E0KEJIUÎÎBAE IN OPPIDO SACKORUM ANTISTES,
A. D. VIII M. DECKMBEIS, ANNI MDCCCLVIII, HOKA I.

Tlàvra âoxii,iâÇéTf to y.alôv y.riih/itxs.
Tlamp;yxttnbsp;v.aï nmà tóSm\'

Tibi, dilectissime Pater! lias studionm meorum primitias dicans^
duld fungor pietatis officio. In tuis enim non minus, quam, in meis
semper erat intimis votis, ut gradim Theologiae Boctoris mihi corn-
par arem. Multa me, ut Tibi notum est, quominus antea jam ad exiturn
adduceretur hoe meum consilium impediverunt. Msi, qimm per duos
jam annos a curriculo ahfui academico, et nwper in hac urhe ad pra-
eticam JSeclesiae vitam sum vocatus, nunc tandem mihi contigit hancce
disquisitionem lud tradere, ne tarnen minus ea Tibi sit accepta ex
animo opto. Testis Tibi sit amoris, quo semper Te colui propter ma-
gna, quihus a teneris inde me cumulasti, beneficia. Midla, quae Tibi
honori sint, dicere, etsi facile possim, non est Jmjus loei. Te gloriam.
« solo quaerere Deo sdo, et alienum Te esse a gloria, quam a nobis
invicem accipiamus, petenda cognitum Jiabeo. Hoc unice Tibi dictum
velim-, persuasum Tibi habeas, me semper id acturum, ut tuis ieneficiis
tuoque amore digmm me praestem, et nunquam ardentioribus quicqiiam
predbus a Deo me rogaturum esse, quam ut diu incolumem Te servet
^n meam et in eorum, quos curae tuae mandavit, salutem.

Utinam hic qiiogue compellare possem Medoris keszjianïji nomen!
Sed, eleu! nimis maturum fatum eum eripuit AtJienaeo Mosa-Traje-
ctino et I^cclesiae Ronmme, ciijm Allas fuit, toterantiâ insignis, et
qui me magna semper comitate prosecutus est. Inter Praeceptores, qiios
una cum hoc vira desideratissimo habere mihi contigit, Vos praesertim
gratias accipiatis délitas, Viri doctissimi üylenbeoek et clumpek!
Fro auxilio et amicitia, qua me adolescentem prosegui non dedignati
estis, lene sciatis multis me nominibus me vobis sentire obstrictum.

Vobis etiam gratias ago, Facultatis Litterariae Professores! pro
eximia vestra institutione, qua in Bheno-Trajectina Musarum sede frui
mihi ticuit, et pro benevolentia, quam semper mihi demonstrastis.

Vos non recordari non possum, ctarissimi vinke et tee haar! Per-
multa me Vobis debere sentio^et lectiones vestras, quibus adfui, studiis
meis Theotogicis quam maxime profuisse, grato animo agnosco. Sol
justitiae diu Vos illustrare pergat in sacrae disciplinae emolumentum ei
Jjcclesiae prosperitatem !

Te vero praesertim publice nominare pietas jubet, clarissime boüman,
Promotor honoratissim-e ! Semper me tenebit memoria humanitatis, qua,
licet aetate infirmus multisque laboribus obrutus, Promotoris provinciam-
tn Te suscepisti. Ut in toto studiorum stadio, sic et nunc lenevolim
Te mihi probasti adjutorem, regni coelestis rebus edoctum, simitem homini
patri familias, qui ex promptuario sua et recentia depromit et vetera.
Sinceras accipe, quaeso, gratias pro singulari hoc tuae erga me lenevo-
lentiae testimonio. Deus 0. M., quem colis, Te senescentem diu adhue
sustentet, domi forisque tuae famitiae et Theologiae Nederlandicae coin-
modo ac decori!

Quum in elaborando hocce Specimine, ad historiam Homiletices Ger-
maniae magis, quam Patriae nostrae pertinente, Germanorum expertus
sim humanitatem^ mihi ipsi non satisfacerem, nisi publice grato animo
nomina profiterer venerandi Boctoris kö8el, S. S. antistitis Hagae
Comitis, et clarissimorum Boctorum palmeri et hekzogii, Professorîm

in Academiis Tuhmgetm et Brlangemi. In Ulis Palmerus inpriniu
praedara mihi praestitit officia, qui libros, qwihm opus esset, indicmdo
\'gt;nomtisque me adjuvando effecit, ut niea haec Commentatio minoribus
fortasais lahoraret erratis, quam in ea, propriis adminicvMs siftiissern
\'delictus, exstitissent. Accipiant hi omnes velim Viri gravissimi pro
\'magna erga me henevolentia perpetuae meae reverentiae votum /

Amici et Commilitones, quos in Academia habui sincerissimos, quorum
in numero Tui, nobilissime m. d. de buuijn! tuaeque utilia commtim-
candi nativae methodi me meminisse semper juvabit, valeatis omnes et
®e possideatis amiciim. Msi variis locis variis jam fungimur mmeri-
^us, maneat tarnen intactum nobile nostri sodalitii foedus.

Antequam huncce nunc libellum benevolo tradam Lectori, verbo lo-
quendum mihi est de materie, quam mihi tractandam suscepi. Quis est
qid ignoret, theologicae Dissertationis argumentum quaerenti difficultatem
parere imtnensam nostrae disciplinae. magnitudinem ? In Theologia Uwe-
getiea, Historica, Systematica et Practica tot sunt regiones, tot varia
«•rgumenta, e quibus possit eligi, ut ingens materiei copia incertam teneat
6t ancipitem optionem. Quid igitur mihi filum Ariadnes porrigat, ut
«« hocce rerum labyrintho sospes evadavi? Nil nisi rede perpensum
illud: ^jNosce te ipsum,quot; et ,£uid valeant humeri, quid ferre recusent.quot;
Juveni studioso suum consulendum est ingenium ac studium. Rem tra-
ctandam ex ea desumat doctrinae parte, qua jam dudmi, inde a studio-
^uni initio^ delectabatiir, cuique igitur imprimis omnes sui temporis atque
\'^ngenü vires impendit.

Mutuo omnes doctrinas contineri vinculo quamquam libenter concedo,
orctissima inprimis necessitudine inter se invicem conjunctas esse constat
diver sas totius Theologiae partes; ita ut, caeteris aut plane aut fere
neglectis, earuni unius cognitione excellere nemini datum sit. Vel sic
tarnen hic quoque verum putamus illud: „non omnes possumus omnia
honiinemque adeo, singularis alicujus partls peritissimum, specioao poly-
histori longe esse praeferendimi. Uormn autem, qui omnia atque uni~

verm sua simiü mente cmnplecterentur, rarissimus omni tempore fuit
numerus, Grotiorum e. c. Vossiorum, Leilnitsiorum, Clarissiorum. Ne
alios nomineni, vita adhuc utentes !

Suum qiiisque vulcjo habet studium, prae aliis sibi canmi. lia mihi
semper arrisit ac grata prae caeteris fuit Homiletica. lecirco decre-
vimus difficilem illam Specimini academico argumenü eligendi curam
ita maxima certe pro parte levare, ut omnibus animi, si quae nobis
essent, facultatibus, huic illive nostrarum deliciarum peculiari momenta
operam claremus.

Ex Historia autem Homiletices quandam tradere partem mihi maxime
placehat. De ipsa enim Homiletica, sive de Moquentiae sacraeplacitis,
plures jam recentissimo tempore, tam nostra in patria, quam alibi, bene
meriti sunt viri docti, quorum egregiis scriptis novam quandam gravium
nec cognitarum rerum messem addere, profecto est difficile. Idem autem
minime valet de Homiletices Historia. Htc multa adhuc sunt peragenda.
De ea enim quae scribi coepta sunt, ea non sunt absoluta opera, e. g.
escheneurgii ao panielii, vel ad certas tantim periodos perducta,
sicut schüleki et AMMONir. Umm tantum de hoc argumento plane
absolutum habemus lentzii opus (1839), quod vero citatis et annota-
tionibus inprimis continetur, neque igitur subtiliori doctrinae illius
studio ab omni parte satisfacere videtur. Ex nostralibus igitur plures
Tlieologi huic desiderio consulere voluerunt, libris edendis, studiosorum
hujus doctrinae ad usus aptioribus. Sed antequam suum perfi-cere
potuerant consilium, eorum jam obitun Ecclesia lugebat et TJieo-
logia. Quam, magna hac in re praestare potuissent c. fransen
van eck et a. des amoeie van dek hoeven, prae omnibus
celeberrimus lie Orator, summaprobabiliiate nunc quoque divinare nobis
licet.

Id autem perficere, quod Uli sibi proposuerunt, consilium nobis ne
quis putet unqimn in mentem venisse. Longe a me tarda dementia!
Exigmmi tantum nostrum granum ad acervum äff erre vol ms, id est,

\'^d Ilomiletices Ilistormn, Specimine nempe confecto de re, ad primas
etia-m ejus periodos pertinente: de Pericopis ecclesiasticis.

Ilana quidem rem, quippe quae ad Germaniam magis, qtiam ad nos,
quot;■d Pontijiciam et Lutheranam magis JScclesiam, qtiam ad Mefot\'matam,
pertineat, prorsus a nostra disquisitione esse alienam putabunt multi.
QjUibus vero, quimi in CJiristianismi ac Theologiae caussa nee nationes
^aleant nee Societates, multa responsa velimm, quae argumenti hanc
optionem non tantum excusare et lectoribus probare possint, sed for san
etiam laudis aliquid ei conciliare.

Jam ante hos triginta annos quaestionem proposuit pius ille L. JSge-
lingius: Nonne Euangelii nos Ministri Ecclesiae ejus annuntiationem
utiliorem reddere possimus fertilioremque ? Muangelii praedicationi ut
amp;U0 responderet consilio aliquid deesse, persuasio deinceps magis ma-
gisque invaluit; ipsaque illa quaestio iterum, iterumque audiebatur
\'repetita, et pluribus in scriptis, multis in Antistitum consessibus de
mdustria est prolata; et paueos ante annos eidem singularem tribuit
^isquisitionem clarissimus G. Muurting in diario, oui titulus: Waar-
heid in Liefde 1), Qiiicunque autem, veri studio ducti, ad hanc quae-
^tionem r esponder e conati sunt, in id quoque inquisiverunt, nonne accu-
ratior Anni Ecctesiastici observatio, et jam constituta aut denuo con-
^iituenda Textuum series. Beo favente, efficere posset, ut Euangelii
^nnuntiatio fructus efferret generaliores et salubriores.

A communi igitur Ecclesiae et Theologiae eommodo non ita alienum est
quot;\'^gumentum, quod elalorandtm nobis hic proposuimus. Pertinet contra,
judice, ad graviores nostri temporis quaestiones. Q^uamquam autem,
l^oad subtiliorem JSistoriae perscrutationem, literariam cognitiomm,
Critices aciem et distinctionis concinnitatem, multum lectori erudito

1) Vid. Jaargang 1849, IV. Stuk. »Wat ontbreekt er nog aan de Christus-
^eiioudiging in de Gemeente? Eene vraag aan mijne Medebroeders in de Evan-
ëeliebedieniiig.quot;

dedderandum reïiquerit haecce mea dissertatio ; practica tarnen earn
plane carere ntilitate, fore ut qui earn vel obiter Imtraverit concédât,
spero ac confido.

Quid et quomodo antiquimma Christiana in Ecclesia sit praedica-
twm postquam hrevibus exposui, historiae via Pericoparum Occidentali
in Ecclesia ortum et sanctiouem ostendere conabor.

De Pericoparum deinde agemus indole et consilio, quod ut attinge-
rent constituendis ÏÏlis propositum esset ühristianis. Item quaedan
addeynus exempta, e quiius majorem minoremve Pericoparum signißca-
tionem et claritatem earumque inter se nexum perspiciant Lectores.

Tertia denique nostrae disquistionis parte nonnullas cum iis cornmu-
7iicare volumus Observationen de Pericoparum pretio; — tum indicare,
cur Helvetiae Reformator es illas abrogarint, easdem Lutherus retinuerit
ejusque Societas; tandem, auditis et perpemis diversis, quae recentiore
ac recentissimo tempore proditae sunt, sententiis de Pericopis abrogandis
vel retinendis, huic nostrae disquisitioni ita finem imponere, ut quae
in nostrae Nederlandicae Beformatorum Ecclesiae mnmodum ac futurum
incrementum inde redunde,it monita atque indicia utilissùna, ireviter
exponamus.

Antiquum Judaeorum usum suis in coetibas primos secutos esse
^^ristianos, nil est quod miremur i). lllorum enim usitatiori-
bus cultus formis vel ipse etiam Dominus usus erat, qui Mosis
Prophetarum praescriptis externum suum Dei cultum nunquam
^on inter Israëlitas degens accommodaverat; qui baud minus pa-
^quot;bus relicta ac tradita instituta fideliter observaverat; quatenus
Certe graviores eum non retinebant rationes. Ita qiium solito
suo rnoi-e singulis sabbatis synagogam adiret, antiquum ac sa-
^\'\'i-im non respuit usum, sed, ei cedens, constitutum hujus diei
^ecitavit Textiim sacrum; cui aptam continuo annexuit exposi-
^ionem et divinam coelestis suae sapientiae applicationem. {Luc,
16 seq.)

tamen de formali religion is parte suis cum discipulis fere
^^nquam locutus est Dominus; cui posterioris prorsus erat curae
^\'^I\'Oia, quam, teraporum decursu et variis fatis ac casibus, vaiias
esse mutationes plane jam turn praevidit. Ubi potuit
Hcuit tamen, damnavit lites ac controversias, quas sue tem-

quot;\'^Cionurn, Lib. I, c. 15: »Synagogae morem Christi sane Ecclesia et nasccns
et constanter retinuit adulta.quot;

pore Judaeos inter ac Samaritanos exortas vidit de cultu, in monte
Gerizim, vel Hierosolymis instituendo. E longinquo jam ad re-
motissimum quidem, sed laetissimum simol mentem advertebat
tempus futurum, quo olim omnes omnino unum adoraturi essent
Patrem in spiritu et veritate. Formam autem religionis prae-
cipuam aliquam statuisse partem suae, quam cum discipulis com-
municavit doctrinae, nullo mode dici potest Dominus, qui contra
prae caeteris ad verum suae doctrinae argumentum percipiendum
eos instituit. Hisce enim verbis allocutus est eos, quos primes Euan-
gelium arinuntiaturos a se dimisit. » Qimm, inquit, »coram prae-
»iorihis ac regibus mea caussa deduoemini, quum traclemini, ne
■»a.nxie curetis , quomodo quidve loeuturi silis, nam Jiacce {ipsa)
■\'■^Jiord vobis daliturquot; {Matth. X: 18, 10). Quum ad postremum
ex hisce terris a discipulis discederet, id tantum iis reliquit mau-
datum: ^^Ite, instituite omnes popiilos, et baptizate eos ad nomen
» Patris et Fi Hi et Spiritus Sancti, et docete eos observave omnia
nquae vobis praecepV {Matth. XXVIll; 19).

]\\Jät6riälGrn i^itLir magis, quam formalem religionis partem edocti,
grave suum munus susceperunt apostolicum discipuli. Quales
erant, tales inter Judaeos se professi sunt ipsi Judaeos; quoad
gentem, pares inter pares, herum mores nusquam temere viola-
runt, nee usitatiores cultus divini formas infrinxerunt. Ubique,
sed sine arte, suo quisque modo, suis quisque pro animi inge-
niique dotibus, quae promulgabant profitentes; nullo non tempore
omnia tradentes, quae intimo pectore credebant ac sperabant,
inter populum prodibant Apostoli. Nisi de iis, de nullo prorsua
homine valet sententia : \'tiest pectus quod disertos facit.\'\' Quo-
rum omnium sine ullo dubio princeps est paulus, cujus facunda
ac simul fervida oratio sententiis est referta gravissimis, altamque
ac reconditam spirat mentem. Quantopere naturae cono-ruens
quam efficax est ilia oratio, quam Athenis habuit in Areopago
{Act. XVll: 23 seqq.)\\ Quanta simplicitate, quam dulcibus ac
lugubri voce auditorum animos commoventibus verbis audientiam
sibi quaeritant ultima ejus verba valedictoria, quibus ecclesiam
aftUur Milesiam {Act. XX: 18 seqq)\\ Quam certa, elScaci atque

^quot;gttmciitatione ejus eminent apologiae {Act. XXII :
• XXVi: 2) ! Piscator, ex Galilaea qui advenerat, petrus,
Ji\'tdaicae quidem tlieologiae cognilione nee non dialectica argiitiâ
Gamalielis cedens discipulo, ardens tarnen ac fervidus dilectissimi-
Christi sectator, nullo non tempore studiose atque indefesse
^iitiqua Vet. Foed. de Messia transferre in Jesum vaticinia per-
lexit. Qua autem in re stupendae eloquentiae tantum adjunxit
animi calorem tantamque Suadae medullam, ut multi eorum, qui
®Jüs verba auditu hauriebant, toto peetere ea acciperent Ghris-
^\'que ecclesiae se addictos profiterentur {Act. 11: 41, 111: 17,
34).

STEPHANi oratio, nefanda quidem martjris nece abrupta
quot;^^que ad finem perducta, nihilominus et animi, qui historiam Israë-
^itarum penitus perspicit et simul divinum in ea ductum agnoscit,
^\'giegiuni nobis praebet documentum. Est sane hominis liberalis
^«trepidiqae, quem justum verique tenacem virum non civium
^rdor angit, non vultus instantis tyranni {Act. VII).

Quae quamquam ita sese habent, nullo tamen jure FJietores
nuncupandi vel habendi sant illi, qui primi Christi sectatores
professi sunt; multo magis Euangelii nuntii vel potius veris-
J. G. testes appellandi sunt. Missionariorum instar, qui
^lodie vocantnr, multas adibant urbes regionesque peregrinas,
quoties par erat et facultas iis dabatur, minime fucatis verbis
®^ultitudinem alloeuti sunt, quae undique confluxerat. Ita Fau-
per longinquum tempus Corinthi in domo Aquilae et Pri-
®cillae moratus [Act. XVIIl); ita Jacobus etiam verba fecit Hiero-
qua in urbe ad extremum usque spiritum suam degit
Vitam. Proprium autem q. d. Praedicatorum munus posteriore
^emuni tempore, plerisque jam defunctis Apostolis (Aquot;. p. C. n,
inter Christianos inductum est. Peculiares enira ac singu-
ßs temporum rationes, in quibus primi versati sunt Christi
®sctatores, nullum çoncionatorum desiderium movere poterant iis,
q^i ne minimum quidem suis in cordibus alebant consilium ab
^eJitis plane se secernendii Regenerationem tantum elBcere stu-
^ ^ ant istius populi Israelis, qui nec ipse nunc jam, tanquam de-
ores novasque res molientes, eos notaverat. Inde quoque ex-

plicandum est, quod et Uierosoljmitani templi et Sjnagogarum
iis patebat aditiis, quin et ipsi medio sinebantur in teraplo, quo
una cum Apostolis saepius se conferunt, ubi sibi invicem inter-
mixti, aucUtores inveniebantur et oratores. Quos inter posterio-
res versantur Apostoli, qui, pio ac solemni patrum more, V. T.
recitant et explicant. Usus enim hic erat antiquus et sacer, quem
observare cuique licuit Israëlitae, qui doctorem inter popalum
se ferre volebat. Praeter illos autem, qui S. scripturis legendis
atque explicandis dicati erant conventus, peculiares suas Christiani
convocare solebant conciones, quae in hac illäve fidelium domo
agebantur, ad fraternum simul cum sacra Coena celebrandum con-
vivium (utraque autem conjnnctim vocatur dyänif); quae, ipsis
in sacris Israëlitarum coetibus, celebrare iis prorsus non concede-
batur (cf. Act. 11: 42, 46, 47). Continuo autem his in con-
viviis sacris de Domino collocutos esse Christianos, de Domino,
qui arctissimo ac dulcissimo fraternitatis vinculo eos omnes con-
junxerat, vis opus est ut moneamus. Ideo non tam Evangelii
q. d. praedicatio ea nuncupari potest, quae seria confahulatio
potius est dicenda.

Christi autem discipulorum, inter quos et multi jam recense-
bantur Ethnici, quo major exstitit numerus, eo majus etiam sen-
sim sensimque crevit apud eos desiderium certi loci ac constituti,
quern proprium suum in usum possent adhibere. Ethnicos enim
eorumve proseljtas, qui Jesum Messiam agnoverant, sacris suis
interesse concionibus haud facile passi sunt Judaei. Contumeliis
ac vexationibus ne et ipsi a Judaeis afficerentur veriti, melius
atque utilius sibi se consulere posse judicarunt qui ex Judaeis
Christo nomen dederant, si in posterum infensorum Judaeorum
ad condones se non conferrent. Quo autem alias nunc se con-
ferrent? Ethnicorum quidem templa fortasse iis patebant, sed,
more J.udaeorum, palam coram populo religionis placita exponendi
nullam aptam iis offerebant occasionem. Quonam igitur se con-
ferrent? Quo aptius ad sacrum cultum habendum, quam priva-
torum in domos, quae, repetitis sacris Goenis ibi institutis ip\'^ae
sacrae habebantur privatae aedes? Quomodo autem suum ibi in-

®^ii-Uereiit sacrum culium, haec miaoris momeiiti iis erat quaestio,
bene inteljigerent nudam quandam minime hic observari
^tque iiianem caeremoniam, sed totius hominis cum Deo spectari
\'^°«Juiictionem, animi praeterea lucem atque purgationem, cordis
®anctificationem. histitutio igitur, precum effusio, cantus, Verbi
^\'ivini lectio ac meditatio; — en praecipuas eorum cultus partes,
l^iae omnes, quod formam attinet, vetere jam in Synagoga iu-

ï^iu jam ante Esram scholarum usu gavisi sunt Judaei, quarum
^^^stitutio, quam vis multis in rebus parum praestans nullamque pa-
^iens cam posterioribus Jesu temporis scholis comparationem iisque
®ülto inferior, magnos tarnen et pro tempore lairos sua aetate
^-\'^tulit fi\'uctus. Josuae tnemores eraiit Judaei dicentis : (Jos. I: 8).
hijus legis litera cedat a vestro ore, sed reputate earn vobis-
noctu et interdiu, ut curetis faciendum secundum, omnia, quae
ïnscripta sunt; tum enim vias vestras secundas facietis ei sa-
quot;quot;pienter agetisP — Quae igitur verba secum reputantes, suis in
Legem continuo legendam curabant Judaei, qui mox, post-
luam posteriores prioribus adjanxerant sacros libros,
^^ l^iorum praelectionem in scliolarum coetuumque usum putarunt
instituendam. Quod quidem de Hagiographis, tzD\'ilnD, sta-
tüere non audemus, plurimorum hac in re secuti auctoritatem vi-
^orum doctorum, qui maxime probabiliter id negant.

in Ecclesiam transiit Ciiristianorum, ita et certorum illorum
^^ S. Scriptiira excerptorum locorum usus legeiidorum. Postquam
^fiim ex Mosaica institutione sacerdotum ordo Leviticus institutus,
®acratus et confirmatas fuerat, varias Pentateuchum diviserunt in
sctiones eo proposito, ut illas, mc\'na quae vocabantur, univer-
^luotannis publicis in coetibus semel perlegere possent, singulis
^quot;^^oquoque Sabbato, sue quaque ordine recitatis; quo simul quan-
_ ® cuique concioni tribuendum esset tempus definiebatur. Nisi
aiitea, certe inde ab Esrae aetate singulis Sabbatis singulae
P\'aelegebgjjj.^^ sectiones, quarum numerus erat 54. Cujusmodi
\'^^Woiii plane ad finem perducendae annus quidem intercalaris

(qui apud Judaeos 54 liebdomadum Sabbatis et 5 diebus consta-
bat) satis suiBcere potuit. Nec vero caeteris solitis aiinis, quo-
rum hebdomadum numerus erat 53, totius Pentateuchi lectio,
more solito instituenda, potuit confici. Quae igitur ut iiiliilo-
minus huncce per annum absolveretur, ultimo anni Sabbato duae
simul legebantur Sectiones. Quarum omnium prima lectio a primo
post festum Tabernaculorum Sabbato suum cepit initium. (Variis
autem festis ac noviluniis certi e S. Scripturis hunc in usum
singulatim escerpti loci praelegebantur, e. c. magno Sabbato, 3
Mos. VI sqq.).

Aptus jam hfc locus videtur animadvertendi, quandam videri
intercedere necessitudinem Euangeliorum inter Pericopas, quae
singulis diebus Domini, et Pentateuchi Paraschas, quae singulis
Sabbatis legebantur; festivas porro Judaeorum lectiones Christia-
nis vero similiter ansam dedisse Euangeliorum locis seligendis, qui
diebus festis legerentur. Dum autem apud Judaeos post sabbati-
cas festivae exortae sunt lectiones, inverso contra ordine apud
Christianos hae post illas usurpatae sunt Pericopae.

Ulis autem Paraschis Haptharae postea adjunctae sunt, quarum
origo ad tempora Antiochi Epiphanis referenda videtur. Syris
scilicet igue ac ferro miserrimos Judaeos vexantibus ac torquen-
tibus, quum eorum saevissimus rex Antiochus, sub dirissimis mor-
tis ac necis minis, publica legis Mosaicae lectione interdixisset,
quin mortem iis minatus esset, apud quos talis legis liber domi
oflenderetur, (1 Macc, I: 61) Prophetarum lectionem legis Mo-
saicae in locum substituerunt ita torsi Judaei. Ex omnibus li-
bris, quos prophetis adscribebant scriptoribus, Paraschis aequalem
nunc excerpserunt numerum locorum, qui, Mosaicis illis quodam-
modo respondentes, nomine xinüan (rad. valedixit) indica-
bantur, quia post lectam hanc Propheticam sectionem ipsa concio
mox discessit. Nec tamen postea, quum publica Thorae lectio denuo
lis concessa fuit, Hapthararum usum abrogarunt, sed Pentateuchi
recitationi harum aunexuerunt lectionem, ita ut in posterum, baud
sicut antea una, sed duplex institueretur lectio, altera sc. e Pen-
tateucho, altera vero e libris Propheticis. Sua cuique Paraschae

^^WC adjungebatur Haphthara, toto e S, Codice, sine ullo vario-
rum librorum ordinis respectu, petita. Quam Jesu etiam Aposto-
^orumque tempore adhuc viguisse consuetudinem, ex formula patet
xcci nqo^ifjrcii, quae saepius in N. T. offenditur.
Qiiam ad normam, haud minus, quam jam supra diximus ,
®üum ritum accommodare studuisse primos Christianos mox vide-
bitnus. Sectiones autem praelegendae, quamquam initio ex Euan-
§®liis tantum desumptae, posteriore tempore Apostolorum quoque
scriptis petebantur.

Judaeorum rituum si quis Christianos minime ignaros agnoscit,
iUos etiam suis in concionibus idem, quod hos, primarium habuisse
consilium, S. Scripturae nempe lectionem atque expositionem,
sponte idem fatebitur ; primos porro Christianos, quod eorum in-
®S^ituendi methodum attinet, maxima pro parte Judaeorum inhaesisse
vestigiis^ mihi assentietur. Quam sententiam, postea a fekkakio
^^ muïtis primae Ecclesiae Christianae consuetudinibus comproba-
jam antea autem a celebri nostrate hugone geotio propo-
sitam, masjis illustravit et ursit campegius vitringa , tribus de
^ynagoga Veiere libris editis; posterioribus autem temporibus firme
tenuerunt omnes, qui bac de re egerunt. moshemiuji tantum
®Sc]pias oportet, qui, suo in libro : Institut. Hist. Eccl. Mag.
Saec. supra expositam sententiam multis, sed, ut nobis saltern
Videtur, parum validis refutare conatus est argumentis.

Vetus igitur Testamentum primis Christianorum in coetibus le-
Sebatur. Yerosimillime praeterea eaedem, quibus Synagoga usa
^\'■at, retinebantur Sectiones, imprimis quae, e Prophetis excerptae,
^iössiam spectabant ; quibus deinde Euangelia tandemque Aposto-
\'Oi\'um Epistolae adjungebantur. Vid. Just. Mart. JpoL I, c. 67.
Lectiones autem differebant numero, quem Consiitutionum Aposto-
^\'^sarum auctor quatuor fuisse ponit, sed minime certe duo fuerunt,
^Wâ ex Euangeliis petita pericopâ, altera ex Epistolis ; reliquae
Gütern ex aliis N. Foed. vel ex V. T. libris hauriebantur. Ca-
^\'c-nica autem scripta et 6iAolo/ov!ityclt; prae omnibus aliis ad le-
ctj-onem apta et idonea habita fuisse , sponte patet. Apocrypha
t\'tiam et Antilegomena interdum lectiones praebuisse, ipsa, quae

adest, demoîistrat CoIIectio librorum ecclesiasticorum et di-\'ayi-
vcoaxouhcop, talium sc. quos fontium instar adhibere unde re-
hgionis hauriretur doctrina non permittebatur, legere autem pror-
sus licitum fuit. Quae vero facultas Ecclesiae Christianae adempta
est in Concilio Laodicensi, quod, ex eruditorum judicio annum
inter 343 ac 381 habitum, in cap. 95 definiebat : Ju dvayi-
iv rfj iicic^aia ovx à^^avovi^ra ßißUa, àllà [ióva
TO \'Aavovmà Tijg xaivjjg zal TvaXaiccg èiaÙfiXTjg. Cui consensit
decreto Concilium Carthag. Ill promulgando : placuit iit ^praeter
scripta Canonica nihil in Ecclesia legaiur sub nomine divinanim
Scripturarum. Quibus vero decretis non sublata fuit- licentia li-
brorum dytavopÏGTœv in Ecclesia legendorura, quos tamen divi-
Jiarum Scripturarum instar, ibidem legere concessum non fuit;
sicut patet ex Passiotiutfi Martyrum lectione ab eodem Concilio
permissa i). Quomodo porro, Canone nondum ab omnibus ac-
cepto, Iiisce in ecclesiis persaepe legeretur idem qui ex Ulis, ar-
ceretur liber, facile est intellectu.

Sacri Godicis publica recitatio maximi momenti erat res, quippe
quae unam primis temporibus viam aperiret Christianis, quâ ad
eum cognoscendum pervenire possent. Manuscriptorum enim ca-
ritas atqne inopia, Christianorura praeterea egestas atque inscitia,
nullam aliam institui siverunt docendi methodum. Publicas igitur
S. CodiRis praelectiones quanti posteriores fecerint Patres Eccle-
siae, palam fit inter alia ex Chrjsostomo, cjui in Tlomil. X ad
\'Johamnem, ut in coetus non tantuos ad quasdam Euangelii partes
audiendas convenirent adhortatur fideles (omni animadver.sione
hoc in loco dignum videtur ejus dictum : ivayyûdoiv TTiQiy-oni])
sed suae domi se jam hanc ad lectionem praeparare quemque
decere admonet. Alias rursus (Horn. LVII ad Jolmnnem) disertis
dicit verbis ; Christianos, licet domi omni privates institutione,
publicis tamen lectionibus assidue audiendis, magnos per sex adeo

1) Conf. feiîrarn-s, 0. I. lib. I, c. 19: »recitata fuit (Pericopa) proxime ante
coneionem Sanctorum Martyrum certamiria, passiones ac triumphos, tunc scilicet
cum anniversarii eorum dies in Ecclesia celebrarenlur.quot; Quod protiat pluribua
allatis Patrum ecclesiae scriptis.

Daenses in S. Codicis scientia facere posse progressus. Ov yciQ,
^nquit,nbsp;xavraq, avQiov 8è tréoag dpayivójaao^uev

Ecclesiam autem, quae S. Codicis lectionem tantam fecerit
cultus partem, mox etiam (saec. 111) certum huic rei singulatim
destinatum sibi voluisse Concionatorum ordinem, ipsa ex re sponte
sequitur. Doctores initio atque ipsi etiam Catechumeni praele-
gendi fungebantur munere, linguis usitatissimis Graeca vel Latinä
Stentes. Sed, multis Aegypti et Syriae in regionibus, Synagoga-
ïum ad exemplum O\'jajin (iuterpretes) ad populum dicebant.
(^id. Ferrarius, o. 1., Lib. I, c. IG).

Lectione S. Scripturae peracta, iterum morem sequens Judaeo-
•^lim {dei. Xllï: 14) antecessor (o \'nQO((STÓ}s) ei adjunxit brevem
^rgumenti expositionem atque applicationem ; quae autem oratio-
nes 2) non eraut, sed verba potius, quae pectus moverent, et,
sicut Justinus Martyr testatur, allicerent, ut audita in praxin
eonverterentur ab auditore s).

Diversae autem fuerunt formae , quibus baec expositio trade-
batur atque applicatio. Apostolorum scripta mentionem faciunt
Tov yló)rt(saig Xaltlv {Act. 11, 1 Cor. XIV) et rov nQOtjiijTitJiiv
(\'i Cor. Xll: 10, XI?: 1, 39); quae autem formulae diversas
indicant dicendi rationes, quibus populum alloqui solebant in con-
cionibus. Pleno ex pectore, summo animi ardore correpti, sui
ipsorum cum oblivione, divina effundentes verba, auditoribus plane

1)nbsp;Hoc loco BtNGHAMi Oriff. Eccl, ToKi. YI, p. 70 citare lubet, imprimis
propter conclusionem ab eo e Chrysostomi dictis ductam :

»Chrysostomus, inquit, in Homilia quadam in Euang. Joh, quod tune inter-
pretabatur, monet auditores suos, ut una difrum in hebdomade domi suae Euan-
gelicas legant lectiones, qaas sequenti die Dominica in Ecclesia lectum et expo-
situm iri sciant. Id quod certam aliquam regulam ac ordinem snpponit. Atque
lia, licet perfectum lectionarium ex antiquitate non habeamus traditum , persuasi
tarnen sumus, lectionem scripturarum ad certam methodum et régulas, praesertim
m majoribus solemnitatibus ao diebus festis ecclesiae fieri consuevisse.quot;

3)nbsp;Conf. JUST. MAKT., Apol. ad Anton. Piuni: »Deinde ubi is, qui legit, de-
stitit, is qui pi\'aeest admonet et horlatur, ut ea quae lecia sunt, bona imitemur.quot;

raanifestabant concionatores, quaîem et quam saiutarem pium in
animum divina Euangelii Veritas exsereret efficacitatem ; quâ si-
mul omnis auditori adimeretur dubitatio de victoria a Christi re-
ligione de. omnibus olim reportandâ adversariis, Multis autem
laudibus, utrique illi loquendi methodo tribuendis, vituperationis
aliquid adjiciendum esse negari non potest. Animi enim com-
motione et phantasiae illecebris nimis subinde fascinatum concio-
natorem, per sphaeras communi captu excelsiores se circumferri
passum esse, ita ut audita, sed parum intellecta ejus verba audi-
torum non semper eflicerent aedificationem ; Prophetiae porro usu
minus prudenti sententias multas Euangelii menti parum congruas
simplicem inter populum saepius esse dispersas, certo certius ex
Pauli patet exhortationibus. Et vero, 1 Cor. XIV : 29, Apo-
stolus Corinthiis certissimam injicere conatus est persuasionem,.
talem propheticam mentis effusionem exacte dijudicandam esse.
Concionator num Proplietiae yagiafxan révéra gauderet? non hoc
tantum rogandum erat ; sed item num forte divinas atque huma-
nas inter se confunderet res, prae omnibus erat percontandum.
Sic dicit: »Probate omnia, bonum retinetequot; (1 T/ies,lt;i. V: 23).
Veritatis criterium testimonio semper cerni debet : »Jesum esse
Dominumquot; (1 Cor. Xll : 3, 1 Joà. IV : 2). — Mox igitur ex
Ecclesia evanescunt Glossolalia et; Prophetia, exeipiunturque zfj
didaaxaXiaf praedicaudi quae erat methodus minus fulminatrix,
sed aptior et utilior, quippe quae S. Scripturae, item mundi at-
que hominis cognitioni, firmissimo tanquam fundamento, esset
superstructa. Quo facto majorem ac magis salutiferam apud sim-
plices, quales primi erant, Christianos peperit effectum illa me-
thodus, quae, ab Allegoriae somniis et sophisticis argutiis alienis-
sima, ad practicam allicit atque urget vitam Christianam, atque
ad Dei adorationem in spiritu et veritate i).

1) Conf. ïEKRABius, o. 1., Lib. I, c. 4: »Cnm UBÏcum eorum, qui eoneiones
habent, propositum esse debeat, optimis praeceptis auditores informare, et Dei
mandata assidue inculcare atque intigere. Doctores inde dicti suut, atque eoj-um
eoneiones âiâaonuXin, seu Docirina.quot;

Ecclesiâ variae aderant docendi methodi. Illae autem magnam
oratori praebuerunt copiam libere et abunde omnia ea expeeto-
ïandi, quibus fidum ac fidele ejus pectus repletum tenebatur.
Omnium autem maximum eumque meritum favorem didascalica
sibi conciliavit metbodus instituendi, quae Judaeorum ex Sjnagoga
in Ecclesiam transierat Christianorum, et jam antea a Paulo quam
Kiaxiffle fuit commendata.

Quibusnam autem libris et Sacrae Scripturae partibus ilia an-
nectebatur explicatio didascalica atque applicatio? Veteris Foederis
tantum initio institutam fuisse lectionem, eique postea Novum
^äditum esse Testamentum, supra jam obiter monuimus. Unde
tamen nullum certum duci potest argumentum, quod Novi Foe-
deris unus alterve in concionibus legeretur liber \'). Primus
JusTiNüs MAETYR {Apol. Î, c. 67) lectiones narrat et explicatio-
nes, non tantum ex Prophetarum scriptis, sed praeterea ex dno-
l\'\'Vi]iA.ovitJiiasi vü)v \'^noGTÔlcùp die Domini esse institutas. Plura
®tiam apud tertullianüm offenduntur loci, unde Sacrorum et V.
®t N. Foed. scriptorum usus in externo religionis ciiltu jure potest
effici cYPKiANi Episcopi Carthaginiensis Epistolis (inprimis
Epist. 33 et 34) quibus Ecclesiae rituum nobis patefit origo ac
confectio , multa qaoque insunt enuntiata, quae illius in usum
sdhibitos fuisse N. Foed. libros, dilucide indicant, origenes V.
et N. Foederis publice et privatim legendos esse libros, multis suis
Jn scriptis, severe admonet et saepibsime.

Praecipuam cultus partem biblicas esse lectiones arguunt Con-
^iituiiones Apostolicae, quae Presbyteris Diaconisque sacrum Euan-
gelia praelegendi imponunt officium. Lib. II, c. 25. »Die Do-

1)nbsp;JOH. STEPH. DUHAKDUS, de Ritibus Eccl Cathol, Lib. II, quidem allegat
locos 1 Thess. V: 27 et Coli. IV: 16 dioens: »Hujus lectionis memioit S. Paulus.quot;
Quis vero demonstrave potest, fideles has Apostoli admonitiones fideliter observasse?

2)nbsp;TKiiTULLiÄNUS, de Anima, c. 9; «lam vero prout Scripturae legimlur aut
Psalmi canmitur, aut adlocutiones proferuntur, aut petitionea delegantar, ita inde
Diateriae visiombus subministrantur.\'quot;

Idem Apologetic., c. 89; »Coimus ad literarum divinarum commemorationem, si
qnid praesentium temporum qualitas aut praemonere cogit aut recognoscere,quot;

mini — ita jubet Lib. II, c. 59 — fiunto nQOCfr^Tojv apayvmaii
Hai ivayytliov xyot\'\'zta. Praecipitur Lib. VII, c. 5. Blerd r^v
dpd/pojaip rov pó^a-ov \'auI tamp;v irQOcp-tjvcov t5gt;v ts inioxoXïov
ijacop Kui TiQU^tav, \'/.ui tojv tvayyiVioJV donaaäaO-oi d %ii(gt;Q-
Tovrjd-ilg rijv i-^yJ^Tjaiav i).

Quomodo V. Foed. usus Christianorum in coetibus valere mi-
nime desierit, quomodo porro eundem in usum N. Test, postea
additi sint libri, ex paucis allatis, quae citavimus, dictis suffi-
cienter patet.

De legendi autem atque exponendi ordine , quem secuti sunt
Christiani, haec animadvertenda sunt. Donee et Domini dies et
Sabbatum simul aeque religiose celebrabantur , posterior Veteri,
ille autem Novo Foederi legendo destinatus fuisse videtur. Postea
autem, Sabbato abrogato, Foederis utriusque uno die Domini in-
stituebatur lectio. Consuetudinis respectu Veteris Test, semper
Novi lectionem solebat praeire.

Quinam, nec vero quonam singuli ordine legi deberent libri
praecepit Canon. Episcopis tantum commissum erat decernere,
utrum toti, an certas in sectiones divisi ac per partes legerentur
bbri Canonici et exponerentur. Quorum ad constituendas lectio-
nes temporis ac loci conditio plurimum valebat. Quae hocce modo
iis concessa erat facultas, eä nunquam abusi esse videntur Epi-
scopi, quippe qui pristine jam tempore ad constitutas S. Cod.
partes, praecipue diebus festis, legendas assuefecissent Ecclesiam 2).
Quam opinionem commendat non tantum N. F. in to tvayyihov
K(xi rov dnööxolov (quatuor sc. Euangelia Canonica et Epistolas
Apostolicas) — divisioni V. F. in rov vó^ov xai rot^ nQa^^fjrag
congrueris divisio, quae primis jam temporibus exstabat, et apud
Irenaeum et Tertullianum memoratur, verosimiliimeque Ignatio

1)nbsp;Vid. DURANDUS, 0. 1 , Lib. II, c. 18: ..Apostolorum saeculo, wquit, Scri-
pturas Saoras legere praeclarissimis testimoniis comprobatur.quot; Inter multa testimonia
allegat verba Justini Martyris, Apolog. ad Anlonin. Pium-. »Die. qui Solis dicitnr,
oinnes qui in oppidis vel agris moraniur, nnum iu locum conveniunt, commen-
tariaque Apostolonim vel Prophetarura scripta leguiitur, quamdiu Lora patitur.quot;

(®aec. II initio) suam debet originem; sed etiam baec nostia
opinio Lectionariis nititur magnamque imprimis accipit probabi-
litatem ex testimoniis Patrum.

Ad eorum testimonia relegabimus lectorem in Dissertationis
\'^ostrae prima parte, qua in aetatem, ad quam prima definitarum
^ectionum sive Pericoparum referenda sit origo, inquirere cona-
bimur.

Antequam ad ipsam Pericopariim originem transeamus exponen-
dam, de vocis neQixoni] significatione verbo moneamus. Justinus
Martyr jam ea utitur voce, eandem ei substernens significationem,
quam, veternm Christianorura ex usu habebant voces ronog, locus;
•AsqtaXuXov, chàyvwG^a, lectio; r^urj^a, Sectio, segmentim.

Mox autem illa signiflcabatur: quaedam S. Cod. pars, certum
ad consilium excerpta et per se totum aliquod efficiens.. Idem in-
dicasse etiam censeri potest dicendi formula jveçtoxii zijg rgccq.ijg
{Act. VIII: 32), quae partem V. F. indicat {Jes. LUI: 7 seqq.),
quam aulico exposuit Philippus.

Ex Sjnagogarum usu, quo, sicut vidimus, in llaphtharoth et
Paraschas Vetus Foedus erat divisum, Pericopas apud Christianos
adhibitas originem duxisse, quamquam ad unum omnes consen-
tiunt, de tempore tamen, quo primum nostrae in Ecclesiam Chri-
shanam inductae sint Pericopae, toto coelo Doctorum distant sen-
tentiae.

Sunt qui ad antiquissimam jam aetatem, ad Apostolicam so. pe-
riodum, primum referendum esse Pericoparum ortum existiment.
Quorum sententia testimonio nititur valafkidi strabonis (Saec.
IX) qui, etsi Lectionum Euangelicarum Apostolicarumque ignorans

^üctorem et conimendatorem, inter primes tamen Apostolorum
successores eum fuisse putat. Quod vero tradenti Valafrido Stra-
^oni fortassis obversabatur tantum pristiuus, qui in Ecclesia Chris-
tiana vigebat, usus e S. Codice nonnulla praelegendi, nec vero
quae adhuc usu teruntur nostro tempore, Pericopae. Senten-
tiam igitur supra memoratam, quippe quae omni c.areat historiae
^Uctoritate, tutissimum erit repudiare.

Musaeum quendam, Leonis Magni, Massiliensis Episcopi (Aquot;. 441)
^equalem, nostrarum Pericoparum fuisse auctorem contendunt Fa-
^ricjus, Hospinianus aliique, qui suam sententiam niti voluerunt
Gennadii testimonio in libro de Viris lllustribus, quod hujusmodi
est ; Musaeus hortatu S. Venerii Episcopi excerpsit de Sanctis
Scripturis lectiones totius anni festivis diehus aptas. Festivis au-
tem de diebus tantum, nec vero de solitis diebus Domini locutum
esse Gennadium\', me judice, sponte patet. Pliirimum praeterea
^ nostris differunt Textus, quos Musaeus citât, et qui non ita. de-
finite, ceteris exclusis, Saec. V dicebantur Textus. Contra locos
®on plane défini tos hoc saeculo sibi eligere potuisse praedicatores,
ex Patrum Ecclesiae bujus temporis llomiliis fit manifestum.

Haud probabilis nobis videtur sententia eorum, qui gbegoeio
^iagno (Saec. VI) primum tribuunt Pericoparum nsum; quod
^ïdtae inter Gregorii Eomilias (quarum numerus est 40) ka-
^entiir, in quibus illos ipsos textus explicat, qtm Jiodie die-
^ws istis explicare solemne est. De prioribus enim Auctoribus
Epipl lanio, Chrysostomo, Gregorio, Nazianzeno, Augustino aliis-
ine idem poterat affirmari.

bedam venerabilem harum Pericoparum, quibus propter cau-
infra exponendas semper se opposuerunt, fuisse auctorem
\'^onnulli judicarunt Pieformatorum theologi. Horum autem plu-
^lûii, sed injuria, Pericoparum institutarum honorem caholo maCxNo
tribuunt, cujus jussu ab Alcuino, ejus praeceptore et Bedae dis-
eipulo, aut a Paulo Diacono eae dicuntur esse compositae. Ex
Lutheranis etiam plurimi tiieologi, inter alios Calixtus, et inter
posteriores J. G. Rosenmuller {Beytrag zur liondletih) eandem
tenent sententiara, atque Clericorum ex inscitia Euangelicaruœ et

Apostolicarum Pericojjarum origiuem repetunt; quia tó. Codicis
studium ita jacebat, ut cogerentur certas ex Euangeliis et Epi-
stohs eligere partes, quae in praedicationis usum diebus festivia
ac Domini possent adhiberi. Quam eandem fere sententiam guil.
amesius {De Conseientia Lib. IV, c. 26) liisce explicat ver-
bis : Hog institutim ex DominicaMhis tantum concionancli depra-
vatis temporibus ecclesiae in tenelris fuit introductum, non sine
superstitioso quodam respectu ad solemnitates certas ah hominibus
excogitatas, contra S. Scripturae regulam et praxin ecclesiae an-
tiquae. Quin Antichristo tandem regnante Euangelia Dominica-
rum ac festivarum dierum in usum ita fuisse constituta nonnulli
non veriti sunt contendere! Verum qualemcunque veri speciem
opinio prae se ferat, qua putant usus ac cognitionis S. Scripturae
defectum Pericoparum inducendarum fuisse causam, ita ut S. S.
studium funditus jacens liuic rei aptam reddiderit aetatem; ex
lis ipsis tamen internum mox elicietur argumentum, nnde luce
clarius pateat eas istis jam temporibus fuisse selectas, ubi S.
Scripturae lectio nullum dum passa erat decreraentum.

Post alias, quas adhuc memoravimus, una nobis restât sen-
tentia, quam nonnulli protulerunt viri docti, et quae, sed tem-
perata iila, nobis etiam unice videtur esse vera, hiekonymdm
scilicet primum (f 410) nisi universam in Ecclesiam Latinam
nonnullas certe in ejus partes has Pericopas sive induxisse sive
instituisse, ex iis elBcietùr, quae demonstrare accurate conabi-
mur; idque ea ratione, ut hodierni temporis Pericopae quomodo
quarto jam saeculo fuerint definitae primo indicemus.

Perinde ut ubicunque agitur de alicujus rei origine, bene est
distinguendum totius inter ac singulanmi ejus partitim ortum ,
ita et /mjus illiusve Pericopae ortum inter ac totitis Pericoparum
coUectionis, quali adhuc utitur Ecclesia Pontificia et Lutherana,
absolutionem , idem discrimen esse faciendum, non opus est ut
fusius exponamus. llujus enim collectionis in absolutionem in-
quisitio facilis nobis erit et in promtu, dummodo ad Saeculi XIV
finem aiiimum advertamus; quo demum tempore in festorum cj-
clum Visitationis Mariae festum est receptum, eique simul haec

dicata est Pericope, qua totus, qualis nunc adest, Pericoparum
fascis, anno 1389, ab Urbane VI terminabatur. Antiquissimis au-
tem ex temporibus ad nos pervenerunt Pericopae, quae, omnium
instar, quae sensim oriuntur ac crescunt, magnas volventibus se-
•^ulis subierunt mutationes. Partes toti vulgo anteire aetate,
idque de nostro imprimis valere institute, quisc|ue sponte videt,
qui festa in Ecclesia Christiana attendit, antiquitus minime cele-
brata, quibus tamen posteriore tempore proclamatis, suae etiam
specialiter addictae sunt Pericopae. Quarum igitur originem ex
^ntiquioribus temporibus saepe repetitam, manifeste nobis indi-
cant. Cujus rei lucidum sit exemplum Epistola, priore Paschatis
die lecta, 1 Cor. V: 6—8, de qua Dr. J, C. W. Augusti anim-
^dvertit in suo opere : Benkvoüräicß. aus der Christi. Archäo-
logie, Tom. VI, p. 204, ante Chrjsostomum eam excerptam
fuisse Pericopen, eo tempore, quum jejunium Paschale q. d. fre-
quenti adhuc gauderet usu; sicut ex homilia patet, ab eloquen-
tissimo illo Patre Ecclesiae contra eos habita, qui Paschatis festi
àiebus jejunare solebant. Nullus autem post saeciilum quintum
offenditur talis die Paschatis jejunandi usus ; quare jam ante hoc
tempus constitutam fuisse hanc Pericopen credamus est necesse.
Ad Arianismum praeterea oppugnandum mul tos Textus esse electos,
infitiari nullo modo possum. Ille enim error quarto jam saeculo
^ta penitus totam fermentaverat Ecclesiam, ut, Hieronymo (360)
JUdice, universus muiidus esset Arianus. Tristis ille error ut
exstirparetur , tales imprimis diebus Dominicis eligebantur tex-
tus, quibus Ariana haeresis aptissime posset refutari. Eandem
Sententiam confirmant thameri, scriptoris de Pericopis notissimi,
^erba: »Plures lectiones saecuiis Arianis inter alias publice le-
Seudas ordinatas esse, sine ulla haesione adfirmo.quot;

Consuetudini denique certa quaedam S. Scripturae fragmenta
coetibus secundum certam lectioimm Seriem praelegendi quam
fifmissime hac aetate populum adhaesisse, celeberrimi Patres Ec-
clesiae testantur. Ita narrat Augustinus, tumultum aliquando
^xortum esse suos inter auditores, quum ipse praeter Matthaei,
quae legi solebat, caeterorum etiam Euangeliorura de J. C. per-

pessionibus relationes legi curavisset. Denique ne in minimis
quidem a solita via sine offensione deflecti potuisse usum litur-
gicum quum videamus, justo audacius quid conjecisse jure dici
non possumus, quum statuimus eos, qui ita amabant, quod,
constituto ex ordine, ecclesiasticae agerentur lectiones {dva/vó)-
ßiig), eos, ajo, prorsus constitutes etiam sibi habuisse Textus,
quibus thema contineretur praedicationis. Hanc autem nostram
sententiam non inanem esse conjecturam, ex Lectionariis, quam-
vis leviter et obiter perspectis, sponte patebit.

Lectionarium (subintelligitur volumen) sive Lectionarius (sub-
int. liber), quod Graece audit dvayvrnavrAÓ., tvayytlKSTaQia,
tv:%oyddia, significat librum Ecclesiasticum, quo praescriptae
continebantur lectiones, sive S. Scripturae partes in Ecclesiae
usum ad legendum excerptae. Illud autem ipsum duabus pro-
prie constabat partibus: Euangeliario et Epistolario; illud com-
plectebatur lectiones ex Euangeliis, hoc ex Epistolis electas.
Utraque autem pars simul unum efficiebat, quod vocabatur, Le-
ctionarium sive Lectionarium plenarium.

Antiquissimorum vero Lectionariorum indagare aetatem atque
argumentum, non hoc consilium est, quod hoc libello conscribendo
nobis proposuimus. Nec tali opus est novo labore post gravis-
simam hac de re disquisitionem, institutam a Dquot;\'quot;. ernst ranckb
et traditam in ejus opere : Das kirchliche Pericopensystem mis
den ältesten Urhmden der Römischen Liturgie dargelegt und
erlaütert. Berel. 1847; cujus accuratissima argumentatio nil
fere reliquit dubii, quin Comitis i) au.ctor sit Hieronymus, idem-
que igitur Pericoparum, quod in Occidentali Ecclesia viget, sj-
stematis conditor.

1) Quae denominatio Leetionario Hieronymi data est, quoniam Clei\'ioorum erat
Vada mecum. In ipsa Comitis praefatioae legimus: gt;; Comes opuseulum ab Eccle-
siasticis appellari solet, quod duobus modis fieri arbitror, aut pro conauetudine
uniuscujusque Ecclesiae, aut eerta pro voluntate sludiosi lectoris, qui, si fieri
posset, quidquid in scripturis divinis mirabiliter fulget, quidquid in praeceptis
moralibus copiosum est, tanquam parvo in corpore adunatum desiderat habere
paupertatis necessitate.quot;

Lectionaria inter Latina (quorum hîc unice nobis ratio est ha-
benda) primarium occupant locum Lectionarium, Gallicanum, quod
^uveuitur in mabillon : Liturg. Gallic., atque a laudato kancke
^etustissimum habetur apographum, ad textum Hieronymianum
eonfectum ; Cornes Hieronymianus (Edit. Baluzii) ; Calendarium
^omanum (Edit. Pronto, Par. 1652). Ex hoîum Lectionariorum
^Offlparatione, quam copiose augusti 1. 1., p. 212—227 quoad
^ies Dominicos et festivos instituit, palam fit ea, quamvis mul-
eis locis Epistolarum inprimis a se invicem différant, magna tamen
P^o parte, iu Euangeliis potissimum, cum Pericopis convenire,
\'iUae etiam nunc in Ecclesiis Pontificia et Lutherana usu terun-
tur. Nostras porro Pericopas diu jam ante Carolum Magnum in
Ecclesia fuisse adhibitas simul inde apparet.

Pfo vetusta autem Pericoparum aetate flomiliaria sive homi-
^iarum Collectiones, ex variorum Patrum operibus collatae, eviden-
^^Us, quam possint Lectionaria, nobis praebent argumentum; quod
i(îeo majoris est momenti, quia his ilia et antiquiora sunt nec
tatû gravi corruptionis premuntur suspicione, Ecclesiastica ex-
ponitur Pericope, ubicunque certus in homiliis textus explicatur.

autem simul animadvertas, quos Homiliis superscriptos in-
Venis titulos ac textus, saepius eos esse suspectos^ et, sicut Cri-
demonstravit, posteriore tempore manu interpolatrice esse
^dditos. Quod inprimis de nonnullis valet Patribus Latinis, inter
Ambrosius, Augustinus, Caesarius etc. Adventus praedica-
^ioues e. g. et Trinitatis dies Dominici ab iis saepius memorantur
^Uctoribus, qui multis ante ilia festa introducta vixerunt saeculis.
\'^^îibus igitur titulis multum tribuere auctoritatis, atque ex homi-
quarum authentia non omni dubio major est, quaeque con-
quot;^lunam non continent tituH superscripti expositionem nostrâ in
\'^^■üssa desumere argumentum, perversum esset institutum. Prae-
eationes enim, quae a singular! quodam graviter dicto vel a
^ quodam proliciscuntur textu, quem non penitus explicant \'),
^ostrae argumentationi nulli possunt esse emolumento.

Aptissimiis hic videtur esse locus, quo paucis j. h, thameui
attingamus opus; Scliediasma de Pericoparum origine et dignitate;
Jenae, Î734. Quod opus classicum ex eruditorum citatis ac re-
censionibus tantum nobis cognitum esse quam maxime dolemus ;
ipsum enim opus adeundi nobis nunqixam fuit opportunitas, Hic
igitur auctor eandem sibi solvendam proposuit quaestionem, quo
tempore nostrae aetatis ortae sint Pericopae ex Euangeliis; qua-
rum ordinarium usum liomileticum, sicut ex ejus disquisitione
efficitur, ante Gregorii Magni aetatem (Saec. VI) jam exstitisse,
prorsus nullo jure dici potest. Quin Bedae Venerabiiis aetate
(Saec, Ylll) ordinarius iste usus homileticus nondum omnibus
numeris absolutus fuerit. Quamvis Bedae homiliae magnam cum
hodiernis habeant similitudinem, pluries tamen, ex sententia ïha-
meri, magnum inter has et illas invenitur discrimen. Quin illis
insunt dies Dominicae, quarum praedicationi ne testus quidem
ullus substratus sit tanquam fundamentum. Ne dicamus, Bedae
ad Homilias de Euangeliis provocare nos vereri, quoniam ex non-
nUllis saeculi VIII et X Manuscriptis, a Mabillonio inter se invi-
cem comparatis, satis dilucide patuit, multas Bedae nomine ferri
homilias, quae nunquam ab eo confectae sint ; nec ullum hujus
ex manu auctoris tale prodiisse opus, quale in antiquissima exstat
editione, Basileae 1563; quod contra, Ecclesiasticarum in usum
lectionum adhibitum, pro temporum rationibus immutatum est
et adauctum. Quibus omnibus omissis, Thameri haec dicta me
judice, id tantum nos docent, Romanam illius temporis Ecclesiam
de Euangeliis quam liberrime egisse. Cujus rei verosimillima
habenda est causa ordo Romanus, eo tempore nondum ubique
introductus.

Vera autem Pericoparum origo ad multo antiquiorem, ex Tha-
meri sententia, referenda est temporis periodum. Magnum enim
Euangeliarioïum contigit ei invenire numerum ante Chrysostomi
atque Hieronymi aetatem confectorum; unde etiam facile conce-
dit ab Hieronymo Textuum constitutorum factam esse ordinatio-
nem atque eorum forsan electionem. Cujus rei ipsius Gregorii,
quae extat in Prologo ad Secundinum Episcopum, explicatio lu-

culento est arguinento. »Inter sacra missarum soleninia ex his,
([uae diehus certis in hac JEcclesia legi ex mme solent, S. Euan-
9slii lectiones exposui.quot; Quibus ex verbis pervagatae tum con-
suetudini adhaesisse Gregorium, atque eo tempore certum Romae,
quem in praedicando secuti sint, lectionis ordinem jam fuisse
constitutum, evidentissime apparet. Quis autem reliquos ei ad-
fîiderit textus, auctore Thamero, elBcere est difBcillimum. Suasores
luter atque Äuctores et Emendatores, eodem judice, discernen-
•^üm, quando de Euangelicarum systemate Pericoparum agitur,
quarum omnium Suasores et Äuctores ad IV et V, Emendatores
contra ad posteriora saecula referendi sint. Idem de Epistolis
Valere contendit. Sed plane aliud quid sua ex disquisitione con-
clusisset, Lectionaria si legendo contrivisset Thamerus. Maximam
enitn Textuum partem intermedio Gregorium inter ac Carolum
Magnum tempore jam adfuisse, satis clare ex Frontonis efficitur
Lectionario. Plurimarum praesertim Pericoparum festivarum ho-
öiileticum usum jam ante saec. IV et V constitisse, antiquiora
uobis praesto sunt, quibus demonstremus, documenta, Homiliae
uimirum, quae, sicut supra monuimus, et ante et circa hoc tem-
pus jam affuerunt. Quas vero nou satis animadvertit Thamerus,
qui testatur : »Omnes Patrum Homilias in certos Textus, passim
m eorum operibus exstantes, volitare, neque tempus nobis, neque
occasio est.quot; Molestum prorsus et nobis etiam taediosum hoc
esset opus! Ne autem Thameri verbis: »hinc de istis nolo quid-
quam temere affirmarequot; nos quoque uti cogamur, nonnullos, ex
bujus aetatis Homiliis Graecorum et Latinorum excerptos, locos
niox citabimus, quibus nostra confirmetur sententia.

JüSTiNus MARTYR (Aquot;. 170) in Apol. I, § 87, de usu jam
loquitur Christiana in Ecclesia trito, ex quo constitutam post
lectionem prolixior sequi soleret expositio. Animadversioue di-
oquot;issima est quam addit notatio : dvuyiviafiy.tTai i^ixQig iy^iaQeX
(quoad tempus). Quibus verbis certum quoddam, me judice, au-
ctor indicare voluit tempus, lectioni atque explicationi destinatum.

quarundam igitur Pericoparum usum baud dubie spectat.
^lia autera minus probabilis mihi visa sententia est, quam de

formula dicendi, supra exposita, commendavit C. P. Sander i)-
Ille enim dictum significare putat quateniis tempus sinat, quum
temporum angustiae, quibus primi premerentur Christiani, ideo-
que clandestini eorum conveutus, tales non permisissent expli-
cationes. Sed certos textus siquidem miserrimi illi dies legendos
concederent, quidni et explicationes, nullam videmus caussam.

OßiGSNEM (Aquot;. 210) novimus totos nonnullos S. Cod. libros
commentario complexum esse. Alienissima autem et explicitu dif-
ficillima textuum ejus nobis videretur optio, nisi ad certa argu-
menta tractanda certis regulis eum fuisse obstrictum , perpenda-
mus. Quod nisi verum sit, qua tandem de caussa locorum, per
quae vagati sunt Israëlitae, nominibus, hac in rerum ordinatione
usus fuisse censendus est Origenes? Nec singula tantum verba,
neglecto contextu, anxie amplexus esse jure potest dici. Juxta
enim allegoricam interpretationem praecipuum textus explicatio
occupât locum in ejus Homiliis, quae, sicut ex earum patet ex-
ordio, cum antea narratis et expositis arctissime cohaerent.

Ad .Justinum Martjrem igitur et Origenem si jure provocare-
possumus ad probandam sententiam, mature jam de certa Textuum
optione definitas constitutas fuisse régulas, majorem etiam dictis
lucem affundemus, si haec animadverterimus:

athanasius, iu festo Christi anni 325, notam Pericopen Luc.
II: 1 seqq. explicat Homiliâ, quam quidem spuriam esse de-
monstrare conati sunt, nec tamen infra scri^torum duiiorum
classem detrudere ausi sunt viri docti. Apud basilium magnum
Homiliam invenimus, Anno 360 in festo Epiphaniae habitam de
Pericope Matth. II: 1-12, (da sapientibus ex Oriente); apud
epiphanium Homiham ad dominicam Palmarum de introitu Jesu
in Hierosoljmam {Matth. XXI: 1-9), et die Adscensionis Perico-
pen ex Act. L- 1—11; apud gregoeium nazianzenum (Aquot;. 360)
ex Act. II: 1--13 Homiliam in festum Pentecostes; apud chry-
SOSTOMUM (Aquot;. 400) in festum natalium Domini, nuper in Ecclesia

1) Vid. GescMed- en Oudheidkundige Verhandeling over den
nming enz. der Zon- en Feestdagen, I, pag, 47, Gron. 1787,

Ântiochiae, ut ipse monet, institutum, Homiliam in Liic. H: 1-15,
quae histoiiam nativitatis obiter traetat ; unde luce clarius appa-
rere videtur, illam Pericopen una cum ipso festo in Ecclesia
exstitisse. Quae omnia si reputamus, concludere licet, multas die-
rum Festivorum et Dominicaram Pericopas Patribus Graecis hujus
temporis suam originem debuisse.

A Graecis autem ad Occidentalis Ecclesiae concionatores anti-
quissimos nos convertentes, offendimus inter alia ax^ud ambeosiüm,
Episcopum Mediolanensem , Aquot;. 350, quinque Sermones de Na-
tal! Domini, qui omnes de Euangelica Pericope Zmc. 11: 1—20
agunt. Quatuor praeterea apud eundem Patrem invenimus Ser-
mones de sancta Epiphania, omnes qui spectant ad duo argu-
menta, quae vulgo conjungebantur, ad Nuptias Ganae nempe, Joh.
ÎI: 1 — 11, et Jesu Baptisma, Ä^/«. HI : 13^17. Et Augusti-
nus (.4°. 420) in sua Exposit. in Euang. Job. Praef. IX, p. 235,
talia dicit, quae nostram quam maxime commandent senten-
tiam. »Meminit, inquit, Sanctitas vestra, Euangelium secundum
Johannem ex ordine lectionum nos solere tractare, sed nunc
iuterposita est solemnitas sanctorum dierum , quibus certas ex
Euangelio lectiones oportet in Ecclesia recitari, quae ita sunt
aunuae, ut aliae esse non possint.quot; Masimi certe momenti no-
strum in consilium nobis Augustini essent Semones de Tempore,
nonnullis prioribus Augustini editionibus adjuncti, ad quos
Augusti quoque provocat o, l, quia Pontificiorum Pericoparum
Systema pro maxima parte iis nititur. Eorum vero authentiam
stunde idonea refutarunt argumenta,

Parum praesidii nostrae disquisitioni quoque ofFerunt Leonis
magni (440—461) scripta, quippe quae Homiliae non sint, per-
inde atque Augustini caeterorumque Patrum. Ex nonaginta quin-
fiue, quae ab eo ad nos pervenere orationes, vix deeem Homi-
^^«e possunt vocari; quum reliquae ad allocutiones ad Ecclesiam
referendae sint, quibus nullus certus Testus, sed ipsum, quod
celebrandum erat, festum argumentum praebet. De iisdem autem,
quibus adhuc utuntur, Textibus Leonem etiam praedicasse magnis
Pestis Paschatis, Epipbaniae et Pentecostes, certo certius patet ex

decern illius, quae supersunt, Homiliis. Quin omnino est animad-
vertendura eum Dominicâ Quadragesima sive Invocavit, de ten-
tatione in deserto, Matth. IV: 1-li, non tantum suo Marte
habuisse orationem , sed etiam Epistolam, 2 Cor. VI: 1—10,
verbis memorasse disertis: » Opportune auribus lectio Apostolicae
praedicationis insonuit, dicens : Ecce, nunc tempus acceptum,
nunc dies salutis!quot;

Paucis his ex exemplis abunde apparet jam diu ante Grego-
rium hodiernas, praesertim festorum Pericopas in homileticum ac
liturgicum usum fuisse adhibitas; quin, quoad majora festa, con-
cludi potest eorum Pericopas ejusdem antiquitatis esse, cujus sunt
fest! dies ipsi. Multis autem differunt Dominicae diei Pericopae,
inprimis Adventus, post Epiphaniam et Trinitatis Dominicarum.
Quod discrimen inde explicandnm est quod, festivi memoriaeque
sanctorum dicati dies, antea quidem ignoti, postea inducebantur,
quibus, posteriore demum tempore, multi dies Dominicae fixam
suam accepere significationem.

Ex quibus omnibus, de Pericoparum Systematis conditore mo-
nitis, concludimus de proprie dicto illius Äuctore sermonem esse
nullo modo posse, sed de uno aliove Textuum complurium sub-
inde usitatorum Ordinatore atque Emendatore. Qualem habendum
esse putamus hieronymum , cui Pericoparum, quae nunc adest,
debeamus collectionem. Quod unanimi consentiunt medii aevi Li-
turgici. Multo verosimiliorem autem, quin fere irrefragabilem
illam sententiam facit antiquissimum hac de re documentum, a
quodam Abbate bernone reichenavensi (Aquot;. 1014) oriundum, qui
Prologum. in Comitem memorat, de eo profitens: .Hieronymum
credivius Ordinatorem Leotionarii, ut ipsius testatur Prologus in
capite ejusdem Comitis:\' Quibuscum plane conveniunt quae eadui-
PHus DE Bivo (1390) refert: ^^ Hieronymus, presbyter cardinalis,
JEpistolas et Euangelia, ut kodie habet Ecclesia, eoUegit et ordi-
navit, ut in libro qui Comes dicitur, habetur, et ipse ait, scri-
bens ad constantium episcopüm. Et Damasus Papa, ut mmc rno-
fis^ est, legi censuit:\' Cujus utriusque testimonii auctoritatem si
qms ita in dubium vocare velit, ut consuetudinem arguat ac stu-

diiiin, usus Ecclesiasticos celebrium virorum nomine ornandi; ille,
^jo, in contrariam partem animadvertito , quod egregie docuit
iiOTHius 1), Hieronymi in vita aliquam esse periodum, quae Cö-
»««Ve conficiendo verosimillime tribueretur, inde ab anno 382
Usque ad 384, quum, quod ipse testatur, opem ei ferens, Damaso
Papae adstaret: »Ante annos plurimos cum in cbartis Ecclesia-
sticis juvarem Damasum, Romae urbis Episcopum,quot; Vid. hiero-
Kïm. JËpist. ad Ager. Quae omnia ut confirmemus, ad Praefa-
tionem Comitis provocamus, supra laudato a Ranckio editam,
cujus jam titulus magnum bic habet pondus, inscriptione: ^wfo^a
/S. Hieronymi missa ad Constantium. Praefatio Lihri sequentis,
qui Comes appellatur. Epistola igitur ad Constantium Comitis est
Prologus. Pericoparum ad argumentum explorandum, summi mo-
menti nobis est illa Praefatio. Constantium enim nec vero Dama-
sum, quem nonnulli putant, huic operi conficiendo ansam dedisse
inde etiam efScitur, quod scripsit Hieronymus: i^Haec omnia
petitionibus tuis olediens, scribere cmavi, venerahilis mihi et
amantissime Frater /quot; Damaso autem concedendus est honor, quod
Comitis usus Ecclesiastici fautor exstiterit. Qua ex Praefatione
porro cum consilium cognoscimus, quod auctori proponeretur,
tum plures ante eum exstitisse lectionum collectiones, quae Co-
mités etiam vocarentur, Congregatio coelestium Lectionum, ita
dicit, difficilis quamvis sit labor, ei nihilominus, juvante Christo
et rogante Constantio, manum adaptavit, eoque modo, ut certum
in textibus digerendis secutus sit consilium. Peculiaris ejus operis
proprietas convenientia erit lectionis cum ipso diei festo. In omni-
bus eundem, quem sua ipsius in Ecclesia viderat, ordinem 2)
se esse secutum, atque utroque ex Foedere lectiones, quas con-
vertens authenticum consuluisset textum, se elegisse testatur.

Perpauca vel potius nihil contra authentiam hujus isagogicae
Epistolae afl\'erre potest Critica , quae contra cum iis facit, qui

1)nbsp;Cf. GUIL. KOTHE : De Pericoparum, quae in Ecclesia Danorum usurpantur
origine, Dissertatio. Hauniae 1839.

2)nbsp;Utrum an ni ecclesiastici festorum ordinem, an vero Lectionum numerum,
quem hoc, quam illo die majorem esse volnerit usus Ecciesiae, hîc spectat vos orJo^

ejus originem Comitis auctori tribuunt. Comitis autem, quippe
qui Leonis Magni aetate jam adesset, quominus Hieronymus ha-
beatur Auctor, vel Ordinator, si mavis, quid impedit?

Multis suo opere prodesse studuit Hieronymus; nec tamen Ro-
manae Ecclesiae Lectionarium praebendi unquam ei fuit consi-
lium. Quod autem postremo id revera factum sit, magno con-
sensui quidem tribuendum est, quem apud Damasum sibi com-
paravit Comes ; sed magis etiam illustri Homiliario, quod, CaroK
Magni jussu, secundum Co?nÀtis textus a Paulo Diacono atque
Alcuino 1) collectum, magis magisque inductum est, usu crevit
et ad hodiernum usque tempus usurpatur.

1) Licet hujus Homiliarii titabs Alcuini tantum nomen prae se ferat, Ranckius
tamen in Diario: Studien und Kritiken (1855), ostendit, nos conjancto ntriasqa©
vil\'! labori hoe opus debere.

Pericoparum ab origine ad earum inclolis illustrationem nobis
•^seundum est. Quod ut fiat, primum tabulam Pericoparum
^J\'stematis componemus, quo facto, argumentorum, de quibus
^\'^bis est agendum, facilior evadat conspectus. Deinde consilium,
^^od componendis Pericopis propositum fuerit, considerabimus.

^siremo, nonnullis allatis ex illa Textuum collectione exemplis,
®^gnificationis Pericoparum ac contextus majorem minoremve no-
^\'^^imus perspicuitatem.

Tabulis igitur compositis, Pericopas hîc trademus, Dominicis
^ Festivis diebus usitatas, quomodo et quatenus Ecclesiae Pon-
eiae ac Protestantium earum usus est communis. Quarum
^^eensionem ut accuratissimam instituamus, Pontificiae Ecclesiae
^^i\'icopas hauriendas putavimus ex earum indicatione, quae ante
^ • Foed. versionem exstat, a carolo et leaxNdro van ess in
^ücem editam. Cujus autem versuum divisio ne lectores in col-
^ loue suspensos teneat, ubicunque a nostra diversa erat, a no-
huic conformis est facta, Praeterea v. Essii cum j. moüeen-
comparavimus indice, N. Foed. editioni secundum Vul-
S^tam addito. Protestantium autem Ecclesiae Pericopas petivi
novissimis in Germania editis libris Euangelicis atque Episto-

]) Adventus. Hoe nomine quatuor vocantur Dominioae, quae Domini Natales
pi-aecedere censentur, quia in Ecclesia tanquam praeparationes Iiabentur ad ad-
ventum mundi Redemptoris. Antiquissimis temporibus hae Dominicae non Admntus
dies, sed dies ante Natalem Christi dieebantur.

3) Jam Juliani Apostatae tempore (361) celebrabatur, initio in memoriam Jesu
natalium, deinde ejus baptismi, donee postea Visitationi Magoriim consecraretar.

Matth. VIII: 1-13.
Rom. XII: 17-21.
Matth. VIII: 23-24.
Rom. XIII: 8-10.
Matlh. XIII: 24-30.
Coli, III: 12-17.
Matlh. XVII: 1-9.
2 Pelr. I: 16-21.
Matth. XX: 1-17.
1 Cor. IX: 24-27 ac X: 1-5.
Luc. VIII: 4-16.
2 Cor. XI: 19-33 ac XII: 1-9.
Luc. XVIII; 31-43.
1 Cor. XIII: 1-13.
Matth. IV: 1-11.
2 Cor. VI: 1-10.
Matlh. XV: 21-28.
1 Thess. IV: 1-8.
Luc. XI: 14-28.
Eph. V: 1-9.
Joh. VI: 1-15.
GaL IV: 21-31.
Joh. VIII: 46-59.
Hebr. IX: 11-15.

5nbsp;Dom.

6nbsp;Dom.

post Epiph.
Septuagesima i).

^o»«- Sexagesi
I^orn.

Quinquagesima 2)

S- Esto mihi.
^ Dom. Jejunii
Invocavit 3).
\'\'^om- Jej. s.

\'niniscere 4).

Jej. s. Oculi 5).

Matth. VIIF: 1-13.
Rom. XII: 17-2L
Matth. Vllî: 23, 24.
Rom. XIII: 8-10.
Matth. Xlli: 24-30.

Coll. ni: 12-17.
Matth. XIII: 31-35.
1 Thess. I: 2-10.
Matth. XX: 1-17.
1 Cor. IX: 24-27 ac X: 1-5.
Luc. Vllf: 4-16.
2 Cor. XI; 19-33 ac XII: 1-10.
Luc. XVIII: 31-43.

1)nbsp;Septuagesima, sexagesima, quinquagesima. Hae Dominicarnm denomina-
tioiies primum regnante Papa Gregorio Magno memorantur atque ab eo ortae
^\'\'eduntur, Diem septuagesimam, sexagesimam vel quinquagesimam indioant ante

äschatis festum. Inde a Dominica septuagesima jejuniis populi animi ad .ma-
gtiurn Jejunium 40 dierum praeparabantur.

2)nbsp;Ento mihi. Ita dicta a verbis quae leguntur Ps. XXXI, 3 vel LXXI: 3,
antiquituä in Introitu ante Missam canebantur.

6)nbsp;Laetare d, a Jesas LXVI: 10 vel Ps. CXXII: 1.
\') Judica d, a Ps. XLIII: 1.

1)nbsp;Dominica Pahmrum ita dicta ab abscissis arborum ramis et stratis per
viam, quum Jesus Hierosolymas solenniter iutraret.

bom. Trin.
6 bora. Trin.
\' Dom, Ti-in.
^ ^ora. Trin.
^ Dotn. Trio.
^^ liom. Trin.
Dora. Trin.
Dom. Trin.
Dora. Trin.
Dora. Trin.
Dom. Trin.
Dora. Trin.

Luc, VL- 36-43.
1 Joh. IV: 9-21.
Luc. XIV: 16-24.
1 Joh. IH: 13-18.
Luc. XV: 1-10.
1 Petr. V: 6-lL
Luc. V: 1-11.
Rom. vni: 18-23.
Matth. V: 20-26.
1 Petr. Ill: 8-15.
Marc. VIII: 1-9.
Rom. VI: 3-14.
Matth. Vil: 15-23.
Rora. VI: 19-23.
Luc. XVI: 1-10.
Rora. VIII: 12-17.
Luc. XIX: 41-48.
1 Cor. X: 6-13.
Luc. XVIII: 9-14.
1 Cor. XII: 2-11.
Marc. VII: 31-37.

Luc. VII: 11-17,
Gal. V: 25, 26 ac VI: 1-10.
Luc, XIV: 1-11.
__nbsp;Eph, ni: 13-21,

indicat. De hujus vero festi origine dissentiunt Theologi. Ante saeculu
nulla illius fit meatio, Primum oeourrit Aquot; 834, regnante Papa G

Ï10 ly R I-nbsp;\' onbsp;1

• iteiiquao post hoc festum Dominicae ab eo nomen duxerunt.

Luc. XVI: 19-31.
1 Joh. IV: 16-21.
Luc, XIV: 16-24.
1 Joh, III: 13-18.
Luc. XV: 1-10.
1 Petr. V: 6-11.
Luc, VI: 36-42.
Rom. VIII: 18-23.

Luc. V: 1-11.
1 Petr. Ill: 8-15.
Matth. V: 20-25.
Rora. VI: 3-11.
Marc. VIII: 1-9.
Rom. VI: 19-23.
Matth. VII: 15-23.
Rom. VIII: 12-17.
Luc. XVI: 1-10.
1 Cor. X: 6-13.
Luc. XIX: 41-48.
1 Cor. XII: 1-11.
Luc. XVIII: 9-14.

Gal. V: 16-24.
Matth. VI: 24-34.
Gal. V: 25, 26 ac VI: 1-10.
Luc. VII: 11-17.
Eph. Ill: 13-21

Ultima Dominica Trinitatis legendum esse Euangelium Epi-
stolamque Dominicae, quum plures quam 24 numerantur
Dominicae Trinitatis, jubet Missale Romanum. Quum sunt 25
Dominicae, penultima, legenda sunt sextae post Epipbaniam Euan-
gelium et Epistola. Quum 26 sunt, legenda sunt 24^ Dominica
Euangelium et Epistola Dominicae post Epiphaniam, sed ü®quot;
post Epiphaniam legantur Dominica, 25^. Quum numerus Domi-
nicarum est 27, legantur 24^ Textus quartae, 25® quintae, et
26® sextae Dominicae post Epiphaniam.

Universe jam veteris Ecclesiae in Lectionariis, Calendariis et
Homiliis inveniuntur supra memoratae Peiicopae. Omnes autem

diebus, quibus in Ecclesia fuerunt destinatae, minii
infitiari haud possumus. Quod autera de Festivis minus, quam
de Dominicarum ïextibus valet. Cujus rei caussa habenda est
®utata Dominicarum divisio ac denominatio, quae, prae caeteris
in Dominicis Adventus, Epiphaniae locum habuit, nec non in
^onnullis Trinitatis. Festivorum Textuum cum ipsis festis quod
desideratur convenientia, hinc passim ortum est, quia celebran-
•^orum dierum numerus, olim ingens, postea valde decrevit, quin
•Bultis in regionibus (in Helvetia e. c. et Franco-galliae apud Re-
^ormatos) ad unum tantum diem est reductus. Saepe etiam mu-
Pericoparum Festivarum commutatio locum habuit ; quae
autem frequentius in Epistolis, quam in Euangeliis offenditur.

Discrepantiam vero, quae nostram inter et aliarum, priorum
^\'it posteriorum, Pericoparum seriem inveniatur, diverso singulo*
\'ïum locorum usui esse tribuendam, bene hic animadvertatur.
Lutheranorum e. c. , quae inter nostrates floret, Ecclesia nullo
modo recedere verita est a Pericoparum ordine, in Germania
^sitato. Quin majorem hac in re sibi concessam esse libertatem
®ingulae etiam, cum in Germania, tum nostra in patriâ Eccle-
putarunt. Qua de re lectorem ad C. P. Sander relegamus,
0- 1. talis libertatis, nostra in patriâ vigentis, plura afifert
^xeinpla. Majorem etiam post illam (1787—90), ab auctore
l^enaorato relatam, mutationem definitorum Textuum usum hic et
^^lic suscepisse conversionem satis constat.

Quo in Pericopis componendis se duci passi sint Christian!,
^^nc animadverlamus consilium. Ubi ante omnia nobis est in-
I\'iirendum, utrum certum quoddam consilium Textuum optione
^tque ordinatione attingere sibi proposuerit auctor Pericoparum ?
®^epius facta est haec quaestio, ad quam variis modis responde-
ïunt viri docti, pro cujusque animo in Pericopas vel propitio
iniquo. Euere qui sibi theoriam hac in re informarent, quam
^\'^tentis viribus ubique urserunt, ex qua totum Pericoparum sy-
®tema omnibus cum ejus partibus emanasse demonstrare conati
Inter quos e recentioribus referendus est Dr. fkedk. stratjss

in opere suo: Das Evangelische Kirchenjahr in seinem Z^lsam-
menhange. Berolini 1850. Alii contra, Pericopis infensi et cu-
jusvis praedicandi libertatis impedimenti adversarii, in Pericopis
componendis nullum, ne minimum quidem, spectatam esse con-
silium contenderunt ; quibus si quis certum indicet initium, unde
aptissime omnia potuerint exordiri, casui potius, quam consilio,
id tribuerunt. Straussii igitur rationi plane contrariam inierunt
viam inter posteriores e, c, Clausen: Kirchenverfassung, Lehre und
Ritus des Katholicismus und Protestantismus \\ Neost. ad Orlam,
1829; et notissimus Claus Harms : Pastoral-theologie, Chil. 1830.
Quomodocunque autem diversae hac de re discedaut opiniones,
fieri non potest, quin aequus videat, neutrarum partium fautor,
judex, non casu neque inconsul to suos Textus, quasi ex acervo
manipulum, sumsisse, sed consilio, ratione, sententia eos elegisse
et ordinasse Pericoparum confectorem. Quae nostra sententia pro-
batur Pericoparum in Ecclesiam inductione et in ea ad liunc usque
diem conservatione. Quî enim, per tot saeculorum decursum,
adhuc incolumis manere potuisset Textuum Series, quae fortuito
tantum corrasa esset, neque ullo consilio se distinxisset ac com-
mendasset? Tam perpetuum usum ex solo Ecclesiae studio ex-
plicare, quo sibi ipsa ubique esse vellet uniformis, ni mis est ab-
surdum ! Nonne Reformatio praeterea Lutherana, quae antiques
usus atque institutiones non nimia certe reverentia coleret, ~
nenne illa cum tot aliis rebus Pericopas etiam amovisset, nisi
in iis consilium agnovisset, quod omnino veneratione dignum
illi videretur?

Quodnam autem illud fuit consilium, quo ductus Hieronymus
Pericopas collexit et complevit? Duplex sane fuit et definitur ;
anno Naturali et Ecclesiastico.

Annus naturalis naturae vicissitudinibus suam debet divisio-
nem distinguiturque civili ab anno, cujus divisio civitatis po-
pulique rebus ac commodis est accommodata. Naturalem ad an-
num jam Pagani adaptarant suum cultum, cujus festa cum pe-
riodis conveniebant, quibus temperiei inversiones locum habebant.
Singulis anni partibus suum cuique conjungebatur festum reli-

giosum. Annum naturalem Judaei quoque, quamquam non ita
stricte, consulebant in religionis caeremoniis definiendis ac con-
stituendis. Novilunia et tria festa majora nominasse sufficiat.
Eorum Pascha festum potest vocari vernum, Pentecoste aestivum,
^üctumno autem eorum taiernacula condebantur. Ethnicorum
^\'öro et Judaeorum rituum prima Christianorum in Ecclesia nul-
lum inveniri vestigium non potuit. Judaeo-Christianos, patrii
^sus tenacissimos, tempore apostolico Judaici quoque Calendarii
festig stricte adhaesisse notum est. Qui ex Ethnicis erant Chri-
stiani, quippe qui a lege Judaica immunitatis amantissimi essent
Ethnicorumque nullum cultum inter se sinere possent, festa quö-
lle nulla omnino celebrarunt anniversaria. Postea quum cultus
diversitas gentes inter ac Judaeos magis magisque evanuit, ac
^^ommunioni cessit in Jesu Christo, sponte etiam constitutus est
^\'inus Ecclesiasticus.
Anno Ecclesiastico totum significamus Cyclum sacronmi dienim
festivorum temporum, quae quotannis ex ordine redirent. Nul-
^is hac de re datis a Jesu Apostolisque disertis mandatis, una cum
Ethnicis Judaica quoque semina in anni Ecclesiastici constitutione
fuisse et coaluisse, ita ut annus naturalis plus minusve
fundamentum fieret, mirandum non est. Duae aetates festi-
die Dominica solitâ excepta, sub medium saeculum secun-
inveniuntur, Paschatis nempe et Pentecostes festa. Illud
per sex dies celebrabatur in memoriam passionis ac mortis Jesu ;

quinquaginta dies in memoriam resurrectionis adscen-
®ionisque Domini et Spiritus S. effusionis. Posteriore autem
®Pore Jesu adscensio per se festive celebrabatur, quum resur-
^cctionis Dominica, a Pentecostes tempore sejuncta et Passionis
domadi addita, nomen accepit Paschatis. Natalium igitur Jesu
^^ue Epiphaniae (Baptismi Jesu) festum recipiebantur festiva
^\'^ter Ecclesiae tempora, ita ut tribus majoribus festorum quasi
^Jclis : Natalium, Paschatis ac Pentecostes cyclo, annus contine-
^®tur Ecclesiasticus.

Ecclesiastici amplificationem ac dilatationem multis de-
^ribere, et quomodo sanctorum adoratione et Mariae cultu ad-

auctus sit, prolixe indicare, nostri non est argumenti. Supervaca-
neis festis quomodo Sacrorum restaurationis tempore expurgatus
sit annus Ecclesiasticus, postea autem , nonnullis in regionibus,
festis Messis, Mortuorum et Reformationis nec non Poenitentiali-
bus diebus ac Supplicationibus inductis, a Protestantibus sit ex-
tensus, non magis nostrum est exponere. Nam proxime tantum
ad hujus libelli argumentum pertinet, ut memoratum describamus
annum Ecclesiasticum. Quam ob causam id modo additum vo-
lumus, duobus majoribus festis, antiqua jam aetate, adjunctum
fuisse tempus praeparationis, Quadragesimam ante Pascha, et ante
Natalium festum Adventus tempus ; a quo tempore, Saeculo VI,
universus incepit annus Ecclesiasticus. Primo hic tempore a Pa-
schatis mense, ut nonnulli volunt, initium ceperat ; vel ut alii
putant, more Romano, a Calendis Mariiis; secundum alios vero
a Christi natalitiis (VI a. Cal. Januarias). Anni Ecclesiastici a
prima Dominica Adventus incipiendi usus, haereticae tribuendus
est origini, a Nestorianis nimirum repetendus. Unde factum est
ut non mature eum receperit Ecclesia.

»Tria haec festa (Christi Natalium, Paschatis et Pentecostes),
sicut tam vere quam eleganter dixit Natorpius i), sunt in Ec-
clesia Christiana ut columnae in templo. Sicuti hae lacunar ful-
ciunt et templum formant internum, ita festa illa sunt columnae,
quibus annus nititur Ecclesiasticus, quarumque ad normam Dei
regitur cultus. Sicuti columnae templi efBciunt ornamenta ideo-
que picturae ac sculpturae fulgent operibus superbissimis, ita festa
prae omnibus caeteris diebus solennium gravitate excellunt fe-
stiva, quorum profunda significatio prae reliquis anni Ecclesiastici
diebus festivis superiorem illis concedit dignitatis ordinem.quot;

Duas in partes apte dividi potest annus Ecclesiasticus; cujus
tria , supra memorata, majora festa prius efficiunt Semestre fe-
siivim sive Semestre Domini, quod, incipiens a primâ Adventus,
usque ad Dominicam Trinitatis percurrit. Quod Semestre Eccle-
siae dare depingit, quomodo in Christo beneficum consilium

öiïindo apemerit Deus (Christi natalibus) ; quomodo id ad re-
tiemptionem sit progressum (Paschate) ; quomodo denique ad
summum perfectissimae magnificeutiae adscenderit fastigium (Pen-
tecoste). Alterum Semestre, festis immune, sive Semestre Eg-
^lesiae, continetur 27 Dominicis post Trinitatis festum. Summum
consilium est ostendere quomodo salus in Christo manife-
stata, fide autera in nostrum usum conversa, initium sit et pro-
S^^essus ae finis vitae aeternae ac beatae et Ecclesiae universae
^^ singulis ejus civibus. Qua igitur ratione primaria regni coe-
^•^rum momenta nobis conspicienda tradit annus Ecclesiasticus,
^^ gravissimum habet consilium, non tantum salutis humanae pro-
S^essum quotannis Ecclesiae in memoriam revocandi, sed inpri-
etiam singulos adhortandi fideles, ut ea in salute suam sibi
luaerant vitam, suâque vitâ Euangelii exprimant praecepta.

Sublimis haec omnino atque egregia sententia baud dubie Pe-
^icoparum auctori ob oculos versata est, consilium quum caperet
liorum Textuum colligendorum. Eidem porro, qui toto animo
J\'^\'-cundo Domini anno occupatus erat, Naturalem etiam annum
^f» mentem venisse, nemini prorsus mirum videbitur, qui simili-
^\'idinem, quae inter utrumque intercedit ac necessitudinem, quo-
\'\'^mmodo certe sentiat. Quare annum Naturalem ad Ecclesiasti-
cutn explicandum hujusque significationem melius indagandam in
^Usilium vocatum esse, a proposito alienum minime videbitur.
^^ebdomadis dierum nomina a Naturae regno, Planetis nempe
^•^sunapta, ab Ethnicis quum in Ecclesiam transiissent, assumpta
®sse mirum videri nequit, et Christianos festivis etiam et sacris
^^öbus materialem inter ac spiritualem creationem, necessitudinem
quaerere voluisse. Ad ambo enim Solstitia utriusque, et Jo-
hannis Baptistae et Jesu, casu et forte fortuna positam esse na-
^9-Htiam, probabile non est. Quod Jesus cresceret, Johannes
^ecresceret, utriusque natalium memoriam 21 Decemb. et 21 Jun.
®olstitio hjberno atque aestivo festive celebrare probabiliter pla-
Et Gratiae et Naturae in regno eadem, quoad festa majora,
^tque aequalis animadverti potest consimilium momentorum pro-
gressio. Quoties dein ab hoc illove festo Christiane ad plagarum

Orientalium temperiem mentis oculus convertitur, ibi quoque
harmonia saepe delectabitur tanta, quae animum commoveat ac
voluptate afficiat.

Omnium autem festorum Ghristianorum in anno Ecclesiastico
consecutio, ex naturali anni cursu sjstematice atque historiae
viâ, explicari non potest. Quod confirmatum jam vidimus ex
opere, ceteroquin egregio, Fr. Straussii, qui, magna quidem
cum sagacitate, perfectam inter se anni Ecclesiastici ac naturalis
indicat convenientiam, nec non inter festa, ab Ethnicis celebrata,
et festivos Ghristianorum dies, qui, illorum occupantes locum,
inSrmiorum causa erant introducti, certam videt necessitudinem ;
ac magno quidem cum lepore, facete saepe, analogiam profert,
quae naturae temperiem inter ac Textus indolem exsistat; ubi ad-
mirabilis et nostra laude major est doctrina, qua de Ethnicorum
festis, Ghristianorum habita ratione, agit. — Sed illius tamen
opus facetis atque artificiosis conjecturis et mysticis allusionibus
multo magis, quam profunda et scientifica niti argumentatione
historica, infitiari nullo modo possumus. Quamquam enim cum
eo plane facimus, ubi satoris parabolam in veris tempus electam
esse contendit, quippe cujus argumentum hujus temporis con-
veniat temperiei, ideoque auctumni tempore cum praedicatione
minus commode conjungi potuerit ; tamen, quum tempestatis
marinae textum ad mensem constitutum esse vult, quo vulgo
asperae atque immanes saevire solent procellae, ab eo non dis-
sentire non possumus. Hîc enim, sicut saepius alias apud eundem
auctorem, animum subit illud: qui nimis probat, nihil probat!

Anni porro Ecclesiastici ratione habita et tribus cum majori-
bus festis harmonia spectata, electas esse ab Hieronymo atque
ordinatas Pericopas, ita ut trium essent Dominicarum Textus, ex
profunda tantum ipsorum horum textuum perscrutatione patere
potest ; quae tamen, si institueretur, minime ad eandem ubique
conclusionem nos duceret. Universe enim, quamquam anni Eccle^
siastici observationem in Pericoparum delectu valuisse videremus,
non in his omnibus tamen eandem hoe vim habuisse nobis appa-
reret. Quem igitur prolixum ac taediosum laborem ne adeamus,

obiter Textuum collectionem percurrentes, nonnuilas tantum Do-
minicas paulo accuratius spectabimus; quam per operam Pericopa-
rum significationem nexumque magis minusve darum nostro ductu
^uimadvertendi benevolo lectori sit facultas.

Cum significatione Pericoparum earum nexum quoque memo-
raturos , decet nos non tantum, antea animadvertere in catena-
tionem inter variarum Dominicarum textus, sed etiam in mutuam
ïiecessitudinem, inter singularum Dominicarum Euaagelium Epi-
®tolamque quae exstat, inquirendum nobis est. Quae autern
\'lonnulli putarunt huic nexui inesse vitiosa postea judicabimus.

universe capit initium. Poenitentia ac jejuniis per insecutas
hebdomades praeparabantur fideles ad Nativitatis festum celebran-
tlum. Quale autem consilium Ad ven tu celebrando spectaverit an-
tiqua Ecclesia, certo definiri nequit. Ex antiquissimis, quae ex
^oc tempore nobis supersiint, historiae monumentis patet hoc
festum tum ad Reditum Domini in judicium, tum ad Christi Na-
tivitatem fuisse praeparationem, sive omnium eorum recordatio-
quae Christi incarnationem praecedunt et sequuntur. Cognita,
\'^ec sufficiens tamen, est definitio, quae statuit Adventum festum
Suisse consecratum Christi adventui 1°. in carnem, 2quot;. nostra in
corda, et 3quot;. suam in magnificentiam. In Sacramentariis (vete-
ribus libris Ecclesiasticis) tale dicitur tempus, quo Deus nos re-
^f^m.ptionis nostras annua exspectatione laetificat, et quo precata
^st Ecclesia : ut qui de primo Ädventu Unigeniti Tui secvmdum
\'^o.rnem laetantur, in secundo, cum venerit in tnajestate sua, prae-
vium aeternae vitae percipiant. Triplicem in S. Bernardi Ser-
^onibus Adventus offendimus contemplationem, sc. Christi adven-
1°. in carne, 2quot;. in spiritu, 3quot;. ad judicium; quadruplicem
^Pud Lutherum: 1quot;. in carne, 20. ad passionem, 3°. in spiritu,
ct 4quot;. ad judicium. Quinque antiquissimo tempore numeraban-
tur Dominicae Adventus, quarum prima Adventus censebatur
esse praeparatio. Multorum vero studio, tam longam sibi Nati-
vitatis cupientium praeparationem, 40 sc. dierum, quinta Domi-

nîca suam debet originem; quae vero posteriore tempore est
abolita. Quatuor Pontificia et Lutherana Ecclesia retinuerunt Do-
minicas Adventus; quem Graeci longiorem faciunt et d. XVIII a
Cal. Decembris jam inchoant.

Prima Adventus in Ecclesia Lutherana praedicant de Matth,
XXI: 1—9 et Rom. XllI: 4 — 44: »Seimus occasionem tem-
poris, horam esse ex somno expergiscendi.quot; Quaenam primae
Ecclesiastici anni Dominicae pulchriora unquam eligi potuerant
verba? Domini introitus in Hierosolymas dum nobis traditur in
Euangelio; Epistola quae via ineunda sit nos docefc, ut Domi-
num reversurum quiete possimus exspectare : » Nobis deponenda
sunt opera tenebrarum atque induenda arma lucis.quot; Perinde ac
turbae suas vestes expanderunt per viam et »Hosanna, filio Da-
vidisquot; acclamabant, ita nostra corda purgare nos decet et jubi-
lare, Christum accepturos in nostrum animum. Quam autem
purgationem abstinentia et jejuniis simul constare, aperte indi-
care videbatur Epistola, dicendo : » Curate carnem non ad cupi-
ditates, sed honeste ambulemus sicut in luce.quot;

Sscundd Adventus memorat Epistolae Pericope (Rom. XV: 4— 43)
scripiorum consolaüonem, id est, de consolatione agit, quam va-
ticinia fidelibus praebent; postquam ad concordiam adhortata est,
transit ad Christi missionem, tam Judaeis quam Gentibus benefi-
cam; Judaeis, »quibus Deus confirmaret promissa Patrihus data;quot;
Gentibus vero » ex misericordiâ, sicut scriptum est : erit radix ex
Jesse, quae surge t gentibus imperatu m; in Earn gentes suam spem
reponent. Deus autem spei vos impleat omni gaudio et pace in
fide, ita ut superflui sitis spe.quot; Futurae igitur Christi magnifi-
eentiae ut consolatione aucti obviam eamus, si nos admonet Epi-
stola; Euangelium hujus diei (Luc. XXI: 25—3ü) futuri illius
diei nobis vividis coloribus depingit manifestationem t »Erunt
signa in sole, luna et stellis. Tum Filium hominis videbunt ve-
nientem in nube. Quum hae res fieri incipiunt, suspicit.e gur-
sum, et attollite vestra capita, quum prope sit vestra eonser-
vatio!quot; Ad Christi igitur reditum ad judicium Ecclesiae socios
hoc die utrumque advertit, sibi invicem arctissime cognatum ,

Euangelium et Epistola, quae admonitione sua ad poenitentiam
incitant et vigilantiam : » Cavete vosmet ipsi, ne vestra corda
^liquando graventur comessatione et ebrietate et soliicitudinibus
^\'itae, neve ille dies vos invadat inopinatus.quot;

Mventus tertiae Pericopae (Matth. XI: 2 — 12, et \\ Cor. IV:
a Patribus Ecclesiae eorum, quae praecedente Dominica
^i^ant tractata, censebantur esse continuatio, qua iterum admo-
^eretur Ecclesia tit laeta ac precans Domini exspectaret reditum.
Ex Epistola 5quot;quot;quot; inprimis explicandum elegisse videntur versum:
■\'Sic enim ne judicate ante tempus, donee Dominus advenerit,
qui in lucem proferet omnia, quae in tenebris latent, et qui ma-
^ifestabit consilia cordium.quot; Baptistae autem discipulorum in
Euangelio memorata quaestio: »Esne tu ille qui venturus esset?quot;

llieronymi Gregoriique Magni interpretatione, non pro histo-
rica Nativitatis festi praeparatione est habenda, sed multo magis
•lesu est adventus ad inferos, ubi judicium acturus esset. Hierony-
enim inquit: »Illa quaestio signilicat: manda mihi, quia
infernum descensurus sum, utrum ie et infernis deheam nun-
iiare^ quem nuntiavi superis.quot; Eandem nobis praebet explica-
tionem Gregorius M. in Homilia de hocce Euangelio: »Sicut pro
l^ominibus nasci dignatus es, an etiam pro hominibus mori di-
gueris insinua : ut, quia nativitatis tuae praecursor exstiti, mortis
etiam praecursor fiam et ventiirum inferno te nimtieni, quem jam
\'Denisse mundo annuntiavi.quot; C!ua sane explicandi ratione Euange-
lium inter atque Epistolam revera cogitari posset nexus, quem
^eïo, si, quod decet, historicam specto Euangelii significationem,
quot;usquam hic me cernere candide profiteor.

Quod autem quartae Adventus attinet Pericopas (Joh. 1: 19—28
Phil. IV: 4-8), eandem utraque complectitur sententiam:
quot;ß^^us est propinquus.quot; Quia ultima ante Nativitatem est Domi-
nica praeparatoria, hujus Euangelium Messiae futuram annuntiat
^pparationem magnumque nobis ostendit discrimen Dominum inter
^jusque Prodromum ; simulque Ecclesiae succlamans : » Aperite
^lî^m Domini!\'\' iterum earn hortatur ut poenitentia ad Christi
^\'^Uvitatem celebrandam se componat.

Uac Adventus Dominicarum expositione ad finem perducta, pu-
tamus earum textibus expressam nos in venisse sententiam, quam
vero similiter sibi proposuerit Ecclesia, suum in annum assu-
mons Adventus tempus, quod tanquam eam significare licet anni
Ecclesiastici periodum, ubi, historiae viâ, Ecclesiae omnia tra-
duntur, Christi apparitionem in carne praegressa, et poenitentia
commendata, praeparatio ei praescribitur, tum ad Nativitatis fe-
stum, tum ad Christi reditum in judicium.

Frioris Nativitatis diei silentio omittamus textus, quippe qui
cum ipsius diei festo plane convenire, uno omnium ore judicen-
tur. Quod vero minime tam unanimi consentiunt omnes, quoad
Pericopas posterions Nativitatis sive StepAani diei, sic vocati
ex Epistola, Act. VI: 8 — 15 et VII: 54^59. Nativitatis Christi
die posteriore primo de Martjre praedicatio ! Quid absurdius?
Post Pentecosten qui sequuntur diebus, quam Nativitatis festo,
multo magis istud argumentum est accommodatum. Ita non-
nulli. Caedem vero infantium Bethlehemiticam per hebdomada post
Nativitatem memorari fuisse solitam si animadvertimus, eo ipso
dictae Pericopae delectum in Nativitatis usum absurditatis ab-
solvemus, eumque ut opportunum probabimus. Primum igitur
ad Marty ra, suo sanguine qui fi dem erat confessus, attentio con-
vertebatur Ecclesiae, quae insontium deinde infantium lugubrem
audiret necem, jam ante Stephani caedem perpetratam, nulla
intercedente fidei confessione. Quin egregie est illa Pericope
Nativitatis festo lecta, et cum Euangelio Matth. XXllI : 34—39
plane consentanea, cum vaticinio nempe Domini de futuro Pro-
phetarum et Doctorum martyrio, qui a Judaeis in posterum ver-
berarentur, cruci affigerentur ac trucidarentur. Stephanus igitur
est primus, in quo hoc vaticinium eventum invenit, ejusque dies
supremus primi Martyris est natalis ad vitam meliorem. Quan-
topere autem hao sententia imbuta fuerit Ecclesia, quo die mor-
tui essent Martyres, natalis eorum in memoriam revocandi usus
satis demonstrat. Quem Ecclesiasticum usum qui bene animad-
vertat, absurdum nullo modo nuncupabit, quod ipso Jesu Natali
summa, quam ejus adventu nacti sumus, benedictio de consulto

sit memorata. Christus enim ideo est natus in terris, ut homo
nasceretur in coelisl

De Textibus primi anni diei (Luc. II: 21, Gal. III: 23 29)
^ consilio alienissimis, plures sunt conquesti. Quin Lutherus
de hoe die celebrato, et de Pericopis hoe die praedicandis,
suuin protulit votum minime honorificum. Ne utriusque sus-
cipiamus defensionem, hoe tantum rogatum velimus, an non
perpulchra sit sententia, qua civilis annus in Jesu nomine inci-
P\'t, quod unum nobis est datum, quo beati fieri possimus; car-
öis circumcisio nonne spectet et adhortetur ad cordis circum-
cisionem, mundi ac sui ipsius abnegationem ?

Epiphaniae festo Epistolae vicem occupât unicus, qui in anno
Ecclesiastico ofi\'enditur, ex V. F. locus, Jes. LX : 1—-7 , quo
l^^ïophetia continetur, nulli alteri magnitudine secunda ; cujus
^^itum Euangelium (Matth. II: 1—12) alta quasi voce profite-
quum ex Sapientum Orientalium historia nos docet, quo-
üiodo Christus manifestatus sit primitiis gentium, quarum plenitude
ad Eum colligetur.
Jesus juvenis, inter populum prodiens, primaque ab Eo facta
^^Sna continuo traduntur Dominicis post Epiphaniam. Episto-
larum iis lectarum vel levissima contemplatio sufBcit ut animad-
^^rtamus, quo nexu cum Euangeliis cohaereant, sive Sospitatoris
^^gnificentiam nobis proponant, sive nos admoneant Christi in
Spiritu ambulare, sicut Ille ambulavit. Euangelium quidem r)\'quot;»
harum Dominicarum (Matth. XIII: 24—30) parabolam nobis
^^^dit hominis, qui suo in agro bonum severit semen, cujus vero
ii^imicus lolium noctu interseverit; Epistola autem (Col. III:
—17) universe indicia nobis tradit fidei Christianae incrementi.
Talis etiam baud minus vera animadverti potest harmonia in
®®quentibus Dominicis Septuagesima et Sexagesima, quae antiqui-
tés habebantur praeparatoriae ad magnum jejunium antepaschale,
quod incipit a Dominica Invocavit. De Septuagesimae textibus
(Matth. XX: 1-17 et 1 Cor. IX: 24- 27 ac X: 1—5) jam
■\'^Icuinus testatur; »Hortatur nos ipsa die ad cursmn honae opera-
* tio7iis Apostolus, dicens : sie currite ut comprehendatis. In Euan-

■sgt;geUo etiam, quod ipsa die legitur, imitât nos pater famUias
»ad operationem vineae, ut fideliter scilicet lahorantes denariim
ygt; remunerationis percipere mereamus.quot; Dominicae autem Sexage-
simae textuum ordinatio et nexus aeque evidenter patet; quum
Epistola (2 Cor. XI: 19 33 et XII: 1 — 9) Pauli perpessione
pro Domini caussa nobis tradenda, egregium ac disertum prae-
beat exemplum multiplicis istius boni agri fructus, de quo lo-
quitur Euangelium (Luc. VlII : 4 —16) in parabola satoris. Ex
Euangelio quum normam petere possimus, qua adjuti, Apostoli
vestigiis premendis, ei pares fiamus, simul et parabola et Pauli
exemplum nos incitant et alliciunt ut nostrae sterilitatis nos
poeniteat idque vera indicemus poenitentia.

Justum Pericoparum esse delectum in quinque Jejunii Doinî-
nicis, cuique patet, historiae luce eas percontanti. Qui enim
Dominicam Invooavit, jejunium 40 dierum antepaschale, Chri-
stianis pugnae ac tentationis tempus, incipere poterant aptius,
quam Euangeho (Matth. IV: 4 —H) legendo, quo nobis Christus
proponitur, ipse per 40 dies tentatus, et quo excitamur ut Illius
însiar omni tentationi forti resistamus animo? Praesertim quum
Epistolâ (2 Cor. VI: 1—10) Christianorum in memoriam revo-
eetur vocatio »se in labore, vigilando, jejunando in ipsis etiam
oppressionibus exereendi.quot;

Dominica ÄemWscere porro, quum Epistola (1 Thess. IV: 1 — 8)
admonemur ambulare »non in meretricia turpitudine neque in
motibus cupidinis,quot; sed »in sanctificatione;quot; nonne simul nostris
ex cordibus impura abolere et constanter precando animi nostri
purgationem petere doeet nos exemplum feminae Cananiticae, in
Euangelio Matth. XV: 21 —28?

Dominica Oculi quod legebatur Euangelium Luc. XI: 14—28
mirari non possumus, si veteris Ecclesiae usum animadvertimus
hoc die Catechumenos praeparandi ad Baptismum accipiendum,
qui ex Diaboli vinculis redemtio esse oensebatur (unde Exorcismi
hac in caerimoniâ usus). Tomasi verba (Aquot;. 1680) hic merentur
citari. » Ab hac Dominica 3% inqidt, incipiehant olim, scruti-
uia Catechumenorum, sanctum Baptismum, in proximo PascJmie

^^^peientium : àinc eo die Euangeliwn legitut, uli de ejectioiie
(^aemonii^ de forti armaio custodiente atrium suum deque fortiori
^\'^perveniente et diripiente spolia ejus ac de audiendo verbo Dei
^^ custodieudo agitur : quae omnia ad exorcismos, expulsiones Sa-
tlt;inae caeterosque ritus in scrutiniis peragi solitos, ptdclire refe^
— Ad sanctam atque integram vitam agendam incitât
Epistola , Epli. V: i—9, et ne patiamur admonet nos circum-
quot;^uci .. inanibus verbisquot;, quia, sicut Euangelium ipsius diei an-
öuntiat: »ßeati vocantur illi, qui Dei verbum audiunt et servant.quot;

ßominicae etiam Laetare Euangelium inter atque Epistolam
ïiexus potest animadverti, quamvis nam adsit primo adspectu
•^übitari possit. Joh. VI: 1 —15 tradit Jesum -aPaschate, festo
^udaeorum., appropinquantequot; quinque millies circiter hominibus
qiinque panibus duobusque piscibus affatim praebuisse ciborum,
1^0 facto duodecim praeterea panaria reliquiis potuisse impleri.
^idelium, Veteri in Foedere Dei servorum, libertatem in Christo,
^egis

servituti oppositam, allegorica ratione nobis depingit Gal.
IV: 21 — 31. Ui quidem si sunt filii Hagaris, illi contra Sarae
quot;^Tiiicupantur filii atque incolae liberae Hierosoljmae, quae supra
est. Utriusque Textus ut nexus appareat, haec consideranda
damus: Tanquam Christiani, liberae matris surnus filii, liberi a
ditione philautiae sensuumque cupiditatum; — cujus privilegii
bisce diebus jejunii ac praeparationis ad festum Paschatis non
\'ûeminisse nobis non licet. Terrestribus autem valedicere volu-
Ptatibus eo facilius nobis continget, quo magis ad Christum su-
®picienius, qui omnes, qui ejus audiunt vocem, pane vitae ac
coelestibus voluptatibus delectat ac recreat.

f^ominicâ Judica lectam fuisse Epistolam llebr. IX: 11 — 15,
q^isque huic diei aptum judicabit ac conveniens, qui secum
^^putavit, hanc Pericopen introitus instar fuisse ad Jesu passionis
»leditationem, quae illa die incepit. Summus tanquam Sacerdos
füturorum bonorum in ea nobis traditur Jesus, qui venerat ad
^ostram conscientiam mortuis operibus purgandam et ad Dei vivi
nos ducendos, quod ad consilium omnes passus est ae-
^umnas, quas Apostolus memorat in Euangelio Joh. VIII: 46—59,

Judaeorum singulatim calumnias et persecutiones. Domini mu-
nus prophetieum a turbis baud agnitum fuisse eumque ideo ex
mediis illis reeessisse in montem solitarium, dum praecedente
Dominica Ecclesiae narratum erat; hodie ei proponitur Ipse tan-
quam Summus Sacerdos, qui lustrationem afferat, e templo fu-
giens, ubi lapidibus Eum obruere tentât populus tumultuans.

Quinque igitur harum Dominicarum Euangelia aptissime Jejunio
nobis videntur electa, non tantum quia historiae viâ Judaeorum
nobiscum communicant odium magis magisque accrescens, eoque
ipso optimam ad Paschatis hebdomada praebent praeparationem,
sed inprimis quia, cum Epistolis consentientia, ad poenitentiae
vitam Deoque jucundam nos incitant.

ria sua demissione admirabilem mundo manifestaverit sui abne-
gationem, quod summum est sanctitatis fastigium. Euangelio
Matth. XXI: 1-9 Regis passuri introitum tradenti, nulla aptior
potuit inveniri Epistola. Variae mobilisque plebis externis hono-
ribus quam egregie opponuntur Dei honores, qui in praemium
Ejus exinanitionis atque ad mortem crucis usque obedientiae,
Eum admodum exaltavit, Eique nomen dedit omni nomine su-
perius !

Pasclatis prions diei Pericopae tam apertae sunt ac dilucidae.
Tit earum sententia nexusque vel prima lectione nemini non sit
clarus; posterioris diei i) ambo Textus similiter agunt de diei
ipsius argumento, de Christi resurrectione, per fidem nobis vin-
dicanda.

Quae Dominica Quasimodo geniti legitur Epistola, 1 Joh. V:
4 -10, Baptismum ac Ghristianorum regenerationem tradens, a
die aliéna iis tantum videri potest, qui nesciant Baptismum prima
post Pascha Dominicâ fidem confessis offerre solitam fuisse vete-
rem Ecclesiam. Qua ex consuetudine repetendum est hujus Do-
minicae nomen: Dofni?iica in albis, quia tunc albis vestimentis,

^^generationis signis, induti fuerunt baptizati. Euangelio , Job.
19-^31, (Sospitatoris in vitam revocati apparationem, quâ
Apostolis Thomaeque, januis clausis, se manifestaret, conti-
^eiiti) nullum aptius eligi potuit, et anni temporis et Epistolae
^^gumenti ratione habita. Quale enim Epistola, taie et Euange-
lUm exponit argumentum, fidem in Christo, Filio Dei, et hujus
^dei incrementum; cujus ad commendationem Resurrectionis festum
Ecclesia est sancitum. Praetermissam hoc loco nolumus occa-
animadvertendi, fortasse consuetudinem prima postpaschali
Dominica Catechumenos confirmandi ansam dedisse usui formulae
dîcendi, Joh. XX: 22 »Âccipite Spiritum S.quot; Cujus confirmatio-
Usus ad nostrum usque tempus in Lutheranâ Germaniae Ec-
^^ssia aut obtinuit aut obtinet.

Qui Dominica MisericorcUas Bomini leguntur Textus pulcher-
^iiUam habere harmoniam, cuivis sua sponte manifestam, non opus
^st ut moneamus. Nec vero omittere licet Euangelia Epistolas-
lUe Dominicarum Jubilate, Cantate, Ttogate. Futurum tempus,
suos relinqueret Dominus, ad Patrem rediturus, omnia com-
^^emorant Euangelia, Job. XVI: 16-23, XVI: 23—30. Quibus
^cro verbis Ecclesia aliam, quam fecerat Dominus, attribuit signi-
ficationem -, aliam quoque, quam ordo chronologicus iis concederet,
^^ni Ecclesiastici periodum. Suam mortem spectabat Jesus ver-
quae post adscensionem ex sepulchro recogitat Ecclesia. Ho-
autem Textuum, quamvis anachronisticam concedam collo-
*^^tionem, non tamen improbo delectum, quippe qui hoc ipso anni
Ecclesiastici tempore aptissima possit nuncupari. Proximi con-
S^essus gaudium universe annuntiat Euangelium primum ; quos
®^lutares fructus suo abitu aiferret Jesus, secundum et tertium.

idearum progressus, me judice, tam continuus est et tam
^S^egius, ut quod a Johannis Euangelii ordine recesserit Hiero-
quot;ymo facile ignoscam. Epistolae vero, 1 Petr. II: 11-20 ;Jac.

—21 et 1: 22—27, quae sibi invicem sunt cognatae, ad
P^^ram et dementem vitam incitantes, quo nexu cum Euangeliis
\'^rum Doffiinicarum cohaereant non videmus.
^^äec autem non valent nec de Christi Ädscensionis festi Pe.

ricopis: Marc. XVl: 14—20; Act. ï; 1 — li, quippe quae ipsiüS
festi originis tradant historiam; nec de Dominicae ÈxaiiM
Textibus, Joh. XV : 26 et XVI : 4, qui Jesu abitus fructus largis-
siraos, Spiritus S. missione olim manifestandos, cum Ecclesia
communicent; quum Epistola 1 Petr. IV: 7—11 simul eam ad^
moneret, quo optimo modo Spiritus S. donum sibi posset frugi^
ferum reddere; nec de Pentecostes Dominicae Pericopis, Joh.
XIV: 13- 31, Patris afFerentibus promissionem, cujus eventum
annuntiat. Act. II: 1—13, Epistola; nec àeposterions Pentecostes
diei Pericopis, fructus Spiritus S. quae memorant : fidem Dei Filio
habendam, Christi Ecclesiae fundamentum; quam fidem nobis de-
pingunt tanquam lucem, amorem, vitam, tres eximias columnas»
ex hoe fundamento adscendentes et Deo sacrum templum formant
tes. Epistola, Act. X: 42—48, qua, Euangelio consentanea,
fides commendatur, tanquam conditio peccatorum remissionis,
continu ationem simul continet Petri orationis, quae in domo
Cornelii habita est , cujusque initium Paschatis posteriore
die Ecclesiae erat expositum. Qua ratione utriusque majoris
Festi alterum diem memoriae dicatum esse primorum Proselyta-
rum in Ecclesiam receptorum, facete prorsus atque argute fuit
indicatum.

Dominica Trinitatis terminatur Semestre Domini, festo Trini-
tati sacro memoria celebrata salutaris operis Patris Filiique et
Spiritus S. Quo instituto quadam quasi recapitulatione omnia
aptissime in memoriam revocabantur, quae tribus majoribus. festis
singulatim erant tractata. Epistola, Rom. XI: 33—36, atten-
dere jubet, quae Dei consiliis atque operibus insunt, impenetra-
bilia. »0 altitude, ita exclamat Paulusquot;, divitiarum et sapientiae
efc scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt Ejus judicia,
quam investigabiles Ejus viae! Quis enim cognovit sensum Do-
mini, aut quis Ejus fuit consiliarius? Es Eo, et per Ipsum,
et in Ipso sunt omnia; Ipsi sit gloria in aeternum! »Quod
totus ita confirmaverat annus Ecclesiasticus, ut apertissime osten-
deret, quomodo quod a Patre fluxerat salutis consilium, in Filio
fuerit perfectum, a Spiritu S. efifectum. Cujus triplicis Dei

öiaiiifêstationis respecta, hominum nunc regeneratio exponitur
Euangelio Joh. Ill: 1 — 15. Nicodemus Jesum agnoscit Docto-
rem a Deo missum, cujus mirifica signa, divinae niissionis argu-
testatur sibi esse indubia. Christus autem eum docet,
^öicam ac necessariam esse conditionem, qua intrare possit re-
guum Dei, regenerationem, a Spiritu ortam, cujus elBcacia, sicut
cursus, sentiri quidem potest nec vero indicari, et con-
JUncta est cum Filii, qui e coelo descendit eoque rediturus est,
^Pera et auxilio.

Caeteris Anni Ecclesiastici Dominicis, ab illo festo Trinitatis
iiomen gerentibus, continetur Semestre Ecclesiae. Gravissimorum
factorum, quibus salutis via parabatur, historicam expositionem
®obis prius dedit anni Semestre S. In posteriore contra, para-
bolis miraculisque narratis, et Apostolorum traditis admonitio-
öibus atque adhortationibus, .sanctissima fidei Christianae ac vir-
tutis officia cum Ecclesia communicantur eique commendantur.

Quae Semestri Domini constituta erat, in plerisque approba-
^îmus rationem Textuum, universe eorum convenientia cum
Festorum Cyclo, et singulatim inter se invicem spectata. Sed
^ufitiari non possumus Pericoparum, quae plerisque Dominicis
post Trinitatis legendae erant, multo minus nobis placere dele-
ctuta, quippe in multis minus probabilem. Seriem epistolicarum
Pericoparum, bis Dominicis accurate respondentem ordini Scri-
Ptorum Apostolorum in S. Codice, substitutam, nisi conjunctam,
optaverimus argumentorum ordini magis chronologico. Verum
quod nos quoque scimus, summâ diligentia constitutum et
^ftinibus numeris absolutum ordinem hîc poscere non licere, quia
Festis jam progressis, multo minore, quam antea, jure hic potest
^\'^spectari ordinis concinnitas. Sed primis certe Dominicis Trinitatis
q^Um aliquem poscimus nexum, earum inter Textus conspicuum
grande Festum, nuperrime antea celebratum, utrum hoc injuste
Postulatum censeri potest?

Ejusmodi nexum et consensum Euangelium inter atque Episto-
lam indagare cupienti parum sufficiet lectio Irnjus nominis decern
^^^orum Dominicarum. Externum tantum hîc invenimus nexum,

qui aliquot verbis consonis cernitur; sicut e. g. Dominica Tri-
nitatis Luc. XVI: 19-31, de Lazaro ac divite, et 1 Joh.
IV: 16 — 21, de amore erga Daum et proximum; — earum 2=*
.Dominicarum: Luc. XV: 1 — 10, de ove amissa, et 1 Petr. V:
6—11 de adversario, Diabolo, qui circumit sicut rugiens leo.
Non idem tamen de omnibas Trinitatis Dominicis valere judicium
valde laetamur.

Id certe de 11» Dominica Trinitatis minime valet. Eam enim
Dominicam jure possumus vocare sui ipsius humiliationis, quae
et parabolae Pharisaei et Publicani in templo (Luc. XVllI: 9—14.)
primarium est argumentum, et mox quasi resonat modesto in
testimonio, quod Paulus (1 Cor. XV: 1 — 10) de se ipso edit,
minimum Apostolorum se professus et Apostoli nomine indignum,
quia Dei Ecclesiam persecutus erat; dum tamen simul gloriatur,
non suo ipsius de robore, sicut Pharisaei, sed de magna Dei
gratia, cujus ope abundantius laboraverit, quam omnes reliqui
Apostoli.

Dominicis Trinitatis 12® et 13® quae legi soient Pericopae,
me judice, nullum fere alium inter se habent nexum, nisi quem
allegorica et mystica interpretatio iis tribuere conata est. Quis
enim, qui sana mente est et sanae exegeseos fautor, quis, qui
vel minima distinguendi facultate praeditus est, nexum quen-
dam invenire potest et consensum inter Jesu verbum. »Effathaquot;
in surdi sanatione auditum (Marc. VII: 31—37) et inter Pauli
vocem de facultate, a Deo sibi tributa, ut ministerio N. Foederis
fungeretur (2 Cor. III : 4—9)? Quis porro tam acer est ingenio,
qui consensum invenire possit inter parabolam Samaritani mise-
ricordis (Luc. X: 23 — 37) et inter ea, quae dicta sunt de Lege
(Gal. III: 15—22).^\' Nisi forte cum Durando aut Ruperto,
ex Pontificiis, aut cum Luthero, quin cum Melanchtone, pru-
dente alioquin et moderato viro, in miséricorde illo Samaritano
ipsum videat Jesum, tanquam gratiae auctorem, dum legis ad
vitam tribuendam impotentiam informatam putant Sacerdotis et
Levitae personis, qui semimortuum Judaeum praetereuntes,
nullum ei praestiterunt auxilium, Unicus forsan, qui inveniri

po-sit, nexus inter hujus Dominicae Pericopas quaerendus est,
quoad Euangelium, in amore erga hostes praescripto, et, quoad
P stolam, in exemplo, legis efficacem exhibente vim condemnan-

Meliori autem judicio hîc libenter cedemus.
.nbsp;Trinitatis quomodo verum redemptorum a Christo

®^gnuin sit supplex gratiarum actio, docemur ex relatione decem
nanium purgatorum, quorum unus tantum ad Jesum redierat,
Servatorem (Luc. XVII: 11-19). Quocum plane conve-
o^nter, quomodo, secundum spiritum ambulando nec vero cupi-
itatibus Garnis obediendo, gratus ille animus fiat manifestus,
docemur ex Epistola Gal V: 16-24.
. autem Dominicas 15, 16 et 18 Trinitatis attinet; quam-
exercitato fortasse contingat Homiletae inter earum textus,
»e invicem alienissimos, tertium quoddam comparationis inve-
qui tamen Dominicarum illarum inter Pericopas certum
^^periet vinculum, hic magnus nobis erit Apollo I

■dominicae Trinitatis contra Pericopae arctum habent et pub
siTimum nexum. Neque enim Jesu dicta de primo loco in coena
»on occupando (Luc. XIV: 1-9) melius explicari possunt, quam
Postoli verbis (Eph. IV: 1—6). » Ambulate digne vocatione vestra,
feratis vos invicem modesti et mansueti et patientes in caritate.quot;
_ J^ominicd Trinitatis 19^ ex Matth. IX: 1—8 paraljtici sana«
nobis indicatur, quomodo divina Jesu potestas eum, qui
Peecato erat vinctus, ad Hberam transférai novamque vitam. Epi-
(Eph. IV: 22—28) porro hujus vitae hunc esse characterem
Cet ut, constanter vetere homine deponendo cupiditatibus cor-
^Upto, et novo induendo ad Deum creato, veram sectemur
J^stitiam et sanctitatem.

^oninicâ 2 O\'\' Trinitatis ambobus suis Textibus ab insipientia
deterret studii terrestrium, quo aeterna temere atque incaute
^^K^igantur.

. ^^^^nicâ Trinitatis 21® adhortantur Pericopae fortes ut
pugna. Euangelium, regii aulici exemplo, pugnam
^^ is depingit, quae miraculorum ex studio oriatur; sine quibus
unum ob Jesu verbum credit aulicus. Est igitur pugna

spiritualis fidei hoc certamen, cujus arma Epistola nobiscuffl
comraunicat, Christiani militis nobis iudicata armaturä. Quibus
de Pericopis Melanchtonis licet uti verbis: »In his exercitiis
dicitur, quid sit fides.quot;

Dominicae Trinitatis 22®quot; Euangelio beneficiis cumulati servi
in socium inclementiam atque inhumanitatem accusante, per
antithesin quasi gratum Epistola laudat Philippensium amorem
in Paulum captivum.

Quae nunc sequitur, Dominica 23® multo minore, quam 24:
Trin.y gaudet nexus perspicuitate. Qua enim Pharisaeorum quae-
stio: »num Keitum sit Imperatori tributum solvere?quot; ita expU-
cari potest, ut admonitioni connectatur, a Paulo Philippensibus
datae, contra studium vitam agendi terrestrem ? Num talem se
agere vitam sua quaestione forsan indicarunt Pharisaei?

Magis perspicuus, ut jam monuimus, nexus videtur, qui inter
Dominicae 24quot;® Euangelium intercedit Epistolamque hujus diei.
Illud medentem nobis expromit Jesu vim ac vivificantem, haec
Dei in Christo amoris egregios fructus.

Tres tractandae nobis restant Dominicae, quae Ecclesiastici anni
sunt ultimae, quarumque character, cum Epistolis tum Euange-
liis, mere eschatologicus diei potest. Hierosolymae devastatio
mortuorumque resurrectio in Domini reditu; — supremum judi-
cium justaque bonorum ac malorum merces poenaque; -— exem-
plum quinque sapientium virginum et quinque stultarum ad-
hortatioque ut vigilemus, exspectatione ducti redituri Domini; —
en earum argumenta! quorum pulcherrima prorsus meditatione
aptissime terminatur annus Ecclesiasticus. Plane quoque conve-
nienter cum tristi anni temperie mense Novembri ac Decembri,
qui mox diem afieret brevissimum, suo loco posita est ultima
Dominica, tamquam sjmbolum terrestris fragilitatis et appro-
pinquantis aeternitatis. Sicut gravissimo: »Cognovistis tempus
esse evigilandi ex somnio,quot; annus incepit Ecclesiasticus; ita nec
minus pulchre verbis terminatur terrificis: «Et janua claudeba-
tur; — ideoque vigilate, nam diem non cognitum habetis, nequ^
horam, qua Filius hominis venturus est.quot;

igitur nostram disquisitionem de indole Pericoparum seriei,
antiquitate venerandae, ad finem adduximus. Quod illis com-
Ponendis secuti sint antiqui consilium explicuimus, Textuumque
^ceptorujQ magis minusve perspicuam, aptam idoneamque signi-
lonem ac nexum, pro nostro ingenio, clariorem reddere co-
sumus. Quo facto, nunc de pretio eorum nonnullas animad-
^^rsiones superioribus apte addere nos posse putamus; ita ut
^^ eiQ videamus, quaenam gravissima inde peti possint monita
praecepta, quae nostra in Ecclesia Reformata Euangelii pro-
annuntiationi.

De ejusdem rei pretio varie judicare solemus. Laudatores Me
acerrimi atque ardentes inveniuntur, qui eam admirantes, ne um-
bram quidem vitii in eo cernunt, quod ad sidera usque laudibus
extollunt. Illic contra alii eidem rei omnem detrahunt honorem,
eamque, ab aliis nimis celebratam, maximo cum contemptu re-
spuentes, ne pili quidem aestimant, oblivionique et omnium irri-
sioni tradere conantur. Quorum a neutra parte plerumque stat
jus, et sicut alias, ita et hîc valet illud: »in medio Veritas,quot;
sive, »in medio tutissimus ibis.quot; Justum et aequum judicium
de re aliqua ejusque pretio ferre hi tantum possunt, qui a
praejudicatis opinionibus ac dogmatisme sunt alieni.

Quod autem in unaquaque humanae scientiae regions offen-
dimus diversum de rerum pretio judicium, in nostrae quoque
disquisitionis argumento deprehendimus. Suos et laudatores et
vituperatores habuerunt Pericopae eosque habent ad nostram
usque memoriam. Quibus quum nimium et laudis et vituperii
obtigerit, Ecclesiae et scientiae caussa aequum requirit ac verura
judicium, cum de earum pretio, turn de usu, in quern hodierno
etiam tempore possint adhiberi. Tali autem judicio ferendo, quod
certis argumentis confirmemus, nos impares censemus; doctius

enim ingenium et exercitatiores vires huic rei desiderantur. Mo-
® in rem inquirere nobis sufiiciat; quia nobis bene conscii
sumus, nullum in nos alium hocce e labore redundaturum esse
uctum, quam ut »in magnis voluissequot; nos appareat.
Diversissime igitur, nam properandum est, judicatum est de
Pericoparum pretio, inprimis Reformationis tempore et postea.
Quod veterum certis de Textibus Reformatorum fuerit judicium
Pnnio commemoremus ; quibus argumentis allectus eos retinuerit
berus; quaenam postea proditae sint sententiae, eorum aboli-
tiouem vel suadentes vel dissuadentes. Beinde utrasque partes
^^nciliandi studia animadvertemus, qualemque vim ea in hodierno
ricoparum in Germania et alibi usu habuerint, quantum ejus
*^ognoscendi facultas nobis contigerit, trademus. Nostra in Ecclesia
^etormata Nederlandica quae praedicationi ex nostra disquisitione
peti possint monita utilia ac gravissima deniqiie indicabimus.

î^eformati, rectâ lineâ, ut ita dicam, semper sibi constantes,
^^ via semel inita progress!, quomodo ad Pericoparum usum
plane abolendum venerint, quum omni humanae tradition! bel-
indicerent irrevocabile, facile est explicatu. Qui apostolic!
temporis ad normam cultum renovare optarunt, Pontificium
suis in Ecclesiis recenter conditis servare ritum nullo modo
Putuerunt. Veterem inter ac novam Ecclesiam retinere harmo-
®iam non studuerunt, sed ; e contra, sicut! studium a Pontificia
Ecclesia differend! saepe opiniones iis commendavit dogmaticas,
coelo illi oppositas, sic idem studium eos impulit ad discri-
quam maximum in caerimoniis sacris inducendum. Ab
^Uûo Ecclesiastico prorsus abhorrait Calvinus. Nimiis enim festis
fuit refertus festivisque diebus, quos omnes Reformator aboluit
^^iflus. ita ut Genevae Dominica tantum dies celebraretur. Li-
cra S. Codicis disquisitione atque usu tanquam Reformationis
Cessera promulgata, certorum Textuum libéré sumtorum explica-
tionem praetulit et universorum S. Cod. voluminum lectionem.

ericorum praeterea solam inscitiam Pericoparum usum fecisse
^ecessarium putavit. Quia autem S. Cod. studium apud Glericos
laicos denuo in vitam est revocatum, ita forsan ratiocinatus

est : cessante caussd, cessai effectus, et simul amovit antiquum
hoc institutum, cujus bona plane neglexerat. Quam adversariam
Pericopis foverit sententiam aperte patet ex ejus Defensione II
piae et orthodoxae ßdei de Sacramentis contra JoacMmi West-
phali calumnias. ^^ Quod ad Sectiones spectatquot; inquit, n satis
y^ex omnibus veter^im scriptorum Homiliis constat, Scripturae libros
» uno contextu ad plebem fuisse expositos. Ut aliquid ex EuangeUo
» et Äpostolicis lectionibus recitandum excerperent, quod tempori con-
ygt;grueret, mos inolevit. Hino Sectiones istae, pro quibus West\'
yphalus non secus ao pro aris et focis dimioat, quas tamen in-
mepte nulloque judicio factas esse, lectio eoarguit. Certe si frag-
» menta sumi oportuit, quae singulis diebus DomÀnicis legerenturj
» longe alio delectu opus fuit. Nec modo perperam et inconside-
»rate lectiones distribuit quisquis ille fuit sector, sed médias
-a interdum sententias nescio qua socordia alntpit. Ne guis tarnen
nputet Westphalum de nihilo excandescere, monitos esse vola lecto-
rtres de Postillis 1) esse sollioitum. Quid enim sine Postillis
ygt; factura esset bona pars eorum, quibus se venditat ? Lutkero gui
ygt; rebus adhuc incompositis se ad morem vulgarem accommodavit ^
■ndanda venia est: imo quod ad Euangelium spargendum hoc usus
y* est cwnpendio, laudanda ejus industria et sedulitas. Sed prae-
rgt;postera ingenio est Westphalus, qui data opera in eodem luto
igt; semper Jiaerere volens, Lutheri rudimenta praetexit, ac si guis
»rectam viam ingressus, simul ac viae monstrator iter suum re~
fflectit, in eodem loco pedem obstinate figens, ultra progredi
vrecuset. Ergo Westphalus, Martinalia cum Papistis celebrans,
-»Euangelia et Epistolas ex solemni Missarum praescripto cum
ygt;illis decaniet, modo nobis liberum sit Euangelii doctrinam.^ ut
ygt;eam nobis Apostoli tradiderunt, in usum plebis aptarequot;

Nec minus Zwinglius, a teneris liberae S. Cod. explicationi
et usui, nullis finibus circumscripto, assuefactus, Tigurum adve-

1) Postula, i. e. Pericopae explicatio. luscitia Clericorum huic voei originera
dédit. Medio nempe aevó inter Clericos inveniebantur qui ne explicationem
guidem ab ipso Textu distinguere possent; quapropter post Textam in lîomiliario
gcripta legebantur verba: post ilia, seil, verba textus.

ïiiens Aquot;. 15i8, Pericopas neglexit. Qua]in re populus, novarum
rerum cupidus, et Senatus liberalis liberalique viro in omnibus
facile cedens, se nullo modo ei opposuit, qui, solitorum Textuum
loco, homiliis N. Foedus continuo auditoribus explicare coepe-
lat 1). Quae igitur olim sua ex Ecclesia ab ipsis Helveticis
I^eformatoribus ejectae sunt Pericopae, nunquam posteriore tem-
pore in Helvetiam iterum sunt introductae.

Non ita apud nostrates. Gerhardus Brandtius memorat 2) ce-
lebrem illum Ilubertum Duifhusium diebus Dominicis Pericopas
^xplicasse eo consilio, ut sibi conciliaret Christianos, ritui Ec-
clesiae Pontificiae adhuc addictos. Quamvis autem variae caus-
®ae e. g. timor ne impediretur libera Scripturae disquisitio,
jiidicium theologorum Nederlandicorum Pericopis infaustum 3),
öiultorum praeterea nostratium instituti in Academia Genevensi
Calvini veneratio; quamvis igitur haec omnia efficerent ut a
plerisque praedicatoribus Pericopae tollerentur, nonnulli tamen
eorum in Hollandia et Zelandia hanc antiquam et venerabilem
consuetudinem mox redintegrasse videntur. Quod certe nobis
Warrant Ypeij et Dermout 4); quod vero, sicut addunt, multis
^liis Reformatis pastoribus tam parum placuit, ut in Synodo
^iquot;ovinciali Dordracenâ Aquot;. 1574 Pericoparum usus vetaretur ;

nihilominus, illo decreto neglecto, magis magisque per ce-
teras provincias propagatus est, inprimis, ubi postea Reformat!
pastores, quibus nulla praescripta fuit norma Ecclesiastica, certos
t\'ominicae Textus omnibus aliis praeferebant. Idem usus Aquot;. 1578
t^m altas ubique egerat radices, ut Nationalis Synodus Dordra-

Plura hac de re scire cupiens conf. marheideke, Geschichte der Deutschen
^^formation, II Tom. pag. 157.

3)nbsp;Inter alio.s hîc praesertim nominandi sunt guil. amesitjs, loco supra laud. ;
GiSß. voETius, Polit. Eccl. P. I, lib. 2, p. 607. »Hoc incommodum, inquit, ex
\'quot;hac PosiillopJiobia consequi videtur, quod tales Condones, Dominicalem in ordi-
quot;nem perpetuo récurrentes, inscitiam et ignaviam turn concionatorum, turn audito-
\'^^um foveant, uti experientia hoc comprobavit.quot;-, jo. hoobnbeek, Miscell. Sucr.

cena, plenam ejus opj)ressionem bono cum fructu praescribi non
posse videns, comiter tantum eum dissuaserit, sed dissentientes
tamen se ferre veile simul promulgaverit. Quod idem repetitum
est in Synodo Medioburgensi Nationali anni 1581. Ab hoe inde
tempore Pericoparum usus Ecclesiasticus ita invaluit, ut, in Sjnodo
Drenthina anni 1643, Reformatis ejus regionis pastoribus revera
praeciperetur. Sed saec. XVIII universe quidem sensim sensim-
que decrevit; sed diutissime floruit, aut potius nonnullis locis
languidum se conservavit, in provincia Groningae, ubi decreto
demum Synodi anni 1818 diserte est abolitus.

Quae in Germania quoque est. Reformata Ecclesia Anni Eccle-
siastici usu quodammodo Ecclesiae Lutheranae praxi se accommo-
davit, et nonnullis temporibus, e. e. Adventus, veteres retinuit
Pericopas euangelicas atque epistolicas, quibu.s nullum quidem
jejunium, sed quieta tamen ac placida Ecclesiae commendatur
rerum divinarum meditatio. Quin in nonnullis illius Ecclesiis
Reformatis, quamvis non pro concione tractentur, ex decreto ta-
men Ecclesiastico, veteres praelegendae sunt Pericopae i).

Aliam, quam Zwinglius et Calvinus, inierunt, quoad Pericopas,
viam Lutherus et Melanchtonius, qui universe moderatius quam
illi, egerunt in Ecclesia restituendâ. Partim loco, ubi degebat,
partim prudentia, partim etiam consuetudinis vi, quominus hac
quidem de re multa aboleret impeditus est Reformator Saxoni-
cus. Qui, sicut Exorcismi in baptismo, confessionis oralis, al-
tarium, imaginum, ludi organi minore, quam Calvinus, aversa-
tione tenebatur, proclivior etiam erat, quam ille, ad usum Pe-
ricoparum retinendum. In Liturgia mutanda, etiam emendanda
fuit cautissimus, lente properans, ne infirmes novis rebus inferendis
ofi\'enderet. Pontificiorum autem annum Ecclesiasticum non, sicut
Calvinus, rejecit, sed eum sacris tantum diebus et iis Mariae
festis purgavit, quae S. Scripturâ nullo pacto niterentur, neque
dogmaticas ob caussas post Reformationem diutius admitti possent.

1) Vid. G. P. W. SUCKOW, drei Zeitalter der Christ!. Kirche, dargestellt in einem
dreifachen Jahrgange Kirchlicher Pericopen; Vratisl. 1830.

quamvis hisce diebus pulcherrimi ex S. Codice excerpti loei
secundum Lectionarium legerentur. Quidquid autem commode
seryari poterit servatum est. Nam praeter Dominicas et Festa
^^jora conservabantur etiam Mariae annunciatio, lustratio et vi-
sitatie, item Apostolorum dies, mythica significatione abjecta,
qum festum Michaelis, quasi Angelorum in homines elBcacitatis
cousolatrix quaedam recordatio. Cum Luthero plane convenit
^quot;^elanchtonius, qui suis in Postillis conservationem dierum memo-
^^biliun, commendat. In Postilla ai diem Johannis Baptistae:
^^citisquot; inquit, ■»doctfinam communem de invocatione, quod so-
quot; lus Deus sit invocandus ; semper autem in Ecclesia fuit comme-
\'^^oratio de excellentibtis personis, quae inservierunt Ecclesiae in
^ Bertis ministeriis. Haec commemoratio, remota superstitione et
^\'\'^dololatria, fuit necessaria, quia necesse est sciri historiam
^^ Ecclesiae.\'quot; Iterum in Postilla ad diem Purificationis Mariae:
^Miqiii propter superstitiones Papisticas prorsus rejiciunt hoe
^\'\'fistum, sed nos retinemus in Ecclesiis nostris, tamquam partem
^àistoriae Christi.quot; Quali autem amicitiâ ambo illi conjunctis-
simi erant, tali etiam concordiâ statuebant nil sine caussa Eccle-
siasticis in consuetudinibus, praecipuis a doctoribus institutis,
ïûutandum esse.

Pericopis autem valde delectatum esse Lutherum, statui non
potest, quippe qui diserte dicat de Epistola, secunda post Epi-
phaniam Dominica legenda: -»Biese Epistel sollte forne länger
\'^und hinten h\'drzer sein, denn da sie anhebet, das hänget an,
^der Epistel des vorigen Sonntags, md bricht am Ende also
^ unzeitig ah, dasz wohl scheint, als sei sie von einem tmgeschick-
^ten und unbesonnenen Meister also gestellt, der nur auf das
^ Lesen in der Kirche, aber nicht auf das Lehren unter den
\'\'Volhe gedacht hat.\'\' Vid. L. Opera, Altenb. Ed. Tom. XII: 441.
Nec magis Epistolae in Dominicam post Natales Christi optionem
probavit. -aEs ist,\'\' inquit, yygut schein, dass die vorige Epistel
^aus lauter Unverstand ist auf diesen Sonntag verordnet, und
*derselbige Ordinirer had gemeint, dieweil sie saget von einem
^jungen Erben, der ein Herr ist aller Güter, es sei von dem

li jungen Kinde Christo gesaget; wie denn der selbigen Epistel und
TU Euangelia viel mehr auf unebenen Tage verordnet sind aus glei-
•n ehern Unverstände. Doch es lieget nichts an der Ordnung, ist
■»gleich viel welches auf welche Zeit gepredigt wird, wenn mit
•ader rechte f erstand bliebe in seiner Ordnung.\'\'^ o. 1. XI: 322.

Quam vis aiitem multa vitia hîc et illîc in Pericopis videret et
carperet, eas nihilominus retinuit, quia historicum, quod in Ro-
mana Ecclesia aderat, ut ita dicam, elementum sua in Ecclesia
continuatum voluit. Pericoparum quoque conservationem per-
quam duxit necessariam Ecclesiae doctoribus, quorum scientiae
ac peritiae, primis quidem Reformationis temporibus, multum
adhuc deerat. Sicuti, rogante Carole Magno, Hemiliarium ab
Alcuino et Paulo Diacono erat confectum, ita et, rogante Fri-
derico Sapiente, Principe Saxonico, suam Postillam Ecclesiae
{Kirchenpostille) conscripsit Lutherus ; quippe cui persuasum
esset bonarum de Pericopis praedicationum magnum esse deside-
rium, quia ipsi praedicatores illis bene explicandis nondum pares
erant; nec bona aderant Homiliaria, nisi Taulerianum et Geile-
ride-Keiserbergii ; qui quidem concionibus Textus desumpsit ex
poëmate ironico Brandtii, cui titulus: das Narrenschiff quot;gt;■) Î Al-
teri quoque eique celebri suarum concionum collectioni, quae
Bauspostille vocatur, Pericopas tanquam fundamentum substravit
strenuus Reformator. Propter multa mala, quae Pericopis insunt,
earum tamen bona minime neglexit. (Cujus rei argumente plu-
res vsunt in ejus praedicationes introitus; ubi de apto hujus il-
liusve Pericopae delectu egregias saepe ac necopinatas prodit
animadversiones). Conff. ejus praedicationes de Epistola Domi-
nicae post Festum Paschale, de Epistola secundae Adventus, et
septimae Trinitatis. Paucis autem ut complectamur Lutheri de
vetere Textuum collectiene sententiam, ea sufiiciant, quae dicit
in opere: Deutsche Messe, p. 278. ygt;Das loirinquit, ^die
■a Episteln und Evangelien, nach der Zeit des Jahres getheilt,
ygt;wie bisher gewohnet y halten^ ist die Ursache, wir wissen nichts

\'^sonderliches in solcher weise zu tadelnquot; Hac autem in Textuum
collectione, inprimis in Epistolis, integra Pericoparum justa exi-
stimatione, in posterum nonnullam mutationem voluisse Lutherum,
infitiari nequimus. Plures enim iis insertos volebat locos, e S.
Codice excerptos, de fide agentes justificante. rgt;JEs ist,quot; inquit,
»«oc/i nicht Zeit, dass man da eine Neuerung anfahe, weil man
^ Iceine unchristliche lieset. Doch weil die Stüclce aus den Episteln
Pauli sollten gelesen werden, darin der Glaube gelehrt wird,
^sondern am ineisten die, so auszerlichen Wandel und Ermahnung
\'^vorhalten, dass man wohl merlcen Jean, dass der, so sie dermas-
^\'len geordnet hat, sehr ungelehrt gewesen sei und allzu viel von
»den JFerhen gehalten hat, hätte sich\'s wohl gebührt^ dass man
*die Stüelce vornehmlich zu lesen verordnete, darin der Glaube an
^^ Christum gelehrt wird. Solchcs hat er auch zum often Malen
quot;\'«ïV den Evangelien gethan, er sei nun wer er wolle gewesen,
solche Lection geordnet hat:\' X, 2754. Lutheri sententiam
Pericopis, quaeque hujus Reformatoris sint peculiaria accura-
tius indagare cupienti praesto est opus laude dignissimum, auctore
E. jonas, die Kanzelberedsamheit Luthers; Berolini 1852.

Auctoris vestigia pressit Ecclesia Lutherana, quae per longum
^nnorum spatium usa est Pericopis, nulla unquam earum orta
^Ppugnatione. Graviores fuerunt res, quae, mortuo Luthero,
partium principes tenerent occupatos!

Primus, 1670, pius ille Spenerus magna virium conten-
tione veterum Textuum abolitionem suasit. Religionis enim sensui

vitaeque Ghristianae adaugendae quam parum eo tem-
pore proficeret cultus publicus, Lutherana in Ecclesia risis dog-
^aticis saevientihus, vidit Spenerus. Sua igitur instituit Col-
legia pietatis, in quibus Pericoparum, inprimis Euangelicarum,
Usum acerrime atque impigre impugnavit. Audite, quaeso, quo-
rnodo eas increpet, suo in opere: Theologische Bedenken, Tom.

pag. 128: r,Wo man die Hauptsachen, so wir im Christenthum
quot; ^u treiben haben, vortragen will, so geben uns die Euangelische
» Texte sehr wenig anlass, sondern muss fast alles hei Gelegenheit
quot; ^eingeschoben, ja oft mit den Haren bey gezogen werden:\'\' Mi-

nus severus erat in Epistolas, quippe quae ejus Exercitiis essent
utiliores. Quae protulit consilia Pericoparum systematis emen-
dandi, magnas ei paruerunt molestias et odia.

Pericoparum reprehensio, quae hîc et illic, inde ab aetate
Spenero-Frankiana, erat audita, paullatim augebatur; tandemque
sub finem saeculi praecedentis, quum libertatis studium omnem
respuebat normam atque auctoritatem, in apertam erupit ac ge-
neralem fere oppugnationem. Alta voce conquesti sunt de ea,
quam dicebant Perikopenzwang. Ut omnes hîc memoremus theo-
loges et oratores sacros, qui, suo quisque modo, iu Pericopas
sua conjecerunt vituperia, quis a nobis exspectet? Nullus fere
ab illo inde tempore in Germania confectus est liber homileticus,
nulla fere concionum collectionis scripta est praefatio, quin hac
de re quereretur. Benevolo lectori aliquot sufBciant rei exempla.

j. l. moshemius 1) de magnis Pericoparum vitiis queritur, et
simul quantum meliorum desiderium esset memorat.

a. h. niemeyerüs 2) absolutam praedicandi libertatem commen-
dat et repreheudit praedicatores, qui, suo ipsorum commodo
studentes et ne vetera mutarentur timentes, a Pericopis abro-
gandis alieni essent; quarum tamen abrogatio optabilis non tan-
tum sit, sed necessaria adeo et Pastorum olBcio congrua, quia
sine justa argumentorum varietate, nexu locorumque contextu
spreto, electae sint; Arianorum tantum lites spectantes, quae
Ecclesiam olim turbabant. ünde, eo judice, multae illae in
Euangeliis miraculorum relationes, ad Christi propugnandam
divinam naturam assumptae.

d. g. niemeyerüs 3), quamvis moderatiore usus judicio, novam
tamen veteri addendam esse Pericoparum collectionem putat, ita
ut major praedicationem commendet varietas.

Idem suasit j. g. kosenmullerus 4), qui inter primarias caussas,
unde tot existant malae conciones, praefacte retentas Pericopas

recensendas esse arbitratur; dum studium hisce se vincuiis libe-
randi variis ausam praebeat praedicandi methodis, quae diversas
distinguant Germaniae Universitates. Sic Concordantiae MetJio-
dum exstare, a Carpsovio propositam, quae viam doceat concor-
dantiae ope eoneiones contexendi; sic Bealium Methodum Chri-
stiani Weissii, qua discamus quomodo praedicationi allegoriae,
parabolae et historiae innecti possint.

theod. fliednerus 1) intimae fidei vitae nullam capitaliorem
putat pestem, quam coactum Pericoparum usum. Inde et
t*octorum et Ecclesiae diminutum esse studium S. Godicis inve-
®tigandi. Quotannis enim quae eadem redeunt attentionem he-
l^etant; simplîcem et utilem Scripturae S. explicationem impe-
diunt; et istum praedicandi modum parant, qui textum quidem
^rationis tesseram sumit, sed mos, eo misso, aliud quid exponit
y^ottopreejcen)-, qui adeo Jesu Christo crucifixo Ethicam substi-
^lïit philosophicam. Quamvis abusum saepe pariat cultus ex-
terni libertas, meliorem tamen eam putat quam Textus prae-
®\'^riptos, et Rationalismi alimentum coactum censet Pericoparum
^sum. Puram ac fervidam Euangelii annuntiationem in iis tantum
®® Wivenisse dicit regionibus, ubi Textuum liber esset delectus.

r. AMMONius 2) suas de hocce usu prodit querelas, com-
Plïiribusque incommodis ansam dare Pericopas arguit. Quibus
niulti iique gravissimi S. Cod. loci publica destituti maneant
®xplicatione; practica S. Scripturae pars jaceat nimis neglecta;
ad Ecclesiae desideria praesentia quominus respiciat impediatur
Pî^aedicator; segniores deinde praedicatores et imperitiores nimis
alliciantur ut ad concionum Promptuaria [Predigt-Magazinen)

Inter nostrates etiam cum aliis j. decker Zimmerman s) Pe-
\'^icopis se praebuit parum amicum, id arguens, unumquemque

Liturgische Mittheilungen aus Holland und England mit Bezug auf die neue
Preussische Agende; Essen, 1825.

Textum uno solum contineri argumento, de quo igitur semel
tantum pro coneione agi possit.

Vituperatores autem si Pericopae habuerunt indefessos, lauda-
torihus gavisae sunt, qui contra certorum Textuum abrogationem
acerrime in aciem procéderont, eorumque conservationem strenue
propugnarent. Homileticae historiae volumina suis paginis nobis
illorum conservant nomina virorum, qui, sive instituti antiqui
reverentia, sive prae metu novarum rerum inducendarum, quas
Ecclesiae ducerent noxias, sive quia veritatis praedicandae Peri-
copas aptissima adhuc putarent véhicula, ad earum defensionem
se accingerent, earumque pretium ad sidera usque extollerent.
Nec deficientis varietatis nec neglecti contextus accusationem
pro argumentis contra Pericopas valere passi sunt, et quamvis
hîc et illic aliquid vitiosi iis adhaerere concederent, earum tamen
bona eo magis laudarunt. Id constitutis in Textibus celebratum
voluerunt, quod praedicatori talibus agendi de rebus, quas alio
quin ne verbo quidem attingere ausus esset, jus ac libertatem
tribuerent, et simul frenos adhiberent, quibus cohibitus orator
velocibus suis ipsius cogitationibus atque arbitratu suo temere se
circumferri non pateretur. Quod ad impugnandum Arianismum
multae Pericopae constitutae essent, cuidam objicienti quaestione
responderunt : Quidni nostro tempore, quo acrius etiam quam
olim, Ecclesiam malum istud infectât, hae Pericopae necessariae
putandae sint? Pericopis deberi, quod toties a cultus sacri con-
silio aliéna ratione et sine ullo fructu praedicaretur, ita negaiunt,
ut non Textuum, sed praedicatoris id fieri culpâ contenderent,
quâ, de liberis etiam Textibus pravas ipse conficeret orationes.
S. Scripturae notitiam ac cognitionem Pericoparum ope inter Ec-
clesiae socios adauctam esse maxime cum gaudio indicare con-
sueverunt; harmoniam etiam familiam inter atque Ecclesiam Pe-
ricopis comparatam laudantes. Accusationem autem, Textibus
constitutis tot utilia pulchraque S. Scripturae apophtegmata e
cultu publico excludi, ideoque S. Codicem integrum non legi,
refutare conati sunt quaerendo: num liberis Textibus exponendis
universae S. Scripturae notitia melius posset acquiri?

Acerrima autem Pericoparum defensione adversariis caussam
^lam persuadere non potuerunt earum laudatores. Quin usus ille
quo diutius continuabatur, eo majus ad nostram usque memoriam
Wultis peperit fastidium. Novissimi temporis ex acerrimis impu-
gnatoribus unus hîc prae omnibus citetur ingeniosus ille praedi-
cator, mirabile auditu, clausius hakms i ), cui ceteroquin quid-
quid Lutheranam redolebat originem acceptum erat. Vel sic tamen,
q^i Omnibus textibus erat infensus, atque omnino ullo sine textu
Pi\'^edicare maluerat, illum non nisi infaustum de Pericopis ferre
potuisse judicium, baud est mirandum. Multo melius, eo judice,
haberent res Ecclesiae, si praedicatori, ut ita dicam, Perico-
Parum freni non essent injecti. Aeque ac Spenerus, ita et ille,
Epistolas praefert Euangeliis, illas, horum ratione habita, quae
sunt lac, firmum ducens cibum, Epistolas et Euangelia discer-
ac sibi invicem opponens, tanquam ttigtip et yvS^aiv.
quot;Candalum est ei populum vel etiam cultiores, qui nuncupantur,
aestimare veteres illos Textus. Magna eorum incommoda, eo
.ludice, commodis compensari nullo pacto possunt. DifBciliorem
^^ciunt praedicationem de salutis doctrina. Ratioualistis licentiam
PTaebent, nullo dogmate memorato, de Euangeliis praedicandi,
quin ipsâ Trinitatis Dominica Textus argumentum evitandi, dum
\'öodo thematis cujusdam excogitandi artis periti sint. Segniores
fäciunt praedicatores, nec ullo modo Ecclesiae socios excitant,
qii sie eodem, quin potius majore cum fructu suae dorai legant
^ostillas, quam templum adeant. Sic harmsius.

Talia post gravissima in Pericopas collata vituperia, eas adver-
sariorum factum iri praedam ac, nullo sui vestigio relicto, ex
Ecclesia plane abrogatum iri, quis non exspectaret ? Earum vero
Pretium, quamvis a plurimis, idque acerrime, impugnatum, alii,
ctsi illarum vitia bene perspiciebant, tanti aestimarunt, ut nihil
\'^on tentarent, ut illarum usum, sed temperatum illum et emen-
datuna, in Ecclesia conservarent ac retinerent. Viri exstiterunt
qui hac Patrum hereditate Ecclesiam non orbandam curarent,

partim ejus utiiitate viiidicata, partim quoque vitiis, quibus
erat contaminata, emendatis. Quinam autem isti fuerint conatus,
ac quem, quoad hodiernum, et in Germania et alibi, Pericoparum
usum, habuerint eventum, quantum possumus, nunc videamus.

Novas igitur Pericoparum syllogas et series inducere et in usus
Ecclesiae conferre plures coeperunt, quorum primus erat egregius
ille fkanc. volcmaä. ßsinhabd. Huic enim, Principum decreto
anni 1808, impositum est ut duas annuas series eligeret novorum
Textuum, qui simul cum veteribus Euangeliis et Epistolis unum
efficerent Pericoparum cyclum, concinno ordine progredientem
et redeuntem. De eo primum, unum per annum, antequam id
in caeteris Saxoniae fieret Ecclesiis, praedicatum est in templo
Euangelicorum principali; ita ut huic templo tertia Textuum
series colligenda esset, quae per annum 1811 posset adhiberi.
Quo facto omnes omnino Saxoniae Ecclesiae, eodem anno 1812,
veterem Pericoparum collectionem more solito suum in usum
simul convertere poterant. Per tres igitur annos de tribus novis
Textuum collectionibus memorata in Ecclesia praedicandum erat
Reinhardo. Multa per tres illos annos exposuit, quae, solitis Pericopis
explicandis, vix potuerat vel verbo attingere, Quare ultimi ejus
concionum fasciculi annui singularis sunt momenti. Ipse illis novis
confectis syllogis optime meritus est de praedicatione irt Saxonia
non tantum, sed etiam extra hoc regnum. Ei prae caeteris ac-
cepti imprimis fuerunt Textus historici, quos primo anno ex
Euangeliis eo collegeral ordine, qui totius anni Ecclesiastici de-
cursui plane responderet. Secundo autem anno ex Epistolis alteram
confecit collectionem; tertio anno tales adhibuit Textus, quorum
argumentum Ecclesiae esset incrementum et propagatio. Quae
novae collectiones aequalibus si necessariae essent, non item Rein-
bardo ipsi; qui, quod unus ex ejus laudatoribus \') jure animad-
vertit, per viginti certe annos continuos de iisdem veteribus
Pericopis, novo identidem modo, praedicare potuerat. Quanti
autem ipse veteres existimaret Pericopas, quantumque se iis de-

ere ipse seiitiret, ex memorabili ejus apparet dicto: rgt;Bie Not/i-
\'\'^endtgkeit, in der ich mich so viele Jahre hindurch ie fänden
ƒ unablässig über dieselben Euangelischen Pericopen und
^manchen derselben sogar jährlich mehr als einmal zu pre-
kad nicht wenig da zu heygetragen den Erfindungsgeist
wecken und zu schärfenquot; 1).
Post Reinhardum söhkiüs, in opere, cui titulus Euangelien-
certorum Textuum fautorem se professus est. Quos autem
uc adhibebant Textus, tanquam non fufficientes improbavit,
oque tres novas obtulit collectiones annuas Pericoparum Euan-
fe^licarum, idque ita, ut veteres etiam, paucis vel potius nullis
mutatis, conservarentur.
I^IHMIUS 2) postea suasit hodiernis Pericopis Harmoniam substi-
, quatuor Euangeliorum, quorum locorum singulis Dominicis
^quot;®tituta praedicatio duobus vel tribus annis absolveretur.

n. clausen 3) veteris Textuum seriei omnibus acriter et
P^rspicue monstratis vitiis, ad novam inducendam collectionem
maxime incitât Ecclesiam. Qua in re duo momenta ne
cavere jubet : 1°. Euangelium inter atque Epistolas cer-
® ®it nexus, ita ut illorum quasi commentarium hae impertiant;
. in bis et illis eligendis accurate observetur annus Eccle-
®^3üticus. Veteris Foederis Textus plane excludendos putat. Talis
^utena Pericoparum seriei, in artis formam redactae, nobis simul
P^äebet exemplum; quod vero, nostro e judicio, non omnibus in
normae respondet, ab eo ipso positae.

laudato, quamvis Textuum constitu-
Um ipse etiam sit suasor, varias tamen ob caussas veteres Pe-
opas probare non potest. Novis debent locum cedere. Quod
^^idem, eo judice, difficile erit opus; sed externam quidem
^^^^^ unitatem ex universo usu et in posterum continuato

Vid. EKiNHABDu liber: Geständnisse seine Predigten und Bildung zum Pre-
\'S« betreffend; Sulzbach, 1811, p. 115.
) Vid. Archive für Pastoral wissenschaften ; J. 1825, p. 192.
Vid. Kirchenverfassung, Lehre und Ritus des Katholicismus und Protestan-
Neostad. ad Orlam, 1829.

Yeteris istius collectionis, quae tam parum ejus consiliis sufficiat,
existere posse putat, non item veram ejus utilitatem. In qua quae
displicebant postquam prolixe exposuerat, novam colligere Textuum
Seriem instituit, in qua, quoad fieri posset, ordo observaretui\'
chronologicus. Tres proponit series annuas. Prima absolvenduin
putat Euangelium Matthaei cum Actis Apostolorum, quia, eo ju-
dice, uterque hic liber Judaicis et V. Foederis sententiis mori-
busque est refertus. Secundo, contineatur Euangelii Lucae et Pauli
Epistolarum expositio, quia, Succovio judice, utriusque viri scripta
eandem commendent doctrinam salutis ex fide comparandae, nec
vero ex legis operibus. Ultima denique tractanda commen-
dat Euangelium Johannis, Epistolas Catholicas, Epistolam ad
Hebraeos et Apocaljpsin, quos omnes libros placidiorem prae se
ferre mentem, quam caeteros N. F., arbitratur; quare in illis
excelsiorem cernit unitatem, quo duabus prioribus tractatis col-
lectionibus sit perveniendum. Plura de utili auctoris opere hic
dicere nobis non licet. Ad ipsum ejus opus lectorem remittimus,
in quo indicem recenset trium annorum Textuum, quorum de-
lectum prolixis etiam argumentis defendit. Ubicunque, quod sibi
proposuerat, consilium id permiserat, veteres Pericopas eum reti-
nuisse et earum emendationem magis, quam abrogationem, spe-
ctasse, ex opere laudato apparet.

K. STIER 1) mediam viam proposuit, qua fore ut veterum Pe-
ricoparum et amicos et adversaries reconciliaret sperabat. Veteres
seil. Tex.tus constitutes in publico cultu tantum legi vult, ita
ut praedicatori pro suo lubitu liceat atque arbitratu textum eli-
gere, qui cum recitato illo quendam habeat nexum.

Non totam Scripturam, sed totam potius Ecclesiae doctrinam
anno Ecclesiastico tractandam esse censet a. schweizer 2).

S] Vid. Homiletik der Eiiangel. Protest. Kirche, 1848, p. 216.
3) Vid. Vorschlage zu einer Kirchenordung für\'s Protest. Deutschland, p.
Gotting. 1848.

«me ira et studio veterum Textuum commoda atque incommoda
comparaverat, primarias historiae euangelicae partes totum per
annum legendo dispertiendas putavit, ideoqae talem commendat
Pericoparum collectionem, quae Euangeliis tantum constet. Qua
gt; sicut caute animadvertit, unitas servabitur in cultu , quum
Ecclesiis omnibus textus constitutus praedicetur; cujus vero
^xponendi methodus praedicatoris ingenio ac prudentiae permit-
tatur. Quae autem vespero et per hebdomada haberentur prae-
dicationes, eas locis tribuendas putabat excerptis ex V. Foedere
^postolorumque Scriptis. Quo facto suum quaeque Dominica reti-
iieat characterem et colorem peculiarem. Duas Pericoparum induci
series non probat, quia multum hinc caperet detrimenti unitas
E^^clesiastica, si quidem haud eadem omnibus in Ecclesiis eodem
tt\'DQpore exponeretur locorum series.

ranke 1) nuperrime novum Pericoparum sjstema com men-
in monitis fun datum, jam antea in opere historico supra
l^iidato traditis, (1847) ubi praecipuorum ex Euangeliis locorum,
vetere in collectione non occurrunt, annuam tradit seriem;
^Iteramque denuo ex caeteris N. T. scriptis, eas inprimis partes
kontinentem, quas vetus collectio vulgo inusitatas reliquerat;
^•^as denique Pericoparum series annuas, cultus pomeridiani in
^sum, quarum Textus omnes ex V. F. lecti sunt.

nitzschius 2) Pericoparum seriei, a se constitutae, aeque ac
l^^nkius, Veteris F. inseruit locos. Plures Provinciae Rhenanae
Ülam usu terunt; quamquam magistratus Ecclesiastici eam pu-
blico decreto nondum ratam fecerunt.

Quam grave indagationis objectum sit Pericoparum quaestio,
^^ multis, quae hac de re novissimo tempore in Germania con-
sunt atque edita et adhuc edi pergunt, operibus dilucide
patet. Tantum abest ut omnibus jam numeris absolutus sit labor
ut multo magis adhuc in progressu versari dici possit. Egre-

\') Vid. Kritische Zusammenstellung der innerhalb der Euangelische Kirche
Deutschlands eingeführten neuen Pericopenkreise; Berolini, 1850.
2) Vid, Biblische Vorlesungen über das A. ü N. T ; Bonn, 1846.

gia hic mérita et alii habent et imprimis f. g. lisco i), henkicüs
alt 2), eeinholdus bobertag 3) alüque, qui, sub titulo : »Annus
Ecclesiasticusquot;, hac de re egerunt. Prae caeteris autem valde lau-
danda est opera Bobertagii, qui cum Liscone, Pericopas veteres,
inprimis Epistolas, tanquam unum bene connexum corpus infor-
mare conato, non consentit. Ipse enim neque in Epistolis ab
Ecclesia usitatis, neque in Euangeliis commodum illum anim-
advertit nexum ac consilium. Nec tamen ideo annum Ecclesia-
sticum sublatum vult, neque auctoritatem S. Scripturae eximium-
que locum in cultu Euangelico ei debitum in dubium revocat.
E contrario disertis declarat verbis se novi Pericoparum sjste-
matis primariam conditionem in eo positam esse arbitrari, ut
accuratius definiatur annus Ecclesiasticus; nulla non indicia un-
dique indagentur ad hune annum melius circumscribendum ; neque
aliquot tantum S. Cod. loci, sed tetum N. T., quoad fieri possit,
in Pericopas dividatur. Huic, quod sibi proposuerat, non levi
consilio egregie satisfecit Bobertagius ; cujus opera, viginti an-
norum fructus, majus etiam acquirit pretium, addito comparative
conspectu Textuum seriei, ab ipso excogitatae, et apte explicitae,
et cum vetere et cum sex usitatioribus pesteriorum et recentio-
rum Pericoparum collection ibu:s collatione.

Sua vi non destituta fuerunt omnia illa consilia et incepta
veteris Pericoparum collectionis emendandae. Quod ex explicite
hodierno Pericoparum usu, tum in Germania tum alibi, nunc
Hobis apparebit.

In veteribus patienter acquiescere Textibus et ne quicquam in
iis mutaretur admonere, id multi Germani summam habuerunt
orthodoxiam, unumquemque autem Pericopas emendandi conatum
heterodoxiae indicium nuncuparunt -gt;). Vel sie tamen non pauoi

3)nbsp;Das Euangelische Kirchenjahr in sämmtlichen Pericopen des N. T. Vratisl.,
edit. 2. i857.

4)nbsp;Vid. LÖHE, drei Bücher von der Kirche, p. I29. »Derselbe Geist ruhiger,
»sicherer, vorsichts- und zuversichtsvolkr Weisheit regiert den Prediger der [Lulh.)

înagistratus, et civiles et Ecclesiastici, novas Pericoparum series
Vel commendare vel inducere hand reformidarunt. Cujus rei
quem nunc exhibuimus conspectum, eum baud esse absolutum,
bene cognitum habemus. Verum ut animadvertatur quaesumus,
quam nobis nostra in patria difficile sit de unaquaque regione
peregrina certa comperire.

In Brunsvicia Inmenburgica primum temperatis usi sunt Peri-
^opis, et decreverunt ut, ubicunque tempore antemeridiano tan-
t^Qi praedicaretur, in posterum Euangelia et Epistolae se invicem
^xciperent.

In Vimariae Bucatu veteri hîc et illic immutatae collectioni
^^es additae sunt novae Textuum series.

In \'Ecclesiam Badensem TJnitam, conservata vetere, novam etiam
\'ntroduxerunt collectionem. Per duos annos pro concione tra-
^tantur constituti, tertio autem, liberi Textus.

In regione Baireuthi quadriennalis cycli usus valet, idque Synodi
Generalis Bavaricae jussu.

qua per duos annos praedicatur, tertio anno series Textuum
historieorum adhibetur ; quarto praeterea cyclus bistorico-dida-
^ticus cum triplice Textuum genere.

In Borussia Pericopae quidem leguntur ad altare, sed prae-
dicatori de alio textu sermonem habere concessum est.

In regionibus Bhenanis id obtinet, quod animadvertimus de
^\'itzschio dicentes, pag. 69.

In Virtobergae Regno (Wurtemberg) duae sunt series annuae,
quibus singulis duo anni continui consumuntur.

\'^üVcÄe bei der Wahl seiner Tehste. Er freut sich der altherkömmlichen Pe-
^i^opan, und würde, auch tvenn er dürfte, nicht gerne, anstatt ihrer freie
\'^1\'ekste oder fortlaufende Stücke der H. Schrift seinen Vorträgen in den Haupt-
9\'^ttesdienste zu gründe legen. Er behält loohl am liebsten die Euangelien für
Hauptgottesdienst, läszt die Episteln an ihrer Stelle in der Ordnung des
^Gottesdienstes, und wird nicht müde über die Euangelien zu predigen.quot;

fn Hanriovera et tractu Stade, anno jam 1769, inducta est
Pericoparum series in multis mutata ; cujus nempe veteres Textus
plerique longiores facti sunt.

In Hassia et Bmnsvicia praedicatori licet vel veteribus uti
Pericopis, vel pro arbitratu liberum sibi textum eligere.

In Slesvicia et Holsatia Lutherani, jam antequam cum Refor-
matis erant conjunct!, Pericopas abrogaverant, et liberum con-
cesserant textuum delectum.

In Bania jam ante Reformationem constitutum erat ut ver-
nacula lingua textus legeretur Euangelicus. Qui in Dania prae-
scriptus, et maxima pro parte ad normam ritualium Lutheranorum
institutus erat, cultus, eum usque ad saec. XVII continuatum
esse ex Ritualium libro apparet anni 1685, et ex libro AUaris
anni 1688. Et ad hunc usque diem, quoad primarias, quibus
constabat, partes, illo exstat in regno idem ille ritus.

Nulla, quantum novimus, veterum Pericoparum mutatio in
regionibus plane Lutheranis facta est Suecia et Norvegia.

In Francogallia quae est Ecclesia Lutherana, tempore anteme-
ridiano veteribus de textibus praedicandum curat; quibus vero
ahae quatuor series annuae, recentiore tempore compositae, gra-
tam in variationem sunt additae.

Nostra in Patria Lutherana Ecclesia Amstelodami, forsan quo-
que in aliis nonnullis urbibus, certas in praedicandi vices Pe-
ricoparum usum retinuit; qui vero pedetentim liberae cedit
Euangelii annuntiationi.

Anglicanorum tandem in Ecclesia continuus processit Euang^
liorum Epistolarumque usus, quae suis cum collectis (collects)
inveniuntur in libro: Book of common Prayer, ex quo, cum
Lutheranorum Textibus comparato, nullum fere has inter et illas
Pericopas interceders discrimen rescivimus.

^lis omnibus expositis, ad ea progredi possumus, quae nostrae
^isquisitionis conclusionem contineant volumus, ut explicemus
iu Nederlandicae Reformatorum Ecclesiae commodum ac
futurum incrementum, monita inde redundent atque utiles ob-

Post omnia de Pericopis a nobis exposita, post omnes mul-
torum de earum pretio proditas sententias, quaerendum inprimis
esse iitnm et qmtenus nostrae Ecclesiae Annus restituendus sit
Ecclesiasticus ac denuo introducendi certi sint Textus, nemo
^ou videt.

Est haec quaestio summi prorsus momenti nostro maxime tem-
Pori. Magis enim, quam unquam antea, nunc végéta cura viget
^fgicae in Ecclesia Protestantium reformationis et renovandi
^JUs cultus. Quicunque hujus Ecclesiae primarium bene cognitum
_ ent fundamentum ejusque florem exoptant, quamvis minoribus
^u rebus dissentiant, in eo tamen consentiunt, ut praecipuum
cultus divini consilium esse statuant Ecclesiae aedificationem per
ei verbum, cujus Christus animus est et centrum. Hoc con-
silium qui spectat et attingere avet neque in subsidiorum, quae
conductan, delectu nimis accuratusgt; neque iu eorum dijudi-

catione nimis severus esse potest. Optimam nobis viam aperit
Praedicatio, quae S. Codice nisa, exeat a S. Scripturae loco, a
Textu, qui, si apte lectus est, orationis jam est dimidium. » Bo-
nus, inquiunt, textus valet dimidium sermonis.quot; Quanti autem
omni tempore in Ecclesia Textus sit aestimatus. hinc patet, quod
vel totum S. Codicem medio aevo Textum appellarint i).

Verum est, quod nonnulli arguunt, valde euangelice praedi-
cari posse, Textu omisso ; ratione contra Euangelio adversante,
Textu retento; nec semper sanctum aliquod verbum, praedica-
tionis capiti praepositum, ejus sanctum reddere argumentum.\'
Textus igitur recitationem consentimus parum valere, quum apo-
phtegmatis tantum instar eum adhibet Orator, unde proverbiis
vulgaribus exponendis ansam sibi quaerat. Quod in quodam
Germanice conscriptarum praedicationum fasciculo obtinuit. Ibi
e. c. 3«® Adventus diei Textui explanatio annectitur de prover-
bio : -quot;Nunquam satis edoetus est homo\'\' ; 4®« Adventus: ^Maxime
prodest Veritasquot; ; i^ost l«quot;» Epiphaniaiu : r, Non ante annos pru-
dentiaquot; ; post üominicam Palmarum: rgt; Tempori cedasquot; ; et plura
hajusmodi 2). lUae sane nequaquam praedicationes sunt, quibus
Christiana indigeat Ecclesia, quibusque cognitione veritatis in
Christo aedificari possit. Quod attulimus exemplum abunde in-
dicat, quam facile, data sine Textu praedicandi libertate, anti-
quus redintegrari possit usus, quum de Aristotele ageretur, ora-
tionesque de poëmatibus satyricis Ecclesiae alimento pro spirituali
ofTerrentur ; quam facile viam nonnulli ingrederentur Rationali-
starum, qui de Hufelandii ^mrte vitam prorogamW suos sermones
conficerent, vel Unitariorum Anglorum, qui ex Schillero aut
Byrone, poetis Deïstis, suos desumunt Textus 3).

Necessario igitur adsit Textus. Hic autem utrum praedicatori
nostra in Ecclesia praescribendus est, an vero, qui adhuc apud
Reformatos viget usus, liberae illius optioni concedendus? Utrum-

3)nbsp;Vid. KosiiNKBANS, Encyklopädie der Theol. Wissenschaften\' Halae 1S31
p. 367.

que, novi enim, peculiaria sua commoda habet atque incommoda.
Multo majora tamen, quam ex nimia illa fortassis, praedicatoribus
hac in re adhuc concessa, libertate, constitutis ex textibus ex-
sistere emolumenta statuendum est. Certo enim constitutus textus
optione saepius molesta concionatorem libérât argument! eli-
gendi, quod prae alio quovis huic maxime tempori aptum vi-
•leatur. Hac autem ab optione, sicut recte animadvertit v. d.
Hoeven i), mirum quantum pendet, ad eamque recte faciendam
aliae eximiae requiruntur ingenii animique dotes et mens
practica, fervida pietas ac foecunda phantasia. Eadem optio prae-
terea praedicatori magnum parit laborem. Suum igitur ipsius
Commodum ac sensum prae Ecclesiae desiderio atque utilitate
^liquando ab eo consuli, jure questus est Egelingius 2); ita ut
forte roganti cui: »quorsum hodie huncce elegisti textum?quot; nec
Prudenter nec rationis et conscientiae ex legibus respondere
possit Antistes. Tale autem incommodum evanescit, certis in-
stitutis textibus, quippe qui modo angustiorem, mox ampliorem
sphaeram aperiant idearum ac sententiarum, quibus et ejus
thema circumscribatur, et simul cohibeatur ipse ne argumentis
eligendis partium studio ducatur, eoque modo et suo ipsius et
auditorum minus prosit progressui spiritual!. Sed ideo etiam
libero Oratoris arbitratu lectis constitutos praeferendos esse tex-
^\'Us putamus, ut praeparata esse possit concio ad ea, quae vel
^uditura est, vel audire certe poterit, et ita ad S. Codicem per-
vestigandum et rerum divinarum cognitione progrediendum ma-
magisque uberem habeat occasionem.
quot; \'-\'Ujusque hebdomadis orationem praedicatoris intimi animj
quot; quasi expressam esse effigiem optabile est ; propterea liber ei
®concedatur textus delectus oportet.quot; Hoc alios multos contra
•^e allaturos praevideo. lis vero modestam repono animadversio-
^em, si Antistitis temperamento et libero arbitrio quaecunque

1)nbsp;Conf. johannes chkysostomus voornamelijk beschouwd als een voorbeeld
^an ware kanselwelsprekendheid; Delphis B. 1825 , p. IO8.

2)nbsp;Vid. Vriendelijke vraag aan mijne Medebroeders ; in HEKIWGa\'s Kerkelijke
Raadvrager en Raadgever, S« Dl., 1\' St.

ad orationem sacram pertinent relinquerentur, fore ut multae
praeterirent Dominicae, quibus nullum audirent sermonem fide-
les. Quod nec Pastoris socordiae nec minori ejus in gregem
amori tribuerim, sed naturae humanae imbecillitati. In memo-
riam lectori hic revocabo Napoleontis Rousselii, Viri pii atque
impigri, aperta haec verba \'): «J\'ai plus d\'une fois conçu le projet
tide m.onter en chaire et de dire à mes auditeurs: M. F, je
»suis aussi fatigué de sermons que vous-mêmesquot; Multum autem
abest ut religiosum Doctoris sensum et temperamentum e prae-
dicatione plane removere velimus. Sed ne nimis iis se tradat,
certis textibus cavere multo magis voluimus.

Constitutis pro Textibus cum dicimus, veteribus pro Pericopis
nos stare easque nostram in Ecclesiam introductas velle, putent
fortassis nonnulli. Non ita, benevole lector! non hoc nobis est
desiderium, nec temporis peracti tam acres sumus laudatores, ut
illius vitia non videamus. Pericopas vindicavimus, ubicunque
jure id fieri posse nobis visum est ; simul autem ea carpsimus,
quae in earum compositione et delectu rei minus congrua sint
ac minus laudabilia. Nostrorum autem temporum nemo nos ita
ignaros ducat neque iis tam impares, ut illam textuum seriem
pervetustam hodiernum in usum çommendare velimus integram
atque intactam, idque eâ in Ecclesia, ubi libera textuum optio
nunquam fuerit cohibita. Vel sic tamen liberis textibus, buHo
conjunctis ordine, constitutes longe tractandas praeferremus Pe-
ricopas veteres. Nec Bruyerii haec nobis verba objiciantur : » 11
vfaut marcher par des chemins hattus, dire ce qui a été dit, et ce
» que Von prévoit que vous allez dire ; les matières sont grandes,
» mais usées et triviales; les principes surs, mais dont les auditeiirs

pénètrent les conclusions d\'ime seule vue 2).quot; — Qualia opponenti
respondebimus vetustum usum quamvis maneum, cujus vero
fundamenta ordinis sint et convenientiae leges, longe praeferen-
dum esse licentiae dissolutae, qua summa Ecclesiae jura ejus Mi-
nistrorum arbitrio tradantur ac libidini.

1)nbsp;Conf. aureus ejus libellus: Comment il ne faut pas prêcher? Parisiis 1858.

2)nbsp;Vid. DE Lâ BRUYERE, les Caractères de Tlieophraste Chap.: De la Chaire).

Nec tarnen ad veteres redire Pericopas necesse est, ut ea in-
stituatur, quam nostrae praedicandi methodo optabilem esse
•^ßnsemus^ emendatio. Talem potius Reformatam nostratium in
Ecclesiam introductam velimus novarum Pericoparum collectionem,
qualem Protestantium Germania passim suum in usum induxit,
cuique perficiendae operam dare continuo pergit. Talem mihi
volo collectionem, quae praescriptam inter ac liberam rationem,
constitutam inter ac variabilem, inter ea, quae historice tradita
®1nt, et quae praesens temporis conditio postulat, mediam pru-
denter teneat viam, quaeque non characteristicis nitatur alicujus
^\'^cietatis Ecclesiasticae dogmatibus, sed magna illa Euangelii
^äcta fundamenta habeat. Talis Pericoparum series si introduce-
nos quidem magno gaudio res alBceret. Verum nostri voti
ut compotes fiamus, ne sperare quidem audemus, quippe
non ignoremus, quam multiplici oppositioni obnoxium fu-
^Urum esset consilium. Quam parum enim ad praedicandi re-
^oriaandam rationem proclivis sit nostra Ecclesia, satis exiguus
^emonstravit consensus, quem sibi, ante decem hos annos in lu-
édita, conciliavit pulcherrima müüklingii adhortatio ad ple-
\'^1\'Orem, Christi aïinunciationem, cujus sane Viri clarissimi auditu
dignissima erat vox. Christi annuneiatio, arctissimo cum Anno
^\'^clesiastico nexu conjuncta, Ecclesiae quam utilis sit ac neces-
®aria, clare demonstravit ille. Cujus vestigia prementes, nos
quoque, in Ecclesiae Reformatae Nederlandicae commodum,
tandem commendatam velimus rationem, quae ad pleniorem non
tantum Christi annunciatiouem ducat; sed etiam 1quot;. ad HomAle-
iioes impigrius studium, Euangelii praestantia melius cognita et
pluris habita; 2quot;. ad arctiorem vitae ecclesiasticae et civilis
\'^^munctionem ; et 3°. ad optabilem societatum Christianarum ac
fficigts amicam necessitudinem,.

» Gest défigurer VÉcriture,^^ inquit Fénélonius J) — -aque de ne
^la faire connaître aux Chrétiens que par des passages détachés.

1) Vid. Dialogues sur l\'Eloquence en general et sur celle de la Chaire en par-
ticulier.

» Ces passages, tout beaux qu\'ils sont, ne peuvent seuls faire
M sentir toute leur beauté, quand ou n\'\'en eonnait point la suite,
TS, car tout est suivi dans VÉcriture, et cette suite est ce qu\'il y
y a de plus grand et de merveilleux. Je voudrais qu\'un prédi-
ygt;cateur expliquât toute la religion, qu\'il la développât d\'une
Tgt; manière sensible, qu\'il montrât Vinstitution des choses, et qu\'il
nen marquât la suite,— Yerissime haec Vir pius dixit atque
amabilis. Textibus enim undique collatis, in minimas saepe ali-
cujus versus particulas dissectis, omni nexu ac contextu spreto
(baud raro constituto jam themate, tesserae instar, adhibitis) sine
ullo ordine pro Ministri arbitrio ac forte fortuna quasi expositis,
Christianorum notitia Euangelii non magnopere potest augeri,
nec magis ad Eum plane converti eorum animi, qui sublime
est hujus Euangelii argumentum. Euangelii lux ac vita Chri-
stiana tum demum in Ecclesia crescent ac florebunt, quum Con-
cionator, anni Ecclesiastici nexu observato ejusque ratione habita,
suos eliget textus eosque exponet. Anni enim Ecclesiastici festa
tantum, sua vice quae continuo redeunt, apte praedicationem
définira possunt, et sua sponte Oratori viam aperire ad conti-
nuam, constantem integramque Christi annunciationem. Haec
autem optime fieri possunt et plurimos efferent fructus salutares,
ubicunque historice dicatur, sive ubicunque praedicator neque
ds rdi^ioriG speculationibus indulgeat, nec talem an-
nunciet Christum, qualem sua sibi phantasia finxit, aut ad hujus
illiusve scholae doctrinam sibi informavit; sed ubicunque cor-
datus Orator talem omnino praebeat, qualem Euangelia Ejusque
primi testes eum nobis depingunt, Christum ; ubicunque, dogma-
ticam etiam aut apologeticam œoralemve Christianismi partem
Ecclesiae proponens, eam semper huic illive Christi vitae facto
dicendo annectit. Tum demum, quando hocce modo historiae
perpetuo via fidelibus proponitur Christus, Ejus annunciatio con-
stantem eam ac sanctam in iis excitare potest et alere fidei
vitam, cujus acquisitio, progressus atque augmentum praedicatione
semper spectavit Ecclesia. Ubinam autem aptiorem hujus salu-
taris Christi annunciationis ducem invenias atque accipias, quam

in estis majoribus horumque praeparationibus offert annus Ec-
esias icus 1)? Omnia enim, quae ad Jesu pertinent historiam,
qnasi absoluta continentur tribus festis majoribus; quorum si
inpraedicando consecutionem, magno a vitio, Euan-
6 quot; annuntiationem nunc vulgo deformante, et consilii atque
inis defectu, et vaga ista per varias et remotissimas S. Cod.
partes divagatione, servabitur immunis. Annum Ecclesiasticum
for^^^ quot;^gligi non oportere vel invita sentit nostra Ecclesia Re-
naata. Quod nisi ita sese habeat, quomodo perpetuum ejus
• Udium explices, Ecclesiam ad Paschatis festum meditationibus,
Septem hebdomadas de ultima Domini Passione habendis,
quotannis praeparandi 2) ? Cur autem Paschati tantum hocce
•■louitur tempus praeparationis? quidni et caeteris festis? Igi-
^ rne nullius aut fere nullius momenti sunt ea omnia tempora
quot; ®nnia, quae Lutherana et Pontificia in Ecclesia sunt usitata,
. ventus et Epiphania, Praeparatio ad Natalem hujusque postea
iJ^^tituta meditatio? Non ita. Ad integrum totumque annum
esiasticum est redeundum, totiusque salutis patefactae via
Praedicatione est complectenda, si quidem Christi annunciationis
cclesia uberiores in posterum revera carptura sit fructus. Quod
nt efficiatur, non opus esse ut singulis Dominicis certos
^onstituamus textus, quisque videt. Cum libertate nostra in Christo
®ne conjungi posset vinculum, quo nos ligatos vellemus. Vel
tamen satis largam Antistes inveniret facultatem eligendi
^ quot;distincte tradendi quod et Christi honorem et Ecclesiae salu-
provehere posset; multis item libere electis textibus expo-
^endis, id agere posset ut sancta Christi imago fidelium in cor-
US informaretur. Inde a Domini Natali usque ad Pentecosten
vitam Ejusque Ecclesiam conditam ordine chronologico co-
Ecclesia recordari, postea autem per Semestre Ecclesiae

^ 1) Goaf. domela niedwenhuis, de Looge Peesten der Christ. Kerk en hunne
^stemming; leov. i834. Item: w. bkoes, Textenrol., Hoofdst. IV en V.
Qua m re nostra Ecclesia pulchre se distinguit ab Ecclesia Genevensi, quae
anni tempore de Passione nullas habet meditationes, et ubi Palmarum Do-
quot;^\'iicâ Simeonis canticum (Luc. II: 25—33) tractatum audivi ipse.

eâdem viâ eodetnque ordine de fide in Christo hujusque in vitâ
antiquissimorum fidelium manifestatione verba facere Oratorerû
consentaneum esset. Quod autem post haec peracta restât tem-
poris spatium, gravissimis posterioris historiae Ecclesiasticae mo-
mentis enarrandis complere quid vetat ? Quid quod, auctore
Muurlingio, multis aliis rebus locus dari possit, quas cognovisse
nostro tempore nostraque in patria Ecclesiae multum interest.
Ita igitur suos quisque eligat et exponat textus, ut anno Eccle-
siastico absoluto, unum complectantur numeris aequalem cursum,
quo contineatur Dei in Christo manifestatie, Euangelii, ut ita
dicam, Epitome.

Sed non tantum ad Christi annunciationem in Ecclesia emen-
dandam valebit anni Ecclesiastici accuratior observatio, sed etiam
aA impigrius studium. Homiletices, Euangelii et melius cognita
et pluris habita praestantia.

Eloquentia sacra (sub finem saeculi XVII primum vocata Ho-
miletica) multa per saecula Rhetoricae classicae et postea Scho-
lasticae didacticae vinculis jacebat ligata. Nec illis se vinculis
liberare potuerunt Euangelii praedicatores, quales fuerunt Chry-
sostomus et Augustinus, Erasmus et Melanchton. Nec iis plane
immunem se servare potuit Spenerus, optimus ille Vir et pietate
insignis. Posteriore tempore, quum Homiletica Rationalismi prin-
cipiis, Eudaemonismo ac placitis Kantianis esset contaminata,
horum adversarii, quales Reinhardius, Thereminius et Dräsekius,
nimis adhuc aestimantes classicae antiquitatis Rhetoricam, quo-
minus inter normas Ciceronianas et Christiani praedicatoris voca-
tionem suspensa volitaret Homiletica, impedire non potuerunt. —
Verum, recentissimo hocce tempore, euangelicae praedicationis cha-
racteri peculiari suum tribui jus coeptum est. Nunc a Schleier-
machero, Palmero, Stierio, Nitzschio, Schweizero, Gauppio aliis-
que Homileticae plane euangelicae definita sunt lineamenta. Pro
Classico et rhetorico vel Scholastico et didactico, nunc huic
doctrinae substructum est fundamentum specialiter Ecclesiasticum.
Non, sicut antea, longius a se invicem sacra in oratione secer-
nuntur materies et forma. Verbum Dei, Ecclesia, ipse praedicator,

factores esse censentur, si hoc verbo uti licet, qui cura Spiritu
S. veluti coopérantes, praeclicationis consilium definiant ac pro-
gressum. Eloquentia sacra, historica sua significatione, simul cum
Ecclesia Christiana, vitam jam adesse ponit Christianam. Plane
igitur Religionis actus est praedicatio ejusque consilium mani-
festatio vitae, quae adsit, spiritualis. Ac praeterea ipsius oratoris
^de totius Ecclesiae fides declaratur. Ut Dei verbum hominibus
tradatur, verus hic sit oportet atque omnibus temporibus valens
^\'\'stionis sacrae character, ut, in Ecclesiae fide S. Scripturae
l^^l^ita bene fundata, gravissimis vitae Ecclesiasticae momentis
■ Festis annoque Ecclesiastico annectatur.

^lis monitis quomodo censeamus majorem anni memorati ob-
®®^Vationem ad censtantius Homiletices Euangelicae studium An-
tistites incitare posse, cuique facile est intellectu. Illo enim anno
^^oquentiae sacrae naturam atqxie indolem, tanquam Christi an-
quot;^^nciationem, quoad gravissima ejus apparitionis momenta, de-
fiDieiite, concisa magis et praecisa evadet haec doctrina, et materie
aliéna simul purgabitur ; praeterea hujus studii ambitus accuratius
•^ircumscribetur, ejusque principium ac consilium magis illustra-
\'^Uötur; item subsidia, quae hoc consilium ut attingatur adhibenda
His tamen positis limitibus eam libertatem praedicatoribus
^Oïicedit annus Ecclesiasticus, quae iis calcar sit, quo stimulante
^Itius penetrent in nexum Euangelii et mentem; nevam sibi
^^öiparent, ex instauratis ac continuatis de ditissima Christi gratia
\'^l^gitatis ortam, materiem, qua uti possint ut Christi in annuu-
quot;^^^lione grata formae varietas cum constante cenjungatur argu-
quot;^^nti unitate.

quot;^ci\'tia autem spei, quam ex accuratiore anni Ecclesiastici ob-
®crvatione fovemus, caussa haec est, quod arctiori inservire possit

civilis atque ecclesiasticae conjunctioni.
. ^\'^clesiasticam quidem vitam et civilem duas esse res a se
^•^vicem disjunctas, tam notum est, quam triste negotium. Ea
^ eaussa ecclesiastica tantum res est Religio, nec simul äome-
^iica; Dominicae diei tantum est negotium, de quo plerique
^^^teris non cogitant hebdomadis diebus. Ita religio, ut bre-

vibus sententiam comprelientlamus, nierum aJ formalismum est
depravata, qui omni caret vita, nudum ad opus operatum, quod
interiore destitutum est efficacitate. Arctissime vero conjunctam
esse ecclesiasticam vitam ac civilem voluit Christus, Dei Filius
atque hominis. Religionem, ex coelo oriundam, has in terras
transferre ac vitam communem religiosam reddere voluit, Exter-
nam solummodo noluit hanc esse conjunctionem, sed veram et
interiorem. Publicum cultum nullius habuit pretii, nisi quatenus
internae hominis cum Deo communionis nativa forma esset ac
vera effigies. Quamquam igitur majoribus festis Hierosolymam,
aliis temporibus Judaeorum Synagogas adiret, sanctus tamen
Ejus animus a languidis istis caerimoniis atque a civium simu-
lata plerumque pietate abhorrait. Constanter igitur eos monuit
Deo multo pretiosiores esse animos Sese adorantes, quam longin-
quas preces esternas. Qua vitae ecclesiasticae et civilis conjun-
ctione commendanda non sane id, quod acquiri non posset, sibi
voluit Dominus, cujus ipsius in verbis atque actionibus lucii-
lenter haec appareret conjunctio. Sua Ecclesia hominum in vi-
tam se penetrare, suis Sacramentis ab incunabulis inde ad sepul-
crum usque suos se coœitari filios, jactat Roma. Pulchra per
se et blanda est illa laus, a Roma s^bi ipsi vindicata; cui vero
multa detrahit, apud Pontificiae imprimis Ecclesiae cives, regnans
formalismus. Quamquam annum Ecclesiasticum, hacce in Ec-
clesia severe observatum, ad excelsiorem vitae religiosae ordina-
tionem quodammodo valere, infitiari nequimus. Haec vestigia,
quoad anni Ecelesiastici observationem, in Germania sequi vide-
mus Lutheranos. Simul autem animadvertere licet, quomodo
ibi a Pericope, tractata die Dominica, omnes totius hebdomadis
dies répétant nomen, idque apud eruditos non tantum, sed apud
rusticos etiam ac pueros. Qua ratione igitur Ecclesia negotiis
vitae communis annectitur ac copulatur. Quod si quis formale
tantum aliquid et instrumentale hoc nuncupet, ilium nos roga*
tum velimus, num probabile sit, ubi Dominicae Textus tam
frequenter usurpetur nomen, illius ubique negligi argumentum?
Perpaucis de Dominicis, quae apud nostrates ab Ecclesiae festin

nomma repetunt, ut dicamus, permultos esse novimus bonos
homines, qui simul cum nomine Dominicae Paschatis vel alius
alicujus festi audito, laetum quoque, quod hisce diebus celebra-
factum pia memoria recolant.
Ejusmodi igitur, vel eadem potius apud nos bona quoque pro-
veheret ac crearet Dei regni ejusque historiae cum vita communi
quot;^atenatio, eadem arctissima ecclesiasticae vitae ac civilis conjun-
ktio, dmji modo magis Ecclesiasticum ad annum informaretur nostra

Anni tandem Ecclesiastici observationem ejusmodi esse dixi, ut
optabilem ducat soeietatum Christianarum ac magis amicam.
em.

Omnium membrorum unitas, unius corporis, cujus unum caput
Christus, quam maxime est optabilis conjunctio. Hanc igitur
\' quoad possumus, provehamus ac conservemus, nostrum om-
sanctissima est vocatio. Haecce autem unitas quanam in
posita esse est aestimanda? Num in omnium consensu iisdem
dogmatibus? In eo autem nunquam eum obtinuisse testatur
®toria et Ecclesiae et dogmatum , idque a pristinis inde tem-
Poribus ad nostram usque memoriam. Ille consensus num unquam
exstiturus quam maxime dubitamus, Hac enim de re in
^^ternum valebit illud: »quot capita, tot sensus.quot; In animorum
l^ntiiin cum eodem Christo Domino copulatione tali, qualem se
^^storice manifestavit, quaerenda est illa unitas, si ejus attin-
S®ndae vel minima nobis reliqua sit spei umbra. Quam petimus
_ quaerimus unitatem, non in litera, quae interficit, sed in spi-
qui vitam dat, ea invenietur. Sanctissimam illam cum Christo
^^njunctionem significamus internam, quae Christianorum parit
^^Sa se invicem amorem verum ac sincerum. Spiritualis ejusmodi
^\'^itatis magnum est hodie omnium bonorum desiderium. Quam-
autem non nunc, sicut antea, hostilibus animis disjunctae
invicem oppositae sunt Ecclesiae Protestantium diversae
Portes; tamen eadem in Ecclesia eo magis dolemus inter ejusdem
onfessionis socios mutuam disjunctionem. Quorum justo for-
se acriorem in Romam sensum improbantes, simul jure, ut

opinamur, summo rogamus , nonue misere Romae princeps, qui
sibi Christi vicarii Petrique successoris nomen arrogat ac jura,
Christi mente careat et animo apostolico sit privatus, quippe qui
quotannis suum anathema in caeteros promulget Christianos ! Caro,
eheu! adhuc praevalet Spiritui; et non paucis de Pontificiis et
Protestantibus, nostra etiam aetate, testari posset Paulus, quod
olim scripsit ad Corinthios (1 Cor. III: l^\'—S): eos acVme esse
piieros in Christo, secundum carnem eos atque hominem amhulare,
quum, inter eos invidia reperiatur et rixae et discordia.

Anni igitur Ecclesiastici religiosa observatio utrum earn discor-
diam tollet, utrum eam pariet, quam desideramus, unitatem spi-
ritualem ? Est id quidem quod optamus, nostra sunt haec pia
vota, quae vero exitu confirmatum iri exspectare vix audemus. Sed
id tamen sperare licet, si quis omnium aliquando intraret templa
et apud omnes eundem Christum, eodem anni Ecclesiastici or-
dine observato, annunciatum sibi audiret, fore ut ille his anim-
adversis testaretur ac palam declararet Christianos, quamvis diu
mutuis inter se invicem contentionibus dilaceratos, nunc tamen
magna profiter! concordia, fimam spem esse suae vocationis,
unum Dominum, iinam Jidem, unum haptismum, unum Deum ae
Patrem omnium, qui est supra omnes,. et per omnes et in omni-
bus.quot; (Eph. IV: 4-6).

S. S. Pericoparum in Ecclesia Christiana usus Judaeorum ex
synagogis est repetendus.

Errant qui Clericorum ex inscitia Pericoparum originem repetunt
^^clesiasticarum.

Non uno temporis puncto, sed pedetentim potius, coinpositas esse
statuo Pericopas.

Earum, quas dixi, Pericoparum non audor habendus est hieko-
\'^\'YMüs, sed ordinaior.

Non assentiendum mihi videtur doctissimo fred. stkaüssio , per-
lectam laudanti anni ecclesiastici ac naturalis convenientiam.

Non casu tamen neque sine consilio, sed anni naturalis et eccle-
siastici inprimis ratione habita, lectae sunt et ordiuatae Pericopae.

Laudanda lutheri prudentia, quod Pericopas, etsi multa in iis
vitia reprehenderet, sua tamen in Ecclesia non abolendas censuit.

ïextuum Sacrae Scripturae constitutorum usus ejus non impedit
cognitionem, sed e contra ad eam apud populum provehendam vim
habet.

Eecte monuit f. v. reinharditjs ad acuendum Oratoris sacr
ingenium magis accommodatum esse textum constitutum, quam
liberum.

Improbandus mihi videtur Cl. harmsiüs, S. S. textus orationibus
ecclesiasticis non requiri contendens.

Plane ranckio assentimur, qui in textibus cligendis utriusque
Foederis rationem esse hahendam statuit.

Ea tantum S. S. Pericoparum aeries plane absoluta dici potest, in
1\'ia componenda et accurate observatus sit annus ecclesiasticus , et
inter ejasdem Dominicae textus nexus exstet,

Textuum usus constitutorum arctiori inservit vitae ecclesiasticae
ßt civilis conjunctioni atque unitati in Ecclesia provehendae.

Piecte STEENMEIJERUS, Vir pl. venerandus: {Brieven over de Wel-
sprekendheid). „Het zou weinig gezonde oordeelkunde aanduiden,
»Wanneer men Christus en Zijne Heilgezanten, in den bepaalden zin,
jjïds modellen voor den Kerkdijken Eedenaar wilde aanprijzen.quot;

Sacrarum orationum nostrarum summum debet esse consilium au-
fïitorum aedificatio eorumque fidei incrementum,

9: Cap. 3. sect. 103). „Cura verborum derogat affectibus fidem,
»6t ubicunque ars ostentatur Veritas abesse videtur.quot;

Pag. 28, versu 14 : ïit. II: 11—24
« 30, » 22 : 1 Petr. VI; 7—11
» 38, » 29 t ita ut trium essent Do-
minicarum textus

ita ut trium cyclorum quasi
complementum essent Domi-
nicarum textus.
• Phil. II: 5-11.
Joh. XVI: 16—23.
Joh. XVI: 5-15.
Joh. XVI: 23-30.
Luc. XIV: 1—11.
\'De Pericoparum Novi Testa-

Caeterum, singularum Partium in capite, ubi Novi Test. Pericopae memorantnr,
tcdesiasticas eas intelligendas esse, ex generali apparet Dissertationis inscriptione.

	28
lariis, Nomina nonnullarum Dominicarum,	nostratibus minus co-
gnita, nota subjecta explicabimus.
	ECCLESIA.
	pontificia.	protestantium.
J Dora. Adventus i).	Luc. XXI: 25-34.	Matth. XXI: 1-9.
	Rom. XIH: 11-14.	Rom. XIII: M-14.
2 Dom. Adventus.	Matth. X(: 2-1L	Luc. XXI: 25-36.
	Rom. XV: 4-13.	Rom. XV: 4-13.
3 Dom. Adventus.	Ml. I: 19-28.	Matth. XI: 2-12.
	Phil. IV: 4-18.	1 Cor. IV: 1-6.
4 Dom. Adventus.	Luc. HI: 1-7.	Joh. I: 19-28.
	1 Cor. IV: 1-6.	Phil. IV: 4-8.
Dom. Nat. Dom.	Luc. 11: 1-15.	Luc. II: 1-15.
	Tit. If: 11-24.	Tit. II: il-14.
Dom. Stephani 2), si-	Matth. XXIII: 34-39.	Matth. XXIII: 34-39.
ve 2 Dom. Nat. Dom.	Act. VI: 8-10 et VU: 54-59.	Act. VI: 8-15 et VII: 54-5
Dom. post Nat. Dom.	Luc. Il: 33-40.	Luc. II: 33-40.
	Gal. IV: 1-8.	Gal. IV: 1-8.
Test. Novi Anni.	Luc. II: 21.	Luc. II: 21.
	Gal. III: 23-29 et IV: 2.	Gal. III: 23-29.
Dora, post Nov. Ann.	Matth. II: 19-23.	Matth. II: 13-23.
	Rom. III: 19-27.	Tit. III: 4-7.
Fest. Epiphaniae 3).	Maltb. II: 1-12.	Matth. II: 1-12.
	Jesaj. LX: 1-7.	Jesaj, LX: 1-7.
1 Dom. post Epiph.	Luc. II: 41-52.	Luc. II: 41-52.
	Rom. XII ,• 1-6.	Rom. XII: 1-6.
2 Dom. post Epiph.	Joh. II: 1-12.	Joh. II: 1-11.
	Rom. XII: 6-16.	Rom. XII: 6-16.

	PONTIFICIA,	PROTESTANTIUM.
Dom. Palmarum 1).	Blutth. XXI: 1-9.	Matth. XXI: 1-9.
	Phil. II: 5-11.	Phil. II: 5-11.
Pascha.	Marc. XVI: 1-8.	Marc. XVI: 1-8.
	1 Cor. V: 7, 8.	1 Cor. V: 6-8.
2 dies Paschatis.	Luc. XXIV: 13-35.	Luc. XXIV: 13-35.
	Act. X: 34-45.	Act. X: 34-41.
1 Dom. post Pasch.	Joh. XX: 19-31.	Joh. XX: 19-31.
s, Quasimodogeiiiti 2).	1 Joh. V: 4-12.	1 Joh. V: 4-10.
2 Dom. post Pasch, s	Joh. X: H-16.	Joh. X: 11-16,
Misericordias Domini S).	1 Petr. II: 21-25.	1 Petr. II: 21-25.
3 Doffl. post Pasch.	Joh. XVI: 16-23.	Joh, XVI: 16-23.
s. Jubilate 4).	1 Pctr. II: 11-20.	1 Petr, II: 11-20,
4 Dom. post Pasch,	Joh. XVI: 5-15.	Joh, XVI: 5-15.
s. Cantate 5).	Jac. I: 17-21.	Jac. I: 17-21.
5 Dom, post Pasch.	Joh. XVI: 23-30.	Joh. XVI: 23-30.
s. Bog ate 6).	Jac. I: 22-27.	Jac. I: 22-27,
Fest. Adscensionis.	Marc. XVI: 14-20.	Marc, XVI: 14-20,
	Act. I: 1-11.	Act. I: 1-11.
6 Dom. post Pasch.	Joh. XV: 2t). XVI: 4,	Joh. XV: 26. XVI: 4,
s. Exaudi 7).	1 Petr. VI: 7-11,	1 Petr. IV: 7-11.
Pentecoste.	Joh. XIV: 23-31,	Joh. XIV: 23-31.
	Act, II: 1-12,	Act, II: 1-13.
2 dies Pentec.	Joh. III: 16-21.	Joh. III: 16-21.
	Act. X: 42-48.	Act. X: 42-48.
Dom. Trinitatis 8).	Matth. XXVill: 18-20,	Joh. III: 1-15.
	Rom. XI: 33-36.	Rom. XI: 33-36.

			32 E C C L pontificia.	E S I A. protestant ium.
17	Dora.	Trin.	Matth. XXII: 34-46.	Luc. XIV: 1-11.
			Eph. IV: 1-6.	Eph. IV: 1-6.
18	Dom.	Trin.	Matth. IX: 1-8.	Matth. XXII: 34-46.
			1 Cor. I: 4-9.	1 Cor. I: 4-9.
19	Dora.	Trin.	Matth. XXII: 1-14.	Matth. IX: 1-8.
			Eph. IV: 23-28.	Eph. IV: 22-28.
20	Dora.	Trin.	Joh. IV: 46-54.	Matth. XXII: 1-14.
			Eph. V: 15-21.	Eph. V: 15-21.
21	Dom.	Trin.	Matth. XVIII: 23-35.	Joh. IV: 46-54.
			Eph. VI: 10-17.	Eph. Vli 10-17.
22	Dom.	Trin.	Matth. XXII; 15-22.	Matth. XVIII: 23-35.
			Phil. I: 3-11.	Phil. I: 3-11.
23	Dom.	Trin.	Matth. IX: 18-26.	Matth. XXII: 15-22.
			Phil. Ill: 17-21 ac IV: 1-3.	Phil. III: 17-21.
24	Dora.	Trin.	Matth. XXIV: 15-36.	Matth. IX: 18-26.
			Coil. I: 9-14.	Coli. I: 9-14.
25	Dora.	Trin.		Matth. XXIV: 15-36.
				1 Thess. IV: 13-18,
26	Dom.	Trin.		Matth. XXV: 31-46.
				2 Thess. I: 3-10.
27	Dom.	Trin.		Matth. XXV: 1-13.
				2 Petr. III: 3-13.