/s/-*-\'9

Oan \'t kleine Revierke.

A\'j nooit van de Linge ien de Bêtuw geheurd hadt, dan zou\'j op \'t heele ding geen arg hebben, zoo\'n onneuzel schoap van \'en ding as\'t is.

Meister ien\'t school leert oan de kienders, dat \'et \'en revier is, die van\'t Oost noar \'t West krek midden deur de Bêtuw geet; _moal- —- as nou de Linge \'en revier is, wat motten dan de Rian en de Woal wol wêzen die de heele Bêtuw ien d\'r erms houwen, wat blief!

A\'j meint dat ie van de bargen kunat, zooas meister zeit dat de revier\' doen, dan bi\'j krek van de wies; \'t schoap van \'en ding is van lége komaf. Bij \'t ouwe kastêlje Doorenburg of uut den hoek van Gend, doar mot ie zoowat uut de Wêterings kommen, en nuumt ze hum, ook nog \'en heel eind wiejer, niks meer as de Wêteringse wal.

Ge kunt er krek van zeggen wa\'j wilt, moar toch, toch is\'t \'en oarig dingske. Zoo zuutjes heer slemiert ie moar vort, krek as \'en oal op \'t dreuge, en, as ie proaten kos, jong mins! wat zou ie oe veul van de Bêtuw vertellen.

Joa, as ie zoo stillekes vortkruupt, en kabbelt en knabbelt oan zien boord, dan smuuspelt ie toch zuutjes tegen \'t lies dat hum groet, en fluustert ie heel wat oarigs.

Niewoar, \'t is zoo mooi langs zien weg; ter lienker en rechter, bóvenop de vette klei, is \'t alles malsigheid en volligheid en

OAN \'T KLEINE REVIERKE,

frissigheid ? Hier de hoaver en weit, -wat stoan ze weer gelp; gunds dat goudgele zoad, wat flonkert \'et zonnig; dóar dat peers-gruune kleeverveld, wat ruukt \'et near heuning, jong minseji, wat ruukt \'et!

En de hofstêën wat zin ze fleurig; en de perds wat zin ze stark; en de mansluu wat zin ze kloek; joa kloek, a\'j moar ziet hoe ze gunder met vierspan de zwoare klei oan \'t bouwen zin, krek asof \'t deur de botter goeng, krek of \'t niks nimmendal was. En dan deWrouwluu----? Knap slag van vrouwvolk!

En de dernjes....? Joa, de Linge kent ze nog béter! went, de jonkheid wil wel is verfrissing, en ook: as ze met heur blonde köpkes boven \'t revierke kommen en vroagen hoe ze d\'r uut zien, dan lonkt ie heur toe met \'t eigen oog dat zij noar umlêg sloan, en koatst ie weerum, en smuuspelt ien \'t lies: „Heel oarige köpkes!quot;

En zuutjes, heel zuutjes schuufelt de Linge al wiejer; ook dukkels onder kroos en wier en donkere brugskes deur, en — \'t is te begriepen dat ie niet altied gern ziet wat er umgeet ien de Bêtuw. Of \'t niet al arg genoeg is, dat ie — oan gundsen kant van \'t brugske woarover de landweg geet — ien kalmen vloed dat lillikke huuske spiegelen mot. „In den reizenden manquot; is er uutgehangen, moar, as ie wilt weten wat toal oe die reizende man soms kan proaten, dan mo\'j ien den oavend, heel loat, moar is luustere kommen.

Moar nou, nou \'t mergen is, nou heurt de Linge niks lilliks.

Hier ien de hooge peppelloan, hier heurt ie de veugeljes kwin-kelieren. Wiejer op, woar den ouwen olm bij \'en klein steenen huusken oan zien boord steet, doar heurt ie de stem van \'en ouwe mins — \'en heel ouwe mins — en — \'t psalmlied ter eere van Gods weldoajigheid, trillend en bevend, vlot ie mee boven zien effen vlak, nog \'en heel eindje wiejer.

Gunds, bij den grooten drêj, woar ie dat witte hekke zieti glimmen, en woar de weerschien van \'en mooien blomhof ien\'t blauw van de Linge speult; gunds woar de blanke rimpeljes al wiejer en wiejer kringelen, doar heurt en dear ziet ie nog meer.

Triene kent ie wel, flinke blonde Triene van \'t Putterserf, die ielken mergen op \'t planken stap oan zien boord, de roorntesten boent en de melkkannen schuurt, hel, hel as de zon! Heur

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

stevige hand oan poezelen erm, het zoo dukkels met emmer of boender zien stille vlakte geruurd, en — \'t blozendste kopke dat ie weerkoatste is \'t kopke van Triene, en \'t helderste liedje dat ie ooit beurde is \'t liedje van Triene van \'t Putterserf.

En de Linge —• as ie Trieneke gemergen fluustert ien de blauwe vergêt-me-niets die ie kwiestig zeumde langs \'t Putterserf, dan geet ie wiejer, krek as altied wiejer ten nutte van mins en dier; en allinnig as de weinter hum in zien bedde houdt, dan slupt ie \'en korte nacht; moar anders, rusteloos geet ie vort, en \'t reine woater vlot ie noar d\'eindlooze zee — moar; \'t dras en sliek blieft ien\'t lége.

\'t Putterserf is \'en mooie hofstêj, \'en hofstêj vol stoasie. Nou vier joar gelêjen is er \'en schoon roodsteenen veerhuus bijge-timmerd — dat kos niet minder, alschoon de boer en zien vrouw eiges van geen stoasie hiewen — en \'s leintes, twee joar, is de boer gesturven.

\'t Roodsteenen huus van \'t Putterserf het vier schuufroam\' ien\'t gêvel van veuren, en schuune gardien achter de gloas\', krek egoal as bij den burgemeister. A\'j ien die koamers kumt dan zou\'j\'t wel loaten um de pet op \'t heufd te houwen.

Ien ielke koamer hei\'j midden op de planken vloer \'en gruun-rood karpet met strepen d\'r deur; doarop \'en ronde toafel met gruun wasdoek d\'r over, en \'en rand d\'r um, en pooten d\'r onder van effektief mehoniehout. Ien ielke koamer zie\'j twoalf stoelen en twee met erms d\'r oan — zeker indertied met be-griep van een veur den boer en een veur zien vrouw. Krek zoo zie\'j ook in ielke koamer \'en mooie spiegel boven den schorsteen hangen, en \'en groot kammenet tegen de muur stoan. Voorders oan de muren, die zoo wit as pampier zin, doar zie\'j \'en heele zooi schilderijploaten: Van Spiek die, ge weet wel, met \'en schip vol kruut ien de locht sprong, en dan nog \'en boel met mansluu en soldoatenvolk d\'r op, en een — woar \'en kerl op \'en perd leit — met Mazeppa d\'r onder; da\'s Frans begriep iel

Zóo redeneert de bouwknecht van \'t Putterserf, en Lammert hij redeneert nog een heele boel meer: Woarveur hei\'j de dinger anders as um ze te gebruuken? Moar de vrouw van \'t Putters-

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

erf ze gebruukte die koainers nooit. Allinnig as\'t Zoaterdag is, dan geet ze — op heur kousen-vuut\', went de klomp\' of schoen\' loat ze\' altied veur den drumpel stoan — ien\'t een van die koa-mers noar binnen, en hoalt ze uut \'t kammenet van klienktum um \'t\'volk te betoalen; en hie — Lammert — óok op zien kousen-vuut\', hie mot dan \'t geld nog is noarêkenen op die toafel met \'t wasdoek; en ziet dan eiges, hoe \'t noarigheid is zooveul zekskes met spesie as doar ien dat ding van \'en kammenet stoan. Miesderoabel riek mot vrouw Willems wêzen. Tachtig mergen land onder de ploeg, zestig mergen wei, en alles noa venant; èn —■ as heur man bij \'t trouwen dan toch eiges niks meer as \'en erme bouwknecht was, dan zeg ie: da\'s oarigheid! \'

\'t Vertelsel je van Willems die deur zien vrouw en warkzoam-heid. van onderop riek was geworden, dat was \'en bekend ver-telselje, \'en wóar vertelselje; • \'en vertelselje dat Lammert van Tuil, siends ie noa Willems\' dood op \'t Putterserf kwiem, ien\'t heufd had gedrêjd.

En nou — \'t was oarigheid, sedert giesteren, zei blonde Trieneke: Jóa! En — as nou moeder geen Nee zei, dan zou \'t weer \'en vertelselje worden, moar nou \'en vertelselje van Lammert!

Jóa krek, \'t zal weer \'en vertelselje worden, moar nou \'en vertelselje van Lammert.

Lammert, de eenig overgebleven kleinzoon van den stokouden Arie Weijer — van wien we straks meer zullen hooren — Lammert is een stevige knaap, welgemaakt eii goedgespierd.

A\'j hum doargunds ien den vroegen mergen bij de dêldeur van \'t Putterserf ziet stoan, dan ku\'j oe best begriepen dat Triene sjenie in \'em kreeg, zoo\'n knappe jong as \'et is; en, \'t land bouwen dat kos ie zoo goed as de beste. Moar — nou Triene krek um den hoek van de schuurdeur noar buuten kiekt en Lammert ziet stoan, nou ku\'j oe óok best begriepen dat hij zooveul as- verliefd op Triene wier. \'t Is \'en kloeke flinke dern: d\'r frisse wang\' \'t zin verrechtig krek de klaproos\' ien\'t korn; d\'r blauwe oog\' de vergêt-me-niets oan de Linge, en dan d\'r poezele hals en erms, wa\'n malsigheid, mals as \'en meirêgen, rfials as de dauw op \'et land!

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

Al ku\'j \'t oan d\'r oog niet zien, Triene het slecht gesloapen. Giesteren het ze Joa gezeid, en a\'j dan toch Joa het gezeid, dan bi\'j duk zoo roar um \'t hart, dan zou\'j wel lachen willen en greinen ook, en — niewoar, zoo\'n knappe jong da\'s toch plezierig!

Maar nog wat anders heeft Triene in \'t eerste wakker gehouwen; Hoe moeder \'t gemarkt had van Lammert en hoar____?

Zooveul is zeker, toen ze noar bed wou goan, toen het moeder heur oangesproken en gezeid, dat ze zich niks met Lammert had af te geven; \'t was \'en beste bouwer, dat was\'t, as ie\'t op z\'n meneur had¹; moar — kunnen is nog \'en ander ding as wi llen. Zie, Lammert was eigenlik ien den letsten tied \'en matfots en \'en slof geworden. De luioard speulen dee ie, dat en niks anders. Ze mosten zich niet betuuten dat moeder bliend of kiends was geworden. Goddank! al was ze bij de vieftig, ze had heur be-griep en redenoasie nog goed: „Verkeerink met \'en luioard,quot; had moeder ten letste gezeid: „Voader zou zich umdrêjen ien\'t graf, dat zou ie, as ie doar begriep van kos hebben. Triene pas op!quot;

En Triene, Trieneke had tegen Lammert al joa gezeid, en heur moeder het ze um den hals gepakt, en gegreind het ze oan moeders borst, oakelik, oakelik! dat moeder toch wek wier, went greinen dee Trieneke anders nooit; en — eer dat ze noai bed goeng zei moeder — die toch niet wiest dat Triene al Joa zei: „Kiend, zie dan erst nog deur eigen oog\'; moar houd ze open, wied, heel wied open.quot;

En — dat zoo\'n moeder as moeder toch eiges bliend kan wêzen! Doar zu\'j loater van heuren. Alevel, nou zu\'j\'t begriepen dat Triene slecht het gesloapen; en a\'j\'t alles begriept dan zu\'j ook wel verst oan, dat Triene met heel veul verwondering zeit: „Zoo Lammert, bin ie doar!quot; wént, volgens den torenklok most ie wel \'en half uur noar \'t land wêzen.

„\'k Most oe toch erst is gemerge kussen,quot; zegt Lammert met \'en kniepeugske, en wenkend: „Kom êfkes hier achter den hout-miet?\'quot;

„Nee, nee jong, dat kan iens-geheel niet,quot; is Trienes antwoord; moar, oolik____ ze kumt tóch.

Albeneur, Triene wil hum alles zeggen, en roajen ten goeje.

OAN \'T KLEINE RE VIERKE.

Zoo\'n enkelde keer het ze ook wel gemarkt dat Lammert krek zoo gern \'en ander zag warken as dat ie \'t eiges dee, moar Lammert was zoo\'n knappe jong, en hie kos toch bouwen nog béter as de beste, en zien ringboard krulde zoo mooi; alêvel, nou zal ze \'t hum zeggen: oppassen mot ie, of anders...

„Kom nou is êfkes hier bij me zitten?quot; vraagt Lammert, nadat hij zich op een takkenbos liet zakken, en, met het hoofd achterover op een wat hooger liggenden bos geleund, slaat hij de oogen tot Triene op, terwijl hij haar te gelijk bij den blauwstreepschen rok trekt.

Nee menneke, dat kon niet; as\'t nog êfkes kussen gewest was, moar zitten!! Ze most noar \'et karnhuus.

Dat was nou kienderachtig, arg kienderachtig! Triene had ver-echtig geen begriep dat \'en dochter van \'t Putterserf toch van \'en heel andere standoasie as \'en gewone melkmeid was. Ver-echtig, ze geleufde \'t niet hoe de minsen d\'r uutlachten dat ze altied platste en ploetste asof \'t um \'en kruimelje brood was te doen; Trieneke most....

Uutlachen!! W i e lachten d\'r uut____? hê ? dat wou ze wéten!

Maar Lammert trok haar weer aan den rok en drong haar opnieuw: „Toe kom dan zitten?quot;

„Nee!quot; En Triene zette den voet vooruit en de linkervuist in de zij: Erst zou ze weten wie d\'r had uutgelachen umdat ze warkzoam was?

Nou, as ze \'t dan weten most— moar eigenlik \'t was kienderachtig — Lammert slokte, went hie goeng liegen — as ze \'t dan weten most: Geurtje bij grootvoader had gelachen.

„Geurtje!quot;roept Triene terwijl haar van spijt de tranen in de mooie oogen springen: „Geurtje! dat kleine kriel van \'en ding!quot; Maar Lammert, om het onweer van Geurtje wat af te leiden, herneemt: „Joa, Geurtje, en o, \'en heele boel meer.quot;

Wonderlik, geen vijf seconden later zit de flinke meid naast Lammert op den takkenbos; haar hand rust in de zijne; haar hoofd leunt tegen zijn schouder, en haar schoone oogen waarin de tranen nog glimmen, turen op Lammerts sprekenden mond.

„Triene, ge mot verstandig wezen,quot; zegt Lammert: „wat woar is dat ku\'j niet tegenspreken: as riek en heug uut warken geet.

OAN \'T KLEINE REYIERKE.

dan is er veur lêg en erm geen verdienen meer. Oe moeder versteel d\'r standoasie niet; \'t is altied moar vortzwiepen tegen béter begriep en verstandigheid ien. Woarveur het God ien de Oost de zwarte mooren en al dat sloavenvolk anders ien de wereld geschupt as um veur \'t blankvolk te warken? As nou \'t blankvolk tegen die sloaven is zei: goa gelluu moar piepkes rocken, welluu zullen \'t wark wel doen, dan zou\'j ummers zeggen dat de wereld oaverechts verkeerd liep. En gunder, beveurbeild ien de stad van Nimwêgen, denk gij Trieneke dat \'et riekvolk doar warken geet? Doar mo\'j um kommen! Niet éen die z\'n eigen schoen\' nog zal smeren; ze meugen krek as de notoaris df de burgemeister soms zoo\'n bietje ien de boek\' zitten te lézen of te schrieven, moar \'t wark dat loaten z\'oan \'t meid of knechtsvolk over; eiges rooken ze piepkes en zitten ien de zon.quot;

„Moar, wat zei ze toen ze lachte?quot; vraagt Triene die slechts half heeft geluisterd en lachende Geurtje niet uit haar geest kan verbannen.

„Wat ze zei Trieneke?quot; herhaalt de bouwknecht langzaam, en hij slokt weder, en dan, dan vraagt hij: „Lig ie wel mekkelik Triene?quot;

\'t Meisje dat zich straks ondanks zich zelve naast haar minnaar op het hout liet nederzakken, springt nu haastig overeind: Lig ie wel mekkelik Triene!... is dat nou \'en vroag as de zon al hoog oan den hemel kumt en \'t wark leit te wachten! Een vuurrood van schaamte overdekt haar gelaat, maar ook, haar gekrenkte eigenliefde moet zich luchten, luchten zelfs tegen den knaap dien ze liefheeft, doch, die haar zeggen durfde dat Geurtje haar belacht: „En as\'t dan mien niet vrijsteet om te warken zooveel a\'k wil,quot; zegt ze met eenigszins bevende stem, „dan zal \'t ien ielk geval de knecht van mien moeder niet vrijstoan um, ien stee van oan \'t bouwen te zin, op \'en houtmiet te liggen.quot; Die was roak gewêst!

Nee, as Triene nou zóo begon dat was noarigheid! En — maai weinige seconden later wier d\'r achter den houtmiet zoo\'n klein bietje afgekust, en zei Trieneke mot \'en smokkellachske, dat \'t ook zoo arg niet gemeind was gewêst; en zei Lammert, dat er niet éen ien de heele Bêtuw liep die ie zoo knap vond en liefhad as Triene van \'t Putterserf.

OAN \'T KLEINE REV1ERKE.

Of dat verechtig woar was? dreigde Triene met den vinger, went, lachende Geurtje kwiem d\'r weer tussen, Geurtje, woarmee den Lammert, veur dat ie um hoar kwiem, zoo groot was gewêst.

„Verechtig!quot; betuigde Lammert; en, verechtig kos ie zeggen, went Trieneke vond ie knap, en hebben wou ie niemand liever as Trieneke van \'t Putterserf, begriep ie, van \'t Putt er serf.

Zie, duikend achter de aalbessestruiken, en straks langzaam voortstappend achter het snijboonen-rijshout, kiest nu Lammert zijn weg naar het wilgenpas, waarheen hij reeds een uur geleden de drie ploegpaarden bracht, om ook nu, zooals hij reeds dikwijls gedaan had, de altijd waakzame boerin van \'t Putterserf omtrent zijn arbeid te verschalken. De voorste der ploegpaarden — kop aan staart en staart aan kop gebonden — wordt nu van den wilgestomp, waaraan hij met den halster was vastgemaakt, weer losgeknoopt. Straks, tamelijk zakkerig en met de beenen ter zij op den bruine gezeten, bereikt Lammert met zijn viervoetig gevolg weldra den grintweg; een oogenblik later hoort de Linge het dof geklots der paardenhoeven op het brugske, dat zijn groene oevers met elkander verbindt, en ziet gij den bouwknecht al spoedig in de peppellaan verdwijnen, de laan die het kleine riviertje op zijn linkeroever een wijle vergezelt, en waarin de vogeltjes zoo liefelijk kunnen zingen tusschen de altijd klepperende blaadjes.

De groote woon- of keukenkamer van de hoeve het Putterserf, die sedert den aanbouw der beide statievertrekken er voor, noodwendig haar beide vensters in den gevel moest missen en nu slechts door éen zijraam haar licht ontvangt, ziet er dan ook tamelijk somber uit. De boer en boerin hebben dat in den beginne ook wel bespeurd, doch — um \'t geproat van Jan en alleman, dat \'en boer die honderd veertig mergen lands had, meer swiet oan de weg most sloan, hebben ze gebouwd, en — toen ze dan swiet oan de weg hadde gesloagen, toen was \'t met de keuken-koamer niet anders.

len de mooie veurkoamers te goan zitten, dat zou baldoajigheid gewêst zin. Ens — toen dommenei huusbezoek is komme doen, toen hebben ze\'n kertierke ien die koamers gezeuten, hie ien den

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

ermstoel, maar anders nooit! „As we \'t zuiveren bruiloft vieren,quot; had Willems gezeid, moar — zeuven moand véur \'t zuiveren bruiloft was Willems gesturven, en siends zien dood hadüen die koamers veur de boerin nog starker \'en soort van heiligheid ge-kregesn: schoonhouwen dat dee ze, moar gebruuken nooit van z\'n léven!

Zie, daar zit de weduw van Harmen Willems bij het kleine zijvenster der sombere keukenkamer. Den breeden schoot heeft ze vol snijboonen, die ze met verwonderlijke vlugheid aan \'t afhalen is. De boerin van \'t Putterserf, ofschoon reeds acht en veertig jaren oud, is nog een knappe vrouw; heel knap zeggen de boeren die veul van dik en zwoar, en stark rooje wangen houwen.

„Dolfke, zou\'j niet noar school goan? \'t Is op den koekoek al negen gesloagen,quot; zegt de boerin tot een jongske van ruim tien jaren; en Dolfke die met een lei onder den arm bij de tafel op éen been te hangen staat, geeft temend ten antwoord:

„\'k Wou niet noar school moeder.quot;

„Niet Dolfke....? Woarum niet jungske?quot;

Dolfke geeft rekenschap: „Dóarum niet moeder.^-\'

„Moar \'t is béter da\'j noar school goat Dolfke; wat zal meister wel zeggen; \'t is van de wék al tweemoal gewest, en ge weet wel, toen voader nog lêfde toen wou ie niet hebben...

„Moar voader is nou dood,quot; bespiegelt de jongen.

„Krek zoo,quot; bevestigt de weduw, en terwijl zij zoo mogelijk nog sneller haar boonen afhaalt, treedt het beeld van den weleer zoo werkzamen man haar sterker voor den geest, en zegt ze weer haastig: „Ge most nou noar school goan Dolfke.quot;

„\'k Heb weer zoo\'n kramp ien\'t lief moeder,quot; liegt de jongen.

„Zoo\'n kramp ien\'t lief....?quot; De weduw ziet hem meelijdend aan: „Kom is hier jungske; toch geen heufdpien, niewoar?quot;

„Joawel moeder.quot;

Heufdpien! Och heere! doar kan moeder van meeproaten; dóar het ze mee te doen: da\'s zeker \'en kwoal die Dolfke van zien moeder het: „Ge mot moar weer is \'en cent tegen \'t veurheufd leggen,quot; zegt ze, en haalt haar knipje te voorschijn.

Dolfke wou d\'r nog geerne vief centen bij hebben, um veur

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

Of dat verechtig woar was? dreigde Triene met den vinger, went, lachende Geurtje kwiem d\'r weer tussen, Geurtje, woarmee den Lammert, veur dat ie um hoar kwiem, zoo groot was gewêst.

„Verechtig!quot; betuigde Lammert; en, verechtig kos ie zeggen, went Trieneke vond ie knap, en hebben wou ie niemand liever as Trieneke van \'t Putterserf, begriep ie, van \'t Putt er serf.

Zie, duikend achter de aalbessestruiken, en straks langzaam voortstappend achter het snijboonen-rijshout, kiest nu Lammert zijn weg naar het wilgenpas, waarheen hij reeds een uur geleden de drie ploegpaarden bracht, om ook nu, zooals hij reeds dikwijls gedaan had, de altijd waakzame boerin van \'t Putterserf omtrent zijn arbeid te verschalken. De voorste der ploegpaarden — kop aan staart en staart aan kop gebonden — wordt nu van den wilgestomp, waaraan hij met den halster was vastgemaakt, weer losgeknoopt. Straks, tamelijk zakkerig en met de beenen ter zij op den bruine gezeten, bereikt Lammert met zijn viervoetig gevolg weldra den grintweg; een oogenblik later hoort de Linge het dof geklots der paardenhoeven op het brugske, dat zijn groene oevers met elkander verbindt, en ziet gij den bouwknecht al spoedig in de peppellaan verdwijnen, de laan die het kleine riviertje op zijn linkeroever een wijle vergezelt, en waarin de vogeltjes zoo liefelijk kunnen zingen tusschen de altijd klepperende blaadjes.

De groote woon- of keukenkamer van de hoeve het Putterserf, die sedert den aanbouw der beide statievertrekken er voor, noodwendig haar beide vensters in den gevel moest missen en nu slechts door éen zijraam haar licht ontvangt, ziet er dan ook tamelijk somber uit. De boer en boerin hebben dat in den beginne ook wel bespeurd, doch — um \'t geproat van Jan en alleman, dat \'en boer die honderd veertig mergen lands had, meer swiet oan de weg most sloan, hebben ze gebouwd, en — toen ze dan swiet oan de weg hadde gesloagen, toen was \'t met de keuken-koamer niet anders.

len de mooie veurkoamers te goan zitten, dat zou baldoajigheid gewêst zin. Ens — toen dommenei huusbezoek is komme doen, toen hebben ze\'n kertierke ien die koamers gezeuten, hie ien den

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

ermstoel, maar anders nooit! „As we \'t zuiveren bruiloft vieren,quot; had Willems gezeid, moar — zeuven moand véur \'t zuiveren bruiloft was Willems gesturven, en siends zien dood hadVien die koamers veur de boerin nog starker \'en soort van heiligheid gekregen : schoonhouwen dat dee ze, moar gebruuken nooit van z\'n léven!

Zie, daar zit de weduw van Harmen Willems bij het kleine zijvenster der sombere keukenkamer. Den breeden schoot heeft ze vol snijboonen, die ze met verwonderlijke vlugheid aan \'t afhalen is. De boerin van \'t Putterserf, ofschoon reeds acht en veertig jaren oud, is nog een knappe vrouw; heel knap zeggen de boeren die veul van dik en zwoar, en stark rooje wangen houwen.

„Dolfke, zou\'j niet noar school goan? \'t Is op den koekoek al negen gesloagen,quot; zegt de boerin tot een jongske van ruim tien jaren; en Dolfke die met een lei onder den arm bij de tafel op éen been te hangen staat, geeft temend ten antwoord:

„\'k Wou niet noar school moeder.quot;

„Niet Dolfke....? Woarum niet jungske?quot;

Dolfke geeft rekenschap: „Dóarum niet moeder.quot;\'

„Moar \'t is béter da\'j noar school goat Dolfke; wat zal meister wel zeggen; \'t is van de wék al tweemoal gewest, en ge weet

wel, toen voader nog léfde toen wou ie niet hebben____quot;

„Moar voader is nou dood,quot; bespiegelt de jongen.

„Krek zoo,quot; bevestigt de weduw, en terwijl zij zoo mogelijk nog sneller haar boonen afhaalt, treedt het beeld van den weleer zoo werkzamen man haar sterker voor den geest, en zegt ze weer haastig: „Ge most nou noar school goan Dolfke.quot;

„\'k Heb weer zoo\'n kramp ien\'t lief moeder,quot; liegt de jongen. „Zoo\'n kramp ien\'t lief.... ?quot; De weduw ziet hem meelijdend aan: „Kom is hier jungske; toch geen heufdpien, niewoar?quot; „Joawel moeder.quot;

Heufdpien! Och heere! doar kan moeder van meeproaten; dóar het ze mee te doen:.da\'s zeker \'en kwoal die Dolfke van zien moeder het: „Ge mot moar weer is \'en cent tegen \'t veurheufd leggen,quot; zegt ze, en haalt haar knipje te voorschijn.

Dolfke wou d\'r nog geerne vief centen bij hebben, um veur

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

de kramp ien\'t lief bij dokters juffer ien\'t darp anniesdrop te hoalen.

Nou hie most dan veur deze keer moar niet noar school goan, en — noar \'t doktershuus niet hard loopen!

„Nee,quot; zei Dolf ke, en voort was hij met de centen de deur uit.

Loopend wat hij maar loopen kan, kiest de jongen nu het voetpaadje dat naast de Linge tot aan het bruggetje voortkronkelt — het bruggetje dat Lammert met zijn paarden slechts langs een omweg bereiken kon, en waarbij zich de kleine herberg De reizende Man bevindt. Omstreeks ter halverwegen gekomen moet de jongen het huisje voorbij dat Lammerts grootvader van vrouw Willems in pacht heeft.

Digt aan den waterkant, nabij den ouden olm waarvan de Linge reeds sprak, zit op een laag houten bankje de stokoude Arie Weijer.

Schoon oud gezicht! Negen en negentig joaren streken hum over \'t heuge veurheufd. Nou is den schedel koal; allinnig blanke vlökskes speulen hum nog um sloapen en achterheufd. Schoon oud gezicht! Kalmte en vrêjigheid blinken oe tegen. — Of dat

heufd niet beproefd is geworden____? Mins, sprêk toch zachter;

as \'t karkhof oan \'t proaten kwiem, \'t zou oe wat anders vertellen. Moar \'t heufd, dat eigenste heufd het ie altied noar boven gehouwen: Een was er die wiest wat \'en mins hier ten nut is; en \'fdoageliks wark — wat ie leerde as kiend, dat\'en straf was veur \'t minsdom — \'t had ien nood en ien leed hum tentroos-ter gewest, en had ie\'t bepruufd as \'en weldoad vol liefde.

De eenige die hum nog overbleef is Lammert, zien kleinzeun, en Lammerts oogen ze spréken hum nog van Anne, zien letst gestorven dochter. Lammert had zien moeder moar êfkes gekend; dat was zundig veur Lammert.

Joa, Weijer woont nou stillekes ien\'t huuske bij de Linge, en a\'j\'em sprêkt dan zal ie oe zeggen dat ie gelukkig is: DeurGrods goedheid is ie ien hoqgen ouwerdom gezond en stark. Met Lammerts verdienste d\'r bij hebben ze genogt um van te léven. Geertje, \'en oarie dernie van erme verre fremielje, twientig joar oud, is hum altied hulpveerdig op zied, en zurgt veur hof en veur huus. Zie, nou kumt ze noar buuten um êfkes oan groot-

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

voader — zoo nuumt z\'hum — te vroagen, of \'t goed goeng met vissen ?

Ouwe Weijer kan nog niet lêg zitten. Toen ie jong was en stark, toen zou ie nooit met zoo\'n hengelje zien tijd hebben verbeuzeld, moar nou, nou was\'t niet anders.

In hetzelfde oogenblik dat Geurtje op het water toetreedt en oude Arie uit het blikken keteltje dat aan zijn zijde staat het vischaas wil nemen om het aan den angel te slaan, rent Dolf van vrouw Willems het erfje op. Half verschrikt ziet de oude man naar den jongen om; en Geurtje, terwijl zy, om den knaap het paadje vrij te laten, onwillekeurig blijft staan, ziet zij meteen hoe Dolf nabij den grijsaard gekomen, boosaardig den voet zwenkt, en met een: „Vort! huup!quot; het blikken keteltje onder Weijers handen weg en omhoogschopt, zoodat het in \'t midden van den effen vloed al tjingelend neerploft.

Zie, zie, hoe \'et stille revierke z\'n gladde veurheufd ien zwoare rimpels trekt. Nee, da\'s geen jongens oarigheid, da\'s jongens bal-doajigheid! Weijer schudt het grijze hoofd, zeggen doet hij niets; maar Geurtje — krek as de Linge kreeg ze \'en griezel deur al heur lêjen;

„Doe lillikke deugniet!quot; schreeuwt zij den jongen toe, en, om hem duchtig te straffen vliegt ze hem achterna.

Dolf evenwel door dien uitval verschrikt, springt eensklaps ter zijde; wendt zich schielijk om, en balt zijn vuist; doch, terwijl hij die heft en — om gewisser te treffen — met het hoofd achterover eerst een schrede terugstuift, bonst hij met het achterhoofd zoo hevig tegen den ouden olm, dat hem alles voor de oogen duizelt en hij bedwelmd in de knieën en straks ook ter aarde zakt.

Moar Goddank! \'t was zoo oakelik arg niet, went, \'en klein bietje loater zien Weijer en Geurtje dat ie de oogen weer los duut, en als hij Geurtje, die haastig een napje water heeft geschept, voor zich ziet staan, kiek, dan striekt ie- zich langs \'et veurheufd; zeit: „Loop, lillikke dern!\' en sleet hoar\'t napken uut de hand dat ze \'t woater allegoar over de kous\' kriegt.

En nu — \'t is een bijna honderdjarige stem die er vermaant:

„Ge most liever noar school goan jungske; van luioard kumt

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

slechtoard: ik gleuf dat oe moeder____?quot; Maai¹ Dolf, al moest hij

zijn oogen ook neerslaan toen dat eerbiedwaardige hoofd zich tot hem vooroverboog, Dolf houdt iens-geheel van geen zêje-prêkskes — zoo zin d\'r wel meer. Moeder! joa krek, moeder zal ie \'t zeggen. Maar — als hij, straks opgestaan, met de hand aan het voorhoofd, ijlings terugloopt naar \'t Putterserf, dan klotst hum toch altied dat liedje deur \'t heufd: Luioard, slechtoard! — Alêvel, moeder vond eiges goed dat ie thuus bleef van school. — \'t Liedje was vervélend, arg vervélend!

Moar — \'t zou \'en vertelselje van Lammert gorden. Krek! Ge most allinnig moar weten dat grootvader Weijer dukkels veur Lammert \'t eigenste liedje het gezongen, en da\'j\'t dus oan grootvoader niet wieten kunt dat Lammert— Nee, heur moar, bij hum zal \'t wat anders as van moeders malpötje wêzen.

We zagen Lammert met zijn paarden in de peppellaan verdwijnen.

Zie, gunds, \'en heel eindje wied, doar geet ie; nou ens be-schauwd deur de boom\', dan weer ien \'en helder stroalje van de blinkende zon. Ge kunt wel zien dat \'t al ien\'t eind van Augustus mot wêzen. Tussen de bruin mossige peppelstammen ien, is \'t elzenhout en \'t hoagedorn arg bestoven van \'t boerengerij, en zie\'j ook: hier \'en wis heuj, en doar \'en poar korn-oars, tussen en over de bloai\' hangen. Zie — nóg \'en stofwölkske ien de verte, en Lammert is al oan \'t einde bij \'et damhek gekommen woarachter den pas gemêjden weit-akker leit, die ie giesteren al veur de halfscheid geploegd het.

Eenige minuten later heeft de bouwknecht zijn stevige paarden in het tuig voor den ploeg gezet.

\'t Is woar, as ie op tied was begonnen, dan kos ie van mergen al \'en heel eind geavensierd zin; alêvel, of \'t vandoag of merger, kloar kumt da\'s krek allins. Toen ie as knecht warkte toen was \'t verpliechting, moar nou, niewoar, \'t was zoo goed as zien eigen land. Trieneke zei giesteren Joa, en \'t land, en de ploeg, en de perds, \'t was eigenlik metterdoad al van hum. Zeker, anderman zou ien zien stee al heelegoar de weerlich van \'t|zwoare wark geven; moar nee, dat dee ie niet. \'t Zou ook te bezien stoan of er éen ien de Bêtuw liep die zóo \'et ploegiezer in de zwoare klei re-gieren kos. Kiek zukke voor\' d\'r is liggen; egoal mins, asof \'t

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

langs \'en linnejoal was getrokken, en diep — meer as \'enpalm!

\'t Is krek asof de perds al \'en bietje kwiespeldurig worden; ze kieken al is um, en hoajen met de hoev\'. „Joa joa mennekes, ge kunt \'r vandoag is van kriegen; ge bint al krek zoo goed as met oe eigen boas op \'et land. Rust nog moar \'en bietje, de boas zal erst zien piepke is opsteken.quot;

Lammert, met de beenen kruiselings over elkander geslagen en den rug tegen den ploeg geleund, haalt uit het wambuis zijn pijpje te voorschijn. Erst is uutkloppen op de vlakke hand; dan d\'r ien bloazen; nóg ens uutkloppen; nóg ens bloazen.

De koperen tabaksdoos, die ter halverwegen uit den vestzak te voorschijn komt, wordt nu ter hand genomen. Alles noarden eis: driemoal kloppen op \'et deksel; de deus opengemaakt; lang-zoam met den middelvinger de tabak ien\'t köpke gestopt, en — „Da\'s al ien\'t zesde joar dat ie die deus gebruukt. Die deus het ie van Geurtje veur \'en karmis gekregen, \'t erste joar dat ze bij grootvoader ien huus kwiem. Deur Miels de harloziemoaker het Geurtje ien\'t deksel van de deus loate zetten: Aan Lammert van Tuil, van Geurtje ten Bos. — \'t Zei niks niemendal, moar, a\'j die noams zoo bij mekoar zag stoan, dan zou\'j al meinen dat \'t wat anders beteikenen most. — \'t Is woar. Geurtje het ie wel \'en keer onder de kin gestreken; \'t was en oarige dern um is mee te jollen en te dollen; \'en glad mooi snuutje had ze, en veur grootvoader was ze \'en matjedor; moar — och harrejennig! as ze ien hoar fantóazie, lonkse eugskes op hum had, och harrejennig, dan was ze glad van den toeter.quot; — De tabaksdeus is weer ien den vestzak geborgen; de tondeldoos wordt nu langzaam te voorschijn gehaald, de vuursteen er tegenaan gelegd; het slag raakt den steen, en Lammert bespiegelt: „De deenjes zin van gemoed krek as de tuntel; kiek, a\'j moar êfkes ketst dan steet \'t ien de gloed; kets! kets! Verdrêjd da\'s oarig, nou wil \'t niet — kets! — kets! — ten mienste as \'t ketsgrij goed is.quot;

„Ho! weerlichse knol!quot; roept Lammert, dewijl hij met den voet op het ploegrad en steeds meer met den rug tegen den ploeg geleund, bijna door het vooruittreden van een der paarden zijn evenwicht had verloren en gevallen was. „Duuvels ding! he\'k oe geen stilstoan geleerd!quot; En terwijl hij nu rukt aan den toom,

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

en het driespan daardoor aan \'t voor- en achterwaarts-trappelen raakt, begrijpt hij dat het noodig wordt, ten einde de zijvoren zuiver te houden, het: Allo voj-t! te doen klinken en — doar geet ie.

Zie, zie hoe het kouter de zware klei in glimmende voren spit; hoe Lammert met krachtige hand den ploeg bestuurt en met juistheid het driespan ment; hoe hij aan het eind van den akker gekomen behendig de paarden doet zwenken; den ploeg met vasten greep uit de vore in rechthoek brengt, en straks — alweder zwenkend —■ op den linkeroever der Linge, nogmaals het blanke staal door de zwarte aarde stuwt.

En toch nog nooit van z\'n léven is Lammert den arbeid zoo zwoar gevallen. „Ho, mennekes, ho!quot; Straks toen ze ien de zon stiengen, toen zullen de vlieg\' heur geploagd hebben; hier, nog zoo\'n bietje ien de schauw van \'en paar wilgen, hier zal \'t béter zin. Niewoar, \'t piepke mot ook nog oangestoken____?

\'En bietje loater vliegen de mugskes veur den tabaksdamp op zied: „Stomme dinger! as \'en mins eiges den heelen dag mot warken, dan kan zu\'k gespuus egoal liggen te dansen en \'en mins tot last wezen.quot; Moar — nou zal Lammert dan ook zien rust is goan kriegen; hie kan \'t er heel best alvast is van nemen. Hier op den woaterkant is \'t krek zoo\'n ploatske um \'en bietje te liggen: veurover, lankuut op \'t gres; kin en ringboard ien de beie hand\'; de elleboog\' as stutters op den grond. Doar leet ie!

„Hei! Lammert! bin gij doar----?quot; roept na weinige seconden

een luide stem op korten afstand.

Wel verdrêjd is dat schrikken! In een oogwenk is Lammert overeinde: „Nee____ watblief.... bin gij doar Geurtje?quot;

„Joa Lammert,quot; herneemt Geurtje terwijl ze naderbijkomt: „\'k zag de perds wel stoan, moar ou kos ik niet gewoarworden; \'k mot oe wat zeggen Lammert.quot;

„Zoo, \'k dronk moar êfkes,quot; is het antwoord; en vragend: „Wat wou ie?quot;

Geurtje werpt ongeloovig een blik over den akker waarin heden — \'t geen duidelijk te zien is — slechts éen nieuwe vore geploegd werd, en dan, dan lacht ze vermanend: „Ge kiekt zoo onneuzel Lammert.quot;

0AN T KLEINE REVIERKE.

„Ikke—?quot; zegt de bouwknecht, „\'k zou niet weten woarum. Wat hei\'j mien te vroagen?quot;

In weinige woorden verhaalt het meisje wat er met Dolf is gebeurd, en geeft al spoedig haar wensch te kennen, dat Lammert as ie op \'t Putterserf kumt, alles ten rechte zal spréken; \'t jungske was wel ien stoat um \'t glad te verdrêjen; \'t most is kwoad kunnen, kwoad veur grootvoader. En voerders. Lammert van zien kant most met wark ook moar oakelik z\'n best doen; ze zag \'et nou eiges, \'t proatje dat vrouw Willems niet arg tevree was, kos wel is woar wêzen: „Jungske, jungske! as grootvoader \'t huusken is uut most.quot;

Zie nou den lach is van Lammert; krek of ie zeggen wil: a\'j niet van giesteren bint dan bi\'j zeker van eergiesteren:

„Mein ie dat grootvoader uut zien huuske zou motten?quot; zegt hij langzaam: „Nee d\'r ien blieven zal ie, al z\'n léven! en zonder dat gij of ikke d\'r ooit meer \'en hand veur te ruuren het.quot;

Geurtje begriept er niks van; ien den letsten tied het Lammert wel meer zoo roar kunne proaten, moar nou?

„\'t Mot al \'en oarig spulleke wézen woar ie mee pacht \'kunt verdienen zonder \'en hand te verruuren,quot; zegt ze iets later, en —

as ze die tooverhand\' asteblief wel is zien wou____ wèg zin ze,

ze stêken ien de broekzak\'.

„En ik zeg oe dan,quot; herneemt Lammert, terwijl hij zich weder in de gemakkelijkste houding tegen den ploeg zet, „da\'k grootvoader dat eigenste huuske zoo veul as prezent doe. \'k Zou oe nog \'en heeleboel meer kunne zeggen Geurtje, moar, zwiegen en spréken dat geet niet geliek.quot; Lammert klapt niet de tong en kijkt naar de lucht.

„Nou, doar mo\'k alêvel over lachen,quot; zegt Geurtje weder — moar eigenlik, ze most iens-geheel niet lachen; \'t was hoar krek ien\'t gevuul asof ze bleik ien\'t gezicht wier. As Lammert dat zag! Snel draait zij zich om, en dan als ze gaan wil: „Ge weet \'et van Dolf; wark voorders plezierig.quot;

„Nee, heur is Geurtje!quot; roept Lammert — went \'tis \'en ver-drêjd ding, a\'j ével geliek hebt, dat iemand zal meinen da\'j gek-ketoal proat.

Geurtje wou wel blieven: „Wat is d\'r Lammert?quot;

OAN \'T KLETNE REVIERKE.

Lammert met half digtgeknepen oogen; „En a\'k oe dan zeg d\'ak niet warken meer wil, umda\'k niet warken meer hoef; a\'k oe dan zeg da\'k mien al krek zoo goed as boer van \'t Putterserf kan rekenen — veur de halfscheid ten mienste; a\'k oe dan nog, zeg Geurtje, dat Trieneke giesteren Joa zei, watblief— zu\'j \'l dan gleuven of niet?quot;

O God! dat goeng as \'en gluuiende noald deur \'t hart!

Lammert rekt zich de erms, en nog ens: „Watblief?\'\'

Moar Geurtje, ze wist niet wat ze gleufde; ze gleufde \'et we!) moar toch, ze kos.... ze wou \'et niet gleuven. Ze vuulde niet krek woar ze was.... ien huus of op \'t lanci; ien\'t duuster of ien\'t licht; ien de kark of boven op \'en heujmiet woar ze altied zoo duuzelig wier. Goddank! \'t goeng voorbij.... Ze mot wel oakelik bleik wêzen, moar Lammert ziet \'et niet: hie kiekt noar de lucht. — Misschien vuulde ie ook wat, dat ie de oogen van Geurtje vermee.

„Zoo Lammert,quot; zegt ze eindelijk, met vaste stem: „nou kan\'li \'et gleuven;quot; iets later: „en nou — nou kan\'k \'et begriepen ook wóarum da\'j. hier ien stee van te warken, de luiaard speult. Geluk d\'r mee Lammert!quot; En dan, dan wendt zij zich om; klopt het paard — dat den hals rekt om een wilgetak\'te bereiken — op den rug; zegt schijnbaar luchtig; „\'t Is bitter jungske;quot; en neemt zoo haastig zij kan den terugtocht aan over den stoppeligen akker.

En Lammert, als Geurtje den akker verlaat dan heeft hij niet meer zooals straks, de oogen ten halve gesloten naar boven- en van haar afgewend. Neen, turend ziet hij haar na, totdat zij het damhek achter zich toetrekt, en — zonder ook slechts een enkele maal naar hem om te zien — in de peppellaan verdwijnt. Met blijkbaren wrevel werpt hij zich nu opnieuw in het gras aan den Linge-zoom neder. —■ Dat is heel anders gegoan as ie gedocht het. Had ie niet gemeind dat Geurtje d\'r arg kapot af zou wêzen. Het ie krek dóarum geen opzien gehad um groot-voader of hoar de rechte woarheid te zeggen ? Lochtig was ze weggegoan; krek asof ie hoar niet dukkels um \'t kinneke had gestrêken, zacht, o zoo zacht! En nou, nou goeng ze lochtig en kos nog smêlen dat ie \'en luioard was. — „Goed zoo dernje, best zoo dernje! heb d\'r moar niks geen spiet af. Ikke ook niet. De

oan \'t kleine revierke.

luioard speulen! Of gij oe ien\'t zweit zoudt goan werken, a\'j woart zooas ikke. Toe moar! veuruut moar! Wês gij moar Joch-tig, heel lochtig; Lammert zal \'t ook zin!quot;

En — of ze lochtig was----? Joa, zie dan; Viegelant slapt ze

de peppelloan deur; links en rechts kiekt ze rond, went, niewoar.... z\' is lochtig, heel lochtig! Ien\'t veurbygoan mêjt ze gresbluumpkes met de hand, en stekt er éen met \'t stêlje len den mond. Vlugger loopt ze, went de koffie veur grootvoader mot ze verdig moaken

en \'t weitebeslag veur de koek die Lammert zoo gern____Zie,

wat klemt ze de tand\' op mekoar, zóo stark dat ze \'t blomstêljen afbiet— \'t bluumpke velt op den grond, en — heur voet irooit \'et plat. Lochtig geet ze wiejer, rechts \'t Lingebrugsken over, links \'t smalle poadje af dat noast \'t revierke langs Weijers huuske

vortgeet tot \'et Putterserf.... \'et Putterserf!____Of ze schrok

van den kikkert die vlak veur hoar voet op en ien\'t woater sprong— ? Efkes blieft ze stoan— moar nou, niewoar, lochtig geet ze weer wiejer; den olm bij grootvoaders erfke langs; de lége deur van \'t huusken ien. — Grootvoader is d\'r niet, hie zal bij de koei op de dêl wezen. Nou steet ze ien\'t keukenje; straks kiekt ze noar \'et vuur op de ploat; \'en oogenblik loater vliegt ze de vlierinkleer op. Hier is heur kamerke; \'t bovenste loai van \'en loaitoafel trekt ze open; \'en snoerketting van rooje kroal\' griept ze d\'r uut. — \'t Kamerken af; van de leer noar omlêg. Nou steet ze weer stil ien de keuken; nou — nou smiet ze de ketting ien\'t knappende vuur, — lochtig, heel lochtig! En zie, zie dan, doar velt ze met bei\' heur arms op de klaptoafel neer; heur knie\' op den grond en \'et lieufd ien de hand\'; nou snikt en nou greint ze.

Zie Lammert, en luuster: nou snikt en nou greint ze!

Omstreeks een uur vroeger bevinden wij ons op \'t Putterserf. Manke Jan de arbeider die buiten aan \'t uitmesten was, heeft Dolfke toen hij van Weijers huisje terugkwam, goed en wel zien voorbijgaan; maar Dolfke, toen hij \'t achterhuis binnenstapte toen is ie \'t spulleke begonnen.

„Och heere, wat is d\'r!quot; schrok moeder Willems toen zlt;

ij, ?■

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

Dolfke zoo cakelik schrauwen heurde, en — haastig is ze naar de deel gevlogen.

Och! a\'j \'t gedrêj en \'t gelieg van \'t jungske, en \'t gesus van moeder geheurd hadt!

Nee zeker, as \'t heufd nog zoo\'n pien dee dan hoefde ie te middag niet noar school en mergen ook niet. Hier, hier had ie \'en stukske koek, en joa, welzeker, hie most moar \'en bietje op den heujbarg ien\'t heuj goan liggen, moar niet van de leer vallen heur!

Wat! zou ze zich deur dien ouwen Weijer loate koejeneeren, al dat ie dan oud was; zou ze van hum motte heuren wat ze as moeder verpliecht was! Dat — nooit van z\'n léven!

De boerin zet nu met zenuwachtige vaart hare werkzaamheden voort, \'t Was alsof zij zich wreken wilde____op zich zelve misschien? In de kleine achterkeuken, doorgaans „de geutquot; genoemd, overtuigt zij zich dat de groote pot met varkens-aardappels te vuur hangt. Jans de meid ziet er hoe de boerin eiges \'en zwoare bos riethout op \'et vuur gooit — zij had \'et toch moar veur \'t zeggen gehad. — Straks in den kelder zijn het de zware keien op de Keulsche potten die bij het ververschen van den inmaak, de krachtige hand der boerin ondervinden; en later, dan spoedt zij zich naar de kaaskamer om er de kazen waarmee zij ter markt wil, op het aanrecht te zetten.

Onbegriepelik! Triene schijnt van mergen niet bij de kês\' te zin gewêst; d e e z en die hadden gekeerd motte worden. Zou \'t spulleke van „ezelje duut niksquot; hoar ook al goan Heken! Was \'t dan misgerêkend dat warkzoame Triene \'en hêkel oan Lammert zou kriegen as ze \'en oog op zien luiheid kreeg? En — schreeuwend naar buiten klinkt het: ,,Triene!quot; En straks op de deel: „Hei! Trieneke! Triene!quot; — Wat deksel woar zat ze!

Zie — doargunder doar kumt ze de deur van hoar kamerken uut. Ze kiekt zoo\'n klein bietje beduusd; moar ook, \'en oogen-blikske loater kiekt ze asof ze prakkeziert bij zich eiges: „A!.lo Trieneke; \'t heufd len de flank!quot;

Perjen, ge meugt wel is êfkes noar Trieneke kieken. Ze het zich eiges ien\'t Zundagse pak gestoken; verdrêjd, hoast krek \'en iuffer uut de stad. \'En fleurig mutske met rooje strikskes d\'r

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

oan het ze op \'t heufd; gouwe belJekes ien de oor\'; over \'et kerset \'en gruun merrenos japon met frunzeljes op de erms; stoffe schoen\' oan de vuut\'. \'k Weet niet of Triene den angst kreeg toen moeder heur riep en hoastig \'et kleedoazie weer uut wou smieten, ten mienste; de bovenste hoak\' van \'et japon zitten los, en \'et zwart-zieden schort sleept heur noa langs den grond.

Trieneke van \'t Putterserf is allied mooi, moar nou — schuchter en op z\'n Zundags — is ze oakelik mooi. Alêvel, de Linge ziet heur toch liever met bloote erms ien\'t witte borstrok en \'trooje duukske d\'r onder; den blauwstreepsen rok um de been\', as ze met forse hand de roomtesten boent of de melkkannen schuurt.

\'t Kan best woar wêzen.

„Wat is d\'r moeder....?quot; vraagt het meisje reeds op eenigèn afstand.

„Wel zoalige zinnen!quot; roept de weduw met verbazing, terwijl ze met de linkervuist in de zij en de rechterhand boven de oogen, Triene langzaam naderen ziet: .„Zeg, bin ikke glansbliend ien d\' oogen, of gij; hebt gij de kramp ien oe harsens?quot;

„Wat blieft oe moeder?quot; herhaalt Triene met zekere fierheid, alsof zij dien uitval niet hoorde.

„Wat mien blieft, wat mien blieft____?quot; spreekt de moeder

met bevende stem; „mien blieft da\'k weten wil woar dat noar

toe mot, met oe neie kleed en oe goud ien de ooren____? Mein

ie dat \'t Zundag is, of he\'j \'en karmis-afsproak... ? Zeg?quot;

„Nee iens-geheel niet moeder,quot; zegt Triene, en haar blos is nog sterker dan anders. Wat zachter, maar toch met fierheid; „\'k Wil niet langer zoo schooiig deur \'t huus loopen moeder.quot;

De boerin staat een oogenblik als verbluft. Wou Triene heur Zundagse kleer\' op warkensdag droagen! „Wel zoalige zinnen!quot; barst ze eindelijk los: „hei\'j ook misschien de roazende mot ien oe heufd! Mooie kleer\' oan\'t lief hangen um de beest\' ien\'t land te goan melken, um te karnen, urn botter te knêjen, um....quot;

„Da\'s ook eigenlik meidswark moeder,quot; valt Triene iets heftiger in: „Zou\'j \'et dan oan wille zien da\'k nog langer beproat en belachen wor? A\'j riek bint zooas welhiu moeder, dan mo\'j....quot;

Heur ie wel hoe Lammerts proat al dieper bij mooi Trieneke is gegoan as ze eiges ien\'t eiste wel meinen wou.

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

„Dan mo\'j,quot; roept de boerin in woede, „dan mo\'j de kes\' moar loate zwellen niewoar! en alles op slof\' loate goan! Zeg onneu-zele dern, het den Lammert oe dat ien de ooren getoeterd, ou Tnene, die altied zoo lochtig kos zingen bij \'t wark ? Allo, schoam oe vort, en die kleeren van \'t lief. Den Lammert za\'k spréken, en gij — zurg veur \'t éten!quot;

Trieneke was op stikken af toen ze terugging. Weggejoagd as \'en kiend! En — weerumproaten het ze niet gekost; \'t was krek asof ze de klem ien d\'r mond had.

In \'t voorbijgaan ziet ze ginder Jans de werkmeid en Gijs den knecht ook al lachen. Als ze in haar kamertje weerkomt, dan — dan griept ze de muts van et heufd; dóar, klets! ien \'en hoek! De hoak\' en oog\' van \'t japon scheuren uut zoo hard as ze \'t lostrekt. De bellen uut de oor\' gedoan dat ze zich zeer dee, en vort! gesmeten op de toafel!

Ti\'iene, Trieneke! \'t is onverstandig da\'j zoo kwoad bint.

„Onverstandig! Is dat verstandig zooas moeder heur kiends behandelt, as \'en bloag, as \'en meid! Is dat verstandig dat moa-der heur krek belacht as zoo\'n kriel van \'en Geurtje, en heur grieft ien\'t gevuul? Nee, Lammert het geliek, doar mot \'en eind can kommen!quot;

Trieneke gooit zich achterover op een stoel, haar mooie blonde haren vallen los op haar blanken schouder, en, als zij met haar kinnetje in de hand strak voor zich heen ziet, dan spreekt zij weer zachtjes het woord onverstandig. En joa, krek, as ze noadenkt dan viendt ze \'t ook; \'t was onverstandig — niet dat ze kwoad was op moeder en allegoar; niet umdat ze \'t verdrêjde nog langer te warken as ze doardeur ander ten spot wier. Nee, onverstandig was\'t dat ze niet liever nog erst wat gewacht had; eiges en onneudig hetze moeder nou opgebloazen tegen Lammert: dat was onverstandig, heel onverstandig!

Wanneer Lammert zooals nu op het land is, dan regeliert ie zich, um te goaii schoften, nóar de zon. As ie meinde dat de zon hoog genoeg sting, dan goeng ie, aldat de klok nog niet had gesloagen; en krek zoo: as de klok zei dat \'et schoftuur veurbij was, dan figelierde ie weer op de zon, en zag dan meest-

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

tieds, dat quot;t heel best nog \'en bietje kos vélen. Zoo\'n klok was moar drêj-spul.

Nu Lammert met zijn ploegpaarden, nog meer dan een half uur vóór schofttijd, \'t hek der hoeve komt binnengereden, is manke Jan ginds bij de schuur nog druk bezig met uitmesten.

Manke Jan is \'en mins van \'en groot begriep; letst op \'en keer het ie heel goed begrepen dat \'en mins ten achterste veuren niet léven kos, umdat ie dan op de rechte stee geen mond veur \'t éten had; dat had ie best begrepen, moar — begriepen dee ie niet, dat ie geen errebeier op \'t Putterserf zou wêzen, as \'t niet um zien bliende moeder was.

Lammert die zoodanig achter den houtmijt en de hooibergen heeft omgereden dat hij uit de woning niet te zien was, houdt nu stil bij de staldeur ter zijde van de deel, en roept er den arbeider toe: „Jan, ge mot de perds is êfkes op stal zetten, \'k mot hoastig noar huus toe.quot; Dat is voor de eerste maal dat Lammert niet zelf zijn paaiden bezorgt.

„Goed Lammert,quot; is het antwoord, en terwijl de bouwknecht zich nu haastig verwijdert, vat Jan den voorsten bruine bij den halster; rukt en trekt het driespan achter elkander den stal door \'t lage deurtje in; bindt den voorste met het halstertouw vast aan den kribring; laat ze verder, kop aan staart en staart aan kop, zooals zij waren, en, als hij straks het staldeurtje van buiten sluit, dan zegt hij met een glimlach van innige zelfvoldoening: „\'k Zie best kapoabel met perds um te goan, zoo goéd as de bestelquot;

\'t Moet wel een bijzondere oorzaak hebben waarom de zon der dorpsklok heden zoo\'n groot eind voor is, en Lammert al verder zoo haastig naar huis wil. Ja, zie maar: langs de Lingezljde der woning, waar slechts Trienes kamertje het uitzicht naar buiten heeft, sluipt Lammert behoedzaam naar den voorgevel der huizing.

De groen geverfde luiken der beide statiekamers, die altijd door vrouw Willems zelve tot \'s namiddags voor de zon worden aangezet, glimmen ook nu in de middagstralen der laatste Augustuszon. Zie, nog even tuurt Lammert rechts en links, maar dan, dan stoot hij een der luiken een weinig ter zij; trekt zijn zakmes te voorschijn, en steekt den rug er van zoo ver mogelijk tusschen

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

de reet van \'t kozijn en het venster. Wippend met het zakmes, en drukkend met de linkerhand tegen het venster zelf, komt er na weinige oogenblikken rijzing in het eenigszins knellende raam. \'Door de bëide handen nu verder omhooggedreven, piept het venster, en Lammert — verschrikt — ziet haastig weer rechts en links, maar dan — dan slaat hij ook spoedig de beide handpalmen op het kozijn, wipt er zich op, springt naar binnen, trekt het luik weder digt, doch laat — um dat piepen — het venster maar open.

Doar steet ie dan nou ien die koamers. \'t Is er koel en zoo\'n bietje schiemerlicht. Toen ie op \'t land was, verdrêjd! as ie\'t uut kos houwen. Veul ge war kt het ie niet, moar, ook dat liggen is vervélend geworden; ielkreis was hum de zon tussen de bloa-jers deur op \'t heufd komme branden; de bijen hadden hum ielkreis langs de oor\' gebloazen met \'en wiend, asof ze hoast hadden. Toen ie \'en klein endje wiejer goeng liggen, toen is ie heelegoar van de wies gekommen, went bij \'en mierennest is \'t êvel zu\'k mekkelik liggen niet. Nee, ien die koamers most ie is wêzen, joa ien die koamers! En nou, nou steet ie ien die koamers, en doar — zie, doar stoan de armstoel\' ook nog. Nie-woar, éen veur hum en een veur Trieneke. Joa, \'t is oarig da\'j as boer van zoo\'n hofstéj, nou krek zoo duk a\'j moar wilt ien zoo\'r) stoel kunt goan liggen. Hie zal \'t moar vast is prebieren.

Behoedzaam en op de teenen loopend neemt Lammert nu een der beide armstoelen van den wand, plaatst dien bij de tafel, aarzelt nog een oogenblik, maar dan, dan vleit hij zich welbehaaglijk neer in den breeden zetel, strekt de beenen zoo ver hij kan voor zich uit, en peinst; „\'t Is verdrêjd toch arg onbegriepelijk dat zoo\'n boer van \'t Putterserf \'t verstand van zien standoasie niet beet kos kriegen, en, krek as zien wêduw nog toezoers vort, liever sloaven as rusten wou. — Nee! Lammert van Tuil zal dat spulleke is anders regelieren.quot; — Een wijle voor zich heen starend, valt zijn oog op \'t portret van Van Speyk aan den wand; „Wat kiekt ie mien oan,quot; denkt hij voort: „toen \'k\'etheufdnoar gundse kant hieuw toen dee ie\'t, en nou — nou duut ie\'t ook.quot;

Met een smadelijken lach wendt Lammert zijn oogen ter zij; maar toch, hie mot er nog ens en alweer noar kieken. Met

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

éenige zelfoverwinning knikt hij den starenden zeeheld toe, en dan, dan zegt hij — ofschoon onhoorbaar;

„Dag Van Spiek; dag rnenneke. Joa krek. Lammert isd\'rook. Ie Bin net zoo veul mans as gij; toen gij \'t werken muuj\' wier toen hei\'j d\'r den brand ien gestoken. Joa menneke, dat eigenst kos ik ook wel is doen.quot; — Lammert heeft zijn pijp en tabaksdoos reeds te voorschijn gehaald. — „Moar mien eiges veur Kozak df Spanjool ien de locht loate vliegen____doar za\'k niet van gediend wezen. Joa messen Van Spiek — \'t is verdrtjd zooas zoó\'n ding oe aankiekt — ikke zal dan nou is krek zóo blieve zitten, joa! en zie, nou stop ik \'en piepke, joa! en zie, doar zet ik nou den tabaksdeus op de toafel, joa! en — of ie \'t nou gleuven wilt of niet, nog moar \'en klein bietje geduld en dan zu\'j den Lammert van Tuil hier alle doag\' van \'s mergens tot \'s oavends, ien den ermstoel veur \'t open roam piepkes zien rooken, en \'s weinters bij den knappenden heerd. Joa menneke, en dan zu\'j \'em noar dat eigenste kammenet zien goan, dóar, en zie-je, doar het ie dan bestier over; da\'s béter as ien de locht hê? veul héter!quot;

Van Spiek begint zoo oakelik strak te kieken.

„En a\'j mien nou vervélen goat,quot; vervolgt Lammert bijna hoorbaar, „dan drej ik oe um, ten achterste veuren. \'t Is \'en oakelik gezicht zoo\'n kerl die niks duut as kieken.quot; Veur \'t oogenblik zal Lammert zich eiges moar umdrêjen. Bestig! Nou ziet ie Mezeppa.

„Wat leit die kerl doar toch lui op dat perd. Mo\'j al \'en heele rijer veur wézen. Ien zoo\'n ermstoel is \'t mekkelikker, veul béter. Alével \'t wordt tied um noar huus te goan éten. Och! \'t kan

wel loater. Geurtje zal \'t wel werm houwen____ Och! harre-

jennig!quot; — Lammert rekt zich de leden: „Geurtje, wat goeng ze lochtig; met hóar was ie nooit ien zoo\'n koamer gekommen; altied den eigenste sloaf gebleven.quot; — Geeuwend: „Och! har-rejennig!quot; De armen slaat hij achter om \'t hoofd, —wentdie bovenste leuning van \'t stoel is toch hard. De beenen strekt hij nog verder uit. Hakend met de punt van zijn vetleeren schoen, trekt hij den meest nabijzijnden stoel bij het sport naar zich toe en legt er de beenen op. De oogleden vallen digt, lodderig gaan

OAN \'T KLETNE REVIERKE.

ze weer open, open en digt; en — als een mug hem soezende piept langs het oor en eindelijk juist op zijn voorhoofd komt zitten, dan blaast hij zoo telkens eens even naar boven, went —

de erms het ie nou eenmoal urn \'t heufd gesloagen. En---

alles soest! en \'t schrauwt ien de verte: Ho perd stoastil! went zie: Trieneke leit gunds op \'t perd van Mezeppa, en \'t soest en \'et schrauwt nog starker, en — allebei de koamers ze vliegen met \'t schip van Van Spiek ien de locht; en Van Spiek met Geurtje ien den erm wat lacht ie, hoe oakelik lacht ie! En —-Heer ien den Hemel! nou schrikt ie wakker.

In een oogwenk is Lammert overeinde. \'t Was hum krek asof

ie \'en iesbad over \'t lief kreeg____Doodsbleek van ontsteltenis

en van verontwaardiging tevens, staat daar de vrouw van \'t Putterserf op den drempel der pas ontsloten kamerdeur.

Nog slechts even had zij zich met haar gezin om den mid-dagdisch vereenigd, of een buitengewoon rumoer in het achterhuis heeft haar met de overigen naar de deel gedreven. Wel afge-roazend wa\'n spektoakel was dat ien de perdstal gewest! gesloagen en gebeten hadden ze allegoar krek asof ze de kolder hadden. Wie zou \'t geleuven: Lammert had ze krek loate stoan zooas ie d\'r mee van \'t land kwiem; \'t varse kleever ien\'t ruut hadden ze alle drie geroken, en éen had er moar bij gekost. Gijs de knecht, die op den rogzolder oan\'t schoepen was gewest, had er eerder geen spier van gemarkt. Een van de perds had den halster kapot; de veurste was arg ien \'t steertvleis gebeten, en — roazend op den Lammert, het vrouw Willems de sleutels gegrepen, um hoastig uut \'et kammenet ien de lienkse stoasie-koamer \'en neie halster te kriegen, en \'t boek van den Neuman, veur \'t geval van zoo\'n perdsbeet.

Ja razend was ze, en wonder was \'t niet, want Dolfke, \'t lieve jungske, heeft haar pas ook gezegd dat ie heel duudelik het gezien — toen ie eiges \'en bietje ien den heujberg lee — hoe den luioard ien stee van te ploegen, lankuut noast Geurtje ten Bos — zoo\'n feeks, die h u m sloeg — ien\'t gres het gelegen, en loater de perds, ien stee van ze eiges te bezurgen, oan Jan het vertrouwd.

Ja woedend is vrouw Willems naar \'t voorhuis gegoan, en nou — nou was \'t nog \'en ander spektoakel!

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

„Wel Heer ien den Hemel!quot; het ze gevluukt, alschoon ze niks van geen vluuken hieuw, \'t Was heur krek asof hoar \'t heele lief onder de beenen uutschoot. Doar lee ie, den ezel, den lummel, den dagdief! Ien deze koamer; ien \'t stoel waar ze eiges nog nooit op zitten wou! Spréken wil ze, moar spréken kan ze niet — d\'r zat heur \'en strop urn de kêl. Zie, \'t is Trieneke die heur um den hals lee: „Moeder, moeder!quot; roept ze beschermend. Maar moedei, zij rukt zich los uit de klom; met dreigend gebaar snelt zij op den terugduikenden bouwknecht toe: „Wat! gij!

vlégel!quot; barst ze stootend en bevende los: „hier ien de koamer____

hier ien den stoel! Vort! vort weer d\'r uut! D\'r uut zeg ik oe; deur \'t eigenste gat woar ie ien bint gekommen. Schandbrood zu\'j éten, schandbrood ien ermoei! Vort, vort m\'n huus en m\'n dienst uut!quot; En — als zij hem vat bij den arm, dan dringt ze hem voort en verder naar \'t venster, en Trieneke roept wel: „Och moeder, bedoar toch!quot; En Lammert hij trilt wel: „Vrouw Willems, ik smêk oe!quot; Moar: „Vort! vort met den luizak ! Allo, de been\' over \'t roam — da\'s niks, stoot oe kop moar — oe loon za\'k wel sturen; geen voet op \'et erf meer!quot;

\'t Is avond. De dorpsklok heeft in de verte elf doffe slagen gebromd. Even als de geheele omtrek ligt ook het Putterserf in een valen nachtsluier verscholen. Slechts aan de zijde der Linn-e schemert er in die woning nog een flauw lichtje achter digt geschoven gordijntjes, \'t Is het venster van Trienes kamertje^

Mooie Triene, ten halve ontkleed — of liever gekleed zooals

^zy ^ bij snikheeten dag in t brandende hooiland zou wezen _

Trieneke drukt zich gedurig de koude hand tegen de gloeiende oogen, want — oakelik veul het ze gegreind, van \'t middag tot den oavend toe. Met moeder en Lammert was alles gedoan; \'en wrok had moeder op \'t heele Weijers-huus; op ouwe Weijérdie volgens Dolfke — hoar belasterd; op Geurtje ten Bos die heur jungske gesloagen; op Lammert die heur ien\'t wark zoo goed as^ bestolen, ien\'t zwak gegrepen en bijkant den dood op \'t^ lief gejoagd had, „Nooit kumt ie weerum,\'\' had moeder geroasd, en Triene, ze drukte haar koude hand nog eens op de brandende -

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

oogen, en — -wonder, as ze dat duut, dan liekt heur alles zoo zwart niet meer toe: „Joa, Trieneke is d\'r ook nog, wel zeker! As ze mundig wordt dan zal ze doen noar wil en believen, \'t Is oarig — as ze die hand zoo houdt, hoeveul kloarder\'t hoar wordt; Zeker, Lammert had zich lillik loate kieken; den luioard speulen. veural ien zoo\'n koamer, dat had toch gek gestoan. Alêvel — niemand zou lachen um hum den zij ens heur joa gaf; niemand zou lachen um hoar dat zij niet heur zin kreeg. Ens joa, blieft joa. Zie, Trieneke is d\'r ook nog!

Eenige oogenblikken later zit het fiere, doch heden in hare fierheid zoo dikwijls geschokte kind, op den rand van haar bedstee. Een glimlach heeft hare lippen geplooid. Uit den wit diemetten zak die haar ter zij op den rok hangt, heeft zij een voorwerp genomen, dat ze wendt en keert in hare handen, dat ze beschouwt alsof het zeide: Trieneke, alleen um oe zelfs wil he\'k oe lief; oan Geurtje he\'k nooit gedocht. Trieneke, vergêt nooit oe Lammert.

Doch zie, wat beroert hoar ? Een gloeiende blos stijgt haar snel naar het voorhoofd; haar boezem jaagt; hare tanden klemmen zich vast op elkaar; een wit als van het laken op haar sponde vervangt het gloeiende rood van haar koon. Wat haar beroert ? Zie, in het deksel van Lammerts tabaksdeus, de doos die hij in verwarring vergat, die zij in der haast heeft geborgen, in het geopende deksel er van daar las zij die woorden:

„Aan Lammert van Tuil van Geurtje ten Bos. \'

En, nog een geruimen tijd staren heur vlammeryJe oogen op dat heillooze schrift; maar dan verspreidt er zich eensklaps een fiere lach over haar gelaat: „Den Lammert! Geurtjes tabaksdeus kos ie droagen op \'t hart geliek dat ie vree noar Triene van t Putter serf.... ?quot; Weer drukt zij de koude hand voor de oogen. Nou — nou ziet ze nog kloarder: „Um \'t gemak te bejoagen het Lammert gespeuld met Geurtjes hart, en, kos ie vrijen noar \'t Putterserf.quot;

Duizend beelden en droomen jagen haar pijlsnel voorbij: „Was\'t woarheid gewest dat ze lachten um hoar as ze vroolik aan \'t wark was ? Nee, ze hebben heur uutgelachen toen ze noar \'s lui-oards toal geluusterd en ien\'t Zundagse kleed hetgeloopen. Den

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

luioard! hum hebben ze uutgelachen toen ie doar lee ien den stoel; hum hebben ze weggejoagd! En — wat wordt heur dat kloar, heel kloar nou op ens: nooit kos Triene toch de vrouw worden van \'en weggejoagden luioard! nooit, nooit van z\'n léven!quot;

En zie, het schuif van heur vensterke trekt ze los, en de raampjes stoot ze naar buiten. De koele nachtlucht die naar binnen stroomt en de gordijntjes doet fladderen, dooft alras de kleine olievlam die er brandt op de tafel; maar ook, zij dooft er al spoedig de laatste liefdevonk die er nog smeult voor den knaap in Trie-nekes boezem. „Nee, niemand zal \'t marken wat dwaasheid z\'ien \'t heufd had!quot;

En \'t nachtwiendje suuzelt: Goed, goed zoo Triene!

En de deus die heur licht gaf, ze zal hum mergen noar \'t Weijershuus sturen met \'en briefje dat \'t uut is!

En de bloai\' van de lindes ze lledderen! Krek, krek zoo Triene.

„En mergen, mergen zal ze weer zingen heur mooiste liedjes as ze warkt oan \'t stap van de Linge.quot;

En de gölfkes van \'t oarig revierke ze lachen ien\'t zwieblende lies: Best, best zoo dernje! geen zong er bij \'t warken zoo lieflik as Triene; geen sprêkt zoo verstandig as blozende Triene van \'t schoon Putterserf.

Omstreeks drie maanden zijn er veiioopen; de landman heeft de vrucht van zijn arbeid in de schuren geborgen of in de hooge bergen gestapeld. Buiten langs velden en wegen, daar liggen de dorre bladers onder een dunne, straks door de vorst versteende sneeuwlaag verscholen, maar ginder binnen de schuur, daar geuren u de bruine vette, nu op stapels gevleide blaren der met zorg gekweekte tabaksplant u tegen. Buiten gaat een koude adem over de schijnbaar slapende weiden en akkers, maar binnen, daar voelt gij den warmen adem van \'t vee; daar ruikt gij den zoeten room- en hooigeur der stallen; daar ziet gQ den rusteloozen arm van den Wanner; daar hoort gij \'t maatvol ge-klepklop der dorschers en stemt er met blijdschap in \'t vroo-lijke lied:

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

„Lange vlégel, wonderklop,

„Sloa d\'r helder lochtig op.

„Vief en twintig duuzend slag,

„lelken korten wienterdag,

„Met verdrag.

„Vlegel! klap \'em, klep \'em, klop,

„Die \'t niet gleuft, op stuggen kop.

„Lange vlegel, klap en klop „\'t Blanke groan uut vollen dop.

„\'t Groan da\'j klopt is minsen brood,

„En den dorser, klein of groot,

„Kriegt geen nood.

„Vlégel! klap \'em, klep \'em, klop,

„Die niet warkt, op luien kop.quot;

Nu is het avond; buiten sneeuwt het met dikke vlokken. In de keukens der hoeven vlammen de haardvuren helder op. De zure appels broetsen en proetsen er bij den feilen gloed op de plaat. De spinnewielen snorren er lustig in \'t rond, en, waar geen liedje klinkt of geen kout wordt gehoord, daar leest er c\'e boer niet zelden op dreunenden toon van Don Antonio\'s weervoorspellingen uit den zwart beduimelden almanak.

Ook in het huisje van den ouden Weijer brandt een helder vuurtje onder den breeden schoorsteen.

Zie, de flikkerende vlammen verlichten er gedurig den blanken schedel en de zilveren haarvlokken van den stokouden man, die — as \'et koolzaad weer riept, met de hulpe van God, krek zien honderste joar zal beléven. Da\'s oarigheid hé? en ge griept noar oe hoed a\'j \'em toeknikt: Hoe geet \'et?

Moar stil, dat moj\' \'em niet vroagen, dan kan ie de noald ien de moas\' van zien knoopsnet niet kriegen; dan bêft ie, en as ie dan sprêkt met zien oud ouwe stem: „Goddank, nog gezond van harte,quot; dan trilt hum zien heufd, dan schiet hum \'et net uut de hand, en kiekt ie zoo strak ien \'et vuur, da\'j afziet van \'t vroagen.

- Begrepen? Nee, ge begriept \'et nog niet. Luuster: Gunds achter

29

op de kleine dêl doar steet de mooie roodvoale koei ien\'t stal. Mergen kumt Levie um \'t beest noar zien slachthuus te hoalen. Levie — wel zeker — brengt specie op toafel, krek, krek zoo!

Moar Lammert, den weggejoagde van \'t Putterserf, Lammert het ien\'t harfst geen wark kunne kriegen, — zoo zeidie — en nou, bij wienterdag, die niet vast op den boer zat kos loopen ien\'t honderd; drie moanden schuld valt slecht te betoalen: zie, mergen kumt Levie um \'t koeibeest.

„Heur j\'em niet Geurtje?quot; vraagt de oude terwijl hij luisterend het hoofd ter zijde buigt.

„Mein ie Lammert, grootvoader?quot; zegt Geurtje en ziet van het stopwerk op waarmee zij zich bij \'t keukenlampje aan de tafel onledig houdt.

„Nee Geurtje, \'k docht da\'k de voale stark hoorde snuuven,quot; zegt de oude.

„\'k Heb niks gebeurd grootvoader,quot; is Geurtjes antwoord. Weijer knoopt weer voort aan zijn net, en Geurtje stopt weer. Na eenige oogenblikken heerneemt de grijsaard: „\'t Kon toch wêzen Geurtje, dat de koei nog beuj ien de krib wou____?quot;

„Dat kan niet grootvoader, \'k het heur eiges nog \'en wiske meer as anders gegeven.quot;

„Zoo Geurtje, dan is \'t goed kiend.quot; Iets later:

„Nou geleuf ik toch zeker Geurtje, da\'k ze heur schuuven ien\'t stal; misschien dat ze de hoins ien\'t touw het geward; ko\'j niet is èfkes, heel êfkes goan kieken?quot;

„\'t Touw is te kort grootvoader, \'k weet zeker dat de koei niks van nooi het.quot; Straks vragend: „Moar wil ik____?quot;

„Nee blief dan moar zitten,quot; is Weijers antwoord: „Anders,

\'k wil niet zeggen---- Lammert is zoo slofs, as ie misschien

vergeten had um \'t stalluukske achter de voale op \'t hoakske te doen....?quot;

„Moar grootvoader. Lammert is al vroeg de deur uitgegoan, en \'k het oe gezeid da\'k heur eiges bezurgde.quot;

„Zoo Geurtje, ha\'j dat gezeid; joa, dan zal \'t goed wêzen, dan zal \'t heel goed wêzen.quot;

Weinige seconden later staat Geurtje op; neemt een steenen kan van den vloer, en nauwelijks is zij er mede naar buiten

OAN \'T KLEINE KEVIERKE.

gegaan om voor de avond-koffie water uit de Linge te scheppen, of de grijze hangt haastig zijn knoopwerk ter zij aan een spijker; verlaat zijn zitplaats; treekt zoo spoedig hij kan naar het tafeltj,e toe, en vat het keukenlampje in de bevende hand.

Zie, daar gaat hij de bijna honderdjarige grijsaard: indenlaat-sten tijd is zijn gang minder vast geworden; de rug schijnt meer gekromd dan toen wij hem vroeger zagen, en het hoofd dat hem, vooral bij het gaan, dieper op de borst hangt, is gestadig in trillende beweging. Nog even omziende als vreest hij dat Geurtje reeds terugkomen en hem weerhouden zal, gaat hij naar de deur die de kleine deel van de keuken scheidt; de klink wordt geligt en een oogenblik kiter werpt het flikkerende lichtje, op het deksel van den broodtrog geplaatst, een weifelend schijnsel in de donkere ruimte.

Wat de oude er doet? Niets! hij staat er bij de laag steenen voerkrib van het roodvale koebeest; hij staat er en kijkt maar.

En het koebeest dat heel goed bezorgd op zijn stroo lag, het richt zich zoodra het den man bemerkt, terstond overeinde. Rechts en links schuurt hij de breede hoorns langs de palen der kribbe; met langgerekten kop snuift hij al sterker en verder vooruit naar den grijze, en lekt met de raspige tong naar de hand die zoo dikwijls hem krauwde in het kroesige kophaar.

Daar staat hij, de stokoude Weijer, en zijn schrompele vingers ze krauwen ook nu weer den kroesigen kop van het goedige dier: „Yeur \'t letst menneke, alles veur \'t letst,quot; mompelt de man schier onhoorbaar: „Mergen zal \'t gedoan zin, mergen zal destal lêg stoan, heelegoar lêg. Dat zal veur \'t erst wêzen zoo lang as Weijer zien heugenis geet, veur \'t allererst! Joa menneke, lek moar; lek moar erm beest. Hier, nog \'en goeje wis heuj! mergen he\'j \'t niet meer van noode. Toe vrêt dan____ kiek, altied lekken. Zou\'j \'t ook begriepen? Nee, begriepen dat duut ie \'t niet-Zoo\'n beest het geen weet van zien lot, dat, dat het de mins moar alleen, krek, de mins moar alleen. Joa, toen de letste oogst noar binnen wier gehoald. toen mocht den ouwe zien God nog danken dat i» \'t nog ens en alweer mocht belêven. gezond en kloar van begriep! moar nou, nóu mot ie vroagen. woarum is ie óok niet gevallen geueK mei 3e dorre bloai\' van de Doom\'.... woarum.... ?quot;

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

Zie, ongemerkt is Geurtje den grijsaard ter zijde getreden: „Groot-voader, kom; -wat doe\'j hier en stoa\'j ien de kou?quot; spreekt ze liefderijk vermanend.

ïïn de stokoude man — wat ie dee—? Niks, heelegoar niks! Uie stond en hie keek moar.

Joa krek, hie stond en hie keek moar.

Buiten sneeuwt het nog altijd voort. Geurtjes voetstappen van het huis naar de Linge zijn slechts kleine zachte golfjes geworden in het onafzienbare sneeuwkleed dat er over de heele Betuw wordt uitgespreid. Ook de Linge, gisteren met een dunne ijskorst bevloerd, schijnt tusschen haar beide oevers niets meer dan een sterkere golving in het witte tapijt, en slechts even vertoont het riviertje zijn zwarten spiegel onder de donkere brugjes die het beschutten voor den verstij venden adem der vorst, of ook waar een bijt werd gehouwen bij hoeve of erf.

Lammert van Tuil heeft bijna den geheelen namiddag boven grootvaders koestal in \'t hooi gelegen. Wark te zuuken a\'j\'t toch niet kos kriegen, \'t was muujte vergêfs. Binnen ien de keuken te zitten, \'t was vervélend. Siends \'t geval was Geurtje stroef en kortaf geworden; grootvoader zat altied, arg vervélend, met dat knoopsnet, en toezoers ha\'j \'etzelfde proatje: over \'t niks verdienen, over schuld\' die betoald moste worden, en \'t God bewoar dat Weijer, ien zien honderste joar, nog oan d\' erme zou kommen.

Onder zich heeft Lammert telkens het koebeest gehoord dat Levie morgen komt halen, \'t Was noarigheid! Als ie moar niet zoo gek was gewêst um de perds oan Jan te geven en eiges in die koamer te goan zitten. En dan die deus, die weerlichse deus te vergêten; zeker, dan zou \'t vertelselje wel anders zin afge-loopen.

„Tweemoal noa dien onneuzelen dag is ie nog weer noar vrouw Willems gegoan. Zoo\'n feeks van \'en vrouwmins! Krek had ze gebloazen as \'en kat uut de hugt, en veuruut al geroasd dat ie nooit, nooit geen wark meer kos kriegen. Onverstandig had ze moar vortgeredenierd, went och harrejennig! op dat wark doar had ie nou eigenlik z\'n figeloasie niet op. Over \'t geval had

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

ie spréke willen; beveurbeild dat ie gemeind had dat Trienekè ien de koamers was; dat die noam\' ien\'t deksel, al wel \'en karmis-oarigheid van tien joar gelêjen was; en zie, dat zich nqu alles moar op most kloaren, went, da\'j \'en mins die zoo arg verliefd was, \'t ook êvel niet oan kos rêkenen as ie \'en bietje te min, of ook in sommigte dinger zelfs oaverechts verkeerd dee. — Moar fluite! Geen woord het ie d\'r tussen gekregen. — Wonder! ien de letste twee joar ket ie toch altied zoo stellig geleufd dat ie riek zou worden. Eiges het ie nog drie — la\'s kieken — wel vier keer Zundags \'en heel dubbeltje ien\'t kerkezekske gegeven, en letst met \'et nachtmoal \'en halve gulden. God had \'t eiges

gezien, en nou____ nou zou \'t uut zin? \'t Kos niet woar wezen.

D\'r stond toch ergens ien den biebel: de Heer zal \'t oe duu-zend •— \'t kos óok wezen: honderdduuzendmoal vergelden, en zou de Schrift dan bedriegen?quot;

Zoo heeft Lammert er liggen peinzen, en gedurig hoorde hij de koe. „\'t Was vervélend. Geurtje had hum wel tien keer ge-zeid dat \'t zien schuld was dat de koei noar Levie most. \'t Is woar, mergen dan kregen ze specie op toafel; moar grootvoader was zoo mistroostig, en \'t zou nog wiejer achteruutloopen as de -koei weg was. Joa \'t was vervélend! arg arg vervélend 1quot;

Toen \'t donker is geworden heeft Lammert zijn ligplaats verlaten. Naar buiten gegaan heeft hij het welbekende paadje gekozen dat langs de Linge naar het Putterserf voert, en de sneeuw, die steeds digter en sterker ging vlokken, heeft er alras zijn voetspoor gedekt.

Wat ie wou? Niewoar, hie zou er binnengoan; nog ens prebieren; oan Trieneke zeggen: dat ie verechtig zoo arg verliefd was, en oan vrouw Willems: dat ze moar niet kwoad meer most wêzen, en, of ze asteblieft \'en bietje geld had veur grootvoader, umdat anders de koei...

Maar, wat hij ook gemeend heeft te zeggen of te doen, bij de hoeve van vrouw Willems gekomen, heeft hem de moed ontbroken om er binnen te gaan.

Nou steet ie bij \'t keukenvenster op \'t Putterserf. Deur de reet van \'t luuk kan ie éfkes noar binne zien. Eigenlik ziet ie niks, niks as de breeje rug van dat nijdige vrouwmins. D\'r is \'en

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

gesoes in die koamer asof er heel wat minsen bijeen zin. „Rug; breeje rug goa dan op zied!quot; Moar de rug blieft zitten! Heur.... heur wa\'n gelach! Duudelik ku\'j Trieneke onderscheiden. Heur! heur ze is lachen, allegoar, hoe langer hoe harder. De breeje rug geet al op en neer. Zoo\'n rug! Verechtig as ie niet van dat wief was, dan zou\'j d\'r ook hoast lachs over worden. Heur! hard boven uut klinkt \'en stem!

„Toe Leendert nog ens!quot; En dan — dan Trienekes stem:

„Nee, nou zal \'t genogt zin!quot; — Moar, \'t lacht weer en \'t schoatert, en de rug hie danst as \'en kikkert; en \'t zingt in die keuken:

„Balkenbrie, Balkenbrie,

„\'t Munje veuruut, en ge weet wel wie;

„Balkenbrie, Balkenbrie,

„Tweemoal gekust en nog ens, da\'s drie.quot;

En Lammert — wat hum deur \'t heufd speult, hie kan \'t ien \'t erst niet begriepen, alschoon ie toch ien de letste drie moand\' al duk genogt het begrepen, dat \'t met Trieneke wel uut zou wêzen en met \'et vertelselje ook. Moar nou, nou begriept ie \'t: Doarbinnen was Leendert, rieke Leendert van \'t Lingeland; doar had ie Triene gekust oan \'et slachtmoal en nou, nou weet ie dan zéker dat \'t uut is met Triene, en — \'t schoon Putterserf.

Nog eenige seconden staat hij daar roerloos aan een sneeuwpop gelijk, zoo wit en zoo stijf. Maar dan is \'t voorbij. Een hoorbaar: „Ien Gods naam!quot; komt hem over de lippen; en als hij nu meent dat er daarbinnen plotseling een andere en draaiende beweging in dien breeden rug komt, dan spoedt hij zich eensklaps voort, en waadt door de sneeuw tot aan de voorzij der hoeve.

Nu staat hij weer stil: „\'t Is onneuzel, doarbinnen die stoat-siekoamer, doar zat ie pas drie moand\' gelêje, en het ie gemeind dat ie boer en meister zou wezen, en nou — \'t is gedoan, en steet ie as \'en erme schoojer d\'r buuten! As \'en erme schoojer! En doarbinnen ien dat kammenet doar liggen de guldens en rieksdoalders zonder moat of berêken. Zou d\'r wel een zoo gek zin gewêst um zich dood te goan warken as ie den vrijen tast

0AN \'T KKEINE REVIER KE.

noar dat geld ien\'t vezier kreeg....? Den vrijen tast! — Dóar is \'et roam woar ie ens uut verjoagd wier—quot;

Onwillekeurig schudt Lammert zich het reine sneeuwkleed van de schouders.

Een gansche beeldenrij schuift hem voorbij het starende oog; Trieneke ziet ie oan Leenderts arm. Geurtje dreigend met heur vinger. Levie met de koei oan \'en touw. Grootvoader bleik in zien bed met \'en doek um \'t heufd. Al de geldzak ien\'t kam-menet ziet ie oan \'t dansen, krek as die rug. Zich eiges met griepende hand noar de dansende zakken. Tien koeibeest ien\'t stal. Grootvoader ook ien \'en stoatsiekoamer. Geurtje ien zoo\'n ermstoel. Zich eiges, nog ens____ boven oan\' en galg.

„Hu! \'t is koud, arg koud. Wa\'n oaklik gezicht! Veuruut!Niet noar grootvoaders huus toe: Dat gluujend vervélende knoops-net! En Geurtje! En \'t koeibeest!— Veuruut! hie weet wel wat béters.quot;

\'t Is nu acht uren in den avond. Op den zwaar besneeuwden grintweg is het onmogelijk een handbreed voor zich uit te zien, want een dikke mist heeft sedert een klein kwartier het sneeuwen vervangen.

Daarginder niet verre van de Lingebrug, aan wier overzijde de onaanzienlijke herberg ligt waarvan we reeds vroeger spraken, daar klinken luidruchtige mansstemmen. Hoor, een langgerekt en aanhitsend gillen snijdt door den vochtigen dampkring; luid gerinkel van paardeschellen en het geweldig kraken eener kar in de sneeuw vermengt zich nu eensklaps met het geschreeuw der mannen.

Spoedig echter verzwakt het rumoer; een nare verwensching bericht dat het pogen er\' vruchteloos was, doch straks ook, dan gilt en dan krijscht het opnieuw en nog sterker, en \'t jaagt en het kraakt weer, maar nogmaals vergeefs, want de kracht schoot te kort.

En — wadend door de hooggepakte sneeuw, zoekt er een welbekende de herberg te bereiken.

Dewijl hij vreesde dat zijn voetspoor langs de Linge hem zou verraden, zoo heeft hij den breeden rijweg gekozen en met den

0AN \' T KLEINE REVIEKKE.

vallenden mist gedurig de grootste moeite gehad om, zonder in greppel of sloot te geraken, zijn pad te vervolgen.

En nu, geheel onzichtbaar gaat Lammert, op slechts luttele schreden afstand, de plek voorbij waar men bitter om hulp is verlegen.

Hoort Lammert dat schreeuwen dan niet? Welzeker! „\'tLiekt wel of \'t Dries met Toon van de meulen is,quot; denkt hij onder \'t voortgaan. „Onverstandig ien zoo\'n mist te voaren. Zeker zin ze met de kar van de weg ien de gruppel geraakt. Ge zoudt oe doar eiges met \'en henje te helpen, op den loaten oavend, nog is ien\'t zweit goan warken. \'En mooie kemeelie! Jong, wat schrau-wen ze hard; hoast krek mien ien\'t oor; en toch: g\'en oavend, ze zien mien iens geheel niet!quot;

Zóo gluipt hij voorbij. Een paar minuten later wordt dé deur der genoemde herberg door hem geopend.

Drie jonge boeren aan een tafeltje bij het raam der lage en kleine kamer gezeten, wenden de hoofden naar hem om, en, als het geschreeuw daarbuiten, door de geopende deur nu duidelijk in de gelagkamer wordt vernomen, terwijl het straks — mede door het getier bij het kaartspel — niet te hooren was, nu roept er een basstem den komende toe;

„Zoo man, is d\'r onroad doarbuuten?quot;

„Ik weet niet,quot; zegt Lammert; „ik kom de averrechtse kant af. G\'en oavend. — Jan Dulmers \'en kloare!quot;

Maar Jan Dulmers — algemeen onder den naam van „de streuperquot; bekend — hoe neringziek hij anders mag wezen, nu voldoet hij niet aanstonds aan Lammerts bestelling. Reeds staat hij met de drie jonge boeren in de sneeuw voor de deur zijner herberg.

„Heur, \'t is Dries de mulder!quot;

„Krek, ze zitten met de kar ien de snee vast!quot;

„Allo d\'r op af!quot;

„Dries zal traktieren!quot;

„Gauw Jan; \'en lanteerne!quot;

Zoo klinken de stemmen aan de deur. En Jan Dulmers spoedt zich naar binnen, quot;t Kan \'en goeje oavend worden! Haastig krijgt hij een groote lantaarn van een plank aan den muur, en

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

terwijl hij in allerijl het vetkaarsje aansteekt, vraagt hij aan Lammert:

„Goa\'j ook mee helpen?quot;

„Nee, \'t zal niet neudig -wezen,quot; meent Lammert, en -voegt er bij: „Ik kom al van Nimwegen loopen; \'k zal moar op \'t vuur passen.quot;

„Zoo,quot; zegt Jan Dulmers, en als hij Lammert nog haastig den bestelden borrel heeft ingeschonken en toegebracht, dan maakt hij \'en kniepeugske tegen zich eiges; -wendt zich schielijk ter zij naar het hooge broodkastje dat tevens voor tapkast gebruikt wordt; draait den sleutel in het slot; steekt dien fluks in den zak, en spoedt zich dan voort met het licht ter deure uit.

„Zooas de weerd is vertrouwt ie zien volk,quot; mompelt Lammert terwijl hij zich bij het vuur zet. Zie, Gerr\'t en Hannes ze hebben ook al, véur dat ze opstingen, heur koarten en geld ien de zak\' gestoken, moar Êvert — zie, Êvert het \'t loate liggen: \'en heele hoop centen en kwartjes, en zien koarten d\'r bij. — Die

kwartjes____? \'t zou Lammert te min wêzen um d\'r \'en hand

veur uut te stêken, aldat ie eiges moar vief cent\' op zak het.

Alêvel, doar kumt \'en ander vertelselje proaten: \'t Zeggen is dat Dries de mulder op een oavend oan Harm van \'t Blauwveld dartig gulden met pertoeten verspeulde. \'t Pertoetspel kent Lammert zoo goed as de beste. „Twee kwartjes, \'t zou genogt veur tweemoal den ienzet wêzen. As ie \'t nam, ien ielk geval kos ie \'t dan van de wienst of anders van \'t geld - veur de koei weerumgeven. Met dartig gulden ko\'j heug ien de lotterij speu-len. Krek,\' zoo\'n lotterij da\'s \'en oarige prakkezoasie; ko\'j riek van -worden met de rug ien \'en ermstoel.quot;

Zachtjes, heel zachtjes treedt hij nu op de tafel toe; bekijkt er de kaarten van Evert; vat met een. snelle beweging twee vijfjes die hij fluks in den zak steekt, en, als hij opziende zich zeiven in den kleinen spiegel bemerkt, dan, dan schrikt hij alsof een ander hem aankeek, maar paait zich ook ras: „Joa, weergeven za\'k \'et, verechtig dat za\'k \'et!quot;

Een klein uur later zit Dries de molenaar met vier jonge boeren aan het straks genoemde tafeltje.

Voorgelicht door de lantaarn en met behulp van de mannen

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

uit de herberg, heeft men de meelkar weldra uit de greppel waarin zij geraakt was, weer op den weg geholpen, en, dewijl de molen geen tien minuten gaans voorbij de herberg naar de zij van het dorp was gelegen, zoo heeft men kar en paard eerst te zamen in veilige haven gebracht, waarna Dries, „rooje Driesquot;, die traktieren zou, met zijn helpers naar „De reizende manquot; is wedergekeerd.

A\'j \'et pertoeten niet kent dan bi\'j nog niet kloar ien de Bêtuw. Pertoet zegt de Fransman en pertoet beteikent zooveul, as da\'j ien alle kroeg pertoet met de koart\' speult. Bij Jan Dulmers is\'t bijkant ielken oavend pertoet, en dukkels tot loat ien de nacht.

Nu zitten de vijf personen om het tafeltje: Rooje Dries, Gerr\'t de scheper. Hannes de mêlmuus, Evert de lange, en Lammert — ge weet wel

Buiten hangt nog altijd een ondoorzichtbare mist, doch terwijl ook binnen de gelagkamer een digte nevel van tabaksdamp de spelende mannen in een valen nevel hult, vermengt zich daarmede al spoedig zulk een nare dranklucht, dat een langer toeven er ons onmogelijk wordt.

Hóór, zelfs buiten de deur wordt het gegons der stemmen, het geklop op de tafel, en somwijlen een luid gesproken woord zeer duidelijk vernomen. Dikwijls klinkt er tevens met vloek of gelach een kreet bij winst of verlies, soms ook het rijm van Gerr\'t de , schêper: „D\'r uut met den ruut! Wat doe\'j met de vrouw ien de kou! \'t Oas is de boas! Klop, zei de schop!quot; en dergelijken, terwijl een sterke kneukelslag u steeds verwittigt, wanneer hij een der zwartbeduiraelde kaarten op de ruwe speeltafel slaat.

Hoor — dat is dezelfde krijschende stem die we straks reeds op den weg vernamen; \'t is de stem van Dries, en hij roept; „Allo, speul op luie----quot;

Het laatste woord verstaan wij niet, en evenmin het knetterend kruisvuur van woorden dat volgt op den tweeden nog heviger uitval: „Wat weerlich, zou\'j Dries ien de koart zitte kieken!quot;

Een ontzettend gevloek en getier klinkt er al sterker. Hoor, daar rinkelt een glas dat, geworpen, waarschijnlijk zijn doel heeft gemist, en tegen den wand aan stukken vliegt.

„D\'r uut den schavuut!quot; roept Gerr\'t de schêper. Daar vliegt

38

de kroegdeur open. Het rood en weifelend licht daarbinnen werpt een rossen glimp op den donkeren sneeuwweg.

„Loat los! loat los!quot; schreeuwt Lammert met heesche stem. Twee personen stuiven naar buiten. Rooje Dries houdt Lammert bij zijn halsdoek in ijzeren vuist geklemd, en dringt er den bijna stikkenden vijand al verder den weg op:

„Vort! vort doe valsen luioard!quot; roept Dries met schrille stem;

„Ko\'j mien met de kar ien de snee loate zitten, dóar, biet \'em nou eiges!quot;

„Loat \'em! loat \'em!quot; roepen eenige stemmen in de deur der herberg.

Dries en Lammert zijn in den mist reeds onzichtbaar geworden.

„Vort! vort de brug op! vort noar oe huus!quot; schreeuwt Dries voor het laatst. Zie — dan snelt hij terug op het licht toe; de deur der herberg valt achter hem digt, en hoor — een luid gelach weerklinkt nog daarbinnen.

Maar ginder____nabij de brug?

Lammert, nog duizelend en wankelend, tast naar de leuning; hij vat haar, doch — terwijl hij den binnenkant der leuning ter rechterzijde meent te vatten, is het de buitenkant der leuning ter linker. Een stap, en nog een, daar zakt de sneeuw hem weg voor den voet, daar glijdt hij, en wankelt, en smakt naar beneden.

En, in de laagte, op den rand van het donkere wak onder het brugske, daar kraakt en daar knoept het, daar spant er de luiaard alle levenskracht saam om het leven te behouden. Maar ook, het stille riviertje ten straffenden rechter gewekt, het trilt en het beeft onder zijn witte laken. En de donkere brugboog smoort er den doffen kreet die klagend om hulp roept. En gedurig knoept en kraakt weer het dun-ijs; en \'t klotst in het water; en \'t schuifelt in \'t dorre lies; en \'t schuurt langs het paalwerk; maar eindelijk, eindelijk wordt het stil; alle geluid sterft er weg, en — ondoorzichtbaar blijft de mist, de koude verkleumende mist.

En nou — nou is \'t al vier moand gelêjen. De weinter met zien kille vuust het de Bêtuw weer losgeloaten. De oarige snee-klökskes — lieflikste bluumpkes — ze piepen \'t erst tussen de

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

fetfessprietjes uut en lachen; Doar bin we! — Oan besstruuk en elshout doar kieken de weik-gruune bloadjes heur bölsterkes over en proaten: Nou kumt ze. -— Joa, krek, nou kumt ze. Giester was \'t nog sturm en régen, moar nou schient \'et zunneke zoo lieflik en koestrend. Joa, zie moar, de leinte ze kumt. Al de boom\' ien\'t rond ze steken ien rossigen woas; de weies ien malsgrüunen tooi. De veugeljes vliegen af en oan, van \'t dak noar de boom\', van de boom\' near de heujbaigen, kwinkelierend en \'lochtig; en ze droagen ien\'t kleine snoavelje sprietjes van heuj of zachtblanke veerkes, en hebben \'t zoo druk, went, ze bouwen heur huuskes. Zie moar, de leinte ze kumt, alles lêft er en warkt. Zie \'t bij de hoeven, zie \'t op den akker; de stortkar voart er de vetheid noar \'et land; \'t ploegt en spoait en poot en zoait, en de perds ze hinneken ien\'t tuug; en de runders op stal ze loeien dat ze d\'r uut willen; en de kiep\' ze koakelen den heelen dag — \'t is ook um poastied -— en \'t kleine revierke ge ziet \'et weer vlottende vortgoan, en \'i flonkert ien\'t zonlicht, en \'t beurt noar Trienekes liedje, noar \'t lied van de Bêtuw:

„De lent\' roept den akker „Ten léven weer wakker,

„Dank God en wês blij!quot;

Heur Trieneke is zingen! As ze \'t lentelied het uutgezongen, dan zingt ze nog \'en heeleboel andere vroolikke deunjes, da\'j schik kriegt a\'j \'t oanheurt. Van;

„Veugeljes moakt er oe nesjes moar kloar,

„Goaikes en pöpkes \'et wordt mien zoo roar.quot;

Joa, ge begriept \'et al wel: as de zoaddors veurbij is dan zal Leendert van \'t Lingeland zien neie getimmert\' óok kloar hebben, en dan:

„Veugeljes sprei moar oe nesjes van dons;

„Twee is \'en poar, krek van ou as van ons.quot;

Uit de deeldeur van \'t Putterserf treedt ook een paar naar buiten, maar \'t is een ander paar: een moeder met haar jongske.

0AN \'T KLEINE REVIERKE.

\'t Jongske zingt ook, doch op een geheel anderen toon dan zijn zuster.

Moeder Willems met den zwarten hoed op de plooimuts en den zwart krippen doek om de breede schouders geslagen, ze trekt haar Dolfke met zich voort; en \'t jongske greint wel, en roept wel: „Ik wil niet!quot; maar moeder zegt: „Kom jungske, kom; as meister mien zeit da\'j vlijtig gewêst bint, dan zu\'j met de karmis \'en harlozie hebben.quot;

„\'En tik-harlozie.... ?quot; grient de jongen.

,.Joa Dolfke, joa; éen dat altied geet, moar dat moeder veur oe zal opwienden totda\'j eiges \'t begriep het.quot;

Goed zoo! moeder zal \'t harlozie opwienden totdat Dolfke eiges \'t begriep het.

Hoe of de moeder \'t begriep het gekregen____?

Zie, als zij zelve haar Dolfke naar \'t dorp ter schole gebracht, en in \'t voorbijgaan de plek heeft gegroet, waar heur altied nijvre Willems van zien wark ter ruste goeng, dan stapt zij langs den grindweg terug. „De reizende manquot; voorbij, en het Lingebrugske over; kiest vervolgens het bekende voetpaadje op den rechteroever van het stroompje, en treedt al spoedig de kleine woning binnen die de oude Weijer van haar in pacht heeft, doch waarvan zij de pachtpenningen al sedert vier maanden op „de groote rekeningquot; schreef, \'t Was ook \'en akelig geval gewêst. Drie doag\' answiet was \'t heele darp ien rep en roei-, en liep \'t bij Weijer huus uut huus in. Geen wonder: Lammerts pet was onder \'tbrugske gevonden, en, of den Lammert ien\'t woater gevallen, wied weg onder \'t les geschoten en verdronken was, ze wiesten \'t niet, went, wat ze ook deejen, hum weergevonden hadden ze niet.

Niewoar, a\'j ien\'t ongeluk bint dan zie\'j toch dat de minsen niet kwoad zin? Ouwe Weijer het er onderveind\', heel veul onder-veind\' van, moar, de slag was te zwoar gewêst. \'t Was of ie kiendsch was. Hie at en hie dronk wel, moar — Geurtje zag ie bie tijen veur Lammerts moeder oan, zien lieve Anneke die al dartig joar dood was, en alles, noa venant.

Op den darden dag tegen den oavend, toen het ie gegreind. Och lieve Heer wat het ie gegreind! Heel uut de stad hebben ze Lammert op \'en kar bij \'em thuus gebrocht. Uut \'et woater

O AN T KLEINE REV1ERKE.

gekropen het Lammert niet ien\'t darp durve blieven. Drie doag\' het ie van hier tot gunder ien\'t natte pak deur snee en deur kou geloopen, moar op dien darden oavend, toen, toen had den ouwe hum weer; en den ouwe het veur Lammert bedstêj ge-zeuten en gezeid: dat de minsen zoo goed woaren; en dat Levie de koei niet gehoald had umdat de snee zoo hoog lei; en dat de voale nou nog op de dêl sting, went, dat de minsen niet wouwen dat Levie \'em hoalen kwiem, zie, umdat ie zoo best en zoo mooi was. En dan weer greinend: dat God toch goed was en \'t minsdom ook!

„\'Gemergen boas Weijer. Zoo, geet \'t nog goed?quot; zegt de boerin van \'t Putterserf, en dan tot Geertje: „Ik dank oe dernje,^;\'went Geurtje gaf hoar \'en stoel en \'en stoof.

\'t Is den oude toch aan te zien wat slechts weinige dagen varj angst en spanning kunnen uitwerken. Zijn oogen staan veel doffer en het schijnt alsof zijn gehoor is verminderd, althans hij antwoordt op de vraag naar zijn welstand:

„Joa, joa, nog altied frisch en gezond, en, as \'t weer zoo mooi blieft, dan zal \'t haast tied wêzen dat ze naar \'t land geet.

\'t Was ien\'t joar acht en zeuventig toen goengen de beesten____quot;

De oude vervolgt zijn verhaal, en als het ten einde is en Geurtje der boerin heeft bericht, dat \'et met Lammerts pienien erms en been\' arg veul béter geet, en dat ie nog achter \'t huus ien den hof \'en bietje can \'t kuieren is, dan zegt de oude Arie nog eens:

„\'t quot;Was toch mien schuld niet. niewoar, dat \'t koeibeest zou verkocht worden, \'k Had Lammert altied bij \'t wark gehouwen, moar ien\'t lest____ en, \'en oud mins is zwak.quot; Terwijl hij omziet naar de deeldeur: „Geurtje ik heur \'em; ge most \'em \'en emmerke woater geven. — Zie, \'t was toch mien schuld niet.quot;-En — nou zu\'j ^;et verstoan hoe vrouw Willems \'t begriep kreeg: \'t was den ouwe ten troost dat \'et buuten zien schuld was.

En de rijke boerin stopte den grijsaard, die zeker nooit een aalmoes zou hebben aangenomen, een paar guldens in de bevende hand: „Op rekening Weijer, heur ie, op de groote rêkening.quot;

„Bestig, dank oe vrouw Willems, op de rêkening,quot; zegt de grijsaard. Moar — hoe dat ie met vrouw Willems nou eigenlik

0AN \'T KLEINE REMERKE.

rêkening had, dat wist ie niet krek; alêvel hie vuulde verpliech-ting en noojend: „Kom, blief nog wat zitten ?quot;

Nee, dank oe, ze kon niet, went um elf uren most ze thuus wêzen, en erst hier achter op \'t land, nog ens noar \'t ploegen van heur neie bouwknecht kieken, die — ze had \'et geheurd — eigenlik geen bovenste beste was.

Achter \'t huuske van Weijer het Lammert al ,wel \'en half uurke gekuierd. Ge zoudt \'et hum niet oanzeggen dat ie zoo veül het gelêjen. Geurtje weet er van mee te proaten. \'t Was duk-kels met recht van och harrejennig! — Over \'t geval zuwwe moar niks meer spréken. Rooje Dries en allegoar zin ze bij hum gewêst toen ie zoo zwak lei, en Êvert het gezeid dat ie die kwartjes wel kriegen zou, hie had er niks van gemarkt.

Woar of Lammert noar kiekt____ den heelen tied kiekt____?

Zie, doargunder op den akker — met \'en kleine gruppel van grootvoaders erfke gescheien — doar schoefelt Hannes de mêl-muus met de ploeg deur de klei, krek asof ie met \'en schip oan \'t la vieren is: „Onmundige kerl!quot; denkt Lammert: „houwoeperds dan ien toom! Zie, rukken: iienks, recht. Boe, joeps! doar zwabt

ie weer hen. \'En voor\' as \'en talhout. Toen ikke!!____Wacht,

nou zal ie \'em zwonken. Och minsen wa\'n ermoei! Toe! zwonk dan op zied! Huup! rechts met de ploegstêl. Zie, zie nou: \'t

perd met de poot over \'t streng heer. Toen ikke !!!____moar n o u,

mien erms zin te stief! — Verdrêjd! a\'j wilt en ge kunt niet! — Zie, doar kumt ie weer oan. Kerl! veuruut! Boe lomperd!! as ikke!!!!...quot; Met saamgeknepen vuist en het bovenlijf zwenkend alsof hij daarmee den ploeg in \'t rechte spoor zou houden, bespiedt Lammert al verder het werk van den onbedreven bouwer. „O God, a\'j dan wilt en ge kunt niet!quot; zucht het nogmaals van zijn lippen; maar dan, als een stem er van binnen terugkaatst: A\'j wilt joa dan kun ie, — dan — dan spoedt hij zich\' voort, de greppel over, den bouwakker op.

Hannes de mêlmuus kan \'t niet schêlen dat Lammert hum êfkes verzet, went, phu! \'t is niks meklik.

En Lammert hie vat er den toom en griept er den plo^gsj.êl: „Vort mennekes, vort!quot; — Zie, de bnjinjes ze kennen hum nog. Doar geet \'et: „Hort jungskes! doar geet ■et!quot;

DAN \'T KLEINE REVIERKE.

En gunder op \'t Lingewêgske doar steet \'en vrouwmins te kieken; moar Lammert ziet heur niet: „Vort jungskes, vort!quot; En de zwakte ien erms en ien been\' hie vuult ze niemeer; en \'t blanke iezer snijdt lochtig den akker; en de klei krult glom-mend umhoog; en de voor\' leit zoo recht as \'en nootlien ien\'t psalmboek, en: „Vort jungskes, vort! A\'j wilt joa dan kun ie; en -— Lammert hie kan \'t nog!

Sinds dien dag is \'t zunneke tweemoal dartig keeren over \'t bpuwveld opgegoan. — Wrief de sloap moar is wakker, \'t Is drie uren ien de mergen, en — gunds mowwe wezen; gunds, zoo\'n vieftig trooj achter \'t Putterserf, moar toch altied op zied van \'t kleine revierke, dat met een lochtig dampke boven zien spiegel oe zeit; dat \'et kostelik weer veur de zoaddors zal zin. Joa, dóar mowwe wezen !

Jong! wa\'n léven en tier op dat land woar kort nog gelêjen \'t riepe oliezoad veur \'t sikkel viel en dreugde ien\'t koestrende zonlicht.

Zie, uut a}le hoek\' van den akker voaren de rijers op kleine stortkar\' den dreugen bouw noar \'t dorskleid dat midden op \'t .veld is uutgespannen.

Zie hoe ze hitsend, met de kar komme oanjoagen. \'t Gewas, met \'en touw ien kleejen gebonden, \'t mot gelost op \'et dorskleid; de kar gewipt; \'t perd veuruutgejoagen; de trekkers die achter stoan, geliek oan \'et paktouw getrokken; „Hort! vort met de kar!quot;

Èen, twee, drie, vier, vief, — krek ien vief tellens is \'t zoad ten dorsvloer gespreid. Heur, met vroolik gezang sloan wel veerden dorsers heur vlégels op \'t kostlik gewas; ze kloppen en sloan, en — \'t dreuge zoad vliegt uut d\'r buuskes! En zie, de schuddérs ze schudden de peul\' af die blieven oan \'t stronk; en de streujwarkers ze keeren \'et streuj van \'et dorskleid;, en de gchoepers ze schoepen \'et zoad ien de zakken; en de karren ze ]pagen weer oan; en de bedspreiers — mansluu en derns — üe spreien den vloer weer; en \'t vlêgelt en \'t zingt, en \'t jakljêft

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

en joagt, went, t\' oavend mot \'t kloar zin. Goddank as \'t dreug blieft! \'t Soa jongens, veuruut!

Doar zou\'j rauu van worden. En êvel, behalve van eiges is \'t alles moar leenvolk; niet een kwiem um loon. Traktieren! trak-tieren da\'s lied bij de zoaddors. En de boer hie traktiert van \'s mergens tot \'s oavends. Gunds op \'en kar liggen voatjes —-behalve met woater — veul voatjes met bier, en voorders jenever! Veur dat \'t begint kriegt de man al \'en borrel; bij ielken bedsprei \'en borrel — da\'s zundig! Moar de mins is geen dier, went de mins het verstand, en — as \'t verstand zeit: schei uut, dan mot ie uutscheien, of anders wordt ie nog minder as \'t vee, en — da\'s schand veur \'en mins!

Alêvel, zeg boer, ku\'j den drankfles niet keeren?

Moar nou is \'t wat béters: \'t Schoftuur het gesloagen. \'t Wark-volk zit ien groote hoepen op den akker; ielk \'en bord op de knie, en \'en lepel en vurk ien de hand.

Vrouw Willems en blozende Triene met Leendert van \'t Lin-geland — heur lieve jong — ze loajen hier en gunder en overal de borden vol met glommende snijboonen met eerdappels en worst. Jong, zie ze is éten. Zoo kriegen \'t er veul niet duk op \'en joar. En straks, as ze boonen genogt hebben, dan kriegen ze wrungel met afgetapte room\', krek zoo lang totdat ze bloazen en steunen — zoo\'n bietje benauwd — en liefst goan slöapen krek woar ze nou zitten.

Zoo\'n klein uurke Joater worden veul al weer wakker. Moar nou—? Gunder oan \'t eind van \'et dorsveld wat ruurt doar? \'En kar met blom\' en met bloajer getuugd, kumt zuutjes noar \'t midden gevoaren. Hier en gunder en overal springt \'et volk overeinde. Heur, wa\'n gejoech en geschrauw: „Lang, lang zal ie léven!quot;

Stil! da\'s oarigheid. Boven op die kar zit \'en stokouwe mins. Krek is ie honderd joar geworden, \'t Is veur de honderdste keer dat ie de zoaddors belêft, en vrouw Willems het gezeid, dat ie de zoaddors nog zien zou.

Heur, heere minsen! wa\'n geschrauw: „Lang, lang zal ie léven

Den ouwe mins wat bêft ie met \'t heufd. Zie, de kar steet stil. Ze helpen hum ien\'t afklimmen. Vrouw Willems géft hum

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

de hand. Trieneke ook; kiek, allegoar allegoar geven ze hum de hand. — Jong, jong, wa\'n geschrauw! Stil, stil dan, hie sprêkt, den stokouwe mins hie sprêkt. Stil, ge kunt niet verstaan; luuster:

„Ik dank oe, ik dank oe goeje minsen...quot; beeft er de stem eener eeuw in \'t rcnd: „Doar kumt \'en tied da\'j niemeer walken kunt. Zoo lang as God mien kracht gaf he\'k altied gewarkt, dat kan Anneke getuugen____quot; hier ziet hij ter z\'y naar de achttienjarige Geurtje die hem ter zijde staat en immers Lammerts moeder niet is. Maar niet een die den mond tot lachen vertrekt. Ze luusteren allen met langgerekten hals en ingehouden adem. Doch dè oude spreekt met meer; hij tast er naar den dorsch-vlegel die Lammert over den schouder hangt; hij vat dien. — Kiek... zwabbelend geet de knuppel ien de hugt; slap, zonder kracht kumt ie neer op \'et zoad; nóg ens noar boven, nóg ens noar onder, en — doar springen troan\' ien de oog\' van veul die \'t zien en van veul die er heuren, heuren hoe den oud-ouwe mins doar bevende zingt:

„Lange vlégel, klap en klop,

„\'t Zwarte zoad uut spitsen dop;

„\'t Zoad houdt licht veur duustre nacht,

„Altied warkzoam is Gods macht.

„Toe met kracht,

„quot;Vlégel, rep moar, klep moar, klop;

„\'t Wark, doar kumt Gods zégen op.quot;

Nou is \'t genogt ouwe mins! Goat er zitten; hier op dit benkske. Voorders zal Lammert wel veur oe dorsen en warken. Lammert die nou al siends twee moand\' weer bouwknecht op \'t Putterserf wier en \'t liedeke nooit, nee nooit zal vergéten.

En zie — doar reikt Dolfke van vrouw Willems den ouwe \'en pampier toe, en, veul weten \'t wel wat ien\'t pampier steet te lézen: Den honderdjoarige kreeg veur zien Ideinze.un, opTrie,-nekes venrsproak, \'t huuske dat ie zoo lang ien pacht. hiew. mot nog den akker d\'r bij woar Lammert, uut eigen beroad, de ploeg ien de hand\' greep.

OAN \'T KLEINE REVIERKE.

En ze schrauwen weer: „Lang zal ie léven! lang zullen ze léven!!quot; Dat, dat was erst oarig!

\'En zoo oanstonds zal \'t wark weer beginnen, moar erst drükt nog Lammert de hand van mooi-blonde Triene, van Triene die mergen de lieflikke bruud zal wézen van kloeke Leendert van \'t Lingeland. En — as ie \'t gedoan het, dan pakt ie zien Geurtje die trouw hum verzurgde. En zie — as ze zoo\'n bietje achterover geet, dan kruupen de rooje kroal\' uut heur duukske noar boven. Nee! \'t vuur het ze krek geloaten zooas ze woaren; \'s oavends het ze ze goaf ien den as weer gevonden, en — \'en neie droad het ze d\'r loater deurgeregen, \'en starke droad die vast niet zoti breken..

Heur, drie uren sleet de klok.

„Op! oan \'et wark\'quot;

En zie dan, \'t joagt weer, en \'t streujt en \'t dorst weer; en — \'t lieflik revierke weerkoatsend dien akker, lacht vroolik ien\'t zonlicht: Vlijt loont er zien heer!

Kr uu ze munt je.

Daar blinkt een woolijk zonnetje op het geveltje eener kleine armoedige hut. \'t Is een zeer armoedig bouwvallig hutje, \'t Geveltje is van steen. Ja, maar hoe ze op elkander blijven de steenen, dat begrijpt zoomin de storm die in het najaar giert, als de kou die \'s winters door de open voegen, haar scherpe pijlen in het hutje zendt, \'t Is erg bouwvallig dat huisje, \'t Lage stroodakdat rust op vermolmde binten, is groenachtig zwart en schier geheel vergaan. Als \'t regent dan drupt en lekt het water langs de ingezakte stroowisschen op het lage zoldertje, zoodat de binnenmuur heelemaal nat wordt, en de bedsteden ook, en — da\'s arg. Arie kan d\'r wel tegen, moar veur \'t kleine ding en veur grootmoeder is \'t noarigheid. Grootmoeder is rimmetiek; veur de ouwe ziel is \'t al heel arg!

Maar zie, \'t zonnetje blinkt nu vroolijk op het geveltje, en \'t geveltje ziet er in zijn zomertooi, nu zelfs bevallig uit. Immers, de slanke wingerd zendt zijn sierlijke ranken naai bet stropdak heen, en beschauwt met zijn hel verlichte frischgroene blaren, ten deele het oude dak en het geveltje, en ook het grauwe schuin-gezakte venster met zijn verweerde ruitjes, door welke ruitjes juist op dit oogenblik klein Anneke naar buiten ziet.

„Kom grootmoeder, loawe noar buuten gaan; kom! o \'t is zoo lekker buuten grootjelief,quot; vleit Anneke.

„Joa lieve dernje joa, grootmoeder zal meegoan; wacht, groot-

KRUUZEMUNTJE.

moeder mot erst de eerdappels ien den bak doen; wacht, hief he\'k den emmer. Anneke kan wel \'en emmer woater uut de zeeg scheppen, is \'t niet Anneke ?quot;

„Nou! al zoo dukkels he\'k woater geschept grootmoeder! Ziezoo, \'k zal moar vast veuruutgoan en \'t woater buuten neerzetten bij \'t benkske; en dan za\'k oe veurlêzen grootje, uut \'t boek woar van den prins, en den ezel, en den dief iensteet, van alles.quot;

„Goed liefke, blond muulpeerke, kleine prefester,quot; zegt grootje, en, Anneke is al de deur uut, en grootmoeder Bette doet \'en schoonen boezeloar veur en goat dan ook noar buuten.

Anneke heeft een emmer water uit de zeeg geschept — halfvol, maar, toch genoeg voor de aardappels die grootje zal schillen; en grootje zit nu op \'t bankje voor het hutje, en Anneke zit vlak naast haar met een boekje in de hand; en, \'t is lekker buiten, zoo recht zomerachtig; \'t zonnetje is warm, en de schaduw van een pruimeboom —• waarin de geelachtig witte pruimen al mooi glanzen — die schaduw doet goed.

„Woar was j\' ook weer gebleven Anneke?quot; vraagt grootmoeder.

Anneke met een soort van verslikkende verrukking; „A.sdat de prins tegen den boer zei, dat z\'n eigen voader \'en keuning was; en toen nam de boer z\'n hoed af, en toen bakte de boerin spekpannekoeken, en toen — quot; Annekes oogjes glinsterden... „en toen kreeg de prins \'en kummeke stroop bij de pannekoeken joa, umdat ie zooveul as prins was grootmoeder.quot;

„Joa krek, nou weet ik \'et weer, en toen kwiem er\'en ezel...quot;

„Nee grootje, nee.... da\'s \'en ander verhoalje, nee, en toen

ne____ toen de prins dan genogt had, toen schonk de boer ook

nog \'en glêske bier oan den prins, went prinsen drinken nooit schoon woater — is \'t wel grootje...? en toen ie dat ook. op had, toen gaf ie den boer en de boerin de hand — dat was vrindelik niewoar ? en zei, dat ie ze nimmer zou vergêten, en...quot;

„Moar hoe was die prins met zoo\'n honger bij den boer ge-kommen, klein klapheuvelje...?quot; zegt grootje weer en ziet Anneke vragend aan, terwijl zij een geschilden aardappel in den eminer laat vallen dat de waterpereltjes er, glimmend in \'t zonnetje, van opspatten.

KRUUZEMUNTJE.

„Wel dat ie verdwoald was op de hei... de hei, ge weet wel zooas oan d\' overkant \') achter Oosterbêk grootje.quot;

„O krek krek! nou weet ik \'et klein meisterke. En toen...?quot;

„En asdat de prins, toen z\'n voader starf, en de prins ien ens van prins tot keuning wier, dat ie toen op \'en goejen dag \'en erm mins oan den weg zag liggen die blind was, en niet zien kos, begriep ie grootje?quot;

,,Joa prefesterke.quot;

„En dat ie toen afstapte uut de koets umdat ie... en doar wasse we gebleven grootje.quot;

„Krek zoo Anneke, lês dan moar wiejer.quot;

En Anneke, terwijl zij met haar wijsvingertje de woorden uit het boekje volgt, leest eenigszins hikkend en wel wat eentonig, maar toch op z\'n boers-Hollandsch, en met het aardige stemmetje niet onwelluidend, het slot der vertelling:

^En de koning steeg uit de koets, en terwijl de paarden stonden te trappelen, en al de kamerheeren van des konings hofstoet en al het gevolg er naar keken, ging hij op den armen blinde toe, gaf hem de hand en zeide: Mijn vriend, sta op, ik zal u eere geven eu alles wat gij behoeft; en tot zijn kamerheeren zeide hij: Plaatst dien armen man in mijn rijtuig...quot; Hê grootmoeder, ien\'t rietuug van den keuning!quot;

Grootmoeder hield op met schillen en bleef verbaasd naar het wonderboek staren: „He\'k z\'n léven!quot;

En Anneke las weer; „De kamerheeren waren evenals het gansche gevolg ten hoogste verbaasd dat de koning zulk een bedelaar in zijn eigen rijtuig wilde nemen; doch de brave koning dit ziende, zeide zoo luid dat allen het hooren konden: Ja, mijne heeren, toen ik dezen man beschouwde, herkende ik hem terstond voor den gullen landman die mij eens, toen-ik vermoeid en afgedwaald was, gastvrij in zijn woning ontving en mij alles gaf wat rijn woning opleverde. Een mensch mag d^a weldaden niet vergeten die hem door zijn evenmensch zijn bewezen, en een koning mag dat het allerminst!quot;

„En toen...?quot; zei grootmoeder.

\') Op de Veluwe, aan de overzijde der rivier. D.

4

KRUUZEMUNTJE.

„Nou is \'t uut grootmoeder; da\'s spietig hè?quot;

„Wel he\'k z\'n léven! ien de koets van den keuning!quot; zei grootje, terwijl ze nog altijd met een ongeschilden aardappel in de eene, en het mes — waarvan het heft op de knie rustte — in de andere hand, naar het boek zat te staren:

„En goeng ie toen met den keuning noar \'t kastel? en zou ie dear gebléven zin en krek as de keuning gegeten en gedronken hebben...?quot; vorschte grootje.

„Dat weet ik niet grootmoeder, moar al die verhoaljes zin zoo op ens uut, en dan is \'t gedoan; dan heur ie d\'r voorders niks meer van; \'t is moar \'en vertelselje zie.quot;

„Nou, dat was oarigheid Anneke! \'En mins kan d\'r veul uut leeren; \'t is wiesgeleerd zeg ik...quot;

„Dat zeit meister ook grootje.quot;

„Ik vuul \'em best; goed doet, goed ontmoet! zeit \'et sprékwoord, zie, dat is \'t: Voader en grootmoeder en meister en allegoar die goed veur ou binne, ook altied liefhebben, heur ie... en God bovenal.quot;

„Joa zeker grootje... Za\'k nóg eentje lézen... ?quot;

„Nee kiend, nee, \'t zal te loat worden; zie, da\'s de leste eerd-appel; \'t is halftwoalf op de zonneploat van den toren, en as voader thuus kumt motten de eerdappels kloar zin. Heur is.. quot; — terwijl zij een vinger lang wijst — „\'k het nog zoo\'n stukske spek van \'t breien verdienst; mergen met den Zundag dan zal grootmoeder is keuninkske speulen, heur ie. Joa klein babbel-munje, mergen zal grootmoeder ook is op spekkoek traktieren; zoo erm ben ik niet, of \'en moatje mél zal mergen met mien stukske spek toch de pan ien! Ziezoo, kom...quot; en omziende naar den rijweg die langs het hutje loopt, zegt ze tot een man die voorbijgaat; „Dag -veldwachter!quot;

En Anneke die nog in \'t boek tuurt, ziet ook op, en zegt met de hand boven de oogen — de zon is zoo straf: .,Dag veldwachter.quot;

Een keelgeluid zonder woord klinkt van de wegzijde.

„Wat kiekt ie lillik grootmoeder.quot;

„Misschien weer wat veul ien\'t glas gekeken.quot;

„Béter ien\'t boek kieken grootje.quot;

KRUUZEMUNTJE.

„Nou sneu-dingske! nou!quot;

Grootje- is binnengegaan, en Anneke die nog wat lezen Blijft, springt eenige minuten later haastig van het bankje op, en loopt zoo snel zij kan een man te geinoet die met een spa over den schouder van de dorpszijde komt aanstappen, \'t Was aardig om te zien hoe de arme daglooner, wiens gelaat door de zon was verbrand en wiens handen door den arbeid waren verfelt, het achtjarig dochtertje streelde en liefkoosde, om in \'t einde hand in hand met zijn eenig Anneke het armoedig erfje te betreden.

„Kiek is voader, wat die pruum\' al mooi worden ?quot; zegt Anneke terwijl ze naar den boom wijst dien ze voorbijgaan.

„De pruum\'! nee dernje, riep zin ze nog niet.quot;

„Nee, allemoal niet voader, moar die en deez; zouwe die niet riep wezen voader.

Arie schudde aan den boom: „Ze zitten nog te vast, d\'r velt er geen een!quot;

„Joawel, kiek... doar velt er een tusschen de koolplant; kiek... kiek, en doar ook een... kiek.quot; Anneke zocht en vond de pruimen: „doar nóg een dat is drie: éen veur grootje, éen veur voader en éen veur Anneke.quot;

„Kom dingske! kom nou \'et huus ien?quot;

Arie bukte zich, en — terwijl Anneke hem volgde, ging hij door de lage deur zijn hutje binnen.

\'t Was een sober maal. Grootmoeder had wat onriepe afgevallen appels deur de eerdappels gemoesd; met \'en lengsel van mosterd en zout was \'lt; smoakelik genogt, en \'en snete roggebrood met wrungel — gestremde karnemelk — smiek best veur \'en noahap.

Moar Anneke had nog wat — veur ielk \'en pruum. .Toa, \'en bietje zoer woaren ze wel, moar \'t smiek toch pruums, en de pruumboom was \'en beste!

Grootmoeder zette den boel aan kant — Arie hikte zoo\'n bietje véurdat ie z\'n half uurke goeng sloapen; Anneke ging haastig naar buiten went ze heurde gerij... de koets van \'t kastêl kwiem den darpskant af. Vlak zou ie langs \'t huuske kommen. Zie, grootje kwiem óok buuten; ze sloeg \'en poar natte voatdoek\' over de kleine doornheg die \'t erfke van den landweg schei.

KRUUZEMUNTJE.

zette toen de linkervuust op de heup en hield de rechterhand boven de zestigjoarige oogen... \'t spul zag ze groag en van mer-gen, met dat verhoalje, had ze \'t rietuug van \'t kastel den heelen tied in de verbeilding al veur zich gehad.

„M\'nheer quot;Van Zwiet het er de jonge perds veur,quot; riep Arie die ook naar buiten kwam.

„Mooie perds voader,quot; zegt Anneke: „Ze loopen zoo krul en kroms met den nek!quot;

„\'En bietje schichtig,quot; meent grootmoeder.

„Vurigheid!quot; zegt Arie: „Drie joar oud. Ze kosten viefhonderd zei de koetsier.quot;

„Viefhonderd! hê!,.. zou m\'nheer Van Zwiet net zoo riek as de keuning zin?quot; vraagt Anneke.

„De keuning! nee, die is altied \'et riekste van allemoal,quot; antwoordt grootje.

„Wat speulen ze met de oor\'!quot; zegt Arie naderbijkomende.

Het rijtuig nadert al meer en meer...

„Da\'s oarig; de perds kieken noar ons!quot; zegt Anneke. Maar—■ terwijl Arie de pet var» het hoofd neemt, en Anneke, evenals grootje, naar de lui in \'t mooie spul kiekt... spitsen de jonge bruintjes sterker de ooren; zien met schuwen blik langs de ooglappen naar de zij van \'t hutje, en dringen eensklaps, met €en rukkende beweging, naar de andere zij van den weg waar een breede sloot loopt.

Een luide kreet in het rijtuig doet het dagloonersgezin ontstellen. Arie vliegt den weg op. In \'t zelfde oogenblik dat het bijderhandsche paard slechts een voetstap van den slootkant is verwijderd, grijpt Arie den vanderhandschen bruine bij den toom. Met krachtige hand dwingt hij het paard naar \'t midden van den weg. Terzelfdertijd doet een duchtige zweepslag van den menner den bijderhandsche vooruitschrikken. Nog éen zweepslag klinkt er. „Dankje, laat los!\'quot; klinkt mede... en — met de wijd-gesperde neusvleugels schier tegen de borsten, de ooren scherp vooruit, rent, her den weg op... „Harrejennig!quot; zegt Anneke... „God bewoare!quot; zegt grootje: „\'t Is niet alles ien zoo\'n riexuug; \'t lee doar hoast ien de sloot.quot;

Geen twintig schreden van Winkels\' hutje en schuin er tegen-

KRUUZEMUNTJE.

over, stond Bol de veldwachter op den drempel van zijn kleine woning. Eer hij den heer Van Zwiet kon te hulp komen, snorde het rijtuig hem reeds voorbij; maar, de heer Van Zwiet, of althans diens echtgenoot in het rijtuig, moest zijn ijver bemerken. Zie, met een dreigend gebaar wijst hij naar Aries hutje, en, als het rijtuig reeds om den hoek in een stofwolk is verdwenen, dan treedt hij met een kwaadaardige uitdrukking op het gelaat en met den veldwachtersstok naar de doornenhaag wijzende op Arie toe:

„Mo\'j met dat lorretuug op de heg te hangen, m\'nheer Van Zwiet ien de sloot joagen ? Altied schorremorrie oan den weg!! Nog ens, heur, dan zu\'j met burgemeister te doen hebben!quot;

„Nou Bol, moak moar zoo\'n léven niet!quot; zegt Arie bedaard: „hoe kos moeder denken dat die jonge perds veur \'en onneuzel duukske den angst zouwe kriegen.quot;

„Dat kost ze best begriepen as ze niet kiendsch is!quot; roept Bol met een leelijken vloek. „Pas op!quot; En weer met een leelij-ken vloek: „Die Bol zuukt zal \'m veinden ook!quot;

Anneke keek grootje angstig vragend aan, en grootje zag haar zoon aan: Hoe de veldwachter zoo kwoad kwiem?

Toen Bol met een gesmoorde verwensching op de lippen naar zijn woning was teruggekeerd, haalde Arie de schouders op en zeide: „Joa zoo is de mins: a\'j iemand de woarheid zeit — al is \'t ien eigen belang, dan geet ie \'t oe wrêken.quot;

„Zeg Oarie, hei\'j Bol de woarheid gezeid ... en wat hei\'j ge-zeid?quot; vischte grootje.

Maar Arie zei: „Och, \'t was zoo arg niet.quot; En grootje vischte nog wel, en Anneke keek ook wel met spitse eugskes, maar. Winkels trok de pet op den neus, um nog \'en kertierke te sloa-pen. Niemand had er mee van noode dat ie Bol van mergenhad gewoarschouwd, arnstig gewoarschouwd: umdat ie \'em giester-oavend stomdronken noar huus had zien goan.

\'t Is drie uren in den middag. Winkels is al lang weer naar zijn werk. Anneke heeft een mooien bos goudsbloemen met een paar boerentuin-rozen en wat vlierloof er tusschen bijeengeplukt:

KRUUZEMUNTJE.

veur mergen as \'t Zundag is; en grootje zit zoo\'n bietje te dum-melen achter \'t verweerde roamglas.

Grootje dummelt onrustig, heel onrustig. Telkens komt er een ¹ pijnlijke trek op haar goedig gelaat, en nu en dan klinkt er door \'t kleine vertrekje een kreuntje of zucht.

Zeer zachtjes komt Anneke met den bloemruiker in een waterkan binnen, stillekes, went grootje sloapt. Nee, grootje sloapt niet:

„Da\'s mooi, Anneke! heel mooi! — Och heere!quot; zegt grootje en trekt bij die laatste woorden weer een pijnlijk gezicht.

„Och heere...? Wat is d\'r grootje?quot;

„Niks kiend, och niks! en \'t bietje ien\'t lief.quot;

„len\'t lief? hêi\'j kramp ien\'t lief goeje grootje?quot;

„Joa blombluumke, joai... O lieve heer wat kniept \'et!quot;

„Misschien van de pruum grootje,quot; zegt Anneke.

„En de appels en wrungel, alles bij mekoar,quot; steunt grootje: „O minsen, minsen!\'\'

Anneke streelt grootje de wangen; maar, dat helpt haar niet. Wat zou ze doen? \'en beetje woater ophangen en \'enkummieke werme koffie zetten... ?

„Woater ophangen? Joa, da\'s goed, dierke, —O lieve heere! — Maar koffie; nee. — Ai! — Heur is Anne.quot;

„Watte grootje?quot;

„A\'j is \'en bietje kruuzemunt woudt hoalen, en...quot;

„Bij den dokter grootmoeder, moar doar duurt wel \'en uur zoo wied as ie woont.quot;

„Nee proatgouwke, nee, niet bij den dokter. — O heere! nee... ge weet wel... toen we lest langs den diek goengen... — O 1quot;

„O joa, joawel grootje, bij \'t veerhuus niewoar? bij de hofstee van boer Vledder?quot; valt Anneke in: „Joa, toen hei\'j mien de kruuzemunt gewezen die doar allegoar ien\'t wild aan den diek gruuit. Joa, die za\'k hoalen, dat was goed veur pien ien\'t lief hei\'j toen gezeid, en zoo\'n bloadje smiek lekker ook. \'k Zal loopen wa\'k loopen kan beste grootje,quot; en, zonder meer, wipt het\\lugge ding het hutje uit, en ziet grootje — krampschommelend met \'et lief — deur de ruutjes heer hoar hartelepke noa, die den weg pploopt, noar den diek — zoo gauw as \'en hoaske!

KRUUZEMUNTJE.

Hijgend, gansch amechtig — met de woaterpereltjes onder \'et kleine neuske — komt Anneke, geen kwartier later, in e\'t hutje terug. — Grootmoeder had \'t arg te kwoad. Af en toe was \'t minder gewest, moar dan weer... O harrejennig!

Geen nood! nou zal \'t gauw béter goan. Kruuzemunt het ze ien overvloed, en ze is straf genogt, joa hoast zoo straf as \'en pepermunje. Wacht, de bloadjes van de stengeljes afgestreupt.

„Best zoo dingske,quot; knikt grootje hoofdschuddend van pijn.- — Ziezoo, al die bloadjes ien\'t kêtelje gedoan... zooveul as \'t moar kos. „Veurzichtig met den zwoaren woaterkêtel; \'t is kokend; dingske, pas op! O lieve deugd!quot; komt de oude er weer tus-schen. -- Geen nood, \'t hengsel blijft aan den kettinghaak hangen; Anneke behoeft de tuit maar te richten, en zie... \'t kokende jivoater kumt ook krek met \'en vollen stroal ien\'t kêtelje, en — \'t ruukt al kruuzemundig!

\'t Is alsof de reuk grootje al goeddoet; misschien ook werkt het gezicht van Anneke mee; \'t keteltje zet zij op \'t vuur.

„\'t Mot trekken, zie. Niewoar grootje?quot; \'

„Zeker liefke!quot;

„As \'t getrokken is dan zal \'t krek zoo goed as \'en drank van den dokter wêzen, niewoar grootmoeder?quot;

„\'t Zal best wèzen, Anneke.quot;

Annekes oogjes blijven strak en vol blijde hoop op het keteltje Staren: „Zou \'t al goed zin, grootjelief,..?quot;

„Nog niet kiend!quot;

„Wacht, zal vast \'en kummeke kriegen. Ziezoo... Nou zal \'t wel goar zin\' grootmoeder; kiek moar, de wqasem kumt al de tuut van \'t kêtelje uut.quot;

„Nou dingske, toe dan!quot;

Met het boezelaartje \'t warme hengseltje vattend, schenkt Anneke een kommetje van \'t groene vocht voor \'t lieve grootje in; en grootje, als zij blazend telkens een teugje neemt, knikt ze tevens Anneke toe, want Anneke ziet haar aan met een gezichtje dat geheel en al de vragen teekent: „Doet \'et goed grootje? Ku\'j\'t al vuulen? Zou \'t béter goan?quot;

En \'t goeng béter, en een half uurtje later zei grootje: „Joa, kleiu dokterke, \'t is beter. Goddank!quot; En, als ze haar mokkelt

KRUUZEMUNTJE.

en zoent, dan heeft grootje voor \'t kleinkind haar duizend en eersten naam, en zegt ze: „Heel béter, mien lief, mien oarig Kruuzemuntje!quot;

Een week verliep en \'t is weer Zaterdag. Zaterdags wordt er geen school gehouden, en Anneke die weer vrij heeft, zal heden een plan ten uitvoer brengen: \'en mooi spulleke dat ze eiges geprakkezierd het. — „Zoo\'n wies dingske!quot; heeft grootmoeder gezegd.

Grootje staat in de schaduw van den pruimeboom, en Anneke treedt door het kleine hek in de lage doornenhaag den landweg op; ziet nog eens om, en knikt grootje toe; grootje die wuift met de hand; en dan stapt ze met iets gewichtigs in haar tred meer voorwaarts, ter dege den zak omklemmend die haar over den schouder hangt, maar, ze ziet alweer eens om, en roept zoo hard als ze kan: „Dag grootjelief 1 dagl!quot;

Grootje wuift nog van verre, maar Anneke verstaat niet best met waffer bijnoam grootje heur noaroept.

Bij \'t bruggetje gekomen, waar de zeeg onderdoor gaat, kijkt Anneke nóg eens om; heel ien de verte ziet ze nog wel \'t peerse jak van grootmoeder, maar, grootje geet krek de deur van \'t huus-ken ien. — Grootmoeders oog\' zin niet zoo stark as de hoare.

En Anneke stapt sneller voort. In een uur tijds zou ze terugwezen. Iedereen dien ze tegenkomt zegt ze g\'n dag, met \'en knikske, en allegoar —■ zelfs boer Balders van \'t Bijenveld — zeggen weerum: „Dag Anneke!quot; — De kwoaje schepershond van \'t Gouwe-erf, die heur met den schoapstroep veurbijkumt gromt geen spier, moar striekt met z\'n kouwe neus of natte tong — Anneke weet eiges niet wat — langs heur kleine hand, asof Filax heur kussen wou:

„Gemergen scheper!quot;

„Zoo Anneke .. lt; goa\'j gres snijen... ?quot;

„Nee scheper, kruuzemunt....!quot;

„Kruuzemunt. ... ? Zoo! —- Goeje mergen!quot;

„Goeje mergen scheper...quot;

Ja, Anneke gaat kruizemunt snijden. Dat was een heerlijke inval geweest; kruizemunt was goed veur de krampen ien\'t lief.

KRUUZEMUNTJE.

Bij \'t veerhuus bezijen den hoogen Riendiek doar sting kruuze-\'munt, \'en heeleboel; nooit wier ze afgeplukt... „enquot; — had ze heel zachtjes in grootmoeders oor gefluisterd: „as we dan \'en heele zooi bij mekaar hebben grootje, dan zuwwe ze dreugen \'op de vuurploat, en oan den dokter₍ verkoopen; en veur de centen \'en tabaksdeus veur voader koopen as ie joarig is, en — moar dat zei ze niet: \'en neië snufdeus veur grootje d\'r bij.quot;

\'t Is een belommerd gedeelte van den hoogen Rijndijk nabij het veerhuis. Aan weerszijden van den dijk staan, ongeveer ter halverwegen van de glooiing, flinke appelboomen — vol pardie-zen en rabouwkes, moar, riep zin de appels nog bij lange noa niet. — Even beneden de appelboomen aan de buitenzijde van den dijk is een rasterwerk, waarachter de vette ossen in de heerlijke uiterwaarden grazen tot op den oever van den frisschen Rijn; en evenzoo bevindt zich ter halverwegen van de dijkglooiing aan de binnen- of Betuwzijde, een rasterwerk ter verbinding van een op onregelmatigen afstand gescheurde doornenhaag, welke haag met rasterwerk de hoeve van boer Vledder — aan de dijkzijde — bepaalt.

En hier is het dat Anneke den zak van den schouder glijden en haar oogen met blijdschap over de kruizemunt-pollen wijden laat. De pollen zien d\'r hoast als pollen brandnêtels uut, moar ze hebben kleinere donkerder bloadjes, en — prikken, dat doen ze niet.

Wacht — grootjes kniepmeske uut den zak gehöald, openge-doan, nou oan \'t snijen.

\'t Geet langzoam, moar \'t geet toch.

„Zoo druk oan\'t wark Anneke?quot; roept Truitje van \'t veerhuis die met de glimmende koperen roomkan op den rug en een emmer aan den arm, in de hoogte op den dijk voorbijgaat.

„Joa Truitje, en \'t is werm, zelfs hier in de schaduw van den appelboom,quot; roept het kleintje weerom.

„Wij \'en munje vol room Anneke. .. . ?quot;

„Nou! asteblief,quot; zegt Anneke. Ze steekt haar mes in den grond, klimt de glooiing op, en als zij boven is gekomen dan bukt zich Truitje, en — Anneke mag het holle deksel uut de koperen kan trekken, en uut den emmer volscheppen, en dan lég-

KRUUZEMUNTJE.

drinken, heelemoal lêg. Jong zoo lekker! — „Dank oe vrindelik Truitje!quot; zegt Anneke, en de blanke room die nog om \'t munje glimt, striekt ze weg met den rug van \'i kleine henje.

„Tot oe dienst Anneke. Ziezoo!quot;\'De koperen stop steekt weer in de kan, en, als Truitje haar weg vervolgt dan glimt de kan nog een poosje in Annekes oog, totdat ze haar mes weer opioekt en met vernieuwden lust aan \'t werk gaat, — de zak is nog geen darde deil vol, \'t geet langzoam, moar... \'t geet toch.

Twee hoogbeladen hooikarren knarpen-door \'t kiezelzand al nader en nader op den Rijndijk. Anneke ziet even naar boven. Zij ziet karraderen en paardepooten en menschebeenen, maar voor de stof knijpt ze de oogen digt.

„Zoo, bi\'j oan\'t appels zuuken!quot; roept een mansstem van boven: „\'t Spul is niet riep. — Mot er geen éten, klein ding!quot;

„Nee! \'k bin oan\'t kruuzemunt snijen!quot; roept Anneke.

Of \'t niet verstaan was? althans de stem klinkt weerom.:

„Wacht, hier hei\'j en bétere, \'t Is \'en vroege renet; a\'j \'em nog \'en poar doag\' ien den zak houdt dan zal ie zoo mul zin as koek.quot; En — op \'t zelfde oogenblik ziet Anneke \'en appel, niet ver van heur af, op de diekhelling neerkommen, en, rollen noar léger... onder de rastering deur —- \'en heel eind wied, in den bongerd van boer Vledder.

„Wat zoo\'n appel kan loopen en zonder been\' oan \'et lief!quot; roept het van boven op wat verderen afstand.

„Dank oe!quot; zegt Anneke, en luider, vraagt ze: „Zou \'k moar deur de rastering goan ?quot;

„Nou! woarum niet!quot; klinkt het nog eens, maar meer uit de verte, en — de wielen der hoogbeladen karren hoort ze steeds minder en minder kraken in \'t kiezelzand, maar ze volgt ze niet met de oogen, want ze tuurt naar de plek waar ze meent dat de appel in \'t gras ligt.

Nog maar half besloten, staat Anneke -eenige oogenblikken met den voet op den ondersten legger der rastering; maar dan — woarum niet... ? — dan bukt ze \'t kleine köpke umlég; \'t rugske krom; \'t eene beentje zet ze over \'t hout, \'t andere beentje hoalt ze met de rökskes noar zich toe, um hoastig noar de plek

KRUUZEMUNTJE.

te loopen woar de appel leit, moar — de appel leit er niet. Hier niet, doar niet, woar is ie gebleven... ?

Da\'s spietig! — Anneke kan \'em niet vienden.

Nou meent ze... moar nee, \'t is \'en roodachtig kleiwortel-bloadje... Doar ziet ze... nee, \'t is \'en kleine paddestoel tussen \'t. gres. Hier. .. nee, dat gruune appelje kan \'t niet wêzen, da\'s afgevallen van den boom... wacht... doargunder... ?

„Wel doe bliksemsding! mo\'j appels streupen in boer Vledders bongerd...!? herruut ze\'k! herruut!quot;

Met een vuurrood gezichtje schrikt Anneke op. Zoo\'n stem had ze nog nooit geheurd; de beentjes trillen heur ónder \'et liefke. Boven op den diek steet de veldwachter, en hij kiekt zoo iesdig kwoad, en hie dreigt met den stok noar veuren, krek as loast bij voaders huuske; alêvel, toen woaren voader en grootje d\'r bij, moar nou... O lieve heer! doar kumt ie den-diek af... altied den stok noar veuren.

„Zu\'j d\'r uut! kleine feeks van \'en dief! zeg?quot; schreeuwt Bol de veldwachter opnieuw; en Anneke ziet hem, o goeje hemel! de rastering overklimmen, en wordt zoo wit als een dooje!

„Moar... moar... ik zocht..brabbelt Anneke angstig.

„Appels stélen! veur de galg opwassen! lui dievenpak!quot; schreeuwt Bol, steeds naderkomende en nog altijd den dreigenden stok vooruit: „Herruut ze\'k! Allo!quot;

Maar Anneke — in een wip heeft zij de klompkes van haar voetjes gesmeten, vort! en... loopen doet ze, loopen wat ze kan, harrejennig zoo\'n viefke! — Bol is woedend.

„Hier ze\'k! hier!quot; schreeuwt hij het vluchtende haasje na, en als hij zich mede in de vaart zet om spoedig het kleintje te achterhalen, dan... dan zwakt hij en zwikkelt, en smakt ie voorover. — Anneke ziet even angstig om. Woar is ie? Het kleine klompje van Anneke wordt luide verwenscht, maar, door het ongeval nog meer verwoed weer overeind gesprongen, vliegt Bol opnieuw het meisje na, dat intusschen een goed eind op haar vervolger heeft voorgekregen.

„Zu\'j stoan! zu\'j stilstoan...! ?quot; schreeuwt Bol; maar Anneke den man weer ziende, snelt opnieuw weder voort, en ofschoon

KRUUZEMUNTJE.

ze verbijsterd van angst niks, nee hoast niks meer ziet: loopen kan ze nog, loopen best!

Moar o heere! ien ens mot ze stilstoan, pal ien ens veur de breeje sloot; en — en — doar kumt ie... Zal ze rechts, zal ze lienks... ? O heere doar kumt ie! \'t Schiemert hoar veur de eugskes; ze sleet er de henjes veur; nou ziet ze niks meer, moar eindlik doar was ié, en \'t was hoar asof \'en knieptang heur vast ien den erm kneep.

„Zoo kwoaje dern! he\'k oe doar! Wou\'j mien ontloopen zeg! Allo veuruut!quot; bijt de veldwachter het bevende kleintje in\'t oor. en met forschen ruk dwingt hij haar terug te keeren op haai pad, tot bij de plek waar haar klompjes liggen, \'t eene klompje van boven geborsten, straks deur den voettrooi van Bol.

En of het arme Anneke met bevend piepend stemmetje al roept dat ze niks gedoan het, en dat ze kruuzemunt snee — met al die leugens liet de veldwachter niks van noode: „Vort! allo vort!quot;

Arm klein dingske! de leelijke veldwachter die haar den zak heeft op den schouder gelegd, duwt haar met forsch geweld de glooiing op, en dwingt haar op den dijk voor hem uit te gaan. Met de punt van zijn stok stoot hij haar boosaardig van tijd tot tijd in de lenden, en zegt dat ze wat gauwer mot loopen. Maar Anneke kan niet gauwer, want het geborsten klompje doet haar bij iederen voettred zoo zeer op de wreef:

„Ik kan niet veldwachter, \'t vuutje duut mien zoo zeer!quot;

„En ik zeg oe; veuruut, doe luiwoames!quot; roept Bol en stoot haar opnieuw met den stok in de lenden.

Anneke begint bitter te schreien. Ze had toch niks geen kwoad gedoan, en woarum dat de veldwachter dan zoo wreed was? Nooit van d\'r léven was iemand zoo kwoad tegen hoar gewêst; en wat zou grootje wel zeggen dat hoar klumpke kapot was. En, woar zou ze noar toe motten; woar... ?

„Och veldwachter, loat mien asteblief noar huus goan?quot; zegt ze snikkend, terwijl de tranen haar over de mollige koontjes biggelen.

Maar de veldwachter heeft een duivelachtig genoegen in de vrees en smart van het lieve kind.

KEUUZEMUNTJE.

Aries vermaning steekt hem in de borst, en die moet hij wreken; de lafaard! De postbode die op eenigen afstand naderde, moet het hooren dat die kleine schavuut \'en appeldievegge is.

„Wat! Slim Anneke van Arie Winkels?quot; zegt de bode die zijn geregelden tred vervolgend hen beiden is genaderd en nu voorbijgaat: „Za\'k ze dan moar mee noar stad nemen veldwachter? Doar hei\'j \'en huus met dikke troalies.quot;

„Dat was niet kwoad bode, moar hier onder den toren hewwe ook goed losies, en \'t is er zoo duuster as ien de hel, en rotten zin d\'r... Atjuus.. . plezierege wandeling.quot;

,Atjuus!quot;

Anneke voelde haar knietjes knikken:

„Nee, nee! niet onder den toren veldwachter; nee!quot; roept ze angstig en onder het schreien door.

En weer krijgt ze een duw met den stok, en zegt de nijdige lafaard: „Allo ze\'k! veuruut!quot;

De burgemeester van het dorp is een dikke heereboer met een rond rood en vol gezicht. Hoe het mogelijk was dat hij burgemeester is geworden begrijpt hij zelf niet, want van de ambtsbezigheden weet hij bijna evenveel als de ganzepen waarop hij altijd kauwt indien hij een moeilijk geval heeft; en „alle gevallenquot; zijn in het oog van den ronden burgemeester, „moeilijk, zeer moeilijk.quot; Het allermoeilijkste van alle gevallen is de omstandigheid, dat juffrouw Lus — zijn echtgenoot — niet verkiest dat manlief voor het burgemeesterschap bedanken zal.

Een ding ié gelukkig voor burgemeester Lus: hij heeft een uitmuntenden secretaris, en de secretaris is altijd present —■ want burgemeester is rooiaal — dat is ie. Ook Bol de veldwachter is een zeer bruikbare vent. Niet alleen dat Bol altijd met plezier boodschappen voor de juffer van den burgemeister doet, be veurbeeld visch uit stad halen, of wijn bestellen, maar hij is ook „slim op z\'n vakquot; zei,t de burgemeester; jammer dat ie een bietje veul „klaart en rooje-jenevert,quot; maar anders best en actief— soms al te actief.

Klein Anneke staat voor een tafel waarover een groen lakensch

KRUUZEMUNTJE.

kleed ligt, en waarop een hooge looden inktkoker met dito zandkoker staat. Achter die tafel zit Lus de burgervader. De secretaris Hoefzoetnagel zit aan een kleinen lossenaar ter zij van de tafel, zoo dat Lus hem zien kan als hij zich even ter zij wendt.

De veldwachter staat naast Anneke.

„Zoo, heb jij appels gestolen, zoo!quot; zegt de burgemeester: „Zoo, heel goed! Aja. . . hoe is uw naam?quot;

„Nee nee!quot; schreit Anneke: „nee burgemeister, zoo woarlik nee!quot;

„Zu\'j stil wêzen,quot; zegt de veldwachter: „Heur ie niet dat burgemeister vroagt: hoe da\'j heit?quot;

„Anneke, burgemeister!quot;

„Anneke? zoo, heel goed. En je van?quot;

„Van.. ? van voader burgemeister. Moar appels gestolen dat he\'k zoo woarlik niet!quot;

„Zoo, maar je vaders naam wou ik weten.quot;

„Arie Winkels, burgemeister.quot;

„Winkels, zoo, heel best! Ouderdom?quot;

„Watblief burge.. .meister... ?quot;

„Hoe oud da\'j bint!quot; snauwt de veldwachter,

„Ikke... tien joar burgemeister.quot;

„Beroep... of nee... Watblief secretaris?quot;

Hoefzoetnagel is den burgervader met een papier genaderd; wijst er met den vinger op, en fluistert meteen den edelachtbare wat in \'t oor.

Lus knikt, en zegt van tijd tot tijd zachtjes: „Jawel... Ja ja! — Sjuust! Dunkt me ook...! Docht ik net al!quot;

De secretaris zit weer voor zijn lessenaar.

De burgervader knauwt op de veder van zijn pen, en, strak op den looden inktkoker turend zegt hij: „Een moeilijk geval! hum!quot; Dan eensklaps tot Anneke: „Zul je \'t nooit weer doen, zeg?quot;

„Nee burgemeister; nee! moar ik heb niks gedoan.quot;

„Zu\'j den mond houwen met de leugens!quot; grijnst de veldwachter : „Zeg, zu\'j! ?quot;

De ronde blozende burgervader is te goedaardig dan dat hij — vooral na het fluisterend gesprek met zijn secretaris — geen

KRUUZEMUNTJE.

medelijden met het lieve schreiende kind zou hebben. Den veldwachter vindt hij een beetje erg actief, ja barbaarsch... Te deksel. .. baars...! daar valt hem wat in. Als hij \'t vergat dan zou vrouwlief zenuwachtig worden. „Och Bol, zou jij de baars reis eventjes uit de kaar willen halen, we zouwen \'en sausbaarsje hebben van middag. Wil je?quot;

„Tot je orders burgemeister, moar met je permissie burgemeister, zou ik dit galgen-oas hier, niet erst is veur \'en uur ol wat onder den toren zetten ? \'t Is van \'t repalje burgemeister.quot;

Lus ziet toevallig naar zijn secretaris. Hoefzoetnagel is druk aan \'t werk, maar zijn neus wijst in de richting van de deur.

„Veldwachter!quot; herneemt Lus deftig, en voegt er nu eens in het volle besef zijner edelachtbaarheid bij: „Vertrek!quot;

„As je kleine dieven loopen loat dan worden ze as groote gehangen,quot; grauwt Bol met den duim op Anneke wijzend: „En as burgemeister zoo weinig um de peliesje geeft, dan kan Bol wel goan hengelen in ploats van z\'n eigen dood te loopen.quot;

De neus van Hoefzoetnagel wijst nog spitser in de, richting Van de deur, terwijl \'smans oogen onveranderlijk op zijn schrijfwerk zijn gevestigd.

„Bol, geen praatjes. Dat voegt... dat past... niet. Ik ben burgemeester, en j ij veldwachter, weet je,quot; zegt Lus.

De vleugels van Hoefzoetnagels neus applaudisseeren.

„Ja dat weet ik best!quot; zegt Bol: „moar as de secretaris z\'n eigen met de affeeres bemoeitquot; — en hij werpt beurtelings een nijdigen blik op den schrijver en het kind — „dan motten ze hem moar in jou ploats zetten, of anders veur mien het dieven-pak achter de vodde zitten.quot;

Een kleine tien minuten later is Anneke op vrije voeten. Zij is nog erg beverig op de beentjes, en de oogen doen haar zeer van \'t schreien, zoodat zij ze haast niet kan openhouden in de felle zon. Maar toch, zoo snel als ze op het geborsten klompje voort kan, stapt ze den dijk over tot bij den afweg, die, langs kerkje en schoolhuis en kleinere woningen, naar vaders hutje voert. Gelukkig heeft burgemeester haar den zak met kruizemunt weeromgegeven, maar bitter leed doet het haar dat burgemeester, die toch op \'t laatst zoo vrindelik was, niet gleuven wou

kruuzemuntje.

dat Bol onwoarheid sprak; \'t was slecht van Bol, heel slecht!

„Wat schêlt er oan, klein blauweugske ?quot; zegt een blonde krullebol van dertien jaren omtrent, die in \'t gras naast het kerkhof köpken-over heeft gekeukeld, en nu met een paar luchtige sprongen, op het kleintje toeschiet.

Willem krijgt een kleur van kwaadheid nu Anneke hem alles heeft verteld, en zegt dat die Bol een gemeene vent is, en dat hij den hals maar had moeten breken toen hij over haar klompje viel, en ja, dat hij vader centen zal vragen om voor Anneke een paar nieuwe klumpkes te koopen. Anneke most moar goedsmoeds wezen. Wacht! hij zal den zak veur hoar droagen; ze was \'en oarig dingske, dat zei meister ook, en dat zeiën ze allegoar!

Och lieve minsen, wat het grootje ien den angst gezeuten. Om negen uren is \'t kleine lief ke de deur uutgegoan, en nou, op slag van twoalven doar kumt ze pas oan. Goddank dat ze d\'r weer is! Wel heere rn\'n tied! zoo\'n veldwachter! Ze zal \'t oan Oarie vertellen hoe ie \'t lief en oarig kruuzemuntje getemtierd het, „Lief klein hertelepke!quot; en grootje kust Anneke wel tien keer achter mekoar, zoo, dat Willem ook hoast trek kriegt um \'t, blondje te kussen, moar nee: g\'ndag soam! Noar huus loopt ie zoo hard as ie kan: um voader en moeder wat centen te vroagen en t\'oavend de klumpkes te brengen.

Nee grootje! nee, niet oan voader zeggen, nee! As voader kwoad was dan kon ie noa \'t éten niet sloapen; en grootje zei: „Krek zoo!quot; En voader mocht ook niet weten van \'t kruuzemunt um den verjoardag en de neië piep. — Nat zoo, denkt Anneke, en.......de snufdeus veur grootje.

De zomer is voorbij. De tabakslanden zijn kaal geplukt. De appels en peren -— zelfs de heele late — zijn alle van de hoornen; in éen woord, de oogst is binnen. Hoe rijker de menschen zijn hoe meer dat ze lachen kunnen. De burgemeester Lus, boer Balders van \'t Bijenveld, Romein de vetweier, maar vooral m nheer Van Zwiet kunnen lachen. Hun schuren en bergen zitten vol, _en — \'t vee is duur, en \'t koren is duur, en veur de tabak

KRUUZEMUNTJE.

hebben ze al twintig gulden geboojen, eerd- best- zandgoedlompen, alles deur mekoar. Twintig gulden de honderd pond! „Wat zukke minsen riek worden!quot; zegt grootje.

Grootje is niet jaloersch, „nee, moar \'t is toch vremd ien de wereld,quot; denkt ze, .,de rieken lupt alles mee, ze kriegen meer as meer, en de erme zal nog onspoed hebben ien\'t geringe.quot; \'t Was niet anders! \'t Klein bietje eerdappels dat ze te rooien hadden was niet meegevallen, en dan — \'t was moar \'en onneu-zel ding — moar, \'t kruuzemunt wear \'t kleine dernje zoo\'n zoeren oogst oan gehad had, geen tien stuuvers. .. geen dubbeltje. .. geen rooje cent had ze bij dokter der veur kriege kunnen. Alles wat dokter ien de apteek noodig had, dat kreeg ie uut stad zeidie, en zoo had Anneke met heur kruuzemunt weer aftrekke kunnen. Dokters juffer had heur wel noageroepen en heur \'en poar zuute kuukskes gegeven, moar, \'t kleine ding die ze veur grootje en voader bewoarde, had ze zeker ien ploats van ien\'t zekske te steken, der noast gestoken, went, toen ze thuus kwiem had ze geen centen en geen kuukskes ook. \'t Liep alles zoo tegen, \'t Was noarigheid!

Maar op een goeden morgen had Anneke toch een kleur van pleizier. Aan \'t geval met Bol den veldwachter dacht ze niet anders dan wanneer ze hem met een norsch gelaat voorbij zag gaan, of ook, als ze somtijds naar het geborsten klompje keek, dat de klompenmoaker met \'en klein houten bengeltje gemaakt had. Willem Stoete had zeker geen centen kunne kriegen, went neië klumpkes had ie niet gebrocht, en, sinds dien morgen had ze hem niet gezien, want bij m\'nheer Van Zwiet was ie tuinjongen geworden, en Willems vader woonde oan gundsen kant van \'t groote Van Zwietshuus.

Maar nu — zie, mi heeft Anneke \'en kleur van plezier. Met twee schoentjes staat ze in de hand bij grootjes stoel aan de kleine klaptafel. De schoentjes zijn niet nieuw, nee, alles behalve, maar \'t zijn leeren schoentjes, zie maar, en krek zoo groot as heur vu ut! En Willem Stoete steet vlak tegen heur over; en hie kiekt er noar hoe Anneke \'t zool onder tegen \'t vuutje past, en z\'n oogen gliensteren ook van plezier, went.. . Mie de kindermeid had ze oan Herm den „hoazenvilderquot; verkocht met ouwe

KRUUZEMUNÏJE.

linten en \'en kniepmuts en kersjet; en toen, toen het ie de schoentjes van Herm veur \'en dubbeltje weerumgekocht — dat was z\'n halve wêkloon, — um ze can Anneke te geven; went —-vergeten had ie Anneke en de belofte niet; en: „Niewoar, schoentjes zin nog zachter as klutnpkes?quot;

Als Anneke wat kreeg van voader of grootje, dan kuste ze voader of grootje altied. Nou had ze Willem ook wel willen kussen; moar, quot;Willem sting oan den overkant van de klaptoafel, en Anneke kuste grootje, en grootje zei dat Willem \'en beste jong was, en Anneke knikte van joa! en trok de schoentjes aan, en liep — zoo zacht asof ze op de kousevuut liep — met een vaart naar het lage houten broodkastje; trok een bovenla open; nam er wat uit; stopte het Willem met een zenuwachtig schokje in de hand, en — voort was ze op haar schoentjes de deur uit.

„\'En vuursteen!quot; zegt Willem en ziet grootje half vragend aan.

„Meugt \'em best houwen jungske!quot; knikt grootje; „\'t klein ding het \'em eiges ien \'en grienthoop gevonden; \'en vuurkei kent ze best uut duuzenden steen\'!quot;

En als Willem heengaat met den ruwen steen in den zak, dan ziet hij \'t hutje nog eens rond, maar, Anneke ziet hij niet... En grootje, als ze Anneke straks naar binnen roept, dan denkt ze: \'t Kiend is krek as de keuning uut \'t verhoalje. Goed veur goed gift ze weerum, heel anders as Bol, die gaf kwoad veur goed, en heel anders as de rieke Van Zwiet, die niks dee, en toch ien de sloot had gelêgen as Oarie z\'n perd niet ien\'t spoor had gehouwen.

De herfst werd nat, heel nat. Overal was \'t soeperig en kles-serig: op de kleiwegen, ien\'t broek, zelfs op den grintdiek, overal, \'t Kwiem zeker van de nattigheid, meende grootje, dat zij weer zoo rimmetiekig was, en \'t kwiem ook zeker van al die natte vuut, dat d\'r zooveel kramp ziektes ien\'t lief woaren; ze had al heure proaten dat de vrouw van Roelvink...

„Nee moeder nee! d\'r wier d\'r eentje verwacht,quot; zegt Arie, „en toen \'t kleintje d\'r was, toen..

„Och lieve heer... is Willemke Roelvink zóo heergegoan...

KRUUZEMUNTJE.

Krek as Annekes moeder, mien beste Hanske!quot; Grootje veegt met haar boezelaar een traan weg.

Arie kan bij dat sjepieter niet lang stilstoan, dat moakt \'em altied zoo kienderachtig.

„En \'t geval bij m\'nheer Van Zwiet, Oarie! Is de koetsier dan niet... ?quot;

„Nee moeder, allegoar proatjes. Die kerl het z\'n eige overvrê-ten, dat het ie. Met de andere boojen had ie gewed dat ie \'s middags \'t spek veur z\'n vieren heel allinnig zou opeten en nog drie dikke weitemêlskoeken d\'r bij. Toen ie den darden koek zoo gluujend noar binnen had, doar zakte ie in mekoar, en, vein hum had de dokter veur niks de wiesheid geleerd; dood was ie stikl as \'en plank! Joa, \'t is wel zundig dat een mins \'sHeeren goeje goaven zoo dierlik misbruukt. Wiwwe bidden... ?quot;

„Joa!quot; deed grootje met een zucht, en ze vouwde de handen; liet het hoofd zoo\'n beetje op zij zakken; sloot de oogen, en dacht... „En welluu ? welluu hebben niks as eerdappels met \'en klein bietje azienreuzel!quot;

Arie drukte de pet voor de oogen en zei \'et; Onze Voader! En Anneke, Anneke zat haast krek as grootmoeder; maar, toen ze: \'t Heere zégen, en wat er meer volgde tusschen de roode lipjes gepreveld had, en naar de aardappels zag die in den roo-den schotel dampten, terwijl de azijn met het weinigje reuzel zoo lekker rook, toen zei ze zachtjes zoo in haar eenvoud: „Wij zullen ons niet doodêten, Goddank!quot;

\'t Was dienzelfden avond al heel vroeg donker en erg donker ook. Het eenige licht dat er op den dorpsweg viel — waar ook Winkels hutje stond — kwam uit de kleine smidse, \'t Was een mooi gezicht voor de kinderen in de buurt: dat rooje vuur, en dat gloeiende ijzer, en Paul de smid met zijn bloote armen zoo hel verlicht, en dat afspatten van dé vonken als hij op het ijzer sloeg. „Hé, smid worden!quot; dacht Anneke, die er ook naar keek: „as ik \'en jongen was dan wier ik \'et zeker!quot; Paul wischte zich juist met den ruigen blooten arm de zweetdroppels van het voorhoofd, \'t Was niet alles dat warken!

Maar toch, Paul werkte stevig door en bemerkte niet dat Anneke en de andere kinders die buiten stonden, de hoofden

KRUUZEMUNTJE.

van hem hadden afgewend. De lichtglimp die uit de smidse kwam, gleed den weg over, juist tot aan de woning van Bol den veldwachter. — Wat was doar te doen? Telkens zag Anneke in \'t glimplicht minsen hen en weer schieten, en as Paul \'en oogenblik ophieuw met beuken, en de bloasbalk niet soesde, dan ko\'j duudelik heuren dat er druk wier geproat.

\'t Was erg klesserig op den weg, en de klompjes bleven haast steken, maar Anneke die \'t veldwachtershuis toch voorbij moest, liep de andere kinders na, en stond weldra onder meer anderen, aan \'t eind der lange glimp uit de smidse, voor \'t veldwachtershuisje. Maar, Anneke kon niet te weten komen wat er eigenlijk te doen was. „Watte. ... ?quot; zei ze een paar keeren achtereen. Maar een groote man riep: „Vort! de kinders motten noar huus toe!quot;

Ja, Anneke begreep ook dat ze noar huus most, went \'en schel klökske klonk in \'t veldwachtershuus, en sloeg hoastig zes. Moar ze wou toch wel weten of Bol \'en ongeluk het gekregen, of wat \'et is...? Achter haar zegt een vrouw op gejaagden toon tot een andere — Anneke kan niet zien wie het zijn: „Joa ijselik is\'t! Um schiemeroavend is ie noar Van Dulms harbarg gegoanj, ien de gelagkoamer het ie \'en munje vol gepruufd; toen ien\'t veurhuus riest en kluntjes gekocht en ook \'en llesch jenever. Onderwêge noar huus, mot ie weer arg trek ien \'en slukske hebbe gekregen en de flesch oan den mond gezet.quot;

„Zoo\'n zuuperd!quot; zegt de andere.

„Joa mins, doar hei\'j wel geliek in,quot; herneemt de eerste, „en dat mot God bétert op ou en mien en ander volk passen dat zuinig en altied bekwoam is; moar ik zeg die God hebben wil die kan ie wel kriegen ook.quot;

„Nou, dat geleuf ik mins, of ie!quot;

„Joa, as drek en modder viel ie in mekoar. Gillend en roazend is ie bij Limpers op \'t brugske ineengezakt, en hebben ze hum gevonden met \'en flesch vol vitriool noast zich; de slok vitriool is as gluuiend iezer noar binnen gekommen. Luuster moar, luuster, nog ku\'j \'em doarbinnen heuren kannen van kramp ?n van pienen ien\'t lief.quot;

„Heet-e bewoar ons! Geen wonder, geen wonder!quot;

KRUUZEMUNTJE.

Tien minuten later staat er al meer volk voor de woning van Bol. \'t Is natuurlijk dat ze er blijven staan, want — de veldwachter zelf is nu niet present om zoo veel belangstelling met zijn stok uiteen te drijven.

„Nou wat mo\'j, zeg! mo\'j \'en mins de rok van \'et lief trekken, zeg!? \'t Onmundig spul mot tegenswoordig ook al overal met den neus bijwêzen. Goa sloapen, da\'s béter as neisgierig de oogen ien\'t vuur te stêken!quot; Zoo snibt en snauwt een klein vrouwmensch en stelt zich vierkant in de groep, om met haar breede figuur een kind dat haar ter zijde trad, den doortocht te beletten. Maar het kind heeft de onvriendelijke rede niet eens ten einde gehoord; bij de eerste tegenkanting is het al aanstonds zijwaarts omgegaan, en nu, zie — \'t licht in \'t veldwachtershuisje teekent even de kleine schaar die wauwelt voor de deur, want het licht gleed naar buiten, omdat het kind naar binnen is gegaan.

„Da\'s zeker Mareitje die noar dokters huus is gewest,quot; zegt er een uit de nu weer duistere groep.

„Nee nee... \'t is Anneke, Anneke Winkels!quot; roept een jongensstem.

Anneke hoort niet wat Willem Stoete en de anderen nog zeggen; de deur is achter haar digtgevallen.

Daar staat Anneke in het kleine vertrek. Anders is ze zoo bang, zoo bleu en bang, moar nou, \'t is heur krek asof de man met de holle oog\' die in de bedstee krimpt en karmt van de pien, asof ie heur voader is, en krek asof d\'r geen andere minsen ien de koamer zin:

„Hier! hier he\'k kruuzemunt vrouw Bol... hier!quot; zegt ze met een hijgend stemmetje dat van de haast getuigt waarmee zij den tocht heeft volbracht: „Das goed, o zoo goed veur de krampen ien\'t lief... Mo\'j thee van zetten vrouw Bol... veul kruuzemunt en weinig woater zei grootje,quot; en den vollen boezelaar met het gedroogde kruid schudt ze op den stoel naast de bedstee, en.. . Bol ziet heur oan met die holle van pien zoo oakelikke oogen, en smiet zich um ien de bedstee, en karmt: „O Heere! o God!quot;

En Anneke — ien ens wordt ze bang, bang en beduusd. Wat ze zeggen dat heurt ze niet, en... dat ze buuten gekommen

KRUUZEMUNTJE.

\'t gebeugelde klumpke ien de klei loat zitten dat vuult ze niet, moar thuus velt ze um grootjes hals, en bêft ze asof ze kwoad had gedoan. \'t Was oakelik gewest, arg, vreeselik arg!

Onneuzel klein dingske! Kruuzemunt brengen oan \'en mins die zóo te pas kwiem as Bol!

Ja klein blondje, er zijn er die gelachen hebben toen ze \'t hoorden: Kruuzemunt! De veldwachter had \'et grei niet kunne zien, en gewezen dat ze \'t weg zouwe doen. Wat zou kruuzemunt veur zoo\'n pien! Moar vremd, loater het ie steunend en karmend um \'en tekske gevroagd, en hie het \'et ien de hand genomen, en — \'s andren doags lei Bol met de oog\' star en stief noar boven, en ien de vuust die op de borst lei, zat nog \'t tekske kruuzemunt, vast, heel vastgeknepen. Nou — \'t was geen kwoad, en \'et tekske kon d\'r wel in blieven ook.

„Arg onneuzel!quot; zei het dikke korte vrouwmensch dat zich \'savonds zoo vierkant in Annekes weg had gesteld: „Arg onneuzel!quot; zei ze toen ze \'t vefnatn; „Doar mo\'j kiend veur wézen!quot;

Krek, breed, dik, klein vrouwmins! doar mo\'j kiend veur wezen. Ge kent de geschiedenis niet en doarum begriep ie \'t niet, moar, al da\'j z\'ook kon weten, dan begiiep ie ze nog niet; Mo\'j kiend veur wezen, breed, dik, klein vrouwmins, kiend!

Willem Stoete had \'et begrepen, \'s Nachts kon hij er bijna niet van slapen. Drie- vier- vijfmaal is lüj de bedstee uitgesprongen; maar in \'t laatst van November komt de zon zoo vroeg niet. \'t Was of ie de rooje lipkes van Anneke zag toen \'t rood oan den hemel kwiem; en \'t blauw dat woaren d\'r eugskes, en — maar rust had hij niet, en, fluks in de kleeren, is hij al de deur uut, op weg naar... nee — niet naar Anneke, maar op weg naar \'t groote Van Zwiets-huus, reeds lang voordat de zon door de opens-taande bedsteegordijntjes, Anneke met een helder blinkend straaltje op het gladde voorhoofdje wakker kust.

\'t Was maar goed dat ze nog wat geslapen had het lieve kind. D\'r heeft een loftrompet geklonken zoo hard dat men \'t misschien in \'t hutje had kunnen hooren.

En grootje, als ze \'t kleintje daar nog slapen ziet, dan veegt ^e zich een traan weg en fluistert Arie toe, terwijl ze hero \'en

KRUUZE1IUNTJE.

kummeke koffie bij \'t morgenbrood schenkt: „Oarie, zoo\'n kiend is er geen tweede ien de wereld,quot; en als Arie knikt met een Goddank in \'t hart, dan zegt grootje nog bij haar zelve: „Goed veur kwoad! As zoo éen ien \'en koets kwiem te zitten dan zou\'j zeggen da\'s rechtveerdig... as \'t zoo wezen kon!quot;

Harrejennig wat had Willem gebloazen en getoeterd; \'t heele Van Zwiets-huus op de been; zoo hard en zoo-^mooi dat de jonge freulekes de troan\' over de wengskes liepen, en m\'nheer Van Zwiet \'em oankeek asof Willem \'en toovenoar was die op de hark — woar ie mee in de hand stond — \'en engelenzang had gebloazen.

En m\'nheer Van Zwiet had gevroagd woar of dat Anneke woonde, en Willem had gezeid: „ien dat hutje ien de darps-stroat m\'nheer, woar ie van \'t zomer hoast met de jonge perds ien de sloot had gelegen.quot; En m\'nheer Van Zwiet had lang noar den grond gekeken en niks meer gezeid....

Nou, \'t was ook zoo vremd niet dat ie \'t vergêten had.

Maar ook, nog denzelfden dag \'s namiddags stond m\'nheer Van Zwiet met de mevrouw en de twee freulekes half in half buiten het hutje. — Grootje was d\'r verlêgen mee. Verlegen met zooveul grootheid. — Willem sting bij den pruumboom die koal was; en de freulekes hadden \'en mooie pop en \'en groote koek veur Anneke, moar, Anneke begreep d\'r niks van en begon hoast te schreien zoo beduusd as ze was. En mevrouw Van Zwiet proatte met grootje — die zich schoamde umdat ze geen stoelen veur al die grootheid had en volstrekt \'en kètelje koffie wou zetten, en. ... van de twee rieksdoalders veur \'t oarig kruuze-muntje ook schiemerig ien de oogen wier.

En m\'nheer Van Zwiet sting met Winkels bij de heg te proa-ten. Winkels met de pet ien \'de hand; en Winkels zei: „Joa m\'nheer, ten mienste — as boer Limpers de jonge perds veur den boerenwoagen prebieren wil dan het ie altijd gern da\'k noast \'em veurop kom zitten; zie m\'nheer, de eene mins — wi\'k is veronderstellen — het \'en handigheid met \'en spul, en \'en ander zoo niet!quot;

\'t Was al schemerdonker toen in den omtrek van Winkels Jiutje, en vooral bij de smidse, het groote nieuws wordt verkon-

KRUUZEMUNTJE.

digd en bebabbeld; „Winkels kumt ien de grootheid, en misschien wel ien\'t livverei van den dikken koetsier die zich eiges te bersten atlquot;

Tien blijde lentes hebben sedert dien natten herfst het Be-tuwsche dorpje verjongd, maar — grootje is van al dat verjongen niet jonger geworden. — \'t Kan d\'r spieten, arg spieten dat heur lêvenstied zoo opkort. Ze het \'et zoo best, zoo kostelik best gehad ien die letste tien jaren. Ien\'t linkervleugel van \'t Van Zwiets-huus — eigelik \'et tuinmans-gedoei, moar nou, umdat de tuinman \'en eenloopend mins is: \'t koetsiershuus — ien dat knappe spul woont ze met Oarie en Anneke ien\'t vette der eerde, jong zoo\'n leven! Jammer is \'t dat die tien joaren vervlogen zin, arg spietig!

Anneke kan \'t zoo spietig niet vinden. Willem Stoete ook niet. Loat er een kommen die zeit dat Anneke niet \'et knapste, mooiste, liefste bekske van \'t heele darp is. Och verdrêjd,. \'t is zoo\'n oarig blumpke van twintig joar dat blonde kruuzenmntje! En, as ze hum kust met die rooje frisse lipkes, en as ie hoar ien de eugskes kiekt, en as ie heur hartje oan zien borst vuult kloppen, dan.. .

Stil, grootje dribbelt onrustig heen en weer: Joa, \'t zal dV toe kommen vandoag; vandoag toe kommen; joa! Kruuzemuntje zal ien \'en koets voaren en grootje ook. M\'nheer Van Zwiet zal ze met de mooie koets noar \'t roadhuus en noar de kark loate rie-jen. Willem en Anneke noast mekoar, en Oarie en grootje ook noast mekoar. Buys dé bouwmeister zal veur deez keer koetsier wêzen. Al z\'n léven! Doar kwiem de koets al. — En — doar geet \'et. Grootje kiekt asof ze eiges ten trouw voart, en is den keuning te riek af. Ien \'en koets! en Anneke hoast as \'en juffer ien\'t pak! En Willem de goeje jong zal straks ook hoar klein-kiend wêzen; en allebei blieven ze op \'t Van Zwiets-huus, went, Willem zal d\'r over drie doag\' tuinman ien ploats van tuinknecht zin; — en — as \'t nog ens zoo wied kwiem dat grootje óver-grootje wier!!! Och harrejennig! En — zie, allegoar die ze veur-bijriejen blieven stoan; sommigen nemen den hoed af, en ander\' kieken asof ze denken: Kiek grootje ien \'en koets! — Joa min-

KRUUZEMUNTJE.

sen: grootje ien \'en koets en met al wat heur lief is op de wereld!

\'t Gaf Anneke \'en vremd gevuul toen ze doar nog ens veur de gruune toafel kwiem woarachter burgemeister Lus zat — \'en Wetje ouwer — moar anders nog krek as tien joar gelêjen, en de secretoaris Hoefzoetnagel oan den lessenaar, zoo\'n bietje schuins op zied.

En \'t scheen ditmaal voor burgemeester Lus geen „moeilijk gevalquot; te zijn; ten minste zijn aanhef luidde: \'t Is mij een aangename taak om u, o edel bruidspaar, die de genoegens des huwelijks met elkander wenscht te smaken, bij dezen in den zaligen echt te vereenigen!quot;

Hoefzoetnagel kwam met \'en boek en wees met z\'n neus woar Anneke schrieven most, vlak onder Willems noam,₍tot twee keer toe.

En de karkklok luidde, en ien de kark wier \'t alles bezegeld; maar, toen de goeje brave dominee, die zoo\'n bietje van den ouwen stempel was, onder veel dat gepast en hartelijk mocht heeten, toch ook als naar gewoonte van de eeuwige verdoemenis sprak, en de harten zijner kudde bij steenen vergeleek — toen dacht Willem aaVi den steen dien ie van Anneke kreeg en altied op zak had, en had wel willen roepen: Moar ik heb \'en vuursteen dommenei! — Alêvel, te roepen dat goeng niet, moar, hebben is hebben en da\'s \'et veurnoamste.

En bij \'et thuus kommen toen ze uut de koets stapten, toen stonden de lui van \'t huus allegoar met blommen ien de hand. en hing er vlak boven de deur van \'et tuinmanshuus \'en lover-krans, woar binnen ien geschreven stond: Leve Willem en zijn Kruuzemuntje!

Yan binnen en van bnuten.

\'t Was een smal paadje dat van den molen door \'t korenland heen, „de noaste weg noar \'t darp liep.quot; \'t Was \'en oarig wêgs-ken ook: Links oan \'t eind van \'t gelpe korn, ha\'j en boerenarf met boomen, en heujbargen, en \'en uiversnest; rechts ha\'j \'t uut-zicht op de Vêluwsche bargen en \'t huus van den Duno; en, recht veuruut, doar ha\'j \'t darp met z\'n twee kerkskes, en ïêge huuskes, en linde- en peppelboomen. En — \'t koren sting gelp, en de klaprozen woaren zoo frisch, en de blauwe kornbluumpkes ook. \'n Oarig wêgske, o zoo\'n oarig wêgske!

Dat vond Santje van den molen. Santje kon \'t zoo boekig niet uutdrukken, moar Santje vond \'t toch, en ze had altied schik as ze um \'n boodschap ging en \'t wêgske kos loopen, en as Kees \'r dan noaliep; Kees, die de eenigste was woar ze heel veul van hieuw, umdat — umdat Kees ook de eenigste was die hoar liefde bewees zoo as geen ander.

Daar komt ze \'t wêgsken af, en Kees volgt haar op den voet — ze konden op \'t smalle paadje toch niet naast elkander loopen. — Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees is blond — echt Betuwsch kind — blond, bij wit af. Mooi is het meisje niet: lilliken neus en wijen mond maar toch, ze heeft iets liefs in de oogen, iets liefs en iets/lijdends. Kees is ook niet mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp,

VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.

maar zijn oogen staan goedig, erg goedig, vooral as ie Santje zijn liefde verklaart.

Santje is toch al heel klein veur \'en buutenkiend van zestien joar, en, a\'j ze goed beziet dan is ze toch ien\'s geheel niet mooi, moar eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur en lillik van tronie. len\'t darp heit ze de mopsneus of schrum-pele San, en, die vuul zin van hart, die zetten zonder grond achter dat „Sanquot; nog \'n „tip.quot; Asof ze \'t helpen kos; asof lillik van lief en foacie ook slecht van geist is!

Wie \'t nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen miskend, en door velen met verachting wordt bejegend, alleen — omdat ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haar kennen en om haar goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar daarom dikwijls op den achtergrond plaatsen.

Kees kan \'t niemendal schelen; het mindere schoon zijner lieve vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maai^- — Kees heeft ook inderdaad zijn liefste niets te verwijten, „\'t Is wel droevig,quot; zegt Sanne, „Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet; dat helpt nog.quot;

De goede Kees volgt zijn liefste op \'t smalle paadje door de welige korenvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood en kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet, want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus altied lachen as ze \'t een of ander in \'t ernstige mee wil proaten. Giesteren nog, toen ze over de prêk hadden geproat, had ze ook wat gezeid; moar Kobus — hoar bruur — had geschimpt; of ze al die wiesheid ien d\'r mopsneus had zitten? Zoo goeng \'t dukkels. Moeder en voader hadden \'r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat ze meezong, umdat ze \'en stem as \'en klökske had, moar, as \'t uut was dan goengen de jongens en derns — allemoal groote — vol lach en schik met mekoare noar huus, moar zij — allinnig, heel allinnig. En Kees dan... ? Da\'s ook woar... Kees was altied present um \'r af te hoalen, went meezingen dat kos ie natuurlik niet. Kees was \'r; moar — um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen; um \'r \'en bluumpke of pluumpke te geven, dat kos ie natuurlik toch ook niet.

VAN BINNEN EN VAN BOUTEN.

Santje en Kees zijn in \'t dorp gekomen en de bakker-kruidenier heeft haar mand gevuld — en zes pleskes het ie toegegeven.

„Dank oe,quot; zegt Santje, en Kees vat de mand, en Santje vat die ook, en ze dragen haar samen weer \'t wêgsken op, noar huus toe.

Ongeveer ter halverwegen van \'t mooie wêgske staat \'en kleine iepeboom, zoo\'n bietje op \'en heuveltje. Er zijn er veel die daar eens gaan zitten, en als er werkvolk op \'t land is, dan loopen ze zoodra het schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen, om \'t eerst er aan te komen, ten einde \'t êt- en sloapuurke er door te brengen. Zoo\'n oarig plekske!

Santje en Kees zijn het plekje genaderd:

„Jong, loawwe hier is êfkes goan zitten,quot; zegt het meisje, „\'tis zoo lekker buuten, en straks as\'k weer thuus bin, dan zit \'k tot den oavend toe oan de snijton.quot;

Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart het meisje in de oogen. Santje zegt: „beste jongquot; en „goeje jong,quot; en Kees zou nog veel meer liefs dan Santje hebben, gezegd, maar ach! — wij weten \'t wel.

Twee pleskes kreeg Kees, een pleske at Santje; drie bleven er in \'t buulje: éen veur voader, twee veur moeder.

In den hoek van \'t korenveld ter linkerzijde was alreeds met maaien een aanvang gemaakt; \'t waren Dorus en Harmen die er maaiden, en Griet was aan \'t busselen.

De klok sloeg twaalf.

Met twee rood eerden potjes, oan hengseljes van touw, kwam \'en dernje van \'en joar of acht den darpskant af, \'t wêgsken op, en g\'liek-weg noar den boom toe.

„Doar hei\'j Beertje,quot; riep Dorus: „Kom Griet, goai mee? Dag Harmen. Êt ze met smoak.quot;

„Van \'s gelieken,quot; zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar \'t boerenerf met de hooibergen en \'t uiversnest; en Dorus en Griet — die moar arbeidsminsen woaren — liepen \'t elzenhout langs, toen links, en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.

quot;Wa\'n knappe meid die Griet! Harrejennig; \'en meid as \'en belle-

VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.

fleur, zoo vast, zoo rond! — Dorus zei, en dat zeien er veul: „\'n Meid um en te bieten!quot;

„Pardoes! wat zit doar onder den boom?quot; sprak Dorus: „Wie het doar ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met \'r rug noar dees kant. \'t Liekt... \'t liekt..

„Wèl, \'t is Santip van den meulen,quot; riep Griet; „Ku\'j dat niet zien? Kiek! \'t Is krek of ze nog iemend noast zich het doar ze mee proat, moar die zit achter den boom.quot;

„Krek, krek!quot; zei Dorus: „wie duuvel het heur ien\'t heufd gebloazen um doar te goan zitten, krek op \'t schoftuur! We zullen d\'r leeren! Hei Beertje!quot; riep hij harder: „hier zin we; gêf \'t moal moar hier.quot; En Beertje wendde zich om; zag Dorus en Griet; kwam naar hen toe; overhandigde de aarden potjes; zei: „dag Griet, dag Dorus,quot; en keerde in draf naar de afgelegen boerenwoning weder, waar de moeder van Dorus woonde. Griet woonde in Dorus\' buurt, en Beertje nam gern heur potje mee.

„\'t Is twoalf,quot; sprak Santje: „jong Kees, ik wiest niet dat \'t al zoo loat was. As \'k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik veul liever onder \'t iepke zitten; \'t is hier zoo. oarig; \'t is...quot; Maar Santje hield op met spreken. Schuin achter zich hoort ze gepraat; ze ziet om, en bespeurt het paar dat besloten heeft om \'t noenmaal onder den iep te gebruiken, en \'r voorders wat te proaten. — Dorus en Griet ze mochten mekoar veur \'t zuute en zoere, en, \'t bittere zelfs wouwen ze deilen ien\'t léven.

„Kees zit noast \'r,quot; sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den boom hoe langer zoo meer naderbijkwam: „Z\'is zeker noar \'t darp gewêst um te winkelen, went de klepben steet bij d\'r.quot;

„Doar za\'k oarigheid van hebben,quot; fluisterde Dorus, en — met een vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: „Zoo mopsneus, bi\'j doar; ie het ons zeker gewacht!quot;

Santje schrikte. Kees sprong op en Santje greep het hengsel der klepmand.

„Loat die klepben moar stoan,quot; riep Dorus lachend: „went ligt dat \'r \'t een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we de moes ien\'t lief hebben.quot;

Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg een kleur

VAN BINNEN EN VAN IUJUTEN.

van angst. Ze wist liet, Dorus was \'en roare en duk \'en kwoaje. Kees stond te kijken; voor Santje antwoorden.... dat kon hij niet, maar hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de tanden.

„Toe horlepiep,quot; sprak Dorus weder toen hij met Griet bij den iep op \'t heuveltje stond: „kas nou moar vort; da\'s geen plekske veur ou. Gleuf moar vrij, de lége mand za\'k oe thuus brengen; verechtigl ge zoudt \'r moar onder bezwiekenlquot;

Dorus vatte grinnikend de klepmand, en Santje schoten de tranen van angst in de oogen. En Griet — Griet was éen stuup van \'t lachen um de oarigheid van Dorus en de schichtigheid van \'t horlepiep. Wat kos die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek wêzen!

En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur, en — hij greep de mand, en rukte haar los uit Dorus\' handen. — Griet bezweek boast van \'t lachen, went: „Sjassedewied!quot; riep Dorus: „annevandiet! veuruutmet z\'n beien!quot; en — Kees kreeg \'n schop, en Sanne pakte ie bij \'t boatje — kemieke Dorus\'. — duwde haar vooruit \'t heuveltje af, en — smak! \'t arme kind viel voorover op \'t wêgske, de neus ien bloed.

Kiek! doar lee ze!

Griet sloeg zich de handen op de knieën van \'t lachen; \'t was niemeer uut te houwen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak en ien\'t lief, \'t dee heur. zeer van de lach!

Maar Kees, zie. Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap zoolang als \'t kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen, maar; die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal — hoe klein hij ook is — zijn man aan hem vinden.

Hoor! Santje huilt van pijn, en — Kees bedenkt zich geen oogenblik; zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met éen fikschen sprong is hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend, en lacht niet meer; neen, ze wordt angstig. Zie, Kees schijnt razend; hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, zoo krachtig dat Dorus schreeuwt en gilt; „Loat los! lillikerd loat los!!quot; terwijl hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.

Maar — de gramschap van Santjes vriend kent geen palen;

VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.

voor een oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond daarna opnieuw en zoo mogelijk no^ krachtiger te bespringen.

Men zou het met gedacht hebben^, maar Kees is Dorus in vlugheid en sterkte de baas.

Griet lacht in \'t geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp, en vreezende dat Kees haar \'t lachen van straks mede zal betaald zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen kan, \'t mooie wêgsken af.

De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en de verwenschingen die door Santjes beleediger worden uitgestooten; maar hoor! ook te midden van dat rumoer op \'t anders zoo mooie en vrêjege plekske, klinkt nog een andere stem.

\'t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los te laten en liever bij haar te komen; „Kees! Kees!! kom hier!quot; roept ze luide, en Kees — hij schijnt onwillig, maar toch, \'t smeeken zijner liefste treft hem in \'t hart; hij laat den beleediger los, snelt op het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo\'n dikken neus van den val heeft gekregen. Maar, Santje weert hem af: „Nee Kees, \'t is slecht um zoo vuul te wêzen,quot; zegt ze op half verwijtenden toon: „Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe.quot;

Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder geheel op de hoogte was om de waarheid der bestraffing te gevoelen — daar behoort ook veel toe — maar Santje verstond de taal die hij sprak; ze kreeg medelijden met den anders zoo goedigen Kees, en zei: „Nou, wacht dan moar.quot;

\'t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. W^Tat hinkte Dorus en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.

„Dorus! — Dorus!quot;

„Wat mo\'j ?quot;

„\'t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op \'t lief is gegoan.quot;

„Den weerlich! As \'k \'m t\'oavend of mergen onder \'t schot krieg, dan geet ie. Verdrêjd!quot;

VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.

„Kees kos niet liejen da\'j mien kwaad dee.quot;

„Gij hitste hum oan, den rakkerd!quot; riep Dorus, en hij gilde: „O! o!quot; want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene been terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek. Zie, of \'t ook roak was gewest 1!!

\'t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd, went, veur twoalven had ze d\'r al wêze motten. Moeder gaf sloai veur \'t noenmoal en — Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich tóch al verloat en \'t was met \'t lillike spul van zoo straks ver over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch — wat schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie zich zakken op den grond, en, met \'t heufd viel ie ien \'t korn. „Och heer,quot; dacht Santje, „hie is zoo wit as \'en doek...

Zit \'r geen bloed oan z\'n hemdrok... ? Azien is \'t beste----

gunds ien de gruppel steet woater... Hê! mien neus!.............

„Hier Dorus, ruuk is; snuuf moar is goed! Da\'s oangekommen oan oe erm; Kees is anders zoo goejig,quot; en \'t meisje deed haar halsduukske af; maakte \'t nat met den azijn; sloeg \'t om den arm van haar vijand, en liet \'m nog is ruuken.

Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in de wond bieten, en riep baloorig: „Loop heer met oe fiese-foasen!quot; trok den doek los dien Santje hem om den arm had geslagen, en wierp haar dien voor de voeten, met de woorden: „Dóar! hang oe Kees \'r oan op!quot;

\'t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat Santje de troan\' ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier; ze raapte den halsdoek op, en kniepte een: „Beterschap Dorus!quot; uut de kêl; ging noar den iepeboom, zei tegsn Kees: „Goai mee?quot; en soam goengen ze op den meulen oan. \'t Wêgske was lang zoo mooi niet; onder den iep was \'t geen oarig plekske meer.

Toen Santje thuus kwam, kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht was te pas gekommen. „In \'t vervolg niemeer oan-leggen met \'t jong volk,quot; zei voader. „\'t Wil van ou niet ge-doan wêzen!quot; zei moeder.

VAN BINNEN EN VAN BUUTENi,

Of \'t van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet, maar zooveel kwam zij te weten, dat Doms Meijer al acht doag answiet van \'t wark had thuus motte blieven. Vrouw Meijer — z\'n moeder — was \'en mins van \'en zwak pestuur, en onbekwoam um \'en cent te verdienen.

Santje was handig in de melkerij. \'t Botterknêën wa,s heur arbeid, en van ielk pond botter dat \'r verkocht wier, had Santje \'en stuuver; of ze geldig was of niet, dat dee \'r niet toe.

\'t Is avond — nog niet heel duuster; moar toch oavend.

Zie, daar gaan ze weder \'t wêgsken af, Santje en Kees; ge meint um \'en deunje te vrijen? Nee —• kiek, ze doen weer \'en reis noar \'t darp. Bij den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, en \'en stukske spek, en andere dinger. Ze kommen den winkel uut. Welken weg... ? Niet noar huus. — Links sloan ze af, de karkstroat in. \'n Honderd trêën ver woont Griet, Griet die \'t met Dorus wel wist.

Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.

„G\'n oavend soam!quot; zegt Santje, en voegt er bij: „Woont Dorus Meijer niet gunds in dat huuske?\'\'

„Woarum?quot; vraagt Griet.

„Och heur is,quot; herneemt Santje: „ze zeiën dat ie niet warken kos vanwêgens dat Kees \'m...quot;

„Schei moar uut!quot; roept Griet: „as Dorus béter is dan zal ie Kees den hals vei breken!quot;

Ke.es die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken, als wilde hij zeggen: „Kees is \'r ook nog!quot; Griet hoorde het en — bestierf van schrik: „Wat wou\'j... ?quot; zei ze haastig tot Santje.

„Da\'j dees spullekes oan Dorus\' moeder brocht,quot; klonk het antwoord. „Vrouw Meijer is te vrak um te warken, en Dorus verdient geen spier. Moar weet je... niet zeggen dat i k \'t ge-brocht heb.quot;

Griet keek onneuzel.

„Begriep ie \'t niet?quot; zei Santje.

quot;Begriepen! Griet begreep \'r niks van; moar verstoan had ze \'t best. Ze zou H bezurgen.

d. ^c

VAN BINNEN EN VAN BÜUTEN.

„G\'n oavend Griet,quot; zei Santje.

„Nacht soam!quot; zei de deerne; moar begreep \'r niks van. Niks!! Had die lillikkerd in Dorus zenie? Wou z\'m lokken... ? Dat kos niet, dan had ze quot;t ei ges gebrocht en had ze d\'r noam niet verzwegen. Onbegriepelik! \'n Vremde Santip!

Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meijer binnen. Dorus ligt in de bedstee; hii ziet bleek.

Vrouw Meijer en Dorus, dear hei\'j nou is wat van mlen, zegt de deerne; „die spoart die bewoart, en die bewoart die het wat.quot;

„Heere minsen!quot; zegt de weduwe.

„Lieve dern!quot; klinkt het uit de* bedstee.

^Meer as -wel,quot; zegt de lieve dern; „gebruuk ze met luste; en Dorus, nou zie\'j toch da\'k oe niet in den stêk loat.quot;

„Da\'s lang vergeten,quot; klinkt het weder uit de bedstee: „Griet,

loa\'k oe kussen.quot;

Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat gepraat hadden, zei ze: „Bêterschap Dorus; en genacht vrouw Meijer,quot; en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ien stee van te helpen veur Kees op den loop was gegoan.

Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnens-huus, toen ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden. — \'t Zelfde, krek \'t zelfde! en de meid as \'en bellefleur zei tot de lillikke Sanne: „Dern, gij bint de beste!quot;

„Het \'et veurige voldoan?quot; vroeg Santje; „en hoe geet \'t met

Dorus?quot; ₎

„Nou öf \'t,quot; zei Griet, „en béter geet \'t ook wat.quot;

Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op t heu-veltje was, zei Dorus, die \'en uurke op had gezeten en pas weer ien de bedstee lag: „Griet, God zal \'t oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van buuten... Dern, loa k oe kussen! Griet gaf heur Dorus zien zin.

„Hei\'j Sanne alweer gezien?quot; vraagde Dorus iets later: „Sanne

die lillikke mopsneus!quot;

Griet kon toch goedschiks um de „kemiekigheidquot; niet lachen. „Nee... joa...quot; zei ze, „moar êfkes..

VAN BINNEN EN VAN BTJUTEN.

Acht dagen later zat vrouw Meijer in \'t schemeruur te spinnen — dat kos ze nog zoo\'n bietje; — en Dorus was béter, veul béter, en zat veur \'t kleine venster op stroat te kieken.

Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! „Moeder, gef mien de goavel!quot; riep Dorus, en trok aan de knip van het venster, en stiet het open naar buiten.

De oude vrouw keek verwonderd, maar — Dorus keek ook verwonderd! Om Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag... Santip. Ze kwiem den hoek um, \'en mand oan heur erm, — — bij \'t huuske van Griet hieuw ze stil — ze klopte op de deur, — — Griet kwiem noar buuten, (\'t was hoast te

duuster um goed te zien) — Griet zag dees kant uut,--ze

goengen \'en beetje op zied, — — Santje dee uut de mand \'t een en ander in \'t boezeloar van Griet, en — Santje goeng vort.

„Wel verduuveld!quot; zei Dorus. — „Watblief?quot; vroeg de moeder. — „Niks,quot; zei Dorus; trok \'t venster weer toe, en — kort daarna kwam Griet met een welgevulden boezelaar binnen.

Toen de meid as \'en bellefleur \'en half uur later de woning verliet, toen zag ze d\'r uut — as \'en rooje pardies, en ze wist dat Dorus \'t land as \'en stier oan d\'r had, went: knoopen dréjen van andermans botten, doar had ie \'t zoer oan. \'s Nachts had Dorus de koorts — moar — \'s anderen doags \'s morgens was ie béter, heel heel veul frisser.

Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op \'t wêgske splin-terneië bloadjes, en, op \'en zonnigen mergen zoaten \'r drie op \'t heuveltje.

Zie, \'t zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees, en tusschen hen in zit lillikke Santje.

„Mooi van binnen! of\'t ook béter is dan mooi van buuten,quot; zegt Dorus: „ Santje,, \'k heb oe liever as lief, loa\'k oe kussen!quot;

En Kees? Kees bromde geen spier, nee, hie was niet jaloersch; nie kwiespelde met zien steert: die Santje kwoad dee, die zou ie te lief, moar .die \'r kuste, die beet ie niet.

Voader Mulder zei „joa.quot; Moeder Meijer zei geen „nee,quot; went — ze was ien\'t leste van Louwmoand gesturven. Santje had al

VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.

lang; „Joa Domsquot; gezeid, „a\'j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woav bi\'j dan, woar is de hond dan!quot;

En Kees — Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat \'t zoo\'n schik en oard had.

Wat zeiden ze in \'t dorp?

De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken: Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet treurde: d\'r was \'r geen die in stee kwiem van Doms.

De lillikke Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte, kreeg heur lief als zien vrouw. Doms leerde heur hartje kennen; \'t lillikke zag ie niemeer.

Moar — „goed van binnen èn knap van buuten da\'s toch nóg béter,quot; zeiën de jongens: „\'t lillikke stoot af en duut oe onrechtveerdig wezen; de mins blieft mins — zie — \'t oog wil óok wat.quot;

„Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En Kees? nee Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!quot;

„Niewoar jungske! Woar bi\'j dan; woar is de hond dan!\' en \'t wiefke streelt en kroezelt den trouwe zien blonden kop.