//%, (y ₄ ƒ quot;

LOSSE STIKKER

m

Rini en Onrim,

feu

Daling Sykstra.

RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT

Priis 75 Ginten.

4 7115

Lezers!

Hjir ha jimme wer in samling losse stikken, dy tsjinje kinne om m Htse en greate byienkomsten foarlêzen to wirden; en soks komt tsjinwirdich net fen ünpas, nei 'k mien.

Inkelden fen dizze stikjes habbe al earder in 't Ijocht wést, mar de measten net, — en bja habbe foar en nei allegearre tsjinne by 't Friske Winter-jüne-Nocht. For in hopen ljue scille se dêrtroch aide kinders wêze. Ik hoopje likwol, dat se dêrom net oustegere wirde scille; mar yet wol hwet nocht en wille jaen kinne.

Dy 't goed tasjucht scil opmerke kinne, dat de spelling troch 't hele boekje hinn^, net suver allik is. Dat is komd omdat it hwet lang under hannen west het mei printsjen en ik in dy tiid hwet for-oaring m min spelling brocht ha. Dit mat men non oer 'e holle sjen. Ik hoopje dat der mei gauwens in algemiene iriske spelling komme soil, dêr 't wy üs for fêst oan balde kinne.

Holwerd, W. D.

Maimoanne 1878.

1NHALD.

Bledside

Droom fen in Jongfeint ........1

In Widze presint..........14

Hwet rüchkalt op 'e Bregge, oer forskate din-

gen; twisken Japik en Sjouke.....17

Haitskemoais klachten m 'e winter .... 33

It geheim in de Bóllekoer.......49

Boeren en Abbekaten 61 It jeuzeljen fen in Arbeider, oer skoalleplicht

en yette mear...........81

Us dageliks brea...........

Lean gjin Flaeyers..........

It Leksum fen de Nachtegael......Ill

Nyjiersdicbt............119

Droom fen in Jongfeint.

Gabe Skroar sei in. wier wird do 't er sei: »It minskelibbeu is altiid gjin ris mei rezinen, it is ek wol ris groat mei kródde.quot; Elk, — it ken neat skele fen liwet stan of iierren er wêze mei, soil dat siz-zen min of mear op grun fen eigen underfilling ta-stemme matte, — al het er den ek noait mei hunnemiezels oanhelle wést, lik as Gabe, en al het er noait jichtich en krebintich wést, lik as Gabe sin heit Pibe.

Elke stan het sin lésten. De dichters skilderje üs de jongfeintejierren on as 't foarjier fen 't lib-ben, de tiid hwêrin alles grienet en bloraket, wils 't de wei mei roazen bistmid is. Dy foarstelling is alhiel net mis, as min neigiet hwet in minskelibben in letter tiden al meibringe kin. Mar elk dy 't jongfeint is of wést het scil wol witte, dal der op dy wei ek al stikels en brannottels waechse. To minsten, ik bin dat in min jongfeintejierren ris wis wirden op in snjüntojün. Hwet my do oerkaem wier eigentlik sa fölle sunders net, dat it de moeite wirdich wêze scoe om der nou yet oer to praten;

hwent dat is büten my by tüzenen oerkorad en 't scil ek yet wol by tüzenen oerkomme. Jirame matte witte, ik liie dy snjüntojüns in blauwe skine roan. Mar dêr folge in tige uuvere droom op, dy woe 'k jimme ris forhelje, en jimme scillo 't my hoopje 'k net kwea nimtne, dat 'k earst in foege oaurin nim om op 'e set to kommen.

Der wenne in üs gea in tige tsjep jongfaem; dêr siet in alderljeafst holtsje op, en ia de omgong wier se sa frjünlik en sa op 't wird biredt, dat se elk toar hjar innaem. Nou, wier ik in min iiid dealske keken in 'e frouljue. Alle sneintojünen om to fiterjen, lik as sommige feinten diene, dat wier lang min bistek net. In faem, dy 't my net sinnïge dêr woe 'k ek gjin gemael mei ha, en as se my sinnige scoene, den moast der in deales bitsje can skele. Nou wier der in min tiid, nei min sin, gjin gnapper en oannimliker faem to finen as Japke. Ho 't se hjar halde en dróech as se by in fryer siet, dat wist ik yet net; mar ik bied er wol langst nei om dat wis to wirden. En ienkear op in snjün-tojün scoe 'k dêr mar ris ündersiik nei dwaen, tocht my. Ik teach min alderbêste pakje klean oan en stapte moedich op hjarres ta. Mar do 'k dêr kaem «tie 't fen 't bigjin ou oan al forkeard; dat koe 'k

3

fen efteren skoan bigripe; — do op dat stuit wier 'k der Win for. Hjableaumar sittea; de jonge moast my in stoel jaen en lijar heit moast my in piip krye. Ik hie mar in bitsje sitten, do smiet hja 't earizer fen 'e hölle. Lik as 'k sei, ik hied der in 't minst gjin erch i:i dat dat allegearre forkearde teikens wieren. Ik tocht mar dat hja gans omskrept hie mei 't snjünswirk, en dat se nou for in amery it earizer ousette, omdat it hjar to waerm wier. Mar sa gau as wy togjearre wiereu, hearde 'k freeselike for-heard op, do 't hja koelbloedich en koartwei tsjin my sei: »Ast om my komste kinst mar wer hinne gean.quot; — Gjin ding hie 'k minder om tocht. — It kaem my sa ünforhoeds oer, dat ik gjin wird wist üt to bringen, sa wier ik fen min stik; en oars, al siz 'k it sels, hie 'k altiid de müle in 'e beide hannen. Ik seach sa taei as in skjippetik dy't sin moer bjuster is en ik makke koarte metten; ik striek er op on as in ougisele hün. Do 'k thüs kaem slüpte 'k mar stil ta 't fenster in; ik krüpte gau ander de tekkens, mar 't sliepen woe net. Ik mimere dat de holle my omtrint boarste. Ik koe my net bigripe hwet reden hja ha koe om my sa ou to sté-gerjen. En ik hied er my safolle wille fen foarsteld as hja my in ginst oaunomd hie. Ik hie min bi-

4

rekkening al makke, om earst in jier twa mei hjar to fry en en alle roazen dy 't toarjier fen 't libben meibringt, to ploaitsen, en den njunkelitsen min wifke ten hjar to meitsen. En by de earste oanren, dy 'k dêrta die, roan ik al sa danich op 'e stomp. »Mar ik scil 't by disse iene kear net bljuwe litte,quot; tocbt ik, d ik wol der wer hinne en ik mat der wer hinue. Ik wier niis net op 't wird biredt; ik mat better mei hjar prate.quot; — As min achttsien of twyntich jier is, mient min dat min de berneskoen al üttein het, mar letter sjucht min faek wol dat dat net wier west het. — Ik wier do bernhaftich enoch om grif to mienen, dat ik sunder Japke net libje koe; en 'k ben dóch sünder hjar al oer de fiftich jier komd. — Nou, under dat mimerjen rekke 'k in 'e sliep en ik droomde.

Ik droomde dat ik wier to Hams op 't snder-haed; dêr seach ik in ünhiermlike greate bok stean. Net in libbene bok mei hoarnen op 'e kop, mar in bok fen trye groubalken, üngelike folie heger as de Harnser toer. In dy bok hinge in ünbidich great son; fen bistek as in koalsiedsou, mar sa great, dat it nei min roaying wol trye pünsmjitte lan biaiaen koe. Under dat sou stie in almengende greate koer, dy scil neat litser west habbe, wol 'k leauwe, as 't

5

winfet fen Heidelberch, dêr 't se in Ijedder fen fiftich trimen by brüke matte om op 'e bopperste ranne to bommeu. It sou ging mei alle geweld boppe dy koer hinne en wer, mar ik koe net sjen hwet dêr in wier. Likwol dat waerd ik gau wis; ik waerd troch in üasichtbere han fen 'e grün tild — en in dat sou smiten. Mar och, min Ijeaveginst! hwet ging 't er dêr om wei. Dat sou wier fol feinten en lammen, en dy fleagen der troch 'n oar, dat hearren en sjen moast yen hast forgean. Ik wier der sa gau net in, of — hwa mien jimme, dat ik dêrseach? — Min okkebield Japke! — Ik miende to sjen, dat hja my frjünlik oanglimke. Do skrepte 'k wakker om by hjar to kommen. Mar do 'k sa nei oan hjar ta wier, dat se my birikke koe, do skop se my sa al-derheislikst tsjin de skine oan, dat ik 't ütgüle moast, sa sear die my dat, wils 't ik laei to krallen as in iel.

Do fielde 'k dat ik by 't skouder krige waerd. Ik seach op, — dêr wier in wifke, frjünlik fen üt-sjuch en heel ienfaldich klaeid, — mar dóch kreas. Hja sei tsjin my: »Hark 'ris, jongfeint, dou mast ris efkes nei my lüsterje. Gean hjir hwet by my op 'e kant ten 't sou sitten, en sjuch it spil ris •fkes mei bidaerde sinnen oan, earst dy der wer mei

6

injowste.quot; Dat wifke kaem my sa aerdicli foar, dat ik folge hjar rie.

gt;Mar liwa binue jy? as 'k freegje mei,quot; sei 'k.

gt;Miu namme is Sunekeden,quot; sei se. gt;Ik honkelje al folie sahwet as in forskoveling om. Der benne in bulte minsken, dy 't net folie fen my witte wolle, en under 't oerdwealske jongfolk is mar inkeld ris ien, dy 't him fen my riede en liede lit. — Dou meist dy wol goed mei de beide bannen beet baldequot; sei se fjirder, »hwent it sou kriget soms sokke ünforwachte hoarten en stjitten, datst licbt wer in 'e maling reitse kenste earst der op fortocbt biste. Sjucb my dat spil nou ris oan! De leinten skreppe bwet se kenne cm by de fammen to kommen. De fammen, ja, dy beare al wakker, dat se net folie dwaen mei manljne ha wolle; mar bja litte dóch net graech in gelegenheid foarby gean om der mei in oanreitsing to kommen en ien oan 'e ban to kryen. Likwol bart it ek yet wol gau ris, dat in feint sa'n trewinkel kriget lik as dou niis; mar ik leau net dat se allegearre sa kliensearich benne as dou.

Sjucb ris oan, ho mal as de boel der troch 'n oar fljucht. In Munsterlanner of Prüs komt faek by in friske faem to lanne, in Hollanner by in jawaenske, in waldsjer by in klaiker, in greidboer by in bilfro-

7

mensk, ill greate by in litse, in groue by ia kliene. Soms sjuchste 't ek dat in earme mei in rike klear rekket, mar dan wol der wol graecb ris in dit of in dat oan wêze. Mar sjuch, as der ia pear by 'n oar komme, en 't sou kriget wer ris in fikse pomp, — den fleane se wer dwers fea elkoar ou, reitse elkoar bjuster ea matte nei in oaren omsjén. Dat komt meast dér fen dinne, dat se elkoar net goed eaoch beet halde. As 't sa fier komt, dat se mei Ijeafde-toutsjes oaa elkoar frissele sitte, ek sünder dat se dat seis yet witte of miene, dea het it sa folie ge-faer net mear, dat se elkoar kwit reitse.quot;

»Mar,quot; sei ik, »dat is dóch in nuver sou; efter benne der gjin gatten ia ea foar al. Hwêr is dat goed for?quot;

It wifke sei: »Dou bigripst wol, hja hutselje al sa üngemirkeü fjirder nei 't üt-eia fen 't sou ta. Dy gattea habbe krekt sa'n wiidte, dat der iea troch ken, mar gjia twa ta gelik. As der twa boppe komme dy 't elkoar goed beet halde, dy habbe gjin gefaer dat se der troch reitse scille. Mar iea, dy 't aet slagje wol om aiei ia üagelikeas klear to reitsen, en dêrom allenne in 't sou omtümmelje mat, — dy rollet der troch sa glêd as ia klüatsje. Dou sjuchst wol, hja keare al divekers tsjin, hja habbe der gjiu sin oan; mar it sou skoddet sa bjuster, dat hja reitse der op

8

't lést altiid troch. Eu den kjmme se in dy greate koer to lanne, dy 't hjir ünder stiet. Dat is deföd-koer, maste witte. Sjuch mar ris efkes efter dy om, den kenst dêr in del sjen, Dêr sjuchste aide feinten, dy sitte to netbreidsjen of mei oars hwet to nifeljen, en aide fammen mei in kat op 'e skette en de trek-poat in de iene en de thébos in de oare han. Hja prate ek wol oer de fryery fen't jongfolk, mar meast altiid op in skimpemde smeulske menear. As se fen troude ljue hearre, mei gans in hüsgesiu, dy 't der koklialsjen oan ha om tröch de tiid to kommen, den giet it hert bjar op. En dêr kinne in hopen aldö feinten allike aldwivich oer prate as aide fammen, krekt allik as ek oer swiet iten en drinken.quot;

»Dêr sit ek in aldfeint to lezen,quot; sei ik.

»0 ja,quot; sei 't wifke, »dy dêr, mei 't kamisoal oan 't kin ta ticht knoopt, mei de foetten op 'e plaet-stove en de beide bannen in 'e büse; mei in heal lang piip in 'e müle, dêr 't de flibe by del rint. Dy is al goed fiftich jier aid.quot;

»Dy lést fêst orthodokse préken,quot; sei ik.

gt;Né,quot; sei 't wifke, »üy lést romans, en sokken lik as Lydewyde en Eva van Parijs het er ijeafst. Mar dy faem dêr, dy is yet mar fiifentritich jier, dy lést orthodokse preken, en giet sneintojüns nei

9

't spreklokael, omdat de evangelist, dy 't der den preket, wol in flink jongkerel is, mei in moaye stemme.quot;

Ik frege fjirder: »Dy pearen dy 't net tröch 't sou rólje, hwer bilanje dy?quot;

»Dat scil 'k dy ek sjen litte,quot; sei 't wifke. gt;Sjucliste dêr op 't ein fen 't haed dy greatepoarte net stean? As se njunkelitsen ta 't sou ütrolje, geane se dêr troch. Den krye se in skip en dêr geane se de sé mei in, — Boppe de doar fen dy poarte is in great rüt; dat sjuclist wol, oars net? Dêr stean greate forguldeu letters op, mar fen disse kant oan-sjoen, steane se 't efterst foar, dêrom mast dy al goed biwisje ast dat opskrift leze wotte. Dy 't mar breklik lézen leard het kin der alhiel net üt komme, mar de measten, dy 't dêr in dat sou omtümmelje, slaen der ek gjin ienris acht op. Hja sjugge der mei langst nei üt, om mar troch dy doar te kommen, om 't se miene dat se 't dan better nei 't sin ha sille as hjir in 't sou. Dou mast dat opskrift léze fen de rjuchterhan nei de lofter, den finste dat der stiet: »De Doar fen Bikommernissequot;.

»0 ja!quot; sei 'k, »mei 't trouwen komt de doar fen bikommernisse op, ha 'k wol ris fen aide wiven sizzen heard.quot;

gt;Ik ben ek net jong mear,quot; sei 't wifke. »Dou

10

bigripst licht, as de ljue troch dy doar hinne bemie, kenne se mei in each-opslach dat opskrift léze, hwent den sjugge se 't fen de oare kant oan en de* stiet it klear en dudlik foar li] ar op it glês.

Nou scil ik dy ris troch min fjerrekiker sjen litte. It is dér hoppe dy sé sa dizenich, datste mei 't hleat each net fölle önderskiede kenste. 't Is wol in moai gesicht, oars net? — al dy skippen, dy 't dêr troch elkoar -wimmelje, en ek al tsjin elkoar can 't hirdsilen benne. Dêr siuchste plesierjachten, prachtich biskildere en forgulde, en optoaid mei fiaggen en ■wimpels. Den sjuchste liiminele boaten,, en de ljue derin binne jimmer in 'e skrep om hwet to fangen op de greate sé. Dou sjuchste ek aide drinsfetten, sa wrak, dat se hast net mei pompen hoppe wetter hai-den wirde kinne. Likwol sokken binue der under de pleisierj achten ek wol, mar dat is der fen buten net oan to sjen. — Der binne seis üader al dy far-tügen lorskate sa swak fen inhalden, dat se hjar seis net rédde kinne. Dy wirde mei lyen foarthol-pen troch dy twa greate sleepboaten dyst der sjuchste. De iene hjit Jan Kredit en de oare Dc Eanne-steat, Hja fljugge der net hird oer for stoomboaten: dat komt dêr fen dinne, dat se altiid hwet krap stienkoal habbe en gans in sleep efteroan. Mar sjuchst

11

der dy hele gveate moaye stoomboat wol farren, dy 't boppe al dy oare skippen ütblinkt as in prachtich sékastiel ? Dêr stiet mei greats forgulden letters op: »It great leslok,quot; — en op it dek wimmelt en krielt it fen mensken. Dy boat beart oan 't rik; alle ljue, dy 't dêr op farre, benne in lans tsjinst en liabbe 't meastentiids net swier. It skip is sa beech, dat de ljue der by op kroaclde wirde matte. Dy 't in goede krode treft komt dêr wol ris maklik en goedkeap to plak; mar oars kostet dat kroadsjen faek safolle jild, dat it lang elk en iens fóecb net is om dat üt to skroarjen. Dêrtrocb bistiet der for sljuchtwei ljue net folie kans om dér to plak to kommen.

Immen mei wol goed op 't skipperjeu oujage wêze, ear 't er bim op dy sé bijowt, — dat siz ik dy: hwent der komme soms dealse malle buyen. De loft is boppe tiy sè omtrent ailik as er in 'e Mnsdagen fölle wêze kin; de ieue bui giet faek op en de oare ou. Soms kin 't likje krekt as der in tige swienvaer opkomme scil, — dat it dóch allegjerre wer fortart en oerdrjuwt. En op in oare tiid wer kin der sa mar in ienen in geweldige bui opkomme, al seagen min in heal ketier tofoaren gjin griltsje oan 'e loft. Op 't iene plak kin 't sierlik moai waer wêze, dat der in aerdich koeltsje in de seilen blaest en de sinne der op skint.

12

wils 't de skipkes seaft tröch 't wetter glide, — en ta-gelik kin 't op in oar plak sa danige ünlyich wêze, dat de man en 't wiif hjar beide mar tige to skrep sette matte om de boel foar 'n oar to halden. En den krye se faek doch yet wetter in of hja reitse lek, en inkelden slaen ek om. Dêr lizze sokken meast for bleat, dy 't seil heger lüke as de niêst, of net goed op 't roer passe, ol net in each in't seil halde. It komt mei sokken net selde sa fier, dat se de ta-flecht nimme matte ta ien fea dy sleepboaten.

De rankste boaten binne fensels de gefaerlikste; • mar de plesierjachten, al ha se net sa folie gefaer fen omslaen, kinne dêrom yet ek wol tsjinrampeu krye. Sjuch mar ris efkes omheech, der sjuchste in freeslike greate fügel sweven, mei mear as hündert koppen. Dat is de greate goarre, de grimmitichste fen alle rooffügels, dy 't de mensken alderlianne sikten en kwalen op 't liif jaget. — Hy nimt gau ris ien beet fen dy farrensljue, faek as se by moaiwaer en foar de win plesierich drjuwkje en op gjin ünge-mak fortocht binne. En hy komt hjir ek wol ris boppe 't sou. Hy kin de mensken danige skoften ünder 'e foetten smite. As er se den op 't lest wer los lit en op 'e flecht giet for de sterke lucht fen goed üt it apteek, den meye se yet sprekke fen gelok.

13

Hwent hy slint ek forskate mensken wei. En for him binne de ljue üt de plesierjachten neat feiliger as de oaren, al miene se soms al, dat se him fen 't liif keare kinne mei alderhanne kinstmiddels in hjar menear fen libjenquot;.

Nou wier 't as de löft oan 'e kimen hwec bi-gün op te klearjen en do krige 'k dêr in streek lan in 't each. Ik frege it wifke; »Is dat dêr net in eilan?quot;

gt;Ja,quot; sei se, '»dat is 't eilan de Aide Dei. Dêr sette dy farrensljue allegjearre op ta, om nei al hjar swalkjen en bodsjen yet in mannich dagen fen noch-like rest to finen. Dêr steane earmhuzen en gast-huzen en mear inrjuchtingen fen dy aerd. Dêr steane ek kreaze en deftige borgerhüzen, meastal op hege terpen, dêr 't de ljue hjar skiepkes weidsje, dy 't se dêr op 'e droechte krige ha. Mar fierwei de measte reisgers komme dêr net. Mannichien wirdt oer boart slein troch storm en ünwaer en yette mear wirde der weinomd troch de rooffügel de greate goarre.

»Nou jongfeint, nou ha 'k dy koart wei sa 't ien en 't oar sjen litten, dat dy fêst wol stoffe ta nei-tinken jaen ken. Nou mast don mar witte hwet dy to dwaen stiet.quot;

Ik woe dêr hwet op werom sizze, mar ear 't ik

12

wils 't de skipkes seaft tröch 't wetter glide, — en ta-gelik kin 't op in oar plak sa danige ünlyich wêze, dat de man en 't wiif hjar beide mar tige to skrep sette matte om de boel foar 'n oar to halden. En den krye se faek dóch yet wetter in of hja reitse lek, en inkelden slaen ek om. Dêr lizze sokken meast for bleat, dy 't seil heger lüke as de niêst, of net goed op 't roer passe, ol net in each in't seil halde. It komt mei sokken net selde sa fier, dat se de ta-flecht nimme matte ta ien fen dy sleepboaten.

De rankste boaten binne fensels de gefaerlikste; • mar de plesierj achten, al ha se net sa folie gefaer fen omslaen, kinne dêrom yet ek wol tsjinrampem krye. Sjnch mar ris efkes omheech, der sjuchste in freeslike greate fügel sweven, mei mear as hündert koppen. Dat is de greate goarre, de grimmitichste fen alle rooffügels, dy 't de mensken alderhanne sikten en kwalen op 't liif jaget. — Hy nimt gau ris ien beet fen dy furrensljue, faek as se by moai waer en foar de win plesierich drjuwkje en op gjin ünge-inak fortocht binne. Eu hy komt hjir ek wol ris boppe 't sou. Hy kin de mensken danige skoften ünder 'e foetten smite. As er se den op 't lést wer los lit en op 'e flecht giet for de sterke lucht fen goed üt it apteek, den meye se yet sprekke fen gelok.

13

Hwent hy slint ek forskate mensken wei. En for him binne de ljue üt de plesierjachten neat feiliger aa de oaren, al miene se soms al, dat se him fen 't liif keare kinne mei alderhanne kinstmiddels in hjar menear fen libjenquot;.

Nou wier 't as de löft oan 'e kimen hwet bi-gün op te klearjen en do krige 'k dêr in streek lan in 't each. Ik frege it witke: »Is dat dêr net in eilan?quot;

gt;Ja,quot; sei se, '»dat is 't eilan de Aide Dei. Dêr sette dy farrensljne allegjearre op ta, om nei al hjar swalkjen en bodsjen yet in mannich dagen fen noch-like rêst to finen. Dêr steane earmhuzen en gast-huzen en mear inrjuchtingen fen dy aerd. Dêr steane ek kreaze en deftige borgerhüzen, meastal op hege terpen, dêr 't de ljue hjar skiepkes weidsje, dy 't se dêr op 'e droechte krige ha. Mar fierwei de measte reisgers komme dêr net. Mannichien wirdt oer boart slein troch storm en ünwaer en yette mear wirde der weinomd troch de rooffügel de greate goarre.

gt;Nou jongfeint, nou ha'k dy koart wei sa 't ien en 't oar sjen litten, dat dy fêst wol stofte ta nei-tinken jaen ken. Nou mast don mar witte hwet dy to dwaen stiet.quot;

Ik woe dêr hwet op werom sizze, mar ear 't ik

14

mei min antwird klear wier, bigün it sou wer sa danich to skodsjen, dat it koe neat lit habbe of ik hie efteroer iu de födkoer del tümmele. Mar ik for-halde 't yet; ik rolle foaroer, wer hals oer 'e kop midden in 't sou, en — ik waerd wekker.

Nou, dy droom hie my al stoffe ta neitinken jown, dat hie 't wifke goed rekke. Mar ik bigriep it do da-lik allegearre lang net goed, hwet de rjuchte bitei-kenisse wier fen al dy dingen, dy 'k in 'e sliep sjoen hie. Nou 't ik tritich jier alder wirden bin, non begrip ik it folie better. Ik tiuk sa scil 't mear line mei my wol gean.

In Widze Presint-

Do 't Haitse Wopkes widner wie,

Waerd Lolk sin hüsfron-faem,

Dy 't al hwet by him wenne hie. Do 't Rein as feint dêr kaem.

Hy wier in fikse, warbre fint,

Bistindich kloek en best.

Mar nei de frouljue, — 't wier bikind, — Hie Rein yet noait net west.

Elk tocht: dêr het er net mei op.

Mar 't jier wier skraech to 'n ein,

15

Do kaem der ünforwachte iu rop, Dat Lolkien scoe oan Rein.

Boer Haitse boude in hüske nest Sin hiem, lor 't jonge pear.

Rein bleau by him in 't wirk for fêst, Sa wien se mei 'n oar klear.

Bja krigea ek in skiep in 't lan En hüsrie flink en knap;

Hwent beide hien se, nei hjar stan, It jild net malle krap.

Hja biene 't tige, nei hjar dwaen. — it dürre net in jier.

Do rekke Lolkjen fen 'e baen, De widze oer 'e flier.

Dy widze hie de boer hjar jown. Dy hied er dóch yet stean;

Hy brükte 'm net, en Lolkjen stiek Er dêr mei in 'e klean.

Fron Stimsma kaem to pop-bisjen, Wils 't Rein to widzjen siet. —

Hja wier in snoar fen Haitseboer; In eptich minske wie 't,

Hja kipe 's ünder 't widzeklaed En sei: gt;Dat liket skoan.

16

'k Mat sizze, 't is in best bigjin, 8a 'n flinke jonge soan.quot; —

Hja seach ris om hjar hinne en sei: »It liket my sa ta,

Dat jimme 't hjir, for arbeids-ljuw, Mar flink in order ha.

gt;It widzespil en alles is

Sa kreep en knap as 't kin.

Jim' ha hwet by 'n oar garre wis, Dat kin men yette sjen.

Dat 'skjessens, tekkens, widzeklaed Mar allegear fen 't bést.

'k Scoe sizze, Rein, jy ha for 't earst Goed ta de ponge west.quot;

»Ne fron,quot; sei Rein, gt;it giet mei üs Sa lang net üt de rümt.

As 't komme matten hie fen my, Den hie 't sa lang net komd.

gt;Dy widze, mei al hwet der op En in is en der oer,

Dy ha wy sa mar, kant en klear, Presint fen Haitseboer.quot;

Hwet rüchkalt op 'e Brêgge oer forskate dingen,

twisken JAPIK en SJOXJKE.

J a p i k.

Ei sjnch ris lio 't de ljue wer nei de herberg riune; Der is jüu fest in Nut of sahwet oan 'e han. 'k Sjuch hearen, borgerljae en boeren en boerinnen, De frouljue binn' sa moai as hien' we peaske in 't lan. Dy minsken babbe mar formaken wit bofölle, En wy ljue komme neat to hearren nocb to sjen. Ik scoe der for in kear wol efkes kipje wolle,

Hwet sokke Ij uwe sa bidaerd formeitse kin.

As wy ljue wille ba, by 't simmer ia de merke. Den wirdt er raesd en beard, it het soms skik nocb

roai.

Mar bja binn' dêr sa stil bast krekt as in 'e tsjerke; My tinkt, dat is sa dóch wol aerdich en wol moai. Sj ouke.

Dat is om winterdei de tiid oan 'e ein to kryen;

2

18

m

As 't iis gjin wille jowt, den mat men dóch hwet ha. By 't simmer habbe se ek ai rjue Ijeafhabberyen, Den giet it meastentiids sa hiel bidaerd net ta. Hwent nocht to siikjen dat is 't doel mar fen de Ijuwe Dy jild bisitte, dat het altiid al sa west.

En dy 't dat net ha, mar dóch graech om hegens

kljuwe,

Dy jowt dit faken mar in hopen soarch en lést. Hwent wol men oeral by en üt de rümte tarre, Mar het men 't jild to krap, den is 't in swiere striid. De weelde, Japik, wirdt faek üt it liif bisparre, Mear as men tinkt en mient, in üs forljochte tiid. J apik.

Fy, Sjouke, hald jo stil, dat scil sa slim net wêze, My tinkt, jy falie er daelk hwet »1 to hird oer üt. Men kin hjir 'tlibben dóch op 't lest mar ienkear brüke, En dy in disse tiid him rünom buten slüt,

Dy is nin bit in tel en soil in 't efterst reitse. Hast alle dagen wirdt er wer hwet nys bitocht, En immen dy hwet is mat kinnis der mei meitse. Dy kinnis likwol wirdt him in 'e hüs net brockt. Al lést er in in wike ek twyntich nyspompierea. Hy mat de wrald in om de dingen seis to sjen. En as de ljue by aids faek om 'e nocht pleisieren, Nou giet dêrmei gjin tiid of jild ünnut forlern.

19

Sj o nke.

't Is larie, goede man! by 't eintsje fen 'e storie Fint mannicliien tsjinwircli de rekken in 'e pong, 'k Wit dat de dingen nou wol bare bird foroarje; By 't kret wei nei 't toaniel, dat is in bele sprong. Mar tinkt men den net licht om 't preekjen bwet

to folie?

Sjucb, praten is nin bit, mar dwaen dat is in ding. Foarütgong sit de ljue nou wakker in 'e bolle, Mar in 'e büse fiele in bopen 't mar gering. Wol graecb de boer minbear, de frou graecb jiffrou

bjitte,

As se in de freamdte komme, ocb, dat biteikeut neat. As trocb 't pleisierjen 't lan bast oergroeid is mei

kjitte,

Den wit ik dit er fen, den stiet de boel forkeard. J a p i k.

Ik leau, jy balde er fen tsjin alles dwars te drjuwen. De tiden binn' nou sa foardélicb, elk en ien Fint malle gau de wei om bird ombeecb te kljuwen En dy in 't efterst bliuwt beart ommers by 't gemien. Al is min net in bit, men wol docb graecb bwet likje, Hwent by gjin ien in tel to wêzen is sa bird. Dus mat men 't ommers sa wol oan to iizzen siikje, Dat me oeral as in man fen oaasjen acbte wirdt.

20

Foarliinne hie men Ijue, dy thüs hjar measte wille To finen wisten en genoch hiene oau hjar sels. Ik wol wol leauwe dat se er yet sa wêze scille; Mar dy gean oan in aid en stiif foaroardiel kwels. Dy minsken klaeye hjar net nei de nyste mode, Hja habbe in tsjinnigheid in idle pracht en toai, Mar binne dom en blin; hwent wol men op 'e krode, Den mat men oeral by en prate jimmer moai. Sjouke.

Ja, moai is 't allegear, mar under al dat moaye Is 't sün forstan, ha 'k soarch, by 'n hopen ljue to siik, En dêrtroch kinn, se faek de miette net goed roaye. Sa komme er follen mei hjar rikdom op 'e dik. Men kin nin grevel steat mear op 'e minsken meitse It liket wol in boel, mar 't is soms net in bit; Sadwaende kin der licht ien mei bidragen reitse. En 't helpt hjar seis ek wol ris deales in 'e mit. Hwent as de man sin jild for saken mient to brüken. Den fint er 't laedsje leech omtrint, den het de fron It oars bisteld, oan goud en silver, büntgoed, doeken; Mar 't hüslik lok giet den der malle bird op ou. J apik.

Scoe dat sa wêzrf? ja, men sjucht de measte dingen Fen büten, is 't net wier? En den kin me oars net sjen Of 't giet sa 't heart; de wrald is fol ferbetteringen.

21

En de alden leare al in hjar earste bry de bern De wrald to tsjinjen. Och! hwefc binn' dy fammen

swiericb.

It blinkt, al hwer men sjucbtfen kraeltsjes, side en goud. Moai klaid to gean is for in minske sa pleisiericb, Omdat oan 't ütbingboerd it each faek hingjen bljnwt. Sjuch, het in keapman foar de glêzen fen sin winkel In bult moai goed to pronk, dat lokket keapers oan; Dat kinn' jy freed op freed to Leauwerd sien by Sinkel. Dus ken in flink jongfaem net buten hwet fortoan. Sj o uke.

't Kin wêze, mar men wit net hwet in soarch en lyen By folie minsken dat fortoauing-meitsen jowt, Om alles nei de trant en de earste swier to kryen. Min Ijeave man, it wirdt soms nuver by 'n oar klaud. 't Is wrichtich oeral gjin skep op mar en lit koelje! It giet in hopen as de stientsjes, dêr de bern Op 't flakke wetter soms sa moai mei sküljeboelje; Dy kin me in hele poas hjar boppe halden sjen, Mar sinke doch op 't lést. Sa matte follen sinke, Om't hjar de kreft bijouwt. De wrald biwiist hjar den De ginst, dat om sa'n ien de minsken net mear tinke; Hy het er ommers den de minste pine fen.

Japik.

En dat hjir in in kristenlan en in in ieuwe

22

Hwerm de minsken sa fen Ijeafde, deugd en ear quot;Rn fen humaniteit lüdröppe, preekje en skrjuwe ? Ik ha fen 't hiele spil, sa wier, gjin hichte mear. Elk skript mar om foar 't each de boel in 'e es to kryen. In faem bigript wol hwet de fryers lokje wol; Hja toait mar swiid hjaï op mei bünte flarderyen, Al het se altiid derby hjar knipke just net fol. Hja mat in 't fryen hjar foaral mar keapsjuch meitse, Al scil 't ek op 'e klits, dêr wirdt net swier oer tild; Al scü se er nei hjar boask ek troch in 't ünleech

reitse,

Hwent sjucb, hja snapt altiid gjin kerel just mei jild. Sj ouke.

Den komt de moade fen üs strookjaponuedagen Faek tige skoan to pas. Den kin derfensa'n skoart In widzeklaed. Is 't jak t'ütwridsk om mear to dragen, Omdat me as arbedsljue der hinne libje mat. Den kin 't al mei de tiid for bemejftpen tsjinje. Mar den tinkt mem allicht: och, hie 'k min jild mar wer! En kin de goede man den net genóch fortsjinje. Den komt er hüskrüs en 't wirdt earmoed allegear. Mar kin men op 'e tiid it skoander jild net sparje, Den kin men al dat güd, dy djüre pronkery For letter tiid fen need op oubraek mar biwaije. Den bringt it altid yet in bitsje rümte by.

23

Japik.

Ja, mar bidarje hwet! it kin ek oars biteare; Sa'n moai opmakke faem trout licht in rike man. Hast alle feinten binn' tsjinwirdich jonge hearen, Dêr ha se wünder moai de slinter langer fen. Hja bitterje op 'e tiid en smoke tron sigaren,

Gjin stjonkerts fen in cint, mar echte, djür en fin; Hja habbe er kinnis fen en keapje lang gjin snaren. Hja habbe ek al forstan fen madera en win, Dat sprekt fen seis; hja piele oeral mei fers-opsizzen, En prate fen gevoel en smaak en kracht en gloed. Né, nimmen hoeft nou mear de feinten leech to lizzen, Hia jowe in stedman in gjin ding in streek foarüt.

Sjouke.

Ja, proastich binn' se mei hjar kaeyen en hjar ringen En gouden keattingen op 't festje en op 'e broek. Mar habbe in hopen jild genöoh for al dy dingen. Der wirde stellich ek in boel üt needsaek kloek. Der binn' guda by dy ljue mei oerhimd en mei boarden En 't hier nymoadrieh kjimd, dy habbe 't net to rum; Mar folgje likwol tron Ijeafst alle nye moaden. Al sucht «r ek in skroar of pakkedrager om.

Bitrou mar net tofolle op toetsjen en op blazen; Dy dêr kredit op jowt, dy rekket wol ris lést.

24

Hwent alles is gjin goud hwet blinkt by sokke bazen; En swetsen is gjin kinst. In domkop kin 't faek best. Jap ik.

Rjue saken likje fêst wol moayer as se binne, Dat hear ik wer oan dy, al hie 'k it oars net tocht. Elk hinget graech in skil fen greatheid om him hinne, Den komt sin neatichheid sa maklik net oan 't Ijocht. Mar dit is likwol wier, der wirdt in disse dagen, Mear as in earder tiid, op alles hwet fatsoen, In tael en reden en in halden en in dragen Bitreft, mei soarch en smaek in alle stannen sjoen. In hopen saken dy üs alden hjar net skammen To neamen mei in wird dat elk bigripe koe, -Dy neamt men nou net oars as mei forblomde nammen. Dêrin, tinkt my, is 't nou al better wer as do. Sjouke.

My klinkt dat taelgeknoei soms tige mal in 'e earen. Men respecteert, negeert, feliceteert, blameert. In weerdshüs hjit hotel en 't iten hjit dreineeren. Ik hab sa 'n brike tael net in min jongkheid leard; Dy 'sgoed for ljuwe, dy nei freamdichheden siikje. Wy winskje elkoar sljuchtwei de segen en t gelok; Mar poeremmeitsers, lang sa snoad net as se likje, Dy sjiette mei sok ding allicht in groue bok. Ik hab ris immen heard, dy sei: »Ik filtereer je

25

Mei jou forjierdei!quot; Ba in oareu eamle wer By 'n steargefal, hiel smout: »Miahear, ik skand-

lesear je

Mei 't swier forlies!quot; — It is in apespil, sje der! J a p i k.

By sokke setten kin men 't laeitsen net best litte; Jy witte er altiid ek in foege grap by lans, In 't praten scil, fen seis, sa 'n bjnster bult net sitte; Mar 'n hopen dingen heart men graechrisop sin fransk. 't Is net fatsoenlik mear om in 'e nacht to fryen; It minskdom wirdt to swak in sedichheid en deugd; Ek dêrom het men nou sa mannich wird to myen, Dat oanskreaun stiet as ünbitaemlik for de jeugd. De friske tael wirdt hjir in Frisian yette dilde; Mar 't rjuchte sljuchte frisk , dat haget dóch net mear. Dat wirdt mei hollansk en mei fransk hwet op-for-

gulde,

Den klinkt it ljue fen smaek hwet aerdiger in 't ear! Sjouke.

De greaten geane foar mei sokke nyichheden, De borger en de boer dy folgje al gau dat nei, En yette litser ljue binne ek net mear tofreden Mei 't aide sljucht en rjucht, mar dogge graech hwet

mei.

Sa mingt men fransk mei frisk, in tael en in menearen,

26

Ek in de klaeying, 't ien dat laket faek om 't oar. Mar bleau me in bitsje mear by de ienfald fen alearen, In hopen halden 't den licht wol hwet langer foar. Mar 'n minske is sa fen skik, hy wol mar Ijeafst

omhegen,

Dêr skrept en klant men om, mear as om 't himelrik, Al is me in heger stan ek mei yen seis forlegen, En oan in hikpeal in in pronkseal faek allik. Jap ik.

Dat 's wier; hwent elk haldt dóch sin eigen plak en

eare.

In hearskip en mefron fen de alderheechste rang Matte ljue fen nömer twa oeral de rêch takeare, En sokken binne wer fen noemer trye bang,

Dy de omgong mye mat mei ljue fen nütner fjoner. Sa giet dat fierder foart oan 't grien- en fiskwiif ta. In skearder en in skroar forachtsje in pakhüssjoner, En dy wol lang gjin dwaen mei 'n skjirresliper ha Sa wirdt it minskdom hjir fordeeld in folie soarten, Oansjenlik en gering, beech, leech en earm en rik. Hast krektlik as in iel tokerye in folie moaten. Sa binn' we elkoar gelik en ek wer üngelik. Sj onke.

Dat ha jy moai bitocht, dat 's aerdich forgelike; Hwent op üs wide wrald is allerhanne skaei

27

Fen minsken. Mar't is wier: swart, wit en earm en rike, 'tis koeke, witje hwei, fen ien en 't selde daei. De béste moaten meye in büter hearlik briede, Wils 't kop en stirt-eiu in de smoarge goate drjuwt, 'k Wol sizze: lit de rike 'm hjir fen de earme skiede, Omdat er swietter rükt en helte finder prjuwt; Hja laeyen ienkear beide in rnffcen hjir to sliepen; Do hien' se gjin bigrip oer rikdom, rang en ear. En ienkear giet for beide ek grif de grefküle iepen, Den ha se gjin bigrip fen ear en oansjen mear. Japik.

Dat is wol wierheid; mar by de aldergreatste hearen, Der fint men stellich dóch mear trochsicht en forstan As sa by us. Hja dwaen hjar bést om swiid to learen, En skrippe jimmerwei ta lok fen folk en lan. Hja witte hjar altiid fatsoenlik to formeitsen; A1 hwet se sizze komt grif altiid op 'e tiid,

Wils 't se altiid like nau oer al hjar gongen weitse. En dérom klinkt hjar deugd en greatheid wiid en siid. In oarmans dwaen wirdt troch dy ljue net haetlik lekke, Dér benn' se fiers to knap en to fatsoenlik ta. Hja wolle altiid Ijeafst goed fen alle minsken sprekke. Omdat se in rjucht bigrip fen deugd en eare ha. Sj onke.

As't wier wie, goede man! wy komme't net to hearren.

28

Hwet der sa daegliks bart; wy sjugge n't efter 't sket. Hja blinke wol foar 't each fen fierren krekt as stearren, Mar 'n hopen habbe 't Ijocht dóch fen hjar eigen net. Al heart men hjarren just net ragchen en net skelden. Hja pripkje elkoarren as mei eisen, skerp en fin. Hjar wirden, sa bislipe as finnich, dwaen net selden In stille wirking as in langsum fül fenin.

By ljuwe üt slotten en by ljuwe fen de heide Is fry hwet ünderskie in reden en bistek; Mar ingels sünder kwea dy finste net by beide. Gjin stan, ho fin of grou, is sünder lek en brek. J apik.

Scoe 't net, tinkt jo? Men scoe 't oars wrichtichal

hast leaue.

Sa ingelachtich moai wirdt in üs tiid de wrald. 't Is wünder, ho de ljue tsjinwirdichpreekje en skrjuwe, En ho 't men 't goed en 't kwea elkoar foar eagen haldt. It roue en 't rüge wei to skaefjen en to lil jen. Dat wol men mar, 't is fol fen folksforljochtery, Mei nutten, sjongery, musik, komediespiljen, En folksfoarlêzery docht ek er sines by.

En nei 'k er faek fen hear tsjinje al sok soart fen dingen Ta heil en segen, en foaral om 't dom gemien Fatsoen to learen en op 't rjuchte plak to bringen. Nou, is dat wier, den wirdt der al in boel om dien.

29

Sj ouke.

Ja wrichtich! mar ho mear fea sokke ütflechtichheden, Ho minder men yen haldt by eigen hüs en hird. Hja siikje thus faek net om deugd en goede seden, Al is de baes op 't Nut oer sedichheid oan 't wird. In eare en foetgestamp fint mannichien bihagen; Mar as 'k it wol ha, bringt it ek wol goeds fen 't

spoar.

Elk is net sterk enóch om lofspraek to fordragen, 'tis skea faek for yen seis, al baet it ek in oar. Hwet nut en foardiel scoene üs al dy dingen skinke? It is om nocht to dwaen; en dy der nut fen het, Dat is de hospes, hwent men mat by alles drinke; Ho fin biskaefd men wirdt, der buten redt men 't net. Japik.

Min ginst noch ta! den kin men alles lang net leauwe. Dat hear ik nou al wer. Mar wierheid is 't altiid: It jild mat om 't bilang fen elk oan 't roljen bljuwe. Men kin hjir altiid ek net libje us hearremit. De fammen kinne troch sok spil oan fryers reitse, En dat is for hjar seis en ek for oaren goed. Men kin licht op sa 'n jün mei immen kinnis meitse. Der hwet üt foart komt, dat faek oars net barre scoed. In aider wol sin bern ek ienkear wol ris slite. En dêrom matte se ek forskine in 't iepenbier:

30

Thus dogge in hopen neat as tsiere en pronkje en ite.

Dus is sa 'n gearset fen bilang, is 't oars net wier? Sj ouke.

Ja, 'k wit it wol, dou kinst it wünder moai bilizze. 'tis hjir op ierde sa mei alle dingen hast,

Men kin der folie goeds en folie kwea fen sizze;

Ee elk praet sa it in sin kreame 't beste past. Trekskippers scille noait de stoomkreft nuttich fine, En gjin kastlein is foar de drankouskaffery.

Sa lüke, ho 't ek rint, noait alle ljuwe ien line;

Dêr de iene skea fen het, dêr wint in oaren by.

En skea en foardiel is op 't lést, by alle saken,

De greate drjuwfear, dy yen bringt ta foar of tsjin. Al witte in hopen sa to praten, dat men faken Gjin sprütsel selsbilang dêrüt fornimme kin.

Japik.

Scoe 't selsbilang de ljue by alle dingen liede?

Den wirdt er sikerwier in bulte koal forkocht.

Mar ne, al kin me altiid it wiere en 't falske n't

skiede,

Sa slim as dou hab ik yet noait oer 't minskdom tocht. Men sjucht dóch daegliks ho't forstan en goede seden ^

Formearderje by elk: it folk wirdt kras en knap;

Elk bet sin sinnen thus by wirk en beuzichheden;

Gjin ien docht hjir of dêr in gekke of dwaze stap.

31

De manljue scille net in cint unnut fortarre; Hja süpe en swetse n't mear ütlitten in 'e nacht. De frouljue keapje neat of 't mei hjar ek wol barre; Hja klaeye graech hjar kreas, mar haetsje oerdwealske

pracht.

Sjouke.

In hopen saken neamt men nou mei nye nammen; Maltjirjen by de flesse is gollequot; frolikheid.

Rjue dingen, dyby aids gjin kristenminsk bitammen, Binn' nou ünskildich; hwent üt kleare humaniteit Skikt me elkoar graech hwet in. It kin de beste misse, By 'n frolik selskip, dêr men nochlik drinkt en praet, To reitsen oer sin bier; mar 't jowt gjin ergernisse. As 't frjünebün dêroer de Ijeafdemantel spraet. Us pake praette faek fen kwea en sünde en skande; Mar hy wier orthodoks; nei üs moderne lear Binn' by biskaefde ljue dy wirden kontrebande. De sünde is üt 'e wei en skande is neat hast mear. J a p i k.

Ei fy, sok nuver praet! hwer heste dat op munte ? Haldst mear fen 't orthodokse as fen humaniteit? Elk het hjir in 'e wrald fen seis sin swakke punten; Mar ien dy dêr altiid it slimste Ijeafst fen seit, Dy mat him seis mar earst ris goed bisjen, scoe 'k

sizze,

32

En docht er dat oprjucht, den haldt er grif de bek. Sjouke. .

Ik wol tsjin dy net mear to harrewarjen lizze,

Oars wird ik ek yet lilk, en dat 's my fiers to gek.

Hy giet ou.

Ja pik allinne.

Nou snyt er üt; hy kin him langer net forwarre. Ik joech him der in streek, dy ging him hwet to nei. Hy kin dy bokken op sin aide skoen mar smarre. Mar wier 't gjin gekkepraet al hwet dy kerel sei ?

Elk wit it ommers al sa lang by ünderfining, Dat folget immen hjir forkearde wegen nei, Ut swakkens fen sin flesk, üt dwaesheid of forblining Der wint er noait nin lok of wiere segen mei. En dêrom scil men yen wol for 't forkearde mye; Hwa set mei süu forstau hwet ünforstannichs üt? As we al üs kreften hjir oan 't goede en 't wiere wye, Den jout it ommers ek fen seis in goed bislüt. En as wy 't nye folgje of hingjen bljuwe oan't aide. En elk mient dat er neist oan de echte wierheid is: As we alle dagen mar in goed gewisse balde. Den binn' wy stellich noait net fier de planke mis.

Haitskemoais Klachten in de Winter.

O fy, hwet is 't in bjuster tiid!

Men mat forlegen wirde.

It is sa kald en 't friest sa swiid,

In minske kin 't net hirde. O winter, mei din snie en froast, Bljuw Ijeaver wit ho fier om oast. As ik it hie to witten Hiest lang al üs forlitten.

Hwent oeral hwer 't ik kom of gean

Waeit my de kjeld tomjitte.

Al sit men dübbeld in 'e klean,

Forklümje mat men yette. De strjitten binne as tin sa glêd; 't Spant dat men 't sünder lallen redt. En wol me er hwet bigjinne 't Friest alles om yen hinne.

En den sa 'n hüsfol greate bern, Dy 't suver allegearre

34

Oan oar'ljues güd mar niget sjen

En nei gjin reden hearre. Hja binn' sa bjuster glean en poer, De holle liket hjar oersljür. Dat tinkt mar om oars nearne As deis op 't iis om fleane.

It fragelearen giet foarby;

Hwa scoe nou leare kinne? Bistindichheid is nearne by.

As se oan hjar hüswirk binne, 'tGiet sünder oerliz en bistek; Hwent de iene makket de oare gek. As se oaren riden sjugge, Den witt' se n't hwet se dogge.

De krante skoerre se üt elkoar

Om 't riders-nys to lezen. Moarns-ier healneaken buten doar,

En het it hast net fêrzen, Den flokke omdat hjar dat sa spit. Omtinken ha se net in bit.

Né, sok ünbidich bearen, 'tis ommers net to hearen.

35

Us Trin is nou al tritich jier,

Dy scoe 'k hwet oars ha wolle.

Mar se is fordeald de slimste fier.

Der komme om hi ar net folie;

In sibbe fryer het se net.

'kWol leauwe dat hjar dat fortret. As sokke oer etnis benne Woll' se oeral by en hinne.

En Saep, dy greate wildepüst

Is ek nin grevel better.

Dy ridt nou mei dy grouwe knust,

soan fen Ulbe fretter.

Dat soartsje ha 'k it min op stean. Hja lit him, hoopje 'k, gau wer gean. Oars scoe 't my raer binye.

Ik mei dy snaek net lye.

üs Rein scil takomm' maeye oan 't wiif.

Hy docht ek neat as riden.

Soms op in dei in ure of fiif.

It folk oan beide siden Wirdt oeral nou tolanne socht En fen dat boaskjen tiding brocht. Mar meast is 't — wol to witten! Om hjar bisjen to litten.

36

Min jongste is nou in 't achttsiend komd.

Dj streupert fen in Doeke Wol ek al witte, ha 'k fornomd,

Ho 't jonge fammen rüke.

Hy is oars sahwet sleau en slüch En in sin praten toar en droech. Ik tocht, hy scoe net doare;

Mar dat is hird foroare.

Us Hessel sloopt sin jonge lea.

Dy mat hwet hirder kinne;

Mar 'k frees hy docht him seis de dea₇

Hwent hy wol prizen winne.

Hy is al in 'e skrep moarns ier.

Mar 'k frees hy is omtrint sa fier Om 'r ünder to biswiken.

Hy fljucht him üt 'e liken.

My tinkt, forstannich is dat net,

Howol se er faek mei piele.

As de iene minske er nocht oan het

Dat oaren hjar forniele,

Troch 't füle fleanen op sa 'n haen. De sommen dy se der oan jaen,

Dy koene se oars, scoe 'k telle, Wol nuttiger histelle.

37

It is der oeral deis to dwaeu

Mei priisforrideryen;

En 't folk mat altiid op in baen

Om alles mei to kryen.

It wirk wirdt gau hwet dien mei lest, Den fitert elk mar wer sin bést Om in 'e pronk to kommen.

Dat wirdt gjin dei forsumme.

Den tsiere en kweakje tsjin elkoar

Mei razen en mei bearen!

Nysgjirrieh, dwers! en elk foar oar

Het meast to kommedearen.

Dy ropt: »Hwer is min skiere broek?quot; Dy gült: »Hwer is min siden doek?quot; En wiles mat 'k in trêdde By 't mütse-opsetten redde.

Den ropt er ien: »Hwet is 't wer stom!

Ik kin min das net fine.quot;

In oaren skoert in 't jernlaed om,

Dy mat sin reed bibine.

In trêdde balt: »0 divel, Trin!quot; Din skücb tobarnt! in gat erin!quot; »Non, bwerom sette snachgel Dy op 'e hjitte kacbgel?quot; —

38

gt;Mar ik ha stompe redens, hear!

Ik mat se slipje litte.quot;

Saep, hwer binn' nou min wanten wer?quot;

— »Och ju! mat ik dat witte?quot; — Min teannen prikje my hast óf,quot;

Kopt wer in oar en stampt yen doaf. Sa'n libben om yen hinne:

Hwa scoe 't net graech üntrinne?

En ik mat wiles in 'e war

Mei iten en mei drinken,

En den bitsjinnet elk him mar

Fen pikelflesk en skinke.

Den komme er ek yet freamden by; 't Binn' pearters for de fammen, dy Matte ek op 'e azem sitte,

Oars koen' se 't slüpe litte.

En dêrmei strikt de kliber ftt,

En 't oar kin ik mei riede.

Den meitse 'k by my seis 't bislüt,

Ik wol gjin iten siede,

Mar 'k nim it hjoed op min gemak. Ik kry in brokjen bólle strak,

Dêr Mn 'k hjoed bést mei hinne.

Hwet scoe 'k biskeuke allinne?

39

In fikse waerme stove gau

En 'k jaen my del te naeyen. — Mar sjiich je wol! dêr komme in sjou

Us aide sleat op draeyen.

Dy skrasse tige njunken 't hóf En bine lijar by 't stalt er óf. — Min naeyen brui 'k er hinne; Den kin 'k wer oars bigjinne.

Dat binn' den broers- of sistersbern

Of uterliker migen,

Dy scoene rits by moaike sjen. —

Ik siz mar sunder ligen,

Ik hie se den mar Ijeaver net. Den mat ik dalik wer to set Om gau hwet klear to kryen. Hawar! is dat gjin lyen?

Ho scil men den sa gau mei skik

Wer alles foar 'n oar stelle? Den skrep ik my hast üt 'e mik,

Sa wirdt er skoerJ. en helle;

Den by de hird, dêr 'k swit en doch, Den 't kalde sigrich hüs wer troch. Den reitse 'k üt 'e liken For trye, fjtmwer wiken.

40

Nei iten dalik mar wer foart;

Den oars yet earne hinae.

»It iis is moai, de dagen koart,

Eu nou 't wy ride kinue, Nou nimme we ek üs wille er mei. Nou moaike, sündheid en goen dei! Kom ek ris as jy kinne.quot; — Dêr fljucht de boel wer hiune.

Sa giet it hast om oarde dei.

It is gjin spil mei eare. As 't oanhaldt ha 'k it skiflik wei;

Ik kin dat net forneare.

't Is as ik soms de jicht al merk. In lüd ha 'k as in fêrzeu eark, En 'k hab to nacht al hoaste As woe my alles barste.

Den kry ik jüns min bringst wer thüs;

Den wer it hüs in touwen. Den sljiprich, huvrich en in 't krüs!

Sa sit dat hjir te skrouwen.

Dy foei him sear, dy is sa stüf,

En dy het skossen iis in 't liif,

Dy het it in 'e holle:

Mar 't wirk het elk tofolle.

41

En binn' se 'n bitsje wer by 't stik,

Den giet it op in sprekken. Den roppe se allegearre: skrik!

En narjen, gek-oanstekken Dat komt der tbrochgeans ek a by. Nou, hwet gedoch is dat for my? Jüns wol 'k oars graech hwet leze, Mar 'k lit it den mar wêze,

Thüs kinn' se in hopen spil ütjaen

Om fry fen wirk to kommen. Mar buten op 'e glêdde baen

Ha 'k noait der fen fornommen Dat ien fen hj arren mudzich wier. Hja slepe fronljue great en swier, Dy 't kwalik ride kenne,

Hwa wit hwer earne hinne.

Dy feinten binn' net felle wiis.

Dy fammen habbe knepen; Hja binne wakker njüt oer iis,

Ha se ien om hjar to slepe.

En is de glêdde baen wer wei, Den ha se faek de gek er mei. En litt' de fryers rinne Dy 't nou hjar lükers binne.

42

Soms heale nachten dünsje en dwaen

En krekt as baergen switte; Den in 'e kjeld wer op in buen

En hjar bifinge litte;

Dêr lye se as in putheak fen. —

Ojin minske kin der ommers tsjin. 'k Leau siker, hja forniele Hjar ligchem en hjar siele.

De drank dy mat der ek by lans;

En krye er güds te folie, Dy wrokje en habbe op bmyen kans,

Om't se oars as oaren wolle. Den slaen se er mei de rédens in, Elkoaren bünt en blan en blin. En dat soil den ek yette Plesier en wille hjitte.

Dat kin soms alderfreeslikst gean.

Hja witte fen gjin myen, Porskoerre elkoar de skoander klean,

Mei bruyen, smiten, snyen.

It goud en silver somtiids wei; Mar dêr wirdt _Lin 'e hjitte hei Oer mimre noch nei frege: Hja matte elkoar mar fege.

43

Süphalzen binne 't, troch 'e bank,

Dy 't spil in ünstjür jeye.

Dat is in fireeslik güd, dy drank;

Ik wit net lio 't se 't meye.

Al is in minske flink en sün, Hy wirdt der siik fen as in hün. Koe 'k alles stjüre en liede,

Ik scoe dy drank forbiede.

Ik bin den altiid 'yet mar bly

As 'k mines allegearre Wer heel en feardich binnen kry.

Men kin der raer fen bearre,

Hwet rampen soms dat riden brout. Ja, as men goed yen dêr in jowt Ho faei se faken binne,

't Giet yen troch alles hinne.

Den heakje se elkoar in 'e reed

En falie dat se stinne. Ho mannich-ien moast oan sa 'n smeet

For altiid krenpel rinne!

Hja bliede soms hjar amper dea.

It güd oan flarden! hwet in skea! Den rüngear in 'e slide En sa nei Ms ta ride.

44

In minske is oars fen dea sa fy, Graech woe 'r hjir altiid bljuwe.

Mar winters mei dy ridery Den scoe men dat net leauwe.

Wirdt den dat eintsje libben net

Soms freeslik in 'e weachskeal set En rokkeloas forkoarte ? Der wirdt mei 't libben boarte!

Mar as ik dat min bern al siz, Dat slaen se bwet om 'e earen.

Hja binn' foarsichtich tuk en wis, En fen bjar mem to learen

Dat is hjar ommers fiers to min.

Mar skoan ik neat bigjinne kin Om hjar for 't unk to hoeden, 'kBin faek in tüzen noeden.

It jild! der komt it ek op oan. En der mat ik for riede.

Ik kin mar ütpülje; elke moarn Mat wer min ponge bliede.

Hja tarre stellich ek om raek,

Oars hoefde 't ommers net sa faek. Dat giet mar alle jünen Hwet is den twyntich güne.

45

En wier 'k er mei hwet büsjild ou

En hwet se nédich binne Oan leargüd en oan ban en tou,

Den bruide 't yette hinne. Mar oele! 't bljuwt dêr lang net by. Gjin ien kin tinke ho 't se my Om alderhanne dingen Net freegje, né, mar twinge.

Dy is oan nye rédens ta;

Dy oan in pelterine.

Dy mat hwet moayer wanten ha.

Elk kin wol sahwet fine.

Dy het gjin winterpet nei 't sin, In oaren bin sin skoen to min.

It is oer alles hinne Hwet se al net nédich binne.

In tsjükke wollen das is net

Por manljue mear to brüken, Hwent nei de nye modewet

Draecht elk nou bünte doeken. De pipe-reauwen bljuwe thüs; De knipdoas mat nou in 'e büs Mei stjonkende sigaren.

Hwet ha se in freamde snaren!

46

De fammen sette 't spil der foar

Krekt as se jiffers binne. Dat pronkjen giet mar tsjiu elkoar

Mar 't kin sa nearne hinne. As 't bürkjeu net hwet better wol Hald ik it sa net langer fol. Hja kinne 't nou fortarre,

Hast birder as we 't barre.

En siz ik der in wirdsje fen, Den kin 'k to balden krye, Dat ik to fül en earnicb bin.

Hja miene 't kin wol lye. Mar bie 'k in molkentine fol Hja fünen yet de boayem wol. De frucbt fen al min sparjen Giet foart mei bjar malfaijen.

En dat wirdt mar forsüpt en dien,

Fordünse, ja, forsmiten.

Bitinkt men den bo mannicb-ien Brek lydt oan branje en iten, Den kin 't foarsiker net bistean Sa mal mei 't jild to wirk to gean Mei allerhanne flinken En sunder nei to tinken.

47

En sciir se de earmen, dy de baeu

For hjar in oarder bringe,

Fen al dat jild in cint twa jaen, Den matt' se er hjar ta twinge. En komme hja dy ljue foarby Mei ligen en bidraeyery,

Den kinn' se er yet om gnize. Dat kin my wol oan grize.

Hwent alles is tsjinwirdich djür,

En den dy winter yette! Het nimmen neat for sokken oer,

Dy 't in 'e krapte sitte,

Den komme er moglik wol güds om. O jimme! dy sa rinsk en rum Mei 't jild omsmite kinne:

Smit der den ek hwet hinne.

Ik hab ek jong en frolik west,

Do wier ik licht neat better;

Mar 'k sjuch it nou en 'k leau it fêst.

As mannich minske letter It gekke fen dy dingen fielt,

Bisout er oer dy tiid en 't jild,

Sa los en wild forspille,

Krekt as er sinloas dwille.

48

Ik hab er just gjin niget oan,

Mar kin 't dóch ek net priisje, Dat sa de jonkheid wirdt fordoam

Wils 't se om üs reden giisje. Ho mannich dy 't net barre mei Om letter op 'e libbenswei Oer al dy dwaze flinken Ris earnstich nei to tinken.

Mar och, al praet ik jimmerwei, Hwa scoe der swier oer tille? Hja folgje mar de skeane wei

Fen eigen sin en wille.

Ik wol mar hoopje dat min bern Yet mei de tiid hjar dommens sjen, En better dingen leare En libje in deugd en eare.

Mar winter mei din snie en froast,

Dou bist for my sa lêstich; Och kroaskje mar hwer op nei 't oast,

Den kry 'k it wer hwet rêstich. Mar earder kin 'k gjin ütwei sjen Oan 't wild gefiter fen min bern, Dat op min aide dagen Biswierlik is to dragen.

O

It Geheim in de BóHekoer.

Kranten wircle er tsjinwirdich in danich bulte skreaun, dy üs in hopen nys oanbringe en de skjnwers en printers in aerdich stürke jild. De iene skimpt en de oare flaeit, en soms lige se dat it barst. Men kin de kranten ek oeral ta brüke, langer. In fryer, dy by de fammen net rjucht slachs wirde kin, lit it mar in 'e krante sette, dat er graech in wiif ha wol. In trond man set, by gelegenheid dat er ien mear ta sin kaptael krige het, in de krante, dat er sin wiif tige Ijeaf het. Handwirks-ljue, kinsteners, üt-finers fen hwet nys brüke de kranten ta 't selde wit as de kwaksalvers in foarige dagen hanswoarsten brük-ten, namelik, om mei pochgen en blazen eare en foar-deel to biheljen. Dy in pik op elkoar habbe, kinne elkoar in de krante ütrachge en skelde krekt as se gjin turf heech binne: mits in fetsoenlike wirden en in goede hollanske stil. (!): Oars scoene se om-mers tofolle mei de fiskwiven allik stean. 't Is in aid frisk sprekwird: » Dy sin eare by de strjitte lans siikje mat, is als lest.quot; -— Mar nou, as de iene de care hwet to nei komt, den siikje se hjar eare just

4

50

net by de strjitte laas, mar wol troch it hele lan, troch middel fen de krante. Den komme der schuldbekentenissen en wederroepingen mei folie omslach fen j wirden in de krante.

Likwol bart er ek yet al in hele bnlte dat net in 'e krante komt; foarearst omdat folie dingen net nóch om 'e hakken habbe, om skrean en printe to wirden, en oard, om 't se faek ek gjin Ijocht fordrage kinne, Mar 't üntbrekt dêrom net can gelegenheid om sokke dingen ek wraldkindich to meit-sen. Under de greate mannichte fen middels, dy dêrta tsjinstich wêze kinne, stel ik mar ris in de earste pleats thémarsen en bóllekoerren, of Ijeaver 1 de Ijne dy dêrmei by de boerren lans sjóne. Dat sokke Ijne trochstrings tige hwet mansk binne in de kinst fen rabjen en kweasprekken, scil elk tastimme matte; mar 't is ek wier, dat se 't sa fier in 'e kinst net bringe scoene, as se fen de ljue, dêr se by komme, net tige foart holpen waerden. De measte minsken hearre Ijeaver kwea fen in oar sprekken as goed, en den wirde de bólrinsters en sokke ljue al gan ris oer 't ien ef 't oar üttante en oan 'e gong holpen. En om't it dy minsken om fortjinjen to dwaen is en hja wol bigripe, dat se mei hwet nys in hele bnlte ginst winne kinne, litte se den ek meastentiids de tonge mar ris tige los. Sa folie as se 't roaye ]

51

kiune, prate se de ljue, dêr se by binue, nei 'tsin en faek ia 't iene bus rjucht oars as in 't oare.

Dêr biene jimme Jetskemoai ek. Dy bie al for-skate jierren mei de bóllekoerren roan, en as se nou ek, lik as de minsken wol seiue, op de bóllekoerren de dik lans ride koe, as se jüns bwet let in 'e baen wier, dat wit ik net for fêst. Mar dat se fiks fen de tong-rime snyd wier, dat wit ik safolle to better. As de ljue bjar in bitsje letten en setten, den bie Jetskemoai altiid wol tiid to praten; den ging se de hele bürren sabwet trocb en rattele mar oan ien wei. Likwol sei se omtrint om 't oarde wird : »It is min foecb net om folie to praten; min foet stiet under allemans tafel.quot;

By dominys jiffrou wier Jetskemoai ek wakker great. Snjüntomoarns om alve en toalven makke se altiid dat se dêr wier; den bie jiffrou de koffy klear eu den kocht se bwet bóltsjes fen Jetskemoai. Den krige Jetskemoai bwet koffy mei in boltsje en den woe jiffrou graecb bwet nys wite. Nou, Jetskemoai woe wol op-dokke. Dingen dy 't in oar to raer wieren om oan sa'n minske as jiffrou to fortellen, dy flapte Jetskemoai der üt. De aide wist al by ünderfining, dat jiffrou er sa ófkearicb net fen wier, om ek ris bwet raers to bearren. Den ging de müle bjar as in Lazarusklap ; it iene staeltsje üt en 't oare in. Oer de fryery

52

fen 't iongfolk; oer koffydrinkeryen en oansetten, oer jonge wiven dy nei de Walden moasten; oer troude ljue dy net bést mei 'n oar koene; oer manljue dy oan 'e drank wieren ot great mei oare frouljue; oer ljue dy to slof en to ry wieren of to folie pronken; oer güds dy 't efterüt ging; oer boeren dy gjin boaden balde koene, oer boerefeinten dy to lui wieren, oer boere-fammen dy bjar trouwe bannen net balde koene: koart-om, oer alles bwet forkeard en ündogens wier praette Jetskemoai. Hja sei den al wer ris: »lt is min fóecb net om folie to praten, min foet stiet under al'iemans tafelquot; — en den liet se earst ris in bitsje fen in ding üt, njunkelitsen al ris bwet mear, en op 't lést rolle alles er üt bwet se mar wiste.

Jiffrou bie dêr in danigen nocbt oan, mar dominy den den oars net. Hy si et snjüntomorns altiid op 'e studearkeamer, Dêr koed er Jetskemoai wol kweakjen hearre, bwenfc bja praette ek net bare seaffc. Dat wier kinderlik for de man in 't studearjen, en buten dat tocbt er; »By uzers ranselt se in car óf, by in oar scille wy üs part wol krye.quot; Dat brocbt er jiffrou ek wol ünder 't eacb en rette bjar om Jetskemoai sa folie net oan to balden. Mar jiffrou wier der al to folie oan wend om it to foroaijen, en dominy — gjin fül man üt sin aerd — woe der gjin ünienicbbeid om meitse. Dêrtrocb ging it sa binne.

53

Mar ienkear op in snjün like dominy hwet al to folie it ear nei Jetskemoai hingje litten to habben. Do er de jftns sin preek oerseach ü atdiek er dat er dêr by for-sin in set hie: ï It is min fóech net om folie to praten.quot; Do waerd er nidich en by sei: »Lit dataldwiif bjir ris wer komme, den scil ik bjar to reden stean.quot;

Nou trof it sa moai, dat er bim krekt dy wiks in gelegenheid oan 'e ban jowcb, bvrêrtrocb dominy in steat wier om Jetskemoai bjar stilswyendbeid ris moai -to lotterjen.

De snjüntoinoarns dêr-oan siet er foar 't finster op 'e loer, en do er Jetskemoai oankommen seacb, makke by dat er riklik sa gan by de foardoar wier as bja. Hy ging midden in 't kozin stean om, sa beare, nei de loft to sjen.

»Moarn döminy! nocb goed?quot; sei Jetskemoai.

»Moarn Jetskemoai! Ik bin fiks sün, bo giet it mei jo?quot;

»Dat kin al ridlik komme, dominy!quot;

Mear sei Jetskemoai net, mar trape wakker binne en wer en seacb dominy under de earmen tbrocb in de gong op, krekt as se sizze woe: »Ik woe wol dominy, dat je dêr mar wei gingen; ik woed er wol in.quot;

Mar domeny sei: «Ilark ris Jetskemoai! jy moas-ten nou egenlik mar net in 'e büs: it is tsjinwir-dicb bwet oars as oars, by nzers.quot;

54

Jetskemoai harke rare ny op. gt;Ho nou, dominy?quot; sei se forheard, »het jiffrou den altomets hwet under de lea?quot;

gt;Ne, né!quot; sei domeny, gt;jiffrou is bést op 'e stap. It is heel hwet oars.quot;

»Mar it is gjin slimmens, scoe men hoopje!quot;

gt;Hark ris, Jetskemoai! ik wol jo wol sizzehwet it is, omdat jy sa goed mei üs bikind binne. Mar den matte jy foaral en biljeaven swye!quot;

»Fen seis, dominy, fen seis! Jy bigripe wol, it is min foech net om folie to praten; min foet stiet ün-der allemans tafel. Dy sa lik as ik by alderhanne min-sken komt, heart en sjucht ek wol ris hwet, dat sprekt fen seis. As men den net swye koene den scoene se yen gau skouderje.quot;

gt;Nou,quot; sei domeny, gt;dêrom bitrou ik itjoekwol ta; hwent as 't op in baen kaem, den wie der gjin rie op 'e wrald ta. Dus pas op, Jetskemoai, pas op! en lit er tsjin nimmen in inkeld wird fen üt.quot;

»Ne, der is neat to dwaen, min Ijeave man, der is neat to dwaen! Ik bin sa ticht as in kanne, al siz ik it seis.quot;

»Nou Jetskemoai den scil ik it jo sizze: — Hja habbe my in jonge stiürd!quot;

Der waerd Jetskemoai oars fen. »In jonge stjürd, dominy?quot;

55

»Ja Jetskemoai, sa is 't!quot; sei dominy, altiid allike stimmich. «Mar nou siz ik jo yet ris: pas op, en swy! — Nou, Jetskemoai, it béste en goê moam!quot;

Dêrop flapte dominy de doar ta, en Jetskemoai koe werom kroadsje. Mar al hie se gjin koffy mei in boltsje hawn, hja hie dóch it liif al fol fen dat rare nys, dat dominy hjar trochdien hie. De lea staetten hjar oan, sa wier se fen hjar saken It boerwiif dêr se, fen dominys óf, earst by kaem, koe 't yet wol oan hjar sjen.

gt;Ho is 't Jetskemoai, sei dy, »binn' jy net rjucht to pas ?quot;

»Ja,quot; sei Jetskemoai mei in swiere sucht, »ik bin best in oarder, mar!quot;.....

»Nou, hwet marV^, sei 't wifke, sis der jo den hwet freamds bijegene ?quot;

»Nou, dat is der lang net fry fen !quot;

»Fy, jy meitse my üngemaklik. Mei 'k ek witte hwet er pleats hawn het?quot;

»Ik moast swye; dat is my hird oplein.quot;

»Non, den is 't hwet oars, dat is fen seis. It kin my for sa fier ek neat skele; mar wy prate den oars wol ris mear hwet mei 'n oar; jy binne sa wiis wol, hwet jy hjir sizze, det bljuwt hjir ek.quot;

Dat wifke praette sa lang en sa moai om 'e kant, dat op 't lést krige Jetskemoai sa'n persing tsjin

56

'e kiel oan, dat it wier hjar net mear dwaenlik om it geheim by hjar to halden; hia flapte 't er üt. En do de koegel troch de tsjerke wier, do ging it op in swarren en bearen, by heech en by leech, fen: swye! swye! — Nou ja, dat scoe dat wifke wol dwaen, dat wier fen seis.

Mar as Jetskemoai nou in mear huzen hjar bi-lofte oan dominy forbriek, of as dat earste bürwiif üntrou handele, dat kin 'k for fêst net sizze: ik rekkenje mar, fen beiden hwet. Alteas de selde snjim-tojüns ging it al as diggelfjür de bürren troch, dat »er wier dominy in jonge stjürd!quot;

Der wieren inkelden dy woene 't net leauwe, mar fierwei de measten woe 't wol oan.

De iene sei: »Nou kom ik to minsten noait wer in 'e tsjerke.quot;

De oare sei: »It mat oanbrocht wirde! Scil sa'n ien üs hjir de wei wize?quot;

Koart-om, it wier as de bürren sponde.

Mar nimmen krige der mear spil mei as Doede Hofker. Hy wier aldste alderliag en elk dy him seach bigün er tsjin him oer.

»Jy matte nei dominy ta, en ünderstean him der ris oer,quot; sei de iene.

»Jy matte 't foar de klassis bringe!quot; sei de oare.

Mar Doede wier just gjin man fen trochbiten. Hy

57

makke him er sa hwet óf. Do se mei him neat wirde koeue bigünen se tsjin sin wiif. Hja ging er for dat se tige bilêzen wier, dêrom moast se ek sa wiis weze, dat in gemeinte nin dominy ha koe, dêr sokke dingen fen op in baen kamen. Dat die fortnten. Hja tüteren dat wiif sa lang in de earen, dat hja rekke tsjin Doede oan. Hy moast mar eerst ris nei dominy ta, tocht hjar, en sjenne ris ho de foarke in de stalle siet, en prate der ris mei him oer, hwer in gemeinte bidarje scoe, dêr de foargonger sokke dingen die. Mar Doede hie dêr heel gjin loer oan.

»Ik bin net kindiger nóch, om mei sa'n man to praten,quot; sei er. »Hy het lang studearre, hy is op fjouweren bislein. As men tsjin sokke ljue bigjint, den tsjinnet it ek hwet op toetten del to kommen, en dêr hab ik giin slach fen.quot;

»Gekkepraet!quot; sei 't wiif. »Dêr is sa folie kinde net ta nedich; don mast mar sizze dêr 't op stiet. Ast don dêr sneins al in 't hek sitste, mei in hele bnlte pohei in dat greate boek om to blêdsjen, en ast nou en den al permanjich nei dominy ta stapste to the-drinken, en dêr üt in lange piip foar de graete ruten sitste to smoken: dat docht allegearre neat óf. It komt er nou ris op oan om din plak als alderling skiën to meitsen,quot;

»Ja, mar den moast ik din breinkas en din tonge mei krye kinne.quot;

58

Dat koe, fen seis, net wirde. Mar 't wiif krige hira dóch sa fier, dat it scoed er den wol ta komme matte; mar den woed er Lolle-boer ek mei ha; dy wier de twade alderliug. De sneintomoarns paste Lis op Lolle-boer, en do se him in 'e bürren kommen seach róp se hitn oan en sei him hwet er oan 'e ban wier. En do tochte Lis, hja moasten foar tsjerktiid yet mar nei dominy ta.

Lolle-boer sei: gt;Nou, ik kin dêr wol mei binne rinne, mar Doede is de aldste; by mat de foarstap ba en 't wird dwaen.quot;

Doede praette oars ek al, it koe wol oan de jüns ta wacbtsje; mar Lis fitere mar oan. Hja sei, as t sa slim wier as de Ijne seyen, den moasten se dominy egentlik net ienris mear op 'e preekstoel |gean litte.

De twa mannen rekken op 'e stap nei de pas-torye. Lolle-boer paste op dat er de efterste bleau; Doede skille oan. De faem die de doar iepen.

»Moarn dominy!quot; sei Doede en lichte de hoed mei safolle geweld, dat de faetn in pomp tsjin 't boarst oan krige.

Hja moasten mar in komme. Dominy wier skraech ré om nei tsjerke. Hy wier tige frjünlik, sette hjar elk in stoel en jowcb bjar pipen en tabak. Mar né, hja scoene mar net oanstekke. Dominy sei, hja koene foar tsjerktiid yet wol in süchje ba; do namen se

59

de pipen den ek oan. Mar do Doede stopje scoe, knoffele er de piip stikken. Dominy scoe in oaren krye, mar Doede sei: »Né dominy, it hoeft net! Ik wol net stopje. Jy binne sa'n knap man net!quot;

Ho nou, Doede,quot; sei dominy, binn' je net rjucht op my to freden?quot;

Der binne wol reden for,quot; sei Doede wer; »binne jy ek in man ?quot;

gt;Der klaei ik my to minsten for,quot; sei dominy laeitsende.

»Ja, mar der komme rare dingen fen jo oer de bürren. En nou fün ik my, as aldste alderling, forplichte, om üt namme fea de gemeinte, dêr ris mei jo oer to praten.quot;

Do er dat sein hie fage er him it swit fen de foarholle en seach Lolle-boer ris oan, krekt as er sizze woe: »Dou sitst dêr mar mei de müle fol tosken! siz ek ris hwet.quot;

»En hwet rare dingen binne dat?quot; frege dominy.

gt;Sa raer wol as 't kin,quot; andere Doede. gt; Hja sizze, dêr is jo in jonge stjürd.quot;

»Ja, dat is ek wier,quot; sei dominy, en blean allike gol. gt;Mar is dat nou sa raer?quot;

»Ja, is dat net raer? Dêr binne jy wis de faer fen.quot;

gt;Dat ha jy skraech goedquot; sei dominy; gt;ik bin sin omke. Jimme kinne him wol ris komme to sjen.

60

» Piter, kom hjir ris!quot; rop domeuy troch de keamers-doar.

Dêr mei kaem er ia jonge foar 't Ijocht feu injier of toalf.

Dit is min sisterssoan,quot; sei dominy. gt;Dyliabbese forline wike my tastjürd om Mm les in freamde talen to jaen; hwent hja wolle liim in forfolch fen tiid ta dokter leare litte.quot;

Do forhelle dominy oan de alderlingen ho er 't hawn, hie mei Jetskemoai. Hy winske hjar derby ta, dat se üt dit foarfal leare mochten, foarearst: der gjin wille in to skeppen, om kwea fen in oar to sprekken en oard: om in oar sin dwaen en litten net op 'e forkearde, mar altiid op 'e béste side oan to sjen, om 't men meastentiids net wit, hwet omstandichhe-den him bistjüre, en men him dêrom licht forkeard bioardeelje kin.

De alderlingen namen dat in tank can. Hja wieren bliid dat it sa ütkaem, en gingen wol to moed mei dominy nei tsjerke.

Jetskemoai rekke troch dy set by de measte ljue fry hwet in takje tobek. By dominys — ja, dêr forkocht se yet al, mar hja kaem net mear in 'e hös om de koffy mei in boltsje op to nimmen. Jif-fron wieren de eagen ek iepen komd.

Boeren en Abbekaten.

Lis Koal, in frominsk jong en flink,

Mar 'n bern fen arbeidsminsken, Dy kaem to trouwen mei boer Mink.

Alheel nei sin en winsken Just net. Hwent bied er jild en lan, Hy wier net foarlik mei 't forstan, Tominsten nei sin jierren.

Hy krige al grize bierren.

Hja wier twa- trye-en-twyntich jier

En by al acbt-en-fjirticb.

Sa bie bjar boulik, siker wier,

Wol bwet fen sjerp en yetticb. Al bie se rümt, bwet jowcb bjar dat? Hy wier in aide gnoarrepot; Koartkearicb en nysgjirricb En bare fül en gjirricb.

Sa 'n libben en sa jong! o fy!

Dat wier al bwet to sizzen. Ja, — mar mei trye jier kaem by

62

De holle del to lizzen.

En Lis, dy 't ridlik gochem wie,

Hie de aide, ear 't er 't oulein hie, Oan 't testamintsjen krige,

Por hjar bilang mar tige.

Hja hie gjin bern; mar hwet der wie Dat koe se allinne lialde.

It folk, dat lang al gobb're hie Op 't erfskip feu hjar aide.

Wier kügels, bjuster, alhiel mal.

Mar 't holp hjar neat, al drigen se al Mei rjuchtsjen en mei pleitsjen. It wier net oars to meitsen.

Lis wier der aerdich üt. Hja tocht, Nou kin 'k fen nys bigjinne.

Jan, dy 't foarhinne om hjar bisocht, En nou krekt by hjar wenne

For feint, — waerd ridlik gau hjar man

Hy wier in goede béste Jan.

En for de boerkerye Koe Lis wol minder krye.

De telegraef hie 'r net bitocht,

Ek wie 'r gjin skriftgelearde.

63

Dy 't soks hwet in Jan Nyboer socht

Kaem by in glèd forkearde. Mar boerkjen! — boerkjen wier sin stik. En Lis wier bést mei Jan in 't skik. Sa koen dy ljuwe op ierde In lokkich libben liede.

As 't drok wier mei de kiezery,

Dêroer briek Jan gjin holle.

Hwent seis mei in 't bistjür scoe by

Net kinne en ek net wolle.

Nou, dat er minder wille hie Omdat er koel der under wie,

Dat kin gjin ien biwize,

Al wirdt it just net prize.

Sa gingen der in jier of fiif

In nocht en wille hinne.

Do kaem 't wer oars. Do stoar sin wiif.

Mar Jan bleau net allinne;

In jonge hie 'r, in flinke soan.

Dér bied er aerdich oanhald oan. Dy waerd sin treast en stipe,

Dat kin me licht bigripe.

Mar bjuster wier 't, ho dealse gan

64

Do Mink-omme erfgenamen As roeken op in deade kou Op Jan tasetten kamen. Hja stjurden him in kearel ta, Dy 't stiennen bekje koe oau twa. Dat wier in saekwaernimmer;

Gjin fülder en gjin slimmer.

Hy koe tsjin Jau mei rjucht en wefc

Wol net in bit bigjinne;

Mar Jan wist fen dy dingen net.

Licht scoe 't ris slagje kinne Him bang to kryen en sa fier,

Dat 'r op in seegle stik pompier Sin namme kattemalle.

Den hien se 'm in 'e falle.

Hy praette Jan fen alles foar

En leach mar as in wachter. As bygeliks Jan seis ris stoar Den wier sin jonge er efter, Omdat er den neat halde scoe. As Jan nou ou-akkoartsje woe For 'n ridlik goede somme, Den koed er dat foarkomme.

65

len foarrjucht habbe domme ljuw

Meast fen natür al krige:

Hja litte, hwet se ha, net gau Wer los, mar halde 't tige.

Jan wier ïn ienen net bipraet.

Hy tocht, ik gean nei 'n abbekaet, Dy kin 't my fêst wol sizze Ho 't sokke dingen lizze.

Mei Hospes Jelke Flegel hie 'r

Ris west by Judas Njirre,

Dy 't tige knap in 't praten wier

En finnich as in skjirre.

Rjuw saken, dêr 't in oar neat mear 'Mei koe, dy krige hy wol klear. Om 't hy troch gatten krüpte Dêr 'n oar oer hinne strüpte.

Jan teach nei Leauerd op in freed

Mei frjünen op 'e side,

Dy 't helpe kinne in alle need

En folie kwea bistride;

Dêr 't elk for rint en draeft, as 't mat, En knopedraeit en plastersmart. Ja, fljucht oer alles hinne,

Ho hird en kald se ek hinne. 5

66

Ik mien mar, Janboer hie in raem

Dien in 't riksdaelderlaedsje.

En do 'r by Jndas Njirre kaem Sloech dy op 't boerepraetsje, Wol acht. Hy seach ho let as 't wie Do 't Jan earbiedich foar him stie, Sa min of mear forlegen,

Krekt as er 'n jeffce frege.

»Ik kom by jo om rie minhear

En 'k wol jo goed bitelje.

Ik scil jo gau ris koart en klear

De hele saek forhelje.

Ik bin der glêd forlegen mei, En 'k tink sa 't dokter Baltes sei: 't Is better gau to kleyen As lang fortriet to lyen.

»k Bin widner en ik hab in soan.

Sin memme erfenisse,

Sa prate my de minsken oan, Mat hy wollicht wer misse, 't Is goed fen Lis hjar earste man. Haldt Klaes dêr net in grevel fan, As ik ris kom to stjerren? Dat sizze se allegearre.

67

»Scoe ik de boel min jonge net

Ta-testamintsje kinne?

Ho fier as krekt, nei rjucht en wet,

Sok soart fen dingen rinne,

Dat is 't hwet 'k fen jo witte woe. Der waerd my sein, minhear dy scoe 't My wol forklearje kinne, En dêrom ging 'k hjir hinne.

»Om nei in healen ien to gean, Dat like my net goed ta.

om in stür twa heger lean Wol k lang gjin soarge en noed ha; Den waerd allicht de skea to great. Minhear hie tige lang studeard, Forhellen my de Ijnwe,

Dêr koe 'k mar op fortrouwe.quot;

Minhear dy seach sa earnstich, dat!

Hy like in nitlich bolle.

Jan tocht, hwet het sa'n man in skat

Fen wisheid in 'e holle,

't Benaude swit dat briek him üt, Sa eangstich wachte er op 't bislüt. Hy tocht, ho wol 't biteare ?

Forgees nei hüs ta keare?

68

Mar einlings, ja, do sei minliear:

gt;Goefrjün, ik mat jo sizze,

't Is feu min libben de earste kear

Dat sok in saek as disse My foarlein wirdt. Om dalik mar To sizzen ho dat sit, — hawar! Dat doar ik net bislisse,

It mocht my yet ris misse.

»In hele bulte, siz ik jo,

Dy 't ek wetkindich hjitte, Dy scoene üt kleare greatskens gau

Hjar oardeel hearre litte.

Dat liket den geleard en wiis;

Mar ik kom Ijeafst bislein op 't iis. Sa haestich to bisluten Docht trochgeaus gjin fortuten.

gt;Ik lit jo diss' kear Ijeaver gean.

Dy trye greate boeken,

Dy 't op dy heechste planke stean,

Der is hwet üt to lüken;

Dy wol 'k yet troch-studearje. — Kom Mei trye dagen mar werom,

Den scil 'k jo hearre litte Krekt ho 't jou saken sitte.

69

»Mar wit je hwet needsaeklik is?

In steat fen inventaris Dy mat jy ha; hwent ik leati wis

Wol dat er oars gefaer is,

Dat de iene of de care liepe snaek Siu kloeren kriget in de saek,

Sa, dat er mei de wetten Net mear is to biletten.quot;

» Dat 's goedsei J an. » Dock mar jou best;

Jy matt' mar iv'rick leze.

In dei twa trye scille op 't lest

Wol oer to kommen wêze.

Ik hie 't oars hjoed wol graech fornomd. Mar 'k bin hjir by de quchte komd, Dat kin 'k nou al bigripe,

Jy binne wol bislipe.quot;

Hy tocht: dat is in man fen ear,

En tige bést to brüken. —

En oan 't studearjen ging minhear,

In aide tsjokke boeken?!

Ja, krekt sa min oer Jan sin saek As oer de Hottentotske spraek.

Mar Jan dy woe 't wol leaue; Dat moast foaral sa bljuwe.

70

Dy trye dagen foelen lang.

't Kin soms in bitsje lye;

Hja koene 'm wiles, wier er bang,

Yet wol to pakken krye.

Hy ging op tiid wer nei minhear En sei: »Nou binn' jy, hoopje 'k klear, Oars siz 'k it jo tofoaren:

Den mat 'k mar nei in oaren.quot; —

»Ne,quot; sei minhear, »kom jy mar in.

Jy mey' tofreden wêze.

Jy kinne, tink ik, gjin latin.

Oars koen je 't seis hjir leze.quot; — Do wiisde er op in boek, dat laei Der iepenslein. Mar Janboer sei:

»Latin? hwer scoe'k dat leard ha? Nou wol minhear 't forkeard ha.quot; —

gt; Nou,quot; sei minhear, »ik waerd hast gek,

Sa ha 'k dêr op studearre.

Dy steapel greate boeken ha 'k

Trochwrotten allegearre;

Mar 'k fün der hwet ik sochte net. — In 't ein koe 'k üt in aide wet Fen sechstsienhünderdtrye Hwet klearrichheid forkrye.

71

gt;Sa bin ik slagge om op ït lest

Foldwaende klear to reitaeu.

Jy meye, siz ik jou for fêst,

Jou soan fry alles meitse.quot; —

Jan sei: »Den mat dat jün yet klear. Hwet bin ik in jou skild, minhear? Den scil 'k it jild mar passé En gau nei hüs ta krasse.quot;

»Ja frjün, as 'k al min moeite jo

Bitelje liet by de uren,

Den kaem 't to heeeb; dus jaen my nou

For diss' kear acbttsien stüren. Mar mei 'k in goede rie jo jaen: Wês net oerbaesticb in jou dwaen, Mar boeden en foarsicbticb ;

De aaek is sa' gewicbticb!

Gean ek ris nei minbear Bendik,

Licbt wird' jy den yet wizer.

En seit dy krekt allik as ik Den is 't sa fêst as izer.

Ik bab jo 't rjucbte sein, nei 'k mien, Mar twa witte alltiid mear as ien. Ho wisser as jy binne,

Ho fester as jy rinne.quot; —

72

De boer bitanke tüzen kear

En woe de ponge lüke,

Mar ear 't er klear wier sei minhear:

»Groe frjün! bwet scil jy brüke? My tocbt, in inkeld gleske win.quot; — Jan sei: »Den mat der aüker in.quot; — Fen seis, dat koed er krye,

Wol twa en ek wol trye.

Dêrop ging Jan sin wei en socht

Minhear Bendiks kantoar op; Hy frege in man dy 't bim der brocht.

Hy die mar drist de doar op En do 't minhear der foar him stoe Sei Jan frymoedich hwet er woe; As 't wier in 't lid to reitsen Om Klaes sin goed to meitsen.

Dy man waerd hoannich en hy sei:

»Komst hjir to gek-oanstekkenquot;? Dou fregest nei 'n bikende wei,

En dat is 't wirk fen gekken. Ho scoe din eigen jonge nou Fen dy net alles erve? 'k Lean Datst dou in ezel biste,

Ast dat net better witste.quot; —

73

»Minhear,quot; sei Jan, »dit giet to grou!

Mïti freegjen is my mienen.

Wist eltse boer safolle as jo,

Den wier jou boel in ienen Faillit; jou hele kreammery •

Wier neat mear wirdich. Matt' je op my Sa oer min dommens kibje?

Dêr matt' je just fen libje!quot; —

»Hwet babbelst dou fen kreammery?

Dom biste oer alles Mnne.

Mar koart en goed, bitelje my,

Den kinst wer hinne rinne.quot; — »Nou goed,quot; sei Jan, »siz den mar gau Ho folie 't is, den jaen 'k it jo.

Om jo bin 'k net forlegen;

My dalik üt to fegen!quot; —

»Dat is ien güne en tachtich cint.quot; —

»Wol seis-entriticb stüren Por sok in frjünlik komplimint?

Jy skimpe op domme boeren Mar topje er yet al aerdich fan.

Deis sokke in stik of fiif, goeman. Den kin jy 't aerdich. stelle.

En den yet ek sa skelle!

74

gt;As jy jou abbekatelak

Sa djür forkeapje kinne,

Den binn' jy skielik under dak.

Mar 't scil sa bird net rinne.

Jy wifte fen min saek nin bit,

Bigrip ik; nou bigjin je dt spit To bearen en to brommen Om fen my ou to kommen.

»Jy freegje belte mear sa mar

As oaren fen my nimme En dogge er lang sa fölle n't for.

Kin dat nou mei 'n oar stimme? Minbear, dat is gjin kristlik dwaen. 'k Wol jo ek acbttsien sturen jaen.

Dat 's gau enócb fortsjinue,

Dat matt' jy seis bikinne.quot; —

Minbear Bendik waerd omtrint poer.

Hy wier liwet koart fen holl«.

»Fol-üt bitelje maste, boer;

Ik freegje neat to folie.

En nou forstean 'k gjin praetsjes mear.quot; — »Nou,quot; sei de boer, »dêr is 't, minbear! Mar bald it in 'e rekken,

't Komt sür jo op to brekken.

75

j. 'k Soil elk fortelle, — tink er om! —

Hwet jy for'n kearel binne.

Jün as ik in 'e herberg kom Soil 'k dalik mar bigjinne. Sok jild-ousetten! 't is godloas ! • Mar man, jy scille, — 't kin net oars, —

De straffe er wol for krye,

En yet ris hunger lye. —quot;

Sa ging er foart, — en seach mar gau

De stêd wer üt to kommen.

Foartoan forsümme er net om trou

Sin drigjen nei to kommen.

Minhear Bendik wier troch gemien. Mar Judas Njirre in besten ien;

Dat rop er elk tomjitte In 'e hüs en op 'e strjitte.

Minhear Bendik hie wierheid sein;

Hy woe 'r gjin doekje om wine. Dy oare snaek hie 't sa bilein, Hy moast de knapste skine.

Hy ging for 'n kindich appekaet En for goedkeap, — troch Jan sin praet. Bendik — elk koe 't bigripe, —

Wier lang net fin bislipe.

76

Portoaning en kwaksalvery

Dêr wint men wrachtich yette Ek in Is tiid it measte by.

Ho knap de minsken hjitte, Forljoöfete, flink en liberael,

Hja litte trocli oppronke tael Hjar yet tofolle liede,

En somtiids wol forriede.

Brutale mannen lia de wrald In hjar bisit, — ek yette.

len dy 't bim altiid dimmen baldt,

Kin op Jan Póep's plak sitte. Dy tinkt dat blaf en krüpery Gjin kearel past, — en mient dêr by Dat alle ljue dat leauwe,

Soil wol in 't efterst bljuwe.

Sneins wirdt it yen forteld, — en oars

Den fint men 't wol to lézen: 'tis better earlik as godloas En dêrtroch rik to wêzen.

Dat stimt men ta, mar troch in dei Den wit men faek gjin rie dêr mei. Den is 't in folie dingen Net op sin plak to bringen.

77

Wês knap en kindich, dat 's yet neat; Dou mast mar prate kinne.

Kinst dat, — al hesfc net folie leard, — Fen masters scitte 't winne.

As dêr in oar op skimpt en dochf:

It smit soms moai hwet op; dat sjucht Men oan in hopen ljuwe.

Dus scil 't in wearde bljuwe.

Boer Jan sin eigen dommens hie Him foar de kroade riden.

Bendik, dy 't glêd ünskildich wie,

Waerd just dêrom bistriden.

Dêr habbe yette foar en nei

Wol knappe mannen kampjen mei, Om 't sokken 't lüdste kefje, Dy 't minst in saek bisefje.

Hab mar de dommen op din han, Den kryste goede dagen.

Den klinkt din lof oeral troch 't lan En wirdst op hannen dragen.

Mar seis mast dêrmei frede ha,

Oars bist der stellich min can ta.

't Giet faek mei sokke guten Forkeord in 't eintsjesluten.

78

Men stelt yen wol foarütgong foar;

Mar 'n hopen bljuwt by 't aide. My tinkt, de les fen Gabe Skroar

Dèr mei we üs wol oan balde, Al fait dat altiid lang net licbt. Dat is to sizzen: Doch din plicht

En lit de ljuwe rabje En boartsje en hersenskrabje.

80

Rjuw kiusten, dy 't men djür bitellet. Omdat da greate heap net wit

Hwer 't Abraham de moster hellet, En hwet der efter 'e skermen sit, —

Dy scoene licht to neate renne

As 't folk ris fiks forljochte waerd.

Dus freegje 'k: scoen we leaue kenne Oan alle liherael gepraet?

Hja preekie fryheid allegjerre;

Mar 't liket faek op fïïglery.

It fryheidsfluitsje dat wy hearre, Dat lokket üs in slaverny.

Hja scille 't einlings sa fier hringe, Dat nearne fryheid mear bistiet.

Hja wolle 't nou mei 'n wet al twinge, Dat eltse beru nei skoalle giet.

Ho deale kry' se 't in 'e holle?

Mat ik gjin baes wêze oer min bem?

En den scill se ek yet sitlze wolle, Da' se oeral graech de fryheid sjen?

Men mat mar al dy praetsjde leaue En wrotte en wrame mei gedild,

Den scill' se üs in 'e hannen trjuwe In koalraep, dy 't in tünne folt.

81

*k Stel, as de berntsjes fiif jier benne, Drjuwt hjav de wet nei skoalle ta. Der matt' se. deis seis uren hinne

En les in folie dingen ha.

Den scil men 't sa fier bringe wolle, Dat mannich arbeidsman omtrent Sa fölle wisheid in sin holle Biwarret as in dom student.

Mei fjirtsien jier scil 't learen einje.

Den matt' se oan 't skreppen om sa fier To kommen, dat se hwet fortsjinje.

Dat 's hege tiid den, siker wier!

De iene mat by 'n baes to learen En de care tsjinje by de boer. Mar fryheid! heechforljochte hearen !

Praet der den mar net langer oer.

In hopen roppe op paed en strjitte

En in 'e herberge en oeral Hjar liberalens elk tomjitte.

En skimpe op tsjinpartyen mal. Mar benn' dy mannen in hjar huzen

Tsjin 't wirkfolk en tsjin wiif en bern Ek liberael? och! ünder tüzen Is dat by hündert pas to sjen.

82

As den de bern op 't lean hwet benne

Komt skielik de soldatery,

En der is 't nou sa fier mei binne,

Dat nimmen rekket langer fry As litse en krümme, üngéve en wrakke.

As heit sin jonge nedicb is,

Der wirdt alheel gjin drokte oer makke, Hy mat mar komme en oars is 't mi».

Den ken er bim forsprekke litte

For lompe boer, en wit hwet mear, En by de felle simmerhjitte,

Mei 'n ransel sjoue en mei 't gewear. Hy mat mar dildsje kenne en drage.

Al kryt er noch sa 'n mjitte fol. En hwet er kriget in 'e mage.

Dat is sa 't is, — dat heart men wol.

Hy is der ek to gast net noadde!

Por 't lans bilangen mat dat sa. De Ijne, binaid mei giele koarde,

Matte ek hwet to forstriken ha.

Oars scoen' se hjar forwite kenne,

In skimpers-kranten, dy 't men het, Dat se op lans kosten liddich renne. En 't sprekt fen seis, dat is sa net.

83

Mar scil dat fry hei d hjitte kenne ?

Der ken min dom forstan net by. — En as se dat to boppe benne,

Bijuwe ek de measten net mear fry, Mar litte hjar oan in fromensk bine.

Den is 't mei alle fryheid üt.

En derom freegje 'k mar: hwer fine Wy yette fryheid ta bislüt ?

Men heart en sjncht soms güchleryen

Der 't wol hwet fen to sidzen is.

Mar 'k hald my Ijeaver stil; hwent swyen

En tinken is yet fry, — dat 's wis! Mar nou 't se er oer to malen lidze,

Dat skoall'gean plicht wirdt nei de wet, Non wol ik doch der hwet fen sidze. Hwent ho 't den scil, — ik wit it net.

Né stil! ik mat my net forsinne.

't Is gjin forplicht nei-skoalle-gean, Hwermei se nou foarearst bigjinne.

Dat doar' se yette net bistean.

It wirdt in lits bitsje oars biküpe.

De bern, ta toalve trettsien jier, Dy matte n't mear op 't lan omkrüpe Of cars mei skreppe for 'n deihier.

84

Dat woll' se mei in wet forbiede.

En dertroch jimmer de earme bern Oanhaldend trou nei skoalle liede.

En den scill' we op it lest hwet sjen. Den kry' we in slach fen arbeidsmensken

Hjir in üs landsje, ridlik gau,

Sa knap en flink, alheel nei winsken, As elke boer en borger nou.

En den scill' we allegjer mei kieze.

En gan scil den de dompery En 't aid bihald de slach forlieze, En den wirde alle mensken fry.

As wy oer twade-keamer-saken

En oer 't provinsyael bidrjuw Sa 'n klear bigrip habbe as oer braken En slatten, — komt de gouden ieuw.

Nou, arbeidsljue matte ek ek mar witte Ho let as 't is. Dy 't rennen leard Het, wol him net mear kroadsje litte.

As mar de wal it skip net keart. Men ken net op 'e soiider stappe

Sa fen 'e grün on, dat rent mis. En wol men maetskippy-opknappe. Den mat men earst hwet nedichst is.

85

Men mat in goede rekken meitse

Foar dat men oanfangt mei 't gebou;

Oars ken men licht in 't unleech reitse En 't keal wirdt greater as de kou.

As 'k op 'e fiskmerk praet allenne Scil nimmen üngelik my jaen.

Mar wollen is yet lang gjiu kennea; En 't is mei sidzea net to dwaen,

Thil Ulespegel wier mei 'n krode Fol kikkerts ieukear op 'e wei.

Dat folk het springen in 'e mode; Der hie de aid bisfeint drokte mei.

Hy moast mar gripe, grape en keare, En wier doch j immer wer gaods kwit.

En mocht er flokke, raze en beare, Sin kroadsjen einde net in bit.

In hopen, dy 't hwet greats bigjinne, Dy underfine 't selde as hy;

Omdat se 't rjuchte krtid net kenne , Of sjugge in hele boel foarby,

Of miene maklik wei to rearen

Hwet net licht wei to rearen is. —

Sa roaiden- somtiids wize hearen Wol dealse fier de planke mis.

86

Ik ben birekne, sids ik jimme,

For 't boerewirk, sa goed as ien.

'k Ben selden sunder wirk, — bja nimme

My yet, den het in oar al dien.

Fiif bern ha 't wiif en ik; der benne

A1 twa by dy fortsjinje mei.

Dy moasten nou nei skoalle kenne.

It hele jier lans, dei by dei.

Mar as wy 't libben halde wolle.

Den matt' dy jonges mei poat-oan. Hwent ik mei skreppe, grave, dolle,

Wike üt, wike in, fen de iere moarn Ta jüntiids let, — den ken 'k allenne

Yet net for 't hele hüsgesin 'tlenfaldich daegliks breake winne,

Ho sün en sterk en flink ik ben.

Nou, — mat men sa yens libben slite,

Hwet helpt yen boekewisheid den? Der ken men ommers net fen ite.

Sa redeneart in arbeids-man.

Der komme in 't jier safolle tiden

Hwerin men soberearje mat;

Men het sa 'n lesten to bistriden En komt sa faek mei 't jild to kort.

87

Den ken men ommera nearne op sinne

Al hwer 't in dübeltsje of in stur To tangen is. Bern, dy 't hwet kenne

Dy matte mar; en fjirs to djür Is 't skoallegean for earme Ij uwe,

Al benn' se ek fry fen skoallejild. En as de bern ünkindich bljuwe,

Hwet let dat op 't ierappelfjild ?

My ken dat wol rja ny bikomme.

En dat in hopen in sa 'n plak 't Oanbaldend ezeljen fordomme,

En lidze 't oan op hjar gemak, En litte 't op 'e rimen drjuwe,

Dat is sa ünnatürlik net. —

Né, scil men jimmer krigel bljuwe, Ik sids mar: dat biteikent hwet.

Mar as de bern nou net mear meye

En scille manljue alles dwaen, Den mey' de boeren grine en kleye,

Hja matte heger wirklean jaen. En den scil ik de kost ris winne.

For 't hüsgesin, allik as 't heart. Dat süne mannen dat net kenne,

Dat is doch wrachtich wier forkeard.

88

Den matt' se 't lan hwet leger Mere,

Den komt it saekje maklik klear.

Hwet minder nei de hichte fiere,

En nei de lichte inpleats hwet raear, Sa komt it ding fen seis torjuchte.

En 't rent sa maklik los as 't ken, Hja scille er net om tsiere en fjuchte, Hwent dêr is stellich nitntnen tsjin.

Sa praette 'k tsjin boer Melle jister.

Mar dy sei: »Man, hwet skeelt je nou As dat de wei is, stiet it tsjuster.

Sa komt it net, dat sids ik jo. Wy kenne 't lau unmoglik krye

Por leger hier, — 't docht altiid raear. En heger wirklean ken 't net lye; Ek dat is as de dei sa klear.

gt; De hearen, dy 't der oer studearje,

Ha dat wol tige foar 't forstaa.

Hjar tinkt, hja scille 't oars wol klearje.

En jowe 't middel oan 'e han.

De hern matt' trou nei skoalle renne,

Hwent nuttich is 't dat elk hwet leart En ken den heit it brea net winne, Den mat er mar nei de earmesteat.quot; —

89

Och hea! der scoe men fen bisoue,

Sei ik; — wirdt dat üs foarlau den ? Hja litte 't den, om my, mar bij uwe

Sa 't is. — Hja wolle in arbeidsman Sin lot forbetterje en forheegje;

Dat is tsjinwirch oeral de tael.

Mar is sa'n ütstel, — doar ik freegje, — Forütgong ? Is dat liberael ?

Hwet jowt it my, — as 'k by min switten

Yet freegje mat om ünderhald, —

Dat ik in bekfol kom to witten

Fen sinne en moanne en feu de wrald ? Hwet in 't jier trettsienhünderd barde, In 't laa, dat nou net mear bistiet, Ho 't Frankrik soms de poat fortarde.

En bo 't it nou in Spanje giet :

Hwa 't in den Haecb to praten sitte

Oer 'n bege of lege skoallewet;

Hwa 't liberael of oars hwet hjitte,

En as we 'n spoarwei krye of net; — Hweroan se 't opbrocht jild ütjowe:

Och Ijeave ginst! hwet maerlt my dat, — As ik, hö 'k skreppe mei en klaue, Mei rüch en droech my füije mat?

90

Hwet se üs oan lean te min bitelje, Dat woll' se üt de algemiene poat, Der 't elk ta bybringt, for üs helje.

Den hjit it, wy krye ünderhald; Mar just de Ij uwe, dy 't üs brüke,

't Sy in fabrik of bürkery,

Dy benne 't, dy dat foardeel lüke, De skande allenne drage wy.

En as we deu mei kieze kenne,

It sprekt, wy scille den for him It meast üs warre en drave en renne, Dy 't measte jaen wol for üs stem, Of lit as earmiaud minst üs lye.

En komt er den felle striid Om mannen in 't bistjür to kryen. Dat wirdt for üs in fette tiid.

De divel woe ris baergen skeare,

Krekt as men skiep by 't maitiid skeart. Nou. baergen kenne freeslik beare,

En ba gjin demmen-wêzen leard. As Hantsjebaes al kibbe en flokte,

De aid süch dy galde 'm omtrent döl. Hwet krige üs maet for al sin drokte? In boel geskreau, in bitsje wol.

91

Sa giet it mei de greate plannen

Fen folksforljochters ek wol faek. 't Untbrekt soms wol gelearde mannen

Aan de echte kennis fen in saek.

In stive knotte los to kryen

Ken drege kerels drokte jaen;

Mar om him efkes tröch to snyen,

Dat ken in foege jonge dwaen.

Doch as dy ljue sa skrjuwe en wrjuwe, —

Al mei de kwessie fen de dei Der krekt allike fier om bij uwe,

Hjar moeite is doch forgees net wei. As mar de mensken 't léze wolle, —

Al strekt it den ek oars for neat, — Jowt hjar sök skrjuwen rüm sa folie As my it slatten fen in sleat.

Mar likwol, as wy hoopjend leaue

Oan 't goede en 't wiere in disse wrald, Den scill' we net oerhaestje en drjuwe.

Hont dat oerlangsnm waechset haldt Lang wearde. As wy oan 't terskjen benne_r

Den kry we rüchte en tsjef; mar ek. As dat earst oprümme is, den kenne We 't goede sied skeppe in 'e sek.

92

Sa bringt ek al dat harrewarjen,

Al ha se faek de gek der mei,

Al is 't mar om elkoar to narjen,

In 't ein wollicht hwet goeds to wei. In drjuwer rent him eft'r 'e siken,

In sleaukes hinget, keart en haldt Tobek; mar dit docht, jimmer bliken: Foarütgong is der in 'e wrald.

Us dageliks brea.

lenfaldich, billik, from en froed

Is de algemiene bea Fen kristenmensken: »Jow üs hjoed,

0 Hear, üs daegliks brea!quot;

En nei 't de katechismus seit Is alles hwet der efter leit

lenfaldich to forstean:

A1 hwet in menske nedich is Fen dei ta dei; en dat is wis Hüsfesting, kost en Mean.

Nou, as we jimmeroan dat ha,

Den benn' we al aerdich klear. Den ken men ek mei 'n bitsje ta.

En hwerom hoeft men mear? As immen kjeld noch hünger lydt En bljuwt fen pine en wea bifryd, Den ken er ek bistean.

94

Hj bringt it den al aerdicli fier Mei deis in güne ta deihier,

Of yet hwet leger lean.

fjfar tink der nou ris efkes oer.

As moarns de goede Hear Stiet mei in hele greate koer

Fol daegliks iten klear,

Om alle bidders to foldwaen,

En elk sin part en diel to jaen;

En rekkent op hjar tank,

Towile er oars net jowt as hwet Hjir elk needsaaklik habbe mat: Den wirdt er leand mei stank.

Hwent as minhear Fornaem moarns bidt

Om daegliks brea, o sei!

Hofolle der wol efter sit

Der is hast de ein fen wei.

Dat 's oesters en sjampanje-win,

Dat 'sal hwet hearlik is en fin,

For weelde en for geriif.

Dat 's foer for hinsders, acht of tsien, For 'n hüsfol boden en misskien Op 't minst in hün of fiif.

95

Eb is er thüs, deis twa ris mat

Er nei de soasjeteit;

Lid wêze feu ik wit net hwet,

Der 't nut of eare in leit En bulten kostet. Simmerdei Den mat er wit ho fier hjir wei

Op greate reizen gean.

En as dat allegjerre n't ken, Den het minhear Fornaem to min, Den ken er net bistean.

In dame, dy 't nei de earste swier

Hjar alle dagen klait En op sin minst wol saun ketier

Den foar de spegel drait,

Ta dy hjar daegliks brea bihjert Jiers toalve pakjes, minder net.

Mei 'n falsk bosk hier der by, En hüdsjes licht in stik of saun. Fiif ringen wol oan elke han; En oare snaerdery.

Pomade en olie 'n wit hwet mear,

In heale mjitkoer fol.

Ta hjar geriif in jonge hear, Dy 't mei hjar ütgean wol.

96

In keamerjiffer op hjar wink,

In papagai, in moaye fink,

In hündsje, lits en tear.

In tsjerke eu skouborch fest in sit, Lektunr, musik, en och, hwa wit Hofolle saken mear?

In snipper famke, kreas fen lea,

Hwet wild fen hjirren ek.

Het, buten büter op hjar brea.

Folie oare saken brek.

Earst bulten dj ure moaye klean.

Den gau ris op bisite gean;

Of nei in merke of prot,

Oppronke mei de rumt fen goud;

Mei 'n feint, dy 't se om in oaren jowt, Sa gau se okkasie het.

My tinkt, as sok in skepsel bidt

Om daegeliks brea, den giet It by de sleur, omdat se wit

Dat dat der altiid stiet.

Der sorgje heit en mem wol for.

Hjar hertsoertinkingen ben mar

Oer side en oer tibee.

Oer 'n nye sjal of hüdsjeblom.

97

Hja sacht en skriemt in stilte er om, Komt dat nei 'c sin. net ré.

En bidt in dokter om sin brea,

Den bidt er oaren ta:

Kjeldstoffen, pinlik in 'e lea,

Galkoartsen, jicht of sa.

Bidoarne magen, kramp of 't sür. In jiffrou of in aide boer,

Dy 't altiid sukkelt en Gjin üre sünder dokter wol. En pillen brükt by 't doaskefol, En heel wol libje ken.

Tink om in abbekaet; o fy!

Bidt dy om brea, hy bidt Om deilisskip en tsierdery,

Dy 't fen gjin tajaen wit.

Mar né, dat bljuwt er oars genoch, Al bidt hy net; de wrald is doch

Forearst net skiën fen kwea.

Het hy de gave, om soms as 't mat Klaar oan te wizen: »wit is swart!quot; Den het er daegliks brea.

As 'n kranteskrjuwer bidt om brea,

98

Deu mat er bidde, feat,

Om oarlocb, ünrie, ueed en dea

En alderhanne lest.

Foaral as 't in 'e kiezers-tiid In boel gebispel jowt en striid,

Den is sin brea net skriel.

En politieke knoeyery Jowt bitn der tsiis en büter by,

En win by 't middeimiel.

As me altiid tinkt: bwer ken 't mei ta ?

Den is 't mei 'n bitsje klear.

Mar is 't altiid: hwet ken men ha?

Den nimt it fry hwet mear.

Hwent sjnch, de wrald is proppe fol Fen hwet men habbe ken en wol,

Hwet hearlik is en goed.

En kriget men der oars net fen As daegliks brea, en dat hwet tin, Deu het men min yens moed.

Né, het men al yens brögge deis.

Mei tsiis en büter ek;

By't miel in skiklik stikjen fleis,

Al is 't for deis mar spek;

Sneins ta de koffi 'n boltsje of bak,

99

En in 'e thé in klüntsje of slak,

En nimt men soms der fen In pretsje, in jierdeifeest of sa, Jiers ienkear nei in merke ta; Den het men 'n net sa min.

Mar het men oars nen bit as dat,

Och hea! hwet het men den, As me in üs dagen libje mat

As achtber borger man?

Den ken men op 'e soasjeteit Net prate mei authoriteit

Oer beste en minne win, Oer rnnderhazze, oer iel in 't sür, Oer feesten prachtich moai, en oer Dineeren, keurich fin.

Den ken men ek op sneintojün

Net nei de herberg gean. En lidze der in bledsje run.

Den ken 't der net op stean, Forliest men in riksdaelder twa En drinkt der flink jenever ta,

Ta dat men op it lest Net dronken, mar mei 'n foege rüs

100

Bihoarlik stuit'rich giet nei hüs. As 't wiif al leit in rest.

Den ken men 't hüs fol folk net ha

In kear of hwet in 't jier,

Net jimmer nei bisiten ta,

Oppronke nei de swier,

Of Ijeaver nei yens rang en steat, Kort-om: den jowt yen 't libben neat

As hertsear, hwent den bart Der ommers omtrent al den dei In boel, dat yen net barre mei,

En dat men lit mei smert.

De Skrift, fen goede learing fol,

Skoan 't mannichien der nou De helt net mear fen leaue wol,

Mar skaft it kortwei on, —

Dy seit ek dat in menskebern By brea allenne n't libje ken.

Dat praet gjin ien Ijealst wei. Der leit oars, lean 'k, hwet geastliks in Mar follen benne geastlik blin En libje 't stof lik nei.

De measten habbe graech hwet mear.

101

Mar 't liket wol, men leaut Stilswyend, dat üs Ijeaven Hear

Dat mear net maklik jowt.

Men bidt om brea Him dei by dei,

For 't oare kiest me 'n oare wei.

Is 't traktament nei 't sin To lits, den fait men it bistjür To foet en flait in domme boer,

Al wier 't yen oars to miu.

Wol immen seis of for sin soan

In fetlik baentsje ha,

Hy bidt der sokke Ij awe om oan,

Dy 't lange earmen ha.

Dy 't skrept en stokelt om in 't lan It folk to kryen op 'e ban Het ek hwet op 'e loer.

In oar jowt minne waer for 't jild. Of krappe mjitte, of tsjncht in 't fjild To skachr'jen by de boer.

Kampmeetings, der 't men raent omtrent,

Der roppe se elkoiar ta:

Wy matte twa-en-tweintich cent

Foartoan in de üre ha.

Wirkbazen set men peal en perk,

102

Dy meitse den hjar ek wer sterk.

En wirdt der tsjin hjar sein: »Hwet is dy rekken heech!quot; Nou ja Troch 't hege wirklean komt dat sa. Hja winne er by in 't ein.

Sa skreppe folie mensken om

Hwet mear as daegliks brea. En maniiichien, al is er from,

Sjucht gjin unbidich kwea In 't drayen by de wierheid lans, Dat om in moaye butenkans,

Ja faek om lits gewin Wol dien wirdt. Hwent it bröchjen. De Heare in earlik man tapart, Is föllen fjirs to tin.

Der ben yet ljue, dy ben moarns ier

Fen 't bed en eltse jün Bytiid der op. It hele jier Giet by dy ljue sa run.

Hja bidde moarns om daegliks brea, En brüke deis hjar süne lea.

As dat fortuten docht,

Den binn' se jimmer wol to moed. Dat benne mensken from en froed En warber en oprjucht.

103

Mar ljue fen oansjen berm' dat net.

Hja libje needrich stil En komme by gjin set of pret

En meitse neat gjin spil.

len dy 't hjar tsjinst net nedich het, Tinkt hast om sökke mensken net.

Dat hindert hjar net fel.

By eigen wirk, in eigen hüs Ha sokken wille by de rüs,

Der jaen se hjar by del.

In hearke het ris tsjin my sein, Do wiisde er op sa'n went, — Der waerd in plantelibben lein.

Hy wie 'n forljochte fint, In finbislipe weeldebern.

My tocht, dat koe 'k wol oan him sjen.

Ik frege my ris ou:

Hwa benn' tsjinwirch der best oan ta, Guods dy 't in bulte poerem ha, Ot stille froede Ij uw ?

In mannich deftich hüsgesin

Fen dy of dy minhear,

Dy 't hast sin steat net fiere ken. Omdat er fölle mear

104

As daegliks brea fenneden het, — Der benn' se sa gelökkich net

As in dy litse rümt,

Der 't skrept en pield wirdt dei by dei,. En stelt yen den tofreden mei De winst dy 't der fen komt.

Bang fen in bele bulte lest

En wjirriebbeid is elts.

En folie mensken, — dat stiet fest —

Bisorgje dat bjar sels.

Men freget net: bwer ken 't mei ta ? Mar altiid is 't: bwet mat men ba,

Nei de easken fen de tiid?

En as men 't net bikomme ken.

Den is 't: Wy babbe fjirs to min!quot; Dat bljuwt bjar libbens-striid.

Hwent stel, hja babbe net genocb

Oan tüzen güne in 't jier:

Al kry' se mear, den ba se 't dóch

Mei korten wei sa fier. Dat fiftsienhunderd is to min. —

Der 's wrachtich gjin bolwirkjen tsjiu.

As net it sün forstan Hwet macht kryt, om dy sotterny.

105

Dy sucht nei weelde, en pronkery, To lidzen oan 'e ban.

In dagen fen de kiezery Is 't algemien geröp:

Wy libje hjir in Neerlan fry;

Pas, borgers, pas nou op,

PorsQmje net jim' borgerplicht, Hwent oars forspilje jimme licht

Dy fryheid. En fol fjür Giet den it stemmen, dat's fen seis. De Ijeave fryheid, der het elts Dy moeite wol for oer.

In menske is sa fen aerd, hy bljuwt

Hjir Ijeafst in alles fry.

En likwol mannich-ien bijowt

Hitnsels in slaverny Fen mode, trant en etiket.

En rekket fest bitiisd in 't net Pen weelde en wraldske sin. As mannichien sin miening sei, Scoe'k tinke, woe'r der wol ut wei, Mar dat giet trochgeans min

Mar dy 't him flink der tsjin forset

106

En docht sin eigen sin In 't goede en 't wiere en freget net

Hwet oaren haegje ken,

Towile er stil sin dagen slit, En libbet fen sin eigen flit:

Wint op in dür it fier.

Is dat nou net modern of ny: Nou, neam it ortodoks om my, Mar altiid bljuwt it wier.

107

Leau gjin Flayers,

Net fier fen 't Hüs-ter-heide wenne In 't sparrebosk in hazze allenne Hy hie de hjertsmes danich roan,

Hwent mannich jager, maunich hun Hie deis him eft'r 'e boksen sitten. Dóch hied er hjar t' ontkommen witten. Hy wier to red hjar en to slim,

Gjin hün dy renne koe tsjin him. De jachttiid wier wer oer, do tocht er Nou ben 'k wer feilich, derom socht er In plakje dat hiai gaedlik wier By 't winter for in goed ketier. En twisken beammen in sa'n kom, Der makke 't haske in füge kille In 't lange stoarne gers forsküle. Sa hie'r in leger smout en rum. Hy tocht: lit 't nou mar frieze of snye, As ik net tröch de winter kom, Den matt' we in tige slimmen krye. Sa brocht er sunder sorch en lest Sin dagen tröch in swiete rest.

En as de win de beammen swipke. Of foei der soms in bulte snie,

108

It haske wist altiid wol rie,

Dat hy 't der in sin lits bigripke

Yet waerm en skoau en nöchlik hie.

En libbe er der al poer allenne,

Gjin ien scoe'm ek forsteure kenne,

Wier sin bigrip. Mar op in jün,

Do 't al to skimerjen begun,

Kaem der in stikelbaercli lans rennen,

En kipe 's by de hazze binnen.

Hja hiene elkoar wol faker met.

En 't baerchje sei: »Wel aide jonge,

Hest douit hjir? Dat tocht ik net,

Don wierste, miende 'k, lang al fongen.quot;

gt;Ne, 'k ben de hünen yet ontkomd,

En nou ha 'k hjir min taflecht nomd;

Hjir let my hazzestrik noch jager.quot; —

gt;Dat leau ik!quot; sei de stikeldrager.

»Nou frjün, ik ben der mei in 't skik,

Datst dou yet libbest, en 'k mat sidze,

Dou bist er belter oan as ik.

Och, ken 'k to nacht hjir net hwet lidze f

Dou hest oerfloedich plak for twa;

Ik ken mei 'n bitsje rumte ta;

Dou scit gjin oerlest fen my ha.

Onbilliks wol 'k net fen dy fergje.

En kenst of wost my hjir net bergje,

109

Den is 't net oars; den ma'k mar gau Tröeh nacht en onwaer wer op sjou.quot; Dat koe de froede hazze n't fele, Hy sei: 2gt;Dat griist my oan om dy; Dou bliuwtst to nacht mar stil by my, Wy scille 't bed togearre dele.quot; — Hja gingen mei elkoar to rest, En beide tocht hjar, 't koe sa best. »It döcht my suver neat gjin hinder,quot; Sei 't haske, »as 'k sa mar lidze ken. Is 't neat oars as 'k allenne ben.quot; Mar 't waerd al njunkelitsen minder. De stikelbaerch, dy liepe gut,

Stiek stiltsjes wei sin pinnen üt; Dat die de base al hwet forskikken, Mar yette jowch er der net om. Sin leger wier sa breed en rüoi, Hja hoefden elkoar net fe rikken. Mar 't stikelmantsje wier net slüch, Sa gau de hazze rümte jowch,

Krong hy al wer in bitsje neyer; Hwerop him 't haske wer ontwiek, Om 't hy al jimmer fftlder stiek.

En al sa njunkelitsen lei er Sa goed in 't raids, dat for sin frjün. Wier mar 'n bihelplik plakje bljuwn.

110

Hie 'r dêr nou restlik lidze kennen, Den hie 't yet in to akikken west. Mar 't stekken fen dy stikelpinnen, Dat wier sa 'n alderheislikst lest, Hy seach gjin kans de sliep te kryen.. sin rare bysliep is my dit.

Mar 'k hab to nacht hjir neat as lyen. Ik gean der Ijeaver üt; ik wit Hjir tichte by yet wol iu plak.

Der 'k reste ken mei mear gemak.quot; »Och frjüu, ginst my din nest allenne ? Sei do de baerch, »ik mat bikenne, Do bist hast al to goed for my. Mar witst hjir yet sa 'n plak to finen. Den hald ik dit mar fest for minen. Nou frjün, goê nacht! ik tankje dy !quot; Sa liet dat haske him biprate En rümde 't plak mar for in oar. Pas op! er komme yet forskate Bitoefte stikelkfrjünen foar.

Yens neisten as yen seis te minnen, Dy leare, lean ik, giet net kwels; Mar nimmen scil biwize kenne.

Dat ik min neisten, hwa 't ek benne. Yet Ijeawer ha mat as my seis.

It Leksum fen de Nachtegael.

Hans Plof wier fügelfanger, wildsjitter en sa mear. In man fen aventür wie 't. Hy kaem ris op in kear In 't bosk, en in sin netten der hie 'r in nachtegael Dat wier in wünderfügel, hwent dy spriek mensketael. »Och baes, lit my wer fieane,quot; sei't earme litse dier, gt;Hwet jowt it, my t' üntnimmen min fryheid wille

en tier?

Den ha 'k gjin nocht oan sjongen, en ken ik dat

net dwaen,

Den scil gjin ien jo fölle for sök in fügel jaen. Mar as jy my forhearre en litte my wer fry, Den dogg' je in deugd en winne der ek in bulte by. Den wol 'k jo trye dingen fortelle fen bilang, Der ken jy nut fen habbe jou hele libben lang. Dat benne trye saken, as jy dy balde in 't each, Den scill' se jo bifrye fen mannich libbens-pleach. Den kenn' jy lökkich wirde, sa, dat in 't hele lan Gjin ien jo giet to böppa mei rikdom of forstan.quot;

Nou, dat ünthjit roan Hans-om as lye malke in't ear. Hy winske, as fölle mensken, ek altild al om mear.

8

112

Sa'n earme domme kersl forstannicli wirde en rik! Tocht Hans, — dat liket nuver, dat klinkt ünfoege brik. Mar dit is ek gjin fügel sa 't ik se daegliks fin; De geast fan Biljatn's ezel, wol 'k leaue, sit hjir in. — Hy liet de fügel fleane, al leaude er 't net sa fêst. Mar oars hie 'r fen nysgjirgens ek net in ure rêst. It nachtegaeltsje sorge non dat er skoatfry wie. Mar tink foaral net dat er hwet Ijeagens opdokt hie. In oar mei moaye praetsjes forbjnsterje, dat ken De snoade menske allenne. Sa'n dier wist der net fen.

Hy sei tsjin Hans: »It earste hwet 'k dy fortelle mat Is dit; kwel dy in 't libben oer sökke saken net; Dyst noait bikomme kenste, omst derta like min De macht heste as din earem my hjir birikke ken. — Ten oarden siz ik: hest hwet forwarloase of forlern, Dat wis en wrachtich wei is en net wer komme ken, Den mast net grine en gnorje deroer by nacht en dei, Oars giet wollicht mei gnorjen din hele libben wei. — Mar tink biljea^en altiid om 't leste hwet ik siz: Noait mast hwet leaue wolle dat glêd ünmoglik is. Al klinkt it moai in'e earen, al hjitte't knappe Ijuw, Dy 't soms dy söks fortelle, — kar fry hjar praetsjes ou. —

Nou ha'k oan min ünthjitten folüt foldien, oars net ? Unthald mar goed min leksum, den kenst der ier en let

113

In bulte nut fen habbe; den docbst der foardeel mei By alles bwet dy oerkomt hjir op 'e libbens wei.quot;

gt;It benne moaye reden,quot; sei Hans, »dat is wol sa; Mar rik en wiis to wirden heart wrnchtich oars bwet ta.quot;

Do sei de liepe fügel: »Nou scil 'k dy yette bwet Fortelle: Hans, min jonge, dou best in greate skat Dy niis üntfleaue litten. Hwent in min ingewant Hab ik in stien, in echte, tröcbraoaye dyamant. Sa wünder klear en süver en ekstra fin, dat net In kening oait op ierde sa'n ien bisitten het. In 't üntbikende Südlan, dêr't noait in menske komt, Hab ik forline simmer him fun en nei my nomd. Hy wirdt yet stadich greater: 'k tink, dat er non for wis Al gans iu bitsje mansker as 't greatste swan-ai is.quot;

Do suchte Hans en tochte: hwet ha 'k in sleaukes west! Hwent hie'k dy stien, den wier ik in skatrik kerel, fêst. Do woed er graecb de fügel wer in 'e bannen ha, Dat lit hitn maklik tinke, mar seach gjin kans der ta. Hwent ho 't er hersenskrabbe, hy fielde 't, ja hy wist 't Scoe mei geweld net slagje en like min mei list. Him tocht mei moayepraetsjeshie'rmooglikyette kans. Do lei er 't op in flayen. »Min Ijeave beest,quot; sei Hana. gt;Kom as 't jo bijeaft wer by my, den siz ik dit dy ta:

114

In libbeu as in prinske scitte altiid by my ha. Of hesb de fryheid Ijeaver? ek goedl dy gin ik dy. 'k Liet niis dy ek al fleaue, dus kenst fortroue op my. Mar meits den in min bannen dy stien dy efkes kwit. Ik ken der 'n bulte wille fen babbe en dou nen bit. Hy leit dy in 'e mage fest al to bare bird; My tinkt by docbt dy hinder, tominsten neat gjin nut. Ik scoe dy graecb forsorgje din hele libben lang. Noait kjeld of hunger lye, dat wier ek fen bilang For dy, sa'n teare fügel. Mar dat beste oan din kar, Ljeaf bistke, bring my efkes dy dyamant-stien mar.quot;

De nachtegael dy lake en sei tsjin Hans:»Och, och! Hwet bist in domme sóksis, in greate stumper dóch. Ik sit hjir op in toeke, sa feilich, dou kenst my Bisjitte noch birikke, en likwol kwelste dy Om my werom to kryen. Dou sjuchste er is gjin kans Om 't mei geweld to klearjen, oars dieste't stellich,

Hans!

En nou bigjinst to flayen. Mar frjün, it is to let. Ik ben dy pas üntfluchte; moedwillich kom ik net Wer dalik in 'e knipe. In fügel mei forstan Jowt net sa maklik twaris him in in menskehan. En fjirder grinste wakker oer 't missen fen de skat, Dyst fleane litten heste, al is 't sa wis as hwet Datst noait dy krye kinste. In ienen oerfloed ha,

115

In alle rümte libje, dat blonk dy hearlik ta. Dat makke dy forbj ustre en sa goed sjende blin, It gekke fen 't forhaeltsje dat seachst net ienris in. Hwent hwer ik 't aldertneaste just oer forwündre ben, Dat immen, dy 't forstan bet, sa 'n dwaesbeid leaue ken As ik dy niis fortelde. 't Roan oinmers al to kwels, Dat ik in stien in 't liif hie yet greater as ik seis. Ik jowcb dy trye rieden, der koeste winst mei dwaen For heel dm ierdske libben; mar 't scil nen grevel jaen, Hwent de alderearste proeve dy witst al tröeb to stean, Allike min as Adam. — Dêr kenst mei binne gean.quot;

De nacbtegael fleacb fjirder. En Hans dy stie bidêst; Hy tocht, bo ba 'k sa bjuster en stomme ünnozel west? Hwent alles wier bigriplik en helder as de dei; En dóch wier ik er stom for; dat is my in 'e wei. Mar 't is net oars to kryen; en derom wol ik net Der mear oer grine en kleye, dat is nou dóch to let. 'k Scil in 't forfolch wol better oppasse en foar my sjen, De nacbtegael sin leksum giet oars torgees torlern,

Do kroaske Hans nei bus ta en finite wol to moed, En tochte, letter kry ik wer better dei as hjoed. Thüs fün er krekt de krante; dat slagge net sa min, Om gau hwet to forsetten hwet yet him spile in't sin. Hy lies fen 't iene in 't oare; der fün er, sikerwiet,

116

In echte houliks-oanfraech. Iu faem fen tritich jier Woe boaskje mei 'n jongkerel fen alderdom as hja, Dy moast in hebbich oansjen en goede gaven ha. Jild koe hjar minder skele, dat hie se seis de rümt. En Hans tocht in sin eigen: dat is nou wol fordomd! Ik ben al achtentritich; — mar altiid jeuchlik wést! As 'k mar miu hier net miste, den koe 'k my yette bést For achtentwyntich ütjaen. Ho deale scil 'k dat ha? Sa 'n fromensk mei hwet skiven, der woe 'k oars wol

op ta.

Hy lies de krante fjirder. Hwet deale seach er do ? Hy lies ho 't Theophile him 't hier werom jaen koe. Twa güne moast er tsjüre, den waerd him't middel stjürd, Dat in in wike of fjonwer brocht in sin hier de groed. Dat moast in ienen wêze. Mar 't dürre doch to lang Om dat earst on to wachtsjen. To minsten Hans wier

bang

Den scoe him 't finkje üutfleane. Mar in de fryery Koe ek in himmel prükjen 't sa lang wol dwaen,

tocht hy.

Hy levere op dy oanfraech sin briefke handicb in, En skrean der gnap nei wierheid, sin tastand sahwet in, Mar de alderdom forgeat er. Do seach er ut mei langst Nei'n antwird op sin skrjuwen, fol hope op goede

fangst.

Mar 't kaem net malle haestich. De balsum for sin hier

117

Dy brükte er tron, — en op wier 't foar dat er ant-

wird wier.

Kort-om, it hier en 't antwird bleaan alle beide wei, Ea 't üt-ein wier, dat Hans it wer op in grinen lei. Fensels dy duble tsjinstuit, dy siet him dwers in 't l'if. Hy tocht op 't lest, as 'k jiW hie, den krige 'k wol in wiif. Jild is de beste balsem for 't hier en yette mear; Dat makket immen jeuchlik en glêil fen seizen klear, Al is er aid en stramplich Hie 'k mar in slompe jild. Den teach ik wis en wrachtich yet om in wiif ia 't fjild. Net lang dêrnei do krige er in tsjükke brief, dy wie Sa 't like lit Dütsklan kommen; en do'r dy iepen die Der kamen greate pljimzen pompier as kranten üt, Alhiel bidrukt mei cifers omtrent. It einbislüt Wier: as er ijird'el güne nei Hamborch stjüre woe, Den wier 't hast stellich dat er by tüznen wiane scoe. Hans ging dy brieven earnstich en tige oandachtich nei, Ea sa 't him de ünderuimmer de saek dêr iepen lei, Den jowch it alle hope op in flinke hege priis. Hy tocht, dat wol ik weagje. It wier oars a,l ia griis ! Sa'a skoaader fjird'el güne fortsjiaae er netsagau; Mar dy 't aet weaget wint net. Dat moast der mar ris ou. Twahüaderd-tüzen güne wier 't alderheechste lot; Dêr op to hoopjen, tocht er, dat 's siker wier to sot, Mar kry ik twyntichtüzen den komt it ek al by. En dan scil 'k handich meitse dat 'k ek in witke kry

118

Het dy ia foech kaptaeltsje, dat lia 'k er denopta; En den scil 'k yette 't libben ris op in buordsje ha.

Nou ging er, wils 't er jimmer dêr oer oan 't tinken wie, It bosk ris ti och, en ear 't er in 't minst der erch ïn hie, Waerd der sin namme röppen mei'n Ijeave fine stem. Dat dich it nachtegaeltje, sin frjün, dy sei tsjin him: gt;Ik jowch dy trye rieden, dêr koeste winst mei dwaen For heel din ierdske libben; mar dat scil net bislaen. Dy rik en wiis to kryeD, dêrta sjuch ik gjin kans. Don bljuwste hwetste biste, in earme domme Hans.quot;

Wy laitze om Hanze dwazens; fen seis, gjin ien fen üs Heart ommers by dat soarte fen domme Hanzen thüs. Mar dat se er machtich benne stiet, nei min tinken,

fêst.

Sjuch, as me in alle kranten dy advertensjes lést, Fen greate lotteryen en help for mannich kwael, Dy 't oeral oanbean wirde, mei echte swetsers-tael. Tinkt my : de leden fen de biskaefde maetskippy Der benne fast in hopen üngeve en wrakke by. Hwent waerden al dy middels net jimmeroan ünt-

bean,

Den koen' dy krantedokters net op in dür bistean, Rjue mensken ha tofölle mei aerdichheden pield Der 't elk en ien net tsjin ken, en sa hjar seis vermeld

119

En ek hjar jild formalke. Hja habbe hwet forlem Dat grif for altiid wei is en net wer komme ken. ft Mar om 't werom to kryen wirdt hoopjend allés leand, Ho dwaes ek en ünmoglik, hwet mar de krante skrjuwt. En as men alle hope en yens libbenswille mist, Den siket men yet bate by'n fromme evangelist. Men lit de hölle hingje en leant for wier en wis A.1 hwet mar bjusterbaerlik, en ünbegriplik is. Men haldt yen oan in strieke, sa fier is alle kans For bard. Ho föllen likje de fügelf anger Hans, Dy 't üt it beste leksnm gjin nut en foardeel lükt. Mar Ijeaver malle kinsten as goede middels brükt. Wy laitse hwet om sokken. Pen seis, gjin ien fen üs Heart by dat dwaze soartsje fen domme Hanzen thüs.

Nyjiers-Dicht.

Lang to libjen sünder lésten. Bulten jild, in prachtich hüs, Bitsjes wirk en nöchlik rêsten, Libbens-wille by de rus;

Segen, wolfeart, fruchtber lan, Sündheid, knappens, rum forstan,

120

Frjünskip, achting röm eu ear, En hwa wit ho folie mear Benne hjir de hertewiuaken Jimmer fen by tüznen mensken. En dy röppe se elkoar ta As we 't nye jïer wer ha.

Sleurwirk is sök winskjen folie. Selden kryt men 't in 'e hölle Om to leauen: 't komt ris nei. Mar as 't al sa kaem; — o sei! Den wier 't in 'e wrald, leau ik, Skieik gjin warreboel mei skik.

Bleanen wy hjir tüzen jier,

Tink ho fol de wrald den wier! Aide ljue mei grize hierren, Dy 't in 't salt hibiten wieren En yet fleurich, sterk en sua, Kuiren oeral machtich rfta. 't Waerd forfelend op in dür. Stêdden, dorpen roannen oer. Oeral moast men hüzen bone. Net in plakje scoed der bij uwe Dat men yet bibuorkje koe. Socht men in bistean, men scoe

121

Jierren dêr op wachtsje kenne; Selden wie'r in plak fakant.

Süad«r wirk forlegeu reane, Dat waerd alledeiske trant,

Sa 't sé 't somliids nou al ha In dat greate Amerika.

Jonge bazen, snoad fen holle, Föl fen wisheid, troch geleerd, Mochten 't folk forljochtsje wolle, Och, hja waerden nauliks heard. Alderwetske stive mannen Halden 't roer wis ia 'e hannen. En dy seyen: »For 't geröp Fen dy pas ütwüehs'ne ljuwe Stean wy fen üs plak net op. Sa 't wy dögge ken 't wol bljuwe.quot; Mei in splinternye lear Spile nimmen 't maklik klear.

Aide stammen feat en dreech Achten jonge twigen leech.

Erven foei der selden foar.

As der soms in rikling stoar,— lenkear waerd dat dóch ris matten! Al wier sin kaptael ek great.

122

't Ging in hündordtüzen parten, En den wier 't for nitnmen neat. Bern en bernsbern, bernsberns bern, 't Oantal wier net oer to sjen.

Bleauen alle mensken sün,

Den wier glad de kaert forj own For de pil- en drankjeljuwe,

En for bjar dy 't bannel drjuwe In dy alderbanne waer,

Dy 't us hoedet for gefaer.

Gimborn, Breetfelt, Tbeofile, Zickenheimer, Hollo way,

Koenen mei bjar kinst-laway Den net langer lan bisile;

Mar mei al bjar snoad forstan Rekke grif bjar saek op 't stran. En hwet misten den de kranten Ek in bulte fêste klanten.

Ja, bie nimmen wrakke lea,

Tüznen rekken sunder brea.

Hie gjin menske, nei sin sin,

Jild to krap of fiers to min,

Hwet scoe 't rik dêr ünder lye. Hwent de Haecbse lotterye

123

Kekke stellich gau to neat.

Stied der noait in saek forkeard, Hwer scoe 't mei notaris hinne? Pas it nedichst koed er wiune. Ging der noait ris ien faillit, Wetgelearden, inketslikkers, Boelbiredders, saekbiskikkers Wien lij ar bütenkanskes kwit.

Mar kaem alle winskjen nei Den libbe elk in deugd en earen. 'tKwea wier üt de mensken wei. Mar ho scoe 't den kom me mei Al dy geastelike bearen , Dy 't bjir yet out diss' tiid ta Fry bwet op to knappen ba? Sjucb, de bimel wier op ierde. Ljue, dy 't nou üs liede en riede, Wieren glêd oertollicb den;

Hwent wy wiereu man for man Better as de moaiste preek, Dy 't üs belpe woe op streek. Mannicb saek scoe glêd forrenne. Rjucbters scoen' we buten kenue. Doarbiwarders. abbekaten, Riks-fjildwacbters en soldaten,

124

Marsjassees en brigadieren, Tichthüsfeintea e i sipieren,

Hoofd- ea üuder-officiei-en,

Puselieren, kanonnieren;

Ek mineuren, tiraljeuren, Ek dragonders en huzaren Wieren den ünnutte snaren. Prokereuren, kontrolenren, Inspekteuren, visiteuren,

Direkteuren, snperjeuren En mear oare steuren, leuren.

Koene se allegjerre üntslaen.

Mar liwêr moasten dj den hinne, En hwêr scoen se 't brea mei winne? Der wier neat for hjar to dwaen. In in wrald sa best en goed Moast in hele greate smite,

Dy 't nou feu 't great heablok ite, Wis forfalle in earremoed.

Earremoed? Né, hou ris hwet! Earremoed dat wier der net.

Nimmen wist fen krapte-lyen.

Noch fen sorcb om jild to kryen.

Mar wier alleman sa rik

125

As elk for him sela graech winske; Nou, dea wier ek eltse nienske Hjir op ierde krekt allik.

Hwa woe dea him brake litte Om to bodsjeri for ia oar?

Hwa woe skreppe, hwa woe switte, Of fortut-earsje op 't kautoar? Hwa woe deis mei folie lyen Dea ia oar sia domme bera Les jaea ea nei de eagea sjea, Om hjar kennis ta to kryen? Hwa woe mei 't gewear den sjoue ? As in laem sa dildich bljuwe Under skeldea ea geflok?

Hwa woe op iu hege bok Den by nacht en üntiid ride,

Under buyen kald en wiet.

Wils 't op kjessens, seaft as side, Binnen in in oaren siet?

Elk scoe altiid ea oeral Sels him mar bitsjinje keaae: Learzens pfttse, boadskip-renne. — Sikerwier, den waerd it mal. Den moast jiffrou en mefrou Seis hjar eigen hoazzen stopje; Matten en tapiten klopje!

126

Jiffers koene net as nou Flinterknippe, sliere en swiere,

Mar hja moasten poatstrou-riere, Bakke, briede, snye, kapje,

Ot hja moasten huugerlapje. — Den waerd aide mode ny,

Hwent my tinkt, wy scoene us klaye Mei de bast fen skiep en ky;

Nimmen dóch woe for üs naye. Elk moast skroarje sa 't er koe; En 'k wol leaue, mannich scoe Dat net leare kenne of wolle Nei de mode fen Paris.

Derom tinkt my folgen folle Mar de trant fen 't Paradis.

Pronkjen wier den ek neat oan. Mei in uterlik fortoan Boppe in oar it üt to heljen, Dat wier den gjin eare mear.

Elk koe 't like goed bitelje;

Elk wier like great in hear.

Sokken dy 't neat Ijeaver dwaen Aa oer oare ljue regearje, Kommedearje en baer feksearje,

Hwet scoe sokken 't libben jaen? 't Waerd forfelend hjar en süx.

127

Wille hien'se for gjin stür.

Wieren alle fammen kein,

Moai feu kop ta foutten-ein,

En feu baten en fen binnen

Ljeaf en goed as engelinnen:

t' Alledeisk en t'algemien

Wier dat moaye den misskien,

Nimmen scoe 'r de holle om brekke.

As der oeral op 'e wei

Dyamant by bulten laei,

Hwa woe 't in 'e büse stekke?

Wiene er nearne stumpers mear,

Alle bollen skerp en klear;

Hien' we gekken mear noch dwazen, Dwepery noch dompérs-bazen:

Alle folks-forljochtery Laei den glêdwei op 'e side,

En dat bringt hjir doch by tiden Folie fleur in 't libben by.

Wist gjin ien mear as in oar, Den scoe 'r neat to freegjen bljuwe. En sok tsierend kranteskrj u wen Lik as nou foei den net foar. Skimpen, smeulen, stikelstekken

128

Op in oar sin lek en brekken Jowch den ek alheel nen bit. ülespegel ging faillit.

Hwer scoene op in kreambisite Frouljne den de tiid mei slite? Né, den wier for tüznen ljuw Gled de nocht fen 't libben ou.

Wieren we allegjer forljocbt.

Nimmen hoefde er ünderrjucht. Né, den foei der neat to learen. To foroarjen, te bikearen.

Elk wist alles wür en wis,

Nimmen wier de planke mis.

Elk die krekt nei rjncht en reden, ' Wier mei alles bést to freden. Tsjinspraek kaem er noait to pas; Elk wier earlik flink en kras.

Bang as fjür fen liarrewarjen,

Of in oar to mük to narjen.

Ja en né, dér 't wier mei üt. 't Menskdom, goed en froed as skiep. Foei, wol 'k leaue, ta bislüt Fen forféling in 'e sliep.

Ja! — dat winskjen op Nyjier,

129

Waerd dat allegjerre wier,

't Jowcli hjir wis in warreboel; Dy 't üs tige min bifoel.

Noait gjin moeite, altiid rest, Dat waerd grif it greatste lést Dat wy hjir bilibje koene.

As 't sa kaem, ik lean wy scoene Gau wer winskje nei de tiid Fen gehispel en gestriid.

Wrotten, wramen om fortsjinst. Mei it faek biswierlik falie, Skreppen om bwet eare of ginst, Wirdt dat soms ek swiid forgalle, Der bljuwt dóch üs maetskippy Better sün en tierich by.

Wiene in 't ürwirk alle redden Like great, ho scoe 't den gean ? 't Waerd in stofnêst en blean stean. Wiene in dorpen en in stêdden Alle mensken like mansk, Op foarutgong wier gjin kans? Greaten matte litsen drjuwe,

Litsen drjuwe ek greaten om. Sa ken 't ürwirk geande bij uwe, En de wicht is Matten-ova.

130

»Mar it ken hjir folie better,quot;

Seit licht immen. En dat 's wier! Wol er mei dwaen, nou, den het er Net to rennen malle fier.

Ik scoe sidze, den het elts To bigjinnen mei him seis.

't Midden fen de hele wrald Dat is elk sin eigen ik.

As men der it each op haldt Rent hjir alles wol mei skik.

Hwet wy fen de wrald ek sizze, Hwêr 't wy oer to skimpen lizze; Hwet men prisget, hwet men lekket, Moai forgnist of finnich rekket: 'tTeikent licht de maetskippy; Mar ek grif yen seis der by.

En nou tocht my, as de mensken Elkoar mar it beste winsken, Dêr wier sêd genóch mei sein.

Bart der net hwa wit hofolle,

Dêr 't wy Ijeaver fry fen wolle, Dat üs foardeel wirdt in 't ein? Nou, — ik winskje den for 't léste Ek jimme allegjerre it béste!