Statistica et Oecon. polit.
Folio

\\

éJÜ^

«

* »

»Erquot;\'-,

m ■

Irî-

.- -Anbsp;quot;

• \\ - /

^ t

4

r -

J

Aan Zyne Hoog-Edeïheid, den Hom-
Edelen Groot-Agtbaaren Heer

petrus albertus van der parra,

Gouverneur Generaal^

henevens

De Wei-Edele Heeren Raaden van Ne-
derlands Indi\'è.

Hoog-Edele Groot-Agtbaare Wjdgehiedende Heeren!

\'ngerolge CJwer Hoog-Edelheden veel g\'eerde ordre, verrat bv
_ Extraa u.t de generale Refolutien des Kafteels Batavia ee-

creffende de WcJ, Getoet

via gebrrnkt worden, vergeleeken met de Nededandfche, Lbbea
phevea te demandeeren aan het Collegie van Scheepenen/rb!
ben dezelve tans de eer, voor zoo verre zy hierin lebben kun
nen Hagen, Uwe Hoog-Edelheden aan te bieden eeL

M E M o RIE van zoodaanige Mun-
ten , Maaten, en Gewigten, als hier
ter ftede in gebruik en in cours zyn,
inhoudende derzelver waarde, qua-
liteit en quantiteit, vergeleeken met
de Nederlandfche 5 maakende den
aanvang met de

natte maaten.

Waaronder de Qemeenfie beftaat in een Kan, inhoudende 8
Mujjes, even a s xn Nederland, te weetennbsp;waarmede

men m cas van koop of verkoop ia of uitmeetwak CoZZ
mes Kamen, n het Provifie-mlgazyn en op de fchepen
SfX\'^\'nbsp;xonbsp;e/van dee\'ze Ä gaan\'er

\'nbsp;38 Duimen binnen dekim/opeea

*nbsp;Eea

■ \' quot; ^ N

/ quot;quot;

.1 ■ - V

CO

Een Qemeene Kan nu, gelyk boven gezegd, 8, en een Com-^
pagnies lo Mmjes inhoudende, daalt zulks na evenredigheid en
houdt diengevoige ^ Kan of P \'mtje reipeótive 4 en j , en ^ Pi/i^-
jey OÏyKan^ ZQni\\ Musjes:

Zynde daarenboven by de E. Compagnie in gebruik Kitten ^
die op de Maat van 10 Kannen y a 10 Musjes^ worden geëikt,
of gepeekeld.

drooge maaten,

Hier ter flede gebruikeiyk, beftaan in eene groote Maat van
5 Gant\'mgs ^ afdaal ende met 4, l ^ y en i Gantmgy die dan
wederom gefmaldeeld wordt in , ^ en f.

Wanneer men Ryft met èi^Gantmg meet, reekent men gemeen-
lyk de zwaarte van dies inhoud op 13^», die het ook ten mee-
rendeeien kan haaien: \'t geen egter geen plaats kan hebben om-
trent Zout of andere Waaren , die, xoo veel aan intrinfique zwaar-
te meerder als de Ry^j \'^»^k zoo veel te meêr weegen, fchoon
niet meerder aen hoeveel- of grootheid zynde.

Een Laß Ryft dus, zoo als men in Compagnies Pakhuizen uit-
meet, doet 3oó6pÊe , dog onder den inwoonder gekogt of vcr-
kogt wordende, noemt men het een Cojang , en gaan als daa
337J ® op een diergelyk Lajh

Omtrent de Pady heeft men geen Maat, maar wordt dezel-
ve by Bojfen getelt en betaald na rato van \'t gewigt, dat ieder
inhoudt, gaande 200 Bojfen op een Tjajang^ en moMn dcHeem--
raade-BojJen weegen 16 Catjes of 20 §e, dog de andere worden
gemaakt na wiilekeure van den verkoper.

De Elk\'Maaty hier in gebruik, is in allen deeleevenredig met
die der Nederlandfche: in 16 Talies beftaat ieder, die verdeeld
worden in ^ , ^ en ~ , even als in Nederland.

Een Roede houdt 11 Voeten, R)nlandfche Maat dog wordt
dit niet altoos onder den inlander in agt genomen , die een Roede,
een Toemhak noemende, na zyne caprices uitbreidt of intrekt, en
daarna den koop fluit, dog aan de E. Compagnie een
moetende le-veren, wordt dezelve altoos ter lengte van i j en hoog-
te van 6 Voeten bepaald.

Een Voet houdt i x Dumen.
En aisnu overgaande tot de

G E-

f 3 )

gewigten.

Zoo heeft men alhier in de wandeling h.etCatjei-Gewigt, zynde
een Catjenbsp;hoewel by de E. Compagnie altoos en onder

den Europeer voor het grootfte gedeelte hetnbsp;even als

ia Nederland tegen Oneen of 31 Loot gebrmk is.

Dog Goud en Zilrer is men gewoon alhier by de
gen .en is een ReaalOnce of gedeelte van een Mark tro,s
wordende verdeeld in 48 Stuwen ieder Reaal, en alsdan den
prys gereguleerd na de fynte van het Zilver of Goud.

^ Nog heeft men alhier het zoogenaamdenbsp;of eigen-

\\.kA!Rogt;mfche Balans, een Handboom, hebbende twee ongclyke
Laien vereenigd, en hangende aan een vafte punt, zynde ge-

Syk X tege^n \'rx. Deetenbsp;J ^e

verdeeld, m^r ook in Tha\'^kn, wordende ieder Tbar^l geree-

kend op gedeelte van een Catje.nbsp;_

Laatfelyk heeft men hier nog het Broodhahkers-Gewtgt
guleerd op den Nederlandfchen voet, weegende hetzelve ® en
met ^n IVaterloot ^ K Nederlands.

De diveife foorten van Munten, hier ter plaatze rouleerende,
kunnen gcvoegelyk worden begrepen m

goud e munten.

Onder dewelke men vooreerft kan tellen de Gecartelde m^^e
Nederlandfche Ducaaten, dewelke hier ter P^^f ^P
cours .J^rSchelïmgen of/6. ix. zyn bepaald: dog H«
IX Enffh en Aas zynde , reguleert men zig m cas van negotie

na de waarde van het Goud en is de cours vanabel.nbsp;^

Eennbsp;Europ,fche Ducaf d»gea « alhier op

den vaften%rys van 18 Schellm^n of j Guldens l Stuwers

Japanfcl \'coude Couhans zyn hkrnbsp;\' t?!« jn

-mgte ^s voo^ Tr^S^

vroeger tyden Wierden ze gemeenivK. cegens \' ^ .nbsp;.

debitird, dog federt --ge ^rennbsp;^^

aaneebragt, die eerfttegens Kyksaaaiaers vai jo ^
.e« wierden uitgegeeven, dog in foi verminderd, mogen ze tans
niet meêr als ^ó en ten hoogfte lt;5^ Ryidaalders gddcn.

Een Batavia/che Goude Ducaat, of zoogenaamde Derham D^a
ji Engels weegende, is alhier gangbaar voor

Engels, r\'.Rjhdaalder,nbsp;2;IL-

zilvere munten.

OnJer denbsp;Mmtfpecten, alhier ter plaatze gangbaar

\'\'cnbsp;oiDlcaton^ XL. i,;

iS.Jt.land 3 Gu/de^s 3 S.\'ungt;en, dog wordt alhier uitsegepven
voor/ 3 : 18 :, te weecen Oude of Ongecartelde, dog de Gecartelde
hoewel n.et zwaarder dan de eerfte, zyn teg\'ens ƒ 4 gSaa \'
houdende de eene zoo wel als de andere zi^. Iv^., zyLeletna
evenredigheid dus met de Halve Ducatom, terwyl èL Spaankt-e

lTd}Z wJtquot; quot;quot;nbsp;Oniecartelle nLI.

Een Z.kere Spaanfi Reaal, Mexlcaanfcloe Pilaar, ter zwaarte
van 17, Hngels, die eigenlyk niet meêr dan 8 Schellmten doet
en daarom den naam van Reaal van agten draagt, hier te^
Itede enkdd uitgegeeven wordende, is de ordinaire loop tfo
AHmen in raeenigte; egtcr doen ze meerder. Nooit wor^t de
JOO ps. on minder dan 130 Ryksdaalders gereekend, dog dit heeft
geen vafte ftand; want doordien deeze Specie veel na andere
plaatzen, ook iu groote meenigte na China, wordt vereerd
zoo klimt en daalt de prys na maate der fchaarsheid aan die MunJ
hrer ter ftede ryzende zomtyds op 136 Ryksdaalders de loo
ps. dog cht ^beurt zelden, ^blyvencle het meefte tulTchen de iH
en r 3De Ka\'^uge Spaanfche Reaalen egter hebben alhier haren
vaften cours tegens éo.Sturvers. Op deezen volgt het
hndfih Pajement want de andere NededandfSe ZUvere Speae„
Heek Guldens, Aguen-t-w^nugei, Daalders, Jn Drl\'
gu den-ftukken,Jchoon z^ uitgegeeven wordende de Nederland
chï prys wel blyven behouden, kunnen nogtans in geen aanmer
i^ing met relatie tot den cours der Gemunte Speciën , om der^.r
ver genog ge„l komen: dog de leedjes Schelüng, i„ Neder-
Jdciu a ó. \\tmvers doende, is alhier gangbaar voor 7\' S\'tu\'
vers, -^oo wel a!s de Scheepjes Schellmg, die in Nederland
meenlyk voor 6. Stun,ers Cordt uitgefeeven waarenZn fl\'
Ie andje Schellwgen, als ook de c/empelde ZefihalZT^ê
de ,n Nederlandnbsp;doende, hiir nL hoog4 Sn Tan

den man gebragt hebbendede Zefihalven, in Nederland

ë h^NvT V 7nbsp;Tnbsp;^.r^Dubhèld tul

in Nederland gerekend op jz. Penmngen, doet alhier 40
of z-, cn een Enkelde y\'. Stuwer of zo. Pe„m„ge„.nbsp;^

Uit.

(J)

Uhheemfche Z\'dvere Specien zyn federt weinige Jaaren hier
mede in trein gebragt en rouleeren onder den inwoonder als,
de Ketzer- en Martendaalder tegens 60, en de Franfche Kroonen
tegens 30 Stuwers, terwyl men van de Z\'dvere Oofterfche Mun-
ten de volgende alhier verdebiteerd, dewelke egter op een vaften
cours zyn gezet, namelyk : een Batavlafche Z\'dvere Ropj, wee-
gende Engels^ deedt bevorens 30, dog is nu met de andere
gereduceerd op 17. Su/tversPerfiaanfcheDubbeldeRop^en
wel als de Souratfche en Bengaalfche, worden uitgegeeven voor
54 Stuivers vafte cours, de Enkelde Ropye voor 27. en de Halve
voor xy:^ Stuivers.

De Kopere Munt aanbeiangende, dezelve beftaat enkel in Heele
en Halve Duiten, en weegt de Heele Duit x. Engels ruim, wor-
dende tegens 4. Penningen uitgegeeven; zynde de Halve gangbaar
voor X Penningen y en reekent men dus de Heele 4 en de Halve
Du\'iten 8 op een Stuwer.

En worden zomtyds nog wel Vreemde Qoude Munten alhier ge-
zien, als de JohanneJfen ^ Goude Loulfen amp;c. dog deexe hebben
geen vallen cours, maar worden zoo wel by de E. Compagnie als
particulieren na benodigdheid en de prys van de Specien in cas
van negotie geaccepteerd, daar na ryzende en daalende.

Dit het alles zynde, \'t geen Scheepenen Üwe Hoog-Edelheden,
aangaande Hoog-derzelver requifit, kunnen fuppediteeren, ver-
hoopen zy hiermede te zullen hebben voldaan , terwyl ze hun
met de meefte agting noemen, (Onderftondt) Hoog-Edele Groot-
Agthaare JVydgeb\'tedende Heer en, Uwer Hoog-Edelkeden Onderdanig--
fteD\'ienaaren^ dePrefident en Scheepenen der JiadBatavla, (Laager)
Ter Ordonnantie van dezelve (Was getekend) M. Huysvoorn
Secretaris^ (in margine) Ingediend den xo, OBober Anno 17^4,

: jIP

\' . ^ ft^nbsp;... s^lis ■

- \' .. ■ . lt;— ■■ , quot;quot;

wu

- ... .. ...nbsp;■■nbsp;.......5 T.nbsp;■ ,

— c

1 -

ï-, - r-

i\'rr^r

rc