a

OVER

LICHAMELIJKE
GEBREKKIGHEID

DOOR

W. MOL

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT

ÜTRKCHJi

llllllllilIlliiöllllllIlllllllllllllllIlIlilllllllÉllltllllllll H. J. PAl

AMSTER]

* quot;.vi *

OVER LICHAMELIJKE
GEBREKKIGHEID

OVER LICHAMELIJKE
GEBREKKIGHEID

ACADEMISCH PROEFSCHRIFT TER VERKRIJ-
GING VAN DEN GRAAD VAN DOCTOR IN DE
GENEESKUNDE AAN DE RIJKSUNIVERSITEIT
TE UTRECHT OP GEZAG VAN DEN RECTOR
MAGNIFICUS Dr A. A. PULLE, HOOGLEERAAR
IN DE FACULTEIT DER WIS- ENNATUURKUNDE,
VOLGENS BESLUIT VAN DEN SENAAT DER
UNIVERSITEIT TEGEN DE BEDENKINGEN VAN
DE FACULTEIT DER GENEESKUNDE TE VER-
DEDIGEN OP DINSDAG 29 APRIL 1930, DES NA-
MIDDAGS TE 4 UUR

DOOR

WILLEM MOL, Arts

GEBOREN TE AMSTERDAM

H. J. PARIS
AMSTERDAM MCMXXX

BIBLIOTHEEK OER
RIJKSUNIVERSiTElT
UTRECHT.

•.auîiifjîaùyrTAÂi^H -siy/ HUJ riirjvjAH m m
mia Äva« viAvnbsp;tfK-jîXïdv

«Avnbsp;sa i.!;iosr jia-ngHiiviKii

-rjiîv a.ùWJ?lfe:S3gt;îHO JlStJ TîaTJUÇ^AH

l

AAN MIJNE VROUW .

Het verschijnen van dit proefschrift biedt mij een welkome ge-
legenheid U, Hoogleeraren en Oud-Hoogleeraren, Lectoren en
Privaat-Docenten der Medische Faculteit van de Universiteiten te
Amsterdam en Leiden, hartelijk dank te zeggen voor de opleiding,
die ik bij U genoten heb.

Hooggeleerde Baart de la Faille, Hooggeachte Promotor, ik
ben U dankbaar voor den steun, belangstelling, aanmoediging en
leiding van U bij de bewerking van dit proefschrift ontvangen.

Zeer geleerde Dr M. Jansen, steeds gedenk ik met dankbaarheid
den tijd, dat ik onder Uw leiding heb mogen werken. De ervaringen
bij U opgedaan, zijn mij van zeer veel nut geweest en zullen dat
altijd blijven.

Zeer geleerde Dr Kersbergen, voor de vrijheid, die gij mij
steeds gelaten hebt in mijn werk, voor Uw steun, waarop ik steeds
heb mogen rekenen, kan ik U niet genoeg danken.

Zeer geleerde Van Konijnenburg, Uw belangstelling en wel-
willendheid hebben mij het werk in Haarlem zeer vergemakkelijkt.

Zeer geachte Schuyt, onze prettige samenwerking zal mij steeds
in aangename herinnering blijven. Het werk, door U als Hoofd
van de Gemeentelijke Nazorg te Haarlem verricht, heeft mijn
grootste bewondering afgedwongen.

Voorts breng ik hier gaarne mijn welgemeenden dank aan allen,
die mij behulpzaam waren bij het verzamelen en door het afstaan
van gegevens voor dit proefschrift.

INHOUD

Inleiding...................... i

Hoofdstuk I

DEFINITIE VAN „LICHAMELIJKE GEBREKKIG-
HEIDquot; ........................ 3

Hoofdstuk II

WAT IS ER BEKEND OVER DE LICHAMELIJKE
GEBREKKIGHEID IN ONS LAND?......... 7

Hoofdstuk III
a) DE ENQUÊTE TE HAARLEM EN BENSCHOP . . 13
h) DE MEDISCHE VERZORGING VAN EENIGE
GROEPEN LICHAMELIJK GEBREKKIGEN TE
HAARLEM...................60

Hoofdstuk IV

DE VERZORGING DER LICHAMELIJK GEBREK-
KIGEN IN HET BUITENLAND...........74

Hoofdstuk V

WAT WORDT ER VOOR DE LICHAMELIJK GEBREK-
KIGEN IN NEDERLAND GEDAAN?........104

Hoofdstuk VI

SAMENVATTING EN CONCLUSIES.........113

Litteratuur.....................u8

INLEIDING

De wereldoorlog heeft door de sterke toeneming van het aantal
lichamelijk gebrekkigen in de oorlogvoerende landen een groote
belangstelling gaande gemaakt met hun lot. Plotseling zag men
zich voor de groote taak gesteld de duizenden oorlogsgewonden
niet alleen medisch te verzorgen, doch ook financieel te onder-
steunen en door beroepsopleiding en andere maatregelen zoo snel
mogelijk weer een nuttige plaats in de maatschappij te doen in-
nemen. Het vraagstuk der lichamelijke gebrekkigheid, dat vdór
den oorlog slechts in enkele landen belangstelling had gevonden,
was, nu er sprake was van een maatschappelijk euvel, urgent ge-
worden. Zoo werd in vele landen naar een oplossing gezocht.

Ook na vroegere oorlogen had men dergelijke problemen, zij
het dan ook van veel geringeren omvang, gekend. Zoo was reeds-
in 1816 te Marienwerder een der eerste Duitsche inrichtingen voor
lichamelijk-gebrekkigen gesticht, die bestemd was voor beroeps-
opleiding en verpleging van invalide soldaten.

Het is ook wel waarschijnlijk, dat het ontstaan van de ortho-
paedie als specialisme de maatregelen tot opheffing der lichame-
lijke gebrekkigheid, de verzorging der verminkten en oorlogs-
gewonden en hunne reclasseering, sterk in de hand gewerkt heeft.
Na den laatsten oorlog is tevens een algemeen streven ontstaan
om ook hen, die door ziekte (vooral tuberculose) of na bedrijfs-
of verkeersongevallen hulpbehoevend waren geworden, na hun
herstel weer in de maatschappij een zelfstandige plaats te doen
vinden. In dit verband wijzen wij op de Amerikaansche „Rehabi-
litation-Actquot;, de Duitsche „Erwerbsbeschränkten-Gesetzquot;, enz.

In Nederland vinden wij als uiting van deze algemeene belang-
stelling het „Gongres betreffende Arbeid en Arbeidsmethoden voor
Onvolwaardige Arbeidskrachten (A.V.0.)quot;; dat van 8 tot 12 Oc-
tober 1928 in het Koloniaal Instituut te Amsterdam werd ge-

houden. De lichamehjke gebrekkigheid vormde daarbij ook een
punt van bespreking.

Nu is weUswaar het vraagstiik der hchamehjke gebrekkigheid
in Nederland geenszins zoo urgent als in de oorlogvoerende landen;
immers bij ons heeft door den wereldoorlog geen plotselinge stij-
ging van het aantal lichamelijk gebrekkigen plaats gevonden. Toch
kwam het ons voor, waar een juist inzicht in den aard en den om-
vang der lichamelijke gebrekkigheid in Nederland ontbreekt, dat
een onderzoek gewenscht was. Dank zij de reeds jarenlang bestaande
„Gemeentelijke Nazorg voor zwakzinnigen en bhndenquot; en sub-
sidies door den gemeenteraad en de gemeentelijke Verbands-
commissie geschonken, was het mogelijk in Haarlem een telling
huis aan huis te verrichten en na te gaan, hoe het stond met het
aantal, den maatschappelijken toestand en de verzorging der
hchamelijk gebrekkigen. Teneinde een indruk te krijgen van de
hchamelijke gebrekkigheid op het platteland hebben wij in de
dorpen Benschop en Polsbroek een soortgelijk onderzoek verricht
als in Haarlem.

De volgende bladzijden zijn het resultaat van de bewerking
der medische en sociale gegevens van deze enquêtes.

HOOFDSTUK I

DEFINITIE VAN „LICHAMELIJKE GEBREKKIG-
HEIDquot;

De beantwoording der vraag, wat men onder lichamelijke ge-
brekkigheid verstaat, is buitengewoon moeilijk. In den loop der
jaren zijn tientallen definities opgesteld, waarvan er zich eenige
hebben gehandhaafd.

Toch hebben we allen ongeveer een gelijke voorstelling omtrent
lichamelijke gebrekkigheid, welke onafhankelijk is van sociale
factoren en die slechts eenigszins wisselt in de sterkte van onzen
maatstaf. Zoo is syndactylie zeker een lichamelijk gebrek, evenals
een scheeve neus, doch niemand zou de lieden, hiermee behept,
als lichamelijk gebrekkig kwalificeeren, hoewel dit theoretisch
volkomen juist zou zijn. Men zal aan den anderen kant niet aar-
zelen, iemand met een kunstbeen, die nagenoeg volmaakt loopt
en volwaardig werk verricht, als lichamelijk gebrekkig te be-
stempelen.

Ditzelfde geldt voor allerlei andere aangeboren of verkregen
misvormingen van de organen, die voor de beweging dienen,
Welke met betrekkelijk eenvoudige hulpmiddelen kunnen worden
verholpen.

Vele lichamelijke gebreken behoeven in het leven geen beletsel
te zijn om te slagen, als er normale werklust, energie en verant-
woordelijkheidsgevoel tegenover staat.

Dr W. F. Wassink geeft de volgende definitie van lichamelijke
gebrekkigheid h ,,Als gebrekkigen moeten wij aanmerken alle
volwassenen, die, tengevolge van een gebrek, niet in staat zijn
zonder den steun van famihe of maatschappij in hun levensonder-
houd te voorzienquot;.

^ Dr W. F. Wassink, Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde, Nov. 1928.

De onlangs overleden Prof. Biesalski de volgende: „Een hulp-
behoevende hchamehjk gebrekkige is een lijder, die, tengevolge
van een aangeboren of verkregen aandoening van het zenuwstelsel,
der beenderen of gewrichten, in het gebruik van zijn romp of lede-
maten in die mate is belemmerd, dat hij door de ongunstige ver-
houding van den graad van zijn gebrek en de levensomstandigheden
van zijn omgeving het zonder hulp niet tot een onafhankelijk
bestaan kan brengenquot;. ^

Volgens de wet op de „Krüppelfürsorgequot;, van i October 1920

in Pruisen, spreekt men van „Verkrüppelungquot;, ------wenn eine

Person (Krüppel) infolge eines angeborenen oder erworbenen
Knochen-, Gelenk-, Muskel- oder Nervenleidens oder Fehlen eines
wichtigen Ghedes oder von Teilen eines solchen in dem Ge-
brauche ihres Rumpfes oder ihrer Ghedmaszen, nicht nur vorüber-
gehend, derart behindert ist, dasz ihre Enverbsfähigkeit auf dem
allgemeinen Arbeitsmarkte voraussichthch wesentlich beeinträch-
tigt wirdquot;. Dit is ook weer een sociale definitie.

Bij de telling der hchamelijk gebrekkigen in Duitschland, ver-
richt in de jaren 1925—1926, rekende men tot de lichamelijk ge-
brekkigen die lieden, waarvan de normale bewegingsmogelijkheid
voortdurend sterk beperkt was, of wier lichaamsvorm sterk afweek
van het normale. Aan deze norm hebben wij ons gehouden. Hier-
onder viel:

1nbsp;— Het ontbreken of sterk verminkt zijn der armen of beenen

of gedeelten daarvan. Hiertoe werden niet gerekend ver-
minkingen van de hand, welke op het gebruik daarvan
weinig invloed uitoefenen.

2nbsp;— Ankyloses, luxaties, of sterke graden van slapheid van

gewrichten. Hieronder vielen totale verstijvingen en daar-
mede practisch gelijkstaande toestanden. Ankyloses van de
vingergewrichten tellen dan alleen maar mee, wanneer de
functie van de hand duidelijk heeft geleden.

3nbsp;— Belangrijke verkortingen der extremiteiten:

a — wanneer door een eenzijdige beenverkorting een ernstige

stoornis in den gang ontstaat.
b — wanneer door een sterke verkorting van een of beide
armen het gebruik daarvan zeer verminderd is.
* Prof. Dr K. Biesalski: Leitfaden der Krüppelfürsorge. 2e Aufl. 1921-

c — wanneer door een verkorting van beide extremiteiten
de gestalte van een dwerg ontstaat.

4nbsp;— Ernstige verkrommingen van de wervelkolom of van de

ledematen, welke ook reeds in aangekleeden toestand op-
vallen.

5nbsp;— Slappe of spastische verlammingen van den romp of van de

extremiteiten.

6nbsp;-- Verlammingsachtige toestanden, die het geheele hchaam

aantasten, zooals b.v. paralysis agitans, St. Vitusdans, enz.

Onder de lichamelijk gebrekkigen rekent men niet personen
met het verlies van teenen, verminking van den neus, oorschelp
of borstklier of met ziekten of verlies van inwendige organen, zooals
de blinde daim, geslachtsklier, enz.

Ook rekent men niet personen met onbeduidende aandoeningen,
zooals schrijfkramp en veriammingstoestanden, die slechts tijdelijk
optreden, onder de lichamelijk gebrekkigen.

Torticolles zijn bij onze cnqufite niet meegeteld.

Dr W. F. Wassink (Handelingen A.V.O.-congrcs, Amsterdam
ö—12 October \'28, blz. 119 e.v.) was het somtijds opgevallen,
noe weinig bij gebrekkigen de mate der anatomische afwijkingen
niet de daarbij aanwezige arbeidsongeschiktheid parallel gaat.

Om een beter inzicht te krijgen in het verband tusschen deze
feiten, deed hij een proefonderzoek. Honderd personen met ernstige
hchamelijke gebreken, geen van allen tot de verzekerden behoorend,
^Verden uitgezocht uit de bezoekers van de Gemeentelijke Ortho-
Paedischc polikliniek te Amsterdam, waarna met behulp van het
ureau voor Maatschappelijk Hulpbetoon en met medewerking
^an den Gemeentelijken Geneeskundigen- en Gezondheidsdienst
Werd nagegaan, hoe de maatschappelijke toestand dezer personen
Was. Vooreerst bleek een groot verschil in de gevolgen bij mannen
cn vrouwen. Bij de laatsten zag hij, behalve een geringe vennin-
ering van de huwelijkskans, dat, terwijl de valide zusters ook
uitenshuis werk vinden, dc gebrekkigen veelal in het huishouden
\'jven, waarin zij dan gewoonlijk, praktisch gesproken, volwaar-
«\'gen arbeid verrichten.

de mannen kwam weer een sterk verschil in dc mate van
geslaagd zijn voor den dag, dat slechts een los verband deed onder-

kennen met den emst hunner gebrekkigheid. Slechts een zeer
klein deel der mannen bleek zoo onvolwaardig, dat er eigenlijk
alleen door gestichtsverpleging iets voor hen gedaan zou kunnen
worden.

Volgens Wassink komt men noch met een eenzijdig maat-
schappehjk-economisch, noch met een eenzijdig medisch-anatomisch
criterium voor de onvolwaardigheid uit, doch moet men trachten
een soort verbinding tusschen beide te vinden. Aan deze eisch
voldoet m.i. de definitie van Biesalski het best.

Een telling kan nut hebben, zoowel ter opsporing van gebrek-
kigen als ter bestudeering van de oorzaken en dus ook van de
middelen om de gebrekkigheid te voorkomen en te genezen. Nu
moeten we niet vergeten, dat de komst op de poUkhniek, welke
vrijwillig geschiedt, de eerste stap is tot, en de uitdrukking is van
een verlangen naar genezing, dat niet alle lichamelijk gebrekkigen
bezielt. Het zijn deze h£den, die maatschappelijk hun best doen,
zoowel om van hun gebrek af te komen, als om in hun eigen onder-
houd te voorzien. In tegensteUing daarmede zien we den ongeveer
65-jarigen man voor ons, dien we bij een onzer bezoeken aantroffen.
Welk een wereld van ellende moet die bijvoorbeeld hebben door-
gemaakt! Op 20-jarigen leeftijd kreeg hij een veriamming der
beide beenen ten gevolge van poliomyelitis anterior acuta, waarna
hij steeds in een kamertje geleefd had op kosten van famihe en
Burgerlijk Armbestuur.

Naar dezen man was nooit anders, dan door het Burgeriijk
Armbestuur omgezien, terwijl hij toch op betrekkelijk gemakke-
lijke wijze met beugels op de been had kunnen worden gebracht
en had kunnen werken.

Bij het Burgerlijk Armbestuur hooren dergelijke menschen niet
thuis, zij vragen veeleer om medische hulp en arbeid, dan om een
aalmoes.

Niet slechts om praktische redenen, doch ook gedreven dwr
onze naastenliefde, moeten wij de medische en sociale verzorging
der lichamelijk gebrekkigen, evenals die der overige onvolwaardige
arbeidskrachten, ter hand nemen.

Het „sedare dolorem, divinum opusquot; geldt zoowel voor de licha-
melijke, als geestelijke nooden der lichamelijk gebrekkigen!

HOOFDSTUK II

WAT IS ER BEKEND OVER DE LICHAMELIJKE
GEBREKKIGHEID IN ONS LAND?

Het Centraal bureau voor de Statistiek heeft bij de volksteUing
van 1921 getracht gegevens te verzamelen over het voorkomen
van lichamelijke gebrekkigheid.

Ingeleverd werden o.a. voor Haarlem, zooals het na de annexatie
is geworden, 367 kaarten van sterke lichamelijke gebrekkigheid
en 56 ongeldige kaarten van onbeduidende, of niet bedoelde af-
wijkingen, zooals: stijve vinger; twee kromme pinken; doofheid;
bhndlieid enz.

Onder de 367 geldige kaarten vinden wij van:
O—14 jaar:nbsp;47 kaarten.

15—21 „nbsp;35

22—30 „nbsp;62

31—40 „nbsp;68

41—50 »nbsp;54

51 en oudernbsp;loi „

Vele der diagnosen zijn echter onbruikbaar. De meeste gebrek-
kigen gaven slechts op: stijfheid; gedeeltelijke verlamming; mank;
kreupel; kromme voeten; gedraaide armen enz.

Het heeft geen zin hier een gedetailleerde opgaaf te geven van
de afzonderlijke getallen voor elke ziekte, daar de diagnostiek
tlaarvan te gebrekkig is.

Gezien den uitslag onzer enquête blijkt, dat 35 % der gebrek-
kigen te Haarlem zich bij deze volkstelling opgegeven hadden.

Igt;c oorzaken van lichamelijke gebrekkigheid zijn echter zoo
tallooze, dat men de invulling der diagnose onmogelijk kan over-
laten aan leeken. Niets is moeilijker dan een inzicht te hebben
over een gebrek, dat men zelf heeft en wat wij van deze menschen

bij gelegenheid der volksteUing wilden weten, is niets minder dan
een diagnose, een inzicht over de wording, de aetiologie en den
aard van hun gebrek.

Gelijk door Mr Dr J. R. B. de Roos, adj. directeur van het Cen-
traal bureau voor de Statistiek, in zijn referaat ter gelegenheid
van het A.V.0. congres zeer terecht is opgemerkt, moet men bij
de ondervraagden niet alleen kunnen rekenen op een zekere mate
van intellectueele volwaardigheid, maar ook op immuniteit tegen
overdreven zelfgevoel en valsche schaamte; tegen neiging tot
verzet en spotlust.

„Menschen, die hun gebreken en kwalen op elegante wijze plegen
te camoufleeren, moeten zich opeens bloot geven. Zullen ouders
hun illusie prijs geven, dat hun kinderen zoo niet beter, dan toch
even goed zijn als die van anderen? Als zij de waarheid verzwijgen,
hoe zal men dan bij een gewone volkstelling met gewone volks-
tellers gehouden, kunnen controleeren, of hun antwoorden bezijden
de waarheid zijn? Aan den anderen kant zal men er ook niets
aan hebben, wanneer over-gewetensvolle menschen allerlei kleine
mankementen opgeven, welke practisch hun arbeidsvermogen niet
verminderen. Er zijn ook menschen, die graag met hun kwalen
te koop loopen. En het gevaar is niet denkbeeldig, dat met allerlei
wissewasjes even vlijtig zal worden gecoquetteerd, als meer be-
langrijke gevallen zorgvuldig zullen worden verzwegenquot;.

Het totaal aantal aangegeven misvormden bij de volkstelling
1921 bedroeg: 44882, waaronder 6358 kinderen onder het 15e jaar.

Daar dit laatste getal ver achterbleef bij die, welke waren ver-
kregen bij de teUing der gebrekkige kinderen in 1906 in Duitsch-
land gehouden, werd een contrôle onderzoek verricht in Rotterdam
en Leiden.

Van 656 patiënten, van wie Dr M. Jansen en Dr v. Assen be-
kend was, dat zij op 31 December 1920 lijdende waren aan een
misvorming, bleken er slechts 95 aangifte gedaan te hebben.

In Rotterdam en Leiden had dus minder dan Vc van een groep
Heden, die met zekerheid bekend waren als misvormden, dit ge-
brek bij de volkstelling aangegeven. Naar aanleiding hiervan,
merkt Dr M. Jansen het volgende op:

„Indien mag worden aangenomen, dat degenen van wie ons niet
bekend is, dat zij misvormd zijn, in gelijke verhouding in gebreke

gebleven zijn hun misvorming aan te geven, dan zouden er in Neder-
land zesmaal zooveel misvormden zijn als de statistiek der volks-
teUing aangeeft. Dan heeft Nederland 6 x 44882 of meer dan een
kwart milhoen misvormden, waaronder meer dan 30.000 mis-
vormde kinderen beneden het 15e jaar. En wij hebben gronden,
om aan te nemen, dat deze getallen waarschijnlijk bij de werkelijk-
heid achterblijven, ook wanneer alle lieden met platvoeten buiten
beschouwing gelaten wordenquot;. ^

Nu is het merkwaardig, dat vele patiënten, die te Haarlem onder
behandeling waren op de orthopaedische pohklinieken aan de zie-
kenhuizen, zich ook niet opgegeven hadden.

Degenen, die zich laten behandelen, zijn herhaaldelijk van mee-
ning, dat de afwijking, gelijk bij krampplatvoeten, klompvoeten
en vele andere afwijkingen ook het geval is, van voorbijgaanden
aard is en niet opgegeven behoeft te worden.

Hetzelfde ondervonden we bij ons onderzoek bij den Raad van
Arbeid te Haarlem.

Personen, aan wie blijvende invaliditeitsrente werd uitgekeerd
op grond van een of ander gebrek of ziekte, hadden hun lichame-
lijk gebrek slechts in 60 % der gevallen aan onze tellers opgegeven.

Wij vermoeden, dat angst voor intrekking der uitkeering en
de meening dat hun lichamelijk gebrek vrijwel ontoegankelijk voor
behandeling is, daar anders geen blijvende invahditeitsrente wordt
uitgekeerd, hen van de opgave weerhouden hebben.

Patiënten, die onder behandeling zijn en zij, die uitkeering ge-
nieten van de Rijksverzekeringsbank, hebben in zekeren zin met
hun gebrek afgerekend, of zijn bevreesd voor inmenging van derden
en tornen aan hun uitkeering.

Nauwkeuriger dan de volkstelling 1921 en de speculatieve be-
schouwingen naar aanleiding daarvan gegeven door Dr J. v. Assen
en Dr M. Jansen, is het onderzoek door Dr W. F. Wassink.

Met de hulp van het geneeskundig schooltoezicht en het bureau
voor de leerplicht, onderzocht hij te Amsterdam de lichamelijke
gebrekkigheid onder de schoolkinderen van 6 tot 14 jaar.

De uitkomsten waren de volgende:
_ Vijftig h. zestig kinderen tusschen het 6e en 14e jaar bleken door

\' Openingsrede van het congres ter herdenking van het 25-jarig bestaan der
Ned. Orth. Ver., Tijdschrift v. Geneeskunde 1923, No. 21.

gebrekkigheid niet in staat geregeld het schoolonderwijs te volgen.
Later is nog bij een groot gedeelte van deze nader onderzocht, of
de opgaven omtrent Hchamelijke gebrekkigheid bij hen klopten,
hetgeen practisch gesproken steeds het geval bleek. Daarnaast
vond door 3 schoolartsen een speciaal onderzoek der gezonde
schoolgaande kinderen plaats.

In totaal werden 18.000 kinderen onderzocht, die in verschillende
deelen der stad scholen bezochten, zoodat zooveel mogelijk alle
lagen der bevolking werden bereikt.

Waar er in dat jaar in totaal ongeveer 84.000 schoolkinderen onder
het geneeskundig schooltoezicht vielen, was dit aantal van 18.000
zeker groot genoeg, om voor fouten door toeval gevrijwaard te zijn.

Van ieder kind, dat nu tot de lichamehjk gehandicapten werd ge-
rekend, werd op een formulier naam, adres, school, leeftijd, en diag-
nose ingevuld, terwijl verder deze formulieren 4 vragen bevatten,
waarop zoo noodig een meer uitvoerig antwoord kon worden gegeven.

De eerste was: Welke afwijkingen vertoont het kind?

De tweede: Zal het kind ten gevolge dezer afwijking later maat-
schappelijk minder waard zijn of daarvan moeilijkheden onder-
vinden bij het voorzien in zijn levensonderhoud?

De 3e en 4e vraag waren gesteld met het oog op de wenschelijk-

heid van behandeling.

Door deze formulieren was het mogelijk ieder geval afzonderlijk
nog nader te bespreken of te onderzoeken, zoo twijfel aan de ru-
briceering mocht bestaan.

Alle drie deze schoolartsen nu vonden een cijfer van 2°/oo voor
de hchamelijke gebrekkigheid van de schoolkinderen.

Worden hierbij de 60 kinderen, die de scholen niet konden bezoe-
ken, opgeteld, voorkomend op een totaal van ongeveer 90.000
schoolpUchtigen, dan wordt dit cijfer tot ongeveer 0,3 % verhoogd.

Een der schoolartsen, die een overzicht genomen had van 6000
kinderen, gaf een opgave van alle gevallen met geringe afwijkingen,
welke vermoedelijk niet voor dit doel van beteekenis zouden zijn.
Werden ook deze minder beteekenende afwijkingen medegeteld,dan

kon dit cijfer stijgen tot 6 ä 7°/oo-

Ongetwijfeld komt er op lateren leeftijd door allerlei oorzaken

nog een groot aantal gebrekkigen bij.

Daar tegenover staat echter ook een niet onbelangrijke afname der

gebrekkigheid met toenemenden leeftijd, hetgeen uit de volgende
cijfers kan blijken:

Bij het onderzoek in het le schooljaar werden op 13.000 school-
kinderen 453 ernstige rachitische misvormingen gevonden, in het
4e leerjaar op 12.000 135 en in het 6e op 9.000 50.

Wij zien dus, zooals trouwens algemeen bekend is, dat op ouderen
leeftijd een groot aantal der rachitische misvormingen verdwijnt.

Daar nu onder de opgegeven gevallen van gebrekkigen een niet
onbelangrijk aantal rachitische misvormden van het eerste school-
jaar voorkomt, mag worden aangenomen, dat dit aantal op den
duur zal verminderen.

Daarnaast hebben wij rekening te houden met het feit, dat voort-
durend veel kinderen door de behandeling worden ,,entkrüppeltquot;.

Hoewel het een grove schatting is, meent Dr W. F. Wassink
ten naastenbij te mogen aannemen, dat de vermindering van het
aantal gebrekkigen met toenemenden leeftijd als gevolg van deze
beide oorzaken, opweegt tegen de toeneming van het aantal uit
anderen hoofde.
Wij zouden dus een cijfer voor gebrekkigheid krijgen van 3%o.
Dit door Wassink gevonden cijfer stemde overeen met dat van
het Amsterdamsche Bureau voor Beroepskeuze.

Ook hier vond hij een getal van ongeveer 27oo. 29 lichamelijk
gebrekkigen op 14.000 consulten.

In het jaarverslag van den schoolartsendienst te Amsterdam
vinden wij cijfers voor:

1nbsp;— aangeboren afwijkingen.

2nbsp;— ernstige rachitische misvormingen.

3nbsp;— derde-graads scoliosen.

4nbsp;— kinderverlamming.

5nbsp;— beentuberculose.

Wanneer men de lichtere afwijkingen meetelt, komt men daar
tot ongeveer i % voor de Hchamelijke gebrekkigheid onder de
schoolkinderen.

De meest betrouwbare wijze om te komen tot een statistiek over
lichamelijke gebrekkigheid is aangegeven door Prof. Mr H. W.
Methorst K

^ Handelingen van het A.V.0. congres 1928 Amsterdam, blz. 121.

„Indien men statistische gegevens betreffende onvolwaardigheid
van aUe ingezetenen in Nederland wil verzamelen, welke eenigszins
betrouwbaar zijn, zal men deze niet moeten willen verkrijgen door
middel van de gewone volksteUingskaart en zelfs bij voorkeur niet
bij gelegenheid van een volkstelling.

Alleen een speciale enquête zal min of meer (dit hangt van de
organisatie der enquête af), betrouwbare uitkomsten geven.

Staat eenmaal vast wat men onder onvolwaardigheid meent te
moeten verstaan, en wil men weten, hoeveel van deze personen in
Nederland zijn, en welke soort onvolwaardigheid deze personen
vertoonen, dan zullen deskundigen, doktoren, huis aan huis moeten
onderzoeken, of daar personen aanwezig zijn, die onder de definitie
van onvolwaardigheid vallen.

Aan deze doktoren zal een door hen in te vullen vragenlijst
moeten worden meegegeven met een nauwkeurige instructie, hoe
zij daarbij te werk moeten gaan.

In geval van twijfel zouden dan door deze doktoren-onderzoekers
nadere instructies gevraagd moeten worden aan een centraal
comité van deskundigen, dat met de leiding der geheele enquête
belast isquot;.

In geen geval kan men de diagnostiek van het hchaamsgebrek
aan den gebrekkige zelf overlaten, dat is ook onze ervaring bij
deze telhng.

Voor zoover ons bekend, is de Haarlemsche enquête de eerste
huis aan huis georganiseerde telling van lichamelijk gebrekkigen
in Nederland.

In hoofdstuk 3 zullen we nader uiteenzetten wat de resultaten
daarvan waren.

HOOFDSTUK III
A DE ENQUETE TE HAARLEM EN BENSCHOP

I INLEI DING TOT DE HAARLEMSCHE ENQUÊTE

4 Maart 1925 ging de Raad der Gemeente Haarlem er toe over
de Nazorg voor oud-leerlingen der Buitengewone Scholen te rege-
len en werd o.a. de Gemeentelijke Verbandscommissie Nazorg inge-
steld, waarin zitting namen de vertegenwoordigers van 22 ver-
eenigingen en instellingen, welke direct of indirect behulpzaam
konden zijn bij de maatschappelijke, moreele en godsdienstige
verzorging van deze groep van onvolwaardigen.

Het hoofddoel van deze Nazorg is, om in samenwerking met de
drie bestaande Buitengewone Scholen de leerlingen na het verlaten
dezer scholen zoo goed mogelijk te werk te stellen en om door
geregeld toezicht de kans van maatschappelijk slagen te ver-
grooten.

De onmaatschappelijken worden op de Gemeentelijke Nazorg-
werkplaats, Donkere Spaame 34, geplaatst, waar ze productieven
arbeid verrichten.

Thans zijn daar twee groepen jonge mannen en een groep vrou-
wen geplaatst.

Verder bestaat er sinds een lo-tal jaren een Vervolgcursus, meer
avondverzorging dan avondschool, waar een 75-tal oud-leerlingen
der Buitengewone Scholen gedurende 5 avonden per week bijeen-
komen. Eén avond is geheel gewijd aan ontspanning en de verdere
avonden ontvangen de zwakzinnigen onderricht in slöjd, teekenen,
handwerken, huishoudelijke bezigheden en gewone vakken.

In 1927 bereikte den Raad van Haarlem een verzoek, om ook
maatregelen te willen nemen voor de groep: blinden.

Het Hoofd der Nazorg werd opgedragen een onderzoek in te
stellen. Het gevolg van dat onderzoek was, dat de Raad 2 Novem-
ber 1927 besloot, om de geheele bÜndenverzorging tot zich te
trekken.

Een gemeentelijke blindencommissie werd ingesteld, welke de
behartiging der belangen dezer menschen, in den ruimsten zin van
het woord, op zich nam.

Einde 1928 werd er voor deze groep van onvolwaardigen eveneens
een Nazorgwerkplaats geopend. Een der leden van de bhnden-
commissie kreeg tevens zitting in de Verbandscommissie Nazorg.

Begin 1928 meende de Verbandscommissie, dat de tijd gekomen
was, om ook eens na te gaan, wat er voor de lichamelijk gebrekkigen
gedaan zou kunnen worden.

Naar aanleiding dezer besprekingen werd aan Burgemeester en
Wethouders van Haarlem verzocht, om naast de zorg voor zwak-
zinnigen en bhnden ook de zorg voor de hchamelijk gebrekkigen
te willen regelen.

Ook bij de behandeling van de begrooting voor het dienstjaar
1929 werd daarop aangedrongen.

8 April 1929 deden Burgemeester en Wethouders aan den Raad
het voorstel om ter beschikking van B. en W. een bedrag van
f. 500.— te stellen ten behoeve van het instellen van een onderzoek
naar het aantal lichamelijk gebrekkigen in deze gemeente en naar
de wijze, waarop de zorg voor deze kan worden geregeld.

Dit voorstel werd in de Raadszitting van 8 Mei 1929 met alge-
meene stemmen aangenomen.

De Verbandscommissie Nazorg stelde voor dit doel f. 1000,— be-
schikbaar en droeg aan de H.H. W. Mol, arts voor Orthopaedie
en E, P, Schuyt, hoofd der Gem. Nazorg, op, een onderzoek in te
stellen.

2 WERKWIJZE

Allereerst werd nu getracht om in samenwerking met de politie,
zooals in Duitschland in 1906 geschiedde, een betrouwbaar onder-
zoek naar het aantal lichamelijk gebrekkigen in te stellen, daar
men in ons land niet over voldoende gegevens betreffende deze
groep van onvolwaardigen beschikte.

Toen dit niet mogelijk bleek en ook de afd. Haarlem v. d. Bond v.
Ziekenverpleging niet behulpzaam kon zijn bij deze enquête, be-
sloot men gebruik te maken van de Nazorgorganisatie der Verbands-
commissie.

De Verbandscommissie Nazorg heeft n.1. in 1928 Haarlem en
omgeving in 25 wijken ingedeeld. In iedere wijk is een vertrouwd
persoon aangesteld, die, in verreweg de meeste gevallen geheel
belangeloos, gelden inzamelt, welke eens per jaar afgedragen
worden aan de Nazorgfondsen voor de zwakzinnigen, blinden en
hchamelijk gebrekkigen.

De dames en heeren van de 20 „Haarlemschequot; wijken werden ter
vergadering opgeroepen en uitvoerig werd hen uiteengezet, hoe we
ons de enquête gedacht hadden.

In de plaatselijke bladen werden eenige artikelen geplaatst over
het vraagstuk der lichamelijk gebrekkigen en werd er op gewezen,
dat dit onderzoek slechts dan kon slagen, als alle ingezetenen
naar waarheid op wilden geven, of er in de gezinnen lichamelijk
gebrekkigen waren.

Ter controle werden aan het Centraal Bureau voor de Statistiek
de kaarten van de laatste volkstelling opgevraagd, voor zoover
ze op lichamelijk gebrekkigen betrekking hadden.

In totaal bleken er voor Groot Haarlem 367 van deze kaarten te
bestaan, welke echter zeer weinig practische waarde hebben
(zie blz. 7).

De 20 dames en heeren kregen voor de huis aan huis telling een
brief mede, waarin ten overvloede nogeens uitvoerig het doel van
deze enquête uiteengezet werd, benevens een aantal kaarten, welke
als volgt bedrukt waren en waarop zij het adres, de voorloopige
diagnose enz. moesten invullen (zie model blz. 16).

In de plaatselijke bladen werd nogmaals van een en ander mede-
deeling gedaan en er op gewezen, dat alle ingezetenen vóór i Octo-
ber 1929 bezocht zouden worden.

In totaal werden er na de huis aan huis telling, met mondelinge
en schriftelijke toelichting, 877 ingevulde kaarten ingeleverd.

Door W. Mol, orthopaedisch chirurg en E. P. Schuyt, Hoofd
der Nazorg, zijn alle 877 personen daarna bezocht en werd van
ieder het volgende rapport ingevuld: (zie model blz. 17)

GEMEENTELIJKE NAZORG HAARLEM
Koningstraat 1

Naam:
Voornamen:
Adres:
Leeftijd:

1.nbsp;Gemis, vergroeiing of te kort zijn van ledematen?

2.nbsp;Verlammingen?

3.nbsp;Ernstige bochel?

4.nbsp;Heupontwrichting?

5.nbsp;Been- en gewrichtstuberculose?

6.nbsp;Ernstige graad van Engelsche ziekte?

Toelichting:

Van verschillende personen bleken de opgegeven gebreken,
óf te gering te zijn, óf het betroffen aandoeningen, welke met dit
onderzoek niets te maken hadden, zooals blindheid, doofheid, anus
praeternaturalis, enz.

In vele gevallen met een moeilijke diagnose was het ons mogelijk
van de behandelende medici inlichtingen te krijgen, de X-foto te
raadplegen of de ziektegeschiedenis bij ziekenhuisverpleging in te
zien. Hierdoor konden we in bijna alle gevallen tot een vrij juiste
diagnose komen. Onze bekendheid met de plaatselijke verhoudingen
en de behulpzaamheid der medici en directeuren der ziekenhuizen,
was ons daarbij van veel nut.

Behalve de ziekenhuizen te Haarlem werden ook de verdere
inrichtingen, o.a. voor oude mannen en vrouwen en lijders aan
vallende ziekte, bezocht, terwijl de Raad van Arbeid toestond, dat
wij inzage namen van haar dossiers, om te zien of alle, aldaar als
gebrekkig geboekstaafde verzekerden, op onze staten voorkwamen.

In de volgende bladzijden vindt men de lichamelijk gebrekkigen

GEMEENTELIJKE NAZORG HAARLEM
Telling van lichamelijk gebrekkigen

Datum onderzoek

Namen en voornamen

Geslacht

Woonplaats

Sinds wanneer?

Waar en wanneer geboren?

Kerkgenootschap-man-vrouw-kinderen

Gehuwd

Kinderen

Het hoeveelste kind is dit?

Wekelijksche verdiensten v. d. man — waarmee? —
id.nbsp;v. d. vrouw — waarmee? ■—

id.nbsp;v. d. kinderen — waarmee? —

Ontvangt hij/zij ondersteuning? zoo ja, hoeveel en van wie?
Ouderdomsrente of pensioen?
Totaal inkomen van dit gezin?
Huur
Fondsen

Welke school bezocht hij/zij en hoe lang?
Tot welke klasse bracht hij/zij het?
Wat waren de oorzaken van het zitten blijven?
Beroep voor het optreden der gebrekkigheid?
Beroep na het optreden der gebrekkigheid?

Het gebrek is wanneer ontstaan?

Het gebrek is waardoor ontstaan?

Welk lichaamsdeel is gebrekkig?

Kan medisch ingrijpen hier nog verbetering brengen ?

Bestaat er naast de lichatnelijke gebrekkigheid ook nog zwakzinnig-
heid?

Kan hij/zij een vak leeren?

Is daarvoor plaatsing op een Werkinrichting met vakopleiding ge-
wenscht?

Wat zou er nog meer in het belang van hem/haar gedaan kunnen
worden?

Welke wenschen heeft hij/zij zelf nog?

Is aparte verpleging voor hem/haar gewenscht?

Diagnose en korte beschrijving van den aard van het gebrek

naar den leeftijd verdeeld. Deze gaat van o—14, 15—21, 22—30,
31—40, enz. De beide eerste groepen zijn de belangrijkste, zoowel
wat de stand van de medische verzorging, als wat de school- en
beroepsopleiding betreft.

UITSLAG DER TELLING

Onder de kinderen van 0—14 jaar vonden wij 146 HchameHjk
gebrekkigen, te weten 83 jongens en 63 meisjes.

Hieronder bevonden zich 23 zwakzinnigen, te weten 16 jongens
en 7 meisjes.

Van O—6 jaar vonden wij 36 kinderen; van 6—14 iio, dat is
6 è. 7 pro mille der schoolbevolking.

Aan spastische verlammingen en dergelijke aandoeningen, met
uitzondering van de kinderverlamming, leden 37 kinderen, waar-
onder 23 jongens en 14 meisjes.

Jongensnbsp;Meisjes

diplegia spastica................I2nbsp;5

hemiplegia spastica ............7nbsp;7

geboorteverlamming............3nbsp;i

spina bifida (met paralyse der

beenen en incontinentie)............inbsp;_

cerebellair ataxie .......—nbsp;i

Door de poliomyelitis anterior acuta waren 34 kinderen gebrek-
kig, waaronder 18 jongens en 16 meisjes.
De misvorming was hierbij gezeteld:

Jongens

Rechter been........ 4

rechter voet......... 2

linker been......... 3

linker voet..................3

beide beenen..................i

beide voeten..................i

rechter arm..................2

beide armen en rug..........i

rug..........................I

34

Dertig kinderen waren lijdende aan aangeboren afwijkingen en
wel 14 jongens en 16 meisjes. Hiervan vonden wij:

Jongens Meisjes

aangeb. enkelz. heupontwr. .

dubbelz. heupontwr.....

enkelz. klompvoeten ....
dubbelz. klompvoeten. . . .
aangeb. gemis van linker arm .
aangeb. gemis van rechter arm
aangeb. gemis van alle vingers
aangeb. klomphandjes met hak-

voeten .........

klauw-holvoeten......

ontbreken van rechter tibia

(gedeeltelijk).......

klomphandjes.......

gaffelhand.........

16

Ten gevolge van rachitis waren 24 kinderennbsp;misvormd.

Jongensnbsp;Meisjesnbsp;Totaal

derde-graads scoHose..... 7nbsp;7nbsp;14

sterke O- of X-beenen .... 6nbsp;2nbsp;8

coxa vara.......... inbsp;inbsp;2

14nbsp;10nbsp;24
Been- of gewrichtstuberculose had 12 kinderen aangetast.

Jongensnbsp;Meisjesnbsp;Totaal

coxitis........... 4nbsp;—nbsp;4

gonitis........... inbsp;2nbsp;3

spondylitis.......... inbsp;inbsp;2

voettuberculose....... inbsp;inbsp;2

ziekte van Poncet...... inbsp;—nbsp;i

8nbsp;4nbsp;12
Door een ongeval was lichamelijke gebrekkigheid aanwezig bij
kinderen.

Jongensnbsp;Meisjesnbsp;Totaal

gemis van linker been . . . . inbsp;—nbsp;i

beenbreuk met sterke verkorting inbsp;—nbsp;i

fractuur van nekwervel .... —nbsp;inbsp;i

epiphysiolyse........—nbsp;inbsp;i

ischaemische contractuur van

onderarm en hand....... 2nbsp;inbsp;3

4nbsp;3 7

Verder vonden wij in deze groep nog i osteomyelitis van het
dijbeen in de buurt van den trochanter major bij een jongen,
waarbij een sterke coxa vara was ontstaan en een osteomyelitis
van het linker scheenbeen met pseudarthrosevorming.

Van deze kinderen waren Roomsch Katholiek 47, Nederduitsch
Hervormd 46, Gereformeerd 6, Luthersch 2, Doopsgezind 2,
Remonstrant 2, van andere Protestante richting i en geen gods-
dienst 40.

Hoe staat het met het onderwijs van de iio gebrekkige kinderen
van 6—14 jaar.?

Van 51 kinderen waren de vorderingen normaal, 33 waren enkele
klassen ten achter, 7 waren op de school voor buitengewoon onder-
quot;^js, 7 genoten huisonderwijs en 12 kinderen hadden geen onderwijs.
Onder de 59 laatstgenoemden bevonden zich 21 zwakzinnigen.

verder 1 op de H.B.S., i op de M.U.L.0. en i op het
Lyceum.
17nbsp;—nbsp;4

verder op M.U.L.0. i.
14 jaar 12nbsp;—nbsp;i

4e kl I

5e kl I
6e kl I
7e kl 4

verder op de M.U.L.0. i, op de H.B.S. i en op het
Lyceum i.

Totaal

We kunnen hieruit de conclusies trekken, dat meer en beter
toezicht op het onderwijs gewenscht is en dat meerdere plaatsing
op de buitengewone school aanbeveling verdient. Medisch en
paedagogisch toezicht zal noodzakelijk zijn. Goed geregeld huis-
onderwijs zal in bizondere gevallen, met controle, aanbevehng
verdienen.

Op bladz. 60 kan men den stand der medische behandeling vin-
den, voor de voornaamste groepen van Hchaamsgebreken. Hier zij
vermeld, dat van de iio gebrekkige kinderen er 57 onder genees-
kundige behandehng waren of geweest waren. 53 waren er niet
voldoende of nooit onder behandehng geweest, hoewel dit wegens
den aard van hun gebrek veelal gewenscht was. Hoe vaak hoorden
wij bovendien niet, dat bij een kinderverlamming een beugel voor-
geschreven, afgeleverd en door de gemeente of ziekenfonds betaald
was, terwijl de patiënt hem eenvoudigweg niet droeg, hoewel dat,
met het oog op een abnormalen voetstand of contractuur, wel
degelijk noodig was. In dergelijke gevallen is toezicht op de ouders
noodig en dit zou gemakkelijk uitgeoefend kunnen worden door
den huismedicus of wijkverpleegster. Wanneer men bedenkt, dat
ook dergelijke gevallen onder de „behandeldenquot; gerekend worden,
dan laat ook de medische verzorging van het opgroeiend geslacht,
voor zoover het het voorkomen van lichamelijke gebrekkigheid
betreft, nog veel te wenschen over.

Wij vonden 88 lichamelijk gebrekkigen tusschen 15 en 21 jaar.
Hieronder waren 9 zwakzinnigen, 7 meisjes en 2 jongens. Het
volgend staatje geeft het aantal aan, verdeeld volgens den leeftijd:

Aan spastische verlammingen en dergelijke aandoeningen, met
uitzondering van de kinderverlamming, leden ii patiënten, te
weten 4 jongens en 7 meisjes.

Jongens Meisjes Totaal

diplegia spastica..............inbsp;3nbsp;.4

hemiplegia spastica ...........3nbsp;3nbsp;6

sterke hysterische verlamming

van beide beenen.....—nbsp;inbsp;i

Door de poliomyelitis anterior acuta waren 16 personen gebrekkig
tusschen 15 en 21 jaar.

Jongens Meisjes Totaal

rechter been..................i\'nbsp;2.nbsp;3

rechter voet..................2nbsp;—nbsp;2

hnker been..................2nbsp;—nbsp;2

linker voet..................2nbsp;—nbsp;2

beide beenen..................inbsp;—nbsp;i

rechter schouder..............2nbsp;—nbsp;2

rechter arm..................2nbsp;inbsp;3

paralytische kypho-scoliose . .nbsp;—nbsp;inbsp;i

12nbsp;4 16

Wij vonden 14 lijders aan aangeboren afwijkingen:

Jongens Meisjes Totaal

enkelzijdige heupontwrichting .4nbsp;7 11

dubbelzijdige heupontwrichting —nbsp;11

sterke platvoeten...... . inbsp;— i

gemis van hand....... inbsp;— i

6nbsp;8nbsp;14

Ten gevolge van rachitis vonden wij in deze groep 18 misvor-
mingen:

Er waren in deze groep 6 lichamelijk gebrekkigen door een
ongeval, 5 jongens en i meisje:

paralyse van beide beenen, i jongen
gemis van Unker been, i jongen
femurbreuk met sterke verkorting (4 cM.), i jongen
doorsnijding van de strekpezen van de rechter pols, i jongen
verlies van drie vingers en duim, i jongen
spastische verlamming van rechter arm en been door schedel-
trauma, I meisje.

Verder vonden wij in deze groep 2 lijderessen aan een polyarti-
culairen vorm van chronisch gewrlchtsrheumatlsme en één uit-
gesproken geval van multipele exostosen bij een jongen.

Van deze kinderen waren Roomsch Katholiek 31, Nederduitsch

Hervormd 26. Gereformeerd 3, Luthersch 4, Doopsgezind i, van
andere Protestante richtingen 3; 20 hadden geen godsdienst.\'

Van de 88 kinderen konden er 58 voldoende in hun onderhoud
voorzien, te weten 32 jongens en 26 meisjes.

Jongens
kantoor . .
fabriek .
fietsenreparate
schoenmaker
drukker .
stoffeerder
bloemist .
koopman .
loopjongen
schilder .
behanger .
kleermaker
metselaar.
chauffeur .

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 16 meisjes en
^4 jongens. Hiervan waren er:

Jongens
hulpbehoevend en bedlegerig,
quot;og op school en hulp noodig.
zonder werk en hulp noodig .
geschikt voor een Nazorg-

werkplaats .......

reeds op een Nazorgwerk-
Plaats (zwakzinnig) . . .

Meisjes

hulpbehoevend en bedlegerig 10
thuis wegens zwakte ... 4
nog op school en hulp noodig i
voor lichte bezigheden ge-
schikt .........I

14nbsp;16

Öe mate van het lichamelijk gebrek is geen maatstaf voor de
ehoeftigheid, behalve in de allerergste gevallen. De intellectueele
ontwikkeling van deze groep laat veel te wenschen over, hetgeen
y een lichamelijk gebrekkige een groote handicap is.

Van 22 tot 30 jaar hadden zich 113 lichamehjk gebrekkigen op-
gegeven en wel:

Van deze 113 leden aan spastische verlammingen 10:

Mannennbsp;Vrouwen

hemiplegia spastica..... 3nbsp;—

diplegia spastica...... —nbsp;4

spina bifida, met verlamming
van beide beenen en incon-
tinentie ......... Inbsp;—

multiple sclerose...... —nbsp;2

Totaal 4nbsp;6

Aan de gevolgen der poliomyelitis anterior acuta leden 17 per-
sonen:

Mannen Vrouwen Totaal

rechter been........ 2nbsp;3nbsp;5

rechter voet.......

hnker been.......

hnker voet.......

beide beenen.......

beide voeten.......

rechter arm.......

linker arm........

Totaal 5nbsp;12nbsp;17

Aan aangeboren afwijkingen lijdend vonden wij:

Mannen Vrouwen Totaal
enkelz. heupontwrichting . . —nbsp;8nbsp;8

dubbelz. heupontwrichting . —nbsp;inbsp;j

enkelzijdige klompvoet . .
dubbelzijdige klompvoet ,
ontbreken van linker voet
gemis Hnker hand ....
stijfheid en verminkt zijn van
linker hand.......

3nbsp;12nbsp;15
Aan rachitische misvormingen leden ii mannen en 12 vrouwen:

Mannennbsp;Vrouwennbsp;Totaal

derde-graads scoliose .... 8nbsp;10nbsp;18

sterke O- of X-beenen . . . inbsp;inbsp;2

coxa vara......... inbsp;inbsp;2

sterke platvoeten...... inbsp;__i

IInbsp;12nbsp;23
Wij vonden 29 gevallen van been- en gewrlchtstuberculose.

Mannennbsp;Vrouwennbsp;Totaal

coxitis .......... 8nbsp;Inbsp;9

gonitis.......... 2nbsp;8nbsp;10

spondylitis......... 2nbsp;2nbsp;4

voettuberculose...... inbsp;inbsp;2

polstuberculose....... —nbsp;2nbsp;2

elleboogtuberculose..... 2nbsp;—nbsp;2

15 14 29

Aan chronisch polyartlculalr progressief gewrichtsrheumatlsme

(arthritis deformans generalis) leden 6 personen: 3 mannen en 3
Vrouwen; aan de gevolgen van osteomyelitis 3 mannen en i vrouw.

In deze groep vonden wij ten gevolge van een ongeval 9 licha-
quot;lelijk gebrekkigen.

gemis van beide beenen . .

idem rechter been.....

idem rechter voet.....

idem hnker voet......

amputatie volgens Chopart,

rechts..........

gemis van alle vingers rechter
hand..........

Vrouwen
I
I

In deze groep waren Roomsch Katholiek 42, .Nederduitsch Her-
vormd 39, Gereformeerd 7, Doopsgezind 3, Luthersch 2, Remon-
strant 3; 17 personen hadden geen godsdienst.

Van de 113 hchamelijk gebrekkigen van 22 tot 30 jaar waren
er 27 gehuwd, 12 mannen en 15 vrouwen.

89 personen konden voldoende in hun onderhoud voorzien.

Mannen

Vrouwen

42

47

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 8 mannen en
i6 vrouwen. Van deze 8 mannen waren er: geschikt voor hchte
bezigheden 4, geschikt voor plaatsing op een Nazorg-werkplaats 3,
reeds geplaatst op een Nazorgwerkplaats i. Van de 16 vrouwen
waren er 8 thuis, terwijl er 8 bedlegerig waren.

Onder de 42 mannen zijn er verschillende die o.i. een verkeerd
beroep uitoefenen. Zoo zijn er 3 met een ernstig voetgebrek col-
porteur of melkslijter, één met een fistelende tuberculose van den
elleboog was chauffeur.

Tusschen 31 en 40 jaarnbsp;vonden wijnbsp;134 lichamelijk gebrek-
kigen:

Leeftijdnbsp;Mannennbsp;Vrouwen

31nbsp;jaar 5nbsp;7

32nbsp;„nbsp;4nbsp;5

33nbsp;»nbsp;9nbsp;5

34nbsp;..nbsp;13nbsp;5

35nbsp;„nbsp;5nbsp;13

36nbsp;„nbsp;2nbsp;6

37nbsp;»nbsp;IInbsp;5

38nbsp;„nbsp;4nbsp;8

39nbsp;» 6 6

40 quot;nbsp;4nbsp;II

Totaal 63nbsp;71

Van deze 134 lichamelijk gebrekkigen leden aan spastische ver-
lammingen en dergelijke aandoeningen:

Mannen Vrouwen Totaal

hemiplegia spastica . . . .nbsp;inbsp;—nbsp;i

diplegia spastica............—nbsp;inbsp;i

multipele sclerose..........3nbsp;2nbsp;5

tabes......................Inbsp;—nbsp;I

Verlammingen ten gevolge van de poliomyelitis anterior
acuta:

Mannen Vrouwen Totaal

rechter been
hnker been
voet . . .
beide beenen
rechter arm
Unker arm,

4nbsp;5

Aan aangeboren afwijkingen vonden wij:

Mannen Vrouwen Totaal

enkelz. heupontwrichting .
dubbelz. heupontwrichting
enkelzij dige klompvoet , .
dubbelzijdige klompvoet .
sterke platvoeten.....

Wij vonden 21 rachitische misvormingen:

Mannen Vrouwen Totaal

derde-graads scohose .... 10

sterke platvoeten...... —

dwerggroei......... i

II

Aan been- en gewrichtstuberculose leden in deze groep 37 per-
sonen:nbsp;\'

Aan arthritis deformans generalis leden 13 personen, i man en
12 vrouwen; aan de gevolgen van osteomyelitis 3 mannen.

Ten gevolge van een ongeval bestond er hchamehjke gebrekkig-
heid bij 14 mannen en 7 vrouwen.

Mannen Vrouwen Totaal

gemis van rechter been ...nbsp;inbsp;—nbsp;, i

gemis van linker been ...nbsp;3nbsp;—nbsp;3

gemis van rechter voet ...nbsp;2nbsp;—nbsp;2

gemis van hnker arm....nbsp;1nbsp;—nbsp;i

gemis van rechter hand...nbsp;—nbsp;inbsp;j
dijbeenhalsbreuk met groote

verkorting................inbsp;2nbsp;3

femurbreuk met sterke ver-
korting ..................Inbsp;_nbsp;I

intraarticulaire fracturen . .nbsp;5nbsp;2nbsp;7

sterke ulcera varicosa. ...nbsp;—nbsp;inbsp;i

geboorteverlamming (1. arm) .nbsp;—nbsp;inbsp;l

14 7 21

Gemakshalve vermelden wij de ulcera varicosa onder de onge-
vallen.

In deze groep waren Roomsch Kathohek 49, Nederduitsch
Hervormd 40, Gereformeerd 12, Doopsgezind 3, Remonstrant 2,
andere Protestante godsdiensten i; 27 personen hadden geen gods-
dienst. Van de 134 lichamelijk gebrekkigen waren er 82 gehuwd,
44 mannen en 38 vrouwen, bovendien waren er 2 weduwen.

gS lichamelijk gebrekkigen konden voldoende in hun onderhoud

voorzien:

koopman .
colporteur
kantoor .
winkelier .
fabriek . .
schoenmaker
kleermakers
melkslijters
schilder .
chauffeur .
rietvlechter
stoker . .
garagehouder
sigarenmaker
broodbezorger
monteur . .
winkelbediende
bakker . .
student, .
groenteboer
fotograaf .
musicus .
los arbeider

Vrouwen

thuis........35

naaister.......4

werkster.......i

onderwijzeres.....i

pensionhoudster , . .nbsp;i

dienstbode......i

kantoor ..............i

verpleegster.....i

53

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 10 mannen en
26 vrouwen. Van deze 10 mannen waren er: geschikt voor lichte
bezigheden 6, geschikt voor plaatsing op een Nazorgwerkplaats 4.
Van deze 26 vrouwen waren er thuis zonder iets te kunnen doen 4,
hulpbehoevend en bedlegerig 11 en voor lichte bezigheden ge-
schikt II.

Wij vonden 141 lichamelijk gebrekkigen tusschen: 41 en 50 jaar:

Aan spastische verlammingen en dergehjke aandoeningen met
«itzondermg van de kinderverlamming, leden 21 patiënten, te
Weten: 16 mannen en 5 vrouwen.

hemiplegia spastica .
diplegia spastica . .
multiple sclerose . .
paralysis agitans . .
tabes .

Door Poliomyelitis anterior acuta waren 8 personen gebrekkig,
3 mannen en 5 vrouwen.

Mannen

rechter been........ i

linker been......... 2

rechter voet........ .

beide beenen........ —

rechter arm........ —

3nbsp;5

^U vonden 21 lijders aan aangeboren afwijkingen:

Lijdende aan been- en gewrlchtstuberculose waren 38 patiënten:

4 personen waren lijdende aan aandoeningen van den Ouden Dag.

Mannen Vrouwen Totaal

beroerte.......... 2nbsp;inbsp;3

arthritis deformans v. d. heup —nbsp;inbsp;^

224

Aan arthritis deformans generalis leden 14 personen: 4 mannen
en 10 vrouwen; aan de gevolgen van osteomyehtis i man en aan
een gonorrhoische arthritis 2 mannen en i vrouw.

Er waren in deze groep 17 lichamelijk gebrekkigen door een
ongeval:

gemis van rechter been . .
gemis van linker voet . .
gemis van hnker arm. . .
gemis van hnker hand . .
geboorteverlamming . . .
dijbeenhalsbreuk met groote

verkorting.......

intraarticulaire fracturen .
sterke ulcera varicosa. . .

14

T nnbsp;-Tnbsp;Jnbsp;17

In deze groep waren Roomsch Kathohek 35; Nederduitsch Her-
vormd 49; Gereformeerd 5; Doopsgezind 5; Luthersch 5; Remon-
strant i; andere Protestante godsdiensten 7; 34 personen hadden
geen kerkgenootschap.

Van de 141 lichamelijk gebrekkigen waren er 95 gehuwd, 60
mannen en 35 vrouwen; bovendien waren er 2 weduwen.

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 23 mannen en
19 vrouwen. Van deze 23 mannen waren er geschikt voor lichte
bezigheden in de maatschappij 8; geschikt voor plaatsing op een
Nazorgwerkplaats 2 en hulpbehoevend en bedlegerig 13.

Van de 19 vrouwen waren er 3 geschikt voor hchte bezigheden
en 16 hulpbehoevend en bedlegerig.

Tusschen de 51 en 60 jaar bleken te Haarlem 127 lichameUjk

Aan organische aandoeningen van het zenuwstelsel en verlam-
mingen met uitzondering van de kinderverlamming leden 15 ge-
brekkigen:

Mannen Vrouwen Totaal

paralysis agitans...... 3nbsp;^nbsp;4

tabes........... 8nbsp;3

IInbsp;4nbsp;15
Door de poliomyelitis anterior acuta waren 8 personen gebrekkig:
6 mannen en 2 vrouwen:

Mannennbsp;Vrouwennbsp;Totaal

rechter been........ 3nbsp;—nbsp;3

linker been......... inbsp;inbsp;2

linker voet..........2nbsp;—nbsp;2

beide beenen........ —nbsp;inbsp;i

Met aangeboren afwijkingen vonden wij 8 vrouwen:

enkelzijdige heupontwr. ...nbsp;3

dubbelzijdige heupontwr. . .nbsp;2

klompvoeten ..............2

achondroplast..............i

8

Ten gevolge van rachitis waren in deze groep 7 misvormingen:

Mannen Vrouwen Totaal
derde-graads scoUose .... 2nbsp;2nbsp;4

sterke O- of X-beenen ... —nbsp;2nbsp;2

sterke platvoeten...... inbsp;—nbsp;i

24 personen waren lijdende aan been- en gewrlchtstuberculose:

8nbsp;14 22

Aan arthritis deformans generalis leden 21 personen en wel 7
mannen en 14 vrouwen; aan de gevolgen van osteomyehtis i vrouw;
aan een gonorrhoische ankylose v. d. rechter knie i man en aan
een gummeuse aandoening van het linker onderbeen i vrouw.

Verder vonden wij in deze groep 19 gebrekkigen door een on-
geval:

Mannen Vrouwen

.... Inbsp;—

gemis linker been.....

gemis rechter voet.....

gemis rechter arm.....

gemis linker hand.....

thrombose met amputatie van

linker voet.......

dijbeenhalsbreuk met sterke

verkorting........

intraarticulaire fracturen. . .

14

Van deze groep waren Roomsch Katholiek 43; Nederduitsch
Hervormd 45; Gereformeerd 8; Doopsgezind 5; Luthersch 6;
Remonstrant 2; Israëliet i; andere Protestante godsdiensten 3;
geen kerkgenootschap 14,

Van de 127 gebrekkigen waren er 84 gehuwd (51 m. en 33 vr.);
weduwe 6, weduwnaar 5, terwijl er 3 {2 m. en i vr.) gescheiden
waren.

67 konden voldoende in hun onderhoud voorzien:

Mannen

38

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 28 mannen en
32 vrouwen.

Van deze 28 mannen waren er: geschikt voor lichte bezigheden
in de maatschappij 4; geschikt voor plaatsing op een Nazorg-
werkplaats 3 en hulpbehoevend en bedlegerig 21.

Van de 32 vrouwen waren er 5 geschikt voor hchte bezigheden
en 27 hulpbehoevend en bedlegerig.

Wij vonden tusschen de 61 en 70 jaar 105 lichamelijk gebrek-
kigen:

Door de poliomyelitis anterior acuta waren 5 personen gebrekkig
(4 m. en i vr.):

Mannennbsp;Vrouwen Totaal

rechter been......... inbsp;inbsp;2

rechter voet........ inbsp;—nbsp;i

hnker voet........ inbsp;—nbsp;i

beide voeten........ inbsp;—nbsp;i

4 Inbsp;5
Met aangeboren afwijkingen vonden wij 7 personen:

Mannen Vrouwennbsp;Totaal

enkelzijdige heupontwr. ... 3 3nbsp;6

klauwvoeten........ i —nbsp;i

4nbsp;3nbsp;7

Ten gevolge van rachitis waren in deze groep 2 gebrekkigen:

Vrouwen

derde-graads scoliose ....nbsp;i

sterke platvoeten............i

2

17 personen waren lijdende aan been- en gewrichtstuberculose:

Mannen Vrouwennbsp;Totaal

coxitis.......... 3 2nbsp;5

gonitis.......... 4 Inbsp;5

spondylitis......... — inbsp;i

voettuberculose...... i 4nbsp;5

polstuberculose....... — inbsp;i

8nbsp;9 17
Aandoeningen van den „Ouden Dagquot; vonden wij bij 28 personen:

Mannennbsp;Vrouwen Totaal

beroerte.......... 6nbsp;2 8

arthritis def. v. d. wervelkolom —nbsp;11

arthritis def. v. d. heup ... 4nbsp;9 13

arthritis def. v. d. knie. . . . inbsp;— i

ulcera cruris........ 3nbsp;2 5

14 14 28
Aan arthritis deformans generalis leden 17 personen: 5 mannen

en 12 vrouwen; aan de gevolgen van osteomyelitis: i man.

Verder vonden wij in deze groep 19 lichamelijk gebrekkigen
door een ongeval:

gemis V, rechter been . . .
gemis v. beide beenen . . .
gemis v. rechter arm . . . .
geboorteverlamming . , . .
ischaemische contractuur . .
dijbeenhalsbreuk met sterke

verkorting........

femurbreuk met sterke ver-
korting .........

sepsis met amputatie v. rech-
ter arm.........

breuken, die het gewricht be-
schadigd hebben .....

19

Van deze groep waren Roomsch Katholiek 35; Nederduitsch
Hervormd 41; Gereformeerd 7; Doopsgezind 6; Luthersch 2;
Remonstrant i; andere Protestante godsdiensten i en geen kerk-
genootschap 12.

Van de 105 lichamelijk gebrekkigen waren er 69 gehuwd (41
mannen en 28 vrouwen); weduwe 13; weduwnaar 3.
41 konden er voldoende in hun onderhoud voorzien:

Vrouwen
thuis........21

Onvoldoende of geen arbeid werd verricht door 32 mannen en
32 vrouwen.

Deze mannen en vrouwen waren alle hulpbehoevend.
Tusschen de 71 en 80 jaar vonden wij 35 gebrekkigen:

Totaal 23nbsp;12

Met aangeboren afwijkingen vonden wij 2 personen (i man en
I vrouw) beide met een enkelzijdige heupontwrichting.

Ten gevolge van rachitis waren in deze groep 4 personen licha-
melijk gebrekkig:

Mannen Vrouwen Totaal

sterke X-beenen...... —nbsp;quot; inbsp;i

derde-graads scoliose . . . . inbsp;inbsp;2

rachitische dwerg...... inbsp;—nbsp;i

224
2 personen waren lijdende aan been- en gewrichtstuberculose
(i man en i vrouw) beide voettuberculose.

Aandoeningen van den „Ouden Dagquot; vonden wij bij 15 gebrek-
kigen:

Mannen Vrouwen Totaal

beroerte.......... 5nbsp;3nbsp;8

arth. def. v. d. heup .... 2nbsp;3nbsp;5

arth. def. v. d. wervelkolom inbsp;—nbsp;i

seniel gangraen...... inbsp;—nbsp;i

9nbsp;6nbsp;15

Aan de gevolgen van arthritis deformans generalis leden 2
vrouwen.

IG personen waren gebrekkig door een ongeval:

Mannennbsp;Vrouwennbsp;Totaal

gemis van beide beenen . inbsp;—nbsp;i
dijbeenhalsbreuk met sterke

verkorting........ 8nbsp;inbsp;g

9nbsp;Inbsp;10

Van deze groep waren Roomsch Katholiek 13; Nederduitsch
Hervormd 13; Gereformeerd 2; Doopsgezind 2; Geen Kerkgenoot-
schap 5.

Gehuwd waren er 19 (17 mannen en 2 vrouwen).
Weduwe 7 en Weduwnaar 5.

14 personen tusschen de 81 en 90 jaar bleken gebrekkig:
Leeftijdnbsp;Mannen Vrouwen

81nbsp;jaarnbsp;2nbsp;2

82nbsp;Inbsp;_

83nbsp;..nbsp;Inbsp;2

85

87

88

89

90

Totaal 6nbsp;8

Met aangeboren afwijkingen vonden wij i vrouw, gemis van de
vingers van rechter hand.

I persoon, man, was lijdende aan been- en gewrichtstuberculose
(coxitis).

Aandoeningen van den „Ouden Dagquot; vonden wij bij 4 gebrek-
kigen:

Mannen Vrouwen Totaal

beroerte.......... inbsp;inbsp;2

arthritis def. v. d. heup ... —nbsp;inbsp;i

seniel gangraen...... inbsp;—nbsp;i

Aan de gevolgen van arthritis deformans generalis leden i man
en I vrouw; gemis van rechter hand wegens tumor vonden wij bij
een man,

5 personen waren gebrekkig door een ongeval:

Mannen Vrouwen Totaal

gemis rechter hand..... inbsp;—nbsp;i

dijbeenhalsbreuk met sterke
verkorting........ —nbsp;4nbsp;4

Van deze groep waren Roomsch Katholiek 6; Nederduitsch Her-
vormd 4 en Gereformeerd 4,

Gehuwd waren er 6 (4 mannen en 2 vrouwen), weduwe 5 en
weduwnaar 2.

Samenvatting

In totaal bleken er te Haarlem 903 lichamelijk gebrekkigen in
de maatschappij te zijn te weten 460 mannen en 443 vrouwen.

Leeftijd Mannen Vrouwen

Gehuwd waren: 229 mannen en 154 vrouwen; weduwnaar 15;
weduwe 35; gescheiden 2 mannen en i vrouw.

Volgens het kerkgenootschap was de indeeling aldus:

Totaal 303 301 169 54 21 27 II 16 I

Arbeid

Van 15—60 jaar vonden wij 603 personen.
Voldoende was de arbeid van 411 lichamelijk gebrekkigen of
68 % t.w.: 213 mannen en 198 vrouwen. Onvoldoende bij 192 of
32 % t.w.: 83 mannen en 109 vrouwen:

Mannennbsp;Vrouwen

Voldoende Onvoldoende Voldoende Onvoldoende

I^e 213 mannen en 198 vrouwen deden het volgende:

Onvoldoende was de toestand van 83 mannen en 109 vrouwen:
Mannennbsp;Vrouwen

hulpbehoevend en bedlegerig. 35
voor hchte bezigheden in de

maatschappij geschikt . . 19
voor een Nazorgwerkplaats

geschikt........16

zonder werk en hulp noodig . 7
nog op school en hulp noodig 4
reeds op een Nazorgwerkpl. 2
hulpbehoevend en bedlegerig 72
voor lichte bezigheden in de

maatschappij geschikt . . 20
thuis wegens zwakte ... 16
nog op school en hulp noodig i

De aandacht moet er echter op gevestigd worden, dat verschil-
lende mannen, die thans nog wel voldoende met hun arbeid ver-

dienen, in verband met hun gebrek een geheel verkeerd beroep
uitoefenen en vandaag of morgen dus ook onder de groep: „onvol-
doendequot; terecht zullen komen b.v. eenige mannen met ernstige
voetgebreken zijn colporteur, melkslijter etc.

Lijdende aan been- en gewrichtstuberculose waren: i8o personen
(94 mannen en 86 vrouwen):

Aangeboren afwijkingen vonden wij bij 120 personen:

Mannen Vrouwen Totaal

113 lichamelijk gebrekkigen waren dit geworden door
rachitis:

derde-graads scoliose .
sterke O- of X-beenen
sterke krampplatvoeten

coxa vara ......

dwerggroei......

sabelbeentjes.....

Mannen Vrouwen Totaal

dijbeenhalsbreuk met sterke

verkorting........

breuken, die het gewricht be

schadigd hebben ....
gemis van rechter been . ,
gemis van linker been . .
gemis van linker hand . .
gemis van rechter voet . ,
gemis van beide beenen
femurbreuk met sterke

korting......

ischaemische contractuur va
onderarm en hand . . .
gemis van minstens drie vin

gers..........

gemis van hnker voet . .

thrombose........

gemis van linker arm. . .
fractuur van nekwervel . .
epiphysiolyse v.h. dijbeenhoofc
paralyse v. beide beenen .
doorsnijden v. pezen r. pols.
spastische verlamming v. r
arm en r. been door schedel

trauma.....

gemis v. voorvoet .
gemis v. rechter hand
ulcera cruris ....
geboorteverlamming
gemis rechter arm .
sepsis.......

geboorteverlamming . . . .
spina bifida met verlamming
der beenen en incontinentie

cerebellair ataxie......

sterke hysterische verlamming

der beenen......

spasmen door encephaUtis.

tabes..........

multiple sclerose.....

paralysis agitans.....

encephalitis met paresen .

I
I

5

6
6
I

I
I
26
13
10
I

Totaal 66

Kinderverlamming vonden we bij 97 {52 mannen en 45 vrouwen)
gebrekkigen: