JURE LIBERORUM CIRCA BONA Ä
\'PRiEMORTUO PARENTE AD SU-
PERSTITEM PARENTEM
DEVOLUTA.

A. L. M. Phil. amp; Med, Do6l. Medicinss, Botanices,
Chemie amp; Phyüologi^ ProfelToris Ordinarii j

AmpUsßmi Senatus Academici confenfu ^ er
NoMUsßmce FacultatisJuridicae decreto y

Summisque in ÜTROQrJE JURE Jiönoribus, ac:
Privilegiis rite ac legitime confequendis,

TRAIECTI AD RHENUM,.
Ex offîma ABRAHAMl VAN PADDENBURGi
ACADEMIAß TYPOGRAFHIj .mdcclsxz. .

PATRI OPTIMO, OMNI, QUO FILIUM DECFT,
AMORE, PIETATE, ATQUE OBSEQOiO AD
ROGUM USQUE COLENDO.

NUMINIS DIVINI IN ECCLESIA J. O., QUiE EST IN PAGO
KOUDEKERK, INIERPRETI FiDELiSSlMO;

PATRUO SUO CONJUNCTISSIMO, OMNI HONORIS. ET RE-
VERFNTi-E CULTU GRATl ANiMIINDlCE, DUM SPIRITUS
HOS REGAT ARTÜS, HONORANDO , COLENDO.

ADVOCATO FISCI, ATOUE PROCURATORI GENERALI CU-
RI.E FEUDALIS BRABANTI^ , NEC NON REGIONIS TRA-
CTÜS TRANS MOSAM; QVulgo het Land van Over Mäax,e.)

AVUNCULO SUO EXOPTATISSIMO , OB INSIGN[A, QUI-
BUS DE SE MERITUS EST, BENEFICIA, SiNGULA-
RIS GRATI ANIMI OBSEQUIO NUMQUAM
NON COLENDO DiLIGENDO.

y lt; i

, V i. . \' V- V.---

JURE LIBERORUM CIRCA\' BONA A
PRiï:MORTUO PARENTE AD SU-
PERSTITEM PARENTEM
DEVOLUTA.

riorum nupdarum vinculo, five mortenatural!,
five feparatione conjugum jufia ex caufa fa£la,
foluto, fuperftiti conjugi, aiu legitime repu-
^^ dianti alias nuptias contrahere licere; quis efl»
quThodirdubitat ? cum corijuges eo ipfo in eum redigantur fla*

rem igitur vaiidiffime «»TioAoj^i«^ Apofiolus-PAULUS in Ep.\'
ad Rom. C. 7. §, 2. amp; 3, Sic inquiens: „ Nam viro fub-
„ je6ta mulier vivent i viro devint a eß per legem f quod fi mortuus
„ fuerit vir , libérât a eß a lege viri: p\'oinde vivente viro moecha
5, vocabitur,fifiat alterius viri; fin autem mortuusfuerit vir ejusßberatm
„ eßalege illa, ut non ßt mcecha Jifiat alterius viriQuod absque
omni dubio non tantum muüeris, fed etiam viri intuitu verum efl:.

%. II. Antiquitus tarnen quasdam apud gentes reiteratas nu-
ptias prioribus inferiores, amp; indigniores habitas fuilTe, atque
laudibus e contrario caditatem five abftinentiam ab ulteriore

rens: pudicitiœ corona decoratas fur[ß nmtronas fcunäb nuptiis ab»
ßinentes, ratione adje6la, quod multorum matiimomorum experien-
îia legitimes cujusdam intemperantics ßgmm baberetur. Similiter
referc C ORASIUS Miscell. Lib. 3. C. u N^. de Portia
minore Catonis filia, cum forte fortuna laudaretur mulier quse-
dam, quœ iterum nupferat: tscite, inquit, nam neque felix ne-
que bene moraîa, aut pudica eße poteß foemina, qucs ßcundo nubit*
Sed nerriini modo attente in ejus rei rationem inquirenti,
hoc piruîn vldebltuij nam prsiter alias graviüimam etiam reli-

gionîs, licet in erronea opinione fundatam veteribusinterceffis-
fe, ipfi apparcbic: putabant enim poft mortem adhuc obligatio-
nis quemdam nexum animis conjugum fuperllitum adhserere,
unde VIRGILIUS JEneid. Lib. 4. verf. 24. Eiifam ita lo-
quentem inducit:

Sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat,
Fei pater omnipotens adigat me fulmine ad umbras ,
Pallentes umbras Erebi, noäemque pref undam,
Ante\'pudor, quam te violof aut tua jura refolvo.
Ille meos i primus qui me fibi junxit, amor es
-Jhßulit: ille habeat fecum f fervetque fepulehro.

Et quidquid Anna foror eam doceat ibidem verf. 34..
Id cinerem aut manes credis curare Jepultos.

Hinc morem etiam ilium quibusdam populis olim receptifll-
mum manafle probabile eft, quo uxores,cum maritos esftinflos
vidiflent, eidem rogo, cui mariti, fefe in ferre non dubitabant;
quemadmodum id variis variorum fcriptorum teftimoniis com-
probaturj imprimis hoc familiare fuifle Wendis, Sclavorum fen

Thurigorum generi, auftor eft VüNEFRID. Angl m mß-
ad Eàoardum Regem, ut amp; Catharis Indi^ genti DIOD. SIC.
Lib. i7. necnonTracibusvid. iELIAN. Far. Bß. Lib. 7. C.
17. amp; POMPON. MELA Lib. 3. C. 2.

Neque Ethnicis tantum hœreiica h^c opinio de fecundis nu-
ptiis adhœfit, fed etiam quibusdam Chriftianis, inter quos fuere
TERTÜLLIANÜS in Libro Monogamia, amp; HYERONI-
MUS adverfus Jovianum Lib. i. vid. ^¥ISSENßACH ad ff,
Disput. 45. Tb. î. êf Au^. ibi ail

111. Quod ad Jus divinum attinet, fententiam noftram
Hon una ex facra fcripiura pagina confirmât, vid. prêter loc.
fupra laul Ep. VAVL l ad Corinth. I. C. 7. J. 39- Ti-
moth. 1. C. 5\' î- M. amp; MATH. C. 22. 35- /^î- amp;
alibi.

Jure naturali reiteratas nuptias licitas efte patet inde, quo-
Biam\' îo. nulla probabilis ratio excogitari poteft, qua eœdem re-

IUI. Sed jüie civili. num etiam fecund^ nuptise fmt licitss y
videamus. Hic autem obfervandum efl:, nomine fecundarum
nuptiarum, aliquando defignari in fpecie nuptias fecundo loco
contraaas vid. L. 4. C. de See. Nupt. pkrumque tamen fub
ea deoominatione in gençre comprehendi, etiam, nuptias tertio ^
vel ulxeriori loco contractas, vid. L. 8. i- C\' fo^« amp;
re ubique in iV. 2. amp; N. 22. Tales Nuptias, five fint
fecundae in fpecie fic diftse, five ulteriores, apud Romanos non
tantum non fuisfe improbatas, fed ad eas homines fuisfe etiam
invitatos ex hiiloriis apparet. vid. DION. HALIC. Lib. 56. in
Aug. hoc vel maxime manifeftum evadit e% Lege Julia amp; Pagt;-
pia, ab Augufto primum lata de rmritmdisorlinibus, qua poena«
acerbiffiraas Coelibibus, orbis, amp; Fiduis irrogante, cives ad
matrimonia jufta contrahendi adliciebantur, quse tamen Lex
■poftquam diu in Republica vigulc, tandem a Conftantino quod
ad poenas fuit abrogata. vid» Tit. C. de infirm, poen. coel.

Sed prseterea jus civile reiteratas nuptias non improbare,
quoque maxime evidens eft ex veterum JCtorum refponfioni-
bus, qui conditionem legato adjedam : Si mn nupferit ; aut: Si
vidua permanferit ; rejiciendam esfe arbicrati funt, tamquam li-

bertati matrimonii, legique Reipublicae utili fobolis procreand®
caufa lat^ adverfam. vid. L, 54. L. 72. §. 4. L. 7^. § ult.. ff.
de cond. amp; dem. amp; e contrario talem noluerunt reroittendam
effe conditionem adjeélam: ut Mœv\'iam uxor em , quœ vidua (ß
ducat Titius. vid. I,, 71. §. i ff, eod,

V. Attamen es Jure Codicis , amp; Novellarum pofleriori
tempore fecundas nuptias non adeo fuilTeprobatas, aÜquisforte
ex quibusdam enunciationibus, quas hic illic nobis occurruntju-
dicare polTet : reflat iiaque, ut paucis huic coetcroquin e\'rroneœ
opinioni obviam eamus.

Loca, unde tale quid eJici pofTet, pr^fertirn deAimta funt
ex N. 22. C. 43. ubi juftinianus ait : hinuiam offenders
■itumi defunäl antmam contrißare. amp; md. N, C. 37. ubi
hsec verba exftant: non finit lex ad fecundas nuptias venire invito
priore marito, ßd deineeps nuptias fornicat ionein judlcat, êf corrup.
tionem.

Ad priorem locum citatum quod atdnet, ibi Jaftinianus r.on
fimpliciter -àii hinuiam offenders demn , ß ad fecundum torum
Mnvolaveritverum fi hoc facit praßito jure jurando de non
nubendo\'^ corrigens hoc ipfo Legem Juliam Misceiîam , quate-
nus de jure jurando agit vid. GLOSS, in d. N. l 1-
dmtn fimul. Et cum Imperator ait : defunm animam contrißare.

ïrssgis figurative, vel fupeiffitiofe quam religiofe videtur Acu-
tus eöej non enim conirifiator anima defuniSli periteratas nu-
ptias, fed , uc praefens \'maritus segre fert defiderium fuum ab-
Hxore vilipendi, ita quoque videtur prœmortuus, fi ejus extre-
ma voluntas, que« fan6la efie debet. X. i. C. de S. S. Ecleß,
neg!jgitur: uxor enim eo in cafu fpernens viri de non nubendo
eondicionem, legatum nilijlominus confequi nititur, quod taïi
modo ipfi relia-um noluit defunftus,

Quod ad poileriorem locum attinet, fermo ibi fit de ancilb
manumifia, quam dominus uxorem duxerat, atque huie in fpe-
cie tantum non licere nuptias alias prioribus folutis contrahere
mitra voluntatem prioris mariti, ^ patroni Juftinianus afErmat, fi
is modo ipfam uxorem habere velit. vid. L. j, C. de inceß
nupt. Les autem,dequa1bi loquitur, eft Lex Julia amp;PapiaConf.
L, II. ff. de dimrï.

Cœterum, fi binubus conjux dicitur iiberis novis nuptiis inju^
mm inferre. N, 2. C ,,, exbomrare, N. 22. C.
Se iisdem funeßare. L. 3. §. i. c. de Sec. Nupt.; concedimus
quidem hœc parum honefte ita de fecundis nuptiis prsedicari
fed haec ipfarum totara damnationem, auc rejeétionem inferre
negamös; etenim non alia mens Imperatorum fuifle videtur,.\'
Rifi ut re bene pèrfpeéla iodicent, fellciores forte fore viduos,.

vel viduas, fi m priori corijis^io pcrdurarmt, ê? non procrecrtMi ßquot;
hokm fequentibus maîrimoniis forfitan conîrifiarent ; uti loquitur Ju-
ftinianus in N. 22. C. 20. I. amp; hoc quidem propter no-
tifllma fecundarum nuptiarum, odiique novercalis incommoda:
licet itaque hoc modo renfiffe videantur pofteriores Imperato-
res, tantum tarnen abfuit, ut eas damnaverint, amp; rejecerint,
ut ipfe Juftinianus viduas, quse naturae fervori reüftere nequept,
ad fecunda vota adhortetur in N. 2. Cap. 3. vcrfu : fin autem
M»n valueritt -

ïrimonii ullo modo damnum fentire poflent, aut laederentur,*
immoderatas quippe atque intemperantes muïieres novis maritis nonfis-
Jum res fiUorum 3 fed etiam vitam addicereait Conftantinus in L.
22. Cod. de Jdmin. Tut. amp;: parentes plerumque maligne circa/atv-
guinem/uum inferre judicium, nomrcaHbus delinimentis infiigatio-
nïbusque corrupt os, Teftis eft Gajus JCtus in L. 4. ff. de inoff.
Teß. preecavêre fapientes legislatores Romani, amp; contra paren-
tes poft annum luSlus alias nuptias contrahentes prioris matri-
monii liberis nonnuiüs remediis profpeftum eflevoiuerunt: qquot;®
tamen perperam amp; minus accurate a quibusdam interpr^^\'^quot;^
vocantur poena fecundarum nuptiarum ; nam proprieloquendofunt

Beneficia vel îegmn Cautelœ în gratiam liberorum prioris tori in-
troduis , ne parens ipforum binubus fecundi conjugis bianditiis
delinitus, injuriam adverfus eos facile inducat, aut ipfis no-
ceat : atque porro ne poflîc fuperfles conjux fëcundo marito, aut
alterius conjugii liberis relinquere ea bona, quse a priore con-
juge prœmortuo, liberoruroque anterioris matrimonii parente îu-
cratus fuerit ; quippe quum defunûus fobolem fuam propriam
magis amafîe prsefumaïur, quam fuperflitis conjugis fecundum
conjugem, aut liberos ex eo fusceptos, quos ne quidem novit.

g. VII. Beneficia haec in gratiam liberorum introduira varia
funt, amp; recenfentur praeterquam alibi a Viro Clar. J. O. WES»
TENBERG. în princ. fuis ad Tit. ff. de Rit. Nupt. a g. 63. ai
de iis fufîus egit doft. VOET. adeund. Tit.ff.a§. iQiadfin.
Ex iiisce autem, ut progrefluum meorum in jure fpecimen ali*
quod in lucem proferrem , elegi hanc partem, quademonftratur,
quitus modîs liberîs profpeäum ßt circa ea bona, quœ a parente fuo
prcemortuo ad fuperßitem quovis îucrativo tîtuîo fuere devoluta. Ut
autem eo magis pateat, quatenus dijEFerat parens fuperftes, qui
in viduitate permanferit, ab eo, qui fecundas contraxerit nu-
ptias, neceffarium duxi,quœdam pr^mitteredeiis, qult;s circa bac
bona locum habent y ß parens fecundas nuptias non contraxerit, *
Quse omnia utrum, utidecet, exfecutus fuerim, tibi B. L.

dijudicandum reliquo, fperans tamen fore, ui, fi quandam mi-
nus recie difta funt, eacorrigas, fiquaedam defint, ea fuppleas,
amp;juveni non admodum in jure verfato ignoscas: Hac itaque
fpe fretus flatim materiam ipfam aggrediar.

ïiex alterius conjugis bonis lucrum obvenîre pofîlc. fcilicet in Z.
3. C. de Sec, Nupt. fuperftes ex bonis prsedefunai conjugis-
praefumitur îucrari pofle quinque modis, nempe fpon/aHumjU\'
rei nupîiarum folennitate; mortis caufa donaîlcmbus^ teßamento^
amp; hoc modo quidem veî jure inflltuîiûnîs, fideicommiß, aiît
légat i tîtulo; ^ denique cujuslibet nmnificcs Uheralitaîis occafionet
noftrum igitur eft indagere, utrum hsec révéra ita fefe habeane.

Quod attinet ad jus fponfalium, per hocintelligimus donatio-
nein inter fponfos faélam, qus3 differt a donatione , quœ ho»
die vocatur propter nuptias; fi nempe quœdam donata iunt in-
vicero inter fponfum amp; fponfam mutu^ benevolentlss gratia,

propter nuptias, vid. ap. PEREZIUM ad Tit. C. ds don. ante
Nupt. Haec donatio jure fubnftit; fi modo res donatae tradantur
ante noptias. vid. L. 27. f. de don, inter vir. B ux, hinc eft
guod JCtus ülpianus diftinguic in L. s-pr.fquot;. eod. incafufifpon-
fusfponfse donaturus tradiderit Titio, ut is fponfe daret, dein-
de poft nuptias fecutas Tidus tradiderit; utrum donans Titium
interpofuerit, eurcque has res tradere juflerit : amp; tnm non va-
lere donationem putat; ratio hujus rei eft, quia eo tempore,
quo hsec traditio muiieri fit, non ampJius cenfetur donatio fponfa-
]itia, fed inter virum amp; uxorem, non quidem perfe, fed per
alium fafta; quam prohibitam efle, ex multifajiis ejusdem Tit.
locis patet; an vero mulier Titium, cui traderentur res donate,
interpofuerit, amp; tum donationem jam dodum perfeélam, ideo-
que tamquam ante nuptias fa£lam, haberi perhibet; id enim,
quod procuratori meo traditur, utadme perv\'eniat,id ipfo jure
in me transfotur. L. 13 f. de don. Sed vslec tamen etiam tam-
quam donatio fponfalitia talis, quae faßa eft guidem poft nu-
ptias, fed eo tempore quo mulier nondum erat viripotensjideft
ante annum i2um setätis, quia tunc nuptiœ nondum fubfiftebant
ideoque inter fpçnfos faéla inteïligebatur. vid. L. L, 32.
27. ff. de don. inter vir B
Per lucrum quod conjugi obvenire pofie dicitur per nuptia-

rum fülennitatem intelligimus, quodcumque vir ex dote, mulier
ex donatione propter nuptias lucretur. Hinc autem conjux lu-
crum perclpere poteft, paaodotali; fi fcilicet paftum inter ve-
~ nerit de lucranda dote, aut donatione propter nuptias, ßve in
folidum, five pro parte. L. 12, pr.ff. de pa^. dot, L. M\'
matr. L, 6. amp; L. 9. C. deps^i. com. fed neceffe eft paftum ta-
le fit reciprocum , amp; äquale, tam rationedotis, quam donatio-
nis propter nuptias; id eft, ut utar verbis all. L, 9. C. de paamp;.
conv. quantum partem muiter ßipuktur, fibi hero ceiere ex ante nu-
ptias donatione, fi priorem maritum mort contigerit, tantam £f mari-
tus ex dote partem fiipuletur ßbi, fi confiante matrimonio prior mulier

in fata collapja fuerit: quod fi enim fuerit inaequale, d plus vir
ex dote paaus fuerit, quam mulier es donationepropiernuptias,
vel contra; placuit Juftiniano in L. 10. C. de paä. conv. ut ma-
jor pars lucri nuptialis ad minorem reducatur, utqueuterque
conjux minorem quantitatem lucretur. Praeterquam ex pado
dotali poteft etiam lucrum obvenire akeri conjugi, fi matrimo-
quot; nium divortio fit folutum, in cafu fcilicet fi alter fine jufta caufa
divertit, vel caufam repudium mittendi dederit, vid. L. S-

L. 9, \'x.ff. de don. inter vir. 6f ux. quia in hoc tempus excur-
rit donatîonîs eventus, quo vir amp; uxor efle deflnont. L. 10.
L. II. pr. u Jeqg, ff. eod.

Teftamento conjugem conjugi relinquere pofle tam inftitutiO-
nis, quam Legati vel fideicommisfi titulo, vide fis in L. 33. ff.
Jol mat. L, pr. amp; §• i-ff- de Leg. amp; L. 2. C. de infirm,
poen, Coslib, Deque tantum rerum proprietatem, fed etiam ufum*
fruélum partis bonorum L. 43, ff. de üjufr. add. PECKIÜS de
Tefi. Conj. Lib. i. C. i. Cum denique Impe\'ratores in fupra
all. L. 3. C. de Sec. Nupt. omnes mcdos, quibus conjux fuper-
ftes ex prœdefunéli conjugis bonis; lucrum aliquodfentirepoflet,
corap!e£luntur generali hac definitione; vel cujuslibet munifices
liberalitatis prcemio: eos etiam hic ob oculos habuisfe exiftimo
donationes inter vivos faiSlas, quibus donatarius vel donataris
locupletior faélus deprehenditur, attamen tales, qu® jure funt
probate receptœque, ita enim ex Oratione Divi Seyeri valent
oranes, quae morte donatoris, vel donatricis funt confirmâtes
vid. L. 32. I. ff, de don. inter vir ^ ux. amp; L. 10. C. eod.

His itaque praemiffis videamus jam, quale jus in h sec bona, fi
prsediélis modis conjugi fuperftiti qutedam lucrari contigerit, vel
ipfe parens fopsrftes habeat, vel poft ejus mortem liberi paren-
tis prsemortui, a quo eadera profeaa funt.

f. IL Si Conjux fuperfres, matrimoniomorte difroluto,nofi
fecundäm dudc uxorem, auc fecundo nubic rnarito, quoniam
erga Iiberos affedlionem fuam fervare intelligitur. L, 6. C. de
See. Nupt. Jure Codicis conftitutum invenimus, fuperftiti licere
omnia lucra, quae ex facultatibus prsedefun£i:i conjugis ad fe
pervenerunt, confumere, amp; pro lubitu quovis modo alienare,
non tantum inter vivos, fed etiam teftamento.

Inter vivos nempe venditione, permutatione, donatione, pi-
gnon datione, \'ïeu hypothecx\'fuppoiicione,aliove litulo aliena-
tionera continente. L 5, §. uU. L. 6. uU. L. 8. i-^- àe

Bec. Nupt,. Teftamento non folum, fi ea fpecialiter alicui lega-
verit, vel per fideicoromilfum reliquerit, fed etiam fi praeter Ii-
beros aliquem generaliter h^redem fibi infiituerit. L, 8. §.2. C.
de Sec. Nupt. nam amp; tum faltem pro portione hsereditaria hsec
bona alienata intelliguntur, quum hasrcdisinilitutioalienationem
continear. vid. L. 69. f. 3. ^. de Leg. Ita ut etiamfi om-
Dia alienata efient, nullus liber is conquercndi locus relinquere*
cur, hi tamen fi vel omnia, vel quaedam ex iisexfiarent, quae a
parente nofterius defunflo confumta, aut alienata , aut pignori
hypothecœve fuppofita non erant, ea poterant vindicare, eti-
amfi non adirenthaereditatem parentum. d. L. 6. g. uh. d. L. 8.
f. I. C* de Sec, Nupt. atque tum res a patre proféras, àt pa-
ter-

îeroasj a matre profeélas ut maternas accipieóant tl i. 5,
uit. C. de Sec. Nupt.nbsp;^

§. III. Sed hic paululum fubfiflamus: lïberos inquam hcec /«-gt;
era vhïdicare pojfe, etiamfi nm adirent hcereditatem parentum : id efl;,
inftituti quidem hœredes, fed fi haereditatemrepudiaverint, aut
omiferint; atque eo cafu ü foli eflent inftituti hœredes, haec

quid itaque fiet, û cum liberis extraneus quifpiam hseres a pa-
rente fuiflet inftitutus? An liberi quoque tune hœc lucra in foli»
dum fibi vindicare porerunt? An vero tantum pro ea parte^
quseexcedit portionem iftius extranei hasredis? Qtiod pofterius;
fine dubio verius videtur: poflunt enim liberi tantum, quod ex-
ïnde minime alienatum exftat, vindicare, atqui per illam infti-
tutionem extranei hœredis héec lucra pro ea parte alienata een»\'
fendafunt, vid* quse modo §lt;3. prasced. monui: ergo pro fua
portione, qua fciL inftituti fuerant liberi, ea tantum fibi vindi\'«
care poflunt.

Sed finge parentem pofterius defunélum deceflilFeinteftatums,
ejusque liberos renunciare hujus hasreditati, ideoque alios de-
fun6li cognatos, qui poft liberos faat proximi, hjeredes huic
defunßo exiftere ab inteftato: an amp; tum parens dici poteritifta^
bona, quasa conjuge pragmortuo qu^fiverat, alienafle eoipfo^

quod illa hseredibus fuis ab inceftàto reliquerit? an vero tura ejus
liberi contendere poflunt, hase bona non alienata efl^e, eaque
quamvis hœreditatem hujus parentis poflerius defundi non ac-
quifiverint, tamen fibi cedere debere? amp; hoc poflerius fine du-
bio verum efl: non enim in d. L. 8. confiituit Impera-
tor, ut hœc bona etiam tum a parente fuperflite alienata cenfe-
rentur, fi forte hujus parentis hsreditas ab inteflato obveni-
ret aliis cognatis, pr^erquam liberis fuis, quin Jullinianus in
d. L. §. !. conflituens, ut liberi, a quorum parentepraemortuo
hsec bona ad fuperflitem parentempervenerant, eadem bonafibî
pofTent vindicare, etiamfi hujus parentis haereditatem hon adî*

rent, hoc ipfo fatis indicavit, hos liberos, quantum ad h3;cbo«
na attineret, pr^ferendos efle iis, ad quos parentis pofl;enus
defunéli htereditas ab ipfis\'repudiata pervenire pofTet.

IUI. Atquehaétenus quidem vidimus »quomodo liberi ante-
rioris matrimonii in genere haec lucra a parente fuo prsedefunélo
ad fuperfiitem devoluta, fi eadem alienata non funt, vindicare
poffint, fed videamusjam, quid juris fit? Si ex diverfis nuptiis
liberi fuperfunt: pone itaque hunc cafum ; aliquis ex nuptiis
primis liberos habens, fecundas nuptias ccntraxit : inde quoque
iiberis fusceptis, huic fecunda conjugi fupervivit, ab ipfo
q.uid lucratus efl, neque tamen ad tertias pervenit nuptias, inte»

flatusque deceffit: Pofluntne liberi ex fecundo hoc conjugio nati
contendere heec bona, quae a fuo parente prsemortuo ad paren-
tem pofleriusdefuniSlumpervenerant fibi folis cedere debere, ex-
clufis fratribus fororibusve ex priori conjugio natis? pofluntne
hi liberi contendere fuperfl;item parentem hsec bona, quse a fuo
prsemortuo conjugelucracus erat, non alienafTe, neque inter vivos,
neque per teflamentum, hseredisve inflitutionem; quippequïim
parens fuperfles intefl:atus deceflferit ? pofluntne hi liberi conten-
dere lè folos, esclufis fratribus fororibusve ex anteriori matri-
monio natis, h^c bona fibi vindicare pofle, idco quod Impera-
tor liberos, a quorum parente prsemortuo hasc bona ad fuperfli-
tem perveniflent, in iisdem prasferri voluerit aliis, qui huic pa-
renti ab intefl:ato fuccederent,* eamque Imperatoris mentem inde
apparere, quod in d. L. 8. §. i. liberis, a quorum parente
prsemortuo hsec bona procefTifTent, eadem hsec bona addixeric,
etiamfi non eflent hseredes parenti fuo pofterius defunflo, adeo-
que etiamfi ilJe parens alios ab imeflato hseredeshaberet? Om-
iiino potuiflent hi liberi, fecundum ea quai hic, amp;jamin§o.
I. h. C. protuli, ita argumentari: fed Juftinianus in hanc rem
providic, amp;aiiterjuflifle videtur in 1-8. §• g. dicens: quam-
vis modo liberis, quorum fuperftes parens ad alias fecundasque
nuptias non tranfierit, eam dederimus licentiam, ut fibi vindi-

care poflent bona, quœ a parente fuo prgetnortuo ad huncfuperf
ftitem parentem pervenisfent, etiamfi huic fuperfliti hsredes noE
forent non tamen permittimus, ut liberi,. pofl: quorum paren-
tis mortem fuperfles parens alter alias nuptias non contraxerit,
etiam fibi foiis vindicenf bona j quas a parente fuo prsemorluo
pervenerint ad parentem fuperfliitem , fi hic parens fiiperfl:es in-
teftatus deceflTerit, amp; prseter hos liberos, etiam exanteriori ma-
trïmonio liberos reliquerit, amp; hi liberi ex ifto matrhnonio nat!
pro parte huic parent! poflierius defunflo hseredes esifl:ant: fed
ea bona tum non minus liberis ex priori matrimonio natiSi quam

nint, cedere debent. Atque hsec videtur eflquot;e Jufliniani fenten-
tia in d.i, Ètenim, quamvis Imperator tantum utatur appel-
lationefecundï tori, ipfum tamen hic intellexifle exiflimo in ge-
iiereamp; nuptias fecundo loco contrahendas, fi ex priori matrimoquot;
ïiio fupereflTent liberi, tum etiam nuptias tertio, quin amp;ulte-r
ïiori loco contrahendas, fi modo ex prsecedentibus nuptiis fu-
pprefTent liberi; nam amp; nupîilt;s terti(s àicl posi\'ûutfecundcs, re-
fpe6la liberorum es matrimonio fecundo loco contradlo nato-
ram, ficuti óc nuptia quartcd âkinbsp;refpe£la libero-

ïum ex tertio toro natorum: atlt;]ue hsec patere videntur es
verfil, d. Si forte ex anter.ïare matrimonio nwriëntiparenfifilïi

funt. Anterius eaim matrimonium nuptias prim^ vocari non
poffunt, nifi fecundae fint fecuïse.

Male itaque, amp; plane cohfufe Vir Clar. J. CüJACïUS adi^.
2Z. p, m, 573. in ßn, hanc %um exponit; dum putat talem hic
contineri cafum, quo unum tantum fuit matrimonium, amp;exeo
ïiberi quidam parenti pofleriori defunfto exfi:iterint hseredes ,
quidam haereditatem repudiaverint; amp; contra aperta §j. ver-
ba , Iroperatorem voluiïfe perhibet, eo cafu illos folos, qui
hseredes exftiterint, vindicare pofle hœc lucra, quïe ab ipforum
parente praidefunélo ad fuperftitem perveniflent, iis autem,
qui repudiaverint,hceclucraadimi: cura manifefloindicet,
facultatem hîec bona vindicandi iis adimi, qui haireditatem ac-
quifiverint ab inteüato; ficuti reéle hac parte videtur refelli a
SCIPIONE GENTILI de Sec. Nupt. C. 2. cujus tamen fen-
tentia etiam valde efi: incommoda: cum CüJACJO enim quo-
que pütat unom tantum fuifle matrimonium; fed praîtereaes hac
gquot;, fingit, plures Jiberos a fuperfiite parente, qui a conjuge
prsedefun£lo quid lucratus erat, tœdasque non iteraverat, ne-
que lucra hxQ alienaverat, inftitutos fuifle heredes, atque alios
ex his filiis hereditatem fibi tefiiamento delatam repudiafle, fed
cam ab inteflato acquifivifi^e pro fua parte; alios vero eam ex
tefiamento adiifle; atque tali cafu puïat, Juftinianum illis folis,

qui hxredltatem adierint horum lucrorum vindicationem con-
ceffifle, amp; Imperatorem refpexifTe ad Ediaum Prcetoris,
voluntatef de/unßorum tuetur, amp; hœredum calMUati occurrit, qui
omijfa cau/a teßamenti ab inteßato hereditatem, partm\'üe ejus pos-
ßdenty ad hoc ut eos circumveniant, quibus quid ex judicio defunÜt
debere potuit, ß non ah inteßato pojjlderetur hcereditas, quarequoque
Praetor in eos aaionem poUicetur. See. i- pr- ff- fi q^i^om.
cauf. teß. Sed iflud Pretoria Ediaum in cafu quem Juftinianus
traaat me judice ufu venire non poteft; nulia enim hic fit men-
tio de iis perfonis, in quarum damnum liberi caufa teftamentl
omiüffent, amp; hsereditatem poffiderent ab inteftato, ut aUtem

hoc in alterius fraudem, amp; necem faaum fuerit, requirit Prae-
tor imprimis in illo Ediao, uti ex all. L, i. # fi quis om. caufi
teß. patet.

feryanduffi eft Imperatorem, quando ita conftituit, haîc qojdetn
in genere ftatuere de omni lucro, quod quovis titulo lucrative
.fuperftiti a prœraortuo conjuge obvenerit; fed generalem hanc
regulam tamen esceptionem pati in eo, quod attinet ad lucrum
nuptiale Ca): etenim Imperatores Honorius amp; Theodofius i»
L, 4. C. de Sec. Nupt. conftitueruat,, ut, fi ex utroque matrix
monio tam primo, quam fecundo liberi fuperfuerint, tum liberi
ex fecundo matrimonio nati, etiamfî ipforum mater, fuperftes^
ad tertias non migraverit nuptias, fibi foîis vindicare poffint in-
folidum fponfalitiam largitatem, id eft donationem propter nu^
pcias, quam mater afecundo marito, adeoquejiberorumiftorum.
fecundi tori parente lucrata effet j neque volunî hac in caufa: li-
beris anterioris matrimonii prodefle, quod fuperftes parens ter-
tias non contraxeric nuptias: addunt enim Imperatores in fine,
à. L, 4. Nos^ enîm hae lege idpmcipue cußodkndüm eß decernîmus^,
nt ex quQcmnque conjugio fu/cepH filii, paîtum Juorum fponjaîitîane-
îineant facultates. Atque hanc ipfam conftitutionem jufti\'nianus
iaudatin N. 22. C. pr. ubi eamdem confirmât, amp; circa pa»

(a) Per lucrum nuptiale intelligo dotem, veî donationem propternuptîas,
amp; quidquid conjuges ex il! s lucratï funt, ex dote fcîi. fr vir fit, ex dona^
tione propter nuptias, fî mulier fit fuperftes.

îrem ïuperftitem idem juris quoque locum habiturumelTeftatuit;
ita fcilicet, ut, fi pater fuperftes fueric, qui fecundas nuptias
contraxerit, amp; ex uîroque conjugio liberis exftantibus ad tertia
vota minime migraverit, tum fecundi tori liberi dotem, aut quod
ex ea pater lucratus eflet, fibi folis vindicare poflînt. Csece-
rum , quod ad reliqua lucra, quae funt extra dotem, amp; dOna-
tionem propter nuptias attinet, ea, quae nos fiipra difleruimus,
Confirmare videtur in d. N. C. cît. ^. i. Atque hgec quidem\'
difta fuffidant de iis,quae fecundum jus\' Codicis conftituta inve-
nimus circa lucra ad fuperflitem conjugem , qui fecundas non
contraxit nuptias , ex prsemortui conjagis bcnis devoîuta.

§. VI. Juftinianus tamen poftea NovelHs fms conftituiioquot;
• nibus hoc Jus Codicis diverfimode imnlutavit, îéd tunc ante
omnia nobis diftinftio eft adhibenda inter lucrum nuptiale, amp;
talia bona, quae fuperftiti conjugi alio titulo, puta do-
natione , aut teftamento ex bonis praemortui conjugis obvene-
runt: nam ad pofteriora quod attinet, non hue ea, qus Novel-
lis funt immutata, fpefèare exiftimo. Prior hujusmodi locus,
qui nobis occurric, ubi Juftinianus Jus Codicis quodammodo
iromutavit j eft in N, 22, C. 20. Sicuti ex L. 8. C. de Sec.

vidimus, licebat conjugi fuperftiti omnia, ea, quae ex
bonis conjugis prœmortui perceperat, prseterquam inter vivos

aîienare non tantum tefiamenîo fpeciaUter, id eft per legatum,
vel fideicommiflum ; fed etiam generaliter, id eft per inftituiio»
nem hœredis, quicamque is fuerit: talem autem generalem alie-
aationem per hasredis inftitutionem extranei teftamento fa6lam f
quod attinet ad dotem amp; donationem propter nuptias, Impera-
tor hac Novella parenti adimit, amp; tantum illam alienationem
liberis prœjudicare vuk, quse fa£la eft fpeciaUter amp; nominatim
per legatum vel fideicommiflum. vid. d. N, C. ao. i. quare
in §. 2. ejusdem Cap. talem ordinem formamque dat rei, ut,
etiamfi parens de rebus fuis per generaletn hseredis inftitutionem
dispofuerit, non tamen ob id ipfum lucra hœc alienata cenfe-
antur, five parens liberos inftituerit hœredes ex parte cum ex-
traneis, quo cafu liberi hsec fibi praeripere pofllint : Sive folos
liberos fcripferit hseredesj fed ex ioEequalibuspartibus, amp;in eo
cafu, ficut amp; in Ceteris èmnibus ex sequo divident, non au-
tem pro portionibus haereditariis : Sive denique omnes elätraneo^,
Legatis V. O. liberis reliais, inftituerit haeredes^ amp; tum liberi
haeclucra prse ceteris vindicare poterunc. Atque ita vult, fi pa-
rens ea non exprefle, dum vixerit, alienaverit, aut moriens io =
alios fpecialiter tranfpofuerit, praefumi haec Uberis potius ferva-
re ,, tamquam ex caufa illorum fibimet acquifita, quam in extrs-
neos deducere voIuiiTe: amp; porro hœc filiis competere addlt ho-
nore

nore prsecipuo es fiia lege, licet non fiant heredes aut patfis,
aut matris, aut utriusque, vel quidam eorum fiant hseredes »
alii verb répudient. Hoc tamen requiritur, ut non propter in-
gratitudinis caufam a fuccefljone parentum liberi fint exclufi.
vid. N, 22. a 20. 2. in ßn. êf C, feq, pr. Hinc itaque
patet hac in parte quodammodo, quod nempe attinet .ad lucra
nuptialia, derogari. L. 8. §. 2. C. de See. Nupt.

VIL Sed See. N. 22. l. l. fuperftiti conjugi licebat ad-
h^cjucra nuptialia alienare inter vivos, amp; tellamento, fieano.
minatim , id. eil per legatum vel fideicommifilim alicui relique-
rat; poftea vero Juftinianus JV. p8. hanc etiam alienandi facul-
tatem ipfi interdisit, amp; conftituit, ut five conjux ad fecunda
vota mi^raret, five in viduitate inaneret, tamen fi vir fit do-
tem, fi mulier donationem propter nuptias teneretur fervare Ii-
beris quoad proprietatem, amp; tantum ufumfruaum horum lu-
crorum ei conccOit: hoc autera non tantum locum obtinere vult
in nuptiis morte folutis, fed etiam matrimonio quomodocum-
que foluto; ficuti amp; de hoc jam mentionem fecerat in N. 22.
C 20. I. ubi jam ea, quae ibi conftituit locum habere vult,
Soluîo matrïmonîo fecundum omnes pradiäas disjunämes; fcilicet
de quibus in prioribus iftius Novellae capitibus egerat: in iis au-
tem ediserac de plerisqug modis disfolvendi matrimonii, tam

inter tiVôi; guam morte. Neque cura CUJACIO nâ N. 22.
jp. 574.putarera, câ^quribi Juftinianus conftiiuit, locum tantum
invenire In iis rèodis diflbivendi matrimonii, qui fiunt morte
vel quafi morte, puta fervitute, aut monachismof fed ea Im-
peracorem etiam locum habere vobiflè in matrimonio dîvortio
fokso, nam hac de re quoque Jtiftinianus in C. 15. âfiô. ege-
rat^l neque hic in €, 20. g. i. verba; Soluto îgUur matnmonk
jaundum pmdmas omnes disjundtiones, ullam diftinclionem invol-
vunt; five enim vocem-^^,? venas per vocem lacinam dis-
lunämm, five uti Moloandernbsp;, mejudice nihi! inter-

eft, quum pateat illam vocem fpe^are ad ças matrimonii difîb-
lutiones omnes , de quibus in prajcedentibus aftum erat capiti-
tibus. Sed adpropofitum revèrtamur! Per hanc itaqué Noveî»
Jam 98. abrogantur omnes leges, aux- conjugi fuperftiti liberam
iucrar nuptialia alienandi poteftatem concefferant. vid-. Auth.
Uxors monua V. de Sec. NupL

VII. Sed -cum hoc indiftinfte, five conjux in vidmmamp;
.permaneret, five ad féconda vota migrarec, im fansiiTet, de-
inceps hoc ipfi vifum fuit nimis iniquum, putanti in vidpi-
täte perfeverantes propter caftitatem portione aliqua ultra eos,
■ easve, qui qu^ve fécondas contrahunt nuptias, dignoseiTe, in
M, 327. C..pm. ûatuerc placuit, uc fuperftes coiîjux prêter

m, quantum filioram quantitas faciat, ita ut fecundum proprietatiS
rationem unius amp; ipfe ipfave fitii perfinam ohtinere videatur, amp;hoc

valere voluit non tantum in conjuge fuperftite patre amp; matre,
fed etiam in extreiho idem cavet de aliis adfcendentibus, ve*
ïuti avo, avia, deinceps qui, quœve ad fecundas non vene«
Tint nuptias. \'Atque ex hac Nov. defumta cüJuth.ß tamen C.
de Sec. Nup. Hac itaque fua conftitmione Juftinianus reftituie.
aliqua ex parte, quod Imperatores Leo amp; Anthemius in L. 6*
C. de Sec. Nupt. fanxerant, amp; ipfe antea a fe prius L. 8. C.

f. I\' Ijjx capite prtecedenti patet conjugi in viduitate perraa-
»endlicitum effe, praeterquam dotem, aut donationem propter
nuptias, omnia, qu© quovis lucrativo titulo es bonis prsede-
funéli conjugis perceperat, quovis modo\'pro lubitu alienare r
dotis vero vel donadonis propter nuptias fecundum Jusnovifli»
mum ipfi datam effe plenam proprietatem pro portione virili:

ÎÎOC îgîtuf capite indagandum fequitur, quid juris fit çîrca h©c
tona, 0 pofl: annum luélus, iiberis esflaatibus, parens fecun-
das nuptias contraxerit; fupra enira Cap. i, animadvert! hac
In caufa contra parentem remediis quibusdam liberis efie con-
fultura. Nimirum fliatim ex eo die, quo vir fecundam duclc
uxorem, vel mulier fecundo nubit marito, amittit proprietatem
omnium rerum, qu® ipfi obvenerunt five ex äonafms fponfallquot;
tia\', five ex dote, mt donatione propter nuptias ; five mortis caufê
donationibus; five ex teßamento vel titulo inßitutionis, VQlßdä-
,mnmi£l, mtîegati\'^ five àm^nQ cujuslibet munificm lïberaliîatk
maßone: atque hujiis lucri tantum retinet fibi ufumfruflum. vid.

3. pr. L. 5. pr. C. ds See. Nupt. N. S2. C. 23, Neque
hoc tantum locum habet nuptiis prioribus morte folutis, fed
etiam 0 occafione repudii alteri conjugi ex dote, aut donatione
.propter nuptias lucra accedunt. vid.1-. p. i. C. de See. Nupt,
II. Ante omnia vero, ut rite procedam, num hoc mo-
^o liberis profpeaum fit, tam ratione patris 5 quam matris,
oflendam necefle eft.

Theodofius Magnus in L. ult. C. Theod. de See. Nupt,
m mares abftinerent fecundis nuptiis, liberis eKtantibus, velut

eadem fubirent, quœ muïieres: fed quum fuafio legis non fit
conjunaa neceffitati, quippe quum legis virtus fit imper are,

vetare, permîUcre, funire. Sec. Modeflïnum JCtim in L.7. ff.
de îegîh Legis vero nulla virtus fit in fuadendo, tandem huic
Theodüfii Màgni fuafioni acceffit generalis conftitutio Theodofii
Junioris, amp; Valentiniani in L. 5. C. àe Sec. Nupt, qua fta^.
tuunt, ut,quot; quocumque cafu conftitutiones ante hanc legem mtr-
lieremea, qu® de bonis mariti ad eam funt devoluta, liberfs
communibus quoad proprietatem fervare fanxerant, iisdem
quoque cafibus marîHis ea, qucs de bonis mulierîs ad eum perverJs-

fént, UhSTU communibus fervare teneretur: hodie itaque haC m par-
te eideni incommodo, cuimuSer, etiam maritus fubjàcet. vid.
N. a. C. 2. ubi diferte inquit Imperator contra binubos poena
mmmunes amp; viri funt ^ amp; mullens. amp; N. 22. C. 23. amp; hsffC
communis muiierîs, B-ommimaßt poj^ra. Atque hocita-ftatutum
videtur opdmo jure, fi enim quandoque aliquod forte detrimen-
lum liberis ex fecundis nuptiis parentumexfpeftandumfit, sequi-
tas expoftulat, ut fimili modo iis huic incommodo tara ratione
patris, quam matris , fubvènîaîur,

ÎIL Sive itaquepaterfit foperftès, fivemater, omniaq«^
prsediais modis lucratus fuerit, liberis feri\'are tenebitur ; fed de
bis lacratîs rebus requiritur , ut perceptge fint ex bonisprcedefunBi

mjugîs, unde fequitur, ut neque mulier, quse tr an fut ad fecun-
das nuptias, teneatur liberis prioris matrimonii fervare dotem
fuam; qui^ dos non efl amarito accepta, fed recepta tantum^
hœredibus mariti ad muüerem tamquarn dominam rediit,* eft enim
dos proprium mulieris patrimonium. L, 3. § j. ff^ nhm
fuit uxoris ab initio,\' natdraliter in ejus permanfic domini©.
L. 30. C. demure dot. neque vir teneatur fervare donationem
propter nuptias, quam ipfe dedit olim uxori ; quia hœc donatio
non fit mulieris, fedmanfitipfius mariti,amp;.morte mulieris mmi-
moniodiiröluto,reditadmariïüm tamqoam res fua, uti dos ad ux©«
rem. L. 18. C. ds don, ante Nupt. Neque bis, quas protuM,
quidquam in contrarium facit. L. 6. pr. C. de Sec. Nupt. quie
prohibet virum, vel niulierem iferum nubentem fecundo coa»
jugi plus relinquere , vel in eum transferre uUo tîtulo , five inter
vivos, five inîervenienîe morte, quam uni ex liberis^.cui mini-
îTiUiTi eft reliäum; unde confequens foret, ut etiam binubuspa»
rens teneretut aliqua ex parte dotem fuam,vel donationem pro-
pter nuptias liberis fervare: Nam hoc non femper procedit,
fed demum in tsli cafa locum .habere poflet, cum forte conjux
nihil reliqui in patriraonio haberet^ fi enim aliunde bona habet -
prœter dotem, aut donationem propter nuptias, Utplerumque,.
(quippe quum raro omnia bona in dotem dentur a muliercj vel

in donadonera propter nuptias a viro) mkime cogitur , tuîîc
enimesiîs, quss aliunde habet , boîiislifcerisportionem viriklö

fiatis {ut adfûîet fieri) in dotem a muliere redigantur. Add. CU-
JACIUS ad ham legem. Sed quum, fi viro prius mori contige-
fit, res non adeo expedita fit, noftrum eft hoc loco inquirere,
îîum mulier talem dotem fibi habeat, ita ut non teneatur eam»
dem liberis fervare, etiamfi fecundas contrahat nuptias? Scili-
cet h. Cap. §. I. vidimus conjugem quoque, fi tsedas itérât,
debere refervare liberis eas res, quae ipfi ex donatione tnterfponßs
faSta obvenerint; unde confequens efle puto, ut mulier in ea
fit caufa, ut quoad proprietatem etiam h^c bona, quatenus
per talem donationem locupletior evaferit, liberis confervei,
km^uam bona fponamp;Utia, utque liberi dominiuro horum nancis-

m ■

I?\'\'

DISPÜTATIO JURIDICAL
tmut jur€ boRorum paternomm. Hac de re igitur öiverfunï

quid adnotat Fir Clar. J, CUJACIUS ad d. L, 5, C, de Sec. Nupr,
ab iis, quss tradit ad N. 22. p. m. 575. fere in fin. priori enim

loco putat liberos priorïs toriniiiil juris in iJlam doteinhabere,
licet confeaa fit es donatione ante nuptias ; pofteriori autem
ioco perhibet, has res cenferi fponfälium, Imonmve paternmm
jure, ac proinde fervari debere liberis. Quibus calcultim ob ea,
qtissmodo attuli,adjicio. Sed, quominusitaftatuam, quodam*
modo vetare videntur L. i. amp; 14. c. de don. ante Nupn.
in quibus mater has res tamquam dotem fuam repetere pofi!e di-

quoniam dotem fuam fervare non tenetur. L, 18. C de don..
ante Nupt. Sed hsec non evincere videntur ea, qu^afi^erui,,
quippe quum h^c Jocum obtineant ftatim poft prius matrimo-
nium folutum; tunc mulier non impeditur has res, tamquam-
dotales, repetere ab hsredibus mariti, cum donatio hsec jure-
conftiterit, neque pofl mortem donatoris ad heredes ejus re-
vertatur: quin hoc amplius irrevocabiliter habitura fit mulier ,.
Bon exftantibusj liberis; fi vero liberi eîiftant, lt;Si talis mulier
deinceps fecundas contrahit nuptias, ex poftfailo omnino hsec
Jucra quoad proprietatem liberis fervare tentbi^r» Gœteram,
fi fuperftes maritus aliquid lucri perceperit es dote, aut malien

ÏJÎSPUTATïO JÜRÏDICA;
donatione propter nuptias; non intereft, utrum îpfe Äquot;

alius; quis ,pro muliere dotem, pro marito donationem propter
nuptias crediderit offerendam. X. 5. pr. verß- N^^ intereß, C
dßSe£ Nupt. N. 22. C. fere in fin.

g. V. Si dicimus requiri\', ut, qusecumque conjux fervare
d£bet, h^c fintpercepta cxhonisprœâefunaîconiugis. nascituramp;
dia quœftio, quid fcilicet ftatuendom üt ? Si conjux fuperfte.
quaidam, vel a confanguineis alterius conjugis, vel ab extra-

iieo accsperat, occafione tamen, amp; contemplatione pr^de-
funai. Utram haec etiam liberis quoad proprietatem fint fer-

vanda, videamus: de hac re enim non convenit inter doaos
Interprétés, quos citat GOTHOFREDUSi« aimt. ad L, 3.
C. de Sec. Nupt. amp; ad L. p. C. di don. ante Nupt. Conten-

dunt quidam hoe lucrum etiam, tan quam a .praemortuo con-
juge profeaum, liberis elTe fervandum: nonnullis nixiargu«
mentis, quorum qua«.dam allegata inveniuntur quoque apud
VOET. ûi lit.ff.deRit. Nupt. §. loi. Inquiunt: quodex pa-
tris occafione eft profeaum,nbsp;peculiinomenaudit.
I, per quas perf cuique acquir. Et dos, quam quis patri dona-

Êurus filia; ejus dedit, a patre profeaa dicitur. L. 5-
is jure dot. Atque pater arrogator filio impuberi arrcgato

Tubdîtuere potefl:, non foliim in Sebus a fe ad impa-
berem devoîutls; fed etiam in iis, quai impuberi occa-
iîone feu beneficio patris arrogatoris quaefît® funt. L. îO. §. 6»
ff. de Vulg. éf pup\' fubß. amp; nonnulla alia, de quibus vid.Wi?
adnot. GOTHOFR. ad L, g. C. de don. ante Nupt. Sed alii
interprétés taie lucrum non tanquam ex bonis praedefun6li con«
jugis profeSura , ideoque apud fuperilicem remanere arbitran-
îur: argumenta, qus profcrunc, hsec funt: donatio a focro
Buruifaéla, quœ, quum propter juris auéloritatem, amp; donan-
tis voluntatem rata fit^ non-poteft refcindi, L. p. t, de don^
ante Nup. L. 23. C. de don. inter vir. B ^aw.marito non ac
quitur, ut ctii nulîa fa£lâ fit promiffio , nulla traditio. L. -lo.
C, de pad;. Similiter, fi confanguineî mulieris fine ulla repetendi
lege qiiasdam ejus fponfo, vel maritô donaverint, talis donatio
ne tum quidem dÜToIvi poffe dicitur, licet maîtimoniuro divor«
tio fitfolutum , in L. r2. C. de don. ante Nupt, Donatio quo-
que, quse fimpliciter ab extraneo Contemplatione mariti in ejus
uxorem collata eftj non poteft revocari, fed apud donatariam
remanet, etiamfi caufa cujus occafione donatiofa6la eft, a aia»
rîto non fit impleta. I 7- ^^nbsp;cauf dat. Pofteriorum

sUenas\'conjögïs in akeriim faßa fit, valere, neque refdndl,
neque revocari poiïe, fed apud donatarium, vel donacariam
ïemancreid, qaod donatum efl, quod certe fieri non pofTet, ü
hx res confiante matrimonio donates ex conjugis prccdefunfti bonis
proféra viderentur, quoniam tum caeteroquin me judice per
confequens maritus, vel uxorfibi invicem per aliumdonaffecen-
feripofTet, quod prohibitum eile patet ex L, 3- ^S-

Hœc igitur Incra non tamquam ex bonis praidefun£li conjugis
profeaa funt habenda, fed irrevocabiliter donatario vel dona-
tariai acquifitaj atque ideo non liberis efle \' fervanda exiflima-

lem : pracipue quoniam fcopus Legislatorum in remedio hoc in-
troducendo, tantum conilitiffe videtur in eo, ut prioris matri-
înoaii liberis fuccurrerent, ne caeteroquin per fecundas nuptias
parentis privarentur lis bonis, qu^ reapfe a fuQ paren te prreds-
funao profeaa funt, amp; fuperfliti acguifita: nam in L. 3. pr.

in L. 5. pr. C, de Sec. Nupt. praefertim exftantcauf®, es
quibus lucra fuperftiti acquiri poiTant, quÄ funt nimirum omnes
tales cauf®, qn® folummodo fpeaantipfum conjugem p?smor-
tuum; atque ita Imperatores poft varias caufas enumeratas m
i, I. 3. tandem ea, qu^ liberis funt fervanda, generali deg-
\' aitione copple^umur ,-cum ajunt : Fel cujusBet munificce Bsralii

mis pamlo jumf^ aàfemîlt;Sy amp; hic iterum addunt tanquam
requifitum necefîarium: Unis priorum mantonm,

Verum quidem eß, id, quod filius occafione patris acquirit «
aici peculium frofedÈitlum ; fed ratio, quaî hic fubefi, longe dî-
llatab hac ia noftro propofico; t^mmimmpatriapotefias; hxc
efficiebac, ut omnia ea, qus olim filius acquirebat, patri acqui-
leret. i. 5 per qms perf. cuiq. acquîr. Similiter dos, quatn
quis patri donaturus ejus fili® dédit,nbsp;quidem dicitur.

dantis, qui ideo dotem dat.fiHs, m patri donet, cujus c^te-
roquin officium eft dotem dare pro fua filia. L. uU. C. de dét, pro-
mllf. fi enira quis certam quantitatem dederit eo animo, uî û\\m ^
donaret, non eJJe profeäitiam dotem inquit idem Ulpianus JCtus
Juliani fententiara probans in eadem L. 5. 9. f. de Jur. dót.
Argumentum denique, quod petunt diiTentientes ex L, 10.

de mlg^ amp; pup, ßbß. non etiam refutatu videtur diffi»
die: nam hoc loco esponit JCtus Ulpianus, quateniisarrogator
pupiilariter arrogato irapuberi fubftituere poflitj fcilicet, i®.
dicit fubftitütionem valere in iis bonis, quas arrogaror ipfe ei
dedit; non autem in Ulis bonis, qu^ pupillus haberet, etiamfi
arrogatus non fuilTetde iis enim bonis impubeiem arrogaturus
perfona publics capere debet, ie, fnnîra puberîatem pupillus

decelTerit, ea reflituturum efTeilJis, qui, fi adoptio faflâ liöß
effet, ad fucceßlonem ejus venturi effent. 3. J.nbsp;^

ip. ff, de adopt. 2°. probat fententiam Scevolse putantis, etiam
patri arrogatori licere impuberi fubffituere in quarta Divi Pii,
uti fe etiam putare idem inquit nofler Ulpianus in X. 22. §. i.
sod. 3o. denique addit fuam fententiam de iis rebus, quas im-
pubes contempîatione patris arrogatoris, ut putaabejasamico,
vel cognato accepit ; atque etiam in his rebus arrogatori licere
putat impuberi dare fubffitutum hseredem. Optima fane ratia-
ne, cavst enim quidem arrogator, fe reflituturum bonaillîs»
qui, fi adoptio fa£la non effet, ad fucceflionem ejus venturi ef-
fent: fed de quibusnam bonis cavet? de illis nimirum, quse ve!
pupillus ante arrogarionem habuit cum fru£libus, 6t accefllonr-
bus, amp; de iis, quœ pofl^eamfinefafto, aut contemplätidne arro-
gatoris, popilio obyenerint, videlicet erdonatione, aut fucce^u
ßone, five es tefïamento, five ab inteflato alicujus ex propiir-
quis, ve] amici-s patris naturalis; in caeteris autem, quœ arro-
gatus ircpubes five es re, five contempîatione arrogatoris acqui-
fivit, pater arrogator exercera potefi jus patriae poteflatis ; qu®
efncic etiäm in arrogatlone, ut qusecumque pate;familias filius-
faroihas rcdadus acquirit, hœc tacito jure ad arrogatorem trans-
eant. X, 15. ff, de- adopt, hsec quoque efBcit, ut arr-ogator i-a

lis rebas^ arfogaïo popillariter fubflicuere poflit. Datur itaqut
tanta diiümilitudo hunc-inter amp; noflrum cafum, ut ad esemsi»
pïum trahi non pofTe videatur.

VI. Qusécumque boiia pareus fuperfles fervare teneîuri
cum olim eligere poifet unum, vel quosdam ex Jiberis, quos
digniffimos judicaret, ut eos in hisce locris caeteris anteferret^
3. pr. L. 5. pr. C. de Sec, Nupt. ea omnia Jure Novellarum
sequaiiter Hberis cedunt. Conftituit enim Imperator Juftinianus

in M 2. C. 1. ut parentibus-ad fecundas nuptias tranfeuntibus
non amplius liceret, quosdam ex filiis eligere, in quos dotem vd
donationem propter nuptias, vel quod ex ea lucrati effent, coa«:
ferrent, alios autem exhonorare; fed œqualiter inter Iiberos di»
vidijufiîitj amp;-ratio,.quam hujus. rei tradit, eft, quoniamommbm \'
ßmul fecundis nuptih fecïP injurïam. Atque ea, quse hac Novella
de dote d donatione propter nuptias, deinde N. 22. C. 25. etiam
ftatuit de omnibus iis bonis, quae quovis modo ex bonis preedâ-
fun6li conjugis fuperftiti obven erin t; ibique eamdem se^uitaamp;Sg
rationem reddit,.

Vil.- Hoc remedium liberorum caufa mtrodu\'â:um elle fi^ -
pra jamanimadveni: de his igitur quaîdam diflerenda funt. Sü«
cundas nuptias non tantum dici, quas- fecundo loco funt con-
îraâse; fed etiam tertias,. imo amp; quarcas,, velukeriores fecuo-

Sas nuptias vocari., refpeau llberorura ex proxime pr^cedend
matrimonio natorum, patet ex Cap. i. 4\' ante omnia itaque
fdendum eft, bona, quss conjux fuperftes liberis fervare tenetur^
non promiscue omnibus ex prioribus nuptiis fusceptis liberis effe
applicanda; fed unamquamque fobolem proprii fui parentis pra^-
idefunai bona propter fuperftitis parentis iteratas nuptias per-
cipere debere. Finge igitur parentem fuperftitem es primis
:îiupîiis liberos fufcepifie, fecundasque poft primas folutas con-
trasiffe : hoc cafu illis prioris matrimonii liberis confervabicea,
.^use ex facultatibus prsdefunai prioris conjogis perceperit: fed
0nge hunc parentem fuperftitem poftea, es hoC fecundo toro
quoquejiberisfusceptis, eoque iterum foluto, ad tertiasnupïias
pervenilTe; tune non ea, qu^ a fecundo ifto prœdefunao con-
Juge lucratus eft, fervabit eommunibus liberis tam primi, quam
fecundi tori, fed foli liberi fecundi, exdufis fratribus fororibus-
ve primi matrimonii, proprietatem eorum lucrorum confequen-
tur. Atque hoc praeterquam es denominatione fecundarum nu»
ptiarum, etiam per confequens patere mihi videtur ex L. 4. C»
■àe Sec. Nupt. amp; N. 22. C. 29. quo utroque loco dicunt Impe-
ratores , fe,qiiod ad lucrum nuptiale attinet, nolle, ut prodeflet
•liberis prioris matrimonii, quod parens fuperftes tertias non con-
traxerit nuptias. Etenim in caeteris lucris, qua; fuperftiti alio

titülö ex bonis fecundi ißius conjugis obvenerunt, liberis priores
matriniomi certe prodefl , quod parens fuperftes non tertras
contraxerit nuptias ; quoniam , fi inteftatus decefferît hic parens,
illi liberi pro fua parte etiam ea lucra, fi non alienataexftant,
acquirer© pofi^ant, uti fiipra presced. Cap. §. 4. vidimus: unde,
quum hoc liberis prodefife dicatur, profluit in contrario cafu, fi
nempe parens adtertias nuptias tranfierît, hoc ipfis non profutu«
îum; quippe quum ea lucra folis fecundi tori liberis fint fervanda.

VIII. Liberis itaque cujusque tori parentis fui praemortui
bona, qiis fuperftiii parenti obvenerant, funt fervanda5 atquQ
ea lucra cedunt liberis »five fub patria poteftate, five emancipati,
Tel fui Juris fml. vid. N. 22. C. 23, neque intereft, utrum \'pa-
rent! prssmortuo hœredes exftiterint; an vero legato dato con*
tenti ipfius hsiereditatirenunciaverint^ vel abftinuerintj nam hsec
bona liberi non percipiunt tamquam jure hîsreditario j fed es poft-
fado demum legis beneficio: amp; nequeaditio, neque repudiatia
hsreditatis quidquani irapedit, quo minus liberis hœc lucra fint
fervanda, nequod in Uberorum fävorsm eß introduBunti quibusdam
m cafibus ad kßonem eorum videatur inventum, uti inquiunt Imp,\'
in L., 5. .§. i. C. de See. Nupt. ^dd. CÜJAC. ad banc legem,
Sed Irnperatores tarnen ibi addunt requiri, ut pofterius mo-
mmk ppeotis hsredltatem adlerint ? -fed hoc Juftinianui muta-

Kit poilea în N, ss. Ü. 26. i. ubi confiituit nihil inîereFe^
Ktrum amp; huic parenti hsredes exifîant, nec ne. Vid. Juih. hiS
res, inferta L, 5. C de Ssc, Nupt, dummodo tamen non fuerint
ob juftam ingratimdinis caufam a fucceffione parentum exclufiî
quîs ingratitudo ipfis nocebit, non tantum fi erga utrumque pa-
rentem, fed etiam fi erga poflerius morientem ingrati fuifTepro-
babuntur. Vid. omnino d, N, 1. l

VIOL Atque haélenus quidem in genere de liberîs fuper«
filîibus vidimus; fed locus hîc quoque videturopportunusdifle-
Fendi de, cafu, fi uni vel pluribus ex iis liberis, quibus h^cbona
iervabantur, ante fuperfiitem parentem prœmori contigerit. Ut
itaque hac in caufa rite procedamus, diflinguendumefl, utrum
pmmort uns filius vel filia liberos reliquent^ an v emfine liberis decejfmt.
Priori cafu, ƒ nempe liberos^-eliquerit ; portionem , qus exhisbo»
nis ipfi prggmortuo competebat, transmittet ad fuos liberos, imo
{k ad nepotes, ideoque nepotes vel pronepotes fuperflitis parentis
eadem lucra liberis refervantis : qui nepotes tamen non cum pa-
tfuis veî avuncuHs, amitis vel materteris fuis fuccedent in ca-
pita, fed in fiirpesf ita ut tantummodo, quantum parenti fuo
prseroortuo debebatur, accipere poffint : neque interefl, utrura
filius ve] filia decefTerit, antequam parens fuperfles fecundas nu-
coîitraxerit, an vero poflquam jam tsedas iteraverit. vid.

omnino 7. amp; L, pr. C. de Sec. Nupt. N. 22. C. 25. amp; C.
26. t. Aaimadverti hsec lucra filium vel filiam pro fua parte ad
fuos liberos transraittere, etiamfi deceilerit ante fecundas paren-
tis fuperßith nuptias, Quod mirum efl; nam res quidem expe-
dica eft, fi poft fecundas parentis nuptias dccefi~erit filius, vel
filia, quia jam eo tempore inifta bona fibi jus qusefiverat, ideo-
que hoc jus fuum ad liberos fuos transmittere poterat, neque
juris accrescendi occafionem reliquis fuis fratribus reliquerat ; por-
tione enim femel acquifita , ceiTat jus accrescendi : Si autem
demum poft mortem unius ex liberis parens ad fecundas veneric
nuptias, ifti prsemortuo nondum jus in haec lucraqusefitum erat,
quare itaque non potius ejus portio accrescit fratribus fororibusve
fuperftitibus ? Juxta Regulam Juris : nemo plus juris in alium tranS\'
jerre potefi, quam ipfe habet. fec.| Ulpiamm JCtum in L, 54. amp;
Paulum JCtum in L, 120. ff. de R. y. Sed Imperatores Zeno lt;Sc
Juftinianus maluerunt liberis praemortui filii, vel filiae, ficuti in
haereditatibus concedere Jus repraefentationis; ita ut intrent la
locum parentis fui prsedefunai, amp; licetremotiores fint, tamen
fimul cum proximioribus invitentur, amp; vocentur in|ftirpem; id
eft, tantam partem ferant, quantam parens ipforum, fi visifiTet,
tuliffet. vid. all. L. L:C. de Sec. Nupt. amp; d.ß. 11, Neque hsec, quœ
protuli, five aliquis ex liberis preemoritur ante, five poft fecun-

das miptias paf ends, tantum locum habent circa nepotes,fiipro»
jiam defunao parenti fuperfunt fratres, fororesve ^ fed etiam
fl iiequê fratres, neque forores defunaos reliquerit fnperftites:
etenim , etiamfi parens binubus unicum tantum habeat filium,
Gui prœmori contigerit, liberis reliais, tamen haic lucra non ad
iftum fuperftitem avum, velaviamrevertentur, fednepotesjus,
quod parens ipforum in ea lucra babuit, vel habere potuiffet »\'con-
fequentür. vid. à. L, 8- pr. C. de See. Nupt. Hic tamen quoque
non oniittendom efl;, quod Imperator Zeno in L. 7. C. de See.
Nupt. addit;\' fi prssmortüo ifi:i prssdefunao plures liberi fuper-
fant, jpfum ex his unum eligere pofle, in quem orohem fiiam

|)artem transferri velit: hanc enim eleaionem îaîi filio Jufl:inia-
ïiîis noamp;ademifle videtur Novellis fuis conflicutibnibus. vid.Cü-
JAC. ad N. 2. p. m. 536. amp; SCIP. GENTIL, de Seé Nupt. C13.
\' X. At nunc videamus, quid pofteriori cafu, ß nempe
^rarnmuus ßlius Iiberos non reliquerit, flratuendum fit? fcilicet fi
ante parentis nuptias ipfi mori contigerit, fratres ejus, vel fo-
rores in ejus portionem tamquam nondum acquifitam admitten-
tar jure accrefcendi, quod patet ex L ^.pr. C. de Ses. Nupt. ubi
ÎRîperator in cafu, fi filius ante nuptias parentis deceflerit, Ii»
fcerosque reliquerit, dielt: hunc defunaum fuam pordonem ad
foos libeïos transmittere , noa autem ad fratres aut forores, aut

Ms non £XißenUhus f neque ad parentem : es-«quibus proinde verbis
confequens videtur, fratres fororesve defunCliln hoc lucro pa*
rend prgeferri: five enirn inteftatus decefTerit, fiye teftatus fit
prsemortuus filius vel filia, hoc jus fibi nonduraacquifitum trans-
mitterc non poteft ad fucceflores, praîterquam ad fuos hœredes,
id eft liberos fi.îos, ideoque neque pro parte ad parentem ; quia
hac in caufa vigere videtur Regula juris modo ante laudata ex
L, 54^ amp; 120, ff. de R.^.

5. XI. Si autem poft nuptias jam a parente iteratas diem fupre«
muraobierit, aliud quid obfervandum eft_, pro divjçrfit$^^
-cafus exiftentis quoque diverfura juseft: ngm?irite,otBnigiij:^mm
diftipguendum eft: feil, utrumfilïus inteßaius^nbsp;teßatusds^

cefferît. Si inteftatus prîemortuus eft, in banc ejus partem puni
fratribus fororibusve fuccedit quidem fuperftes parens, ficut in
reliqua ipfius bona adventitia fee. C.-2. Sednoninuniver,-
fum, amp; indiftiode; nam 10. non idem juris eft ira hcronuptîalî,
ac în aïîis rebus a prcedefunäo parente adßperßitem demhtîs, amp;ia
hoc pofteriori lucro 2°, aliud quid obfervandum eft /« matrefuper-
ßlte hinuba, atque in pâtre binuho. Quod ad lucrum nuptiale at«
tinec, etiamfi parens hoc inter alia praidefunaifilii vel fife bona
jure hœreditario recepilTe videatur, propter fecundas nuptias ta-
men liberis fuis, defuncti proinde fratribus fororibusve fervare

tenetur quoad proprietatem, ita ut amp; hujus partis folum ufum*
fraftum fibi retineat. Atque idem hoc in patre, ac in matre fu-
perftite obtinere exiftimo. vid. N. a. C.nbsp;3. tnfin.pr. ^

i. N, 22. C. 46. §.2. in fin §. 3- in mît. Sed ad alias res a pr^.
defun£lo parente ad fuperftitem profeflas quod attinet: fi pater
fuperftes eft, has ille filio vel filiae fuccedens pleno jure tam quo-
ad proprietatem, quam quoad ufumfruflum jure hœreditario
pro fua portione percipere;videtur. fee. JV. 2. C. ^.pr.verfux fuut
enîm patres. SI vero mater filio vel filise fupervixerit, cum eadem
ipfi fuccedens propter fecundas nuptias in genere omnes res pro*
feaîtias, id efl: quse a patre ad defunaum proféra effent, Ce-
teris liberis refervare teneatur; ita ipfa quoque has res, quippe
quae a patre profeda fint, liberis ejusdem tori fuperftitibus re-
fervare debet, folumque ufumfruaum earum fibiretinet. vid. L.
S. C. de Sec. Nupt. âf L. 5. C. ad Säum Tertyll. Jm6l. N. 22. C. 46. § 2.
\' XU. Nunc quid ftatuendum fit, fi teftatus fuerit filius vel

eft altera pars diftinaionis primo loco prae. adhibitae,-videa-
mus. lîT.perator Juftinianus in N. 2a. C. p^ulopoß ?ned.pr. in
quit: hoc maxime accidere in matre^ quem locum CUJACIUS ad
N. cit. p. m. 576. vocat obfcurura, eumderaque fic esphcat :
„ Ut fiiHcêt matre fuperflite filii quafi fui juris, necßhje^i potes-

„ täte matris teßamentoßbi extraneum haredem inßituant, nampa-
i) treßperßite in cujus funt poteßate non poffunt, ne de iis quidm
,, bonis f qu^ patri non acquiruntur , facere teßamentum. L, uït. §.
„ 5. C. de hon. quœ Uh. L. 50. ff. ad S6tum Trebquot; amp; re6le in ge-
nere ita de liberis afTeritur, fed poffunt tamen aliguando tefta-
mentum fibi condere, licet pater fuperftes fit ; tuncfciiicet, fi
a patre fuerint emancipati, id eft a filiisfamilias patresfamilias
faéli, amp;ideo Imperator in d.N.l. 1. non dicit: quod Jemper, vel
mn niß in matre accidit, fed: quod maxime id plmmqm,

Quum igitnr plerumque, matre demum fuperftite, filiis fibi
teftamentum condere liceat, de tali potius cafu jus conftitutum
exponemus, unde quidem, fi filius vel filia fuperftite patre legi-
time fibi teftamentum condiderit, quid Juris fit, elici poterit; cum
hoc faltera certum eft, patris hac in caufa condidonem non pe-
jorem effe qteam matris, Si itaque filius vel filia legitime teftatus
fuerit, amp; matrem hxredem inftituerit, five in folidum, five pro
parte eum fratribus, omne quodfurehsereditario materperceperir,

tam quoad proprietatem, quam quoad ufumfrudlura fibi retmebit.
?id. N. 22. C. 46. I. Obfervandamtaroenamp; hic rurfus ufu rt-
îiire diftindlionem inter lucrum nuptiale, amp; alias res lucratasi

eaigitUF,qü^modoproïuli, locum tantum habent circa eas res-^
qus funt extra dooationem propternupiias; hanc enira, etianrffi

mater ex teftamento fuccedat, liberis refervare tenetur, quoad
proprietatem; ita ut tanturomodo retineat ejus panis, qua:de-
funélofilio, velfiiiae competebat, ufiimfru£i:ura. vid. vR 2. C. 3.
amp; N. 22. C, 46. f. pn. Junêt. C. 26. in med fir.

XIII. Sed finge cum maire, vel fratribus prssmortuura 13.
lium, vel filiam quoque estraneum inftituiflehseredem ; an etiam
sd hunc pro ea parte, qua extraneus ille inftitutus eft, illüd lu«
crum, quod mater liberis refervabat, in quod proinde defunélus
jam fibi pro fua portione jusacquifiverat, transmifiurus eft? ad
iiffic uc refpondeam, fciendum eft, hujus rei perfequend^e con-

parentem, five parens ante Iiberos diem füpremum obierintj amp;
ideo demum, eventu iofpeélo, hac derejudicari poife exiftimo.
Si itaque defun£lo fuperfunt fratres fororesve, quibus contigit
matri fupervixifl\'e, ftatuendum videtur, certe extraneum ifturaa
prsemortuo filio h^redem inftitutum admittendum efi^e etiam ad
hfflc bona pro ea parte, qua inftitutus fuerit: amp; in hunc cafum
reftringendas videntur leges, in quibus defiliorumextraneis fuc-
ceflbribus fitmentio; qualesoccurrunt in N. 22. C. 24. amp; 26, pr,
amp; alibi, etenim fi omnes liberi ante parentem e vita decefferinr,
Bulla es fe relidia proie, ideoque ad orbifatem caufa reda6la,
omne lucrum, quod parens liberis antea fervabat, ad eum re-

vertitur î quippe ,qiium hoc jas liberorum gratia introduélum,
liberie non exftantibus, aut anteparentem e vita decedentibus,
eeffet. vid. I» 3. ï. in fin. C. de Sec. Nupt. unde profluit hoc in
pofteriori cafu, neque estraneum haeredem inftitutum quidquara
ex his lucris acquirers pofle. add. SANDE D^c. Frißc. Lib. 2.
Tit. 3. def. I. VOET ad Tit. ff. de Rit. Nupt. §. 106.

Xlin. Cseterum quocumque cafu parens fuperftes dotem 5
aut donationem propter nuptias, fi uni ex Jiberis nulla relißa
fobole mori contigerit, fervare tenetur five liberis fuis fuperfti ti-
tibüs, five in cafu, quem vidimus, extraneis teftamentoprœde.
funÊli filii hœredibus inftitutis, femper ex illo lucro nuptialitan^
tum pro rato fibi deducec, quantum cum prsdefun^o conjuge in:
eafum dvoniUg, five orbiîatîs feu mortis liberorum paélus fuerir..
Qua de re vid. N. 2. C. 2. N, 22. C 2(5. pr. S N. 68. atque in alL
N. 2. l l, dicit Imperator Juftinianus fe hoc jam antea introdüv
sifleexpreilaconftitutione, quam conftitutionem CüJACIÜSaè
d. N. p. m, 53d. perhibet efle Legem 14. C. de Sec. Nupt. quse kt..
in ill© titulo defideraretur, nifi eamdem aCüJACfO ex Bafilicis
latine editam ibiCHARONDASreftituiflet, ordine^hodié
add. CUJAC. ll.amp;ad N. 22. p-. m. sj6. amp; SCIP. GENTIL..
à Sec.. Nupt. a 13:.

quoad proprietatem effe fervanda, arque parend ab rpfa lege ho-
rum lucrorum ufumfruSlum efle datum in diem vit se. fee. L. 3.
L. 5. C, àe Sec. Nupt. Sed quia parentes hac in caufa differunt
quodammodo a casteris ufufrufluariis j quomodo uti /rui debeant ,
hoe loco oflendam; atque cum iterum circa ^«aïfewjusquoddani
fpeciale, amp; diverfum abeo circa patrem. traditum invenimus ; de
fingulis feparatim agam. Primum itaque quid Juris fit de patre,
videamus. In L, 5. pr, C. de Sec. Nupt. patri fpecialiter datur jus
haec bona admïniftrandi: quod maxime congruum efl: patrisepo-
teflati; pater enim efl; legitimus adminiflrator omnium bonorum

inteflato ad filios funt devoluta. L, i. amp; pajjlm C. debon.matern,
Sed his rebus tamen uüfrui debet boni viri arbitratu; in hac caufa
fimilis efl cceterisquot; ufufru6ï;uariis, quorum officium efl mi f rui boni
viri arbitratu, hoe efl, caufam tfusfruStus non Jacere deteriorem ,
cceteraque facere, quœinrefuafacerent. L. i.^.^-ff. Ufufr. quem.\'
adm. cav. His vero prseterea onus iocumbit hac de re cavendi
idoneis datis fidejufi^oribus. L. i^.pr. de Ufufr. Junà. L. t. ff.de
Satisd. amp; hujus tanta eft necefijtas, ut ne a teftatorequidem cau-
tio ufufruäuaria remitti pofl[it. L. i. C. deUfufr. hacinretamen
pater ab aliis difFert, ille non fatisdat liberis; cautio enim inter
filium amp; patrem, obfervata poteftate patria, interponi non poteft.

fee. L. 50. ff\' äd Säum TrebelL amp; hinc eîiara eîl, quod ab Ediao
Prstoris de ftipulatione fruauaria, amp; ratiociniis escipiendus fit
paier propter verecundiam paternam. vid. omnino L. ult. §. 4.
in fin, C. de bon. qua üb. Cultui enim, qui patri debetur tale quid
non effet congruum ; quippe quod quodammodo fitcontumeliofura.

ulla diftinaio adhibetur, utrum res omnes fint mobiles, an immobi-
les, qua in re quoque a matre differt, de qua quid juris conftitutum
fit, jam dicendi locus eft: verum, cum hic non eadem ratio fit
rerumimmohilium,amp; mohilium, in quibusprœdiaabonaconfiftunt,
fpeciatim de illis dispiciendum erit.

§. XVI. Quodactinet nd res immobiles, quales dicuntur sedes,
aut fundi, autvillae, quaeque iis inhssrefcunt, binubse matri da-
tas aut reliras, ficuti pater, differt quoque a caeteris ufufruau-
ariis in eo, quod libera fitamp;immunis a cautione fruauaria. L.6t
I. C. de Sec. Nupt. N. 2. C. ^ N. aa. C. 45, i. Sub rebus
immobilibus in d, L. 6. i. quoque connumerantur mandpia, amp;
annonce civiles. Sed per mancipia non cujusvis generis intelliguntur
fer vi, fed aâJcnptiîH tantum, quales funt qui terris, feu glebsB
ten Jfunt adfcripti, amp; quafi affixi^, uti patet ex L. 14. C. de S,
S. Ecclef. Hi propterea a JULIANO Anteceffore in N. 7. vocar-
mx mrnhra fundorum, Annonje civiles funt panes civiles, qui in

dies erogantur, quibuscómpetunt, de publico, qui amp; vocaban-
tur panes gradiles. vid. Tit, C. Theod. ds ann, dv. ê? pan. gradih

es offidnis fuis, fed ex gradibus quibusdam locis in urbe regia
hanc in rem œdificatis: unde verficulus ille PRUDENTil con-

Et quem panls alît gradibus dîspenfus ab aUis,
Ha^ annon^ civiles ideo rebus immobilibus annumerantur, quia
sedibus potius debebantur, quam perfonis; quippe quse in quem-
cumque pofleflbrem lalium ^dium transferrentur. L. i. ii- 12-
13. C. Theod. de ann. cîv. fc? pan. grad. vid. CUjAC. ffi?. L,

6. r. C, de Sec. Nupt, amp; Obfsrv, Lib. 26. C, 17. de his annonis
civilibus pluribus egerunt ALCIAF. Lîk 8. parerg C, 5. LIPS.
Elea. Lib. I. C. 8. amp; PANCIROLL. în Comm. ad Notit, Imp.
Rom. C. 57. Inter res immobiles quoque eodem jure recenfentur
reditus annui in L.uit.^. 2,C.de Jur, dot. in his tamen requiritur,
ut fint perpetui, vel long^vi, ita ut ad minimum fint décenna-
les. vid. SCIP. GEiVTIL. de Sec. Nupt. C. lî.

XVII. Caeterum ratione harum omnium mater fimilis efi: cae-
teris ufufrucluariîs in eo, quod ipfi quoque injungatur, ut boni
YÎri arbitratu iis utatur fruatur, amp; pr^terea proprietatem, id efi:
res ipfâs liberis confervet, amp; non aîienet, neque oppignoret.

De rebus ipfis hasc animadverto ; ufumfruaum enim fuum quidem
slienare, obligare, amp; locare poteil , ut alii ufufruauarii, L. la,

§. 2. ff. de UJufr. L, 11. 2, ff. de pign, Sed alienatus ita ufusfru-
ólus, quum nemo in alium plus juris, quam ipfe habet, tranferre
pojßt t durât tantum, quam diu vivit mater fruftuaria; pofi: ejus
mortem redit ad liberos dominos amp; proprietarios, amp; confolida-
tur cum proprietate, uti efl natura omnis ufusfrüftus. §. 3. J. de

Ufufr, Ratio autem cur mater de rebus immobilibus non tenea-
tur cautionem praeflare, confifl:itineo, quod immobilia, amp; qu£e
immobilibus adhsrescunt 5 non facile interverti, amp; diffiparipos-
funt J amp; ideo eorum pofleflio longe eft tutior , quam immobiHum î
quorfum refpexiflô videtur HORATIUS Lib, i. Ep, 15. verj*
45. dum canit:

Vos fapere 6? folos ajo bene vîvere , quorum
Confpiciîur nitidis fandata pecunia villis.

XVIII. Si donatio propter nuptiis, aut alia lucra muîieri
acquifita in rebus mobilibus confiftuncj quoniam facile interverti,
amp; interire poiTunt; quippe quum omnium vel faltem plerarum-
que harum ufus in abufu fere confiftat; de his aliud quid Juris
circa matrem conftitutum invenimus \\nL,6. i.C. de Sec. Nupt. fci «
licet hse res seftimandx funt juftis pretiis, id eft juxta valorem

earum, ficuti communiier valent ; ratione tarnen habita tempo-
rum, zzhQQmm»nbsp;Leg, Falcid. interpofito jurejii-

rando, per arbitres ab utraque parte eligendos s matre, amp;a
liberis: quo fa£îo mater caütionem prœftare tenetur, amp; hanc
nequidem fimplicem, fed datis idoneis fidejufibribus, de reiti-
tuendo finito ufufrudlu, id efi: pofl; mortem fuam, vel res ipfas,
vel earum ssftimationem, fivepretium, quo res unaquasque œftima-
ta efl;, filiis vel filiabus ex eodem matrimonio procreatis; vel, fi
uni es his automnibuspraîmoricontigerit, nepotibusneptibusve
ex his progenitis. jSedinillal.. lt;5.§. i.occurrunt verba: fecundum

verba adjefta videntur a Triboniano. vid. CUJAC. ad K 2. p.m.
538. propter L. ult, C,deSec,Nupt, atqüeidiOQ^dQmügmücmt:
quod fi unus vel plures ex his liberis deceflerint, nulla ex fe re-
li£la proie, matri ex lucro nuptiafi tantum pro rato deducereli-
ceret, quantum in cafum orbitatis , feu mortis hberorum pafla
efiTet. conf. h. Cap, g. 14. Hanc cautionem mater pr^ftare de-
bet, fi liberi eamdem petierint ; nam omnium fere fatisdationum
talis efl: conditio, ut non necefie fitprsefiari, nifi petantur;fuf-
fidt, fi mater parata fit. vid. L. 2. g. quod Legat, L. i. §•
l,ff. ut în poff. Legat,

ter vel diftulerit, vel fatisdare nequiveric; fi res mairinondama
Jiberis funt traditse, apud eosdem reroanebunt; fi mater easde-
tinet, liberis reftituere tenebitur : atque tum iiberos idoneis fide-
jufi\'oribus cavere oportet, fe ufusfru^us locoquotännismatrifo-
Juturos efie ufurarum nomine centefimae partem tertiam ejuspretii,
quo res sefl:imat8e fuerint, id efi;quatuoraureosincentenos: nam
centefima ufura dicebatur,qucecentefimomenfe fortemadäquat :
quia in fingulos menfes ufuras fl:ipulari folebant Romani; unde
liber, quo continebantur nomina debitorum, vocabatur C«/^»^-
mm. L, 39. iâ^,ff,àe aâmîn. Tut, Patet itaque, fi quovis mfenfe
.debetur tertia pars centefimse, has duodecim partes tertias ufurse
centefimîe anno efficerefummam quatuor aureorum. Prssterea ca-
vere quoque debent, fi forte prius quam mater omnes e vitade-
ceirerinc., nullis Hberis reliélis, vel fi amp; illispraemoricontigerit,
fe res illas, vel earum pretia matri efi\'e reftituturos, aï adean«
dem luStuofum lucrum redeat. Atque iterum occurrunt verba/^^as»
dum legum moderationem : Seil, ut fi uni vel pluribus ex iis pr^raori
contigerit, nulla prole relifta, tantum pro rato ad matrem rever-
tatur, quantum in cafu â-muièUç lucretur. conf. b. Cap 14. Per
hanc rerum sefiimationem, amp; prsefiitam cautionem contrahitor
emtio venditio ; ficuti fit in rebus asfiiimatis in dotem datis rna-
rito. vid. L, 10. SßM\'ff\'^^ jure dot, Atque mater quaff

emtrix, veî liberi évadant quafi emtoresharum rerum, ideo-
que tenentur ad pretium earum folvendum: neque tamen fimpli-
citer, fed alternative, «amp; fub ekaione, feil, quod vel res ipfae
fintreftitueudœ, vel pretia earum, quibus œfl:iniatœ funt : hinc
efl: quod utrique parti, tam matri, quam liberis licitum fit has
res donare, vendere, oppignorare, amp; quomodocumque volue-
lint alienare. See. d, X. 6. i. C. de. See. Nupt.

§.XX. Si autem utraque par^, mater, amp; liberi fatisdare diffi.
mulaverint, aut non poiuerint, eo in cafu in earum rerum pos-
fefîione piîeferretur mater liberis, eodem modo uti fit, fi utraqae
pars fatisdare parata eft. d. l. 6. §. i. C. de Sec. Nupt.

los teneri ipfi fatisdare : amp; hoc loco, fi utraque pars fatisdare dijß^
muïaverît, matrem prœferri in pofîefîlone harum rerum: hac m

caufaigitur mater nirfusdifFert ab aliis ufufruauariis , quibus non
licet uti frui, antequam, cum poflent,fatisdederint.arg. i.is.

§ XXL Atque h^c ita ab Imperatoribus Leone amp; Anthemio
in d. L 6. I. CJe Sec. Nupt. in genere de omnibus bonis mulieri

,ttinet, talem Juftinianus in 2. C. 4. ^^ ^V. ... C. 45- ^^ F-
fcripfit ordin^m modumque : Ut de rebus immobilibus con^uu-

tîoni Leonis in d. L. 6. locus foret : atque fi donatio propter
nuptias confiait in auro, argen to, amp; parata pecunia quoque
Sec. d. L, raatri jus effet eligendi, utrum pecuniam accipere vel-
let, amp; fatisdare, an vero accipere pracdiftas ufu ras: fed fi in
eadem non reperitur praefens pecunia,ut tum mater illam eltfti-
onem non haberet, fed neceffario ufuris trientibü« deberet ëffe
contenta, add. CUJAC. ad d. N. 2. p. m. 538; amp; SCIP. GEN-
TIL. de Sec. Nupt. C. 12.

g. XXIL Quibus modis parentes a caeteris ufufrufluariis, lt;Sc
bi iterum inter fe différant, planum feciffe videor ; quoniam ta-
men adhuc ulterius tam ratione patris, quam matris liberis pro-
fpe6lam eft, nonnulla de his dicenda fuperfunt. Patrom propter
patriam poteftatem , amp; paternam verecundiamfa caUtione fru6lu-
aria, amp; rationibus reddendis immunem efiej neque matrem de

rebus immobilibus fatisdare tc-neri, quin amp; illam rebus mob\'ilibus
uti frui pofte, etiamfi cautionem non pra^ftiriffet, fi feil, riéutra
pars, neque mater, neque liberi, fidejuffionem obtulerit, ex
modo dsais apparuit: ne itaque hinc aliquando liberi damnum
fperare poffent, hanc in rem providerunt Legislatores ; etenim ,
fi quœdam a fuperftite parente ex his bonis \'alienata fuerint,
liberis facultatem dederunt eabona vindicandi a quocumque pos-
feffore. L, 5. pu C. de See. Nupt, neque aliter hinc funt escludendi,

nifi eo demum cafii, quo forte pofleflorem defendat pr^fcriptio
go annorum : quœ tamen demum currere incipit adverfus liberos
ex eo tempore, quo fui juris effeai funt. vid, iY. 22. C. 24.add.
L. 4. 5. ulu C. de bon. qm B, amp; i. i. uIl C. de ann. except.

% XXIII. Sed prœterea nequidem vindicandi facultate con-
cefîa liberi Imperatoribus ab omni damno fatis fecuri vifi funt,
quapropter, ut bona magis adhuc in tuto collocentur, ipfis
dederunt etiam tacîtam hypothecam in omnibus bonis parentis fu-
perflitis. vid. L. 6.% 2. L. 8. uU. C. de Sec. Nupt. de qua hy-
potheca paucis videamuÊ.

Hypotheca ea efllegitima, lexenim bona parentis tacite libe-
ris obligat, quales hypothecse etiam in aliis caufis conflitutse
reperiuntur ; veluti pupillo, vel minori in bonis tutoris vel cura-
îoris. L. 20. C. de admîn. Tut. fimilia exempla videri poflunt ap.
J.O. WESTENB. ïh prînc.fuïs adTît.ff. în quîb. cauj. pîgn. vel hyp.
tac. cmtrah. eandem Imperatores Leo amp; Anthemius liberis tantum-
modo concefierant ratione bonorum matris fusetsedasiterantisin
L. 6.$. I. C. de Sec. Nupt. Sed poflea Juftinianus in bonis quoque
binubi patris liberos talem hypothecam habituros efTe conftituit
inL. 8.§. w/r. C. eod. Tempus, quo liberi eamdem confequuntur,
cedit ftatim ex eo die, quo lucra nuptialia, amp; aliœ res ad patrem
^el matrem pervenerint. Bona parentis, quse hypothecae obli-

gantur, funt ^ bona prssfentia, feu talia, quœ parens habet eo
tempore, quo tcedas itérât, vel quo res ad eum per venerunt,- amp;
futura feu talia, quae deinceps acquifivit. d. L. 6, §. 2 d. L. g.
g. 4. C. de Sec. Nupt. conf. L. uit. C. qua respïgn. oblïg.

§. XXIIIÎ. Hypothecse hujus utilitas non tantum verfatur in
eo, quod, uti jam §0.prsc, animadverii, bonahacreeo magis
in tuto coliocentur, ita ut, fi parens qusedam male adminiftra-
verit, aut aiienaverit, taie damnum ex prœdiélis parentis bonis
fibi resarcire poffint liberi; fed etiam maxime in eo, quod li-
beri prseferantur cseîeris patris, vel matris creditoribus, qui ia
bonis eorum poftea hypothecam fibi pepererunt. d. L. 6. §.2.C,
dû Sec. Nupt. amp; prasterea quoque actione hypothecaria bona pa-
rentis a quocumque pofîeiforepofifint avocare : talis enim vis eft
iftius aélionis. arg. L. 16. §. 3. ff. de pign. Atque certum eft res
pignori obligatas, deinde per debitorem alienatas, five mobiles
fint, five immobiles aliter transferri non pofie, nifi cum fuo onere.
vid. L, un. C. rem alien, gerent. L. 15. C. de pign. L. 4.7.^. de
contrah, emt.

§. XXV. Cceterum vetuit tamen Jufiinianus Iiberos hypothecse
hujus occafione, vel praetextu parentum adminiftrationem per-
fcrutari, aut inquietare, vel aliquam illis fuper eadem movere
quseftionem j cum liberis prsediólis modis fatis efleccnfultuœ fibi

perfuaderet; amp;re£le, pofTunt enim uti vidimus fuum confequi
vel rei vindicatione, vel aaione hypothecaria: vid. omnino I,. 8.

ult C. de See. Nupt. 2V 22. C. 24. Quid igitur fi parens hsec bona
liberorum male adminiftrat: poteritne ab ea adminifiratione re-
moved ? Sed Resp. quia ne quidem alii ufufruéluarii ob malum
ufum ufumfruélum amittunt ; fed adlioni es fliipulatu vi cautio-
nis funt obnoxii, vel legis Aquiliae aéèioni. arg. L, i. 4, âf 5.
ff. UJufr, quemadm, cav. L, 15. 2. ff. de Ufufr, Ita neque pa-
rens ab ea adminirtratione removendus efl:, propter 0//. Z^-S-S.
ult. amp; N. 22. C. 24. nifi appareat, amp; aperte demonflrari poflic

§. XXVI. Liberis itaque ab omni parte circa ea bona, qugea
parente fuo pr^emortuo ad fuperflitem tasdasque iterantem devo-
luta funt, profpeélum efie,éx mododiólis apparet, hisce autem
qusdam addenda efl\'e videntur, ut ofl:endam, quid Juris fit de
alienatione a parente faóla refpeélu extraneorum, in quos res
alienatai translate funt. Sciendum igitur efl:, fi parens forte ante
fecundas \'nóptias ex lucris a prsemortbo conjuge ad fe profeÊlis
qusedam alienaverit, fupervenientibus fane fecundisnuptiisinte*
rim in fufpenfo efie, utrum ea alienatio valitura, an vero irrita
evafura fit; quippe qua de re non magis, nifi eventu infpeélo

judicari poffit, quam de portione filii prœdefuncii in extraneum
h^edem trausmitcenda, de quo egi fup. h. Cap, 13.nbsp;ß

oraneâ liberi prioris matrimonii ante parentem évita deceflerint
nulla ex fe relira proie, quoniam liberisnonexftantibus,rn quo
rum gratiam hic favor introduftus eft, huic remedio locus non
eft; alienatio erit valida, neque revocari poterit; eodem modo
ficuti venditor alienae rei domino iftius rei venditse haeres poftea
exifl;ens jure h^reditario ab emtore eam rem vindicare non po-
teft, id eft adverfus faflum fuum controverfiam movere nequit. Si
autem uni aut pluribus liberis nulla relira proie mori contigerit ,
vidimus fupra parenti licere tantum deducereex nuptiali lucro pro
rato, quantum în cafum «Ww lucrari paftus efietj ideoque
etiam pro ea parte alienatio erit valida: quinamp; hoc in cafu alia-
rum rerum alienatio valida erit pro ea parte, qua parens liberis

pr^mortuish^resexftiterit, propter rationem modo ante adla^
tam. Sed fi omnes liberi parenti fupervixerint, alienatio plane
erit irrita, amp; ils modis quibus vidimus res alienatas a pofîeiTore
avocare poterunt. vid. omnino L. ult. c. de Sec. Nupt. N. 2.
C. 2. N. 22. C. 26.

XXVII. Sed nonne tamen alienatio hjrum rerum a parente
binubo fafla valida evadet, fi liberi prioris matrimonii huic fu-
perftiti parenti haeredes exftiterinf? Sane pro ea parte, qua ipfi

hœredes funt, aîienatio efFeaum fortiri videtur: eteniro eerti
\'Juris eft haeredes pro ea parte, qua heredes funt, de rebus

rem ha;redis vendidiîFet, is, fi haereditatemadit, faaumdefun-
ai teneatur probare; unde confequens eft, ut ft liberi hœredes
exiftentes talem rem a parente binubo v. g. venditam vindicarc
vellent, certe exceptione rei venditsî amp; traditœrepeilipoflent,
fiGUt quilrbec alius h®res. vid. L, i.§. de except, rei vend.
add. omnino L, 14, C. de rei \'ùlnd. Secundum quam legem,
uti jam animadverti alienatio tantum eft valida pro ea parte, ^

redes funt, vel cum liberis, quibus haec lucra fervandafuiflent,
extraneï, vel liberi alterius tori inftituti inveniuntur, hi liberi,
a quorum parente prsemortuo h^c bona profeaa funt, ea poflunt
a tertio pofleflore avocare, vel fibi damnum ex aliis bonis paren-
tis pofterius defunai refarcire eatenus, quatenus excedit fuam
portionem : finge itaque prioris matrimonii duos eß« filios, pa-
rentemque ex alio matrimonio etiam duos alios fuscepiffe, hos-
que quatuor aequaliter inftituifle: nihil utique his prioris matri-
monii fiiiis oberit, quominus quartam rei alienatai partem unus-
quisque eorum vindicet; dum finguli non pro dimidia , qu^
gulis ex re alienata coriipetit, fed tantum pro quarta parte ali ^
enanti paKnii haeredes exiftunt. Diais non obftare videntur,.

quîs fupra Cap,^, 8. diiferuimus, feil, bî^clucra liberis cedere
five parenti fuperftiti hœredes exftiteriDt,five-ha;reditatem repii-
diaverinc: etenim Juftinianus ita confiituensin iV.sC 2ö.§vi.
tantum fignificare videtur hoc jus iiberorum, refpeßu parentis
fuperftitis, non dependere ab aditione vel repudladone haeredi»
tatis parentum ; fed ea bona beneficio legis iiberis adjudicari:
unde patet ea, quai ibi tradit, potius refpicere obtigationem paà
rentum ad hsec bona liberis refervanda, amp; ipfis non aüter adi-
menda, nifi eos ingratos fuifi^e appareat: amp; praeterea, uti vidi-
musj fimul esftare poteft cafus,. ut liberi fint hsöredes, amp; tarnen
pro parte vindicare pofSnt res a defunélo alienatas,- arque ita
fimiliter, ficuti ptoparte in cafu »TtcuSla? de qua modo §. prsec. vide-
bamus; ita quoque hac in caufa alienatio pro parte rata,, pro
parte, irrita,, evèntu in/petSco, evafura eft.
. f. XXVIÎI. Sed ha6lenus quidem difleruimus de rebus, qaa^\'.
ram tam proprietas, quam ufusfruélus conjugi fuperftiti a prs-
mortuo conjuge obvenerat; ideoque hic mihi non inconvem\'ens
videtur Jocus agendi quoque de eo cafu, quo tantum bonorum
ufusfruélus- fuperftiti donatus, aut reliaus fuerit. Seien du ni,
enim eft, cum conjux binubus, q^ascumque ex facultatibus pri-
oris conjugis lucrativo titulo acceperat, ^îheris.quoad proprieta-
tem teneretur refervare, hinc fequi, hae in cauia talem conju-
gem vel ufumfru6lum reliélum, aut donatum plane amittere

aut adhuc retinere debere; quoniam certum eft fervîtutemrervî»
tutis efle non pofl\'e.L.-i .ff. de Ufufr. hinc enim, quum uftisfruSlus
fit fervitus, ufumfruélum ufusfruclus conftitui non pofle patet.
Sed, ne in |dubio verfaremur, placuit Imperatoribus Valenti-
niano, Theodofio, «Sc Arcadio in L. un. C.fi Sec.nupp mul. cir-
ca mulierem conftituere, ut eadem talem fibi ufumfrußum reli-
61:um ftatim ex eo die, quo fecundo nupferitmarito, fiüis refti-
tuere teneretur: neque mirum eft hoc tantum de muliere ita efie
ftatutum ; nam eo tempore liberis nondum ratione patris tœdas
iterantis profpeftum erat; lata enim ea lex eft jam anno 392.
decem annis poft L. 3. C. de See. Nupt. amp; ab eodem Valentiniano
amp; Theodofio j quinquaginta duobus circiter annis igitur ante L.
5. C. eod. qua. demum lege idem etiam ratione patris, quod in
matre locum habebat, fancitum eft. vid. Ä. Cjp. 5. 2. Secundum
Jus Codicis itaque parens fuperftes tsedäs iterans jus utendi fru-
endi, amp; fru£lus, quos ex bonis fcuâuariis poft diem, quo ad
fecundas pervenerit nuptias, perceperit, reftituere tenetur libe-
ris. vid. d. L. un. C.ß See. nupf mul. JunSi. N. 22, C. 32. quo ta*
men loco Juftinianus d. L. un. abrogat, amp; fecundas nuptias hoc
incomm.odo folvit : fanxit enim, ut conjux fuperftes , five vir
fit, five femina, etiamfi tsedas iteret, bonorum ufumfrufluni
pure fibi donatum, aut reli£ium retineat in diem vitae; amp; voluit
tum demum conjugem fuperftitem talem ufumfru6lumamifiurum

efle, fi conjux prsemortuus exprefle donaviffet, aut reliquiflet
ea fub conditione, fi fuperfies fecundas mn foret contraSturas nu-
ptias. Hœc autem conftituta funt de ufufruélu per largitatem
donato ,auttefl:amentoreliao; nam, fi ufusfruaus rerumindo-
tem, aut donationem propter nuptias datuseflet, amp; femel inter
conjuges pa^um intèrcefliflTet de lucrando tali rerum ufufruauin
dotem vel donationempropternuptias dato, hoc manetfirmum,
neque a tefliatore vel tefl:atrice quidquamimmutari potefl:; quip-
pe quum tali cafu, licet conjux ad fecunda vota migraverit, le-
ge ipÏi ufusfruflus datus fit. vid. L, un. in fin, C.fi Sec.nupf.
mul. N. 22. C, 33.

g. XXtX. Tandem B. L. adhuc reflat, ut oflendam, quando
hoc beneficium ceflet: hac de re itaque\'paucis videamus.

Jam in antecedentibus plus femel vidimus, hoc liberorura caufa
efle in trod uaum^eidem^ue proinde, jiberis non esfl:an{ibus\',
vel omnibus ante parentem fuperftitem evitadeCedentibus locum
mn eflè; hoc enim patet ex L. 3. §. ï. g. j. f^r. in fin. C.
de Sec. Nupt. amp; N. 22. C. 26. pr. Adeo ut fipoftrerous liberorum
extraneum hseredem inftituerit in bonis a priore conjuge ad fu-
perftitem profeais, quorum proprietas apud filium teftatorem
erat, illa haeredis inftitutio nihil juris habitura fit. vid. SANDE
Dec. Frific. Lib. 2. Tit. 3. Def. 1. Sed prseterea ceflat quoque,
fi liberi omnes fpecialiter ei renunciaverint. arg. L. pen. C depaêt.

L.Auff.M minor. L. 6g. f. deR. J.^on auteiBceflarevidetur,
fi filia , accepta dote, bonis paternis renunciaveric, quia fiUa
folummodo cogitafle cenfenda eft de bonis jure hsreditario, amp;

parens fupeiftes feivare tenetur, liberis non obvenire jure hsre-
ditärio, fed ex beneficio legis, animadverti fupraè. Cap. 8. amp;
ideo renunciatia non debet extendi adea, de qaibusnon eftcogi-
tatum,arg. L. S-f- dêtranfa^.Aàd. VOET. ad Tit.ff, de RlU
Nupt. loj. amp; ibi alleg.Interprétés. Neque etiamceflare exiftimo,
fi conjux pr3e.4efuaau5, vel liberi prioris tori in fecundas nuptias

niam non poflunt, etiamfi maxime velitnt nuptias irapedire.vid.
L. 50. L, iog.ff. de R. Et denique netum quidem ceflare pu-
to, fi parens ex confenfu Principis fuper eodem dispenfantis, ad
fecunda vota tranfeat: Jus enim alteri qusefitum, fine fa^o ejus
citra utilitatem amp; neceflltatem publicam auferri non potest, ne
quidem a Principe, vid. L. 3. L, 7. C. de precib. Imp. offer. L.uU,
C.fi contra jus vel util. publ.

Bmorum fucesjjïones, five teßato, ßve ah hußm oräinatß nullum
in Jure Natura fundamentum repmunt.

ReS:e s eleganter Proculus în L. 7. §. 1. fF. de captiv. amp; pofl-
lim. reverf. cenßt, populum dicendum eJJe liberum, licet foedere
inequali alteri populo ita junStum, ut ejus majeßatem comiter co\'
lere teneatur. Nequicquam igitur noßrarum Civitaium dîminuit im-
perium art. 4. pacis inter Carolum IL JngHœ RegemS 0. O.
G. G. a. lô\'^i.exquo mfirm naves bslliccs regiis Jnglorum navibus
reverentiam praßare tenentur^

Capitalium criminum etiam adulterii reis, fiaccufaîùremcorruperinî,
dgnoscitur, non etiam accufatori, quiß corrumpi pajfus cß,

Criminum vero non capitalium., etiam falßreis^ quiäccuf tjremcor-
ruperunt, non magis îgnoscitur, quam accufaiori^ quiß corrunm
pajßis efi.nbsp;^

Fmcurator unîverjaîîs non reäe àAlitur în procuratorem cum libsm?
^ fine libera adminißratione*

Donatio ino-fficiofa a liberis dor.atoris remcatur non pro quantitatepo?^
tionis légitima , fed pro parte ab inteßato débita, fi donator d^
cejjtt inteßatus, aut hos liberos exhœredavit iniqiis.

1 U mihi, Phoebe,
Inclyte vates,
Cura nimis ar6lo
Carmina tentem
Condere pIe£lro,
Praebe petenti
Dulce juvamea

Praefidiumque^
Tuque Tibulli\'
Da, precor, artem
Virgiliique,
Diva Minerva;
Uc mea Mufa ,
Poflit amico
Suppeditare
Carmen Amicum ?
Cui bene dotla
Peftora fecit
Doaus Apollo i

Cui Themis alms Ç
Quae fcelerofos
Semper acuto
Percutic enfe,
Atque nefanda
Pondérât aequa
Crimina lance,
Cui Dea facra
Serta merenii
Laurea defert,
Ob vigilatum
Usque laboremi
Sic malefananx
Jam tibi prodeflj
Care Sodalis,
Spernere turbam^
Paîladiisqae
Artibiis ultro
Noae dleqae

Roma fequenda
Josfa reliquît.
Jam didicisfe ;
/jtque Quirinis
Quae placuere
Jura facraca j
Quas quoque noftro
Belga benignas
Poffidet aevo
încJyta legeî.
Eft decus ingens
Exîmiumqoe,.
Quodque parafti
Ane roagiftra ^
Nobiie nomen!\'
Plaadite facri
Juris am ici
Plaudite latti,
Voiaque cunfilr
iNunc pia noftris
Addiîe votis;
Piaudite vos janî
Quels fine caro
Vi vere femper
Conjuge dira

Fata dedere;
Vosque parente
Qui miferandi^
Vivicis orbi,
Plaudice , vobis
En datur aptus
Portus ÖC ara;
Venic io! adftat
Semper egenti^
Tuta raedcjJa
Perfugiumque;
Maae Sodalis!
Perge per omnes
Artibus annos
InvigiJare,

Fac Themidisqae
Te duce clara
Floreat aula,
Fac tibi poffis
Dofta fbrorum
Conciliare

Sic tibi longos
Neftoreosque
Vi vere felix
Det Deus annos,
Et tua cmSta.
Omine faufto
Coepta fecundetquot;
A. VAN DOORN.
J. U. St.

Wanneer zyn Wel Edele tot Meeßer in heide de Rechten
werdt verheven , op den 2 December 1780.

ermag men met den rei van Phoebus h\'evellngen ,
Offchoon der eed\'le kunst, der Dichtkunst ongewoon^
Uit\'s harten waären grond een biyde Zang te Zingen,

Ter Eer van Hem, wiens krui» met eenen Lauwerkroon.
Door \'t achtbaar Priefterdom , in Themis guide zaaien
• VerdïeniTly-fc wordt gedekt, aan wien het Meeflerfchap
Naar eenen ktterftryd, ten blyk, dat hy kan praaien

Gelyk een winnend Held, gegant wordt, tot een.trap,,
Waarlangs hy moedig kan tot hooger aanzien komen;

Vermag men, tot zyn lof en roem, zyn kundigheid
Alom vermelden. Hem de mildfte Zegenftrooraen

M ag ik myn ruuwe fchag£ by zulk een Phoenk veer.
En dit eenvouwdig rym by gulde blaaren flellen^

En my vermetel in den rei der Digt\'ren telkn.
Zoo groet ik u met dit aanzienlyk Meefterfchap;

Terwyl het regt, u door Aflreaas hand gegeeven,
Uw wysheid opwaards leid ten hocgftea glorietrap.
Om nuttig voor u zelvs, en and\'ren wel te leeven.
Vooruitzigt mag uw vlyt het Stadsbeïluur ten loon,

Myn wenfch uw welvaard in beftendig Vergenoegen,
En Gy , \' een blyde myrt^ u by deez\' lauwerkroon
Voorfpellen, zal zig gunst en heil by deugden voegen.

Myn Nifus blyft getrouw, en wil myn yver wekken^
Zyn edel hart, dat zig aan my verbonden had,

Zal my door waare trouw tot dubbel voordeel flrekken.
Zoo leev ik met een vriend, en deel in zyn genot,

Zyn arbeid heeft niet meer, dan ik in rust, verkregen 3
Hy heeft zyn hoogde goed, en aller wénfchlykst lót.
En ik uit zyn besit den aller grootflen zegen:

lege ea;dem
—- fecundara

- fervori

—\' relinquo

—nbsp;Uc

—~ indagare
-—- profeflaî

—nbsp;profeftse

4 Lm. so eoedem
- 4 feciindam
• 7 f^rvori

■nbsp;I reiiquo

13 indagere

■nbsp;11 proleéta
13 profe£ta