A. L. M» Phil amp; Med, Dod. Medidnse, Botaoices»
Chemie d Pfeyiiologi® Profefforis Ordinarii ^

\\émpUsftmi SmKim hcmmsiici confenfu^ et
NoMIisitm^ Facultatis Medicae decreto^

Summisque in MEBTCINA Honoribus ac Privile«
giis rite ac legitime confequendis, . ^

TRAIECTI AD RHENÜM,
S^ qffimu ABRAHAM! ¥AM FADDEI^BÜRG

^ADEMïAïï TYPOGRAPHIC mucclxxk«

nter omnes globi terraquei partes, quas per-
luflravit hominum curiofitas, nullam certein-
dagationem noüram magis mereri, quam in-
gens ille terrarum tradus , qui Novi Orbis

fane amp; noltra indagaiione perquam digniflima tellus, prsefercim
cum talia fpe£lemus produóla, quee in raortalium folamen ibi
crescere juffit Summus omnium rerum Creator. Superbiat

œfluans Afia PALMIS apidbus fais nubila.petentibus; fragraîî-
îibus LÄURIS varia io ofus medicos amp; cuiinares pr^bendbos
produöaj pluribus AMÖMl fpeciebus aliisque Calidioribus
aromatibuä in per.niciera luxiirantiura gulonum fsepetransmiffis:
Mittat amp; eadem utramque THE^ fpeciem, potumgratiffimura
muîtîs eshibentem; binasque MMPfERIAS alteram [Galan-
ga Radkem] in Vertigine, Singultu, Ventriculi debilitate,
aliisque morbis merîto laudatam ; alteram [Zedoarw Radicem\']
in Hyfteria, Afthmate, Naufea cet. maxime efficacemj Prse-
ftantemque in Idero CURCUMAM menfes provocantem, ya-
iida refolvendi virtute pollentem ; in Diarrhoea Dyfenteriaque
pertinaci tantis encomiis nuper elatas LOPESIAN^E amp; CO\'
hOMBJE radices. Largiatur amp; valde nutrientes ORCHIDEN
ISalepquot;] ac CYCAN [Sagol viribus eshauftisblandiffimumpree-
tentes nutrimenturn; SANTALAque varia; PAN A CEN fa-
mofam SIUMque pretiofum [Rad. Ginfeng amp; Ninß]; Varios-
que fuccos es arboribus amp; plantis Aillantes, uti ex CAMßO-
GfA Gummi Guîtam valida vi aquas pejlentem ; ex ARECA amp;
PTEROCARPO Terram Catechu amp; Sanguinem Dracmis Ad-
ftringente faculcate prœditas ; ex FERULA Jßim Foeîidam Hy-
flericis amp; verminofis jure commendacam; ex ALOES foliis
fuccura, purgantem, vermibus infeüum, Hsemorrhoides men-
fesque provocantem j amp; ex PAPA VERE SOMNIFERO
opium.

Mittat, inquam, Aöatottantaque haud fpernenda invitacom-
Biuni ac Medicina dona, baud pauciora, haud minora, dicamne
pîars amp; Vaîemiora, prasbec recentius deteélus orbis terrarura

cra£lus, America; mittamus nobilia metalla atque gemmas pre-
tiofas, quibus luxuriat in damnum incolarum infelix America ;
Sc oculum vertamus ad ea, quae in levamen Calamitatum huma-
narum ibidem larga manu fparfit Divina Providentia: quae enim
/\' morbis mederi, artibus atque fciemiis utiüa efle poffunt, abun-
de fuppeditat tellus Americana.

Quoc, quantisne hase confirmare pofîem exem plis ? fufficiant
pauca, SACCHARUM, COFFEA, BROMELIAE [Jmnas]
MUS^que Varis, EPIDENDRON [Fanilk], CONVOL-
VULUS [Ja/appa], HIBISCUS labdmofchîfeinen^], TAMÄ-
RINDUS, CASSlAqueFISTULA, nam licet hœc ex utrâque
adveniant India, majori tarnen copia vel virtuûbus eminent ia
ex Occidental! advehuntur, amp; hinc haud immerita huic attri-
bui putarem gratiffima illa Oeconomiae ac Pharmaciae dona.

Mittit ^ America NICOTIANAM, aliis culpatam, aliis
laudatam, in Medicina faltem maximi ufus.

Quantumne îenimcn nobis prasbet THEOBROMA [Cacao],
five com Vanilla mixtum emaciatos refocillet segros, fi?e oleo
fuo lubricante atroces Hscmorrhoidam dolores leniat : Quantum
in primarum vi arum debilitate, febribus aliisque morbis expug-
naodis ufum pra^bet QUASSLE LIGNUM: ejusque Affin is
SlMAROUßiE CORTEX (a), quem non fine fumma, qua

(a Sitnaroubam voco Quaffis afbnem prseunte Aublet, qui in opère
fuo, Hiftoire des Plantes de la Guiane Fraocoife amp;c. Tom. U. Pag. 859;
defcriptioneoi ac delineationera arboris hujus dedit; quamque iila arbor
prgcipuis materise inedic» auftoribus, Crantzio , Vogelio, Linneo, Rutty

pollet fapîeniia, ibi crescere julîît Optimus Creator, ut habi-
tualem Diarrhoeam, Dyfenteriamque pertinacem, tum climatii

aliisque ignoretur, non inutile fore fpero, fî banc arboris fimaroub® de-
fcriptionem breviter tradam. Refert ergo Ci. Aubiet eam ad ciaflem VIL
Continentem IMonœcias Decandrias amp; fequentes ejtis Cliarafteies Gene-
ricas tradit,

Cal. Perianthium monophylluai, quinguedentatum; denticulis ftibro»
tundis, acutis.

Cor. Petaia quinque, albîcantia, lanceolata, caiici inferta ad ambitum
disci.nbsp;-

Ejen., Antherœ oblongœ, incumbentes, bilocuJares. Squamul®
decern, fubrotundœ, viilofs, bafi ßianientorufflinterion adnat®.

PiO:. Germen fterile, fubrotundum, depreffum, quînqueftrlatum, fqua»
mulls fil^mentorum teflum. Stylus nullus, ftigma nullum.

Pill. Germins quinque, coadnata, disco carnofo, orbiculato infidentfs.
Sïyius carnofus, quinqueÜriatus,, ftigmata quinque patentia.

Per. Capfulœ quinque, fubcarnof», nigr» , ovatas., laterales, diflan-
tes, recepracuio carnofo, oramp;icuïato infert®, uniloculares.

fervore tum aliis ex cauffis fepîus ortam, toileret: Quantum amp;
his adhuc longe excellentior CINCHON.E CORTEX prsftae
in febribus, putridïs aliisque morbis, tantum quidem, ut, ubi
omnia incaOum fuerunt adhibita, ille fol us haud raro morbos
atque Je talia fuget pericula; Quantum GÜAJACUM LAU-
RUSgae SASSAFRAS, bin^que SMILACÎS fpecies \'sarfapa^
fîlla amp; China viribus fudoriferis, Antivenereis, antiscorbuci-
cis, aniipodagricis célébrés efBcere valent: Quantum LONI-
CERiE IPECACUANHA radix vi refoivenie, Diaphoretica ,
Eraetica,Antidyfenterica, Antispasmodica pollens; RICiMque
oleum, taeniampeilens, acdiriffimos,quibushaudraroinfeftantur

Euonymnsfruftunîgro, tetragono, vuîgo lîmarouba. Barr. Fran.
Arbor trunco fexaginta pedali. ad fummkatem ramofo Ramis Jongis,
late amp; undique fparfis; Ramutis folioCs. Folia alterna, pinnata; PoJioIig
utrinque binis, quatuor usqae ad novem, ovatis, acutîs , gîabris, rigi.
dis, integerrimis, fubfelîiiibus, utrînque alternatim cofls cylindraces în
acumen longum definenti adne^is. Fiores in ampias pamculas dispoM
axillares amp; terminales. Ramis, ramuscuüs â pedunculis ûomm, adbafîm
fquamuia muaitis, efloxibusaiii funt nusculi alii feœinei, in eadem pani-
eula.

■ Floret Kovembri amp; Deceirbri; fruaum fert maturam Maitio amp; An \'I-
Ex hac Aubletii defcriptione patet fimaioubs corticem non e Ba-feda
provenire, quin ne quidem a.d eandera daffein peitinere, Bwfmam eai®
îefert Lian: ad Kexandrias Monogynias.

-JÄmenc\'es ißcol®, Piaonum dolores colicos miranda vi leniens,quot;
uec non CISSAMPELOS [Pareirce brava radix] Ifchuriam ,
Cruciatusque Nephricicos, Podagricos ac Calculofos mitigans,
in afthmate »humorali, ulcere Renura, 16leroque masimopere
laudata, levaminis adferunt.

Non hic radicis CONVOLVÜLI, Mecboacandiäi, eccoproti-
cas, non CORTICÜM WINTERANI^ CROTONISque
[Cafcarilla] Vires ftimulantes roborantes, nec ARIS\'IOLO-
CHIM ISerpentafm Firgînianœ], nec DORSTEN!^ [Contra*
jerves] Alexiterias, aut POLYGALJÎ [Radk: Senega] refol-
ventes, dlurctkas,Diaphoreticas amp; purgantes virtutesefFeram.\'

Non dicam de LOBELIA, cerio, ut aiunt, in Lue Venerea
remedio: nondeSPiGELlA, GEOFFRiEA (O. DOLICHQ

(b) Plures, faltem binas, GeofFraes fen GeofFroeae fpecies prsbet Ame-
fica, nempe. Spinofam, cujus mentionem facit Linnens fp. PI. 2. Tom:
II. Pag. 1043, 61 Jacquin feleét. ftirp: An^er. hift. pag. 207. amp; Inermsn
cujuS\' defcrïptionem ac deiineacionem dedic Cl. Wright, additis nonnuliis
de uru hujüs coïticis medico.

Vid. Phiiofophical Tranfactions anni 1777. vo!. LXVII. Pag. 507. feqq,,
\\ Medical and Phüofophical Coaimentaries VoJ. V Fag. 400. nec
^ nonL\'EfprlC des Journeaux Mars 1779. Pag. 334.
Accepimus autem. Ao. 1772 ex colonia furinamenfi corticem quendam
virtute anthelinintica ibidem ceiebratiffimum: ex floribus vero fruaibus-
que in liquore fpirituofo transmiflis, hunc ad GeolFrsas pertinere cogno-
vi, ex fpüis vero, comparatione cum iiüs Inermis inflituta, vidi non
ciTe earn a CU Wrigtio defcriptam fpeciero; videtur potius effe fpinoHi
Linn;, hujiJS. jam Geoffi^se Corticem in innumeris exhibitum vidi,

PRURIENTE Vermes fugantibus, non de înnumeris aliis di-
cam plantis, quarum ufus^Americanis fatis noîus, nobis vero,
quod dolendum , fsepe latet.

Quot non amp; falutares Refînas, Gummara, Balfama Scillant
Arbores VarisB, COPAIFERA, PHRUIFERA, HYME-
NJ2A, CARANNA , ELEMIF£RA, TOLUIFERA,.
RHUS, LAURUS BENSOIN,LIQÜIDAMBAR, amp; piarJs
aliae, quas omnes enumerate vel diera pofcerenc.

Inter ea autem,quaemittit America e vegetabilibus produéla^
fane omnem noüram aîtentionem meretur RESINA illa ELAS«»
T|CA, quse mirandis, quas poflidet, proprietatibus, non tan-
tum Phyficorum perfcruiininm meretur, verum amp; Chemico-
rum induflrias materiam fuppeditat accurato examine dJgnam»
Atque hanc ob rationem efl, quod refinam hanc pro fubjefto
Differtationis inauguralis elegerim, amp; eo lubentius quidem»
quum a paocis ha6lenus examinata fuerit5 quum et, quse cunt
ea fecerim tentamiria, aliorum pericula tum numero excedanty
tum proceffuum eventibus ad illis aliorum aîiquomodo difcre-
pent: quœ igitur ab aliis relata fuerint, quae ipfe inftituerim,
tentamina candide esponam, eaque benevolo Leéloris Judicio
Subjiciam,

viderunt amp; amsci nonnulli Medici, quibus huncce corcicem dedimus, e©-
cum effedu ut, fî œgri illum fine magno incoîKmodo débita dofl ferre po.
luerint, vix ullum medicament uni fit J quod tanta vi antheln^intica gs®*
deat, ac tam cito- amp; valide agat in tenaciffiicam piîuitaaî primas vias occiamp;
pantem, quam idera hicce Cortex î Horuos autera tentaoîinum fanjîHaiSï
alia oecafîone public! juris facere àniEms elL

Ne tarnen L. B. in Juvcnilibus hifce tentaminibus Culdoris
Styli Amoenitatcs aut Rhethorum flofculos exfpeßes, h.-ec
barbara ignorât Chemicorum lingua, qui de verbis , quibus
utuntur, non ita folliciti funt, quam quidem de Corporum, quse
examinant, natura amp; proprietatibu^ detegendis.

Ut vero ordine quodam procedamus, videbimus
lo. Hifloriam originemque Refinse Elafficae amp; methodum,
quant ad Varia ex ea paranda utenfilia adhibeant Amerîces
încolae,

Vo. Dein nonnulia addituri de prgecipitatione Refinse, eo Sco«
po, Ut inde inUrumenta Chirurgica parentur.

CONTfNENS HISTORTAM ORîGî^TFMnrTiîquot; \' dT-C^T^T ^
ELA^nC^ ET METHODUM, QUÄMTD
EX EA PARANDA UTENSFÛATDHIBENT
AMERiCANI.

Corpus il,ud fingulare, quod Refinae EJaftic®, Cajennenfi.,
Gummi Elate, Caoutchouc, Cahuchu. nomine innotuit
définir, potefl: quod fit fuccus, qui, aum ex arbore fluit, la-
fteus, fluidusque efl, dein vero Caloris ope flccatus folidefcit,
quique magnam in moderato atmofpher^ calore extenfilitatem
elafiicitatem habet. nec in aqua nec in Alèohole folvitur,
imo VIX in lis notabiliter mutatur. -

Produ6tum hoc Regni Vegetabiiis valde Singulare non diu
fuit cogmtum. amp; Ante medium circiter labentis fecuiï
.tantum in Gazophylaceis Hidori^ Naturalis fcrutatorum\'
inveniebatur; Ilhus autem origo denfis eo temporis te-
nebris obvoluta erat, talifque manfit, donec IJIuflris DE LA
CONDAMÎNE Ao. 1735-1743 iter faciens per Americam
mendionaîem. ad ripas Fiuvii Amazonum amp; in Provincia Sma

fit enim Ao. Uf SocnsA. R. Se. Par. hujus reOnae pmio.quot;
nem, amp; cum illa focietate communicavit, arborem, ab accoii,

hujus fiuvii Hhévé Hifpanis JeW dici folitara, fola incifionefa-
aa,huncce fundere faccum, addiditque,ex fucco hoc ab Inco-
lis parari Cereos amp; Aropullulas: Hase fuerunt onînia, quae illu-
ftris ille Academicus gocietati tunc temporis commXinicavit: nii
tamen hac de materia typis fait mandatum ante Am i?49, quo
anno Celeberr. CONDAMINE dedit relationem itineris fui,
qu^ legitur in Comment. A. R. Sc. Par. ad Jnn. iHs-

feqq. Editionis in Quarto, quot;m qua relatione hujus Refinse
mentionem facit, nihil tamen addit de Arbore fuccum hunc
fundente : Aftronomicis enim amp; Topographicis laboribus obru-
tus vix potuic debitam HiHorise Naturali operam navare, qua-
propter illam provinciam inandavic focio fuo in itinere Don
PEDRO MALDONADO, Provinciae Smaragdinae Guberna-
tori, qui vir magnam adhibuic curam, uc omnia , quae de hac
îefinadetegiamp; cognosci poterant, colligeret, prematura vero
morte fublatus fuas obfervationes non potuit in lucem emittere,
ficque ill£e magno fcientiarum damno perierunc.
- Poflhœc Nobilis Gallus nomine FRESNEAU, qui in Pro-
vincia Cajenneml per qyatuordecim annos Architeai militaris
munere fundus fuit, anno hujus fecuii quadragefimo tertio in
Sylvis Cajennenfibus eandem arborerndetesit, illiusquedefcrip-
ti\'onera ac delineationem dedit in Jäis Je. R. Sc. Par. ad
Annum 1741; defiderabatur aqtem adhuc accuratior hujus Ar-
boris cognitio , etenim in delineatione, quam dedit FRES-
NEAU, deërant flores, neque ex ipfius defcriptione poterat
dignosci, ad quamnam claiTem naturalem vel artificialem hsec
grborpamp;rsineret, donee CL AUBLET accuratiorem illius dederii

defcriptionem amp; deÜneatlonem iîî opere eximîo, nec fatis pro
roeritis in noftra Patria cognito, cui titulus; Hißoire des Plantes
de la Guians Franpoiß, rangées fidvant la methode Sexuelle par
M. FUSEE JUBLET. IF. Folum. C. Figuris cophßßmjs Pa-
rif. 1774. in 4^0,

Utrum Eaisen Geleberrimus ille Botanicus omnem partemim*
pleverit, ex poftea dicendis pacebit.

Quoniam vero in defcriptionibus a Cl. FRESNEAVO amp;
AUBLETIO traditis, nonnulla inveniuntur, quae in alteradefi-
ciant defcriptione,\' utrasqüe breviter tradam, amp; quidem pr|\'
iTio FRESNEAVI: quae fequens eft.

5, Arbor hsec in inßgnem altitudinem re6le excrefcit, com a m
parvam habens, nullosque alios ramos nifi in fummo apice:
Craffities fumma efl ad diametrum duorum pedum: truncus hu-
jus arboris verfus bafin majorem, diametrum habet, ibique
fquammofus eft adinftar Pini fruaus: nullse radices extra tellu-
rem funt confpicuse: Folia fimilia fatis funt foliis Jatrophss Ma-
nihot, id eft, folia in eodem raraulo funt plura, nuncquinata,
quaternata alias, ut plurimum ternata, inaqualis magnitudinis,
longiffima quae centrum occupant, tres circiterpolliceslonga ac
tres quartas pollicis partes lata funt, fuperne amoene viride-
fcunt, inferne vero magis pallent.

Frudlus hujus arboris eft drupa triangularis, figuram exhibens
feminis Ricini Palmar Chrifti, multo tamen major eft: Drupa
hsc crafTa, lignofa ac trilocularis, in fmgulis loculis continet
fernen unicum ovatum nucleum amygdaliforme exhibens.quot; Vid,

Sequitur jam AUBLETII defcriptio, cujus veßigia fequar,
in fuccinaa hujus arboris hiftoria tradenda

Nomine HEVE^ GUIANENSIS retulit CI. Auflor Arbo-
rem hanc ad Claffem Monoeci^^ Dodecandr^, feqaentes vero
Charaaeres tradif: „ ARBOR TRUNCO fexaginta pedali
adtomitaremramofo; RA MIS Jongis, nudis, late amp; undi!
quefparfis; RAMULIS folioßs, amp;fruaiferis. FOLIA aUer»
na, denfe pofita, ternata: FOLIOLIS ovatis, Acutis, Super»
neblabris, mtegerrimis, inferne dnereis fubfeffilibus, ad api-
cem longi petioli adnexis: FLORES non obfervavi (0-

FRÜCTÜS fpicati, terminales. PERICARPIUM\' Catgt;.
fuia Glabra, oWonga, trigona, apiceacuto, trifulcata, trilo-
cuJans, finguhs localis bivalvib.s, valvtiJis craffis lignofis e^-

trorfum eMice dehiscentibus: SEMliVA duo, tria, guando-
que «num, ovata, tefta e dnereo amp; ferregineo variegatâ
tenui, fragih, teaa, introrfum angulo valvularura afiixa \'
^ JUCLEUS edulis amp; dulds. Fruaum ferebac Apriii amp; Mar.

Habitat in Syl.is Guiana amp; fn variis America Meridionali.
partibus: Nomen Carib^um Hbévé, Hé.é,nbsp;lUothove^

feorem hanc ad Monoeciam Dodccandram retulerit: nifi forfan Ci Far.
M dl^f quot;nbsp;Botanicus Au.

Cahuchu, Caoutchouc: Infmnh Pao de Seringa vel Xiringa Gal\'
lis Bois àc Siringue dicitur. Quicunque jam attente utriusquJ
Viri Clanffimi defcriptionem fecum invicem comparet, fatebi-
tur^iias fatis bene congruere, fingnlare autem eft, quod nec
FR.1SNEAU nee AUBLET florum aiiguammentionem fadanr.
m utraque etiam delineatione de/iderantur ; pr^.erea aJfgua dif
ferentia habeïur in delineationibus fohorum, amp; majus adhuc

ir r ? \' ™«\'«gnfeo non craffo i„ft,„a„„, „„„^
fat altam longimdinem reae e.cre.cat cruncu/. Jafe

terea m itmeribus fuis has arbores oiRndemes, earutn fruSus
avide cüiligunt ac comedum, teflaturque Cl. AÜBLET fe h«
toabu. magna amp; copia ufum fuifle abs,„e u«o incommoda!
de,n ex h.ce nnde. contufls eoftione e.trahitur ole^ pt:
gue, quod ad ufus eulinares apud Indigenaa loco butyri adhibe-
lur, pracipau, ,amen ufus, guem prabet Hsvea, eft quod
truncus leviter decorcicatus emictat ftccum laSeum o,,r
mfpiffatus ejshibet Reamp;am fic diSam Elafticam- ar

^rem hujus fucci cop,am acqu.ranc, fequenti methoda ptoe^
dw Americes Incote: Lavani fcilicet iàferiorem truneipar-

tem, tumque ad bafin arboris fadunt incifionem horifoDtalem
per integrum Corticem penetrantem, dein indßonem fadunt
perpendicularero a fuperiori trund parte inferiora verfus usque
ad indfiooem horifontalem, ac denique plures laterales faciunt
indfiones, fic dispofitas, ut ex harum prima in fecundam, ex
hac in tertiam, amp; fic porro, flillet fuccus, donec ad ultimam
pervenerit, cui vas quoddam recipiens applicant, ficque fatis
copiofam hujus fucci quantitatem acquirunt, hic jam fuccus
in initio fluidus laéleusque brevi tamen , folis radiis expofitus,
infpisfatur, nigricans redditur ac in refinam mollem mutatur;
quamdiu hicce fuccus fluidus eft, ex eo varia Utenfilia formari
poffunt, quodfequenti modo fieri folet: Parant fcilicet Indi ex
argilla pingui Formam, qu£e inftruraencum parandum V. Gr.
Ampullulam exa£le refert, formam hanc undiquaque illioiunc
fucco hoc laâeo, eumque exponuntfumo denfo foci, cavendo
tamen,ne flammaattingat fuccum, quod fi fieret, refina in bul-
lulas elevaretur amp; foraminula contraheret: quamprimum jam
fuccus hic flavefdt amp; tangenti digito non amplius adhserefcit,
altera fucci portione primum flratum iterum illiniunt, fimilique
ratione ficcant, amp; hoc modo pergunt donec defideratam cras-
ficicm acquifiverit, tumque, antequam plane ficcus amp; durus
evaferit fuccus, opeinftrumentorumligneorumvariasinprimunc
figuras: hoc fafilo, omnibusque rite ficcacis, comprimendo
frangunt formam,ac in ampullulam modoparatam aquamimmit«
tunt, ficque rernanentem argillam eluunt.

Di^o jam modo , mutatis mutandis, in Indiis Occidentali-
bus parant varia Utenfilia, inter quse omnium frequentifÏÏme

occurrunt AmpuHüte piriformes, cavse, quas ope epiftomii ex
arundine fafti occludunt, filo Uneo an^pullulae coliocircumdato;
taîem jam ampullulam, aqua tepîda repletam, compriraunt,
comprimendcque évacuant, ficque haec ampullula efFeélum ex-
ferit fyphuncuU vulgaris, cxcepto quod non indigeat embolo ;
Hocce inflrumentorum !genus valde in ufu efl: apud Omaguas,
ceterosque Marannonis lliivii accolas , quando enim hi alicujus
feftivitatis cauffa conveniunt, Pater familias fuam urbanîtatem
monftrat, cuique convivarum ampuHülam talem offerende, cu-
jus ufus femper prsecedere folet folemnibus eorum conviviis :
hoc autem imitati font in America degentes Lufitani, hinc ar-
borem refinam hanc fundentem vocarunt Pao de Xiringa. Va-
riorum prœterea ex illa Refina parant Incolse imagines Anima-
lium, Equorum , Ovium, Boum, Avium amp;c.

Ex eadem materia parantur amp; Annuli, qui in initio digitum
accurate compkftentes, poftea carpum armilloe inftar ample-
éluntur, amp; dein ad priorem menfuram contrahuntur : quod vero
annuîus hujusmodi digito accomodatus adeo poffit extendi, uc
coliaris quin amp; cinguii vice fungatur, uti nonnulli perhibent,
nimium exageratum efle fatis conftat: Magis adhuc manifefte
falfum eft illud, quod nonnulli de hac reftnateftantur (d), pa-

dentes ad majorem altitudinem profîliant, quam ex quaprofe^i
funt, hoc, inquam, manifefie falfum eft, non tantum enim hoc le-
gibus Phyfices piane contradicerec, verum etiam, fi affertum
illud verum eflet, neceiJariofequeretur, quod globus iftiusmodi
in planum horizontalem libere inpingens, ac alternatim in al-
tum profiliens, iterumque cadens, continuo altiorem fakum fa-
cerec, ficque acciperet motum, quoad altitudinem immenfum,
quoad durationem seternum, quod nemo, cui mens fana eft,
facile alSrmabit. Hoc vero certum eft, quodhiglobi, quo-
modocumque tra6lentur, recuperent figuram fuam fphEeroi-
dseam, amp; quodjin planum aliquod cadentes ad fatis magnam al-
titudinem refilianc.

Linteamina quoque hocce fucco , dum adhuc in ftatu fluido
eft, imbuunt, quae exficcatapluviis funt inpenetrabiJia, iisdem-
que inferviunt ufabus, ad quos apud noftrates iintea ceraimbuta
adhibentur.

Denique Xndi ex eâdem materia formant Ochreas, quas
pueri amp; aduUi pedibus ita funt accotoodataî, ut eos accurate
arapleftantur: lise jam ochreae aquis funt inpervise, nec facile
aeris injuriis ac attritu confumuntur, ceterum hae fatis bene
corium fimulant, praefertim ubi fumo ficcatse fuerint.

Einas tales Ochreas quot;a Cl. FRESNEAVO Indorum more pa-
ratas amp; figuris ornatas, a Ci. DE LA CONDAMINE Acade-
miseR. Sc. Par. oblatas fuiffe conftat ex Comm. ejusd. Acad. Anni,

Pidoribus ac delineatoribus Europeeis porro haec refina infer,
vit ad lineas amp; figuras delendas, fi forte illas minus accurate
pixerint Molubdcenâ [Belg. Potloot,] , cui fcopo tam egregie
fatisfacit, ut nullam in charta relinquat maculam.

Ex illa tandem tentarunt varia elformare Inflrumenta Cbirur-
gicis ufibus deftinata, fed ea de re allo loco paulo fufi\'js
agemus.

tJt jam accuradus ia naturam ReOnse Elafli^œ inquiraraus,
videndum primo eft, qusenam fint ejus proprietates extern®,
quaeftaÜm fefe offerunt; inter eas autem proprietates efi: mira-
bilis îfta^fàcultas, qu^ nulH alii corpori adhucdum cognito eo
gradu competit, Exterfilitatem volo ac Elafticitatem : harum

EXPERÏMENTÜM I. Sumfi fruduium Refinaj, quod,
quantum fieri potuic, ubique aequalis erat craffitiei, üludque
in formam paralellepipedeam redegi, tumque fuperiu?quot;amp; infe-
rius inter binos pofui \' aflerculos, quos dein ab utraque parte
cochleis firmavi, amp; ita idonei apparatus ope pependi, ut per-
pendicularem ficum haberet amp; ab omni attaöu liberum efiee,
hocfa6lo, hamulo inferioris cochlese appofuî pondera, amp; no-
tavi, in quantum ab appenfis fingulis ponderibus extenderetur
refifiae fruilulum :. Eventus fuit fequens. ¹

1nbsp; [Notandum autem quod in dimenfionibus noftrisufi fuerimus menfura
Anglicans, ia qua Singuls Unci» poilicares confiant lo. lineis.]

ejus Longitude î. 7.
Latitudo o.
Craffities o.
Pondus totius apparatus, inter quem paralel!epîpeduminferius
continebatur. Une: IVi, dr. V. gr: X. - .

(a) hœc Longitudo tantum computari debet, quia illa refm» pars qu«!
afferculis amp; cochleis continetur, non poteft extendi.

o^
o.
o.

2.
quot;3-

6.
5ï-

Rumpitur ad extreraum inferius.
C. Tertii paralellepipedi pondus erat granorum LXXXV»
Pondus apparatus inferioris ut in prsecedentibus.

2,
a.
2.

5\'

2gt;. Quarti\' Paralellepipedi pondus erat^ CXLVI|. granorum.
Apparatus ut fupra.

\'9.

f iij
famp;iv

fgvii
—viij
-viiji

2.
2.

3\'
5\'
6.

O. 2.

O. 31.
O.

O. 6*

0.nbsp;8.

1.nbsp;O.
I. 2.

I. S\'
I. 8|.\'
a, 6.

3. ï\'

3I.

4^
ö.

0.
2gt;
5\'

81.

3-
(5.

7\'

4\'

2.
2.
2.
s.
3-
3-
3-

3\'
4.

lt;5.
6.

8.
8.

3\'

4
4lt;

5.
5.

lt;5. O»

Ruropitur ad extremum infèrius.
Sic videmas in experimentis noMs fammum extenfionis in-

Notandum autem,quod, dum haecpericula fecerim ,altitudo
mercurii in Thermometro 72®. eflet, hocque ideo m on end um,
quia magna inveniretur differentia, ubi hsec experimenta in
frigidiori caperentur atmofphaera.

Cl. ACH ARCS, qui unicum tale extenfionis exemplum ad-
fert, fequentia expertus efl;

Fruflulum fcilicet R®. Er. debito modo inter binos aflercu-
los firmavit, ficque extremo inferius bilancem adaptavic, ut in
illam pondera poflint immitti,

Sumfit autem fruflulum, cujus longitudoerat 12 linear.poll,,
latitude 51, craflities | linear poll.

Vis W) id efl apparatus inferioris, extenfionem faciebat 2lin.
— —ij extenfionem producebat 4 linearum.

—nj
iv

—v

—V

—vij

Dein addit „ Extenfionem refinae, ac vires adhibitas lineis
,, pollicaribus expreffi , exinde obfervavi in extreroitata li-
„ neam curvam regulärem defcribi, ita ut formula algebraica
5, proportio inter abfciffas amp; ordinatas hujus lines poffit calculari,
„ amp; definiri quantum Refina Ekftica extendi debeat ad datas
„ Vires trahentes.quot; (a)

Ca) m. Beschäftigungen der BerUnifcbm gefeßfcbafsNaturforfchender Freun-
de. Dritter Ban^, fag.

jftorîam Refina; Elaftic® Chemicam perfcrutaturi, illam
valde imperfeélara adhucdom invenimus: pauci enim Auélores
de mirabilis hujus Regoi Vegetabilis produfti Analyfî Cheroica
fcripferunt, amp;, fi quid hac de re in lucem emiferint, longe tamen
abeft, ut omnem paginam abfolvifle videantur.

Etenim ab illo tempore, quo Refina hsec inter Europseos in-
innotuit, proprietates fingulares eique privas efFecerunt, uc
principes Chemici in id praecipue incubuerint, ut invenirent
aptum huic corpori menftruum ,quo fcilicet folveretur, ac dein,
quomodo e menftruo hoc expelleretur, non mutatis proprietati-
bus illis,qu32 refinam hanc ab omnibus aliis corporibus diflin-
guant.

Hocce Probîema di/Tolv^ere omnium primus tentavit Illuflris-
fimus DE COND AMINE, fed infaufto fucceflu, nequi-
dem enim hanc Refinam dilTolvere potuit : lïlo vero felicior IVo-

bîliffi FRËSNEAIJ fplotioBem obtinuit, Refinam in Oleo Nu-
cum diutiffime digerendo, haec tamen foludo fcopo fuo nullo
modo fulfîciebac. (a)

(a) vu. Mémoires de r Ac. Rùy. des Sciences âe Paris. Am\\. 1751. fag,
333. Mmoires dê Matbm. ^ d9 Pbyftque, mms année pag. 509,

Dein bini Gaîlorum Chemicoriim Principes, MACQUER amp;
HERISSANT eodem tempore , licet fibi invicem non commu-
nicaverint ideas, in illud omnem fuam attentionem fixeront, ut
perfe£tam ac diélis conditionibus prsditam Reßnae folutionem
acquirer ent, nec fpes fefellit eos, uterque enim invenit banc
methodum, fcilicet fpiritum ^thereum Vitriolicum feu Naph-
tham Vitrioli re£lificatiffimam conjungendo cum Refina hac.
Horum tentaminum relatio legitur in Hißoria Ac, R. Sc. Par.
J. 1763. Pag. 49. Habentur amp; plura experimenta hanc in fi-
nem a Cl. MACQUER inftituta in Jäis Memorata Acad, ad
Ann. 1768. Pag. 209. Horum autem Clariffimorum Virorum
induftriafo!â hujus folutionis inventione fuit limiiata, nullumque,
quantum fcio, Refinse Elaft. ulterius examen fuit inftitutum,
donec Celeberrimus Germanus nomine ACHARDS nonnulla
inftituerit experimental quse facerent ad melius cognofcendam
Refin» noftrse naturam, quse tentaraina exftant in libro A. 1777.
Berlini-Germanico Idiomate edito, cui titulus Beßhäfiigungen
der Berlimfshen Gefelißhafi Nâîurforfchender Freunden, Tem. UL

Licet autem CL ACHARDS plura, quam reliqui memorati viri,
inftituerit tentamina, eaque diverfa; indolisjnon tamen hanc ma-
teriam ita exhaüfic, quin plura reflent cum eadera ioftituenda
experimenta. Poft eum vero nerro aliquid novi hac de re in i«\'

Elafticas mentio fuerit fafla, illorum tamen kriptorum auftores
nmteriam fuam e Commentariis Ac. Parifioœ hauftrunt, immo
nonnulli verbotenus, muiato tantum idiomate, diilertaciones
Gallörum defcripfere, ^

în Experimentis autem ACHARÖSIÏ nonnulla occurrunt,
qusequoad eventum differunt a noftris tentaroinibus,. ficuti illud
ÎOCO fuo pace Viri Clariflimi ac decent! cum modeftia indicabi-
mus. Interea omnem curam adhibuimus, ut expérimenta noftra
fint accurata amp; cum veritate, exafte quadrent : nonnulla quo.
que pericula (uti Exp. IV. V. IX. XIIL) feci fub Oculis
Celeberrimi NAHUSil , Prsceptoris noftri ad rogum ufque
colendi, qui, praeter alia in me collata beneficia,fuo confilio
ßc in bac materie, mihi adeffe non fuit dedignatus.

Omnia inftrumenta Chemicorum aßiva, quae adhibui. Men-
ftrua. Cet. quantum fieri potuit, ipfe paravi, vel, fi hoc fieri non
potuerit ? ut omrâa puriffima ac fui generis optima fuerint 3 cu-
ra vi, fi minuspura vel fufpefila fuerint, addito epitheto Fenali
indicavi.nbsp;^

His prœmiffis, tranfeamus ad Hiftoriam Refinœ Elafticae Che-
micam, amp; quidem videatftus primo, quid AER, AQUA amp;
IGNIS in illam valeanc.

In AERE moderate calido fuam elafticitatem, extenfilitatem
ac mollidem retinet, quam primum vero frigus glaciale adeft,
mutatur Refinoe color exnigro in cinereum, induratur amp; fragi-
]is aliquomodo redditur, plurimumque de extenfilitate fua amit-
tit: hoc autem fatis diu durât, licet enim medio Apriii fatis
moderatus fuerit atmofph.^rse calor, nondum tamen priftinam
fuam mollitiem amp; extenfilitatem recuperavit : amp; hsc eft
cauifa, quare in Exp. I. indicaverim, in inftituendo illo ex-
perimento caloris aliquam rationem effe habendam.

In XQUA con difîbh\'kur, licet In ea fatis diu coquatur, imo
CL MACQUER refinam in olla Papiniaoacum aquatraftavit,
nulla fubfequentefolutione, forfan, ioqiiit Cl. Auaor, in fummo
caloris gradu notabiiiter fuit eraollita Refina, quum tamen eo
tempore abfque periculo vix potuit aperiri olla,illum apparatum
relinquere fuit coaftus, donec aliquomodo refrigeratus fuit,
tuncque aperta olla invenit Refinam majorem duritiem amp; natu-
ram corneam induifle. Vid, Memoires de L. A, R. des fc. A.
1768. Ut autem vide rem, qualem mutationem aqua induceret
Refinœ noflrse, fequens inftitui expeiimentum.

EXP. H. Sumfi fruftulum Refinœ, illudque fdffi in for-
mam paralellepipedi, cujus pondus erat gr. XXVU. Longi-
tudo 18. dec. poll., laiitudo 12. dec.poll., craffities Si dec.
Per fruftulum hoc filum trajeci, illique aliqutid pondus
appendi, ut prœcaveretur, quo minus femper aquae innataret
Refina. Hoc faflo immifi apparatum hunc in ollam aqua cali-
darepletam, amp; in olla illa per 6 lioras ebullire juffi, tumque
fequentes inveni mutationes.

3.nbsp;Strise pulcre in Refina apparebant, oriundse a ftratis Re»
finse fibi fuccefllve impofiiis.

IGNIS effeaus in Refinam variât, pro varioy modo quo ilh
)licetur,. triplid ergo modo Refinam ad ignem traâavi.

10. nempe ad candelœ flararaam accendi, 20. in vafe aperto eam
igni impofui. 30. idem feci in vafe claufo.

EXP. in. Froftulum Refinas elaffica^ ad flammam candelœ
adraotse fatis bene amp; cito Hammam capit, lumen lucidum amp;
flavum edit, odorem vix ullum, faltem non ingraîum,fpargit,
fumum edit nigerrimiim emittic : Guttulae Refinof^ depîuen-
tes, ubi colliguntur, funt pingues fluid® amp; refer une Refinam
fecundum feg. experimentum Jiq«efa£lara J afque adeo erioneum
videtur illud affertum FRESNEAVI, quod fcilicet guttulcehai
colle6la3novis formandis facibusinfervirepoffint, eodem modo,
ac ante liquefaélionem. Vid. Mem, A. 1751. Pag. 333.

EXP. IV. Immifi in Crucibulum porîionem Refinœ Elafticeo
in fruftula difciflas, igne applicato Icni non multummutatur Re-
fîna, fed adhibito majori caloris gradu (Sec. Cl. ACHARDS
calor 100 grad. in Scala REAUMURil requiritur.) intumefcit,
fenfim incipit fluere, mutaturque in maffam nigram vifcidam,
Balfamum referentem , odoris ingrat] empyreumatici, quéeque
frigefafca non amplius concrefcit : fiasc jam materia pinguis vifci-
da fequentes dotes habet :

20. în Sp. Vini ReCl. ex parte fo\'vitur, maxima tamen pars
indilTolutamanet, coquendo enim Refinam hoc modo liquefa-
«Sam in Sp. Vini Reêlif: acquifivi Tinéluramflavefcentem ,cu.
jus aliquot glitte in aquam iniffiiffae fat notabilem laélefcentiam
elFecerunt.

30. Mifcui portionem hujus materise Refinofe cum dr. iij.
Spiritus Nitri Fumantis, mox oritur ingens tumultus ac calor,

vaporesque rüberriroi copiofi producuntur, licet autem pluries
hoc experimentum repetierim, nullam tarnen videre inflamma-
tionem mihi contigitä ud ACHARDSIIJS fibi contigiffe fcri-
bit XF/. Sic jam acquifivi folutionem ex rabrofufcampel»
lucidam , quse fequenti modo fefe habebat;

y. Oleum Tartari per deliq., öc Sp. Sal. Ammoniaci huic
folucioni addita produxerunt eifervefcentiam amp; calorem:
Sp. vero Salis Aromon, prsterea albos ,Jcopiofos, vapores
p\' expulfit : Statim ubi Alcali afîufum fuerit, color fola-
tionis in flavum vsrtitur amp; prsecipitatio obtinet, ubi

r,., £amen uhra faturacionis punélum affufam fuerit alcali,
pelluciditas redit amp; color intenfe ruber evadit, quae ru-

que turbatur liquor.
40. Prœcedens experimentum (30.) repetii, fumendo tamen
Olei Vitrioli amp; Spiritus IVitrifuniantis aequaiem porcionem, lt;Sc

ne tum quidem inflammatio fuît exortaj eventus autem non
multum fuit abßcnilis prajcedentis.

Vifo jam, qaomodo fe habeat Reûna Elaftlca, quando igni
nudo vel amp; in vafe aperto appliceturj videndum fequitur, quo-
modo fe\' habeat, ubi in vafis claufis ad ignera tra£letur, deflil-
lationem. itaque ficcam inftitui.nbsp;^

que in B. A. ita pofui,quot;uî fundus recort^ fimdum ol!œ ferreL
fere cangeret, fuppofui m initio parura tantum ignis, atque
ieniffimo eo caloris gradu dr. /3. üquoris fubfla?ef^entis pellu-
cidi tranfiit, licet Refina Élaflica liaftenus ad oculum, intro-
fpiciendo retortam, nuliam mutationem iiibiifTet: quum vero
îîihil ulterius tranfiret, novum aopofui excipuium ignem ali-
quomodo adauxi, atque tum liquefieri coepit Refina, fimulque
emittere Fumum amp; Vapores a]bo3,qui in excipulum tranfibant,
elevari quoque. coepit Oleum pelîucidum ex flävo rubicundun
fub forma parvaram guttarum ad fupremam retort® partem ^

re continuavit guttatim, tardiffime tamen , in vas recipiens,
fumi autem illi brevi ceflabant,et,quia vix quid ulterius tranß-
bat, coaaus fui notabiliter adaugere ignem, antequam fumiite-
rum apparebant, amp; liquor ita flillabat, ut oclo inter binas ca-
dentes guctas numeran pofTent Ca), hoc quum locum habebat,
euro calons gradum con fervari, ficque per tres horas continua-
vi, ufqaediim Ole!SpiiTiorisamp; minus pelkddi giittfs appare«
bant, feparavi tum excipulum atque Hquoreni intus contentum
efFadi, qui pondus habebat Uoc. üjß. novoaopiicato exeipulo-
îgnem feoiim, auxi ad tmimiim , qui adhiberi poceH in Baineo\'

(a) Cave tamen, ne Rlœis intendatur ignis, guttsequecitius quam diß©.
numero depluant, qiüa tum magno cum impetu vapores denfi prommpunt\'s»
amp; calor traafeuntls liquoris vafis fifTursra produceret^

arensgraduïïî ufque, faperimpofitis tandem pr^unis ardentibus
amp; ol!a ferrea ad perfeaam. caodefceniiam excalefafla, eoqiie
caioris gradu tamdiu adhibito, ufque dum dimidice hor^ fpatio
nihil prorfus tranfiret. Vario hoc caioris gradu deilÜUnt ad-
huc Old fpiffioris opaci profunde fufci dr, x , atque una cum
eo tranfierunt Spiritus tenuioris pellucidi fubflavefcentis dr. \\ß.
In diftrafta retorta reftabant Carbonis nigri fpongiofi, non ta-
rnen multum tumefafti, extus fpiendentis dr. ij.

jo. Phlegma , quod parva quidem quantitate fed, leni calore,
volatile redditur. Phlegma illud, affufum fucco Vegetabilium
violaceo, vix ullam ipfi inducit mutationem ,folutioni autem Mer-
curii Sublim. Corrof. dum afi\'unditur,lcvcm poft aliquOt minuta

2o. Oleum tenue, fluidiflimum, coloris ex llavo rubicundi, illud-
que notabili prorfus copia, acq nifi vi enim ipfius Une. iijß.
oleum illud odorem habet haodraukum diverfara ab eoOleiCerœ.

30. ^pHfMx 5 profunde fafcus amp; aliquomodo turbidus, Spiritus
hic quidem exigua quantitate Scr. ij. prodiit, fed examinatus
manifefte alcalinus volatilis eft, SyrupumViolarum enim colore
viridi tingit amp; Mercurium Sublimatum Corrofivom ex ipfius fo-
lutione pro magna parte colore grifeo prompte praedpitat, cum
acidis autem non efFervefdt.

40. Oleum Spißus, profunde tinftum opacum amp; paulo fortius
olens, denuo infigni calore öc fatis bona copia elicitur, dr. x,
enim hoc modo deftillarunt.

5o, Spiritus Subflavefcens ^peWnQiclü^ znm o\\qq fpifl-ore
fraDilir, atque fpiricus hic nianifefle qocque .natûrœ aîcalinae vo-
îaîiHs efl, queffiadmodum apparet, fi Syrupo Violarum amp; fo-
Jucioni Mercurii Sublimati Corrofit^iafFundatur,prioris,enim co-
lorem violaceum in viridem mutât, ex pofieriore autem Mercu-
rium colore grifso pro parte prajcipitat, cum acidis autem non
eiTervefcic.

60. ùir^ô tandem niger remanet, non tamen mago.a copia,
quum vigefimam quartam partem\'Refine Elafûcs adhibitœ tan-
tum conftituat, atque carbo ille fiiper patinam calcinatoriam
calcinatus decrevit pondéré dr. j, amp; gr. xvj., amp; in puJverem
coloris ex flavo fiibrubelli converfiis efl, qui pulvis aqua elixa-
tus nulla figoa falis alcalini exhibuit, parum tamen fa lis marini
continere videbatur, quia plumbum ex aqua forti aliquomodo
praecipitabat.

Proportio autem, quae inter diverfa modo didta produfla
locum habuit, talis eft, ut acquifiverimus;

Omnia produfl-a flmul fumta eshibest pondus Unc. v.dr.vj amp; fcr. i|,
Idcirco tantum perdidirous fcr. w, qui fub operation« veli®
auras avolarunt, vel Jaceribüs vaforum adhérentes manferuat.

• Cl, ACFÎARDS etiam deüillationem Refinse elaflicse inöiquot;
tuit, \'quam in Exp. IL fequentibus defcribit verbis,

„ Refin® EkfticîE dr. ij. in minora fruftula difcifl], amp; im-
mifi in retortam vicream, ac, applicato recipience, deftiiSatio-
nem inflitlii es B. A. leni igne: peraöa deffiliatione inveni
in recipiente oleum ex fufco ilavum , valde fluidum , odoris
lardi aflkti. In retorta granum dimidium capitis mortui fuper-
erat.^\'

Duplex itaque fuit ACHARDS IT ex hac deflillatione produ-
£lum , alterum fluidum, nempe oleum , alteram folidum, nempe
carbo. Quanta ergo differentia cum noflro experimento, in quo
fex prodii£la acquiilvimus. Hujus autem difcriminis ratio ex
eo eft petenda, quod CI, ACHARDS vel non habuerit, vel fal-
tem non adhibueric, fuiTicientem hujus Refinae COpiam.

Sed redeamus ad deftiliationem noftram, amp; pauca videamus
de prcduftis inprimis de oleis. Oleum ex Refina Eiaftica deftil-
lationis ope produflum duplex eft, akerum tenuius primo, al-
terum fpifTius fecundo prodeuns, in utroque autem adeft oleum
efîentiale, adeft amp;oleumpingue, quod fequanti dsmonftrabitur
experimento.

EXPER. Vf. 10. Sumfi portioncra oîei iemdoris, per deftilla»
tionem ex Refina acqoifiti, mifcui illam cura Spiritu Vini re-
^lificaco, ftatim color fpiritus flavefcic, amp; adhibito calore ru-
befcic, ac pro maxima parte folvicur oleum, reliqua in fundo
indiflbluta reliôlâ.

20. Sumfi quoque cleifpißoris ,peT deftiliationem acquifiti, por-
tionem, amp; cum Sp. Vioi re6l. eodem tra6lavi modo, even tu

haud difpari, iîla tantum intercedit differentia, quod hojusquot;co-
lor üt intentior amp; fluiditas minor, quam prioris.

EXP. VII. Scr. I. olei tenuiorisamp; fimili quantitati oleifpis.
fioris addidi duplum Spir, Sal Ammoniac, c cake paraîi, tur-
bantur liquores, folvuntur olea, folutione flava lurbida: Oleum
autem fpiffius paulo tardius ac minori copia folvitur, quam te^
nuius. Duabus dein portionibus horum oleorum addidi lixivium
akaUmm fixumt in utraque eadem fere confpiciuntur, qugecum
Spir. Salis Ammoniaci contigerunt, fed tardius folvitur oleum
fpiffius, prœterea dum per | horse fpatium fi:eterinc folutiones,
utrumgue oleum expelJitur e menfi:ruis fuis,iisque innatatjdum
interea lixivium pelluciditatem fuam plane recuperet.

EXP. Vllf. Mifcui Oleum FîîrioU reä. amp; oleum tenuius ad
sequales circiter partes, oritur calor, vapores fulphurei produ-
cuntur, oleum paulifper infpifl^atur amp; Balfami confiHentiam ac-
quirit.

Mifta autem sequali quantitate Olei Vitrioli Re(5l. cum Oleo
Spiffiore, vapores fulphurei vix apparent, calor exoritur amp; in-
fpifl!atio, fimilisque Balfamus producitur. Utraqqe haec Balfa-
ma folvuntur in aqua amp; in Vini Spiritu , melius tamen in hoc
quam in illa: Si vero folutioni fpirituofee addatur oleumTartar.
perdeliquum, oritur efFervefcentia, amp; ftatim folutio mutatur
in maffam folidam fufcara,offara referentem, hoc non ita acci.
dit in folutione aquofa.

EXP. IX. Combinationem quoque feci horum oleorüm cum
Spirim Nitri fumante, itaque

aequalem porîionem Spir. Nitri fumantis, Crepitus, difpîofio,
furaus denfiis, ruber, amp; vehemens ebullitio quidem produce-
bantur , nulla autem contingebat inöammado.

B.nbsp;Eadem locum habebant cum fimili quantitate oleî fpîfllo«
ris amp; Spir. Nitri fumantis, fed omnia tamen paulo miciora
erant.

C.nbsp;lidera quantitati olei tenuioris afFufa sequalis portio Olei Vî-
trioliîre6lif. amp; Spir. Nitri fumands momento citius vehemen-
tem producit inflammationem ac disjeftionem materisamp;.

D.nbsp;Idemtentatum cum oleo fpiffiore non fucceflic, fed eadem
tantum obfervata fuerunt phenomena, acin B. \'paulo tames
fortiora.

EXP. X. Spiritus faits Jcidus oleum tenuîus fatis bonâ copiâ
folvic, olei autem fpiffioris aliquid, fed non multum,difl\'olvit,
hifce folutionius addito fpiritu Salis Ammoniaci, prsscipitatio
obtinetur olei colore aurantio turbido.

Poftquam Vidimus,quomodo fe habeat Refina Elaftica adAërem,
Aquam Ignetnque, nunc videndum eric, quomodo fe habeat ad
varia Menftrua: in applicatione autem Menftruorum eum ordinem
fervabimus, ut primo inquiramus quid in Refinam valeanc
Acida, dien Alcalia, tumSaponacea,pofthsec Media, poftea
Spirituofa, denique Oleofa, tandem Varia alia j videamus ita-
que, quid faciant

EXP. xr. Die 26. July 1779. dr. j. Refin® Elaft. aiFudi
OUi Fltridi remficati unc. j., ftatim coloris mutatio oritur amp;
oleum Vitrioli ex limpido fit fofcum, parum fpiflefcit, leniter
intamefcunt Refinse fruftula; Vapores prodeunt fulphurei vo-
latiles.

27. Ejusà. Menßs. Jam profundius adhucdum tingitur oleum,
colorera enim ex rubro nigrum induit, fruftula magis funt ni-
gra amp; erofa, quam antea.

3. Aug. Jam omne fere oleum in fe fufceperant Refinse fru-
flula, ideoque de novo afFudi une. j. Ol. Vitrioli reftificad.

13. Ejusd. Iterum omne oleum fuie abforptum , quapropter
denuo une. j. olei Vitrioli addidi: Statim oleum affufum tiß-
6lum fuit colore ex rubro nigricante : tum vero dimidium hu-
jus liquidi feparavi: remanentem autem liquidi copiam, una cum
fruttulis Refinse nondum diflblutis, leni igni expofui, poft fe-
mihoram obtinui folutionem nigram, quse, dum adhuc calebat,
leni concuffione inßgniter fpumefcebat, odorem fortiflimum
Sulphureum fpargens.

Sic duplicem acquifivi Refinse Elafticœ in A cido Vitrioli ca»-
tentrato folutionem, alteram fine igne, alteram cum igne para«
tam. Harum jam proprietates funt fequentes.

Solutio cum igne parata per aquam deftillatam turbatur, pul-
visque niger ex ea praecipitatur, qui pulvis neque in aqua, nec
In Oleo Tartari per deliquium, aut Spiritu Salis Ammoniaci cum
Sal. Tart, parato folvitur.

Eadem folutio per Spiritum Vini reflificatum turbatur, oritur-
que pr^cipitatio pul veris nigri.

Eandem folutionem Oleum Tartari per deliquium turbat, ä
ex ea expellit refinam fub forma pulveris grifei,\'

Spiritus Salis Ammoniaci cum Sal. Tart. par. illam turbat,
amp; prscipitadonem pulveris nigricantis producit.

Per Spirit. Sal. Ammon. c. Calc. par. huic folutioni afFufutn
îurbaîur, ingens ebullicio, calor, vaporesque albiffimi producun-
îîJf gt; ac prœcipitatio fub forma grumulorum nigrorura.

Eandem quoque turbat Spiritus Vini reélificatus, amp; prascipi-
tationem pulveris ex fufco cinerei producit.

Per 01. Tartar, p. del. turbatur hase folutio, fîtque prseci-
pitaiio pulveris albi.

Spir. Sal. Ammon. c. Saï. Tartari folutionem hanc turbat,
amp; ex ea expellit Refinam forrna pulveris ex nigro purpurei.

Spir. Sal. Ammon. cum Calce par. illam quoque turbat, int-
gentem producit ebullitionem^ calorem, acpraecipitationemfloc-
culorum purpurafcentium.

Quum jam Refina faciJlime in Acido Vitrioli concentrato
diflblveretur, tentavi utrum etiam folveretur in acido illo dilii-
tiori. itaque

VitriolReBif., aquapura une. i/3. amp; RefinaeElafticc^gr.xx. Jicec
autem haec mifcela diutiffime fleterit,nulla contigit mutatio,ubi
\\\'ero ad ebuJlidonem perduaa fuerit, eroditur Refina, cclorque
. ïiquidi nigrefcit, nulla tamen fubfequitur difToludo, nifi prius
abondans humidum fuerit difflatum, atque adeo Aeidum taii-
£um concentratum, quantum ante additionem aqucB fuerat.

EXP. XOL ïmmifi in urinale purum ac lïccum dt. j. Refr-
nseElaftics, in fruftula difciflquot;aamp;, addidi unc. j. Spir, Nitri fu-
mant, , ftatim ad atta£lum horum ingens rootus, calor amp; vapores
Tuberrimi producuntur, qui copiofiflime prodeuntes infignem

Acidi jaSloratn feceranü, adeo ut, ceflaatibus his în0îibus,vîs
df, 1/3. liquidi fuperfueritj ülud vero erat coloris intenfe flafî,
Refina in initio fuit etroliita, poftea tamen eam longe duriorem,
ac crufta flava quafi falina obfefiara in ven î.

Sic duplex ex hoc proceflîi acquifivi produftum, alterum flui-
dom, nempe folutionem parciflima copia ; alterum folidum,
nempe cruftam flavam, cujus dotes demonftrant, efle Refinam
Elafticam per acid um nitrofum erofam, omnes enim habet pro-
prietates , quas habet Refina in Sp. Nitri fum. foluta,ac per
aquam ex eo expulfa, de qua mox plura videbimns.

Ne vero tantum fiât Spiritus Nitrofi difpendium, fequenti mé-
thode inftitui Refinaî folutionem.

Immifi foi!, une. iv. Spiritus Nitri Fumantis in Vitrum ca-
pacius, eique ita adaptavi epiftomium vitreum uc maxims
parti vaporum exitum denegaret, non tamen eiaéle clauderet
vafis orifîcium, jam huic Spiritui immifi pauca Refinaa Elafticaî
fruftula; quas eroduntur amp; poft breve tempus folvuntur, qui-
bus folutis novam portionem Refinse addidi, fic fenfim circiter
dr. iij. Refinse fuerunt folutas abfque magno illo tumultu, ja-
öura quoque longe minor fuit,nam ex diéla quantitate Spiritus
6c Refinas acquifivi folutionem faturatiffimam aurantii coloris,
pondéré une. iij.

ïo.) Aqua Deftjilatâ addita turbidamamp; flavam reddidit eam Se
praîcipitationem produxit floccuîorum flavorum, quos ope Char-
tas emporedcas feparavi, fic acquifivi aquam flavefcentem, quae
adhuc aliquid Reilnae continebat, etenim lixivium alcalinum ei

additum coîoreni ejus flavum in rubrum mutavit, qui color af-
fufo acido denuo in flavum fuit verfus ;Flocculi autem amp; crufta
lila flava,de qua modo mentionem feci, fequentes monftrarunt
proprietates.

ß.) In Spiritu Vini Reüif. diirolvuntur,majori tarnen co-
pia fi caleat, quam fi frigeat,Spiritus, hujus folucionis
color eft flavus; huic addita aquâ Refina expellitur.
y.) In AlcalicisFixis amp; Volatilibus folvuntur facile, folutio
eft profunde rubra, huic folutioni Acidum Vitrioliadditum
effervefcentiam, fpumamque copiofiißmam producir,
color vero liquoris ia citrinum vertitur, nulla tamen ob-
tinet praecipitatio.nbsp;quot; ,
i,) In Oleo Vitrioli Re£l. folvuntur, non tarnen in illo
aqua diluto.

jf.) Flocculi hi,ubi in vafe vitreo vel figulino lenifTimo im-
ponantur igni, mox fiuant, leniter ebulliunc, ac uno
quafi iflu äs. cum ftrepitu quodam emittunc vaporem
denfum , non tamen inflaramantur, fed in carbonem ni^
gerrimum vertun tur.

20. Spiritus Vini re£lificatus non prscipitat, verum diluittaa^
tum hanc iblutionem.

30. Solutioni huic Ol. Tartar, p. deliquiutn, Sp. Saî. Am-
snoniaci cum Sale Tartari amp; illum cum Calce viva paratum addidig,,
ab omnibus his oritur effervefcentiâ , Refina fub forma fîoc-
culorum flavorum expellitur: praeterea ftatim, ac quis ex àif
alcalinis liquoribus attingat folutionem, color fit ruber, peHti».

cens, qni tarnen rhomento ckius per concuffionera evanefclt,
nifi plus alcali addatur, quam ad faturationem acidi requiritur,
tunc enim Refina Elaftlca, prius prsceps data fub forma fioccu-
lorum flavorum, iterum reforbetur, folviturque in alcalicis qui-
buscumque, tumque producitur folutio ruberrima, quae folutio
pro lubitu aqua poteft dilui abfque turbatione.

40. Huic folutioni fi Oleum Vitrioli Reflif. addideris, oriun-
tur pauci vapores albi nitrofi, nulla tamen efFervefcentia amp;prss-
cipitatiojfed color, folutionis in flavum pellucentem mutatur.

50. Spir. Salis Marini huic folutioni additus effecit prseci-
pitationem flocculorum flavorum.

lt;50. Solutionem faturatiflimam per 30 circiter dies in vitro
rite claufo fepofui, quo fpatio elapfo , in fundo vitri inveni
Cryftallos teneras, proxime ad figuram Rhomboideam accedea-
tes: has jam Cryftalii fuccos Vegetabiliura coeruleos reddunt
purpureos, quod tamen videtur tribuendunlacidonitrofo extus il-
Jis adhaerenti, [cryftallos enim rite abluere nimis parca earum
copia vetuit.] Hocconfirmatureo, quod neque cum Alcali Fiso
autVolatili effervefcentiam, neque Mercurii Su^l. corrof. in
aqua foluti pr^cipitationem produxerint.

70. Saturatiffimam vero folutionem,ex qua Cryftalli praediélae
fponte fua elapfœ fuerant, igne leni é^vaporavi ad mellis fere
confiftentiam , i. e. ad remanentiam i partis: tumque quiete
fepofui vitrum per aliquot dies, quo temporis lapfu cryftalli ap*
paruerunt minores, ejusdem naturae ac illae, quae fponte fuerunt
elapfae.

in Acido Vitrioli, nifi concentratum fuerit iilud addum,viden-
dum erit, utrum eodem modo res fefe habeat cum AcidoNitrofo.

EXP. XÎV. Dïe 26. July 1779. dr. j, Refînse Elafiicce ad.
didi une. iß. Jq. Fonts Venalîs.

3. Aug, Aq. fortem non coloratam, fruftula Refînas non in-
tumefaaa, fed externe fifla amp;colorem flavum habentiainveni,
interne tamen nigredinem fuam fcrvarunt; duricies eorum valde
au£la efl:, adeo uc ad vitrum tangentia fonitum quafi Japillulo,
rum edanï: llri^ a ilra£is refinofis produfilae pulcre confpi-
ciuntur«

13. Ej. Leni colore citrino tinfila apparet Aq. fortisj nul-
laque alia fafla fuit mutatio, dum ad diem 8. April. 1780. abf-
que igne fteteric mifcela.

Poftquam autem igni modico, fcilicet cineribus ca1idis,hanc
mifcelam expofuerim, magis coloratur Aquafortis, frufiula Re-
linae, licet non fuerint emollita, fpongiofa tamen, parvisque
pertufa foraminuJis, copiofafque bullulas aëreas fibi adhaerentes
monflrantia, apparent ; fic tandem diuturnioris digeftionis ope
acquifivi folutionem flavam pellucentem.

Eodem etiam modo acquifivi folutionem Refinae Elaflicaî in
Spiritu Nitri fumante triplo aquœ dilute.

Hic iterum difFero ab ACHARDSIO, qui in Exp. fuo XIL
fruflulum Refinse coxit in Spir. Nitri concentrato, non tamen
fumante, eo cum efFeéîu, uc, dum omnia fuerint refrigerata,
Refinam viderit externe erofam amp; in flavam fragilifiimam fub-
flantiam mutatam\': interne vero immutatam manfifle amp; omnem
fuam elaüicitatem confervaüe teflatur.

Redeamus ad folutiones noftras R. E. in Acido nitrï debiff*
tato, utraque fokitio fequentes dotes habet.

lo. Per Aquam additam düuuntur amp; leniter turbantur.
20. Cum Oleo Tartari per deliquium , eftervefcentia, color
turbidus iatenfe fiavus producitur.

30. Idem facit Spir. Sal. Ammoniaci cum Sal. Tart. paratur,
40, Spir. Sai. Ammoniac, c. Calce par. folutionem Refiner
Elafl. in aqua forti turbat colore intenfo aurantio, folutionem
vero in Spir. Nitri diluüo colore flavo.nbsp;*

50. Idem eft eft\'eftus, ubi Liquor Alcalinus Phiogifticus addl^
prseterea ettervefcentia produeicur.

In omnibus his poft moram aliquam prseeeps datur pulvis fla-
vefcens: ex illa autem folutione, quge per Spir. Nitri dilutum

60. Spir. Vini re£lificatus diluit, non vero turbat folutiones,
70. Oleum Vitrioli nullam notabilera folutionibus mutationem
ïnfert.

EXP. XV. Conjunxr dr. j. Refinse Elaftic. amp; unc. j. Spiu
Salis Marinu licet haamp;c mifeela per plures feptimanas frigide
fteterit, nulla tamen fubfecuta fuit folutio-, nequidem addiaur
ReSnse color mutatus fuit. Protrafla ver© digeftione ealidaj
aliquid, non quidem multum , deRefiua fólötum fuit, color Spi^
Salis idem, eft ac ante folutionem..

30. Per Alcali Fixum color mutatur in rubrum, pulvere co-
piofo ex flavo cinereo fundum petente.

40. Per Alcali Volatile color in initio fit ruber, pulvisfufcus
prsceps datur, quo expulfo, color liquid! pellucidus evadit.

60. Spir. Nitri fum. triplo aquœ diiutus nil in illam folutio-
nem efBcere videtur, verum illam tantum diluit.

EXP. XVI. Mifcui fcr. j. Refinae Elafticas cum mc,j.Jqm
Regia; licet per 7 menfes frigide fteterit mifcela,nulla contigic
in Acido aut in Refina mutatio, multo minus folutio.

Pofiiquam vero ignem applicaverim huic mifcelae, fenfim fen-
fimque eroduntur Refinas fruflula, colorem acquirunt ochra*
ceum, coalefcunt, bullulaeqae copiofaî aëreae in illorum fuperficie
fpedlantur, color liquoris vix mutatur.

Sic tandem tœdiofa fatis digefiione aliquid de Refina folvitur:
Solutio haec pellucida flava per Aquam amp; Spir. Vini diluitur,
nec praecipitatur; per Alcali vero Fixum levis laélefcentia pro-
ducitur, parvaque pulverig flavefcentis copia fundum petit.

EXP. XVII. Acetï deflillatt une. j. amp; Refinae Elafticse dr. gt;
frigide per plures meafes fteterenî, qiiiß amp; per longum fatis
tempus in A ce to hoc codla fuit Refina, non tamen obtinui fo-
lutionem, nec ullam quidem mutationem in Aceto aut Refina
accidiffe obfervavi, nifi quod Refins color fit magis cinereus,
durities au6la , extenfiütas vero imminuta.

Eundem eventum expertus fui ubi, fumferim Acetum concen-
îratiffîmum, methodo ^e/^^Hio^^^Ra paratum, illâ tamen cum
differentia, quod in hoc color Aceti fiat intenfe fufcus.

EXP. XVIÎÎ. Dr. x. 01. Tarîari per delqum aMdi dr. j.
Refinse Elafi:., licet autem per menfes fi:eterit, quin amp; fatis
diu cofila fuerit hsec raifcela, nil tamen de Refîna fuit folutum.

EXP. XIX. Liquorem Aîcaîînum Fhhg\'tßicum eodem modo
adhibui ac prœcedens Oleum\'Tartari, effe^lu haud diverfo,
Refinse autem fruftula colorem induerunt variegatum.

EXP. XX. Dr. j Refinse cum une. j. Liquor. Silicum folito-
con jon xi more, eventus idem fuit ac in Exp. XVIII.

EXP. XXI. Mifcuï Limvîi Saponariorum une. j, cum dr.
Refinae Elafiicœ, iixivii color paulo magis fufcus evadit, Re-
fina iadurata grifeum variegatum, colorem induit. Solutionen!
irotraila coSUone obtinere non poîsi»

EXP. XXfT, Spiritus Sa^is Ammoniaci ope Salis Tartariparatus
com ReOna coélus nullam huic rnutacionem induxit, nil] guod
color ejus in cinereum fueric verfus, color quoque Spiritus fub-
fiavus amp; minus peJlucens fuit\'redditus.

EXP. XXIIL Mifcui unc ß. Spirit, Sal Ammoniaci cum CaU
ce viva pâraîi cum dr. j. Refin© Elaflic®, poft bihorium jam
color Spiritus fit \'flavefcens, dein ruber, denique fufcus; pa-
Tumper intamefcunt Refinî3e fruftula, grifea evadunt ac magis
opaca, ftris refinofse pulcre vifui fefe obferunt ; nulla tamen
folutio fecuta fuit, licet per plures dies calide traftaverim hoc
mixtum.

EXP. XXIV. Dum Refinam ad ignem tra£i:averim cum
Cornu Cervi Reä., idem fuit eventus ac in Exp. XXIL

EXP. XXV. Sumfi porti6nem. Solutionis Saponis Feneti ^
Mgri, ac in fingulis horum aliquid Refinse fatis diu coxi, qu^
tum coloremgrifeum acquifivit, nulla prœte; hanc indufta mu-
tacione.

EXP. XXVI. Cum Melle Maßllienfi emm conjunxi Refinam
Elafticam, fed five frigide, five calide tra^averim hancïEifcg«,
iam nullam àac modo folutionem eiScere potui»

quot; ■ Aluminis.
—— Boracis.
—. Vitrioli Martis.
Has mifcelas per longum fatis tempus coxi cum Refina, cb-
fus color in plurimis mutatur,in quibusdam grifeus evadit, in non-
nullis variegatus, in aliis non routatUr, flriae quoque a flratis
Refinae produise egregie fpedlantur, nulla autera praeter
a falibus memoratis Refines mutatio uit induéla.
EXP. XXVIir. Mifcui une. j. Minderen cum dr. ß.

Ref. EL, nullam mutationem obfervavi, nifi quod Refina co«
lorem induerit grifeuœ.

EXP.XXIX.FaiauîanonnûllaRefîngeimmifiinvitrujTfî ^^
JlcùhoUs vini continens, fatis diu frigide illud fepofui, tumque
inveni Refinam colorem variegatum induiffe , ftrataque ejm
pulcre confpici, reliqua non mutata: quapropter per plures fep.\'
Eimanas digeffioni calidœ tradidi hanc mifcelam , amp; alcohol cura
Refina ad ebul/itioncm perduxi, Jeviter tingitur alcohol, nulla
tarnen fubfequente folutione, imo amp; nulla notabili mutatione.

Eundem eventura expertus fuit Cel. MACQUER, licet in
Machina Papini cum Alcohole traaaverit Refinam hanc.
_EXP. XXX. Combinavi Refinam cum Z/g. Anod, Min. Hof-
fnanni, amp; cum Spiritu Salis Bukt:, in fingulis horum per longura
fatis temporis fpatium Refinam coxi, eventus fuit fimilis in.
utroque, Refina enim non emollita fuit, fed colorem afTumfit
ex tlavo albican tern, liquores vero levi flavedioe fueruot tinélf
EXP. XXXL Mifcui unc. ß, Spir. Nitri Dulcis amp; Scr j. R
E., pod 8. diesRefin^color variegatos, Spiritus vero non mutatujgt;
fuit. Caloris vero ope acquifivi Tinauram rubicondam:, Refina.
valde emollita fuit, non tamen diffolura.
Sumfi amp;, loco Spiritus hujus, ilium Spiritum Nitri Duk., quem

sione^Lheris Nitrofi , amp; addidi nonnulla Refina fruftak, qa®-
eodem modo fuerunt emollita, multum. de fua eMidmclc

confîftenda amiferont, coior autem Spintus fit fat urate rubeîf
pellucens, fenfimqae intenquot;3itur, ac tandem rubro-nigricans
redditur.|

EXP. XXXIL Jam ordo requiric,ut tranfeamus ad celebrem
illam Refinae Elafiicce folutionem, qua) fit ope Mtheris Fitriolici,
in quo tentamine necefle erit, ut breviter indicemus moduni
Naphtham hanc ita parandi, ut huic fcopo fufficiat: igitur fe-
quenti modo infl;ituatur operatio.

Partiiis vicibus addatur sequalis portio Olei Fitrïoli reamp;ïfica-
tijjlmi, tumque immittantur in retortam puram ac ficcara, appli-
cetur vas recipiens, quo ppobeluto claufo, ïeni jgne fiat eX B.
A.deftillatio, a qua defiflendum , ubi \'vapores albi amp; ftriae ap*
parère incipiant, quibus apparentibus dematur recipiens, ia
quo tunc invenietur liquor fragrandflimus ad pondus circiter
une. xLix, huic afFundatur aliqua OI. Tartari per deliquium
quantitas, ut fic abforbeatur acidura, quod forte in escipulum
tranfiit, quo faSo,immittatur liquor in retortam puramficcam,
amp; eodem modo fed lenifîimo igni fiat defiillatio, abfirahantur
circiter une. ix. Liquoris /Etherei, qui fatis bonus eft, fed fco-
po noftro nondum fufficit: fumfi enim dr. vj. hujus Mtheris,
ac in vitrum epistomio vitreo, cera amp; vefica fuilla claufum ira-
mifi, addita Ref. Elaftices dr, j. per 7. menfes hoc fer va vi,
aliquomodo tingiîurœther,Refina albicatjleviterintumefcit, non
tamen folvitur amp; licet leni igni impofuerim vitrum amp; per plu-
res horas coxerim Refinam in hoc /Ethere, non tarnen fuc-
ceflit folutio*

Itaque altera deftillatione, hujas .Etheris reftificatio eft in-
flituenda, cujus formula fequens eft.

îmmittantur in retortam minorem ficcam, appHcato escfpu«
Î0, iuto pingui rite daufo, fubftruatur ignis leniffimus, fuffidt
fruftulum prunœ digiti longicudinem habens, ac hoc modo fiat
deftillatio, Prima Uncia tranfeuns feparetur amp; fervetur titulo
^theris reétificatiffimi, Sequens autem .îîtheris Uncia quoque
feparanda eft, illa enim plerumque refinam folvere valet.

Jam gr. XX. Refinae Elafticaî addidi une /3 iEiheris hujus
reaificaciffîmi, mox iotumescit Refina, opacatur, valde emol-
litur, abforbetur liquor, non tamen fufBdt hsec œtheris quan-
titas, addidi itaque ejusdem^theris dr. ij, quo faélo poft pau-

une. J Mtheris Nitroß amp; dr. j Refinae EJaftic® , poft paucas ho-
ras fruftula Refinae intumefcentia albicant, liguor levem colo-
rem citrinum habet.

^ 28. Mßrr. Quum jam per 7 menfes nulla mutatio faéla fue-
rit, v^trum aperui, inveni fruftula colore incenfe flavo tinéla,
externe parum emollita interne fragiiillima.

Liquor autem continet portionem Refinae folutam, quod do-
cet color flavus, amp; praedpitatio, etenim fi guttse,aliquot in
aquam immittantur, poft pauca minuta in fuperfideaqu^ inna-

tat pellicula flavefcens, qux fi dematur^ efl vera refina, om*-
nem tamen mollitiem, extenfilitatem ac elaflicitatem amifit, efE-
que valde dura amp; fragiiis.

Die 2. JpriL 1780. Alteram portionem iStheris Nitrofi amp; Re-
finse, quam etiam per 7 menfes fervaveram, in vitrum amplifïi-
mum transfadi, amp; vitrum vefica fuilla rite claufum igni impo-
fui, adeo ut per tres dies leniter ebulliret, tumque inveni Re-
finam ex parte in aethere difTolutam, ex parte vero mutatam in
materiem fragiliflimam vixcohasrentern, quin Winter digitosiu
pultem terendara, quas puis cum Aqua Calida in mortario trita=
paflam quandam cohaerentem plus minusve tenacem refert, ubi
autem h®c pafi-a fuerit frigefaéla, vix amplius cohœret, fed in-
ter digitOS efl friabilis, in Spiritu Vini reélificato maiimaex

Soiutio autem, quam hoc modo ex eethere nitrofo obtinuij.
eratfpifla, turbida, coloris aurandi faturatioris, pofl moram
vero 12. horamp;rum pars refinse fub forma muci fiavi fundum pe-
tit, fupernatante liquore pellucldo, pulcre rubro.

Haec folutio, eodem modo, ud vidimus in folutione absque cs-
lore acquifita, per aquam affufam dimitdt Refinam, quae tunc
lenacitatis amp; elaflicitatis expers infignem fubiit mutationem. \'

Videndum jam efi:, quid Olea in Refinam Elafticam efBcere
valeant, amp; quidem primo Olea Pinguia, dein EfTentialia.

NobilifF. FRESNEAÜ primus omnium Refines Elafticss fola-
ùoaem fecit,, amp; quidem in 01.Nucum, ¥ideturque in iJla opinio

one fuifle Vir Chr. illud Oleum unicum efle Refinse hujus Men-
flruum, fed, uti videbimus, immerito.

EXP. XXXIV. die 26. Julij im. Une. j OL Qîîvarum amp;
dr. j Reflnse Elaflicse mifcui:

3- ^ag. Senfira magis magisque intumescunt Refinae frufta-
Is, quae jam funt coloris cineritei, fubpellucidi: oîei color non
mutatur. 6to nil amplius fuit mutatum, qua propter ignem
adhibui, amp; Gc diuturnioris digeflionis ope acquifivi folutionem
fuscam,opacam.

EXP. XXXV. Idem accidit ubi Oh Jmygdal. Die. unc, j lt;amp;
Refine Elaflicse dn j conjunxerira.

EXP. XXXVL 01. Papav. unc. j amp; gr. X. R. E. miscui:
Oleum5 quamdiu friget, nullam in refinam potentiam habet,
tssdiofa vero dJgeftione caJida , aliqualis obtinetur folutio, colo^
re profunde fufco.

EXP. XXXVIL 01 Lint. unc. j amp; Refinse Elafl:icje dr. 0
combinavi, fruflula Refine magis magisque intumefcentia fub-
pellucent, non tamen folvuntur, dum frigent, adbihito autem
calore ac diuturniori digeftione acquiritur folutio fusca fpifla.

EXP. XXXVin. Unc. ß Ol. Omrum amp; dr. j Refinœ Elafli-
cse miscui licet per 7 menfes absque calore fuerintfepofita, nul-
la tamen contigit folutio, fruflula vero notabiliter intumuerunt
igne adhibito acquifivi diflblutionem fuscara pellucidam. ■ -

EXP. XXXIX. 01 Rîcînî Une. ß addidi Refinae Elafticse
gr. XX. frigide nullam fubierunt mutationem, neque protra-
ftiori digeftione calida, quin amp; ebullitioneper triduum fere con-
linuata potui obtinere folutionem, e contrario vix amp; ne vix
quidem fuit mutata Refina.

EXP. XL. dte 26. juiij 1779. Immifi in Vitrum, fex cir-
citer Uncias Capax, dr. ij Refinae Elafticae amp; Une. j 01.1 bc\'
rebinthina Fenalis, fepofui absque calore, de tempore in tem-
pus vas concuffî, fic fenfim orone oleum in fe trahunc fruftula
Refinae, intumefcunt, fiunt pellucida, quafi cornea ; poftquam per

27.nbsp;Ej, Iterum oleum fuit abforptum. Refina emollita, per*
fefle referebat gluten in aqua calida maceratum; addidi dr. vj.
Ol. Thereb.

28.nbsp;Ej. Omne rurfus liquidum fuit abforptum, fruftulaque
Refinai magis adhuc expanfa integrum replebant vitrum.

6nbsp;frigide fepofui, folutionem tarnen non obtinui, licet hoc mo-
do ad dkm 8. Jprîl. 17S0. fervaverim.

Illud autem quod reliquum erat igni expofui, ficque diutur-
niori Coftione bona refinse copia fuit foluta, folutio fusca eft
amp; fawratiffima, faltem frigore iterum espellitur Refina; pars

fub forma muci flavefcentis, tumque liquidi color pellucidus^^
intenfe flavus evadit.

Eundem efFeftum espertusfui, dum loco Venalis Therebia-
thinseOlei, adhibuerim Oleum ejusdem puriffimum , a me de.
fliliatione paratum, quodque erat multo volatilius amp; fubtilius.

EXP. XLL 26. ^ulij 1779. ConjuDsi Oki Foenkuli Une. j;
lt;amp; dr. j. Refinae Elafticae.

Postquam hsec circiter per quadrihorium conjun6la fuerint,
Refina intumefcit, abforbetur liquor : iterum addidi Une. j. 01.
Foeniculi : hoc autem die 27. ejusd. plane fuit confumtum ,
fruftula magis funt intumefaéla, emollita, opaca acgrifea,fi:ri8e
a variis Refinse flratis produélae pulcre confpiciuntur.

90. Ejusd nulla amplius mutatio accidit, quapropter misce-
1am hanc igni expofui, ficque brevz Refina plane fuit foluta,
folutio fusca turbida ac fpifia.

Licet autem Refina per plures menfes in fufficiente hujus Olei
Foenic. quantitate frigide fuerit macerata, nulla tamen absque
calore adhibito contigit folutio.

EXP. XLII. Une. ß Oleî, quod ex Semînibus ^n/^defiillatio-
ne accepi, miscui cum Scr. j Refinae elaflica?.

Poft biduum omne fere oleum fait abforptum, fruftula albi-
cantia intumefa6la pellucent: Vitrum autem hanc miscelara
continens igni expofui, ficque brevi poft acquifivi folutionemt
fuscam, fat fpiflam.

Idem lt;amp;contigÎE, dum Oleo Anifi Fmtó ufusfuenm, înhôC
tâmen pauîo tardius acquiritur folutio,

Teatavit etiam Cl. ACHAR\'DS foîutionem Refinœ in Oleo
hoc elBcere, fed früftra, nullam enim, inquit,notabiJem poten«
tiam in Refinam Elafticam habet Anifi Oleum , nihilque de ea
difiTolvit: ita quoque de Oleo Papaveris à, Lini teftatur quod
Refinam emclliant, vix tamen fol van t, haec tamen cum Experi-
raento noftro XXXVI. amp; XXXVII. minus congruunt; videtur
fane ClarifiTimus Auéior citius, quam par eft, ab experimentis
fuis deftitiffe , necdubito, quin,fi digeftionemillamlongiuspro-
traxiffet, folutionem fatis bonara acquifiviflec

î8. Ejusd, Quum jam valde intumefaéla ac emoîlita fuerinc
fruftula, portionem hujus mixti in mortario marmoreo aiiquam-
diu trivi, eo cum effe£lu, ut acquifiverim raaffam laevem, aequa*
bilem, tenacem, vifcidam, balfami confiftentiam habentem.

19. Ejusd, reliquam vero partem igni appofui, poft breve
digeftionis tempus Refina integre folu ta fuit gt; folutio fusca, opaca,
fat fpifla,

EXP. XLIV. miscui Unc. ß Ol. Succini reäific. cum
Refinse Elaftic®, brevi poft Refina valde intumefcit, fitque
pellücida, Striasque Refinofas pulcre monftrat; maxima pars
n abforbeiur, non tarnen folvitur Refina licet per 7 menfes

absque calore quieverie, ubi amem per fesquihoram ignîs fueri^
applicatus, foîudoobdneîur fusca, pellucida.
EXP. XLV. miscui portionem ReOnse Elafficse cum fuffi-

dente quantitate 0/. Cajapoutî^ Camphora^ Cardamomî, quse:
Olea Qz Indiis Orientaîibus ad nos advehi folent,. quorum ergo
puritad non multum fi J ere licet; in fingulis his oleis refina emoI-

limr, intumefcit, fîtque pellucida, olea abforbentur, non tamett^
folvitur jiifi juvante calore, mnc vero acquiritur foliido fpiifajt,
ïubra ?eifufca.

Eodem prorfus modo res fefe habuit cum hoc^ac cum OU
Therebinth ; vid. EXP. XL. Solutio autem fuit fusca, opaca^
iralde fpifîa.

Eundera expertos fui eventura, ubî îoco OJei Petr^ famfe*
fim Naphtham FoJJikm , paulo tamen citios folvitur refina.
\' EXP. XLVÏI. Eadem Refina cum Venalïbus Terris B Spki^
€)/m coda, taediofa fatis digeflione, aliquall ex parte folvitur.

EXP. XLVIIL Miscui gr. x. Refinîe Elaffics dr. i. ^ Oh Ah
nîmaU Dippelît, color ffuftulorum fit grifeos, liquor paulum tur-
batur: poftquam per 3 dies Calore Athmosphserœ fteterit mis-
cela inveni oleum colore rubello tiniSlum, fruftula parum emol-
lita non tamen difToluta, quapropter ignemapplicavi , ficrao^;
liquoris color intenditur, amp; lufus , nigrescens, qpin amp;.nige%

ttbî autem pêf^triduum leniter ebulliverit, fruftula invetii emoJ-
îica nigra, ubi vero beec cura aqua calida terantur in rrsortario,
coëunt, aliquam tenaciratem amp; elafticitatem monftrantia.

Oleum autem valde nigricac, nulla tamen indicia , aliquid de
Refina diflblutura fuiffe,apparent.

KXP. XUX. Miscui Scr. j. Ref. El. cum Une. ß OL ten-
uioris ac primi ^Qï deftillationem ex Refina Elaflica [Exp.V-]
acquifiti.

Miscui quoque eandem Refinse quantitatem cum Une. |3 01,
SpiJJîoris eK eadem deftiilatione.

Jn u troque poft biduum Oleum fere plane fuit abforptum, fru-
ftula inturoefaéla peliucent: Sic digeftione calida aliquot dierum
acquifivi folutiones intenfe fuscas, cum Oieo vero Primo folu-
tionem obtinui fluidiorem , reagisijue pelluceniein , quam CUm

EXP. L. die i. Septembris 1779. immittendo bonam Cam-
phorce partem in Vitrum fufficicntem aquae fortis copiam con-
tinens, acquifivi Une, ij. Olei Camphorce. Quas, in 2 partes
œquales divjfas, in vitra bina 3p!o capaciora ac epiftomiis vi«
treis inftruda immifi, ficque alterum vitrum quiete fepofui,
addidi autem Oleo in altero Vitro contento dr. ß Refinje Ela-
fiicae , utrumque vitrum vefica fuilla rite claufum fuit.

Ejusd Menf, Oleum flavo colore tingitur, fruftula Re-
finse flavefcentia, in unam quafi maffioi coalita, in fuperficie
durifiinia, in inrerioribus minus dura , exterius quoque cruftâ
quadam Camphortâ obduä^a fuerunt, pars quoque Camphorse
praeCtps daiur.

100. Ejusd, De die in diem magis exaîtatus fuit olei color
qui jam fere aurantius eft, fenfim plus de Camphora prœcepsV
datur, quod partim in fundo fub forma pulveris profunde fiavi
confpicitur, partim Refins amp; collo vafis fub forma cruftee fa-
linae flavse adhserer.

Ejusd. me»^^ pergit Camphora prœcipitari, ac, licet
fumferim vitrum inftruftum epiftomio vitreo, orifîcium iIJius ex-
a6le claudence, crufta camen Camphorea estra orificium vafis
expulfa veficam amp; fuperiorem ac exteriorem epiftomii partem
obtegit.

170,}^. ad isum Odtobrh Licet de tempore in tempus
vitrum hoc ejusque epiftomium mundaverim, dummodo per
tres dies fteterit, nova iterum crufta fuperiori ac exteriorî vi-
tri parti nec non epiftomio fuperius adhaerefcit, donec tandem
omne fluïdum fuerit expulfum, masfafolida friabiii flava in vitro
remanente, fruftula vero Refinse extus erofa, flavo colore tin-
£la, internefplendentia, funtmulto fragiliora, quam antea fuere.
Maflam illam Camphoream friabilem aliquam Refîna; partem in
fe continere docec color flavus, dum enim illam in Spiritu Vini

rea. igni expofuerim, facile fuit foluta, color foluîioftis intenfe
flavus eft.

23. Man. 1780, Alteram autem portionemOJ. Camphor®,
quam die i. Sept. paravi, nullam fubiisfe mutationem vidi, tam
quoad colorem,quam quoad fluiditatem.

Itaque, additis gr. XV. Ref. Elafticae, Oleum hoc immifi in
trum 6plo capacius, illudque leni igni expofui, mox ebul-
lire incipit, folviturque Refina, dum per horam\'ignis fuerit ap.

pHcatus, tumque repperi in vitro masfam fiavam, friabiïem, nos
multum a prsecedenii difcrepantem.

Hœc jam mafTaîn Sp. Vini re6lifîcatocaîoris ope tantâ copia
folvitur , ut pofl: refrigerium folidescat.

EKP. LI. Miscui dr. j. Refinequot; Elafticae cum Therebîntb. Ve^
net. Unc. j. hancque miscelam per plures dies\'\'digeflioni calide
tradidi, fic fenfim fenfimque fubtiliores Therebinthin^ partes in
auras avolarunt, illud,quod reliquumerat, infpilfatur, coloris-
quefufcievadit: Refina emollita apparet ; ut autem facilitetur
folutio, addidi dr. J ß OLTherebinth. puriffimi, amp; denuoignl
appofui miscelam, fic tandem bona pars Refinse fuit folutat
folutio hffic Therebinthinam coQam referebat, colorem tameß

30. Aug. Senfim fenfimque color fruftulorum refinoforum mu-
tatur in bruneum pellucidum, eaque intumefcunt; Balfamusa^
quomodo, non ismen plane, abforptusfuit; addidi ünc.ßBalß
Copaivae.

60. Ejusà. Iterum Unc. j. Baifami addidi, fieque dimfdiaro
liujus miscelce partem igni espofui, ac diuturnioris digeftionii
©pe acquifivi folutionem fpifi\'am tenacem, acin longiflimafilatrs-
liendam, coloris purpurafcends, Balfamum Peruvianum refe-
lentem.

Illa autem pars, quse ignem non fuit paflà, nequidem fuî^f^\'
Îuîa àe 10. May 1780»

^ EXP. LIIL Miscui Unc. ß Bal/ami Houpio (*) cum dr. j. Re-
finse Elaftic®, ftatim ignem adhibui, fic fruftula Refinse intu-
mescunt , emolliuntur, fol vuntur ; folutio eft fusca, opaca, fpifl!a.

EXP. LIV. Miscui dr. ij. Jxung. Fiperarum amp; Scr.i.ReCmss
Elafticse, frigida nullam vim in refinam habet axungia, dige-
flionis vero ope folvitur refina, atque fie maOam pinguem,
profunde fuscam 5 butyri confiften tiam haben tem, acquifivi.

EXP. LV. Aquam Cakîs Vives cura Refina Elaftica ebullire
.fivi per aliquod tempus, color Refins fenfim variegatur, tan-
tum autem abeft, ut intumescat vel fol vatur, ut potius compaâlior
reddita videatur.

EXP. LVL Coquendo Refinam in Soktione Hepatîs Sulphurîs
nullam tamen ipfi mutationem inducere potui.

EXP. LVIU Dk July 177p. Conjunsi Une. ij. Urîms
ment, cum dr. j. Refinse Elafticas. -

30. Jug. Urina jam magis foetereincipit, turbatur: Refina
îlOIi tumefaéla, fed cineritia evafit.

Balfamum hunc, pauciffimis adhucdum cognitum, ex Colonia Surîw
namenfi nuperrime accepimus, odorem habet Balfamî Copaiv», iique
eft fîmiliimus, excepto, quod magis fit fluîdior : Incifionis ope ex quadam
arbore , ibidem Houpa didâ, provenir. Hic jam Balfamus egregii ufus efl
în doloribus Rheumaticis , â frigida cauffa oriundis, uti in binis cafibus
vidit Medicus, in hac Ufbe prudentilïïmus, mihique amiciflimus F. J.
VOLTELEN.

nullâ öborta mutatione, ignem applicavi per menfem amp; ultra,
folutionem vero, uliamve aliam mutationem, fa6lam fuifle non
tidi.

270. fuly 1780. In eodem ftatu inveni omnia, licet jam per
Integrum annum fibi reliéla fuerint fruftula refin«, eandem du-
îitiem, quin amp; paulo majorem habere videntur,

Atque haec funt L, B., qussinftitui tentamina,quoad Refinse
Elafticae diflTolutionem, tentavit nonnullos alios liquores CL
MACQUER, tentavit paucos alios CI. ACHARDS, horum
autem experimentorura nonnulla imitandi defuit occafio, alio-
rum iroitatio minus neceflaria vifa fuit, fufBciat itaque breviter
illorum virorum relata indibafle:
CI. MACQUER Refinam Elafticam folvit in Oleo Llnî cum

I Camphoram quoque in parca Spiritus Vini quantitate folutam
cum Refina hac conjunxit, pars Refinae fuit foluta, fed fepa-
rata Camphorâ, Refina prodiin anelaftica.

Laäeos nonn-ullorum vegetabilium Succos quoque applicavit
Refinae Elafticae, fed fruftra, nulla enim defideratae conditio-
nis fucceffit folutio.

Fecit lt;Si Solutionem Ref. Elaft. in Oleo Terebintbinee repetitis
deftiilationibüs fupra calcem vivam. ad fummam volatilitatem
redaflo ; hsec tamen folutio, ubi cum fpiritu vini tra6letur, non
\'plane folvitur 01. Terebinth, in Spir. Vini Reäif., fed maxima
ejas pars cum Refißa mixta manet.

Cl. autem ACHARDS fequentia habet tentamîna:
Fruftula aliquot Refinse Elafticse pofuit in vitro, m({M0Mthef
erat, cujus bafis erat Acidum Salis Marini: post paucas horas
fruftula erant valde intumefafla amp; alba, concutiendo plane
diffolvebantur eodem modo ac in ^there Vitriolico: fi hac
folutione illiniatur proplasma quoddam, difflatur ^ther re-
manetqne Refîna, eandem habens elafticitatem, ^uam antea
habuit.

■Naphtha Aceti etiam digeftlonis ope parum agit in Refinam
Elafticam, quse non notabiiiter intumefcit, nec facile erat co-
gnitu, aliquid de Refina fuiffs folutum.

Oleum Cumîni, teftanteCl. ACHARDS planediflblvît Refinam
Elaftic., idem faciunt Olm EJJentîalia Rorismartni, Nucis Mofcbate^
Semîn. Angelic(S ^ Myrrhœ^ Chamomillae-, Lign. Guajaci:

Ql. Caryopbyîlorum t Animale Dippeliî, Lavendulae, tefte eo-
dem, èroacerant, fed non dllFolvunt Refinam Elafticam; Ok

CONTINENS VARIA DE METHODO PR^PA-
RANDI INSTRUMENTA NONNULLA CHI- \'
RURGICA EX RESINA ELASTICA.

d ultimam properamus noflri propofid partem., nempe de
snethodo varia inftrumenta Chirurgica ex hac Refîna parandi
nonnulla diéluri. Huic autem fcopo, jatnab illo tempore, quo

tam nemomirabitur,qui modo proprieiatesilIiusmirabiles,eîque
privas, paulo attentius confideraverit. Etenim lo. fatis mag-
aam habet foliditatem , firraitatem ac robur, una cum mollitie
amp; immutabilitate in càlore moderato, liquoribus aquofis, fpiri ■
îuofîs, acidis minus validis, alcalinis, mediis ac faponaceis(amp;c.
itaque refiflit omnibus corporis noftri humoribus, urins, pu-
îi, cet., hinc ex Refina hac parari poifent Caiheteres folidi amp;
cavi ; Cerei, ad varios viarumurinariarum morbos utiles, quiia
tenerrimis illis ac fenfiiifîîmis partibus absque magno incommo-
do relinqui pofîunt , longe diutius ac inftrumenta ejusmodi ex roe-
^llis parata, quae partim duritie amp; gravitate fua incommodant
®gros, partim acrimonia humorum eroduntur, ficque varias in
corpore turbas excitare valent»

tdo Maxima gaudet extenfilicate eom furama tenaeîtate ôs
elallicitate junéla, hinc fit, at ad varias fascias, amp; perizoma-
îa, partes de fede fua elapfas coercentia, optime adhibeatur,
atque fascia illae, ad omnes corporis figuras ac pofîtiones fefe
accomodantes, aequabiliiïîroam prelïîanem exferant.

lo. Velin regionibus AmericanisSuccusHEVEiE, dum ad-
huc ladleus ex arbore fliliat, in varias redigatur formas, pr©
variis Inflrumentis Chirurgicis ex eo parandis: hoc videntur
feciffe Anglî, illis enim in ufu funt varia inftrumenta, nobis non
ita cognita, uti Siphunculi ad clysmata infantibus injicienda,
Mquoresnonnullos in urethram immittendos, amp; lac epuerpera«
rum amp; nutricum mammis extrahendum accomodati.

20. Vel idem HEVE^fuccus, adhucdum fiuidus, in vafe
claufo ad nos adferaîur, u£ fic Europeeus artifex optatuni
fcopum feriat. . .

30, Vel adhibeatur taîe liquidum, quod, licet non difToIvat Re-
lînam, iliara tamen tantopere emolliat, quantum ad ufus prs^-
difilos requitimr, dum modo liquidum illud facile a refinaquot; fee©-
dat, eamque relinquat fuis proprietatibus non privatamj taie
liquidum OL Animale Dippel. effe videtur. Vid. Exp. XLVilL
^to Vel adhibeatur liquidum, Refinam perfeéle diffolvensj.
dummodo detur methodus refinam noftram ex tali liquido reçu»
perandi iis dotibus prseditam, quibus antea fuit gavifa : Hoc
jam liquidum efle JEther Frob. purifîimum crediderunt nonnulli
Chemici, amp; quidem omnium primus hoc eicogitavit Cl, HE-
RISSANT

RTSSANT (Vid. Hißoire de VAc. R, D. 1763), dein Cel.
MACQUER methodum fuam propofuit {Memoires 1768), de-
nique alii: amp; certe, fi folvitur Refina haec in puriffimoillo^-
there Vitriolico, iliaque folutio aëri libero exponitur, vel,fî
hujus aliquot guttaeinfundantur aquae, tunc, difilato menfiiruo,
prodit refina, fub forma folida, digitis non adhaerens,-tenax
amp; Elafiica, non tamen eundem tenacitatis amp; elafticitatis, gra-
dum recuperare, minorem quoque molfitiem habere videtur,
quam ante folutionem. Jam nihil facilius videretur quam, fecun-
dum propofitum Cell, eorum Chemicorum, Cereos amp; Catheteres
ex hac Refina formare, modo fufScien tem quantitatem Refinae amp;
^iheris purißimi poffideamus, fed nihil difficilius,amp; dubito,
ullum mortalium ad hunc usque diem fecifTe Catheterem ex Re-
fina Elaflica ope iEtheris Frobenii, nec credo , fore , Ut umquam
hoc modo acquiratur tale inflrumentum debitis qualitatis praedi-
tum, etenim, praeter fatis iofigne menfîrui pretium, nulla
arte potefl Refina ad debitam craSitiem aequabiliter extendi
circa corpus quodcumque pro bafi inferviens, menfliruo enim
citiffime in auras avolante fieri nequit,quin flrata rcfinofa fiant
inaequalia amp; aspera, quod reóle animadvertitCel.MACQUER,
nonnulla prœterea nascuntur obflacula, non praevidenda, quse
tamen,ubi manum operiadmovemus, felicem fuccefilim:impe-
diunt. [Ceterum de methodo, qua ufi funt varii, videantur Me-
moires de VAc. R. D. Sc. Loc. Cit, lt;amp; Heelkundige Mengel\'
ßoffen door D. van Gejfcber pag. 376. feqq.J

Ne tarnen quis credac, nimis auda6ler fuifi!e pronunciatum,
fcilicet fieri non poiTe, ut Catheteres amp;c. hoc modo formen tur;

■queîilud pofuîfTe, dum minus fauftus eventus noftris tentamini-
bus fuccefleritpropter incuriara noftram amp; dexteritatis defeélum:
CeJeber enim ioflrumentorura Chirurgicorum amp; Anatomicorum
opifex, dexrerrimus GOSELS eundem fortitus fuit eventum,
amp; quanquam, fecundum monita ab Expert. GESSCHERO exhi-
bita, omnera fuam curam huic rei impenderit, nuilo tamen mo-
do fcopum ferire potuit (*).

(*;) Pace Expert. GESSCHERI, dexterrîrai ceterum amp; apud Amllelaî-
damenfes de Arte Salutari optime njeriti Chirurgi, pauca hancce partem
attiîientia ut moneam jubet Veritas : Etenitn qusmprimum in Iucem pro-
dierunî Cel. Viri Miscellanea Chirurgica, plures Medici ac Chirurgi, imo
nonnulli nomine variorum Collegiorum Chirurgicorum, litteris ad dexterr.
GOBELS datis, abac petierunt, ut Catheteres ex Refina Elaflica fecundum
GESSCHERI prsBcepta formates ipfis transmltteretj nec mirum, expert:
enim ille Chirurgus in prsefatione laudatorum miscellaneorum iedoribus
omnibüs ideam eicitat, acfi difti Catheteres, eodem modo, uti cetera in.
ftrumenta Chirurgica, in officina Gobelfiana venalesproftarent, vel faltem
ab illo artifice parari poffent ; Audiamus ipfws verba: „ Dit vooruytßchi
(fc. difficultas, quœ oritur, dum verbis eiprimere conatnur illud , quod ad
fafta magis pertinet amp; quod vifu addiscere debemus) heeft my leveegen,
m onzer. Werktuigkundigen Inßrumentmaaker, den Heere JNTHONY GO-
BELS , aan te zetten tot bet /aamerißellen deefer Werktuigen , en hem hierin ie
noodige onderrigtingen te geeven. Zy derhalven, welken zicb van deefe Cathe-
ters voorzien mllen, ZULLEN DEZELVEN BT HEM BEKOOMEN
kunnen:\' Quis certe, auftoritate viri, fide profefto digniffimi, addudus,
noncredidiffet, inftrumenta memorata jam fatis facile comparari pofle?
Sed nihil tninus ; videtur nimis prjEceps amp; magis Theoretice quam Praftice illud
feripfiffe Expert. GESSCHERUS, eo enim tempore , quo Miscellanea lp-

Eft amp; altera iftiusmodi inftrumenta parandi methodus, aCll
ACHARDSIO propofîîa, quœ obtinetur Oleis vegetabiliumEs-
fentialibus: Scilicet, mi Experimentis XL—XLII. eonftat, R.
1. fatis bona copia folvitur in Oleis illis Stillatitiis, V. Gr..
Anifi, Foeniculi cet,, jam heec Olea, uti fatis notum eft, fol-
vuntur in Reftificato Vini Spiritu, non vero Refina noftra, S
amp;aque fblutioni Refinae Elafticae in Oleo Deftillato faélae addatur
Spiritus ViniReétif,, folvitur oleum, remanente refina fub forma^
muci plus minusve fpiffi, qui fecundum Cl. ACHARDSIUM
aëri libero expofitus fenfim fenfimque exficcaturacconfiftentiam=
elafticitatemque priftinam récupérât:

Dum hanc ACHARDSII methodum confideramus, illam certe
Theoriag Chemicae faniflimse optime quadrare unusquisque fa-
cile videbit^ öc fane , fi hoc modo procedentes fcopum noftrum

feriremus, haec methodus aliis longe prssferenda effet, tum
propter fimplicitatem, tum propter fumtuum dispendium; io
hac enim methodo fumtus exigui funt, majori enim copia fol-?
viturRefînainOleo, praatérea oleum, quod ad folutionem fuit
adhibitum ope Spiritus vini abftraftum, affufa aqua facile e
Ipiritu vini expellitur, tumque iisdem denuo ufibus infervire
poteftj dein fpiritus adhibitus fimplicis deftillationis ope ab
aqua^ feparatur^, adeoque fere nulli,, faltemexigui, funt fumtus;;:;

mis Ghïrurgica in îucem prodierunt, de his parandis ïnftrumentis negui^em
cogiîavit desterr. GOBELS s\' quumque poftea Solutionem Refin® accegis^.
üsj:,. omne sleum oßeramque hae in re ßerdidk,.

Sed videamus an Theorige Praxis refpondeat: Flora itaque
adhibui Olea, uti Oleum Ânîfi, FeenkuKl Cardmnomi, Balfamum
^eCopaîva, Houpa amp;:c., quoniam vero eventus in omnibus haud
disparfuit, ex pluribus pauca adferre, ôc Oleum FoenkuU fpe*
ciminis loco adhibere lubet.

EXP. LVIII. Solutioni Refinse Elafticse in Oleo Foenicull
addidi fofficientem quantitatem Spir, Fini remfic., Refina fla-
tim fundum petit fubf forma muci fufci parum cohserentis, hunc
Jam mucum a liquore fupernatante feparatumperj menfes libero
aëri expofui, fed ilium vifcidum ^ digitis adhasreiatem reman-

EXP. LIX. Simili folutioni addidi Sal. Jmmonîacî cum
Cake viva paraît portionem, oritur laélefcentia amp; emulfi ^ecies,
Refina expellitur forma guttarum, parca tantum copia fuperfi-
ciei liquoris innatantium.

EXP. LX. Immifi in Vitrum dr. ij Refine Elaflicae, addita
Unc. j. Ol. Foeniculi, vitrum igni expofui, fic fenfim intume-
fcunt amp; emolliuntur Refine fruflula, quo faéïo, miscelam ia
mortario fubegi, hoc modo acquifivi masfara fatis fpiflam laevem
^Si asquabilem, huic jam addidi portionem Sp. Vini reB., amp; te-
rendo oleum »quantum fieri potuit, feparavi, illudque aliquoties
repetii novam fpiritus vini portionem addendo, turoqueacqui-
fivi masfam teaacem, digitis tamen aliquomodo adhjErentemij,
plus minusve elafticam, hanc malTam per binos menfes in loco
calido, fcilicet fopra clibanum, fepofui, fed, hoc tempore
clapfo, tantum abfuit, ut majorem confiftentiam acquifiverit, ut
potius magis viscidaói fluida, ac digitis plus adherens evaferit,

EXP. LXI. Refinae Elaflicae eodem modo per 01. Foenic.
eraollitae amp; fiibaótoe trituratione addidi Spir, Sal, Amnion cum
Calc, par. , fimilîs tunc mafia tenax amp; fubelaftica oritur, quse
iidem calori expofita eundem elFeélum produxicacpraecedens.

Eodem modo coxi alteram ejusdem maffs refinofœ portionem
in Spiriîu vinî reä., tertiam in Spir. Sa!. Ammon. c. Calc, par.
quarîam in i/^Mor. anoà, min. Hofmanni^ in omnibus his maxima
ex parte oleum difilpatur, remanentibus œaflîs refinofis, digitis
vix adhaerentibus, fubelafiicis, quae tamen per bines menfes
calori expofitae, magis viscidœ evaferunt.

ritu Vini Re£l. prajcipitatse portiones binas expofui/r/^gor« fatis
inîenfo, fcilicet alteram pofui per 6 horas in vafe plurima gla-
ciei fruf!a continente, alteram per 8 àiés pofui in cella fubter-
ranea glaciei confervationi dicata : in utraque eventus fimtlis
fuit, fcilicetfere nullacontigitRefinsmutatio, falteftimajorem
confiftentiam, tenacitatem ac elafticitatem non acquifivtt.

Sic videmus ratiocinium, quod primo intuitu raagnam veri
fpeciem prae fe ferebat, non tamen con firm ari experientiâ, fal-
tem in noftris teniaminibus, quod valde doleo, dum methodus
haec prae ceteris propter fimplicitatem fuam amp; fumtuum di/pen-
dium fefe commendet; forfan alius me felicior fcopum defide-
ratum attinget, meretur fane haec res Chemicorum uîteriorem
iodagationem; amp; in hac palaeftra etiam plures, quam memorati
viri, defudaOe ex Publicis Novellis accepimus, fic fcilicet legi-

îTiOs Cl. BUCHOLTZIUM in conventu Jcademiae EMoralis
Moguntinae, qua Erfordiae eft, communicafie tentamina, quae
inftituit ad diffolutionem Refinse Elafticae, amp; forraationem vafo-
rum nonnullorum ex iila fa}. Nec non Cl. TROJAM, Me-
dicum Neapolitanum, in conventu nuper habito Acad, Reg»
CMr. Pari/, disfertationera exhibuilTe de nonnuliis fuseinventio-
nis fasciis Chirurgicis ex Refina Elaftica paratis (b).

Et, quod his adhuc Jonge prasftat, nuperrime legirous CI.
BERÇIARD ex Refina hac feclfteamp; exhibuiflfe Academiaemodo
memoratse Catheterem flexilem, illumque Catheterem a Sociis
illius Academiae comprobatum fuifie (c). Sic quoque accepi-
mus Dexterr. GESSCHERUM in Nofodochio Sanfti Petri,
quod Amftelaedami eft, in viro quodam ifchuriâ laborante ad-
hibuiflfe Catheterem ex Refina Elaftica paratum, illumque per
fatis longum tempus in urethra reliquifi^e, (nifi memoria fallat\\
per 12 vel 14 dies.), absque ullo incommodo. Hoc quum in-
tellexeram , flatim Amfteîœdamum petii, eo fcopo, ut quid hac
de re effet, inquirerem, GESSCHERUiVIque adii, amp; ab illo
humaniter petii, vellet mecum communicare, quid de methodo
hac ipfi cognitum eflet, fanéle promittens, me non tantum ho-
norificam mentionem eorum, quae mecum communicaret, fa élu-
rum, verum etiam, fi in fcriptis mihi tradere vellet ea, qujs

(b)nbsp;V. Genees-Natuur-en Huyshoirdkandige Jaarboeken Eerfte Deel,
Derde fluk.

hac de re detexerat, me toîam ipfms epifloiam diflertationi me®
inferturam. Non obftante hoe, recufavic conflanter hac de re
mihi quid patefacere, nifi quod, vifo Cathetere Parifino, olfe*
cerit methodum illos parandi, methodumque illam toto coelo
differre ab illa in ipfiUs Miscellaneis Chirurgicis propofita (a),
gloriabatur porro, fe fecundum iilam methodum absque magnis
fumtibus amp; laboribus varia inflrumenta amp; utenfilia parare poffe:
haec fuerunt omnia, quse (pro humanitate fua) Esp. GES-
SCHERUSmecum communicare voluit, pauca fanei Cathete-
fem quoque videre mihi petenti non contigit,

Exfpedlandum igitur,doneclaboresmemoratorum virorum ad
ïïos perveniant, Interea nulla alia methodus parandi ex Refinâ
Elaflicâ inflrumenta magis videtur optanda, quam ut in loco
natali es fucco laéleo Hëve^ nondum infpisfato parenmr defi-
derata inflrumenta, vel ut fuccus ille laéleus in vafe rite claufo
ad nos transferatur, turn enim nullus dubito, quin peritus arti-
fex defideratura fcopum facile feriat.

Ut autem fasciae amp; perizomata ex Refina Elaflica formentur
non neceffe fore putarem,adventum fuccipraedi£lies America
€xfpe6lare: vidi enim nuper binas ex hac Refina confeélas am-
pullulas, quarum diameter tanta efl, (circiter 4 vel poliic.)
ïit in hominibus non valde obefis, faltem in pueris, huic fcopo
fufficiant, modo ex ampliUima harum ampullularum parte cir-

(a) Hoc facile crediderim, , quum a nemine, methodo ibidem traditî,
anquam boîium Catheterem paratum fùiffe, aut paraxiisofTe^ante^ vidimus.

cuius derumatur, qui dein fenfim extendi amp; ad partes elapfas-
eondnendas facile accomodari poteft.

Haec funt B^ L. quae de Refina hac, corpore admodum
fingulari, dicenda habebam, vela igitur contraho, pauca taa«
®ura es ante diöis fubneßens.

a.) Refinam hanc Elaflicam prorfus diverfam eße ab omnibus produfflr
^egetabilibus, haftenus cognitis, tam per fingularem ipfius vim elafticam^-
quam per alias quampluriinas dotes, fupra memoratas apparet, imo male
prorfus nomen RESINA ipfi impofitum effe amp; adhuc minus congrui deno-
minatione did GUMMI, quia neque in Alcohole, neque in Aquadiffol-
vitur , quin nequidem in his liquoribns notabiliter mutatur: (Vid. Exp.
II. amp; XXIX.) Meliori itaque jure huic corpori nomen SUCCI HEVE^-
IWSPISSATI tribuerem.

ß.) DifFerre amp; a ceteris Refinofis corporibus principils fuis conftitutivi^,
etenim, uticonüatpraBcipuorumChemicorumfuffragiis, prindpium Acidum\'
eum Gieofo efHcit Balfamum ; (Vid. Expi VIII ) a Baîfamo autem Refina
tantum confiftencia difFertQu© Synthefis etiam. Analyfi confirmatur ,
Refinse enim Vegetabiles ad ignem tra£tataï fuadunt Aquam, Oleum, Spi-
ritum amp; Sal Äcidum, denique pauciflimam ïerraai ; Nofter vero Hevé®\'
fuccus , in initio prœbet parum PhlegtriatisSubalcaüni, dein Oleum Tenuius,
GimSpiritum Alcah\'num VolatÜem , poft huncrurfüs Oleum fed Spifîius, deiiii
iterum_ Spiricum Alcalinum prsecedenti debiUorem , poüea Caput Mortuutn^
fed exigua quanticate (Vid Exp. V.) Toto ergo coeio differt Refina no-
ftra a Regm Vegetabihs Refinis.

y.) Miras efle mutatlones, fjuas fublt füccus Hèvéa;, dum cum Fcmanîr
Nitri Spiritu traftetur ; [cum hoc certe inter reliques liquores maxima aîEnitas^-
löcum habere videtur, five enim concentratum fuerit acidum , fiye minus
fatis bene folvitur fuccus. Exp XIII. XlV.j Sic enim ex parte in Aqua
Alcobole , amp; Salibus Alcalinis folubiüs redditur ; amp; ubi faturatior folutio*
fucci hujus in Spir. Nitri fumante diu fatis quieti fuerit tradita, Crjrftallos\'
©mittit teneras, ad Rhomboideam figuramproximeaccedentes : ündehoc?^\'
Brevi dicam: nefcio!: Hoc fcio\', quod Gummi Arabicum cum eodem Acidö
Nitrofo traßiatum etiam lapfu temporis Cryüalios ejusmodi emittat, gua»
£»m tarnen indoles nondum fatis coaftat.

Coloris iüam mutationem. quam nonnuUî patîuntur lî^uofes j cîum
cum fucco hoc traffcentur , videri attribuer!dam fuligini, fefe later exficea«
tionem fucco infinuarstem, quae tum per varies iiquores V. G. Spiriîiim Sal.
Ammon: c. Calce, Alcohol amp;g. p!us minusve extrahitur, eosque tinslt.
Vid. Exp. XXIU. XXIX. XXX. XXXI.

ir.) Singulare praîferea effe phsenomenon illud , quod Refinse contingit,
dum cum Oleo Camphorse (Exp. L.) Conjungitur, liquidum enim tum
eo usque expellitur, ut poflea nihil nifi maffa ioiida friabilis reraaneat.
Unde hoc? non facile dicam ! Videtur autem illud non folum acfdo nitrofo
attribuendum, hoc enim (Exp. XLV ) dum minus concentratum fuetit,
tardiffime amp; debiliffime agit in fuccum noftrum, amp; dumfrigide Chi relin-
quitur horum corporum raiseela, per plures menfes absque nocabiii mu.
tatione poffunt affervari, cujus contrarium in Experimento hoc locum ha-
bet. Et dum Ol. Camphors cum fucco Hevéae ad ignem traftatur, mox
poft horulam folutio obtinetur, quae alias in debilitato Nitri «cido, non nifi
tsediofa fatis digeflione amp; diuturna ebullitione acquiritur.

Solvi tandem fuccum hunc in Acidis Fortioribus, omnium optime ta-
rnen In Acido Nitrofo, liquoribuspuriffimis ^chereis, ßcOleofis, tam Vo-
latilibus quam Pinguibus j unicum enim Ricini Olei e.xemplum, in quo
diffolutionem obtinere non potui, licet diu fatis amp; in illo Oleo, ex Ame-

I^uni jam disfertatio hsec maxima ex parte typis fuerît man-
data , ex AnnaUbus Media\'s cognovi Pharmacopolam
Hamburgenfem , nomine THÖREY, tentamina nonnulla in-
flituifie cum Refinis Elafiicisquae defcripta exilant in libro
Cermanico Idiomate confcripto, cuititulus; Chemîjches Journal
fur die Freunde der Natuflehre, Be, Entworfen von D. LORENZ
CRELL Zmjter Theil Lemgo 1779, quorum experimentorum
fummam brevi tradere lubet :

Refinse fcilicet Elafticae, ab au£lore defcript£8, e China pro»
veniunt tripiicis generis, a fe invicem colore diflinase, datur
fcilicet Coerulea, Flava amp; Rubra; cum his expérimenta infti-
tuit , illam femel tantum vidit. Haec jam Refina flava (quae
Succini ad inftar plerumque pellucet) a vulgari nigra variis pro-
prietatibus dilFert, praefertim elafticitate, cujus esiguum qui-
dem gradum poffidet, adeo ut leviori tantum estenfione, quin
amp; frequentiori in terram lapfu, fisfuram amp; rupturam patiatur :
Flammae candelie admota amp; calori expofita eodem modo fe prse-
ftat ac nigra: in Li /hodino Hof mannt ^ Reitific atijßmo vini Spi-
ritu, Spiritu falis Ammoniaci, Öleoque IhereUnthincs ex parte folvitur:
Naphtha vero Nitri ^ Spiritus fa/is amp; Nitri dulces, Oleum Peîrœ^
Acetum deßillatum , Aqua Regia amp; Spiritus falls a^îWwx folutionem
non efliciebant, in plerisque horum liquorum tantum mutaba-
tur Refinae color : perfefte autem folvitur in Oleo FitrioU^ Spi-
ritu Nitri Acido, Llquore Salis Tartari, Oleo Antbos ac Chamomiila,
in ultimo vero hoc Oleo illud fingulare locum habebat, quod.

post 48 horarum digeftionem, illa Relink pars,qusnondom
disfoluta erat, colorem acquifiverit profunde coeruleum, amp;
faéla fuerit friabilis, praeter bina fruftula, quœ,dum fuperiorem
partem occuparunt, viridem colorem induerunt, actenacitatem
fuam confervarunt.

Plura cum ReOna iiacinftituere experimenta non potuit Au6lor
propter defeélum Refinse illius, quae rariffima eft: (adeo ut in
Patria noftra illam,-data opera, acquirere non potuerim, quin
îie quidem in hisce terris cognita fit, vidiequidem binas Refinee
Elaflicœ fpecies, praeter Nigram fcilicet vulgarem, amp; Subßavam
vidisfe memini, quse omnibus dotibus nigram aemulabat, ex-
cept© colore, quod difcrimen vel methodo exficcandi vel arbori
magis minusve inveteratos tribuendum effe cenfeo:) Auélor
prseterea nofter fufpicatur, nec fine radone, tres hujus Refinae
fpecies unius indolis efle, ôc colorem illum eife faftitium.

Expérimenta aucem cum Ruèra inftituta con veniunt cum illis,
quse cum Flava inftituit, ergo illa repetere fupervacuumforet.
Pag. ij. JmpuUulae piriformes. Hse ampullulae praeterea adhi-
bentur ad Thermometrorum globos accuratiffime formandos,
uti teftatur Cl. J. H. DE MAGELLAN EJJaißr la Nouv.
Theor. du Feu Element: avec la dejcnpîîon des nouveaux Ther-
mometres Lond, 1780. p. 189.

Pag. 22. Gravitas Specifica Refinaï Elaftic® ad bilancem hy
droftaïicam explorata eft ad illam aquae uti 920 ; 1000.
uti 92:100.nbsp;.nbsp;\\

ppularem exarandis qui operant împen-
dunt Medici,utrum utilitatisplus, an noxae,adßrant hmtano Z.
nen, merito dubitatur.

\'^\'\'^i^\'^^^fforum faepe nimis anxie determinatur, ßc Ear-
tracta nonnulla, V. Gr. Taraxaci Rn r,mt m\'/m ^^
fed ut exfpe£tatos effe^us edant n^nri \' inbsp;rmedia,

VI- Dehilitamia aliquando fum optima comiorantia.
^quot;\'.mlmu\'^quot;\'nbsp;\'quot;tcr faneui„m aruriofum amp;

X.nbsp;Melius aegrisfmsconfulere videntnbsp;,
affeSti bracJm F. S, mperant, quam qui contrarium tem

lt;5
7

10 ■

1(5

17
21

27
33
42

44
5«
57

3 amp; 4ab Infer, pro crufteafuperficialegQcruJlAamp;fuperficie,

2 —----— trum \' -vitrum

I fuperior. — ?wenbsp;\'—neque]

—— denfum.

acquijitidr.ij,- acquijiti ^ dr. ij.

folutionm •— folutiones
fuiuU, —fui,iiU

Accipe , fint ]xio nixa favore tuo,
Keflere quam vellet circum tua tempora Laurum !

Dicere quamque luum noflra ThaJia decus !
în numéros fertur verfu non gnara canoro.

Par Aganippaea ludere neve Lyra.
Gandia tefiari Vellern, fed faucibus hœret
\\^ox, via cum juflo fiique reclufa metu.
Attamen haud fueto correpta furore Caœoens,

Con/cia laetitise^Iane tacere negat.
Salve laeta dies, lux ter gratiflîma falve.
Pro facra femper percelebranda mihi ;
Pr^mia qua palmas dari monumenta Tropsei,

Ingenio dignam materiamque tuo.
Nunc ubi pofl longos indefeffosque labores
Pro meritis landem pr^mia digna refers j
Pieridum tibi fan£la cohors Daphneide cingit,
Dulcia dum cantat carmina,fronde caput.
K 3

Et noüra ob tantum Juliaans Istata triumphum
Pieris in laudes geftiit ire tuas,
, Gratulor ergo tibi, quod lis virtutis adeptus

Laurura, ac ex animo prospéra cunéla precor !
Pergito nunc pedibus vefligia premere fauftis
Quse quondamdederat Coïus Hippocrates:
Sic tua longeevo durabit tempore fama,
Et fies Gentîs gloria prima tuse.

M ijn Vrind! zo ziet Ge in \'t eind den
Dien Gij, mee onvermoeide vlijt.
Der Artzenijkunst hebt gewijd.

Hoe glinftert deeze Glorikroon,
Die Ge, als Macbdms wakkre Zoon ,
üw kunde en naarftigheid ten loon,
Uw\' fchedel ziet verfieren!

JpoIIo\'s achtbre Priefterfchap
Leidt U, met vrolijk handgeklap,
Ten welverdienden eere-trap,

Hoe fchatert thands de Bisfchops Stad!
Die, boogende op haar\' letterfchat,
Op U, wien ze in haar kring omvat.

üw Bioedverwantfchap is verheugd,
Dat ze U, in uwe prille jeugd
Bewandéknd\' het pad der Deugd,

De Vrindfchap deelt mede in deeze eer;
Ik, die haar\' invloed hoogst waardeer\'.
Gevoel me, om uw geluk thands, meer
Dan ooit, door vreugde trelFen.

Leef lang tot nut der Maatfchappij;
Dat alles U tot heil gedif;
De Dood moet in uwe Artzenij

Zie hier , ten bi ijke van mijn\' pligc,
In dit drieklinkend maatgedicht
Mijn* hartewenfch tot U gericht,
$ Puik van mijne Vrinden l

^an \'t droevig kt of vrolijk feest
Den dichfren (lof verjirekken,
Kon waare vriendfchap mijnen geest

Meermaah tot zingen isèkken ^
Ah ik op meer dan eenen dag
Een\' Vriend den fchedel Jieren zag

Met kraaiende eerlauwrieren.
Een kroon y den zulken toebereid.
Die door onkreukbare naarjiigheit;
Hun brein met \'wysheit faren»

Mijn losgefpronge fnaaren t
Nu u Minerva\'s Priefl\'ren ftoet
Ah Leer oar der Geneeskunst groeP

în zijn gewijde Choorent
De Faam, die thans de ruime lucht
DoorMieft , ftort van dit blij gerucht
Den weergalm in mijne oorem

Stelt zich mijn zangfier paaien t
Hoe zeer ik me in uw\' jiaat verblijdt
De waare roemt ê^^^ vleijerij

Beheerfcht thans mijn gedachten\',
\'Tis vriendfchap die mij \'t fpoor hier wyst^.
Denk dany als u mijn zangfier prijst,
T is.Jlschts hmf plicht bstrachten.

Cjelijk eequot; dapper held zich moedig gordc ten ftrifd,
Wen \'c al vernielend vuur des oorlogs raakt aan \'t woeden.

Om \'t lieve Vaderland door kloek beleid en vlyt
Voor ^t nakende ongeval en rampen te behoeden .

En om zijn medemenfch, wiens welzijn hij beoogt,
Het onwaardeerbaar heil der zoete vreê tegeevem

Een heil, dat Gade en Kroost de Hlte traanen droogt.
Als zij de ftille rust en voorfpoed zien herleeven.

Zoo drong menfchlievenheic in zijne vroege jeugd
Den braaven JULIAANS in \'t lett\'ren veld te treeden.

Daar hij, aan Pallas zijd\', langs \'t pad van eer en deugd ^
Tot dees* gewenfchten dag lofwaardig heeft gellreeden.

Om nu, geoefend\' in het pit der Artfeny,
Ervaaren in het eelst der nutte wetenfchappen,

Het menfchdorn hulp te biên, en vergenoegd en bii|
Te klimmen op den top der fteile glorie-trappen.

\'K zag dikwerf mijnen Vriend in \'t eenzaam boek - vertrek^
Door vriendfchapaangefpoord om hem te gaan bezoeken j

Zich oefenen, als leed zijn weetlust fleeds gebrek^
Omfingeld door een\' fchat van doorgeleerde boeken:

\'Tzij hij de reglen der Geneesliunde onderzocht^
Of wel de kennis der Natuur van ^s menfchen leven

En welzijn nafpeurde, of het wonderbaar gewrocht
Des lighaams door de Ontledingkunst befchreeven.

Nauwkeurig overwoog j \'^t zij hij met wakk\'re vlijt
Der ziekte bron, gevolgen kenmerk bleef befchouwen,

En wat (fchoon niets weêrflaat den kanker van den tijd,)
De belïe regalen zijn om ^t welzijn te onderhouwen j

Of welke middlen aan den lijder in den nood
Ten dienfleftaan, om, (wen\'t de Algoedheitwilgedoogen,}

Hem, fchoon genaderd aan den oever van de dood.
Te redden door bericht en Artfeny - vermoogen r
• T zij op een*^ andren tijd zijn leerzucht werd gekweekt.
Bij \'\'t uitgebreide rijk der nutte plantgewasfên,

In \'t onderzoeken wat in zaad en kruiden fleekt.
Om die daarna tot hulp der kranken toe te pasfen.

Op dat mijn veder zwijg*^ van zijne ervarenis
In \'t fcheiden, mengelen, ontbinden en vere\'énen,

En onderzoeken, ^tgeen der Scheikunde eigen is .
Nu zijn doorwrochte blaên een klaare blijk verleenen;i

•

J\' \'

/ ir\'

\'^ii

Daar hij cïoóf proeven toont op eenen vaften voet
(Schoon de afgunst zich in ftilte aan zijnen roem mogt wrceken,^

Den aart der wond\'re GOM , gevonden aan den vloed
Der Amazoonen in de nieuwe Wereld- ftreeken.

Waar Febus, midden van den ruimen Hemel-kloot.
De zwarte kruinen fteekt der taangeele- Indiaanen ,

Bij wien Natuur dien fchat in eenen boom befloot.
Wiens ftam gekorven, druipt van mellekwitte traanen.

Zoo leert hij ons de bron waar uit zij wordt vergaêrt,
Hoe vuur en rook het fap verdikken en doen droogen.

En wat hoedanigheên verknocht zijn aan haat\' aart; ,
Of legt de proeven der ontbinding klaar voor oogen.

En \'tgeen zijn veder meer doorvlecht met fchraid\'re reen.
Die toonen , hoe hij, nooit gewoon het oor te floppen

Voor wijze lesfen, aast op nutte kundigheên.
Gelijk een nijv\'re bije op Hijbla\'s honing-droppen.

Dit \'tuigt de Pi-ieftVen fchaar aan Pallas toegewijd.
Die plaatst hem billijk bij Galeen s ervare Zoon en.

Dus wordt in \'t Stkhts Atheên de naarfligheit en vlijt
Vereert met glorie-palm en groene lauwer ■ kroonen.,

Ui\'oe oefening mêrvaaren.
Maar dat gij in Gaknus- rij^
Door nutte en heilzaame Jrtfeny^
Het menfchdom zult verplichten,
Jls gij in \'t nijpen van den nood
Het bleeke bekkeneel der dood
Doet voor geleerdheit zwichten.

Gelijk een Ceder groejen,
Schoon de Afgunst haaren kop opßeekt^
De ontaarde Nyd van fpyt verbkekt,

Fji hatelijk blijft f naaien ^
De ervarenheit leert ons te recht.
Dat Deugd den laßer wederlegt y
Die nooit kan zegenpraakn.

Die Vrienden-lanä die jaar en lang
Ons minzaam beeft verbonden y
Die heeke door geen zelfbelang ^

Die worde nooit gefcbonden,
ê Neen! kij blijve^ zo ik hoop.
Gelijk de Gordiaanfcbe knoopt

Dien niemand kan ontbinden .
Door welke middelen ook gediend.
Voor mij, ik hen en hlijve ü^ VRIEND y
Bij voor —■ m tegenwinden.

De wakkre JULIAANS zïec dus zijn noefte vlijt
Door t^allas zelv\' beloond in haare Tempeizaalen,
Zij doet Hem in den rei der Esculapen praaien,
Wijl Hij zijn prille jeugd Geneeskunfthad gewijd.

Hoe zijn, ó Letterheld ! uw vrienden thans verblijd!
De vreugd van uw Geflacht kent naauwlijks perk of paaien,
Geluk 1 (dus roepen zij) wil grooter roem behaalen
Door uwe kundigheên in\'t aanzien van de Nijd;

Gaa voord, wil door uw kunst den kranken hulpe bieden,
Doe door uwe Artzenij de veege Ziekte vlieden,

Dan zal men uwe kunst als hoogst onfchatbaar roemen,
Dan zal men zelfs uw\' Naam met vreugde hooren noemen,
Wanneer Gij reeds uw voet ter Harren hebt gericht.