door den Ingenieur ie klasse van 's Rijks Walerstaaf, Hoofd-lngenieur van de openbare werken in Péru
Opgedragen aan den Gemeenteraad en de Kamer van Koophandel van Rotterdam.
Voor rekening van den Schrijver.
door den Ingenieur 1« klasse van 's Rijks Waterstaat. Hoofd-lngenieur van de openbare werken in Peru
Opgedragen aan den Gemeenteraad en de Kamer van Koophandel van Roller dam.
Voor rekening van den Schrijver.
Amour «acre de la Patrie,
Amour, qui fait vibrer mon coeur.
Wel hem, ilie 'tVaderland meer dan zich zelf bemint; Die in het heil des Volks, zijn grootste wellust vindt
Handel en Scheepvaart zijn de groote bronnen van het Volksgelul; van beschaving en van rijkdom.
Du choc des opinions jaillit la vérité.
Le bonheur, c'est la pais.
. John Bright is one of the greatest statesmen of England.
Non, Tavenir n'est a personne; L'avenir est a Dieu;
Et chaque fois que I'heure sonne. Tout ici bas, nous dit: Adieux.
Laat ons steeds, met hooge achting, de grootsche waterbouwkundig werken herdenken en beschouwen, van onze Nederlandsche Ingénieurs Brunings, Blanken, Kraaijenhotf, Beijerinck, Goudriaan, Kijsterborgh van Gendt, Outshoorn. {'j van der Kun, Jhr. Ortt, en van Diesen.
Rotterdam kan even groot worden als: Liverpool en Londen.
Time is moneij.
Dies g ü a r d e Si Rotterdam.
{'.) Dc architect van het paleis van Volksvlijt.
Spruit eener i;i Nederland geachte en geëerde familie '), zag ik liet levenslicht te Rotterdam ; op den 2listen Augustus 181 ti. Steeds heb ik eene zekere voorliefde voor mijne geboortestad gekoesterd; eu zal daarom thans op meer gevorderden leeftijd , nogmaah eene poging aanwenden , tot heil van Kot-terdam, en van het, mij zoo dierbare Vaderland.
Rotterdam is door zijne schoone geödesische en geografische ligging allezints geschikt voor eeno ijrnot-c handelsplaats, even als Hamburg, Bremen en Antwerpen.
Voor den bloei van den handel en van de scheepvaart mocht dan ook steeds alles . krachtig aangewend, verbeterd en onderhouden worden.
In de allereerste plaats heeft Rotterdam dan bepaalde behoefte aan : „eenen Hinken , royalen . ruimen . altijd hrull-. har en waterweg, naar de Noordzee.quot;
Ik stel derhalve voor, om daarin liet allereerst, te doen voorzien , en wel np de volgende manier :
Van af Rotterdam en Fijenoord , langs Delfshaven , tot aan het Voetveer bij Vlaardingen, heeft de Rivier de Nieuwe Maas, tot aan het Scheur . overal de noodige breedte en diepte , voor de f/roofsfr Transatlantische Stoombooten eu Clipperschepen. Tusschen het eiland Rozenburg eu de Weiplaat kan de benoo-digde breedte en diepte, sfeeds door afgraving en uitbaggering verkregen worden.
Het Voornsche kanaal moet rerhreed en rcrdirpt worden. terwijl benoorden Heenvliet en beoosten Hellevoetslnis, kapitale Sluizen moeten gebouwd worden van voldoende afmetingen om de zwaarste en breedste Schepen en Stoombooten met gemak te kunnen doorlaten (2:gt; ellen).
Het Haringvliet, Kwaksdiep en Zuiderdiep heeft overal genoeg ruimte en diepte voor de Scheepvaart.
IJeoosten Stellendam moet het eiland OverHakkee worden doorgegraven, en aldaar een ojicn kanaal gegraven worden.
'l Zij bestond meest, uit Zeeofficieren en Kooplirdcu,
6
rich tin o' Noord-Oost of Znirt-West. of in ecnc richting van den toren te Hellevoetslnis naar de punt van Den O^se . benoorden Hromvershaven 'j.
Dit open kanaal moet dezelfde diepte en breedte verkrijgen als het kanaal door Voorne.
De leidammen kunnen geconstrueerd worden, /.00 als door mij werd voorgesteld . voor de Zeehaven voor de stad Brugge . te Blankenberghe. De hoofden zijn opgetrokken van betonblokken , van dezelfde afmetingen , als welke te Port-Said aan de Middellandsche Zee in Egypte gebouwd zijn : en daar boven op kan worden gesteld eenen metalen bovenbouw, reikende tot vier ellen boven liet hoogwater. in de Beuningen en den Hals.
De dammen , of eigentlijk kanaaldijken, zullen elk eene lengte verkrijgen van ongeveer 8500 ellen : en moeten reiken tot in de diepte van ellen beneden het laagwaterpeil aldaar, |0.(»;quot;) id onder tV.P.|.
Zij zullen aan beide zijden voorzien worden met 2quot;) ellon breedte zinkstuk, bezwaard ter hoogte van laagwater met swarr bezaltsteenen.
Op de vier uiteinden zullen ijzeren lichttorens gesteld worden.
Dok op den Zeedijk, aan den hoek van den Osse. zal een sleenen vuurtoren gebouwd worden.
De Coupuren in de Zeedijken bij Stellendam en Melissant . zullen niet gegraven worden , vóór dat de Zeedijken , beoosten Stellendam , behoorlijk zijn voorzien, en met kapitale dwars-dijkeu . evenwijdig aar. de as van liet open kanaal . zullen zijn vereenigd geworden.
Het gat van Brouwershaven en de Keede, bezuiden Ouddorp, in de Beuningen (Springer) , zijn ten allen tijde , en zelfs bij zware stormen , gemakkelijk , en rcHuj. te bevaren. en te bereiken.
De teekening van de havenhoofden te Mlankenberghe , zijn door mij aan Zijne Majesteit den Koning van Belgie aangeboden den 20«ten van Februari 1882.
(Jopiën zijn op beleefd verzoek, stellig te verkrijgen bij den Minister voor de Openbare Werken Belgie Xavier-Olin : of bij den Secretaris van den Koning Leopold II.
In regtstreeksch verband met dit ontwerp, had ik, op verzoek van den Minister Tborbeeke , reeds in ISriS , opgemaakl en ingediend: „een voorstel om van den CliristonVIpolder , be-.noorden Brouwershaven, een kapitaal dok te maken; en verder
') lip beste Reetle , mot Vlissingen , van Nederland.
.van uit Brouwei'shavon een Spoorweg te leggen , langs Drei-schor en JJruinisse naar Philipsland.quot;
Ik stelde voor. om het Mastgat, ol de Zijpe, nf te iluiinncn, Ijij liet Veer te Bruinisse.
De Spoorweg te Ro/.endaal . in Noord-Brabant . aansluitende aan het Europeïsclie net.
De teekeningen. begrootingen en memoriën van toelichting liggen, rustig hcvuuni. in het archief van het Departement voor onze Dpenbaiv Werken, vooralsnog genaamd liet Ministerie van Waterstaat, Handel, en Nijverheid, te 's Oravenhage: niet meer onder het „torentje Vijverberg;quot; maar op het Binnenhof.
Op bdccfdr aanvrage . zijn van een der menigvuldige Water-«/«((fe-lngenii urs, of Spoorwegmakers, zeker wel Copieën en Afschriften, te verkrijgen.
Tegen de uitvoering van al de voorgestelde werken bestaan volstrekt geene bezwaren.
Integendeel: zij zijn gemakkelijk. en zeer spoedig daar te stellen.
In cijf' jaren tijds zal Rotterdamquot; gerustelijk , wat waterivey naar Zee betreft, kunnen concurreeren met Hamburg, Amsterdam en Antwerpen.
Hik bekwaam Ingenieur ') k;in eene zuivere begrooting, der thans iceder, door mij voorgestelde, werken maken. Overmacht, onmacht. Zeebevingen , slappe boorden. zooals regeerden bij de Amst. kanaalwerken van Dirks, Conrad en Boogaard , en andere raadselachtige calamiteiten , zijn tusschen Rotterdam en Hrouwershaven nooit te verwachten. Vulkanen, Etnaas, zijn daar in de omstreken nog niet gezien.
Maar het werk moet geheel en al worden daargesteld door /Unie Rijks- ot Staats-1 ngenieurs, staande onder het onmidde-lijke toezicht van onzen Minister voor de Openbare Werken in Nederland.
De zoogenaamde .Nieuwe? Waterwegquot; door het Scheur en den hoek van Holland, bezuiden den Oranje-Polder en 'sOrave-zande, kan verder aan de natuur wórden overgelaten , en , verzanden.quot; Die weg had steeds eene manie om te verzanden, aan te slibben . en duinzanden te herbergen.
Het Scheur kan later bij Maassluis worden afgedamd, om de aanslibbing en verzanding te f ac Uiteer en, en te verhaasten.
') Zoo als: van Uiesim . Michaëlis, Wellan, Rose, Bake, van der Vngfc, van den liergli, Fijn je, Waldorp enz.
s
De mood van de Maas langs Krielle blijfl Loch altijd open ').
De Weiplaat kan te Pernis, en Zuidwaarts aan i'oortugaal (IJ sselmonde) worden aangedamd.
Beoosten Ouddorp , en bewesten .Melis-Sant en Dirksland, zijn kapitale schorren en aanwassen te verwachten, na de complete uitvoering der nu voorgestelde werken.
Die aanwassen kunnen door het leggen van eenige lage rijzen hooiden , met steen bedekt (model Oude Hoeve op het eiland Schouwen) worden te geinoet gekomen, en bespoedigd.
Het komt ons voor. dat het wel overbodig zal zijn om met woordenpraal te betoogen . dat Rotterdam . nu de daarsteiling van de door mij opgenoemde werken, met ulla gerustheid, nu en voor reuwnlany , de concurrentie als Kerste handelsstad, zal kunnen volhouden, met Liverpool, Londen, Havre, Hamburg en Antwerpen.
De situatie van Kotterdam is zoo gunstig, dat geen bekwaam man zulks zal in twijfel trekken. .M iar men steke de banden uit den mouw, en slape niet in.
Financieel is er geen enkel bezwaar.
Indien de Volksvertegenwoordigers den moed hadden , om al de dwaze en onnutte uitgaven voor het zoogenaamde Departement van Oorlog (zegge defensie) te schrappen, gedurende b. v. een tiental jaren : en dat de Tweede Kamer het budjet van die soldatentroep eens reduceerde tot acht ii tien millioenen per jaar 2) , en geen enkel dubbeltje meer toestond . voor het afbreken en steeds weder ophouiren. van bespottelijke fortili-catiewerken en inuudatie-linieëu : voor najaarsmaneuvers , aka-demies en rijscholen , dan ware Nederland gered , en behoefden er geenerlei nieuwe. al te zwaar drukkende belastingen 3) , worden uitcjevonden. door van Lijnden's en Grobbées.
Ik heb reeds in 1870, in mijne Léonidas, uitgave Beijers te Utrecht, klaar en volkomen dnidelijl; aangetoond en bewezen: dat in volmaakten vredestijd , zoo als wij sedert IHo'J genoten hebben , eeue uitgaaf van acht millioenen per jaar , voor onze defensie ter land , meer dan voldoende is te achten . voor een klein handeldrijvend volk, dat uit zijnen aard niets oorloiizuchtij ot worst, is.
Laten wij het goede voorbeeld van de krachtvolle Noord-Amerikaansche liepubliek opvolgen, en niet meer soldaten pressen , als voor de rust Z/mwjislands, en het behoud onzer Koloniën , tegen de Atjehers, noodig is.
') Men raadplege ile hydograJische kaarten van Blonimeiulal en de Rapporten van den Ingenieur de (juartèl.
') Dat eigentlijk nog geldvennursen is, sedert 18:J2.
') Successierecht in de rechte linie!!
lt;)
Men is in Xt'derland volstrekt niet gmag : „soldmifnuuir Hulst (jciicusioiKtfrd kapitein, kolonel of generaal, desnoods met een paar lintjes ot kruisjes
Dat geeft iets martiaals, iets ,veld van Herachtigs!quot; Oud kan men ev bij worden, vooral bij 't genot van flinke pensioenen van f quot;iOOO. - tot f 5000.— per jaar of baantjes bij Trams-en Spoorwegen , Staatsraad en/.
Wie toch rook . sedert den faincuscn Ti' ndaagschen Veldtocht, den echten kruitdamp, vergezeld van echte kogels, uit echte stalen mitraileuses en kanonnen : wie verloor armen en beenen, kop en staart, door het vuur des vijands, en de sleepsabel der verwoede huzaren en uhlaneny
Wie empocheerde onneembare vestingwerken in Duitschland . Frankrijk of Engeland ?
Welke Hollandsche generaals en kolonels sneuvelden op de slagvelden , sedert 1832 ? ?
T'is immers al te gek , om aan dat geklink-klank , 's jaarlijks 22 miljoenen te otteren.
T'is alleen goed voor laarzenmakers. en intendanten.
Toen onlangs de belangen van den Engelschen handel en zijne scheepvaart. door het maken van een tweede kanaal door de landengte van Suez, door eene Frunsche Maatschappij, werden bedreigd, hebben de Engelsche kooplui en reeders in de City, zich volstrektelijk niet neergelegd bij de onbekookte plannen en voorstellen van de heeren Gladstone en de Lesseps. Men weet in ons land , wat liet gevolg is geweest, en dat er nu cnistiy sprake is; om een Eunelsch kanaal te graven door de Jordaan, de Doode Zee en de Golf of Baai can AlcaOa naar de lioode Zcv.
Mocht Rotterdam dit Vaderlandslievende voorbeeld van Londen, volgen.
De kooplui en reeders in Rotterdam behoeven zich volstrekt niet gedwee neer te leggen . bij de. op niets gegronde uitspraken en onderstellingen van Ministers en Ingenieurs, die hoe kundig ook in Spoorwegzaken, van den Handel. van de Nijverheid , en van de Waterbouwkunde, tooneu zeer luttel begrip en vatbaarheid te bezitten.
De handelstand van Rotterdam behoeft zich volstrekt niet te laten beheerschen , door de uitspraken of beschouwingen van eenige leden van den Gemeenteraad: van die van de Kamer van Koophandel, en vooral niet aan de sentenzen van eenen heer Monchy , die doorslaande blijken van Minister-vrees heeft ten toon gespreid, en proeven gaf van gemis aan gezond verstand. Hij moge zeer rijk zijn , slim is hij zeker niet.
Joost van Vollenhoven is een ander man. Bran'.sraa ook.
Ik geef alzoo den welgemeenden raad aan de handeldrijvende
1(1
burpus en scheepsreeders. a;iu allu Zecvaroudou en Kapiteins ter Zee in Nederland, om uit hun midden een Comité te kiezen, van verstandige , eerlijke en liberale mannen . die zonder zicli dcor Ministers of hooggeplaatsten te laten inliuënceeren, de belangen van den Nederlandsclien handel, en thans bepaald die van Rotterdam in het bizouder, voorstaan en verdedigen zullen, op passende en waanlii/r. doch tevens onbeschroomde manier, Hink en roijaal.
De tijd van handelen is thans gekomen.
Al die proefnemingen : al dat geleuter . en gebazel, als van kippen zonder kop. zijn wij in Nederland al lang moede.
Op andienties loopen lielpt niet; conterencies houden met lui, die stokstijf volhouden, ziende blind, en Turksch-doof zijn, dat leidt ook tot niets. Laat de publieke opinie , en het gezond verstand , in Nederland , en ook in Rotterdam hare stem eens doen hoorcu: en al die would-be-diktators en professors , inspecteurs , adviseurs , toelagen-trekkers , bureaucraten . verzinken in het nief, en verschuilen zich als uilen en vleermuizen.
Ontwaakt dus Rotterdammers , en laat ü niet geheel overvleugelen door Hamburg, Amsterdam en Antwerpen. Is éénmaal het tij verloopen : heeft de handel zich langzamerhand verplaatst — dan — is liet tn laat, en de wrange vruchten van Uwe slaafsche onderdanigheid, en gemakzucht, zullen niet wegblijven. Rust, roest. —
Kik verstandig m'ensch zal begrijpen, dat ik de pen niet hel» opgenomen uit eigenbelang . of uit politieke kwakzalverij , of uit anti-revoiutionnaire fémelarlj. Ik deed zulks uit liefde voor mijn Vaderland , en genegenheid voor mijne geboorteplaats. Volkomen onafhankelijk , zeg ik steeds de zuivere waarheid . desnoods met een voiletje , pour Ia décence. Maar om steeds en altijd met den duizend el breedeu mantel der liefde , alle schandalen te bedekken, dat gaat niet aan : en wordt belagchelijk.
Men noeme eene valsche kat, een poesje a la bonne heure. '1
Maar een schurk een edel mensch te noemen , dat is ,plus fort que moi.quot;
Toen men bezig was aan de betonpieren van Conrad, Hawshaw, Dirks en Lee, verkondigde ik, reeds in 1S(38, dat die dingen van onvoldoende constructie waren . en veel te .-.uud: om de kracht van de golven der Noordzee te trot-eeren bij zware Noord-Westen stormen. — (Zie mijn „ernstig woordquot;' in 1808 opgedragen aan den Gemeenteraad van Amsterdam).
Dat werd mij hoogst kwalijk genomen, door een stuk of wat onverzadelijke toelagentrekkers , quasi-ingenieurs.
') Dat is parlementair.
11
En wat gebeurde in 1871 , 1872 en 1873??
Die pieren werden gepierd, en moesten later van 187:gt; tot 1881 Inlossnal versterkt worden, met golfstootbreters, /eo-ore: Bmpt eene ongelooflijke massa zware bonken steen en beton.quot;
Xn blijven die dingen toch staan . roornlsnog.
Voor die miserabele pieren? hadden wij de hulp van En-gelsche Ingenieurs toch heusch niet behoeven in te roepen. Dat hebben de Ingenieurs Brunings, Blanken, Cloud riaa n . Kraijenhott' en Beijerinck vroeger nooit gedaan.
Keizer Napoléon I. kwam bij nnzr Xederlandsche Ingenieurs, om .zijne groote werken uit te voeren.
liet professors, notarissen en advokaten te plaatsen . als Ministers, aan het hoofd van onze Openbare werken, daar zijn wij niets verder mede gekomen.
Bureaulisten en intriganten speelden den baas, en maakten die heeren dan alles wijs.
('oncessies werden verleend, subsidiën beloofd : Spoorweg-Maatschappijen verrezen als paddestoelen : maar de t/roofe zaken : de verbetering onzer Hoofdrivieren; de kanalisatie van de Lek , en van de Maas: de uitbreiding onzer Zeehavens: de voorziening onzer Zee- en Rivierdijken bleven geheel achterwege, leder droomde van toelagen : de vuilste intrigues werden gesmeed ; gewerkt werd er niet: het gouden kalf werd aangebeden. Pemielikkers noemden zich Ingenieurs, (|uand même.
Mn nu begint men te zeuren over de indijking van de Zuiderzee ; en de versterking van het Hooïdréihiif ? Amsterdam!!
Dolle zaken, die minstens vijfhonderd millioenen moeten, kosten. Rn waarvoor? Voor wie?
Ons land, we/ .lava en .Sumatra is waarachtig al groot genoeg
Amsterdam zal nooit door eenigen vijand bestookt worden : vork door Pruis , Kozak of Rus. Turk ook niet.
Ofschoon ik, op mijn re r.-oei: , op Gü-jarigen leeftijd dooiden Koning werd op pensioen gesteld . ben illt; bereid om voor het te benoemen Comité, of voor den Gemeenteraad, onrenrijld np te maken lt;il de noodige teekeningen , beschrijvingen en he-grootingen voor het geheele werk, mits men voor het doen van opnemingen en peilingen een crediet opene , en de medewerking aanvrage van den Mmis/er, en de Ingenieurs van den Bergh . van Diesen , Fijnje en van der Vegt.
12
Voorshands, kau ik UE. mededpplen , dat het gansche werk (except deu Spoorweg van Brouwershaven naar Rozendaal) ongeveer zal kosten :
Verbetering van de Nieuwe Maas van Botterdam tot de
Welplaat............. memorie
en uitbaggering der geul........f 240,000
Verbreeding van liet Voornsche Kanaal ... - 2.300.000 Voor twee Schutsluizen van dezelfde wijdte als
die in het Umuider Kanaal......- 1.(500.000
De twee Leidammen hij Stellendam van beton .
met ijzeren bovenbouw, en bijbehoorende werken - 7.0(50.000
Te zamen. ... 1' 1 1.200.000
Zegge elf millio.enen, twee honderd duizend galden.
Het geheele werk kan in rijf jaren tijds totaal in order worden opgeleverd, en zal zeer wehrifi aan nndrrhtni)! voreisi-hiii.
Verzanden en aanslibben kan het Kanaal nooit.
De afdamming van het Zijpe is aller aanbeveling waard.
Een kapitaal Dok te Brouwershaven , is onmisbaar voor den wereldhandel.
Ook Zeeland zal uit zijnen doodslaap verrijzen.
De handel behoeft zich volstreKt niet te verplaatsen naar hel eenzame vestinkje Vlissingen, en het standbeeld van de Riiijler.
Het vruchtbare en heerlijke eiland Schouwen en Duiveland . komt weder aan den vasten wal.
En dit alles is te verkrijgen , indien men maar verbood : alle dolle , en onnutte uitgaven voor ons enorme staande leger, en voor onze overtollige . eigentlijk belachelijke vestingen , die noch op Metz, noch op Parijs, noch zelfs op Toul en Sédan, gelijken.
Laat ons dus beginnen met aan Botterdam eeneu fionlni Waterweg naar de Zee te bezorgen.
Dat is de vurige wensch van den Rotterdammer
Im/fiiir/ir Ish' 1,/iissr ran 's li ij Is W'rrini m Opi-iilnire II 'cr/.vw in Xi-ilrflunil.
®'-quot;£ van cA (J3. van ®ïtmaz. — Qfüec/!/.