


	■if-\'

Quwn ad hoe usque ternpus nondum de, optima
sulphatis chinini in fehre intermittente exhibendi ratione
constet,suadente aestumatissimo meopromotore, in variis
methodis explorandis toto animo versatus sum, ut
specimine academico surnmam exprimentorum tradermi.
Ohservationes meae numero pauciores simt, quam ut
certam conclusionem admittant. ISJihilominus eas comme-
moravi, postquam primum ad quaestionem, an febris
intermittens statim sit tollenda, respomum dederam,
deinde paueis variarum fehrium curationem exposueram.
Nemini sane mirum videbitur, me saepius aliorum prac-
ticorum experientia iisum fuisse: quî enim fieri p)ossit,

ut intra hiennium prorsus propria experientia imiixum
et liberum judicium ferreml■

Quod observet lector hujus speciminis benevolus.
Libentissime lianc arripio occasionem vobis, viri Claris-
simi, Matheseos et Philosophiae naturalis nec non Medi-
cinae Professores, veras meas gratias agendi, quod meis
studiis favistis meisque commodis per curriculum, aca-
demicum inseruiistis. Tibi praecipue, Vir clarissime
Loncq, promotor aestumatissime,maxvmam debeo gra-
tiam, cum pro optima tua institutione, tum pro auxilio
et consilio, quae in hoc specimine elahorando tam hene-
vole mihi praebuisti Persuasum tibi habeas, animum
meum oh magnam tuae henevolentiae copiam gratissimum
esse, nee qiiicquam mihi in posierum dulcius fore quam
Tui memoriam.

Non possum, quin te compellam, amiceVan de Water
vir experientissime, in pago Wormerveer artem factitans,
qui animum meuni juvenilem primus hujus studii et
scientiae amore imbuisti. Noli recusare gratias ex imo
pectore Tibi palam oblataspro tantis per quadriennium
de me meritis, quorum sane recordatio mihi semper
grata erit.

Nunc vobts, commilitones amicissinii, valedicendi
mihi officium restât. Valete vos omnes, quibuscum in
liac alma Musarum sede studii vinculis conjunctus fui,
quique vera fidaqiie amicitia me persequi non desiistis.
Floreat haec nostra amicitia, quamvis remotissimis
in oris versemur, quorsum nos duxerit dira nécessitas.
Iterum valete.

Diversa medicamina eorumque administratie»
modificata in diversis typis.
5. Febris intermittens complicata.

ISTum febris intermittens statim tollenda est? Huic
quaestioni valde diverse responderunt.

Boerhaavius cursum febrium vernalium minime
impediendum esse docuit, quia censebat eas corpori esse
salutares, dum usum corticis peruviani in his casibus
praescribebat, in quibus vehementissimae erant, vel jam
aliquo tempore duraverant. Van S \\vi e t en in commentar.
in aphorism. Boerhaavii addit.:,,Maximi momenti haec
^^regula, (quod morbus jam aliquo tempore duravit) qua
jjiieglecta mors quandoque, saepius autem dira et anomala
„symptomata secuta fuerunt,ipsa certe longe pejora.quot; Etiam
Syd enhamus reprobat usum maturum febrifugorum.
.Dicit enim: „Curandum est ante omnia, ne praemature
,,nmiis hie cortex ingeratur, ante scilicet quam morbus
„SUO se marte aliquantisper protriverit, neque enim illud

„solum esse metuendum, ne a praepropero ejus usuineffi-
„cax iste reddatur et spem aegri fallat, sed etiam ne de
„vita aegri agatur, si sanguini omnis fermentationis nisu
„se despumanti, ei derepente injiciamus remoram.quot;

Eecentioribus autem temporibus in contrariam abierunt
sententiam, quippe inter alios Canstatt: opinio, inquit,
etiamnunc multos occupans medicos, subitaneam febris
suppressionem multorum aliorum morborum causam esse,
falsa est et aegrotanti perniciosa, quandoquidem unoquoque
novo paroxysmo febris magis perstat et producta morbosa
localia praesertim in liene augentur, et paene expugnari
nequeunt, atque igitur secundum paroxysmum modo
esse exspectandum ad typum et cbaracterem cognoscen-
dum. Trousseau e contrario existimat, antipyretica non
esse exhibenda, saltem nullis vitae periculosis sympto-
matibus accedentibus, ante quartum vel quintum febris
paroxysmum, quia in paludosis regionibus, ubi febres
intermittentes endemicae sunt, etiam alii morbi quan-
doque initio meras liabent intermissiones et ne accura-
tissima quidem exploratione instituta ante hoc tempus
certa diagnosis fieri potest, et tunc exhibito cortice peru-
viano in posterioribus casibus morbum potius ingravescere
quam mimii. Etiam posterioribus temporibus observatum
est, post subito sublatam febrem, hydropem vel physco-
niam lienis et hepatis orta fuisse, quae cuique curationi

constanter resistebant, sed post iteratum febris paroxysmura
curabantur : atque ideo in febribus non exhaustorum indivi-
duorum incipientibus caute antipyretica exbibenda esse.
Etenimlicet Canstatt contendat,tuneorientemhydropem
non sequelam fore febris intermittentis, talis tarnen utrius-
que esse potest necessitudo, ut unius ejusdem causae
effectus metaschematismi adinstar semet invicem excipiant.
Sic promotor aestumatissimus mihi narravit observationem
mulieris, intermittente quotidiana laborantis, in qtia febris
post septimum paroxysmum absque ulla curatione cessavit,
sed hydrops anasarca prodiit, qui etiam post septem
dies redeunte febris paroxysmo disparuit. Quae omnia\'
considerans, quaestioni, an febres intermittentes simplices
statim tollendae sint, minime responderi posse, opinor,
sed febris impetum observandum esse, ut et constitution em
aegri et anni tempestatem, qua febris oriatur. Pier unique
tamen febrifuga statim exhibere non expedit.

In febribus intermittentibus complicatis prius complica-
tioni obstandum est, quam cortex peruvianus exhibeatur.
Attamen hic liceat mihi notare, hoc non ita se habere in
febribus perniciosis, quae quodam sensu febres complicatae
exislimari possent,at tantum valere in febres cum gastricismo,
inflammatione, obstructione, caet. complicatas. Quod ad
febrem intermittentem cum gastricismo complicatam
attinet, etiam animadvertendum, est, hanc complicationem

iionnunquam omnibus rite administratis remediis eodem
tenore resistere, atque febrifugis exhibitis et febrem et
sjmptomata gastrica evanescere.

Si febres intermittentes durante alio morbo oriuntur,
caveatur, ne statim tollantur, quum non raro rebelles
impetigines, neuroses, alias conditiones morbosas febre
orta recessisse, observatum sit.

Quod ad febres perniciosas attinet, quia vulgo secun-
dus vel tertius paroxysmus letlialis est, chinini majores
doses interdum jam ante paroxysmi finem exhibendae
sunt; quod nominatim valet de febribus larvatis per-
niciosis, dum larvatae benignae eodem modo curari
possunt, quo febres intermittentes simplices.

Ex antecedentibus igitur apparet, antipyretica duntaxat
in febribus perniciosis statim exhibenda esse, minime
vero semper prodesse in febre intermittente simplici, et
in febribus complicatis primum, ut complicatio tollatur,
operam dandam esse,

Pebris intermittentis curatio dividitur in paroxysmi
et morbi totius eurationem.

Ante cognitum corticem peruvianmn variis turn internis,
turn externis remediis paroxysmum aver tere tentaverunt,
et quidem adhibuerunt emeticum, magnas laudani doses,
venaesectionem vel Cucurbitas siccas, quin etiam membra
deligarunt. Recentiore vero tempore plerique haec omise-
runt remedia, quandoquidem post suppresses paroxys-
mos nonnunquam lethifera apparuere symptomata, atque
cortex peruvianus ejusque praepaiata multo certiora sunt
remedia, quibus impugnetur.

Ineunte hocce stadio, aegrotans in lecto antea calefacto
collocandus est eique calida tegumenta praebenda sunt,
dum cutem lana calefacta foicando et urceis, aqua fervida
repletis, corpori apponendis, eum calefacere molimur.

Pro potu praebeatur ei Infusio calida Horum chamomill.
sambuci, decoctum althaeae, similia. Si horripilationes et
convulsiones vehementissimae sunt, aliquot guttae ammo-
niae, multa aquadilutae, exhibendae, vel Infusio Valerianae,
vel opium. Si nausea vel vomitus oritur et aeger siti ardet,
haec acidis fructibus et pulvere aërophoro potias sedanda
sint, quam ut magna aquae copia aegro exhibeatur, qua

plerumque vomitus proferatur. Stadium frigoris diutissime
durans,si fieri potest, tollere debemus ope magiiae dosis
laudani, vini, vel balneis calidis.

In hoe stadio tegumenta aegrotantis sensim immi-
nuenda sunt, dum contra sitim vulgo inexplebilem aqua
frigida, potio, e succo citri vel ribesiorum confecta,
vel cerevisia aqua diluta exhibenda est. Capitis dolori ^
quihocce stadio plerumque adest, fomentis frigidis capiti,
sinapismis inferioribus membris imponendis, quantum
fieri potest, occurrendum est, et quamquam in plerisque
casibus bene cedet, interdum tamen, inprimis in fortibus
aegris, coacti, debemus venaesectionem pro re nata
instituere. Sententiam viri doct. Giannini, ex qua aegri
per hoc stadium balneo frigido immergerentur, propter
crebras, quae in eo oriuntur, apoplexias, pauci
amplexati sunt.

Quando aegri cutis humescere incipit tegumentum
denuo aliquantisper augendum, omnisque refrigeratio dili-
genter ab eo arcenda, quoniam non raro, sudore represso,

hydrops apparuit. Sudor non erumpens quantumpote
provocandus est, exhibito pulvere Doveri, acetate ammo-
niae liquidi et potionibus calidis.

Qaum paroxysmus finitus est et apyrexia successit,
exhibeautur medicamenta morbi naturae opposita, quae
tamen valde diflferunt pro constitutionibus, pro vehe-
mentia et typo febris. Ita febres vernales quotidianae
et tertianae non raro cedent exhibitis extractis amaris,
ut extr. trifol. flbrini, extr. gentianae, quassiae, aliis.
Quodsi vero hae febres in iis, qui jam antea morbis
exhausti sunt, oriantur, vel typus sit quartanus,
antipyretica efficaciora, ut vulgo in febribus aestivis et
autumnalibus, exhibenda erunt. Pebres autem, quae
tempore aestivo oriuntur, propter complicationem, quae
plerumque adest, cum gastricismo vel aho vel polycholia,
praeparantem, ut ita dicam, postulant eurationem, de
qua vero infra in febribus complicatis agetur.

Inter febrifuga, quae hodie adhibentur, cortex peru-
vianus et ex eo parata alcaloidea praecipua sunt. Cor-
ticis hujus dotes antipyreticae anno demum 1638 in
Europa innotuerunt, postquam comitissa del Cinchon, ex
Peru via in Hispaniam reversa, ejus dotes docuit, unde

diu nomen Uli fuit pulvern comifissae (gravinne-poeder.)
Quia Jesuitae in Lima eum febre laborantibus praebue-
runt, illi etiam nomen fuit pulveris Jesuitarum, amp;i
quandamquantitatem Cardinali societatis Eomam miserant,
qui rursus partem Gardinali De Lugo donavit, vocabatur
interdum etiam pulvis Caräinalis.

Pranco-Gallica (Bretonneau, Trousseau, alii.)
Methodo Eomana, quae prima in Europa innotuit,
cortex quam proxime ante paroxysmum magnis exhibe-
batur dosibus. Quia non raro sequens paroxysmus
vebementior erat, atque facilliine vomitus oriebatur, post
paroxysmi decursum partitis vicibus a Sydenhamo
administrabatur. Post octo dierum spatium iterum eadem
exhibebatur quantitas, quae bis repetebatur. Eandem
etiam metliodum Morton secutus est. Methodus Eranco-
Gallica (Bretonneau) in eo tantum ditfert ab Aiiglica
(Sydenham), quod quinto die post dosin primam haec
iterabatur, tunc post octo dies iterum eadem dosis exhi-
bebatur, et ita per mensem continuabatur. Hodie tarnen
cortex, postquam anno 1820 Ca ven ton et Pelletier
alcaloidea in ipso detexenmt, paulatim abolevit.

Corticis ipsius (in substantia) fere nullus est usus, atta-
men forma decocti etiamnunc subinde adhibetür, alcaloideis
additis, quod aegri inter duos paroxysmos capiunt.
Et hoe quidem maxime prodest, quando accedenti indica-
tioni satisfieri potest, ex. gr. si febris jam diu perstitit
et aeger imbecillimus est.

Ex alcaloideis, nempe chinino et cinchonino, prins,
praesertim cum acido sulphurico conjunctum, hodie
plurimum exhibetur. Nondum tamen, quo tempore ante
vel post paroxysmum, nee qua quantitate et quomodo
exhibeatur, convenit. Etenim alii administrant unam
dosin majorem ante paroxysmum, alii doses partitas,
quarum usum inter duos paroxysmos praescribunt: in
quotidiana omni hora, in tertiana vel quartana omni bi-
vel trihorio. Quum specimen de actione therapeutica
sulph. chinini scribere cuperem,utriusque exhibendi methodi
periculum feci, ea modificatione, ut apud febres tertianas
et quartanas non diebus apyrexiae, sed aliquot horis
ante ipsum paroxysmum remedium exhibuerim. Meae
observationes, quamvis numero pauciores sint, quam ut
ad aliquid certi venirem, effecerunt, ut in febribus hic
verno tempore endemiis posteriorem praeferam methodum.

In quibusdam casibus, quibus chininum una dosi
brevi ante paroxysmum exhibui, ille quandoquQ postpone-
batur, in plerisque tamen casibus multo vehementior erat

et raro prorsus siluit. Adliibitis contra dosibus partitis,
vulgo jam proximus paroxysmus remorabatur. Quod ad
récidivas attinet, differentiam non observavi chininum. Nisi
per aliquod tempus continuaretur, in omni casu oriebantur.

Quantitas etiam varia praescribitur, quod tamen non
mirum -videri potest, quum rationem habemus,non semper
notatum fuisse , utrum casus tempore vernali an autum-
naliprovenerint, cum posteriores vulgo multo majores doses
postulant, quam priores, praesertim febres quartanae.

Plerumque contra tertianas vernales grana duodecim suffi-
cere reperi, quae ita partitus sum, ut sex grana sex vicibus
ante paroxysmum secuturum atque iterum sex grana
eodem modo post secutum paroxysmum sumerentur. In
febribus quartanis et in quartanis duplicibus, sive paulo
ante paroxysmum 12 grana una dosi, sive partitis vicibus
exliibuerim, paroxysmi non recesserunt; vulgo ad bas
febres supprimendas 16—20 grana requirebantur. In multis
febribus autumnalibus, praesertim quartanis, hae doses
quoque sine effectu erant. Varii ejusmodi casus Mc in
Nosocomio se obtulerunt, in quibus 16 gr. sulph. chinini,
in quatuor partes divisa et ante paroxysmum exhibita,
bis repetenda erant. Si paroxysmi haudquaquam rece-
debant, additionem parvae quantitatis extr. nuc. vomic.
vel extr. opii efficacissimam esse apparuit. In iis igitur
casibus, in quibus propter instantem vel jam existentem

cacliexiam promta febris suppressie optanda est, praescri-
bebatur vulgo haec formula:

Extr. nuc. vomic. alc. gr. ß (Extr. opii)
Sacch. albissim. scr. iv
M. f. pulveres no. iv.

Eorma, qua exhiberi solet, est pulverum vel pilularum,
interdum solutionis cum aliquot acidi sulphurici guttulis;
quae ultima quidem maxime efFicax est, non vero commen-
dabilis in constitutionibus irritabilibus, quae earn perferre
nequeunt; neque etiam pueris exhibeatur propter
saporem perquam amarum.

Si post chinini usum vomitus vel diarrhoea oritur,
quod interdum fit, addatur parva opii quantitas, quae
praeterea, ut jam antea diximus, actionem auget; si vero
e contrario chininum alvum stringit, rhei vel calo-
melanos addatur parva quantitas. Si propter ventriculi
irritabilitatem chininum minime fertur, injiciantur
15—^30 gr. soluta parva quantitate acid. sulphur, diluti,
forma enematis.

Etiam endermatica adhibita est methodus, et Doet.
Lieber, qui multa ejusmodi experimenta instituit,
in pluribus quam sexaginta casibus, tantummodo

octies vel decies non profuisse, ait. Vespere vesica-
torium magnitudine palmae manus parvae scrobiculo
cordis imponebat et matutino tempore apyrexiae vesi-
culam frangebat, et in adnltis 5—6 grana, in infan-
tibus duo grana sulphatis cbinini inspergebat, cui
imponebat emplastrum adhaesivum. Post duodecim
ad viginti quatuor horas vulgo oriebatur sapor amarus
et quandoque prorsus non rediit primus exspectandus paro-
xysmus, nonnunquam tamen multo vehementior erat;
sed tune sequens recessit, vel saltem multo minore
vebementia apparuit. Ulceribus autem exortis maxime
dolentibus, alii linimentum applicuerunt cliinini, spiritu
vini soluti, alii etiam unguentum de chinino. Omnes
vero hae administrandi methodi usui interno postponendae
sunt, atque hodie igitur duntaxat in his casibus adhi-
bentur, ultima non iudicata.

Caetera salia chinini, ut acetas, chinas, citras,
hydrochloras, nitras, phosphas, tannas, tartras et
valerianas chinini, excepto hydrochlorate chinini, parum
adhibentur.

Cinchoninum ejusque salia, praecipue sulphas cincho-
nini, magnas, ut febrifuga, utilitates praebent; multum
vero chinino postponuntur, et licet nonnulli iis minimam
quidem vnn medicam denegarint, tamen in non paucis
casibus febrium intermittentium, tertianarum et quarta-

ïiarum bono eventu exhibita sunt. Ex observationibus, a
viro doct. de Bordes anno 1849 institutis, colligitur,
cinchonino rite et exacte administrato iisdem dosibus,
quibus sulphas chinini, in casibus non urgentibus dotes
inesse febrifugas, fere similes sulphati chinini. Secundum
alios doses paulo majores requiruntur quam chinini, ita
quidem, ut tempore apyrexiae 16—30 grana partitis
Vicibus exhibeantur.

Chinoidinum, quod anno 1829 Serturner tanquam
novum alcaloideum chinicum indicavit et ad febres
intermittentes curandas exhibuit, excellit, ut ait, chinino,
quantum hoc inferius cortici ipsi, dum praeterea récidivas
certius praepedit.

Etiam secundum observationes, aElûme, Pietsche,
Richter, Dreyer aliisque institutas, hoc remedium
optime juvasse apparet: nam ex 78 casibus, in quibus
Elûme illud exhibuit, ejus usu triginta curabantur.

Jam anno 1826 quoque in nostra patria exhibiti
residui resinosi chinini, quod etiam chinoidinum vocabatur,
effectus salutares erant, quod patet ex observationibus
Nanningae, Hoffmanns, En gels,Thue s sink et
Reiling. Hodie vero ob ejus actionem incertam, ex varia
compositione pendentem, parum exhibetur. In praxi
pauperum tantummodo ibique in casibus levioribus prae-
scribitur a duobus ad tria grana, omni bihorio, vel

Post corticem peruvianum ejusque alcaloidea arsenicum\'
absque ullo dubio efficacissimum febrifugum. Variae
variis temporibus opiniones fuerunt de hoe remedio exhi-
bendo: quippe alii in chinini locum illud substituere, alii
vero contra febres intermittentes minime adhibere volue-
runt. Observationes tamen recentiorum temporum, inprimis
comparativae, docuerunt, febres, quae chinino exhibito
non cederent, arsenici administratione curari; caeteroquin
paree et cautissime hocce remedio duntaxat in diuturnis
et pertinacibus casibus, in quibus chinini administratio
non agat, utendum esse, praesertim propter frequenter
accedentes actiones noxias. Experimentis institutis C h a m-
pouillon, ex 108 aegrotis, quorum 74 quotidiana, 29
tertiana et 5 quartana laborabant, medebatur 52 unice
resolventibus et diaeta; ex ceteris 56 exhibuit triginta
chininum, et 26 arsenicum; ex iis, quibus chininum
dedit, 24 curati sunt, 6 febre vexari pergebant, ex quibus,
rursus exhibito arsenico, 4 febre libeiabantur. Ex 26,
quibus arsenicum administrbatur, 11 curabantur, ceterorum
15, quibus chininum exhibitum fuerat, rursus 12 febre

iberabantur. Unde patet, arsenicum, chinino multo
minus efficax esse, dum ex iis, quibus arsenicum admini-
stratum fuerat, quatuor siti inexplebili et nausea, octo
vomitu, colica passione et diarrhoea, unus convulsionibus,
unus vehementi gastro-enteritide et unus acri arthritide
afficiebantur.

Verignon, qui etiam de hoe remedio experimenta
instituit, invenit, arsenicum non in chinini locum substitui
posse, sed tantummodo inveteratis, rebellibus, neque
chinino curandis casibus exhibendum esse.

Etiam Zeroni, medicus Manhemii, qui 108 laboran-
tibus arsenicum exhibuit, decrevit in curatione febris
intermittentis chinino uti, quia in triginta quinque sympto-
mata morbosa observabantur, et pretium hujus remedii
villus numero curationis dierum atque majori alimenti
corroborantis copia compensabatur, qua iis, quibus
arsenicum exhibitum fuerat, opus erat. Undecim horum
aegrotantium, quorum septem febre intermittente tertiana et
quatuor febre intermittente quotidiana laborantibus exhi-
buit per triduum sextam grani partem acidi arsenicosi
de die maxime diluti, et per novem dies sequentes
tertiam grani partem ejusdem remedii. Horum duo
tantum plane curabantur, vel difflculter et symptomatibus
morbosis, remedio procreatis ; duo in morbum incidebant
recidivum, quibus chininum praescribebatur. Caeteri 97

sexta graiii parte de die per duodecim dies utebantur,
quorum 7-3 tertiana simplici, 9 tertiana complicata, 14
quotidiana et unus quartana affectus erat. Horum 47
tertiana simplici laborantes curabantur, absque ullis sym-
ptomatibus accedentibus, 22 laborabant variis alfectionibus
morbosis, in 4 eventus non faustus. Febres tertianae
complicatae arsenico curabantur. ÂegToti quatuordecim
quotidiana febre laborantes morbo liberabantur, tribus
exceptis, qui in morbum recidebant, inter quos septem
noxiam Imjus remedii actionem non experti sunt. In
quartanis arsenicum prorsus effectu carebat.

Merkus Doornik ex 115 aegrotantibus, quibus i/g
gr. acid. arsenici exhibuit, se ne in uno quidem quoddam
symptoma noxium observasse dicens, 67 arsenico curavit,
quod non solum cum fructu in chinini locum subrogari
posse J- sed innoxiu_m etiam esse, ob saporem non amarum
aegris jucundum et non pretiosum remedium célébrât,
quod praeterea in rebellibus casibus, qui chinino
resistunt, interdum maxime necessarium est. Arsenicum
nunquam exhibuit nondum sedecim annos natis, neque
iis, quorum digestionis organa maie se habebant.

Hodie exhibetur forma solutionis Towleri bis vel ter de
die quinque guttulis per apyrexiam. Kali arsenicosi forma
solida exhibetur 132—\'/le gr- pro dosi quotidie, ter de die.

alcaloidea et arsenicum etiam tonica amara frequenter
adhibentur ad eurationem febrium intermittentium, quae,
ut supra jam dixi, non raro sufficiunt ad febres tertianas
vernales tollendas. Maxime usitata sunt extr. trifolii
iibrini, extr. gentianae, extr. quassiae, extr. absinthii
et extr. centaurei. Tune praesertim prosunt, quum
magnae irritabilitati conjuncta atonia digestionis organo-
rum adest. Exhibentur vulgo soluta, dosisque differt
pro aegri aetate atque constitutione, adultis plerumque
1—3 drachmae, aquae unciis octo solutae.

Propter magnum corticis peruviani pretium ejusque
alcaloideorum, omnimodo alia in eorum locum substituere
voluerunt. Nimirum cortex angusturae, cortex salicis,
cortex hippocastani, cortex liliodendri tulipiferae, phellan-
drium aquaticum, radix aristolochiae bono successu
exhibita sunt in casibus non paucis, at plerumque
levioribus.

Inter alcaloidea, quae chinini loco adhibita sunt,
caffeinum Douvin, santoninum Bouchardat, coniinum,
leucoleinum, atropinum, daturinum et nicotinum^ Wert-
heim, et alii piperinum, salicinum, berbeninum, phlo-
retinum, phloridzinum et ultimis temporibus etiam
aesculinum nonnunquam bono exhibuerunt successu.
Etiam electricitas, aranea, colla, succus plantaginis, hydro-
ferro-cyanas potassae et urei, chloretum natricum et chloro-

formylum adhibita sunt. In plerisqu.e tamen casibus
redeundum erat ad chininum, in cujus locum sane
nondum aliud sufficere potest remedium.

Febre sive chinino seu arsenico superata, restât quaestio,
utram horum remediorum usus sistendus et tempus
expectandu.m, quo recidivae soleant prodire, an continu-
andus sit. Quod ad arsenicum attinet, eommuni consensu
traditur, hoe remedium, simulac paroxysmus recedat,
non diutius exhibendum esse, imo vero ne in recidivis
quidem, qui tamen rari sunt, ad illud redeundum.

De chinino tamen valde diversae sunt sententiae.
Nonnulli videlicet exiguam chinini dosin iis diebus,
quibus duo seriores exspectantur paroxysmi, exhibent; alii
septimo vel quarto decimo die, quoad typum febris, quae
exstitit, dum et alii corticis peruviani pulverem per
duas, tres quatuorve hebdomades continuas praescribunt.

In casibus mihi Mc obviis curationem institui, prius
chinino exhibito, amaris ad sextum vel septimum diem
usque, tum rursus exiguis chinini dosibus; et plerumque
récidivas arcere mihi contigit. Si febris jam diu
exstiterat atque anaemia subierat, pergebam, ante febre
sublata, exiguis chinini dosibus exhibendis, cum subcarb.
ferri conjunctis, sic etiam quando percussione apparuit,
lienis vel hepatis physconiam adesse. In curatione post
febrem intermittentem. aegro omnia quantumpote noxi«

momenta, ut refrigeratio, error diaetae, quae posterior
plenior et crassior, diligenter evitanda sunt. Eemanenti
post febrem diuturnam hydropi, diureticis et tonicis
conjunctis resistendum est. In casibus, in quibus invitis
omnibus remediis febris non cedit aut continue redit,
unica convalescendi spes in mutatione domicilii restât.

Quod jam supra quaestioni, an febris intermittens
statim sit tollenda, respondens dixi, in febribus compli-
catis primum complicationem existentem, si fieri potest,
tollendam esse, neque vero dubitandum esse, sympto-
matibus gravescentibus exliibere antipyretica, aliorum
practicoruin nititur experientia. Haec enim docuit,
quando v. gr. in febre, cum gastricismo complicata,
chininum statim post primum vel secundum febris paro-
xysmum exhibeatur, non raro noxias inde oriri sequelas.
Scilicet Eom bach et alii tradiderunt, talibus in casibus
febrem quidem recedere, sed infirmam valetudinem sub-
sequi: aeger de lassitudine queritiir; quamvis esuriens,
mox tamen illius fames expletur; os ejus matutino
tempore siccum; alvus irregularis, occiput illi dolet, et
aliquo tempore post rursus paroxysmus oritur, quern
contiiiuus chinini usus arcere nequit. In aliis tamen

casibus, quam vis recta instituatur curatio, febris et cum
ea svmptomata gastrica augentur, dum exhibito chinino
febris atque ejus complicatie cedunt.J

Quando igitur febribus gastrica accedit complicatie,
hanc emeticis, purgantibus vel resolventibus, prout sym-
ptomata postulant, deprimere conandum est, neque raro
•gastricis symptomatibus, huic curationi cedentibus, etiam
eodem tempore febris desinere observabitur. Perdu-
rantem vero febrim exhibita exigua chinini dosi abire
videbimus. Si e contrario symptomata gastrica recte
instituta curatione persistunt aut magis ingravescunt,
statim chininum exhibendum et majoribus quidem dosibus
(16-20 gr.)

Aestumatissimi Promotoris benevolentia occasionem
mihi praebuit, varias morborum relationes, qui tempore
aestivo anni 1857 in hac provincia epidemice regnarunt,
inspiciendi, atque inde patet, in febribus intermittentibus
complicatis tune epidemicis curationem resolventibus,
purgantibus et emeticis quibusdam in casibus quidem
cmendationem, non vero sanationem attulisse, dum vulgares
chinini doses in plurimis non valebant contra febrim
atque saepius majores requirebantur doses. Frequenter
post has febres remanens dyspepsia tonicorum, amarorum
et aromaticorum remediorum usu arcenda atque corro-
borans justaque diaeta praescribenda est.

Si febres cum afPectione infiammatona unius alterius?e
organi compb\'catae sunt, antiphlogistica medicatione prins
haec complicatio tollenda est, quam tollere febrim
licet. Si venaesectionem instituere necesse sit, haec
instituatur durante secundo febris stadio vel durante
apyi-exia longe ante paroxysmum exspectandum. Quum
vero hae affectiones inflammatoriae non raro e localisa-
tione processus intermittentis pendeant, chininum nonnun-
quam mature exhibendum erit, quandoquidem experientia
docet, non raro, ut in febribus cum gastricismo complicatis,
complicationem chinino exhibito simul cum febre evanes-
cere. Chininum exhibere, saltem modo vulgari, non
li cere, si ventriculi membrana mucosa irritata vel inflam-
mata sit, vix est, quod moneamus.

Praeter has complicationes etiam variae aliae prodire
possunt, quas omnes de industria tractare non hujus est
speciminis.

Hae febres Mc raro prodeunt, neque per illud tem-
poris spatium, per quod in Nosocomio academico febres
diversas curavi, ullum observavi casum. Quae igitur
de earum curatione communicare possum, prorsus iis,
quae jam ab aliis dicta sunt, nituntur. Universe tantum

îradam, quid contra has febres sit faciendum, quippe
diversas formas seorsim describere, quibus prodire possunt,
totam compiecteretur therapiam.

Durante paroxysmo, maxime urgentia symptomata
mitiganda sunt. In febre perniciosa algida, cum plethora
systematis venosi et cordis dextri, in febre intermittente
apoplectica, pneumonica et universe in iis febribus, quibus
inflammationis formâ certa tantum corporis pars laborat,
universales vel locales sanguinis detractiones postulari
possunt, in quibus tamen maxima adhibeatur prudentia,
quippe, experientia duce, non raro, postquam institutae
erant, convulsiones et ubi nondum aderat^ etiam coma
oriebantur, atque subsequens paroxysmus plerumque
maturius et vehementius redibat. Utruin in febre inter-
mittente soporosa venaesectio sit instituenda, nec ne,
variorum valde ditferunt sententiae, sed secundum
Griesinger plerique meliorum observatorum earn aver-
sati sunt, quia non raro collapsus et mors subsequebantur.

In febre intermittente perniciosa algida, una cum venae-
sectione adhibenda sunt excitantia, ut aether, ammonia
liquida, infusiones aromaticae, caet, dum interim institu-
endae erunt frictiones pannis calidis, spiritu vini campho-
rato, et in summo gradu frictiones gl a cie vel aquae frigidae
irrigationes. Febre cum vomitu vehementi complicata,
exhibeatur opium, pulvis aëropliorus, glacies, caet, in

calore vaiido cura congestione ad caput et in comate
aqua frigida vel epithemata frigida capiti, refrigerantia
fomenta, derivantia fortia partibus inferioribus, in sudore
forti débilitante curatio refrigerans et acida mineralia
vel vegetabilia.

Quando autem post unam alteramve curationem vel
symptomata minui vel apyrexiarn adesse animadvertimus,
febrifuga sunt exhibenda. Ante detecta corticis peruviarii
alcaloidea Torti ter quaterve majores doses corticis
peruviani puiveris administravit, quam solebat in febri-
bus simjDÜcibus, jam incipiens, quum praesentis paroxysmi
symptomata desinere coeperant. Quum tempus inter
decursum unius paroxysmi in febribus intermittentibus
tertianis subintrantibus brevius esset, quam ut corticis peru-
viani actio prodesse posset, illum Bretonnea u medio
in paroxysmo exhibebat, quamvis interdum symptomata
ingravescerent. Sed dum Torti aegro 4—6 drachmas
simul et semel praescripsit, exhibuit Breton neati
prima vice 3 drachmas, quam dosin omni trihorio iterandam
curavit, donec 9 drachmae consumtae essent. Si vero
paroxysmus cum vomitu complicatus erat, vel eodem
tempore gastritis aderat, cortex peruvianus forma ene-
raatis, sed aliquanto minore quantitate, administrabatur. Si
sequens paroxysmus forte fortuna arcebatur, aliquamdiu
cortex peruvianus exhibebatur et quidem Z —3 dr. de die.

Hodie tarnen sulphas chinini, cujus actio multo certior
est, adhibetur, quandoquidem intra breve temporis spatium
illius quantitas exbiberi potest, quae multo certius
sequentem arcet paroxysmum, quod Mc optabile est,
quum non raro aegro letiferum fuisse observatum sit.
Exhibetur, paroxysmi symptomatibus pauldum remitten-
tibus, magna dosis simul et semel, vel iterantur doses
minores, quas vero majores esse oportet, quam in febre
intermittente simplici.

De quantitate etiamnunc dissentiunt, Nonnulli enim
10 gr. simul et seme], dum Mail lot in quotidiana per-
niciosa 40 gr. omni hora praescribebat, et in typo tertiano
minores et mox demum ante tempus instantis novi paro-
xysmi majores doses. Bailly exhibuit per aliquot horas
20--40 gr. et plura. Secundum Wunderlichium
in iis casibus, in quibus periculum adest et apyrexia
minus bene exspectari potest, chininum, quia nonnun-
quam paroxysmus ingravescet modicis dosibus (1—2 gr.),
durante paroxysmo existente exhibendum est, simulatque
vero symptomata desinant, dosibus majoribus. Si vomitus
adest vel ob nimiam ventriculi sensibilitatem chininum
interno usui exbiberi nequit, tunc in enematibus admi.
nistretur, quae si quoque rejiciuntur, methodus ender-
matica, quam supra descripsi, applicanda est. Si hocce
modo sequens paroxysmus arcetur, vel saltem minutus

est, etiamnunc per aliquot dies chininum exhibendum
est, et quidem aliquante majoribus dosibus, quam in febre
intermittente simplici. Eemanentes complicationes locales
secundum régulas therapiae universalis curandae sunt.

Harum febrium curatio differt pro forma, qua prodeunt.
In morbi formis, quibus processus intermittens se indicat,
vitae non periculosis, ut v. c. intermittente prosop-
algia, cephalalgia, odontalgia, ischiade, caet., curatio
eadem est, quae febris intermittentis simplicis. Si nempe
in regione, ubi febres intermittentes endemicae sunt,
ejusmodi casus prodeunt, nec, quamvis diligentissime in-
quiratuf, ulla hujus neuralgiae causa investigari potest,
exhibita sulphatis chinini aliquot grana in plerisque
casibus eam depellent.

Quo tempore in Nosocomio academico febre laborantes
curavi, mihi ejusmodi casus se obtulerunt. Primus erat
in muliere 28 annorum, matre 4 liberorum, quorum natu
minimus li,^ anni erat, etiamnunc lactens. Jam dolor
bimestris in parte ejus faciei dextra affuerat, unoquoque
vesperi rediens, dum reliquam diei partem valebat. 12
grana sulphatis chinini ei praescripsi in 6 doses partita,
quae de die sumeret. Vesperi post chinini usum dolor

duas horas retardabat et postero die prorsus non redibat;
quum vero tertio die rursus quidam dolor in dextra
aure apparuisset, iterum sulphatis chinini gr. xij prae-
scripsi, quae denuo sex vicibus sumeret. Haec muiier
autem post hunc diem non rediit, quamvis illam valde
hortatus essem, si dolor non desineret. Ex quo credere
mihi licet, illam curatam esse.

Alter casus etiam mulieris erat, annos 30 natae
et nuptae. De pungente in fronte dolore querebatur,
qui cujusque temporis matutini hora nona oriebatur et
usque ad horam secundam pomeridianam continuabat.
Dolore, qui interdum tam gravis erat, ut mulier
lectum adire deberet, evanescente, cutis temperatura
multum accrevit. Uli gr. x sulph. chinini praescripsi,
quorum quinque vesperi, reliqua matutino tempore
sumeret. Quo facto, dolor prorsus desiit et post 5
hebdomades nondum rediit.

Nec chinino nec arsenico perfectam curationem alîe-
rentibus, interno usui magnae subcarb. ferri doses vel
externae unguenti veratrini et morphini infrictiones
multum prosunt.

Si haec curatio sufficere solet in istis febris generibus,
tamen etiam ejusmodi symptomatibus, ut sequentis pa-
roxysmi suppressio optanda sit, prodire possunt; quae
sunt febres intermittentes larvatae perniciosae. In iis

curatio magnis chinini dosibns indicata est ; sed quia
maxime difiicile est discernere, an haec morbi species ex
ingresso malaria-miasmate pendeat, raro nisi post paroxysmi
secundi decursum illud exhiberi poterit. Si igitur post
symptomata apoplectica. paralysis, quae haec sequi solet,
prorsus desinit et aeger intégra valetudine videtur, tune
quum postero die eadem hora vel paulo ante vel post
oriatur, magnae\' erunt chinini doses exhibendae, atque
quidem eo majores, quando casus accedit in regione, ubi
febres intermittentes endemicae sunt, vel cuipiam evenit
ex tali regione venienti. Hae species plerumque non
prorsus integrae sunt, sed eas praegrediuntur horripila-
tiones, aut subsequitur sudor localis vel universalis atque
alia symptomata febris. Praeter symptomata apoplectica
prodeunt etiam aliis variisque formis, quae sunt tetanus,
syncope, convulsiones, haemorrhagiae, aliae, et quae jam
in febribus intermittentibus perniciosis dicta sunt, hic
etiam magni sunt momenti, nempe primum maxime
urgentia symptomata arcere conandum est, hisque ali-
quantum remittentibus, magnae chinini doses (20 — 40 gr.)
exhibendae sunt.

J. van Essen, vigesimum primum aetatis annum
agens, die 14 Februarii in poljclinicum venit, quum jam
diu febre intermittente quotidiana laboravisset. Paroxysmi
tempore matutino veniebant et per unam boram dura-
bant, Grana 13 sulphatis chinini, una dosi sumenda,
praescribuntur, Febris illo die vehementior fuit et
paroxysmus per duas horas continuavit. Die 23 ejusdem
mensis redit juvenis et narrat, febrem plane recessisse.
Timens autem, ne récidiva prodiret, rursus 12 grana
sulphatis chinini commendavi, in duodecim partes divisa,
quarum quoque die duas sumeret. Die 2 Martii

E,. Sulph. chinini gr. xij,
Subcarb. ferri,
Extr. liquirit. aa dr. i.
M. f. pilulae no. 60. d. s. ter de die quatuor.
Quum vires augeantur nec febris redeat, die 14.
Martii pilulae iterantur sine sulphate chinini et die 1
Aprilis eum bona valetudine fruentem dimisimus.

G. Mulder, tricesimum aetatis annum agens famula,
e pago Vinkeveen, jam per aliquot menses febre quartana
laboraverät, et novum paroxysmum exspectabat die 15.
Februarii. Grana 12 sulphatis chinini praescripsi, sumenda
ante paroxysmum una dosi. Die 21 ejusdem mensis rediit
et narravit, febrem, quo die chininum ceperat, rediisse,
etiam die 18, et nunc etiam paroxysmum se exspectare,
quum cephalalgia et dolor lambalis, vulgo ei praecedentes,
jam adessent. Post majorem dosin, scilicet gr. 16, quam
commendavi sumendam die 24 Februarii, febris nondum
recessit, vehementia autem multo minor fuerat; die 27
paroxysmus levis et die 2 Martis plane nullus. Ne
recidivae prodirent, ei gr. xv sulph. chinini cum

subcarb. fem dr. 1, forma pilularura, praescripsi, quibus
perfecta valetudine restituta, famulam dimisi.

H. van Lemme, tricesimum tertium aetatis annum
agens, die 14 Februarii in polyclinicum venit. Jam
diu febre interm. tertiana laboraverat, et quum matutino
tempore diei 16 novum paroxysmum exspectaret, gr. 12
sulph. chinini praescripsi, sumenda die 15. Paroxysmus
plane recessit, et quum nulla alia conditio morbosa adesset,
nulla medicamina adhibui, et quia non rediit, mulierem
a febre liberam mansisse puto.

B ijle veld, operarius ex urbe Vianen, tricesimum
septimum aetatis annum agens, jam diu febre quartana
laboraverat, quum die 12 Februarii in polyclinicum
veniret. Quum sequenti die paroxysmum exspectaret, prae-
scribuntur gr. 16 sulphatis chinini, in 6 doses partita.
Die 26 rediens narrat, febrem illo die, quo pulveres
sumserat, rediisse, postea vero non item. Ne recidivae
oriantur, rursus gr. xvi sulphatis chinini, in 8 doses divisa,
commendavi, quarum 4 die 28 Februarii, reliquae die 3

Martii sumerentur. Nulla recidiva exorta, operarium,
viribus sufßcientibus instructum, dimisimus.

W. Soestbergen, vicesimum tertium aetatis annum
agens, die 16. Februarii in poljclinicum venit, febre
tertiana laborans. Quia sequente die bora meridiana
novum exspectabat paroxysmum, grana 10 sulph. chinini
ei praescripsi, una dosi sumenda. Cum non redierit, eum
valetudinem, qua antea fructus erat, recuperasse suppono.

De Ruiter, operarius 32 annorum, die 14 Februarii
in polyclinicum venit, febre tertiana laborans. Quum
sequente die paroxysmum exspectaret, 6 pulveres sulphatis
chinini (2 gr. pro dosi) praescribuntur, ante paroxysmum
sumendi. Febris illo die rediit, sequentibus diebus autem
plane recessit. Quum valde debilis esset aeger, pilulae
de subcarb. ferr. commendabantur, quibus parvam chinini
dosin addideram. Nihilominus die 7 Martii rediit, narrans,
se pridie novum paroxysmum habuisse. Die 10 in Noso-
comium recipiebatur, et videbatur typus nunc esse
quotidianus. Pulveres de sulph. chinini no. 4 (3 gr. pro

dosi) praescribuntur, quibus aute paroxysmum sumtis
febris recessit. Die IS Martii potionem c. extr.
gentian, ad ton urn ventriculi restituendum praescribitur.
Die 14 Martii decoctum corticis peruviani praescribitur
et die 14 pilulae, quibus jam ante usus erat, iterantur.
Conditione multum emendata, die 1 Aprilis nosocomium
reliquit, cum per aliquot bebdomades pergeret usum
pilularum de subcarb. ferri.

Van der Hulst, rustici famulus 26 annorum, die 9
Februarii in polyclinicum venit, querens, se jam diu
febre quartana laborasse. Quura jam signa cachexiae
adessent et inde optabile esset, ut febris quam citissime
supprimeretur, gr. xvi sulphatis chinini, in 6 doses partita,
praescribuntur, quibus additur extr. nuc. vom. gr.
dimidium. Quum die 12 et 15 febris rediisset, rursus
gr. 12 sulph. chinini, una dosi sumenda, praescripsi.
Febre persistente, die 27 Februarii quatuor pulveres
sulph. chinini (4 gr. pro dosi) iterantur, quibus sumtis,
febris recessit. Die 2 Martii potio c. extr. gentian,
praescribitur. Non rediit aeger ante diem 14 Martii, sed
tum narravit, febrem recidivam fuisse die 9 et die 12.
Commendabantur octo pulveres sulph. chinini (2 gr.

pro dosi), quorum die 16 et 17 quatuor sumerentur.
Febris solitis diebus, sciiicet 18, 21 et 24, redierat.
Dosiu gr. 10 die 27 adhibui, et febre hac dosi superata,
ne récidiva prodiret, diebus antea febrilibus, 80 Martii
et 2 Aprilis, gr. 8 sulph. chinini sumsit famulus.
Deinde pilulae de subcarb. ferr. c. parva dosi chinini
praescribuntur, quibus sine chinino bis iteratis, rusti-
cum fere ad pristinam valetudinem restitutum dimisimus.

A.Lakeveld,19 annosnata,ex urbe Vianen,puerpera,
die 12 Februarii febre afficiebatur. Eodem tempore signa
gastricismi aderant. Praescribitur decoct, tamarind, c.
extr. gramin., et, cum hujus usu symptomata gastrica
diminuerentur, febris autem quotidie rediret, die 18
pulveres quatuor sulph. chinini (3 gr. pro dosi) prae-
scribuntur, sumendi ante paroxysmum. Die, quo pulveres
sumserat muliercula, febris, quamquam minus vehemens,
redierat, sequentibus diebus autem recessit, et die 27
Februarii, valetudine et viribus restitutis, nosocomium
reliquit femina.

R. meretrix, 19 annos nata, mense Februarii in cli-
nicum syphiliticum recepta, jam Amstelodami, ut dixit,

dia febre interm. quotidiana laboraverat. Die 18 rursus
febre eorripiebatur, quae etiam die 19 rediit. Sequente
die quatuor pulveres sulphatis chinini (3 gr. pro dosi)
praescribuntur, quibus sumtis, febris recessit. Die 32
iterum quatuor pulveres sumuntur (2 gr. pro dosi). A
febre libera mansit ad diem 25 Martii ; tune paroxysmus
rediit, et, ut ex decursu patet, erat tertiana duplex.
Die 29, quo fortiorem exspectabat paroxysmum, grana 12
praescripsi sulph. chinini, quatuor vicibus sumenda, Febre
recedente, etiam ad diem 30 et 31 Martii, ut etiam primo
die Aprilis, grana octo sulphatis chioini administrantur,
et die 4 Aprilis pilulae de subcarb, ferr. c, sulphate
chinini praescribuntur. Nihilominus mense Maji denuo
auxilium imploravit, febre intermittente duplice laborans.
Granis 12 adhibitis sulph. chinini, febris suppressa est.
Cum autem scabies advenit, jam in Nosocomio moratur.
Vires ope subcarb. ferr. augentur et conditio melior fit.

A. Hulsebos, operariusvicesimum aetatis annum agens,
quum jam diu in Hollandia septentrionali febre interm.
laboravisset, quae pertinaciter omnibus remediis restitisset,
hic in polyclinicum venit. Color faciei cachecticus, lien
turgid us, uti et hepar, oedema pedum, quod antea adfuit.

sua sponte evanuerat. Digestio nortnalis. Cum typus esset
quartanus, et aeger die 23 Februarii novum paroxysmum
exspectaret, ei grana 12 sulph. chinini praescripsi (2 gr.
pro dosi), quibus sumtis febris illo die siluit; etiam
liber est die 26. Nunc autem iterum grana 12 sulphatis
chinini commendabam, in sex doses partita, quorum diebos
antea febrilibus tres sumeret. Diebus, qui inter dies
febriles sunt, potionem c. extr. gentianae sumsit. Die
9 Martii hue rediit, dicens, die 4 et 7 Martii denuo
febrem rediisse, et, quum die 10 novum paroxysmum
exspectaret, gr. 12 sulph. chinini, una dosi sumenda, com-
mendavi, qua sumpta, febris unum adhuc paroxysmum
habuit. Die autem 16 Martii pulveres octo sulphatis
chinini (2 gr. pro dosi) iteravi et eodem modo abhibui,
ac antea, dum diebus, quibus chininum non sumeret,
usus est potions c. extr. gentianae. Die 23 Martii
pilulae de subcarb. ferr. cum parva chinini quantitate
praescribuntur, et quamquam pristinas vires nondum
recuperaverat, conditione emendata, nos reliquit operarius
die 28 Martii.

Vidua Manks, 51 annoruai, per aliquot dies febre
interm. tertiana laboraverat, quum earn viserero, die 20

Februarii. Cum etiam sjmptomatagastricaadessent, decoct
tamarend. c. extr. graminis praescribebatur. Hujus for
mulae usu gastricismus evanuit. Cum autem febris per
staret, die 22 Febr. gr. xi sulphatis chinini praeseibuntur
quae die 23 una dosi sumsit aeger. Cum paroxysmi non redi
rent, ad tonum ventriculi restituendum potio adhibebatur
cum extr. gentian. Cum conditio multo melior hujus
medicaminis usu fieret, eadem formula iteratur die 28
Febr. et cum febris non rediret, sensim vires pristinas
recuperavit.

H. Manks, 16 aetatis annum agens, per 8 dies febre
jntermittente tertiana laboraverat, cum eum viderem
die 21 Februarii. Decoct, tamarindorum c. extr.
graminis praescribitur, cum etiara symptomata gastrica
adessent. Febris quoque paroxysmo duashoras anteponente,
die 23 quatuor pulveres sulph. chinini (3 gr. pro dosi)
commendavi, quorum ante paroxysmum omni bihorio
unum sumeret. Febre illo die recedente, mixturam c.
extr. gentianae praescripsi, quae, cum hujus usu conditio
melior fieret, die 28 Febr. iterabatur. Cum autem febris
die 7 Martii redisset, at nunc typo quotidiano, iidem
pulveres iterabantur die 11 Mart. Febris minus vehemens

Ne forte denuo paroxysmus rediret, pilulae c. subcarb.
ferri et sulph. chinini praescribebantur. Die 30 Martii
nihilominus febre ilerum corripiebatur, quae vero,
extracto trifol. fibrin, adhibito, quotidie diminuebatur.
Quod autem valde debilis erat, die 5 Aprilis pilulae c.
subcarb. ferr. praescribuntur, quarum usu conditio
paucis diebus multo melior fiebat, et die, 12 Apr., pilulis
iteratis, sanatum eum reliquimus.

Charles Cator, faber carrucarius in Hollandia
septentrionali, ibi per quosdam menses febre, nunc
quotidianum, nunc tertianum et quartanum typum acci-
piente, laboraverat.

Die 22 Febr. hic in Nosocomium recipiebatur, Febris
nunc typum quartanum tenet. Color faciei cachecticus,
lien turgidus, extremitates inferiores tumefactae sunt.
Stadium febrile, ut aeger dixit, per 9 horas duravit et
illo tempore sensibilitas estremitatum inferiorum evanuit.
Cum die 23 Febr. paroxysmum exspectaret, quatuor
pulveres sulphatis chinini (4 gr. pro dosi) praescripsi,
ante paroxysmum sumendos. Illo die febris rediit, die

26 autem recessit. Cum aeger maxime debilis esset, decoc-
tum cort. peruv. fuse, exhibui, quo ad diem 14 Martii
uteretur, ante quem novus paroxysmus non oriebatur.
Vespere autem hujus diei paroxysmus rediit, etiam die
16 Mart. Die 18 iidem pulveres iterantur, et febris illo
die lecessit, rediit autem diebus 19, 21. Sequentibus
diebus liber fuit, et tune, postquam diebus 25 et 26 Martii
grana 8 sulphatis chinini sumserat, iterum decoct, corticis
exhibebatur. Cum vires redirent, initio Aprilis sanatus
Nosocomium reliquit. Quatuordecim diebus autem prae-
teritis redibat, questus, se rursum febre quartana laborare.
Ante paroxysmum sequentem formulam praescripsi.
S. Sulph. chinini gr. xij,
Extr. nuc, vom. gr. ß.
» liquirit. q, s,
ut tiant pilulae n°. 12. d. s. o. h. 2 p.

Paroxysmo non redeunte, pilulae de extr. cort. peruv.
fuse, et subcarb. ferr. exhibui, quarum usum aeger per
aliquot hebdomades continuavit.

Va 11 der Horst, caementarius, die 23 Febr. in po-
lyclinicum venit questus, se jam quatuor febris paroxysmis
affectum fuisse. Cum esset typus tertianus, ei gr. 12 sulph.

chinini, una dosi sumenda, praescripsi, postquam antea
alvura, quam trictam haberet, ope formulae sequentis
R. Elect, lenitiv.

Extr. gramin. aa unc. i.
m. f. Elect, d. s. ä h. c. p.
promoveram. Pulverem cepit hora vespertina diei 35
Febr., et sequente die febris recessit. Deinde mixturam
c. extr. card, benedict, exhibui et, febre non redeunte,
die 2 Martii pilulae de subcarb. ferr. c. parva quanti-
tate sulph. chinini praescribuntur, quae iterantur die 9
Mart. Ad vires pristinas restitutum medio mense Martii
dimisimus.

C. Spijker, faber materiarius 19 annorum, die 36
Febr. in polyclinicum chirurgicum venit, ulcere superficiali
cruris dextri affectus. Eodem tempore querebatur, se jam
per 4 hebdomades febre quartana laborasse et novum
paroxysmum exspectare die 37 Febr. Grana decern sulph.
chinini exhibui, quae una dosi ante paroxysmum sumsit.
Febris, quamquam vehementia multo minor fuit, non
recessit. Die autem 3, ut et etiam die 5 Martii siluit.
Ne forte denuo paroxysmus rediret, octo pulveres sulphatis
chinini (3 gr. pro dosi) praescripsi, quorum diebus antea
febrilibus 4 sumerentur. Febris non rediit.

G. Schotel, famula 23 anriorurn, postquam in urbe
Zaandam per aliquot hebdomades degerat, ibi febre intermit-
tente eorripiebatur. ültrajectum reversa die 25 Febr.
in polyclinicum venit. Color faciei cachecticus, pulsus
debilis, lien turgidus, digestio normalis. Febris nunc
tenet typum quotidianum, et, cum die 26 novum paroxys-
mum exspectaret, gr. xij sulphatis chinini una dosi
adhibebantur.

Febris illo die recessit, rediit autem die 28, ut
etiam diebus 2 et 4 Martii. Typo nunc tertiano facto,
die 5 Martii grana 12 sulphatis chinini iterantur. Febris
autem diebus 5 et 8 Martii rediit. Tune majorem
dosin exhibui (scilicet gr. 16), quae quatuor vicibus
ante paroxysmum sumebantur, quibusque mihi tandem
successif febrem superare. Continuavi parvis dosibus
sulphatis chinini et subcarb. ferr. forma pilularum, quae
semel iterabantur. Die 11 Aprilis nos reliquit, quam-
quam vires pristinas nondum recuperaverat; conditio
autem multo melior erat, febrisque plane suppressa.

c. Harderwijk 21 annorum, die 28 Febr. in poly-
clinicum venit, febre intermittente tertiana laborans.

Anno praeterito etiam interm. laboraverat et nunc, cum
per aliquot menses liber fuisset, novum paroxysmum die
2 Martii exspectabat. Grana 12 sulph. chinini ante
ilium paroxysmum una dosi exhibui. Febris illo die
et sequentibus siluit. Ad tonum ventriculi restituendum
mixtura c, extr. gentianae praescribitur. Die 9 Martii
pilulae de subcarb. ferr. et sulph. chinini parva dosi
commendabantur. Febris non rediit, et aeris fusorem,
valetudine restituta, dimisimus.

p. Hazenbosch, duos annos natus, die 28 Febr,
cum matre in polyclinicum venit. Jam antea febre interm.
laboraverat, quae usu extr. trifolii fibrin, superata erat.
Cum per aliquot tempus liber fuisset, nunc denuo febre
tertiaiia correptus erat. Grana 8 sulph chinini, 4
dosibus ante paroxysmum primi diei Martii sumendi,
praescribebantur. Hisce pulveribus assumptis, aeger vomuit,
et febris duas horas anteposuit. Post febris decursum,
copia vermium magna per os et per anum evacuata erat.
Diarrhoea orta, potio demulcens praescribitur. Febris
usque ad diem 9 Martii recessit, tunc vero paroxysmus
oriebatur, qui die 11 redibat. Iterum gr. 6 sulph.
chinini, quatuor dosibus divisa, adhibentur, quibus sumptis

febris recessit. Sequentes pulveres, ut recidivae prae-
vertantur, praescripsi :

R. Sulph. chinin, gr. xi]
Subcarb. ferr. gr. xxiv
Sacch. alb. dr. ij
Pulv. Gin. arab. dr. ß
m. f. pulveres no xxiv.
d.s. quater de die pulvis.

Die 28 Martii redit et a matre illum a febre libe-
rum mansisse audiebam. Cum vero nunc symptomata
helminthiasis redirent, pulveribus gr. xij santonini addidi ;
sulph. chinin. autem omisi. Semel adhuc pulveres
iterantur; posthac autem non rediit.

H. Vosmeer, rustici famulus, 16 annorum, die 2
Martii in polyclinicum venit questus, se die 25 Februarii
febre correptum esse. Typus erat tertianus anteponens, et
cum sequente die novum paroxysmum exspectaret, pulveres
de sulph. chinini (8 gr. pro dosi) praescripsi. Hisce pulve-
ribus sumptis^ febris non secuta est. Ad tonum ventriculi
restituendum, die 4 Martii mixturam c. extr. gentianae
praescripsi. Cum non redierit, eum febre liberum mansisse
suppono.

G. meretrix, 25 annorum, die 2 Martii in polycli-
nicum venit. Febre interm. quotidiana laborabat, et
cum eodem tempore de alvi segnitie queratur, elect,
lenitiv, une. i. praescribitur. Alvo bene soluta, 4
pulveres de sulphate chinini (3 gr, pro dosi) exhibui,
quibus sumtis, febris non rediit,

Mixtura cum extr. gentian, praescribitur et aegra
non redit ante diem 20 Martii. Queritur, febrem die
19 denuo incidisse. Cum symptomata gastrica adessent,
decoct, tamarind, c. extr. graminis praescribitur.
Febre autem persistente, quamquam gastricismus eva-
nuerat, pulveres de sulph. chinini iterabantur. Die, quo
pulveres sumserat, febris vehementia major fuerat, sequen-
tibus autem diebus recessit. Cum obstipatio alvi denuo
adesset, decoct, tamarind., cui dr. 3. fol. sennae
infunduntur, praescribitur, Hac cura febris non amplius
apparuit, omnia symptomata molesta disparuerunt, et
aegra nos reliquit die 11 Aprilis. Ad récidivas prae-
vertendas sequentem praescriptionem accepit:
ß, Sulph. chinini gr, xij.

hic in polyclinicum venit, dicens, se per 10 hebdomades
febre quartana laborasse. Cum novum paroxysmum die
10 exspectaret, 16 gr. sulph. chinini, in 4 doses partita,
praescripsi, Febris, pulveribus sumtis, rediit, die autem
18 plane recessit. Cum atonia ventriculi adesset,
mixturam cum extr. gentian, exhibui.

Die 18. Martii pilulae de subcarb. ferr. c. parva
quantit. sulph. chinini commendantur, quibus usus
aeger non rediit ante diem 15 Maji, quum denuo
paroxysmus incidisset, Pulveres octo sulphatis chinini
praescribuntur (2 gr. pro dosi), quorum 4 sumerentur
diebus febrilibus. Cum febris non recederet, die 14 Maji
gr. xij una dosi exhibui. Postea aeger non rediit.

P. de Heus, famula 18 annorum, die 9 Martii in
polyclinicum venit. Arnio praeterito jam hic adfuerat, oh
febrem quartanam auxilium petens. Nunc autem quereba-
tur, se febre quartana duplice laborare, et cum die 10
graviorem paroxysmum exspectaret, 16 gr. sulph. chinini,
in 4 doses partita, ante hunc paroxysmum sumsit. Febris

plane sublata est, et ne recidivae prodirent, die 18 Martii
octo pulveres sulph. chinini (2 gr. pro dosi) praescri-
buntur, quorum 4 die 19, reliqui die 20, antea febri-
libus illis, sumuntur. Febris non rediit ; quia autem
vires pristinas nondum recuperaverat, pilulae de subcarb.
ferr. c. parva quantitate sulph. chinini praescribuntur.

E. Manks, vicesimum primum aetatis annum agens,
febre tertiana cum gastricismo complicata laborabat.

Die 10 Martii mixtura resolvens praescribitur, qua
sumta, symptomata gastrica diminuta erant, febris autem
perstitit. Die 12 grana decem sulphatis chinini una
dosi adhibentur, quibus sumtis, febris rediit. Die 14
siluit, et cum gastricismus non plane evanuisset, mixtura
resolvens iteratur. Febris non rediit ante diem 25 Martii,
quum denuo corriperetur febre intermittente, sed nunc
typum quotidianum tenente. Die 30 Martii auxilium
imploravit, et sequente die iterum gr. x una dosi
exhibui. Cum febris recesserit, die 6 Aprilis et ad vires
restituendas et àd récidivas praevertendas praescripsi:
R. Sulph. chinini gr. xx.

Cum vires augerentur atque febris non rediret, puellam
die 12 Aprilis reliquimus.

A. Moes, 40 annorum, quum jam per 6 menses febre
quartana laboravisset, bîc in polyclinicum venit die 18
Martii. Faciei color flavus, lien turgidus ; oedema pedum
non adest. Cum die 21 Martii paroxysmum exspecta-
ret, ei gr. xij sulphatis chinini praescripsi, una dosi
sumenda. Die, quo ilia sumserat, febris redierat; etiam
diebus 24 et 27 ; paroxysmi autem multo leviores fuerant.
Die 28 octo pulveres de sulph. chinini (2 gr. pro dosi) exhi-
bui, quorum diebus antea febrilibus quatuor sumerentur.
Die 4 Aprilis cum aeger dixit, se febre non plane
liberum esse, partitis dosibus sulphatis chinini conti-
nuavi. Die 19 Aprilis rediens, nullum paroxysmum
amplius habuit. Cum autem debilis esset, pilulae de
subcarb. ferr. praescribuntur.

stricta esset, elect, lenitiv. une. 1 praescribitur et
pulveres quatuor de sulph. chinini (3 gr. pro dosi),
qui suinerentur ante paroxysmum. Febre non redeunte,
symptomata gastrica persistebant, Primum mixtura resol-
vens, deinde decoct, tamarind., cui fol. senn. dr. iij
infundontur, commendantur. Die 1 Aprilis decoct,
iteratur. Die 6 Aprilis redit, querens, febrem die 4
Aprilis rediisse, et nunc etiam stadium frigoris incepit.
Quatuor pulveres sulphatis chinini iterantur ; febris die,
quo illos sumsit, rediit, die autem 10 recessit, sed ne
recidivae prodirent, 12 pulveres de sulphate chinini (1 gr.
pro dosi) praescripsi, quorum 6 diebus antea febrilibus
sumerentur.

A. Renswoude, quatuor annos nata, per tres menses
febre intermittente laboraverat. Quum diebus Martii
22 et 23 rursus febre corriperetur, pulveres 8 de sulphate
chinini (1 gr. pro dosi) praescribuntur, quorum diebus
24 et 25 Martii tres sumerentur. Febre recedente, puellae
debili pulveres praescribuntur duodecim cum granis 12
sulph. chinini et subcarb. ferr., quorum ter de die unum
sumeret. Die 30 Martii pulveres iterantur, Febris plane
recessit et conditio multo melior facta erat. Die 13

Aprilis, iisdem pulveribus praescriptis, puellam ad vale-
tudinem restitutam reliquimus.

J. Manks, 12 annorum, antea semper valetudine bona
fructa, medio mense Martii febre interm. corripiebatur.
Die 23 Martii auxidum petiit. Typus erat quotidianus,
et cum eodem tempore alvus clausa esset, elect,
lenitiv. praescripsi unc i. Die 23 alvo copiose evacuata,
sequente die tempore vespertino grana 12 sulph. chinini,
in 4 doses divisa, sumuntur. Febre recedente, mixtura
c. extr. trifol. fibrin, adhibetur, quae die 30 Martii
iteratur. Die 5 Aprilis febris rediit et paroxysmus per
4 horas continuavit. Iteratur formula c. extr. trifolii
fibrini. Impeditus, quominus illam viderem ante 13 diem
Aprilis, audiebam, febrem ad diem 11 perstitisse typo
tertiano, nunc autem typum quotidianum anteponentem
teuere. Pulveres de sulphate chinini iterantur, quibus
sumtis, febris illo die non secuta erat et sequentibus
diebus etiam siluit. Ne autem recidivae prodirent, 12
pulveres de sulphate chinini (1 gr. pro dosi) praescripsi,
quorum ter de die quatuor sumerentur.

E. Agassie, quatuor annos natus, die 23 Martii in
polyclinicum venit, febre intermittente quotidiana laborans.
Primum febris typum tertianum assumserat, nunc vero
quotidie paroxysmus oriebatur. Pulveres sex de sulphate
chinini commendantur (1 gr. pro dosi). Die 25 rediens
mater narrat, febrem pridie recessisse. Quia nunc catarrhus
bronchorum levior aderat, pulveres emollientes praescri-
bebantur, qui die 30, febre non redeunte, iterabantur.

J. van Beek 33 annorum die 1 Aprilis in polyclini-
cum venit, Ante quatuor dies febre tertiana eorripiebatur,
et cura eodem tempore de alvi segnitie quereretur,
elect, lenitiv. unc. S praescripsi. Alvo copiose evacuata,
die 3 Aprilis grana 10 sulph, chinini una dosi sumsit.
Febris illo die, quo pulverem sumserat, 5 horas postpo-
suerat, sequentibus autem diebus plane recessit. Quum
alvus iterum tarda esset, decoct, tamarind., cui dr, 3
fol. sennae infunduntur, praescripsi, quae formula die 8
iteratur. Die 15^ ne forte recidivae orirentur, gr. xv
sulphatis chinini, in 15 doses divisa, quarum ter de die
un ara sumeret, praescribebantur.

N. Kremer, sex annos nata, die 1 Aprilis in polycli-
nicum venit. Octo dies febre intermittente quotidiana
jam laboraverat. Quatuor pulveres de sulphate chinini
praescribuntur (li/j gr. pro dosi). Pulveribus assumptis,
febris illo die redierat, etiam sequente die. Iterum grana
sex, in sex pulveres divisa, exhibui, quorum diebus 5 et
6 Aprilis tres sumerentur ante paroxysmum. Febre non
redeunte, die 7 pulveres la cum gran is sex sulphatis
chinini et 12 granis subcarb. ferri praescribuntur, quorum
ter de die unum sumsit.

B. Meyer 45 annorum ante quatuordecim dies febre
intermittente tertiana correpta, die 2 Aprilis hue in
polyclinicum venit, Querebatur de dolore in hypochon-
drio sinistro et percussione lien turgidus esse reperie-
batur. Grana sedecim sulphatis chinini quatuor dosibus
administravi, Aegra autem non reversa, de eventu
nihil com memorare possum.

H, Francken, pictor 41 annorum, die 29 Martii
febre corripiebatur, quae die 31 rediit. Diebus 2 et 4 etiam

paroxjsmus oriebatur, qui duas horas anteposuit. Quum
die 6 novum paroxysmum exspectaret, gr. x sulphatis
chinini, quae vespere diei 5 Aprilis sumeret, praescripsi.
Pulvere sumpto, febris redierat. Cum symptomata gastrica
orta essent, decoct, tamarind, c. extr. gram, praescripsi,
quod die 13 Aprilis iterabatur. Gastricismus recessit et
febre non redeunte, diebus antea febrilibus tres sulphatis
chinini pulveres (3 gr. pro dosi) sumebantur.

D. Beuker, monetarius, 54 annorum, in Hollandia
septentrionali 3 menses febre intermittente quartana
laboraverat. Die 4 Aprilis in polyclinicum veniens
dixit, se denuo febre correptum fuisse. Cum eodem tem-
pore obstructio alvi adesset, electuarii lenitiv. unc. ß
praescribebatur. Die 7 alvo largiter evacuata, una dosis
sulphatis chinini (gr. x) administratur. Pulvere sumpto,
febris majori impetu rediit. Sequens paroxysmus
non exsurgit; ne autem recidivae prodirent, diebus
antea febrilibus parva dosi sulphatis chinini (4 gr.)
usus est.nbsp;J

B. van Zeyl, septem annos nata, die 11 Aprilis in
polyclinicum recepta est, laborans abhinc 8 dies febre

interm. tertiana. Cum eodem tempore de primarum viarum
irritatione quereretur, potio demulcens adhibebatur. Die
12 April rediit, et cum irritatio evanuisset, 8 pulveres
de sulph. chinini (1 gr. pro dosi) praescripsi, qui ante
paroxysmum sumerentur. Febris non rediit et puellae
valde debili 12 pulveres c. duodecim granis sulphatis
chinini et subcarb. ferr. praescribebantur, quorum quater
de die unum sumsit.

J. van der Sluis, pictor viginti annos natus, jam
per quatuor hebdomades febre interm. quotidiana labora-
verat, quum hue die 11 Aprilis in polyclinicum veniret.
Pulveres tres de sulphate chinini administrantur (2 gr.
pro dosi) ante paroxysmum, Febris, pulveribus sumtis,
plane recessit, et ne récidiva prodiret, diebus antea
febrilibus parvis dosibus sulph. chinini usus est.

B. Roelof s 82 annorum febre interm. tertiana labo-
rabat. Die 11 Aprilis pulveres sex sulph. chinini
praescribuntur (I gr. pro dosi), ante paroxysmum sumendi.
Febris, pulveribus sumptis, non rediit. Pulveres duodecim

sulphatis chinini exhibentur (1 gr, pro dosi), quorum
diebus 13 et 15 sex sumerentur. Febris plane recessit,
et aegrum ad pristinam valetudinem restitutum dimisimus,

Vidua v. Buren, 60 annorum, die 23 mensis Aprilis
tempore matutino febre corripiebatur. Die 25 paroxysmus
denuo rediit hora matutina nona. Die 26 praescribuntur
pulveres sex de sulphate chinini, ante paroxysmum
sumendi (1 gr. pro dosi). Die 28 iidem pulveres
iterantur, quibus sumptis febris plane recessit, et nulla
récidiva exorta est.

S, Jacobs, 40 annorum, medio mense Maji febre
interm, tertian. afBciebatur. Cum die 24 novum paro-
xysmum exspectaret, sequentem formulam praescripsi:
R, Sulph. chinini gr. viij
Acid, sulph. dil. gtt. viij
Aq. depurat. une. ij
m. d. s. ohc. ante paroxysmum sumendi.

Febris, mixtura sumta, non rediit, et ad valetudinem
restituta nos die 28 Maji reliquit.

A. Schoonheid, 18 menses nafcus, medio mense
Maji in polyclinicum cum matre venit, quae narravit, ilium
febre intermittente tertiana correptum esse. Ante sequen-
tem paroxysmum 4 grana sulphatis chinini, in 6 pulveres
divisa, praescribuntur. Pulveribus sumtis, febris plane
recessit, et ne recidivae prodirent viresque augerentur,
sequentem formulam accepit:

R. Sulph. chinini gr. xij
Subcarb. ferri gr. xxiv
Sacch. alb. dr- ij
m. f. pulveres no xij
d. s. bis de die pulvis.

D, Smit 28 annorum die 28 Martii in polyclinicum
venit. Postquam per aliquot tempus febre, qua anno
praeterito laboraverat, libera fuerat, die 25 Martii denuo
febre correpta fuit. Febrem die, quo hue venit, exspectanti,
gr. X sulph. chinini una dosi statim exhibui. Febris
majore vehementia rediit; secuturus autem paroxysmus
recessit. Praescribitur mixtura cum extr. gentiauae, quae
ter iteratur, cum conditio aegrae hujus medicaminis usu

melior fieret. Die 21 Aprilis denuo auxilium implo-
ravit, cum die 20 novus paroxysmus exortus esset.
Stricta alvo, de qua eodem tempore aegra questa erat,
elect, lenitiv. praescribitur, et die 26 hac complicatione
superata, gr. 12 sulph. chinini administrantur. Febris
nihilominus rediit, etiam die 29 Aprilis et 1 Maji.
Cum autem die 1 Maji paroxysmum modo exiguum
perciperet et die 3 libera maueret, mixtura c. extr.
gentianae iterabatur. Aegra postea non rediit.

Cum observationes febris intermittentis larvatae jam
priore parte commemoraverim, ubi de cura harum febrium
egi et casus febrium perniciosarum hîc se non obtulerint,
finem huic specimini imponam : conclusiones enim de
modo, quo sulphas chinini aliaque medicamina in cura
febrium intermittentium adhibeantur, de quantitate in
typis diversis et de modo, quo recidivae certissime prae-
caveantur, jam commemoratae sunt.

Recte Celsus statuit, »Medicinam debere ab
evidentibus instrui causis, obscuris omnibus, non a
cogitatione artificis, sed ab arte rejectis,quot;

Kecte Stoll: »fortunate,quot; inquit, » medebitur, qui
remedii exhibendi occasiones sagax eaptat, quive repertae
indicationi potius, quam speeificae remediorum virtuti
confidit.quot;

Nec magnitudo neque densitas crustae ita dictae
phlogisticae ullam indicationem praebet ad venaesectio-
nem iterandam.

Cordis soni, quum loco a corde remoto audiuntur,
aliorum tantum sjmptomatum ratione habita, diagnosti-
cum tuberculosis pulmonum signum haberi possunt.

Ex albuminuria et hydrope conjunctis morbum orga-
nicum ren um adesse confici nequit.

Eecte Vol telen: »Quodsi modum agendi medica-
mentorum sive causas et rationem actionis eorum quae-

ramus, hae profecto obscurae adeo sunt, ut de paucis
aliquid, de plerisque nihil certi, ne probabilis quidem,
determinari possit.

Minus recte dicit Nep pie, quum de febrium inter-
mittentium cura agit: »Le remède de Fowler, l\'arseniate
de soude doit être proscrit à jamais.quot;

Aneurysmatum curatio punctione ac subséquente injec-
tione tincturae chloridi ferri rejicienda.

Recte Teichmeyer. »In renunciatione non adeo
attendendnm, an vnlnus hujus, vel illius organi in
genere ab auctoribus lethale dicatur; sed potius exami-
nandum, an hoc praesens et individuale vnlnus, de quo
quaestio est, et de quo judicium ferre debet medicus,
sit lethale, an non.

Merito J org: Si obliquam infantis positionem nulla
alia comitatur irregularitas, obstetricator, si foetum versum
etiam extrahit, facultatem transgreditur.