|
w
|
||||||
|
K ;r. c ovt> e s,
|
||||||
|
F
|
||||||
|
!P. X C O t> V E S,
HERDOOPERS
sdnjlagh op
AMSTERDAM.
Den x. May, 1535.
TREUR-SPEL.
'(Plebs fmibundd ruit*
|
|||||||
|
t'A MSTERDAM,
|
|||||||
|
Voor Vtrck^Qorneïtfc Hout-haec\t Boeckverkooper jr
op de Nieuwe-zijdts Kolck, Ann0164.it |
|||||||
|
*
|
|||||
|
"tStadthuys Van Jmflerdam, Verovert van Herdoopt^ •
('t Gehroedfel Van het %aed van Moordenaers en Stroopers') Op fhiende bloeymaends dach, door <%ekalfs raed en Kracht, Word tot opgeven, door Vernuft, ën Jlrijt, gebracht. a |
|||||
|
T OE-E YGE NINGH
\4n d'Eerentfefleti) en J^onjl-lieyenden^
MARTEN CODDE.
Xn Heer, enwel-gonjligen Oom,
Om tot dit Treur-fpel van de
Herdoopers een befchermer, en Peeter te verkieferj, die, by de lee- zers,en anfehouwers, d'oprechtig- heyd van mijngemoed,doen blijc- ken,en de Seét-verwanten vanden alberifpende Momus, en vergift-blazenden Zoilus, de mont ftopt, hebbe ick daer toe niemand bequamer ge- acht als u E. E. die, eer dat ick hetgebruyek van fpraek en verftand hadde, in mijn kintfcheonnoofelheyt, en heyligh Doopzel , my een Peeter en Voorfpraeck verftreckt hebt, voor het toekomende, foo veer de Palen van deugden en Bloetverwantfchap mogen reyeken, totdanckbaerheyd vanfoo goeden toezight en forge tot mywaerts angewend , offer ick an u E.E. onder de waerde van vergeldingh , dit mijn Penne- werek, flecht van ftel enkonftigheden, dochbetref* fende een alfulcken gefchiedenis daer de Werelt van verwonderd, en vol verwondren is, en alfoo dit werek in fich felfs fo zeer de godloofe Wederdoopers fchan- A 3 de,
|
||||
|
de, enialtoosbevleektenaem anraert, als welde glo-
ry,. en beruchte faem van diegeehc, die hunne vader- lijcke Stade, Vryheden, Geloof, enHaertfteên heb- ben voörgeftaen, waer onder den vermaerden Ridder Reekalfde minfteniet is ge weeft : Soohebbeickin de toe-eygeninge van ditTreur-fpel niet kunnen verby gaen , die de outfte van die loffèlijcke ftam by yder bekent zijt. Verhoapende u E. mijn fchriften, door uw achtbaerheyt, tegens mijns rijmsvyanden, foo zult verwejeren , als uw E. O ver-groot-vader defe Stadt tegens de tweemaels gedoopte Bondgenootenbefchut en bevrijtheeft, en my hier inandermael Peeterver- ftreckende. Zal ick andermael en eeuwighmael blij- ven, X- . . ' '. ! . • In ': Mijn Heer Oom,
VE. Verplichte Neef' '
In Amfterdatn den
x.Mey 1641. P. A. CODDE.
|
|||||
|
Treur-
|
|||||
|
Treur-Spels Inhoud.
Ohan van Geel j mede-plichter, en rechterhand, vanlmBeuckek
van Leyden, die fich eerjl voor een Propheet Gods, endaernavoor een Koningh van Zion had opgeworpen, is van de felve Koningh, 1 foo hy fich noemde, en noemen Het, met een goede femme gelts naer Neerland verreyft, om aldaer een deel Krtjghsknechten, voor den voor- zeyden Koningh, te werven, omalfoo de Stadt Munfter, die vanden Biffchop, met hulpe van den Keyfer, en den Landgraef van Heffen, door den Gr avevan Waldeck^belegertwas, daerdoor te ontvetten; den voorfz. van Geel, naeveel avonturen; tot Amflerdam gekoomen zijnde, en door een boofe Geeft gedre- ven, verbind fich met Jacob van Kampen > zijnde een houtfager, die fich voor een Aertsliffchop had opgeworpen, als mede met eenen Heriderick Goed- beleydt, Bedde-verkpoper, die tevooren eenwijlvoor Soldaet gedierif had, om op den thienden Mey des laersifóf, oude ftyl, wanneer de Magiftraet met het Kruys-gtld op het Raedhuys, in vreughde by de Wijn vergaderd vaaren, te overvallen, entedooden, en fich als dan, door hulpe van zijn mede-broeders, die fich gewapent 'm hunne huyfen hielden, om op het luy den vande Stadtskjock^ voor den dach te komen, ten vollen vande Stadt meefter temaken, waaróm hy alzijnanhang, inde Ftjlfteegh, tenHuyfe van Pieter vanGael, dede byeen homen, alwaer hy hen zijn voornemen verkjaerd, en den eed van getrouwig- heyd, anhetVaendel, dat hy Goedbeteyd had in de handen gegeven,\heeft doen [weeren, gevende yder, tot v aft er verbindinge, een goude penningh, tot een Godspenningh op de hand, waer ophy, met hen, nae de fegen die Jacob van Kampen hen gaf', en volmacht om de Borgery, die van hun gezintheyt niet waren, uyt te roeyen, regelrecht naer den Dam getrocken is, alwaer den Borgermeefter Mr. Pieter Colijn, dieeenige tegenweer meende te doen, pp de Afarckjplaets wierd doodgeftagen, nemende aljoo het Stadthuysin, alwaer hen het luy den vande Klock^belet was, door een droncken Schoutsdiender, die de Klockreep had an ftuckengefneden en afgehaelt. Endelingh door den Borger- meefter Rekalf bezet zijnde, en gedwongen den Dam te verlaten, en op het Stadthuys te wijeken, het welck, befchooten, beftormt, en na veel bloet-vergie- tens, vechtender hand van de Borgery wierd ingenomen: van Geel, op de trans van de Toor en gevlucht zijnde, wierdaldaer dood gefchooten, en, noch half Ie- vendigh, vanbovenen op den Dam gefmeeten, daar na zijn dood Lichaem, buyten over het T, met de beenen opwaerts, opgehangen, met zijn doode Bont- verwanten: de gevangenen, als mede den Biffchop Jacob van Kampen , \vier- dengrouwelijck^andenltjvegeftraft, waer door de Stadt Amflerdam, vandefe oploop bevrijt 3 an haer oude regeringe en wetten gebleyen-is. f '
|
||||
|
Peribnagien.
'Boofe Geeft.
Ian "pan Geel, "j
Iacob "van Kempen, ,1.
HenticJ^ Goedbeleyd, f "
7{ey yan J
Dircl^ den Otter,
|
|||||||||
|
V Schepenen*
|
|||||||||
|
Ian Holle/loot,
M''. Tieter Colijn, V
^ -•• * r /r (Borgermeefleren.
Fincent yjjn Buerman.
$choWtott dienaer. "Rgtefaaght. • Dienjl-maeght. Graefyan Hooghftraten. |
|||||||||
|
EERSTE HANDELINGH.
Eerfte uytkomft.
"Boofe-Geeji.
Aer't altoosduyfter is, daer de verdoemde zielen
Hun eeuwig woonplaets is,daer helfche Geeften kriele, Uyt 't eyndelooze hol, en heete zwavel poel, Uyt 't afgrond van elend, en opper Duy vels ftoel, Vervult van tandgekners, van knagen envanweenen Ben ick, vervloeckte Geeft, op 't aerdtrijck hier verfcheenen Als boode van den hel, en Lucifers gezant} Om door oploopend-twift 'teendrachtigh Nederland Door mijn trompets geklanck in rep en roer te fteHen, En 't oud Geloof, en al de Wetten neer te vellen : Omfteden, groot van macht, te maecken tot een puyn, En brand, en roof, dit zijn de vruchten van mijn thuyn. Met deze fackel doe ick 's Hemels Licht vertrecken, Den voerman vluchten wat zijn paerden moogen recken. Ick heb alreeds mijn zaet, foo haeft ick overquam, Gezaeytin deez' vermaerde koopftadt Amfterdam. Hier zal mijn woonplaets zijn. Hoe wil het Schip dan hellen Als ick de ftuurman ben, en 't böotsvolck mijn gefellen, Die ick van Munfter en Weftphalen heb gekruy t In Amftels ftadt, die ick geef an dien hoop tot buy t. Mijn tollick, den Propheet en nieuwen Zions Koningh, Wiens heerfchappye in de Biflchoplijcke wooningh Van Munfter brak, en proeft de honingh-zoete zauws Van Oppervoogdfchap, 't fpijt den Keyzer en de Paus, Dees langh verkondight heeft an zijn Herdoopte fcharen, Dat hen drie Steden rijck van God gefchoncken waren, Om die te mannen met 't nieuw Ifralijtze ftam, Als Wezel, Deventer, en't Schiprijck Amfterdam. Nu zal de voorbezaen en 't groote ftormzeyl gijpen. Hoe zal het Orgel gaen wanneer ick ftel de pijpen! B ' Ick
|
||||
|
Ick heb 't alreeds gedaen, nu Kampen water giet,
En doopzel geeft, en doet de oude doop te niet.
O Kampen! waerde vrund, ö trouwfte van de knechten,
Diewaerd zijtdat menu ter eer eenbeelt oprechten.
En ghy van Geel verwacht van Lucifer een kroon,
O brave Luytenant van Koningh Beuckels-zoon.
Wie heeft oyt Amfterdam en Holland foo doen beven ?
Wie heeft oyt grooterftuckals ghy lièn twee bedreven?
En ghy ó Diederick Kleermaker leftonthooft,
Ovroome martelaer! u lof dient niet verdooft.
O naeckte Leeraer,die afleggen deed de kleeren
Van uw gemeente, en deed hen 't bloote lichaem fmeeren
Met Was-zeep en met fmout, en maeckten 't Vollick wijs
Zy foonaeckt moeften zijn als in'tAerds-paradijs
Onfe Voor-ouderen de eerfte menfehen waren.
Ja liet de Vrouwen niet een vlechtfnoer in de haren. .
Doen af de plundering in d'haertfteê by gefet >
De brand daerin, foohaeftvol-eynd washetgebedt.
Daerzagmen vleefch enbroot, en wol, en linden rocken,
Uw ftormhoed en uw pijck en kromme zabels fmocken,
En vulde de gebuurt met lucht van vreemt gebraêdt
Te deuren uyt, de naecktebouten op de ftraet,
Doen langhs de heere wegh als uytgelaten dieren
't Volck over-eynd gezet met bulderen en tieren.
Den roep was eenderley: plaeg over defe fteê,
De Mannen riepen, wraeck, de Vrouwen kreeten, wee,
In't duyfterft van de nacht, de borger-wacht door't roepen
Verbaefl:, komt voor den dach op 't raetlen van de floepen.
Het moeder naeckte Volck hun nare weege nam
DeSout-fteeguyt, recht langhs het Water naer den Dam:
Ghy Dierick trockt vooran, en waertde luytftin 'tkrayen,
En deed de naeckten door de wijeken hen verfprayen,
Ghy waerden inditfehijn, vervult van mijne geeft,
Of ghy Propheet de naeckte waerheyt had geweeft.
Uw Stoet was wel bedacht die hen geftreken hadden,
Om dat men niet en zou hen grijpen by de kladden.
De
|
||||
|
DePaepfcheBorgery quam eyndlingh in't geweer,
En vongh de naeckte bend', daer baete zeep noch fmeer.
Men brocht u met uw Broers enZufters om het leven
Door 't Zwaerd op een Schavot. Wat hebben zy bedreven ?
Ons' anhangh groeyt daer door als Phenix uyt de as.
De toeloop is nu meer als zy te vooren was.
Al hebt ghy, groote Held, foo deerlijck moeten zneven,
Uwnaemzaleeuwigh inons'Stamboeck zijngefchreven.
Hoe! doen hy noch voorheen het Vollick brocht in 't hooft '
Dat God hen lieden ander Landen had belooft,
En deed hen huys en hof en alle boel verkoopen,
En naer de Wagens en bevrachte Schepen loopen
En dringen om het feerft, foo hoorden hy gewach
Dat men de vloot ophiel door Keyferlijck beflach.
Dat door des zelfs bevel oock angehouden waren
Devoorfte Schepen met d'Herdoopers afgevaren.
Toen klom hy op de Stoel, foo hy gewapend was
Met rufting' enmetfpiets, met ringkraeg en rondas,
En ruyd de Doopers op, om met fchee-bloote klingen
Deftraten deurdenuwe Vefper voort te zingen
OpKnipperdollings wijs, met angftelijckgeluyt.
Sy volgen zijn begeer, de Zwaerden raecken uyt.
Men hoord het bang gefchreeuw,men hoord rappieren klappê,
Men ziet de punten 't vuur uyt de Keyfteenen fchrappen.
Deneenbalckt, betert u, hetrijckvanGodgenaeckt.
Een ander Broeder, flaet zijn lemmer dat het kraeckt,
En roept, óBorgery.' fooghynietlaetuwSonden,
lek zie den hel gereed daer ghy zult zijn verflonden.
Een dard' de Brandklock klept en voeghd' er dit noch by:
GodsSegen en Genade is op de rechter zy
Van Amfterdam, zijnvloeck enthoren op de luchter.
De vierde kanft niet mis, enbaerdnoch veelmondruchter:
O goddeloofe hoop! foo ghy u niet bekeert,
Of niet gelooft dat onslangh is gepropheteert,
Ghy alle fult vergaen, deneerften metdeleften,
Dit zal voorfeecker zijn, ick waerfchouwu ten beften.
B 2 Hoort
|
||||
|
Hoort na de ware leer, de ftem van Zions bruyd,
Op dit gedruys en galm de Borgery komt uyt, ;,,
En Schutters, die terftont de krayers vaft beknippeft, v j —
En zoo befetten dat hen niemand kon ontglippen.
Men fleeptze naer het kot, naer 't droevigh huys ter nood»)
Men velt des andren daeghs de uytfpraeck vande dood.
Men'doet henliên geblinddoeckt voor een zanthoop bucken,
Enrdopr 't Scherprechters fwaefd hen houwen an twee ftucken.
Dit isj, o Diderïck, een Perel an uw' Kroon,
Waar voor ghy oock geniet by Zatanas u loon;...
Maer ghy van Geel, en Kampen, die noch zij t in 't leven,
Betrouwt Vry op mijn hulp, ick zal u met begeven* ,; ;.
En weeft malkaer getroti, treek beyde an een lijn,
Daer ghy twee wezen zult zal ick de darde .zijn,
En hebt ghy meer van doen, ick zal noch noodhulp krijgen
Die ick zal uyt' het helfche Voorburch op doen ftij gen,,
.AlsGodvergetenheyd, Bedrogh, Kerckdie.vèry, :;
Schijnheyligheyd, en lieffte zufter Kettery, ,
Met Tweedracht haer gefpeel, Gewelt én JVfifttertrouwen,
En Ongeloof, die altijt haer gezelfchap houwen.
Wel an dan mannen, op, elckeenpaftop zijn wacht.
U Kampen geef ick al de geeftelijcke, macht,
En maecku BifTchop van de Amfteldamfche veften.
Van Geel, ick geef u het Stadthouderfchap ten beften.
Nu zijt ghy alle beyd zoo heerelick verhooghd,
En weynigh minder als des Munftérs óppervooghd, . ,
Die oppermacht heeft om dê: kudde dier te weyden, : .
Die grooten yveraer3 diegröotenJanvanLeyden,
Eén man die daer toe dient, een man na Duyvels wenfeh,
Na 'thartvanBelzebub, half duyvel hallifmenfch,
Die, om een enekei woord, dorft met het zwaerd af houwen
't Gekroonde hooft van d'alderlieffte van zijn vrouwen.
Laet hy uw voorbeelt zijn en tafereel. Ick ga,
Volght ghy mijn raed en 's Konings voetftap dapper na.
2'innen.
|
|||||
|
Tweede
|
|||||
|
Tweede uytkomft.
Ian van Geel.
■ ' ■ ■ '7- .
•y. Ge. Waer is de ftemme Gods ? is dan den Geeft verdwenen
Die my in 't wefen van een Engel was verfchenen ? En my anporde, en daer by voorzeyde, dat Denaenilaghdieickhad gemunt op defe Stadt, En angeleyt had met mijn trouwfte raedgefellen, Men juyft op defen dach in 't werrick foude ftellen, Die op den thienden dach van Bloeymaent was beraemt Als 't Ki uys-gild en de Wet was op 't Stadthuys verfaemt, Om die Godloofe hoop in 't drockfte van hun flempen Te overrompelen, en grondigh uyt te dempen. Hier uyt zoo blijckt het dat ons opfet goet moet zijn, Om dat de wille Gods koomt overeen met mijn. Ten alderleften maelt en draeyt de ftille meulen. Ten lellen vla me het vuur dat langh heeft leggen fmeulen. Soo zal van Geel nu oock 't geen dat verborgen was An defe Borgery hen brengen nu te pas. Zint dat ick herwaerd an uyt Vrieflant was gekomen, Daer d'oude Kloofter plaets van Schenck ons werd ontnomen, En ick ter nauwer nood zijn handen noch ontquam, En quam bedecktelijck gevlught tot Amfterdam, Daer ick in korten tijd in goede kennis raeckte, Engrooten anhanghkreegh, en meningh dooper maeckte. Dit duerde foo een wijl, en bleef noch onbekent Van naem en van perfoon, tot dat ick in het end Van goeder-hand tot mijne voordeel werd geraden By't Hof van Bruflel te verfoecken mijn genade, Dat ick van Koningin Vrouw Mari haeft verkreegh} Doen quam ick weder hier, en doen niet meer verfweegh Dat ick was Jan van Geel, en maeckte by de grooten My feer gemeen, mits dat te Bruflel was befloten Dat ick den Koning Jan zou helpen an een kant, En Munfter leveren zou in des Biflchops hand, B 3 Dat
|
||||
|
Dat noyt mijn meyningh was $ maer recht gefchapen anders,
My Voogd te maecken van de Stadt der Amftel-landers,
En daer oprechten oock een doopsgemeynterijck,
Den Koningh Beukels-zoon en Munfteringelijck.
Hoewel ick vry en vranck gae daeglijcx over ftraten,
Soofchijnt het evenwel, dat, die het Zion haten,
Mijn doen hebben verdacht an d'Overheydgemaecktj
Soo dat ick weder nu ben op de tongh geraeckt,
En is oock een plackaet op gifteren gelefen
Om my te krijgen vaft, den klapper toegewefen
Een goede fomme geks die my aenbrengen zal.
Ick word fcherp na gefocht, maer ick en hou geen ftal,
En wiflel ftaegh van huys. Maer 't zal niet langer duren,
Het zal verandert zijn in min als dertigh uren;
Doch Kampen, fonder wie dat ick geen raedflagh houw,
En Henrick Goedbeleyd, op wie ick veel vertrouw,
Die, als een oud Soldaet in oorloogh wel ervaren,
Den krijgh gevollight heeft van zijne kintze jaren,
Zal ick dees zaeck en mijn voornemen doen verttaen,
Van Qampen uyt.
En tot mijn groot geluck komt hier van Campen aen.
Gevader, ingeval het u niet mochtverveelen Zoud ick u garen van mijn meyningh mededeelen. J\am. Wat is dat Broeder, zegh? y. Ge. Ghy weet van al 't bedrijf,
En wat een fomme gelts de Heeren op ons lijf Geftelt hebben > enafgelefen daer beneven Dat niemand ons twee oock huyfvcftingh zoude geven, Opftraffevande Galgh. Denckt eens wat fwarigheyd Ons over 't hooft hangt, zoo onz' anflagh word bekeyd;' Waer over Vader, zoo docht my als dat de naefte En befte raed is om ons' voorflagh te behaeften, Te meer mits in mijn flaep een geeft oock fulcx my ried. 2Qm. Soo zijn wy fchuldigh dan te volgen datgebiet.
y. Ge. Behalyenditfooftaetby d'uytfpraeck meê telefen,
Dat morgen vande Stadt wy meefter zullen wefen. Kjm.
|
||||
|
Kjm. Is 't lang geleden broer dat u die geeft verfcheen ?
y. Ge. Het is niet langer dan een uyr of twee geleén.""
IQtm. Verfcheen hyu niet vol van Hemels licht enklaerheyd?
y. Ge. Soo was hy in der daed. E^am. Dat is de geeft der waerheyd,
Die kan niet liegen, neen, dit is de felve geeft, Die dees'voorleden nacht oock heeft by mygeweeft. Daer ons die geeft toe drijft, dat moet zijn naergekomen Gelijck de wille Gods, men houwt dit voor geen dromen. y. Ge. Ick daer om hier my by u liede vinden laet
Dus in den uchtend ftond voor dauw , voor daegh op ftraet,
Als onderdaen van des propheets en geefts beveïlen. Waer voor ick garen my in doods gevaer wil ftellen. Kjtm. Wat zeyden u den geeft ? v. Ge. De geeft voorfeyde mijn»
Dat ick van Amfterdam Stadthouder zoude zijn, Ghy Biflchop in de Kerck, hy heeft daer toe vergonnen Ualdeinkomften, van Papen en van Nonnen. My van het Borgers goet. En onfe kley ne fchaer Al 't koopmans toebehoor, van fijne enruygewaer, De Wilfelbanck, de Beurs, de Lichters yol van granen, En Schepen die geladen leggen voor de kranen. Packhuyfen, Solders, en al 't Kerckelijck gewaed, Van goud en filverwerek , en al dat daer toe ftaet. Kjim. Weeft welkoom goede geeft met foo veel rijeke gaven.
y. Ge. Dat men de Martelaers gebeenten zou begraven,
En Diederickvan'traddaer hy op leytteprijck, En 't hooft afhalen vande ftaeck des Volewijck, EnalseenHeylighdom, dat wonderen zalwercken, Geleyden met al de Godfalige ter Kercken, En na behooren daer ter aerde dan gedaen Ter plaetze daer het hooge altaer had geftaen, In'tOofterkoor, en nevens den Propheet terZuyen, Sijn medebroeders, en dat al de Kloeken luyen. Dat men des Dirickx rif in een verheven zarek Befluyten zoude als des AmftelsPatriarck. Dat men als dan oock door de Stadt op zoude foecken, Al wat daer van gefchreven of gedruckte boecken Te
|
||||
|
Te vinden zouden zijn, dat men die op den Dam
Als Noodeloofe zou vernielen door de vlam,
De Willekeuren eerft, en Zegel-brieven honderd,
En parkementen; doch den Bybel uytgefonderd,
Die als Gods fpraeck tot ons alleen moet zijn bewaert
En voor het branden en mishandelen gefpaert.
Al d'ander bpecken van den Koning zij n verwefen
Gebrand te worden, als onnodigh om te Iefen,
Gelijck tot Munfter op de Marckt oock is gefchief,
En wezen moet in al 't nieuw Ifraèls gebiet.
Dees openbaring doet u oock den geeft onthouwen.
Hier koomt een vrund, op wien dat ick heb goet betrouwen,
Dat hy het nieuwe Zion helpen (lichten zal, Goed-bel. uyt.
En brengen zoo de Hoer van Babel tot een val. (wil duyden.
Kjtm. Wie is het? y.Ge. Goedbeleyd. IQam. Die naem wat goets
y. Ge. De daden veeltijts zijn, na dat de namen luyden.
Kjtm. Is hy dan als zijn naem ? is hy van goedbeleyd ?
Te meerder hoop ick op de uytkoomft van het feyt. Goedb. Gegroet moet zijn van Geel, en Kampen daer beneven,
God geef u hier zijn vree, en namaels 't eeuwigh leven. V. Ge. God geef u dat ghywenfcht, ghy koomt hier recht te pas.
Goedb. De geeft my infprack dat daer yet op handen was
Tot dienft van Ifraè'1, het zouw my eeuwigh wroegen Dat ick, als 't daer by lagh, my oock niet by zou voegen. KJtm. D'inftortingh vande geeft is nu maer al te waer,
En door getuygenis van dryen openbaer. Goedb. Al eer dat ick my defe faeck wou onderwinden
Sochticknau, van Geel; doch koftu nergens vinden Mits ghy foo dick vervaert, en uwe huyfgezin Veranderd alle daegh , den geeft die gaf my in Dat ick alhier u by den Leeraer zou bejegenen. y. Ge. Hoort broeder waer dat ons den Hemel meê wil zegenen.
Goedb. Waer mede doch; eyzegh? y. Ge. met d'Amfterdamfche
Goedb. Ick twijfel,broeder,of ghy dat wel hebt gevat. (ftadt.
De Stadt van Amfterdam! hoe zou men dat beginnen ? y. Ge. Men moet die met gewelt, en met de wapens winnen.
Goedb.
|
||||
|
Goedb. Wat raad (Jaar toe ? t>. Ge. De geeft an ons heeft toegezeid:
De Stadt is ons. Wat dunkt u daar af Goedbeleyd ? Goedb. Of zulx de geeft al zeidt, het befte nu genomen,
Het was zo. Hoe zullen wy daar toe konnen komen Met zulk een kleine fchaar ? IQtm. Als ik het u beloof, Is dat u niet genoech ? ó gy krank van geloof.' En twijffelt gy noch dat wy Leeraars en Propheten De wil van Godt, en het toekomende niet weten? Goedb. Ik twijfel daar niet an j maar ik en zie geen kans
Na menfchelijk begrip: gy raakt wel an den dans, Maar hoe daar weder af ? Jtpm. Zie toe, het zal u rouwen, Wilt gy op ons, noch op Gods Engel, niet betrouwen ? 'p. Ge. Hoor toe: den geeft geeft u den Standaard in de hand
Als Opper-vaanderig in 't veenig Amftel-land, Waar mede wy u, als dat waardig, nu vereeren, Den Eed zal yder een dit Vaandel moeten zweeren, Om uit te roeijen het verdoemde Babiion. IQam. Toont u dan als een David of een Gedeon.
Goedb. Ik neem 't an of het my van God gezonden worden.
•». Ge. Zo doet het ook: gaat, fielt uw benden in flagorden.
Goedb. Waar vind ik die? v. Ge. De plaats en is noch niet beftemt.
S^am. Men moet dees zaak zo overleggen dat het klemt.
Goedb. Wanneer is het te doen? "p.Ge. Dees avond zal beft paflen
Om 't werk te voeren uit, terwijl de Heeren brafTen. JQtm. De Gildebroêrs van 't Kruis dan zitten in de Wijn
Op 't Raadhuis, daar de Heeren ook dan zullen zijn, En drinken, by den hals, zo vol als Water-Snippen. *». Ge. Deze gelegentheit moet men niet laten flippen.
Goedb. Waar zal de bykomft zijn? J^am. Maar inde groote Zaal
Van onze Doop-verwant, ons aller Pieter Gael. Goedb.h 't niet in de Pijlfteeg? IQtm Ja,Iaat daar uw lantsknechten,
En al die vromelijk voor Zion willen vechten, Verfchijnen.Go^.Op wat uur?^w.Omtrent ten halief thien. *». Ge. Ik heb een jongen, die het Raathuis zal befpiên,
Op wie dat niemant niet zal hebben achterdenken, Om dat hy t'avond an de tafel daar zal fchenken. ' f C * Dees
|
||||
|
Dees afgerechte gaft zal ons, op heeter daed,
Al overbrieven wat 'er boven ommegaat. Waer na dat ghy, en ick, en all' ons rot-gefellen, Na het gefchapen ftaet, ons hebben an te (lellen. Coedb. En of het uyt quam, broeders, dat God wil verhoên ,
Hoe dan toe ? Kjtm. Is 't weer met fwaerhoofdigheyt te doen ? Godt zegen ons. Goedb. Ghy kunt de vrees my niet benemen. y. Ge. Schaemt u foo tegens uwe BüTchop an te teemen -,
Is 't noch niet lang genoegh gevreeft en misvertrouwt? Het fchijnt ghy geen geloof op Gods voorzeggen bouwt. Goedb. Ik wenfchte dat ghy my wat beter mocht verftercken.
JQtm. Wat meent ghy Henrick, God is wonder in zijn wercken.
Goedb. Dat weet ick wel. IQtm. So dan, gy ziet alreets zijn macht
Aan Koningh Jan, wat hy te wege heeft gebracht, Die van een flechten bloed, die fat en naeydekkeren, Soo hoogh verheven man is, en een Heer der Heeren, En in de plaetz' van Naeld, van Vingerhoed, en Schaer, Zijn Garen, Zijd', een goude Kroon draeght op zijn hayr. Zijn Vrouw blinckt oock in 't goud,de weduw van zijn macker, Van Jan Matthijszoon, en die was te vooren Backer, Doch namaels, als het bleeck, door God en zijn bevel, Propheet en Gapiteyn in 't nieuwe Ifraèl j En die tot Munfter nu zijn Beuckels Coninginnen, Die wonnen eerft de koft met heekelen en fpinnen. Al ben ick felfs maer een Houtfager van de ftraet, Ick word nochtans beroepen tot een hooger ftaet, Tot Biffchops waerdigheyt, al zijt ghy maer een looyer Van ambachts weegen, en van vaderland eenGoyer, En Geel een Huysmans zoon, foo blijckt het nochtans, dat Ghy word gemaeckt twee Opperhoofden van de Stadt. Dus moet ghy, leeck, den geeft niet dieper ondervragen, Oft' om uw wangeloof zou ons den Hemel plagen. Dus laet uw vreefen ftaen, en zijt daer meê vernoegd Met 't geen dat God en wy u hebben toegevoegd. God wil dat wy voortaen nu defe Stadt beftieren. Goedb. .Wel, met geruftheyd dan fal ick den Wimpel fwieren.
y.Gt]
|
||||
|
y. Ge. Gedanckt zy God, en oock des Heeren ware tolck,
Die ons verkondigt deverlofïïngh'vanzijn Volck. Nu zal van Geel niet meer van fïaepfteê foo verandren, En by de ftraet in onbekende Kleeren wandren, En dolen by der nacht uit vrees der Schouten, of Gekamerd in een huis. Nu zal het Princen hof, En'tRaedhuisvandeStadt, myftrecken tot een woningh, Daer ick huis-houden zal gelijck de Amftels Koningh. 'J^am. Nu zal geen hout meer van mijn fage zijn geklooft.
Nu zal ick brallen met de Mijter op mijn hooft, Wanneer de Vroedfchap, en het Paufdom is an duygen, Soo zal een yder fich voor Kampens voeten buygen. y.Ge. Nu zal ick zijn een Heer. Nu zal ick morgen vroegh
Een Joncker zijn. Ick zegh hier meê adieu de ploegh. Goedb. Nu zal ick daer mijnluft, en wilis, mogen trouwen,
En foo veel Wijven als mijn ftaet kan onderhouwen, Endagelijcxwatverfch. Kjim. Koom, laet ons binnen gaen, Om nader daer op ons voornemen te beraên. 3;»»e», Tfyy *pan t-lerdoopers.
O ghykleyn weder-doopte fchaer!
Daer 's Hemels ftoelen wachten naer, Die, fchoon gepronckt, voor u bereydzijn, En van beginzel toe gelèyd 2ijn. Ghy di&zijt in 't verbond getreên,
En all' uw goedren hebt gemeen, Ta voor malkander niet onthouwen t Gerijf van uw getroude Vrouwen. Verblijdt u nu op defen dagh,
Daer 't Aerdrijck wel van wagen mach, Nu God ons Ieverd in ons' handen De Hooftftadt van de Water-landen j En maeckt van ons' bedruckte (lam
Beftierders van 't Rijck Amfterdam; Om, door de Munfterfche Gefanten, Het Euangeli daer te planten, Cs En
|
|||||
|
En brengen tot gehoorfaemheyt
Van Coninghlijcke Majefteyt De Hollandfche en Vriefche Steden, Als onder een Hooft d'andre leeden. DenKoningh die, in't prachtig Hof,
De Princen ver de loef fteeckt of, In preutze dracht, en Edel-lieden Waeroverhy heeft te gebieden. Wanneer hy fich op ftraet vertoont
Zit hy te Paerd , het Hooft gekroont. Van louter goud ftaen ftijf zijnkleeren, En doet fich van geknielden eeren. Voor hem een Jonghman rijd te Paerd,
En draeght de Wereld, eneenZwaerd. Een anderKnaep, ter flincker zijde , Komt met het Bybel-boeck anrijden. Soo heerlijck komt den Koningh uyt:
Waer medehy zijn Volck bedu'yd, Dat door de Bybel hy zal leeren, En met het Zwaerd den Vyand keeren. De Wereld heeft oock zijn befcheyd,
Dat ons geloof zal zijn verbreyd De Wereld deur, die, door Gods gave , Zal buygen onder Beuckels Stave. Voor eerft foo zal nu defe Stadt,
Met airheur Rijckdommen en Schat, Eer morgen uchtend fchijntdeSonne Van ons beftormt zijn, en gewonnen. Waer op een y der fich gereet
Met zegenen van den Propheet Laet vinden wel geruft in wapen, En wacht hem defe nacht te flapen. Wanneer de Stadt is in onz' maght
Dan is het tijdom flapen zacht, Maer nu en doen wy niet als haecken Om by Johan van Geel te waecken. |
||||
|
t'Za, dan van avond öpgepaff,
Een yder een voldoe zijn laft, Opdatonz'aenflaghniet mach falen, En van het werck geen fchand behalen. Binnen, Tweede deel.
pirc\dt» Otter. Mr.TieterQolijn. Boode. Otter. HeerBorgermeeftcr, defe Jonghman komt my tegen,
En diend my an een zaeck daer veel is an gelegen. Ick vind in mijn gemoed hier over mybezwaert Te houden dit by my, Qpl. Heer Schepen, dan verklaert Wat ghy te zeggen hebt. Ott. Ick brengh de man te vooren, Om dat ghy uyt zijn Mond het beter zult anhooren, Als uyt mijn naverhael. Col. Wat tijdingbrenghtghy dan? Ott. Verhaelt het weder hier op dat men 't weten kan.
Bod. Mijn Heeren, 't geen ik zegh dat zultghy waer bevinden.
Col. Wat is 'er dan te doen ? 'Bod. Mijn Heer, de Doopsgezinden
Hun t'zamen rotten en verfamelen by een, Om noch van defe nacht te wezen op dé been. 't Is op 't Stadthuys gemunt, om u daer, met hen allen, Als ghy ter Tafel zit, te komen overvallen Op 't alderonverfienft, en, is hun kaert niet vals, 't Geheele gilt des Kruys te brengen om den hals j En dat gedaen, dan zijn van meningh' dees' gefellen Dees'goede Stadt in een elendigh bloedbad ftellen: Want die door 't water niet herdoopt en is, die moet, Na 't zeggen des Propheets, gedoopt zijn in zijn bloed, En al wat weerbied zy ter neder zullen houwen. Sy wachten noch een deel gefpuys uyt Henegouwen En elders, foo men hen 't ankomen niet verftoort, Sy zullen morgen vroegh al wefen voor de poort', Om, als zy de Steeklock van 't Raedhuys hooren luyen> Gelijckerhand de Stadt hetonderft' boven kruyen. Col. 'tlsvaft datzy geen goed en hebben in hun zin.
"Bod. Dat kunt ghy hier uyt dencken. Dat geeft God u in.
C i Tot
|
||||
|
Tot meerder feeckerheit j ick wil gevangen blijven,
Indien het foo niet is foo ftraft my an den lijve,
Soo ghy het anders vind. Col. Uy t wien weet ghy dit werck ?
'Bod. Miju meefter Honingh, in het uitgaen van de Kerck,
Wierd midden in'tgedranghdes Vollicx, nahetpreecken, Bedecktelijck een brief van yemand toegefteecken. Maer wie dat hem die gaf ik niet wel zeggen kan. Het opfchrift was an hem, den inhoudt was daer van: Soowaerd hy had zijn lijf, foo hy had lief zijn leven, Dat hy hem t'avond op 't Stadthuys niet zou begeven By 't Kruysgild: want als dan wat vreemds daer om zou gaen. Dit ftreckt alleen tot uw waerfchuwing en vermaen j Oock dat hy hem in tijts voort uit deStadt zou packen. En zijn gereedfte goet en reeckenboecken facken. E>at niemand voortaen zou bewoonen defe Stadt, Als die 't oprecht geloof en tweede doopzel had. De Heeren letten nu, na hun geflepen oordeel, Wat beft gedaen zal zijn in die faeck tot hun voordeel j Voormy, ickbenbereyd in hechtenis te gaen . Als ick gezeid heb, zoo de faken foo niet ftaen. Tot nader onderricht, en om het ftuck bequamer Te ondertaften, ziet der Redenrijckers Kamer, Die nu is op de Waeg recht overliet Stadthuis, 't Blazoen dat hanght daer uit, een lieveheer an 't kruys, Ick echter wil daer voor mijn lijf en goed verbinden, Dat ghy daer drie, met fcharp geladen 3 roers zult vinden, En andre wapens meer, al dienftigh tot de ftrijd, Soo men de Doopers maer vergunnen wil de tij t, Sy zullen van geweer en macht hen meer verkloecken. Col. Wy zullen dan terftont de Speel-plaets gaen befoecken.
"Bod. Ghy zult het vinden daer gelijck ick heb gezeyd.
Col. Wy zullen darwaert gaen, doch ghy foo langh verbeydü
Tot dat wy van de Kamer weder zijn gekomen, En klare kennis van die handel zy genomen. HeerRekalf, als ghy wilt, koomlaet ons henen gaen, Hier op den Dam fieickeen vande Hoofden ftaen. |
|||
|
st-
|
|||||
|
ick zal hem fpreecken aen.
Colijn. Coenraed. ^e{alf.
Col. Wat hebt gy nieuws voorhanden g^ TegensdePincxter-tijdt? Coen. Van Jephtes oflerhande, . ..-
Een Treur-fpelj daar de droeve vader onbedacht 1' •
Zijn dochter, tegens mening, om beloften flacht,
Gelijk daar ftaat in 't Boek der Rechteren te lezen,
En daar vertoningen en zangen zullen wezen.
7$e\. En had ik niet verdaan, dat gy op het Stadthuis Een Tafel-fpel zoud voor de Broeders van het Kruis,
Als zy op 't befte van hun vreugd en maaltijd zaten,
Door uw bedreven gallen daar zoud fpelen laten ?
Coen. Heer, ik weet nieuwers af. Col. 't Word nochtans zo gezeit. Coen. De leugen vaak wel voor de waarheit word verbreid. 7^e\. Coenraad, wy zijn beluft om eens de Kamers kleeren Te zien, waar meê dat gy de Kruisbroêrs zult vereeren.
Coen. Wie maakt mijn Heer dat wijs? Ik zeg noch eens vooral, Dat niet voor Pincxteren de Kamer fpelen zal.
Col. Laatdanzienwat'eris,voormy,ikbennieusgierig. ^ Is dat het oud Blazoen? (jen. Ja Heer, In Liefde tierig.
Doch t'zedert dat ons van den Keizer is vereert S
Het nieuw Blazoen, het Liefde bloeijend gebraveert.
7^\. Haalt ons de fleutels hier van uw voorfchreven Kamer, Zo niet, zo laat de deur opfmijten met een hamer,
En houdt ons niet lang op. (jen. Daar zijn de fleutels, Heer,
Geopentis de deur. Wat is nu u begeer?
Col. Wy moeten uwe kraam te degen eens doorzoeken, Of gy niet iets hebt dat ons dient in deze hoeken.
%^. Wat is dat voor geweer en tuyg, dat ginder ftaat ? Coen. 't Zij n Vuurroers, hier gebrocht by iemand van de ftraat. Col. Wat doet gy-liên hier meê, en waar toe te gebruiken ? Ttykj Waar toe de Buflen, die daar leggen op de luiken ? Col. Zo 't u belieft, zo laat ons nader daar by gaan. fy^. Wel, hoe gaat dat hier toe ? de haken zijn gela&n Met fcherrip. Col. Dit en is voor Spreeuwen,noch voor Vogels,
2^. Hier zijn ook Lonten, en een tonneken met Kogels, Cal.
|
|||||
|
Col. Zeg, Rederijker, Wat deez' wapenen bedien ?
Coen. Mijn Heeren, die zijn hier gebrocht van vreemde liên.
7$e{. Die u niet vreemt en zijn. Coen. Wilt gy my niet geloven,
Ikzai'tbe-eedigen. Col. Komt op de middagh boven, Verantwoord daar uw zaak. 7^e{. Neemt al de BiuTen meê, Enbrengtzeinhet Boshuis, deez'Hellebaerdenmeê. Wy gaan naar het Stadthuis, om aldaar te verklaren Deez' zaaks gelegentheit, en hoe wy zijn gevaren. 'Binnen, Colijn. ^ej^alf. Otter. Holle/loot.
Col. Mijn Heeren,'t is alzo, dat komend op de Waag,
En Redenrijkers Kamer, op de eerfte laag,
Al eveneens gelijk de Bode ons verkonde,
Wy Vuurroers daar, en meer verboden Wapens, vonden.
7$e\. Die alles zijn door een Stads-dienaar opgezocht, En op een flede naar het Wapenhuis gebrocht.
Ott. Daar zij nze wel bewaart, doch wie weet nu wat elders Van zulk geweer noch fchuilt in hoeken en in kelders.
't Is altoos goet dat deze Roers gevonden zijn,
Het helpt zo veel als 't mach. Col. Xo doet het ook voor mijn.
Ik acht het veel te zijn na mijn geringe oordeel.
Den Vyand, door de Waag, zou hebben een groot voordeel
Op ons, en op 't Stadthuis, dat hen nu is gemift.
Moll. Daar mede is de heele brand noch niet geflift. 3$e{. Geflift tot daar en toe, hoe zullen wy 't nu klaren ? Zullen wy heden met de maaltijt noch voortvaren ?
Wat dunkt u,Heer Colijn ? wanneer het an my ftont,
Ik zou het ftaken, zo men dit geraden vond.
Col. Ik niet, mijn Heer, ik zou de gaften laten komen, 't Zou anders fchijnen dat wy voor de Doopers fchromen.
Ott. Te meerder om dat nu de koften zijn gedaan, Van wijn, en bier, en van gezoden, en gebraan.
Holl. Dat is de minfte zorg van drinken en van 't eeten, Als men maar met gerufte harten was gezeten;
Want zo de Kopper dezen avondt voortgaan mocht,
Het zal niet toegaan zonder vrees en achterdocht.
|
|||
|
7{e{. 't Waer beter uitgeftelt, ten minften defe male,
Om op een ander tijdt het gaftmael te verhalen Met meer genegentheid, en ook met meerder Iuft. Qpl. Heer Borgermeefter weeft doch in de faeck geruft,
Wie zou de Heeren op het Raedhuis, met hun Gaften, In'tanfienvandewacht, en 'tvolck, an durven taftsn ? En is het waer dat vande Doopers word verbreyd, Hun kans te fchoonder is wanheer wy zijn verfpreydt, Om hooft voor hooft elck in zijn huis te overvallen, Als nu wanneer wy zijn vergadert met ons allen y Om dat de fterckheid altoos is van meerder kracht, Wanneer zy van veel krachten word te faam gebracht. Tot meerder feeckerheit, wy zullen daar en boven De Poorten vande Stadt, en oock de Schutters-hoven Befetten met goê wacht. Den Dam zal zijn befchut Van kloecke wachters onder Hopman Simon Put, Jopft Buyck, en Hollefloot goe order zuilen ftellen. En zullen by der hand zijn met hun rotgefellen. Wat wilt ghy meer ? de wacht, en al de Borgery, In tijdt van nood al zullen wezen op ons' zy. Ott. Ick maack geen fwarigheid, en voor geen Doopers vreze:
En meen zymeerbeangft, alswylién, zullen wezen, - Om dat het neft van hen is op de Waag gefteurt. 't En kan niet anders zijn, of zy zijn al gefcheurt. Holle. Als men voortvaeren zou, zomoeftmen'talverfwijgen
Voor de gemeente, om geen achterdocht te krijgen. Maer wat ghy doet en geeft het grauw niet inde mond Van 't geen hier om gaet, op dat zy niet ruyeken londt. Indien ghy raat weet om dit alzoo te beftellen, Dan zou ick eyndelijk ook op uw zijde hellen. Want flauwenwy, het Volck ook flauwen zal van moed, Dat garen volgt 't geen hen de Raad te vooren doet. Indien men dit verzuimt, zoo raecken wy an kolen. C°l- Men zal daar in verzien, ons is de wacht bevolen.
Ott. Het geen dat Hollefloot daar voorflaet is niet vremt.
Col. Watzeit'erRekalftoe? %e{. Ickbennuoverftemt,
D Macr
|
||||
|
Maer zegh noch echter, Heeren, neemt my af ten goede,
Zoo doende kunnen vvy niet wezen op ons hoede.
Waer heeft men ooit gehoort, dat mannen by de Wijn
Zorghvuldigh, en noch by hun befte zinnen zijn?
Zoo ducht ick oock, dat onder 't ftorten en het fchencken
Wy al te weinigh om het achterft' zullen dencken,
Terwijl den vyand ondertuflcheh op ons wacht,
En komen zal gelijck een huisdief in de nacht.
Dus ziet toe wat ghy doet. Men leert het in de Schooien,
Ten halven beter is gekeert als heel te dooien.
Col. Het geen befloten is dat moet men voeren uit.
Ott. Het moet zo gaen Heer. Holl Ick ben met u in een fchuit.
T^e\. Wanneer men maer alleen de ftemmen hiergaet tellen ,
Zoo weet ick dat ick my zal moeten onder ftellen} Doch echter laet ick niet te hooren, en te zien. Col. Wy gaen daer dan meê voort. 5^. Ick laet u dan betien.
'Binmn.
T^ey tan rBorgers.
Wy Amfterdamfche Borger-rèy
Nu vrolijk planten hier de Mey,, Om deze kruisfeeft te vereeren, En proncken met onz'befte kleeren, En met ons Edel Kruis-levrey; En hooflijck deze dagh befteên,
Tot lof en glory van Heleen, Die 't heiligh Kruis heeft weer gevonden, Daeranonz' Heiland, om onz'zonden, De doodt zoo bitter heeft geleên. Het hout, waer door wy zijn verloft,
Waer door de doodt Zelfs fterven moft, En doodén weder levend raeckten, En die, door Zatans liften, fmaeckten In't Paradijs verboden koft. » Dat was de Ooft-boom van de dood,
Toen Adam voor den Engel vlood, En plaets van welluft moeft verlaten, Daer
|
||||
|
Daer van onterfde zijn' naefaten
Doen Eva hem den Appel boodt. Dat die in 't hout had d'overhand
Nu weder is, door 't hout, vermand, 't Hout dat hy meer vreefl: dan de donder, Waer voor het Helfch gefpuis moet onder, En trilt noch midden inde brand. O heyligh Kruis, ódierbaerhout,
Waer óp een ziel haer welvaert bouwt, Niet als het hout, daer 's Werelts Heeren In hun Paleifen meè braveeren; Of ftijlen van gekloncken gout. Soo als te Romen achten dij»
Heraclius en Conjiantijn, Toen 't Keizerrijck was in zijn wezen Uit't blinde Heidendom gerezen, In Amfterdam ge-eert zult zijn. In Amfterdam,die onverzaeght
Drie Kruiffen in haar Wapen draeght. En kruift de Zee met ftaende zeilen, Soo verre, dat de Son moet feilen, En ziet zijn ftreep foo cverjaeght. Dees' Kruisftadt, tot erkentenis
Van Kruis en Wapens vindenis, In 's Kruis naem, 't Kruis-gild heeft begonnen, En zints van niemand is gewonnen, Als by de tijdt gebleecken is. O p nieuws wy dan anvaerden weer,
En voeren uit des Kruisdags eer. Wilt ons , óGod.» genadigh fparen En voor de Doopers ons bewaren, En door uw' Kruis verloft ons Heer. "Binnen.
|
|||||
|
D 2 Darde
|
|||||
|
Darde Bedrijf.
Kjmpen. "van Geel. Goedbeleyd. Ver\ltc^er.
T^ey yati Herdoopers. Kam. Ick meen dat ghy wel weet waar om dat men u lieden
Door den anfpreeker hier terftont heeft doen ontbieden ? Indien ghy 't niet en weet, zal ik u zeggen, hoe De zaak gelegen is, een yder luider toe: In 't ftilfte van de nacht als Kloofter-klocken kleppen, En dat de Nonnen gaan ter Metten met heur fleppen En ruyne wielle, en dat den gefchoren Paep ZijnChoorzang zingt, terwijl een ander leit in flaap, Quammy, enGoedbeleid, en Geel, zoo zy vertrecken, Een Hemelfch Engel uit ons* fluymering opwecken, Zijn aanfehijn als een vuur, en van een brandend licht, De oogen als twee fackels branden in 't gezicht, De fchaduw vande nacht moeft voor zijn klaarheit wijeken, Entegens wil haar bruynemafck enfalij ftrijeken. Op riep hy, Zoonftaop, het is geen ruitens tijtj Maar dat een yder een zich wapend tot de ftrijd. • Uw wapens geeftlijk zijn. Deyfereharnaffen, En 't blancke ftale fwaard' uw mede-broeders paffen. Ik, fprack den Engel, zalhen leyden by de hand, En wezen Kappiteyn, van Geel mijn Luitenant, Om op heden de Stadt van Amfterdam te winnen Vooruliên, zoo ghy dezen avond wilt beginnen, Den anflag by God en zijn Engelen gemaakt, Te werek te ftellen, doch ghy Kampen bid en waakt. Daarom, ó Broeders, laat uwBiflchop niet verlegen, Hy fpreeckt nu, namaals fwijght hy die hier wat heeft tegen. 7$ey. Wy willen Gods gebod en d'uw niet overtreên.
Al wat ghy ons belaft', daar zijn wy meê te vreên. Kam. Die geene die haar naam ftaan in dit boeck gefchreven,
Die zullen reeckenfehap hier namaals moeten geven, Of 't geen dat men van Gods weegen an hen gebied, Zy na behooren al gedaan hebben of niet : Want
|
||||||
|
Want ghy zijt altemaal verbonden an de Wetten.
IRey. Wy zullen by van Geel ons lijf en goed opfetten.
y. Ge. Zo moeft het gaan, alzoo, dit is de rechte wijs:
Weet, God ulieden geeft de heele ftadt tot prijs, Alzoodiereid en zeilt, met alle haar Juweelen, De Borgers huyzen moogt ghy met malkander deelen. Voor mijn deel is het Water en de Warmoesftraat. Goedb. Ik met den Nieuwen Dijck my wel genoegen laat.
7{ey. Alswydereft van de Burgwallen dezer Stede
Voor ons bekomen, dan zij nwy ook wel tevreden. Ick kies dan Bennings huis, daar ghy 't op hebt gemunt Zal u gewerden , 't huis van meefter Reyer Brunt, En ghy het huis van Buick, en ghy Bacdzeus wooning. t>. Ge. Nu gaat het voor de wind, nuonfe Haan is Koning.
Waar of den jongen toeft, wiens koomft dat ick verwacht ? Goedb. Daar is den jongeling.
Verklic\er uyt.
Fer{. Ick koom uit al mijn macht
Anloopen, op dat men van my geen quaat zou giffen, Hetis'erdrocktedoen , zy mogen my niet miflen. y. Ge. Hoe gaat het dan daar toe ? Ver\. Zy namen 't uur wel wis>
En zaten al te twalef uren an den dis. De Heerooms boven an, de Vroedfchap daar beneven; Doch eenige van die noch achter zijn gebleven Op quaat vermoeden, dochdeandre doen hun beft, En laten gaan de ploeg, en zitten al gemeft, Ja zonder achterdocht, en houden 't al voor leuren, Al wat menvanonszeit, en drincken zonder treuren , Niet zonder ftorten, en een yder fineert de borft. Zy krijgen malkaar lief, en drincken zonder dorft. Zoohaaftde kroes gaat om, zoo ras kan ik niet fchencken, d'Een roept myby mijn naam, den ander met zijn wencken. In 't kort, indien dat ik noch twee paar lijven had Ick zou befwijcken zoo dit zelfchap lange zat. Zy zullen op het eynd noch naar malkander taften, Zoo zy zoo voortgaan van malkander t'overlaften. D i %Ge;
|
|||||
|
y.Ge. Gebroêrs dat doet mygoet, een Karel by de kan
En Laerfen dicht getoeft, verftreckt geen hallif man. Dees' droncken hoop hier om ooek zal te lichter fneven. Verkl. Heer overfte ick bid ghy my wilt oorlof geven,
lek zal voort komen weer. y. Ge. Dat ghy wel gade flaet, En goede achting neemt op 't geen daer omme gaet. Fer\. hin. Nu Spits-broêrs het is tijdt dat ghy, op ons begeeren, Den eed van trouwigheid an 't Vaendel hier zult fweeren, Dat ick uit Godes naem geef Goedbeleid in d'handt, Dat morgen noen zal op de Toorenzijn geplant, En 't hooft opfteken zal in plaets van Kruisbroêrs Maeien, En als een Segevlagh zoo van de Weêrhaen waeien. Nu fteeck de vinger op, en roept my alle naer, Getrouwheid defe Vaen. Nuzijnwymetmalkaêr Vereenight door den Eed., en vafte Bontgenooten, Om Borgermeefters van hun kufiens te ontblooten. J^am. Die met de Krnifle-broers nu zitten in de Wijn,
Doch eer zy 't meenen zal hun kruis gevonderd zijn. y. Ge. En ick zal nu flaen munt, tot meerder vaftigheden
Van onfe Broederfchap by u beveft met eeden. Een ydereen ontfangt, tot trouwheids onderpandt, Dit ftuck gouts gelijk een gods-penning op de hand. Fer\. uyt. Xjm. Daer koomt de fchenker weer: hoe is het nu gelegen ?
Ver\. Als nu begint men eerft op 't alderkloeckft te vegen,
Een roemer brenghtmenom 't welvaren van de ftadt, En is foo groot dat men die met twee handen vat, Die wandelt heen en weer gelijck een ftage reizer, Zy weten van geen heer als vande rijeken Keizer. Men drinck het ondërgangh van de Herdoopers wil Uit een verheven fluit, de kleyne ftaen niet ftil. De dampen vande vocht in d'herflenen opftijgen. Men ziet van lieverlee hun zoo de hooghte krijgen. Dat ghy u haeften moet acht ick te zijn van nöó, Om dat zy met ter tijdt vaft raecken op het ftroo. Ick ga weer derwaerts heen cm henliên uitte harden. Ghy op den Hafpel paft. Ick laet u liên gewarden. y. Ge.
|
||||
|
y. Ge. Blijft gy geheel niet wech 5 maer koomt noch eens weerom,
Eer dat wy trecken op, of roeren onze trom. Ferk^ hin. Ghy moet noch voor het left ons uit de School wat klappen.
I Kjm. Laet ons een Pul met Wijn voor ons Soldaten tappen,
Op goede voortgang dat wy mogen boven ftaen. Van Geel, ick brengh het u, laet het eens rondom ga^en. I y. Ge. Op dat u moed oock door de Wijn word angedreven,
En wy de Kruifle-broêrs oock niet te goede geven, 't Gek u dan, Goedbeleid. GoeS. Het is my wellekoom. 1 y.Ge. Hoenutoe Vaendrich? ghy anvaerd dit met een fchroom,
GoeS. Recht uit gezeit, ick ben in mijn gemoed verflagen, En heb niet in mijn macht de vrees van my te jagen. I Kjm. Waerof gy toch voor vreeft?G<W. Dat wy tot onze wenfch
Niet raken zullen. Kjtm. O ghy arremhartigh menfch • Vol misvertrouwen. Zegh, wat zullen uw Landsknechten, Als den Velt-weifel zwicht, hier kunnen dan verrechten ? I rv. Ge. Voorwaer, ick u dat niet betroude, Goedbeleid:
Nu, fcheid uw zorgen af, en doet het glas befcheid. I GoeS. Het is veel lichter zoo een roemer uit teflorpen,
Als het innemen is van Steden en van Dorpen. Nu Waeghals, het geit u. 7$ey. Laet komen van uw hand. j GoeS. God geef dat als die Wijn den Vijand raecktan kant.
J^*.Ey mannen,haeft u wat. %y. Den kroes is uitgezopen. Ver.uit. y.Ge. Wel hoe verbaeft koomt hier den Jongen angeloopen? 'Hoedusontftelt? Kjm. Zeg ons, hoe koomt ghy dus verbaeft Andraven ? Fer{. 't Is gedaen zo gy u niet en haeft; De meefte hoop is wegh, naer huis toe, naer hun Wijven, De andre zijn geftelt om daer niet langh te blijven. Dus rept uw handen, fluks, eer dat het word te laet. De zwacke Kruyfle-broers die kruuTen langs de ftraet, Met kromme gangen, met hun zwieren en laveeren, Ghy hebt voor al geen tijdt die ghy nu mooght ontbeerea. De Dienftmaecht van dit huis ter fluip is heen gegaen Naer 't Raedhuis, daer zy u heeft altemael verraan: Want zoo zy bezigh was met feilen en met fchrobben , En voor den Biflchop wiefch het ly waet an de tobben, Anhoord
|
|||||
|
Anhoord' zy alle reen, en al den handel uit,
Dat zy de Schepens heeft van ftuck tot ftuck beduit.
%jtm. Bekomen wy de feecx die ons dus heeft verraden, lek zal haar levendig op kolen laten braden,
Of d'alderhardfte dood die ik bedencken kan.
T. Ge. Nu mannen, yderdoeeen witte fluyeran, Dat ons leevrey zal zijn, als wy verfcheyden bennen
Om in de duifternis malkanderen te kennen.
Nu in de Wapens dan. Waar is mijn Sabels Swaert?
7$ey. DaarishetKappiteyn. KJtm. Knielal te maal ter aerd, Op dat ghy 't vry gelei moogt hebben van mijn zegen.
Nu Helden, als ghy wilt, ga, treckt uw vijand tegen,
Dat niemand oud of jong, of vrund, of vijand fpaar.
Ga ghy gezegende, flaat de verdoemde fchaar. Binnen.
Bultenaer. Vincent.
Hier aldernaaft mijn deur een buerman is woonachtig,
Die om een oude fchuld my dagelijcx valt klachtig,
En dreigde ook onlangs als dat hy eerftdaaghs meent
Met recht te vorderen 't geen hy my heeft geleent.
Dan van de lompen meen ick hem niet veel te geven 3
Maar zal hem op dit uur gaan brengen om het leven.
Ick fal met liftigheid, en met een koel gelaat
Hem krijgen uit zijn huis, en locken op de ftraat.
Hou, Buerman, hou, ftaop, 't is hier geen tijd omflapen.
Vin. Wat is 'er dan te doen? Bult. Op, wapen , wapen, wapen.
Vin. Ickkoom. Waar is't te doen? wat hoor ik voor gedruis?
Bul. 'tlsopde Vijgendam, en ook by het Stadthuis,
Koom laat ons derwaarts gaan. Vin Ik zal mijnfpiets gaan halen.
Wat ofdaar gaande is? Bult. 'tZijnDoopers, uit Weftphalen Al hier gekomen, die het maecken van de beeft. Vin. Ik van mijn leven heb nooit zoo vervaart geweeft.
Bul. Trek toe de deur. Vin. Laat gaan, ik zal die wel toe halen.
Bul. Het mach my beuren nu om mijn fchuld te betalen.
Houw dat daar voor. Vin. O fchelm! ó ghy verrader vals.' Brenght ghy zo deerelijk uw Buerman om den hals. Bult.
|
||||
|
'Bult. Met uwe dood, gebuer, laet ick my niet genoegen $
lek ga, om op den Dam my by den hoop te voegen. Hintten. Van Geel. Goedbelejd. Verklhker.
Nu mannen, tza. Grijp moet. By deeslantarens fchijn,
En dees pecktoortfen, zal het eynd' des oorloghs zijn. Schop de vuurpannen neer, en alle hun vuurwereken, Op dat zy het getal van ons Iiên niet vermereken. Goedb. Waerom en taften wy het Raedhuis noch niet aen?
y. Ge. Ick eerft mael fpreecken moet die ginder koomt gegaen,
Den Schencker die foo gauw is als de droes en nicker. Goedb. Ick zagh mijn dagen nooit foo'n aerdigen verklicker.
Verklicker uyt.
y. Ge. Wat tijding brengt gy ons? Ver\. Het Raedhuis isgeleegt
Van Gildebroers, al of zy waren wegh geveeght. Soo zietmen op de jaght, wanneer de Noortfche Boeren Metfluit, envelt-gefchrey, deriketeltrommefroeren, Den Wollif Schapen dief op 't hooren van gerucht, En reuck van bofle-kruit, fich ftcllen op de vlucht. Als in de woeftd Zee de ftormwind jaegt de golven, Als Penneballen vliên voor 't flaen van lode kolven, Soo ftuyft het gaftvolck wech s alleen Colijn houwt ftand» En in de Kalverftraet krijght Borgers by der hand. Sijn Meêbroer Amftel is tot Bruflel, om te redden De faecken van het Land, en Beths leit fieck te bedde. Reekalf is langh naer huis. Soo doet oock meeft de Raed : Soo dat nu by Colijn alleen 't gebieden ftaet, Het fchijnt hy isgetrooft om datelijck ulieden Op 't marcktvelt voor de vuyft in 't ruym het hooft te bieden. Daer koomt hy an getreên. Nu Hopman paft op hem, En brengt hem met zijn Amftel-borgers in de klem. Qplijn. Van Geel.
Col. Ghy Poorters j foo ghy ooit an uwe Vaders ftede, Waer an ghy al te faem verbonden zijt met eede, Dienftfchuldigh zijt geweeft, foöishétditmaeltijdt, Dat ghy dien hoogen eedt met uwe daden quijt. E En
|
||||
|
Enlaet u van't geraes der Doopers niet vervaren:
Maer, als een muur, ftaet voor uw Kercken en Altaren, En als Romeynen ftrijdt voor d'Amfterdamfche eer, En voor den Keizer oock , den Vijand h'ouwt ter neer. Ick £al uw leidsman zijn, en wagen eerft mijn leven, Op dat men my hier na de naem niet meer en geve Dat ick flaphartig was, dat ick nooit heb geweeft, Veel min dat ick oyt heb mijn vijands oogh gevreeft. Daer koomt hy op ons an. tZa, draeght u nu als helden. y. Ge. Ick heb u langh gefocht. Nu fult ghy het ontgelden.
Krijgslieden taft nu toe, en proeft hier u geweer. Daer leit des vijands hooft den Borgermeefter neer. De Borger neemt de wijck, gelijck als bloode Hafen, Of veeren die van wind licht worden wechgeblafen. Valt nu op 't Raedhuis an. Dit is een goet begin, Dus fonder tegenftand de plaets te nemen in. Befet uw wachten wel j verbindt oock de gewonden Die van ons Vaendel zijn. Ik zal gaeh doen de ronden. 2/WJ "Roeper. Stadts-Vienaer. \ t 'Roep. Op, onraed, Borgers op, op Mannen, 't is onraed.
Moord, oploop indeStadt. Devijandisopftraet: Koom vrunden voor den dach, 't Stadthuis is al verloren. De Weêrdoopt' zitten in de Borgermeefters Toren. Op, wapen, wapen, moord, koomSteêlien wiltufpoen. S.'Dien. Hoo wat geraes is dit ? Wat droes ishiertedoen?
Wat is dit voor geraes ? wie ftoort my in mijn flapen ? "Roep. Op Schutters, Kappiteyns, opHoplienindewapen.
S. 'Dien. Wie roept daer wapen? ach; ick mach nu met een greep
Antween gaen fnyden , met dit mes, de teugel-reep Van de Steeklock, die zal den vijand nu niet trecken. Ick danck u kammeraed dat ghy my dus quaemt wecken. Roep. Fijn Man 't is hier geen tijd om langh te blijven ftaen,
Laet ons gaen loopen, de Herdoopers komen aen. 'Binnen. Fan Geel. Goedbeleyd. v^ey 'van Herdoopers. <y.G<?. Hier ben ick wederom. Ick heb gedaen de ronde,
Doch nieuwers vijand ; of vijands gelijck gevonden, -
|
||||
|
Zy zijn verdweenen heel. Goede. Ghy hebt u wel gerept.
n>. Ge. Het wordt nu overrijdt dat men de kloeken klept,
Op dat ons Eedverwanten by malkander rucken. ffyy y.Herd. Het touw van de Stee-kloek gefneden is an ftucken.
Goedb. DathoedeGod! Van Geel, ick ben altoos bevreeft,
En zonder reden niet hier in beducht geweeft, Dat, met zoo weinigh macht van volck, wy deze Stede Niet machtigh fouden zijn. 't Leidt my noch op de leden, Is 't zaecke dat het ons an volck en helpers fchort, Wy komen zullen met dit klein getal tekort. y. Ge. Ghy onbedachte menfch, zult ghy Godt wetten (lellen,
Die met een Engel een heel leger neer kon vellen. Wy hebben Godt en all' zijn Engelen te vriend. Ghy ziet oock wel hoe het geluck ons mede dient. Alzulck befoldingh, als Colijn nu heeft ontfangen, De reft oock hebben zal, en gaen de zelfde gangen : Eer morgen noen de kloek tweemael vijf uren flaet Zal Amftërdam ons zijn, zoo daergefchrevenftaet. Dus laet ons deze nacht met waecken overbringen, En ondertuffchen een bequame Lof-zangh zingen. 7$ey "van Herdoopers.
Vergeefs hy wacht houdt,met geweer,
An Stadt, en Huizen, en op ftraten, Zoo met hem nietwaeckt Godt de Heer, En koomt hem met zijn hulp te baten. Vergeefs wy op den Dam hier ftaen,
En Wapenen, en Wimpels roeren , Indien ons Godt niet by wil ftaen, En deze tocht uyt helpen voeren. Godt wil ons geven zulke kracht
■Als hy aenjeffes Zoon verleende, Die Goliath den Reus ombracht, En met een werrep-flinger fteende. Of als die met een Kake-been
Ging tegens twintighduizend fpitzen, |
||||||
|
En
|
||||||
|
E 2.
|
||||||
|
En 't machtigh heyr van Philifteen
Deed voor zijn bloote armen fwichten. Soo geeft nu oock an dit geflacht
De overhand op hun vyanden ■, Op dat zy eeuwigh roem u kracht, En looft met Wieroocks offerhanden. Vierde Bedrijf.
7%ey "pan Borgers. "Bode. 7$ee%alf. i. T^ey. Den HeerColijn is doodt, in 't vechten neêrgevelt,
De vyand heeft den Dam, 't is met ons flecht geftelt, Indien wy defe fchaed' niet weder goet en maken. 2,. 7{ey. Is 't ongeraden dat men Rekalf op deed waken ?
3-%y- Geenfaeckfonoodighis. Koom, gaan wy naar zijn huys.
Bode uyt.
Hier koomt een Bodemeê. Wat hebt gy van 't gefpuys ? Hoe maken zy't ? Bod. Helaes.' zy maken't langs hoe grover. Ach, wat ellendigheit koomt Amfterdam niet over! 1 ,*Rey. Hier zijn wy voor de deur,klop an. 2.3^.Neen,liever fchelt.
3^. Wie koomt hier in de nacht ? hoe is het hier geftelt ?
3. %y. Och Burgermeefter! koom, of alles gaat verloren.
7^. Ick hoor daer de trompet van d'oude Kerriks-toren
Die wapen blaeft. Ick hoor de groote Brandt-klockluidt. Zeg op, waer uit dat dit geraas en oproer fpruit ? Van wien is dit gerucht en moetwil eerft gekomen ? Bode. Van Wederdoopers, die reeds hebben ingenomen
Den Dam, en het Stadthuis. %gL Het lach my op de leen, Waarom dat ick oock niet geweeft heb uit mijn kleên, Om, of't ten quaetften ging, altoos gereed te wefen, So fliep ick op een ftoel. Bode. tZints is een vonk gerefen Tot zulk een hooge vlam. 7fy{. Verhaalt het my te deeg. Bod. Voor in de Warmoesftraat, daar doet fich op een fteég,
De tweede als men die zou van den Dam af tellen, Een pijl haer geeft den naam. De Doopfche rot-gefellen, Aldaar gemonftert, als een onverwachte vlam Uitborften, en zy trokken recht toe naer den Dam, Met
|
|||
|
Met flaende trommel, en met lonten angefteecken.
De Borgery verfchrickten, niemand dorft daer fpreecken}
Alleen een droncken-bloet, en Goedbeleid bekent,
Rand an de fchenners van de dolle Doopfche bend'.
Hou mannen, zeit hy, ey, laat doch uw gramfchap fincken,
Gaat in de kroegh met my, laet ons 't krackeel afdrincken.
Mit taft'er een van leer. Ziet voor u wat ghy doet,
Sprack Goedbeleid, laet ftaen, neemt dit hem af in 't goed,
Hy weet niet wat hy zeit, het zijn zijn'oude fnaken.
Het is mijn Kitte-broêr, ons aller Klaes van Aken.
En Klaes, zey hy, ga heen, en pack u voort van hier,
Men handelt hier ter ftee van Herberg noch van Bier,
Het geen men hier doet daer is u niet angelegen.
Den dronkaert bleef noch ftaen;doch wiert verraêns doorregen
Van iemand uit den hoop. Den Hopman van de wacht
Wierd oock op flaende voet ter aarde neérgeflacht,
En meteen Bardezaendekeels-ftrot afgefloten,
En hier en daer foo wierdt noch meerder bloeds vergoten*
De Borgerheer Colijn en hadt geen beter koop i
Maer wierd elendigh oock verflagen in de loop,
Die vroom geleerde Man, dat wy met oogen zagen
Dat hy an ftucken, in een mand, wierd t'huis gedragen.
Een ander Raedsperzoon, van 't leven niet berooft;
Maar met een Zwitzers zwaerd de kop wierd opgeklooft;
So koomt den Raedsheer t'huis, die zo zijn vrouw vervaarde ,
Dat zy een Zoon met een doorhouwen hooft ftraks baarde.
De dooden, en voor al den leytsman Simon Pur,
Werden van het geboeft, tot naeckt toe, uitgefchudt,
En leggen op de ftraet als krengen van doó honden.
fykj Dit koomt ons over om ons' ongezoende zonden $
Geeft Heer dat dit maer d'alderminfte plaegh verftreckt. 'Bod. Zy vonden op 't Stadthuis de tafel noch gedeckt.
Zy vratigaen den Dis, als Wolven, hun begeven, En haeft opmaeckten wat daer over was gebleven. Van daer weer op de ftraet, en flopten d'Ammerack Met angfte Borgers die zy joegen in het rack. - - Ei Hun
|
||||
|
Hun kogels zijn vergift, die zy daer maer meê raecken
Zijn lij veloos. Men hoort het balderen en kraecken Van kruidt en hagel-fchut, geftadelijck geloft. Van Geel dan dapper graeft, die menigh koopt zijn koft. Omtrent den Dam, tot noch toe, niemand kan geduren Of een vergiftig loot de Doopers naer hem (luren , Alwaer zy hooren iet, of zoo een Hondt flechs keft, Werdt 't blaffen haeft verboón, en met een bal getreft. De kogels langs den Dam zoo dicht als hagel waeijen y Zy fchieten onder ons als onder een hoop Kraeijen. Het yflelijck gefchreeuw, en 't naare Vrouw-gekarm, Die op heur Beckens en de Keetels flaen allarm, Vervult de gantfche Stadt, en koomt ten langen leften Ter ooren van de wacht, an poorten en an veften. Daer zeght men dat de Stadt alreeds verlooren was ,• Het daverd op de ftraet van 't roepen en 't gekras Van wapenen, de vrees, en duifternifle beide, Waer door men vriend of vijand niet kan onderfcheiden, Vermeerderde de vlucht. Zo is 't met ons geftelt. Wy zijn de Marrickt quijt, en Geel behoudt het veldt, Alleen de ftraten zij nbyd'onzen ingenomen, ; Op dat geen toeloop by de Doopers meer zou komen.
%e\. Het deert my van de Stadt, en van de Borgery, Te hooren dit elend. dat voort de Schuttery In wapen koomt, oock al de Slepers en de Wegers, En al die van den eed. dat men de Harnas-vegers, En Bufle-maeckers, al hun wapenen af hael, Een ieder hier verfchijn onder zijn Corporael, Om de Weêrdoopers van den Dam af te doen danfTen. Brenght Hoppefacken, om de ftraten af te fchanflen, En Marckt te fluiten af. Brenght ftoel en bancken an, En groote vaten, brenght hier al wat helpen kan, Om alle toeloop anden vijand te beletten. Voor alle zaecken wilt het Boshuis wel bezetten ' Met goede wacht. En ghy, Tromflager, roert den trom,
Dat, wie dat deze Stadt en Keizer, voor een fom, Op
|
||||
|
Op maendgelc, dienen wil, en wagen voor zijn leven,
Dat ick hem op de hand dat geit al voort zal geven;
Doch neemt niet by der hand, tot dat den dageraet
Ons klaer anwijfingh doet hoe 't met de wercken ftaet j
Om dan gelijckerhand den vijand an te taften,
En doen verhuyfen van de plaets die vreemde gaften,
En onderwijl men hier nu krijgs-raed houden zal.
God fterck de goede faeck, en vijand breng ten val. 'Binnen.
Goedbeleyd. Van Geel, Verklhhjir.
Goedb. Dit fpel behaeghtmy niet, de borgershen verftercken
Hoe langs hoe meer, men fiet de voortgang van hun wercken Befcheydelijck, en zy toenemen in getal, Zy houden ons gelijck befloten in een val. y.Ge. Zy wercken te vergeefs, of zy al fchoon de ftraten
En ftegen floppen toe, dat zal hen toch niet baten. Zy worftlen met de dood, en met hun eygen ftraf, En fpitten voor hen felf hun doodkuyl en hun graf. Goedb. Recht anders gaet het hier. Wy kunnen niet verhindren
Dat zy lien in hun macht vermeeren, wy vermindren. Hun kogels kruyflenftaeg des Dams-plaetsheen en weer, En altemets foo ftort'er een van ons ter neer. Ick zie het lauwe bloed noch ftroomen in de goten Van die noch kers en vers ter aerdezijngefchoten, My jammert dit verdriet dat grooter werden zal. V. Ge. Waerghyu hooft mee breeckt. Ons'mede-broeders, al
Die hier gefneuvelt zijn, die moeften juyft hier fterven Op dees' plaets en dit uur j maer ghy, hoe menigh werven Sult ghy noch twijfelen an 't geen ons de Propheet Van 't welck den Engel oock gedaen heeft ons de weet, Te twijflen an Gods macht, dit is de grootfte fonde Die ymand oyt kan doen. Wy zijn alhier gefonden Om uit te voeren Gods en des Propheets bevel, Soo wel als Beukels zoon in 't Munfters Ifraêl. 'Hoevingh zijnrijckeerftaen, toen in de raed der Staten, Na'toude wetsgebruyck, oock twalef Rechters faten ? Hy
|
||||
|
/
|
|||||
|
Hy in de Raedzrael trad, en eyfchte voor zijn hooft
Den Scepter, die hem van Gods wegen was belooft. En met zijn blöote dagge dreigde te vermoorden Al die hem wederfpreeeken zouden met hun woorden. Soo word hy dan gekröont, een yder voor hem kuipt, En Knipperdolling op der fchaaren hoofden kruipt, En propheteert, dat Jan moet wezen de Voorvechter Van Zion, en alleen in Ifraèl een Rechter. Hy tracht door defen dienft te krijgen an hem heul, Gelijckhydeed , en wierd gemaëckt desKoningsBeul: Hy neemt het danckbaer an zijn wille te volbrengen, En heeft zijn handen in veel Menfchen-bloed gaen mengen. Hy is daer meê gedient: men oock een penningh flaet Tot zijn eer, waer in dat hy by den Koning ftaet. Wat deed den Koningh left, doen een van zijn huisvrouwen Haer toonde dat zy was begaen met druck en rouwen, Dat men van honger foo veel Menfchen fterven liet, Wat had hy doe te doen, op ftaende voet ontbiedt Hacr öp het MarricktAplein met d'andre Koninginnen. Hy lacht van buitenen haer toe, maer grimt van binnen, En voorts belaft haer dat zy knielen zou ter aerd', Sy doet het, hy flaet haer het hooft af met zijn fwaerd. Hy, na't gedane werck, neemt al zijn bedgenooden Hand an hand ter reijen, en danfTen om den dooden. ;'* Na dit foo noemt hy zijn Apoftels over-luit, En zendfe de vier hoeckën van de Werelt uit, ? ' Om 't Euangeli over al te doen verkonden, En yder door zijn doop te reinigen van fonden. Ick ben oock een gezant, en heb foo wel de macht Als Knipperdolling die te Munfter voert met pracht j' En is het faecke dat ghy u niet wilt bekeeren, Ick defe wapenen zal tegëns u gaen keeren. Wilt ghy de waerheid dan noch geven geen gehoor, SoopaftditZwaerdopu, zie daer dat gaet'er door. CoeS. Houd op van Geel, laet ftaen. *». Ge: Ick raed u noch te I Of anders foo zal ick u an dit lemmer rijgen. ( zwijgen, I Gotdb. I
;-■-■»■■- ■_____ti ■■ -
|
|||||
|
Cosdh. Ick bid u, dat ghy felfs doch eens uw oogen flaet
Hoe dat het, Heer, nu met uw Volck gelegen ftaet, Men ziet hier d'eene voor de ander na oock (heven, Letdaerop, enghy fultgeen ongelijckmy geven. Wy vallen veel te fwack. 't Was noch een ander werck Toen Thomas Munfter, tot oprichtingh van ons'Kerck, Den Degen op zijn zy, gelijck een Krijgsman gord e, En dartigh duyfend Boeren dood geflagen worden, Wanneer hy tegen den Keur-Saxen krijgh annam, Dat hem, en 't Boeren heyr ten beften niet bequam. Ick zie noch minder kans, dat met foo weynigh knechten, Is doendelijck dat wy foo grooten faeck verrechten. y. Ge. Laet Munfter Mnnfter zijn, ick raed u datghy fwijght,
Eer ghy den Degen om u Kinnebacken krijght, Of Ponjaerd in u hart, en na gedane faecken Zal ick om 't doode lijf een ronden dans doen maecken Van al de Broeders en Soldaten hieromtrent, Gelijck den Koningh om zijn Wijven is gewent. Ver\lic\. uyt. Verh^. Houd mannen Gods,houd op,ey waer toe dient dit twiften?
Wilt ghy wat doen foo treckt u fwaerdt op de Papiften$ Of anderfins die felf u komen eerft an boort. % Ge. Verhaelt ons dan wat ghy vanhenlien hebt gehoord
Verhj. Na dat de Borgery met tonnen en bedfteden
DentoegangvandenDam ons hadden afgefneden. Rekalf, als Opper-hooft, beroept de Borgerfchaer, En vreemde lien uit alle wij eken bymalkaer, Ter Vifchmarckt, daer zyby den ander zijn gekomen, Enhy , op'sStadtsbeurs, had Waert-geldersangenomen, Die yder een maent huur is op de hand getelt, En in hun vleugels en geleden zijn geftelt. Hy als een oud Soldaet, in oorlogh wel ervaren, Vol moets noch, al hoe wel oud twee-en-tfeftigh jaren, Wien eertijdts, om dat hy foo mannelijck fich droegh, In't open Velt, den Roomfchen Keizer Ridder floegh, Zal voor uit trecken, om het Raedhuis an te grijpen, En dwingen onzèxBend'te danflen na zijn pijpen. F En
|
||||
|
En foo kort als voor heen den Gelder voor hem fongh ,-
Of toen hy als een Leeuw de lichte Frans befprongh. Om u en het Stadthuis noch meerder te benouwen Heeft hy anbrengen doen twee heele flangh-kartouwen. De Krygers die hy heeft in dienft genomen aan Die zijn be-eedight om eerft in den ftorm te gaan, 800 haeft het grof gefchut een opening zal maken; Waer door zy meenen op het Raedhuis te geraken. De Borger heeft belooft van hen-lien by te ftaen, En in de tweede ftorm op ons te vallen aan, Indien de eerfte proef quam vruchtioos te mislucken, Sy zijn gereed, en al geladen ftaen de Stucken. De Vifchmarckt ftaet vol van gewapende gepropt, En alle paffen naar den Dam zijn toe-geftopt Met Hoppefacken, die men an heeft laten rollen, En facken die hy meê met aard heeft laten vollen. De Nes en Warmoes-ftraet zijn mede wel bemanta En zijn met ketens en met zeylen af-gefpant, Doch die op Rekalfs leus haeft open zullen raken, Die ankomt met fijn macht om dan ruym-baen te maken. Ick vrees dat het met ons ten beft niet zal vergaen. GoeS. Van Geel, wat zegt gy nu ? v. Ge. Ik ben noch niet belaêa,
Godts mogentheit meer alsdes vyants macht zal ftrecken. Ick vind geraden in't Stadthuys ons te vertrecken x Om beter hun gewelt, en al hun ftucken grof, Met voordeel en beleyd aldaer te wachten of. GoeS. Soo gy dit acht voor beft, ik laet my oock gezeggen.
Doch echter ducht ick dat wy onder zullen leggen. Wat noot was 'r, had ghy uw Benfchoppers by der hant. y. Ge. Ick heb naer hen-lien toe-gezonden een Sergeant.
Ick ben verfekert dat Zy hier haeft zullen wefen. GoeS. Als het te laet zal zijn, gelijck ick daer voor vreefe.
■v. Ge. Wat is daer niet al daer ghy fwarigheyt in maeckt.
GoeS. En zou ick niet van Geel, ick zie dat het ons raeckt.
Nu 't anders niet kan zijn, en wy ons hoop nu derven, Laet ons als Helden ftaen, en in de wapens fterven. 'Binnen. Re{alf.
|
||||
|
fy$alf. %> 'van 'Borgen.
Die zijn Geloof heeft lief, en God, en 't Vaderlandt, Die doe het blijcken, en die bied my nu de handt, En help my defe Stadt van 't fchuym der Boeven fchuymen, En al fijn anhang met een ftanck ter Poort uyt-ruymen. Soo ick u voor zal gaen, foo volg my wacker na. Wilt ghy by Amfterdam uw lijf opzetten ? R. v. "Borg. Ja, Wy willen oock de doodt des Borgermeefters wreken. Ke\. Den vyant is alreedts in het Stadthuis geweken,
Alwaer dat hy het oock niet heel lang herden kan. Koom, brengt het grof gefchut en ftorrem-leeren an, De polver-vaten oock} maer langt de alderdrooghfte. Schiet af uw bufTen in den naem des Alderhooghfte. De lontftock geeft nu oock het grof gefchut een beurt, En brandt van 't laedgat af dat muur en pylaer fcheurt. R. o». B. Al fcheurden 't heel Stadt-huis,en viel het van malkander
Met al de Doopers neer, wy ftichten haeft een ander Van beter (tof, vanblaeuw Arduynof Marberfteen, Wort het vernielt, het gaet al met een moeyten heen. Re^. Wy zullen ons voor defe tijdt genoegen laten
Met de viftory, als de Doopers dat verlaten. 'Bode. Htkalf. 'Bode. Ick foeck u overal, doch hier alleen u vind. (wind,
Ke{. Hoe gaet het met ons' faeck ? Bod. Mijn Heer,'t gaet voor de
't Stadthuis is voor de vuitt van ons-lien in gekregen, Ik wenfch u veel gelucks met defe trotze zegen. Re{. Vertelt my al het ftuck. Bod. Na dat uw Edelheyt
Al wat tot defe ftorrem noodigh was bereyt, Verloft een fwanger ftuck van vreught, en heftigh onder Den vyant vuur geeft, als den Blixem met den Donder, Soo dat van fulck een flagh het Raedhuys ftaet en dreunt, En de fluys-bogen daer den Vygendam op fteunt. De kloot fijn lijnbaen mift, en met gefnor loopt rucken Ter zijde van fijn fpoor, en flaet een poort an ftucken Van 't GafthuySj dat naeftonfe Raedhuys isgefet, En voormaels droegh de Naem van Sant Elizabeth. F 2 Hier
|
||||
|
Hier koomt de yzre-bal, als opgekaetft, anftuiten,
Enflaet terltond ter neer een goed deel van de guiten.
Wyrucktendaer op toe, den vijand bied noch weer ,-
JVlen klimt van buiten in de venfters met een leer,
De venfters, zegh ick,dievanonzeblaeuweboonen
Verfchoont waren gelijck de Rijpen blaan verfchoonen.
De Rexfcnrijckers plaets wordt ondertuflfchen meê
Gewonnen met gewelt, een welgelegen ftee
Om daer uit met gefchut het Raedhuis te begroeten,
En om de Doopers van de zael te maken voeten.
De vijand, wen hy fpeurt dat men van alle zy
Hem werck gaf, zet noch al zijn kracht en vinnen by,
Gelijck een Everzwijn, van Man en Paert befprongen,
Benauwt zijn tanden bied, met borftels ingedrongen,
Zijn dolle gramfchap, en zijn krachten t'zamen zet,
En doggen ne'ertreed, en bijdt, eindlingh werdt verplet,
Zoo brult den Dooper oock, als hy 't niet kan ontloopen,
En tracht zijn huid noch op het dierfte te verkoopen.
Wy dringen door, en maken ftraten met ons ftael j
Den vijand deift, en kieft met vlucht de groote Zael}
Doch zoo zy overhoop de deur in quamen dringen,
Zo danft 'er eerft van hen niet weinigh door ons' klingen,
Daar onder Goedbeleid, die noch maer hallef dood
Gepriemt wierd van een man, hoewei men 't hem verbood,
Mits ons gelegen was an zulcken een gevangen;
De andre, zoo geftelt, die volghden oock die gangen.
De groote Zael houdt veur, men breeckt een eicken planck ,
En wint alfoohet Raedhuis tegens Doopers danck.
Noch leefde Jan van Geel, voor wie dat wy bereiden
Een harde dood, dat by zijn zelfs hy overleide,
En overdenckende zijn vreeffelijcke doodt,
Klimt op des Tporens trans, en (telden hem daer bloot,
Daervanghthyan metonzeBorgerytefchelden ,
Tot dat een Schutter met een fchoot hem nedervelden,
En, noch ziel-amenden, wierd door een van de maets
Willens van boven ne'er gefmeten op de plaets, - ^
|
|||||
|
.
|
|||||
|
Daerbreizelt'tbeckeneel en fchoncken van dien Ketter,
En Keizel-fteenen fprenghtmetbloedigh brein en etten
Men vind van Koningjan een brief noch uit zijn zack.
Van afgeworpen fluijers drijft den Ammerack,
En het Rockin, dat de Weêrdoopers van hen goijen
Uit fchrick, en onder onze Benden hen verftroijen.
Een achterhalen wy op 't uitterft' van den Dam,
Daermenhem onder Vijzels van een huis bequam
Metgroote moeite, om hem uit de kuil te halen,
Alzoo hy was befchanftrondom met Vijfel-palen.
Wy geven u de eer, dat door uw goet beftuur
Wy'svijandsmeefterzijnin minder dan een uur.
7^e\. De eer hier af en zy geen Menfchen toegefchreven, Men moet alleen die eeraanGodtAlmachtigh geven,
Die ons bewaert heeft voor der Beyr - en Leeuwen-muil,
En als een Daniël verloft heeft uit de kuil.
Hem koom de lof toe, die in eeuwen is barmhartigh.
Seg,hoe veel Borger s doot? Bod. Thien minder,Heer,als dartig.
Het Vaendel, dat Van Geel gaf Goedbeleid in handen,
En dat hy flingerde tot Borgermeefters fchanden ,
lek u nu overgeef, zoo 't is door mannekracht,
En kloecke dapperheidt, verovert in ons macht.
JM. En hoe veel zijn daer door de onfe omgebracht? Bod. 't Getal van die, mijn Heer, is tweemael thien en acht, Zoo veel men tellen kan, waer onder veel van Namen :
Gevangens tweemaal zes} doch meerder het ontquamen,
Die de dackvenftersuit hen packtenan een zy,
En raeckten meeftendeel zoo uit ons handen vry,
En wierden in de huizen hier en daerverfteecken
Van't mal meedogend völck, en wierpen wech hunteecken,
Zoo berght den Borger noch 't onborgerlijck gedroght,
Dat zoo veel Borgers om het leven had gebroght ,•
Die, of zy fchoon zijn doodt, noch eeuwig zullen leven , -
Hun namen zullen ftaen in 't Helden-boeck gefchreven.
^^. En oock der Martelaers, die hun getrouwheit goet, En y ver, hebben hier bezegelt met hun bloecj.
F 3 Men
i
|
||||||
|
Men fuy verd voort den Dam , en dat met groote waerden,
En volgens men ons doode landfluy brengh ter aerden, Op een gewijde plaets, de Doopers al gehjck, Die dood zijn, zal men voeren naer de V olewijck, En die aldaer ten toon an nieuwe Galge-ftangen, .Als fnoó verraders, met de beenen opwaerts hangen. Den Kappitein van Geel, en Goedbeleid zijn Vaen, Als opperfchelmen, zal men hangen boven aen, EIck an een nieuwe galgh, om boven hun Lands-knechten Te munten uit, en laet de ftaecken voort oprechten Voor d'opper-meefters en bel-hamels van dit werck. Men doe alom an Godt danckfeggingh in de Kerck, Die ons zijn byftant van den Hemel heeft gefonden. Waer zijn gevangenen ? 'Bod. Zy ftaen hier al gebonden. Re^. Hier ftaet ghy nuverfuft, is't nu niet wel geklaert ? Brenght hen naer 't vangen-huis. Dat men die wel bewaert, En ylre ketens flaet an voeten en an handen. Gaet heen met defe vraght,leght die in *s Heeren banden. De gevangene binnen.
Dat men van Kampen nu oock ziet te krijgen vaft, Daerword wel op gelet, het werd u oock belaft Dat niemand, wie het zy, hem zal in huis ontfangen, Of in zijn eygen deur zal worden opgehangen, En wie de Biflthop dood of Ievendigh my toont Die zal met honderd Karels guldens zijn beloont, Die in gerede munt men daedelijck zal tellen. Gaet, ghy lien weet waer na datghy u hebt te ftellen. Binnen. Ry van Borgers.
Laet ons met algemeene rouwe . • Dé Borgermeefters uitvaerthouwen,
Die voor zijn Vaderlijcke Stadt
Zijn leven willigh gaf ten beften,
En trouheid met zijn dood beveften,
En in des vyands Spieflèn tradt.
Den Held , daer Amftel op braveerde,
Dat een foo groote Rechts-geleerde
Op
|
||||
|
Op 't Borgermeefters kuflen zat.
Doch nu met jammer moet beklagen, Dat hy foo deerlijck is verflagen, En neerleitin zijn bloedt befpat. Hy werd met naer gedreun van kloeken,
En groot getal van fwarte rocken, En flepende geweer, gebracht Tegrave, daerhet lijf zal ruften, En na de Hemelfche welluften, En na des vleefchs verrijfen wacht. Toch wilt het droevigh kermen ftaken,
't Beklagh kan hem niet levend maken. Hy koomt niet weer om zught noch traen. Doch door dit voorbeeld laet u leeren U Stadt en vryheit te verweeren, En in de nood niet af te gaen. 'Binnen. Vijfde Bedrijf.
T^efylf. Otter. Hoüejloot. Vienftmaegi.
Re\. Nu zijn wy, Godt lof, van d'Inlandfche vijand vry,
En oploop, moorden, en den onruftan een zy, Doen an een zijden draet hingh 't welvaert van dees Stede, Wy met geruftheid weer ons oude plaets bekleede, En de gerechtigheid in haer voorgaende throon Velt vonnis, fonder onderfcheit vanden perfoon, Alsande Overheit die macht nu is gebleven, Om na der Rechtens eyfch een yder 't zijn te geven ; Datdeughdewerd beloont, datquaet-doenzygeftrafr,, En dat men alle dingh tot beften oirber fchaft, Soois't, dat defe Vrouw die ons 't verraed vermelde Verdient heeft dat wy haer oock defe dienft vergelden, Daer in der waerheit ons heel Amfterdam anhingh, En fonder haer befchick gewis verloren gingh. Wat dunckt uvan de faeck? Wat is der Heeren zeggen? Wat zouden jarelijcx zy defe vrouw toe-leggen,, Omi
|
||||
|
Om te beloonen een fooloffelijcken daed ?
Otter. Dat zy foo langh met de Stadts-bode buiten ftaet.
Holle. Dit is geen faeck om fich daer veel op te bedencken,
Laet ons haer leven lang 's jaers twintigh guldens fchencken. 7^e\. Laet het foo wefen. Ott. Dat men 'tjaerlijcxan haer telt.
Holle. Dat menfe weer met de Roedrager binnen fchelt.
7^e{. Om dat ghy hebt belet uws Heeren bloet-vergieten,
Zult twintigh guldens 's Jaers van defe Stadt genieten, Soo langh u leven duurt, tot een erkentenis Als dat ghy zijt geweeft des Stadts behoudenis. Dienftrn. Ick heb de Heeren voor hun miltheid te bedancken.
Dan Godt zy mijn getuigh', dat ick de Doopers rancken, En boofen anflagh, an u niet en heb ontdeckt Om eenigh not, maer dat alleen ick was verweckt Door medelijden, en op dat ick zou voorkomen Het boos befluit dat by de Doopers was genomen, *; En dat beveften met een gruwelijcken eed,
Die Jan van Geel hen aldereerft te voren deed, Dat wien dien overtrat zou Duyvels eygen wefen. Mijn hairen door dien vloeck beangft te bergen refen, Soick het Lijwaet wiefch, en foö als ick verftond Dat men u allen fou verdelgen tot de grond, En dat met niemant zy meêdogen zouden hebben, Dat men de Kind'ren oock zou dooden in de Krebben. EndatmijnMeefter, daer ick korts had by gewoont, En all' het Huifgefin niet werden zou verfchoont. Doen werd ick heel ontroert, en foo beweegt gedreven Om hoe de faecke lagh mij n Heeren an te geven. Hoe weynigh dacht ick eerft als ick by henlien trat In hun gemeynfehap, dat die fulex voorhanden had. Van Kampen gingh my met zijn Lammer-tongh bepraten, Soo dat ick my doen oock heb weder doopen laten, Dat my nu wel berouwt, nu ick de boevery Anhen befpietheb, endefnooverradery, En hoe zy 't flechte volck verleiden met hun reden. Dat zy grijp-wolven zijn, gedoft in Schape-kleden. |
||||
|
Gtter. Nu kent ghy f echt hun aert, en boom van dat geflacht.
Zie toe dat ghy voortaen u voor de Preekers wacht.
"Dien/lm. Dat zal ick doen, met God, al koften zy zo vleijea Als Brugman, zy en zullen my niet meer verleijen.
Holl. Dat gun u God. Üw dingen zijn hier afgedaen, Hier is niet meer te doen, als ghy wilt moogt gy gaen.
Vienflm. Ick ga, mijn Heeren, God Almachtig wil u geven Een goê regeering, en, is 't zaligh, een langh leven. 'Binnen.
Otter. Of van gevangenen het nu geen pas en geeft Te fpreeken oock ? 7$e\. Niet voor dat men van Kampen heeft,
Gehjckzijn mede-maets, befloten in ons'banden.
7\ey van Borger s> met Klampen, uit.
Wat is dat voor geraes ? wat is hier weer op handen ?
7%ey v. Borg. Wy komen hier, mijn Heer, en eyfchen u het Geit
Hét geen ghy op het lijf van Kampen hebt geftelt, Die wy hier brengen kort gevleugelt en gevangen. 2^. Om deze man te zien had ick feer groot verlangen.
Waer vont ghy deze quant ? 7%ey. Uit vreze van verfpied Te worden, dorft zijn volck hun BifTchop huizen niet, Alleen een Weduw-vrouw, by wien hy was gekomen, Heeft, met haer Zoon, die booswicht in haer huis genomen. Wy kregen haeft de lucht, en volghden op dat fpoor, Het bleeck oock wel dat hy niet doof was in zijn oor; Op d'eerfte mompelingh is hy van daer geftreecken, En heeft zich ondereene vuilnishoop verfteecken, En hielt zijn leger tóén aldaer een gantfche nacht} Doch 's morregens, bykans van dorft en ftanck verfmacht, Rijft uit de mishoop op, van vrees en rouwbefturven, Wy komen op het flagh, men vat hem by de lurven, Hy worftelt weinigh, en hy fpreeckt noch ba, noch boe, En wy hem brengen naer de Borgernieefters toe. Ziet hier den Hipokrijt, hoe ftatigh kan hy prijcken. 7$e{ Ick moet die loozen Vos te degen eens bekijcken.
Zijtghy van Kampen, zegh? IQam. Ick word alzo genoemt.
7\e\. Ghy zijtden BnTchopdan,in Amfterdamberoemt?
G I^am.
|
||||
|
Kjtm. De broeders, Heer, alfulcke tijtel my toefchreven.
%e\. Soo is de Mijter van de fchelmen u gegeven. Hebt ghy geen ander recht, noch reden die ghy geeft,
Wie wettelijk u tot dat ampt beroepen heeft ?
Soo is uw Bifdom niet, en oock van geender waerden,
't Waer faeckedatghy 't had gewonnen met den zwaerde,
Het welck u is misluckt in uwe reekening,
Dat ick geloof dat u ver uit uw giffing ging,
Nu all' uw' quaden raed en opzet leyt beflommert.
Kjtm. Ick heb my met de faken nimmermeer bekommert. 7$e\. Bekommert, met het geene dat u paften niet. Kjtm. Hoe 't is, of niet en is, het is alreets gefchiet. 7$e\. Om dat het is gefchiet, zal het u fuur opbreken. Kjtm. So zoud ghy dan uw leet, an die geen fchult heeft, wreken. "R^k. Ghy noch ontfchuldigh, Boef; die rockende het fpel. Kjtm. Al 't gene dat ick deed' dat was door Godts bevel. 7{el(. Het mocht de duivel zijn, die 't u heeft ingegeven. Kjm. Neen, 't was een Engel Godts, die my heeft angedreven. fy\. Soo heeft den Engel u bedrogen en verleit, Kjtm. Hy quaet van Godt fpreeckt, die quaet van den Engel feit, [ 7fy\. Noyt raden die fijn Evennaeften te vermoorden. Kjtm. Die Godts wil uitvoert, doet het geen dat hy behoorden. 3%e\. Soo hebtghy 'tuit delaft van Godt uw Heer gedaen? Kjtm. Ja warelijck. Ick kan het anders niet verftaen. 7$e\. Soo zoud ghy, na ick hoor, de fchult geheel misfaken ? Kjtm. Ick kan voor defe tijdt de faeck niet anders maken. 5^. Is het daer meê genoegh,zegh ftuckefchellems,zeght? Kjtm. Ick heb my niet gemoeit met oorlogh noch gevecht. T^eJ^. Ghy, als een Velt-fchalmey, al d'andere ophefte. Kjtm. Ick noit geweer en droegh, veelminoit ymantquefte. Datditfoo is, dat zal getuigen oudt en jong.
%£J(. Het alderfchadelijckft geweer dat is de tong. Kjtm. Ick heb, mijns wetens, nimmer met mijn tong gefondigt. 7$e\. Soo vaeck als ghy daer hebt uw leugens meê verkondight. Kjtm. Ick noit en fprack als dat de Waarheit my gaf in. fy{. Als ghy de Schrift, Go<Jts Woort, verdraeyde na uw zin. Kjtm.
|
|||
|
Kjtm. Laet uwe Leeraers, foo fy kunnen, dat bewij fen.
| 5^. Dat was een fwarigheyt. Wy zullen 't liever prijfen. ! i^««?». Ick weet niet Heer waer in dat ick my heb misgaen. 7fy{. Om dat ghy tegens alle wetten hebt gedaen.
: Kjnt. Ick heb my op den Dam niet tegens u begeven. 7$e\. Maer met uw anraan al den hoop daer toe gedreven.
Kjnt. Het was van Geels bedrijf. Ke{. Door u hy't voerden tiic.
Kjtnt. Dat locchen ik. ^e{. Wat,zultgy 't noch ontkennen, guit?
En daar en boven noch een dood-getuigh ophalen, Een die hem niet en kan verweeren noch vertalen ? Kjm. 't Bewijs dat tuight voor hem, en maeckt fijn handel vals,
En my ontfchuldigh. Ke^. Fielt dat lieght ghy door uw hals. 'Kjm. Ik lieg het niet. Re\. Gy boef, gy zult uw tong befnoeijen,
't Is lang genoeg met u. Ga, brengt hem in de boeijen, En maeckt de pijnbanck klaer,dat tegen achter noen Wy kennis hebben van fijn faken, leer, en doen. "B'mncn\ 'Bultenaer. 7$ey "vanüorgers.
Uit 't roockgat van 't Steêhuis, daer ick my had verfteken , En daar door ben de doot of Vangenhuis ontweken j Koom ick weer voor den dagh, na dat ick in dat gat Een ganfche dagh, en oockeen nacht, verborgen fat, De vrees voor ftrarFe deed my in de Schoorfteen kruipen ,• Doch hongers-noot, dorft, en vermoeitheit daer uitfluipen. Waer berg ick nu mijn lijf; Wat volck koomt ginder aen ? Het fchijnt 't is Borgerwacht. Ay my! ick ben verraên, Soo fy my meenen, ick en kan het niet ontleggen. i. °%ey. Wat is dat voor een vent ? wel wat is dit te feggen ?
2.7$ey. Hy is heel dick beroet, en glad gefwartelt, oock
Of hy gehangen had fes dagen in de roock. 3. T^ey. H y ziet daer uit of hy was uit het graf verrefen.
i. T^ey. Zou het oock niet wel een van de Herdoopers wefen ?
2.7fey Het lijkt wel van die aert. 3 7{ey Koom,randenwyhemaen.
Zegh Maet, waer heen de reis ? "Bul. Ick moet hier ywers gaen. 1. %ey. Waer doch ? en fpreeckt ghy niet ? wat zijt ghy voor een
Lantsman ? Koom zegh, zijt ghy een Duytzer-karel, of een Fansman ? G 2 z.Tfey.
|
||||
|
•2.7{ey. Heb ick in de Pijlfteegh u niet voor dees gezien ?
3. %ey. Hou ftal. Neen ghy en moet ons foo noch niet ontvlién.
i.^ey. Neenkameraet, ghy moet hier eerft noch wat vertoeven.
Hebt ghy niet oock met de Herdoopers loopen fchroeven ? Waert ghy niet by den hoop f 'Bul. Ach! ick weet niewers van. i. %y, Wy weeten 't dan voor u. Nu mackers, taft hem an.
Wy hebben blijcxgenoegh, ziet hem de moed begeven, Anfchouwt hem eens, ziet hoe zijn fiere leden beven. Brenght hem in 't vangenhuis gebonden over ftraet, Op dat hy weten mach met wien, en waer hy gaet. 'Binnen* Graefyan Hoog/Ir aten. "Rgkalf. Otter. Holle/loot. T^ey van Borgers. Soo haeft als ick den Brief, die ghy my hebt gefchreven, Gelefen had, heb ick my voort op reis begeven j Om uit de Heeren mond al de gefchiedenis Te hooren, om dat my daer an gelegen is: Want ick den Keizer daer moet rekening van geven; Of anders word oock my de misflagh toe-gefchreven, En tot mijn nadeel van mijn haters na vertelt, Dat ick , die hier nu alsStadthouder ben geftelt, In Hollandt, na deneyfch, myniet en had gequeten: *t Welck nochtans anders blijckt by die geen die het weten, Als dat Laleyn na plight het Keizerlijck volmacht, En eed die hy de Stadt gefworen heeft volbracht; Voornemelijck in alle dees oproerigheden. U is feer wel bekent, dat noch geen jaer geleden, Hoe dat ick uit den Haeg, foo ras als ick vernam Van onraed, en het geen gefchiet was t' A mfterdam, Qiiam herwaerts over, daer ik doenmaels order fchafte, En fommige van de Regeerders oock beftrafte Van fïoffigheit, en quade toeficht onder haer, Waer door was angegroeit der Wederdoopers fchaer, Wiens anwas dat zy lieden hoorden te beletten, EnfvvaerlijckftrafFen, na geftrengheit van de Wetten, Dies tot gemeene beft wy raemden een goe voet, Die Mierop, Van der Burgh, en Saf bout vonden goet, Met
|
||||
|
Met d'Heer van AflendelFt, en andere Raedsheerea,
Doch ick moeft onverrichter faecke weder keeren,
En foo ontginck der Borgers dreygen en hun krop,
Om dat ick Borgers had doen grijpen by den kop,
Die men by my van Wederdoopery betichten,
En dat de fpraeck gingh dat men noch die nacht zou lichten
Twee honderd van hun bed. Waer op dat vinnig gram
't Gepeupel uit-gelaten voor mijn herberg quam,
En fwoeren zy met ons een qua wegh zouden wandlen,
Indien men voort voer met hen lieden foo te handlen -,
Soo dat ick blijd was dat ick raeckte uit de Stadt,
En foo veel redenen als ick wel doenmaels had,
Van quade toeficht defer Magiftratenbancken
Te overhalen, ick nu weder u bedancke
Voorgoeopficht, en trouw, en voor forgvuldigheit,
En danck u uit de Naem van Keizers Majefteit.
Wat is 'er zedert uw vi&ory voorgevallen ?
T^ej^. Dat waerdieh is om te verhalen niet met allen j
Als dat des morgens, toen den oploop was gefmoort, Veel Doopers ftonden voor der Regulieren poort, Men zeid dat het getal was van vierhonderd mannen, Van zins om met hun zeckt-verwanten an te fpannen j Doch als zy hadden van de Nederlaegh verftaen, £ijn yder een zijns weegs ftilfwijgend deurgegaen. Men zónd hen knechten na, die van de afgedwaelden, En achterfte, noch eenigh vollick achterhaelden, Die men gevangen als verraders hier opbracht. Wy hebben Kampen oock gekregen in ons macht. Hoog/l. Hoe fult ghy lieden het met uw gevangens maecken ?
Otter. Mijn Heer, wy waren al vaft doende in die faecken,
En hebben onderlinghin'truygh ontworpen hier Het vonnis vande Wederdoopers op't papier, Op wat m anier d at men hen ftraffen zal an 't leven. Holle. Hoe wel wy u geen reeden fchuldig zijn te geven-
Van vonnhTen van hals, of van des Raeds befluit Daer geen verhael op is, en 't weder-roepen uit, G 3 Nochtans
|
||||
|
Nochtans terwijl de Graef by ons hier is gefeten,
Al treckend an een lijn, foo zal men hem doen weten Wat onfe meningh is. Otter. En wat op heeter daed Over henlieden is befloten in den Raed, Om morgen voor de noen het felve uit te voeren Op die geen, die met Jan van Geel en Kampen fwoeren, En doende waren tot ons aller onder-ganckj Dat men hen openbaer zal op een flachters banck, Naecktuitgekleet, het harte uit hunne boezems trecken, En hen driemael daer meê flaen op hun harflêbecken, Al levendigh, eer ymand noch de doodfnack gaf, En met een poock als dan de ftrot zou fteecken af, En daer na op een block met hack-mes zou quartieren De doode lichamen, en fagen die an vieren} Doch 't hooft eerft afgefneên, en dan de ftucken glat Oock opgehangen in vier hoecken van de Stadt, Als is verraders wijs. Hoogftr. Ick fchrick van an te hooren, Hoewel men die Rabauwts zal ftraffen nabehooren. Maer zeght my eens hoe dat het zal met Kampen gaen ? J$e\. Die zal men eerftelijck een Biflchops kleed doen aen, De Myterop het hooft, met Stool en Staf beperelt, In zijn geftoelte, tot een fchimp van al de Werelt, In't openbaer ten toon enpronck zal zijn geftelt, Gelijckhetby onsleit, en foo zijn vonnis meldt, Dat men hem daer zijn tongh, daer hy zijn ketteryen Heeft meê verkondight, by de lerrep af zal fnyen, Endanzijnrechter-hand, daerhy meê heeft beflapt Het Doopzel, op een block zou worden afgekapt, - Na welleke zijn kop zal worden afgeflagen, Enmethetlichaem dan al voorts in 't vuur gedragen, Om dat zijn anhangh zijn na-blijfzel, als van Sant, Niet garen zouden, maer totpulver zijn verbrandt, En dat men zijn waerdin, dewelck hem had verborgen, Beneven haren zoon, zou met de koord verworgen, En hangen openbaer, en alle Menfchen voor Tot leering en tot fchrick, in hunliên eygen door. |
||||
|
Dat in defelve fteegh, een yder tot exempel,
Men noch twee Vrouwen zal opknopen in haer drempel,
Waer van den een het Wijf is van den Bultenaer,
Die ftroppen maeckten reed', en droogden kruit te gaer,
En deyldent uit dat op den Borger werd verfchoten,
En met vergiftigh zap de kogelen begoten.
Noch zal men oock die Vrouw doen hangen voor haer huis,
Waer uit gekomen is het moeder-naeckt gefpuis.
Mijn Heer die zal gelieven morgen dan te blijven,
En nevens al den Raed de Schelmen fien ontlijven.
Hoogfi. Ick zal, en al het geen dat hier de Wet in doet
Is welgedaen, en ick en 't Hof het houden goet. Ke\. Dat Schouwt en Schepenen de Dooperen anfeggen
De dood, en henliên een dach van den hooghften leggen. Oock an alfullicke, die meê by 's Heeren recht Verwefen zijn om met het fwaerd te zijn gerecht. Hoog/i, Ick neem mijn affcheyd dan. Mijn rijdt is wat verftreken,
Ick moet tot mijnent t'huis den Raed van Holland fpreken. En by de Raed zal ick weer komen na de noen. Graefvan Hoogflrat. Vinnen.
Holltjl. Mijn Heeren, hebben wy hier oock yets meer te doen ?
Hk.e\. De Borgeren, van wien dat Kampen is gevangen,
Staen buyten, en die zouden garen geit ontfangen, Dat van ons op des BifTchops lijve isgeftelt. Otter. Dat men die 't hunne geeft, dat men die binnen fchelt.
Rry "van "Borgers uyt.
Ke{. Ghy Mannen, die u hebt gedragen als de Helden,
Ghy die uw vyand hebt geflagen uit den velde, En in 't anvallen u als Leeuwen hebt getoont, 't Is reeden dat ghy voor die daden werdt geloont. Wanneer een ampt is Ieegh zal men op u liên dencken, En tot befoldingh van uw dienften meê befchencken. Nu wegens 't geen u komt dat zal men u voort doen. Gaet met dit Cedel heen naar Benningh of naer Loen, Stadts Rente-meefters, die 't u lieden zullen tellen Tot eenen penningh toe, en u te vreden ftellen. |
||||
|
Nu, al den handel van het Wederdoops gefpuis
Zal men doen fchilderen, en hangen op 't Stadthuis,
Tot eeuwigh fchand van hen, en eer van ons gezellen.
Men zal 't oock voorden ingangh van het Raedhuis ftellen
Den dagh en het jaer van dit wonderlijcke werck,
Als mede op de binten van de Nieuwe Kerck ,
Op dat men 't Jaer van vijf-en-dartigh wel onthouwen,
't Straetloopen moedernaeckt van mannen en van vrouwen.
Alwaer den thienden Mey men voort an dancken zal
Die geen^ die Amfterdam behoed heeft voorden val;
Dat men gebeden ftort voor all' die zullen fterven,
Dat zy'Vergiffenis by God mogen verwerven,
En kennis en berouw van fchuld en wangeloof,
Op dat de zielen niet en worden duivels roof.
Gaet naer de rekenbanck uw honderd guldens halen,
* Met ordening van ons, en laet u daer betalen.
7$ey v. Borg. Wy dancken al den Raed, en zullen nu voortaen
Tot diende van de Stadt, en van de Heeren ftaen. An onze trouwigheit en zal het nimmer fchorten. Wy gaen oock naer de Kerck onze gebeden ftorten, Datzy by God den Heer hun fchults vergiffenis Verkrijgen, en zoo menigh Zondaer als 'er is, En daer beneven hem van zijn weldaden loven, Dat hy ons bygeftaen heeft met zijn kracht van boven, En onze zaeck gebrocht heeft tot zoo goê befluit, En dat het oproer, en het Doopers Spel is uit. TBy tijden Qoddigh.
|
|||||||
|
€>/-
|
|||||||
|
ys/^
|
|||||||