specimen historico-theologicum,

EXHIBENS

HISTORIAM ECCLESIAE ULTRAJECTINAE
ROMANO-CATHOLICAE ,

male

\'IANSENISTICAE DIOTAE ,

qttod

SUMMO ANNUB:NTE. NUMINE,

EX AUCTOEITATB EBCTOEIS MAGNIPICI

ßKRNARDI TER HAAR,

THBOL. DOCT. ET PKOF. OED.,
NBC NON

amplissimx SENATUS ACADEMICI consensu

BT

noblissimae PACULTATIS THEOLOGICAE decreto .

StTMMISQUE IN

theologia honoribus AC privilegiis

ili AGADSMiA RHEi^ö-ÏRA^EÜTiiJA

EÏTE ET LEGITIME CONSBQITENDIS ,
publico ac solemni submittit examini

JOHANNES ABRAHAlllS GERTH VAN WIJK Jr.,

Duro-Siadicnsis.

a. d. xxi m. junii a mdccclix, hora l

mïi é IRjiptmiii,

APUD L. E. BOSCH KT PILIOS
MDcecr,ix.

( I : Î t ;

A \'/. I if. X .a T gt; ÀV. L u :/: :î •

. l\'y!ilMiH\'Vnit a : ■ I i v^-■■ gt;-gt;i: 7

Anbsp;MT ? n ii L /::■!

, .«HO .\'lOif! v,l 1nbsp;tl!T

KJ a-.x.jOi-ifi^tfSi

jriiaTJivf\'-ï j^nóTfto\'ïrr ii Aïolt;KTgt;:urr

,nbsp;.Ti\'ITllia.I ÏJf Al fÜ

î/tWA/\'r Tf\'n\'ît.\'-«\'»?! ■î.nf M JOS» otiiaaUM

, /îf. imim mn^timm! mjim.

.\'ji\'.i-r.nbsp;a tt:-;\'îî. r/y .n /.

15

parentibus
OPTIMIS CAR1S8IMIS

SACRUM.

, \'-y-

4nbsp;V

r R A E F A T 1 O.

J^woa tantum mihi de ipso, qïiod comcripsi , Spe^
cimine monenda sunt, quum Ecclesiae Eom.-Cath.
Ultrajèciinae historiam vemaculo sermone, fusius et
forma minus arida , edere mihi proposuerim.

_ ^^nbsp;Speciminis Introitum nimis longum esse

dicat, animadvertat, necessarium mihi fuisse, ut
et nexum exponerem Jansenismi inter ét Cleri Tra-
jectini causas, saepe confusas , et in iis, quae post
Beformationem, ante a\\ 1702, aceiderint, principia
jam inesse indicarem eorum, quae Clerus Trajectinus
post aquot;. 1702 perpessus est ! 8t^ldiorum imperfectas
sane primitias, veritatis tamen conscriptas amore,
benevole accipiat lector /

Historiam Ecclesiae Ultrajectinae Rorn.-Gath. ,
quam a\\ 1858, j. m. neale edidit, sub titulo: nA
history of the so-called Jansenist church of Holland,
etc. {Oxford)quot;, in conscrihendo Specimine adhibere
non potui, quia mihi ille lïber ttinc demum innotuit,
quum typis WMndari Specimen jam. coepisset.

Specimen vero meum vohis dico, optimi, carissimi
Parentes / Qmot voUs debeam , quantaque beneficia ,
non est quod hic exponam ! Quam egregii mihi sem-
per et fueritis et sitis vitae duces., Beo notum est.
Cujus propter tales Parentes benignitatem lauäo et
clementiam. Patrem praestantissimum , quem et prae-
eepiorem Jiabeo et amicissimum , diu incolumem servet
Deus, beatum mihi continue patronum. Matris dilec-
tissimae vita, ad seram usque mortem, et felicitatis
et fiäei mihi sit exemplum.

Nee vestrum immemor sim egregii, quos in Äca-
äemia nactus sum, praeceptores. Discipulorum vita,
non eorum verba, vestrum perennis sit gloria. Semper
mihi jucundissimum erii ea recordari, quae Vobis
accepta refera, Clar. Viri, botjman , ter haau»
opzoomek! Bt Vohis, virili mMniti robore, et
Tibi, rude jam donato, Bei adsit auxilium, td multum
adhuc lucri ex Vohis capiat theologia.

Prae caeteris vero Tibi gratias agere liceat, Clar.
viNKE, aestumatissime Promotor, cui permidta
debeo ! JEximia doctrina, humanitate, benevolentia et
semper me excepisti, et praesertim quum Specimen
meum in lucem daturus essem. Memoriam tuam pie
Golere numquam non mihi erit officium. Tibi, piam
tugenti äefunctam uxorem, fides Christiana solatium
■nt ! Bonec sero tibi veniat nox, fidei sis documen-
twm et praeco.

Quod autem ad Specimen attinet, non possum non
recordari, quanta benevolentia Vos me affeceritis,
Cleri Trajectini socii, quorum îisus sum, colloquiis,
lihris, documentis., archivis, Vos inprimis Eev.
Archi-episcope t.oos, Pastores plur. Ven. Trajectine

Muï.Ber , et Amstelodamensis de vries gt; Dei gratia
ducti gregi vestro praeesse din pergatis. Betts vobis
Patrum vindicantihus Jiaereditatem. Ille vos
justißca, sanctificet et heatos reddat !
^ _ ^ôôw quoque Bei apprecor auxilium, optimi, quos
sum. Amid! Sincera nostra semper maneat
ft^tcitia ! Valete , vita sulsequens vitae Academicae
fiorona, Ttt, inprimis conjunetissime j. e. van
l\'ooRENEN BERGEN, quocum per tot hor as diesque in
^^^^\'^^plinae theologieae versatus sum curriculo, mihi
^^per sis sodalis. Mox, quae in votis habes, tibi
0. 21, concédât ! — Amicitia nostra temporis
numquam decrescat decwsu.

Scripsi Trajccti ad Rhenum ,
XVI m. Jnn. anni 1859.

CONSPECTUS.

I N T R 01T U S.

SECTIO 1. Ecclesiae Rom.-Cath. Ultrajectinao indoles.

Jansenisini expositie. Utriusque causae com-

paratio..............

SECTIO IT. Conspectus historicus de Ecclesia Rom.-Cath.

in Provinciis Eoed., post Reformationem, ante
schisma aquot;. 1702 introductum......

HISTORFA ECCLESIAE ULTRAJECTINAE
ROMANO-CATHOLTCAE,
MALE JANSENTSTICAE DICTAE.
PEKIODUS PEIMA. 1702-1731.

CAPUT I, Usque ad gekardum potoampium , Vicarium

Apostolicum.............58,

CAPUT II. Usque ad P. CODdabi mortem.......71.

CAPUT HI. Usque ad steenovbnii consecrationem. . .

PERTODDS SECUNDA. 1725—1758.

CAPUT I. Usque ad EpiscopumHarlemensem consecratum.
C A PUT II. Usque ad Episcopum Daventriensem consecratum.

PERTODUS TEl^TTA. 1758—1859.

CAPUT I. Usque ad publicam Sacrorum constitutionem

aholitam in Provinciis Foed.......133.

CAPUTH. Usque ad hosce dies......... 1.53.

A P P E N D I X.

Index praecipuorum Hbrorum, quos, indo ab a\'l 1702, Clerus
Trajectinus edidit, ad suam defendendam

causam.

introïtus.

SECTIO I.

ECCLESIAE ROMANO-CATHOLICAE ÏÏLTEAJECTINAE INDOLES\'
JANSENISMI EXPOSITIO.
UTRIUSQUE CAUSAE COMPAEATIOlt;

I.

Nulli certo sunt inter cheisti sectatores , quorum
cum caeteris necessitudo religiosa tam varie dij udicatar,
quam illorum qui nostra inpatria Jansenistae appel-
lari consueverint, sibi verum ipsis nomen vindicantes
Veteris Ecclesiae Ultrajectinae, vel Cleri
Trajectini, vel Cleri Episcopalis Veteris
Homano-Catholici (\').

Sedes Apostolica illos, per unum jam et di-
Qiidium saeculum, schismatis accusat, ac excommuni-
cationibus nec censuris parcens, alte clamat illos
acerrimos esse Pontificis hostes, nequaquam ad

Q) De bisschoppelijke Klerezy, de Oud-Rooinsche, Utrechtsche
Kerk.

Ecclesiam pertinentes Romano-Catholicam,
unice ad salutem ducentem aeternam. Ab altera vero
parte, eadem Sedes, regulae immemor canonicae : JEcclesia
non curat eos qui foris sunt, saepe illos tamquam
filios , etsi seditiosos , tractavit.

EcclesiaRom.-Catholica judicium illud papale
suo nequaquam confirmavit consensu commnni. Ex
omnibus orbis Catholici partibus Clerus Trajec-
tinus a Pontifice excommunicatus, documenta
accepit adhaesionis et communionis in divinis, tam a
primi ac secundi ordinis Ecclesiasticis, quam ab iis qui
doctrina erant eximii aut potestate.

Protestantium de Clero Trajectino, a
Pontifice oppresso, judicium, etsi haud una sit om-
nium sententia, plerumque erat benevolum, tamquam
de Ecclesia, quae haud uno nomine cum Pro-
testantismi conveniret principiisnbsp;Plerique

Protestantes Clerum Trajectinum Societatem
esse putant JÜcclesiasticam, ab uni versa Ecclesia
Rom.-Catholica separatam, quae separatione sua
palam enuntiavit sese nexum externum cum Ecclesia
Catholica necessarium haud ducere ad salutem

(1) Vid. k. bennikk janssonitts, Specimen 2\'heol. de Romano-
Catholicorum qui vulgo Jansenistae dicuntur, historia et principiis,
Groningae 3°. 1841.

Tali opinione ducti fuerunt, qui Cleri Trajectini rogarint
auxilium ad divulgandam S. Scripturam. .Tenendum vero est Eccl.
Ultr., etsi multo melius quam caeteri Rom. Cath.judicet de S. S.
lectione, editiones tantum illas dirulgare quae approbatione munitae
ecclesiastica, ecclesiasticas exhibent versiones ac explication es. Inter
illos qui sic de divulganda S. S. inter Clerum Ultr. bene meriti
sunt, nominandi: xb gros, van der schuoe, van khijn, kemp,

BOEBEEEEL, al.

aeternam. Ecclesiam Trajectinam vulgo Jan-
senismum esse existimant, in Ecclesiae par-
ti cui a ris formam redactum.

Minus vero justae sunt illae de Clero Trajectino
opiniones.

ÏI.

Jansenismus (») inprimis doctrinam spectat et
mores. Ecclesiae T r aj e e t i n a e causa cum y^rö
fflagis cohaeret canonico.

Jansenismus, quoad Ordinem Ecclesiasiicum et
^1\'erarcUam , idem est quod Gallicanismus, quoad
doctrinam de gratia Augustiaiaaismi premit
vestigia, et doctrinam docet moralem , multo M o 1 i-
nismo severiorem. Quod ad disciplinam attinet
^lt;^olesiasticam non minus strenue sese opponit illi,
quae post introducta inprimis décréta pseudo-Isi-
ûonana ia Ecclesia Rom-Cath. invaluit, sententiae.
Dogmata de Episcopatn et de Hierarelia diverse
prorsus tractabantur a Jans en isti s et illorum ad-
versariis Jesuitis. Jesuitae Summum Ponti-
^icem proponunt tamquam Episcopum universaletn,
totius Ecclesiae, unicum s\'\'. petri successorem, qui
potestate nullis circumscripta limitibus , Ecclesiam regit.

(\') Ilias, quas vulgo Jansenismi iadieaat nomine qnaestîones,
ante jansenium in Ecclesia esse tractatas, notissimnm est.
•Jansenismi nomina designata est illa in Ecclesia Rom. Cath,
agitatie, quoniam jaksenii Iprensis liber, Augustinus dictas, ansam
iraprmüs dedit,ut aperte iterum saam hac de re ennntiaret sententiam
edes Apostolica, atque ut formula conficeretur, quae pede-
teiUim opinionnm evasit Schibboletk

l*

Jansenistae {\') autem Pontificem caput aesti-
mant ministerialey non vero esseniiaWSlaclQ^iaQ^ Summum
Episcopum , qui omnium nomine loquitur, et omnes ad
bonum peragendum excitare potest, qui, quoad Epi-
scopos primus inter pares, illos etiam admonere debet
ac vituperare. Jesuitismus infoMihilitatem, saltem
in lis quae facta spectant, ac potestatis plenitudinem
Pontifici adscribit; Jansenismus vero concilium
secutus Basileënse, ex ipsis Pontificum factis et verbis
Ecclesiam superiorem esse probat Pon ti fi ce ac
unicam infallibilem. Jesuitismus Episcopos pro
servis fere habet Pontificis, jure tantum constitutis
papali, atque secundi ordinis Ecclesiasticos minimi
facit, Jansenismus vero jure divino Episcopos
esse constitutes docet, et secundi ordinis Ecclesiasticos
tamquam fidei testes in singulis agnoscit Ecclesiis,
qui igitur audiendi sunt, nisi in conciliis oecumenicis ,
saltem in provincialibus. Jansenismus ita adver sus
Jesuitismum et inprimis Molinismum, suam
defendit doctrinam de fide , de MerarcAia et de morihis.

Hujus non est loci fuse in dicare Jansenismum ilium
haudrecedere a doctrina Ecclesi as ti ca Catholica,
nec a Jure Canonico Ecclesiae Catholicae.
Verbo tantum hac de re dicendum videtur.

Ecclesiae Eom-Catholicae principium est, quod
omnia quae in doctrina et ordine ecçlesiastico inve-

0) Vid z. b. tan espen: Vindiciae resoluiionis doct. Lov. 1727
disquis. II § 7—n. Meganck: Sur la primauté du Pape sS\'. 1762 al.
Universe de omnibus Jansenismi quaestionibus consulatur opus:
Catéchisme historique et dogmatique sur les contestations gui divisent
maintenant VEglise, Nancy apnd Josephnra Nicolai a®. 1750 editum
duobus tomis, cui postea aquot;. 1768 tres additi sunt. Liber ille ano-
Bjmus conscriptus est a doct, EotrEQUEVAux.

niantur elementa, in Apostolica jam aetate, germine
saltern, adesse debeant. Statuere certo nec velim , nec
possim, Ecclesiam Catholicam sibi semper hac in
constitisse, ac vere nihil admisisse quam quod in
aetate Apostolica suam habuit originem , verumtamen
premendum He est illud Catholicismi principium.
Antiquitas itaque, inprimis quae ad Apostolorumle-
aetatem , primarium est in Ecclesia Catholica
veritatis argumentum. Jansenismus autem probare
potuit ac probavit sese haud recedere ab eo, quod
ï^cclesia Catholica ipsa Apostolorum esse dixerat,
Patrumque et Conciliorum doctrinam. Quando igitur de
innovatione, quae secundum illud Catholicismi
pnncipiuni, pro aberratione habenda est et haeresi,
sermo esse polest in Jansenismi causa, ipsi
Jesuitae, nou vero Jansenistae rei essent dicendi.
Jesuit arum enim, adversus Jansenismum, doctrina
de gratia Semi-pelagianismum redolebat;— illo-
rum conatus ut in ordine MeraroMco monarchiam
constituèrent autocraticam, in antiquitate funda-
mentum suum haud habebat ; — ita ut Jesuitarum
doctrina haud conveniret cum Ecclesiae Eom.-
Catliolicae principiis.

III.

Neque vero quaestionem mihi solvendam proposui
quatenus Jansenismus cum Patribus Eccle-
siae et Conciliis conveniens, sibi constet, vel qua-
tenus Jans-enismi nomen omnes accurate denotet
sententias, quarum, qui illo indicanturnomine,patroni
sunt et fautores. Quinque fuisse a corneto Jesuita

confectas theses quas Sedes Apostolica dam-
navit, et in initio clam, deinde palam, ex coenelii
JANSENii Augustino petitas dixit, neminem fugit. Sedes
Apostolica illas damnavit theses, contendens jan-
senium sensu haeretico illas scripsisse; et alexander
Papa TII formulam confecit, cui subscriberent Eccle-
siastici, qua theses illae damnantur adscriptae jansenio,
qui haeretico sensu eas confecisse diserte dicitur.
Qui Molinismo resistebant, Thomistas secuti,

(\') Theses illae sic se habent: 1°. Aliqna Dei praecepta, homi-
nibus justis volentibns, et conantibus, secundum praesentes quas
habent vires, sunt impossibilia; deest quoque illis gratia qua possi-
bilia fiant. 2®. Interiori gratiae in statu naturae numquam resistitur.
3quot;. Ad merendum et demerendum in statu naturae lapsae non re-
quiritur Hbertas a necessitate, sed sufficit libertas a coaotione. 4quot;.
Semi-pelagiani admittebant praevenientis gratiae interioris ne-
cessitatem ad singulos actus, etiam ad initium fidei; sed In hoe
erant haeretici, quod vellent eam gratiam talem esse, cui posset
humana voluntas resistere vel obtemperare. 5°. Semi\'pelagianum
est dicere christum pro omnibus omnino hominibus mortuum esse,
aut sanguinem fudisse.

Vide Cleri Trajectini de illis thesibus, nostris etiam diebus, judi-
cium in op: p. buts. iZome en Utrecht, al.

(2) Innooektius X theses damnavit, non vero diserte jansbnio
adscriptas.

Alexander VII, 16 Oct. 1656, bullam innocentii confirmavit,
tbesibus jaksenii adscriptis libro. A®. 1665 severiorem etiam con-
fecit formulam subscriptionis, quae theses damnat ex jansenh
petitas libro, ab auctore sensu conscriptas haeretico.

Ci-EMENS IX a®. 1669 concordiam restituit in Ecclesia Gallica
permittens, ut ita subscriberetur formulae alexandki ut theses
quidem ipsae damnarentur, altum vero esset silentium de quaestione
utrum ex jaksbnii petitae essent libro neene.

Clemens XI a». 1705 bullam edidit Vineam Domini Zabaoth, qua
pax sublata est Clementina, quippe premente altum baud suf-
ficere silentium de quaestione utrum theses ex jansenio essent petitae.

contendebant theses illas procul dubio esse damiiandas
tamquam haereticas, simul vero defendebant jansenium,
dicentes, theses illas nequaquam in illius inveniri libro ^
prorsus oppositas docente sententias; primam quidem
verbotenus inesse, verum , monente oratione contesta,
haeretico nequaquam sensu, caeteras vero quatuor, nec
quoad voces nec quoad sensum. Formula e igitur
A-lexandri subscribers quidem volebant quoad jus (i. e.
theses esse haereticas), non vero quoad factum (i. e.
in Augv,Stirn jansenii illas occurrere) (\'). Qui vero
ita sentiebant, ac formulae alexandei, quod ad/ac-
ium (2) etiam, subscribere recusabant, Jansenistae
dicebantur, atque in Gallia inprimis gravibus afficie-
hantur persecutionibus. innocentitjs Papa XII
prohibuit ne quis Jansenistae notaretur nomine,
nisi qui palam illarum quinque thesium tamquam ortho-
doxarum existeret fautor. Quando jussum illud papale

Adhnc a®. 1788 Augustiniani quidam NeapoH publice
thesem defenderunt, Generali suo picimo .Komae dedicatam, in jansbnii
Augustino quinque illas theses damuataa non occurrere, — verum
unice orthodoxam celeberrimi Patris Ecclesiae atjgüstini doctrinam, —
ita ut JANSENITJS omni haereseos suspicione sit absolvendus. Vid.
Nouvelles Eccles. 1788 p. 149.

(-) Plurimi Rom.-Catholici, et multi etiam inter Protestantes (e.g.
W. BKOEs) discrimen illud jus inter et factum immerito argutiarum
accnsarunt. Tale discrimen vero omnis jurisdictionis est principium.
Si quis e. g. caedis accusatur, omnes ie jure consentiunt, caedem
nempe esse puniendam statuentes. Quaestio vero facti est utrum
reus caedem commiserit necne. Discrimen eo nititur, quod fallibi-
•\'tas admitti debeat quod ad facta, quae falsis testimoniis alicai
imputari possunt. In casu igitur hocee tenendum,illos qui Janse-
nistae dicuntm-, enuntiato illo discrimine, simul aperte docuisse
fallibiliiatem papalem , saltem quoad facta,

(*) In epistola ad Episcopos Belgieos aquot;. 1694.

probe teneretur, nemo verosimiliter, nullus certeeorum
qui nunc Jansenistae dicuntur, illo designaretur
nomine. Nomen vero illud divulgabatur ac divulgatur
ab adversariis, ut in haereseos incurrat suspicionem qui,
doctrina ecclesiastica et jure canonico ductus, coecam
praestare recuset Pontifici obedientiam,

lidem, qui in formulae alexandri subscrip-
tione discrimen premebant jus inter et factum, postea
constitutioni Unigenitus, quapOl theses exQUEs-
NELLii libro, qui Änimaäversiones morales
clemente Papa XI, d. 8 m. Sept. 1713 damnatae sunt,
subscribere nolebant, contendentes theses illas damnatas
esse orthodoxas, ex S. Codice et Patri bus Eccle-
siae petitas, saltern cum illis conveuientes. Illanegata
subscriptione nequaquam normam fidei infringi osten-
debant, quandoquidem constitutio Unigenitus nec
est nec fieri potest fidei tiorma. Yi coacti civili ac
ecclesiastica, a Summo Pontifice aduniversam E c-
clesiam Cath., Papa majorem, appellarunt, provo-
cando ad concilium futurum generale (2). In Gallia
vero, Aula t.udovici , Sedi favens Apostolicae,

(\') Ao. 1671 quesnellius cdidit opus: Abrégé de la morale de
VEvangile, quod saepius editum, pedetentim adauctum est donec 8
tomis coDstaret, quorum titulus : Réflexions morales. Praecipui Eccle-
siae Gallicae Episcopi summis illum librum extulerunt laudibus ; —
inter quos cardinalis noaluus (de Noailles), tialaet, nioole,
bossttetus al.

La BEOÜB , COLBEBT, SOAKEN et DE l\'ANGLE, EpiscOpi Mi-
rapiscanus (Mirepoix), Monspessulaneus (Montpellier), Sanitiensix
(Senez) et Bononîensis (Boulogne), a», 1717 appellationem emiserunt,
cui Sorbona, cum multis primi et secundi ordinis Ecclesiasticis, Uni-
versitatibus, Doctoribus al. sese conjunxerunt. Ao. 1719 et 1720
il la appellatio iterata est.

persecutionibus et comminationibus pedetentim infregit
Jansenismi ac Gallicanismi vim externam.
Goenóhii Porti Regii historia (\') aniversam proponit
erga Jansenismum agendi rationem. Coenobium illud
arx erat Jansenismi et focus; celeberrimi ibi dege-
runt vel educati sunt pascalius , ant. aenaldus,
nicolius, le maistre (Sacy), al. Arceilla expugnata,
ac Jesuitismi adversariis per multis in exilium mis-
sis, et in carcerem conjectis, victoriam facile reportare
potuit Summus Pontifex, — etiamsi semina in
agro remansissent Jansenistica.

IV.

Herique ita rem proponunt, acsi E c cl e s i a Ultra-
je c t i n a unica fuerit, in qua Jansen is mus nulla op-
pressione politica devictus sit, atque Jansenism o saam
debuerit prorsus singularem erga Sedem Aposto-
li cam conditionem. Nexus profecto intercedit Jan-
senismum inter et Ecclesiam Trajectinam,
quamvis nequaquam Clerus Trajectinus, Janse-
nismus, in Ecclesiae formam redactus, dici possit.

Ecclesia Trajectina cum Jansenismo et
Gallicanismo congruit quoad doctrinam., kier ar-
cMam ei mores, verum causa primaria Aulae Ponti-

C\') Vid. BENNiNK JANSSONITS, al. CoenoHum Porti Regii vel
Porrigii (Fort-Koyal) a». 1204 conditum, eaec. XVII per Ar-
Daldarum inprimisfamiliam praeclarum, Jansenismo imbutum,
formulae alexandri subscribere recusabat, nisi quoad non
quoad factum. A®. 1709 ludovicds XIV, conseutienie Sumrao
Pontifice, coenobium delevit, quia Portoregiensis bullae Vineam
Jjomini Zabaolh subscribere nolebant.

ficiao adversus Trajectinos odii non in illo,
verum \'va juris canonici latet quaestione. Tota Gl eri
Trajectini erga Pontificem agendi ratio procul
dubio ostendit, Clerum eandem habere Ulpiscopatu,
HierarcUaqViQ doctrinam, quam Jansenistae defende-
runt in Gallia. Clerus Jansenistarum sententias
veras Romano-Catholicas habet; sed magis quam
de doctrina, de Ecclesiae Trajectinae exis-
tentia ac juribus litis est cardo Pontificem
inter et Ultr ajec tin OS.

Sedes Apostolica Ecclesiam Ultrajectinam
Reformatione prorsus esse eversam et collapsam con-
tendit , — ita ut cum existentia omnem amiserit
jurisdictionem, et Ecclesiae singularis (\') jura ac
privilégia, atque in Missionis formam redacta, a
nutu prorsus pendeat ac arbitrio Summi Pontificis
Ecclesia vero Trajectina, quae Jansenis-
tica vulgo dicitur, Reformationem statuit procul
dubio in plurimis, etsi non in omnibus (®) archi-

(\') Discrimen teaendum est Ecclesiam inter singularem Rom.-
Catholicam et Societatem Eeclesiasticam, Tota enim Ecclesia
Rom.-Catholica ex variis constat partibus, Ecclesiis singularibus.
Ecclesia singularis est dioecesis; quot igitur sunt Episcopi Kom.-
Catholici, tot exstant Ecclesiae singulares Rom.- Catholicae. Sic Ec-
clesia Trajectina, Parisiensis, Salisburgensis, caet. Societas Eccle-
siastica est pars quaedam, quae ab Ecclesia Rom.-Catholica
se separavit.

Sic a®. 1853 pnjs Papa IX instauravit ordinem hierarchicum
in patria nostra, sententiam secutus Reformationem omnem eversisse
institutionem hierarchicam, a®. 1559 comparatam. Eodem modo
a®. 1858 Capitula nova erexit in patria nostra, opinione fretus illa
etiam Reformatione esse sublata.

{\') E. g. in Embricensi. Vid. Bat. Sacr. al.

dioeceseos Trajectinae partibus, bona sustulisse t e r ren a,
non vero spiritualiaj ita ut j arisdictione frui
spirituali nec desierit nec desinere potuerit, atque ante
schisma ab ipsa etiam Sede Apostolica nequaquam
tamquam Missio tractata sit. Exemplo adducto
primorum saeculorum Ecclesiarum, quas omni destitu-
tas splendore externo, dirissimis persecutionibus afflictas,
nemo certe collapsas dicere audeat, probabant Tra-
jectini Ecclesiam clade externa nequaquam everti.
Ostendebant nec Sedem Apostolicam nec Eccle-
siam Rom.-Catholicam Ecclesiam Trajecti-
nam, externis destitutam divitiis, hierarchia etiam
spirituali orbatam, semper habuisse. Tali modo Cle-
ms Trajectinus sibi perdurationem postulat eorun-
dem jurium ac privilegiornm, quibus ante Reformati-
onem fructus erat, et quibus adhuc caeterae utuntur
Ecclesiae singulares Rom.-Catholicae, quarum gubernatio
immediata baud pertinet ad Summum Pontificem.

V.

Ecclesia Trajectina nequaquam Ecclesiola vel
Secta quaedam particularis, ab universa EcclesiaRom.-
Catholica separata, dicenda est(-). Doctrinam\\i?i}oamp;t
et mores, riiusque eosdem, quos universa Eccles laEo m.-
Catholicanbsp;In omnibus cum Ecclesia Eom.-

(l) Propterea semper Trajectini sese Jansenistarum op-
ponunt nomini, ne secta videantm- quaedam vel societas ecclesiastica.

d. 27 m. Dec. 1839, Archiepiscopus van santen epistolam ad
clar. h. e. vinke conscripsit de Jansenisiarum nomine, quo Vir
Clarissimus, morem .secutus coramunem, usus erat in Oratione
sacra d. 17 m. Oct. eod. anno.

H Vid. Acta et decreta Synodi Qeri R. Cath,prov. C7/fr. aquot;. 1763.

1-2

Catholica laudat principium formale: qnoâ semper,
quoduhique,qnod ah omnibus. Alia quam Eom.-Catho-
lic a nec esse nec videri cupit ; unitatem etiam externam
cum Ecclesia Ro m.-Cat holi ca prorsus necessariam
aestimans ad salutem aeternam (\'); verum divinitus
impositum sibi esse putat officium jura sua defendendi,
patrumque haereditatem propugnandi. Hanc ob caussam
formulae ai.exandei et Constitution! Unige-
nitus subscribere récusât, et schismatismi vel haereseos
suspicionem, quam vis admodum illam lugeat, potiorem
esse ducit perjurio. Trajectini sese conjunxerunt
cum iis, qui in Galha propter constitutionem
Unigenitus, ad concilium appellarunt futurum gene-
rale, qua vero appellatione nequaquam a legibus
Ecclesiae Rom-Catholicae deviare se existimant.
Verum Ecclesiae Trajectinae conditio suam haud
debet originem Jansenism o.

Ante annum 1702 quaestio de Ecclesiae Tra-

Pormulae alexandei et constitutionis Unigenitus récusât
Clerus Ultr, subscriptionem, quoniam illam pugnare existimat
cum Ecclesiae Kom.-Cath. doctrina et principiis. Eodem modo
a doctrina Ecclesiastica postulari credit suam existentiae et
jurium defensionem, quam vero intermittet, si forte jubebit Ec-
clesia. Praeter quaestionem de formula, de constitutione
et de juribus ecclesiasticis hocce Trajectinos inter et
caeteros Rom.-Catholicos, in patria nostra, intercedit discrimen
quod Cleri iempla simpliciora sint, quod multae vernaculo sermone
habeantur orationes sacrae, quod mores sint severiores, inprimis quoad
jejumum, et quod in bapiismo et extrema unctione sermo usurpetur
Belgiens, (non ita in communione, liturgiis et precibus ecclesiasticis),
(1) Vid. praeter al. (p. edts) Inlichting tot de ware en alleen-
zaligmakende Godsdienst, aangewezen in brieven en gesprekken.
Utrecht 1818.

jectinae post Reformationem existentia vel ever-
sione, saepius quidem mota, non vero a parte Se dis
Apostolicae soluta prorsus videbatur. Illo vero
anno clemens Papa XI palam Traject urn tamquam
Miss ionem tractavit, cui agendi rationi restitit
Ecclesia Trajectina. Nec Sedes Apostolica
nec Ecclesia Trajectina cedendum ducebat. Curia
pontificia excommunicationibus Trajectinos ad aliam
adducere agendi rationem frustra conabatur; permulti
quidem perterriti Ecclesiae Ultr. dereliquerunt castra ,
verum nostris adhuc diebus Clerus exstat Trajec-
tinus, doctrina et moribus prorsus Rom.-Catholicus,
fidei ac virtutis monumentum, ab omnibus venerabile
dicendum, quomodocunque de dogmate judicetur
Catholico, cum S. Scriptura comparato.

Illius igitur Catholicorum in patria nostra partis,
quae Ecclesiam Cat h. Reformatione collapsam esse
et eversam strenue negabat ac negat, atque hanc ob
causam inde ab anno 1703 a Sede Apostolica
tamquam Schismatica vel Haeretica excommuni-
cata est, historiam brevi adumbrare in specimine
Academico liceat. Concinnitati studendum. Historicam
magis factorum expositionem dedi, quam canonicam
et dogmaticam Cleri apologiam. Quoniam vero Ec-
clesiae Trajectinae causa, uti vidimus, tam arete
cohaeret cum iis, quae ante schisma anni 1702, post Refor-
mationem, Ecclesiae Catholicaein patria nostra
fuerint fata, conspectum praemittendum duxi historicum
de fatis illis, inde ab anno 1580, usque ad schisma.
Specimini indicem adjiciendum habui optimorum libro-
rum qui, -a C1 e r o T r a j e ct i n o editi, jura tractant
et historiam Ecclesiae Ultra]ectinae. Index ille

simul nimiarum in specimine citationum vicem supplere
poterit.

VI.

Animadvertendum est universe, in prioribus inprimis
saeculi proximi decenniis, Ecclesiam Trajectinam
plura dedisse ac majora opera apologetica, quam postea;
quod vero facile explicari potest. Tunc enim nova res
multorum excitavit attentionem. Tune permulti, e
Gallia et JBelgio profugi viri docti, Trajectinis
auxilium praestabant; tune Trajectini sacerdotes in
Universitate adhuc Lovanensi, edocti sunt. Quan-
tum autem vita Academica in Universitatis, mul-
tis doctoribus egregiis adornatae , sina, institutio
ni praevaleat Seminarii exigui , sponte intelligit
etiam is, qui numquam Albo fuerit inscriptus Aca-
demico. Praeterea observandum est Ecclesiam
Traj ectinam quinquies mille tantum constare
hominibus, quorum plurimi inter eruditos haberi
nequeunt. Pastoribus vero negotia pastoraHa, etiamsi
parvae sint parochiae, multum detrahunt temporis, in-
primis propter vigilantiam adversus caeteros Eom.-
Catholicos adhibendam sacerdotes. Paucioribus etiam
quam antea, tam intra quam extra patriam nostram,
Ecclesiae Trajectinae fata cordi erant; — ita
ut Clerus stimulum illum defensionis pedetentim ami-
serit. Nostra profecto aetas, omnia inquirendi studio
ducta, curam etiam historiae Ecclesiae Trajec-
tinae gerere coepit: quod vero magis Protestan-
tes (1) quam Pontificios spectat, — Trajecti-

(•) Inter illos: Dr. j. c. w. augüsti qui de Archi-dioeeesi Ultr.
scripsit (partim Belg. vers. subtituïo: Omr hel Aartsbisdom UtrechU

nor um vero magis interest his quam illis orthodoxiae
edere doeumentum, quoad jus canonicum et doctrinam.

Si quis specimini huicce in culpam vertendum aesti-
mat quod nonnullae partes nimia concinnitate sint
expositae, animadvertat historiam quam con scripsit nob.
dupac de bellegakde ad annum tantum procedere
1784. Caetera igitur ex archivis, libellis, epistolis,
documentis colligenda erant. Y and a lis mus, qui,
saeculo exeunte proximo et ineunte nostro, tot tanta-
que delevit documenta, nonnumquam, quominus omnia
colligi

possent, impedivit. Praeterea illo tempore, quo
politicae magis quam ecclesiasticae res omnibus cordi
erant, Ecclesiae exiguae fata haud ita memorabilia esse
potuerunt. Nequaquam vero indagationem ad finem
jam esse adductam censeo, et eruditiorum attention!
rem commendo.

Historiam Ecclesiae TJltrajectinae post annum
170^ tribus partibus dividendam duxi. Prima pe-
riodus inde a schismate usque ad counelium steeno-
venium (Steenoven) Archiepiscopum Trajectinum, Ec-
clesiam proponit Trajectinam, existentiam suam et jura
defendentem, quamvis, orbata Episcopo ordinario, sine
exterarum Ecclesiarum auxilio sibi providere in omnibus

ültr. ANDRiESSEN 1838. Vid. etiam. In diario; Theol Quartal-
schrift, (Tub. Jahrg. 1825 le h.) al.

In patria nostra Protestantes , nostris diebus, praeter Specimen doc-
tissimi behnink janssokii, de Clero Trajectino scripserunt: h. m.c.
■^\'an oostekzeb a®. 1855, in appendice ad diarium: Kerkelijke
Courant, Büsken htjet in diario: La seule chose nécessaire ^
atque qui opus inchoavit, non vero perfecit : Dr. van dek meee

Igt;E WIJS.

Histoire de t Eglise métropolitaim d\'Utrecht.

rebus administrandis ecclesiasticis haud posset. Se-
cunda periodus, inde a steenovenii consecratione usque
ad bijeveldum (\') , Episcopum consecratum Daven-
triensem, a°. 1758, Ecclesiam Trajectinam tractat,
quae, Sedibus duabus repletis Suffraganeis, curam gerebat
de sua haud interrupta existentia, Sede invita Papali.
Tertia, ab anno 1758 usque ad hosce dies, fata
Ecclesiae, postquam omnia, quae perdurationis suae
postulabat cura, impetrasset, enarrat.

Conspectum vero historicum de Ecclesiae Catholicae
fatis, post Eeformationem ante schisma, in patria
nostra, inprimis existentiae et erga Sedem Apostolicam
conditionis ratione habita, praemittere liceat.

(\') Vulgo dicitur bijleteld.

SECTIO 11.

CONSPECTUS HISTORICUS DK ECCLESIA ROMANO-CATHOLICA
IN PROTINCIIS FOEDERATIS , POST REEOEMAÏIONEM .
ANTE SCHISMA ANNO MDCCII INTRODUCTUM.

T.

Brevi post novum, 1559 iïi patria nostra intro-
ductum ordinem hierarchicum, quo dioecesis Trajec-
tina, Coloniensi detracta, in arclii-dioeceseos
locum collocata est, cui dioeceses Harlemensis,
Daventriensis, Leovar densis, Groniiigana
et Middel burg en sis sufiraganeae erant adjunctae (\'),
Reformatio pristinum delevit Catholicismi harum regio-
num splendorem. Ecclesia Trajectina. cui et
ex institution e primaeva , et ex Imperatoris conradi
Hl aquot;. 1145 privilegiis, et ex eugenii Papae III

Vid. Batavia Sacra ii p. 2—10.

Vid. praeter alios: viv espen, Vindiciae resoL Doet. Loo.

II §. l.

Î8

privilégia illa coiifirmantis diplomate, a«. Ii46 (\'},
et ex concordiis Germanicis a». 1447 constitutis
jus coiitigebat eligendi sibi Episcopos, per Capi-
tulorum Sti. Martini et S^K Salvatoris, quibus postea
capitula adjuncta sunt S^K Petri, Stae, Mariae et
Joannis Baptistae, sufragia, a*^ 1528, quum heneicus
BAViiEüs sedem occuparet Trajectinam, dominium
temporale carolo V tradidit et illius legitimis suc-
cessoribus, ducibus Brabantiae et comitibus Hollan-
diae (s). Simul cum illa temporalitatis translatione
carolo et successoribus jus concessit, Sede vacante
Bpiscopali, ad Episcopatum aliquem nominandi,
a Capitulis ita eligendum ut neminem nisi quern
Hominasset Princeps, eligereut. Quum novi a». 1559
erigerentur Episcopatus, paulus Papa IV carolo V,
d. 12 m. Majo 1559, jus concessit ad Episcopales
nominandi Sedes, nulla de electione a Capitulis
mentione facta. Illa vero jurium capitularium violatio
ipso facto quidem Ecclesiae TJltr. liaud nocuit,
quia carolus Imperator eodem, quo inde ab a», 1528
fecerat modo, d. 20 m. Sept. 1560, nominatum fre-
dericüm schenckum ex Baronibus de Toutenburg,
capitulis proposuit ut deUte illum Archi-episcopum
eligerent, assumèrent et praeficerent (4).

(1) Vid. diploma illud in: Defem Ecd.nbsp;j. c. eeckeliüm,

mon. 1. al.

C) Vid. bulla sixti Papae IV, qua declaratur Ecclesiam Ultra-
jectinam illis contineri concordiis Germanicis in Def. Ecd. ZTltr.per
erok. mon. 5.

Vid. Bau Sacra I p. 240—244. clemens Papa VII illam
temporalitatù iranslationem probavit , d. 20 m. Aug. aquot;. 1529. broe-
beksen, Tract. Hiat IL Def. Ecd. Ultr. per ekck. §. XIV al.

Vid. Bat. 8acr. II p. nv

SCHENOKO Archi-episcopo, d. 25 rn. Aug. 1580, mor-

Ecclesia Catholica Belgica ad miserrimam, quod

_ ßxternum, formam et conditionem redacta est.

incipis GuiLiELMi I conatus, ut in divinis eadem

prorsus fruerentur Rom.-Catholici et Protestantes libertate,
^ 1 • .

ici carebant eventu , propter populi ac proeerum mul-
torum renixum, qui in prorsus evertenda tantum
r®hgione Catholica, unicam ad constautem Protestantism!
hbertatem, viam inveniri putarent (\'). Decretis invitis
mandatis publicis, Catholicum prohibentibus cultum
publicum (2), millia hominum Catholicismo addicti
ï^emanserunt, et persecutionibus decrescentibus, osten-
deruiit quot qnantique ad Reformates transire noluissent.
Inter iUog gQQ jpgj.p eeclesiastici erant saeculares, tam
lïi ducatu Clevensi, quam in caeteris Arclii-clioeceseos
^^trajectinae partibus. Ordo hierarchicus non
erat inversus et Catholicismo remanserat id quod Eccle-
siae postulat perduratio , grex^ nempe pastori adunatus.
Permultis quamvis amissis terrestribus bonis (3)
Ecclesia ipsa existere haud desiit (4). Unaquaeque
dioecesis , Sede Vacante Episcopali, vicarios suos gene-
rales , archipresbyteros saltern et pastores retinere

potuit, electos illos vel ab ipsis capitulis, vel jure
flevolutionis a capitulo metropolitano, qui dioeceseos
curam gererent jurisdictioiiis, etsi non ut antea
puWiee (\').

IL

Capitnlum Ultraj ectin um m et ropoli t an um
Reforraatione non esse sublatum patetnbsp;Usque ad

annum 1622 , etsi pedetentim plurimi e canonicis ad
Reformates transierint, et canonicorum defunctorum\'
loco Protestantes plerumque electi sint, qui praebendis
fruerentur sub canonicorum nomine, Catholici etiam
electi sunt canonici.nbsp;vero 1622 ab Ordinibus

Trajectinis constitutum est ut novi non amplius assu-
aierentur canonici Catholici, quamvis qui illo anno
superstites adhuc erant canonici Pontificii, usque ad
mortem suam, praebendis frui possent. Secundum illud
decretum van dek steen nsque ad annum 1680 super-
erat canonicus Eom.-Catholicus, ita ut in illo sal-
tern capitulum sit reservatum. (\') Quoniam vero, ex
iure canonico Eom.-Cath., praebenda vel canonicatus
est spirituaU jus proventns recipiendinbsp;canonico-

i\'um et capituli existentia non pendet e bonorum
terrestrium jactura. Aquot;. 1582 Ordines Trajectini
tiapitularibus conciones habere permiserunt de rebus
«cclesiasticis. (3) Archivis Trajectinis continue probatur
in rebus gerendis promtos fuisse canonicos. Clemens Papa
^III a». 1603 SASEOLDO jus tribuit, uti postea kovenio,
canonicatus conferendi in Ecclesia Trajec tin a
Et sAsEOLDus canonicos constituit (s) et ipse Pon-
tifex (ß). Archi-episcopus Mechlensis (\'), omnesque qui

de rebus Catholicis audiendi sunt, Jesuitae etiam (\'},
veros fuisse agnoveruiit post Reformationem canonicos
Trajectinos. Capitulum igitur metropolitan um
perduravit; quando vero existere pergit capitulum,
Ecclesia ipsa interiisse dici non potest. Capitu-
lum Ultrajectinum una cum Ticariis jurisdictionem
exercuit spiritualem, ita ut illa, quae inprimis post
schisma in Ecclesia Trajectina a«. 1702 introductum
invaluit, opinio acsi Reformatio deleveritEcclesiam
Catholicam in patria nostra, falsa procul dubio
sit habenda,

Neque Sedem Episcopalem everterat Refor-
matio, in dioecesi Trajectina. schencko mortuo
va care illam tantum omnes videbant. Quia historia
ipsa deinde illud de Sedis Episcopalis eversione
commentum aperte negabit, brevis hac de re annotatio
satis haberi potest, hebmanntjs, comes Renebergensis
(-f 1592), deinde joaknes bkxjhesius { 1600) ad
Sedem Traiectinam araiLippoIInominati sunt(=\').
Neuter quidem consecratns est, et albekïus , Archi-
dux Austriacus, frustra etiam bkuhesium eo adducere
conatus est ut sasboldo suam traderet nominationem,
varum ipsa quam fecit phiiippxts II (3), uti et principes,

albeutüs atque isabelt.a, nullam aliam^ nisi Tra-
jectinam spectare poterat Ecclesiam, atque igitur
Ecclesiam Traj. non esse cleletam aperte probat.

IIT.

Quum ita Ecclesia Traj ectin a, quamvis oppressa,
Beformatione non esset deleta, jurisdictio etiam
atque ordo hierarchicus servata sunt. Sede Trajec-
tina vacante, Vicarii generales, a capitule me-
^iquot;opolitano electi, hierarchiae curam gerebant
(\')• schencko mortuo joannes buühesius capituli
metropolitani Vicarius electus est C^). bhuhesius e patria

pulsus, quia in Principeminvectus erat Arausiacum (s),

duos alios constituit canonicos qui vicariatus funge-
rentur munere; quibus mortuis, sasboi.dus vosmerus

teriisset. De Missione enim Belgica, nisi nova quadam, Ee-
gem inter et Pontificem, coneordiâ, Philippus nullam haberet
auctoiitatem.

(1)nbsp;Secundum Ecclesiae Traj. veteres constitutiones is qui, mortuo
Episcopo, decanus esset capituli, vel eo absente, qui per plurimura
tampons fuisset canonicus, eo ipso, donee Capitulum sibi elegisset
vicarium, vicarius generalis vacante Sede erat, ita ut numquam
sine praeside esset collegium, cui cuva dioeceseos una cum Episcopo
commissa. beoedersen; Tract, I, mon. 1.

(2)nbsp;Plura vicariorum generalium illo tempore occurrunt nomina ;
c- g. bucho a montztma, praepositus gti Joannis, et Joannes a
RBnesse, ejusdem Capituli canonicus ita aicuntur. Tenendum vero,
antiquam Capituli Ultr. constitutionenx fuissent, Sede vacante, unus
e quinque capituUs vicariatus generalis officio vicissitudinaliter
per annum fungeretur, — quam a^. etiam 1602 confirmavit Capi-
tulum. Def. Eccl. Ultr. per eeCK p. 33 et mon. 19.

HOïiNCii Hist. Cap- V.

Kal. Maj. 1583, Vicarius generalis Capituli,
Sede vacante, electus est, (\'). quot;

Vicarius vero generalis Capituli neqnaquam
tantam habebat potestatem, quanta omnia perficere pos-
set, quae cura rogabat ordinis Merarchici. Sedes
Apostolica, postquam studium increvit singularum
Ecclesiarum imminuendi potestatem et ditionem, multas
sibi vindicavit et servavit facultates ac dispensationes,
ad quas accipiendas vel solvendas singulari opus est
decreto papali. Quae agendi ratio potestatem Se dis
Apostolicae procul dubio mirum in modum adauxit
cum magno singularum Ecclesiarum detrimento\'.
Quum vero, saeculo exeunte XVI, Catholicorum in
patna nostra, tam misera esset conditio ut saepe difli-
cdhmum vel periculosissimum videretur Summum adire
Pontificem, alio quam sohto modo illae tractandae erant
feseTvwt^ones papales, sasbaldo igitur, Vicario
Capituli generali, a Summi Pontificis parte,
carn etiam Apostolici tradita est potestas, circa
1592, ita ut quaestiones .etiam reservatas solvere
possetnbsp;Vicariatum illum Apostolicum a

Vicariatu Capituli esse discernendum patet Vi-
cariatu^postolicus facultas erat a Pontifice

(\') ocravms, Nuntius Apostolieus Colouiensis sasboldttm hacce
d.gnuate ornatum agnovit. kbekcassblius aquot;. 1665, i„ descriptione

Eccleuae Ultr., q-m Internuntio eospigoosi tradidit, dicit s.s-

boldum a canonicis viearium esse electum.

H Relatio toekii a». 1656, dicit sasboldiim a». 1583 a gkegorio

quot;quot;nbsp;hac in re

seq„u„r. buoedbhsen vero ao. 1592 illud accidisse probat,
KOVEKir secutus descrrptionem ordinis Merarchici. Vid. bhoed. 1. 1.

- O a . , - et 3, ubi etiam de discrimine Vicariatum inter aposto-
licum et capituli accurate agitur.

tradeiida vel auferenda suo arbitrio, Vicariatus vero
Capituli e canonicorum pendeb\'at suffragiis. Prior
diguitas praemium (\') quodammodo dicenda est, quo
Sedes Apostolica nonnullos exornat, quum posterior
nequaquam ad Pontificem pertineat. Anno 1583 sas-
bolbus electus est Vicarius Capituli, circa a».
1592 Vicarius Apostolicus. Quum aquot;. 3602
sasboldus Eomam iret, cuyckium Vicarium con-
stituit Capituli, quod certe facere non potuisset nisi
ipse a Capitulo potestatem Vicarii accepisset.

Neqne vero Vicarius Apostolicus omnia per-

ficere potuit, quae Catholicorum rogabat conditio,
quot;tl 1 ^

-quot;Cclesia Eom.-Catholica, quae Ecclesiasticis se-
cundi ordinis non omnia administranda permisit sacra-
menta, et v. c. confirmationem et consecrationem
^O\'Cerdotalem Episcopis taiitum concessit, in singulis
Ecclesiis Episcopis eget. Probe illud tam Capitula et
Viearii, quam Principes phiuppus ri, at,beeïus et
ISABELLA perspiciebant. Eegulares tantum pere-
grini Ecclesiastici, inprimis Jesuitae, qui inde ab
a . 1592 in patria nostra admissi erant^ sese op-
ponebant conatibus Episcopura Ecclesiae reddendi
viduae. Universe observandum est E egulares Ec-
clesiasticos, Saecularibus saepe resistere, quoniam
Superiores suos, Romae degentes, magis quam Ordina-
ries regionum in quibus admittuntur, tamquam dominos
suos ac moderatores agnoscunt. Praeterea Jesuitarum
semper conatus fuit, quocunque tandem consilio hic non
est inquirendum, ut Sedis Apostolicae adaugerent

(\') Vid. DD VAELET, Seconde Apologie, 2« p.: la régularité de
^Election et du Sacre de VArchév. dquot; Utrecht §. V et VI. al.

C^} Vid. BEOEDEKSBN. IVact. Mist. V. Cap. I.

auctoritateni et singularum imminuereiit Ecclesiarum
jura. In patria igitur nostra or d in ari a e jurisdictio-
nis vim infringentes potius, quam Armantes, consilio
restiterunt schencko eligendi successorem, quamvis
Catholicorum, qui extraneos adire non poterant
Episcopos, confirmationis et consecrationis causa,
misera conditio, Episcopi postularet auxilium. Stre-
nue igitur O r d i n a r i i s restiterunt, cum ingenti gregis
et pastorum jactura, atque pedetentim asseverare coepe-
runt nullum in patria nostra amplius esse Episcopi
locum, eversa prorsus per Reformationem Ecclesia
Rom. - Catholica. Jesuitae inprimis effece-
runt ut, aquot;. 1598, sasboldus ad Sedem non fuerit
nominatus Harlemensem. Omnes, ante schisma aM702
introductum, Vicarii Apostolici vehementer de illorum
conquesti sunt agendi ratione. Erustra plures cum illis
constitutae concordiae; constaus erat illorum consilium
Or din ar iis abrogandi ac detrahendi jurisdictionem.
sasboldtjs ipse, d. 8 m. Mart. 1610, Bmxellis con-
cordiam constituit cum Patre Provinciali Societatis Jesu
3?lee0ntin0 (1). J e S u i t a 6 quidem promiserunt sese
nulla in posterum exercituros esse munera pastoraha,
nisi permittentibus Or din ari is, nihilominus vero,
prorsus idem quod antea moliti. sasboldus acriter de
iUis queritur. Palam et clanculum ordinem oppugna-
bant hierarchicum,Ordinarios Sasboldistas
appellantes, impios Catholicos. Ad ultimos usque
vitae dies sasboldtjs in perpluribus, ad varios con-
scriptis epistolis, illos seditionis, arrogantiae, avaritiae,
doctrinae laxioris, negligentiae et superbiae accusat (2).

(1)nbsp;Tract. Hist. Y. p. 161. l. g. viSSOHee, Foor?. p.-73—78 al.

(2)nbsp;BKOEDEESEN Tract. Hist. Y. Cap. i~vii ubi plures typis

IV.

Invitis vero Regularibus, de Episcopo eligeudo cogi-
tabant, uti renebeugii et brtjhesii aperte docebant
nominationes. Ulis certe temporibus multa pericula,
si quis Episcopus eligeretur, imminebant, A parte
Jesuitarum et caeterorum Regularium oppo-
sitie exspectanda. Protestantium animus ab
hierarchia abhorrebat Eom.-Catliolica. Lites, dissidiae,
persecutiones vitari non poterant. sasboldus vero,
qui Vicarius jam Capituli per viginti fere,
Vicarius Apostolicus per decern annos fuerat,
onus suscipere ausus est. D. 22. m. Sept. 1622,
Romae consecratus est, profecto illo proposito ut in archi-
dioecesi Ultrajeetina Arclii-episcopi fungeretur munere,
sed ne Acatholicis nimis offenderetur, sub alio quo-
dam titulo in partibus. sasboldtjs itaque Arclii-epis-
copus PhiUppensis P^,ppellatus est (»). Ex ipsius
sasboldi epistolis (2) patet illum a Clero Trajec-
tino esse electum, ab Archi-duce albeuto nomina-
tum (3), a Summo Pontifice confirmatam, — ita ut
omnia peracta essent si cuti postulabant regulae, quae in
Archi-episcopo constituendo TJUrajectino observari
consueverant.

datae sunt hac de re sasboldi litterae. boys: Proeve van Ant-
woord, al.

C\') Vid. diploma in Def. Eccl, Ultr. per erck. mon. 34.

Vid. in operibus ekckelii, beoedeesenii caet. typis datae.

Propter illam nominationem per Archi-ducem, reipublicae
liostem, Ordines Snpremi harum regionum Moderatores sasboldum
laesae accusarunt majestafis, et ex patria pepulerunt. Vid. Def.
Eccl. Ultr. mon. 28. l. g. vissOher 6e Voorl. p, 64—67.

Inde ab a^. 1702 primarius Sedem Apostolicam
inter et Clerum Ultrajectinura litis fuit cardo, utram
sAsBOLDus, et qui illi successerunt, sub alio titulo
consecrati Episcopi, proprii et ordinarii fueriut
Ultrajectini necne. Si enim fuerint ordinarii
certo non eversa jam fuit Ecclesia, Si vero tan-
tummodo tamquam Vicarii Apostolici juris-
dictionem exercuerint, patet sasboldi jam tempore
Sedem Apostolicam illam, quae post Befor-
mationem in patria nostra supererat, Catholicismi
partem tamquam Missionem tractasse. Brevi igitur
hac de re videamus (\').

DEsiEANTius Jesuita SASBOLDUM ordinarium
Ultrajectinum, aeque ac ilius successorem eovenium
agnoscit, non vero caeteros, sasboldi vero
electio et nominatio nullam nisi Trajectinam sedem
spectare poterant, quia nec Clero Trajectino neque
Archi-duci albeiixo ulla de Archi-episcopatu Phi-
lippensi potestas concessa erat. Ipse sasboldus

(\') Cous, imprimis, van espen: Vind. Res. Doet. Lov. disq. II.
broedersen T?\'act. III, Cap. 1 — 5, 16, 17, caet. boülenois
Mémoire pour VEglise et le Clergé d^ Utrecht. — DeJ. Eccl. Ulir.
per e8ck. Seconde Apologie de VEvèque de Babyhne p. II. caet.

In op: Consolatorium, quod ao. 1709 edidit adversus proiêsïa-
tionem, quam in lucem emiserat Ecclesia Ultr. Ita quoque ar-
boeeus Jesuita de sasboldo cogitavit, quum d. 7 m. Jun. 1610,
illi congratularetur de promotione ad sedem Trajectinam et expli-
cationem rogaret de concordia cum elerohtino inita. Vid. Def.
Eccl. Ulir. per ercii. mon. 60. Sic. Jesuita dolmenius al.

Hotijïok in Historia sua, ao. 1725 , tam de sasboldo quam
de ROVENio negat. Sic oranes deinceps qui Ecclesiae restiterunt
Trajectinae. Eatendum est, si de sasboldo constat, item de caeteris
usque ad coddaeum.

(*\') Opinio quod Philippensis titulus inde sit explicaudus quod a

scripsit Pontificem clixisse //quod cuperet me aÜo
quot;quaesito titulo promovere ne haereticos exacerbaret, —
quot;alioquin coüsecraret me illi populo,quot; — et addidit :
\'/probibuerunt consistoriali lege ne Philippis ullam
\'/jurisdictionem exercerem, addentes, quod, quando pla-
quot;ceret Arclii-duci, possem mutare titulum, UUrajecti-
»mim pro Philippensi assumens.quot; (\') Tpse Ârclii-epi-
scopi UÜrajectini saepissime functus est munere et
usus est titulo, quamvis ante 1609 minus quam
deincepsnbsp;Clerus Trajectinus illum tamquam

or dinarium agnovit; sic plurimi horum dierum
historiographinbsp;cardinalis pineixiüs , Arcbi-

episcopus Mechlensis ^ et omnes qui cum illo babuerunt
commercium. Numquam sasboldus , uti recte ani-
madvertit espeniüs, celeberrimus Lovanensis juris
canonici doctor, sese tamquam Episcopum wz partihus ,
quod certe fuit, nisi ordinarius fuerit Trajectinus,
gessit, neque relationem tradidifc de Ecclesia Philippenst,
cujus titulum acceperat, Nulla certe aderat causa,
cur non ad sedem Trajectinam promovendus esset
sABOLDtis, etiamsi Acatholicorum animus et temporum
conditio alium quemdam assumere titulum suaderent.

pai-te phitippi Begis constituti sint Archi-episcopi Sasboldus et
ROVENitts nulla attentione digna est.

(1) Def. Eed. Ultr. p. 6. Idem sasboldus scribit in epistolis ad
tillmannum fratrcm ao, 1613, ad bodegemium a®. 1608. al.

f^) ibid. §. 1. mon. 35, 38, 39, 40, 41 , 43, 44, 46 , 51, 52,
53 caet. Tamquam ordinarius Trajectinus Embricensem visitayit
regionem, Lovaniae aquot;. 1613 collegium erexit, duos sacrarum Vir-
ginnm domos, Embricensem et Eltenseni, in unum conjunxit, caet.

(3; E. g. HooiTT, bosschaerïs: de primis veteris Frisiae Apo-
stoUs. bbterlikck Chronieken. van lbuvkn, Bat. Illustrata.
EAisius , Belgia Chr. caet.

Procul dubio igitur sasboldus ordinarius fuit Ui-
trajectinus.

V.

GODETEIDO A mteelo, NiOOLAT NOVATERRANI , (s.

de Novaterra, Nieulandt) successore, a». 1587 mortuo,
Capitulum etiam Harlemense Vicarios suos nominaverat
qui, Sede vacante, dioeceseos curam gererent A«. 1588
guilielmus copallius electus est Vi c ari us Capi-
tuli. Clerus autem Harlemensis, inprimis ut confir-
mationis sacramentum rite admiuistrari posset, Epi-
scopum ad Sedem vacantem eligi cupiverat. (\') phi-
lippus II vero, cui etiam potestas nominandi ad sedem
Harlemensem concessa erat, propter temporum condi-
tionem, ad illam Sedem abquem nominare recusabat.
A. 1593 Capitulum Harlemense elegit quemdam.,
verosimiliter sasboldum vosmerum (2), qui numquam
vero, Harlemensium conatibus invitis, ad Sedem pro-
motus est Harlemensem. Jesuitae, uti aquot;. 1598,
inprimis ilH restiterunt conatui. Ao. 1601 iterum de
Episcopo constituendo Harlemensi sermo fuit, ad quam
dignitatem propositi sunt iillmannus, sasboldi frater
et jANsoNius Lovanensis. Tunc vero etiam irriti
cesserunt conatus. sasboldus, qui Vi car ins Capi-

(1) Causa Eccl. Harl. App. mon. 2, 3. 4.

(2J m electio secreta maneret, Acatholicorum metii ducti, cano-
nici tesseras suffragatorias combasserunt, ita ut electi non divul-
garetur nomen. Ille electus esse videtur e\'t propter summum,
quo sasboldum habebant Harlemenses locum, ét propter sasboldi
agendi rationem , qui illa etiam electione inductus est ad ordinarii
Harlemensis obeundum munus.

^uH métropolitain et Vicarius Apostolicus,
jam antea nonnumquam jure devolutionis dioeceseos
lîarlemensis çuram gesserat, quando Capitulum Har-
lemense canonica exsequi officia neglesissit (\'), indc
ab eo tempore, quo Archi-episcopus constitutus erat,
Qî^dinarii simul Harlemensis fungebatur officiis tam
propter jura, quae habebat Episcopus Metropoli-
tanus, quam propter electionem , quam a®. 1593 fecerat
capitulum Rarlemense. Sedes igitur Harlemensis vacare
Pergebat usque ad annum 1742. Vicarii Capituli una
cum Vicariis Apostolicis curam gerebant dioeceseos,
usquedum a°. 1616 cdi\'^xivlnm Harlemense, uti postea cum
iî.0ven10 , sasboi.di successore , potestatem o r d i n a-
riam Episcopalem concordia initâ tradidit.

caeteris, ao. 1559, erectis in archi-dioecesi
Trajectina Sedibus Ej)iscopalibus hic non est dicen-
dum

, propter eam quam deinde illarum dioecesium
Catholici, erga Sedem Archi-episcopalem , secuti sunt
agendi rationem.

VI.

salboldus, qui exsul a». 1611 wachtelaeuhtm ,
Moehendaetaum et boi.itjm constituerat Provicarios ,
ut curam gererent rerum ecclesiasticarum, optimam
duxit ad Cathobcismum promovendum viamut Coad-
jutor sibi adjungeretur cum succedendi jure. Je-
suitae vero illud prohibuerunt consilium, quamvis

(\') Sic. e. g. EGGiuM (Eggei\'s) Vicarium Constituerat Capituli
Harlemensis.

Vid. Supra pag. 20 not. 1.

canonici Trajectini Gatliolici ad illam Coadjutoris
dignitatem tres jam norainassent. s asboldus, d. 3.
m. Majo 1614, diem supremum obiit (\'), atque morte
illius, quem admodum lugebant probi harum regionum
Catholici, Sedes vac abat Ultrajectina.

Qui ad Coadjutoratum a sasboldo designatus fuerat,
philippus rovenius, a clero electus est ad Sedem
Trajectinam , praesentantibus illum Principibus ai,berto
et isabellanbsp;atque sex annis post, (aquot;. 1620), a

paulo Papa V confirmatus. Verumtamen d. 11 m.
Oct. 1614 Pontifex illum Vicarium Apostolicum
constituit (3), et auctoritafcem illi tradidit in divinis
de omnibus harum regionum Ecclesiasticis , tam Regu-
laribus quam Saecularibus, uti et facultatem omnes in
Ecclesia metropoli tana conferendi canon icatus, quod
aeque ac illa, quam supra jam memoravimus, electio
caeoli de tkogney ( « ), aperte docet paulum Papam
V, non ita ut deinde fecerunt Pontifices, de ever-
sione Ecclesiae Trajectinae cogitasse. D, 17
m. Oct. 1620 RovENius Archi-episcopus consecratus
est, iterumque ne in Acathohcorum incurreret invi-
diam, sub titulo PMlippensi (s).

Eadem argumenta quae sasboldum Ordinarium

(1)nbsp;saseoldus Coloniae Agrippînae sepultus est. Epitaphium
illum Archi-episcopum appellat Philippensem et Ultraj ectinum, —
cui nomini perperam sese opposait l. g. vissoher 1. 1. 6e Voorl.
p. 82.

(2)nbsp;Sic in Relatione toeeii ao. 1656 Romam missa.

(3)nbsp;Vid. HOTiNCK App. mon. 84 al.

(4)nbsp;Vid. Supra p. 21 not. 6.

(«) Diserte dictum est in diplomate illum consecratum esse ut^
Episcopolia exerceret officia in provinciis Hollandiae et Zelandiae,
proprio pastore orbatis. hot\'ixck 1. 1. al.

fuisse Trajectimm probant, de kovenio etiam adduci
possunt. Ille saepissime Arclii-episcopum Ultrajectinum
sese dixit (\'), concordiam confirmavit cum Jesuit is
^ SASBOLDO constitutam, et; ab omnibus, in patria
nostra, praeter reguläres aliquot seditiosos, Ordinarius
agmtus est

Archidux alberïus promiserat sese, post inducias
(1609—1621) ad finem adductas , veniam daturum esse
palam titulum uovenius gereret Ulirajectinitm-,
inorte vero Princeps ne promissis staret prohibitus est.
Clerus Ultrajectinus et Harlemensis, a«. 1626, Begem
Hispaniae rogavit (3), ut rovenio titulum concederet
quot;^\'\'\'\'yectensem (4), sed, quandoquidem rovenius titulo
illo jam uteretur, nemine prohibente , publicam tantum
comprobationem illius tituli palam gerendi, intelligamus
necesse est. Ipse etiam, a\'\'. i84l, ad waohtelaerium

(\') Vid. BaoEDersen Jract. III Cap. V. Def. Ecd. Ultr. per
erck. mon. 97, 98, 09, 101, 102, 103, 106, 108. caet.

(\') Extra patriam nostram phires jam esse coeperuut quÏROVENiuM
non pro Ordinario haberent, sed iinice pro Vicario Apo-
st oHco. r0ven1cs ipse coram illis extraneis, e. g. bokio Ar-
cbi-episeopo Mechlensi, non satis aperte semper sese Orditiarium
esse deferidere ausus est; — quod vero potius rovenii probat
aninni remissionem, quam adversariorum sententiam. Vid. hotinck
App. mon. 27 , 28, 29.

HOTINCK App. mon. 30. Dsf. Eccl Uhr. mon 78.

C\'^) lüam petitionem, Cleri nomine, Regi tradidit cork elius jan-
®enios, qui, deinde Episcopus Iprensis, celeberrimus Jansenistni
pater quodammodo faciixs est. lüe, qui ao- 1622 kovenio consilium
jatn dederat ut Oratoriorum tlagitaret adfersus Jesuitas ausi-
, ab Universitate Lovaniensi hoc tempore delegatus erat ad
Aulain Regiam Hispanam. Quis fuerit itineris eventus, latct. ro-
veniüs postea, haud secus quam antea, Archi-episcopnm se dixit
^\'^trajectinum,

canonicum scripsit: //exstant litterae collationis nostrae
//Episcopatus PhiUppensis, quibus etiam cura Philip-
f/pensium iii curam partium harum commutaturquot; (\').
Propter ea, quae perfecit, Archi-episcopi UUrajectini
usus auctoritate, diem illi dixerunt Ordines Ultrajectini
a^ 1639, d. 5 m Oct. Vix fuga periculo sese
subrepsit. D. 10 m. Mart. 1640 , tamen patria pulsus
est, uti et d. 22 m. Majo, eodem anno, secretarius
quem liabuerat, moocicixis.

VII.

Praecipuum uovenii actum, in Ecclesiae Pltrajectinae
commodum perpetratum, ansam postea dedit acerrimae
liti Trajectinos inter et illorum adversaries Ultramon-
tanos. Ordines nempe Trajectini, aquot;. 1622, defenderunt
ne novi admitterentur Canonici Catholici, quamvis
superstites, ad mortem usque, praebendis suis fructuri
essent. Decreto illo Capitulum mox sublatum iri
manifestum erat (3). Rovenius rite perspexit prohi-

{\'J Eeckeliüs monet illas liiteras nondum esse repertas. Tenen-
dum vero, magistratum a®. 1639, rovenii rapuisse documenta,atque
MoocKii secretarii interfuisse, ut quotquot possent, delerentur mo-
nument», ut laesae majestatis vitaret accusationem.

(2)nbsp;Def. Eccl. Uhr. pei- erck. mon. ]10. Bat. Sacra. II p. 80,
81. Davenlria iUustr. VI p. 713 sqq. Jaarb. voor Wetenschappe-
hjhe Theologie, 1853. Instrumentum, quo diem dixit uovenio
Praetor Ultrajectinus, vulgo Iniendit Praetoris dicitur, et aeque
ac condemnationis decretum, magnam Seriem exhibetdocumentorum,
m quibus EOVEKWs tamquam Ordinarius Uitrajectinus egerat.
Est itaque fere brevis rovekii liistoria.

(3)nbsp;Vetus Capitulum 285 constabat canonicis et vicariis. A». 16S6
adhuc snperstites erant i 2 Canonici Catiiolici, ante annum 1656 electi.

beudum esse ne Ecclesia Ultr., Capitule orbata,
robur suum et existentiam aliquando amitteret. Hanc
ob causam, d. 9 m. Nov. 1633 , Vic ar i a tu m erexit,
qui juribus frueretur et dignitate Capituli vel Se-
iiatus Ecclesiastici, Capitulorum Cathedra-
^lum instar (\'). Vicariatus vel Senatus Eccle-
siae nomen adhibitum est ne Acatbolicorum moveretur
quot;ividia. Vicariatus erigendi consilium, et inprimis
il^-ius per ïouiiium a®. 1658 confirmatio , aperte docet
^erum Capitulumesseillum Vicariatum. Quoni-
am vero hac de re lis est, Trajectinos inter et illoruin
adversaries, fusius res explicanda videtur
^ Septem ex optimis veteris capituli Canonicis in
le aria tu m assumti sunt, cum quatuor ex caetero
Clero Trajectino, quorum tres, quarto mox mortuo,
a uovENio Canonici sunt electi, ita ut omnes
^cariatus socii veri essent Canonici. Verum

VAN dek steen ultîmus a». 16s0 mortuus est. A». 1640 wach-
telaerio (t 1653) proventus sublati sunt ab Ordinibus Trajectinis,
q«gt;a cuni KOVENio Catholicismum nimis propugnaverat.

Vicariatus ilie discernendus est a Collegio pastorum
t\'quot;aj ectinorum, quod kovenics aquot;. 1646 erexit, et quod eri-
S^\'e non potuisset nisi Ordinarii frueretur Trajectini auctoritate.
sROebersen Tract i notât. 14. Def Eccl.nbsp;per erck. mon 17.

De Vicariatu, vera et légitima capituli veteris continuatione
iiistauratione, vid. broedersen 1.1. van erckel, Def. Eccl. U.tr.
VllI. Seconde Apologie de VEoeque de Babylone, p. 187. van
CROON adversus Archiep. Mechlensem. Dissert, de misero statu.

»P- II. BOULENOIS, Mémoire pour f Enlise et le Clergé dquot; Utrecht,
II.

^^Vicanatus il!e usque ad uostros dies incolumis servatus est,

officio fungens. Hodie constat praeter Archi-episcopura
octo Canonicis.

est plures ex veteri capitulo non in Vi caria tum esse
assumtos, nemo illorum vero hac de re conquestus est,
ita ut EovENius illorum opinionem cognosse censendus
sit, saltern proptevea, Vicariatu erecto, vetus non
continuasse capitulum dici non possit.

Vicariatus semper Capituli muneribus functus
est (\'), Omnes Vicarii Apostolici, usque ad
coDDAEUivi, illum, Capituli sibi viiidicantem honorem
et locum, confirmarunt C^) , atque illum tamquam ve-
rum Capitulum tractarunt, saepe Vicariatus socios
Canonicos dioentes. Non tantum hovenio Ar-
chi-episcopo , cui ipse Pontifex jus tradiderat (a». 1614)
omnes conferendi can on icatus, licuit capitulum,
uti in mente habuifc (3), erigere , sed invitis etiam Eccle-
siasticis Regularibus, V i c a r i a t quot;ü s saepissime tamquam
verum Capitulum tractatus est et denominatus a
multis, qui plurimum in Ecclesia Cathohca valent, etsi
hoyinckius, et qui illum sequuntur, a«. tantum 1702
Trajectinos de Capitulo nugatos esse asseverare
haud dubitent. Ipse enim cocKnrs (de Cock), qui
a^ 1702, a clemente Papa XI cobdaeo substitutus
est Provicarius, aquot;. 1688 a capitulo metropolitano
delegatus est Romam, et ibi capituloruin, quorum
cxistentiam postea. negare ausus est, tuitus est jura.
joannes baptis\'J\'a bussius (de Bussy) , Internuntius

(\') broedersen Tract. I art. XI caet.

C^) baluttikius catziïjs soJus vicanatiim non confirmavit; sed
brevi tantum vicarii Afostolici gessit munus, et de illius beiievo-
lentia erga vicariatuni nullum dubium esse potest, metzitts confir-
mavit a». 1659 ; KEERCAssETJus a». 1667 ; coDDAErrs a». 1705; pot-
campids aquot;. 1705. Vid. broedersen 11. hoijikck App. al.

(■\') BKOSDERSEK Tract. I. noiat 9_14.

^^i uxelleiisis, qui in Trajectinoruin oppressione magnas
^I\'t partes, d. 21 m. Jun. 1702, Capitula Ultr. et
praeClara Cappellavit (\'), etsi d. 5 m. Pebr.
Praetensa illa Capitula dicere auderet Cum
denbsp;aquot;. 1705 Capitula egermit,quum

I\'oiCAjipjQ constituendo Vicario Apostolico utraque
pars consentiret. potcampius Capitulum agnovit
^\'^jpctinum. torrius quidem, uti animadvertit
Hoyinckitjs, in relatione sua, a^ 1656 oblata, de
^ ar 1 a fc li nullam^ fecit mentionem ; euci^elius- tamen
illud silentium inde explieafc, quod Cardinalium
^^ congregatio non valde probaret talem , quam-
legitiinaixi, Ecclesiae Uitrajectinae jurium vindi-
candorum curam. Promiscue autem saepe de Vicariatu
de Capitulo Trajectino loquuti sunt. A. 1668
et 1670 res erant Episcopales et Capitula res .
quas neeucasset.ius jRomae tractaverit. Aquot;. 1679 de
esuitis conquerens ad Cardinales, de curis loquitur
Capitulorum Ultr. et Harl., uti aquot;. 1674 ad
Internuntium etiam fecerat. Qui deinde in Cardinalium
susceptus est ordinem, casonius, Capitulum agnovit
■-lajectuium; neque minus bonvicini fecit, Coiigrega-
lionis de propaganda fide Rector, qui ao. 1689 ad Ul-
trajectinos scripsit et Harlemenses Canon i-
cos. Vi caria tus palam capitulum Trajectinum egit,
quum, ut deinde videbimus, Sede vacante, Epi-
scopos elegerit, confirmâtes illos, numquam saltern prop-
ter illam electioiiem per Vicariatum, rejectos a Sede
Apostolica.

(\'} W. mon. 35.
co ld. mon. 49.

38
7IIT.

ßoVENiüs, etsi inprimis annis 1630 et 1636 novae
imminerent Catholicis persecutiones , prae Acatholico-
rum, Jesuitarum opposition em exper tus est. Aquot;.
1623 necesse duxit cum nicolao womio , capituli
Harlemensis decano , et bolio , canonico Ultrajectino,
Bomam ire. Jesuitae enim omnem ordinem hierar-
chicum in patria nostra eversum esse et sublatum,
asseverahant. EovENius commentum esse illud pro-
babat, Jesuitas conaminis accusans, omnibus exclu-
sis caeteris Ecclesiasticis, totum sibi vindicandi
ordinem hierarchicum ; capitulum et Ultr. et Harl.
existere ostendit, et 400,000 adhuc Catholicos super-
esse aestimavit. Ex utraque parte multi oblati sunt
libelli ; plures Pontifices, Cardinales , Episcopi Belgici
rem tractarunt (\'). iioveniüs tandem victor e pugna
recessit: verum novâ concordiâ a». 1624 Jesuitas
inter et eovenitxm constitutâ invita , Jesuitae,
qui ahos quoque Eegulares ad castra sua vocarunt, a
conatibus suis haud destiterunt, antequam aquot;. 1702

C) De/. Ecd. Ultr. per ehck. mon. 91 et 92. Qunm uotenius
duos Cardinalibus obtnlisset libellos, Jesuitae libellum dederunt
oui titulus: Repugnantia, quae notantur in dioersis scriptis primo
et secundo datis per Rev. Vicarium et suos Sacerdotes. rove-
Kius contra illos libellum dédit: Concordia repugnantium quae
Patres Societatis perperam notant in dioersis scriptis aquot;. 1623 primo
et secundo datis. Jesuitae iterum dederunt: Quae animadoer-
tenda circa ultimum scriptum exhibitum a Rev. Vic. Apost. et duo-
bus Sacerdotibus Hollandiae, — cui libello bovbniüs opposuit
Responsionem pro Clero ad Animadversiones super scripta ultimo
Vic. Apost. per pa/res Soc. Jesu exMbitas.

(2) Vid. broedersen: Tract Hist. V p. 250—265.

Sedes Aposlolica Ordinariis harum regionum deripuerit
Oinnein jurisdictionem ecclesiasticam.

Sedes Apostolica, cujus, post iutroducta inpri-
mis décréta pseudo-Tsidoriana, studium fuit
constans, singularum imminuere Ecclesiarum privilégia,
jure canonico, concordiis, bullis et constitutionibus
papalibus invitis, facile permisit ut robur infringeretur
Ecclesiae Belgicae, quae libertatis studio Gal-
licanismi ducta, duramodo per aliquod temporis
spatium ad Missionem redacta, immediate guber-
naretur a Sumrao Pontifice, pedetentim suam amitteret
constantiam, fortitudinem, libertatem. Si quis enim
dicat instaurationem hierarchiae, aquot;. 1853, a pio Papa
IX impetratam , probare Sedi Apostolicae o r d i n a r i a m
hierarchiam in singulis Ecclesiis potiorem esse Mis-

sionis conditione, animadvertat, quantum intersit dis-
crimen nexum inter , qui nunc singulas Ecclesias cum
Sede Papali conjungit, et modum, qui saeculo XVII
adhuc vigebat. Hisce enim diebus Summus Pontifex
Universalem agit Episcopum, etsi gkegorius
Magnus profanam dixerit illam de Pontifice, tamquam de
Episcopo Universal!, sententiam ; ( \' ) atque quo magis
adriani Papae VI in oblivionem abit de fallibili-
tate papali dictumnbsp;eo magis in Sede Apo-

(1) Vid. Vini. Res. Docl. Lov. disq. II § 11. Episcopus uni-
versalis est Episcopus, qui in omnibus universae Ecclesiae Cath,
partibus , proprii et ordinarii Episcopi habet potestatem.

Adriancs VI, in 4 sent, de S. Confirm, art. 3 , dicit : „Certum est
quod Pontifex possit errare, etiam in iis quae fldem tangunt, hae-
resin per suam determinationem aut decretatem asserendo. Phires
enim fuerunt Komani Pontifices haeretici.quot; buijs. Nood. Bijl. II
10. Declaralio a Summe Reoerendis Arckiepisc, Ultr. caet.

1826, p. 19,

stolica accumulatur de universa Ecclesia auetoritas
Kovmii vero tempore, nondum uti cgddaei , Summus
Pontifex Reformationem omnem eversisse Ecclesiam
Ultrajectinam asseverare ausus est. Reformatio multa
qmdem everterat bona terres tria ; sed talis conjun-
ctio decrementi splendoris ex terni cum existentiae
quoque intern a e jactura, uti recte monuit Clerus
Trajectinus, Judaicam pofcius quam Christianam
redolet agendi rationem, et rovenii forte tempore
uimis aperte cum jesu efc Apostolorum atque Eccle-
siae primaevae exemplo pugnare visa est. Quidquid
est, novENiüs quidem victoriam reportavit de adversariis,
verum pedetentim inde a kovenio Poniificum augeri
coepit erga Trajectinos arbitraria agendi ratio. Clerus
Trajectinus, ne turbis excitatis offenderet Moderatores
Acatholicos , nimis submisse subinde erga Sedem Apo-
stolicam egit; lento autem, sed certo gressu accedebafc
schisma in archi-dioecesi Trajectina.

Non opus est ut omnes exponamus lites Jesuitas
inter et Ordinarios. Jesuitae jurisdictionem sibi
vmdicare studuerunt, hierarchicum evertere ordinem-
Ordinarii Trajectini dc Regularibus conqueri
jura defendere.

IX.

Capitula Ultrajectinum et Harlemense aquot;. 1637 Ja-
cob™ TOKKiüM (de la Torre) kovenii elegerant Coad-
jutorem, cum successionis jure. koveniits , Rege
Probaute Cathohco, iJlum assumait, et Pontifex illum
confirmavit, d. 24 m. Aug. 1640. tohkius cum duobus
öelegatis, propter Jesuitarum impetum, aquot;. 1638
RomaM missus est. Congregatio de prop, fide, d. 30 in.\'

Sept. 1639, Jesuitas rursus reprehendit. et juris-
dictioni submisit Ordinarii hisce in regionibus. urbanus
Papa Till decretura illud confirmavit; mox vero lites
renovatae. torrius ipse Jesuitis, qui aquot;. 164lt;8 con-
silium inierant, numero 300, omnes harum regionu.m
invadendi pasfcoratus, spe adductus fore ut Jesuitarum
ope ad Sedem promoveretur aliam Episcopalem, nonnullas
fecit concessiones, aquot;. 1652 et quamvis Congrega-
tionis decretum irritas illas redderet, satis adhuc
patebat, multum posse vi et conslantia evinci.

1\'ORuius , d. 19 m. Maj. 1647, consecratus est Ar-
chi-episcopus sub titulo Uphesino. In Relatione sua
dicit sese electum esse a clero, praesentantibus Princi-
pibus Ai.BERTO et ISABELLA. IlHus igitur etiam electio
Gedern spectabat Ultrajectinam, quod inde quoque patet
quod iiovENio Pliilippensi Coadjutor datus, numquam,
uti Episcopura Coadjutorem cum succedendi jure elec-
tum decuisset, titulum ilium assumserit, quo usus est
Episcopus, eui successit. iiovegt;rio mortuo, ïoreius
successit, sub ]^.p7iesino iii-n\\o, UUrajectinus Kxàvi-e^i-
scopus, m. Oct. 1651. Prustra Jesuitae conati sunt
palxjdanum, ex ordine P. P. Augustinianorum, eovenio
substituere successorem, vel torkio adjungere Coadjuto-
rem cum successionis jure Toruius qui, aquot;. 16i7,
ab Hollandiae Ordinibus in exilium missus est, non
satis constans et firmus potestate sua usus est. Nunc
metu, tunc lucri studio ductus, erga Jesuitas dubie
se gessit. Inde forte etiam explicandum quod minus

(\') Vid. concessiones illas , ^/jäesjnas dictas, quibus tokeius Jesui-
tis periniserat uudecitu novas stationes eonstituendi. Bat. Sacra
11 p. 459.

uuoEDEEsitK, Tract. Hist. V. Cap. VH.

quam sasboldus et uovemus tüulo usus sit Trajectino.
D. 16 m. Sept. I66(, mortuus est, nisi amens, certe
meute debilitata (\'). Congregationis decretum irrita
esse habeuda statuit , quae in ultimis quinque vitae
annis peregit.

Anno jam 1656 alexandeu Papa VII zaghariam
metzium; (2), canonicum Trajectensem et Thorensem (3)
Protonotariura Apostohcum, et apud Schevelingos (Sche-
veningen) Pastorem , tokeio , qui Bomae degens, Coad-
jutorem sibi dari rogavit, Coadjutorem adjunxerat.
METzius ille,quamvis torrius eum suscepisset inter octo,
quos ad illud munus Pontifici proposuerat, etiam propterea
quod, Bmxellis natus, exterus haberetur, Clerodispli-
cuit (4) Trajectino. balduinus gatzius primo a Pontifice
lectus , onus suscipere recusaverat. torrius interea de illa
Pontificis agendi ratione, Kai, Nov. 1655, conquestus
est (5), veritus ne tali modo capitdi jura quoad electionem
in oblivionem prorsus abirent. Clerus quidem tunc, mexzio
omisso, quatuor nominavit, quorum unus a Pontifice
ehgeretur Coadjutor, — alexander vero VFI, Cleri desi-
deriorum nulla ratione habita, metzium, quem ultimo
loco commendaverat torrius, tunc Bomae degen tem ,
Coadjutorem fecit, qui post longas tantum dubitationes

(\') De quaestione utrum mortuus sit amens necne, et de ratione
qua irrita declarata sint, quae ultimis annis peregit, vid. buoed.
Trad. I notât. 17.

Bat. Sacra II p. 466. zaoharias de metz.
Thorren prope Leuciam. (Luik).
Vid. Bat. Sacra 11 p. 468, 469.
(®) D^f. Eed. Ultr. per erck p. .58. „quod obtrudetur non elccius,
ct quod conti-aibitur consuetudini jam introductae,quot; in epistola ad.

r.ALD. CAT21UM.

munus suscipere voluit et consecratus est sub titulo
Trallensi. metzius qui, torhio adhuc vivo, Archi-
episcopi potius quam Coadjutoris sibi vindicare ausus est
honorem, magis sibi proposuisse videbatur Ecclesiae
Trajectinae evertere quam tueri jura. Periculum
procul dubio in illo permagnum imminebat Trajectinis.
Mors vero subita periculum illud avertit. Die enim
m. Jul, 1661, diem obiit supremum Amstelodami,
ante toruii mortem, ita ut numquam nisi Coadjutoris
habuerit potestatem. Nimiae verum constantiae met-
zius non fuit accusandus. D. 2. m. Jul. 1659, vehementer
toueixjjj ad capitulum impugnandum Harlemense inci-
tavit ; deinde invito ïorrio capitulum illud evertere
conatus est. (\') Quum vero animadverteret tali agendi
ratione imminui potuis quam adaugeri illam, quam habebat
auctoritatem, sententiam mutavit et utrumque confir-
mavit capitulumnbsp;Mox vero aeger vehementer in
litteris ad alexandrum Papam VII conquestus est de
Clero inprimis Harlemensi (»), laudato tarnen, praeter
bald. CAÏZIIJM, JOANNE NEERCAssEi.io tamquam viro
probe ac docto.

X.

METzio mortuo, Clerus mox de successore curam
gessit. Communi suffragio Joannes neercasselius
electus est, qui per decem jam annorum spatium dioe-

(\') bhoed. TracU Hist. I p, 110 et § 332.
(■\') Vicai-iatnm Trajectinum confirmavit d. 19 m. Aug. 1659, Ca-
pitulum Harlemense, d. 16 m. Oct. 1659.
Bat. Sacra II, 469—47).

ceseos Ultr. Provicarius fuerat. Quia pax Monasùerie?ms,
a\'. 1648, Eegi Catholico Hispano omnem de patria
nostra diripuerat ditionem, capitula probe perspexerunt
ad SQse, jure non decresseudi, omnia pertinere de elec-
tione Episcopali jura, sine ulla per Principes facta
nominatione. Summum igitur Pojitificem rogavit Clerus,
d. 2 Aug. 1661 , electionis coafirmationem. Mense
Octobri capitula certiora facta sunt, sine ulla haesitatione
electionem esse comprobatam, quam ob caussam, quia
ïonuius, d. 14 m. Sept. 1661, jam mortuus erat,
neekcasseliüm jam sfcatim Ordinarii functurum
esse officiis duxerunt. Propterea d. 20 m. Oct. epi-
stolam scripserunt ad Summum Pontificem, qua gratias
egerunt de cito data comprobatione, optimo benevo-
lentiae documento. (\') neercasselius ipse, d. 3 m.
Eebr. 1662 , ad Internuntium Bruxellensem, eadem
opinione ductus, lilteras dedit. Mox vero Clerum in
errorem esse inductum patebat. baldtjinus enim
CATziiJs (2), qui aquot;. 1655 a Pontifice Coadjutor desi-
gnatus, munus illud obire recusaverat, nunc tobmi a
Pontifice electus est successor, ita ut Joannes neee-
CASSELH7S (van Neerkassei) non ïouRll, sed CAïZll
a Pontifice Coadjutor consfcitueretur cum successionis
jure. (\') cAïzn persona. Clero displicere non potuit,

CJ) Vid. Bat. Sacra II p. 469, hoijinck App. mon. 36.

{2J alexander VII, a«. 1647 , Nuntius Apostolicus Coloniensis
torrium consecraverat Episcopum, quum b. catzius Capituli Har-
lemensis decanus, tertii episcopi fungeretur loco ; inde Pontificis erga
catzium benevolentia explicari deliet.

0) Quomodo vero de electione illa explicandi sint rumores sparsi,
non satis patet. -D. 2 m. Aug. 1661, Clerus rogavit ut electio
neercasselii comprobarctur. Mense Oct. fama advenit, par Nun-
tium Apost. Bruxellensem, Pontificem fecisse quod rogaveratClerus.

quamquam aegre ferrent Trajectini omnera electionem
a Pontifice, ipsius unice arbitrio, esse factam, juribus
violatis capitularibus. Canonici vero non aperte sua
defendere jura ausi sunt, neque etiam in suis ad Sum-
mum Pontificem litteris , ne adversariorum excitarent
odium, electiim a Pontifice O r di n ar i um appellare

Trajectinum (\')

CîATzius igitur, d. 9 m. Sept. 1662 Vi car iu s
Apostolicus, nec non Ordinarius Trajectinus
consecratns est sub titulo FJiilifipensi, et eodem die
neeecassetjus, qui, d. 30 Nov. 1661, Uomam
scripserat, libenter sese locum suum catzio cessurum,
Coadjutor illi adjunctus est, consecratns sub Cas-
ioriensi titulo. catzixts, qui diu dioeceseos Har-
lemensis curam jam gesserat , cum neeucassei-io
concordiam iniit, Bomae tandem comprobatam
q«a CAXzio dioeceseos Harlemensis, neeucasselio
Trajectensis cura commissa est, ita vero ut neercas-
selius catzii maneret Coadjutor. Mox Coadjutor

D. 20 m. Oct. gratias hac de re egit Cleru?. D. 24 m. Nov.
Nuntius Bruxellensis ad joannem schadabum Pastorem Delphis
(Delft) scripsit seeecasseIjIoti electum esse Coadjutorem catzii, non
toeeïi. d. 17 m. Dec. 1661 et d. 4 m. Febr. 1662 Cardinalis
cuiGijSummi Pontificis consobrinus ad theod. streng, canonicum
Aquisgranum (Aken), epistolas scripsit, in quibus nulla de catzîi
electione fit mentio, ac res unice proposita est, acsi neercasseliüS
TOREU successor esset electus. Vel revera primus nuntius m. Oct.
1661 acceptus de electione falsus erat, vel Sedes Apostblica, nuntio
accepto de torrxi morte, suam mutavit sententiam Vid. hoyisck.—
dupac p. 163—167.

C) Vid. HOTiKCK A pp. mon. 36.

HOYJKCK. App. mou. 49.

C^) Ibid. Frustra Clerus a». 1662 Kal. Jun. rogaverat ut uterque
eodem prorsus haberetur dignitatis loco. Id. App. mon. 42.

successionis jure fructus est. catzius brevi mente cap-
tus, Lovaniam, apud Oratorianos, deductus est,
ubi, d. 18 m.Majo, 1663, mortuus est, neercasseliiim
rehquens Castoriensem, successorem in sede Trajectina,
certe non in PUlippensi.

neeecasselius, qui Parisiis Oratorianorum
usus fuerat institutione (»), quamvis, uti docent illius
scripta Protestantism! adversarius, bene de patria
meruit. Negari non potest illius inprimis moderafcum
animum, aquot;. 1672, efiecisse ut sine caede commissa,
Ecclesia Trajectina Cathedralis, Divo Martino Sacra
quum LÜDOVICI xiv turmae Ultrajectum occuparent,
Protestantibus abrepta, tradita sit Rom.-Catholicis.
Ipse, praestantiorum provinciae incolarum precibus
commotus, Kegem adiit ltjdovicum, ut moderationem
rogaret erga hasce regiones (3). Quamvis exercitus Gallici
mox subsecutus recessus irritam redderet petitionem,
talis Archi-episcopi agendi ratio Protestantium erga
Cathohcos tolerantiam non augere non potuit

neeecasselius inter Rom-Catholicos summi facien-
dus est, — et profecto, si minore fuisset vel virtute
vel fama, sub illo jam schisma locum habuisset in
archi-dioecesi Trajectina, quod sub illins successore

(\') QUESKEtLiijs al. deinde ibi instituti sunt, qui inter Jan-
senistas multum laudis nacti sunt, coddaeds ibi etiam institntus ;
qnod in Dexu Jansenistas Gallicos inter et Trajectinos explicando
animadvertendum.

Inter illa: Amor poemiem ; Confirmaiio in fide et solatium
in persecutionibus; Traclalus de eultu D. Virginis ot Sanctorum;
De lectione scripturae sacrae ; De recto clavium usu. caet.

(3)nbsp;Bat. Sacra II, pag. 489.

(4)nbsp;Inprimis post pacem Noviomagensem ao. 1678. dbpac
p. 187—191.

fîODDAEo obtinuit. Ipse enim neercassetjus Jaiise-
insmi hand aufugit suspicionem , qua id temporis tot
tantaeque in Ecclesia Rom.-Catholica, inprimis Gallica,
machinantibus Jesuitis, ortae sunt calamitates.

CLEMENS Papa IX in formulae alexandri subscrip-
tione discrimen admiserat jus inter et factum ( , quo
discrimine Portoregie n ses, vel Jansenistae, in
Gallia fruebantur, ut et obsequii erga Sedem Apostolicam
praestarent doeumentum, et perjurii vitarent crimen.
Cum illis, Augustinianismum defendentibus et
Ecclesiarum singularum jura privilegiaque
propugnantibus, intimae neeecasselio amicitiae erat
vinculum; quesnelt.ius, et aenaldxjs (Arnaud), prae
caeteris neeugasselio familiares erant Haud inique Aca-
damia Lovaniensis, aquot;. 1690, Jansenismum crimen
appellavit, omnium nullum crimen JiahetiUum
qui tamen ilHus criminis rei haberentur, graves luebant
poenas. Jansenismus, etsi Ecclesia Rom.-Ca-
tholica (3)^ numquam palam illum damnavit neque
damnare audet, tam Jesuitis, quam Sedi Apo-
stolicae, Ultramontanismi patronae, iiivisus non esse

{\',) Vid. supra pag. 7 et 8.

O broed. Trad V. cap. Vlll. kkercasseliüs Romae, ubi
adversarii illum nmquam venturum esse negaverant , alte claman-
tes, KEEiiCASSBursi spcmere Pontificis majestatem, periculum jam
vidit, quod patiiae imminebat. Dixit Jesuitas Jansenismi accusa-
tione uti, tamquam alro carbone, quo omnes suspecios redderent ,
a suo nutu haud penpulos.

(■\'\') PIUS Papa IX, d. 4 m. Ap. 1853, de Jansenismo tamquam
de monstro et peste locutus est, — verum ibi Jansenismus magis
spectat schismatismi suspicionem, quam dogmatum expositionem.
Praeterea in illo etiam brevi Apostolico nianifestnm est, vocem
Poutificis non semper vocem esse Ecclesiae Catholicae.

noil potuit. In Gallia mox opprimi coepit Janse-
nismi splendor externus ; ludovicus XIV formulae
alexandiu subscriptionem simplicem, tamquam in-
stitutum politicum mandavit. Multi anti Moli-
nistae e Gallia puisi in patria nostra perfugium iii-
venerunfc, tam sub neeecasselio, quam sub coddaeo.
Principia Catholica, Jansenistica dicta, in patriae
nostrae Ecclesia Catholica, ubi Jesuit arum potestas
numquam praevaluerat, jam aderant, neque deesse pot-
eranfc, quamdiu Jesuitismus nondum vigeret. Agendi
ratio Trajectino rum, quum a\'\\ 1426 ad futurum
concihum generale provocarent, propter suedeui in-
justitiam (\'), aeque ac universa patriae nostrae his-
toria, satis docet Gallican ismum inhaerere Bata-
vis. Jans en is m us itaque non tantum in harum
regionum incolis Catholicis asylum habebat, verum
eodem, quo in Gallia modo, jam aderat et sese patefacie-
bat. Leges etiam civiles harum regionum Jesuitarum
adversaries tuebantur potius quam oppugnabant, atque
adeo Ordines Supremi Protestantes Jansenistis,
qui vulgo appellantur , obesse non poterant. caroi-xis v
Imperator, ne nimia Sedi Apostolicae de patria
nostra foret auetoritas (2), minus quam ex sua adversus
Protestantes Belgicos severitate pleramque efficitur, pote-
statis papahs fautor (3), prohibuerat, ne in Belgio décréta

lt;\') Vid. dupac. p. 15—26. Bat. Sacm I p. 213—218. Caet.

Quot Principes iilem fecerint hic non estdicendnm. Ao. 1781
I=quot;Perator josepiius II simile de placilo ci.iä dedit decretura, quo.!
ad provineias Belgicas australes, simulque prohibuit ne in illis pro-
vincus divulgarentur constitutiones Unigenitus et In Coena Domini.

( ) Vid. inprimis de partibus quos egit in concilio Tridentino
adversus Pontificem: bukobner Eist, du Conc. de Trente. (Belg,
eliani versuiri.)

evulgarentur vel constitutiones Summi Pontificis sine
Magistratuum viso vel placito (\'). Luce vero clarius
erat , Acatholicos harum provinciarum Moderato-
ï\'cs constitutionum numquam permissuros esse sub-
scriptionem publice postulatam, quae tantopere ad
augendam adducerent potestatem papalem, quanto-
Pere illae, quae de jansenii quaestione datae erant,
ï\'ontifici infallihilitatem, quod ad facta etiam, impli-
cite adscribentes. Permulti igitur Jansenistae, ut
\'^csuitarum aufugerent odium, in archi-dioecesin
^^ojectinam venerunt, ubi benevole sunt accepti.
ï^eekcasset.ius summi illos faciebat , ita etiam ut
^hquando angelos Dei eos appellaverit

^eekcasselius etiam jurisdictionem o r d i n a ri am sibi
invideri perspexit Ipse vero tamquam Or dinar in s
-l faj ectinus multa perfecit Plurimi Ordinarium
illum agnoverunt ; inter qu.os perefixius , seNxILTIUS ,
Oratorii in Ga^^i^r socius, van der stok , Vlissingensis,
Carthusianorum Antverpiae prior Capitulum i??«-

Vid. deeretum illud in op : DeJ. Eccl. Ultr. perBECK. mon 24,
c^) hoyinck. Art. XII. Causa Quesn. Caet.

(®) Sic Congregatio de prop, fide, d. 29m. Sept. 1663, decrevit
Vicariis Apostolieis non eandem competere, quam Episcopis in
dioecesibns suis, potestatem. hoyinck. App. mon. 65.

In Relatione, quam dedit ad Congregationem, de Episcopatibus
loquitur barum provinciarum. hoyinck App. mon 47. Sic in
epistola ad pastorem hooftium ao. 1668. Def. Eccl. Wir. p. 68.
Malta documenta hac de re collegit erckelius Def. Eccl. Uitr. mon.

, 133 , 136 , 137 , 138 , 140, 141 , 142.
i^) Ille a®. 1686, aperte ad neeecasselium , Episcopum Ul*
t^ajeciimm, litteras dedit. heeecasselius vero illi respondit,
talem publicum titulum facile noxium fore Catholicis. Ibid.

hricense, celeberrimus bossuetüs , magistratus
etiam Wageningensis, al.

NEEECASSELIUS , qui, uti Scripta ejus indicant, Janse-
nistarum favebat sententiis de gratia, de moribus ,
de contritione et de caeteris, quae tunc agitabantur,
quaestionibus, haesitabat vero de ratione, qua de Pon-
tificis judicandum sit falUbilitate et potestate. Haesi-
tatione ilia ad simplicem formulae alexan dm subscrip-
tionem adductus est, quae caeteroquin nequaquam
convenit cum illius Jansenismonbsp;Aquot;. 1667

Vicariatum confirmavit Trajectinum. Propter Jesui-
tarum molimina, qui numero jam 34 vel 35 hic
degentes, omnem ordinem hierarchicum Reformatione
sublatum esse asseverabant, Romam ivit. Congregatio,
d. 3 m. Aug. 1669, Jesuitas stationes usurpatas
Ordinariis tradere frustra jussit. Jansenismi neer-
casselium accusarunt adversarii; felici vero cum
successu Castoriensis innocentiam suam tuitus est aquot;.
1670 et 1671. Capitulum Harlemense cum illo, uti
cum ïORBio ao. 1656 fecerat, concordiam iniit,
aquot;. 1664, qua omnes dioeceseos Harlemensis curae
Episcopales neeecasselio traditae sunt. Sub illo prospera

In Epistola aquot;. 1675 ad aenaldüm scripta, qua neeecas-
selium bossubti comprobasse Expositionem fidei dicitur.

(2) Liber ejus, Amor poenilens, a». 1683 editns, inprimis premebat
amorem erga Daum in vera poenitentia esse necessarium , et Jan-
senisticam prorsus redolebat mentem. Jesuitae haereseos Eomae
librnm accusarunt. Congregatio prohibuit ne liber divulgaretur an-
tequam esset emendatus. innocehtius Papa XI prohibuit ne illud
decretum Congregationis publicaretur, et librum dixit bonum , aucto-
rem illius sanctum. Post kberoasselu mortem decretum Congre-
gationis sine novo examine divulgatum est, sub urbako Papa
VUL Vid. DüPAc p. 179.

conditione fruebanter Catholici ßelgici, ita ut Casto-
riensis, aquot;. 1671, eorum numerum 500,000 esse,
inter quos 300 Saeculares et 120 Reguläres Eccle-
siastici , sfcatueret. Post vitam bene peractam, diera
obiit supremum , d. 6 m. Jun, 1686

XL

18 m. Jun 1686, Capitula Ultr. et HarL, Cöm-
^«e conjuncta, neercasselii successorem elegerunt
htigoüjem eeanciscum heussekiüm (van Heussen)(\'),
Canonicum Trajectinum , quem thimotheum suum
appellaverat neercasselius D. 10 m. Jul. coddaetjs
(Codde) et eindebornixjs C^) Vicarii generales Capituli,
Sede vacante, electi sunt heussenius jam m Jan.
1682 WEERCASSEIJI Coadjutur electus fuerat, et verosi-
militer illa confirmata fuisset electio, nisi libri, qui
dicitur Amor poenitens, causa intervenisset. Adversarii
haereseos suspicionem contra hedssenium Bomae move-
runt, inprimis propter quas , aquot;, 1677, publice i^owawiaö
defenderat theses theologicas, et propter quam, aquot;. 1681,
dederat, dissertationem de indulgêntiis ( ^ ). Talis suspicio
prohibuit ne electionem comprobaret Sedes Apo-
stolica Clerus illud perspexit, et quamvis heussbnii
insisteret comprobationi, d. 29 m. Jun. 1687, tres
alios , petkum coddaeum , coiisebantium , CapituH

CV Auctor est ille heossenius Bataviae Sacrae et Historiae Epis-
copatiium. De utroque libro Belg. verso ab h.vaït run, vid. Utr. Volks-
Almanak, 1855, p. 173—178.

O Auctor ille libri, Davmtria illustrata.

Dissertatie illa, d. 29 m. Sept. 1687 , a Congregatione de
prop, fide, prohibita est.

Harlemensis decanum, et scheppium, Canonicum
lemensem nominavit, ut ex illis quatuor personis
unus a Pontifice eligeretur. Adversarii omnes quatuor
Jansenismi tunc accusabant. D, 29 m. Sept. 1687 ,
Congregatio decrevit etiam ut harum regionum cura in
duas divideretur partes, quam vero divisionem Pontifex
comprobare noiuit- Cardinalis inprimis nordfolckcus
adversariorum irritos reddidit conatus , quum vicissim
basserium, Vicarium ApostoHcum Silvaeducensem,
van der met, \\gt;^s,toïem Amstelodamefisem, adrianum
VAN wijcK, pastorem in pago KetJiel, vel joannem
staeuium, praepositum TrajecUadMosam,¥î^^^cA.ssmsi
successorem eligi a Pontifice vellent (»). Sic autem
Ecclesiae Ultrajectinae obtr usus fere esset Praela-
tus , inirnicus potius, quam patronus , nisi post longas du-
bitationes, d. 11 m. Maji 168S , Capitulum Trajectinum
Romam. delegasset theod. cockium (de kock) , illo
tempore propugnatorem, deinde accerrimum Trajec-
tinorum inimicumnbsp;Ille strenue causam tuitus est

Trajectinorum, inprimis coddaeum ad electionem
commendans. Coram Summo Pontifice et Cardinalibus
justitiam probavit causae Trajectinae, fraude cibonis
Congregrationis Secretarii, detecta (s). D. 20 m. Sept.
1688, Cardinalium Congregatio habita est de nèêrcas-
sÈLii successore eligendo. Communi fere suffragio
coddaeus electus est. Cardinalis casonitjs inprimis

(\') DUPAC p. 198—201.

Vid. instructionis illius instrnmentum in beoed. Trm. I.
mon. 29.

(3) Ille , Cardinalis cibonjs frater, omnia quae Clerus Trajectinus
Romam miserat, documenta retinuit et summarium tantum ex iilis
conflatum , Congregationi tradidit.

ita rem duxerat; ille autem cocKio dixit, sese
procul dubio goddaei exstiturum adversariura , quando
ille novis (i e. Jansenisticis et Gallicanis)
faveret sententiis.

XII.

Ingens Ecclesiae Trajectinae jam imminebat
periculum , quamvis electio ita feliciter ad finem perducta
esset. CODDAEUS enim erat Jan sen ist a, (\') saltern
secundum illam, quam supra dedimus (5), explieationem.

6 m. Eebr. 1689, Bruxellis consecratus est coD-
®aeus , sub titulo Archi-episcopi Sehasteni (^), certe
vero illo consilio ut dioeceseos Irajectinae officiis
Episcopalibus fungeretur. Aperte sententiam suam ,
pridie consecrationis suae diei, manifestavit Janse-
nisticam. Quum enim Internuntius eum subscrip-
tionem formulae alexandei rogaret, illam sine dis-
crnnme/ws inter et factum praestare noluit, ac potius
missam se facturum omnem dignitatem sibi propositam
dixit. Inde multi, qui GalUam reliquerunt Jansenistae,
CODDAEI nacti sunt amicitiam, inter quos inprimis

(\') Inprimis cum quesnellio amicitiae vinculo junctus erat.
qdesnellids cum illius auxilio librum edidit ; La foi et Vimocence
du clerge\' dC Utrecht, gbeberonids , a®. 1690 , eodem modo edidif,:
Korte en noodige onderwijzing voor alle Katholieken van Nederland ,
rakende het lezen der H. Schrift; — ad commendandam S. Scri-
pturae lectionem. Liber ille aquot;. 1693, Eomae prohibitus , ao. 1701
itei\'um typis datus est, Illo tempore etiam baji opera denuo typis
data sunt, heüssenii , erckelii , et aliorum ex Clero Trajectino ope.
hoyinck. Art. XIV.

(O Vid. Snpra. p. 3—9.

DeJ. Eccl. Ultr. per eeck, mon. 149, 150.

auesnelliüs, fouilloa, le gros, petitpied , bek-
ïkand premautin, gerberon, al, socii exstiterunt
ac propugnatores UÜrajectkiorum.

coddaeus adversarios suos habuit, quos vero etiam
habuisset, quando secus ac Jansenistae cogitasset.
Potius enim ^^ jurisäicüone Iis erat, quam de
Quod Sasboldistarum denominatie impetrare non
potuerat, id Jansenismi accusatione factum est,
propter infestissimum Sedis Apostolicae adversus
Jansenismum odium. Verbo vero monendum, ne-
quaquam, me judice, omnes, qui causae huicce E c c 1 e-
siae Trajectinae restiterint, male egissefraude. Lis
erat et certamen, duo inter principia summi ponderis,
quorum alteram, decreta secutum P s e u d o -1 s i d o r i a-
na, omnem potestatem Ecclesiasticam in Pontificis per-
sona conjungere conabatur, alteram veterem de Eccle-
siarum singularum juribus sententiam propugnabat.

Anno jam 1690, Bomam acerrimae de coddaei
Jansenismo delatae sunt querelae, —quamvis negari
haud posset eum gregis sui nactum esse amorem, et
strenue curam gessisse dioeceseos. Aularum etiam
Catholicarum Hagaecomitis legati, ab adversariis in-
citati sunt ut de Jansenismo in patria nostra con-
quererentur. Priores vero adversus coddaeum irriti
cesserunt conatus. Ope inprimis Cardinahs albanii ,
qui deinde sub clementis Papae XT nomine inclaruit,
coddaeüm in omnibus inculpabilem esse repertum,
m- Oct. aquot;, 1694, decrevit Congregatio Mox

(\') In op: Eccueil de div. témoiyn. caet a®. 1763, index inve-
nitur eorum qui, patria sua relicta, Eccl. OTir. transierint, illique
auxilium praestiterint.
(2) bkoedeksen: Tract. V. Cap. IX.

vero novum adversarii fecerunt impetum. Pax enim ,
quae a. 1697 in pago Bijswijk, prope Ilagamcomitis
constituta est, multos Catholicos exteros in nostram
duxit patriam, inter quos Jesuita doucin , Legati
Gîallici Sacramenti poenitentiae administer, qui gravia
lu cobdaeum molitus est, libellum edendo, cui titu-
lus: Memoria hrevis, e prolixiore (\') extracta, de
^iatu et progressibus Jansenismi in Hollandia. Mox
libellus. JRomam missus, multorum excitavit iram. coD-
D^Eus maledicum habuit libellum et ipse illum cum
fefutatione ad Summum Pontificem et Cardinales misit,
atque, a®. 1699, Hesponsum conscripsit, Ro77me, in
Camerae Apostolicae ofiicina typographica, typis datum.
Nihilominus, d. 26 m. Sept. 1699, Qongie^^Mo Bomae
decretum fecit occultum, quo, codbaei loco, theodoiio
cocKio Pro vicarii Apostolici in patria nostra traderetur
auctoritas. (2) coddaeus benevole ^omaiw invitatus est
ut, aquot;. 1700, festo adesset jubilari bussius, apud
Aulam Bruxellensem Internuntius, coddaeum ad iter
suscipiendum incita vit, dicens illius Bomae commora-
tionem procul dubio Ecclesiae Trajectinae prospe-
ram fore, goddaeus potius Bomam non petiisset; attamen
ad iter faciendum inductus est, per honestissimas, uti ipse
dicit, litteras a Congregatione datas, d. 25 m. Sept. 1699,
d, 10 et d. 30 m. Jaù. 1700, in quibus promittitur, post
aliquot meusium Bmae moram, illum rediturum fore,
ad Ordinarii in patria sua recipienda munera.

(\') Prolixior illa memoria numquam in lucem missa est.
C^j hoïinck. App. mon. 75.

(») Perperam hoyinck rem proponit, ita acsi Congregatio diem
coddaeo dixisset. V. inf. p. 59.

Declamtio Apologetica, p. 53.

CODDAEUS igitur, cura nonnullis ex Clero suo,
Romam venit, d. 11 m. Dec. 1700. innocenïio
Papa XII, d. 27 m. Sept. eodem anno, mortuo,
CLEMENS Papa XI, d. 23 m. Nov., ad Sedem papalem
evectus erat, coddaeus quum adversariorum animad-
verteret dolos, m. Dec. Pontificem rogavit ut causa sua
coram severissimo ageretur Inquisitionis tribunali.
Pontifex vero Cardinales marescotti, tanaram
et pès.kaki ad illam inquirendam elegit, coddaeus
Romae mox tractatus est, tamquam haereseos et nimis
severae disciphnae reus, quamvis ab altera parte
summo honore afiectus sit. Res parum procedebat.
D. 2 m. Junio 1701 , nihil adhuc de illo decretum
erat, ita ut coddaeus declarationem traderet Con-
gregationi, in qua sese contra sparsos rumores defendit,
et legitimam rogavit agendi rationem, ita ut et accusa-
tiones et accusatores palam enunliarentur, atque coram
illis audiretur. Adversus sparsos rumores testimonium
opposuit honorificum, cui 306 ex Clero suo subcripse-
rant (i). D. 18 m. Dec. 1701, Congregatio decem
Cardinalium coddaei vindicatura esse videbatur inte-
gritatem (2), mox vero mutata est fortuna. Sine
ulla legitimae jurisdictionis specie, sine accusatorum
nec accusati pubhca examinatione, d. 13 m. Maj.
1702, clemens Papa XI breve dedit, theodoro cockio
inscriptum (s), quo coddaeus suspensus declaratur,

{\') Ded. Apol p. 47. Bat. Bac. II p. Recueil de divers tém.,

ubi tam testimonium ipsum quam 306 sacerdotum nomina typis

data mvemuntur. Capitulorum socii, illa qualitate, subscrip-
serunt.nbsp;^

(2) Def. Archiep. Sehast. p. 59.

HOYIKCK, App. mon. 76.

et, illius loco, cockio Provicarii Apostolici
traditur potestas. coddaexim decretum latuit, donec
litterae a Clero datae Trajectino, certiorem illum
de papali agendi ratione redderent. Evidenter decretum
ita datum erat ut omnis coddaeo abrogaretur potes-
tas,— non tantum auctoritas Vicarii Apostolici,
qnam certe Pontifex, sui ipsius unice arbitrio, illi
abrogare poterat, sed illa etiam, quam Ordinarius
de archi-dioecesi habebat Trajectina. In patria nostra
altera pars Catholicorum decreto , quippe a P o n t i -
fice, tamquam Ecclesiae Capite venerando dato,
obediendum duxit, altera tamen , quippe injustissimae
constitutioni, Pontificis excedenti potestatem , restitit.

Qui CODDAEI defendentes causam, arbitrio papali
obsequium praestare nollent, mox Jansenistae de-
nominati, propriam et or dinari am j u r i s di c-
tion e m Trajectinam propugnabant, et Clerum
Trajectinum, Veterem Ecclesiam Trajec-
tinam, vel Clerum Episcopalem Veterem
Roman o-Gat h olie um sese dicebant. Sedes
Apostolica illos schismaticos ac haereticos appel-
lare consuevit. Illorum historiain, usque ad hosce
dies, brevi exponere lubet.

HISTORIA ECCLESIAE ÜLTßAJECTlNAE

ROMANO-GATI-ÏOLIGAE ,
MALE JANSEN-ISTICAB DICTAE.

PERIODUS PRIMA.

1703-1724.

INDE A CODDAEO SUSPENSO, USUUE AD
CORNELIÜM STEENOVENIÜM ARCHI-EPISCOPIJM.

CAPUT I.
1703—1705.

USaUE AD GERARDUM POTCAMPIUM,
VICARIUM APOSTOLICUM.

I.

Decretum, quo coddaeus , d. 13 m. Mai. 1702
suspensus declaratus erat, atqüe omnis illi potestas
Ecclesiastica, o r d i n a r i a etiam, abrogata in E c c le s i a
Trajectina, quae libertatis nondum amiserat amorem,
ad schisma non adducere non potuit. Decretum certe
injustissimum erat. Non tantum factum est, utraque
parte non audita, neque accusato defensionis concessa
venia, ita ut vehementer illas offenderet leges, quas
ipsa constituit natura , verum etiam arbitraria erat
et procax juris canonici et privilegiorum Eccle-

siasticorum Belgicorum violatio. Principium tantum Ul-
tramontanum, quo Sumrao Pontifici adscribitur potestas,
nullis limitibus definita, et historia invita (\') sin-
gularum Ecclesiarum jura privilegiaque pro conces-
sionibus tantum habentur, quas benevole Summus
Pontifex ad tempus fecit , suo vero arbitrio tollendas,
illud suspensionis decretum probare potest. Decretum
Congregationis, d. 25 m. Sept. 1699, Romae hcima,
aperte docet, ne consilium quidem fuisse Sedis Apo-
stolicae ut legitimo modo de coddaeo ageretur.

Erustra Sedis Apostolicae hac in relaudatores,
Hoyinckium secuti, rem ita proponunt, acsi invitatio ut
^omam veniret coddaeus , festi jubilaris causa, veri no-
ttiinisfuerit iwa. Talis enim dica ipsa inj ustissima fuis-
set legig transgressio. leo Papa X enim, Kal. Dec.
1514, j ^ 2 ^ bullam dederat, qua sémpiter num Ecclesiae
Trajectinae tribuitur jus, ut nec Canonici nec Eccle-
siastici unquam evocari possent ad tribunalia extranea, et
omnia irrita et^^«^^^^declarantur, quae^« aetermom contra
illam constitutionem perficerentur, a Sede etiam
Apostolica. Uter igitur peccavit, — num leo Papa
qui, tribus jam saeculis ante, olementIs Papae
XI irritam declaravit et nullam agendi rationem, an
vero clemens Papa XI, qui Leonis Papae X violavit
constitutionem. Eheu, justifia fidesque papalis!

Ne, ad tales defendendas Sedis Apostolicae
actiones, in memoriam quis revocet Concordias,
Pontifices inter et Principes constitutas, quibus pie-

(1) Vind. Resol. Doct. Lov. disq. I § 7. disq. II § 7—9.

Vid. bulla illa aquot;. 1517 renovata in op: Def. EccL Ultr

mon, 7.

rumque siiigularum imminuta sunt Ecclesiarum jura. (\')
Tales enim C o n c o r d i a e universe ita constitutae sun t,
acsi apud Pontificem unum omnis esset in Ecclesia
potestas, neque ulla essent singularum Ecclesiarum per-
pétua jura privilegiaque. Verumtamen illa jura et privi-
légia, etiamsi non sm jure Ecclesiis competerent sed
unice conventiones aestimarentur inter duas partes
Ecclesiasticas, dirimi tamen vel tolli non poterant,
nisi utriusque partis commuui consensu, — non vero
unius tantum partis arbitrio.

Jus canonicum Ecclesiae Eom.-Catholicae pos-
tulat, ut tres edantur admonitiones Ecclesiasti-
cae, antequamjudiciumpronuntietur; admonitiones
illas haud acceperat coddaeus, ita ut decretum, d.
13 m. Maj. 1702 factum, non ex lege datum sit.

Character venerabilis Episcopalis postulat
ut moderate ac caute res tractentur Episcopales, uti
omnes monuerunt Ecclesiae Patres et Concilia.
rgt;e Episcopis, secundum juris canonici constitutiones,
non potest judicari, nisi a duodecim Episcopis vicinis ;
Tieque hocce in coddaei observatum est causa. Etiamsi\'
igitur Sedes Apostolica, in causae fundamento non
errasset, coddaei suspensio tamen, neglectis regulis
canonicis, illegitima erat. Suspensionis decretum ne le-
gitimo quidem modo coddaeo indictum est; atque ubi
tot tantique laici et Ecclesiasticinbsp;summi fece-

runt Sehastenum, invito etiam excommunicationum papa-
hum metu, schisma in Ecclesia Traj ectinaattulit.

(\') Vid. De pragmatieke sanctie van het jaar 1438 e« het
concordaat^nbsp;^^nbsp;^nbsp;^^^^^^^^

fiaakes, 1841.

Vid. VAK ESPEN, Vind. Res. Doet. Lov. al.

61
IT.

fODDAEUs, Romam profectus, Provicarios constitu-
ei\'at, qui, se absente, dioeceseos curam gererent,
Trajectinos, heussênium et jagobtjm catzium (\'),

JT Jnbsp;\\ / \'

ariemenses vero, theodorum van geoenhout et mae-
tinum be sw4èn. Prustra bussius , Internuntius Bru-
^ellensis, eum incitaverat, ut cockium constitueret
Provicarium. Capitulares ab Emin. bussio decreti papalis
9^cceperunt nuntium, qui eos adhortatus est ut cockixjm
^giioscerent, coddaei pietate erga Sedem Apostoli-
ca m ducti. D. 16 m. Junio 1702, Capitula responsum
dederunt, sese decreto illi papali obtemperare haud
posse, antequam certiorem haberent nuntium, quia,
coddaeo de suspensione nullam faciente mentionem,
decreto fidem esse haben dam haud crederent. D. 21
Jun. Bussius iterum frustra ad praeclara scripsit
Capitula, ut decreto obsequium praestarent. Interea
8 m. Jul. cocKiTJS, Provicarius Apostolieus, sine
Capitulorum consensu diploma fidelibus dedit jubilare,
postquam incassum catzium ut agnosceretur rogasset.
D- 20 m. Jul. Capitula deliberarunt de eo quod
nunc faciendum esset, — atque quatuor a coddaeo
electi Provicarii declarationem dederunt, Belgico et
Latino conscriptam sermone, qua sese adversus cockium
defenderunt, propugnationem promittentes jurium suo-
rum, absente coddaeo. Catholici Belgici in duas jam
abierunt partes, multis coddaeo adhaerentibus
caeteris cockio.

(\') CATziDS vel CATTUS dicitur.

Epistolae, qnas Eeclesiastici et laïci ex variis archi-dioeceseos
Trajectinae partibus pro coddaeo et adversus cockitjm conscrip-

Ordines, Supremi Moderatores Hollandiae et Trisiae
Occidentalis, turbas illas in Catholica animadverten-
tes Ecclesia, joannem christianum erokelium (van
Erckel), cum aliis quibusdam coddaei sectatoribus,
in jus vocarunt, et, d. 17 ra. Aug. 1702, decretum
ediderunt, quo cocKio omnem interdixerunt juris-
dictionem , et defenderunt ne Catholici illi vel cuivis
alii obsequium praestarent Praelato, haud electo
secundum patriae usum, neque Magistratuum munito
admissions (\'). cückius decreto ilh aliquamdiu ob-
temperavit.

Frustra denuo bussius et Cardinalis eaxilutiis ,
Secretarius Status papahs, Capitula hortabantur ut
cocKiuM agnoscerent. Capitula ad Pontificem scripse-
runt, sese nequaquam illud decretum, ab Ordinibus
d. 17 m. Aug. datum, provocasse, attamen propter
illud etiam decretum cockio obediri haud posse.
bussius interim, de Ecclesiae Trajectinae statu,
Augustiniani christiani lupi, Theol. Doet., rogavit
sententiam, qui respondit Ecclesiam Catholicam
UI traject in a m procul dubio Reformatione esse ever-
sam, et, omnibus amissis juribus, in Missionis
formam esse redactam , atque Missionem reraansuram,
donec Sedes Apostolica ordinem instaurasset
episcopalem et hierarchicum (2). Tah consiho ductus
bussius , in epistola ad de swaen , d. 25 m. Jan.

serunt, typis datae sunt in op: Remnl de dwer$ témoignages, parte
II, nquot;. I—9.

(1) Defensio Sebasteni, p. 151. horack App. mon, 78. j. n.
de tries, ne bisschopp. Kkrezy. p. 28. Groot FlacaatboeL V p.
558. al.

Vid. Def. Eccl. Ultr. per beck. p. 98.

l\'OS, Capitulum Harlemense (\'), et d. 22 ra. Pebr.et
Harlemense et Trajectinum praetensa dixit Capitula
üecretum clementis Papae XI, d. 7 m Ap 1708,
illam eomprobavit de Capitulis sententiam, et excom-
municationes eomminans haud obedientibus, defendit
ne quis M is si on is gubernationi sese immiscer et

III

coddaeus vero, trium Consulum Amstelodamen-
sium consobrinus , Romae adhuc degebat, ubi retin ere
illum, multis honoribus aliectum , conabantur adversarii.
Ordines autem Hollandiae illius insistebant reditui , ut
concordia restitueretur inter Catholicos. Ideo, d. 24
m. Pebr. 1703, cockium, et ooddaei affinem,
Boelmeet, jusserunt, ut Sehastenws, intra trium
ffiensium spatium in patriam redeundum curarent ;
quod nisi accideret, J e s u i t a s , tamquam tur-
barum commotores, in exilium missum iri minan-
tes. coddaeus igitur, d. i2 m. Ap, benedictione

(\') Capitulum Harlemense, Eefovmatione invita, quoad spiri-
tualem jurisdictionem existere pergebat, multo etiam facilius quam
Trajectinum, propter discrimen statim possessiones terrestres
inter et spirituales introductum, ita ut ne nomen quidem capituli
in vicariatus nomen immufari debuerit. Contra Capituli//ar/emensts
igitur existentiam nullum potest adhiberi argumentum, msi Judaicum
illud de bonis amissis terrestribus. Capitulum Harlemense usque ad
dies nostros exstitit, saltern usque ad ao. 1853. Nomina vero
Canonicorum Harlemensium , ne in Sedis Apostolicae forte incurre-
i\'ent invidiam, ultimo tempore caute occulta tenebantur. Inde ab
1705 jurisdictionem exercere desiit Capitulum Harlemense, non
vero existentiam suam vindicare. In lite de Collegiis Lovanensibus,
a°. 1724 inprimis, Capitulum Harlemense Ultrajectino sese opposait

(\') Def. Eccl. Ultr. bkoedeesex. Tract. I p. 389, al.

HOTIKCK. App. mon. 82 p. 137 , 138.

accepta papali, multis lioiioribus et comme»dationis
litteris condonatus, Roma profectus m. Jun. in pa-
triam rediit.

Capitula interim UUrajectinum et Harlemense, d.
6 m. Mart. 1703, ad Papam appellaverant, melius
consultum, ut tali provocatione finem imponerent
injustissimae Sedis Apostolicae erga Clerum agendi
rationi. coddaeus quum capitula ita sese defendere
animadverteret, dubius brevi haerebat, quomodo sese
post injustum suspensionis decretum gereret. Prudentia
vero moderate agendum esse suadebat. \'Seiasfenus
Romam de Ecclesiae Ultr. scripsit statu, mox reme-
diura postulante. D. 25 m. Aug. unice responsum illi est,
coecam postulari erga Pontificem obedientiam, atque
haud obedientes tamquam paganos ac publicanos tracta-
tum iri (\'). PAULUÏIUS idem scripsit, d. 12 m.
Oct.nbsp;cocKius vero, d. 8 m. Aug. in exilium

missus est ab Ordinibus, Supremis harum regionum
Moderatoribus , quia in epistola sua ad Congregationem,
d. 10 m. Nov. 1702, dixerat decretum, d. 17 m.
Aug. factum esse ab Ordinibus, nominatim a Praeside
van duivenvooäde. pecuiiia corruptis. Capitula inte-
rim defensionem jurium suorum in lucem emittendam
esse duxerunt, quamobrem duas apologias ediderunt :
Motivum j%ms pro Capitulo Harlemensi (3) , et
Assertionem juris Ecclesiae UUrajectinae Rom.-
\' quot;ecnon alios plures in populi usum conscri-

(\') hotinok, App. mon. 83.

Id. mon. M.

Conscriptuin a z. b. van espen, aeque ac liber qui mox
subsecutus est: Refutatio responsi ad Motimm juris, martikus de
swaen utrumque librum suo nomine edidit.
{i} Auetor ilüus est j. c. van erckel.

ptos libros (\').^Prustra iterum, d. 5 m. Maj. Ponti-
ficem rogarunt ut coddaeum in priorem restitueret
dignitatem, vel saltern alium illius eligeret loco, hunc in
finem coknelium sïaeckexboiigium: , petuum cuyckium
et CORNET.IUM SÏEENOVENIUM commeudantes. Pontifex
vero constanter Cleri satisfacere votis recusabat,
sperans fore ut excommunicationibus perterrita, nisi
melior, certe major Catholicorum pars, mox obse-
quium praestitura esset. Sic aeternas comminans poenas
CODDAEI sectatoribus, Pontifex Cleri Trajectini
brevi imminuit numerum.

D. 18 m. Mart. ] 703, catzius, Provicarius a coddaeo
constitutus, excommunicatus est; quam excommunica-
tionem, etsi primo occultatam, cito Jesuita puan-
ciscus VAN susTEUEN UUrajecti cum omnibus commu-
nicavit. catzius vero libellum edidit, quo probaret

tam illud, quam omnia universe judicia ecclesiastica ,
irrita esse ac nulla, quae, violatis regulis et legibus
canonicis, lata essent. Sacerdotes 144 illi catzii
adhaerebant programmati. Sedes Apostolica vero
tali excommunicationeineruditos permultos Catholicos ad
suam traxit partem. Cultiores etiam multi judicium time-
bant, quo Pontifex comniunionem cum Ecclesia, unice ad
salutem ducente aeternam , recluderet, nullum fere dis-
crimen facientes judicium inter Pontificis et Dei.

Tali certe excommunicationum metu inductum, Ca-
pitulum Earlemense, minus strenuum et constans
quam Trajectinum, post mortem inprimis mautini de
swaen , ab oppositione destitit adversus injustitiam

papalem, et, majore canonicorum nj^mero incitante,
cLEMENri Papae XI libellum dedit supplicem, quopro-
misit nullam sese in \'posterum exerciturum esse jurisdic-
tionem , pietate erga Sedem Apostolicam ductum (\').
Ab existentia tamen sua vindicanda Capitulum non
destitit. Haec yamp;ta Harlemensium obedientia, —quum
Sedes Apostolica tam existentiam negaret quam
jurisdictionem illius Capituli, — non sufficiebat, sed,
illo temporis puncto, Pontifex nihil amplius postulavit,
ita ut pedetentim erga Capitulum Harlemense cessaverint
vexationes papales. Qua ratione \'Ecclesia Trajectina ad-
versus Harlemensem egerit, — et quomodo Episcopus
constitutus sit Harlemensis, aamp;^itvXo Harlemensi
dictionis curam gerere recusante, postea exponendum erit.

IV.

Ecclesia vero Trajectina constanter jura sua
propugnabat, Magistratuum benevolentia nixa. D. 10
m. Maj, 1704 , renovatum est decretum, quod, d. 17 m.
Aug. 1703, fecerant Ordines, et pastores duo, quos
cocKius constituerat archipresbyteros, van beest in
pago Voorburg, prope Hagamcomitis ,nbsp;y m

wijck, iu pago KetJiel, in exilium missi sunt. D.
26 m. Mart. 1705, Ordines diem etiam quatuor dixe-
runt pastoribus cockio addictis, quibus praecepe-
runt, ut de goddaeo in pristinam dignitatem restituendo
curam gererent, minantes ad pacem restituendam

Jesintas in esilium missmn iri, nisi ante d. 15 m.
^uiî- pax restitueretur inter Catholicos (\'). coddaeus
\'Pse, d. 19 m. Mart 1704, epistolam àamp;àiipastoralem,
qaa agendi rationis suae causas explicuit, et sese
défendit adversus sparsos rumores. Sehastemis enim
probe perspexit, Sedem Apostolicam maxime suae
îiocuisse famae, quia non aperte suspensionis enuntiaverat
causam, verum unice divulgaverat factum illud esse
causas orhi universo eog7iilas, et ol alias singit,-
^ares, quae, ut illius famae parceretur, occultandae
cer/sedantur.

Mox, d. 7 m. Maj., Congregatio Romae decretum
fecit, quo coddaei declaratio et responsiones, quas,
d. m Jun. et d. 15 m. Oct. 1702, Cardinalibus
obtulerat, prohibitae sunt, propter suspectas et singu-
lares sententias, constitutioniius ecclesiasticis oppo-
sitas, qiti\'Bus ßdeles eo adduci possent ut erroribus
imhuereniur damnatis. Decreto illo non tantum sus-
pensus, sed prorsus muneribus ecclesiasticis excussus
declaratur coddaeusnbsp;D. 20 m, Aug. coddaeus

propterea alteram dedit epistolam pastoralem, ad suam
et Cleri sui defendendam doctrinam atque d. 29

m. Dec. 1704 , d. 5 m. Maj. et d. 17 m. Aug. 1705,
ad clemenïem Papam XI et d. S. m. Aug. 1704-, ad
BÜSSIUM Internuntium, necnon d. 17 m. Aug. ad
Eminentissimos Cardinales, epistolas dédit apolo-
geticas. Nullum vero Selastenns accepit responsum.
Animadvertit igitur coddaeus vel coecam erga decretum
papale praestandam esse obedientiam, vel illo decreto ,
quippe injusto, invito, eodem quo antea modo , munera
esse exercenda, vel sine coeca obedientia, ipso facto
ab jurisdictione esse desistendum, Vicariisque, a Capi-
tulo electis, dioeceseos curam esse committendam.
Tertium iniit consilium, quamvis ipse in Declaratione
apologetica (\') probet, perplures ut secundam iniret
viam adhortatos esse. Capitula igitur UUrajectinum
et Harlemense Vi ca ri os sibi elegerunt: heussenium.
Vi e ar i u m dioecesium UUrajectinae, 1)aveniriensis et
Middelbur g ensis, et mabïinum de swaen, dioecesium
Harlemensis., Groninganae et Leovardensîs. Uli niu-
nere suo fungebantur, Sede Apostolica invita,
atque plurimi mox Catholici, inprimis extra dioecesin
Trajectinam, partes dereliquerunt coddaei, vel metu
excommunication um, vel animi persuasione, vel mer ce-
dis spe inducti,nbsp;Pontifici coecam praestantes

obedientiam.

V.

Sedes vero Apostolica de tali Capituli UUra-
jectini strenua defensione neutiquam cogitaverat.

Speraverat fore üt excommunicationibus et Legatorom
Catholicorum Hagaecomitis, apud Supremos Ordines,
interventu, omnes Catholici ad obtemperandum decreto
papali, etsi invitis, vi saltem cogi possent, bussius
ipse BruxelUs Hagamcomitis venit, ut conaretur Or-
dines ad alias de Clero Trajectino opiniones
adducere. Illam Internuntii Hagaecomitis commora-
tionem ad pacem restituendam prosperam fore duxit
capitulum metropolitanum. (\') Quatuor igilur ad
bussium delegati sunt canonici, euckelius , heussenius
sïaeckenborgius et dalenoortius, qui, d. 6 m. Jun.
1705, Internuntium submisse rogarunt ut colloquium
sibi concederetur cum nonnuUis ex adversariis dele-
gatis, in quo de Capituli metropolitani causa agere
possent. Frustra denuo. Libellum igitur in lucem
ediderunt canonici quo indicarunt: 1quot;. in tota lite
nullum hucusque gravem errorem diserte esse deno-
minatum ; 2quot;. formulam alexandri sibi numquam
fuisse propositam; sese vero theses illas quinque ex
animo damnare, eodem quo Sedes Apostolica
sensu (2); atque 3quot;. Vicariatum Trajectinum
verum esse ac legitimum capitulum. De bussio
conquesti ad Cardinales, Romam epistolam dederunt

canonici.

Bussn igitur Eagamcomitis iter ad reconciliatioiiem
nou adduxit, neque vero ad Ordinum erga Trajectinum
Clerum immutandam agendi rationem. Ordines a
decreto, d. 17 m, Aug. 1702 dato, nequaquam receden-
dum ducebant, atque Trajectinos propugnabant potius,
quam opprimebant. Sedes Apostolica hanc ob
causam aliam ineundam duxit viam, ne Ordines in
patria nostra nimis exacerbaret. Ecclesia Trajec-
tina pacem rogabat, etiamsi coddaeus in pristinam
haud restitueretur dignitatem, dummodo alius quidam
Sebasteno substitueretur Vicarius Apostolicus, qui nec
Aulae pontificiae disphceret, neque Ultrajectinis. Legatus
Electoris Trevirensis, keizersfeltius, HagaecomUis
degens, prae caeteris concordiam restituere conabatur-
Nec Bussio Internuntio, neque capitulo Ultrajectino
dispUcere potuit gerardus poïcampius (Potkamp),
archipresbyter Lingensis, quem pium certe, moderatum
prudentem, venerabilem omnes noverant. Utriusque
partis in illum senem convenerunt vota ac suffragia
coddaeus ipse, d. 27 m. Nov. 1705, ad clementem
Papam XI scripsit sese comprobare poïcampii electio-
nem, qua finis tandem divortio imponeretur infausto.
?oïCAMPius dubius haesit num munus susciperet obla-
tum. Capitulum Trajectinum duos ad illum delegavit
canonicos, atque bussius epistolam ad modestum dedit
pastorem (gt;). Tandem ille utriusque partis cessit
votis. D. 13 m. Nov. Bruxellis ab Internuntio facul-
tates accepit Provicarii Apostohci. Tam bussius quam
Clerus Trajectinus summo cum gaudio illum
agnoverunt Pro vicarium, quia sic, post trienne schisma,

pax restituta esse videbatur in archi-dioecesi

Trajectina.

CAPUT II.

1705—1710.

usaue a0 petki coddaei mortem.

I.

gerardus potcami\'ius Provicarius Ordinibus quoque,
Supremis in patria nostra Moderatoribus , acceptus erat.
Nob. akersloot Kaflemi, admissionem\\Vàixamp;Aià\\i ci-
vilem, et omne promisit adversus rebelles auxilium ( ^ )
cocKixjs ipse, et multi etiam Jesuitae, de munere suscepto
illi congratulati sunt, aeque ac canonici Trajectini,
d. 20 m. Oct. POïCAMtitrs Vicariatum Trajecti-
num confirmavit, d. 24 m. Nov., et procul dubio
illi contigisset, omnem in Ecclesia Trajectina tollere
discordiam, quando diutius Ecclesiam gubernare po-
tuisset. Sed d. jam 16 m. Dec. diem obiit supre-
mum, 63 annos natus, postquam aeger d, 14 m. Dec.
epistolam dederat pastoralem , in qua omnes Catholicos
exhortatus est Bcclesiasticos, Saeculares et Reguläres,
ut paci operam darent et concordiae. Omnes, quibus

Ecclesiae Catholicae Belgicae salus cordierat.
admodum pium lugebant defunctum. In pago
wd, prope Litgamp;mmm Batavorum, sepultus est
praesentibus multis etiam ex primoribus Acatholicis\'
llio vero mortuo, constantis, Romanuin Pontificem
inter et Ecclesiam Trajectinam. reconciliationis
spes prorsus evanuit.

II.

PAULUTIUS Cardinalis, d. 29 m. Deo. 1705, ad
coddaeum, qui, uti vidimus (\') d. 27 m. Nov
Romam litteras scripserat, epistolam dedit, in qua
1 lum laudat de modo, quo de poïcampix locutus erat

electione Mum vero adesse videbatur consilium
ut in constituendo poxcampii successore votorum
l^leri Trajectini rationem haberent. Clerus
DALENooftTiüM delegavit et sïeekovenium ad Inter-
nuntium Bruxellensem, qui omnes intenderent vires
ut pastor Delphensis van beu vookt Vicarius consti-
tueretur Apostolicus. Primo bussius illum van
i^kk vookx electurus visus est, postea vero illum
mmis_Capitulormy..^.W esse addictum duxit, ideoque
Vicarmm constituere récusa vit (3).

Sedes interim Apostolica curam Missionis
■Belgicae tradidit piazzae, Coloniae
Apostohco donec Ordinarius Ecclesiae praeficeretur.
piazza, d. 33 m. Eebr. 1706, epistolam dedit ad

catzium et maßtinum de swaen, quos primos Vicarios
generales constituerant capitula Harl. et Ultr. Respon-
derunt vero (\'), d. 16 m. Ap. et d. 15 m. Maj.
5IAZZAM non posse agnosci, quippe juribus capitulati-
ons , privilegiis ecclesiasticis et decreto Ordinum
invitis, constitutum rerum ecclesiasticarum Belgicarum
Moderatoremnbsp;D. 31. m. Jul. pauluïius ad

heussenium scripsit, alteram capituli Ultr. Vicarium,
eum, i^so facto, in excommunicationem incurrere
ecclesiasticam, quando ullam exercere änderet juris-
dictionem. D. 19 m. Oct. capitulum metropolitanum
iterum paulutium rogavit, ut legitiraum in ipso loco
institueretur examen, ut C 1eri Trajectini vindi-
eari posset innocentia. piazza interea in Cardinalium
evectus est ordinem, et büssio, Nuntio jam Aposto-
li co Conbsp;cura rerum Catholicarum in patria
nostra a Sede Apostolica iterum commissa.

III.

D. 8 m. Jan. 1707 Bussitis, tamquam Nuntius Colo-
niensis adamum daem.i13m (Daemen), proprio marte, con-
stituit Vicarium Apostolicum. daemius, Amstelodami ,
parentibus natus peregrinis divitibus, Mmbricensis hoc
tempore erat pastor. D. 37 m. Dec. eodem anno,

DAEMius Coloniae consecratus est archi-episcopus Adria-
nopolitanm. Tarn modus quo daemitjs erat electus,
quam ipsius electi persona valde displicebant Tra-
jectinis. Capitulum vero Harlemense litis jamdudum
erat pertaesum; quinque igitur canonici Harlemenses,

THEOD. VAN GKOENHOTJT, THEOD. DE VISSER, NIC. VAN
DER MEER, CORN. VAN DER COOGEN et LAMB. SCHAEP,

Ordinibus Hollandiae, d. 17 m. Majo, tradiderunt
petitionem, ut daemius publice agnosceretur tamquam
Vicarius Apostolieus (\'). Inde ab illo temporis puncto
Ecclesiae Harlemensis momentum decrevit , donec
aquot;. 1717 Capitulum mti^oyiolit^-axm., jure devoüitionis,
Ecclesiae Harlemensis curam gerere coepit.

Erga Ecclesiam Trajectinam severissime agere
haud desiit Summus Pontifex. D. 4 m. Oct. clemens
Papa XI decretum edidit, quo 3l ex praecipuis, qui
coddaeum et Clerum Trajectinum defenderent,
libri et libelli prohibit! sunt (2), uti et caetera, quae
deinde hujusmodi scripta, editurus esset Clerus.
Pontifex igitur non tantum injuste oppressit Clerum,—
verum etiam litis aequam dijudicationem praetercludit.
coddaeus ao. 1705 Declaralio^em ajjologelieam edidit,
quae vero minime Pontificis immutavit mentem.

Ordines autem, Hollandiae et Prisiae Occidentalis
Supremi Moderatores, animadvertentes vi tantum dis-
cordiis finem posse imponi, d. 18 m. Pebr. 1708,
diem dixerunt joani^i de beuyn, Jesuitarum harum\'
regionumPatri Provinciali, omnibus Jesuitis exilium

comminati, nisi, intra trium mensium spatium, omnis
tolleretur discordia inter Catholicos. Cardinalis vero
ïauluïius , d 17 m. Ap , illi consilium potius de-
dit ut conaretur ad aliam adducere sententiam Ordines,
quam ut suam immutaret agendi rationem (\'). Je-
suitae igitur d. 19 m. Jul. in exilium missi sunt ,
atque d. 14 m. Dec. iterum prohibitum est, ne sine
^agistratuum placito vel viso decretum publicaretur
^el constitutio Sedis Apostolicae. D. 26 m. Apr.
1709 DAEMio ab Ordinibus omnis interdicta est juris-
dictie , et prohibitum, ne quis agnosceret in patria
Dostra Praelatum , nisi electum secundum patriae usum ,
®t admissione muni tum, a Magistratibus data
Nihilominus Nuntius Coloniensis, d. 31 m. Dec.
1708 , et m. Jan. 1709 , omnibus interdixit Catho-
licis Belgicis, ne communionem haberent cum iis, qui
daemio haud obtemperantes , seditiosi essentquot;^aestimandi
ac schismatici.

Novi etiam reconciliationis conatus irriti cesserunt.
D- 29 m. Nov. 1708 enim dalenoortius cum
JAcoBo krys, canonico Harlemensi et knottero , ad
Supremam Hollandiae Curiam advocato, ad bussium
Coloniam delegati erant ut de pace agerent. Prima

(\') Vid. hotinck. App. mon. 91.

C^) D. 7 m. Maj. 1710 Ordines Generales probaverunt et con-
firmaverunt illud decretum. Jesuitae vero permulti clanculura in
patria nostra remanserunt, quam ob rem postea etiam saepe in
exilium missi sunt. Vid. ddpao , passim, al.

Vid. Bat. Sacra II p. 537. — Qui directe vel indirecte
obsequium praestarent in divinis Praelato, non a Magistratibus
adraisso, looo florenis mulciandus foret.

(.*) HOYiNCK. App. mon. 92.

vero, quam bussius postulavit, conditio fuit ut daemius
agnosceretur tamquam Vicarius Apostolicus, atque
frustra delegati rogarunt ut alius quidam praeficeretur
Catholicis Belgicis Praelatus, donec Ordines daemium
agnovissent (\'). Nihil igitur illud colloquium pro-
fuit Trajeciinis. Ut vero Cleri Trajectini magis etiam
infnngeretur robur, bussiusnbsp;quot; edidit diploma,

quod consulto ad illos tantum misit pastores, qui
daemium agnoscerent. Magistratus tamen Lugduni
Batavorum, Hagaecomitis, Amstelodomi, Harlemi,
Horniae, Medembliciae et aliarum urbium, ne diploma
publicaretur prohibuerunt Hanc vero agendi ratio-
nem a Sedis Apostolicae parte certissime id effe-
cisse ut plurimi Cathohci Ecclesiae Trajectinae
derehnquerent partes, ne tali in divinis destituerentur
auxilio, faciUime exphcari potest e Catholicorum opinio-
nibus vulgaribus. Multi etiam peregrini Ecclesiastici,
lupnmis Reguläres, in patriam nostram venerunt, atque
admissionibus a daemio acceptis, pastoratus invaserunt,
Ita ut adversariorum Ecclesiae Trajectinae in-
cresceret numerus.

IV.

Ecclesia Trajectina nequaquam ab omni-
bus Catholicis in hte sua sola est derelicta. Non
tantum major Universitatis Lovanensis pars, aeque
ac illi, qui in Gallia Jansenistae dicebantur,
causam probamnt Trajectinam, verum etiam testi-
monia communionis data sunt a permultis summi

(\') Cause Eccl. Ultr. p. 47.
(2) Id. p. 46.

ponderis Catholicis, quibns coddaei et Clcri proba-
rentur acta, — décréta vero papalia irrita ac nulla
denuntiarentur. Epistolae Episcopi Amends (Auren)
de bourges , ad pastorem Amstelodamensem de pra-
ter, aquot;. 1704 et 1705, adhaesionem testabantur cud-
igt;aeo. Abbates de iorcit. , renatjdoï , et thibatjlt ,
Vicarius generalis dioeceseos Aniverpiensis, eandem
enuntiaverunt sententiam (\'). Canonicus erckelius
docte et constanter jura vindicabat capituli. Illius
inprimis consilio ductus Clerus Trajectinus, d.
2] m. Eebr. aquot;, 1709, solemnem eàiàit declaratiunem,
qua sese adversus adversaries defendit. (-). D. 6 m.
Mart, octavo Pastores Amstelodamenses similem dede-
runt declarationem, atque d. 10 m. Ap. tres alii
idem fecerunt. Praecipui deinde Hollandiae Australîs
pastores ampliorem ediderunt protestationem, qua
sese Sedis Apostolicae opposuerunt audaciae.

coddaeus ipse eandem , quam hucusque tenu erat,
persecutus est agendi rationem. M Nov. 1710 (J)
aegrotabat. bussius borgiam abbatem, auditorem suum,
ad illum misit, qui Selaslenum permoveret ad revo-
candam sententiam, et simpliciier f o r m u 1 a e ai-exandri
subscribendum. coddaeus ad formulae subscriben-
dum adduci non potuit, nisi quoad jus ; neque ad
damnandum illa, quae ipse confecerat, scripta apologe-
tica ; (\'\') atque, d. 11 m. Dec, hac de re declarationem
scripto mandatam bokgiae tradidit. D. 18 m. Dec.

Onbsp;Vid. Recueil de tém. p. III.
(3) Causa Eccl Ultr. p. S2.

(3)nbsp;Bat. Sacra. II p. 521.

{*)nbsp;Causa Eccl. Ulir. p. 28 al.

UUrajecti, in catzii canonici domo mortuus est.
Permulti Archi-episcopum lugebant, qui talia perpessus
erat, ut Trajectina servaret jura. Interim Congregatio
de Inquisitione Romae, d. 30 m. Dec 1710, decretum
fecit ut coddaeo, quando, sententiis haud revocatis,
moreretur , sepultura ac preces interdicerentur ecclesias-
ticae. D. 14lt; m. Jan. 1711, post relationem de coddaei
morte acceptam, decretum suum confirmavit Congre-
gatio (\'). coddaeus igitur in pago Warmond, prope
Lugdnnum, sepultus est, ex Sedis Apostolicae
opinione schismaticus, ex Uitrajectinae Ecclesiae
mente, etsi non semper satis strenuus et constans, —
venerabilis tamen, et beatus veritatis propugnator ac
martyr.

— ----

CAPUT III.
1710—1724.
usaue ad coenelii steewovenii consecrationem.

I.

Nulla historiae Ecclesiae Trajectinae periodus
majoris est momenti quam haecce. coddaeo enim
mortuo, Sedes vacabat Trajectina, atque igitur C 1 e-
rus Trajectinus, sine exterarum Ecclesiarum

{•) IIOYINCK. App. mon. 94.

ope, oppositionem suam adversus Pontificis injus-
titiam persequi non poterat. Ecclesiae Trajec-
tinae procul dubio intima erat de causae suaejustitia
pietate persuasio, — neque minus de exterarum
cclesiarum adhaesione, qua indigebat ut extranei
Episcopi illa peragerent officia episcopalia, quae jam
a nullo Ordinario, post coddaeum mortuum, admi-
iiistrari possent, (\') oräinationem saeerdotalem inpri-
mis et confirmationem. Opus erat ut apud Clerum
oerte constaret, Pontificem quidem, non vero Ecclesiam
^\'^tJiolicam excommunicationes pronuntiasse ; sese autem,
tali erga Pontificem agendi ratione, fideles esse pignoris,
\'^ibi commissi, custodes. Extra Ecclesiam CathoUcam
nullam adesse credebant salutis aeternae spem, verum-
tamen , tam factis quam verbis, alte praedicabant illos ,
quos Pontifex excommunicaverat, probe posse ad Ec-
clesiam Catholicam pertinere. Trajectinis banc
persuasionem sanctam abnegare non potest, quicunque, in
primorum saeculorum Ecclesiae Cliristianae constantia,
acerbissimis invitis persecutionibus, fidei animadvertit
ac virtutis praeclarum doeumentum. Illa, quae ex
rebus politicis imminebat, in Q allia, Jansen istis
persecutio, procul dubio etiam vindictam aliquam in
nonnullis excitavit Cleri propugnatoribus. Pietas vero,
eruditio, constantia, patientia, placabilitas inprimis
Trajectinorum aperte docent, nobilibus incitamen-
tis adscribendam esse eorum agendi rationem. Poste-

(\') CODDAEUS enim, etsi facto ab Episcopalibns fungendis mu-
neribas post suspensionis decretnra destitit, ideo quod agendi
ratio papalis aperte erat illegitima , potestatem saltern habebat Ep-
seopalia exercendi.

rioris temporis iiistoria nullum exhibet hujusmodi
contra Pontificem oppositionis exemplum. gt; Ecclesia
Gallica sub napoleonte Imi^exhioxe, Lusitanica
saec. XVII medio, de tali cogitaverunt quidem con-
stantia, mox vero decrevit Pontificum audacia, ita ut
Episcopi haud consecrarentur nisi consentientibusSummis
Poutificibus. Ecclesia vero Trajectina paucis con-
stabat fidelibus; nullus aderat Princeps Catholicus qui eam
defenderet, excommunicationes contemnens ac interdicta.
Sedes igitur Apostolica Trajectinos opprimere
pergebat, sperans fore ut tandem victrix recede ret e
pugna, et persuasa, quando schisma forte irrepara-
bile foret, paucos tantum amissum iri Catholicos, qui
universo orbi Catholico tamquam schismatici proponi
possent et seditiosi. Pontifex perspexit constantia, etsi
injusta, id posse perfici, ut potestas papalis Catholicis ,
indoctis saltem, irresistibilis videretur. Tali modo ex
pugna hacce Jesuitismus lucrum capere potuit. Illud
animadvertendum videtur ut aeque, tam Pontificis
quam Cleri Trajectini, in hacce lite dijudicentur
partes.

IT.

I). 22. Dec. 1710, eeckeï.io, canonico Trajectino,
mandatum est, ut intra 24 dierum spatium coram
BUSSIO Kuntio sese defenderet de protestatione (\'), et

(\') Vid. sup. p. 69. Contra protestationem iliam desieantuis
consolatonum ediderat; tune vero erckei.iüs protestatione.m assertam
in lacem eraiserat. Deinde eeckelius conscripsit protestationem
demo et tertium assertam. Vid. infra, et Append.

8Î

de protestaiione asserta, adversus desikantii Jesuitae
lt;^onsolatorium, édita, erckeiaus ipsa scripta ad bus-
sitJM misit, et ilium certiorem fecit, talem ad tribunal
exterum evocationem, cum legibus pugnare civilibus
et ecclesiasticis patriae. D. 16 m. Jan. 1611 igitur
excommunicatus est erckelius, et omnis illius juris-
dictio illicita denuntiata et irrita. Sententia illa mox
âivulgata est.

BUSSIUS, ut Cleri Trajectini numerum immi-
nueret, et aperte enuntiaret, Sedem Apostolicam
ilium Acatholicum habere, d. 13 m.ZwLAnstructionem
dedit pastoralem ad omnes Catholicos Belgicos, qua
pastores seditiosi (i. e. Trajectini) in tres distin-
guuntur partes, et casus indicantur in quibus sacra-
öienta, ab illis administrata ( \' ), irrita ac nulla sint
habendanbsp;Omnis cum Trajeetinis communio in

divinis interdicta est, ita ut illa instruetio a parte
Pontificis signum esset apertum, schisma jam prorsus
esse constitutum.

Ah altera tamen parte Ordinum, supremorum Mo-
deratorum, Acatholicorum agendi ratio reconciliationem
esse impetrandam monuit. steenovenius igitur et
dalenoortius denuo ad bussium delegati sunt, M.
Jun. et Nov. 1711 Co^owmOT venerunt. Conditiones vero
BUSSIUS proposuit, quae accipi non poterant a Clero ,
et prioribns jam colloquiis rejectae erant. Quid ? quod

(\') Etiam matrimonia nonnullis in casibus irrita dicebantur,
ita ut Cleri Trajectini liberi notbi essent aestimandi.
hoyinck. App, mon. 95.
C^) Ordines valde improbabant evocationes ad extera tribnnalia;
Vid. Def. Eccl. Ultr. p. 88 al.

In formulis, quas proposuit bussius , etiam i. a. scriptum

praeterea subscriptionem postulabat fo rmulae alexan-
DRi, secundum bullam, Vineam Domini Zabaotli,
aquot;. 1705 datam. Sic J an s en is mi quaestio palam
conjuncta est cum Ecclesiae Trajectinae causa.
Neque igitur formula illa, neque constitutio Uni-
genitus, ansam dedit schismati in archi-dioecesi
Trajectina, — utraque vero schisma irreparabile reddidit.
Tn omnibus enim,;qui deinde subsecuti sunt, recon-
cihationis conatibus, Pontifices vel illorum legati, ab
Ultr aj ectinis simplicem postularunt subscriptionem,
i. e. tam quoad jus, quam quoad factum. Pedetentim
itaque juxta illam de Ecclesiae existentia et juri-
bus quaestionem, formula et constitutio Unigenitus litis
exstiterunt car dines in causa Trajectina. Hanc ob
causam reconciliationis conatus a^ 1711 notandi viden-
tur prae caeteris. espenitjs, petitpied, al. a simplici
subscriptione abhortabantur, quam recusarunt ideo
legati Trajectini, suum consensum cum Janse-
nisme palam enuntiantes. hoyinckius aquot;. 1724,
rem ita proposuit acsi delegati, a°. 1711, declaratio-
nem edidissent, sese, quod ad fidem, non posse cum
Ecclesia CathoHca facere, sed steenovenixjs et d^len-
oouTius, jure suo, contra talem asseverationem in lucem
emiserunt protestationem, d. 29 m, Sept. 1724. (\')

erat : „Tmprobamns et ex animo damnamns quoscunqne recursus ad
potestates iaicas contra auctoritatem Sedis Apostolicae et ipsius mi-
nistros.quot; Vid. Rec. de div. tém. praef. p. 20.

C) Quoniam Trajectini probabant, nee formulam nec consti-
t ion em ad normam fidei pertinere, subscriptio negata non erat
normaeMei violatie. Idem nostris diebus probarunt buys: Minzame
Brieven. II. Noodige hijlagen il „o. 9. h. j. van büul : Herderlijk
onderrigt. al.

Negari vero non potest Ecclesiae Trajectinae hac
re agendi rationem haud posse explicari, nisi ani-
madvertatur ipsam Sedem Apostolicam, proximis
saeculis, secus cogitasse de controversiarum capitibus,
\'ïuam antea. Hand injuste Jansenistae monent dis-
erimen, quod premunt jus inter et factum, prorsus conve-
iiire cum honouii Pontificis causa, ({ui Monophjsitismi
accusatus, et propterea a Concilio Oecumenico quinto
daoinatus est, quem vero bellaeminijs, baronius ,
defendunt. (\')

III.

BiTssirs interim Cardinalis electus est, atque borgiae,
qui Ultimos CODDAEI vitae dies ita exasperaverat, a
Sedis Apostolicae parte, Missioni Belgicae praepo-
situs est, donec santinius, m. Nov. 1712, apud
Aulam Bruxellensem Internuntius constitueretur, cui
Missionis Belgicae cura commissa. santinio etiam
videbatur, uti epistola docet, quam d. 80 m. Nov.
\'713, ad ERCKELiuM scripsit, Capitulum Trajectinum
illegitimum esse seditiosumque, Ecclesiam Trajecti-
nam\' non amplius existere, neque a simplici formulae

subscriptione esse desistendum. Capitulum metro-
politanura vero, quod a«. 1712 post catzii mortem,
heusseniüm et staeckenboegium constituerat Yicarios
generales, etsi ad pacem proclive, strenue tamen
jura sua propugnabat. santinius diem dixit om-
nibus, quos Vicarii generales Capituli constituerant
pastoribus, et aliis quibusdam; — quoniam autem
Ordines, Supremi Moderatores, satis indicassent sese
aegre ferre tales evocationes, ne in Ordinum incurreret
invidiam, santinius Nuntio Coloniensi jurisdictionem
de hisce regionibus permisit severam, sibi vero placi-
dam retinuit. (\')

Praeclarus Abbas tosinius Ç^) interim concordiam
restituera conatus est. Existentiam agnovit et jura
Capituli metropolitani. Primo formulae alexandri
simpliciter esse subscribendum ab Ultrajectinis duxit,
protestatio vero tertium asseria ekckelii hac in re
etiam illius immutavit sententiam. Aula tamen pontificia

TOSINII irritos reddidit conatus.

Quum ita pateret, si quando, brevi non saltem, de
pace cogitandum fore, curam gerere debuit Capitulum
metropolitanum ne, deficientibus militibus, finis impo-
neretur pugnae. Post enim coddaeum JRomam pro-
fectum , nulli a parte Capituli consecrati erant sacerdotes.
Multi peregrini pastoratus invaserant, vel suo ipsius,
vel cocKii, vel bussii, vel daemii, vel santinii nutu,
ita ut , nisi mox Capitulum metropolitanum pastoratibus

vacantibus provideret, sacerdotibus constituendis ad-
dictis causae Trajectinae, pedetentim omnes parochia-
pastores capitulo restituri essent. Ecclesia
Trajectina ipsa jam Ordinario carebat Episcopo, ita
^it Episcopi extranei, dimissoriis datis a Capitulo
aietropolitano Trajectino, illud ordinationissacerdotalis
auxilium praestare deberent. Quamvis leges canonicae
certe tali ordinationi nequaquam obessent, caute tamen res
erat tractanda, quia Pontifex illos, qui talia suscipe-
rcnt extraneos Episcopos, procul dubio seditiosos,
Trajectinorum socios, aestimaturus esset, Clanculum
igitur res perpetranda erat, ne nimium immineret Epi-
scopis extraneis periculum. luc fagatst , Episcopus
Middensis (Meath), postea Dublinensis, inde a m.
Maj. 1715 usque ad ra. Sept. 1716, dimissoriis
heussenii, duodecim consecravit sacerdotes, causae
Trajectinae addictos (\'). Plures illius secuti sunt
exemplum; soanen, Episcopus Metensis (Metz), aquot;.
1718 et 1719 , DE LOKAINE, Episc. Bajocensis (Bayeux),
approbante Cardinali noallio, aquot;. 1720 — 1722, de
caiimabtln, Episcopus Blesensis (Blois), al.

Qui autem, praeter celeberrimos quesnellium ,
petitpied et fotrillou, inprimis Episcopos Oallicos
ad talem adduxerat benevolentiam, diaconus erat Gal-
liens BouLENois, juris utriusque licentiatus, qui ipse
consecrandos in Galliam, consecratos vero in Belgium
comitatus est.

Nuntius Coloniensis akchintius , quum harum conse-
crationum sparsos audiret rumores, dd. 12 m. Mart,

13 m. Maj., et 26 m. Jun. quotuordecim sacerdotibus,

quos, maxima pro parte perperam, ita ab Episcopis
extraneis consecratos aestimaret, diem dixit. Ordines

vero, supremi Moderatores, illam agendi rationem Nuntii

mprobarunt, quam ob rem aechintius tutius duxit,
d. 17 m. Oct. 17 J6, joanninbsp;, Hagaecomitis

pastori, officium tradere lites persequendi inceptas
adversus consecratos. Neque illud Ordinibus placuit,
ita ufc byleveltium juberent omnes intendere vires, ut
taies vitarentur lites. Nihilominus byleveltius , d. 2
m. Oct 1717, a Nuntio Vicarius constitutus est Apo-
stolicus (1), decretis. quae aquot;. 1702 et 1709dederant
Ordines, invitis. Clerus Trajectinus duas tradi-
dit petitiones contra illum Ordinibus Hollandiae (2),
et d. 3 m. Maj. 1718 byleveltius ab Ordinibus Hol-
landiae, Zelandiae et Prisiae Occidentalis in exilium
missus est, uti et m. Feb. 1720 ab Ordinibus Ul-
trajectinis.

IV.

Capitulum interea Harlemense jurisdictionis non
amplius, inde ab 1705, gesserat curam. santinius,
Canonicatibus vacantibus Harlemensibus, taies eli-
gendos curaverat, et ipse elegerat, qui, etsi Capituli
vindicantes existentiam, officia sua capitularia haud
exercituri essent. A». 1713 xheod. be visseu , aquot;.
1715 xheob. vangeoenhouï, aquot;. 1716 nic.vandee
meer, a Capitulo Harlemensi constituti sunt Vicarii

generales, Sede vacante, ea vero conditione ut nullam
exercerent jurisdictionemnbsp;Haecce legibus repu-

gnans conditio , admodum displicebat nonnullis dioece-
seos Harlemensis pastoribus, causae addictis Cleri
Traj ectini. De Vicario generali vaw der meer quere-
las detulerunt Capitulo metropolitano. Capitulum
^^1\'ajeetinum ideo ConsuUationes rogavit praeclaros non-
nullos doctores , Lovanenses inprimis, quomodo , secun-
dum Ecclesiae Catholicae leges, agendum esset. Respon-
derunt doctores tales Vicarios Harlemenses, ex jure
canonico, nequaquam esse legitimes Concilium
enim Tridentinum Vicarios esse postulat idoneos. Conditio
\'V\'ero, ut officia sua deserant, tollit idoneitatem, ita
ut illi Harlemenses non essent idonei, quales rogabat
lex. Capitulum Harlemense igitur a metropolitano
ckdmonitiones accepit ut suo fungeretur officio; — frustra
tamen. van der meer, d. 27 m. Sept. 1717 disertis
verbis declaravit, sese nolle dimissorias tradere ut con-
secrarentur sacerdotes, quia spoponderat nullam exer-
cere jurisdictionem. Jure igitur devoluUonis (»),
Capitulum Trajectinum curam dioeceseos Harlemensis
accepit, et pastoremnbsp;knotterum, Viearium

constituit generalem Harlemensem^ mox admissiotie

munitum civili (»). knottero brevi mortuo, steen-
ovENius a Capitulo metropolitano, a». 1719, con-
stitutus est Vicarius Harlemensis.

Capitulum Harlemense aegre tulit illam Capituli
metropolitani agendi rationem, inprimis quum stéen-
ovenius petrum lobs et lucam ahuys eligeret
Provisores Collegii Lovanensis, stab, puloheriae , ad
Ecclesiam pertinentis Rarlemensem.nbsp;1722 enim,

canonici Harlemenses, van der steen et wijker-
sLooT, sese illius Collegii legitimes esse Provisores
contenderunt, — quamvis certo hucusque nullam mu-
neris sui gessissent curam, atque electi essent ab illis,
quos Capitulum metropolitanum illegitimos dicebat Vica-
rios. Utraque pars causam suam egit coram Brabantiae
Curia (2), donec tam collegium s^ae. Pulcherias ,
quam alterum Lovanense, MontecoUense (van den
Hoopn Heuvel) dictum, ad Ecclesiam pertinens
Trajectinam, adversariis traderetur Cleri Trajec-
tini. Inprimis a«. 1726 , quum barchman wuijtiers
a Capitulo metropolitano constitueretur Vicarius Harle^
mensis, magna exarsit lis Trajectinos inter et Harlemen-
ses, socios antea et amicos. Utraque pars libellum obtulit
apologeticum Supremis Ordinibus (3), et Capitulum Har-

lemense Trajectinum praetensum appellare haud eru-
buit. Nihilominus Ecclesia Trajectina, jure
devoluiionis, Harlemensis sufiraganeae curam gerere
haud desiit. Quodammodo itaque schisma exstitit in
Ecclesiae sinu, quam Summus Pontifex ipsam schis-
maticam dicehat. Capitulum vero metropolitanum
harlemense tamquam seditiosum tractare pergebat.

V.

Ecclesia Trajectina igitur suis gaudebat capi-
tulo et sacerdotibus, quod vero non satis erat ut,
secundum Ecclesiae Eom.-Catholicae indolem, gregi
provideretur. Confirmatio enim fidelibus deerafc, quam
Ecclesiasticis tantum primi ordinis administrandam
Ecclesia Pontificia concessit. Qui divites essent ac
proceres in Ecclesia Trajectina, extraneos adire
poterant Episcopos illius sacramenti causa, — sed
non ita aegroti ac pauperes. Ille sacramenti defectus
non tantum multos jam incitaverat Catholicos ut Capi-
tuli metropolitani derelinquerent causam, sese cum illa
conjungentes parte, quae Missionis nomine gaudebat,
verum etiam effecerat ut multi senescerent ac moreren-
tur, illo Sacramento destituti. Tali vero urgente for-
tuna adversa, auxilium inexspectatura nacta est
Ecclesia Trajectina.

d0m.in1cus mama du vablet ( \' ) theol. doct. , qui

per aiiTiorum decem decursum Missionarius Apostolicus
in Lomùana et Vicarius generalis Episcopi Q^uelecensis,
multorum nactus erat favorem (\'), d. 17 m. Sept. 1718,
electus est Episcopus Ascaloniensis, senis Episcopi Bahj-
loniemis Coadjutor cum successionis jure. Ex America
hanc ob causam in Galliam reversus, Congregafcio-
nem de propagande fide relationem rogavit de illa,
quam acceperat, dioecesi. Mandatum illi est, ut quam\'
citissime, incognitas, consecraretur et ad suam abirefc
dioecesin. D. 19 m. Pebr. lUd^Parisiis consecratus
est ab Episcopo Condomensi de Matignon , et nun-
tium accepit de Episcopi Bahylordensis morte. Prop-
terea d. 18 m. Mart. Parisiis profectus, nullas
acceperat singulares instructiones, - neque, uti ipse
testatur (2), incogniti causa, JNuntio Apostolico Pan-
valedixerat. Aula Gallica id temporis Consu-
lem misit CUraz, ad Persiae urbem , quocum vakletus
iter suscepit. Turcarum causa, per patriam nostram
et Eussiam iter faciendum statuerunt. D. 25 m.
Mart. Bruxellas venit Bahyloniensis, unde postridie\'
jam abiit, Internuntio haud salutato. D. 2 m. Ap.
Amstelodamum venit, ubi hospitio fructus est jIcobi
KRijsir, Missionum exterarum in patria nostra superioris,
Clero Trajectino addicti pastoris- Post multas\'
dubitationes, rogatu illius sacerdotis, dd. 19, 21 et
23 m. Ap., 604 parochianos , pauperes orbosque con-
firmavit. D. 25 m Ap. navi Amstelodamo Castellum
^eiri (Petersburg) abiit, ubi d. 31 m. Maj. appuht.

Verosimiliter interim Congregatio Romae singulares
confecit in^ARLETi usum instructiones, in quibus
(\') Ibid.

C^) (1«=) Apologie de VEvèque de Bahjlone.

etiam formulae alexakdri et Constitutionis
^^quot;igenitus postulata erat subscriptio. Ilias vero
iiistruetiones illi haud esse traditas propter discessum
festinanter susceptum, et sero etiam Internuntio
^ruxellensi , communicandi causa, esse commissas, inde
patet quod , quamvis vaületus d. 18 m. Mart. Parisiis
jam esset profectus , adhuc d. 4 m. Apr. Congregationis
Romae Secretarius de loco inquireret , ubi Parisiis
VAEi.E\'rTis habitaret.

M. Nov. 1719 VARLETUs Schamakeae venit, in
Persiaè urbe, ad maris Caspensis littus, — ubi
saepe iu Jesuitarum templo sacra fecit, atque isaiae ,
Albaniae Patriarchi, amicitiam nactus est. D. 15 m.
Mart. 1720 vero Jesuita bachou , Yicarius Apostolicus
BcJiamaleaè, documentum illi tradidit, quo Episcopus
Ispahanensis, d. 17 m. Dec. 1719, Babyloniensem
suspensum declarat, uti ferebat decretum, secundum
mandatum, quod, d. 7 m. Maj. 1719, Pontifex cum
Congregatione fecerat. Suspensionis decretum hasce
adduxit adversus varletum causas; 1®. qaoà Parisiis
profectus Nuntium Apostolicum haud salutaverat, neque
Constitutioni Unigenitus suhscripserat, — 3°. quod
in Provinciis Foederatis , sine Internuntii Bruxellensis
venia, muneribus functus erat ecclesiasticis. varletus
Apologiam postea edidit, quo judicii injustitiam os-
tendit. (\') Negari certe non potest hac quoque in lite
omnes légitimas jurisdictionis formas esse violatas;

C) In illa apologia etiam yarlbtüs exponit qua ratione secun-
dum jura canonica de Episcopis agendum, —\' atque quam ob
causam irritum sit illud, quod bachou tradidit, suspensionis de-
cretum.

Constitutie Uni gen it us numquam illi ut subscriberet,
erat proposita, et ipse dicit sese ignorasse confirmationis
Amstelodami administrationem ullnm umquam offensu-
ram esse. (\')

VAKLETus nequaquam tali illegitimo et irrito decreto
reapse suspensum sese esse credidit, et charactere Epi-
scopali orbatum. Sorlona eodem modo ac Bahyloniends
de ülo decreto cogitabat. Verumtamen paulisper
cedendum videbatur. D. 6 m. Maj. 1720, vakletus
Sehamahea jam profectus est, et d. 29 m. Maj Astra-
kaneam venit, et d. 20 m. Oct. Moscam (Moscou),
ubi per aliquod temporis spatium degebat. In I^uropa
ipse et amici omnes intenderunt vires ut ad alias
permoverent sententias Summum Pontificem. Nequa-
quam vero sententiam immutavit SedesApostolica.
vaki.ett7s, injuste oppressus, a«. 1721, Amstelodamum
rediit, atque deinde totum se causae tradidit misere
afflicti Cleri Trajectini. Capitulum metropolita-
num summo cum gaudio suspensum excepit Babylo-
niemem, quem propter characterem Episcopalem summi

faciebat, et propugnatorem aestimabat divinitus sibi
datum.

VI.

Quum Clerus Trajectinus quotidie animadver-
teret parum de justitia papali esse exspectandum, rem
suam non amplius coram Pontifice, sed coram alio
tribunal! agendam esse perspexit. qitesnellius diu

(\') Vid. praeter apologiam varleti , _ espekh et gisberh
Ca.«. pomiones, _ op: Uecueil de dia. tern, pars IV.

ü

jam consilium dederat ut, ex lege. Clerus Tra-
jectinus appellaret ad Concilium futurum generale,
quo totius Ecclesiae Catholicae auxilium rogaret
Experientia enim aperte docebat a tribunali papali hac
in re numquam exspectandum esse aequum judicium,
ita ut ad superius provocandum esset tribunal Appel-
landi jus abunde probatum estnbsp;et etiamsi sine

gravibus causis appellatio institui nequeat, légitima tamen
est defensionis via omnibus, qui discrimen admittunt
Pontificem inter et Ecclesiam, atque huicce adscribunt
talem auctoritatem, justitiam et infallibilitatem , qualem
illi abnegent. heussenius igitur, strenuus Capituli
metropolitani Yicarius, illi appellandi institit consilio,
aeque ac steenovenius, qui, heussenio tribus ante
appellationem mensibus mortuo, Capituli Yicarius electus
est, et Kal. Maj. 11W admissionemnbsp;cWAem

Capitulum metropolitanum ao. 1703 appellaverat ad
Pontificem melius consultum, a». 1709 protestationem
emiserat, adversus illas quas perpessum erat oppressio-
nes, — atque d. 9 m. Maj. 1719, solemniter appel-
lavit ad futurum Concilium generale

Aperte tune Ecclesia Trajectina causam

(\') Vid. etiam epistolae, quas scripsit quesnelups , in : ifcj^jnc^ ,
App. mon. 97—102.

(2) btiijs: Noodige Bijlagen II. Minzame Brieven aan Bramer.
fagmanus : Cap, ^uper eo ; —- de Appellatione iiquot;. 47. warmesids :
Comment de App. Cap. I 1 et 4. Concilium Florentinum non
admisit appellandi facultatem, — tenendum vero est, Concilium
Trideniinum, uti ipse palavicinius monet, décréta quidem compro-
basse conciliorum Basileé\'nsis et Constantiani, non Tero Florentini.
(\') j. H. DB vries, De Biss. Klerezy, p. 33.

Academia Parisiensis illam appellationem probavit, d. 6 m.
JïiK 1720. Vid. Recueil de div. tém. p. III nquot;. 28.

saam coiijunxit cum Jansenismi quaestione,
quum a futuro illo concilio generali non tantum judi-
cium rogaret de statu juribusque Ecclesiae Catho-
hcae in Provinciis Foederatis, post Reformationem,
verum etiam de Constitutione Unigenitus, uti
Appellantes fecerant in Gallia (\'). Ita etiam
Capitulum metropolitanum arctius sese conjunxit cum
iis, qui in Gallia Jansenistae dicebantur.

Eodem modo varlettjs , d. 15 m. Febr. 1723, ad
concilium provocavit futurum generale, cum Ultra-
jecUnis se jungens. vableti igitur et Capituli metro-
politani causa sub Universae Ecclesiae Catholicae
judicio erat posita. Uterque speraverat fore ut a
Summo Pontifice régula observaretur. lite pendente
nihil innovetnr. Donec vero Ecclesiae tribunal, ad
quod provocaverant, sententiam tulisset, neuter desi-
stendum ducebat a defensione adversus Pontificis injusti-
tiam. Multi exteri talem juris propugnationem admo-
dum ^laudabant.

D. 8 m. Maj. et d. 11 m. Jun. 1721 , quum in-
nocentitts Papa XIII ad Sedem promoveretur Apo-
stolicam, Capitulum metropolitanum, pacem petens,
htteras Romam dedit. Nulla vero attentione dignae
Pontifici tales videbantur preces. Alio igitur modo
abliinc res erat tractanda, ne Clerus pedetentim inter-
iret. Jura Trajectina fortius erant vindicanda , Ecclesiae
viduae Episcopus reddendus. Aderat grex, aderat
Ëpiscopus Babyloniensis, qui consecrationem Episcopa-

0) Vid. etiam libellus anonjmus, sine loci nec temporis, quo
typis datus Sit, indicatione, cui titulus: Mémoire sur la Catholicité
de ceux qm ont appelle de la constitution „Unigenitus\'^ au futur
concile général.

lern aclministrare posset; — invito igitur etiam Ponti-
fies , de Episcopo eligendo Trajectino cogitari poterat.

VIIT.

I^iu jam Capitulum \'metropolitanum de eligendo
®piscopo cogitaveratnbsp;Celeberrimi enim theologi

et jurisconsulti, Lovanenses et Gallici, quorum Capi-
tulum rogaverat sententiam, communi consensu enun-
tiaverant Capitulo Trajectino, procul dubio, jus
eontingere Episcopum eligendi, et consecrandi, invito
etiam Pontifice, quando ille rogatus, sine justa causa,
confirmationem recusaretnbsp;Ex primorum saeculo-

rum Ecclesiarum exemplo, ostendebant confirmationem
papalem non prorsus esse necessariam ad consecrationem
legitimam, imo vero omnem hac in re intercessum
papalem, posteriorum saeculorum esse efi\'ectum, quae
Episcopo metropolitano jura abrogaverant, minus juste
Pontifici concessa Episcopi inprimis viciniem-ai,
quibus ab ipsa natura cura imposita Episcopum
consecrandi Trajectinum, ut Ecclesiae subvenirent
oppressae. Si vero illi Episcopi vicini tale charitatis
officium praestare recusarent, alii Episcopi opitulari
deberent (*). Episcopi Baiyloniensis praesentia efie-
cit ut Trajectinus consecrari posset, majore haud immente

(\') broedersen: Tract. Hist. II proleg. 1—13.

Vid. Recueil de div. tém. p. I. Dissertatio de misero statu
Ecclesiae Ultr. , a». 1724. Cap. I—III. Seconde apologie de l\'Evèque
de Babylone, p. II. § IX, al.

(3) Def. Res. Dcct. Lov. disq. II. § 10.
Dissert, de mis. statu, C. IV.

periculo ilii, qui consecrationem administraturus esset ( \' ).
Concilium quidem Nicaennm constituit, ut Episcopi
consecrarentur coram tribus Episcopis, quorum duo
nempe adessent illi, qui sacramentum administraret, —
sed duo illi ideo tantum adesse debebant ne incon-
sulte vel negligenter administraretur sacramentum, —
ita ut illorum praesentia necessaria non esset ad con-
secrationis characterem Episcopalem. Illa igitur , ut duo
adsisterent Episcopi, lex negligi poterat, quando impe-
dimentum obstaret inexsuperabile. Ipsa Sedes Apo-
stolica perplures administrandas curaverat consecra-
tioncs Episcopales, neglecta illa lege, quas légitimas
et canonicas omnis agnovit orbis Catholicus ; —
et profecto nulla aderat causa cur unice Summo Ponti-
fici potestas esset illam negligendi legem, vel ab illa
dispensandi.

Propter tales, quas undique accepit adhortationes ,
d. 16 m. Nov. 1722, Capitulum metropolitanum ad
Episcopum eligendum progrediendum esse statuit.
ebckelius, decanus, in ineruditorum usum colloquiis
familiaribus edendis causam Trajectinam, ad populi
captum exphcare conatus est (3). D. 12 m. Dec.
1722 EsPENius cum duobus alhs doctoribus Lovanen-

C) Vacante id temporis sede Papali , Cardinales Eomae litteras
dedernnt ad Internnntinm JBruxellensem, qui Episcopos hortaretur
vieinos, ne auxilium praestarent in consecrando Episcopo Ultrajectino.

Vid. Diss, de mis. statu. Cap. VI. Seconde Apologie de
l-Evèque de Babylone, p. II, § XII. Perplures a Sedis Apostolicae
parte consecratos esse Episcopos legitimos, exempla probant v. c.
schencki, sasboi.m , rovenii, toerii, caet. ; nostris etiam diebus
Emin. zwijsen, van tree, al.

(3) Samenspraek tusschen Bieter Regthart en Jan Waermond, al

i)7

^ibus conmlialionem de illius, quam in mente habe-
bat Capitulum, electionis et conseerationis legitimitate
Sederunt. Multi illi Lovanensium doctorum resolutioni
adhaerebant (\'), quamvis misera temporum conditio
prohibuit ne palam plures enuntiarent approbationem.
Cum Ordinibus, Supremis harum regionum Moderato-
ribus, de publice comprobando agebatur Episcopo Tra-
jectino. Publica quidem agnitio et comprobatio accipi
iion potuit, certe vero conniventia benigna a Ma-
gistratuum parte patuit (2). Ad Pontificem plures a
Capitulo datae sunt epistolae, quae vero response
dignae non habebantur.

Hanc ob causam d, 27 m. Ap. 1723 Capitulum
metropolitanum ad electionem transiit, virtutis ac
constantiae luculentissimum doeumentum. coaNEUus
steenovenius electus est, cujus persona nec Clero
Trajectino, neque Magistratibus displicere poterat.
Eodem die ad Pontificem de electione litterae datae
sunt, quem Capitulum simul confirmationem rogavit
papalem atque dispensationem a Constitutione Nicaena
de tribus, qui consecrationi interesse debeant, Epi-
scopis. steenovenius ipse scripsit ad Pontificem,
electionis expetens comprobationem , — et tamquam
fidei orthodoxae doeumentum , Confessionem pii Papae

(\') Vid. Recueil de te\'m. p. V, § I. Sic kiccardi , Imperatoris
Neapoli legaius; petrus paradamus, abbas Vlierbacensis ; dide-

ricus de viaixnes , rollandüs , chaissaigne, oamet , doctorcs ;
Episcopi Bomniensis, Antissiodorensis (quot;Auxerre), Saniliensis, et
Montepessulaneus.

(2) Inprimis consulantur epistolae, quas Nob. van reede van
rekswoude hac de re conscripsit ad Ven. ernest ruth d\'ans ,
canonicum S\'»® Gudulae Bruxellensis. Ree. de tém. p. V\'.

IV Romam misit. Kal. Aug. et d. 29 m. Deo.
denuo Capitulum epistolas dedit ad Summum Pontifi-
cem. Mox tamen patuit Pontificem nullo alio modo
nisi excommunicationibus , ad tales litteras responsum
daturum esse.

Emin. spinellius, id temporis Internuntius Apo-
stolicus apud Aulam Bruxellensem, d. 4.m. Maj. 1723,
epistolam dedit, qua Clerus Trajectinus et in-
primis sïEÈNOVENlus injuriose tractarentur. Talia
Clerus silentio praetermittere non potuit, quam ob
rem epistolam conscripserunt, d, 26 m. Jun., ad
SPINET.LIUM (\'), qua denuo sese defenderent, jura
vindicantes Capitularia, et probantes, Constitutionis
Unigenitus denegatam subscriptionem minime esse
a fide Ecclesiastica recessum. Diserte enim enuntiarunt
sese omnem recipere et tueri doctrinam Catholicam,
non vero illas posteriorum saeculorum, de infallibilitate
ac potestatis pleuitudine papali, sententias.

D, 9 m. Mart., Kal. Jun., et d. 22 m. Aug. 1724,
Capitulum metropolitanum ad plurimos Cardinales, Epi-
scopos et Universitates de steenovenii electione dedit
nuntium Quamvis permultos Catholicos extraneos
probare Capituli agendi rationem manifestum esset ,
temporum injuria pauci tantum palam suam enuntiarunt
comprobationem

D. 15 m. Oct. 1724, steenoyenius consecratus

(\') Saepe typis data illa epistola. Def. Eccl. Ultr. per erck. al.
(2) Plurimae typis datae in op: Causa EccL JJLtr.

DÜPAC p. 317. Quamvis litteras non darent, rem probaiunt,
praeter alios, Episcopi Aniverpiensis, Atrebatensis (Arms), et Audo-
maropolHanua (Saint-Omer).

est Archi-episcopus Ultrajectinus ; Bahyloniensis con-
secrationis admiiiistravit sacrainentum, duo ex praecipuis
Cleri Trajectini sacerdotibus Episcoporum ad-
sistentitm vices occuparunt. Abhinc igitur Eccle si a
Trajectina exstare poterat, sibique providere, invita
Sede Apostolica; gaudebat enim nunc, quo diu
destituta fuerat, Episcopo proprio ac ordinario.

Postquam igitur per viginti duos annos Clerus
Trajectinus sese defendit adversus audaciam Ponti-
ficum , auxilio fretus et benevolentia Episcoporum
extraneorum, tandem spem alere poterat, fore ut tali
non amplius egeret auxilio ad ordinem conservandum
Uerarchicim, et confirmationis administrandum sacra-
mentum. Qui Clero adhaerebant Trajectino, Dei
jam laudabant providam curam, qui benigne prohi-
buerat, ne Pontificum injustitia vel prorsus pessum
daret Ecclesiam Trajectinam, vel Trajectinos
multis saltem destitueret bonis spiritualibus, quae
magni faciunt Romano-Catholici.

PERIODUS SECUNDA.

1724—1758.

INDE AB AllCHI-EPISCOPO TKAJEGTINO CONSECRATO
TJSaUE AD ELECTÜM, A CLERO TRAJECTINO,
EPISCOPUM DAYENTRIENSEM.

CAPUT I.

1734—1742.

ÏJSaUE AD CONSECRATUM EPISCOPUM HARLEMENSEM,

I.

Quomodo Sedes Apostolica de steenovenii
judicaret consecratione, mox patuit excommunicationi-
bus , quas benedictus Papa XIII dedit contra electum
Archi-episcopum, et Babyloniensem, haud secus ac
contra omnes, qui ad rem incitavissent peragendam,
vel qui steenovenii agnoscerent jurisdictionem. (i).

Consecratio ab Ordinibus, Supremis Moderatoribus
Provmciarum Poederatarum , quamvis non palam admissa

(J) Illae excommunicationes a Clero Trajectino illegitimae ductae
sunt, ideoque nullae. Vicl. p,ae caet: Seconde Apol. de VEvèqm
de Bah,

nec comprobata, nullo vero modo prohibita est, atque
lt;ionnwentia tractata (\'), sparsis invitis rumoribus
Litterae inprimis , quas Ordines dederunt ad Yenetorum
Ducem probant qua ratione tractaretur steenove-
nius Archi-episcopus, quamvis legati Catholici, Kis-
pmensis praesertim, omnes intenderent vires ne palam
agnoseeretur.nbsp;Vetera enim adversus cultum

liomano-Catholicum, in patria nostra, décréta adhuc
exstabant quidem, sed reapse omnem amiserant vim.
^agistratus tamen Protestantes timebant, ne Jesuitismi
®t Ultramontanismi in hisce regionibus increscerent
^ireSj ideoque non favere non poterant Clero Tra-
jectino, a Pontifice oppresso, quia regimen illi
abnegaret proprium et ordinarium de hisce regionibus,
talibus imbutus sententiis, quae reipublicae nocere
haud possent

Clerus Trajectinus et illo tempore et deinde (\')
rite discrimen fecit jura inter Ecclesiae et ßeipublicae,
et Magjstratibusjus concessit ^acm. Hinc Clerus
non lugebat nec revocandam existimabat illam, quam
a^ 1528 HENBicus bavarus Episcopus fecerat, tem-
porahtatis iranslationem in cakolum V. sn. ber-
nardi secutus sententiam, nequaquam temporale Summi
Pontificis dominium inter prospères habet triumphi
rehgionis Christianae de Ethnicismo eventus (=\').

Procul dubio antequam anno 1796, religioni
Keformatae, in patria nostra, abrogaretur locus, quem
per duo saecula occupaverat, de nulla totius Cleri
Trajectini, a parte Supremorum harum Provinciarum
Moderatorum, agnitione et admissione civili publica
sermo esse potuit, — quod cum tali primatu religionis Ee-
formatae congruere non potuisset. Quamvis vero Ordines
nullum ediderint decretum, quo illum primatum reh-
gionis lleformatae delentes, Clero Trajectino omnia
traderent sectae, quam Respubhca comprobaret, jura
ac privilégia , — pedetentim tamen post sïeenovenium
Archi-episcopum consecratum animadvertimus, singula-
rum Provinciarum Moderatores et Ordines non tantum
Clerum benevole tractasse, verum etiam cum Cleri
Pastoribus, et Episcopis, titulis suis fungentibus, egisse,
Ita ut implicite certe admiserint et agnoverint Cle-
ru m T r aj e ct inum. In iUis saltem admissionis docu-

nnbsp;; ^\'^ring en de Klere.y, a» 1845. j. h. de vbies:

De Busch. Klerezy, p. io2, qui adhuc magistratibus permittit de
Ep,scoporum electo.-um persona, ctsi non de ipso eligendi ju.-e,
judicium suum enuntiandi potestatem.

c^) De pragm. sandte cn hei concord, tasschen Leo X en Frans L

mentis, quae hodie adliuc exstant (i), permulta sunt
m quibus Magistratus non tantum Urbium, verum
etiam Provinciarum, agnoverint Pasiornm et Episco-
porum, titulos. Monumentum utique superest, in quo
consilium ineundum esse dieant quidam ex Ordinum
numero, ut nec baechmamno nec alii jus concedere-
tur titulum assumendi Trajectinum, nec aliam, quem
Episcopi, ante Reformationem, in patria nostra gesse-
rant, — sed numquam hujusmodi decretum ab Ordi-
nibus Hollandiae et Prisiae Occidentalis reapse editum
est (2). Neque etiam defuerunt opportunitates , in quibus
Magistratuum auxilium intercesserit in vindicandis
Cleri Trajectini juribus, adversus Missiona-
riorum impetusnbsp;Quouiam vero brevitati stu-

dendum, digito tantum illa documenta hoc loco tangi
possunt.

Vid. J. H. de YRIES, De Biss, Klerezy. Sic. e. g. a®. 1732 ,
van der kloes, pastor ia urbe Zaandam consütutus est ab Episcopo
baechmanno d. 3 m. Febr. Secundum illud barchmanmi diploma
admissionem accepit a Consiliariis Commissis Hollandiae et Erisiae
Occidentalis, —• 1. 1. p. 54. Eodem modo, Kal. Nov. 1742. hier.
de bock, Episcopus Harlemensis, ab iisdem admissionem accepit,
ut illo fangeretur munere, 1. 1. p. 57. Ita quoque Joannes van
siiPHOüT , Episcopus Harlemensis, 1. I. p. 63. Permulta adhuc alia
in Archivis exstant, adniissionis diploinata, in quibus Magistratus
titulos Episcoporum diserte inseruit.

(2) Ibid. p. 50—5.(.

(S) Vid. Ib. passim. Sic a®. 1718, Ven. van gbeven, Missio-
narius, ex auctoritate Vicarii Apostolici bijleveltii, pastoratum
invadere conatus est Ven. van poelenburg, pastoris Clero Tra-
jectino addicti, in pago Assendelft. Vicarius Capituli hedssesids
propterea accüsavit Ven. van geeven, qui 1000 florenis mulctatus,
et ex Hollandia, Zelandia et Frisia Occidentali pulsus est. 1. 1.
p. 38. — Aquot;. 1726 db haan, Clero Trajectino addictus, ab Epi-
scopo barchmanno, pastor constitutus est ^Imsiefocüamensjs, in Sacra-

KM
IT.

Ecclesia Trajectina haud frustra speraverat
fore ut multi favoris daturi essent et adhaesionis do-
cumenta. STEENOVENIUS mox declaraUonem edidit
puUicam^ ad Universam Ecclesiam Catholicam, simul
sese conjungens cum solemni appellatione a». 1719inter-
posita, ut Ecclesia Cathohca, non Sedes Aposto-
lica una, suam dijudicaret causam. Brevi Archi-epi-
scopus Trajectinus, ab omnibus orbis Cathohci partibus,
adhaesionis et communionis in divinis accepit docu-
menta (\'), et, quandoquidem ilK, qui adhaesionem
.^uam declararent, communione fruebantur immediata
cum Summo Pontifice, Clerus Trajectinus per
illos communionem habebat mediatam cum Sede pa-
ru.» Virginum domo. Missionarii slrenne illi restiterunt, sed Con-
sules Amstelodamenses ad munus suscipiendum auxilium illi praesti-
terunt, 1. 1. p. 48. - Ao. 1771, Magistratus Amstelodamensis
Episcopo Harlemensi auxilium praestidt, in constituendo pastore in
Orphanorum domo, reluctantibus Missionariis, 1. 1. p. 77. _ Ut
caetera hic missa faciamus, in memoriam revocare liceat lifem aquot;.
1785 et 1786 Harlemi actam, quum feanciscüs van dijk, Clero
Irajectmo addictus moreretur, q„i „onnullos annos vixerat i„ domo
JaeoU, pertinente ad Missionaries. Ille vak di.k testamcnfo suo
1500 florenos domui Sti. JacoW adsignavit, ea conditione ut pro animi
su. salute preces funderentur ecclesiasticae, tribus assumtis Cleri
Tj-ajecfn. sociis, qui curam gerereiit ne illa negligeretur conditio.
Irovsores autem illius domus illam conditionem negligendam duxe-
runt, VAN dwk haereticum dicentes, pecuniam ve,. sibi trad, po.
^«larunt. Res coram fribunali Harl. acta. Judices P.-otestantes, Cleri
Trajectrn, vindicantes Catholicitatem, conditionem execution! manda.-i
possc et debere decreverunt, - atque propter recusatam conditionem
pecun,am Prov,soribus haud esse tradendam statuerunt. Vid.
sullation de 22 aoocats, a». 1756
(quot;) Vid, Rec, de tem. p. V. §. n.

pali (\'). Partim litterae directae, partim vero testes
fide digni eertiorem reddiderunt Ecclesiam oppres-
sam de multorum consensu. Sic de adhaesione con-
stabat non tantum Cardinalis NOAiiLlI, sed etiam
Episcoporum Engolismensis (Angoulême), Bononiensis,
(Boulogne), Antissiodorensis (Auxerre), Montepessu-
lanei (Montpellier), Sanitiensis (Senez) , Bajocensis
(Bayeux) , Apamiensis (Pamiers), Matisconensis (Ma-
Çon) , Bhuteni (Rhodez) , Metensis (Metz), Trecensis
(Troyes), al. Praeter alios , de mazierke , Vicarius
generalis Blutemis, ïremblay, Missionum exterarum
praeses, abbas laignau , Vicarius quondam generalis
dioeceseos Catalaunensis (Châlons), adhaesionem suam
declararunt. Patebat itaque causam Cleri Tra-
jectini nequaquam ab Universa Ecclesia Catholica
pro impia esse habitam. Manifestum erat, illam non
adesse, quam Pontificii laudant, unitatem inter Catho-
licorum sententias, — neque inanem fuisse Capituli
metropolitani appellationem ad Concilium generale,
duramodo tale Concilium a nutu non prorsus pen-
deret papali.

Pontifex aegre ferebat Trajectinorum acta. D 21m.
Febr. 1725, in lucem emisit excommunicationem , quae
palam enuntiaret ad Ecclesiam Catholicam non pertinere
Clerum Trajectinum, steenovenio addictum, —
schismatismi illum esse ac haereseos reum steenove-
nius brevi post illam excommunicationem diem obiit
supremum, d, 3 m. Ap. 1725. Sedes Apostolica

(1) Qaanti Clerus Trajectinus, nostris etiam diebus, illam fociat
cum Summo Pontifice communionem mediaiam, vid. i». buts:
Noodige Bijlagen, al.

(-) Vid., supra pag. 100.

repeiltinam illius mortem, Dei dià^fexms. Trajectinos ixd^Q
signum esse clamabat; — C1 e r u s T r aj e c t i n u s pie luge-
bat defunctum Archi-episcopum, Verumtamen, etsi gravis
erat clades , iterum Ecclesiae succurri potuit viduae,
propter vaeleti Episcopi benevolum animum. Mani-
festum vero erat, tali modo ex unius tantum viri
praesentia et benevolentia, quod ad homines. Eccle-
siae Trajectinae pendere existentiam ac perdura-
tionem. Mors igitur steenovenii Capitulum metro-
politanum commonebat, haud sufficere Archi-episcopi
Trajectini consecrationem.

ni.

Quum vero excommuniçatio papalis haereseos mo-
veret et schismatismi adversus E cclesiam Traj ec-
tinam suspicionem, et Clerus haud deflectendum
esse existimaret a sua, adversus injustitiam papalem,
defensione, opus erat ut palam sese defenderet Ecclesia
oppressa. Multi jam in lucem emissi erant libri et
libelli apologetici ab Ultrajectinis , quamvis iion satis
accurate adhuc omnes causae partes essent tractatae.
Protestatio (i), ter jam felici cum successu asserta
erat ab erckelio , a^ 1710 adversus Consolatorium,
[primum) Jesuitae desikanïii , a». 1713 adversus
alterum ejusdem Consolatorium, a\'\'. 1714 adversus
duas Epistolas eustachii jansenii ad ercke-
lium scriptas. heussenius jam aquot;. 1714 Bataviam
Sacram ediderat, et a°. 1719 Jiistoriam Epi-

(1) Vid. supra, pag. 70.

Sub illo pseudonymo scripsit bonaventdea van dijk (s. van
den Dijcke).

scopatuum, historicas causae Trajectinae apologias.
Quesnellius etiam aquot;. 1720 Capitulum metropolitanum
defenderat (i). Diaconus quidam Gallicus, nomine
Boulenois, Trajectinos propugnaverat atque, ut
caetera missa faciamus scripta (s), aquot;. 1724 in lucem
emissa erat eruditissima defensio, sub titulo: Causa
Ecclesiae UUrajectinae, sed novi adversariorum im-
petus novas provocabant apologias,

M. Sept. 1724, Monitum in lucem prodiit ab ano-
nymo conscriptum, qui brevi promittebat Mstoriam
edere Ecclesiae Trajectinae, qua argumentis historicis,
dogmaticis et canonicis probaretur Ecclesiam Trajecti-
nam Reformatione esse eversam C^). Anonymus ille de
prioribus adversus Trajectinos conscriptis libris judicium
tulit parum honestum, ploraiores muUos, defensores
nullos adfuisse dicens. Propter hujusmodi programma
strenuum omnes exspectabant impetum. Praeterea herma-
nus damius , Doct. Lov. ao. 1725 duas edidit Bisserta-
tiones de Episcoporum numero, quem légitima postu-
laret canonica consecratio Episcopalis, quibus probare
conatus est sïeenovenii consecrationem ideo quoque
illegitimam esse ac prorsus nullam, quia tres non
interfuerant Episcopi, quos constitutio postulat Nicaena,
neque Pontifex permiserat, ut ab illo recederetur vene-

(\') In op: Justification du droit des Chapitres.
(\'2) lu op: Mémoire pour C Eglise et le Clergé d\'Uirechl.
(\'J Sic codbakds ipse declarationem ediderat apologelicam, et aquot;*.
1717 ab erckelio defensus erat adversus tres libros, a». 1715, a
theodgro cockio, cditos. Vid. caet, in Append,

(4) desiuanîids, qui sasboldum et rovenium Ordinaries fuisse
agnoscit Trajectinos, Ecclesiam Trajectinam ante rovenii morteiis,
esse eversam dicere non potest.

rabili canone. Ao. 1726 et 1727 sex datae sunt
Epistolae, in harum damii dissertation um favorem.
Aquot;. exeunte 1725 in lucem tandem prodiit Historia,
quam adeo laudaverat Monitnm anonymum , et cui Capi-
tulum jam opposuerat Monitum contra monitor em
anonymum. Historiae diu exspectatae auctor erat

CORNELIUS PAULUS HOYIWCK A PAPEND RECHT , CanO-

nicus Mechlensis, qui suum dedicaverat opus Archi-
episcopo Mechlensi, Cardinah d\'alsace , et appro-
bationes acceperat ecclesiasticas ab Episcopis etiam
Brugensi , Iprensi, et Ruremundano.

Tales impetus silentio praetermittere non poterant
Trajectini. A®, jamnbsp;Ohservationes

edidit prodromas in Hoyinchianam Historiam (i).
EsPENius interim, celeberrimus Doctor Lovanensis,
adversus damium , Bissertationem edidit de numero
Episcoporum, qua Canonistam secutus Italieum pi-
gnatellium, steenovenii consecrationem defenderet
ideo, quod numerus trium Episcoporum non spectaret
characterem sacramentalem consecrationis, sed unice
ad ordinem pertineret ecclesiasticum, discipHnamque,
a quo igitur vi coacti recedere possent. Premebat
dispensation em non solum ad Pontificem pertinere,
quandoquidem sine tali dispensatione papali permulti
legitimi consecrati fuerant Episcopi, lege de trium
Episcoporum praesentia neglecta. phiuppus Lauren-
tius verh.ulst (-\') contra eundem damium, aquot;. 1725

(\') Vide illas in: Def. Eccl. Ultr. per erck, ubi etiam inveni-
untur: Admonitio contra monitorem anonymum, m. Sept. 1624 ed.—
et epistola Gap. Metrop. ad ilimminbsp;jog. spineelium Internun-

tium, d. 26 m. Jun. 1624, data.

(2) Idem, qui postea sub pscudonymo zeelander, coiUra van

et 1726, quinque dedit Epistolas, consecrationem
defendentes steenovenii.

Ut vero HoyincUanam ifisi^ofi«® prorsus refutarent,
Trajectini apologetici inter se dividendum aestimabant
laborem. espenius itaque, Ecclesiam Trajecti-
nam defendit, ratione habita veteris juris canonici ( \' )
vakletus, Episcopus Bobyloniensis, in altera, qaam
dedit, apologia, recentiora inprimis respexit jura
Ecclesiastica. eeckeliüs, Capituli metropolitani de-
canus, in sua Eefensione Ecclesiae UUrajectinae^
monumentis collectis ex Archivis authenticis causam
Trajectinam propugnavit. nicoi.atis buoedessen, in
primo suo Tractatu Mstorico, idem fecit quoad Capi-
tulum, quod ERCKELIUS fecerat quoad Ecclesiam.
Quatuor illi Trajectinorum vindices egregie rem
suam egerunt, ita ut non tantum causae suae acute
et dilucide probaverint justitiam, verum etiam eximiae
eruditionis atque indefessi veritatis studii sibi compa-
raverint docuinentum praeclarum, quo Ecclesia Tra-

bes honbrt scripsit de irmssubstantiatione, et sub psendonymo Vla-
ming , contra d. pierman, de tribus litis quaestionibus Pontificem inter et
Trajectinos, in epistolis, quibus 25 annis post, verhiilstio mortuo,
responsum dedit van vilsteebh (aquot;. 1762).

(1) Propter auxilium, quod semper bspenics Trajectinis praesti-
terat, 1728, quoniam sententiam suam hac de re revocare
recusaret, aquot;. aetatis 83, munere suo in Academia Lovanensi pri-
vatus, et in exilium abire coactus est. Amisfurium petiit, ubi d.
2 m. Oct. 1728 mortuus est, optime de causa Trajectina meritus,
inprimis propter illum, quem adversus hotinck dederat librum :
Vindiciae resolutionis Doctorum Lovanensium (aquot;. 1722 in Trajec-
tinorum favorem datae). Praeclarum, quod edidit opus. Jus universale,
inter optimos Ecclesiae Cath. Canonistas eum habendum esse mani-
feste probat.

no

jectina permultos et tunc et deinde nacta est amicos
et fautores. Ilia igitur pugna litteraria nec in historia
coDscribenda silentio praetermitti potest, neque in judicio
ferendo aequo de Clero Trajectino.

IV.

Mox post sïiiENovENiTJM dcfunctum, de successore
cogitabat Capitulum metropolitanum. D. 15 m. Maj.

1725, coknblius joannes bakchman wuyïiers (gt;),
canonicus Trajectinus, et Sede vacante Vicarius
generalis Capituli, electus est. Ille consecrationem
sacerdotalem acceperat ab Episcopo Sanüiemi, qui tunc
jam magna de illo exspectanda esse merito aestimave-
rat. De electione iterum ad Sutnmum Pontificem
relatio missa est, atque eodem modo, quo et steeno-
VENius fecerat, et omnes postea Episcopi, quos sibi,
invito Pontifice, elegit Clerus Trajectinus, —
additae sunt et confessio Pii Papae IV et dispensatio-
ni3 petitio ab illa Nicaena, de Episcoporum numero,
constitutione. Missionarii non tantum adversus
bakchmannum Magistratuum excitare conati sunt
invidiam C^), verum etiam Babyloniensem eo adducere
voluerunt, ut reconciliationis cum Pontifice spe al-
lectus, consecrationem Episcopalem recusaret barch--

C) Saepe in veteribus documentis berckman vel bekchman dicitur.

Multi proceres Catholici Hollandiae et Frisiae Occiden-
talis contra iJlum petitionera obtulerunt Praepotentibus Ordi-
nibus. FKNELosics, Aulae Gailicae hoc tempore Hagaecomitis le-
gatus, frustra contra barchmansüji incifare conatus est Oidines,
qui vero mox admissionem accepit eivilem. j. b. de vries 1. 1. p.
43 sqq.

in

manno. vauletus vero probe perspexit nuliara aliam
esse illorum conatuum causam, quam Ecclesiam
Trajectinam prorsus evertendi, Episcopo haud
consecrato, studium; — atque Magistratus (\') semper
benevole barchmannum tractarunt.

D. 23 m. Aug. BENED1CÏUS Papa XIII novam dedit
excommunicationem, contra Archi-episcopum electum
Trajectinum, erroribus non solum, sed injuriis etiam
impletam. Excommunicatione illa invita, barch-
mannus, d, 30 m. Sept. 1725, consecratus est ab
Episcopo Balyloniensi, et d, 6 m. Oct. denuo ad
Summum Pontificem litteras dedit, promittens sese
munere suo desisturum esse , quando ita pax reddi posset
Trajectinis. Nihilominus, d. 6 m. Dec., novam
Pontifex emisit excommunicationem, prioribus haud
multo dissimilem. D 5 m. Mart. 1726 barchmannus
sese conjunxit cum appellatione, a®. 1719 emissa, ut
coram Universa Ecclesia Catholica rem suam ageret, -
atque d. 21 m. Mart, diploma edidit, quo suam
defenderet agendi rationem.