de abortu arte protocato.

nmnm obstetricio-iedica imuguralis,

oois\'tinens

NONNULLA de abortu arte

provocato,

quam

A N N U E N T E S U M M 0 N U M I N E,

EX AUCTOKITATE EECTOEIS MAGIStFICI

PETRI HARTING,

^ED. ET ART. OBST. BOOT. ET math, ET PHIL. NAT. PaOP. ofid.
NEC NON

^Mplissimi senatus academici consensu,

ET

^\'OBILISSIMAE pacultatis mbdicae deoreto,
\'t0 ^^tttbtt ^^ocforattts

summisque in

^iedtcina honoeibus ac privilegits,
ACAOEMIii BHEIVO-TBAJECTIXA

RI CE ET LEGITIME COKSEQUENDIS,

eruditorom examini submittet

HERM ANNUS LUDOVICUS BR A AM,

KIckeria-Siiiinamensis.

^^^ mensis junii anni mdcgclviii , hoba vi dimidiata.

TRAJECTI ad liHENUM,

a^xjd post UITEEWBEB, amp; Soc.

mdccciviii,

Ex officîTia typogvnphica j. g. axdrîkssen.

LEVIRO OPTIMO DILECTISSIMO

BARNET LYON,

jitius ÜTRITJSQUE DOCT.

SACKÜM.

PRAEFATIO.

^urriculo academico flnito, ad summos in
^^dicina honores capessendos, lew Academica

^ f 7 •

^^ • imponit necessifwdinem dissertationis com-
^^\'^^cndae, et quidem lingua Latina. Bubitanti
^^^^n^tani eligerem dissertationis materiam, ut
jtissui satisfacerem, inito consilio cmi Viro
- Jjnbsp;Goudoever, promotore aestu-

^^tissiniQ^ mawime mihi arrisit disserere de Abortu
^^^^ provocato ; quod feci, - sed quomodo fecerim
^^\'ohis ipse videat Lector. NU novi me dedisse

, collegi tantum, quae apud varios

^^^iptore^ 7

ae meo argumento invenerim, dum

Propria ^

^^Pertentia hac in re, ut fere per se
mihi deest.

Q^\'■od rehquum est, pium mihi incumhit oMcium,
\'tacnbsp;_nbsp;^ \'

occasione, gratissimo animo beneficia

vin

memorare, m me collata a Fraeceptoribus, in-
primh in Academia Groningana Viris clariss.
J. Hissink Jansen et I\\ Z. Ermeeins et in
Academia Ulirajectina G. J. Loncq C. J.eil. et
L. C. van Goudoever.

Vos igitnr, Viri clarissimi, gratias meas quam
maximas accipite pro multis beneflciis, quae in me
contulistis. Vestrorum meritorum numquam imme-
mor erit animus grati discipuli.

Tibi imprimis, Vir dar. van Goudoever , pro
tot et tantis, quae in me contulisti, benevolentiae
testimoniis, puhlice gratissimum obtestor animtm,.

Vos tandem,, Commilitones , qui studiorum mihi
fuistis socii, valete ! Cum mvMis vestrum. amicitiae
conjuMctus sum vinculo, quod magnum nobis attulit
cum utilitatem turn jucimditatem. Maneat aAnicitia
illa , quam alma Mater jam diu sacravit, quae que
in posterum (quoque omnium, quae bona sunt et
jucunda, largus, Amid carissimi, nobis sit f ons !

MM

CAPUT 1.

abortus arte provocati definttio.

p

habetnbsp;graviditatis periodis, in quibus locum

partus, diversae denominationes acceptae sunt,
obtinbsp;\'quot;tra 28 priores graviditatis bebdomades

, vulgo abortus dicitur, quia ad hoc usque
quot;^itam ^nbsp;in genere, etiamsi forte vivus nascatur,

tricatnbsp;potest. Sunt autem alii obste-

intra^*^^^\' abortum vocant talem partum, qui
h ^^nbsp;bebdomades graviditatis obtinet, dum

pa^.jnbsp;tempore usque ad hebdomadem 28. de

^^^ immaturo loquuntur.

distir^-^^^\'quot;^quot;®nbsp;^^^^^nbsp;hancce

P^rtutn^^\'^^\'quot; inter abortum propria dictum atque
esse ^quot;^\'quot;^turum praxi obstetriciae prorsus inutilem
Dec processu physiologico definito niti.

^\'^mpitu^\'^quot;\'^ g^avididatis decursus intempestive inter-
eonse \'nbsp;foetus a matre separatus vitam

I^rou^^ Potest, abortus obtinet.
sic pnbsp;i, e. naturae ope, abortus oritur,

^ovocan quoque potest et provocatur

non raro.

1) Kr •

^853nbsp;Vorträge über Geburtsliülfe von C. S. F. Ceedé.

■ Pag. 415.

Ubi de abortu arte provocato sermo est, de eo tan-
tum abortu agitur , qui a medico vel obstetricatore
provocatur, ut matris vita servetur, non vero de eo,
qui vel ab ipsa muliere gravida vel ab aliis scelesto
scopo provocatur.

In abortu arte provocato graviditatis decursus
vario tempore hac aliave methodo interrurapitur,
foetus jam magis minusve evolutus in matris salutem
expellitur. Est itaque res raaximi momenti, de qua
multum disputarunt inter se medici, num bona sit
ac honesta, an mala et prava. Nos quidem quaes-
tionern dijudicare non poterimus ; id autem affirmare
nos posse credimus, obstetricatorem, qui ut matris
vitam conservet abortum provocaverit, non habere
quod sibi imputet, neque damnandum esse, nec
jusjurandum sibi impositum eum violavisse.

CAPUT IL

abortus provocati htstoria.

Non mirum est obstetricatores antiquis aevis prae-
primis attendisse ad ea, quae natura peragere possit
et quomodo ea peragere soleat.

um ars obstetricia, uti aliae raedicinae partes,

fa^c\'^^\'^ \'^\'^^quot;wdata erat, obstetricatores fere nil aliud

nisi naturam observare potuerunt.

j ^\'^^\'ïitiiu forcipes obstetriciae, vectes, unci, aliaque

\'ittienta ad armamentarium obstetricium perti-
nentia • .

foet \'nbsp;erant; quamdiu versio viventis

^ivis^ perficiebatur, neque sectio caesarea in
nep /quot;^^^t\'^ebatur, non rairandum obstetricatores
^^-essitate coactos fuisse ad finem usque observare

deb quot;aturae agebat. Natura illis magistra esse
bat \'\'^tura ipsa illis non raro viam monstra-
e»-a\'tnbsp;indicabat, quo in casu difficili utendum

tere\'nbsp;naturam non raro periculum aver-

^\'^ubi mors fere certa videbatur.

sitno-quot;atura provocatum observabant, gravis-

ßiod^^\'^^ quot;^oi\'bos aliasque periculosas conditiones hoc

^^ ® sublata videbant, quid mirum eos jam cito de

^ arte provocando in talibus periculosis casibus

Omne nimirum quod vivit et respirât

quamquot;^^ intererat, foetus vita iis longe minus

Qiedic\'^^^^^^ ^ita valebat. Ea opinione ducti antiqui

gnbsp;provoeare suaserunt eumque in certis

am casibus praescripserunt. Neque iis incul-
Pandum est j • T •nbsp;i .

Posteanbsp;perversi hommes remedio salutari

causa^nbsp;fuerint et vel lucri cupiditate vel alia

abortum provocaverint.
abortu\'\'^^\'^^^\'^\'^^nbsp;l^antum scimus, de

lt;iiceiisnbsp;mentionem facit, est Hippocrates,

facit ^ -j\'gerenti utero vena secta abortionem
etnbsp;potissimum , si foetus grandior fuerit ; quot;

»Mulieri utero gerenti si alvus multum

profluat, abortionis periculum est,\'» i) Dissent quoque
de vi medicamentorum ad abortum provocandum.

In libro quoque de aëre, aquis et locis passim
inveniuntur loca, e quibus effici potest abortum provo-
catum, remediaque quibus provocari potest Hippo-
CRATi nota fuisse. Hoc enim inter alia concludere
possumus e jurejurando ab ipso discipnlis praescripto, in
quo sequentia occurrnnt v«rba : „neque mulieri pessum
subdititium ad foetum corrumpendum esbibebo.quot;

Dein in censum venit Moschion, qui Hadriani
imperatoris tempore vixit^). In omni casu abortum
provocare suadet, ubi excrescentiae vel alia obstacula
ad uteri ostium maturi foetus expulsionem impedirent,
quia tali in casu infans moriri deberet et mulier
quoque in summo periculo versaretur.

Theodorus Priscianus in libris suis quoque de
abortu provocato loquitur Tertium scilicet sec-
tionem quarti libri hisce verbis incipit: „ Abortivum
dare nulli fas est;quot; at vero affirmat id licere in
morbis uteri ut gravidarum vita servetur; hancce
agendi rationem comparat cum arboris ramorum mor-
tuorum amputatione, ut arbor ipsa incolumis maneat,
vel cum oneris jactura durante tempestate ut navis
servetur. ^

Sequitur Aetius Amidensis , Justiniani medi-
cus , qui in libris suis medicinalibus abortum memorat.

1)nbsp;Hippoceatis Aphorism, Sect. V, aph. 31, 84,

2)nbsp;Moschionis etc. edidit E. O. Dewez. Viennae 1793. 8.
8) Theodori Peisciani Rerum medicarum libri quatuor.

4) Aetii Amidensis libri médicinales sedecim.

Legimus nempe in libro decimo sexto, in cujus capi-

tibus 16—21 de abortu agit: „satius est foetum

corrumpere quam excidere. quot; Abortus provocandi

indicationem hisce verbis définit : „ Parvitas uteri,

ut ob id foetum perficere non possit, sive colli

®jnsdem angustia, sive quod tuberculum aut tale

qmddam in ejusdem ostio exortum sit, quod partum

^nipedit.quot; — Non tantum hisce temporibus in talibus

casibus abortus provocabatur, conabantur quoque

*^onceptionem impedire quin sterilitatem producere.

quot;entionem quoque facit AetiüS de Aspasia quadam,

ut videtur, obstetrice, cujus dexteritas ad

ahortum provocandum late nota erat. In capite

^llatï libri 18, narrat Aspasiam gravidis abortionem

^^Pientibus vehementiores motus suadere vel ut onera

graviora sublevarent, aut in balneo abdomen frica-

ijg porj-o suadet balneis e vapore uti, vel ut

^^öam sibi secare facerent, ut pessarium in vagina

^itterent, ac praeterea multa alia interna remedia.

Vero primum remediorum mite agentium usum

■A.SIA suadebet, quoniam talis abortus arte pro-

^ocati pericula illi non plane ignota erant, dicit
nempe :

Neque tamen temere hoe faciendum est : omnis
foetus corruptio periculosa est, praesertim in
lere robusta , uterumque duriorem ac densiorem

nabente.quot;

Inter causas partus difficilis ab Aetio memorantur :
tat\' ^^^^^ nimium conserta, quae pariendi diffioul-
^^ ®ni faciunt, dum in partu dilatari non possunt,
^ »quot;niam lumborum cavitatem.quot;

Praxis obstetricia hisce temporibus obstetricibus solis
fera confidebatur, praeterea iis mandata erat medi-
caraentorum praescriptio et cantionum recitatie ad
leviorem reddendum et promovendum partum, et
filiarum collocatio, quia optime dijudicare possent,
quaenam personae sibi convenirent optime ad procre-
andos sanos liberos.

Inter Araboa primo loco nominandus est Seka-
phion seu Janus Damascenus i), qui unguenti for-
mulam ^praescripsit ad abortum provocandum destinati,
constantis e partibus aequalibus myrrhae, hellebori
nigri, opoponacis et fellis taurini. De quo unguento
dicit ; „ Supponat ipsum muiier ; descendet enim
tune embryo, sive sit vivus sive mortuus.quot;

Mohamed Ebn Zachariah Abu Beer Arrasi ,
vulgo Ehazes dictas, abortui caput integrum dicavit :
„de illis, quae prohibent impraegnari et quae aborsum
faciunt

Postea in censum venit Avicenna , cui ob insignia
in medicina mérita nomen „principis mediooruni\'\'\' fuit
tributum. Medicinam descripsit in quinque libris, in
quibus etiam de arte obstetricia egit. In tertii libri
capite 8—12. de abortu loquitur, et meraorat quando
et quomodo in abortus provocatione agendum sit :
,, cura praegnans est puella parva, supra quam timetur
mors ex partu.quot; Pelvis angustiara itaque quoque
indicationem habet.

1)nbsp;Practica Jo. Seeaphionis etc. Lugd. 1335. 4,

2)nbsp;Liber Rhasis ad Almansoeem. Venet. 1800. fol.

3)nbsp;Ayicennae liber cauonis etc. Venet, ap. Juut. 1544,

Multa remedia sive dynamica sive mechanica enu-
nierat, ad abortum provocandum apta: inter alia
\'^eoaesectiones, onerum graviorum sublevationem,
ahstinentiam a cibis, ostii uteri irritationem, per
calamum vel chartam involutam vel ligni frustulum
canalem colli introducta excitatam , porro multo
quoque remedia ore sumenda. Describit tandem
iQstrumentum, cuius ope fluida in uteri cavum
^ujici possunt ad provocandum abortum: „instru-
nientum triangulatae extremitatis, longum habens
colluijj, secundum mensuram longitudinis colli
•^^tricis mulieris quae curatur, et taliter , ut ingre-
lt;iiatur os matricis et sentiat mulier quod jam pervenit
spatium intra matricera, et injiciatur per ipsum ,
illud quod interficit, et quod lubricat, et quod

®xtrahit.quot;

I^ersa Ali Ben Abbas amplum de medicina
opUs reliquit, permagne aestimatum, quod postquam
^quot;^ICENNA canonem suum edidit, neglectum quidem,
attamen ab eo nequaquam superatum fuit.

Integrum caput abortui consecrat, sub titulo: „de
^Wtientium mulierum medela.quot; Feminis quibus
pai\'tus periculosus foret: „ propter parvas matrices aut
■^nlvas strictas,quot; sive propter conditionera morbosam
quot;on solum Ali graviditatem dissuadet, verum etiam
^eaiedia ad graviditatem impediendam indicat capite
»de bis, quae conceptura fieri prohibent.quot;
• n parva matrix et vulva strictaquot; hoc loco
l\'^oque pelvis angustia indicari videtur.

artis medecinae etc. quem Stephanus Anïiochentjs ex

\'II Lat. transtulit. Venet. 1493. fol.

Chalaf Ebn Abbas Abu\'l Kasbm Alzaha-
bavi, vulgo äbulcasi8 dictus, jam temeram
abortus provocationem vehementer oppugnat. In
operis capite 17. agit: „de cautela medici, quod
non decipiatur a mulieribus in provocatione menstrui,
ne destruatur conceptus,quot; et medicis adhortatur ne
audiant homines, „ quibus nulla ratio neque lex
inest,quot; quando eos permovere conarentur ut abor-
tum provocarent.

Jam ex Abuloasis verbis patet, abortus provoca-
tionem pravo scopo tunc temporis valde consuetam esse,
ßemedium , in salutem matris inventum , quam ipsa
natura homines docuerat, admodum temere adhiberi
amplius adhuc apparet e libello: „de secretis mulierumquot;
dominicani Alberti Magni , qui memorat puellas
praemiis corrurapendas , tum quoque „doctas mulieres
et lenas in hac artequot; de industria abortum provocare,
remediaque, quibus hunc in finem utebantur, describit.
Tristis huius abusus causae pro parte reperiendae sunt
in eo , quod scientiae fere unice a monachis colerentur,
atque igitur inter monasteriorum muros quasi occultae
manerent, dum obstetricia praxis impune ab obstetri-
cibus ignaris excercitabatur. Praejudicata praeterea
hisce temporibus opinio et falsus pudoris sensus non
sinebant artem viris confidere, quae mulieribus tantum
confidenda videbatur in magnam noxiam parturientium.
Nullo modo itaque mirandum , si viri docti tantum

1) Albucasis de chiriirgia Arabice et Xatine. 2 torn, Oionii,
1778, 4.

3) Albeettjs Magnus, de secretis mulieruni. Francof. 1B80. 8,

m rarissimis casibus ab obstetricibus consulerentur,
quod certe eo minus obtinebat, quo doctiores istae
obstetrices se aestimarent, et quo magis suam expe-
rientiam ac scientiam haberent.

Antiques medicos tam facile ad abortum provo-
candum conclusisse in casibus , in quibus eum indi-
catum esse opinabantur , nemo mirabatur , praesertim
Deputat foetum , quamdiu utero gerebatur, in-
^uimum haberi. Tertullianus i) quidem hanc
®®ntentiam oppugnabat in opere suo philosophico :
anima ; Galenus , ubi agit de quaestione : an
animal sit id, quod in utero est ; et Lactantius
\'n libro: de opificio Dei, cap. 17. hisce verbis:
» non enim post partum insinuatur in corpus, ut
qnibusdam philosophis videtur, sed post conceptum
Protirius, cum foetum in utero nécessitas divina

formavit. quot;

Vulgo tamen animum tantum postea corpori nato ,
dum nascebatur, insinuari credebatur. Talia
quoque argumenta nil effecerunt ad rejiciendam abortus
tempore vero quo romani Pontifices
®nmmum exercebant imperium, abortus provocatie ex

^^stetrieiarum

operationum cohorte expellebatur, ita
medicis vel obstetricibus eum provocare non ara-
pHus liceret. Longe vero abest, quin Pontificis
lussu quoque abusus arceretur; provocabatur semper
ahortus, sed tantum a vilibus et mercabilibus manibus.
^octrina ab antiquissimis medicis culta et ad certum

Teeiulliani opera etc. J. L. de la Cerda. Lutet. 1641.

evoluticfîlis graduai perducta iussu illo quasi uno
moraento delebatur.

Primo quidem adspectu videbitur gratias agendas
esse iis, qui abortus provocationem vetarent neque
foetum in utero perverti sinerent ; at vero si repu-
tamus quaenam operationes abortui provocato deinde
substitutae fuerint, fortasse aliter de re judicabi-
mus. Quid enim substituebatur ? Sectio caesarea
vel embryotomia; haec ut per se patet abortui non
praeferenda est, et de sectione caesarea quid dicemus ?
Ut foetus vita fortasse servaretur, mater certae
fere morti dicabatur, inprimis tune temporis , quum
operandi methodus longe imperfectior esset, quam
nunc est.

Sic abortus arte provocatus non amplius inter
operationes obstetricias nunaerabatur, etsi Eoesslin i)
foetu mortuo partum praemature excitare suaderet,
Abortus arte provocatus pluribus contemtui esse
pergebat, eo magis quoniam inexpertes obstetrices
rudesque tonsores tam impudenter eum excitarent,
ut Jacobus Kueff anno 1554 abusui sese oppo-
suerit^). Guillemeau et Maueiceau*) quidem,
partum vi productum (accouchement force) in vehe-
mentibus gravidarum haemorrhagiis commendabant,
uti inter alia effici potest ex sequentibus verbis,

1)nbsp;Eucharius Roessiin : der schwangeren Frawen und Hehammen
Rosengarten. Strassburg 1532.

2)nbsp;De conceptii et generatione hominis etc. Jag. Ruepf. Tigur 1554.
B) La chirurgie françoise etc. par J. Guillemeau. Par. 1S94.
4) Des maladies des femmes grosses etc. par Fkançois Mauriceau.

Par. 1560.

quibus usus est Mauriceau : „ qu\'elle soit à terme
ou non, qu\'elle ait les douleurs de l\'accouchement,
ou qu\'elle n\'en ait aucunes.quot;

Nicolaus Puzos i) talibus in casibus ostium
sensim aperire et membranas rumpere suasit, ut
®itius et tutius dolores suscitarentur et partus pro-
quot;loveretur : at vero tempus nondum venerat, quo a
! quam tam diu secuti erant, discederent medici,
atque operationem suaderent, illegitimam, inhuma-
atque religiosl obstantem habitam.
Anno 1697 Tubingis libellum El. Camerabius in
lucem edidit, in quo ponit quaestlonem: „An liceat
quot;ledico pro salute matris abortum provocare ? quot;
Jenae deinde apparuit anno 1710 opusculum a
Hade. Slevogt conscriptum : „ Prolusio num
^aturus foetus servandae matris causa occidendus?

abortus provocandus sit, ut mater gravida
^ magno morbo morteque liberetur?quot;

I^terque auctor quaestionem dijudicabat, utrum
bcieat in pelvis angustia abortum provocare ad
^^trem conservandam ; manebant autem voces cla-
quot;^antis in deserto.

Anglicanis obstetricatoribus, sectionis caesareae even-
^\'^\'nx infelicissimum videntibus, contigit bonos, ut
abortum arte provocatum ab oblivione vindicaverint.
Anno 1771 William Cooper praejudicatam ho-
miinuni sententiam sequentibus verbis oppugnavit :

Traité des accouchements par N. Puzos. Par. 1759, 4.
^^ ^ili,. Cooper, Med. observ. and Inq. vol IV. Lond. 1771.

„ I allow me, to propose the following question, viz,
„in such cases where it is certainly known that a
„ mature child cannot possibly be delivered in the
„ ordinary way a live, would it not be consistent
„ with reason and conscience for the preservation of
„ the mother, as soon as it is conveniently can be
„done, by artificial means, to attempt to produce
„ an abortion ? quot;

Cooper vincula sustulit, quae superstities homi-
num atque perversitas nobis imposuerant, atque docuit
matris vitam nisi plus saltern non minus valere quam
vitam foetus sex mensium.

Post Cooper obstetricator Edinburgensis John
Aitken abortum provocare proposuit, rogans :
„ Nonne legitimum est ad evitandam embryotomiam
propter pelvis angustiara, per quam vivus foetus
transgredi non potest, iusto tempore abortum excitare.quot;
Utriusque obstetricatoris exemplum in Anglia secuti
sunt Hull , Burns , Davis , Blundell ,
Barlow et alii, quo factum est ut in Anglia hacce
operatione non paucis casibus perficeretur. Paulus
Scheel in Dania, Foderé , Dubois , Cazeaux

1) John Aitken. Principles of midwifery. Loud. 1786.
3) Hull. Observ. pg. 97 et 454.

3)nbsp;BmiNS. ObserT. on abortion, 2 ed. Lend. 1807.

4)nbsp;David. D. IJavis Elements of operative Midwifery. Lond. 1835.

5)nbsp;Blundkil. Principles. Lond. 1834.

6)nbsp;Bablow. Essays on surg. and midw. 1833.

7)nbsp;Comm. de liq. amn. etc. natur. et usu. Havn. p. 74.

8)nbsp;Cazeazx et Dubois. Univ. med. 1853. IS. Gaz. me\'d. de
Paris 7. Bullet de I\'acad. nat. torn. XVII.

aliique in Francia viam iis monstratam ingressi sunt
et in continente quoque Europae abortui provocato
lanuam aperire conati sunt. In Germania Mendk
primus fuit, qui hanc operationem in pelvi nimis
angusta commendavit 1). Dein kiwisch et scan-
^ONi abortum provocatum tuiti sunt et contra dubia
iniurias quoque praejudicatorum hominum defen-
\'îerunt. In Belgia inter alios van Huevel et
SlSioNART de abortu provocato scripserunt.

Talibus viris praeeuntibus non mirum est abor-
turn arte provocatum locum ipsi debitum recupera-
\'^isse, et inter operationes légitimas tandem receptam
esse operationem, quae medio aevo sacerdotum anathe-
^ate tamquam illegitima, inhumana, religiosi con-
traria damnabatur, atque diu eadem poena, qua in-
fanticidium puniebatur.

1)nbsp;Mende : Beitr. z. prüf. etc. àrtzl. Mein. Greifsw. 1302,
P- 64.

2)nbsp;Kiwisch. Beitr. zur Geburtsk. Würzb. 1803. p. 104. Scan-

Lehrb. der Geburtsh. Wien 1855 p. 713.
Mem. sur les divers moyens propres à délivrer etc. Brui, 1842.
Journ. de Brus. Mai 1846.

M-

CAPUT III.

DE ABORTUS PROVOCANDI METHODIS.

Quamdiu gentes per terram dispersi erant neque
in urbibus se eongregaverant, pater familias unicus
et in omnibus rebus dominus erat. In domo sua
iudex erat, vim vitae ac mortis in infantibus exercere
poterat. Postquam vero homines vitara patriarehalem
reliquerant, urbesque condere coeperant, quae dein
cum aliis commercium varii generis inibant, sensim
sensimque depravari inceperant mores. Jam cito
in urbibus florentibus homines lusu atque luxuria
corrumpebantur. Quo magis florebant eo magis
effeminati fiebant habitantes. Inter mala, quae e
luxuriöse vitae genere proveniebant, maximum fere
erat, quod se saltatricibus, cantatricibus aliisque vitae
inhonestae mulieribus tradebant multi, qui harum cantu
vel corporis elegantia vel humanitate aut eloquentia
seducebantur. Duplex exinde malum exoriebatur : ab
una parte harum puellarum blanditiis mariti ab uxoribus
detrahebantur, dum ab altera parte uxores cum servis
aliisve adulterium committebant. Quid mirum si
et puellae et uxores gravidae factae remedia quae-
siverunt, quae foetum corrumpere ac graviditatem
terminare possent. Hinc abortus provocandi mos
ortus est, quo multi utriusque sexus hominis sese ob

niagnum exinde petendum lucrum occupabant. Quo-
Wodo agebant, quibusque utebantur remediis iam pro
parte in praecedenti capite allatum est.

OviDius commémorât pessarium ex melle, belle-
^oro et euphorbia constans, in vaginam immittendum.
Ahortus provocationem sequentibus verbis describit:

Vestra quid effoditis subieotis viscera telis
Et nondum natis dira venena datis?
Haec neqae in Armeniis tigres fecere latebris
Perdere nec foetus ausa leaena suos
At tenerae faciunt, sed non impnne puellae,
Saepe suos utero quae necat, ipsa périt,« i)

Avicenna quoque ut vidimus multa remedia
®ntnneravit. Inter varia ista remedia, maximam
Partem ad excitantium classem pertinentia, etiam
quot;^\'\'■\'eniuntur fumigationes de asinorum calcibus com-
bustis vel de stercore horum animalium, quae abor-
^i^um remedium efficax habebantur. Huc pertinent
^aria pessaria e principiis excitantibus composita.

^edio aevo veterum consilia sine metu sequebantur
^ernediisque iam cognitis multa alia adhuc addebant,
quae ab obstetricibus hilari animo accipiebantur et
^^Ibibebantur. Pro usu interno hisce temporibus varia
Potus praescribebantur, quorum praecipium principiura
asa foetida, vel alia medicamenta resinosa aut
^^Isamica. Sugere mammas alius mulieris, ac bibere
^c; ex istis mammis abortionem promovere posse crede-
atur. Fumigationes et balnea gravidis commenda-
baatur.

^^ Amor. lib. II. Eleg. 12,

Cognitio de abortus provocatione multis familiaris
erat. Qua ratione antiquis aevis raulieres sibi abor-
tum procuraverant, etiamnunc in magnis urbibus
procurant. Hoc respectu barbarae ex Ucrania mulieres
cum bumanissimis Lutetiae puellis quin raatronis con-
veniunt. A nonnullis filum ferreum vel bacillura
vel aliud quid adhibetur ad membranas disrumpen-
das, uterumque a contento liberandum. H aller
narrat puellas Italicas acus, quibus ad continendos
capillos utuntar, per ostium externum et canalis colli
uteri ducere ut hac ratione fractum graviditatis cor-
rumpant.

Idem Parent Duchatelet de meretricibus Parisiis
effert, quin Scheel affirmat : „ modum istum abor-
tum excitandi etiam foeminis Norvegicis non
penitus ignotum esse.quot;

Testante doctissimo Veit in urbe Caïro mulieres
sequenti modo abortum provocare solent : gravidae
in balneo locatae vulva cum frusto sulphuris tam
diu titillatur, ut dolores oriantur, sufficientes ad
ovum expellendum, quo facto infusum cinnamomi
ad sanguinis fluxum sistendum capiunt.

In libris de medicina forensi plurima inveniuntur
exempla, quae demonstrant artem abortus provo-
candi non tantum a humanioribus sed quoque a
rudibus ac stultis feminis notam esse.

Sed haec mittamus et ad argumentum redeamus,
ad abortum nempe arte provocatum. Perpensis om-
nibus , et facta indicatione provocandi abortum,
eligenda erit methodus, et quidem talis quae in sin-
gulari casa citissime atque tutissime uterum a con-
tento suo liberare potest.

»In mehrfacher Beziehung, dixit Kiwisch, ist
^je Einleitung des Abortus mit geringeren Scliwie-
\'\'\'gkeiten verbunden, als jene der kunstlichen
f\'rühgeburt, indem bei jenem die sorgfältige
®fechnung der Schwangerschaftszeit, die Diagnose
Lebens und der Lage des Kindes, sowie jene
^^ Beckenverhältnisse hinwegfällt, die bei letzterer
P^ration von wesentlicher Bedeutung sind. Dagegen
^feten hier manche andere Schwierigkeiten auf, und
nebst der genauen Diagnose und Würdigung
^ Vorhandenen Krankheit, die in manchen Fällen
sehr erschwerte Zugängigkeit der Frucht. Es ist
Uehinlich zu berücksichtigen, dass der Cervical-
Uai in den ersten Monaten der Schwangerschaft
S^^öhnlich bedeutend lang ist, und derselbe besonders
_ Erstgeschwängerten häufig sehr innig verklebt
so dass man in denselben, ohne bedeutende
anzuwenden, nicht eindringen kann,quot;
Quas ad partum praematurum provocandum com-
quot;^^ndaverunt atque adhibuerunt methodas, ad abortum
\'l^^RUe provocandum adhiberi possunt. Aptissime
®®lt;luenti ratione dividuntur:

Lirecta uteri evacuatio;

Partialis membranarum ab uteri parietibus

solutio;

Immediata vel mediata ostii uteri dilatatio;

TT

• Uteri vel totius vel eius partis variis modis

harum methodorum unaquaeque pro-
^^JQinoda et incommoda habet, nec una harum
quot; casu est adhibenda.

I.

Directa uteri evacualio.

Jam veterlbus notutn erat liquore amnil effluxo
partum post breve tempus sequi nulloque modo reti-
neri posse. Hoc modo partum provocabat Justina
stgmundin in placenta praevia, orta haemorrhagia nullis
remediis sistenda. Cum acu vel filo ferreo placentam
perforabat, ut efflueret liquor. Postea hacce me-
tliodo usus est Puzos tanquam optimo remedio ad
debellandam metrorrhagiam alio modo non sistendam.
In Dania Paulus Scheel membranas perforabat
ad provocandum partum praematurum , ita ut ab eo
metbodus nomen acceperit. Per longum tempus
membranarum punctio et liquoris evacuatio saepissime
ad partum praematurum nec minus ad abortum pro-
vocandum adhibita est et etiamnunc adhibetur.

Ad partum praemature provocandum membranae
vel secundum Scheelii exemplum in ostio perforantur,
vel altiori loco, uti Meissner commendavit; bio vero
modus in provocatione abortus plerumque non apte ad-
hibendus, dum punctio per ostium uteri fere semper con-
venit, quae punctio hac ratione efficitur: muliere vel
stante vel in marginem tabulae aut lecti cum pelvi
collocata, pars vaginalis uteri indice sinistro loco
suo retinetur, juxta quem digitum unum aliudve per-
foratorium (inter alios Wenzel , Busch , d\'Outbe-
pont talia invenerunt) per ostium externum
canalem colli vehitur usque ad membranas. Dein
acus protruditur et membranae perforantur. Simulac

successit perforatio liquor effluere incipit et peracta est
operatio. Eemoto instrumento , raulier lectura petit,
abdomen subinde cum manu fricari et liquidum
^noddam per vaginam injici potest. Brevi post dolores
^XSürgere incipiunt, uterus magis magisque, evacuato
\'Siuore, contrahitur et expellitur ovum.

^alde dijfFert tempus, quo primi dolores apparent;
nunc brevi post punctionem membranarum nunc
^^^dius, quod dépendit et de quantitate liquoris quae
^\'Jxit, et de celeritate, qua evacuatus est liquor,

minus de majori minorive uteri irritabilitate.
Quo fortior reactio eo citior, ut patet, totalis erit uteri
^^cuatio, quae si retardaiur, uteri actio, suadente
^iLiAN, borace cum ipecacuanha promoveri potest.

oloribus prorsus cessantibus punctio membranarum
\'quot;compléta fuit et justo minor liquoris copia effluxit,
m casu punctio repetenda est. Etiamsi autem
methodus plerumque brevi tempore et in omni
abortum provocare valeat, non omittenda sunt
^quot;cornmoda, quae illi adhaerent.

facile nimirum uterus vulneratur , saepe praeterea
P®|\'lt;^ifflcile est instrumentum per ostium uteri clausum
Ver ^^^ \'^^ualem colli angustum transmitti. In iis
^ casibus, in quibus indicatio urget, haecce methodus
ibus aliis longe praeferenda est.

II.

\'^^iialis membranarum ab uteri parietihus solutio.

Ad

pj,^ ®^itanda incommoda prius descriptae methodo
» Varii obstetricatores membranas pro parte ab

uteri parietibus solvere proposuerunt, quae methodus
etsi tutior longe minus efficacior est. — Ovi velaraenta
ab uteri parietibus soluta, quasi corpus alienum habenda
sunt, quod uterum irritât, qui exinde ab eo sese
liberare eonatur.

Nexus inter membranas atque uterum variis modis
disrumpi potest sive digito seu instrumentis vel injec-
tionibus in ipsum uteri cavum , e quibus injectiones
omnium efficacissimae sunt.

Hamilton (Pract. Obs. Edinb. 1836) proposuit
membranas digiti ope a pariete uteri solvere, quod
consilium utique simplex atque bonum videtur. Quum
nullis indigeat instrumentis operator, operatic inscia
muliere , quae solita ratione se explorari credit , per-
ficitur. Dolendum autem multis in casibus , quin in
plurimis, praesertim si non de partus praematuri sed de
abortus provocatione sermo est, hanc manipulationem
difficillimam quin plane non efficiendam esse. Per ostium
uteri nimirum prorsus clausum digitus penetrare nequit,
nisi vi justo majori adhibita , praeterea saepe nimis
alte Collum positum est, quam ut digitus per ostium
et canalem colli usque in ipsam cavitatem possit
penetrare. Ad subveniendum huic difficultati EiecKë
loco digiti eatheterem eommendavit, atque Lehmann
cereolam adhibuit, uterque autem magis ad partum
praematurum quam ad abortum provocandum , queffl
in fiaem vero quoque con venire posset. Hisce instru-
mentis non tantum membranae solvuntur sed quoqu\'^
et quidera magis quam digito uteri parietes stimulantuiquot;.

Cohen, medicus Hamburgensis,docentibusAviGENNA
et diu post ScHWElGHäüSEE , injectiones in cavitatem

^teri facit. Est methodus efficax quidera sed eo diffi-
cilior, quo minus provecta est graviditas.

î\'aeile igitur efficiendum ex dictis, membranarum
solutionem ad abortus provocationem longe minus
sonamendari merere quam earam punetionem.

III.

Immediata vel mediata ostii uteri dilatatie.

In genere de hacce methodo valet, eam etsi satis
tutam non aeque certam esse. Immediata ostii dila-
^atio fit per dilatatorium, spongiam praeparatam,
^\'gitum, cereolas , alia. Duplex hîc actio conjuncta
» mechanica ostii dilatatio simul cum irritatione
nervorum colli uteri.

I^ilatatio ostii uteri per digitum tune tantum obtineri
potest, quando Collum facile tangi potest, ubi vero
^Ite positum vel postrorsum directum est, aut prorsus
clausum est ostium , difïîcillime aut non perfici poterit.

Brüninghausen et Kluge spongia praeparata usi
sunt ad ostium dilatandum, et partum praemature
provocandum : docuit enim experienta diuturnam in-
f^rioris uteri partis irritationem totius organi contrac-
^lOEies excitare posse. Quod practicum huius methodi
^^lorein ad abortum provocandum attinet, confiteri
soius aliis earn pluribus nominibus esse inferiorem,
adhiberi non potest propter abnormalem
position em et propter eius rigiditatem ; adhiberi
^oque fere nequit quando ostium plane clausum est.
\' spongia per angustum ostium nondum transferri

potest, Büsch dilatatorium suum commendavit. In
eundem finem cereolae adhiberi possent, uti ad dila-
tandas urethrae stricturas fit. Omnes istae methodi
incertae sunt ac difficulter applicantur.

In irritabilioribus non conveniunt propter reactionem
nimis vehementem , praeterea hacce dilatatione facile
inflammatio provocatur. Quae si valent incommoda
de partu praemature provocato, magis adhuc de
abortu provocando valent.

Methodus tuta, apta sed incerta ea est, quam
SCHöLLEB commendavit, obturando vaginam per lin-
teum carptum , quem in finem quoque obturamenta
de gummi elastico vel alia adhiberi possent.

Etsi ad abortum provocandum minus conveniat
haec methodus , tamen adhiberi posset in iis casibus,
in quibus, non valde urgente indicatione, ostium per-
fecte clausum est. Quod si non sufficiat obturatio,
membranarum punctio sequi poterit.

De modo, quo applicatur obturamentum, non opus
est ut dicamus, qui scilicet prorsus convenit cum
obturatione vaginae ad partum praematurum provo-
candum. Obturationem vaginae non novam rem esse,
patet e Celsi verbis : „ medicamenta composita molli
lana excipiuntur, eaque lana in naturalibus conditur,
ad sanguinem evocandum , ad ejiciendum e vulva
infantem mortuum.quot;

IV.

Irrîtatio uteri.

Haec agendi ratio nonnumquam periculosa , in multis
Gasibas incerta est. In genere ad abortum provo-
\'^^ndum commendari non meretur, nisi ad adjuvandam
Unata alteramve ex jam descriptis methodis. Actio
P^ïtim mechanica est, partira dynamica , partim con-
sensu loc am habet.
•Ä-dhiberi possent frictiones per abdominis parietes ,
d\'Outrepont voluit. Krause introductionem
^atheteris flexibilis inter membranas atque parietes uteri
^Oöamendavit, qui ibi diutius retinetur. Porro nomi-
quot;^ödae sunt injectiones in vaginam , quales Kiwisch
^liique proposuerunt. Huc quoque pertinent quaedam
jam enumeratis methodis. De omnibus autem valet,
ad abortum provocandum minus aptas esse.
I^ongiovanni secale cornutum commendavit ; opi-
natur nimirum istud remedium aeque bene dolores
®^citare quam renovare posse.

^amsbotham remedium sequenti ratione prae-

®cripsit :

See. corn. reo. pulv. dr. iij,
aquae fervidae une. viij ,
inf, in vase leviter clauso et cola.

Inf, supra praescripti une. vij/3 ,
acid, sulph. dil, dr, ^ ,
tinct. cardamomi,
syr. simpl. aa dr. ij.

Infusio secalis citius agit quam pulvis, dum acida
et aromatica adduntur ad prevenienda vomituritio-
nem ac vomitum, quae non raro medicaraento provo-
cantur in mulieribus, majori ventriculi irritabilitate
praeditis.

Lee remedio usus est ad abortum provocandum ,
et quidem exbibendo doses continuo majores , usque
ad Septem uncias de die, sed frustra. Patet igitur
secale ad abortum provocandum valde incertum esse,
dum insuper a multis non bene fertur,

Synergeia inter uterum atque mammas, jam Hippo-
crati nota, uti voluerunt Fredeeich et Scanzoni
ad partum provocandum. Prior proposuit sinapismos
vel vesicatoria ambulantia adbibere, nec tamen ipse
perpetravit, quod consiliatus est. Scanzoni sina-
pismorum loco Cucurbitas siccas eommendavit.

Haecce autem methodus ad abortum provocandum
parum valet; etsi experientia docuerit continuam
mammarum suctionem et irritationem interdum abortus
causam esse posse.

Postea ScANZONi vapores acidi carbonici in vaginam
ducendos eommendavit; de hujus vero agendi ratione,
quandoquidem parum tantum adhibita, hueusque non
judicari potest. Est auturn molesta methodus, quae jam
ob hanc causam aliis postponenda esset, etiamsi eadem
efficacitatis gradu gauderet, quod valde dubitandum.

Ex dictis facile sequitur nullam methodum cer-
tiorem esse quam velamentorum punctionem, quae
idcirco, nisi contraindicationes adsint, utique com-
mendanda est.

CAPUT IV.

CONDITIONIBUS, QUAE ABORTUS PKOVOCATIONEM
INDICANT.

I^osito, casus dari in quibus necesse est uterutn
contento suo liberari, quo tempore foetus propriam
^itam nondum vivere potest, restât ut casus enume-
ï\'^Kîus in quibus haecce provocatio requiritur. Quam-
^is difficulter generales regulae statui possint, quae
pro omnibus casibus valent, in genere tamen e
plnrium obstetricatorum opinione statuendum est
operationem indicatam esse in omnibus istis casibus ,
quibus conditiones morbosae in gravidis adsunt
iis superveniunt, quae vitam matris et ut per se
patet foetus quoque, ita minantur, ut tempestiva
Uteri evacuatio, si tuto fieri potest, unicum videatur
remedium, de quo matris salus esspectanda est.
Operationem non esse instituendam nisi omnibus quam
accuratissime perpensis, non est quod dicamus.

Inter scriptores, qui de nostro argumento verba
fecerunt, primo loco Kiwisch et Scanzoni nominandi
sunt. Multum uterque tribuit ad investigandas et
perpendendas varias conditiones , quae abortum arti-
ficialem indicare possunt. Varias, quae turn a ScAN-
turn ab aliis propositae sunt indicationes enume-
rabimus et paullo accuratius tractabimus, simul dubia

nostra contra eas, ubi opus videtur, proferentes. —
Causae, ob quas provocationem abortus indicatam
habuerunt, hae sunt :

1®. In retroversione uteri compléta, si repositio
nullo raodo fieri potest. Tali in casu necesse est
ut inflammatio uteri aliarumque in pelvi sitarura
partium oriatur, tam periculosa ut mors fere certo
instet.

Nullam autem ex enumeratis methodis in compléta
retroversione, nisi forte in rarissimo casu, convenire,
sponte liquet. Collum enim uteri nimis alte positum
est ut attingi possit, utque instrumentum per ostium
duci queat. Nihil itaque restât quam perforatie uteri
parietis ut liquor amnii evacuetur. — Contra istam
indicationem Hohl attulit: in retroversione incom-
pleta operationem non necessariam esse (de qua re
nemo profecto dubitatur), in retroversione autem com-
pléta operationem matri periculosam esse, quum,
ostio alte posito et instrumente non attingendo, ipse
uterus perforandus sit, unde facile inflammatio orie-
tur. — Multa contra Hohlii sententiam afferri
possunt.

Parvo isto vulnere gravem uteri inflammationem
produci experientia non comprobatur. In genere
non secuta est inflammatio , evacuate utero vulnus-
culum fere clausum est brevissimoque vulgo tempore
sanatum, et, etiamsi oriretur metritis, haec sanari
poterit, dum retroversione perstante mors certa habenda
est. Libenter consentimus quoque hoc in casu abor-
tum ultimum tantum refugium habendum esse, sed
SCANZONI quoque nil aliud proposait quam abortus

Pi\'ovocationem in casibus desperatis, neque raulti
P^ofecto invenientur, qui in tali casu operationera
quot;on legitimam censeant.

In descensu et prolapsu uteri gravidi , obortis
^yinptomatibus gravis vesicae urinariae et recti intestini
Pfessionis nec minus uteri ipsius Inflammationis, repo-
®itione uteri frustra tentata.

Ut per se patet abortus quoque hoc in casu insti-
^^önda non est nisi summa necessitate jubente, et
P^ofecto damnandus foret ille qui abortum provocaret,
P^^iusquam omnia adhibuisset, quibus repositio forsan
^^^ccedere posset. Sunt quidem scriptores, qui statuunt
abortus provocationem in prolapsu uteri gravidi non
^^quiri, quandoquidem hac in conditione abortus sponte
^\'quot;Igo sequitur. Luce profecto clarius est non opus esse
Pfovocare abortum, si sponte oritur ; quodsi vero abor-
naturae viribus non oritur, aut nimis retardatur,
ut gravis uteri inflammatio aut instet aut jam
quot;^ceperit et urinae alvique evacuatio summis prematur
^ifficultatibus , accusandus foret obstetricator , qui,
aegrotantis vitam abortu provocando servare
Poterat, abortum provocare neglexerit.

Abortus provocandi necessitas adest in ruptura
Vel spontanea vel traumatica, primis graviditatis
Sensibus ovo integro in cavo uteri manente.

^•^edimus autem tali in casu diagnosin difficilem
aut prorsus non fieri posse, nisi forsan e sympto-
^^•^ihus, quae sanguinis efFusionem largam in peri-
^onaei cavum indicant. Quodsi talia symptornata
, quodsi mulier magis magisque exsanguis
sanguine continuo in abdominis cavum

effluente, quodsi nobis persuasum est ovura totum in
uteri cavo remanere, tune profecto e nostra opinione
abortus provocatio unicum esset remedium, quo forte
adhuc mulieris vita servari posset. Metus, ne gran-
descente ovo, ruptura major fiat et foetus ex utero
in peritonaei cavura expellatur, nobis vanus videtur ,
quum vulnus uteri, finita haemorrhagia, in rariori isto
casu in qua ovum non expulsum fuit vel in abdomen
vel per viam naturalem, brevi claudetur, forsitan
absque eo ut facta esset diagnosis.

Haemorrhagiis gravissimis nullisque remediis
coercendis indicatur operatio. — Sicut priorera SoAN-
zoNii indicationera , hanc quoque oppugnat Hohl ,
statuens abortum sponte oriturum esse. — ld autem non
semper fit et quomodo tune agendum est ? An mulier
sibi relinquenda et ad finera usque naturae viribus
confidendura? Sed haemorrhagia non raro tam vehe-
mens est ut, nisi sistatur, mulier moriretur. Ubi
itaque haemorrhagia omnibus remediis resistit, efficaciter
agendum est ne vitam amittat gravida. At vero e nostra
quoque sententia in haemorrhagiis , primis graviditatis
mensibus occurrentibus de abortu artificiali proprie non
sermo esse debet, nam nobis non fingere possumus
casum in quo apta vaginae obturatio non sufficeret
ad sistendam haemorrhag iam» Fere semper quidem
obturationem sequitur abortus, qui hoc respectu
artificialis dici potest, sed dantur tamen casus, etsi
rasissimi, in quibus sublata haemorrhagia graviditas
terminum naturalem attigit.

50. Abortum provocare indicant tumores fibrosi,
cavum pelvis minoris tali modo replentes, ut nullum sit

spatium per quod foetus vivus, nec mature nec
praemature, transire possit, in quibus igitur casibus
restât nisi sectionem caesaream ad finem gravidi-
tatis instituere.

\'^ognitum est tales tumores ad finem graviditatis
raro molliores fieri, ita ut infans vivus transeat
P®^ pelvim, quae tota tumore fibroso repleta videbatur.

quo igitur casu probabilitas adest ut tumor emol-
l^scat, quando tumor non celeriter crescit, sed eodem
I^^tius statu manet, quando non prorsus immobilis
et non totam cavitatem pelvis replet, quando non
pelvis pariete provenit nec cum eo larga basi
^^njunctus est, casus forsan naturae relinqui adhuc
posset. Vulgo tamen tumores fibrosi, in cavitate
Pulvis haerentes durante graviditate celeriter increscunt,
^•^erum non raro premunt, quin incarcerationis symp-
producant. Quum tali in casu praematura
Partus provocatio ad servandam foetus vitam nil
y^leret, nihil restât nisi sectio caerea, aut, si diagnosis
in initio graviditatis facta fuit, abortus provocatio.
Quid hic eligendum? In hoc solo casu Hohl
abortum provocare suadet, quando scilicet periculum
ue mater sectionem caesaream superare non

possit.

Ubi graves simul haemorrhagiae adsunt, quae
gravidas vitam minantur, per se fere patet abortum
provocandum esse, ubi autem tales haemorrhagiae
adsunt, de sectione caesarea sermo esse posset ;
^^um autem docuerit experienta sectionem caesaream
hac in conditione fere certo lethalem esse ,
\'^obis hanc suadere non licere credo. Me judice hic

non obstetricatori est dijudicare utrum abortus provo-
candus sit vel sectio caesarea instituenda, sed matri
ipsi, cui, si forte praeferret sectionem caesaream , ut
per se patet satisfaciendum esset.

6quot;. Carcinoma uteri a Scanzoni et KiwiscH
indicatio abortus provocationis habetur.

Licet experientia docuerit in carcinomate uteri
extenso conceptionem rarissime obtinere, vel si ob-
tinet abortum vulgo oriri aut partum immaturum,
dantur tamen casus in quibus dolores acutissimi et
acerbissimi mulierem diu noctuque vexant, quibus
doloribus omni quiete orbatur, accedentibus non raro
haemorrhagiis. Hîc quaestio esse nequit de servanda
vita sed tantum de ea producenda per aliquod tem-
pus, deque liberanda muliere ab atrocibus quibus
vexatur doloribus.

Quodsi docuerat experienta foetum his in casibus
vulgo aut non raro quoque vivum nasci et vitam retinere,
de abortu provocando sermo non esset. At vero
aliter docuit experientia : in raris istis casibus in quibus
conceptio obtinet, aut abortus oriri aut mortuus foetus
ante tempus expelli seiet, dum praeterea infans, etsi
vivus natus, ut plurimum debilis est et brevissime
post partum moritur. Infans igitur fere numquam
servatur in iis casibus de quibus nunc sermo est. In
his ad abortus provocationem refugere licere mihi
videtur ut vita mulieris protrahatur eiusque miserÜs
quantumpote succurratur.

7quot;. Inter indicationes porro nominatur gravis uteri
gravidi inflammatio sive primaria sive secundaria-
Universe abortus sponte oritur, ubi vero non cito

obtinet atque inflammatio omnibus remediis resistit,
symptomata tum localia turn generalia vitae
P^riculosa adsunt, nullum dubium est quin abortu
provocato tantum servari possit mulier; operatio igitur
diu differenda.

Tumores ovariorum interdum quoque abortus
provocationem indicare babentur. In genere graviditas
turbabitur, nobis tamen fingere possumus casum in
H\'-io ovarii tumor uterum premit aut pelvis cavitatem
^splet. Hoc in casu sermo esse posset de abortu
P^ovocando. Mihi tamen videtur operationis necessi-
^ateoi rarissime tantum occurrere posse. Tumores
^^I\'osi vel carcinomatosi ovariorum in universe non
^^gnum volumen acquirunt, nisi cystides in illis
^^sint; cystosarcomata vel cystocarcinoraata aut tu-
\'^^oi\'es cystici vel cystoidei ingens volumen acquirunt
^\'^I\'^em, sed in omnibus istis casibus verosimiliter
[^Pta punctione volumen satis imminui poterit ut pressie
ïiterum tollatur. — Ubi cystides non adsunt, aut
^^acuari non possunt et tumor ovarii tamen totum
Pelvis cavum opplet, indicatio eadem est, ac jam
\'quot;^Pra de tumoribus fibrosis in pelvi vidimus.

Herniae incarceratae non reponendae. Ultirais
^^^viditatis mensibus herniae raro egrediuntur, in
P^\'ioribus autem mensibus egredi possunt et data
^^casione incarcerari. Quodsi evenit, operatio ut per
patet instituenda atque intestinum reponendum. Ubi
^P^mtione facta hernia nullo modo reponi potest, et
^^Positio utero gravido impeditur, nil restaret nisi
\'^ï\'tüs provocatio , ut evacuato utero repositio fieri
posset. Xalis autem casus fingi fere nequit, atque in

32

genere herniae incarceratio abortus provocandi indi-
cationem non praebet.

10. Abortus provocatio indicatur vomitu gra-
vidarum nullo remedio coercendo. — Quod de om-
nibus , quas posuerunt, fere indicationibus valet,
quoque valet de hacce. Multi dantur obstetricatores,
qui operationem non instituendam habeant. Vomitus
prioribus graviditatis mensibus in longe majori gravi-
darum numero occurrit, interdum satis vehemens,
ita quidem ut mulier emacietur et revero debilis fiat.
Fere semper secundo vel tertio graviditatis mense in-
cipit vomitus, raro serius; per sex bebdomades vel
per duos menses durât, nonnumquam diutius, rarius
per totam fere graviditatem perstat. Interdum vomitus
sub finem graviditatis redit, atque tune jure adscribi
potest pressioni quam uterus in ventriculum exercet.
Prioribus autem mensibus causa mechanica non adest,
et vomitus causa difficilius explicanda est, nisi in
auxilium vocentur numerosae sympathiae, quae uterum
inter atque ventriculum exstant, sympathiae tam arctae
ut in omnibus fere uteri morbis, quin non raro men-
struationis quoque periodis, prodeant.

Contenderùnt nonnulli vomitui nimio et nimis pro-
tracto primiparas magis expositas esse quam multiparas
et quidum hanc ob causam, quia uterus in prima gra-
viditate difficilius extenditür quam in subsequentibus.
Quae vero observatio, etsi theoretice vera videatur,
non comprobatur experientia. Interdum nimiruifl
mulieres, in quarum prima graviditate vomitus aut
nullus erat aut saltern non valde molestus, in sub-
sequenti graviditate vomitu fere perpetuo summo

gradu vexantur. Rigiditas uteri igitur sola prae-
•^\'Pua causa vornitus esse nequit, sed confugiendum
®ytnpathiam inter uterura atque ventriculum nobis

erifquot;

\' quamvis explicationera huius sympathiae dare
possimus.

Quod vomitionum frequentiam et intensitatem attinet,

quot;Maxima datur differentia. Fere semper molestae tantum

Hon vero periculosae ; dantur tamen casus in quibus

|Uulieris vita ob vomitus vehementiam et pertinaci-

admodum periclitatur. Decursus tali in casu

®*-quenti ratione describitur: Initium morbi ut pluri-

insidiosum est. Adest fastidium alimentorum ,
âolov • . .nbsp;...

m epigastno, vomituritio perpétua et vomitus

^reber^ q^Q omnes cibi rejiciuntur non tantum sed

^^ quoque ejicitur. Febricula sensim oritur, quae

Postea febris fere continua fit. Ingratissimus fit foetor

Secundo stadio gravida debilis admodum fit,

. ®scit, facies languida est et collapsa, tandem eve-

hallucinationes fugaces, dein delirium permanens,

eui coma. Nunc quidem cessant vomitiones, sed
Uulla f ,

^^ lere salutis spes remanet. Abortu orto inter-
servatur mulier, ubi vero morbus ita provectus

quot;St Q

\' a natura salus non ampHus exspectanda et
^^ rendum utrum medico liceat in tali conditione
jj ^^\'\'Um provocare. Per se patet obstetricatori non
^oa ^ operationem transire nisi summa necessitate

^ gt; omnibusque remediis incassum adhibitis.
^ujic\'^ ore sumi nequeunt medicamenta per anum
cilli^ endermatice adhiberi poterunt. — Diffi-
carequot;^*^-^ definire casus in quibus abortum provo-
Provnbsp;difficillimum determinare utrum abortus

®^atio unica salutis spes sit, per se quidem patet,

Casus ad speciem desperat! înterdura praeter omnem
exspeetationem feliciter decurrunt. Dubois operationem
in sequenti conditione necessariam habet:

a.nbsp;Quum omnia, quae in ventriculum ingeruntur,
tum solida tum liquida, perpetuo vomitu ejiciuntur;

b.nbsp;Quum gravida vomitu diuturno ac veheraenti
magis magisque debilitatur et macescit;

c.nbsp;Quum subinde animi deliquium oritur;

d.nbsp;Quum facies collapsa summara morbi vehemen-
tiam indicat ;

e.nbsp;Quum exhalationes oris odorem acescentem,

foetidum habent ;
ƒ. Quum gravida febribus gravioribus et continuis

consumitur ;

g. Quum medicamenta omnia incassum adhibita
sunt.

Quodsi ommes istae conditiones adsunt, ex nostra
opinione non diutius exspectandum est, sed provocandus
abortus. Si enim nimis diu differtür operatio , mors

averti non amplius poterit; inde quoque infaustuseventuS

in nonnullis casibus explicandus est, quem quidem
nonnulli operationi tribuerunt, qui vero non operation!
sed potius operatori tribuendus fuisset. Gaudendui»
utique talem vomitionum vehementiam , qualis opera-
tionem indicare possit, rarissimam esse.

IP, Opinatus est KiwisCH insultus asthmaticos.
notabiles cordis hypertrophiae vel strumae insig«\'®
sequelas, peripneumonias extensas symptomatibu»
periculosis notatas, abortu arte provocato verosim\'\'
liter eraendata iri. Quum vero neque ipse taU
casu abortum provocaverit, neque alii id fecerint, ®
hacce indicatione nequaquam constat; neque creduöüs

facile sermonem de abortus provocatione hic esse
posse; scimus enim graviditatem prioribus mensibus
oiorbis respirationis et circulationis parum tantum
quot;ifluere, ita ut vix conditionis emendatio ex abortus
Provocatione speranda esset. Partum praematurum
kontra hic convenire posse omni dubio vacat.

Idem valet de affectionibus cerebri congestivis
apoplecticis, in quibus Pellegkini bis abortum
bono successu provocasse contendit. Non intelli-
S\'Q^üs quomodo quis tali in casu operationem instituere
cuius utilitas quoque non perspicienda est.
.quot;^^^Itus eclamptici, omnibus remedis resistentes
^\'^^icationem quidem dare possent, at vero vix aut
vix quidem sex prioribus graviditatis mensibus

\'\'^«rrunt.

Inter indicationes quoque hydropicas affectiones
^^ittierat Scanzoni , dicens : „ Hydropische An-
in den verschiedenen Körperhöhlen ,
quot;^^gen sig durch was immer für eine Ursache bedingt
indiciren die Einleitung des Abortus dann, wenn
durch sie hervorgerufenen Erscheinungen Ge-
für das mütterliche Leben befürchten lassen ,
^ lt;iiess um so mehr, da es durch die Erfahrung
^\'^gestellt ist, dass Hydropsieen oft einzig durch
»e^r ^^\'^^angerschaft bedingt oder wenigstens gestei-
^ _^erden und dass sie häufig beinahe augenblicklich
binden , sobald die Uterushöhle entleert wird und
® Zum Zustandekommen der serösen Blutcrase
^Ponirenden Momente behoben sind.quot; — Per se
patet abortum tali in conditione non provo-

en

candum esse nisi revera vitae periculum adsit, atque
constet accurata observatione hydropem graviditatis
sequeîam esse. Sed quoque in hisce casibus potiuS
partum praematurum provocaremus quam abortum.
si scilicet exspectari tam diu posset.

14». Inter indicationes quoque nominaverunt gravi-
ditatem extrauterinam. In hac vero quidem de punc-
tione ovi sermo esse potest, ut morietur fructus, non
tamen de abortu arte provocato, ita ut banc indica-
tionem facile mittere possimus.

15». Tandem ad ultimam pervenimus indicationem
abortus provocationis, scilicet ad pelvis angustiam-
Uti dissentiunt viri docti de provocatione partus ob
vomitiones vehementes, sic dissentiunt quoque àe
quaestione num liceat abortum provocare in tam
magna pelvis coarctatione, in qua praeter sectionem
caesaream nil omnino restât, nisi forsan embryotomia
in tali angustia vix minus periculosa quam ips»

caesarea sectio.

Primum hancce indicationem statuit Cooper, eum
secutus est Dubois, dum nuperrime hofmaiîî^
indicationem hisce verbis définit. „ Wenn bei äusser-
stem Grade von Beckenverengerung, bei welchem
nicht einmal mehr ein frühreifes und todtes, geschweige
ein ausgetragenes und lebendes Kind weder unver-
kleinert noch verkleinert durch den Beckenkanal p^®\'
siren kann, die von der einstigen absoluten Nothwew
digkeit des Kaiserschnittes zu belehrende Mutter ^^
dieser Operation ihre Zustimmung nicht gibt, i^quot;®®
der künstliche Abortus eingeleitet werden.quot;

Ita definitam indicationem plane valere credimu^^\'
iisdem enira nititur argumentis quibus nititur in «

^lorbosis conditlonibus gravidarum periculosis neque
ratione tollendis: si in his licet provoeare abortum,
Rüoque in summo angustiae gradu. Sed in hoe quoque
casu mulieris est discernere utrum graviditate ad finem
P^ducta sectionem caesaream pati velit an non, Non
licet medico mulierem vi cogéré ut subeat operationem,
^uid igitm- tune restât? Embryotomia ut per se
P^\'^t, hic institui nequit, igitur tantum de abortu
serino esse potest.

^bi angustia pelvis non talis est, ut forsan septimo
S^\'^viditatis mense foetus transire possit, partus prae-
l^^türe provocandus est, et quidem 28 graviditatis
^^odouiade , licet parva admodum sit spes ut foetus,
forte vivus nascatur , in vita servetur.
ïu Ifrancia ante aliquot annos magnae fuerunt lites,
^^\'tutn liceat provoeare abortum in pelvis coarctatione
_ non liceat ; Dubois , Oazeaux , aliique provo-
^^^Jonein defendebant, alii eam illicitam habebant,
\'Hüe ad hunc usque diem lites eompositae sunt,
\'lu^oivis major obstetricatorum numerus, ut credimus,
quot;^stro tempore provocation! abortus in talibus casibus

^aveat.

tantum ut determinemus, in quibus casibus
Ctvquot;^ Pi^aematurus non amplius provocari potest et
igitur abortus provocandi oritur. Ubi
conjugata prima 2V2—2quot; metitur, partus
liebdomade posset provocari, et exigua adhuc
esset foetus in vita servandi, dum matri
con P^\'^\'^us fere non periculosus est ; ubi vero
secf*^^^^^ minor est quam 2quot;, ubi igitur absoluta
fin ^^^^^ ^sesareae indicatio adesset, ai graviditas ad
pervenisset, abortus provocandus ess,et.

Quantum scimus omnes indicationes, quas diversi

auctores posuerunt, enumeravimus; non quidem omnes

aequali modo valent, imo nonnullae sunt, quae e
nostra opinione jus provocandi abortus nobis tribuere
non possunt, cum pluribus autem consentimus, atqus
operationem , dum modo non perficiatur, nisi omnibus
bene perpensis et summa jubente necessitate, vald®
salutarem habemus. — Etsi vero multas enumeravitnus
indicationes , nemo tamen credat, necessitatem insti\'
tuendae operationis frequenter occurrere. Rarissioi®
semper profecto manebit operatio, nisi temere saltetn
quis eam perficere velit.

CAPUT V.

AN LICET IN SALUTEM MATEIS ABORTUM
PR0Y0CARE ?

Prima hujus dissertationis parte vidimus abortun^
arte provocatum expulsionem esse foetus immatun »
i. e, talis qui propriam vitam vivere nondum potes\'\'\'
e ventre matris, benigna manu a religioso medico
effectam, eo quidem scopo ut mater ab imminente
periculo servetur. — Diverse admodum dijudica^a
est abortus provocatio pro variis temporibus, regio«\'\'
bus , legislationibus, nec minus religionibus. Antiq^i\'quot;
temporibus apud Graecos en Romanos abortus p^o\'
vocatio non puniebatur, atque sic res se habuit dow^c

\'^\'vilisatio sed imprimis Christiana religio vitam foetus
salvam esse debere quin imo sacram quasi habendam
®sse doceret. — Tempore Severi, Antonini et
^onsxantini Magni lex bonorum publicationem et
^elegationem sontibus irrogat, quin eos capite dam-
In Justiniani codice atque in codice canonico
^^oi^tus provocatio prouti infanticidium puniebatur, et
quinto decimo in Francia mulieres hujus
quot;^^^öinis convictae vivae cremabantur. Sensim tamen
^®§\'slatores ab immodica ista severitate destiterunt.

Codice poenali sequentia hac de re inveniuntur :
quot;Quiconque par aliments, breuvages, medicaments ,
Violences ou par tout autre moyen, aura procure
^Vortement d\'une femme enceinte, soit quelle y ait
\'^^^isenti ou non, sera puni de la réclusion. — La
quot;^ößie peine sera prononcée contre la femme qui se
^^^^ procuré Tavortement à elle même ou qui aura
^•^Usenti à faire usage des moyens à elle indiqués ou
^\'Itïiinistrés à cet effet, si Tavortement s\'en est suivi.
iQédicins, chirurgiens et autres officiers de santé,
que les pharmaciens, qui auront indiqué ou
^ quot;Sinistré ces moyens, seront condamnés à la peine
travaux forcés à temps, dans le cas où l\'avorte-
a eu lieu.quot; — In jure jurando , a lege cuivis
, gi-adum doctoralem accipienti, praescripto,
^^\'^ba leguntur : „wee gravidis abortum procuraiurum,^\'\'
. artis obstetriciae ac chirurgiae doctori in jure-
^nbsp;quoque praescribitur : „se nec prece nec

^ ^bortum procuraturum. quot;
^ ®êislator autem abusum, scelestam perpetrationem
punire voluit, inde vero non sequitur
^sum quoque restrictum punire voluisse. Dicit

tantum lex obstetricatori nec prece nec pretio abor-
tum provocare licere. Sed longe alia est quaestio
in iis casibus, in quibus bodierni medici abortum
indicatum habent.

Operatio enim salutem matris spectat, alioquin
fere certae raorti dicatae , dum in nonnullis casibus
sectio caesarea unicum remedium maneret sed simul
periculosissimum. Lucrum cupientibus sceleratisque
hominibus lex captivitatem aliasque poenas imponit,
et recte quidem , num autem iis aequiparandus est
obstetricator, qui religiose perpensis omnibus abortum
provocaverit ut matri vitam servet ? Num ex verbis :
„Juro me in opem ferendo, quantum ingenii viribus
assequar, ex artis obstetriciae regulis gravidarum,
parturientis et foetus vitam , salutem et commodum
promoturum , nec prece nec pretio abortum procura-
turumsequitur eum semper teneri et matris et
foetus vitam tueri ? Profecto non , nam jusjurandum
poscere a nullo potest, quod nemo potest perficere.

Jurat quoque medicus „se nec prece nec pretio
aliave de causa cuiquam pharmacum noxium propina-
turum,quot; an inde sequitur usum remediorum, quae
inter venena sunt recensenda, uti hydrargyrum,
arsenicum , strychninum et tot alia, illi non licere ?
Absurdus esset, qui hoc contenderet ; sed aeque minus
ac ille de perjurio accusandus est, qui, ut forsitan
vitam servet, remedium periculosissimum praescribit,
aeque minus ille potest accusari, qui, ut mulieris
vitam servet, abortum provocet. — Tali ratione legem
interpretantibus fere non liceret operationem ullam
chirurgicam perficere. Vetat enim lex vulnera
alii infligera ; chirurgus vulnera infligit periculos^^

admodum quin non raro lethalia. An igitur hanc ob
causam puniendus chirurgus est, et de crimine accu-
®andus, quum , ut forte vitara hominis servet, anci-
pïte remedio usus fuerit ?

I^artus antea frequenter vi provocabatur, neque
hodie operatio ista ita rara est. Saepe instituitur
operatio cum lethali eventu, tum pro matre tum
quoque pro foetu, et tamen abortus artificialis adver-
hanc operationem tuentur, licet praecipitatione et
^iolentia stipetar, quod non raro testantur dûo cada-
, matris scilicet et foetus simul, dum abortus
Provocatus lente et mite agat et matri vix periculosus
Ubi partus naturali modo perfici nequit, ubi
conditiones adsunt, quae sectionem caesaream con-
traindicant, ubi caput foetus jam pelvis introitum
intraverit, ibique fixum et immobile haeret, etiam
abortus artificialis adversarii caput perforant, aut em-
^•quot;yotomiam perficiunt, quod faciunt interdum vivente
\'^^Ihuc infante aut quod eodem redit, operationem tam
■^\'u retardant donec foetus raortuus sit. Si legislator
Perforationem foetus, ne vivi quidem, non punit,
q^a ratione puniret artis obstetriciae doctorem, qui
salutem matris abortum provocat.
I^lerumque enim cum matre etiam foetus moritur,
raro sectione caesarea facta servatur foetus , raris-

servatur mater.
L^gem igitur non obstare quominus arte provocetur
abortus, e nostra opinione satis patet.

î^onne vero sunt argumenta theologica, quae
^^ortus provocationem vêtant ? Inter theologes hac
® tres sententiae dantur: nonnulli sed minores
Numéro permittunt ad salutem matris foetum corrum-

pere; inter catholicos multi quidem foetus mortem
sinunt, sed non nisi antea baptisatus fuerit ; alii adhuc,
et plurimi quidera, foetus mortem nullo modo sinunt,
dieentes : „ non occides et non facienda mala ut eve-
niant bona,quot; Hisce vero opponi posset, respectu
habito eventus vulgo lethalis sectionis caesareae et
non minus respectu habito embryotomiae : „quem non
servasti dum potuisti, illum occidisti,quot;

Gravida trium vel quatuor mensium, cuius organa
sunt vitiosa, consulit obstetricatorem , qui facta esplo-
ratione certior fit partum natural! modo absolvi non
posse, quum graviditas ad terminum pervenerit, neque
praemature quoque absolvi posse. Tali in casu ad
terminum graviditatis nihil restaret praeter sectionem
caesaream aut embryotomiam , quae tamen saepe perfici
non poterit. Eventus embryotomiae pro matre dubius
est, sectionis caesareae admodum infaustus , abortus
vero provocati nequaquam infaustus dici meretur.
Generalis régula haberi potest post sectionem cae-
saream Vi mulierum partes et Vs infantum partem
moriri, dum post embryotomiam tertia fere mulierum
pars mortem subit. Nonne igitur abortu provocato
plures vitae servantur, quam aliis dictis operationibus ?

Fere non opus est ut abortus provocationem defen-
damus in iis casibus, in quibus gravidae vita summe
periclitatur et tantum abortu provocando servari posse
videatur. In his profecto praestat unam vitam servare
quam duas perdere.

Contenderunt multi nullum jus habere foetum vivum,
ne primis quidem vitae uterinae mensibus, occidendi.
Quomodo autem agendum si mulier operationem
caesaream récusât ; an relinquenda naturae viribus ,

saerificanda mater cum foetu simul ? an perficienda
^tobryotomia, foetu mortuo? Nonne longe praefe-
\'^enda fuisset tali in casu abortus provocatio?
Plane consentimus clar. Velpeau dicenti : „Dans
cas que je suppose, on n\'a aucune chance de cette
®®pece, et la plupart des femmes qu\'on ne délivre
a terme succombent. Le tout est de savoir , si la
^^ritable humanité permet d\'acheter la vie possible
^^ embryon , au prix de l\'opération césarienne ou
_ ® la symphyséotomie. Pour moi j\'avoue qu\'il m\'est
^^possible de mettre en balance la vie précaire d\'un
foetus de trois, quatre, cinq ou six mois, d\'un être,
jusque-là diffère à peine de la plante , qui ne
tient encore par aucun lien au monde extérieur, avec
d\'une femme adulte , que mille rapports sociaux
engagent à conserver ; en sorte que dans le cas
resserrement extrême, s\'il était positivement dé-
\'^^^ntré que l\'accouchement à terme fût impossible,
-l® n hésiterais pas à conseiller l\'avortement dès les
premiers mois de la gestation.quot;

gt; qui baptismum foetus necessarium habent,
succurrere possumus baptisando foetum post
rupturam et quidem injectionis ope.
ratione objectio eorum, qui contendunt : „ vitam
quot;^^orporalem foetus praeferendam esse vitae profanae
quot;^^tris tollitur.
S\'

^^ etiam apud Debeeyne legimus: „Si l\'enfant
pouvait, avant de naitre, recevoir le baptême à la
\' après la rupture des membranes, ce baptême
\' .nbsp;et la femme ne serait pas obligée de

^ ^ ^ir 1 opération césarienne, parce qu\'elle n\'est tenue
Subir que pour assurer la vie de l\'âme de son

enfant, et non pour lui procurer la vie temporelle.quot;

Timidae igitur conscientiae tranquillae esse possunt,
nam servata vita foetus incorporali simul matris vita
servatur.

Objiciunt nonnulli abortum provocandum non esse,
quandoquidem hoc modo mundus forte orbaretur insigni
poeta, auctore, belli duce vel alio praeclaro viro ;
quod quidem concedimus, eodem autem jure conjicere
possemus mundum hocce modo praeservatum iri a
tyranno , praedone, idiota, aliis. Haecce objectio ab
omni parte vana, uti quoque eorum objectio qui
contendunt abortus provocationem noxiam vim habi-
turam esse, diminuendo hominum numero; nam
operatio perraro perficitur, dum praeterea longe plurimi
foetus niholominus morirentur.

Jure igitur nos concludere posse nobis videmur,
abortum provocare licere eumque medicum in iis
casibus, quos supra enumeravimus, sine metu ac
tranquillo animo perficere debere.

Abortus provocatio nobis in nonnullis casibus operatio
valde salutaris videtur, sectioni caesarae et embry-
otomiae praeferenda ; iis nimirum exceptis casibus in
quibus ipsa mater sectionem caesaream praefert atque
haec perfici potest. Fundamentum habet operatio
in historia, experientia, in iis, quae ipsa suggerit
natura ; non opposita est legum sensui, moribas,
religioni, analogiam habet quin identitatem cum aliis
operationibus, quas quotidie perficimus. Jus cano-
nicum et codex poenalis abusum tantum punire volue-
runt, usum tamen prudentem et religiosum vetare
nec voluerunt nec possunt.

THESES.

I.

»Les systèmes s\'élèvent et s\'e\'croulent, les faits
demeurent,quot;

Sat-Deygallière.

II.

Cîvilisatio nutrix prostitutionis.

III.

I^ecte Andral statuit, nihil in scientia incom-
pletius esse quam doctrinam de signis hepatitidis.

IV.

consentie cum iis , qui putant in typho venae-
semper esse contraindicatam.

V.

Vere Heberden dixit: Hydrops non tam ipse
morbus est, quam alicojus morbi signum.

VI.

Non assentior Viro clar. Schönlein dicenti :
„Pneumonien durch den Tartarus Stibiatus allein,
mit Umgehung der Venae Section heilen zu wollen,
ist eine Chimäre.

VII.

Eecte dicit Cazeaüx , de abortu provocato disse-
rens : „ La mère seule après tout a droit de décider
la question.quot;quot;

Vin.

Errant, qui statuunt, secalis cornuti usum vene-
natum esse infanti.

IX.

Ein grosser MissgrifF ist es, Leute, die ohne ärzt-
liche Bildung und nur im Besitze einiger chirur-
gischen Kentnisse sind, zum Studium und zu den
Prüfungen in der Geburtshülfe zuzulassen.quot;

Naegele.

X.

^mputatioiiem in gangraena sola linea demarca-
^\'«nis indicat.

XI.

Non concedo iis, qui statuunt: medicamenta interna
morbis cntaneis externis remediis esse praeferenda.

xn.

Syphilis secundaria contagiosa.

XIII.

»Wherever prostitution is foul and unclean , re-
stricted to few women amongst crowds of men,
there the infection will be generated , which after-
^^ards spreads through society at large,quot;

Fergusson.

XIV.

^inus recte Mende : „Was nicht lebensfähig ist,
^^^ nicht getödtet werden.

XV.

^^Non concedo Clar. von Siebold: „Kinderlosig-

■vvennbsp;Manne zur Last fallen ,

n (Jienbsp;aus einer früheren Ehe Kinder

^quot;^Pfangen hat.quot;

„ Wenn die Gesetze den Termin der Pubertät
festsetzen , so überschreiten sie die ihnen gebührenden
Schranken, hier spricht die ITatur.quot;

rbmer.

XVII.

„ Schmerz und Blutung nach dem ersten Beischlaf
sind dennoch unsichere Kennzeichen der vorher
unversehrten Jungfrauschaft.quot;

Sieboed.