SPECIMEN MEDICURf
INAUGURALE

DE

AR aphreni t i de

q ü

JNNUENTE SUMMO NUMINE.
Ex Juamp;orîme Magnifici Rectoris

A. L. M. Phil. amp; Med. Do6l. Medicînfs, Botanices,
Ciiemis amp; Phjfiologis ProfefToris Ordinarii,

NEC NON

Amplkfimi Senatus Academici confenfu, et
NöhUhfim^ Facultatis medicae^^cr^^ö,

PRO GRADU DOC TOR AT US

Summisque in MEDICINA Honoribus, ac Privi^
legiis rite ac légitimé confequendis,

Erudîtorum Exmninî Submîttît

F A Ü L U S BOSCH B O I Sgt;

AMSTELDAMO BATAVÜS.

Ad dîem ii. NovemMs mdcclxxx. H. L. Q_. S»

traiecti ad rhenum,
Ex omctna ABRAHAMI VAN PADDENBURCy^
ACADEMIAE TYPOGRAPHI ? mdcclsxs.

)

^ j lïnbsp;O T \'J L. Ü Ci knbsp;t^ u

,nbsp;-O\'-Qjii

, ■ ■nbsp;- - î \' - ! rnbsp;: f -r

-nbsp;-I ■ ■ -i-nbsp;\'x

\'■y :.:y.li lÄw

gt; ï1

E O.

PATRI JE.

parentibus,
consangüineis,

A T Q U E

a m i c i s

sacrum.

Vil

i\' A

A rrr\'

1

r: ; - r r-

vi. u 1/

T

\'\'ii\'

.t\\ i

■II ^ïT,\'

SPECIMEN MEDICUM
INAUGURALE

D E

paraphenitide-

uandoquidem moris efl, ut, qui fum-
mos in arte quadam vel fdentiâ hono-
res ambit, fpecimen aliquod profe-
auuQi fuonira Eruditorum examini fub-
mittat, laudabili huic confuetudini ob-
temperandum efle duco, eoque fine brevicer de

Anbsp;Para-

Paraphrenidde agere conftitui, id unum L.B,rogaîî3gt;
m fi qu^ minus recle ac minus accurate fcripca oflen;\'
dat, juvenlli iogçnio ignoscar.,

IL

Grsecse originis ed vocabulum \'Tfaga.ctigmris , compo^
fitum ex prïep. TTctgà etnbsp;Prscordîa, feptumtrans-

verfum, aut Diaphragma Grsecenbsp;dicuntur, ita

Diaphragmatis in flam m a tio ^gevm^ debuisfet appellari,
lerminum enim iVis vocibus apponerefolebant Medici, uc
partium inflammàtionem exprimèrent v verum nomen
hoc alii jtim datura erat morbo, inflammationi fcHicet:
Cerebri, quod animas fedes esfe ponitur,et abhinc no-
men (JJpV accepit 3 hanc ob caulàm Diaphragmatis in-
flammatio vocatur \'PtAga^gmTis, quaQ diceres, îeve de-
lirium, quod in hoc morbo frequendus adeH, adjeéla
prîepofitionenbsp;quse nonnunquam figniicationem

vocis minuit, quemadmodum hoc patet in voce «Trctgsa-
^Aîî^jcc, quse leviorem apoplexiam fignifîcat,.

Paraphrenrds igitur eO: inflammatio fepti, quod vh
Scera thoracis a vifceribus abdomiiiàlibus disjungit, fre-
^\'fuentius cum deilrio iunamp;i,*

III.

Morbus efl ex frequentiflimis, licet rarlus ab ali-
is partium vicinarum inflammationibus diflinguatur:
veteribus tamen Medicis innotiuße probabile eft, ia\'
primis RufFo Ephefio.

I I I I.

Quod caufas hujus morbi attinec, in geoere funtom.

nes ill^, qu^ alias in aliis partibus inflammationes

producere poflunt, imprimis autem illas inter äccUfandi

lumaër, cibi potusque acres, calidi, veletaaufjl-
gidi,

§. V.

^er fuis peccans qualitatibus potefl diaphragmati
nocere, licet enim proxime diaphragma non atcingat»
nihilominus dum nullum datur fpatium pulmones inter
et diaphragma, et aër infimam pulmonis partem in-
greOus, folâ membranâ, pulmones ambiente, a dia.

A 2nbsp;phrag*

phragraate disjunctus eft, patet, cur aér nodvis quail-
tatibus inftruftus diaphragmati noxius effe poffit, licec
illud proxime haud attingat.

§. VI.

Cibipotusque acres, calidi, aut et aau frigidi, ob
eandem fere rationem poflunt etiam diaphragmati no-
cere, per oefophagum enim in ventriculum protruü
vel vi degludîlonis per oefophagum diaphragma perfo-
rantem, vel in venticulo diaphragmati proxime ac
cumbente, jamjam raorantes, ob hanc loci viciniain

inflammationem producere polTunt.

§. V I r.

Pr^terea fi adtendamus lo. ad continuum hujus feptf
motum, quod ob condnuam refpirationem quiefcere
nequit, 2o. ad celerrimum, qui ob cordis viciniam ia
illo fit, humorum circulum, adcommunicationem
cum ceteris visceribus, et ad partis hujus fitum, qu?e
proxime accumbit pulmonibus, oefophago, ventriculo
hepati, lieni, mirum non eft, quod poffit inflammari

vel

vel aëre, vel dbis potibusqiie, vel denique quacunque
inflommatione vicina hcec viscera occupante, et cum

diaphragmate communicante.

§ V ï I î.

Neque mirum eft, quod hoc malum ob viciniam
cum diais vifceribus pro alio habeatur, interdum enim
falutatur pro Penipneumonia, interdum pro Hepatitide,
interdum pro Ventriculi inflammatione; uti varia te-
ftantur exempla, fic enim Valfalva Periptieumoniam
cum Hydrope Thoracis junaam habuit pro Hepatiti-
de CO» aliiiterum HepatitidemproPleuritidefalutave-

runt Cbl), ex quibus patet, quam facile inflammatioali-
cujus partis vel vifceris pro alio longe diverfo habeatur

morbo.

Ca^ Vid. MORGAGN. Epift. XX. No. 3© amp; gï.
Cb) Vid. SANPIF. Bibl. p. 483-

amp; Vliu.

VII I L

Nec tarnen difficile eft hoc jam memoratos morbosa
p invicem diftinguere, Jlcet fere periculi io curâ non
infit, fi hic morbus cum aliis confundatur, nam quam-
cumque partem occupaverit inflammado, five Dia-
phragma, five Pulmonem, five Ventriculum obfefferit,
kdem fere ratione efi: traftanda, fed fi accuradus ad
-Phoenomena hunc morbum comitaotla adtendamus,
baud magni opeds eft, ilium ab alio diftinguere.

:nbsp;S. X.

Phoenomena enim Paraphrenîtidem fea Diaphrag-
matis inflammationem concomitantia primaria h^c
funt.

Febris continua, valde acuta. Qu^e verointenfitas
longe differtpro vario loco, quem inDiaphragmateoc-
cupât inflammatio, longe enim acutior eft, fi pars ejus

ïnembranacea, tendioeainflammataeft, quam efuspars
carnea.nbsp;^ j r

Dolor

Dolor adpraecordia, latera,, dorfuralandoans, puî.
feorlus, acudffimus. Hiec omnia patent, nam dials
löcisproxime acciimbit Diaphragma, atque dolor hic
augetur in infpiradone, tuffi, flemutatlone, dégluti-
tione, ventricLili repletione, naufea, vomiîu, fingul-

tu, alvi, amp; veflcas exoneratione,et hjec omnia intei-

leaufàds funt faciiia, in omnibus enim his aaionibus
Diaphragmam^vetur,idque cum aliis partibus Inflam,
matis habet commune, quod motum magis doleat
quam quiefcensinbsp;\'

Refpiratio dolorifica, parva, frequens. Nam in re-

fpiratione femper movetur Diaphragma, quod dolorem

auget, ideo aegri conantur compescere dolorem parvje

refpirationis ope, qu£e iterum fieri nequit, niiKit jufta
frequentior..

Solo autem fere thorace in hoc morba abfolvitur
refpiratio. Quo tempore fcilicet thorace folo pera-

gitur refpiratio, Diaphragma quiefcit, unde minus do»

Ideo fic refpirare nituntur ^gri, ut quiefcente Dia-
phragmate refpiratio folo thorace peragatur Cagt;.
Vox fsepius efi acuta. Neque hujus Phoenomeni rati©

Gbfcum

(a) Vid. HALLER. 00. fatîio% p,

A- J

r-

8 , SPECIMEN MEDICÜM

obfcura eft, lœû enim refpîraîîone vox a ftatu naturali
facile defleäit, et acuta fit, quia a confenfu Diaphrag-
\'lîiatis cum afperâ arteriâ fpasmus huic inducitur, unde
arélatâ glottidis rîmâ, vox acuta redditur.

Hypochondria furfum traéla. Hoc Phoenomenon pro
figno pathognoraicoa Galeno habetur, hujusque Phoe-
nomeni ratio videtur in eo esfe quserenda, quod segri
omni molimine caveant, ne Diaphragma defcendat ob
fummum dolorem et difticiilimam refpirationem, ficque
furfum traais hypochondriis furfum trahuntur Hepar,
Lien, hinc Diaphragma retraétum quafi fuftinent, et im-
mobile reddunt.

Delirium, quanquam [femper non adfit, frequens
nihilominus, et fsepe continuum. Ad hoc rite adten-
dendumeft, adeft quidem frequenter in Diaphragmatis
inflammatione delirium, et quia ejus caufa femper adeft,
hinc condnuum adeft, interdum tamen mitius eft,
neque femper adeft, dantur enim obfervationes Dia-
phragmatis inflaramad absque delirio; unde hoc? forte
tum folummodo adeft delirium, fi pars Diaphragmatis
îendinea, non vero carnea inflammata eft, un videmus
in aliis partibus inflammads, quod alFedis tendinibus
longe frequentius, graviusque delirium fit, quam fi
çarnea musculorum pars Iselà fuerit.

Ssepe

Smpe adfunt fingultus et convulfiones. Neque hoc
niirum, perquam facile enim materia ftagnans conti,
nuo motu fit acrlor,et Oc irritat,lmoetinterdum perfo«

rat Diaphragma, unde modo diaa mala, hujus rei k-

gîtur exemplum apud Bondtium, in puelia^ cujusdam \'
vebementiffiaias convulfiones pafîb, üsque exftina^\'

cadavere Diaphragma variis ulceribus obfefluni acDer«

foratum fuit deprehenfum.nbsp;\'

Potiffimum rifus Sardoniu?. Hic rifus mera efi: con-
vulfio illorum faciei musculorum, qui agunt, quando

homo ridet, jam in Diaphragmatis infiammatione ^gei:

ridere videtur, licet renpfe non rideat, hic vero rifus
vocatur convulfivus, quia mera? convulfionis fpecies
€ft, aliis quoque dicitur Sardonius, quia poft herbîe
cujusdam ufum, olim Sardos dia^; ac Linn. S, N.
Tom. III. Gen. 699. Spec. 15. Ranunculi Sceleratino-
mine infignitje, invadit. Vulnerato autem Diaphrag-

mate, vel acerrimis venenis adfumtis talem rifum pro-

dud jam HIPPOCRÄTI (a) etPLINiO (b)innotult;
unde autem hic rifiis oriatur, non adeo certum,proba.\'
________bilius

(s) Vid. HIPPOCR. Epidem. Tom. V. pag. loc, Chaiter Tom. Vim.
pag- 331.

ß) Vid. PUM. Lib. XI. Cap. XXXVII.\'

B

biîîus eft hoc fieri per confenfum Nervi Diaphragmatid
cum illis faciei, nervus enim Diaphragmaticus oritur a
cervicalibus, cervicales autem communicationem quo-
que habent cum feptimi paris portione durâ, et quinti
paris ramo, cum quo per faciem diftribuitur, hinc veri-
fimiliter fingularis ille confenfus inter Diaphragma et fa-
ciei musculos Cc), in infantibus dormientlbus quandc-
que etiam obfervatur fades quafi fubridens, imprimis,
tempore dentitionts, indeque euris plenœ matres inftan-
tes convulfiones pr^fagiunt , qu^ f^pe quoque fubfe-
quuntur, unde patet iilud fymptoma jute fufpeaum har
beri C^y

XL

Non omnis autem Paraphrenitis ^que vehefflentibusgt;
neque femper omnibus illis, quse enumeravimus, fi:!^
pataeft fymptomatibus, f^pe enim abfunt delirium
fmgultus,tuiris , convulfio, rifus Sardonius, Heet Dia«

phrag»

r

(c) Vid. BARTHOL. Anat. Refotm. Lib. 11. Cap. 3- m 340. er
MONR. Hm. Nerv. pag. tnihi 159- in Belgica Editione anni i773.
(dj ¥id, lU. VAN swmxm Comia. Tom. W.

pbragma revera fuerit inflammatum feu vulneratum (a).
Cujus rei ratio ex §. prsecedenti peti potefi, nempe,
eundem locum non femper occupare inflammationem,
Diaphragma enim confiât ex parte carneâ, ex niembra-
Tsis illam ambientibus, et tandem ex parte tendineâ,
Jam pro vario, quem inflammatio obfidet, loco, varia
et diverfa procul omni dubio apparebunt iymptomata,
et longe graviora funt exfpeélanda, fitendinea pars fue-
rit inflammata, quam fi fola pars laboret carnea, hinc
rifus fardonius et aliaiymptomata ßeplus ac facilius in-
vadunt, fi partem tendineam occupaverit inflammatio,
quam fi partem carneam obfelTerit»

§, XIL

Nonnullis celebribus in Arte viris vifum fuit, Paragt;
pbrenitidem non femper oriri a Diaphragmatis inflara«
niatione, atque pro fuâ fèntentiâ attulerunt, quod
in cadaveribus Paraphrenitide exflinélo\'rum nulla
fsepelabes in Dîaphragmate fuerit obfervata, fed qui^
dem in Hepate, verum ex hoc id folum concludere

pos-
ta) ¥id, SäNDIF. BiWiotb, Tom. X. pag. x§2,

B 2

pofTumus, delirium quoque infiammadonera Hepatis
concomitari, seque ac illam Diaphragmads, nam fine
dubio nullum datur viscus, quin inflammatum interdum
delirium excitare valeat, imo vero m Paronychiâ, ex*
tremum digid phalangem occupante, atque vehemen-
tiffime dolente, peiîime delirasfe segros viditlîI.SWlE-
TENIUS AfTeruntporro, in cadaveribus obferva-
tam fuiflTe Diaphragmads inflammationem absque ullo de.
lirio, unde concluferunt, Paraphreniddem aliunde quata
a Diaphragmads inflammatione eße--d^rivandam, vel
derivari pofle j mirum hoc non effe, interdum Para-
phrenitidem abeffe» attamen Diaphragma inflammatunL
eflTe, ex modo didis patet.

§. X II I

Si omnia jam memorata rite perpendamus , pa terg.
hunc morbum acudflimos inter efle referendum, nimi-
rum ß oculos conjieiamus ad mali naturam , quia om-
nium viscerum inflammado periculi haudquaquam ex-

pers

Yid. Eius Comnjt Tora, JJI» pag, 74!.

pers efl-, ad facillimam ad proxima visceradiffuOonem,
ut ad Pulmonem, Hepar, Lienem, Ventriculum etc.;
ad partis adfeclae indolem, quae nempe refpirationi a-
deoque vitce maxime eft necelFarla; ad neceirarium
quique contmuo procedit, illlus motum; ad fingulare
cum vitalibus vifceribus imprimis cerebro et corde com.
mercium, quia, uti patet, nervorum interventu maxima
communicatio datur inter cerebrum et Diaphragma, et
quia, inflammato hoc fepto, facile pericardium affici-
cicur, et fie inflammauo cum corde communicat; de-
nique ad Symptomata §. X. memorata, uti convulfio-
nes, finguîtus, delirium, quas quo graviora funt, eo
pejorem ominantur eventum, facile fequetur, mor-
bum hunc inter periculofiffimos effe habendum»

§. X I i î l

Hoc malum, ut omoes ali^ inflammationes, term!-
natur vel refolutione, vel fuppuratione, vel gangrsenS,
vel et fcirrho; hujus pofiremi exempla adfiint, nempe

in cadaveribus hominura , antea Diaphragmatis inflani\'
ïïiationem paflTorum, illamque eluélatorumj, qui adhuc
fuperftite5 omui reliquo vitse decurfu fenfum ponderis

B a

gravitatisqoe feoiper experti fuerunt, Dlapbragma in«
duratum et quafi rdrrüofum fuit obfervatum. Soïa au-
tem refolutio maxiraopere eft fperanda, eaque iotei-
dum fiïïiplex eft, boe eft, fi materiesftagnans et ob-
ftruaionem fadens vi naturae vel artis mobilis redda«
lur, fic ut rurfus per vala meare poffit; non femper
autem hoe impetramus, fed aliquando refolutio fit ma^
terise codse excretionis ope, et hoe tum fit vd calidofu-
dore e toto corpore espreöb C^), vel fanguinis e nari-
bus fluxu liiiprimis iargiori, vd alvi dejeaione,
vel copiofâ urinœ excretione (b), interdum quoque,

fecundum nonnullorum fententiam, expearoratioiie,

fed hoc fieri pofie vis videtur, nifi puimo fimul cum
Diaphragmate fit ioflammatus, quia nunc pulmonis in-
flammatio espeaoratione plerumque fol vitur, hinc in-
flamraationem per expeaorationem folvi pofie, patet,
fed fi ioflammatio Diaphragma folum occupaverit, nuu-
quam expeaoratio fieri poteft, fimilimodo, ac Pleia-
litis fine Peripneumomâ expeaoratione numquam fol-

vKur.

(a) Vid. P. ALPINÜS de Med. Meth. Cap. VÎIL amp; XIIï-
(bgt;gt; Vid. Chu J. OOSTfîRDYK SCaaCHT Inft. Med, Praft. Lib. Vt
Cîapo Xî. S- u.

i XV.

INAUGURALE,

L X V.

Curatiohujus morbünchoanda efla pFomovendis, O
fefe prodant, naturaeconaminibus, numquam enim in
füo opere Kaaira Medico eft turbaiida, fed fi non ap-
parent, omne prsefidium in arte erit, quantocyus ita-
que inftituenda e£l V. S. et quidem largiffima, ple-
rumque repetenda, irao ad animi deliquium usque,
prîeferdm inftituitur in brachiogt; nifi evacuationes per
inferiora, v. g. menfium fuppreffio, malum hoc produxe»
rint,tuncenimin pede Infiiiuere pr^eftat, ut illae revo-
centur evacuationes.

Conveniunt etiam cucurbitse dorfb adniovendje five
ventofae five fcarificatse, ut ita revulfio a Diaphragmate
fiat.

Clysmata etiam frequenter funt injicienda, et talis
quidem, quae diluunt, fovent, ac refolvunt,
licet autem illa enemata proxime non perve-
niant ad Diaphragma, excipiuntur tamen in-eftino
Colo, quod proxime Diaphragmad accurabit, unde
morura adionem cum Diaphragmate communicari

puiTs

pofTe ütis patet, imo ipfe BOERHAâVIUS ad visce«
rum paralyfm enemata injlci jubet (a).

Prsefcrlbuntur quoque unguenta emollientia, inter
hase optimum efl: oleum de floribus cyclaminis, quod
a nonnullis pro fpecifico habetur.

Laudantur etiam nonnuÏHs fomenta, catapîasniata,
licet SW1ETENIUS cenfeat minus prodefl^e, quia tam
prope ad locum alFe(5lum appïicari nequeunt (b); fuam
tarnen utilitatem habere videntur.

Inprimis autem pr^fcribenda funt diluentia, relbl-
ventia, antiphlogifl:ica, nitrofa interneexhibenda, prse-
fcribenda quoque diseta tenuiflima, atqueingenere om-
nia iila, qu£e in Pieuritide et Peripneumonia laudantur,

\'hic quoque conveniunt.

§. XVLnbsp;V

Siiam diais remedils nonauscuïtat malum, abibitin
fuppurationem, qu^ prsefagitur {d) ex vehementiâ,
et afliduitate fymptomatum (f), ex abfendâ vel refolu-

tioni^

(a) Vid H. BOERHAAVE Prax. Med. Tom. IUI. pag. 207.
Ci») Vid. 111. VAN SWIETEN Tom. UI. pag. ^

tionis fimplicis, vel criticce evacuationis (§. Xlfll)
ex horripilatione, hoe enim femper obfervatur, quod,
fi inflammano abeat in fuppurationem, vagse horripila^
tiones aegrotanteminvadant, ex dolore etiam pul-
latorio, haud tamen tam acuto, quam antea; ab hac
autem fuppuratione dum abfcefius fieri debet, aliquge qui-
dem, fi parvus fit, fpes affulget, fore ut abforberi pus
poffit, fi vero non abforbeatur pus, absceflTus de die in
diem pure contento difienditur, donec tandem rum*
patur, atque tum pus fl:illabit vel in thoracis, vel in ab-
dominis cavum, vel in utrumque.

S. XVII.

Si prius contlgerit, id efl;, fi vomica in convexâ
Diapbragmatis parte bîeferit, et rumpatur, tum pus
rupto abscelfu in cavum pe«5]:orls fi:illabit, et nafcetur
Empyema; fi vero cavum abdominis refpexerit, et
rumpatur, tum contentum pus exonerat in cavum ab-
dominale, etorietur Afcites pujuïentus ; fi tandem utram»
que Diapbragmatis partem occupaverit, et in cavum
thoracis et in cavum abdominis fiillabit pus, atque per
hoe vulnus ipfa viscera abdominalia quandoque in ca-

Cnbsp;vum

vum dioracis ingreffa et elapù fuifle miroD teilaotdr
obfervadones.

§ X V î I I.

Licet uldmus autem hic cafus iethalls habeatur, pro-
flat tamen obfervatio hominis, cui pus et in cavura pe-
ctoris et in cavura thoracis erat deïapfum, fanad apud
Scheuchferum (a}, narrat enim, Chirurgum quem*
dam, amicum lüuai adiiffe hominemEmpyematicum,
cui inftitutâ thoracis paraceotheil fads magna puris copia
detrahebatur, Xed peraftâ hac operaïione, denuo ex-
pertus eft, in cavo abdominis quoque pus contineri,
cenfuit ergo, et in hac regionc effe inftituendam para-
centhefin, felici fuccefRi, extrada enim haud parva
puris copiâ, atque utroquc vulnere mundato confoli-
datoque pger brevl poft priflinamfanitatem naélus eft,
unde ex hoe cafu baud inimerito concIuOt, utramque
Diaphragraatis partem obfefiam fuifie tali vomica, qua;
rupta pus concentum exoneravit et in cavum peéloris et
in illud abdominis, atque a m bas has vomicas inter fe in-
vicem communicafte; ita quamvis hic cafus profectofit
periculcfiffimus, non tamen video, quare de œgro de-

ipera-

(9) Vid. SCHEUCHS. Itin. Alp. VIL pag. 495. 49«

fperaremiis, licet BOERHAAVIUS (a) et ejus com-
mentator Hi. SV/IETENlüS (b), malum hoc infupe.
rabiîe declamaverint, fi enim inftituatur Paracenthefis,
ac pus bonae fit notEe, quidobftaret? quominus ^ger
fervaretur, ac prœftat hoc in cafu anceps remedium ex-
periri quam nullum , ca propter faftâ Paracenthefi tum
ad thoracem, tum ad abdomen, puris evacuationem
tentare oportet, atque eodem estrado, ulcus debet
niundari;id tamen extra omne dubium eft, quod, fivi-
fcera abdominalia fimul per exefum Diaphragmatis fora-
men in cavum pectoris fuerint ingreffa, res œgri plane
fit defperata, et brevi aaum de eodem iri, certlirima res
eft.

Ita paucis defcriptâ Paraphreniddis hiftoriâ Ipeciminl
huic finein impono, ec

Pars fuperat coeptl^ pars eß exhanfla îahorîs^

Hic teneat nofîras anchor a jacia rates.

jy-nbsp;Med, Tom. IHL psg. 208.

(b; Vid. 111. VAN SWIETEN Tom. 111. p. 77. ^

QUiE.

QUiESTIONES.

*

L

Bîaphragmatîs inflammatio non femper ßhicon-
junamp;um habet delirium.

IL

Neque ea femper pro plane infuperahili eft con-
clamanda.

I I L

Vera Paraphrenîtidis caufa eft inflammatio
Diaphragmatis.

I I I I.

Utrum arteria minima fefe contrahant^ anmn ?
çerte defimri non poteft,

V.

Membrana Tympani iiaturaliter non eft per- -
forata,

V I.

Primarium guftus Organum lingua eft^

VIL

Incertum eft ^ utrum nervus quîntî paris velmni

guftui

gufîui pracipueinferviaf, verofimîîîus tamm
eft, utrumque huic fcopo infervire.

V I I I L

Calor corporis non dependet a calido înnatojux^
ta V\'itérés, neque ah effervefcentiâ acidi cum
alcali juxta Sylvium, neque a folo motu fan-
guinis progreffim juxta Boerhaavium,

I X.

Verum alia in fuper caufa, vel et plures effe
debent, haêfenus nondum bene cognitie, quce
corporis calorem producere vel et augere pos-
funt.

X.

JL X«

Licet quoque calor fanguinis illo aeris plerum-
que major fit, pojfumus tamen vivereinaére
f anguine calidiore.

X L

Caufa coloris ruhri glohulorum fanguinis non
videtur ejfe figura fpharica, neque eorum
denfitas, neque pulmonum adéio, neque hu-*
mores alcalini antacidi in f anguine prafen-
tes ^ neque ferrum.

C 3nbsp;XII.

XIIL

Febris non confiflit in auamp;o calore^ neque in
audtd circulatione.

X I I I L

Verum in pulfu intra datum temporisjpatium-
frequentiori cum q;uarumdam funamp;ionum
l^fione.

XV.

Praßat anceps remedium, quam nullum appli-
care.

E R R A T A

Pag. I in titulo PAR APFÏENIT1DE lege PARAPHPvENmDE
pag. 2reg. 17nbsp;lege noL^a-nKY^iA

ibid apoplesiaranbsp;lege Apoplexiam

pag.sreg.g insiotiusfenbsp;lege innotuisfe

pag.4reg,8 venticalonbsp;lege venrriculo

pag. 5 reg. 6 Penipneumónia lege Peripneumonia
öi inopinate quaedam porro obvia fint, L. B. corrigac, qnsefo.

AAN

OP ZTNE BEFORDERING TOT

LEERAAR der GENEESKUNDE.

thans, myn waarde Zoon! hetheuglyk uur gebooren»
Myn wenfch is nu voibragc,
Dewyl ge in Pallas zaal tot Helper zyt verkooren

Voor\'t inenfchelyk geflacht,
Voor die door pyn en fmerc of ziekten zuchtend klaagen^

Zyt hun een Toeverlaat,
Rek, kan het mooglyk zyn, hun brooze levensdagen.

Neem de Artzeny te baat 5
De Hoogfte Majefleit fchenke U fteeds zynen zegen

In \'c oefnen uwer kunst,
In al,^ wat Gy begint, florte als een vette regen

Op U zyn milde gunst;
Leev\' dus gezegend voord in dit kortftondig leven,

Voleind alzo uw loop,
God wille u ook hiernaa eene eeuwige eerkroon geeven ,
Dit is myn wenfch en hoop.

. PaUrm Amorls Mrgo,

TER

TER INHULDIGING
van mynen Vriend
DEN WEL EDELEN HEERE

PAULUS BOSCH BOIS

Tot Doäor in de Geneeskunde.

Js \'c Menfchdom niet genoeg geplaagd,
5, Door zoo veel rampen, daar de Dood ons meë belaagt,
j, Van kwaaien, oorlog, pest, die hem ten ftoec verzeilen?,
,, Verzint hy nog al meer om ons geflacht te kwellen!
„ En geeft men vry gelei aan deeze en geene kwant
Naar ieder flqapvertrek en veilig ledikant,

3»

,, Om ons daar naar de kunst eens Doäsis^tQ doen fterven ,
„ Of op zyn best een krank en fleepend leeven te ervenquot;?
Zoo draave een fpotziek brein op \'t\'onbezonnen fpoor
Van Holberg of IVIoliere in zyne fcheroplust door!
Galenus zal zich nooit aan zulke zieken ftooren.
Gewis, \'c is baflerdraazery ,
(Waar voor de Hemel ons bevry I)
Veel erger dan de koorts, die ons uw pleit doet hooren.
Neen braave BOIS! uw nutte kunst
Verdient met recht der braafften gunst.

Ter.

Terwylze \'cMenfchdom fchraagt en onderfleufit in \'tlyden:
Geluk dan met het Leeraarfchap
Dier eedle kunst! daar \'c handgeklap
Der broederfchap ü toont hun deel in uw verblyden.
Leef lang toe eer der Maatfchappy I
Dat haar uw kunst tot heil gedy!
Daar Gy de kranken heelc, gezonden weet te ftreelea
Dcor Poëzy, die \'t harte laafc,
Op dat de fpreuk ook word\' geftaafd,
Die onze vriendfchap boeit, en zoo veel zoets doet teelen,\'
Ten blyk van uwe dubble vlyt,
Ik meen; Volmaakter jdoor, jben Tyd.

AAN

pj/ E L EDELEN HEER

P A U L U S B O S C H B O I S

Ter Gelegenheid van Desfelfs Inhuldiging tot
Geneesheer,

6 iN ooit volpreezene Artzeoy!
Hoe heiJzaam gy voor \'t Meofchdom zy,
danieder Sterveling, hoe onverlicht:, nooit wrakken ^
Vooral, wanneer een Eooger macht
Zyn zegen voegt by uwe kracht;
Vergeefs tra du dan de Dood den levensband te ilaaken.

^^ *

Treurt Damon om zyn Fillis wee.
Daar ze op baar veege legerftee
Door koortfen aangetast gefolterd word door kwaaien,.
Den Arts kiest zicli het heilfaamst kruid.
De veege krankheid word gefluit,
ft Herftel van Fillis ftek aan Damons vreugd geen paaien.

Mji

U, die my \'c waardigst is, voor eeuwig van my fcheureu\'*
Zoo, dunkt my, fpreekt het Vrouwe hart
By \'t ziekbed van haar Gaê, wiens fmarc
Haar boezem overftelpt, haar teder kroost doet treuren.

SS

Doch bied haar de Artzeny de harid,
En werktze in\'slyders ingewand,
De fteun van \'t Huisgezin voelt ras zyn ziekte roindren
Hy troost zyn Vrouw „ myn kracht groeit aan,
„ Haast zai het ziekbed my ontflaan,
5, God fpaart my tot uw troost, tot heil van onze kindrsn.\'*

Hoe pryst het dankbaar Huisgezin
Den Arts, en roemt zyn menfchenmin,
V, Ja! dit gefchenk zal hem tot een gedachtnis weezen,
„ Hy heeft naast God u van den dood
„ Gered , en my uit bangen nood j
Zyn kunst en trouwe hulp ly nooit genoeg gepreezen.quot;

n

Geen wonder, Vriend! dat Gy die Kunst
Al vroeg fmeekte om haar dierbre gunst:
Uw yver koos dees dag Haar plechtig trouw te zweereo,
Daar flapt Gy reeds heur Tempel in!nbsp;\'

Ze ontfangt ü by heur hofgezin,
En zal Ü met den naam van Do6tor thans vereeren.

Dsnbsp;Ge]yk.

Geluk, myn Vriend! driewerf geluk!
Nooit treiFe U èenig leed of druk!
De voorfpoed en de vreê verzeilen flaag uw fchreeden ,

Eerlang zie ik uw vreugd vergroot,
Wanneer Gy met uw Mingenoot\'
AI juichend hand aan hand naar\'t Echtaltaar zult treeden.

Dan daar dus de Eer U vreugde bied,
Vergeet, vergeet de Dichtkunst niet,
Uw zangfter bied haar hulde, en mag heur itivloed fmaakeiï,
Zy zal, dit wenfch -ik , als voorheen

Ons Dichtchoorfchraagen, en met een \'
Ons pogen meer en meer doen door den Tyd Volmaakeit.

I\'. C.

jlAN MYNE ZANGNYMPB

by gelegenheid dac

DE WEL EDELE HEER

PAULUS BOSCH BOI

Tot Dcäor in de Geneeskunde t^ierd bevorderd.

I uich myn Zangnymph! BOI3 uw kunstvriend
^nbsp;krvgt den loon der lettervlyty

Word Biec lof in \'t Stichts Atheenen

tot Geneesheer ingewyd;
Dat \'s recht loiyk tyd befteeden j

gaamynZangeresfe, en ftreel^.
Streel dien Braaven, zeg hoe hartlyk

ik in zyne vreugde deel
Hoe \'k verheugd zyn roem zie ryzen,

in een grootfch vooruifigezichtj.
Das Hy haast in veeier harten

zich een dankbaare eerzuil flicht j.
Wen door keur van Artzenyen

Hy de onftüirae koorts verjaagd ^,

\'tDroefgekwyn der rampen leenigd,

ais er vreugd by \'t ziekbed daagdj
Wen de onnoosle kindren fchreyend

roepen i Moeder T deeze Heer

Gaf met God onf\' lieven Vader

zyn verlooren krachten weer

Maar myn lieve Zangeresfe!

zeg, hoe Hy zyn kunst verftaatj^

Dat ik niet, dan zeer ongaarne,

my zou dienen van zyn raad,

a

\'kMIa nóg Doêlof, nog üpteeker;nbsp;^

\'kben te noó door ranip geicwela.

Ziek zyn is my te ongemaklyk,nbsp;^

leegd de bears van \'c kostlyk geid^
Schoon by Dichters fchaars te vinden}

goede boeken» goede wyn
Is hun fchat, dit weet gy Zangfter!

zoo vervjiegd hun zorg en pynj
Zeg dien Arts uit liefde en achtiog,

.dat Hy \'t Kunstchoor niet vergeet,
.Dat ik om de veertien dagen

graag met Hem een uurtjen fleet^
Welk een vreugd! wen Kunst en Vriendfchap

vrolyk zitten zy aan zy ;
Zulk een zagte zamenieeving

Urekt tot nut der Maatfchappy,
Groet, myn Zangfler! ook bet Meisje,

dat Hy met zyn hart bemind,
Zy, zy blyven voor elkander

altoos evenwel gezind.

Leeft Gocliëi gezond, gezegend,

kundige Artz ontzie geen vlyt,
Word, dit mag ik bly verwachten,

v/ord Volmaakter door den Tyd.

y. D. F.

AAN

aulus bosch boi

Öp zyne Bevordering tot der Medicynen DoEior.

ioo plukt Gy, Vriend! de vrugt van uweLettervlytr

Zoo, zoo de bloemen van een welbedeeden Tyd.
Dies Gy tot ARTZ in \'t Choor der Artzen zyt gefleegen^,
Volbreng uw eedle kunst met Lust, en Lof, en Zegen.

TER

van den

fFEL EDELEN HEERE

PAULUS BOSCH B 0 I S,

Tot DoBor in de Medicymn,

Hc

myn zwakke pen nog nimmer w\'as verfneedea
Om aan myn Boezemvriend te fchryven in gediciit,
De tyd vereifcht het nu . thans dwingen my de reeden,

ó LiefFeJyke dwang! ó aangenaame plicht!
O Heu^elyke dag! gy doet myn zanglust groeyen,
Alle arbeid is gering, als lust en yver bloeyen.

Hoe vrolyk juicht uw Huis, daar het D ziet verheeven ,

\'t Is, of uwe Ouders nu verjongen by dees vreugd.
Een ieders hart voorzegt U een gelukkig leeven.

Terwyl de blydfchap fpeeld in de oogen van de jeugd.
kZie Phoebus uwe kruin met palm enlauwren tooien,
^ roozen langs de grond met volle handen ftrooien.

Yaar^

VaarvoorÈ dan, braave Vriend! niet fchaeten op te galren,

Niet die de roest verderft, of van vergangklyk goud;
Gy kent den loop des bloeds door \'thart en door al de aêren,

Wyl Gy als Arts uw kunst daar enkel aanvertrouwd,
Zoo moet U dan ook niets in uwe kunst mislukken,
Zoo moet dus met Gods hulp de ziekte voor CJ bukken.

Geluk befliere altoos uw eerelyken handel,
Uw yver fchenke U heil, de vreede blyve U by,
Wees iedereen tot nut door onbefprookea wandel.

Zoo blyft de blanke deugd geftadig aan uw zy.
Zoo blyfc uw Luk gevest, tot dat Gy na dit leeven
Het aardfch vernoegd verlaat om Hemelwaarts te ftreeven;

H, H, V, K^

OP DE BEVORDERING
van mynen zeer waarden vriend
DEN WEL EDELEN HEERE

AU LUS BOSCH BOIS

Tot Doctor in de Medicynen,

Disce aliquid , nam quum fubito fortuna receßit,

Ars remanet, vitainqtie hominis non defirit unquam,

D. Cätöu. Dift. Lib. IV. Dift. igl

yn aüerwaardfle Vriend! die in uw vroege tyd\'
Reeds fchoone proeven geeft van uwe noefle vJyc,
Gy doet iets pryffeiyks, de U toebetroujivde gaaven
Zoo iieilzaam te befteên, zoo vroeg op \'c fpoor te draaverï
Van Chirons Letterbaan , waarop zoo meenig held
U voorging; Gy ziet reeds aan \'c eind de prys gefield,
Die prys aan eind geüeld zult Gy dan thans erlangen,
Gy 2ult het loon voor vlyt en kundigheid ontvangen ,
Geluk! driewerf geluk, royn allerwaardfte Vriend!
Ik zong zeer gaarne uw lof, gelyk Gy hebt verdiend ,
Maar,...men zal ook, zyn nu uw\'s arbeids eerflelingea
aangenaam, uw naam nog .ipeer ter eere zingen

En roemen overal, als Ge in vervolg van tyd
Uw lyderen geneest, in fpyt van bitze nyd,
Want nimmer zal uw werk zoo zeer volkomen weezen,
Dac \'cgeen partyfchap of verachting heeft te vreezen.
Doch dit is \'smenfchen lot, niets is er zoo volmaakt.
Dat met in eenig deel word hier of daar gelaakt;
Geduld, myn Vriend! Gy weet, men ziet het vaak gebeuren
De fpin gaart fel venyn, daar byen honich peuren,
Gaa flechts maar moedig voord in \'t oefnen uwer kunst
\'t Geen Ge er toe nodig hebt, fchenke U des Hemeis gunsc \'
Zoo zult Gy ook met vreugd uw arbeid zien beloonen, *
Wanneer eene Eerekrans uw waardig hoofd zal kroonen,

J. ü. DRANSFELDT,
Litt, Hum, Stud,

^fm:

Ilk;.-..

If\'\'\'

r i i

I: !f
It |{-

r