionem hic fequi mallem, quamvis optimara
illam priorem nullus improbare aufim.

Pulcerrime hanc divifionem illufiranc Schultingii, at quanti
Viril verba in ann. ad Ulp. T. X, i, ». quœ, nefcio, u-
truminfigni fua magis praeftantia, an vero perfpicua brevitate
lemet nobis com m end ent. H see funt. Jdde, quod leges non
foleant inducere Fiäiones contra fuUilitatem Juris Civilis, fed id po-
tius tollant, quod facillime pojfunt. Tunc dmum leges inducunt Fi-
äiones ^ quando (squitati obßat Veritas ^ ordo naturalis rerum\'.-—\'

Sed Jurisconfuhi amp; Prat or es, cum Jus Civile non pojfint tollere,
Fiäionibus egent ad declinandas earum fubtilitates.

Quod igitur ad illas Fi£liones attinet, quae aLegefuntinduÊlae.
Cum Schultingio amp; plerisque aliis non dubitarem, quin Lex pos-
fit fingere. Fuerunt tamen qui hanc fententiam, plurimorum
doélorum Virorum confenAji approbatam, ample£li noluerunt,

fed omnes Fiaiones Jur. Civ. Rom. ab ufu fori derivarunt, tam-
quam Hoheizel, in Diß de Fiäionibus in cerehro JBormn natis,
Riebet, Find. Jur. Prest, J. 14. Etenim, cum ipfa Lege, quse rem
sperte définit, bonis civibus nihil efîe poflic neque utilius, neque
optabilius (i), amp; judicis arbitriura ad falutem civitatis e foro

judi-

(î) V, Foorda, InUr^, L, IL C. is.

Es

jadiciisque femper, quantum fieri poffit, eliminari debeat (!gt;,
patet, quam maxime necefi\'arium eile, ut ipfa Lex fua yitia cor-
rigat; fi tamen ipfa veritas amp; ordo naturalis rerum aequitati
cbflec, neque aliquid tolJi poteftj, neque aliquid mutari o

-Mavcu ya^ mr^ mt ©sa? ^I^KTKSTÛH-

hyiTASA TTQISIV qffcr etv y] TriTT^o^y^îVCi;^,

, i • ■

. Re natnque fola hac ipfe privatur Dem,,nbsp;^

lit Jaäa non infeäa pojftt reddere.

V. Agathon.y apud Arißot. Ethi FK

Quid igitur? Hoc cafa hOL^fingit infeèla, amp; fic unicum, quod
fupereffe videbatur, adhibec remedium, Neve aliquis objiciat
iocum Modeflïnii L 7. tt. de Leg., ubi, legisnbsp;,ejjs hanc:

imperareJ vetare, permittere, punire. In Fiftione enim legis
Corn. amp; Poflliminii lex Imperat, ut jura civis, per captivitr«
tem abfentis, pendeant, vetat,nQ alii in illius bonis, tamquam
dereliéîis, vi fibi jus quadrant; redeunti per mitt it, ut ita fuo ju-
xe utatur, quafi femper in civitate manfiïTetj/îMîf autem illos, qui
interim illius bona aut jura diminuerinr.

Immo difertis verbis in jure Romano appellatur Fiäio Legis
Cornelia, I. i.pi. l.iS.Tr.ad L.FalCi, l.is.nJe ufurpat. Injure
quidem Romano Legibus vindicantur, qusePrineipumOrationibus
revera debentur, V. Noodt ^ ad 7(. p. amp; d\'Arnaud, Conj.^ IL 20.
. ■ \' \'nbsp;illud

-Ci) Quod omnium optime demonftrafle videtur Putman, in eleganter Ä
doae confcripto programmate ^jgnbsp;efm jud. elim. ppßcsi i77iv

îiludautem, quod Confuetudini debetur, nusquamin Jure, quan-
tum reeordor, Legis nomine infignltur ; aperte hic JCti diftin-
guunt, illamque pro Lege effe dicunt v. /. 32. i. B I 33;\'
jr. de Leg,, quod fupra jam moouimus.

Ne autem illa, quae probare debueram, confulto fubinteu-
lexiffe videar, hoc u-num hie annotare mallem.

Nimirum, praeter alios Interprétés , obfervavit Majanfius I
Disp, de Pofilim. §. ,gt;Tom. I, p. 255., multa adPofiUmintumper-
tinentia fingulariter emfirmationsm hujus Fiäionis Legi Cornelilt;e
de Teß. €apt. deheri , egregio mukorum Juris Jocorum teftimo»
nio. Arfliffimam profeêlo quamdam neceffitudinem inter has
Fiéiiones obtinere videmus. Sibl adeo connexse funt, ut Ro-
mani neutra diu carere potuerint, amp; hœc fine ilia iis non
mukum profeceric. Arabs ab atrocibus amp; diuturnis Roma-
norum bellis origmem fuam trahunt.. Ambse captivis Civi-
busRomanis opitulantur. Neque quidquam, quod fciam,hanc
verofimilem conje£turam evertit. In I. ig. pr. it. de capt, amp;
poßl, rer. Paulus ait pofiliminium moribuslegibus intr oduéluni
fuiiTe, in /. p- C. de poßlim. rer. Imp. Diocletianus PoûHmitt\'mm
aperte vocat Legem Gorneliam. Seio equidem Hotmannum,
ad 1,12.7F,qui teß.fac.-pojjl^ hic d^x^xvii^^ pijpvwcv amp; Vinnium-,
in Comm, ad qmb. non eß perm, fac.,teß. 5,, ilJud inconßderate
faÊlümfuiffe, fuspicari. Sed illa) hujus legis conciiiandse via
■.jam olim merito displicuit fummo Cujacio, ad PmW fent. L. III,
T. §• S-s qai pucat in h.J. Legem Corn, non ad reverfura
Binm fed ad patrem referendam effe, qui deceffit apud hqft^g,
m. in,.l. \'ult... C. quibus es; mß maj, Et fa^g utramque expîi-

cationem facile admictit hœc lex. Pater amp; in civitate amp; In
captivicate mortuus fuifle intelligi poteft. Si prius eligaraus,
in hac lege de folo Poftliminio loquitur Imp. fed quid? fi uter»
que in captivitate fit mortuus. Siccine fola legis Corn, decapti-
vorurii teftamentis agitur caufa? Non putem, miLeélor I Neque
haec explicatio fundamentum traditse conjedurse fubvertit.
J)iûcletîâms ait : Lex Cornelia reverfum Jmm facit hœredem. Sic
quidem filius patri fuus hseres fuccedit, quia pater ex lege Cor-
nelia mortuus fingitur, dum capiebatur: filius vero reverfus,
ex Jure Poftliminii, manfifle in civitate fingitur. Ideoque amp;
hac parte ;Fiélio Poftliminii tribuitur Legi Cornelise, quod etiam
quodammodo indicare videtur ilia I, ult, C. quib» ex Cauf,
maj.î\' Ü. Cujacio addoéla. Donee itaque contrariunn hujus con-
jefturae probabilibus argumentis oftendatur, liceat Fidionem

Poft:liniinii ipü Legi Cornelise tribuere.

Quod ad caufam introducendse utriusque hujus Fiftionis fpe-
hic mire confentire video plerosque Interprétés, qui hœc
latius exfecuci fuerunt, v. omnino///. de Cocceji, Comm. ad Grot.
deL B. ac. P. L. IIL C. IX. i.

De illius auiStore tamen inter illos non ade© convenit. Prse«
tzx Augufiinum S Manutium ^ Hotomannus lt;i ad /. ja. it. qui teß.
fac. pojjl Finnius, in Comm. ad 5- J- ^on efi perm. fac.
(efl.^ de Cocceji d. I. §. lo. Comm. aliique illius auéîorem fuis-
ie, putant, L. Cornelium Syllam, neque rare eam ex lege Corn,
de falfo teftamentaria numaria dérivant, v. Hein, ad Vinn.

Attamen q«amvis Sylla, cum Diftatura ornaretur. Lege Va-
le.

fro rrCTÎONÎBUS juris civilis romanl

lerialatara illam poteflatem (i) accepiffet, amp; multis legibus Cor-
neliis Rempublicam ita conftituerit 5 ut his folutis flare ipfa non
poffet (2), non tamen omnia faluberrima inftituta, quse a Cor-
îielio nomen acceperunt, foli Syllse funt vindicanda. Gens
enim Cornelia plurimos Romans Reipublicse dedit viros opti-
mos, praeter unum Syllam , quorum tamen omnium nomina
nobis non fervavit antiquitas, Jam enim diu ante Syllam Ro-
manorum bella hanc Legem efSagitaverunt.

Neque video, quomodo hsec FiSlio Legis Corn, de teß. capt,
effe poterit ex Lege Corn, teftamentaria , numaria de falfo.
Quae enim hujus Legis capita aut additamenta (3) extant in
Jure, omnia falfitatem, dolum, fraudem coërcent, neque ullam
cum noflra Lege Corn.habentneceHTitudinem,nbsp;Jar.

i. ƒ/. C. 11. S. I. g. 74. Ab his maxime alienam fenten-
tiam tuetur FigUus Zuuhemus, Frifiae fuae nobile decus, qui,iß
Comm. ad T. Infi, quibus mn efi permißum facere teß. ann. ult.,
iUam, utut antiquîffimam, a Scipione aliquo promulgatam effe, putar,
mm amp; Scipionum gens Cornelia appellata fuerit, amp; Manum qaem-
dam Salomoniutn fecutus legem Cörneliam jam primo belle Pu-

nico latam fuiffe, fuspicatur,- Viglium fequitur Wißenhach, ai
I. ult. C, ex quibus cauf. map

Hanc

fi) V. Cic. Jgr. III. a. Sc pro RoJc. Am. C. 43.

(2)nbsp;V. BacUum, Hifi. Jur. L. IL C. II. S. I. §. 73. ann. (m).

(3)nbsp;Licet etiam pleraque Legibus hifce Sylianis fenfim paulatimque ad-
dita fint L. L., SCtis, Conft. Princ. amp; Interpretatione Prudentum, de
quibus ipfœ nihil cavebant, adhnc tamen Leges CornelignihiroiBiaus äs»
diunt, V. £acb. d, I, §, 74»

Hanc autem Vigln fententiam rejecerunt J, F. de Retez^
Opufc. VI XIV. n. I., Thef Meerm. T. VI., amp;. Helnecdus^
d. /./fed nulla fatis idonea ratione ufi.

Neque tamen VigUance fententiae fubfcribere mallem, cum
de eius., manifefta falfitate fatis forfitan conftabit propter Lu
ü/ï verba, quaî, L. XXVIL C. 21. in f., legimus : SeruH-
um, negabant jure aut Trihunum Pkbis fuiffe, aut Aedilem effe ; quod
patrem ejus , quem triumvirum agrarium occifum a Bojis circa Muti-
nam 0)eJJe, opinio per decern annos fuerat ,vivere, atque in hoflium
poteßate esfe, fatisconflahat. amp; ,L,XXX. C. 19.J latum adpopuhm
efi, ne C. Ssrvilio fraudi effet, quod, patre, qui fella curulifedijjet, vi-
vo, quum id ignoraret, tribunus plebis atque (Bdills pkbis fuijjet,
contra quam fanäum legibus eras. Si enim, ,primi belli Punici tem-
pore, Lege Cornelia de teftamentis amp; poftliminio captivorum
Jam cautum fuifiet, nunc, fecundo bello Punico ad finem ver-
gente, negare potuiiTe non videntur, ilium jure tribunum
plebis, aut sedilem fuifle. Jura enim paterna fuifient fus-
pen fa; nec in fervitutem hofiium reda£lus fuifie videri potu-
iflet ille C. Servilii pater; neque ulla lege opus fuiflet, qua
ferretur ad populum, ne id fiiio fraudi eflet, contraquamtamen
legibus adhuc fanftum erat. Videtur itaque, etiam VigUi
fententia elfe rejicienda ; forte tamen hic ipfe Livii locus no-
Ms viam monflrabit.

Quid autem indicent illa Limi verba: contra quam fanäum
glhus erat ^ definiri vix potefl. Dukerus, Vir. Ch, ad hunc

lo-

(i) Illud narrat Livius, l. XKI. C. 25.

îocum , poftquam Manutii, Hotomannï, Gruchii, Pighii amp;
Doai Anonymi fententias recenfuerat, tandem ingenue pro-
fitetur, fe plane illud ignorare; liac tamen addita memorabili clau-
fula: Qimant do^iores, 6f fimul mdeant ^Cii, an hic aliquid fit ^
qmd ad jus pcjViminii pertinere pojfit. Et fane, uti videmus, hic
locus quam maxime ad illam Fiaionem perdnet. Dum itaque pro-
babilior adhuc videtur Manutii fententia, quam ipfe Dukerus non
abfurdam eiïe judicat; quid de origine legis Corneliœ fentiam,
breviter enarrabo.

Cum caufa teftamentorum amp; poftlîmloii Captivorum ad
Fetiales, quos de jure belli ac pacis aliisque Juris partibus judi-
cafte, neque a Fiaionibus aliènes fuifte, novimus, maxime
perEinerevideatur,putarem ipfosdeîllisjudicare folitosfuifte, an-
tequam Lege Cornelia de hiscautum fuerat; atque ficopûme ex-
plicari poflunt Ulpianl\\vQih^ 119. pr. tt. de Capt. 8\'poßl rev., ubi ait,
poftiiminium moribus amp; legibus confticutum efle. Poftea tamen
rerum conditio spud Romanos exprefl^am legem efflagitavit:
Ex hiftoria enim docemur,RegulumRomanorum ducem, primo
belio Punico, poil feJicem viéloriam ad verfa belli forcunaufum,

in hoftium manus vivum perveniflTe cum multis fuorum, illum
tarnen poftea Romam fuiffe mifllim, ut de permutandis capti-
vis agerec, Roms autem in fenatu graviftimis argumentis per-
mutationem difluaüfle, Carthaginem jurisjurandi fervandi cau-
fa revetfum fuifle, amp; fœvam mortem oppetiiffe(r). Sic au-

__tem

(î) Vid. Fol\'j\'b., L. l. C. 35-, Cft. , de Off. L. HL C. 6. Squot; 27. ^îorat.,
L. UL Cam. Oinbsp;» ^P\' XVIIL, FaL Max., L. IL C. ÏK. 8«

Mor.,L. IL C. II. S. 240 Cell., L, FL C. 4., ^ur. Fi^.^de Fir. m.C.^o.t

Eutmp., L. U, C. 21.

F

tem miferrima erat omnium illorum captivorura conditio, qui
pro patriae amp; fuorum libertate pugnantes fuam amiferant, five
redirent, five apud hoftes morerentur. Neque hsec calamitas
folos manebat captivos. Eltiam ipforum liberi, uxores amp; o-
mnia, qus fua in patria reliquerant, horura malorum necefîaria
fiebant participes. Illud ipfum Servilii exemplum., apud Lîvîum^
nos docere videtur. Cum autem tot Romani amp; inter illos non pau-
ciex nobiliamp;antiqua profapia oriundi,in captivitatem effent re-
da£li, de ferenda lege cogitaffe videntur, quas de reditu amp; te-
flamentis captivorum fanciret. Forte ipfius Servilii infortunio
hoc effeflam fuit. Non raro enim fingularem aliquem cafum
legibus Romanis caufam dedifleinvenimus: ita nullas reiuxorise
âûionesRomae adfuiffe anteCarvih\'anum divortium, docet Gein-
us,N. A. L. IF, €. 3. Salternlegimus, ad populum latum fti-

iffe, ne patris fui calamitas Servilio fraudi effet. Vero igitur

diffimile mihi non videtur, hoe tempore Legem Corneliam de
poflliminio amp; teftamentis captivorum faiffe iatam, atque tum
e gente Cornelia fplendidis inRepublicamuneribusornatos fuisfe
îionnullos, pallim ex Livio apparet. Lubenter heec omnia hic loci
latius exfequi amp; probare vellem , fed inflituti ratio id vetat.
Haec itaque fufficiantde Fiflione Cornelia, quam in exemplum
Fiftionum Legis adduseram.

Hoc loco animadvertiffe liceat, Legislatorem Romanuns
femper fubtilitates fuftuliffe, nifi illis populus ita adfueviffet,
illi magis naturse effatum quam Juris fubtîlitas videretur, aut
alia Politica ratio id vetaretj tum enim illam Juris interpretibus
per/aanbsp;leniendara relinquebat^ vera ufus prudentla^

Qüum autem illisCautionibus omnes,quotquoc umqaam conditco
fuerunt, leges humanse,propter humanae imbecillitatis vitium,
femper indiguerint, facillime patet, optimas habendas effe illas
leges, in quibus pauciffimae reperiuntur. Hsec autem laus Ro-
manis legibus merito cedit, quippe quarum faltem Fi6liones
rariores admodum in Jure occurunt.

PJurimas autem invenerunt ipfi Legum Interprétés, Prseto-
res amp; Juriscti, qui, cum leges mutare non polTent, Fiélio-
nibus utebantur, ad declinandas,lt;amp;eludendas earum fubtilitates.
V. Scbultîngi adn, ad Ulp, T. X, g. i.

Ideo enim Praetores in Ediftis fuis, quse adjuvandi,ßpplendt,
corrtgendi veteris Juris gratia funt COmparata, /. 7, 53-. ds Juß.
amp; Jure, itidem Fi£liones adhibent ,uti Brenckman. pulchre dis-
ferit, de Eurem. Diatr. C. L 13. n. 2. amp; latius probat Tre*
kell, de orig. teßament. C. IU.%, 40. Maximopere enim hic er-
rare videntur qui cum Richejo amp; paucis aliis negent Prœtores in
fuis Ediais umquam commentos fuilTe. Licet enim Prsetores in
Ediais ßbi parum permittere potuerint, quod eleganter «amp;doae
demonftravic, P^itid. PT. in ann., fsepiflime tamen fuis Eure»
matibus prifca Juraadjuviffe, fuppleviffeamp; corresiffe novimus.
Si autem in illis, folam interpretationem extenfivam amp;reflriai-
vam (v. Find. f. 16. ann. 3.) agnofcere velimus, nulla pro-
feao in toto Jure Romano ericFiaio, ne quidem ipfa iiJa, quam
Lex Cornelia conftituit, hoc nomine appellari poterie.

Ut unum amp; alterum ex luculento sequitatis Fiaionum Prieto-
riarum argumento prsebeamus exemplum, agedum, brevitef
videamus, adionem Publicianam ßc Refcifforiam, quibus an-

tjqua.

tiquarura L. L. de Vindicatione amp; Ufucapione rigorem lenivie
Jus Prsetorium.

Ecenim cum Jus Civile rei vindicadonem foil vero rei do-
mino permittebat,Z, ff.de rei vind., illi, qui ex jufta caufa
amp; bona Sde rem alienam a non dominio acceperat, ejusque
pofleOIonem, priusqoam ufucepit, amiferat, nulla aflio Jure
Civ. erat prodita, qua illam rem fibi repetere polTet. Quod
merito durum amp; iniquum,/5f. 4. J.deA^., videbatur Prsto»
ri, egregio apud Romanos œquitatisftatori amp;vindici. Sic etenim
injuftus quilibet poffeifor illi, qui polTefllonem rei, quam bona fide
amp; jufto titulo naftus erat, cafu amifiiTec, prœvalebat. Itaque
hunc defeaum Juris Civilis , fecundum fuum CiBcium /. 7.
7t.de f, J*i fupplevit Prsetor, introdufla FiStione quadam
sequisfima, Nimirum eum quirem,antequam ufucepiffet, ami-
ferat, illam jam ufucepilTe-fin gebat ; ut fic agere pofiet con-
tra poflefi!brem, qui deteriori jure pofijdet, ad rem quafi ufuca-
ptam reftituendam , v. all 4. ^ h i. pr. jr. de Publlckn.

Hsecaamp;io Publiciana appellatur quoniam primum a Publicio
Prsetore in Edi6lo propofita eft:, v. 4, i, de a^. At quis--
nam fuit ilîe Publicius PrsetoE, cui debetur hsec aflio? SigO\'
îiius, de Juik, Lib. I. Cap. 17., illam fub Imperaroribus , rerum
potitis, conftitutam esfe arbitratur,nbsp;Bertrandus, de vUis

JCtorum L, IL C. 16. §. 2,, illam refert ad Q. Publicium-, a-
pud quem amp; M. Junium Prsstores Cicero fe quemdara Macri-
num defendisfenarrat, vide ejus Oraiionempro Ckentio Jvito Cap.
45., de quo Pïdamp;îote Publîcîonbsp;Pigbîus, Am. T. III. p. spr-

M£ttrandi fententiam fatis confidenter fecuti funt ^Ufenhach,

Dhp. 1%. ad 7b, 22., Schïltenis, Exerc. 16. ad tt. 65.,
Beyems, in Poßt. Jur is-ad ïit. Dig. de Puhlician. , amp; O. TVes*
tenberg, Pr. Juris fee. Ord. Inß. L. IV. Z 6. §. 32. amp; Pr.
Jur. Sec. Ord.Tt. L. VL T. 2. f. ii. amp; muki Interpp., qui il\'-
lam a6Iionem fine dubitatione illi adfcripferunt. Attamen ve-
rofimilius efl hanc aftionem temporibus CiceronJs anteriorem
esfe, faltem, quod Sigonius putavit, Imperatorum tempora^
longo intervallo praecesfisfe. Haud enim facile crediderim eo
usque hunc Juris rigorem intemperaium manfisfe ; non illud
Gonfueverunt Praatores. Has acliones fane jam ante Cicero-
nem natum Romss corrupti mores efflagitabant, fi Salhßio ere-
das, Jugurth. C. 41. populus (ait ibi)\' ntiïiüa atque inopia urge^
latur ; Interen parentes aiit parvi ïiberi militum, m quisque po-
tentiori conßnis erat, fedfbus pellebantur. Quare igitur id demum
sevo Ciceroniano adfcribemus ? Cum nuspiam aut vola aut ve-
öigium in Jure aus Hiftoria reperiamus, ex quo fubfidium pro
hac fuspicione peti poflSt. Praßantijßmus amp; de Jure Uterisque-
sgregie meritus Heineccius (ut Magni tVeffdingü verbis utar);
illud responfo Crafi\'m\', apud Ter., Fhorm. II. 4. igt;ß p. ^ßqq.

Qiwd te abfente hic filius

Egit, re/iitui in integrufn , ^quom.eji ac bonum t:
Et id impetrabis. ---—

probari voluit; Ibi enim illum Cratinum de aélione Requot;
fciflToria, quam eumdem auélorem cum Publiciana agnofcere
mom videbimus, vere loqni putat, v. Hein.^ in Jnt, Rom.

Enbsp;üd^

^ai L. KI r. 6. Infi. g. 38. in ann. Licet- autem cum
Bacbovio, ad T. I. de Acè. % 12., aut Hubero,ad T. L delpß-^
na tem. lit. n. 5,, Comicorum au£î:ontatem non plane rejicerem,
vehementer tamen dubitarem (pace Summi viri diaum fiet!)
num ilia jCrat\'wf mens fuerit. Ek Cicerone, pro Flacco, C. 34.,
amp; Gellio, N. J. L. III. C. 2., fatis patet Romanas uxores
potuisfe ufucapi; verum ad id anni tam ansie impleti ufum
requiri, ut ne trinoaium ab uxore abfuerit maritus, iidem do-
cent j cum ex Phormione quam clariffime pateat, Antiphonis
nuptias modo unum diem ante Demiphonis adventum fuis-
fe contraaas. Prœterea res fua non erat ufucapta. Sed üla
omnia fciens prastereo, c\\xm Hein, y à. I. ad Finn., respondeat
aélionem Refdsforiam wale,tamqaam rabulam,appiicare Craci-
îium. Prœcipua enim dubitandi ratio mihi hsec efi:. Phormio ludis
Romanis quidem aaa eft, fed fabulam Atticam Athenis reprse-
fentac. A Demiphonein confilium adhibitiiili triumviri funt Athe-
nlenfes il^iy^rai, v. Petitus inf. prcef. ante LL.Att, Jus Atticum hac
in re Juri Romano plane contrarium Judices dicunt amp; Periti inter-
pretantur. Imrao, quam hujus fabulae virtutem mirari non defino,
tota Çhormio quiddam plane Atticum femper adeofpirat, uc
plurimumpulcrijfi non omne,illi deirahas, cumiithenienfi huic
Cauflidico Romanam Jurisprudentiam interpretandam dederis.
Ideoque illa responfa ad Jus Atticum referenda esfe putem ;
quod ipfa ratio jubere mihi videtur. Hanc igitur Terentii fen- \'
tentiam fuisfe crediderim. Doarina amp; ingenio fuperior He-
gio primus a Demiphone rogatur: quid agendum fibi? Hegio
IÎOÎÎ vult Craiino prascedere, qui sstate fibi prsecederet. Re-

ipon-

pùndet Cradnus, fed fecundum sequitatem, quod cummaxime
patet exverhisisquum ^bonum, (iblçQîfvizdet judicesm cafu De-
miplionis fecundum asquitatem judicaturos, amp; fic feni fententiam,
quam fperabat, impetraturum esfe polliceiur. Hanc ^quiiTimam
fententiam rejicere non audet Hegio. Disfentit tamen, amp; fuares-
ponfione accurate Leges Atticas obfervat (i). Inter iEquitatem
amp; Juftitiam , quas ambo tuentur, optionera difficiiiimam efl;è
TatusCrito, rem in medio reiinquit; Atque ita multo incertiorera
reddunt Demiphonem. Peffimum cauïïîdicorum vitium exem-
pio hoTum triumvirorum fic eleganter perfi:ringit Tefentius. Sed
jam fatis diu huic loco explicando immoratus fui. Licet au-
tem non lubenter hunc locum Terentii afferrem, tamen non
dubitarem Terentii tempore hanc aflionem jam fuiflfe introdu^
élam, fi non longa ante Terentium annorum ferie. Quid, B
eum J, Rkbejo, Vind. §. 16., diceremus Q. Publilium Phila»
nem, primum ex plebe Prsetorem, cujusnbsp;flU. 15.,

Hieminit, ejus au6lorera effe amp; Publiciainam pro Publiliana eife
nominatam? Si verum fatear, hsec pulcherrima Mkbeß renten^
lia. mihi femper maxime arrlfît. Quum etenim es fupra jam

all. Salkßii loco QJug. C, 41.) pateat, ditiores Romanos f^-
pe infana posfeffiones augendi libidine adeo agitates fuifîe , ut
pauperes, prouc quisque diviti confinis erat, five praefentes five
abfentes, vi aut clam, etiam ipfo ufucapionis abufu, agris aus

posîeflSonibus fuis peilerent, vel posfeflîonum nondam impie*

tam.

iï} V, leg, Ju, L. IV,nbsp;PeîtïiâJjin €mm ai iUum lùcm^

tam üfucapiotiem iifurpationis deteriori jure interrumperentj
amp; fic potiffitr.um plebem ofFenderent (i), vero fane fimiliimuiii
videtur ad talem Prsetorem hoc beneficium eflfe referendum,
qui popularis effet. Quidni primum ex plebe prsetorem, Q. Pu-
blilium Pbüonem, ambarum harum a£lionum auélorem fuisfe
non improbabili conje6lura concludi pofle videtur f Romani fai-
tsm hac Fi£lione jam olim quam maKime indiguiffe videntur.

Eumdem certe auélorem habet Fißio, qua3 obtinet in aélio-
nenbsp;Licet hic quodammodo hœfitare videatur Schul-
ung., The/. Dec.i^. Th. i.j illud tamen vulgogt;flerunt Inter-
prétés. Tradit hoc vetus Gloflkrium apud Btißln., de V. S.
L. XIF., voce Publidana. , nec non /«SJ., verfußd CUm, t:. ds
0. amp;\' A,, ubi Gotbcfredus pxö ßd cwm legit fed quam
tamen leflionem reprobat Schuhwg. d. 1. — IMnsccius^
Ant. Rom. Synt. ad T. Inß. de aSlîombus §. ag-, adnotat eam
ab £odem Publicio Prsetore esfe fatis etiam intelligi ex l. 57,
TT. mmd. i)^eque tarnen id aflirmare auderem. Aliter hanc
legem vexatiffmiam explicat idem Sthuhwg. qui putat in ilia
intelligendam esfe eandem Publicianam a£lionera , qu£e pafiîîm
hoc nomine venit, v. eundem illum aureolum libellum ff./.
Eodem [fere modo hanc, legem olim interpretatus fuit Gotho-
fredus ,Anmu C. XÎ. Licet Cw/anax aliique vulgo disfentiant(a).

Fiaio

(1)nbsp;Hos mores , tamquam vuigatifiîmos.apudfcriptores petiflringi, Sene-
cse, Petronii, Salviani, Zenonis Vcronenßs SApuleji audoritate probavit
Richei, vind. d. L

(2)nbsp;V, De b. l. 57. mand. etiam J. « Cofla , ad 3. J. de A\'cl., E^k,

Fr.

FiSio autem aflionis Refciflbriîs, licet ab eodem aaétore
profeéla, quodammodo tamen adlionis Publicîanse Fiélionî eft
contraria. In Pubiiciana enim ufucapio nondum facta fingitur
jam fafla fuifte. In Refciftbria autem ufucapio, quee jam fa6la
erat, fingitur non fa6la fuifTe, v. §. S^J\'^de a6î. Ilujus etiim
Fiftionis fundamento, loprsefens, cujus res eft ufucapta per illum,
qui ex quacunquecaufa abeft, v L 21. §. i. ■n.ex quibus caufis maj.
ÎIo. vero ilie , qui abeft propter juftam caufam, î. i. §. i. ^ h
3. TT. coi., cujus res per prœfentem eft ufucapta, agunt contra
eum, qui ufucepit, ut illa ufucapio refcindatur amp; res ufucapta re-
ftituaîur, v. 5. J. de aäionibus. Et fane optime hic Praetor fe-
cundum Legis mentem Jus fumnaum correxit; valde enim ini-
quum fuiflet, fi alterius abfentia prœfenti, aut jufta amp; necefla-
ria abfentia, cafus unice JortuiîuSy ipfi abfenti nocuifliet;
F. Scbroeder, Or. de Prat. Opt. in leg. int er p. J. C. cuß. p. 32.

Brevitatis caufa hic aäionem Paulianam, pulcerrimae Fi6lioni
înnîxam, 1 iftionem cujus /, 65. i. tt. de hon. poJJ. meminit,
aliasque mitto Fiéliones Prastorias, cumesallatis ex emplis jam
fatis Uiihi conftare videatur de pulchra illarum sequitate,

Ubi vis enim in Jure femet Juris ßvilis Cuflodes, quo elogio a
Cicerone, L. III. de Leg. c. 8., laudaotur, prseftitiflfe Prge-
tores Romanos animadvertimus ,ut illos vere omnino vivam Ju\'

ris

Pr. îT, ad b. t. §. 36., Jenf., StriSur p. 125., Sammet, Opusc. p. 137.,
Reinald., Opusc. p. 253-, Putman., Preb.lib.ßng. C. i. amp; Confultiff. T. J.
A. Pagenßecber, Spec. -Jcad. de viokntis Emsndat. in Jure Gv. mn admits.
(Hârderv. 1776O C. IL S. IL h 58—1%.

fis Civilis vocemfuijje dicat Mardams Jftusin 18. -^rJejuß.^Jure^
Neque hic omnes llJas moror calumnias , quas in Prsetorém amp;
Jus Honorarium hac parteefFuderunt

(2) quem, ut faepe alias , prasceptoris fui auÊloritas ia
foediflimi hujus erroris focietatem abripuit (3). Illas enim jam
dtîdum optime repulit Cl.Schroeder, Antec. Gron.^Oml, in Ora-
tione de Prcstoribus optimis in Legibus interpretandis Juris Civilis
CußodibuSf a p. 29—32,

Quae autem in optimas Legum Romanarum conflitmiones,
gusein sequißima Praetorum commenta, eaedem omnes in Jfto-
lum iv^fijjiofroi criminationes dim ja6latae fuerunt acerbisfimae amp;
hoc sevo faepius repetitœ; Quss enim duo tresve fcriptores, Juri
Romano fnfefiiores, ofcitantes hallucinati funt, ilia hodie tam-
quam diélata repetuntur. Prœcipue etiam Jélos hac parte ado-
ritur TbemaßuSf Vir âoEtus ßd volubilis ingenii, in navis Jur.
Rom. p, 20.J in cujus verba confîdenter jurare folent plerique
prseftantiffimi viri, qui ex ejus fchola prodierunt.

In eo tamen mirifice fibi placent omnes quod Ciceronis auflori-
tate fe tueri poffe videantur. Ad hunc enim finem abuti folent
loco illo vulgatiffimo, ex Or. pro Mur., a medio C. XL ufquead
fr. XÏIL C. decerpto, ubi in tota illa vitiorum ferie, quam
Jflis exprobat Cicero, minimum locum non obtinent res fiäts
commenîiîi^ f quse omnia mafcule amolitus eft Luzac, în Obf«

Apology

\' quot; \' quot;quot; \' ■ f« ................ —......

Ci) ^ ncsvîs Jurispr. AnteJ. L, ï. C. 7.
fa) In Hifi. Juris I. J. §. lt;58, 67.
(3} v» Prcamp;f, me mv. Ed. Ei^b, Finâ^

PRO FICTIONIBUS jmiS CIVILIS ROMANL 51

r. pro Jäh Rom, contra Cic, pro Mur. Satis enim ex ipfis
Ciceronis difertis verbis (i) confiât nihil illorum omnium ferio
animo locutum fuiffe. Quam inconfulte igitur Thomafius e-
jusque aflquot;eclaB hoc telum vibrare gefl;iant, uc «no i6lu fuos ad-
- verfarios profligent !

Cautiones autem maxime ad jSlorum munus pertinuilTe of^
time docec Brmckmannus, Themidi carum illud caput, Diatr,
de Eurem, C. L §. W.;, in qua totam hanc Eurematum ma-
teriem fcite, accurate amp; eleganter pertraftavit ; amp; pofi: illum
Heineccius, Vir Ckï,, în Jurispr. Cavsnts, Opufc, Min. p, 315.
amp;fqq.

Neque, quantum fcio, quisquam ed, qui neget a fori ufu
plurimas Fidliones profedlas fuiffe, praeter unurn Cahinum, qui
in Lex, Jur, voce Fiätio n, g. nullas in Jure Romano agnofcic
Fi6lionespr^ter Legis Corn. amp; Pofllim. Fi6lionem,quam fuam
fententiam non male ipfe haerefia vocafl\'e videtur. Malta Fi-
élionum exempla collegemm Hotomannus, Qucsß, III. Jltefer\'
ray in Tr. de Fictt., Noodt Preè. L. IIL c.12.. Otto, Vifen.
P\' 534\' fqq- aliique. Uterque tamen prior, praecipue AUeJer
fis, magis rudem lt;Sj indigeftam molem pluriraarum Juris Con-
ftitutionum , quarum plerasque male FiB\'mss appellare volue-
runt, multo labore coacervarunt.]

Ex omnibus autem illarum exemplls, raodo Jînt genuinarum
Fi£lionum exempla , patere poterit Romanos JCtos numquam
Fi6liones admififle, nifi illas quse ipfi sequitati fuam debent origi-
nem

(3) V. Cis,, de Fin, L. IK C. 27*

G S

Bern, ü. Luzac, d. Ohf. P. L C.nbsp;17. amp; fqq.; Et fa-

Be, quod miror, non video il!os vitio creatos cenfores, qui
Jus Romanum ubivis calumniantur , adhuc iniquara aiiquam
Fiaiooero adferre potuifle. \' Neque enim umquam hac par-
te fuiim officium transgreffi fuifle videntur JurisCti Rorn^ni,
Qiiod egregie probavic Ciariflimus Schroeder , Anïec, Gnn, - Oml,
iü Oratkne inaug. de JCtïs Rom. fuum in legibus interpret midis iffi-
eium non transgreßs p. 50. amp; fqqgt; Recordemur folummodo iiia
qu3S paffira de. Fiélione infanise in Quer, inoff. annotavimus.
Querelam enim inoff. non ex Conllitutionibus Principuum, cum
Duareno, ad T. tt. de inoff. teß. C. 2. 6f Figlio, ad h. t., neque

ex Prêtons Ediao , cum P/famp;oè\'-o, öif CoU. Ll, Mof T.XFI.S^.y

derivandam eüs potarem, neque etiam ex Lege Glicia, quod
Cujacius, IL Obf. 21., XIF., 14. amp; in prM. Papin. L 15.

i. TT. de inoff\' teß. fuspicatus fuie , propter infcriptionem
i. 4. yr. de inoff» tefl., ubi tamen cum quibusdam antiquis E-
ditionibus l^egere mallem : Maximus Lßng. ad L. Falc L (es
quodefumtaefl: l 125. tt. deJeg. amp;fide c. i.)ciim Bynkersb., IL
Obf. 12., Wieling, Jurispr. Reß. p. LXXFL amp; Bßchio L. IL
e. II. 79. Sed illam ab ufu fori jprofeéiam effe putem ;
quod egregiis argumentis praeter alios imprimis probavit Ä^/s.
ad T. 7f. ds inoff. tefl.

Licet plerique Juris Interprétés hunc Querelse Inoff. colorem:
Fiftionum Catalogo infcribere non dubitent, diffentit tamen
Mniis amp; alter. Si enim Galvanum , Virum eruditum, audias,
illa Fiaione Legi XII. Tabb. non -opus erat, v. ejus diff: damp;
Ufufr. €, Fin. Î3, Ê? fqq. Hanc autem laudati viri fenten-
imrn elegantes ïefutavic J. mn de Water, urbis nofljaîolim infl^

\\

gne illud ornamentum, Okf, Jur. Rom. L. i. C. 11. Hoc

tamen ïoco,quod ad unum Gahant argumentum, animadvertifTe
ïieeat, Decemviros multas ieges amp; confuetudices piïrias ante
oculos habuiße, neque ;adT£o Legem XH. Tabb. foli-juri Achen.
crigioem debere, quod tarnen raulti Interprétés toeri velle vi-
dentur, V. de h. re Hein., in difp. de or\'ig. teß, faSi 23. amp;
Trekell, in puicherrima Hifi. ïefianientifa6è, C. II. §. 6. im
üdn. B C. III. 3. Alia tamen de caufa Riebet contejidit in
Quer. inofF, nullam*Fifilionem fed folam probabilem veritatem
locum habuifle;omnibus autem illis argumentis, quibus Richejus
fuirufus,mitii mulromagis admirandam fuam eruditionera quam
rei probabilitatem demonflraffe videtur. Neque hic repetere
vellem, qns: jam attuii,cum de Fißionum natura egerim. Ipfius
Sophoclis exemplum , quodiÏïV^ei, p.çS\'9 adducic, optime hanc
fententiam refutare ppteric. v. illud apud Cic. de Sen. c. 7.
- Num autem illa Fiftio infaniae a Jufliniano,ïn Nov. CXF. s. 3».,
amp; in mtb. ex cauf. de lib. prcet., male fub eo titulo pofita Cïgt;,
üt abolita non inter fe conveniunt Interp. Illud neganc nglius^
Marcilms, Mjnfingerus amp; P^innius, in Comm. ad T. J, de inoff.
tefi. ■—- Verius autem id affirmare videntur Bariolus, ad l 13,
5r. deinoff. teß. Huher, ad T. tt. deinoff. tefi. n. 4,, Scbulting^
üd Val. Max. p. 552., Bynkersh., Obf IL C. 12., Heinec., ai
i. l Vinnii amp; Le Pia, ad d. h Hubert. Et fane iiia inutilis
videtur, cum ipla Lex rei formamdet. Ita enim aliquid în Jure

Roma^«

(i) V. Esdti in Comm. êd T, rr, de inoff. teß., verfu bac ßm-

G I

Romano îrsfûlitumjfi non plane ab\'furdam,locum haberet. Ni-
mirum fic lex nova Juiliniani patrem revera fanam, fed qui
per Fièlionera Jélorum creâebaîur infanus^ rurfus fingeret fa-
num. Et fic nihil fingeretur, nifi quod erat; Hoc autem ipfi
Ficlionum Naturae quam maxime repugnare fupra jam vidimus»\'
Pulcherrime hanc fententiam illuflirare pofl!et exemplum notiffimi
coloris a Labeone inventi, quem pofiiea conflitutiones (vero-
fimiliter Divi Pii) aboleverunt. v. Noodt, de Fem, L, III. C 6. ,
amp; Heînec., in Jurispr. Cav, Opusc. Min. p. 316.

Ad Fi6liones Juris6lorum etiam pertinet notiflima iila Fiflio, qua
pater amp; filius pro una perfona habentur^ quam male Fiaionera
Legis appellavic Alte/., Tr. de Fia;. L C. 10. Hujus Fiftionis
fundamento Clarifiimus Noodt y egregîus iile juris Rom. inter-
pres, facukatem tefiamentariae tutelae patri a Lege XU. Tabb.

concesfara fuisfe fufpicatur , v. Obf. L. II. C. 19. Hoc ta»

jnen inventum ab illis Tabuîis magis alienum esfe videtur, v.
Brenchnan. de Eurem. Dlatr. C. 1. 15. Plurims-autem, quae
ex hac Fidione elicit Alteferra d. /,, ab aliis Juris Confl:itutio-
nibus potius proficiscuntur. Hsec fulBciant de aeqnifiîrais JCto-
rum inventis.nbsp;\'

Hac autem occafione mihi quoddam exemplum proferre liceaî
quo conftare pofljt, quam inconfulto omnes illas criminationes
in JCtos plerumque proferre foleant Viri Dodi, five nimium
feftinantes, five quodam odio in transverfa raptj.

Novimus inter illas criminationes minimum locum vulgo non
obtinere antiquorum JCtorum fubtilitatem, disfenfum amp; exinde
onam verbos itatem. Hsec fatis atro colore Heîneccius ubivis de-

pinxit.

pinxit ; Sic in AnU Rom,SynU Vrmm\', §. 25., ut folet (i), pas-
lïm alibi fcribit,nbsp;aufloritate ufus, JCtorum librorum fuisfe

m m o^x^oç mfAtjKm ^oXKm, onus mukorum camekrum. Non parva
tamen aniroi perturbatione commovebar, cura ex ipfo Eunapm
intelligerem totum hoc esfe fiélitium. ßunapms, enim in Fi-
ta Md,, Ed. Genev. a. 1616., p. 61., indicat, Antonini
Scholae discipulos a vera Philofophia defecisfe non jam ut
ante, virtuti fed pecuniae Jitasfe, uîfimularent Philofophiam. Erat
illis Philofophia r^ißmm ««i to |Uîp^ir9-«j SwtrjTTitT^i«?. Käi tav Evf«.

B\'iûv il et çof^siroç ^i^tiv r» Si £v roiç à^ufMvon ffaxniot tt d^^a kûh \'^TrofÀiçei

ßiß^Mcöv Koti retvtci «V «v c^z^quot;^nbsp;}t«jM^l^wv, Hi autemLibri

erant tî y^i avrty^xc^a r^rm KUi (Tv^ßoKoiiät Km ttî^i TT^aeim ^
non autem hoc loco, Refponforum aliorumveLibrorum Veterura
JCtorum meminit. Neque aliquid mirum eO:, exempla tefta-
mentorum contraéluum amp; omnium illorum , quae ad venditiones
pertinent mukorum camelorum onus esfe. An haec autem ad
vitia JCtorum Romanorum pertineant ,nunc videat Leélor.

Quamvis ex iis, quse de Fiélionum Juris Civ. Rom. origine,
caufis amp; indole baélenus disputavimus, jam fatis pateat, opti-
ma illa iv^i^jjioiTi» non fatis laudanda efle, tamen hic breviter
ïîonnulla de Fidlionum Juris Civ. Rom. Utilitate, Concinnitate
amp; ^quitate fubjiciam, ut eo facilius omnes illas calumniaîorum
accufationes comple^i pofîim.

Quum fupra T/î/l definiîionem exploraremus, vidimus, illuœ
V. Cl. fibi quamdam definitionem Fiâionura illarum fabrics-
tum fuifiieg cui, tanquam fundamenio, tota ipfius 4ispuîatio

innt-

Cs) SiM tamen prsiviiTe -f. Cothofrei. Prol. Cod» Tbamp;çd, C, l, f.
ndicavitponbsp;Hgt; J. L, 1.1. 37Ö,

jnniti(ur ; Prkcîpùe Oîim ccratenamp;re Jaborät,\' Fiâîônes a^ud
Romanos iilth întrodu6las fuiffe, nuilam utîiitatem, nullam
adeo neceffîtatem eas poftulasfe, cumin omnibus conffitutioni-
bus, ubi Fiéliones obtinent, melius abeffent; ubi vero non ob-
tinent, etiam facillime adesfe posfent. Hinc illarum inàiffe-
hntkm mmiÏQ^o fequi putavit (i). Ex bac, poftea in fjile
Disf. earum inconcinnitatem derivare volait. Vid. 73,

Verum enimvero omnes Fiftiones, quibus Juris necesfariùs
rigor femper îeniri debet, foli sequitati, uti vidimus, fuam de»
bent originem. Propriie antem illas caufss, quaî Fiäiones apud
Romanos cum maxime progenuerunt, a verae Politices ratione
profîciscebantur. Ipfum enim popoli ingenium amp; mores, ipfa
Juris amp; regiminis conditio easdera illas efflagitabant, quas in-
trodu£las fuisfe novimus. Nutn igitur^illa iu^ni^stra, quibus omnes
morata; gentes ufœ fuerunt, ut rigidâ leg-Um pr^cepta leniren-

tur amp; œquitas ubivis reftitceretur, apud folos Romanos, sequi-
tau\'s laude celeberrimos,erunt icuîilia? Non facile crediderim,
Neque hic quîdquam probare videntur allata exempla. Sic enim,
ut eodem utar exemplo, antePoftlin)inium amp; Legem Corneliam,
quod ad civium Romanorum captivitatem, omnia erant incerta.
Hoc foîum certum effe videbatur, ilii, qui in hoftiura fervi-
tutem esfet redaélus, Jus Rom.Civitatis concedi non posfe. Quam
înifera fuisfet embryonum conditio, ft Fißiones, utpote inuti-
les,

(i) CujBs?ôtiam erroris paîticipeas fuiffe Ottonem, doko. vid. Ott, Dißl
fur. Fuh ^ Priv, p. 536.

les, apud Romanos non fuisfent admittendae ; Naturse leges enim
mutare ne ipfis quidem Diis fuit datura. Fifliones igitur legis-
latorise prudentise non adverfantur, quod male contendit TifJm

73.,- Ubi tamenFiftionumope, videmus, Romanos non in-
diguisfe, profeäo iliarum auxilium merito non iraploraverunt.
Cum énim leges nihil iniqui habeant, quaprdpter hoccommento
uterentur Legum latores aut Interprétés? IlludLegislatorisepru-
dentiœ adverfaretur. Non indifferens itaque erit, num Fiftio-
nes adhibeantur, nec ne. Si enim rerum conditio non obftet
îEquitati,necfua vi nec propter fubtiii/atem juris, Fiftiones erunt
inutiles amp; inconcinnse; ft autem illa sequitati ita obftet, illae
erunt utiles, neque inconcinnse. Sic enim ipfi legi ,qusE propter
fuam applicationem communi faluti, quam promovere debebac,
ipfa noceret, fuam animam, ut ita dicam, Fiéliones reddunt, ani-
mam enioi legis Cicero vocat œquitatem. Nefcio , quid utilius
hominum focietati hac ratione excogitarent ilii vitio cre-
aîi cenfores î neque tamen fdifSteor, eay Fiéliones, quae Ro-
mano Juri apprimeconveniebanc, in noftrum jus non facile pos-
fe transferrin hoc tamen illarum utilitatem fuspeftam non red-
dit, cum necefte fit, ut omnia ilianbsp;, pro ratione cujus-

que populi différant; quippe quse propter caufas cuique popa-
io magis proprias introdu£la fuerunt. Omnium quidem populo-
rum leges hisce cautionibus neceftario indigent, non tamen om-
nes eodem modo ; dummodo illis fummum jus leniatur fine detri-
inento publicje falutis, fingülse ab sequitate proficiscuntur, nec
adeo inutiles efte poffunt.

Cum igitur Fióliones Juris Civ, Rom. inutiles dici non pos-

Hnbsp;fint.

fint, etiam corruet omnis argümentatio de earum Incmcmnita-
te. Id ipfa verba, f. 73., qua brevi § totam inconcinnitatis
demonfirationem abfolvit Vir. CL, aperte indicant; Scribit e-
nim : Id, quod plane nullam habet utîlîtatem , rem vero plunam ao
cognttu necejjariam- involvere^ac meptiis anfum \'prœbere poteß^ quot;id
prudentics kgßatoricB adverfum ac ideo incencinnum cenferi debet,
Atqui vidimus, Fiéliones efle utiliffima inventa, ergo etiam funt
concinna. Non nego, varias valde inconcinnas Ficlionesadin-
ventasefl\'eaGlofl^atoribusaliisque; Nonnego, valde inconcinna
efle Brocardica, quibusFiélionum naturam explicant haud pao-
ciDo£lores, inconcinnas efle illorum difficultates amp; diflidia.
De veris autem amp; genuinis Fiélionibus,,quarum indolem inda-
gare conati fuimus, quam maxime illud negarem ; Sive enim
infelices captivos, five deceptos creditores, five denique partus
in utero materno abfcónditos refpiciamus, quam pulchre, quam
concinne iis opitulari videmus optima illa sü^jj^mät« ; Hssc mul-
tis exemplis probare pofl^em ; V. C. quod in Fiélione pofllimi-
nii ea, quse faéli funt, non revocentur, quod PublicianaFiélio
detur folum contra deteriori Jure poffidentes, quod partus fa-
lummodo editus fiogatur, cum de ejus commodo quaeratur, Sed
quid multa? H-^c omnia in oculos fatis incurrunt, nifi csecuti-
re malimos.

Quod vero iEquitatem Fiélionum Juris Civ. Rom. fpeélatt
fupra jam demonfi:ravimus illi ipfi fuam originem debere. Quo-
modo igitur erunt iniquss ? Num ex limpido fonte impurus eric
hauftus? Sane Fiéliones ipfae ^EquitatisRom. Jurisprudentise non
leve praebent argumentum» Attamen contendonc Gunzsrus , im

âiljl de Fiä. 3., 6f StiUzingius, âijj. ds eodem arg, C. Ill,
3,, Bartolum aliosque Vetc. fecuti, Fi6liones Juri Na-
tur® repugnare, fed aperto errore; Quae enim œquitatem
in legibus reftituunt, quae nullum radonis prseceptum vio-
lant, quomodo illa Juri Naturae adverfaripoffunc did? Num

vero Jure Natur. obtinuerint vehementer dubitarem ^i). Il-
lud tamen Fiélionum prsedantiam non minuit. Simul atque enim
Civitas coaluit, Legcsquefcriptaî funt, ipfae Fiéliones etiam
cbtinuerunt. Ut adeo dicere poffimus. Jure Nature hypo*
thetico, quod vocant, illas demum obtinuifTe. Nec mi-Bus er-
rat J. Mattheeus, disp. Fund. FIL Th. 23., qui Fiéliones Juri :
divino contrarias eife contendit, atque in ilium finem facri Co-
dicis aüéloritate abutitur, v. OttOydiffi. mm. p. 53Ö. Hœc enim
Mattbaus judicio non fads firmato fcripfifife jure videtur Titia^
d. I. §. 71. Maxima enim inter Fiaionem amp; Mendacium in-
tercedit differentia. D. F. Hoheifel, virum dod., in Dijf. d»
Fiä. Jur. in cerebro Jä. natis atque e fana Jurisprudent, elimî-
nandis melioribus argumentis urnm fuiffe fcribit Clar. Eifenhart^^
in pr£ef. ante Altefmcs editionem:cum tamen omni opera
hunc librum mihi compare non potuerim, his foperfedere mal-
lem , praefertim cum Tob. Jac. Reinharthium edam hujus ob-
treftationibus fatisfecifie, ex eodem Eifenbartio. (ibid.) intel-
lexerirai.

(1) Illi qui cum tVoJfio, Heineceio amp; aliis confenfum prffifumtcni sdeo.
fscile in quaroplunrais flatuunc, reapfe confenfum fingunt, ubi nuJlus eft..
In doarina Juris Nat. Fidiones adhibuit Pufendorff, L. II. de J. N.
G.C a. f. 2., ^ denbsp;c. h. IL C. 6. amp; jjefendit: m Erid«^

Ssandm 26. cf 284,

Hnbsp;QVM.

qu^stiones.

î. Quamvis non putem Fiäkms a Jute Naturesprßfisisci, îili îamm
mn adverfantur.

II.nbsp;Fiäiones Juris Civilis Romani ce quit ati fuam debent originem,

III.nbsp;Dantur Fiäiones Legis , dantur etiam Prœtoriœ.

IV.nbsp;Color infania; in Querela inofficiofi vera eß FiStio, mn autem
Frœfumtio.

V.nbsp;Illam tamen Juftinianus per Novellam CXF. C. 3. abokv.i[ß
videtur.

VI.nbsp;In !.. 6.lt;^.ult. K. ad Leg. Jul. pecul. nihil Immutandum ejfe
putarem,

VII.nbsp;Confobrinorum nuptics Jure Juflinianceo funt licit£e,

VlII- MuUeres , quce partumßbi abegerant, ante tempora Severi ^

Antonini nulla poena coërcitœ fuijje videntur,

IX.nbsp;Poß illa autem temporali tantum exilio punitif fuerunt,

X.nbsp;Prcefides non babuerunt jus deport andi, niß Ulis fpeciaUter con-
cejfum fit,

XL Conditio furtiva datur adverfusfurishœredes in folidum ^quam-
vis nihil ex re furtiva ad eos pervenerit.

XII.nbsp;Status naturalis hominiim oppoßtus fiatui civili non eß fiäio
- duntaxat, fed âf exßitit ante civitates conßitutas, exißit, ubi

nulla civitas eß, inter gentes diverfas.

XIII.nbsp;Nec tam mifera neceßario vitavivitur inßatu naturall, quam
vifa fuît Hobbefio ac Pufendorfio.

XIV.nbsp;Neque in illo brutis omnino fimiles homines ac feri ßatuendi
funt, quales olim finxerunt Lucretius ^ Horatius, âf, rtoßra