ONDERZOEKINGEN BETREFFENDE DE CORRE-
LATIE TUSSCHEN HET VETGEHALTE VAN DE
MELK EN HET LIPOIDGEHALTE VAN HET BLOED

A X ■

^ - r

iT. \'! lt;

s \'\' quot;

. t

, »I

-

A

^ ^ J —

^^iiiiS:

r- V

ONDERZOEKINGEN BETREFFENDE DE CORRELATIE
TUSSCHEN HET VETGEHALTE VAN DE MELK EN HET
—- LIPOÏDGEHALTE VAN HET BLOED -

ONDERZOEKINGEN BETREFFENDE DE CORRELATIE TUSSCHEN HET
VETGEHALTE VAN DE MELK EN HET LIPOïDGEHALTE VAN HET BLOED

PROEFSCHRIFT

TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD VAN

DOCTOR IN DE VEEARTSENIJKUNDE

AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE UTRECHT
OP GEZAG VAN DEN RECTOR MAGNIFICUS
DR. L. S. ORNSTEIN, HOOGLEERAAR IN DE FACUL-
TEIT DER WIS- EN NATUURKUNDE, VOLGENS
BESLUIT VAN DEN SENAAT DER UNIVERSITEIT
TEGEN DE BEDENKINGEN VAN DE FACULTEIT
DER VEEARTSENIJKUNDE TE VERDEDIGEN OP
WOENSDAG 9 DECEMBER 1931, DES NAMIDDAGS
TE 4 UUR DOOR

PIETER ROODZANT

- GEBOREN TE DIRKSLAND -

I93I

DRUKKERIJ Fa. SCHOTANUS 6 JENS, UTRECHT

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT
UTRECHT.

\'\'-Mm^ài Jim

■4-3

Aan mijn aanstaande wouw.

Bij het voltooien mijner academische studie is hef mij een aangename
plicht U, Hoogleeraren, Oud-Hoogleeraren en Docenten der Veeartsenij-
kundige faculteit van de Utrechtsche Universiteit mijn dank te betuigen
voor het van U genoten onderwijs.

II Hooggeleerde KROON, Hooggeachte Promotor, ben ik zeer erkentelijk
voor de wijze waarop U mij bij de keuze van dit onderwerp behulpzaam
zijt geweest. Niet alleen heeft U mij in de gelegenheid gesteld mijn onder-
zoek aan Uw instituut te verrichten, maar ook mocht ik van U steeds veel
belangstelling en steun in mijn werk ondervinden.

Hooggeleerde SJOLLEMA, steeds zal ik het apprecieeren, hoe U mij
bij de moeilijkheden, welke zich vooral in het chemisch gedeelte van dit
proefschrift voordeden, telkens weer geholpen heeft.

De vele wenken, welke ik van U ontvangen mocht, hebben mij voor menige
teleurstelling behoed.

Ook U Zeergeleerde SEEKLES, ben ik hoogst dankbaar voor Uwe
belangrijke inlichtingen. De vele aanwijzigingen, welke U mij op het schei-
kundig gebied gegeven hebt, zal ik bij voortduring blijven waardeeren.

Zeergeleerde VAN DER PLANK, op dit oogenblik gedenk ik U in het
bijzonder. Grooten dank ben ik U verschuldigd voor Uw hulp en Uw aan-
sporingen bij het bewerken van dit proefschrift. Uw interesse voor dit
onderwerp en Uw steun bij de aanvankelijk voorkomende complicaties, zijn
mij steeds tot bemoediging geweest. Ook zal ik niet gemakkelijk den aan-
genamen tijd, welken ik met U op het laboratorium mocht samenwerken,
vergeten. Uw veelzijdige onderzoekingen en Uw taaie volharding in Uw
arbeid, hebben mij immer respect afgedwongen.

Tenslotte een woord van dank aan allen, die mij op eenigerlei wijze
behulpzaam zijn geweest bij de bewerking van dit proefschrift.

HOOFDSTUK I.
INLEIDING,

Met de meerdere intensiveering van het veeteeltbedrijf, is
het streven, om de melkproductie der runderen op te voeren,
steeds meer op den voorgrond getreden.

Bekend is, dat de hoeveelheid melk en melkvet, welke de
koe produceert, afhankelijk is van in- en uitwendige factoren
of van de erfelijke aanleg en het milieu.

Steeds hebben de veehouders de dieren goed trachten te
voeren en te verplegen, om de uitwendige factoren zoo gun-
stig mogelijk te doen zijn.

Behalve die gunstige uitwendige factoren, moet ook de
erfelijke aanleg der dieren goed zijn.

Om voortdurend gebruiksdieren te hebben met goede „in-
wendigequot; factoren, is het dus zeer wenschelijk fokdieren te
kiezen die deze factoren bezitten. Zoowel van de stieren als
van de koeien zouden wij gaarne het genotype kennen, om
bij de teeltkeus de gewenschte ouders te kunnen selecteeren.

Eerst dan heeft een rund maximale waarde voor de fokkerij,
als blijkt, dat de genen voor de goede melk- en melkvet-
productie homozygoot aanwezig zijn.

Men heeft in den loop der jaren er veel studie van gemaakt
om de inwendige factoren der fokdieren te leeren kennen.

De pogingen daartoe zijn in het begin dezer eeuw aan-
gevangen, nadat in de plantenteelt gebleken was, hoe met be-

hulp van de nieuwere genetica, groote practische resultaten
te behalen waren.

Door verschillende onderzoekers is toen getracht een begin
te maken met de analyse der factoren, welke de melk- en
melkvetproductie beheerschen.

Tot dien tijd werd op hierna te noemen wijze getracht,
de productie zoo nauwkeurig mogelijk te bepalen en werd als
fokmethode toegepast: de beste dieren met elkander te paren.

De kwaliteit dezer dieren werd natuurlijk niet uitsluitend
bepaald door de productie, doch er werd ook groote waarde,
(en terecht nu nog) toegekend aan den lichaamsbouw en
zekere raskenmerken.

De methoden om de erfelijke aanleg voor de melk- en
melkvetproductie te leeren kennen, waren:

a.nbsp;de beoordeeling van het exterieur der dieren;

b.nbsp;de beoordeeling van enkele melkteekens;

c.nbsp;de controle op de melk- en de melkvetproductie;

d.nbsp;de bestudeering van de voorouders (afstamming);

e.nbsp;de bestudeering der nakomelingen (stamboom);

f.nbsp;de bestudeering van het bloed.

a. Beoordeeling van het exterieur.

Tot ongeveer een veertigtal jaren geleden was men over-
tuigd, dat er een zekere correlatie bestond tusschen de li-
chaamsbouw van een koe en haar melkproductie.

Bij de keuring van runderen werd dan ook de exterieur-
beoordeeling uitsluitend toegepast. Tot op zekere hoogte gaat
men nu nog op deze wijze te werk, hoewel de goede fokkers
naast deze methode andere wijzen van selectie toepassen.

De kooper van gebruiksvee daarentegen, die op de markt
zijn dieren koopt om zijn materiaal aan te vullen, heeft meestal
geen andere gegevens tot zijn beschikking en moet geheel
afgaan op den lichaamsbouw der dieren.

Hoewel deze methode van beoordeeling der dieren, een

betrekkelijk groote kans op fouten geeft, valt toch niet te
ontkennen, dat de lichaamsbouw en vooral vorm en grootte
der melkklieren in het meerendeel der gevallen een vrij goede
aanwijzing geven, voor de hoeveelheid melk welke het dier
produceeren zal. Omtrent het vetgehalte tasten wij dan echter
volkomen in het duister.

Doch zelfs, al nemen wij een groote correlatie aan, tusschen
melkhoeveelheid en exterieurkenmerken, dan weten wij nog
niet of de gewenschte erfelijke factoren in homozygote toe-
stand aanwezig zijn, m.a.w. uit de exterieurbeoordeeling is in
geen geval op te maken, dat de bedoelde goede koe ook op
al haar nakomelingen factoren voor goede melkproductie zal
vererven.

Ook ondervindt men hier, evengoed als bij de nog te noe-
men methoden, de groote moeilijkheid van de beoordeeling
van de mannelijke fokdieren.

6. Beoordeeling van enkele melkteekens.

Wij zouden hierbij kunnen spreken van een op de spits
gedreven exterieurbeoordeeling.

Hoewel aannemelijk is, dat melkproductie en totale li-
chaamsbouw met elkaar in verband staan, voornamelijk bij
volwassen en oudere dieren, waar het „melktypequot; een gevolg
kan zijn van een hooge melkproductie (dus niet een correlatie
in den zin der genetica), zou het samengaan van een goede
melkproductie met een enkel zoogenaamd melkteeken kunnen
wijzen op een biologische correlatie. Deze correlatie is echter
in geen enkel geval aangetoond.

Van geen der zoogenaamde melkteekens als; melkspiegel,
meikaderen en kuiltjes, de haarwervel van Sasse, de costaal-
hoek van Duerst e.a. kan men zeggen, dat zij, individueel
beoordeeld, voldoende aanwijzingen geven voor het melk- en
melkvetproductievermogen, terwijl zij bij de vererving ook
meerdere malen geheel los zijn van de productiefactoren.

Hierbij zij ook weer opgemerkt, dat bij volwassen dieren
de meikaderen bijvoorbeeld weer eenige aanwijzing geven
voor het productievermogen, doch de dikte ervan kan ook
weer een gevolg zijn van herhaalde goede lactaties,

c. Contrôle op melk- en melkvetproductie.

Teneinde in eerste instantie de productie individueel zoo
nauwkeurig mogelijk te bepalen, heeft de melkcontróle zich
ontwikkeld. Hierbij wordt objectief bepaald en vastgelegd de
hoeveelheid melk en de hoeveelheid botervet van een groot
aantal koeien. Natuurlijk is dit de eenige juiste wijze, om
nauwkeurig de productie van verschillende dieren te leeren
kennen.

Volgens het laatste verschenen Landbouwverslag 1929
wordt in ons land, van bijna ^-millioen koeien de melkpro-
ductie gecontroleerd en bestaan er ongeveer 700 vereenigingen
die zich met deze controle bezighouden.

Voor de wijze van beoordeelen in ons land verwijzen wij
naar het desbetreffende rapport: H. M. Kroon, De controle
op de productiekoeien in Nederland. 1930 (Congres te Luik.)

Wij kennen dus nu van een groot aantal dieren de melk-
en melkvetopbrengst voldoende nauwkeurig, doch weten nog
niet, in hoeverre die opbrengst afhankelijk is van een goede
erfelijke aanleg of van milieu-invloeden.

Bovendien is nog niets bekend van de productie-aanleg
der stieren.

Dat de voeding van zeer groote invloed is, blijkt wel uit de
kolossale opbrengsten, welke enkele „speciaalquot; gevoerde die-
ren kunnen leveren.

In verschillende landen wordt op voorbeeld van Dene-
marken, behalve de melkopbrengsten, ook het voedsel der die-
ren door den controleur der vereeniging gecontroleerd, ten-
einde een overzicht te verkrijgen van die dieren welke het
meest economisch produceeren.

Deze contrôle geeft echter betrekkelijk weinig zekerheid,
daar de eigenaar in de tijdvakken tusschen opeenvolgende
controles, nog wel extra voer kan verstrekken.

De oprichting der contrôlevereenigingen beteekende een
groote stap vooruit, daar nu althans het phenotype der vrou-
welijke dieren, wat de productie betreft, nauwkeurig wordt
bepaald.

De melkstaten zijn dan ook te beschouwen als de beste
bronnen waaruit materiaal geput kan worden voor de studie
der erfelijkheid van productiefactoren.

d. Door de bestudeering van de afstamming (voorouders).

Door studie van de afstamming, onder gebruikmaking van
de gegevens der contrôlevereenigingen, wordt nu getracht de
productiewaarde van dieren, waarvan (nog) geen productie-
gegevens bekend zijn, te bepalen.

Hieronder vallen natuurlijk in eerste instantie, de manne-
lijke dieren en verder het jonge vee.

Zoolang echter een analyse der factoren niet is uitge-
werkt, blijft de mogelijkheid, dat men onder nakomelingen van
goede producenten een verkeerde keus doet, betrekkelijk
groot.

Het bepalen van het genotype stuit echter op groote moei-
lijkheden, vooral omdat het experimenteeren met runderen
niet alleen technisch bezwaarlijk (beperkt aantal nakome-
lingen, de generaties volgen niet snel op elkaar), doch ook
financieel ondoenlijk is.

Het zijn dan ook vooral indirecte methoden, welke werden
toegepast om nader te bestudeeren hoe de productie-aanleg
vererfd wordt.

De gegevens van contrôle-vereenigingen werden hiervoor
bewerkt met behulp van variabiliteitsstatistische methoden,
waarbij het vrijwel onoverkomelijke bezwaar werd ondervon-
den, om bij een groot aantal dieren alle factoren, behalve de

genen, gelijk te maken, om op die wijze de genotypen te
kunnen vergelijken.

Wanneer men nagaat, dat uitgeschakeld moeten worden:
de jaarsinvloeden, de verschillen in tijd van het begin der
lactatie, het tijdvak van droogstaan, het moment der vol-
gende bevruchting e. a., gezwegen nog van het feit, dat de
voeding uniform moet zijn, blijkt wel hoe groot die moeilijk-
heden zijn.

Op grond van vele berekeningen bestaan dan ook wel enkele
hypothesen, betreffende de overerving van productiefactoren,
doch zekerheid hebben wij geenszins.

e. Bestudeering der nakomelingen.

Deze geeft (waar deze mogelijk is, dus alleen bij oudere
dieren) een grootere mate van waarschijnlijkheid, vooral voor
de beoordeeling van stieren is zij momenteel de practisch
meest bruikbare.

/. Bestudeering van het bloed.

In de laatste 10 jaar hebben verschillende onderzoekers
getracht uit de eigenschappen en bestanddeelen van het bloed
gegevens te verkrijgen, die onze kennis van de inwendige
factoren voor de melkproductie zouden verrijken.

Hierbij werd uitgegaan van de veronderstelde mogelijkheid,
dat er een correlatie zou kunnen bestaan tusschen bedoelde
eigenschappen en bestanddeelen eenerzijds, en melk- en melk-
vethoeveelheid anderzijds.

De bedoeling, al dan niet duidelijk vermeld, was weer het
opsporen van een correlatie tusschen de laatst genoemde eigen-
schappen en de bloedbestanddeelen en wel in de hoop, dat een
zuivere biologische correlatie zou bestaan, waardoor ook bij
de stieren de productie-aanleg bepaald zou kunnen worden.

Dit zou in de rundveeteelt natuurlijk van groote beteekenis
zijn, omdat wij hierdoor een prachtige aanvulling zouden

verkrijgen van de gegevens uit de afstamming en eventueel
door de beoordeeling van de nakomelingen verkregen.

Zoo heeft men bestudeerd of er een correlatie bestaat
tusschen:

1.nbsp;haemoglobinegehalte en productievermogen;

2.nbsp;aantal roode bloedlichaampjes en productievermogen;

3.nbsp;oppervlakte en volume der roode bloedlichaampjes en het
productievermogen;

de stollingstijd en het productievermogen;

5.nbsp;gehalte aan droge stof en het productievermogen;

6.nbsp;viscositeit en het productievermogen;

7.nbsp;bloedalkaliteit en het productievermogen;

8.nbsp;bezinkingssnelheid der roode bloedlichaampjes en het pro-
ductievermogen;

9.nbsp;de bloedkalkspiegel en het productievermogen.

Bij al deze methoden heeft men met invloeden als van
soort- en rasverschillen, van het geslacht, van de leeftijd, van
het lichaamsgewicht, van de drachtigheid, van de domesticatie,
van de voeding en verpleging, van de luchtdruk en de lucht-
zuurstofspanning, van de temperatuur, van honger en dorst
etc. rekening te houden.

Men krijgt anders vaak schommelingen, die veel grooter
zijn dan de onderlinge verschillen in de resultaten van het
onderzoek.

Al kon in sommige gevallen wel eenig verband aangetoond
worden, in vele gevallen bleek dit daarentegen niet te be-
staan. of in zoo geringe mate aanwezig te zijn, dat daaruit
geen conclusies, wat het melk- en melkvetproductievermogen
en de inwendige aanleg hiervoor betreft, te trekken waren.

Veelal bleken allerlei uitwendige omstandigheden grooten
invloed uit te oefenen op de verkregen cijfers, zoodat geen
dezer bloedonderzoekingsmethoden bruikbaar gebleken is
voor de practijk.

Langs geen dezer wegen kunnen wij dus met zekerheid de
genen voor melk- en melkvetproductie bij de koeien leeren
kennen.

Omtrent de bij de mannelijke dieren aanwezige genen zijn
wij nog slechter ingelicht.

Het is daarom wel te begrijpen, dat de mededeelingen van
Leroy en Marcq, op het internationale Zoötechnisch congres
te Luik in 1930, over het verband tusschen bloedvet en melk-
vetproductie zoo zeer de aandacht getrokken hebben.

Zij deelden mede, gevonden te hebben, dat er een hooge
correlatie bestaat tusschen het bloedvet en het melkvet en
poneerden de stelling, dat een hoog lipoïdgehalte van het
bloed, een goede indicatie is voor de fokwaarde der runderen.

Wij laten hier in het kort, hun belangrijkste conclusies vol-
gen en komen daar later uitvoeriger op terug:

a.nbsp;Pour des sujets soumis à un régime alimentaire strictement
défini, conforme aux indications des normes usuelles, des
indices d\'acides gras et lipémique élevés constituent une bonne
preuve de la valeur d\'élévage.

b.nbsp;Dès à présent, il est permis de considérer les indices lipo-
ïdiques sanguins, comme les seuls caractères beurriers qui
méritent d\'être pris en considération.

Deze belangrijke conclusies gaven ons aanleiding, om ook
bij de Nederlandsche runderen na te gaan, of het werkelijk
mogelijk is. om uit het lipoïdgehalte van het bloed, betrouw-
bare gegevens te verkrijgen, betreffende het melkvetproductie-
vermogen.

HOOFDSTUK II.

SAMENSTELLING VAN DE LIPOïDEN EN
DE METHODEN VAN ONDERZOEK.

Alvorens tot de beschrijving van de door ons toegepaste
onderzoekingsmethoden over te gaan, willen wij eerst een
overzicht geven van de lipoïden en de methoden om de lipo-
ïden quantitatief te bepalen.

A. Samenstelling van de Lipoïden,

Volgens Bang zijn de lipoïden verbindingen, die in orga-
nische oplosmiddelen als aether, chloroform, alcohol en ben-
zol oplosbaar zijn. Het zijn vetachtige stoffen. Bang maakt
de volgende indeeling:

a.nbsp;vetten;

b.nbsp;Cholesterine;

c.nbsp;Phosphatiden;

d.nbsp;cerebrosiden;

e.nbsp;lipoïden van onbekende samenstelling.

a. Vetten of z.g. neutraalvetten.

Dit zijn esters van glycerine met éénbasische vetzuren. Het
zijn triglyceriden.
CH2OR

CHOR
f

CH2OR

Het zijn meestal esters van palmitine — stearine — en
oleïnezuur.

De neutraalvetten kunnen onder opname van H2O gesplitst
worden in glycerine en vetzuur:

C3H5O3R3 3H2O -►C3H5(0H)3 3ROH.

Wordt deze splitsing door NaOH veroorzaakt, dan ont-
staan de zoogenaamde zeepen, d.z. de alcali-zouten der vet-
zuren.

b.nbsp;Cholesterine.

Dit is een onverzadigde éénwaardige alcohol. De formule
is C27H46O.

Het komt in alle se- en excreta voor. Ook in het geheele
lichaam als cholesterine-esters.

Dit is Cholesterine gebonden aan een vetzuur, gewoonlijk
oleïne- of palmitinezuur.

c.nbsp;Phosphatiden.

Deze worden ook wel lecithinen genoemd. Ze bestaan uit
meerdere stoffen waarvan lecithine de voornaamste is.

Het zijn verbindingen van glycerine-phosphorzuur, dat aan
zijn alcoholische hydroxylgroepen door bovengenoemde vet-
zuren veresterd is, en aan de phosphorzuurrest veresterd is
door choline.

Tenslotte zijn ook nog bekend de:

d.nbsp;Cerebrosiden en de

e.nbsp;Lipoiden van onbekende samenstelling, welke wij, volle-
digheidshalve, even vermelden, maar voor onze onderzoekin-
gen niet in aanmerking komen.

B. Methodiek.

Alvorens het eigenlijke onderzoek te beginnen, dienden
wij,eerst een goede methode te kiezen en te beheerschen. De

keuze was niet direct eenvoudig, gezien de vele methoden
welke in de literatuur beschreven worden, en ook omdat vrij-
wel alle methoden van verschillende zijden becritiseerd
werden.

Noemen wij de voornaamste welke wij in de literatuur ge-
vonden hebben:

1. De methode van Ivar Bang;

„ Kumagawa-Suto\',
Leroy en Marcq;
„ Bloor:
Kobus:

Stewart en White;
„ Bing en Heckscher;

Bonnier, Jorpes en Sköld;
welke wij gevolgd hebben bij de be-
paling van de bloedlipoïden.

J\' Methode van Bang.

Deze methode leek ons het meest aanlokkelijk om de be-
trekkelijke snelheid en een minimum aan benoodigde extractie-
middelen.

In blaadjes van dik filtreerpapier, welke voor het gebruik
geëxtraheerd werden in alcohol en petroleumaether, wordt
nauwkeurig 0.1 c.c. bloed opgezogen. Na drogen worden deze
blaadjes ieder afzonderlijk in een droge reageerbuis gebracht
en wordt daarin zooveel petroleumaether gegoten, dat de
blaadjes geheel door de vloeistof bedekt worden.

Deze extractie met petroleumaether is volgens Bang (naar
Pincussen) in 20 minuten beëindigd; wij hebben meestal de
blaadjes een nacht over in de petroleumaether laten ver-
blijven.

Vervolgens worden de blaadjes uit de petroleumaether dan
rechtstreeks ter extractie in 95% alcohol gebracht.

In de petroleumaether zijn nu neutraalvet en Cholesterine

opgelost. Deze beide stoffen worden gezamenlijk bepaald door
verzeeping van de oplossing, welke tevoren tot op een enkele
c.c. is ingedampt. (Verzeeping met 1 c.c. 1% natronloog). Op
een zandbad wordt daarna zoo lang verhit tot de reuk van
het oplosmiddel is verdreven. Daarna wordt bepaald hoeveel
chroomzuur noodig is om de genoemde lipoïden te oxydeeren.

1 c.c. chroomzuuroplossing (4.9083 Gr. Kaliumbichro-
maat en 10 c.c. sterk zwavelzuur, aangevuld met water tot
1 Liter) wordt toegevoegd en na bekoeling van het mengsel
5 c.c. zuiver geconcentreerd zwavelzuur. Nu laat men 15
minuten inwerken, waardoor het gele chroomzuur in groen
chroomoxyde wordt omgezet. (Door Bloot wordt aangeraden
om in goed gesloten flesschen op een water- of zandbad in
een bepaalde, voor alle proeven denzelfden tijd, de oxydatie
uit te voeren).

Mocht blijken, dat het mengsel geheel groen wordt, m.a.w.
als al het chroomzuur is verbruikt, dan moet nog eens 1 c.c.
chroomzuuroplossing toegevoegd worden; wordt ook dit
chroomzuur geheel omgezet, dan herhaalt men de toevoeging
en voegt telkens tevens 2 c.c. geconcentreerd zwavelzuur toe.

Nadat de reductie is beëindigd, wordt het overgebleven
chroomzuur bepaald door titreeren met 1/10 N. thiosulfaat,
nadat eerst het volume op ongeveer 125 c.c. is gebracht door
toevoeging van gedestilleerd water en verder 20 druppels
5% KJ-oplossing zijn toegevoegd. Tegen het einde der titratie
worden een paar druppels 1% zetmeel-oplossing bijgevoegd.

Door deeling met een bepaalden factor wordt nu gevonden
hoeveel Cholesterine plus neutraalvet aanwezig was.

Volgens de methode Bang worden deze beide stoffen (of
groepen van stoffen) afzonderlijk bepaald door een volgen-
de proef.

In de petroleumaether wordt de Cholesterine neergeslagen
met digitonine en in het petroleumaetherfiltraat wordt op de
beschreven wijze het neutraalvet bepaald.

oor de alcoholextractie worden de cholesterine-esters en
Phosphatiden in oplossing verkregen en deze kunnen ook af-
zonderlijk worden bepaald.

Deze methode van Bang is o.a. becritiseerd door Maas,
welke kritiek weer bestreden werd door verschillende auteurs,
O-a. yan Leeuwen in zijn proefschrift. (Leiden 1929.)

Dat de resultaten zoo uiteenloopend zijn is verklaarbaar,
wanneer wij weten, dat pijnlijk nauwkeurig gewerkt moet
Worden, daar ieder stofje door chroomzuur geoxydeerd, de
gevonden waarde te hoog doet worden. Bovendien is de
oxydatie afhankelijk van tijd en temperatuur. Voor serie-

epahngen in de practijk is deze methode o.i. niet erg geschikt.

ttet was onze bedoeling in de petroleum-aetheroplossing
neutraalvet plus Cholesterine te bepalen. De Cholesterine bepa-
en wij volgens de methode van Grigaut, waardoor dus ook
het neutraalvet bekend is.

Herhaalde proeven gaven echter bijna regelmatig onbe-
vredigende resultaten (niet kloppen van bepalingen van één-
zelfde monster bloed) waarom wij afzagen van de toepassing
van deze methode.

Pas na beëindigen onzer proeven kwamen wij door een
artikel van H. Staub (Biochem. Zeitschr. Bd. 232, 1—3 Heft),
tot de conclusie, dat een speciale apparatuur noodig is om
regelmatig kloppende uitkomsten te verkrijgen.

2. Methode van Kumagawa-Suto.

Dit is één van de meerdere in den loop der jaren gepubli-
ceerde macro-methodes, welke stand heeft gehouden, zij het
ook in gewijzigden vorm.

Hier wordt 10 c.c. bloed overgoten met het vijfvoudige
volumen alcohol (absoluut). Na 24 uur wordt in deze alcohol
het vet gravimetrisch bepaald.

Volgens Shimidzu zou op deze manier het vet onvoldoende
geëxtraheerd worden. Daarom ging hij er toe over om na de

koude extractie, nogmaals gedurende eenige uren te extra-
heeren met kokende absolute alcohol.

Vervolgens ging hij verzeepen met natronloog. De ont-
stane zeepen worden daarna weer door verdund zoutzuur
ontleed.

De gevormde vetzuren worden dan geëxtraheerd met pe-
troleumaether. Na verdamping van dit extractie-middel wordt
gedroogd tot constant gewicht, en de hoeveelheid vetzuur af-
gewogen.

3, Methode van Leroy en Marcq.

Deze methode berust op een, door Lenteland gewijzigde
methode van KumagawaSuto.

Men neemt 25 c.c. bloed en doet dit voorzichtig bij 50 c.c.
alcohol van 95%.

Extractie: Het coagulum wat men dan krijgt wordt gefil-
treerd. Men brengt deze filter dan in het toestel van Kuma-
gawa, om daarna gedurende 8 uur te extraheeren.

Verzeeping: Daarna gaat men droogdampen cn verzeepen
met 25 c.c. van een 2-maal normale NaOH-oplossing. Ver-
volgens verhit men gedurende 2 uur en voegt men 40 c.c. nor-
maal HCl toe; daarna 26.2 c.c. alcohol van 95% en 8.8 c.c.
water.

Hierna extraheert men met petroleumaether waarin het
onverzeepbare gedeelte (cholesterine) opgelost wordt.

In de resteerende alcoholische oplossing wordt later het
vetzuur bepaald.

Cholesterinebepaling: De petroleumaether wordt verdampt
en het residu daarna opgelost in 10 c.c. absolute alcohol plus
1 c.c. alcoholische NaOH 0.1 N.

Damp, volgens voorschrift, weer droog en droog verder ge-
durende 1 uur in broedstoof bij 50° C. Het residu wordt op-
gelost in petroleumaether en gefiltreerd door een asbestfilter.
Dan droogt men gedurende 1 uur bij 50° C. in de stoof en

weegt men daarna de hoeveelheid Cholesterine af. die afkom-
stig is van 25 c.c. bloed.

y^tzuurbepaling: De alcoholische oplossing wordt tot de
helft ingedampt.

Maak verder volgens het voorschrift zuur met HCl en
extraheer met aether.

Men voegt bij de aether 10 c.c. absolute alcohol en dampt

roog. Het residu wordt opgelost in 30—40 c.c. petroleum-
aether en gefiltreerd door de filter van Gooch.

iVlen laat de petroleumaether verdampen, en na gedurende
1 uur in een broedstoof gedroogd te hebben bij 50° C., wordt
afgewogen hoeveel mgr. vetzuur aanwezig is in 25 c.c. bloed.

Men bepaalt dus langs dezen weg:

de Cholesterine;
b. het vetzuur.

Dit vetzuur is afkomstig niet alleen van de neutraalvetten,
maar ook van de cholesterineësters en van de phosphatiden.

De heere n Leroy en Marcq spreken in hun publicaties steeds
van totaal lipoïd, waarmee zij dan bedoelen de Cholesterine
plus het vetzuur.

Dat dit niet juist is, behoeft geen betoog.

Ook deze methode is door ons herhaalde malen geprobeerd.
Wij kregen echter zulke onbevredigende resultaten, dat wij
ook deze methode spoedig hebben verlaten.

Methode van Bloor.

Dit is de nephelometrische methode.

Bloor extraheert 5 c.c. bloed met een kokend alcohol-aether-
«engsel (3 alc. a 95% plus 1 deel aether).

Daarna gaat hij vetten verzeepen met sterke NaOH en
giet hij deze alcoholische zeepoplossing in aangezuurd water.

Nu gaat Bloor dit alcoholische extract nephelometrisch

vergelijken met een standaard-oplossing van oleïne- en pal-
mitinezuur.

Aan den graad van de troebeling van de te onderzoeken
vloeistof, beoordeelt hij dan het gehalte aan gesuspenseerde
stof.

Hij bepaalt dan de som van:

a.nbsp;vetzuren (afkomstig van vetachtige stoffen);

b.nbsp;Cholesterine (waaronder begrepen is, het gedeelte van de
cholesterine-esters).

De Cholesterine bepaalt Bloot volgens Grigaut, Trekt men
dit cholesterine-getal af van het getal dat nephelometrisch
gevonden is, dan krijgt men het totaal aan vrij en gevonden
vetzuur.

Na de kritiek van Csonka, die er op wees, dat Cholesterine
een veel hoogere nephelometrische waarde heeft dan de vet-
zuren, zoodat de aflezing van het totaal vetzuren steeds te
hoog was, heeft Bloot zijn methode als volgt gewijzigd:

Na alcohol-aether-extractie, wordt met geconcentreerde
natronloog verzeept. De Cholesterine word hieruit met chlo-
roform weggenomen. De zeepen welke wij dan overhouden,
worden opgenomen in kokende alcohol. Men krijgt zoo alle
vrije en gebonden vetzuren in den vorm van zeepen.

Dan gaat men nephelometrisch de vrije en gebonden vet-
zuren bepalen. Deze zijn dus afkomstig van:

a.nbsp;glyceriden;

b.nbsp;cholesterine-esters;

c.nbsp;Phosphatiden.

5. Methode van Mej. Kobus.

Zij bepaalt het vet, door de oppervlakte te meten van de
laag waarover de lipoïden zich op een watervlak uitbreiden.
Deze laag is 1-molecule dik.

6. Methode van Stewart en White.

Bij deze methode wordt het vet verzeept met natronloog.
Het overschot alcali wordt dan met zuur getitreerd, waaruit
de hoeveelheid vet berekend wordt.

Methode van Bing en Heckscher.

Dit is ook een nephelometrische methode. Door een 1%-
bariumchloride-oplossing toe te voegen aan de alcoholische
vetoplossing ontstaat de nevel.

Methode van Bonnier, Jorpes en Sköld.

Men brengt 25 c.c. plasma in 75 c.c. aceton en filtreert dit.
Het coagulum gaat men gedurende 24 uur extraheeren in
Soxhlet-apparaat met 75% alcohol. De aceton en het alco-
holische extract worden tenslotte bij elkaar gedaan en in
vacuum ingedampt bij zoo laag mogelijke temperatuur.

Als alles verdampt is, wordt het residu opgelost in chloro-
form, gefiltreerd en aangevuld tot 100 c.c. met chloroform.
In deze chloroform bepaalt men:

1 • totaal lipoïden;

2.nbsp;lecithine;

3.nbsp;Cholesterine.

J- Totaal lipoïd.

In een weegfleschje, dat gedroogd en gewogen is, wordt
10 c.c. van de chloroformoplossing gedaan en tot droog in-
gedampt in een electrische oven bij 45° C. Na 24 uur is een
constant gewicht bereikt.

2. Lecithine.

De lecithine wordt bepaald met de micromethode van Pregl,
die gebaseerd is op het feit dat lecithine 3.95% phosphor
bevat.

Men neemt weer 10 c.c. chloroformoplossing en doet dit in
een verbrandingskroes van Kjeldahl. Na verdampen van de
chloroform, voegt men 1 c.c. geconcentreerd H2SO4 toe en
enkele druppels peroxyd. (merck).

Na eenige uren is de verassching compleet en bepaalt men
de P volgens Pregl.

3. Cholesterine.

Volgens de methode van Lifschütz en Theorell.

Bij 1 volume van de chloroform voegt men 2 volumen azijn-
zuuranhydride en 0.25 volume van een mengsel van ijsazijn
plus H2SO4, waarna spectrophotometrisch de cholesterine
bepaald wordt.

9. Methode, welke door ons gevolgd werd bij de bepaling

van de bloedllpotden.

In een fleschje met 0.9 gram citras natricus wordt 100 c.c.
bloed opgevangen.

Na centrifugeeren neemt men hiervan 15 c.c. plasma en
voegt dit druppelsgewijs in een bekerglaasje, dat 45 c.c. aceton
bevat.

Wij verhitten de aceton plus coagulum even tot koken op
een waterbad.

Na afkoelen, filtreeren wij door een extractiehuls (van Carl
Schleicher amp; Schuil No. 603. Hoogte 118 m.m., doorsnede
33 m.m.) en gaan dit coagulum gedurende 4 uur extraheeren
met een alcohol-aether-mengsel op een waterbad. (3 deelen
alcohol 95% en 1 deel aether).

Wij hingen deze huls met behulp van een netje boven de
alcohol in de extractiekolf, waardoor het te extraheeren ma-
teriaal voortdurend in de kokende alcoholdamp hangt.

Na de extractie wordt de gefiltreerde aceton bij de al-
cohol gevoegd en alles tot droog ingedampt. Het residu wordt
opgelost in ongeveer 40 c.c. chloroform. Dit wordt gefiltreerd.

De filter wordt nagewasschen met chloroform en het fleschje
met CHCI3 aangevuld tot 50 c.c.

In deze chloroform gaan we nu achtereenvolgens bepalen:

totaalvet;
b. lecithine.

Totaalvet.

(Neutraalvet plus Cholesterine plus cholesterine-esters plus
lecithinen.) In een weegfleschje dat gedroogd is in een droog-
stoof en exicator en daarna gewogen is, wordt 10 c.c. van de
chloroform-oplossing gepipetteerd. Deze wordt verdampt in
een droogstoof bij 45° C.

Na 24 uur in de stoof gestaan te hebben, is een constant
gewicht verkregen. Hieruit kan men dus de hoeveelheid totaal
lipoïd berekenen per 100 c.c. plasma.

Lecithinen.

Volgens principe van Bell, Doisy en Briggs. Dit is de
Colorimetrische bepaling van het phosphorzuur uit de le-
cithinen.

Men neemt weer 10 c.c. van de chloroformoplossing,
brengt dit in een platinakroes en dampt deze chloroform
voorzichtig in op een warm zandbad.

Als de chloroform verdampt is, voegt men 200 mgr.
NagCOs toe. Dit wordt in enkele druppels gedestilleerd water
opgelost en voorzichtig opgekookt, tot al het water ver-
dampt is.

Vervolgens wordt dan ongeveer 5 minuten gedestrueerd
in een electrische oven (rood tot wit gloeiend). Na afkoeling
voegt men 7 druppels 50% zwavelzuur (p.a.) toe en kookt
men de inhoud enkele minuten door.

Men lost het residu op, in enkele c.c. gedestilleerd water en
filtreert dit. De kroes en filter nawasschen met aqua destilla-
ta en het fleschje aanvullen tot 50 c.c.

Hiervan nemen wij 4 c.c. en bepalen hierin de hoeveelheid P.
Voor de bepaling hebben wij de volgende reagentia noodig;

a.nbsp;Molybdeen-oplossing;

1.nbsp;Men lost daartoe 25 gram Ammonium-molybdaat op
in 300 c.c. gedestilleerd water;

2.nbsp;25 c.c. geconcentreerd H2SO4 (p.a.) wordt verdund
met gedestilleerd water tot 200 c.c. Na afkoeling doet
men dit laatste voorzichtig bij de eerste oplossing;

b.nbsp;Natriumsulfietoplossing. Men lost 20 gram Natriumsulfiet
op in 80 c.c. water;

c.nbsp;Hydrochinon-oplossing. gram Hydrochinon (p.a.) wordt
opgelost in 100 c.c. water. Voeg 1 druppel sterk H2SO4
toe.

d.nbsp;Standaardoplossing. (Bevat per 1 c.c. — 0.0125 mgr. P).
Men lost hiertoe 0.4394 gram KH2PO4 op in 1 Liter water.
Hiervan neemt men 25 c.c. en verdunt dit tot 200 c.c. met
water. Door enkele druppels chloroform toe te voegen,
wordt de standaard houdbaar gemaakt.

Men neemt nu de bovengenoemde 4 c.c. van de te onder-
zoeken vloeistof en voegt hierbij 2 c.c. Molybdeenoplossing
plus 1 c.c. Natriumsulfiet plus 1 c.c. Hydrochinon en vult
dit aan met Aqua destillata tot 10 c.c.

Van de standaardoplossing neemt men resp. 1—2 en 3 c.c.
en voegt hier ook aan toe 2 c.c. Molybdeenoplossing plus 1 c.c.
Natriumsulfiet plus 1 c.c. Hydrochinon. Vul eveneens aan met
aqua dest. tot 10 c.c.

De beide oplossingen worden na 24 uur staan colorimetrisch
met elkaar vergeleken, of, men kan als men de oplossing even
verwarmt, reeds na 10 minuten colorimetrisch aflezen.

N.B. De destructie werd door ons eerst uitgevoerd in een
porceleinen schaal. Wij kregen dan echter een blauwkleuring

zoo intensief, dat de vloeistoffen colorimetrisch niet te verge-
lijken waren.

De platinakroes werd gereinigd, door eerst met 50%
quot;2SO4 en daarna met aqua destillata uit te koken.

Aangezien lecithine 3.95% phosphor bevat, kunnen wij dus
uit de gevonden waarde voor phosphor. het lecithinegehalte
per 100 c.c. plasma berekenen.

Op lecithine komen wij in het laatste hoofdstuk nog terug.

^holesterine-bepaling.

Volgens Grigaut, welke methode berust op de reactie van
Liebermann-Burchard.

Van hetzelfde plasma, dat wij gebruiken voor de extractie
neemt men: 2 c.c. Dit doet men in een scheitrechter met 13
c.c. alcoholische natronloog. (100 c.c. van 96% alcohol plus
57 c.c. water plus 7.5 c.c. NaOH van 10%).

Men schudt de loog plus plasma flink ter verzeeping en
voegt hierna voorzichtig 15 c.c. aether toe.

Men zwenkt gedurende eenige tijd voorzichtig om en laat
daarna staan tot de grenslaag heel duidelijk is. Dan wordt de
onderste laag afgetapt.

De aether moet men wasschen met 20 c.c. aqua destillata.
Dan voorzichtig omzwenken en 5 minuten laten staan.
De onderste laag aftappen en de wassching nog eenmaal
herhalen.

Na het water weer afgetapt te hebben, doet men de aether
in een porceleinen schaaltje. Men voegt er enkele korrels
kwartszand als kooksteentjes bij. Vervolgens op het waterbad
verdampen (zonder vlam) en als de aether verdampt is,
steekt men de vlam aan en verwarmt men zoolang, tot enkele
druppeltjes „vetquot; over zijn. Wanneer het zoover gekomen
IS, dan nog even opkoken met chloroform.

Men wascht het schaaltje dan 3 keer met chloroform uit en

doet deze chloroform in een verdeelde reageerbuis, waarna
men met chloroform aanvult tot 5 c.c.

In een tweede buis doet men de standaardoplossing (0.06
gram zuivere cholesterine in 100 c.c. chloroform). Ook hiervan
neemt men 5 c.c.

Bij beide voegt men 2 c.c. azijnzuuranhydride plus 0.1 c.c.
sterk zwavelzuur (p.a.).

Na ongeveer 20 minuten kan men de beide groene vloei-
stoffen colorimetrisch met elkaar vergelijken.

5 c.c. standaardoplossing bevat 3 mgr. cholesterine. De
5 c.c. plasma-extract zijn afkomstig van 2 c.c. plasma. Hier-
uit is dus het aantal mgr. cholesterine per 100 c.c. plasma te
berekenen.

Zoowel de totaal lipoïd als de cholesterine en lecithine-
bepalingen werden door ons steeds in duplo verricht.

HOOFDSTUK III.

resultaten der proeven betreffende
den invloed van verschillende omstan-
digheden op het LIPOïDGEHALTE van het

bloed.

Wil het bloedonderzoek op lipoïden van eenige waarde zijn
voor de beoordeeling der dieren, dan moet het lipoïdgehalte
individueel uitermate constant zijn óf moet precies nagegaan
Worden in welke mate verschillende omstandigheden (voe-
ding enz.) invloed uitoefenen op het lipoïdgehalte, om de
later gevonden cijfers te kunnen corrigeeren.

Daarom zijn door mij bij de koeien van het Zoötechnisch
instituut enkele oriënteerende proeven genomen, om eventu-
eele schommelingen te bepalen.
Wij hebben achtereenvolgens nagegaan:

a.nbsp;het bloedvetgehalte in de loop van één dag;

b.nbsp;invloed van de voeding;

c.nbsp;invloed van het melken;

d.nbsp;invloed van de leeftijd;

e.nbsp;invloed van de drachtigheid;

f- invloed van de stal- en weidetijd;

9- verschil tusschen arterieel en veneus bloed;

h. invloed van enkele pathologische omstandigheden.

a. Hef bloedvetgehalte in de loop van één dag.

Vooraf zij opgemerkt, dat onze onderzoekingen dus alleen

het Cholesterine- en het totaalvetgehalte van het bloed be-
treffen.

Ons allereerste werk is geweest om na te gaan, of het
bloedvetgehalte in den loop van één dag, bij normale dieren,
onder normale omstandigheden, op een constant niveau blijft.

Daarbij hebben wij de dieren om de 2 of 3 uur bloed afge-
tapt, en zoo de schommelingen in het lipoïdniveau kunnen
bepalen.

De hoeveelheden Cholesterine en totaal lipoïd zijn voor
100 c.c. plasma berekend.

Onze resultaten zijn in onderstaande tabel verwerkt:

Wij zien dus. dat het cholesterinegehalte van het bloed
slechts geringe schommelingen vertoont, terwijl het totaal-
vetgehalte (neutr. vet, plus cholest., plus cholest. ester, plus
lecithinen) in den loop van een dag belangrijk verschilt.

Van de koeien III en IV hebben wij ook de nuchterwaarde
oepaald, \'s morgens om 6 uur.
We vonden:

Uit de nuchterwaarde blijkt dus ook. dat het cholesterine-
gehalte vrijwel constant blijft.

Invloed van de voeding.

Men dient hier wel in aanmerking te nemen, dat de voed-
selopname vanuit de maag, bij de herbivoren veel langzamer
geschiedt, dan bij de carnivoren.

Het lijkt ons wel practisch, om eerst enkele gegevens over
e invloed van de voeding, op het bloedlipoïdgehalte, bij de
carnivoren en de mensch mede te deelen.

Uit de vele literatuur, die over dit onderwerp bestaat, blijkt,
at de diverse onderzoekers meermalen tot verschillende con-
clusies komen.

^ij zullen de voornaamste vermelden:

Allereerst komt Bloor tot de conclusie, dat na vet-
voeding:

^^^ vermeerdering van alle vrije vetzuren ontstaat en
• een geringe vermeerdering van cholesterine en lecithine.

De stijging is het sterkst 4 uur na de maaltijd.

ÏI\' Leupold, Ernst en Bogendörfer constateerden, dat bij
een verhoogde vetvoeding gedurende 3 weken, een sterke
stijging van het cholesterinegehalte optrad.

III.nbsp;Ook Bang constateerde, dat door vetvoeding het cho-
lesterinegehalte (de andere vetten sterk) iets naar boven ging.

IV.nbsp;Page, Posterneck en Burt constateerden, dat na voe-
ding van ohjfohe:

a.nbsp;het totaal lipoïdgehalte sterk steeg;

b.nbsp;de Phosphatiden — nu eens normaal bleven — dan weer
iets hooger werden;

c.nbsp;Cholesterine reeds in de eerste 3 uur sterk steeg.

V.nbsp;Tenslotte publiceert Bloot nogmaals, dat bij kunst-
matige vetvoeding:

a.nbsp;totaal vetzuren vermeerderen in plasma en bloedli-
chaampjes, maar meer in de Hchaampjes;

b.nbsp;lecithine sterk vermeerdert in de bloedlichaampjes, maar
weinig in plasma;

c.nbsp;Cholesterine vrijwel constant blijft;

d.nbsp;er een nauwe betrekking bestaat tusschen totaal vetzuur

en lecithine.

Bij de herbivoren heeft men niet zulke uitgebreide proeven
genomen, als bij de zoo juist vermelde carnivoren en bij de
mensch. Allereerst noemen wij hier de proeven van:

I. Letoy en Marcq,

a.nbsp;Beide onderzoekers hebben aangetoond, dat na langdurig
vasten, het vetgehalte van het bloed slechts geringe wij-
zigingen ondergaat;

b.nbsp;verder toonden zij aan, dat het vetgehalte na de maaltijd
slechts een zeer geringe stijging ondergaat, althans veel
geringer dan bij de carnivoren. Zij verklaren dit als volgt:

Na 24 uur vasten zijn in de magen van de herkauwers nog
een massa plantaardige stoffen in gisting. Deze stoffen wor-
den door de inwerking van de talrijke microben geschikt ge-

maakt voor de opname in het bloed. Men zou de dieren
meerdere dagen moeten laten vasten, wil men physiologisch
zuiver, de postdigestieve toestand bestudeeren. Bovendien ver-
ragen de vele maagzakken van het rund de passage naar de
armen. Het is dus te begrijpen, dat de opname van het vet
jn het bloed, bij de runderen, heel wat langzamer gaat dan
oij de carnivoren.

II-nbsp;Sjollema wijst er op, dat er in de pens door de in-
erking van de microben uit eiwitten, vetten, zetmeel, en

ruwvezel vetten gevormd kunnen worden. Suiker wordt in de
pens vergist, waardoor vluchtige vetzuren ontstaan.

III-nbsp;Toman wijst op de ruwvezelvertering onder inwerking
van de micro-organismen.

Door die vergisting van de ruwvezel ontstaan er vetzuren,
als boterzuur, valeriaanzuur etc., die de koe gebruikt voor
vetvorming.

Uit dit overzicht, wat met nog meerdere literatuuropgaven
aangevuld zou kunnen worden, blijkt dus wel voldoende, dat
men nooit zoo snel of zoo zuiver de vetopname in het bloed,
door sterke vetvoeding. kan nagaan als bij mensch of hond.

Leroy en Marcq gevenjiet volgende tabelletje:

- »-V uui vdöucn Zien wij aus vrijwel geen verscnil in
het bloedvetgehalte.

Leroy en Marcq hebben ook omgekeerd de dieren eerst

laten vasten, om daarna de invloed van een maaltijd te kunnen
nagaan. In de volgende tabel zien wij, dat zij ook dan slechts
een onbeduidende stijging van het bloedvetgehalte konden
waarnemen:

Tenslotte geven Leroy en Marcq nog een tabel waarin zij
de verschillende uitkomsten van de bloedvetbepaling aan-
geven, in den loop van één dag:

Wij zien hier dus ook schommelingen zonder eenig systeem,
zoodat wij hieruit geen conclusies kunnen trekken.

Onze eigen proeven zijn beperkt gebleven tot de bestudee-
ring van de invloed, die het bijvoeren van speciale voedsels
op het bloedvetgehalte uitoefent.

Wij hebben daartoe cocoskoeken uitgekozen, daar bekend

was. dat deze het melkvetgehalte kunnen verhoogen. Wij
vermoedden, dat het bloedvetgehalte dus ook wel door de
iJJ^edering van cocoskoeken beïnvloed zou worden.
Daartoe hebben wij aan 3 koeien cocoskoeken bijgevoerd,
e resultaten zijn in de volgende tabel verwerkt:

Op 20 Maart begonnen met 3
koeken per dag.

Op 26 Maart begonnen met 1
koek per dag.

Op 31 Maart opgehouden met
bijvoeren.

Op 20 Maart begonnen met 3
koeken per dag.

Op 26 Maart begonnen met 1
koek per dag.

Op 31 Maart opgehouden met
bijvoeren.

Op 27 Maart begonnen met 3
koeken per dag.

Op 2 April begonnen met 4
koeken per dag.

Uit deze tabel blijkt dus. dat zelfs het bijvoeren van voed-
sel. waarvan speciaal bekend is. dat het de productie van
melkvet verhoogt, wisselende uitkomsten geeft.

De uitwendige omstandigheden waren voor de 3 proef-
dieren volkomen dezelfde.

Koe I was 2 maanden drachtig en produceerde de meeste
melk.

Koe II was 6 maanden drachtig en produceerde enkele
Liters minder per dag.

Koe III was niet drachtig en gaf verreweg de kleinste
hoeveelheid melk.

Leroy en Marcq constateerden door bijvoering van plant-
aardige oliën, een verhooging van de vetzuren in het bloed.

c. Invloed van het melken.

Leroy en Marcq konden eenigen tijd na het melken een
verlaging van het gehalte aan vetzuren in het bloed con-
stateeren.

Ook wij hebben opgemerkt dat uur na het melken het
totaal lipoïdgehalte van het bloed lager is dan voor dien tijd.

Het cholesterinegehalte wordt door het melken echter niet
beïnvloed. Hier volgen enkele gegevens die door ons ver-
kregen zijn:

De cholesterine blijft dus constant. Totaal vet vertoont een
duidelijke verlaging.

d. Invloed van den leeftijd.

De leeftijd der dieren heeft ook invloed op het lipoïdgehalte
van het bloed.

Leroy en Marcq hebben verder enkele bepalingen gedaan
om de invloed van den leeftijd na te gaan. Zij komen tot de
conclusie, dat het lipoïdgehalte toeneemt met den leeftijd.

Ook meenen zij. dat op gelijken leeftijd, het bloedvetgehalte
van stieren lager is. dan dat van koeien.

Onze cijfers zijn te gering in aantal om een duidelijke
conclusie te trekken, doch wijzen wel degelijk in dezelfde
richting:

Volgens deze enkele bepalingen zouden we tot de conclusie
komen, dat bij dieren van 1 jaar het bloedvetgehalte op het
niveau der volwassen dieren gekomen is.

Beumer constateerde, dat bij zuigelingen in de loop der

eerste weken, reeds een sterke cholesterineverhooging plaats
heeft.

Invloed van de drachtigheid.

Sedert jaren is bij den mensch de zoogenaamde zwanger-
schapshyperlipaemie bekend.

a.nbsp;In de eerste maanden is volgens Grigaut bij 58% der
zwangere vrouwen een hypercholesterinaemie te consta-
teeren. In de 8. en 9. maand der graviditeit vonden zij
dit in 95% der gevallen. In sommige gevallen werd ook
een verhooging der neutrale vetten waargenomen;

b.nbsp;Kawachuchi constateerde dat bij graviditeit de Choleste-
rine zelfs tot het 3-voudige kan stijgen.

e.

c. Palacios Costa en Falsia constateerden, dat bij 30 gravide
vrouwen, het cholesterinegehalte 30% verhoogd was. Ze-
ven dagen na de partus was het weer normaal.

Wij zelf hebben ook enkele bepalingen gedaan bij drach-
tige koeien, voor en na de partus, waartoe wij in de gelegen-
heid gesteld »waren door de medewerking van Pro/, v. d.
Kaay, waarvoor wij hem hier onzen hartelijken dank betuigen.

Wij hebben dus reeds enkele dagen na de partus een
verlaging van het cholerestine-gehalte kunnen constateeren.

Eveneens bleek ons, dat het totaal vetgehalte een duidelijke
daling te zien gaf.

f. Invloed van stal- en weidetijd.

Over dit onderwerp hebben wij nog geen literatuur kunnen
vinden.

Daar de voeding tijdens de staltijd nooit zoo volkomen is,
als in de weide, kunnen wij ons voorstellen, dat de verande-
ring van stal- op weidevoeding, ook wel invloed zou kunnen
hebben op het gehalte aan bloedlipoïden.

^ij zagen aan het einde van den staltijd het cholesterine-
ge a te zeer sterk stijgen, waarvoor wij geen verklaring kun-
nen vinden. (Wij hebben daarom alle proeven nog eens over-
ge aan, de reagentia vernieuwd, en een nieuwe cholesterine-
standaard gemaakt, doch verkregen dezelfde uitkomsten).
1 och bleven wij op stal de zeer hooge waarden vinden,
elke in de eerste weken van den weidetijd even hoog bleven
en dan iets gingen dalen.

Aangezien Leroy en Marcq hun proeven gedaan hebben in
Wintermaanden, hebben zij van deze complicaties geen
inder gehad en dus niet in hun publicatie kunnen vermelden.

9\' Arterieel of veneus bloed.

Prof. V. O yen was zoo vriendelijk mij attent te maken op
e mogelijkheid van verschillen in arterieel en veneus bloed,
it de literatuur is daarover ook het een en ander bekend:

Hoger en Binet hebben veel proeven gedaan om te zien,
hoeveel vet door de verschillende organen gebruikt wordt.
Dit deden zij door het arterieele bloed naar het orgaan,
en het veneuse vanaf het orgaan te onderzoeken.

Het bleek hun, dat in de lever en longen vrij veel vet
wordt vastgehouden.

Ook hebben zij het totaalvet bepaald in het arterieele
bloed en het veneuse bloed direct uit het hart. Zij vonden
een gemiddelde

voor veneus bloed van 0.468%
en voor arterieel bloed van 0.422%.
Een verschil dus van 0.046%.
2. Meigs, Blatherwick en Cary hebben het lipoïdphosphorus
bepaald bij melkkoeien, in het bloed uit de melk-ader en
uit de vena jugularis. Zij waren toen vooraf tot de conclu-
sie gekomen, dat het lecithinen-gehalte in het arterieele
bloed gelijk is aan dat van het jugularis bloed.

Ook wij hebben enkele bepalingen gedaan om uit te maken
of het cholesterinegehalte van arterieel bloed verschilde met
dat van het veneuse bloed.

Aangezien dergelijke proeven groote moeilijkheden met zich
medebrengen, hebben wij ons tot enkele bepalingen bij het
paard moeten beperken. Wij waren niet in de gelegenheid dit
onderzoek bij runderen te verrichten.

Door de medewerking van Prof. Hartog werden wij in de
gelegenheid gesteld, arterieel en veneus bloed te verkrijgen
van paarden.

Voor die medewerking betuigen wij Prof. Hartog gaarne
onzen hartelijken dank.

Ook hebben wij de cholesterinebepaling gedaan in konijnen-
bloed. Hier volgen onze resultaten:

Hoewel onze bepalingen slechts in een beperkt aantal zijn

uitgevoerd, meenen wij toch, dat deze erop wijzen, dat het
cholesterine-gehalte in arterieel bloed niet belangrijk verschilt
met dat van veneus bloed.

^^^^oed van enkele pathologische toestanden.

Hier zullen wij niet ver over uitweiden, daar ons dit verder
20U brengen dan onze oorspronkelijke plannen waren. Wij

epalen ons tot enkele aanhalingen uit de literatuur.

^ephropathien.

Tietz-Lothar constateerden, dat bij geringe nephropathiën
het gehalte aan cholesterine in het bloed verhoogd is en
dat dit door de nieren uitgescheiden wordt.

Ook Staziak constateerde, dat bij nephritis, zelfs bij vetvrij
voer, toch nog cholesterinaemie ontstaat.

Bloor vond een verhooging van het vetgehalte in het
plasma en de bloedlichaampjes. Het lecithinegehalte was
ook verhoogd, terwijl het cholesterinegehalte vrijwel con-
stant bleef.

Leveraandoeningen.

P^igl vond bij icterus, de cholesterine sterk verhoogd. Ook
Was het neutraal vet te hoog.

^^waguchi vond ook een geval van cholesterinaemie bij een
pancreasaandoening, zonder dat de patiënt lijdende was aan
diabetes.

Ook bij haemolytische icterus komt cholesterinaemie voor.
c. infectieziekten.

Leupold, Ernst en Bogendörfer vonden bij alle infectie-
ziekten een lager gehalte aan cholesterine. Dit zou voor een
^eel door de toxinen gebonden worden.

Ook Kipp constateerde deze verlaging. Bij pneumonie daalt
eveneens het cholesterinegehalte.

d.nbsp;Bloedverlies,

Cruzewska en Roussel constateerden bij paarden, welke
veel bloed afgetapt werden, een sterke stijging van het cho-
lesterinegehalte. Deze dient volgens de auteurs om de osmo-
tische druk op peil te houden, daar door het bloedverlies veel
proteïnen verloren zijn gegaan.

Ook Bloor gelukte het, om bij konijnen, door veel bloed af
te tappen, hpaemie op te wekken.

Yayiro Horiuchi gelukte hetzelfde bij konijnen.

e.nbsp;Tenslotte blijkt, dat het cholesterinegehalte in verband
staat met veel internsecerneerende klieren.

1.nbsp;wijzen Kaufmann en Mühlbock in dit verband op de
cholesterinaemie, die ontstaat bij graviditeit en castratie.

2.nbsp;wijst Pfeiffer op de bij nier functie. Hier zou Cholesterine
opgebouwd worden.

3.nbsp;wijzen Page, Posternack en Burt op het pancreas. Bij in-
suline-injectie, dalen het lecithine- en het neutraalveit-
gehalte, terwijl dat van de Cholesterine stijgt.

4.nbsp;bespreken Parkon en Derevice en verder Parkon en Wer-
ner de invloed van de schildklier.

Bij „Basedowquot;sche ziekte daalt het cholesterinegehalte ter-
wijl eveneens bij toedienen van schildklier- en bijschildklier-
preparaten een laag cholesterinegehalte te constateeren is.

Ook Leupold heeft gewezen op de daling van het choleste-
rinegehalte door schildkliertoevoeging.

HOOFDSTUK IV,

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK VAN
BLOED VAN DIEREN UIT BEKENDE
FOKCENTRA

^ Voor onze onderzoekingen hebben we steeds bloed ge-
omen van gezonde dieren, welke onder voortdurende con-
van de fokvereenigingen.
Wij hebben met opzet dieren onderzocht van fokcentra
U\'t verschillende deelen van Nederland, namelijk uit de provin-
ces Zeeland, Zuid-Holland, Utrecht en Friesland.

oor bemiddeling van de betreffende fokvereenigingen
deTzoeknbsp;^^ gelegenheid gesteld geheele stallen te on-

De veehouders, die zoo welwillend geweest zijn om hun
leren voor onze proefnemingen beschikbaar te stellen, be-
quot;nbsp;^^^ ^^^^^nbsp;hartelijken dank.

Wij bepaalden het cholesterine- en het totaal lipoïdgehalte
^an het bloed, en vergeleken dit met het gemiddelde vet-
gehalte van de melk. hetwelk bij de dieren het laatste jaar
vereenigingen vastgesteld was.
Wij hebben achtereenvolgens onze uitkomsten in het ge-
eel met elkaar vergeleken, om daaruit de correlatiecoëfficiënt
te berekenen.

Ook zullen wij terloops nog even wijzen op de verschillende
ïiiveau\'s van het bloedlipoïdgehalte. welke wij in de diverse
stallen konden onderscheiden.

In de volgende tabel zien wij onze uitkomsten van alle
stallen.

Eigenaar

den B.
Dirksland

W.

Leeuwarden

Als wij deze tabellen nagaan, dan blijkt er wel uit, dat\'de
dieren, wat hun lipoïdgehalte betreft, stalsgewijze, op een
verschillend niveau staan.

Zien we bijv. eens naar de dieren, van de stallen de R.

en Joh. van de B., dan valt ons direct op, dat de cholesterine-
waarden bij de laatste stal behoorende, aanmerkelijk hooger
2ijn, dan bij de stal „de R.quot;.

Dit is volgens ons te verklaren, door de krachtige voeding,
welke de dieren kregen in den stal „van de B.quot;.

Ook worden de cijfers voor het gemiddelde vetgehalte
hierdoor beïnvloed.

Wij zien namelijk, dat de dieren van de stal „van de B.quot;
over de geheele lijn hoogere cijfers voor het gemiddeld vet-
gehalte hebben dan de dieren van stal „de R.quot;.

Maar vergelijken wij aan de andere kant uit beide stallen
enkele dieren welke voor het gemiddeld vetgehalte van de
melk ongeveer even hooge cijfers hebben, dan blijkt toch dat
het bloedlipoïdgehalte van de koeien van den heer „v. d. B.quot;
veel hooger is, dan dat van de koeien van den heer „de R.quot;.

Zonder meer is het dus erg bezwaarlijk, om de cijfers voor
het vetgehalte van de melk, en die voor het lipoïdgehalte
Van het bloed, van dieren uit diverse stallen met elkaar te
vergelijken. Wij stuiten dan direct op de groote factor van
de uiteenloopende voeding.

En daar deze factor tot gevolg heeft, dat men bij dieren
met een laag melkvetgehalte, maar die krachtig gevoed wor-
den, hoogere cholesterine en totaal-lipoidwaarden krijgt, dan
hij dieren met hoog melkvetgehalte en welke matig gevoed
borden, zou men dus, door alle dieren uit verschillende stal-

len met elkaar te vergelijken, tot absoluut verkeerde con-
clusies komen.

Wij komen op deze moeilijkheid in het volgende hoofdstuk
terug.

Het is alleen in dit hoofdstuk onze bedoeling, om eenvoudig
uit te maken of de getallen voor het melkvetgehalte in ver-
band staan met de daarbij behoorende waarden voor het
bloedlipoïdgehalte.

Uit de getallen, die wij bij onze proeven verzameld hebben,
zullen wij dus nagaan of er op eenigerlei wijze verband be-
staat tusschen het melkvetgehalte en het bloedlipoidgehalte.

Wij zullen achtereenvolgens de correlatietabellen nagaan
voor:

a.nbsp;Cholesterine — melkvetgehalte,

b.nbsp;Totaallipoïd — melkvetgehalte,

c.nbsp;Cholesterine — totale vetproductie per jaar,

d.nbsp;Totaallipoïd — totale vetproductie per jaar.

a. Cholesterine —; melkvetgehalte.

Wij zien bij het beschouwen van de tabel op de volgende
bladzijde, wel direct dat hier geen hooge correlatie bestaat en
wij vonden bij berekening dan ook slechts een correlatiecoëffi-
cient van 0.16 0.092.

-4 -3 --2 -1 O 1 2 3
100 125 150 175 200 225 250 275 3

2.50

2.75

-2

3.25

3.50

3.75

2

3

4.25

4

4.50

4.75
Ü -S

27 25 18 12 8 3 1 1 110
Correlatie coëfficiënt 0.16 ± 0.092

Stellen wij vervolgens de correlatietabel samen voor het
totaal lipoidgehalte van het bloed (per 100 c.c. plasma) en
het melkvetgehalte.

vetgehal-nbsp; -j-nbsp; nbsp;111

te van denbsp;Uinbsp;Oi M i— O ^ tsj w

melk

UI SS

SJ

3
3

— O sgt;

KInbsp;^

tO 00

p s.

f tr

Reeds bij oppervlakkige beschouwing blijkt al dat ook hier
geen hooge correlatie kan bestaan. Wij vonden hier een nog
veel lagere correlatie-coëfficient. Deze was n.1. 0.02 ± 0.104.

Leroy en Marcq vinden hiervoor daarentegen een correlatie-
coëfficient van 0.601 ± 0.08.

Hoewel dus de resultaten die wij verkregen hebben voor
de correlatieberekening tusschen cholesterine- en melkvet-
gehalte eenerzijds, en voor totaal lipoïdgehalte en melkvet-
gehalte anderzijds, dus practisch negatief zijn, hebben wij
toch alle moeite gedaan om na te gaan, of er misschien een
correlatie zou kunnen bestaan tusschen de bloedlipoïden en
de totale vetproductie per jaar.

Wij hebben daarom de totale vetproductie per jaar uitgere-
kend. Hier zij opgemerkt, dat met deze totaal vetproductie niet
de totale boterproductie bedoeld wordt. Deze laatste bevat
nog een zeker percentage aan zouten en watergehalte.

Die totale vetproductie hebben wij berekend met behulp
van de melklijsten, die wij door middel van de Rijkszuivel-
consulent te Utrecht in ons bezit hebben gekregen, waarvoor
■^ij Dr. Boekei zeer erkentelijk zün.

Hadden wij bijv. een koe die 4000 Liter melk per jaar gaf,
met een gemiddeld vetgehalte van 3%, dan produceerde deze
koe dus in dat jaar 120 K.G. zuiver melkvet.

Met deze getallen voor het totaal melkvet per jaar hebben
wij nu de gevonden waarde voor het totaal lipoïdgehalte res-
pectievelijk het cholesterinegehalte van het bloed vergeleken.

1 l
1— O 1- N»

8

i
R\'

p

1
p

§

l

tv)

i
5
5

i
i

1

QOnbsp;H-nbsp;(Sj

-H 00 VO vo

VO

lt;
gt;
lt;

in

lt;s
l

quot;O tvnbsp;«s tn t^

O Ö »-H -H

m r^j -H O —
lil

_ in
(S in tv pjsasnp
c4 «S «S -oJdaß JBo(

tS cnnbsp;IT)nbsp;J3d 1»A \'B-NI

nbsp;