|
instituut De V~
Voor M j , V°°y3 ° r Nederia«dse Taal.
|
||||||||
|
D E
|
||||||||
|
ROTTESTROOM.
|
||||||||
|
VERKLARING
VAN DE
TTTELPRENT.
De Di CHTKüNST kroont met Loflauwrier
De Rotte, die, vol moeds,
In ftroomgewaden, los van zwier', Praelt op een Waterkoets,
Omringt van Veertien Plasnajacn, Wier yver, door den fpoed
Der fnelle Watermolenraên, Het flroomnat zwellen doet.
Hoe moedig zweeft hier, boven 't Lis% De wakkere Jdelaer,
Die Schielands Wapendrager is! Hoe vriendlyk lacht de fchaer
Van Wichtjes! die de Nimfen mild Voor haren dienfl' beloont,
En 't Oude en Nieuwe Wapenfcbildt Van Rotterdam vertoont;
Van Rotterdam, in Hollands tuin, Ginds op den Stroom gebouwt,
Wiens glory dus de Lofbazuin Der Dicbtkunfl' bezig houd.
|
|||||
|
n
|
|||||
|
Z7Z&é?i cy&- ^ 'yérAZzttht
|
|||||||||
|
Oy&éprentr.
|
|||||||||
|
r'unt wycnit; et
|
*/cuh>si£.
|
||||||||
|
■
|
|||||||||
|
D E
ROTTESTROOM,
DOOR
DIRK S MI T.S.
|
||||||
|
TE ROTTERDAM,
By Ph. Losel, J. D. Beman, H. Kentlink, J. Bosc
N. Smithof, J. Losel, en J. Burgvliet. M D C C L. RIJKSUNIVERSITEIT
UTRECHT |
||||||
|
.....-■'-■■■■.....-■-.---.— - -...... -------------------r^
|
|||||||||||
|
TOETVTING
A E N DEN
DOORLUCHTIGEN VORST EN HEERE WILHEM KAREL HENRIK
FRISO,
|
|||||||||||
|
PRINSE VAN ORANJE EX NASSAU,
|
|||||||||||
|
ERF-
|
|||||||||||
|
~JÊL......
|
|||||||||||
|
ERFSTADHOUDER,
KAPITEIN EN
A D M I R A E L-G E N E R A E L DER
rEREENIGDE NEDERLANDEN,
ENZ. ENZ. EN Z.
Doorluchte Vorst, wiens vriendelyk vermogen
De liefde en /leun der Zeven Landen ftrekt,
Terwyi uw Deugdt elks hart houd opgetogen, En, als de Zon, de morgenzon, alle oogen Naer uwen lui/Ier trekt! o Zon des Lands, die ook de Zanggodinnen
In haren hof toeflonkert uit uw' transf'!
't Lust my niet fïechts, daer ik, om prys te winnen, In 't dichtperk draef, met zangerige zinnen Te flaren op uw' glans; Neen;
|
||||
|
T O E W T I N G.
Neen; Oogelyn van Pallas wyze kerken,
En heilryk Licht voor Febus kunstaltaer!
Myn geest beftaet, uit zyne lage perken, In uwen gloedt te ftygen op zyn vlerken, Gelyk een adelaer: Niet daer Ge, door een reeks van Staetpylaren,
Uw' invloedt in 't Hoogmogend Hof verfpreit,
De hulk des Lands trouw voorlicht door de baren, Of door het veldt der Staetgeleerde blaêren Met fëherpziende oogen weidt: Maer daer Ge, met uw koefterende ftralen,
In de armen van uw Britfche Thetis rust; Of daer men U in 't Haegfche Bosch ziet dalen, Waer 't eêl muzyk der fèhelle nachtegalen Uw' hoogen geest verlust, Daer
|
|||||
|
■^f^j1 r :.C* • - -. - ■ - ■■ ■ >^ -: j; . - .
|
|||||
|
T O E PT T I N G.
Daer wenfchen we U, mag ons die eer gebeuren,
Te groeten met ons lachend ftroomfestoen;
Ons waterloof, bedaeuwt met Pindus geuren, Te fleren met uw fchoone Oranjekleuren En vroiykblinkend groen. Dan zal myn zang de Rotte bly doen vloeijen.
Opdat ze U ftreele in uwe Oranjezael;
Haer Stroomgodin van vreugde in 't aenzicht gloeijen, En ai haer ftoet, vol dankbre blydfchapp', fpoeijen Naer 't Vorfteiyk onthael. Maer zou aen U een kleene ftroom behagen?
Aen U, o Vorst! wien op den Oceaen 't Geducht beftuur van Nereus waterwagen, Als Watervoogdt des Lands, is opgedragen? Verfchoon myn flout beftaen. Doch
|
||||
|
T O E W T I N G.
Doch Zelfs de zee verwelkoomt met verlangen
De blonde Maes, als zy, in haren loop',
In hare kruik, op 't vloeijen myner zangen, Het zilvren nat der Rotte heeft ontfangen. Dit flreelt, dit voed myn hoop. Mag myne Nimf zich met die hope vleijen,
Dan zal ze, in fchaêuw' van uw' Oranjefkmm',
De Rotte en haer' Rivierfloet bly geleijen, Verzelfchapt van 't fieraedt dier waterreijen, De Maegdt van Rotterdam: Die Maegdt, die, toen, tot hulp voor Neêrlands kwalen,
Uw Vorstlyk licht uit Zeelands fchoot' verrees,
In Hollandt 't eerst zich neerboog voor die flralen; JaU, o Prins! heteerfle, in Batoos dalen > Onthaelde en eer bewees:
|
||||
|
TOEWVING.
Die Stedemaegdt, die dikwerf my verlustte,
En in wiens fchoot' ik 't levenslicht ontfong,
Daer 't Negental my fïnts omhelsde en kuschte, Terwyl ik aen de Rotte veilig rustte, En mynen ftroomzang zong. Gansch ver van daer de Zanggodinnen zingen,
De Kastalis met zilvren golfjes ruischt,
De lauwer wast voor Febus Lievelingen, Dwaelt thans myn geest langs ftrandt en duin en klingen, Daer 't zout Fiakkeenat bruischt. Van daer, ten blyk' hoe wy uw Hoogheit vieren,
Spoorde onze Kunst de blyde Wichtjes aen,
Die hupplende om de koets der Rotte zwieren, Om, naer hun magt, uw Wapenfchildt te fleren Met lis en waterblaên. Zoo*
|
||||
|
TOE W T I N G.
Zoo eeren ze, uit haer' naem, als haer gezanten,
De gaven van uw Vorftelyk gemoedt,
De Wysheit, Deugdt en hare lyftrauwanten^ Die uw Blazoen, als hemel/che Tenanten, Beftralen met haer' gloed'. Zoo mogen 2e, in dien glansf', uwe oogen ftreeien,
Of, word hun dit, om 's Lands belang, verboön, Door ftroomzang', uw Vorstin, met haer penfèelen, Op 't fchilderen van blyde vliettafreelen En landgezichten noon. Is dit geen flof voor Aertsprinfèsfèvingeren,
Dan moog',om't hoofdt van Karolyne , uw Spruit',
De vlotte rei dier blyde Waterzingeren, In hunnen dansP, een zwierig kransje flingeren Van wier en waterkruidt. ** 2 Een
|
||||
|
T O E TV T I N G.
Een andre doet dier Wichtjes zal intusfèn,
In hunne vreugd', met lieven lach' op lach,
Den jongen Prins de poesle handjes kusfchen, Of, zingende, in een liefflyk ilaepje fusfèn, Met minnelyk ontzag; Hem ,wien Ge, o Vorst! het eere/poor zult banen,
Een Mentor zyn in 't oerFnen zyner jeugd',
Oneindig meer door voorgaen dan vermanen, In liefde, in zorg voor Landt en onderdanen, In heldenmoedt en deugdr. , . Men zag in U dus tot één punt vergaderen
Der gaven tal van 't oud Nasfaufche bloedt;
Dit flookte U vroeg het heldenvuur in de aderen, Dus fleren thans de Deugden uwer Vaderen Uw wys en vroom gemoet. Gy
|
||||
|
TOETVTING.
Gy, die dus min een Vorst zyt dan een Vader,
Een heilzame Arts voor 't kwynend Vaderlandt,
Wyst des zyn Kroost, terwyl 't U kermend nader' Om hulp en raedc, als zyne hulp en rader, Nooit troostloos van de hand'. Wie roekeloos de Goön wil evenaren,
Gy volgt de wys van 't Opperfle Gebiedt,
Betoomt het woên der muitgezinde fcharen, Beloont de Deugdt, en weert van uwe altaren De nedrigfte offers niet* Dus eischt uw lof de magt van Maroos veder,
En 't grootsch muzyk van Flakkus cyterfpel;
Des legt myn Kunst, tot zulk een flof te teeder, Doorluchte Prins! haer ftroomloof fchaemrood neder Op uwe voetfchabel. ** 3 * Zoo
|
||||
|
T O E JV T I N G.
|
||||||||
|
Zoo waerlyk moet' de Vorst der hemelfcharen,
Wiens Majesteit de -kroon der kroonen fpant, Uw Vorstlyk Huis behoeden voor gevaren, En U, o Vorst.' nog lang in 't leven iparen, Tot heil van 't Vaderlandt! |
||||||||
|
Te HELLE^OETSLUIS,
den XVicn der Herfstmaend\desjaers
M D C C L. D. SMITS.
|
||||||||
|
STROOM-
|
||||||||
|
STROOMZANG
DER
R O T TE,
A E N
HAEREN DICHTER DIRK SMITS.
Welk een bekoorelyk gezicht
Verfchynt ons uit een lieflyk licht ? Wat luifter flreelt van verre onze oogen? Ik zie de R o t t e grootsch bekranst, Daer, om haer waterkoets, door zwaenen voortgetoogen, Haer blyde Sttoomftoet danst. Zy praelt op haer' kristallen troon
Met dichtlauwrieren, tot een kroon By een gezongen, onder 't fpeelen, Door Smits, wiens tooverende lier, Amfions lier gelyk, de woestheit tam kan ftreelen* Dat tooifel geeft haer zwier. |
||||
|
LOFDICHTEN,
Zy dry ft, zy dobbert, vry en bly,
Door haere waterheerfchappy, Op 't feestmuzyk der Vloednajaden, Wier hand het hoofd der Stroomnimf tooit,
En fcheutig waterloof, in 't fladderen en waden, Om haeren wagen flrooit. De fiere Rotte wenkt den Stoet;
Dees fpeelt en duikelt door haer' vloed; Straks zwygt de Item dier bly de Chooren; De Rei ftaekt zang en dans, dryft f til Rondom haer waterkoets, begeerig om te hooren Naer 't geen zy zingen wil, „ Gy, vlugge Stroomrei, (heft zy aen,)
„ Nooit moede van myn waterraên „ Met dartelenden zwier te omringen! „ En Gy, die my zoo na betreft, „ ó Maesflad! leen my 't oor: het lust my thans te zingen „ Wat mynen roem verheft. „ ó Nimfen!
|
||||
|
LOFDICHTE N.
„ è Nimfen! 't zyn uw gaven niet,
„ Hoe gul gy my die offers bied,
„ Die mynen naem het meest verhoogen;
„ Noch 't is uw eer of majesteit,
„ ó Stad, aen mynen vloed zoo prachtig opgetoogen!
„ Die 't meest myn' lof verbreid.
„ Maar dat de groote Smits myn' naem,
„ Gefiert door zyne letterfaem, „ Vier waerelddeelen wil doen hooren; „ Dat hy zyn zuivre melody „ Myn'vloed heeft toegewyd, dat kan my't hoogst bekooren, „ Dat zet my achting by. „ Hoe dikwerf heb ik uuren lang
„ Geluistert naer dien fchoonen zang, „ Waer aen wy ons vrywillig boeijen! „ Dan gleed, dan vloeide myn rivier „ Zoo weelig langs haer' zoom, als zyne vaerzen vlocijcn „ Langs 't veld van zyn papier. ,,'kZag
|
||||
|
LOFDICHTEN.
„ % Zag hoe de pasöntwaekte Zon
„ Met grooter vreugd haer' loop begon, „ Als zy naer zynen zang mogt luistren; „ Dan fcheen het vluggevederd choor In 't fchaduwryk geboomte elkaêr in 't oor te fluistren: „ Hoe fchoon zingt hy ons voor! „ Dan lachten, door dien galm bekoord,
„ De beemden langs myn' groenen boord* „ Dan drong myn Stoet om hem te nadren; „ Dan dobberde myn waterkoets, Zelfs blyder dan voorheen, met wentelende raedren „ Op 't vlak des zilvren vloeds. „ Dit doet my thans met blyden toon,.
„ ó Zuilen van myn'vloeibren troon! „ Myn' Dichter door myn' zang verhoogen. „ Zoo dank ik hem, die mynen lof, Op wieken van zyn kunst, door lucht en hemelbogent „ Voert tot aen 't ftarrenhof.
» Dan
|
||||
|
LOFDICHTEN.
„ Dan achl Hy, die zoo grootsch, zoo fier,
„ Praelt met den blinkenden lauwrier; „ Hy, die myn' Naem zette op zyn fnaeren, „ Zingt niet meer aen myn' groenen rand, „Maerdaer het duin weergalmt van'tfchor geluid der baeren „ Aen 't bar Flakkeefche ftrand. y, Hy hoort het buldrend zeegebruisch
„ Thans voor myn Ipeelend ftroomgeruisch: „ Verr' van myn heuvels, groen van kruinen, ,, Wel eer de vreugd van zjti gezicht, „ Hoort nu de woeste hoek van Hollands laetfte duinen „ Zyn' zang en toovrend dicht. „ Doch wat hy zinge, en waer hy zy,
„ Zyn liefde blyft ons eeuwig by; „ Die kan de R o t t e nooit vergeeten: ,j De Maesftad blyft zyn Moederftad; „ Myn vloed, die hem met lust haer'luister dank wil weeten, j, Zyn wieg en bakermat. *** 2 „ Laet
|
||||
|
LOFDICHTEN.
„ Laet dan uw heufche erkentenis,
„ Als 't minst' dat zy verlchuldigt is, ,., ó Nimfen! fteeds myn'Dichter eeren, „ Tervvyl wy, door zyn' zang bekoord, ,r Zyn'Naem met blinkend groen in onze kroon fchakeeren." Dus zong ze, en vloeide voort. Hier op, tenvyl haer Stroomftoet zwaeit,
En rj^st, en daelt, en wend, en draeit, En zwemt, en duikelt om haer' wagen, Zingt elk, als met gelyken toon': „ Leef lang, ó Stroompoëet, ons aller welbehagen,. „ Apolloos grootfle Zoon! LUC REI IA WILHELMINA:
VAN MERKEN. |
||||||
|
O P
|
||||||
|
t
|
||||||
|
.
|
||||||
|
OP DEN
ROTTESTROOM
VAN
DIRK SMITS,
Wie, wie lokt, met fchelïë tooneïï,
Met zijn kunstig maetgeluid,
IJders aendacht vrolijk uit*
Om in 't Waterhof te woonen, Ofte toeven voor een' tijd,
Daer hem 't ftroommuzyk verblijdt».
Daer zijne ooren blijven hangen Aen den klank van puikgezangen?. Is het Smits, wiens vloeiende ader,,
Mild gelaefd uit Febus bron,
Vaek elks hart verquikken kon ?
Ja; ik ken den Dichtgeest nader; 'k Hoor hem weer, op d' oude wijz'',.
Dingen naerden gloriprijs,
Om het kunstrijk hoofd te eieren Met een kroon van dichtlaurieren;.
*** 3 'k Hoop
|
||||||
|
■-■-i^lf*^^*»ai£ll»Aa«a«kiaé«>i->^
|
||||||
|
LOFDICHTEN.
'k Hoor hier trippelende klanken
Van de Venuzijner lier;
'k Zie een' vaerzendans, vol zwier,
Die de kenners prijzen, danken; Zang, waerop hun graege geest
Onverzaedbaer gaet ter feest;
Vaerzen, die ons blij doen dwaelen In zyn waterfchilderzaelen. Waer3 waer leidt hij ons niet henen
Op het helder fpiegelglas Van zijn Rotte, die haer' plas Voortdrijft door de bruine veenen,
Door landouwen, rijk van graen, Beemden , vol van klavcrblaên, Aen wier zoom haer golvelingen
Een geduurig ftroomlied zingen!
'k Zie den glans van zijn tafreelen
Even fchoon in ijder ding.
Perföonaedjewisfeling,
Oudheidkunde, in alle deelen Op
|
|||||
|
•■' -iBïr*ii«rï JfUwiii»irli•«^-'nriiaiMiii'''■i*^-^^^-*^A^jg^iiiB'JL5°Jaa^Bate^E___■-. ... ---'-\ %'ti^J$i'^':'Wt^'l:^t^''''
|
|||||
|
LOFDICHT
Op haer plaets ten toon gefpreid,
Die door drieste onweetendheid Lang bedolven Ing in 't duister, Komt hier voor in vollen luister. Steden, dorpen , en gehuchten
Schemeren, terwijl we fpoên, Door het luchtig boomplantfoen; Hoven, overlaên met vruchten,
Lustwaranden, fchoon van prael, Daer de kunstige Dedael, Onbewust wat weg te kiezen ,
Zich gewis in zou verliezen.
Daer rijst alles weer verheven.
Nu wij over 't vlakke land, Van weêrzijdfchen waterkant, Onbelet met d' oogen zweeven.
Schie-en Delfland doet zich op„ Rijnland beurt zijn kruin in top, Maes en Gouwe en IJslèl ruisfchen
Ons in 't oor met lieflijk bruisfchen..
|
|||||
|
%
|
|||||
|
L O F D I C H T E M
Zacht; de Dichtgeest leidt ons weder
Langs zijn ftroomkriftal te rug.
Voer, ei Ro tte ! voer ons vlug
Op uw' waterwagen neder Naer het machtig Rotterdam,
't Geen uit u haer' oorfprongk nam,
Daer die Koningin der fteden Pronkt met veel bekoorlijkheden. Zoo; ik kan haer pracht befchoiiwen,
Torenfpitlen , Tempels, fchoon,
Trotsch van orde, een rijke kroon
Van verheve pronkgebouwen, Vlooten, die de Koopvaerdij,
Groote en kleene Visfcherij,
Met een' rijken oogst van waeren Haere havens in doet vaeren. Maer, o Dichter! 'k zou verdwaelen
In uw deftig kunstcieraed;
'k Miste, ging ik voort, den draed
Om mijn' tred te rug te haelen:
Hoogfeïs,
|
|||||
|
#
|
|||||
|
OFDICHTEN.
|
|||||
|
Hoogfels, diepfels, fchaduw, licht,
Voorgrond en verfchietgezicht,
Doen i»e»in 't ftaeren, fchemeroogen; Alles houdt mij opgetoogen. Laet bedilzucht dan noit fmaelen,
Dat gij, roekloos in 't beftaen,
Trotsch van moed, den Goefchen Zwaen
In zijn vlucht poogt t' achterhaelen. Gij, die hem op zijde zweeft,
Ja fomtijds te boven (treeft.
Blijft nochtans van eerbied zwanger Voor dien treffelijken Zanger. IJder eert des van gelijken
Uwen Fenixgeest. Het IJ
Streev' de Rotte in macht voorbij;
Gij doet haeren fchedel prijken Met een' lofFelijken krans,
Die geen IJkroon wijkt in glans;
Daer uw Naem, in goud gedreeven, Eeuwig met uw Kunst zal leeven. K. WESTERBAEN, ÏV.Z.
'V 'T T 1*
|
|||||
|
O P D E N
ROTTESTROOM
VAN
DIRK SMITS.
D e zilverblanke Rotte fpringt,
En dartelt, nu de Zangnimf zingt, Aan haaren groenen zoom gebooren, Wier item in Schieland niet zal fmooren, Maar over alle watren klinkt.
Zy dryft langs beeken, flot, en laanen.
Daar Nimfen haar een' ftroomweg baanen, Na 't zangprieel van lis en riet. Daar zy haar Dichteresfè ziet, Omringd van Pindus blanke zwaanen; Die op haar komst de ftem verheft,
En 't hart der Stroomgodinne treft: Die haar in de armen wil omvangen.
En kusfen voor haar lofgezangen,
Zo dra zy haar geluk befêft. |
||||
|
LOFDICHTEN.
De Maasftroom 5 op zyn* waterwagen
Van paerlemoer en goud, gedraagen, Treedt,aan den Dam,zyn ftroomkoets uit,
En koomt te feest op 't maatgeluid, Dat alle Stroomen zal behaagen. Hy kust en ftreelt, vervoerd van min,
Op dit geluid, zyn Strooingodin, En dochter, uit haar' fchoot gebooren,
Verrykt uit Amaltheaas hooren,
En wydt het heilig zangfeest in. De Ryn j de Vecht, het Y, en 't Spaaren ,
Met de Ysfel, die de Speelnoots waaren Op de eerde Bruiloft, gaan te feest, Daar elk de goude nooten leest • En gaat ten reije op zang en fhaaren. Hun telg, deryke Waterftad,
Op Defideers geboorte prat,
Zal de eedle Zangheldin bedanken Van Smits, die, in verheven klanken, Den aanwas van haar heil vervat.
|
||||
|
OFDICHTEN.
*
Haar Stroomzang houdt uw' naam in 't leeven;
Die zal op alle watren zweeven, ó Maasgodin, gelyk het Y:
Uw Zwaan zwemt de Yftroomzwaan op zy,
En zal met haar ten hemel ftreeven. P\ LJNGENDTK.
|
||||
|
OP DEN
ROTTESTROOM,
DOOR
MTNEN GRIENT DIRK SMITS
OPGEZONGEN.
Wie ooit de fchoone Dichtkunst zag
Met woordenverven geestigh fchilderen, En beelden vormen, die in dagh
Of fchaau of afftant niet verwilderen; Wie ooit den voor- en achtergront
Zag evenredigh hoogen, wyken, Gebloemte ontluiken, dat in 't rond
Mag met de fchoonfte kleuren pryken, En geuren fpreiden, die 't verflant
Verkwikken, en, in 't morgenkrieken Bedaauwt door 's Hemels milde hantj
Naar d' eêlfte Wetenfchappen rieken: Die zie wat hier de Kunst vermag,
Daar Smits de Rotte grootsch doet dagen,
**** 3 En |
||||
|
LOFDICHTEN.
En fchildert in den fchoonften dagh
Op beur' kriftallen waterwagen, Omringt met eenen darden ftoet
Van Stroom- en Beek- en Vecnnajaden, " Die, dobbrende in den blanken vloedt. Begroeten 't Jacht der Heemeraden: Die hoor' het lieflyk beurtgezang
Vol land- en firoomgeheimenisfen, En wat Gefchichtkunde al voorlang
Plagt uit d'Aêloudheit op te visfchen: 't Zal ons verwondren, zoohy, in
Die kunstbefchouwing opgetogen, Zich niet verliest, verrukt van zin,
En uitroept: „ Had ik hondert oogen! Maar 't zal gewis myn Zangeres
Eerlang nog meer verwondring baren, Zoo niet de Rotteftroomgodes,
Wanneer ze met haar Waterfcharen Uit oude min den Maasftroom kust,
En hoort baar' lof op duizent tongen,
Door
|
||||
|
'.'-".'■■■ -■'■«'*
LOFDICHTEN.
Door Smits, der Zanggodinnen lust,
Aan hare boorden opgezongen ; Zoo deze fchoone en d'achtbre Maas
Niet aan hun ryke Dochter vragen: „ Waar is die Zanger heen ? helaas!
„ Wie heeft dien Dichter ons ontdragen? Ja, blanke Stroomen, vraagt het vry:
Flakkeeflroom, (mogen wy het melden?) Flakkeeflroom heeft hem u en my
Ontvoert: wie zal dien hoon vergelden ? Die ftreelt hem in den fchoot, en hoort
Den klank van zyn vergode fnaren. Ai, roept hem weder aan uw' boort,
En kroont met kringklend veil zyn hairen: Zoo galmen d' oevers tot zyn eer:
Zoo vind ik Smits, myn'Kunstvrient, weer.
JRNOLD HOOG F LI ET.
|
||||||
|
O
|
||||||
|
Ü
|
||||||
|
O P D E
|
||||||
|
U I T G A V E
VAN DEN
ROTTESTROOM,
DOOR
Z T N E N DICHTER
DIRK SMITS.
Juichte, ó Rotte! 'tklelrykY,
Toen 't zyn' ftroomlofs hoogfte klanken Vondels Kunstzoon had te danken; 't Juicht met u niet minder bly,
Nu't, met letterkundige ooren, Uwen lof, op nieuwer toon,
Uit uw' Gunstlings dichttrezoren, Streelend, ipelend, Hollands choren Door hoort rollen naar zyn' troon.
De
|
||||||
|
*
|
||||||
|
OFDICHTEN.
-
De onbefproken zustermin
Van dien gryzen Waterkoning, By uw dichterlyke kroning Dus aan u, zyn Buurvorftin,
Bly hernieuwd; doe zyn Poëten, Van onheufchen argwaan vreemd ,
Met uw Ryksftads Kunstathleten Lustig, rustig, zwoegen, zweeten, Worfllen in uw' prilften beemd.
De eedle Vriendfchap, die hunn' Rei
Dus uw' vliethofs glorietrappen Hipplend, tripplend, op leer'flappen, Op uw' Aartspoëets gelei,
Roer', beziel' hun gouden fharen; Doe hen, op byzondre wyz',
Met dien Stroomtolk fpelevaren, Wippen, glippen langs de baren, Zingen, dingen om den prys!
|
||||
|
LOFDICHTEN.
*
't Strengde Kunsthof wraak' geen vlyt
Die, met Sannazaarfche ftoutheid, Hen, op 't fpoor der gryze Aêlöudheid,. Noopt tot dezen fabelftryd l
Doch wie als uw Smits durv' zingen, En, met Sulmoaanfchen zwier,
't Vrye, blye vaers wil dwingen, Zal hem nooit den krans ontwringen Dien gy ftrengelde om zyn lier.
Studio Fofetur Ingenium.
|
|||||
|
O P
|
|||||
|
O P D E N
ROTTESTROOM
VAN MY N E N VRI END T
DIRK SMITS.
Jrloe bevallig zien wy thans
Braven Smits de Rotte fieren, Met een' luisterryken krans
Van nooitdorrende lauwrieren, Daar hy 't Stroomhof voert ten dans!
Rotterdam, aan hem verplicht,
Zie ik 't graag verlangen boeten Aan zyn tripplend Liergedicht;
Nu 't myn' Kunstvriendt wil begroeten, Die zyn glory fielt in 't licht.
'k Hoor de Rotte en heurNajaên
Juichen met verheugde toonen, Daar ze, in edle praalgewaên,
Ryk gehult met glorykroonen,
Op zyn' zang ten reije gaan.
***** z 'kHoor
|
||||||
|
LOFDICHTEN.
'k Hoor, waar Smïts, door 't Stroomkristal,
Zingende, als een zwaan, koomt bruisfchen,, Langs haaf golfjes, overal
Haar erkennend danklied ruifchen, 't Landt weergalmen van 't gefchal.
'k Zie dus onze Rotte altydt
Leven door haar* Dichters fnaren; Rotterdam, door trouw envlyt,
De eerfte Koopftadt evenaren; Smits aan de eeuwigheitgewyd?
WILLEM VAN DER POT.
|
|||||
|
O P
|
|||||
|
O P D E N
|
|||||
|
ROTTESTROOM,
DOOR MTNEN KUNSTGENOOT
DIRK SMITS.
vjry, die de Kunst ooit hulde bood,
Of fïnaek vond in volfchoone zangen, Boet nu uw uitgerekt verlangen, Zoo ge ooit uw zegel wilde hangen Aen de eedle poëzy van mynen Kunstgenoot: Zie, wat ons thans tot zang kan noopen.
Befchouw de Rotte, op haren troon Met eenen fchilderenden toon* Gemaelt, zoo levendig, zoofchoon, Als ge immer van Apel of van Apol kost hopen. Hier mangelt het myn' Kunstorest
Aen geenerhande kunstfieraden.
Hier vind men, in zoo weinig bladen,
De Kunst, met al haer praelgewaden,
Op 't levendigstgetooit, op 't fchoonfte, op 't allerbest
***** 3 o On-
|
|||||
|
LOFDICHTEN.
ó Onnavolgbaer Kunstvermogen!
Wie, dien gy flechts in de oogen ftraelt,
Word in zyn zangdrift niet -bepaeït? Offtreeftu iemant na, liy dwaelt Wel haest van 't fpoor en zoekt hetpad met fbheemrende oogen. Recbtfchapen Dichters, vat de Her,
En al wie immer kost befeffen, Hoe 't wit der Dichtkunfte is te treffen, Helpt ons des Dichters roem verheffen, En flingert om zyn' kruin den eeuwigen laurier. Hy heeft den eereprys gewonnen.
Wie twyfïïen moog' fla zyn gezicht Op 't zwierig fchoon van 't Stroom gedicht, Dat voor geen maetgezangen zwicht, Daer 't zoo verrukkende eind als 't kunftig is begonnen* Zoodra ons, in befpiegeling,
Zyn Dichtmuzyk houd opgetogen, Straelt de eedle Vinding in onze oogen, En voert, door zeldfaem Kunstvermogen, Onze Aendacht ylings op in veel verwondering.
Zweeft
|
||||
|
LOFDICHTEN.
Zweeft 's Dichters geest, op vlugge fchachten,
Ter zyde in 't wykende verfchiet, Of zingt hy, dartelende in 't riet, Wat flappen hier de Aloudheit liet, Wy dryven op een' ftroom van fpelende gedachten. Wien 't fchoon der taeF, gefchikte reen,
Gebloemte en taelfieraên bekoren, Gebruik' hier flechts aendachtige ooren; Hier 's alles by elkaêr te hooren. Hier vinden we volop van Kunstbekoorlykheên. Wat 's hier al zwier en vier en yver,.
En vlyt en naerftigheit befteed! Hoe is dit werk met kunst doorkneed f o Weêrgalooze Stroompoëet! Hoe mael ik uwen lof? wie fpant myn fnaren fïyver? Maer hoe! wïe daelt van 't ftargewelf
Met zulk een vlugge vaert' beneden ? Wie kon ik fmeekende overreden ? o Welk een vreugde! ik ken die kleeden, Met ftar op flar bemaelt! t is de eedle Dichtkunst zelf. Ge-
|
||||
|
LOFDICHTER
Gewis! daer heft zy aen... wy hooren:
„ Dit onnavolgbaer Kunstgefchal „ Verwondre niemant in dit dal; „ Ik heb, de Rotte ten gevall', „ Dees'Feniksdichter, van zyn jeugd, hier toe verkoren. „ Hy, aen de Rotte voortgebragt,
„ Kost, om zyn vlyt, my vroeg behagen; 3, En toen we in hem den Dichter zagen, „ Heb ik myn hart hem opgedragen, „ En zynen geest bezielt met myne wondre kracht'. „ Zyn naem blyft hier altyd in waerde:
jj Men zoeke des geen gloryftof. „ Ik heb voor hem in 't ftarrenhof „ Een kroon van onverwelkbren lof „ Gereed, zoodra zyn geest naer boven flygt van de aerde. Zy zwygt en flreeft naer 's hemels trans 3
Gelyk een arendt, uit onze oogen. Zie daer, o Smits, uw Kunstvermogen Heeft reeds uw' naem de dood onttogen. Vergeefs dan dat we uw hoofdt verfieren met een' kransf'. NIK0L4ES VERSTEEG.
|
||||
|
O P D E N
|
||||||||
|
ROTTESTROOM
V A N
DIRK SMITS.
D e blonde Rotte prykt, vol moeds,
Op haer kristallen waterkoets;
En ment haer fier gelpan van zwanen, Met losfè toornen, langs haer' vloedt;
Daer zy van al haer onderdanen, De Nimfen, plechtig word begroet.
Zy juicht, en de Echo juicht weerom,
Nu zy den wandt van 't Heiligdom
Der Poëzye ziet behangen Met een verrukkend kunsttapyt,
Door Smits, in vloeijende gezangen, Haer' kabbelenden Stroom gewyd:
|
||||||||
|
Een
|
||||||||
|
*** ***
|
||||||||
|
LOFDICHTEN.
Een kunsttapyt, waer aen haer lof
Verftrekt heeft tot een ryke ftof;
Haer ftreelende bevalligheden Tot inflag; daer de beeltenis,
Van deze rustige van leden, Naer 't leven, in geweven is:
Een kunsttapyt dat Rotterdam,
't Welk van haer' ftroom zyn' naem bekwam,
Verheerlykt boven zyn gefeuren; Zyn eer en roem vertoont voor 't oog;
Zyn' lof den tydt zal doen verduren, Wat nydig lot het treilen moog'.
Wanneer, o blonde Rotte.' uw vliet,
Zachtruisfchend, naer beneden fchiet, Groet dan uw' Loftrompetten woning:
En toon, terwyl gy welig weidt, Zyn' edlen yver tot belooning,
Den Stroompoëet uw dankbaerheit.
Wat
|
||||
|
LOFDICHTEN.
Wat 's dat! hoe! zucht gy op dat woordt?
Gryp moedt: is Sm i ts van uwen boordt.,
Naer 't bar Flakkeefche flrandt, getogen ? Hy zingt uw' lof met luidt gefchal;
Misfchien dat ook zyn kunstvermogen Dien droom, met luister, fchildren zal.
En gy, o Rotterdam! dat hier
Hem met veel geest, en kunst, en zwier,
Den lof van uwen Stroom hoort zingen, Verhef u, op uw' grooten Zoon.
Wie thans naer de eerlauwrier moog' dingen, Myn Smits gaet ftryken met de kroon.
A. FJN DER VLIET.
|
|||||||
|
*** ***
|
|||||||
|
AAN
|
|||||||
|
AAN DE ROTTE;
BY BE UITGAAVE
VAN HAAREN STROOMZANG, DOOR DIRK SMITS.
ó Ochoone Maasvriendin! 6 Roem van Hollands Maagd!
ÓRotie, die nu praalt in nieuwe Feestgewaaden! Hoe danst uw Waterfloet! hoe darden uw Najaaden, Daar 't al van fchrandren Smits en uwen lof gewaagt!
Uw volkryk Rotterdam, dat Neérlands'kooptroon fchraagt,
Kan naauwlyks zyn gehoor door 't lief geluid verzaaden: De Dichtkunst gaat ten reij' langs zyne wandelpaden, Nu de Orfeus onzer eeuw haar Kroost ten zangftryd daagt.
Hoe zal, voor zo veel zwicrs, voor zo veele eedle klanken,
De Duitfche Helikon uw'grooten Kunstheid danken! Hang vry zyn Lier te pronk aan Febus koorgewelf. Al j wie zyn' Stroomzang hoort, wenscht in uw vreugd te deelen,
En roept al juichende uit, verrukt door 't hemelsch fpeelen: Uw Smits vereeuwigt u, maar tevens ook zich-zclv'. |
|||||
|
LUCAS PATER.
|
|||||
|
OP HET IN 'T LICHT KOMEN
VAN DEN
ROTTESTROOM,
DOOR
DIRK SMITS.
Zuqq boeten we eindlyk ons verlangen!
Ik zie, met een verheugd gelaet, Den Rottestroom, door Smits verheeiiykt met gezangen, En naer den eisch gekleed in zwierig Dichtgewaedt, Dat Kunstverftanden zal verrukken!
Ik zie het Negental, tot zynen dienst gereed, OpNcêriands Helikon, de fchoonfte lauwers plukken, En flrenglen om het hoofdt van haren Stroompoëet: Myn Zangfter juicht hem toe, van dichtlust zwanger; Wie is 'er die zyn' Liertoon overtreft"? Waer hy zyn ftem in 't Dichtpriëel verheft, Hy is en blyft de Bovenzanger. MICHIEL VAN KOUPFENBERG.
|
||||
|
O P D E N
|
|||||
|
ROTTESTROOM!
VAN
DIRK SMITS.
U w Koopftad moge, ö Rottestroom!
Op Kunst- en Letterhelden roemen, Uw Smits verfiert uw' groenen zoom
Met Pindus HefFelykfte bloemen. Zyn yver blaakt tot u in min;
Hy maalt uw koele ftroomprieelen En dartiend waterhofgezin,
Met tooverende dichtpenfeelen. Uw naam verworf geen grooter eer
Door van der Werf of Defideer.
Het weelig ryzen, 't kunstig daalen
Van's Dichters zangtoon, nagefluit
Door Schielands fehelle nachtegaaien,
Lokt ieders hart ten boezem uit.
Een
|
|||||
|
LOFDICHTEN.
Een ryke lof word, onbedwongen,
Uw' wakkren Veenliefs nutte vlyt En turfmaakkunde toegezongen,
Of's landmans akkerbouw gewyd, Maar bovenal de golvelingen
En reijen, die uw koets omringen.
Wat de aandacht in uw vruchtbaar oord,
Op zyn geleide, moog' befchouwen; Hier, aan uw' klaverryken boord,
Uw lustwaranden en gebouwen; Ginds, wat zich flaauw of klaar ontdekt,
En keurige oogen kan bekooren •, Daar, wat tot eeuwige eer verftrekt
Der Maasftad, uit uw' fchoot gebooren; Hy hecht, met zyn' vergooden toon,
Die fierfels aan uw waterkroon.
óSmits! ó Lust der Zanggodinnen!
Wy zien, langs kristalynen paên,
De luchtige rivienneerminnen
Op uw muzyk ten reije gaan;
Wy
|
||||
|
OFDICHTEN.
Wy zien ze op 't fpieglend vlak vergadren;
De poldernimfen f taan verrukt,
Beklimmen watermolenradren, Nieuwsgierig hoe ge uw fnaaren drukt.
Dus houd uw lieflyk kunstvermogen Den blyden vloedrei opgetoogen. Nu word de blinkendfte eerlauwrier
U toegekeurt door Febus zoonen. Ik roem met hen uw' citerzwier,
En volg van verr' hun hooge toonen: Uw Rotte ontfangt zo heusch den groet
Der ongeachte piasnajaden Als dien der Maas, die haar ontmoet
In vorstelyke flroomgewaaden: Verfmaad ook 't letteröfFer niet
Dat u myn blyde kunstmin bied.
BERNARDUS jd e BOSCH.
|
|||||
|
OP
|
|||||
|
O P D E N
ROTTESTROOM
VAN MTNEN VRI E NT
DIRK SMITS.
JJlonde Rotte, fpeel en dans 3
Juich met uwe Waterfcharen: Smits fpant tot uw' roem de fharen, Smits vlecht u een' Letterkrans
Van noitdorrende eereblaêren. Wakkre Smits, wiens vlugge geest
U, door 't eêlfte kunstvermogen, Hieldt zoo dikwils opgetogen, Nodigt u thans zelfs te feest;
Voert uw' naam ten flarrebogen. Hoe ! wat 's dit! wat ftroomgedruis
Hoor ik hier aan allen zyën, Daar zich Rotte en Maas verblyën; Roepen: „ Schenk, uit Helvoetfluis,
„ Ons uw letterlekkernyën. ******* 55 ^<ing
|
||||
|
LOFDICHTEN.
„ Zing niet langer voor Flakké,
„ Brave Smits, onze Ingeboren: „ Och! die Stroom heeft fmaak noch ooren. „ Laten Rotte en Maas en Leê »
„ Uw vergode zangen hooren.
Kan uw kunstryk Stroomgezang
Hun, ja Nederlant behagen; Kunstvricnt! Flakkus dezer dagen! Ons bekoorde uw lier voorlang,
Ons, die om uw afzyn klagen. Heeft de Rynftxoom, heeft het Y
Vondel en zyn' Zoon verheven, d' Eerekroon op 't hooft gegeven; d' Eedle Rotte, uw fchildery,
Doet u met die Helden leven. JOANNES BAD Om
OP
|
||||
|
O P D E N
|
|||||
|
ROTTESTROOM
VAN
DIRK SMITS.
Otroomgodesfèn, Vlietnajaden,
Die in 't kabblend nat zich baden, Die, bekranst met lis en blaên,
Langs kristallen waterpaên,
Op de maat der zonneglansfèn, Vrolyk juichen, welig dansfen, Wenkten nimmer, bly van geest,
Iemand op haar hooge feest;
Vloden aller menfchen oogen : Maar, bekoord door 't groot vermogen, Door de fchoone melody
Der volmaakte Poëzy,
Hieven ze, op den galm dier fnaren, Hare hoofden uit de bareu. Zy bewyzen flechts die gunst
Aan Arions in de kunst.
*** * *** 2 Wei-
|
|||||
|
LOFDICHTEN.
Weinig Grieken en Latynen
Zagen zulk een' ftoet verfchynen. Vader Vondels gouden lier,
Held Antonides mogt hier,
Langs de vloeibre waterweiën, Stroom en Vliet ten dans geleien. Wakkre Smits, Apolloos Zoon,
Lokt de Rotte, door zyn' toon,
Uit haar heldre waterzalen; Ziet haar op een flroomkoets pralen, Daar de Rei haar 't hoofd bekranst,
Om haar dobbert, om haar danst.
Hy, met recht dus opgetogen, Zingt, met toovrend kunstvermogen, 't Nut, de fchoonheid, en de min
Van die blyde Stroomvorstin.
Zyn gejuich word onbedwongen Door haar' Vlietrei nagezongen; Daar zy, nu door Smits beroemd,
Hem haar' waardden Dichter noemt.
at, S, van WIST ER,
|
||||
|
—>~——■ ■ ■ • —-------------------------■■-------------------------——~----------------------------—- ■ ■ - — —
|
||||||
|
D E
|
||||||
|
ROTTESTROOM.
|
||||||
|
A
|
||||||
|
VERKLARING
V A N D E
PRENT FOOR DEN EERSTEN ZANG.
Daer \ oude Duif huis zyne tinnen
Door 't dichtgewasfen Boomhof boort,
Omarmt de Maes, met blyde zinnen, Door't lachend Minnewicht gefpoort,
De Rotte, die zyn hart bekoort.
Hier juicht, in 't bloeijen van haer jaren,
De Stedemaegdt van Rotterdam, De fchoone Telg, die uit hun paren ,
Door 't gloeijen van hun liefdevlam, Haer' zegenryken oorlprongk nam. 't Gehelmde Wichtje meld ons' oogen
Graef Willems * mildheit, die haer' vlyt', Haer' heldenmoed' en krygsvermogen,
By 't Wapen van haer' lentetydt, Zyn eigen fVapen gunftig wyd. Ter zyde zien wy Wem pralen,
En Bulgerjlein ginds in 't verfchiet.
Het Fiertal Wichtjes, dat, in 't dalen, De Schoone keur van Bloempjes bied,
Toont dat zy 's Hemels gunst geniet.
* tVilkm de IV, Craef van Hotlandt. |
||||
|
'üeaeTi' eyer^c OirAéar&w, 3C. % ,
|
||||||||||||||
|
£erst& Ztntf
|
||||||||||||||
|
■"« «>•«*«. et/ïu//,,. iy48
|
||||||||||||||
|
BI: ,
DE
ROTTESTROOM.
EERSTE ZANG.
JXiest nu, blyde Zanggodinnen,
Voor den galm van Febus Juit,
Toontjes, die 't gevogelt' fluit,
Bioemersdvk voor Pindus tinnen; Ruilt uw' groenen Helikon
En Thesfalifche valeijen Nu voor Schielands klaverweijen, 't Ruisfchen van de Hengflebronn'
Voor het kabbelen der baren Van de R o T t e , die ik thans
Poog te tooijen met uw' glansf %
Wensch te roemen op myn maren» A 2 Hoe!
|
||||
|
4 DE ROTTESTROOM.
Hoe! belonkt, begunftigt gy
Reeds myn beê, myn vlytig pogen ? Ja, gy houdt my opgetogen! 'k Leef, ik zweef, aen uwe zy',
Door Zuidhollands fchoone ftreken; 'k Voel hoe 't zwoele windje ons hxeelt,
Daer 't met darde golfjes /peelt
In de kabbelende beken. 'k Zie den leeuwrik, fhel van vlugt',
Uit de klaverbeemden ryzen; 'k Hoor zyn tooverende wyzen, Daer hy dartelt in de lucht,
'k Hoor 't ge vogelt' kwinkeleren Op de telgjes, in het rond';
'k Hoor 't den lieven uchtendfto«d>
Eenen morgenzang vereeren. 'k Zie op 't groene landgewaedt
Verschgevallen parels blinken. AH' de nuchtre bloempjes drinken Nektar vanden dageraed';
Krui-
|
||||
|
EERSTE ZANG. 5
Kruiden, bloemen, eêl van kleuren,
Lachen frisch, als bly te moe;
Zwaejjen ons het reukwerk toe
Van hunne aengename geuren. Hier zien we, uit het fchommiend groen,
Torens ryzen en gebouwen; Hier de welige landouwen *t Vee met malfche klaver voên;
Daer de ny vere akkerlieden Kwinkelerend veldwaerds gaen;
Ginder, op gezwinde raên,
't Steêvolk 't ftadgewoel ontvlieden. • Midden in dit ichoon ver/chiet,
Dat elks oogen kan behagen y Pronkt de Rotte in haren wagen. Met hacr' kransf' van lis en riet.
*k Zie die Stroomgodin, ge/legen Uit haer glazen waterzael',
Als in blyde zegeprael',
Ryden langs kristallen wegen. A 3 Ziet
|
||||
|
6 DE ROTTESTROOM.
Ziet hoe teer zy Krooswyk kuscht,
Hoe zyakkers, beemden, weijen. Die haer looverkransfën breijen, Lachend lokt uit hunne rust'.
In haer geestverrukkend wezen , Dat een' heldren glans verfpreit,
Is, by ftille eenvoudigheit,
Heufche nedrigheit te lezen. Haer bekorelyk gewaedt
Hangt, van boven tot beneden, Luchtig, zwierig orn haer leden, Zonder opgefmukt fieraedt.
Naer de windt, in beemde en hoven, Oost- of westwaerds adem haelt,
Zien wy dat haer boezem daelt,
Of weer langfaem zwelt naer boven. Op een watermolenradt
Rust ze, in aendacht'opgetogen, Bogende op haer droomvermogen • Met de rechte hand' omvat,
Zwaeit
|
||||
|
EERSTE ZANG.
Zwaeit ze een toorts van wondre krachten,
Die, uit veengrond'toebereit,
Wen ze brand en gloedt verfpreit,
Alle volken dierbaer achten. Dus , dus voert ze, bly te moê,
Dag aen dag', als van haer renten, Twee gansch ftrydige elementen Aen den fleren Maesftroom' toe.
Om haer waterraders zwieren VJugge Meer- en Piasnajaên,
Die haer bly met kruikebJaên,
Geel gebloemte en lis verderen. Een bekorelyk ge/pan
Blanke zwanen zien wy fpelen, In fheeuwitte vlietgareelen, Voor haer' wagen; blyder dan
Cypris duiven immer vlogen Voor de koets dier Aertsgodinn'•
Yder fchynt met fleren zinn'
Op de fchoone vracht te bogen 3 |
||||
|
8 DE ROTTESTROOM.
Slaet, doorklieft het kabblend nat.
Met de wieken, borst' en pluimen, Dat het water, onder 't ichuimen, Spelende om de itroomkar fpat.
Mogt' het nu myn vlyt' gebeuren, In dit lachend ftroomfieraedt,
't Merk van uw' alöuden ftaet
En uw' aenwas op te /peuren, Stroomgodin! ei mael ons hier,
Wilt gy van uw' roem' niets derven, Met uwe eigen woordenverven, 't Wisflend lot van uw rivier!
Wil my ryke zangftof geven; Licht zal dan myn kunst alom,
Onder Neêrlands Vloedendom,
Uwen Stroom met lof doen leven. Hoe ziet yder 't prachtig Y,
Wien geen aroom fchynt te overtrefTen, Zyne kruin, vol moeds, verheffen Op de trotfche poëzy
Van
|
|||||
|
|
|||||
|
E E R S T E Z A N G. $
Van den Goefchen Heldenzanger!
Wat gaet de Amftel, grootsch en prat
Op zyn groote Weereldftat,
Van vermaek en Wellust zwanger! Ja de kronkelende Vecht,
Die wy, om haer dreven, hoven, Lust-en rustpaleizen, loven, Noemt gansch Nederiandt met recht
Koningin van zyn rivieren; Aen wat hoek of Weerelds end'
Is de Rynnroom dnbekent,
Die zyn5 fchedel mag veriierert Met de ichoone glorykroon,
Ryk van goudt en hemel vonken * Die hem Vondel heeft gefchonkeh} Vondel, Febus waerdfle Zoon ?
1f sfèl- Merwe- en Lekuxoom vloeijett Trotfer, daerzy, naer hunn' wil,
Met de Maes', Zich uit hun kill'
Welig zeewaerds mogen Ipoeijenj B Dees
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Dees rivier word om haer nat,
Die om hare fchoone fteden, Rykdom, pracht, bekooriykheden, Of haer' handel, hoog gefchat.
Gy alleen, die, hoog te roemen, Door 't geluk dat u verrykt,
Weinige andre nVoomen wykt,
Hoort de Faem u naeuwlyks noemen. Doch dat onrecht deert u niet;
Hoe gering uw ftaet moog' fchynen, 'k Zie alle ydle prael verdwynen Voor uw kroon' van lis en riet,
Die geene eerkroon' heeft te wyken Van de trotfle Majesteit,
Wyl ze ons de achtbre eenvoudigheit
Van oud Holiandt nog doet blyken; Hollandt, van wiens eerfie jeugd',
Van wiens deugden, kuifche zeden, Krygen, rampen, tegenheden, U veel heils en jammers heugt.
'k Weet,
|
||||
|
EERSTE ZANG.
'k Weet, gy zyt zoo oud van dagen,
Schoon de tydt uw /choon niet fchonó,
Dat van uw' geboorte/lond'
Doón noch levenden gewagen. Uwe jongkheit zag misfchien,
Voor de woeste watergolven, Waerin Hollandt iag bedolven, 't Kloek ge/lacht der Cimbren vliên.
Mooglyk zaegt gy, in dees /treken, Toen de Noorder Oceaen,
Als met 's Lands verdriet begaen,
Naer zyn /boomhof was geweken; Toen 't geboomt' weer /chaduw gaf;
Toen gy, nevens andre vlieten, Weer door grasryk landt mogt /chieten Van uw ryzige oevers af;
De oude Bataviers belanden, Die veeleer de vrye rust
Wilden /maken aen dees kust',
Sterk omheint met duin en /tranden,
B 2
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Dan zich buigen onder 't juk
Hunner wrevle nageburen, Wreede Serbften, Hermonduren, Smeedren van hunn' harden druk.
Mooglyk waert gy al geboren Eer men 't min/te wist of dacht
Van 't begin van Drufïis gragt,
Of van haren loop mogt hooren. Korbuloos gegraven vliet
Kan misfchien in tal van jaren U in 't minst' niet evenaren, Al vermeld u de Oudheit niet.
Zacht! wat noopt de golvelingen?.... 't Lust de Rotte Pindus floet,
Met ons zwevende op haer' vloedt,
Haer gevallen op te zingen. Yder viyt zich by haer neer;
't Spelend nat vergeet te bruis/chen; 't Windje doet geen blaedjes ruisfchen, Kuscht geen bloempje, roert geen veer.
'k Lui-
|
||||
|
EERSTE ZANG. i3
\ Luifter des met hart en ooren
Naer dat langgewenscht verhael.
Stil! Jaet niets haer gladde tael,
't Vloeijen van haer' nroomzang ftoren: „ Vüetgodesfên, Beeknajaên,
„ Dansfènde RiviervorfHnnen,
„ Stroompoëet en Zanggodinnen, „ Die ten reij' gaet langs myn paên;
„ Vogeltjes, die aen myn zoomen „ Zoo bevallig tiereliert;
„ Zwanen, die hier zwemt en zwiert;
„ Spruiten, bloemen, velden, boomen, „ Pronkfieraden van myn' vloedt,
„ Reijen, die, naer elks behagen, „ My, op mynen waterwagen, „ Stadig volgt en hulde doet!
„ Wilt ge, uit weetlust', hier vernamen\ „ 'k Zal u toonen, dat ik my
„ Myner ftille heerfchappy',
„ Noch myn' daden heb te fchameru B 3 „ 'k Weet,
|
||||
|
i4 DE ROTTESTROOM.
„ 'k Weet, dat Hollands fiere Maegdt
„ Beken, frroomen en rivieren „ Door haer' vrijen Tuin ziet zwieren, „ Waer zy biliyk roem op draegt;
„ Vlieten, die my gaen te boven „ In befaemtheit van geflacht;
„ Zilvren ftroomen, die, vol pracht,
„ My myn' iuifter fchier ontrooven. „ 'k Weet, hoe bly de fchoone Maes,
„ Uit Vogeius ichoot geboren, „ Bruischt en ruischt in Neêrlands ooren „ Met zyn minzaem golfgeraes.
„ De oude Rynriroom, en zyn broeder „ Donauw, door geen' waen' misleit,
„ Kennen nog met zekerheit
„ 't AJpgebergte voor hun moeder. „ Ik, van onberoemder jfland',
„ Weet geenszins dus lof te winnen; „ Houde alleen, met blyde zinnen, „ Schielandt voor myn Vaderlandt.
„ 'kZing
|
||||
|
EERSTE ZANG. i$
„ 'k Zing niet wat myn jeugdt gebeurde,
„ Wie ik tot myne Ouders had,
„ Wyl de tydt reeds bJadt by bJadt
„ Uit myn oud gefchichtboek fcheurde. „ 'k Zal, uw weetzucht' ten gevaJi',
„ Des in myn gezang ontvouwen „ 't Geen ik zelf hier mogt be/chouwen, „ 't Geen my 't meest verheffen zal.
„ Na ontelbare oorlogstogten, „ Waermeê Batoos Helden/loet
„ Romens trotfchen euvelmoedt
„ Onverschrokken heeft bevochten, „ Toen Civilis krygsbeleit
„ Hannibals vernuft braveerde; „ Ja Vitellius trot/èerde, „ Met rechtfchapen dapperheit.
„ Sints gansch Hollandt de onweêrvlagen „ Van den kryg had uitgeftaen,
„ Zag men hoe Vespaïlaen
„ 't Helder vredelicht deed dagen. „ 't Oor-
|
||||
|
i6 DE ROTTESTROOM.
„ 't Oorlog nam, volipyts, de vlugt,
„ VJoog naer overzeefche kusten. „ De eedle Vree fchiep levensJusten, „ Blies violen door de lucht.
„ 't Landt teelde ooft- en bloempriéelen» „ Om de tong en 't oog te voên*
„ 't Vee ging in het klavergroen
5, Dartel grasen, vrolyk fpelen. „ Yder mogt zyn eigen wyk
5> Vrybepoten, vry beploegen, 5, Nu bevryd van 't cynsbaer zwoegen „ Onder 't juk van 't Roomfche ryk.
i5 De achtbre Wysheit van oud Romen , 5, Met haer bouvernuft en kunst',
„ Zag ik zelf, met hulpe en gunst*,
*, ïn het lage Hollandt komen. „ De oude Ryn hield hier getrouw
j, *t Huis te Britten in zyne armen, :i Om 'sLands rechten te befchermen 5, Door dat trotsch Romeinsch gebouw.
* Mid-
|
||||
|
EERSTE ZANG.
„ Midden in die gouden tyden
„ Steeg 's Lands heil ten hoogften trapp';
„ 'k Zag de noefte Koopmanfchap
„ Gansch Batavië verblyden. „ Romens lchrik, Kaligula,
„ Kwam voorlang met huisfieraden, „ Slaven, pronk-en praelgewaden, „ Hier den handel reeds te ftaê:
„ Gansch Brittanje, toen door Romen „ Onder 't Roomsch gebiedt gebragt,
,, Gaf dees'handel moedt en magt,
„ Door hier ftaêg ter markt te komen. „ Romens Keizer Hadriaen
„ Deed de Vlyt een Koophof bouwen, „ Daer, in Delfslands graslandouwen, „ Voorburg duikt in bosch en laen.
„ Om hier yder heen te leijen „ Zag men de oude Tyberftat,
„ Van haer marktveldt af3 eenpadt,
„ Ja een' breederi weg plaveijen. |
||||
|
DE» ROTTEST-ROOM.
•„ Deze heirbaen, ryk van prael',
„ Marmren zuilen, naelden, bogen3 „ Gaf my luifter en vermogen, j, Overfchreed myn waterzael,
„ Daar my 't Duifhuis reeds verblydde- „ Dus liet Rome, in zyne reis'
„ Naer het magtig Kooppaleis,
., Hilgondsberg ter rechte zyde: „ 't Gryze Hilgondsberg, weleer
„ Der Romeinen welbehagen, „ Wyl ze van zyn' fchedel zagen „ Over 't ruim van 't Hellemeer,
„ Dat wy thans den Maesftroom heeten. „ Hoe die berg zyn' naern verkreeg,
„ Of tot deze hoogte fteeg,
3) Waent het Bygeloof te weten: „ 'k Heb de Aloudheit, in 't verfchiet,
3, Op zyn kruin een Slot zien ftichten, „ Maer wat bouwliên dit verrichtten „ Meld my myn geheugen niet.
„ 'kZwyg
|
||||
|
EERSTE ZANG. i
„ 'k Zwyg van fabeltael', en 't droomcn
„ Van reuzinne Hillegondt,
„ Die hier 't zandt ftortte op den grondt,
3, Dat zy 't zeeftrandt had ontnomen. „ 'k Lach om 't geen men nog verdicht,
5, Hoe door Enaks woeste zonen, „ Om op dezen berg te wonen, „ 't Slot voorhenen is gefticht.
„ Hoe 't moog' zyn, 'k heb Nagels benden, „ Om Jakobaes wrok te voên,
„ Aen myn' groenen zoom zien woên,
„ 't Overoud gevaerte fchenden, „ Stout berooven van zyn kruin'.
„ Dus, dus bouwt ge, öTydt! vermetel ,5 Staêg uw' rusteloozen zetel „ Op geraemte en asch en puin:
„ 'k Heb u dus, met wreed vermogen, „ Kranenburg, dat trots mogt zyn
„ Op den Burggraef Halewyn,
„ Door wiens bouwzucht 't was voltogen, Ca 55 Daet
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ Daer myn firoomrei Bleiswyk groet,
„ Zien be/pringen, zien verflinden: ,, 'k Zag dat huis zyn graf kuil vinden ,, In 't kristal van mynen vloed;
„ 'k Zag u zelfs den grondt vernielen, „ Ja, hoe ryk van kruidt en gras,
„ Maken tot een waterplas,
„ Waer nu flechts de visfchen krielen. „ Wat verandring leed ik niet
„ Door uw woede, o Alverdelger, „ Huizefloopers Landverzwelger, 5, In en om myn ftroomgebiedt!
„ Zevenhuizens lustbofchaedje „ Sierde eertyds de fiere kruin
„ Van 't aloude Huis ter Duin
„ Met zyn groene boompluimaedje; „ Doch dat Bosch, welks pluimgediert'
„ 't Voedfêl was voor vele monden, „ Is al mee door u verflonden, „ 't Oud en grys gedicht ontfiert,,*.
|
||||
|
EERSTE ZANG. 21
„ Maer 't is tydt, o Waterfcharen!
„ Dat ik hier myn' zang bepael'.
„ 'k Wek myn' onlust door 't verhael
„ Van myn fmertlyk wedervaren. Hier op zwygt ze, bloost van /pyt',
Dic haer' boezem helpt aen 't zwoegen; 't Schynt my dat het ongenoegen Nog haer wrokkend hart be/hyd.
Doch de dartle gol velingen Smoren floeijend' hare /mart,
Roepen ftaêg, met mond' en hart':
j) Wy, die uwe koets omringen, „ Schoone Stroomnimf, ftaen bedeest,
„ Kwynen als we u hooren klagen; „ Liever dans/èn we om uw' wagen, „ Vlug van voeten, 'bly van geest'.
„ Laet de vreugdt uw leet verwinnen; „ Gulle blyd/chap voegt uw Hof:
„ Zing hoe u de liefde trof;
„ Zing ons uw gelukkig minnen, C 3 „ Daer
|
||||
|
22 DE ROTTESTROOM.
,, Daar wy, door uw ichoon bekoort,
„ Om uw' zetel ipelemeijen. Nauwlyks zwygen hier de reijen, Of de Rotte vaert dus voort:
„ Zoo ik u dan iet zal noemen „ Dat my nut deed in myn jeugd',
„ Moet ik thans, met dankbre vreugd',
„ Op 't aloude Duif huis roemen; „ 'tDuifhuis, dat, naer myn onthoudt,
„ Aen het eindt van myne zoomen, „ Door den Vorst van 't oude Romen, „ Hadriaen, is opgebouwt:
„ 'k Vond, by 't iloopen van de muren, „ Zelfs zyn wezen meenigmael,
„ Juist geftempelt op metael,
s, Om alle eeuwen te overduren. „ Dit gedicht, dat beemdt en plas
„ Door zyn' luifter kon bekoren, „ Spiegelde zyn' hoogen toren „ In myn vloeijend fpiegelglas;
„ Had
|
||||
|
EERSTE ZANG. 23
„ Had het recht der visfcherye
„ Al van ouds om myn paleis;
„ Onderwierp zich, reis op reis,
„ Eener andre heerlchappye. „ 'k Rep niet wie het, hoe geroemt,
„ Sloopte, of hoe het is verrezen; „ Hoe Heer Krooswyk, lang voordezen. 3, 't Heeft naer zynen naem genoemt.
,3 'k Zwyg hoe elk, by 't nederrollen 3, Van myn glazen waterraên,
„ Wat myn flxoomkoets had gelaên
„ Aen dit Duifhuis moest vertollen. „ yk Blaek, van y ver aengefpoort,
n Om u allen te openbaren, „ Dat de Maesftroom, blond van haren, j? My daer 't eerde heeft bekoort.
Als ik uit myn waterzalen
„ Neder kwam, met vluggen Ipoed',
„ Kwam hy my, met groet' op groet,
„ Gul omhelzen, blyde onthalen. „ Vaek
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ \,Taek herdenk ik nog met vreugd',
„ Moe de ichoonheit zyner leden, 55 Ryk van de eêlfte aenminnigheden, „ Daer myn liefde heeft verheugt.
„ Zyn gebaerd en manlyk wezen, „ Zyn geftalte, deftigheit,
Edle zwier en majesteit, „ Kosten flaêg myn jeugdt belezen. „ Dit verdroot den fieren Ryn,
„ Dien ik door myn fchoonheit griefde; „ Des hy, nors op onze liefde, „ Telkens kromp van minnepyn'.
,, Wat bedacht hy niet al lagen, 55 In zyn teedre vryery'!
99 Hoe gedienftig bad hy my
„ Dat zyn trouw my mogt' behagen! 5, Door wat kreken zocht hy niet
„ My zyn zuivre min te toonen, „ Myne jongkheit heen te troonen „ Naer zyn magtig ftroomgebiedt!
|
||||
|
EERSTE ZANG.
,„ De Oude Lee, op zyn geboden,
„ En de eenvoudige Noord A, „ Kwamen my, nu vroeg, dan ipaê, „ Naer zyn prachtig frroomhof nooden.
„ Doch de Maesnroom had op my „ Toen alreê te veel vermogen;
„ 'k Was te vroJyk opgetogen
„ Door zyn Zoete vryery. „ 't Vuur van zyne kui/che lonken,
„ Zyn getrouwe minnegloed, „ Kon my, in myn' killen vloed', „ Telkens treffen, ftaêg ontvonken.
„ 'k Haelde, uit reine huwiyksminn'., „ Des, ten fpyt' der lage landen,
„ Die zich aen myn' dienst' verpandden,
„ Hem myn waterwoning in; „ 't Heugt my, hoe ik hem daer kuschte,
„ Koesterde op myn mollig bedt, „ Hoe ik, in zyn dobbrend wed, „ My in zynen arm verlustte.
D „ 'k
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
5, 'k Gaf den Ryn fints geen gehoor >
„ 'k Liet hem niets op my verwinnen. Alles lachte met zyn minnen
„ In myn fpeclziek waterkoor.
» Wyl ik dus als met hem fpotte, 9t Riep hy, in zyn' euvelmoed',
„ Dat ik, en myn dartle ffoet,
„ Met den MaesvorfP fèmen rotte. Dees my aengewreven blaem, „ Uit zyn minnenyd' gerezen, „ Zal alleen licht de oorfprongk wezen Vaii mvn' nederigen naem'. Ouwlings (yder mag het weten.)
99 Werd ik, licht om 't inkarnaet
Of den blos van myn gelaet, Rootte, of liefst Roode A geheeten:
„ o! Wat draegt, zelfs in dees' tyd%
De oude Goude A, myn gezuster,
Haren ouden naem geruster,
n Onbefproken van de Nyd'1
j, Maer
|
||||
|
EERSTE ZANG.
„ Maer van welke tegenheden,
„ Door hoe meenig vyandin
„ Werd myn trouwe huwlyksmin
,, Met den Maesftroom' niet beftreden ? „ Ja, men ïloot, tot tegenweer
„ Voor dien* fleren Waterkoning, „ Met een fchotdeur myne woning, 9, Die zyn driften ging te keer.
M Doch wie kan de min bedwingen, „ Daer ze, met haer tooverkracht',
5> Door fteêvesten, floten, wacht,
„ Stael en fteen weet in te dringen? „ De ebbe, als zocht haer zacht geruis
,} Onze min nog aen te noopen, „ Dreef veeltyds de deuren open „ Van myn blakend waterhuis.
„ Dan was 't bruiloft op de baren 3 Dan onthaelde my de Maes, f, Die ik, onder 't ftroomgeraes,
„ Juichend kwam in de armen varen. |
||||
|
DE R O T T E S T R O O M.
„ Onder duizend vrolykheên, .
„ Onder Jt kabblen, onder 't fpartelen, ,, Ruisfchen, bruisfchen, Zedig dartelen, „ Smolten we ons dan ondereen.
„ Door dees wederzyd/che liefde,
„ Door dit teer beminnen, fproot „ Eene Dochter uit myn' fchoot', „ Spruit, die't hart des Maesfirooms griefde:
„ Dees, myn kroost, floeg zich weleer, „ Nederig en gansch onedel,
„ Met haer woning, laeg van fchedel.,
„ By het oude Duif huis neer, y, Daer de fluis de vloeden weerde.
„ Doch de Maesvorst had geen rust, „ Wyl hy, op myn min belust, J5 My, met myne Spruit, begeerde;
}, Dikwyls fchudde hy het hoofdt; „ Dikwyls flóeg hy, ginds en weder,,
Grimmig de oogen op en neder, „ Kwynende, als van vreugd' berooft.. „ Dik-
|
||||
|
EERSTE ZANG.
Dikwyls bonsde, in grammen moede,
„ Uit zyn rusdoos waterbedt,
j Zyne vuist op 't nroomklinket,
H Dat het beefde van zyn woede; „ Doch zyn woede baette niet;
„ Des bedacht hy andre vonden, „ Wierp het flib van zyne gronden, 5> Dag op dag, in 't lis en riet,
„ Aen het einde myner zoomen, 5> Of ik, als zyn echtvriendin,
„ Tot. voldoening zyn er minn',
„ Hem allengs mogt' nader komen. „ Deze list voldeed zyn' eisch,
„ Toen myn ftroom zyn .flib bevloeide, ^ Dus zichzelf verlengde, en fpoeide „ Naer zyn ingekort paleis,
(J Waer de waterzaien krielden „ Van 't gefchubde hofgezin;
„ Welks belagers om gewin
„ Aen myn boorden zich onthielden. |
||||
|
•■
|
|||||
|
3o DE ROTTE STROOM.
„ Na 't verbeetren van myn' ftand',
?> Liet myn Spruit het Duifhuis varen, „ Wyl de nyvre Visfcherfcharen s) Haer, met vischtuig, fuik en want,
, Zegen, angelroê en netten, Lokten, om zich aen den voet
„ Van myn' kronkelenden vloedt,
„ By den Maeskant, neer te zetten. „ Hare jeugdt, van kracht nog klein,
„ Die geen'> aenval kon verduren, , Zag de torens, wallen, muren „ Van het fterke Bulgerftein
Haer voor roof en onheil dekken.
„ Hier, hier zat ze, buiten /chroom;
j5 Ja, 'k voorzag, dat zy myn' Aroom
„ Tot beroemd fieraedt zou ftrekken.
't Lustte ftraks der vlugge Faem', „ Wie ik 't eeuwig dank zal weten,
35 't Wichtje Rotterdam te heeten, „ Naer myn' onberoemden naem. ,y 'kLiet
|
|||||
|
EERSTE ZANG, 31
'k Liet niet na het op te voeden
„ Naer de les/èn van de deugd',
„ En, door teedre zorg, haerjeugdt
Voor veel rampen te behoeden.
„ *k Zag den Maesvorst dag aen dag
„ 't Spruitje omhelzen, kusfchen, ftreelen, „ Daer 't hem, om hem 't hart te ontftelen? „ Hield geboeit, met lach' op lach.
Zyn gezwinde ftroomnajaden,
n Visfchevangflers, en haer floet,
„ Bragten 't edelfte uit zyn' vloed'%
3J Alles wat zyn waterraden „ Herwaerds hadden aengebragt,
„ Om 't het Maegdeke te wyden, „ Dat zy met haer gift' verblydden, j, Daer het wies in kloekte en magt'.
,y In de frisfche boomenreijen, »j Waer 't aloude Wena toen
„ Moedig praeide, in 't ichommlend groen,
$> Liet myn Spruit hare oogen weijen. » Uk
|
||||||
|
f
|
|||||
|
DE ROTTESTROOI
„ Uit dat boschloof flreelde 't koor
J3 Zanggerige filomeelen, » Met een' dromm' van loofge/pelen,
„ Staêg met beurtzang haer gehoor.
„ Hier verkwikte haer de lommer, „ 't Zacht geruiscli van telg' en black,
„ In wier fchaêuw' zy neder zat,
„ Zonder overdaedt en kommer. „ Bloemersdyk blies, wel te moê,
„ Uit zyn hoven, ryk van kleuren, „ Haer de liefFelyke geuren „ Van zyn frisfche bloemen toe.
5, Dus verfleet zy hare dagen, „ Stil en vreedfaem, arm noch ryk,
„ In haer ongeftoorde wyk',
„ Met genoeglyk welbehagen. „ Wat het nedrig leven fchend',
i9 Grootsheit, pracht en dartelheden, 9i List en alle fhoode zeden „ Waren haer nog onbekent.
„ Schoon
|
|||||
|
EERSTE ZANG. 3;
„ Schoon men haer geen hoftrefören,
„ Goudt noch zilver, had gewyd,
„ Echter fcheen de gouden tydt
„ Met haer nedrigheid herboren. „ Maer waer flyt de Vrede toch,
„ Met de lieve Rust', zyn dagen „ Vry en veilig voor de lagen „ Van de Tweefpalt' en 't Bedrog?
„ Hierom fchoot zy houten wallen, „ Als een ftevig pantfèr, aen,
„ Toen de moedwil dorst beftaen
„ Haer gerustheit te overvallen. „ Hare welvaert baerdenydt,
„ Nydt begeerte; hebzucht teelde,
„ Tot be/hoeijing van haer weelde, „ Onrust, wrevel, twist en flrydt.
„ Deze kwamen haer belagen. „ Och! nog klopt, nog zwoegt my 't hart,
„ Als ik denk wat wreede fmart
„ Zy moest weren en verdragen. E Doch
|
||||
|
DE ROTTES T R OOM.
„ Doch 't ontzinde krygsgefchreeuw
„ Kost haer moedig hart niet deren. „ 'k Zag haer dikwerf zich verweren, „ Als een' langgetergden leeuw.
„ Dat moest Vlaenderen bezuren, 5, Toen zy 't, vol heldinnemoedt,
„ Met den wakkren heldenneet
„ Harer edle fieêgeburen, „ By den mondt des Ysfèls floeg,
„ En zyne afgematte benden, „ Als met ingetrapte lenden, „ Dapper uit den Leeuwstuin' joeg.
„ Zag men haer den ftoel der Graven ,., Dus befchermen in 't gevaer,
j, 'k Zag den Vierden Willem haer
„ Overlaên met gunfte en gaven: „ Hy, op heldendeugden mild,
„ Schonk haer meer dan loflauwrieren, ,, Kwam haer' boezem zelf verlieren
„ Met zyn eigen Wapenfchildt; „ 't Schilde
|
||||
|
EERSTE ZANG. 35
„ 't Schildt waer op vier leeuwen pronken,
„ Twee bloedroodt, en de andre zwart, „ Leeuwen met een leeuwenhart, „ Oogen, vol van gloênde vonken.
„ 't Gouden veldt, waer'ze, als verheugt,
„ Zich in vieren op verdeden, „ Schynt my duidelyk te fpelen „ Op 's Lands onvervalschte deugdt.
„ 't Groen, omlaeg, verbeeld myn zoomen, „ 't Wit myn heldere rivier,
„ Juist wanneer 't haer, zonder zwier',
„ Lust door 't jeugdig gras te fïxoomen. j, Dus verkreeg ik door myn Kroost
„ Eer en aanzien, magten luifter, „ Ja, myn naem, eerst laeg en duifier, „ Blonk, gelyk de dagftar bloost!"
Hoe! zy zwygt! wat ftoort haer reden? Welk een lieve minzaemheit
Siert haer edle majesteit!
Geeft haer nieuwe aenvalligheden! E 2 'k Merk
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
'k Merk het: 'k zie ginds op haer' frroom,
Die nu trotfèr fchynt të vloeijen, Schielands Trekjagt herwaerds fpoeijen Langs den groenbegraesden Zoam
Van haer glazen lustpriëelen. 'k Zie van ver den dartlen windt,
Nu wat trager, dan gezwindt,
Met de vlagge en wimpels fpelen. Hoe verdwynt, hoe welig fmelt
De edle gloedt van hunne verven, ?t Roodt en blaeuw, verfcheide werven, In het groen van dreef en veldt!
De Adelaer, die, met zyn pennen, Hollands Leeuw voor 't water hoed,
Schynt, met aengenoopten fpoed',
Over weide en beemdt te rennen. Hoort! hy klapwiekt in de lucht.
Al de Waternimfen duiken, Met haer groenbekranste pruiken, Voor zyn wydöntzien gerucht.
Neen:
|
||||
|
EERSTE ZANG. .37
Neen: 't is voor den Watervvagen,
Die de ontzachbre Heemraên voert,
En 't rivierkristal beroert.
Dat hun eerbiedt fchynt te dragen. Zelfs de fiere Rotte groet
Hen beleeft, met vriendlyke oogen, Gansch verrukt door hun vermogen In 't beheer/chen van haer' vloed t.
Zoo beminnen de Oppergoden De achtbre Watermogendheên,
Die hier trouw hun plaets bekleên
Jn het geven van geboden. Welk een edle vrees, wat fchroom
Voelt haer floet in hart en aderen! Voor 't gezag van Schielands Vaderen, Dat hun weelde houd in toom;
Dat het landt met aerden wallen, Dammen, kaên en zoden dekt,
Wen haer Aroom, door florm gewekt,
Mensch en vee dreigt te overvallen, E 3 Wor-
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Worftlen wil ter kaêbresfè in,
Tot de Windvorst, met zyn icharen, Langs heur opgeruide baren, Voortholt, met een'dollen zinn';
Zuivelryke klaverweijen In een bare zee misvormt;
Huis en fchuur en ftal beftormt;
't Landt zyn woede doet befchreijen. Schielandt doet nog meenig oordt
Tuigen van zyn fterk vermogen, Na. . . Maer't Jagt ontwykt myne oogen. Hoor! de Rotte voert weer 't woordt:
„ 't Spoedend Jagt jaegt voort. Wy gunnen „ 't Wel te varen, Stroomgezin:
„ Doch 's Lands Welvaert vaert 'er in;
„ Hoe zou 't kwalyk varen kunnen? „ 't Land is vry van ondergang
„ Waer de Deugdt en Wysheit waken. ... „ Maer, ik zie elks aendagt haken „ Naer 't vervolg van myn gezang.
„ Schoon
|
||||
|
EERSTE ZANG. 39
„ Schoon myn Spruit, door 's Hemels zegen,
„ Door haer vlyt en dapperheit,
„ Onder 't GraafFelyk beleidt,
„ Tot die hoogheit was geftegen; „ Echter was haer heil/landt niet
„ Veilig voor 't bereik der rampen; „ Neen: 'k zag haer nog dikwerf kampen „ Tot haer fchade en myn verdriet.
„ Och! hoe ver was 't eindt van 't Jyden „ Myner nieuwbemuurde Stat,
„ Die geftaêg, hoe afgemat,
„ Nieuwe kwelling moest benryden! „ Van haer kling' en vuur en vlam
„ Kon het Landt van Arkel tuigen, „ Toen zy Arkels trots deed buigen, „ Onderfteunt door 't fier Schiedam.
„ In wat leet moest zy niet deelen, „ Toen de Tuinmaegdt dag en nacht
„ 't Hoeksch en Kabbeljaeuwsch geflacht
„ Zag een bloedig treuripel fpelen? „ 'kZwyg
|
||||
|
4o DE ROTTESTROOM,
„ 'k Zwyg hoe zy in lief noch leet
„ -Wist van aerflen of bezwyken.; „ 'k Zwyg met welke trouwheits blyken „ Zy Jakobaes haet beftreed.
„ 't Lust my niet in 't breed te melden „ Hoe zy vaek werd aengetast,
„ Of door Jonker Frans verrast;
„ 'k Wil niet reppen van haer helden, ,, Hoe ze alom, met fiere fchreên,
„ Edle wraek door Hollandt zochten, „ Steden tegen fteden vochten, „ Burgers tegen burgers flreên.
„ 't Heugt my, hoe zy, in haer wallen, „ Door ondraegbren hongersnoodt,
„ Gansch van moedt en magt ontbloot,
3, Als in flaeuwte lag gevallen. 3, Dikwyls heb ik Duren Tydt,
,3 Pest en Kryg, als uitgelaten, „ Door gansch uitgeftorven ftraten, „ Zien rinkinken wydt en zydt
„ 't Heugt
|
||||
|
EERSTE Z A N G. 4
„ 't I^eugt my, hoezy, overrompelt
„ Door een' fchier onieschbrcn brand, „ In haer' kreits van allen kant' „ Deerlyk zat in rouw gedompek;
„ Hoe de vlam, na korten duur, *
„ 't Ryke Klooster, koopgebouwen,
. „ Schepen, kinders, mannen, vrouwen „ Schond en fmoorde in puin" en vuur,
„ Wat al nare en bange dagen „ Sleet zy, toen de Spaenfche Vorst
„ 't Wraekzwaerdt zette op Hollands borst!
„ Wat verdroeg ze al harde flagen „ Onder Alvaes tiranny!
„ Toen Bosfu haer kwam befpringen; „ En, met föherpgewette klingen, „ Woedde op hare Burgery,
„ Dat ik zwol van, bloedt en tranen, „ Wyl ze zich tot water kreet. . . .
„ Maer ik zwyg van al haer Jeet.
„ Zag zy dus haer heilzon tanen, F „ Die
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ Die verfcheen voor haer gezicht
„ Glansryk uit de oranje kimmen; „ Die befchonk haer, onder 't klimmen, „ Met het heuchlyk vredelicht.
„ Dus, van twist' en kryg' ontheven, „ Door dien koefterenden gloedt,
„ Smaekte ze, aen myn' blyden vloed',
„ Al het zoet van 't rustryk leven. „ 'k Zag haer, op dat heil belust,
„ In 't gelaet van yver gloeijen, „ Hare Koopzucht moedig groeijen, „ In 't genot dier lieve rust'.
„ 'k Zag, in eenen kring' van ftralen, „ Toen den ryken Vooripoedt zelf,
„ Uit het hemelhofgewelf,
„ Op haer' fchedel nederdalen. „ Godvrucht, wetenfehap en kunst,
3, Kloek beleidt, oprechte wandel, „ Bragten zegen by haer' handel, „ Kroonden haer met yders gunst'.
55
|
||||
|
EERSTE ZANG." 4
„ De Ysfèl kwam, met zyn geburen,
„ OiFren op haer koopültaer;
„ Merwe en Lek het ganfche jaer
„ Trouw te markt in hare muren. „ Iber, Seine, Po, Eufraet,
„ Teems en Weis/èl, opgetogen „ Door haer groeijend koopvermogen, „ Voedden haer' verheven ftaet.
„ De Indus zelf kwam haer begroeten „ Met de vrucht' van 't oostersch woudt;
„ Ja, de Ganges lei zyn goudt,
„ Zyn juweelen aen haer voeten. „ Hare dienstmaegdt, Koopmanfchap,
„ Vloog op 't wenken van hare oogen, „ En beklom, door haer vermogen, „ Dus allengs den hoogften trap.
„ De altydmilde Welvaert kroonde „ Staêg met winst' haer Zeevaerdy,
„ Zette aen yder voordeel by,
„ Die in hare vesten woonde, F 2 „ Waer
|
||||
|
44 DE ROTT E-STROOM.
s, Waer 't Gewin, dat Zelden fliep,
„ Schuit en kog in zeekasteelen, „ Hut en huis in lustpriëelen, 3i Arm in magtig ryk her/chiep.
5, Dus, o Zang- en VJietgodinnen! „ Dus, o Dichter! rees myn prael,
„ Werd myn Stat in Leeuwendael
„ Een der fchoonfle Koop vorstinnen. „ Rotterdam voert nu myn' naem
„ Verder dan de zeeliên varen. „ Boogt dan vry, o Water/charen! „ Op myne oudheit, Jof en faem. "
Na 't voleinden dezer reden Dryft de Rotte langs haer' boordt
Hare Wagentrekfters voort;
3t Stroomvolk volgt, met vlotte fchreden, Zwemt en zwiert, nu af, dan aen,
Dobbert, duikelt, maekt gefchaterj Danst, nu op, dan in het water, Langs en om haer vlugge raên,
Die
|
||||
|
EERSTE ZANG.
Die het ftroomkristal beroeren,-
Die haer welige rivier,
Met een' levendigen zwier',
Dus der enge kiJie ontvoeren, Daer ze een ruimer wed verkiest,
En, met wentelen en keeren, Zich, door Bleiswyks wyde meren, In het Nieuwe Diep verliest.
|
|||||
|
F 3
|
|||||
|
» O * *-, ~* w w.v v-i. .-*. %> .*. ; , *. t. .'..,.
VERKLARING
V A N D E
■ r ;■■.-..... ..-. .......;. ;. .. .f'
PRENT voor den TWEEDEN ZANG.
De Rotte praelt hier aen de zyde
Van Schielands Maegdt,
In 't Stroompriëel, waer op zy blyde Kaer glory draegt.
De Heemraedlyke Wapens fleren, Als een festoen,
Doormengt met Stroomblaen en Lauvor'teren, Haer Paviljoen.
Vier Nimfen toonen, vol genuchten, Daer 't Stroomnat fpeelt,
Wat Veen- en Veld' en Watervruchten Ons Schielandt teelt.
De vreugdt der jonge Golvelingen Kent maet noch toom.
Dus ftreelen de eêlfte zegeningen Den Rottejiroom.
|
||||
|
'CPeaen' tTy&r && cyer£ózrzna, S6. A&.
|
|||||||||
|
. rX>/ %07147
|
|||||||||
|
WÊÊKÊÊÊÊËÊÊfBKSfÊÊlBÊÊÊÈ
|
|||||||||
|
s?
|
•™r""-0Uter!j/aifis._t7fj
|
||||||||
|
f' "*■ .■ *m.
47
DE
ROTTESTROOM.
T JV E E D E ZANG.
jTjLoe! waer ben ik? in wat oorden,
In wat ftiller eenzaemhek
Heeft de Rotte my geleid?
'k Zie haer koets noch groene boorden.' Dwaelt myn brein, of doet men my
Nereus pekelvloedt bevaren? Neen: ik dryf, op tammer baren, In de hulk der Poëzy;
'k Zwerf op plas/èn, braken, meren, Die myn Rotte, reis op reis,
In haer nederig paleis.
Gul hun ftroomkristal vereeren; Die
|
||||
|
DE ROTTESTROOM
Die, door fchotdeur en verlaet,
Staêg haer giften bly vergaêren, Als ze, met der fteden waren, Dorp, gehucht en veldt verzaed.
Blaest nu op, o Zomerluchtjes! Fladdert, dartelt herwaerds aen;
Rolt langs dees kristallen baen;
Vult myn zeiltje met uw zuchtjes; Geeft myn vaert' den losfèn toom •
Doet myn kiel door 't water bruisfchen, En dit dobbrend veldt doorkruisfèn, Nu eens voor, dan tegen ftroom.
'k Zie myn wapprend zeiltje zwellen. Los den fchoot! de voordewindt
Doet myn waterkoets gezwind
Door de gladde golfjes mellen. 't Vaste landt fchynt my te ontvliên.
Voor geboomte en grasryk weilandt Is 't Hechts hier en ginds een eilandt. Voorts al water wat wy zien.
|
||||
|
TWEEDE ZANG,
Zie, de zon, reeds hoog gerezen,
Over dorp, gehucht en dal,
Spiegelt in dit flroomkristal
Haer verguld en ftralend wezen: Hoe bevallig weet haer licht
Hier, om'tkabblend nat te tooijen, 't Stofgoudt uit haer pruik te ftrooijen, Dat ons blikkert in 't gezicht!
De overdartle golfjes fpelen, Welig hupplende op den duur,
Met haer eeuwigtintlend vuur,
En haer blinkende juweelen. Maer wat fpoeit zich herwaerds aen?
Zie ik, ©p de maet dier glansfèn, Veen- en Meernajaden dans/en, Vry en bly ten reije gaen ?
Ja, dit moet myn vaert weêrhouwen. 't Zeil fluks in! het roer aen ly!
'k Moet dien nroomftoet van naby
In zyn vrolykheit befchouwen. G 'k
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
'k Hoor reeds 't fchaterend gelach.
Haer geftoei kan my behagen, 'k Wed, dat Thetis om haer' wagen Nooit gezwinder Nimfen zag.
Yder heeft een' dans byzonder, Nu eens los, dan handt aen hand',
Nu eens vlug, dan grootsch van trant;
Dees koomt boven, die duikt onder, Ver van een, en zy aen zy\
In dit wentelen en draeijen, Ommezwieren, zweven, zwaeijen, Koomt de rei my nader by.
Zie, elks golvend haer, bewogen Door de dartle windjes, zwiert
Om den poeslen hals, gefiert
Met een' moer' van visfchenöogen. De enge keursjes, die haer naeuw
Om de tengre leden kleven, Zyn, met fchubbetjes doorweven, Watergroen en hemelblaeuw.
Zegt
|
|||||
|
|
|||||
|
T IV E E D E ZANG.
Zegt my", Nimfen, vlugge reijen,
Vloednajaden, ryk van zwier', Welk een hoogtydt doet u hier Thans zoo vrolyk fpelemeijen?
Zegt, wat geeft uw blyd/chap klem ?
Huwen hier twee Watergrooten?...
Luifter! een der dansgenooten
Zingt luidkeels; ik hoor haer fiern: „ 't Lust ons, dienstbre kamenieren
„ Van de Rotte, 'tjaerlyksch feest „ Dier Godinn', met blyden geest', „ Stroomgezang' en dansf' te vieren!
„ 't Lust ons, dezen dag', naer eisch „ Haren zetel op te tooijen,
„ Stroomloof en gebioemt' te fïrooijen
„ In en om haer vloedpaleis; „ A\ haer wondere eigenschappen,
„ Parels aen haer waterkroon', „ Op te zingen, bly van toon', 3j Onder 't vrolyk handenklappend
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ Ja, terwyl we ons, vlugoftraeg,
„ Spoeijen door 't kristal der wateren, „ Haren lof zoo uic te fchateren, „ Dat 'er Schielandt van gewaeg'.
„ Zingt, haer Majesteit ter eere, „ Vlieten, Meren, groen van pruik'!
„ OfFert haer uw waterkruik!
,, Dat uw vreugdt haer' roem vermeere! „ Viert dees' feestdag, ryk van glans',
„ Veen- en Vischrei dezer vloeden! „ Eeuwig moet' zy ons behoeden! „ Volgt ons fpoor, met zang' en dansf'... „
Door haer duiklen, draeijen, zweven Mis ik 't eindt van hare reen.
Zie, hoe yders dartle fchreên
't Stroomnat fchuimen doen en leven. Onder 't ruifchcnd golfgeluidt
Straelt, met diep ontzag en minne, De achting voor de Stroomgodinne Elk ten vrolyke oogen uit.
'k Weet
|
||||
|
T WE E D E ZANG.
'k Weet nu, uit de kenbre trekken
Van elks lodderig gelaet, Leen en kleên en hoofdfïeraedt, Yders naem en aert te ontdekken.
Zy, die't Itroomvolk t'zamen riep,
En, op haer gezwinde fchreden, Tot den waterdans doet treden, Is de vlugge Duikeldiep;
Zy, met hare tintiende oogen, Grondelyn, de hartvriendin
Van haer' Veenlief, door wiens min Zy gefkêg is opgetogen. Brandelyntje en Zwavelaert,
Met hun gele ftroomgewaden, Zie ik ginds zich dartel baden En onlcheidbaer t'zaem gepaert.
Bruine Koolöog maekt fchier 't water Heet door haren feilen gloedt;
Fladdrig fladdert door den ftoet,
Met haer levend flroomgefchater. G 3
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Zwaentje, met haer kroon' van gras,
Danst op Rietlings heldre galmen, Die, op zyn trompet van halmen, Triton nabootst op dees plas.
Zie, op zyne fik/che toonen, Borrelt uit den blyden vloed'
Nog een andre waterftoet,
Net gehult met biezenkroonen. Angellyntje en Zegenryk,
Vlug van ondren opgeftoven, Steken 't hoofdt blymoedig boven, Op dit fchaetrend meermuzyk;
Na haer volgen Snoeketemfter, Fuikevulfter, Baersjaegrin,
SchaJkhoek, Loosües, Vischwaerdin,
Kroosjegroen en Meerbezwemfter. Golfje, die van danslust' blaekt,
Koomt dees reijen üaëg verrasfèn, 't Geen in 't kristallyn der plasfén Een bevallig fchynlèl maekt.
|
||||
|
T TV E E D E ZANG. $$
Dees weet de armen vlug te vlechten
Door haer Speelnoots armen heen;
Die een' liskrans om de leen
Van haer Stroomgefpeel te hechten. Darde Biezeling gebruikt
Golfjes rug voor haren wagen, Die haer nu een poos wil dragen, Dan weer fpelende onderduikt.
Dus verrast vast de eene de ander, Onder 't ftoeijen, met een list';
In dees' vriendelyken twist'
Zweven ze alle door elkander. Nooit kon Amfttrites ftoet,
Doris kroost met Nereus reijen, Lieffelyker fpelemeijen Op Neptuins ontzachbren vloedt.
Zingt, ei zingt my, Plasnajaden, Zoo dees feest dit zingen lyd,
Hoe gy hier zoo wyd en zyd
In het hart van 't landt moogt baden. Wiesch
|
|||||||
|
'""l>M<ti|fii^>(rtiitT»h.......iiaiiiiiii'J*w*»
|
|||||||
|
a
|
|||||||
|
$6 DEROTTESTROOM,
Wiesch hier nimmer loof of gras ?
Of zyn in uw ftroomfpelonken Beemdt en boomgaerdt weggezonken? Zingt my de oorzaek dezer plas j
Zingt my, of uit deze meren 't Landt zyn wezen kreeg en ftandt,
Dan of uwe weelde 't landt
Hier in water deed verkeeren. Zou... Maer 'k zie van lieverlee
Duikeldiep, met vrolyk fpartelen, Duikelende herwaerds dartelen; Ja, zy neigt zich naer myn beê,
Schud de blonde ontlhoerde haren Van haer fchoudren op den rug,
Doet den ganfchen rei, hoe vlug,
Op haer' enklen wenk bedaren. Zoo weet aen haer' watertroon
Thetis haren floet te kluifleren. Hoortj zy zingen.!... laet ons luifteren Naer haer' liefFelyken toon:
„ Toe
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 57
„ Toen men dam noch kaêdyk kende,
„Toen Neptuin, der frranden fchroom, „ Hier, met watervork' en toom', „ Zyn gezwinde ros/èn mende,
„ Lag gansch Hollandt, dag aen dag,
„ Onder 't zwalpend nat bedolven;
„ Ja, zoo hoog bedekt met golven,
„ Dat men naeuw een' heuvel zag. „ Al dit Jandt dook toen in 't water;
„ Dan door flib, die 't naer zich toog, „ Hief 't allengs het hoofdt omhoog „ Uit het ruifchend golfgekJater.
„ Bouwman zoomde 't met een' rand'
„ Van dykaedje, om 't voor het woeden
„ Van den Watervoogdt te hoeden;
„ Dus werd hier het water landt, „ Landt, dat zich met fier bosfchaedje,
„ Ooftgeboomte, blozend fruit, „ Lentgebloemte en riekend kruidt „ Hulde, als met een weitsch pluiraaedje.
H „ Dan
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ Dan de Winter, guur van aert,
5, Eischte, met bevrozen handen, „ Iet voor 't landvolk, om te branden „ Op den koerierenden haert.
„ Beuken, wilgen, ryzige eiken ,, Schoten hier te kort, om 't vuur,
„ Al vernielend van natuur',
„ Telkens brandftof toe te reiken, „ Mooglyk, dat men toen vernam,
,, Of door noodt heeft uitgevonden, „ Dat in Hollands drasfè gronden „ Nutte ftof lag voor de vlamm*.
3, Naeuwlyks had men dit vernomen, „ Of de naerftige arrebeidt
„ Deed, met onvermoeid beleidt,
„ Straks die brandftof opwaerds komen. „ Veldt en beemdt, vol graen en gras,
„ Kwam men ftaêg met fpaên beftormen,
„ Ganfche ftreken lands hervormen
„ In een wyde waterplas,
,, Waer
|
||||
|
T TV E E D E ZANG.
„ Waer wy thans, met bly gefchater,
„ Vrolyk in ten reije gaen,
„ En verheugde toonen flaen;
„ Dus, dus werd het landt weer water, „ Water, dat hier bruischt en woelt,
„ En, met kabbelen en ftroomen, „ 't Groen der kronkelende zoomen „ Van de Rotte alom befpoelt,
„ En, door 't zwindelen en malen „ Van de watermolenraên,
„ Op de kristallynen paên
„ Van de Rotte ook aêm moet halen." Hoe! zy duikelt naer beneên.
Gulle Stroomnimf, duik niet onder; Toef; ei meld ons welk een wonder De oor/pronk is der wond re veen.
Is uit ruigte, uit riet en boomen, Die hier de overnrooming fchond,
En begroef in poel en grondt,
Hier de veengrondt voortgekomen? H 2
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Of lei zelf Natuur weleer,
Toen zy by het weereldworden Alles bragt in flandt en orden, Hier die vreemde brand/lof'neer?
Of kost Proteus, onder 't weiden' Van 't wanlchapen waterveê,
Met het flib en 't flyk der zee,
Hier den grondt zoo toebereiden?' Houd dit vragen ons ten goê.
Zeg, wat zal men best gelooven? Stil; daer fteekt zy 't hoofdt weer boven.. 'k Hoor haer (ïem; zy zingt ons toe:
3> Wy, die nimmer 't landt bewonen; ,, Wy, in 't water voortgebragt,
„ Kunnen u den aert, de kracht,
„ Noch 't begin dier brandftof toonen; „ Of zulks was toen 't Algebiedt
„ De elementen juist verdeelde, „ Dan of 't flyk der zee haer teelde, „ Weet de wysfte ftroomnimf niet.
« Doch
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 61
„ Doch wy hoorden, hoe voordezen
„ Hoilandt, door orkaen en vJoedt
„ Gansch misvormt en omgewroet,
„ Dus een bajert fèheen te wezen, „ Waer dees rei zich door verbeeld,
„ Dat bedolven mos en biezen, „ Slyk en ilib en wier en liezen, „ Door verrotting, zyn herteelt
„ In een ftof, die elk moet roemen, „ Brand/tof, nut voor 't algemeen,
„ Die de lieden van het veen
„ Dary, veen of bommel noemen. „ Deze fïof bezorgt al 't landt,
„ Als zy 't water is onttogen, „ Als de zon haer heeft doen droogen, „ Schuur by fchuur vol nutten brandt."1
Zwygt niet; glipt niet naer de gronden, Zanggodinnen dezer plas!
Weet gy 't, zingt ons wie hy was,
Die de veen 't eerst heeft gevonden; H 3 'k Zal
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
'k Zal dien kloekaert een' altaer
Van uw veengrondzoden flichten, Hem, met dankbare ofFerplichten, Turven ofFren 't ganfche jaer.
Zingt ons op, met blyde klanken,
Met wat arbeidt, wat beleidt,
Ons die brandftof word bereid;
'k Zal u in myn zangen danken. Grondelyn Iaet, op dit woordt,
Al den darden nroomrei varen, Komt, door 't huppelen der baren, My op 't vriendelykfte aen boordt,
Veenlief volgt haer vlugge gangen, Wyl haer min zyn hart verwarmt;
Zie, hoe teer zy hem omarmt.
Stil... zy nood ons op haer zangen! „ Hem [dus zingt zy] die de veen
„ 't Eerst in kolen deed verkeeren, „ Wil de Roxxe dat we ook eeren, „ Als wy hier ten feestdans' treên.
„ Doch
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 63
„ Doch zyn naem, haer lang onttogen,
„ Is, misfchien te kort van duur, „ Met den rook* van 't veengrondvuur, „ Lang verdwenen, vroeg vervlogen.
„ Dan wy zingen, hoe zyn vondt „ Heden nog word gaêgeflagen;
„ Hoe de veenftof in dees dagen
„ Word gebaggert uit den grond': „ VeneJing valt eerst aen 't flooten,
„ Met zyn hoofdgraef in de hand', „ Om de veenüerd' van het landt, „ 't Landt dat hy bedoelt, te mooten.
„ Riem en ftrook, door hem gefheên, „ Dobbelt hy, dees kleen, die grover,
„ Op zyn riek of beugel over,
„. Voert ze met zyn pramen heen. „ Als dan de eerstherboren Lente
„ De aerde, korts verkleumt, ontdooit,
„ Klaver, gras en bloempjes ftrooit, ;, Als een jarelykfche rente,
„ Dan
|
||||
|
DE ROTTESJROOM.
„ Dan zal niets den dierbren tydt
„ Nyvren Baggerling ontrooven; „ Dan aen 't zwoegen, dan aen 't flooven, „ Met een rustelooze vlyt';
„ Juist of hy den God' van 't flryden, „ Die in vuur en vlammen leeft,
„ 't Brandziek landt, dat Hollandt heeft,
„ Gansch en al dacht toe te wyden. „ 'k Zwyg hoe hy, met vlugge vaert',
„ Zich, in 't vrolyk uchtendkrieken, „ Spoeid, als gaf hem de yver wieken, „ En zyn praem aen de akkers maert;
„ Hoe hy, onder 't vlytig flooven, „ Vaek geleenigt door een liedt,
„ 't Baggerwerktuig grondwaerds fchiet,
„ En vol veengronds trekt naer bovenj „ Hoe de veenklomp voorts de veen
„ Met al de opgehaelde flodder, „ Dikke vocht en taeije modder, „ Roert en mengelt ondereen.
„ Zien
|
||||
|
T TV E E D E ZANG. 6$
„ Zien wy Veenman Jandwaerds vletten,
„ De opgeboeide iflodder/chop
„ Lost de veen aen de akkers op,
Sj Om ze hoog en droog te zetten. 5> Als ze door den zonneglans
5. Dus allengs is hart geworden, „ Danst, met wilgen voeteborden, M 't Venemeisje een' turrefdans.
„ 't Riemen, 't flikken, 'c overhoopen, „ 't Zeventurven, en wat voort
,} Tot den noeften turf bouw hoort,
,; Kan de vlyt van 't landvolk noopen, „ Dat den turf op hoopen zet,
„ Dat die diepgehaelde fchatten „ Trouw befchanst, met ruigte en matten, „ Dat hun zon noch regen lett'.
}J Hierop vlet men ze in de fchuren, „ Worden ze eindlyk, wydt en zydt,
„ Aen de haertfteên toegewydt
„ Van dit Landt en zyn geburen." I Naeuw
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Naeuw fluit Grondelyn haer' zangk,
Op haer' Veenliefs teeder ftreelen, Üf de Rei van ftroomgefpelen, Die, op Rietlings halmgeklank,
Flus den ftroomdans by kwam wonen, Angelyntje en al haer ftoet,
Streelen ftraks den darden vloedt,
En myne ooren, met dees toonen: „ Hun tot glory, die het landt
„ Hier in water deên verkeeren, „ Dansfèn wy, in deze meren, „ Wel een' ftroomdans, los van trant;
„ Doch met edler dansfèn fieren „ Wy dees' hoogtydt, 't jaerlyksch feest,,
„ Dat wy, met verheugden geeft',
>5 Thans tot lof der Rotte vieren. „ Zingt, tot eer dier Stroomgodinn',
„ Reijen harer heerfehappye! n 't Nut vermaek der visfcherye; Zet met ons de zangwys in;, „ Zingt
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 67
-, Zingt ons na, op 't bly gefchater
}J Van het zilvren visfchen heir, j3 Dat hier zweeft in kreek' en meer', „ En ons nadanst op het water. 3J Waer de melkkoe klaver at,
„ Waer de landjeugdt plag te dartelen, „ Ziet men nu de plasbaers fpartelen, ., Schiet de fhoek nu door het nat, ,, Voor der fteêliên grage disfèn 3} Mest men in dees waterwei „ Brafèm, karper, fpiering, blei, „ Paling, post en andre visfchen. „ Vischaert, die, by dag en nacht,
„ Zweeft en dobbert op dees vloeden, ?J Gaet, om zyn gezin te voeden, 3, Hier voor 't fteêvolk op de jagt:
„ 't Graege fteêvolk, welks verlangen „ Hy met keur' van veenvisch boet, ,, Vaert meê uit, om op dees' vloedt „ Zelf een verfche 20 te vangen. I 2 „ 's Mor-
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ 's Morgens vroeg, voor dag, voor daeuw,
„ Komt de vischlust, op dees plasfèn, J} Ons in onzen flaep' verrasfën, „ En is zelfs de zon te gaeuw:
„ Snoek- en blei- en palingfuiken, „ Korf en aelreep, ftrik en net,
„ Op de vischvangst uitgezet,
„ Moeten dan den grondt ontduiken. „ Zegen, fchrobnet, gebbe en haef,
„ Werpnet, fchakels, doggers, fleuren, ,t Doen dan 't zilvren fïroomfloers fcheuren, „ Daer 't ons dekte gladt en gaef
., Wy verzwygen vele vonden, „ Die het kloek vernuft bedagt,
M Om het fchubbig flroomgeflacht
„ Loos te lokken van dees gronden; „ Hoe de moekflrik hier met fpoed'
„ Vlugge fhoeken weet te temmen, „ Wen ze zich, als moe van 't zwemmen, „ Baekren in den zonnegloed';
. Hoe
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 69
,, Hoe de fnoekboog, ttyf gefpannen,
M Met zyn' puntigen harpoen',
„ Tusfên 't Jis en biezegroen,
;, Hen kan treffen en vermannen. „ Wie kan melden, met wat vlyt
„ Hengelaer, op deze vloeden, „ Met zyn bogtige angelroeden, „ Zyn geduldige uren flyt?
n Hoe het fïmple vischje dartelt? 3J Hoe 't om 't aesje fpelemeit,
J5 Tot het, door 't bedrog verleit,
„ In zyn bun of korfje fpartelt? „ Dan hoe Vischlief, uur op uur,
„ Hier, om zyn gewin te zoeken, „ 't Heir der visfchen koom' verkloeken, 5> 't Heeft nogthans geen' vasten duur.
fi Als dit uitgeveende water, In te naeuw een wed geprangt,
„ Naer een' ruimer fchot verlangt
„ Voor zyn /pelend golfgeklater, 1 3 „ Stygt
|
||||
|
7© DE ROTTESTROOM.
,3 Stygt het op de molenraên,
„ Die de windt gezwindt doet fpoeijen, >5 Vliegt het, met geftadig vloeijen, „ Over dammen, dyken, kaên;
SJ Met dien vluggen omzwaeij', ftygen, M Klimmen we uit ons waterhuis,
„ Tot wy, met ons flroomgeruisch,
„ In den fchoot der Rotte zygen, „ Waer deze achtbre Vloed vorflin
}J Ons haer ftroomkoets doet geleijen, 99 Bly vereenigt met haer reijen M En luchthartig hofgezin;
Dat "... Maer hoe! wat hoor ik ruisfêhen?
Waerom duikt de waterftoet? 'k Zie, hoe, met gezwinden fpoed',
Ginds een veenfchip aen komt bruisichen, Diep en hoog met turf gelaên;
Zou zyn boom den grondt niet peilen? |
||||||
|
Zie, hoe zyn gezwollen zeilen
Door den windt gefpannen ftaen; |
||||||
|
T TV E E D E ZANG.
't Zwalpend nat be/poelt den fiteven,
Die gedurig onderduikt,
Staêg de magt der golven fnuikt,
Waer hy vJug word heen gedreven. Vlotte turfïchuur, fpoei u voort;
'k Zie de Rotte al vol verlangen,, Om u door 't verlaet te ontfangen Binnen haren groenen boordt:
Spoei u verder langs haer zoomen, Door de fiere Maesilat heen;
Voer uw lichtöntvonkbre veen
Over Schelde en Zeeuwfche nroomen. Zeelands Leeuw, die uur op uur
Door de golven word beflreden, Hunkert, om zyn natte leden Op te droogen by uw vuur;
Vlaenderen en Brabant haken, Om u van den zwaren last,
Die uw' vluggen romp vermast,
Aen hun kajen los te maken. |
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Maer, wat ydel overleg
Heerscht, o HoIIandt! in uw zinnen? Yder Landt zoekt landt te winnen, Gy, gy voert uw landen weg;
Uwe hoven, frisfche beemden, Klaverweiden, grasryk landt
Geeft gy over aen den brandt,
Tot geryf van vriendt en vreemden. Gy verwarmt, gy voedt uw leen,
By het fmeulen, gloeijen, branden Van uw eigen ingewanden, Door 't verkwisten van uw veen.
Gy, al zyt ge uit zee geboren, Waterachtig van natuur',
Word allengs verteert door 't vuur.
Wien klinkt dit niet vreemdt in de ooren ? 'k Acht hem gansch niet dwaes van zinn',
Die durft flellen, dat uw venen Hunnen naem alleen ontleenen Van de Moeder van de Minn',
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 7
Die, zoo de Ouden ons verdichtten,
Schoon ze uit zee te voor/chyn kwam,
Stadig leeft in vuur en vlam,
Overal weet brandt te {lichten. Maer waer heeft my 't fchuimend zog
Van het turffchip heen gedreven? 'k Zie hier naeuw een golfje leven. Toeft myn hulk, of vaer ik nog?
Neen, zy rust in ruigte en biezen. 't Windje flaept. 'k Zal 't vaste landt,
Aen den groenen Voorlaenkant,
Nu voor 't weeke water kiezen. Hier mag 't oog zyn' Just voldoen,
Onbelemmert fpelevaren Langs een zee van korenaren, Of, in 't malfche klavergroen,
't Witgewolde vee zien dartelen, Melkers koeijen loom zien treên.
Wie zou zeggen, dat voorheen
Hier de veenvisch plag te fpartelen? K 't Landt,
|
||||
|
74 DE ROTTE STR OOM.
't Landt, gekwelt met waterzucht',
Kost hier naeuwlyks aêmtocht vinden, Klaegde 't allen vier den Winden Staêg met jammrend golfgerucht.
Eindlyk, met 's Lands rampgenooten Teer begaen, heeft de Ooftewindt,
Op het noodgefchrei, gezwindt,
Molenwieken aengefchoten, Kreken, meer en poel en plas
Tot een' frisfchen beemdt gemalen. Toen kwam Levenwekker dalen, Die 't met een tapyt van gras,
Graen en boterbloemen dekte, 't Geen den lodderigen Meij'
En zyn' trippelenden reij'
Straks een danstooneel verflrekte. Dus bekoorlyk voor het oog
Wist de kunst dit landt te bergen, Beuren ginds de Hondert Mergen Hunne fchedels naer omhoog.
|
||||||
|
Dit 's
|
||||||
|
»-~lUI*-<*""*
|
||||||
|
T PVE EDEZANG, *
Dit 's de Hildam, die van't ftryden,
Van der Ouden heldendeugdt,
't Kaê- en dykdoordelven heugt,
Toen men Leide zag in Jyden; Toen myn Stroomvorih'n, vol moeds,
Batoos Kroost en dappre Gallen, Om de Spaenfchen te overvallen, Voortvoerde op haer waterkoets:
Deze Hildam floot voordezen Myn rivier... Maer welk een vloedt
Vloeit ginds met zoo zachten fpoed' ?
't Zal myn fchoone Rotte wezen. 'k Nader haer met vlugge fchreên.
Stroomprinfes, wil my verfchoonen; 'k Liet my van uw boorden troonen Door uw landbekoorlykheên.
Gy, o Rotte! kunt my boeijen... Stil!.. Wat roept ze uit haren vliet'?
„ Dwaelt ge? 'k Ben de Rotte niet. „ Ik, die hie/ gerust mag vloeijen, K 2 ,, Ben
|
||||
|
76 DE ROTTESTROOM.
,, Ben haer fpeelnoot, de Oude Leê;
„ Schoon ze in roem my gaet te boven, „ Eenzaem, nedrig en verfchoven, „ Leeft myn grysheit hier in vree.
„ 't Groen, my tot een kroon gefèhonken, „ Is myn allergrootfte fchat.
,, 'k Belg my niet, dat ik geen flat
„ Moedig met myn' naem zie pronken. „ Laet de Rotte, wuft en vlug,
„ Dag aen dag haer Dochter naderen, „ 'k Volg haer, doch met ftramme raderen, „ Door de Hollevoeter brug.
„ 'k Mag my nu iet verder fpoeijen* „ Doch voordezen zag men my,
„ Onbeteugelt, los en vry,
„ Dicht langs Bleiswyks oever vloeijen". Hoe! zy duikelt naer beneên!
Gryze Stroom! ei doe my weten, Meld my, is 't u niet vergeten, Waer de Rotte, als zy voorheen
Hare
|
||||
|
TPVEEDEZANG. ft
Hare ftroomkruik uit ging gieten
In den overöuden Ryn,
Met haer golvend kristaliyn,
Plag door 't akkerlandt te fchieten. Ze antwoord: „ Verg myn grysheit niet
„ U, naer waerheit, juist te meiden, „ In wat polders, akkers, velden, 5, Zy van ouds haer voetfpoor liet.
„ Naer hier de oude veenliên meenen „ Heeft ze Bleiswyks boordt gefchuurt,
„ Toog ze, dwars door de O verhuurt,
„En de lang verveende venen, „ Kronklende op den Horen aen,
„ Waer ze al dartiend' voorwaerds ipoeide, „ Tot ze in 't blank Noord-Anat vloeide, „ Werwaerds nog haer flappen flaen".
Zwyg niet; laet me,. o Nimf! niet dolen Daer myn oog geen uitkomst vind.
Zeg, waer, in dees' Labyrinth, Zich de Rotte houd verfcholen. K 3 'k Dwael
|
||||
|
DE ROTTESTROOM,
'k Dwael in dit volfchoon verfchiet;
'k Smaek wel zoete landgenuchten; 'k Zie veel dorpen, 'k zie gehuchten; Maer myn Rotte zie ik niet.
Gouda houd my opgetogen, Daer zyn hooggewelfde kerk
Ginds haer' fchedel heft naer 't Zwerk,
Waerop Gouwe en Ysfèl bogen; Hier ligt Moordrecht; ginder veer
Ryst Benthuizen uit de boomen, Die zich fpieglen in de Aroom en Van het Hazerswoudfche meer;
Daer ftreelt Zoetermeer myn zinnen; Hier lokt my de Moerkapel;
Zevenhuizen nood my wel
Onder zyn geruste tinnen; . Maer het voorwerp van myn dicht, 't Lieve leven van myn fharen, Duikt in fchaduw, loof en blaêren; Houd zich fchuil voor myn gezicht
|
||||
|
■*----,IIIP ( -^P»»^ j m, | .....p^,
|
||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||
|
"
|
||||||||||||||||||
|
T /^-E £ & Ë Z A N G. 7$
Gryze Str oomnimf, doe my hooren
Waer ik, in dit lieiflyk dal,
Myne Rotte vinden zal;
Zeg waer ik haer op kan fporen. Goón! ik hoor haer! Ze antwoord my:
|
||||||||||||||||||
|
33
33 33
|
oo ge u voortfpoeit langs myn zoomen,
ult ge by een Stroomnimf komen,
Die ik myn rivierkruik wy; |
|||||||||||||||||
|
„ Zy, het Nieuwe Diep geheeten,
„ Spoeit zich langs de Klapkaê voort;
„ Eind haer' loop by Meeuwenöordt,
„ Daer haer ftroomkoets word gefieten; „ Daer haer naem tot water fmelt,
5, Door het kabbelen en ruisfchen, |
||||||||||||||||||
|
33
33
|
oelen, wentelen en bruisfchen.
Van het Bleiswyksch meergeweldt. |
|||||||||||||||||
|
,, Wilt gy uw verlangen boeten?
„ Streef daer voort van meer in meer,
,, Totdat ge uwe Rotte weer
„ Zult ontdekken, bly begroeten." Hier-
|
||||||||||||||||||
|
DE ROTTESTKOOM.
Hierop zwygt ze, Zwemt weer heen,
Kemt haer kronkelende haren, Kuscht gebloemte, kruidt en blaéren; GJipt allengskens naer beneên.
Dat nooit ramp uw rust beftryde! Vloei in vrede, o Oude Lee!
Vloedörakel, dat myn beê
Gul verhoorde, my verblydde! 'k Zeil weer voort, op uwen raedt,
Teer belonkt van beemden, weijen, Waer Natuur gaet fpelemeijen, In haer loddrig landgewaedt.
'k Hoor hier Levenwekker ruisfêhen Met een dartelend gefchal;
'k Zie alom, in dal by dal,
Zeen van korenaren bruisfchen, Onbelemmert door den vliet,
Die, ichier hooger dan de boomen, Langs zyn welbezorgde zoomen Met getoomde golfjes fchiet.
|
|||||
|
\Êjkk,3&zÉlK^^
|
|||||
|
TW E E D E ZANG,
Huis en hof en ftallen flapen
Hier, beveiligt en gerust;
Veeman hoed 'er, naer zyn lust,
Grage runders, vette fchapen. 't Veldt fchakeert een' klaverkrans
Om het hoofdt der fchoone Dorpen, Die, geen' vloeden onderworpen, Hunne buurten noön ten dansf'.
't Vogelchoor voed yders lusten Staêg met zoet getierelier.
't Lukte laetst myn Dichtnimf hier
Ergens in het groen te rusten. 't Windje roerde loof noch kruidt;
't Pluimgediert' zweeg in de boomen; Beek en vliet vergat te fixoomen; Veldt noch akker floeg geluidt.
In die ftilte, als opgetogen, 't Zy de kunstbe/piegeling,
't Zy de flaep haer zacht beving,
Look het Nimfje allengs hare oogen. L
|
||||
|
DE ROTTESTROOM,
Straks verfcheen haer, in een' droom',
Al de fchoonheit der landouwen, Die men wakend kan befchouwen Aen den oever van dees' ftroom'.
Midden in die zaligheden Zag ze een Maegdt, wiens aengezicht
Glinfterde, als het morgenlicht,
't Bloem-en grasryk veldt betreden. Een verheven ftedekroon,
Juist doormengt met klaverblaêren, Sierde haer ontfhoerde haren, Die als van haer fchoudren vloón.
't Kleedt, dat hare leden dekte, Was fluweel of groen fatyn,
Met een' zilvren wederfchyn',
Die de zon tot fpiegel ftrekte. Juist gelyk de Rottestroom
Kronklend vloeit langs kromme paden, Golfden ook haer praelgewaden, In wier eêlgeweven zoom
Gouds-
|
||||
|
TWEEDE ZANG, 83
Goudswaerdt , Schepers en de Namen
Starrenburg, van Boetselaer, Vander Does en Wassenaer, Schielands Heemraen, zich verzamen.
's Dykgraefs naem, haer glorytrap,
Straelde uit haer ontzaglyk wezen; Op haer' gordel flond te lezen: Schielands Hooge Heemraedschap.
Dus werd ze ook van elk geheten. Haer geöogde fèpterftaf,
Die alom bevelen gaf,
Deed al 't Land haer wetten weten. Aen haer zyde trad een Maegdt,
Haer en all' den veldreij' dierbaer; Schielands Hof en hooge Vier/chaer, Die en zwaerdt en fchalen draegt.
Waer dit edel Paer de zolen Drukte op klavergroen en gras,
Bloosde kruidt en veldgewas,
Bloeiden rozen en violen. L 2 Rotte,
|
||||
|
D E R O TT E ST R O O M.
Rotte, Schie en al de ftoet
Poldernimfen, kreken, meren, Kwamen 't gift by gift vereeren, Lachten 't toe, met groet' op groet.
Werwaerds de een haer' fêpter zwaeide Rezen dyk en kaê omhoog,
Werden veldt en akker droog;
Werwaerds de andre de oogen draeide, Werd de moedwil ftraks vervaert,
Had men roof noch moordt te duchten, Zag men de ondeugdt heimlyk vluchten, Vliên met ingetrokken fraert'.
Toen myn Nimf de twee geipelen
Mee naer eisch wou hulde doen, Daelde een Arendt, die in 't groen 't Achtbaer Paer beftond te ftreelen,
't Moedig op de wieken nam, En hare oogen deed ontwyken,
Daer zy hem zag nederftryken
In het magtig Rotterdam. |
||||
|
TWEEDE ZANG.
Hoe!. . . Wat wonderbaer vermogen
Hield my daer myn Zangfter fliep?
'k Ben alreê het Nieuwe Diep
In herdenking' door getogen. 'k Streef met myne hulk' alreê
Recht door Bleiswyks meren henen. Beemdt en weide zyn verdwenen In dees binnenlandfche zeej
Echter mag 't my hier gebeuren Meenig ryzig toren/pits,
Als 200 meenig trouwe gids,
Door de lommer op te fpeuren. Hier ligt Nieuwerkerk, daer ryst
Ysfêlmonde uit loof en blaêren, Daer de Maes, met zilvren baren, 't Minzaem kuscht en eer bewyst.
Ginder duiken flot en toren Van Kapelle in 't hoog geboomt',
Langs wier wortels de Ysfêl ftroomt
Daer kan Bleiswyk my bekoren3 L 3 |
||||
|
DE ROTTE STROOM.
Dat zyn eigen vierfchaer fpant,
Dat dees baek, ten fchrikk' der boozen9 Die 's Lands wet verroekeloozen, Hier ontzachlyk houd in ftandt.
Maer wat galm van zilvren baren Ruischt my hier zoo zacht in 't oor?
Welk een fpeelziek Waterchoor
Roert hier keel en veel en fiiaren? Welk een blydfchap! 't is de ftoet9
't Zyn de vlugge Waterreijen, Die myn Rotte alom geleijen! 'k Dobber weder op haer' vloedt!
'k Hoor haer, met haer golvelingen, Met een' losfen zwier' en vall',
Onder 't kabblend ftroomgefchal,
My, haer' Dichter, welkoom zingen. Hoe ryst hier de vreugdt in top!
Zie hoe bly haer zwanen fpelen! In en om haer ftroompriëelen Luiken kruidt en bloemen op.
'k
|
||||
|
T TV E E D E ZANG.
'k Zie haer' boezem vrolyk ryzen.
Tweemael zestien Stroomnajaên
Schieten molenwieken aen,
Komen hare reijen fpyzen. Op dit vrolyk vloedgeluidt
Stort zy haer verkregen gaven, Om 't omliggend landt te laven, Door een reeks verlaten uit.
Maer haer vreugdt heeft my blymoedig Reeds door 't Schreirak heen geleidt;
Dus maekt gulle vrolykheit
Onze levensreis voorfpoedig Door het treurigft' weereldöordt.
Schreirak, wie gy hier moogt binden, Kluifleren door tegenwinden, Sefier blaest myn dichthulk voort,
'k Groet hier meenig ftille woning., Waer de Deugdt meer vreugdeflof,
Meer vermaeks vind, dan in 't hof
Van den allertrotsten koning. |
||||
|
DE ROTTESTROOM.
'k Zie den fchoonen Bergfchenhoek,
'k Zie het frisfche Berkel pryken. Waer de Kunst Natuur doe wyken, Hier 's Natuur de Kunst te kloek
In het fëhildren van gezichten, Dorpen, hoven, meer en plas,
Velden, ryk van graen en gras,
Die voor geen uitheemfche zwichten. Maer, wat vloeit de Rotte ftil!
Welk een kalmte ftreelt de baren ? Zie, de wufte Waterfcharen Wringen zich door enger kil.
Zie haer, met gekromden rugge, Als vertragen in haer' fpoed',
Daer Terbrugge haren vloedt
Overfchaduwt, met zyn brugge. 'k Ruilde graeg het ftraetgerucht,
't Statgewoel, vol zorg' en kommer, Voor de frisfche lucht en lommer Van dit flil riviergehucht,
|
||||
|
TWEEDE ZANG. 89
Daer de Rotte, in 't nederdalen,
Ruimer ftroombedt word bereid.
'k Zie haer,' in dees vrolykheit,
Bly en welig adem halen, Daer zy 't luchtig Rigaes Rust,
Door welks paên vol liefHykheden Rust en Lust en Vrede treden, Met haer Stroomnajaden kuscht.
'k Voel haer mynen zanglust wekken. Hier doet ze ons, in 't eêl ver/chiet,
Dat ons keur van fchoonheit bied,
't Plasryk Kralingen ontdekken. Daer vertoont ze ons 't Prinslyk Ddf,
Dat zyn torens, op de gaven Zyner wakkre Letterbraven Moedig, beurt naer 't fïargewel£
Ginds doet ze ons Schiedam befchouwen- Hier 't bekoorlyk Overfchie.
'k Dwael, waer ik in 't ronde zie,
In het Ichoon van haer landouwen. M Zacht!
|
||||
|
DE R O T T E S T R O O M.
Zacht!... Hier groet zy Hilgondsberg,
Daer 't, op 't kabbelen der baren, Haer belonkt uit loof en t»Jaêren. Wat uw ftandt myn £yter verg',
'k Moet, o Dorp! den Iofgalm fmoren, Die uw buurt ten firoomdans' nood;
5k Mogt' myn kroost, dat in uw' fchoot*
Sluimert, in zyn grafrust' floren. Boeit ge my? Ja, 'k word geipoort,.
Om Kornelisje en zyn Zusje Nog te omarmen, en een kusje___ Mser de Rotte trekt my voort.
Ei, bewaer myn huwlykspanden! Hoe? met welk een' losfên zwier'
Kromt en dracit de flroom zich hier
Door de klaverryke landen! Spoei u, vloei, o Rottestroom!
Boei myn £yter aen uw raderen. Maer wat Landhuis zie ik naderen? 't Is de fchoone Oranjeboom•.,
't Lust-
|
||||
|
. T IV E E D E ZANG. c
\ Lustpriëel der koopgefpelen
Myner moederlyke Stat, Die, met Jiefflyk druivennat, In zyn fêhaêuw' hun zinnen flreelen, Schoone Boom, vol blozend fruit, Wat al kortswyl, lachjes, kluchtjes, Zweven, onder uw genuchtjes, Uwe lommer in en uit!
Dan, wat vreugdt gy hem moogt kweeken Die in uwe fchaduw' duikt; Wie uw Zoete vrucht misbruikt, Proeft hoe zuur zy op kan breken. Maer de dartle Waterftoet
Troont my voort langs 't grasryk weilandt, Daer het zwaenryk Zwanenëilandt Aen de Rotte hulde doet;
Daer haer zwanen vrolyk woelen, Nu in 't ftroomnat, dan in 't groen, Haren minnelust' voldoen, Hals en borst en pluimen /poelen, M 2 Vro-
|
||||
|
DE R O T T E S T R O O M.
Vrolyk met de wieken flaen.
Zie ze elkaêr ten zwemftryd' dagen, Door het zwalpend flroomnat jagen ,. Duiklend', bl.y ten reije gaen.
'k Wed men aen Meanders zoomen,. Op den fchoonften lentedag,
Nimmer fchooner zwanen zag!........
Maer wat zwaeit de Rotte in 't ftroomenl;
Zy, die op haer zwanen roemt,
Heeft haer' boordt hier, door 't vermogen. Van haer' loop', dus krom gebogen., Waerom elk dien 't Zwaenshals noemt.
Krooswyk haelt met zyn priëelen Hier de Rotte vrolyk in,
Daer ze blaekt van oude minn';
Daer ze, met haer Vloedgefpelen, Langs het gryze Duif huis zwiert,
't Welk haer, daer de nachtegalen Met muzyk' haer blyde onthalen, Met zyn boompluimaedje fiert,
Hier
|
||||
|
TWEEDE ZANG.
Hier ziet ze, in zyn bouwfieraden,
Nieuwe pracht, die haer bekoort,
Voor zyn' lagen rieten boordt
Groene heggen, dreven, paden» Zy herdenkt, hoe 't nroomklinket
Dikwerf hier haer min bepaelde, Hoe zy hier de Maes onthaelde, Kuschte op 't groene bruiloftbedt.
Haer kan nog, dit oordt bekoren, Daer haer fpruit te voorfêhyn kwam,.
Daer het ryke Rotterdam
Zoo armoedig is geboren. Dit gedenken aen haer jeugdt:,
By al 't heil van later dagen, Streelt haer, op den waterwagen; Baert haer telkens nieuwe vreugdtv
Dus begroet zy, met haer reijen, Hier, in fchaêuw' van 't lindelof,
Moes- en ooft- en rozenhof,
Bloemwaranden en valeijem. M i
|
||||
|
DE ROTTESTROOM
Haer vermaek, dat élk bekoort,
Teelt en voed hier reine lusten. Rust van Onrust doet haer rusten Aen zyn' fchaduwryken boordt.
Steil geboomte en hooge hagen Maken hier de golfjes koel.
Woelwyk temt haer ftroomgewoel,
5k Zie Rubroek haer' loop vertragen, Door zyn oude gevelpracht.
'k Zwyg, hoe biy zy ondertusfèn Ginds in 't groen de Boot gaet kusfchen, Wiens vermaek de zorg verzacht;
Hoe zy daer, met rozenboeijen, Word beknelt door 't Paradys,
Ryk van ooft en oogenfpys,
Wier fieraedt haer ftuit in 't vloeijen. o Bekorelyke Stroom!
Wat al zaligheden zweven Hier, in hoven, lanen, dreven, Op en langs uw' groenen zoom!
't Lust
|
||||
|
TWEEDE ZANG.
h Lust my hier wat aêm te halen,
Veilig voor den zonnegloedt.
Staek het ruisfchen van uw' vloedt!
'k Hoor gepluimde zangkoralen Zingen, met een' edJen zwier',
Die my boeit met lieve klüifteren. Gun my hier een poos te Iuifteren. Dit muzyk verftomt myn lies.
|
||||
|
i, -, *" * ' n, *".*■ . '; ,■•>■■■ ... ■ . i% .-. ,
VERKLARING
VAN DE
PRENT FOOR DEN DERDEN ZANG.
„ Geliefde Dochter! uw gelaet,
„Uw luifter, uw vermogen,,'
„ Uw wakkre vlyt, uw achtbre ftaet, „ Verheugt myn hart en oogen.
„ 'k Zie hoe ge, in uw geëert bewindt, „ Tot deugdt en kunst genegen ,.
„ De Koopzorg en Gekertheit mint. „ Derf nimmer 's Hemels zegen 1
Dus groet de Rotte, uit haren vloed', Hier , met haer Stroomgespelen, De Rotterdamsche Mae gdt, begroet Van Twee Paer Weere ld deelen,
Die haer ontelbre Waren biên En hoofd- en ba! f fier aden.
't Verfchiet doet ons de Stroombaenzisn, Waerlangs, met haer Najaden,
De Rotte door haer Keopjiat vloeit En ruisfchend naer den Maesflroom fpoeit. |
|||||
|
•
|
|||||
|
^Jeferv OTvrde- tyér&Stertnf, 36- a<f.
|
||||
|
'- neet my a-jéi^rsk-, _
|
||||
|
DE
ROTTESTROOM.
DERDE ZANG.
-•
D e eêlfte dronk uit nektarftroompjes,
Ambrozyn of honigzoet, 't MolJigft' muskadellenbloedt, 't Zacht gevlei der zoetfte droompjes Heeft nooit malfcher vreugdt geteelt 5
Dan daer 't orgeltje uwer keeltjes, Uit uw koele loofprieeltjes, My, o Zangertjes, mee nreelt!
Blyft me op uw muzyk onthalen; Leert myn blyde Poëzy' 't Vloeijen uwer melody', 't Welig ryzen, 't dartel dalen! N Speelt
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Speelt voor Echoos; volgt haer' toon;
Plukt gebloemt'; zy zal 't fchakeren, Daer zy, onder 't kwinkeleren, 't Hoofdt der achtbre Rotte kroon'.
Zie, de Stroomprinfës word moedig; Op het hooren van dit woordt,
Ryd de Schoone vrolyk voort,
Volgen haer Najaden fpoedig. Neen: haer yver fpoort dien zwiery
Geeft haer' Stroomreij' vlugger voeten > Om de Maesftat bly te groeten Aen het eindt van haer rivier'.
Hoe verrukt die kroon der fteden, Hollands tweede Koopvorftin,
Rotterdam, myn hart en zin
Door haer pracht en fchoone leden. Boomryk Krooswyk, bloei met lust'!
'k Zal uw lommer eeuwig loven. Groeit, o fchaduwryke Hoven! Bloei, o luchtig Harterust!
'k
|
||||
|
DERDE ZANG.
'k Volg de dartle gol velingen ....
Stroomgodin! hier vind ik flof,
Om, tot uwen roem, den lof
Uwer fchoone Spruit te zingen. 'k Zie haer, als een berg of duin,
Ryk beplant met ryzige eiken, Schier het ftarrendak bereiken, Met haer fchitterende kruin'.
Schielands Zeedyk, die 't vermetel, 't Onbezonnen tzeegeweldt,
Trots weêrftaet en wetten fielt,
Strekt haer tot een' vasten zetel. Wat hier oog en hart verblyd',
't Groen der gras- en klaverlanden, 't Spiklig dons der bloemwaranden, Dient haer tot een voettapyt.
Dus ge viert en aengebeden, Spiegelt ze in het Maeskristal, Onder 't kabblend vloetgefchal. Haer gelaet en juiste leden,
N 2
|
||||
|
ióo DE ROTTESTROOM.
De achtbre Maesftroom, doorhaer prael,
Pracht en rykdom opgetogen, Staröogt op haer koopvermogen, Uit zyn glazen waterzael.
Daer hy eerst met dartle ftroompjes Spartelde} 'm haer' boord' van riet
Praek de ryke Haringvliet,
Groet hy thans haer trotfche Boompjes. Daer hy flib en ilyk weleer
Uit zyn kill' plagt op te loslen, Ziet hy nu de fpeelkarrosfên Daeglyks ryden ginds en weer.
Hier vergapen zyn Najaden, Op 't kristal van zyn rivier',
Zich aen de edle pracht' en zwier5
Van de weitfèhe bouwfieraden: 't Zy 't hem lust' zyn' watergroet
Aen 't Oostindisch Huis te wyen, Dat den geur der fpefèryen Ademt over zynen vloedt:
'tZy
|
||||
|
DERDE ZANG,
't Zy de prachtige gebouwen,
Kooppaleizen trotsch van kruin',
Aen hun gevels van arduin
Zyne koets gekluiftert houwen: 't Zy hem, in frats poort by poort,
Ryk van pylers, nisfèn, plinten, De edle bouwkunst van Korinthen, Of de Dorifche bekoort.
'k Rep niet hoe 't gedruis der fcharen Van het praetziek Oude Hoofdt
Vaek zyn golfgeruisch verdooft,
Door 't verhael van nieuwe maren. 'k Zwyg hoe hem flats Timmerhuis
En de Werf des Zeeraeds kluifteren, Wen ze hem verbaest doen luifteren Naer hun klaetrend bouwgedruis.
'k Zwyg wat reeks van zwangre kielen Hy, ten dienst' van 't koopgewin,
Hier, de havens uit en in,
Op zyn' zilvren vloedt ziet krielen^ N 3
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Hoe Garonne en Loire hier
Jaer op jaer zyn' ftoet vermoeijen, Stroomen wyns ons toe doen vloeijen, Langs den rug van zyn rivier';
Hoe de vlotte korenfchuren Van Brittanje, op zyne raên,
Opwaerds ftreven, en haer graen
Storten in des fteêlings muren; Hoe zich Schotlandt herwaerds ipoeit;
Hoe 't zyn koolmyn hier doet branden; Hoe, uit ïerlands vruchtbre landen, Hier een ftroom van boter vloeit.
'k Zwyg hoe Zeelandt, noest en wakker , Hier het graenryk Polen tart,
Week aen week hier komt te mart,
Met de vruchten van zyn' akker. Was myn zang en zangdof niet
In uw enge kill' befloten, 'k Zong', o Rotte! wat al vloten Hier de Maesftat landen ziet.
'k Zong'
|
||||
|
DERDE ZANG. 103
'k Zong' de kielen, 'k zong' de fchepen,
Zwanger van uitheemfche waer,
Die de koopvlyt, 't ganfche jaer,
Voor haer pakhuis weet te flepen; 'k Zou het nieuwe Beursgefticht
En zyn handelmagt verhoogen, Dat de hooggewelfde bogen Wedergalmden van myn dicht;
'k Zou des Zeeraeds roem trompetten In de fcbaêuw' van 't PrinfènhoE . . ,
Maer gy noopt my om uw' lof
Thans op myne Her te zetten. 't Lust my des, van uwen boord',
't Magtig Rotterdam te aenlchouwen, Al het trotsch verfchiet te ontvouwen Waer uw fchoonte ons door bekoort.
Dat 's uw Maesftat, die haer wezen, Die haer' naem u danken moet,
Wyl haer kindsheit uit uw' vloed'
Oudtyds, nedrig, is verrezen. Lact
|
||||
|
DE ROTTESTROOM,
Laet ik aen haer Oofter zy
Ginds myn gretige oogen fpelen, 'k Zie de trotfche zeekasteelen Harer Ooftermaetfchappy'
Uit een bosch van eiken groeijen; 'k Zie 'er, in volwasfèn ftand',
Vaerdig om naer 't morgenlandt,
Met gezwinde vaert', te fpoeijen. Aen haer andre zyde, in 't lof
Van geboomte en groene hagen, Praelt het Tempe dezer dagen, Edens Eden, Vyverhof;
Zwindelt, dreunt de buskruitmolen Die den Lande in oorlog baet,
Ligt die trouwe toeverlaet
Als een flang in 't groen verfcholen. Zie, o Rotte! hoe uw Spruit
Hier, tot blydfchap aller oogen, Met haer magtig koop vermogen, Pracht' en praei', uw loopbaen fluit.
|
||||
|
DERDE ZANG.
Laet ons uit de ontzagbre trekken
Van het Juifterryk gelaet,
Leen en kleên en hooftfïeraedt,
Hare aloude deugdt ontdekken. Uit hoe meenig Godsgefh'cht,
Paerlen aen haer ftaetfykleeden, Schittren haer lofwaerde zeden U ter eere, ons in 't gezicht!
Met wat koefterende ftralen Flonkert haer liefddaedigheit,
Van wiens Godgezind beleit
Wy alom een blyk zien pralen! 'k Zie haer Weeshuis, in wiens fchoot
Zy, met teêrbefchermende armen, De arme Weesjes troost, in 't kermen, Om hunn' fchuldeloozen noodt-
Met der milde Burgren gaven, Zien wy haer 't verlaten kroost Hier, 't godvruchtig hart ten troost, Teeder hoeden, voeden, laven. O
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Hier word de ouderlooze Jeugdt,
Door haer wysheit en vermogen, Armoe, ramp en leet onttogen, Opgekweekt in kunfte en deugd',
'k Zie het Oudemanhuis pralen, In welks bouwbekoorlykheit
Zy den ouderdom verbeid,
Leid door galeryen, zalen, Daer de werkman alle leet,
Last en zorg der wrange jaren, Zeeman ftorm en zeegevaren, Door 't geuxeel der rust', vergeet.
Ginds doet ons uw Stat befchouwen 't Oud en uitgebreid geflicht,
Daer haer teedre liefdeplicht
Waekt voor 't nut der Oude Vrouwen, Die hier, buiten zorg en noodt,
In haer levensavondftonden, Welbezorgt van disch' en fponden, Vrolyk wachten naer den doodt.
Daer
|
||||
|
DERDE ZANG.
Daer is 't Gasthuis, waer de krank en,
Wie een 2warm van kwalen let,
Op het zachtgefchudde bedt,
Stenend zich dier zorg' bedanken; 't Heft, op 't kermen en gezucht,
Juist of't, door dit zichtbaer teeken, 's Hemels hulp wou derwaerds fmeeken, Zynen toren naer de lucht:
't Overfchaêuwt, ter flinke zye, 't Dulhuis, waer men niet alleen,
Met een' toom' van flael en fleen,
't Hollen fluit der Razernye; Maer dien, die de deugdt weêrflreeft,
En, met onbezonnen fchreden, Dwaelt van 't fpoor der reen en zeden, Tydt tot flille boete geeft,
'k Zwyg wat edle liefdedaden, In 't Diaconyehuis,
De Armoe ftaêg behoên voor kruis',
Jeugdt en Ouderdom verzaden. O 2
|
||||
|
io8 DE ROTTESTROOM.
Uwe Dochter doet ons oog
Haer godsdienfligheit bemerken, Daer ze, in haer verheven Kerken, Hart en oogen heft omhoog.
Zie hoe fier de grove toren Van fint Lauwrens hooge kerk
Ginds zyn' fchedel door het zwerk
Schynt in 't ftarrendak te boren. 't Oofterbedehuis verftrekt
Hier, met zyn verheven tinnen, 't Heilig voorwerp dat elks zinnen En godvruchtige aendacht trekt.
'k Rep niet van haer' Zuidertempel, Wyl ons oog dien niet befchouwt5
Noch den Prinfèn, korts herbouwt
Op zyn' uitgefleten drempel.
Om het uitgebreid getal Van de Tempelen te malen,
Die in hare vesten pralen, Valt myn dichtpanneel te fmal. Luther3
|
||||
|
<
|
|||||
|
DERDE ZANG. 109
Luther, de eerfle kerkhervormer,
Leeft 'er in zyn kerkgebaer;
Mennoos werelooze fchaer
Ducht 'er geen' geloofsbeftormer; Geen vervolgend zielfenyn
Drukt 'er hen, die hun vertrouwen Op de hoogfte Liefde bouwen, Naer den grondflag van Armyn.
Gauler Drukgenooten, Britten, Schotten, yder in hun tael'
Kloppende aen de hemelzael,
Zien we 'er kerk by kerk bezitten. Onbeducht voor boei' of prang
Mag elkeen den Ongezienen In uw Stat, o Rotte! dienen, Veilig voor gewetensdwang.
'k Zie die Schoone 't woeden wraken Dier affchuwelyke pest';
'k Zie haer voor 't gemeene best
Staêg met duizend oogen waken. O 3 Dit
|
|||||
|
•
|
|||||
|
DE ROTTESTROOM.
Dit getuigt het oud Stathuis,
Dat, tot eer van Themis Hoven, Ginds zyn tinnen heft naer boven Uit het woelend ftraetgedruis.
De achtbre ftoet van Palinuren Slaet hier trouw, zoo vroeg als fpaê,
't Heilig Recht, hun noordftar, gaê,
Daer ze 't ftederoer befturen; Uit dees' hoogverheven transP
Straelt de zon der iïatvoogdye Op de bloem der Burgerye, Veilig bloeijende in dien glansf'
Dit 's de ftoel der Burgervaderen, Die de Burgery', hun kroost,
Dag aen dag', om heul of troost,
Gunt hun onbefchroomt te naderen. Schepensbank beflecht 'er 't pleit
Naer het ryzen, naer het dalen Van de nimmerfaelbre fchalen Der Godin Gerechtigheit.
|
|||||
|
DERDE ZANG. n
Roede, ftrop en flagzwaerdt voeren,
Naer 't gewezen vonnis Juidt,
Hier 't geftrenge fcherprecht uit,
Om de zonde in 't hart te ontroeren: De achtbre Weesheer flaet hier 't goedt
Van 't onnoozel weesje gade, Zorgt, opdat het, zonder fchade, Hun ten nutte word' behoed:
Hier doorkruist de wacht der oogen Van den Wykheer graft en frraet;
't Opzicht van den Bouwheer baet
't Stats en 's burgers bouwvermogen: 't Woelend Stats Geheimkantoor
Weet de burgers te gerieven, Schryft de gift- en kustingbrieven, Leest verkoop- en koopwet voor.
In de wis/èlbank' bevatten Kisten, kelders, hol van buik',
In- en uitheemsch ten gebruik',
Zilvermynen, Krezus fchatten.
't Drok
|
||||
|
12 DE ROTTESTROOM.
't Drok kantoor des Thefauriers
Blyft Stats fchatkist aenbevolen. Sterke kerkers, diepe holen, Vloeken 't fluiten des Cipiers.
Zooveel kamers en vertrekken, Moeite, zorg en ongemak
Weet het hooggewelfde dak
Van 't aloud Stathuis te dekken: Dan naerdien Stats zware last
't Zwak Steêhuis, zoo oud van dagen, Ünbekwaem om 't al te dragen,
In zyn eng begrip vermast,
Baet de Waeg, die 's koopmans waren Met onbuigbare armen wikt,
Weegt en yder 't zyn befchikt,
Zyne zwakte en hooge jaren: Deze torst op haren nek,
Als tot zooveel last bekwamer, De overzware Rekenkamer, Met haer bezig fchryfvertrek.
Ook
|
||||
|
DERDE ZANG. ir;
Ook 't vertrek der Kleene Zaken,
Daer het Recht den Burgertwist
Hoort en wederhoort, beflist,
Toelegt pm den vree te maken. SchieJandt doet zyn Edel Hof,
Schepens en Gezworen Mannen, Naest dit oordt de vierfchaer /pannen, U, o Stroom, ten nutte en lo£
'k Rep niet, wyi we 't niet befchouwen, Hoe Stats Tuchthuis, daer uw trein
Oudtyds fïaerde op Bulgerftein,
De ondeugdt weet in toom te houwen; Daer de rasp de weelde temt,
Daer de booswicht alle dagen 't Hard Brazylfche hout moet zagen En in 't zweet zyns aenfchyns zwemt;
Daer de fpinrok 't eerloos minnen, Dronkenfchap en dievery,
Tot hun ftraf, naer fèhultwaerdy,
Lange jammerdraên doet fpinnen. P Mogt
|
||||
|
ii4 DE ROTTESTROOM.
Mogt ons oog hier Zuidwaerds aen
Onbelemmert fpelemeijen, Langs de praelgebouwen weijen, Die 'er trotsch getimmert ftaqn,
'k Zou 't Gemeenlandshuis ontmoeten, 'k Zou dien troon der Heemraedfchapp',
Op des Stroomfloets handgeklap,
In myn ftroomgezang begroeten: 'k Zou het bouwvernuft van Loois,
In dat meesterftuk, ontvouwen, Daer die parel der gebouwen Blinkt, als jaspis en turkoois,
Aen de kroon' van 't puik der fteden; 'k Noodde 't keurigfte gezicht
Naer dat heerlyk bouwgefticht,
Net gevormt naer kunst en reden. 't Wonderkunftig voorportael
Met zyn nislèn, pylers, bogen, Uit een' cirkel juist getogen, Lyst- en loofwerk, gevelprael,
|
|||||
|
Licht
|
|||||
|
DERDE ZANG,
Licht en lui/ter der vertrekken,
Ryk van pracht' en bouwfieraedt;
Alles wat 'er 't oog verzaed
Zou myn kunst' tot zangftof /trekken. Dit, o Rotterdam! zou my,
Als van nieuwen lust' gedreven, Alle uw wyken door doen ftreven, Om, met verf der Poëzy',
Alle uw fchoonheên af te malen. Midden in uw jftraatgewoel
Zou men uw fant Joris Doel
Met zyn gryze kruin' zien pralen: Niet met fchutterlyk geweer,
Maer met harpen, luiten, lieren, Zoude ik weer de wanden fieren, 't Heilig Negental ter eer';
'k Zou 'er weer, voor Pindus Grooten, Door Natuur en Kunst gevoedt,
Zingen om den lauwerhoedt,
Met myn fchrandre Kunstgenooten. P 2
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Uwe Lombaerdt, die het pandt
Ter beleening' word bevolen; Uw Latynfche en wyze Scholen, Kweekfters van het jong verftandt;
Uw Westindisch Huis, uw toeten, Ruime Markten, 't frisch geboomt',
Dat uw Havens ryk bezoomt,
Alles zou myn' zanglust' baten. 'k Zou.... Maer wat geruisch! wie ftoort.
Wie verhindert my in 't zingen? Woelen uwe golvelingen Dus, oRotte! langs uw'boordt?
Neen: 't zyn molens, die waranden, Eikenbosch en dennenwoudt
Vormen tot gebruikbaer hout.
Door haer zagen, fcherp van tanden; 't Speelziek windje doet haer vlug
De onvermoeide wieken roeren. Zie, de Stroomnajaên vervoeren Ganfche bosfchen op haer' rug.
Welk
|
||||
|
DERDE ZANG.
Welk een zwerm van zwangre kielen
Zien wy hier, met fnellen fpoed', Luchtig dobbren op den vloedt, Driftig door elkander krielen!
Door dit zegenryk gevaer Zyt ge, o Rotte! alom milddadig;
Schenkt gy Rotterdam geftadig Overvloedt van levenswaer. 't Heil der zuiveiryke koeijen,
Verfche boter, zoeten room, Doet ge langs uw' groenen zoom Naer tfw fêhoone Maes/lat vloeijen.
Wat de moes- en fruithof teelt, 't Voed/aem gras der vette landen,
Word doorn, met milde handen,
Aen die Schoone meêgedeelt. Alle vier de Jaergetyden
Komen haer, in feestgewaên,
Tripplende op dees waterbaen, Keur-van landge/chenken wyden.
P 3
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
De edle Mei leid, in den glansf'
Van de lentezonneftralen, DikwyJs langs haer waterzalen Hier de zoete Min ten dansf'
Dikwerf laet haer koets zich kluifteren, Dikwerf word haer floet gefpoort,
Om, aen haer' begraesden boord',
Twee gelieven te beluifleren, Die hier wandlen, handt aen hand',
Rusten op het jeugdig kruidje, Of, in 't luchtigdobbrend fchuitje, Dryven langs den groenen kant.
Prille Lente en Zomer telen Hier om ftrydt de zoetfte vreugdt,
Voeren ouderdom en jeugdt,
Moê van 't ftatgewoel, uit fpelen. Dan verlpreit de Blydfchap hier
Haer gejuich uit Krooswyks jachtjes, 't Zy ze zeilen, 't zy Ze zachtjes Spoên door 't kabblen der rivier',
|
||||
|
DERDE ZANG. 119
Die ze, door een' galm van ftemmen,
Fluit, fchalmei en fnaergeluidt,
Hier, door dak noch wandt gefruit,
Vrolyk ftreelen, effen kemmen. Hoe gevreest de Winter zy,
Om zyn guure en zuure vlagen; De allerkoudfte en droeffte dagen Maekt zyn kracht hier warm en bly;
Wen hy 't weeke vlak der ftroomen Stremt, en met een korst' bevloert,
Oudt en jong der Stat ontvoert,
Vry en bly ten ys doet komen; Dan, dan ziet men groot en kleen;
Hier op yzren vleugels zwieren, Als een' dikken drom van mieren, Woelend wemelen door een;
Op het rinkelen der bellen, Fiere rosfèn, ftreng ge/poort.
Moedig rennen langs dees' boordt.
Om elkaêr verby te fhellen. Met
|
||||
|
120 DE ROTTESTROOM.
Met de bloem' der JufFerfchapp',
Die, gedost in bonten kleeden, Schemeröogende, in de fleden, Juicht op 't klaetrend zweepgeklap.
Vlugge handfleên, lange ryen Snelle ryders, hier en daer,
Noopen fïaêg den wandelaer
Hun gezwinde vaert te myen. Doch hoe 't ysvermaek , vol vreugd',
Elk tot blydfchap op moog' wekken, Oudt en jong den haert' onttrekken, 't Baert den landmann' ongeneugt,
Wyl het ftyfgeftolde water Hem 't riviergebruik belet,
Zyne fteêvaert palen zet. ...
Maer wat wekt dit /Iroomgefchater? 't Is de marktdag, 't rechte doel
Waer de huisliên flaêg op ftaren. Zie de Polders herwaerds varen, Al den flroom hier vol gewoel.
Praem
|
||||
|
DERDE ZANG.
s
Praem en fchouw en dorp/chuit ipoeijen
Zich, vol yvers, fleêwaerds aen, Deze ledig, die gelaén; Dees koomt zeilen, die koomt roeijen. Buurt, gehucht en dorp loopt uit,
Juist of't volk, met ganfche hoopen, Alle winkels leeg zou koopen. Wat krioelt hier fchuit by fchuit!
't Ganfche Schielandt fchynt vergadert!.... Ploe! ik mis de ruime lucht. Hier ontmoet my 't ftraetgerucht. 'k Ben de voor/lat reeds genadert. Zie de Rotte! hoe vol moeds
Ryd ze, met haer ftroomjonkvrouwen, Door een dubble ry gebouwen. Op haer trotfche waterkoets! 'k Zie, op 't vloeijen van haer flroomen, Pakhuis, winkel, hof en huis, Onder 't koop- en ïlraetgedruis, Haer met vreugd verwellekömen. Q 't Zii-
|
||||
|
DE ROTTESTROOM
't Zilvren nat, dat ze uit haer kruik',
Onder 't welig Maeswaerds ipoeijen, Langs haer zoomen mild doet vloeijen, Strekt hier elk tot nut gebruik»
Laet de Fabeldichtkunst bogen Op één gulden fchapevacht,
Die Prins Jazon, door zyn magt,.
Fafis oever heeft onttogen; Myn rivier weet ryker fèhat,
Dierbre wol, die onze fchepen Van den Iber herwaerds flepen, Rein te wasfchen in haer nat,
't Zwanendons te doen braveren, Met een wit, dat proef behoud;
Dus kan ze elke vacht in goudt
Of in zilver doen verkeer en. Zoo goedgunftig laeft 2y hier
Van haer koets', ter wederzyen, Magtige edikmakeryen, Met haer' dartlen waterzwier';
|
||||
|
DERDEZANG. m
Telen Ryn en Loire ons wynen,
In de fchaêuw' der wyngaerdblaên;
Zy verwekt, zy teelt, uit graen,
Eenen oogst van frisfche azynen, Om hunn' dienst alom geëert;
't Zy, om zuivring toe te brengen, De art/en hen in Zalven mengen; 't Zy hun geur het pestvuur weert;
't Zy de Scheikunst, door hun krachten, 't Allerhartst metael beflomt,
Koper, tin en loot hervormt,
Weet te harden of verzachten; 't Zy hun zuur de duurzaemheit
Geeft aen de allerteêrfle fpyzen, Of den disch' op vele wyzen Keur van Jfaufên toebereid.
Hier verkoelt, in fchaêuw der boomen, Myne Rotte 't Zwavelhuis,
Waer de zwavel, waer 't harpuis
Vloeit, als ilikkrende Etnaflroomen. Q z 'tLuch-
|
||||
|
124 DE ROTTESTROOM.
't Luchtig Stolköort fiert haer' boordt
Met zyn Jiefflyk boompluimaedje, Met zyn breede timmeraedje, Dat haer' water/loet' bekoort.
Welk een edle ftroomvertooning Geeft die blyde kronkling hier
Aen dees welige rivier!
Dan hier duikt myn lage woning, Waer de Scheikunst 't blaeuwe loot
Dekt en broeit, op wondre wyzen 't Zuiver/i' wit daer uit doet ryzen, Juist of 't licht uit duifter fproot.
Laet my los, o Golvelingen! Vaer nu wel, o Stroomgodin!
Hier verbeid my myn gezin,
Hier belet de zorg my 't zingen. Myn bekoorlyk Vyfgetal
Boeit myn veer aen zyn belangen. Wacht niet dat ik met myn zangen Voorts uw koets verzeilen zal.
Hoe!
|
||||
|
D E R D E Z A N G. 12;
Hoe! ik zie den flroom vertragen;
'k Hoor de Rotte, als hier gefluit,
Met een kwynend golfgeiuidt, Dus zich over my beklagen: „ Heerscht dan ook de ondankbaerheic
3, In den boezem der poëten? „ Zyt gy al 't vermaek vergeten, „ Dikwerf u door my bereid ? 3, Weigert gy myn' vloedt te ftreelen „ Met de klanken uwer Jier'? „ Daer ik ftaêg, vol blyden zwier, „ U begroet met myn ge/pelen; „ Daer ik, met myn golfgedruis,
„ Dikwerf kome uw woonfleê kusfchen, „ Blyde uw zorgen weet te iusfen „ Door myn lieflyk flroomgeruisch;
„ Daer ik myne Vloednajaden „ Luchtig voor u lei ten dansf', „ Als ge u fpiegelt in den glansf' „ Myner vioeijende gewaden; Q 3 „ Daer
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
„ Daer myn blanke zwanen ftaêg
„ Dartelend rondom u zweven. „ Ach! hoe kunt ge my begeven? „ Zeg, wat maekt uw' zanglust traeg ?
Spoei dan voort met dartle baren, Rottestroom, myn Hengftebron!
'k Volg, zoo 'k u ooit volgen kon,
'k Volg uw' loop op myne maren. Zoo! 't gaet wel \ wy vloeijen voort
Door den rook der Verweryen, Wier gedruis ter wederzyen 't Zacht geruisen der golfjes floort,
't Gretig oog kan hier aenfehouwen Hoe men 't perkament bereid,
Daer de Scheepswerf met beleid
Trekfchuit, kraek en praem zien bouwen. 'k Zie Katshoek, dat, zonder faem',
Ryk van volk, doch fchaers van fchatten, Juist niet voor den hoek der Katten Is te houden om zyn' naein.
IÏ00-
|
||||
|
DERDE ZANG. 127
Hooge linden, groen van kruinen,
Houden hier den hofdyk koel.
Daer bekoort my 't nVaetgewoei,
Hier een reeks van ftille tuinen. 't Hof van Wena, thans verdeelt
In gebouwen, ramen j hoven, Hief hier 't gryze hoofdt naer boven, Heeft weleer hier 't oog geftreelt.
'k Zie de poort, frats poort, nog pronken, De oude Hofpoort, waer alleen
Wenaes hoffloet door mogt treên,
Als een recht, dat üot gefchonkQn, Maer myn blyde Rotte kuscht,
Na een' loop van twee paer uuren, In de buitenvest' lïatsmuren, In wier fchaêuw' zy zich verlust.
Wees gegroet, o Kroon der rieden | Schepenreedfter, Koopvorftin,
Handeldryffter, K unstvriendin,
Voedfter van Godvruchte zeden, C?aêr-
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Gaêrfter van ontelbren /chat,
Deugdbeloonfïer, Ondeugdftrafiler, Graenbezorgfler, Wynver/chafiïer, Rotterdam, myn bakermat,
Wees gegroet! ik kusch de zoomen Van uw luifterryk gewaedt;
'k Eer 't beftuur welks raedt en daedt
U tot dezen ftandt deed komen; 'k Eer hen, die, recht eêl geacht,
U befchermen en regeren; 'k Blyf in u de Braven eeren,
Die gy ooit hebt voortgebragt.
Moeder veler Lettergrooten! De achtbre Wysheit zelf knielt neer
Voor uw' grooten Defideer,
Uit uw' vruchtbren fchoot gefproten. De edle Schilderkunst vind (lof
In Perfèllis flroomtafreelen, In uw Vander Werfs panneelen, Om te weiden in uw' lof!
|
||||
|
DERDE ZANG.
Op wat hoogverheven maten
Roemt de Dichtkunst, fchel van keel', Uwen DuJiaert, uw' van Geel, Uw de Hazen, uw' Hoogftraten. 'k Roem flechts', tot uw glory, hier
Deze uw fchrandre Voedfteriingen: Kost ik ze allen lof toe zingen, Hoog verherTèn op myn lier; 'k Zou uw Godgeleerden roemen, 'k Zou uw wyze Kun/tenaers, Winkeliers en Handelaers Sieren met myn letterbloemen. Leef by 't groenen van hunn' lof!
Dat uw welvaert duurzaem bloeije! Dat de voor/poedt op u vloeije Uit het hooge hemelhof!
Groei in rykdom en vermogen!... Zacht!., daer glipt myn Stroom vorstin,
Met haer' Viietrei, fteêwaerds in, Door vyf hooggeweifde bogen. R 'k Zie
|
||||
|
i3o DEROTTESTROOM.
'k Zie haer Stat, zoo ryk van prael',
Op den galm van myn gezangen Haer omarmen, gul ontfangen, Met een minnelyk onthael.
't Word verhaelt, met wisfè woorden, Dat de fchoone Rotte, hier
Opgetogen, door den zwier,
Prael en bouwpracht harer boorden, Meenigwerf, als zacht geboeit,
Standt houd, met verwonderde oogen, Of met dartiend droomvermogen Zich, dus zingend', fluiswaerds fpoeit:
„ Moet ik nu myZelf gelooven ? „ Zwom ik hier door flyk en riet?
„ Neen: al wat myn oog thans ziet
„ Gaet myn denkbeeldt ver te boven! „ Zweemt dit naer die woefle plas,
„ Door geen kaê of dyk te fchutten ? „ Naer myn buurt van visfchers hutten, „ Diep gezonken in 't moeras?
„ 'k Zeeg
|
||||
|
DERDE ZANG, 13
„ 'k Zeeg hier immers vry voorhenen
„ In den fchoot des Maesftrooms neer.
„ Waer was toen dees waterkeer,
„ Dees gefchikte berg van fleenen? „ Sproot hy uit de diepfte klei?
„ Daelde hier dees Kroon der fïeden, „ Met haer bouwbekooriykheden, „ Uit den hoogen ftarrenreij' ?
„ Neen: ik dwael! ze is, aen myn plasfèn, „ Immers uit myn' (choot geteeit.
„ 'k Heb haer zelf gevoed, geftreelt;
„ 'k Zag haer tot dees grootheit wasfen. „ Ruischt en bruischt, terwyi ik zing,
„ Myn gezwinde Waterreijen! „ Laet uwe oogen welig weijen „ Door dees vorm ver wisfèling f
3, Ziet hoe de Oppert hier myn zoomen 3, Optooit, met zyn bouwfieraedt;
3, Ziet hoe bly de Lombardhraet
3, Met haer brug' praelt Jangs myn Ziroomen. R 2 „ Daer
|
||||
|
ï32 DE ROTTESTROOM.
„ Daer ik, arm en Jaeg van fïaet,
„ Eertyds glee langs lage kluizen, „ Ry ik nu langs trotfche huizen, „ Dekt my kostbaer praelgewaedt.
„ Daer de visfcher eertyds wroette „ Om wat weifflend ftroomgeluk,
„ Of, belaên met zorg' en drukk',
„ Armelyk zyn netten boette, „ Ziet de nyvre winkelier
„ Zynen handel thans beklyven, „ Zit de koopman drok te fchryven, „ Rust de fhlle rentenier,
„ Bloeijen de eêlfte wetenschappen, „ Leeft de wysheit ongeftoort.
„ Laet ons langs dees' ryken boordt
„ Vrolyk in de handen klappen, „ Luchtig dobbren op het nat!
„ Laet ons dartelen en fpelen, „ Al de bezige oogen flreelen „ Myner handelryke Stat!"
Met
|
||||
|
BERDE ZANG. U3
Met cfees heucheiyke toonen
Weet haer dansfènd Waterchoor
Dikwerf 't Jui/ïerziek gehoor
Naer dees' fris/enen boordt te troonen. Maer wat floort, wat fluit haer' /poedt?
Heeft zy hier haer' Joop vergeten? Zie haer' Stroomftoet zwoegen, zweeten, Laên en Josfên op den vioedt.
'k Zie hier 't vruchtbaer Westlandt naderen, Met een ichier onteibre vJoot';
'k Zie 't de vruchten uit zyn' /choot
In haer' ryken fchoot vergaderen. Ginder /chenkt de Leid/che Ryn
Haer zyn fyne draperyen. 'k Zie haer Leiden weer verbiyen, Met haer granen, met haer' wyn.
Hier bezorgt myn Rotte 't Sparen Kooprnanfchap in overvloedt;
't Sparen, dat die gunst vergoed,
Offert haer zyn edle waren, R 3 'k Zie
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
'k Zie den Gouwe-en Amftelftroom,
Dag aen dag', hun zwangre kielen, Die hier ginds en weder krielen, Mild ontlasten aen haer' zoom';
'k Zie haer Gouwe en Y gerieven Met haer fchuiten, zwaer gelaên;
't Postpaerdt daeglyks af en aen
Draven, met het mael vol brieven. Al dit veer- en kaeigedruis,
't Laden, Josfên, varen, ryden, 't Straetgewoel van alle zyden, Stoort de Rotte in haer geruisen,
't Lust my dit gedrang te ontwyken, 't Kerkgevaerte, in vroeger tyd'
Aen fant Lauwrens toegewyd,
Bly te zien met oudheên pryken. Welk een ftiile eerbiedigheit
Houd myn' geest hier opgetogen! 'k Sta verbaest van 't bouwvermogen Waer myn oog in 't ronde weid.'
|
||||
|
DERDE ZANG.
De oude giften van de Gilden
Tooijen pyler, wandt en trans.
'k Zie aló'm de pracht en glans
Van ontelbre wapen fchilden. 't Kunstryk Orgel, dat hier pronkt,
Van gewyde klanken zwanger, Volgt de harp van Isrels Zanger, Ais 't het zangziek hart ontvonkt.
Als de Speelkunst haer gedachten Door de pypen leid te feest,
Voert de reine galm den geest
Opwaerds, als op vlugge /chachten; Luinren, om den hoogflen troon,
De eeuwigzingende Koralen
Naer het ryzen, naer het dalen
Van den godgewyden toon; Juicht de Rotte, als opgetogen,
Daer haer die verheven klank, Onder 't heilig harpgezangk, Toeroit uit de tempelbogen.
|
||||
|
136 DE ROTTESTROOM.
Dan bedekt elk, in haer' kill',
Hoofdt en leen met flroomgewaden, 't Choor der zingende Najaden Zwygt dan flraks uit eerbiedt ftil.
Maer wat fchittert my in de oogen? 't Is het Koor welks poort en hek
Bogen, in hun trotsch beflek,
Op van Douwens kunstvermogen: Zie, hoe fchoon die Fidias
Bei de marmren pylers tooide, Ryk floffeerde, mild beftxooide Met nooitdorrend bloemgewas.
De achtbre wapens, trotfche vazen, 't Loofwerk waer de windt door /peelt,
Alles wat hier de oogen ftreelt
Kan de oplettendheit verbazen. 't Kopren hek, vol kunst en glans,
Draegt de ware Orakelbladen, Tart het goudt met zyn /ieraden, Spreit zyn licht door koor en trans.
't Lust
|
||||
|
DERDE ZANG.
't Lust my op der Helden graven,
Marmren tomben, 't oog te flaen;
'k Zie trofeen en vaen by vaen
Elks verkregen glory fïaven. De onverfchrokken Kortenaer,
De edie fchrik der ftrydbre Zweden, Die zich kloek heeft doodgeftreden In het Britfche zeegevaer,
Rust hier roemryk onder de aerde; Heldenbeeldt, heimet, rondas,
Standaerdt, vlag en harrenas
Houden zynen naem in waerde. Dees kapel, dees fh'iie wyk,
't Graf daer Kralingen zyn' Heeren Rust noch bouwprael deed ontberen, Huist nu Ridder Schepers Iyk.
Ginds ligt heldt de Wit gezonken, Die 'op zee in 't harnas ftond,
Tot de Sond hem herwaerds zond,
Waer zyn daên in toetsfteen pronken, S
■
|
||||
|
DE ROTTESTROOM.
Heldt de Liefde, die op zee,
In acht bloedige oorlogstogten, Nydt en twist heeft moê gevochten, Sluimert hier gerust in vree.
Dit 's de grafzerk der van Nesfèn, Stryderen voor 't Vaderlandt,
Dat hun krygsdeugdt houd in ftand',
Kroont met lauwren en cipresfèn. Hier ligt Brakel, die, vol moed,
Chattams keeten heeft verbroken, En, van heldenvuur ontftoken, Lauwers won, befpat met bloedt.
Edle roem van Hollands kerken! Magazyn des Doods! wat deugdt,
Dierbre wysheit, nutte jeugdt
Smoort ge al onder uwe zerken! Dan wie hier ligg' uitgeflrekt,
'k Bloos van dichterlyke fchaemte, Daer de zark 't verteert geraemte Van Antonides bedekt.
Welk
|
|||||
|
/r~"~* •
|
|||||
|
DERDE ZANG. 13
Welk een zangdrift my moog' blaken,
'k Zwyg— Myn Jier, bedwing u ras!...
Zou ik dees geheiligde asch
Met myn' fchorren zang' genaken? Feniksgeest! hier fchuil gegaen,
Ryst ge? o ja- 'k zie u nog leven, Zingend' om uw' graf kuil zweven, Als een witgepluimde Zwaen.
o Verheven Geest! wy ftryken Voor u neer uit edlen /chroom',
Juist gelyk 't myn' Rottestroom'
Lust uw Y in roem' te wyken: Schoon zy voor uw' Koopfiroom zwicht',
't Maekt nogthans die {mert haer lichter, Dat uw lyk, o Yftroomdichter! Aen haer' boordt begraven ligt.
Zweef met uitgespreide wieken Langs myn' ftroom, hier laeg geroemt;
't Zal myn kruipend kunstgebloemt'
Naer uw ftroom festoen doen rieken. S 2 't Zal
|
||||
|
ï4o DE ROTTESTROOM,
't Zal de Rotte, met haer' ftoet, Door een drift nooit uit te blusfchen, Dag aen dag' uw asch doen kusfèhen Eer zy de achtbre Maes begroet. Stil!., 'k Hoor reeds haer golfjes leven!
Haer vervrolykt ftroomgeluidt
Noodigt my ten koortransP uit.
'k Zie hoe, door die vreugdt gedreven, Haer Gefpelen, overlaên,
Opgeborrelt uit het water, Met riviervisch, 't marktgefèhater Daeglyks drok ten dienfte ftaen.
'k Zie de plasbaers, vette voren, Braefèm, karper, post en ihoek,
Zeek en paling, malsch en kloek,
't Oog des wandelaers bekoren: Elk word op 't gefpartel graeg,
Valt aen 't kiezen, dingen, koopen; Voelt, by 't wegen, fchrappen, ftroopen, Reeds een kittling in zyri maeg.
|
||||
|
DERDE ZANG.
Als ons pink en fchuit verblyen,
Met haer vangst' uit Nereus kolk',
Nood de Zeevischmarkt het volk
Dus op wateriekkernyen. Krimpzalm, tarbot, fchelievisch,
Heilbot, kabbeljaeuw en tongen, Schol en 't geen ooit vis/chers vongen Tot gerechten voor den disch';
Dit gefchenk der milde vloeden Gunt de flagtbyl dikwyls rust,
Daer de Vleeschhal yders lust
Weet te boeten, elk te voeden. Zoo veel heils en overvloeds
Vloeit geftaêg hier naer beneden Op uw Stat, de Kroon der fteden, Uit de Bronn' van alles goeds.
Dat haer heilfiar eeuwig ryze! Dat ze, o edle Stroomvorfh'n!
Uwe zorg en moedermin
Eindloos dank en eer bewyzei S 3
|
||||
|
142 DE ROTTESTROOM.
't Lust' haer vaek, met eigen hand',
Met myn flroomloof u te omhangen l BJyf dus 't wit der lofgezangen, 't Oogelyn van Nederlandt*
Zoo... Maer 'k hoor de Rotte ruisfchen! 'k Hoor met klaterend gefchal,
Als een' ihellen waterval,
Haer door de open fluizen bruisfchen, Om, op 't kabblend golfgeraes,
Met haer dartle waterreijen, Vry en bly te fpelemeijen In het ruime bedt der Maes'.
Hoor ! de Maes, die haer verbeidde, Zingt en kuscht haer wellekom.
'k Wy u, Zanggodinnendom,
Des myn' dank voor uw geleide; Wilt nu door uw' cyterzwier
Pindus bloemhof doen ontluiken; 't Lust my flil in 't groen te duiken Aen den boordt van myn Rivier'.
MDCCXXXVIII. MDCGXLV.
|
||||
|
'JE^en'over^BLzilz. 142,.
|
||||
|
3~-?UXt:
|
||||
|
AANTE E KENINGEN
OVER EEN IC E
WOORDEN en ZAKEN,
in den ROTTE STROOM voorkomende.
Inden EERSTEN ZANG.
Bladzyde 3 , Regel 4.
JDloemersdyk, Blommersdyk, of, volgens den
Heer G. van Loon, in zyne Aloude Hollandfche Historj^ BI. 180, B l o e m h e l s d y k ; is een vermakelj ke Landftreek of Polder, aen de Westzyde van den Rottestroom, niet verre buiten Rotterdam , zynde een gedeelte der Ambachtsheerlykheit van Kool. Bladzyde 3, Regel 7.
Schielands. Schielandt grensttenNoordenaen
Rynlandt; ten Oosten gedeeltelykaen het landt van Gouda;
voor het ander gedeelte, ten Noorden , aen den Ysfèl;
ten Zuiden, aen de Maes , tegenover 't landt van Roon
en Ysfelmonde; en ten Westen word het door Delf landt
bepaelt. 't Ontleent, naer allen fchyn, zynen naem van de
Rivier de Scbie, die van Delf door Schiedam in de Maes
vloeit.
|
||||
|
146 AENTEE KENINGEN
Bïadzyde 11, Regel 8.
*r Kloek Geslacht deh Cimbren. De Cim-
bren waren oude Volken , ten aenzien van hunnen oor- fpronk niet aleens befchreven; eenigen houden hen voor Scyten, anderen voor Denen of Saxen; dan men vind, by den Heer Van Loon, in zyne Aloude Hollandfche Hl- flory, i Deel, Bladz. f, dat de C i m b e r s alleen, toen zy we- gens den verfchrikkelyken watervloedt, nevens de voorige inwooners, de Theutonen enTigurinen, Hollandt verlie- ten , behalven hunne vrouwen en kinderen, over de vyf- mael honderdt duizendt ftrydbare mannen fterk waren Zie ook Fan Heusfens Zuidhollandfche Oudheden, BI. 6 en 7. Bïadzyde 12, Regel 3.
Wreede Serbsten, Hermonduren. DeBatavie-
ren, eenigen tydt die gewesten, welke thans Hesfenlandt genaemt zyn,bewoont hebbende, verlieten hunne woonfte- den, en zetteden zich langs de Noordzee, en tusfen de uitwate- ringen des Ryns ter neder, beducht voor de overmagt hun- ner Vyanden, waermede zy in gevaerlyken tweedragt leef- den ; te weten de Serbsten en Hermonduren, zynde oude volken in Duitschland, wier woonplaetfen alles begrepen wat tusfen de Sale en Elbe lag. Men leest, dat hunne Veldheeren, wanneer zyin't naeuw gebragtwerden, het vyandelyk leger aen Mars en Mercurius gewoon waren te
|
||||
|
op den EERSTEN ZANG. 145
BI ad zy de 7, Regel 11.
KRUiKEBLAêN worden ook Kaesjes- Water-of
Meer bladen genoemt. Zie S.v.Leeuwens Bat.llBl. 120?. Bladzyde ir, Regel 3.
Dat van uw' geboortestond'. Te weten, van
den waren oorfpronk der rivier de Rotte, is geen echt bericht te vinden ;fchoon wy, by FanHeusfen, in de Schie- tend fcbe Oudheden, BI. 375, zien dat de landen, aen den vloedt van de Rotte gelegen, by oude Schryvers ver- meld worden, 't Is geheel waerfchynlyk, dat de Rotte geen gegraven rivier is; dewyl alfó kromme rivieren of door de natuur gemaekt, of krom zyn geworden door het afloopen, of flerk heen en weder ftroomen des waters. Dat de Rotte geen afloopende rivier is geweest, fchoon eenige oude Kaerten dit fchynen te willen aentoonen , is by ons zeker; voor eerst, omdat zy dan niet van 't Zuiden naer 't Noorden zoude ftrekken, maer opwaerds, naer de hoogte, die by ons niet dan in 't Oosten of Zuidoosten te vinden is; ten tweede , omdat haer eindt fchynt ge- weest te zyn by het Zuidelykfte Bleiswykfchc meer, of ten uiterfte by Meeuwenöordt, vanwaer ze, met een fprank of tak, naer de Bleiswykfche overbuurtfche molen loopt, en van welk Meeuwenöordt de rivier, Noordwaerds op, den naem draegt van het Nieuwe Diep, en Oude Lee, T Blad-
|
||||
|
146 AENTEE KENINGEN
Bïadzyde 11, Regel 8.
*r Kloek Geslacht deh Cimbren. De Cim-
bren waren oude Volken , ten aenzien van hunnen oor- fpronk niet aleens befchreven; eenigen houden hen voor Scyten, anderen voor Denen of Saxen; dan men vind, by den Heer Van Loon, in zyne Aloude Hollandfche Hl- flory, i Deel, Bladz. f, dat de C i m b e r s alleen, toen zy we- gens den verfchrikkelyken watervloedt, nevens de voorige inwooners, de Theutonen enTigurinen, Hollandt verlie- ten , behalven hunne vrouwen en kinderen, over de vyf- mael honderdt duizendt ftrydbare mannen fterk waren Zie ook Fan Heusfens Zuidhollandfche Oudheden, BI. 6 en 7. Bïadzyde 12, Regel 3.
Wreede Serbsten, Hermonduren. DeBatavie-
ren, eenigen tydt die gewesten, welke thans Hesfenlandt genaemt zyn,bewoont hebbende, verlieten hunne woonfte- den, en zetteden zich langs de Noordzee, en tusfen de uitwate- ringen des Ryns ter neder, beducht voor de overmagt hun- ner Vyanden, waermede zy in gevaerlyken tweedragt leef- den ; te weten de Serbsten en Hermonduren, zynde oude volken in Duitschland, wier woonplaetfen alles begrepen wat tusfen de Sale en Elbe lag. Men leest, dat hunne Veldheeren, wanneer zyin't naeuw gebragtwerden, het vyandelyk leger aen Mars en Mercurius gewoon waren te
|
|||||
|
/
|
|||||
|
op den EERSTEN ZANG. 14.7
te wyden; wanneer 't nu gebeurde, dat zy hierop de over-
winning behaelden, werd alles, menfchen, dieren, wapens en andere buit, van hun terneer gehakt en vernielt. Zie G.Van Loom Aloude HoIIandfche History, 1 D. BI, 4 en $*. Luifcius Woordenboek, Letter H. Bladz. 405). Bladzyde 12, Regel. 7.
Drusus Gragt. Claudius Drusüs, Stiefzoon
van Keizer Augustus, liet, volgens de getuigenis van Sue- tonius, Tacitus en andere Schryveren, zyne földaten ee- ne graft graven, dewelke haren aenvang nam boven het tegenwoordige Zutphen, en zich vereende met de krom- me bogt des Ysfels, daer nu de flat Doesburg gebouwt is. Bladzyde 12, Regel 9.
Korbuloos gegraven Vliet. Volgens de gedach-
ten van den Heer G. van Loon, in zyne Aloude HoIIand- fche History, 1 D. BI. 78 en 79; nam de gedolven Graft van Domitius Korbulo, haer begin van de Maes,by het thansgenaemde Krimpen, en flrekte zich dus, omtrent een- of drie en twintig duizendtfchreedenNoordöostwaerds op, tot omtrent het dorp Leksmondt. Doch Kluverius meent,dat de Vliet, van Leiden door Delf naer Macslandt loopende, voor de Graft van Korbulo moet gehouden worden. |
|||||||
|
T 2
|
|||||||
|
Blad-
|
|||||||
|
i48 AENTEE KENINGEN
Bladzyde 14, Regel 10.
Uit Vogesus schoot geboren. Vogesus is
een gebergte in 't Zuidöoste van Champagne, by 't dorp Meuze; en fcheid Lotthanngen, Burgundiën en Alfatiën van eikanderen. S. Fan Leeuwens Batavia lil. BI. 116. Bladzyde 14, Regel 13.
De oude Rynstroom, en zyn Broeder. De
groote Vondel'zingt 'er dus van, in zyne Poëzyë, 1 LI. BI 3 3 8. „ Doorluchte Ryn----------— —
„ Gy komt uit Zwitfcherfche Alpes fpringen,
„ Als hooftaer der begaefde Euroop.
„ De Donau, uw afkeerig broeder, „ Nam oostwaert op zyn' fhellen loop,
„ Gy noortwaert; toen een zelve moeder, „ Begoit van regen, ys en fneeuw,
„ U baerde voor zoo menige eeuw.
Bladzyde if, Regel 13.
Toen Civilis. Te weten, Vitellius, ter verflerking
zyner legers, eene volklichting in Batavië bevolen hebben- de, bediende Claudius Civi lis zich van die gelegen- heit, om de Batavieren van 't Romeinfche juk te ontflaen; en verzamelde, in den fchyn van een door hem aengelegt gastmael, de eerftelingen des volks, en de hoofden der
ge-
|
||||
|
op den EERSTEN ZANG. 149
gemeente, in zeker Heilig Bosch, byeen;'tgeen eenigen
willen of het Haegfche, of het Schakersbosch, 't welk in 't midden der zestiende eeuwe door den Prins van Ligne, als Heer van Voorfchoten, eerst is uitgeroeit; en anderen weder, een ander, omtrent Batenburg, geweest te zyn: voorts hebbende de Frieten, over den door Leiden loo- penden Ryn, ten zynen onderftand ontboden, heeft Brino, een jongeling van hooge afkomst en overdadige ftoutheit, met hunne hulp, tefcheep, langs de Noordzee, indeKat- wyker waerdt,twee naestgelegen winterlegeringen der Ro- meinen , welke (volgens 't gevoelen van den oudften Rym- kronykfchryver onzes Lands,) Brit- en Roomburg zouden zyn geweest, geheel onvoorziens aengetast, en de eene na de andere overweldigt. G. Van Loon, Aloude HoUancljche Hijlory, 1 Deel, Bladzyde 100 en 10/. ■
Bladzyde 17, Regel f.
Romens schrik, Kaligula. Dat de overzeefche
Koophandel, al van de tyden der eerfte Romeinfche Kei- zeren, in het thans zoo veel befchaeftgeworden eilandt der Batavieren, gedreven is, fchynt men uit de aldaergehou- den verkooping van Keizer Kaligula te moeten beflui- ten: dewyl die, als ons de oudfte fchriften getuigen, de overprachdge kleederen, flaven, ja vrye bedienden en ver- deren vorftelyken huisraedt zyner door hem veroordeelde T 3 zus-
|
||||
|
i?o AENTÉEKÈNINGEN
zusteren, en dat wel voor eenen vry hoogeren prys, dan
hy van dezelve te Rome zoude 'gemaekt hebben, in Bata- vië niet alleen verkocht, maer, uit begeerte van winst, ziende de groote geldfommen, die hy voor dezelve aldaer gemaekt had, ook andere oude hoffieraden der vorige Kei- zeren, van Rome, om die insgelyks aldaer te verkoopen, derwaerds ontboodt. G. Van Loon, Aloude Hollandfche Hi/lory, i Deel, Bladz. 16f. 166. Bïadzydc ij, Regel 13.
Romens Keizer Hadriaen. Van deze Koopmarkt
der Romeinen, tusfèn Voorburg en de Geestbrug, gewa- gen, behalven Oudaen, in zyn Roomfcbe Mog. BI. 30; en Van Loon, Aloude Hollandfche Hiflory-, Bladz. 16j , ver- fcheiden andere Schryvers. Bladzyde 17, Regel 1 van onderen.
Een* breeden Weg. De Heer van Loon geeft ons
in \ Eerjle Deel zyn er Aloude Hollandfche Hiflory,Bl. 170. enz. van deze Romeinfche Heirbaen,en derzelver loop en gefteltheit, eene uitvoerige befchryving en afbeelding. Bladzyde 18, Regel 4.
Overschreed myn Waterzael. G. Van Spaen
zegt, in zyn Befchryving van Rotterdam, BI. 193, dat ze, na haren loop door verfcheide landen genomen te hebben, zich
|
||||
|
op D*it BERSTEN ZANG. ifi
zich ftrekte van deMaes naer Jaffa, envandaer, door het
landt, op het oude Duif huis aen. „ Alhier [vervolgt hy, J „ liep de Rotte met fluizen onder den Dyk door: de 5, dorpels van deze fluizen hebben, niet lang geleden nog, „ tusfen Krooswyk, en't Zwaenshals, in de Rotte ge- „ legen: maer Verdoes heeft ze 'er vandaen gehaelt, en „ daarvan de dorpels van zyn huis gemaekt." En de Heer van Loon zegt: „ welke weg, mits hy achtien duizend fchre- „ den lang was, zich tot aen de Rotte uitftrekte. J.U „ oude Hollandjcbe Hiftory, Bladz. 180, Bïadzyde i8, Regel ƒ.
Daer my 't Duif huis. „ Tot bewaring der boven-
„ gemelde Huizen, heeft eertyds een ronde fteenen toren „ gelegen; anderen zeggen, een vierkant oud gebouw, met „ twee torens verzien: alhier ontfong men de Graeflykheits „ tollen. Dit gebouw wil men, dat van de Romeinen ge- „ fticht is, omdat men, in 't graven, aldaer eenigepenningen „ gevonden heeft, pronkende met de beeldtenis van den „ Roomfchen Keizer Hadrianus. Voorts zeggen de Lief heb- „ bers, dat dit tegenwoordigHuis te Kroes-of Kroos- „ wyk, op de fundamenten van het oude Duifhuis „ gebouwt is. G. Van Spaens befcbry ving van Rotterdam, Bladz. 193. Ook getuigt de Heer van Loon, in zyne^/ou- de Hollandfcbe Hi/lory, Eer/ie Deel, Bladz. 180 , dat aen |
||||
|
if% AENTEE KENINGEN
de Rotte een zware wachttoren, of liever een vierkant
Romeinsch gebouw, met twee torens van Duiffteen, ge- weest is, 't gene toen den naem van Flenium voerde; doch welke ftandplaets, hoewel het gebouw zelf niet meer in wezen is, thans echter, naer de aldaer geweest zynde Duiffteenen, het Dui veiiüis genoemt word, en zekerlyk van de Romeinen herkomftig is, even gelyk zulks de al- daer gevonden penningen van Hadrianus, en van andere Romeinfche Keizers, onwederfprekelyk bevestigen. Bladzyde 18, Regel 8.
HlLGONDSBERG , Hl L L E G ER SB E R G, HlLGERS-
berg, offliLDEGAERDSBERG, thans een verrmïkelyk
Dorp, een kleen uur gaens van Rotterdam, a-en de Noord- zyde van de Rotte, Tegenwoordige Staet van Holland , 7 Deels Eerfte Stuk, Bladzyde 32» Bladzyde 18, Regel 12.
Over't ruim van't Bellemeer. Wy volgen
hier de gedachten van den Heer G. Van Loon,daer hy in zyne AloudeEollandfche Hiftory, 1 Deel, Bladz. 180,zegt, dat de heuvel van welzandt, waarop het Dorp, of liever de Kerk van Hillegondsberg gelucht is, door de Romeinen is opgeworpen , om van den zelven een ruimer uitzicht over den wyden mondt, van het naest gelegen Helium, of Hel, te hebben, 't gene zich tot hier toe, en dus ver be-
|
||||
|
op den EERSTEN ZANG. ,f3
beneden Rotterdam uitftrekte. Zie verder op dezelve BI
zyne Aenteekeningen over deze plaets, en ook G. Van Spaens Befchrjving van Rotterdam, Bladz. i97i ,p8, Ipo. B/adzjde 18, i2^/ 14.
Hoe die berg zyn' naem verkreeg. Sommigen
zyn van gedachten, dat hy genoemt is naer zekere Reuzin, HiLLEGONorgenaemt, die hier haer'fehoot, met zand geladen, zoude leeg geftort hebben. H. Junius haelt den naem vaneene Waerzegfter, Hildegardis, wiens kas- teel op den gemelden zandheuvel, in het midden vaneen' moerigen grondt, geflaen heeft. Anderen leiden den naem af van H i l l e g a r d i s, die by de Roomschgezinden als Martelares geëert word , en aen wie de Kerk van dit Ambacht gewyd was. Zie SFanLeeuwens Batavia llïujlr. Bladz. 1279; Van Htusfens Schielandfche Oudheden, BI 539; G. Van Spaens Befchrjving van Rotterdam , Blad- zyde 197 ; Tegenwoordigen Staet van Holland', ?j<» Deels Eer/Ie Jluk, Bladzyde 33. Bladzyde 18, Regel 3 van ond.
Op zyn kruin een slot zien stichten. \ÏQt
Kasteel van Hillegondsberg, gemeenelyk het Reuzenhuis geheeten , en 't geen men wil dat door de Reuzen zoude gebouwt zyn , ftondt ten Zuiden van de Kerk, en even • V bui-
|
||||
|
1J4 AENTEEKENINGEN
buiten den Kerkhofsmuur. 't Was af komftig van de oude
Heeren van Mathenes, en werd,in den jare 1426, door de Kennemers, onder Willem Nagel, Veldheer van Vrouwe Jakoba van Beijeren, verbrand. Men ziet 'er nu nog eenig; overfchot van, waarop de ojevaers nestelen. Zie G. Van Spaens Befchryving van Rotterdam, en den Tegenw. Staet van Holland, zevenden Deels Eerjlejluk> Bladz. 35. Bladzyde 19 , Regel 3 van ond.
Kranenburg. Onder Bleiswyk lag oudtyds, aen de
R o t t e , of liever aen de Oude Lede, een der oudfte Ridder- matige Huizen, Kranenburg genaemt; het werd!, in den jare 1106, gefticht door Halewyn,. Burggraef of twee- den Kastelein van Leide; het geraekte vervolgens in den Huize van Wasfenaer, uit welken ftam een tak den naem van Kranenburg aennam. Dit Huis, 't welk nog op de kaerten word aengetoont, is niet meer in wezen. S. Fan Leeuwens Batavia llluflrata , Bladz. 1294. Tcgenwoord* Staet van Holland, jitn Deels Eer/Ie /luk, Bladz, 38* Bladzyde 20, Regel 1.
Daer myn stroomrei Bleiswyk groet. Het
Dorp Bleiswyk ligt twee uuren van Rotterdam; het is
aenzienlyk , net en wel betimmert. De flat Rotterdam
kocht de Heerlykheit van den Heere Joost van Bronkhorst r
van wien in denjare 1535 gewag gemaekt word. Tegenvjoord.
Staet van Holland^ fen Deels Eer/te ftut, Bladz. 37.
Blai-
|
||||
|
op den EERSTEN ZANG. 155
BJadzyde 20, Regel 13.
Zevenhuizens lustbosschaedje. Zevenhui-
zen is een groot Dorp; 't ligt drie kleene uuren gaens van Rotterdam,zen de Oostzyde van de Rotte. Het Adelyk geflacht der Heeren Fander Duin had hier weleer een Rid- dennatig Stamhuis, naer hen het Huis ter Duin genoemt. Voorheen was het een leen,den Huize van Brederode toe- behoorende. Het huis, by de ingezetenen doorgaens het Hof geheten, ftaet'ernog, doch word thans tot een boe- ren woning gebruikt. Hier by was ook een Bosch, met graften omringt, dat, voor het einde der voorgaende eeu- we, is weggeraekt. Sedert is de grondt genoegzaem ge- heel en al weggeveent. De Heer Adam Vander Duin ver- kreeg, in den jare 1608, een Ordonnantie van den Stamou- der, den Prefident en Rade van Hollandt, verbiedende eenig leet te doen aen het Gevogelte in dit Bosch, als Rei- gers, Kwakken, Lepelaers, SchoUevaers en anderen, of die op eeniger wyze, buiten toeftemminge van den Heer, te vangen. Groot Plakkaetboek, Eer ft e Deel, Bladz 1410. Tegenivoord. Staet van Holland, Zevenden Deels Eer/te ft uk} Bladzyde 30,31. Bladzyde 22, Regel 8.
Op 't aloude Duifhuis. Zie onze Aenteeke-
ningen. Bladz. 1,51, 15-2.
V 2 #/**-
|
||||
|
156 AENTEEKENINGEN
Bladzyde 23, Regel i<5.
Mï DAER. 'T EERSTE HEEFT BEKOORT. Meft
gelooft met recten-, dat de Maes oudtyds tot aen het Duif-
huis gevloek beeft; vermits aldaer, gelyk men zegt, ten ty- de van Vrouw Geertrui,in den jare 1065 » een fluis, of vloeidam was. Zie Alkemades Jonker Frans/en Oorloge Bladz 57; en ook onze Aenteekeningen, Bladz. 150,151. Bladzyde 24, Regel o.
Dit verdroot den kieren Ryn. Men leest
by S. Van Leeuwen, Batavia lllujlr. Bladz» 196: „ Het „ is waerfchynlyk, dat Rotterdam zynen naem heeft van „ de Rivier de R o t t e , daer dezelve over heen gebouwt „ is, dewelke plag te loopen uit de Maes tot in den Ryn; ,., en nu aen den Hildam, van achteren, is afgedamt, en te j> Rotterdam, van voren , met verfcheide fluizen gekeert „ word, en nu dient tot uitwatering der binnenpolders". Zie verder, over de uitwatering van de Rot t e in den Ryn, onze Aenteek. op des Tweeden Zangs Bladz. 77, Reg. 2, Bladzyde 25, Regel 1.
De Oude L e.e. Het eindt der Rivier de Ro tter
of liever de Rivier, die zy aen haer boveneinde heeft,, word de Oude Lede genoemt. Zie de K aer t van den R o t t e s t r o o m , en andere; ook onze Aenteekenin- gen, Bladzyde 145. ^^" |
||||
|
opden EERSTEN ZANG. 157
Bladzyde 25, Regel 2.
Noord A , is een Rivier in Rynlandt, die niet verre
van Benthuizen haer' aenvang neemt, en in den Ryn uitwatert. Bladzyde 25, Regel 4.
Naer zyn prachtig stroomhof noodem.
Welken loop de Rotte oudtyds naer den Ryn genomen heeft, blykt nader uit de Aenteekening op den Tweeden Zang) Bladzyde 77, Regel 2. Bladzyde 26 9 Regel 12.
Van mtn'nederigen naem'. Wat eigenth/k
de oorfpronk van den naem'onzer Rivier zy, is gansch on- zeker, en by geen Schryvers te ontdekken. Bladzyde 26, Regel 16,
Rootte, of liefst Roode A geheeteit.
Rotte, of Rootte, noemt men een ftaend water, waerin de boeren de hennip te rotten leggen. Schouwt 00- neel der Natuur, Hde Deel , Bladz. 2/8. Doch of de Rotte haren naem dus verkregen heeft, durven vvy niet bepalen, jf. Bapt. Wellekens laet, in zyn Gezang ter Zil- veren-Bruilof te van den Edelen Achtb. Heer e A. Van den Berg, den Maesftroom dus fpreken: V 3 0 Den&
|
||||
|
15$ AENTEEKENINCEN
„ Denk zelf niet om uw vrolyk lantvermaak,
„ 't Cieraadt der Rot t e, een vliet, in d'oude fpraak
„ DeRoiHEofRoorE, naar een Nimf geheeten,
„ Wier rode mond ik nimmer zal vergeten.
„ Zy was my lief, en 'k fcheen haar aangenaam:
„ 'k Vergoldt haar min met onvergangbre faam,
„ Toen ik myn Stadt heb haaren naem gefchonken,
„ Daar zy nu noch, en eeuwig, meê zal pronken.
Dan 't komt ons en anderen niet onwaerfchynlyk voor,
dat de Rot t e, gelyk de Gonde A, en Noord A* oudtyds de Roode A zoude geheeten zyn geworden; naer dien voor- henen verfcheide Rivieren den naem A gevoert hebben, en flechts door eenen bynaem onderfcheiden zyn; dus is de Bree- de A3 waervan Breda zynen naem ontleent, ons bekent. Bladzyde 27, Regel ?.
Met een schotdeur. Zie onze Aenteekeningen,
Bladzyde 151. Doch men dient te weten , dat het flechts een vloeideur is geweest, die het binnenwater uitliet, en het Maeswater tegenhield. Bladzyde 27, Regel 15.
Dreef veeltyds de deuren open. Wy hebben
te fpade ontdekt dat men hier , by misvatting , deuren in het meervoudig heeft geftelt : weshalven ik dezen regel
dus
|
||||
|
o r den EERSTEN ZANG. 15?
dus wensch verbetert te hebben, Dreef de deur ge-
durig open. Bladzyde 28, Regel 7.
Een e Dochter uit myn' schoot*. Wy noemen
de flat Rotterdam eene Dochter des Maes- strooms en der Rotte, naerdien de vereeniging van Ma es en Rotte zekerlyk aenleiding tot hetflichtenvan Rotterdam zal gegeven hebben; als ook tot het bou- wen van 't kasteel Bulgerflein, waer aen (volgens de ge- dachten van IC Van Alkemade, Jonker Frans/en Oorlog , BI. 62,) de flat Rotterdam hare geboorte verfchuldigt is. Dat ook die flat haer' eerften grondflag en aen vang by het oude Duif huis gekregen heeft, getuigt (?. Van Spaen* Befchryving van Rotterdam, Bladzyde 191, 192. „ Daer „ zyn 'er (zegt hy,) die willen, dat de flat in Krooswyk haer „ begin (kort na het leggen van den Ouden Dyk,) al zoude „ genomen hebben; want het oude Duif huis werd, met „ het leggen van den ouden Dyk, ingedykt. Rondom dit „ Huis begonnen toen eenigen te bouwen, zoodat het tot „ een Vlek of Gehucht kwam aen te groeijen, en werd dit „ Vlek toen Rotterdam genaemt. ------- Dus zoude
„ Rotterdam in Krooswyk (dat ik niet ongefondeert
„ acht,) begonnen zyn." Voorts werd 'ernoggezegt, „ dat s, ter plaetze daer de Heer Arkenhuts woning nu ftaet* 3» eea
|
||||
|
i6o AENTEEKENINGEN
„ een geheele ftraet met huizen geftaen heeft: dit geven,
„ volgens "t zeggen van Aert Keppel ,en Jan Fander Sloot,
„ de fundamenten nog huidendaegs te kennen, die men
„ in 't graven aldaer vind.
Bïadzyde 29, Regel 7.
WiEitP het slib van zyne gronden. Naermate
dat deMaes/lroom zyn flib meer en meer opwierp.en de landen deed aenwasfen, is de R o t t e s t r o o m langer geworden. Bïadzyde 30, Regel 2.
Liet myn Spruit het Duifhuis varen. Het
aenflibben der landen, en't verlengen der Rot te, deed de visfchers, en andre bewooners des oevers, hunne eerfte woningen verlaten, en zich, tot beter oefFening en gelegen- heit der visfcherye, nederflaen aen den uiterften boordt der Maze, onder de befcherming van 't kasteel Bulgerjlein, 't geen, zoo fommigen willen, veertig jaren na's Heilands geboorte gefticht,en vele veranderingen onderworpen is ge- weest ; 't heeft naderhandt binnen de muren van Rotterdam geftaen, daer nu het Tuchthuis te zien is. In 't jaer 1573 kon men daervan nog eenige overblyffels befchouwen. Zie G. Fan Spaens Befchryving van Rotterdam, Bladz.225; en S. Fan Leewwens Batavia Illujlrata, Bladz. 1293. |
|||||
|
Blad*
|
|||||
|
op den BERSTEN ZANG. \6i
Bladzyde 31, Regel 3 van ond.
't Aloude Wena. 't Huis , of i/o/ van Wena
was eertyds een Slot, waervan de Edelen van Wena, namaels Heeren van Gysfenburg , hunnen naem voeren, zynde gefproten uit een1 jonger Broeder des Heeren van Wasfènaer, Burggraef van Leiden. 'tHofpoortje, thans een poort van Rotterdam, en de tegenwoordige Hofdyk, dragen 'er nog den naem van; naerdien't pas buiten de flat, daer nu de droogfeheerders ramen zyn, gelegen was. Bladzyde $2) Regel 9.
Bloemersdyk. Zie onze simt eek: Bladzyde 143.
Bladzyde 33, Regel 9.
Hierom schoot zy houten wallen. Deftat
heeft, in den jare 1270, anderen willen 1272,hare Voor- rechten verkregen, en is toen met eenige wallen, of liever houten ftaketfels, omringt en verzien. Zie G. Van Spaens Be.Jcbry ving van Rotterdam, Bladz. zzó. Em: Van Welf e - nes Geampl: Opftell: Bladz. 4. Bladzyde 34, Regel 5*.
Dat moestVlaenderenbezuur.en.Id den
jare 1304, wierden de Vlamingen, die,onder 't beleid van Jan van Renes/e, Hollandt als overftroomt, en, tot Haerlem X toef
|
||||
|
162 AENTEE KENINGEN
toe,ingenomen hadden ,by Ysfelmonde, door de Hollan-
ders geflagen, en, ten getale van tweeduizend, gedoodt; in welke overwinning, onder andere ftedelingen, de Rotterdammers een voornaem deel hadden. Zie G. Van Spaens Befchry ving van Rotterdam, Bladzyde 86. Bladzyde 34, Regel ij.
yK Zag den Vierden Willem, te weten,Willem
de IV van dien naem, Graef van Henegouwe, Hollandt, Zeelandt, lieer van Vrieslandt, gehuldigt indenjarei338. Bladzyde 36, Regel 13.
De Adelaer , die, met zyn pennen. Een
Arendt, dewelke met de wieken uitgefpreit, het wapen van Hollandt overfchaduwt en vast houdt, is 't kenmerk of wapen van Schielands Hoogheemraedfchap. Bladzyde 39, Regel 14.
Kon het landt van Ark el tuigen. Toen de
Rotterdammers vernamen, dat Jan van Arhel eenig volk had famengeraept en in Hollandt verfcheide Dorpen ver- brandde, en veel vee roofde, vielen zy met de Schiedam- menaren in 't landt van Arkel, en verwoestten alles te vuur en te zwaerdt. G. Van Spaens Befcbryving van Rotterdam, Bladzyde 102. |
|||||
|
Blad-
|
|||||
|
op den EERSTEN ZANG. 163
Bladzyde 35», Regel 2 vanond.
't Hoeksch en Kabeljaeuwsch geslacht.
Wat Rotterdam, nevens andere fleden, in de Hoekfche en Kabbeljaeuwfche tyden, by de wisfelvallige regering van Jakoba Van Beijeren, en door de krygzucht van Jonker Frans Fan Brederode geleden heeft, getuigen zoo vele Hi- floryfchryvers, dat wy noodeloos achten dezelven hier aen te wyzen. Men zie hier over, onder anderen, K. Fan J.lkemades Jonker Frans/en Oorlog. Bladzyde 41, Regel z.
Onleschbren brandt. Jn denjare 1563,den tien-
den van Jury, na den middag, ontflond te Rotterdam, 'm de Westmoleftraet, door de onachtzaemheit van eenen kui- per, eengrootebrandt:deze nam hetWestnieuwlandt weg, als mede den Rystuin , de Hoofdfteeg, den Houttuin, de Valkefleeg,het Oostëinde en het Klooster, voorts de Oost- poort, de Hoofdpoort, de Draeibrug, de Goudfche Wage- flraet en het Klooster der Zusteren. Twee hondert en vyf- tig huizen werden door de vlam verflonden, en zeven hon- dert zeer befchadigt; ook verbrandden 'er zestig fchepen, waervan 'er fbmmigen geladen waren. Zie G. Van Spaens Befchryving van Rotterdam, Bladz. :c>o. Van Heus/erts Oudheden van Schiet and y Bladzyde 4.72. X 2 Blad-
«
|
||||
|
i6£ AENTEEKENINGEN
Bladzyde 41, Regel 14.
Toen Bossu haer kwam bespringen. De Rid-
der P. C. Hooft verhaek dit voorval in zyne Nederlandfche Hiftory , Bladzyde 220,221, in den druk van den jare 1642, aldus; „ MaximiliaenHennin, Graef vanBosiü, overviel j, de (lat , in den jare 1572 , den oden dag van April. „ De eerde zyner Krygsluiden, door de poort zynde, drin- „ gen 'er de andere op aan, en overweldigen de wacht: „ een der welke, een fmit zyns ambachts, en in 't voorst ,, om den inbrek te keeren, met 's Graaven eigen handt, „ zoo men zeit, gedaght werd. Toen vallen voort ook „ zyn Jonkers en de andere toe,daan de waakers ten deel „ doodt ,dryvenze ten deel ter (tadt uit. Dewelke alzoover- meeltert, en de wegh ter moordt gebaant zynde; moeden
„ 't meer dan drie honderd burghers met den lyve bekoo- 3, pen, dat zy ten eerden aankomen in waapengevonden „werden. D'andere, tot vrouwen en maagden toe, don- „ den allerley mishandeling van (inaadt en moedwil uit. „ En duurde dit bezwaar van den neeghenden in Gras- j, maand, tot den dertienden van Oestmaandt. Bladzyde 42, Regel 2.
Glansryk uit de oranje kimmen. Nadat,
'm den jare 1572, de Stat van het geweldt der Spanjaerden bevryd,
|
|||||
|
»
|
|||||
|
op den EERSTEN ZANG. 165
bevryd, en voor den Prins e van Oranje verzekert
was,nam dezelve, onder zyn wys beleidt, gedurig aen in koophandel, magt en rykdom. Bladzydefö, Regel 8.
m
In het Nieuwe Diep. Indien men den tegen-
woordigen toeflandt der Rotte gadeflaet, bevind men, dat derzelver boveneinde, of ten miufte haer naem, zich verliest in de Bleiswykfche meren, of, door de zelve, in het Nieuwe Diep> 't welk, wat hooger op, de Oude Leé genoemt word. Zie de hierachtergevoegde Kaert <van den R o t t e s t r o o m , en de Aenteekening , Bladzjde 145. |
|||||
|
X j AEN-
|
|||||
|
ï66
AENTEE KENINGEN
OP DEN
TWEEDEN ZANG.
Bladzyde 53, Regel 4.
Yders n a e m en a e r t . 't Heeft ons goedge-
dacht de namen dezer Stroomnimfen te fcheppen uit de fpreekwyzen , eigenfchappen en benamingen, het venen en turfmaken eigen. Bladzyde 54., Regel 7.
Nog een andre Waterstoet. Deze voeren
hunne namen naer de benamingen der vischtuigen, kunst- woorden en eigenfchappen der visfcherye. Bladzyde 61, Regel 6, 7.
Mos en Biezen, Slyk en slib. „ Men is't onder
„ de Natuurkenners gansch niet eens over den oorfpronk „ der veengronden. Sommigen oordeelen, datdeNeder- „ landfche grondt, al van de Schepping af, bekwaem ge- „ maektis, om deze brandftof voort te brengen. Ande- „ ren zyn van gedachten, dat de Veenftoffe voortkomt uit „ de meenigvuldige Boomen, die men, hier te Lande, on- „ der de aerde vindt. Wederom anderen willen , dat „ de Veenflof het overblyfzel zy van eene geweldige „ mee-
|
||||
|
o p d e n TWEEDEN ZANG. 167
„ meenigte van flyk of flibber, die de zee, na eene alge-
„ meene overftrooming, op den Nederlandfchen grondt gela- 9, ten heeft. Ook zyn 'er die oordeelen, dat de zee de Veen- „ ftoffe, juist niet door overftrooming, maer door op-of „ aenwerping, hierendaer, nazichlaet. Eindelyk komt „ het fommigen niet anwaerfchynJyk voor, dat de Veen „ eene foort van Mos is, in ons Land, toen 't nog onbe- „ dykt was, en 's winters onderwater ftondt, tenvyl het „ zomers weder droog liep, door den tydt, tot eene mer- „ kelyke dikte aengegroeid. Tegenwoordige Jtaet van „ Holland, XIFJs Deel, Bladz. 25, 26. Bladzyde 64, Regel 15.
't B a g g e r w e r k t u 1 g , Trekbeugel by de Veenlieden
genaemt. Bladzyde 64, Regel4 van ond.
Veenklomp. Dewyl de zetter hier klomp, inplaetfe
van kl ou w, heeft laten influipen ; zoo heeft men daer- voor te lezen Veenklouw, 't welk een yzeren werktuig is, met vier kromme tanden, die omtrent zes duimen lang zyn, en vier duimen van eikanderen ftaen; aen 't boven- einde is een korte fleel, waermede het aen een' langen flok word vastgehecht, en dus den veenman tot gebruik dient. Blad-
|
||||
|
163 AENTEEKENINGEN
.Bladzyde 65 , Regel 9.
't Riemen, 't stikken, 't overhoopen, 't Ze-
ventürven. 't Riemen is 't overlangs doorfhyden der
op 't landt gedroogde veen; 't flikken het overdwars door- fteken, tot de grootte van turven ; het overhoopen 't opne- men der turven, en 't om- en opzetten, om ze te droogen: ook noemt men zulks zeventurven ,doorJlaen, rompen 3enz. Bladzyde 37, Regel 11.
Voorlaenkan t. De Voorlaen ftrekt zich van den
kruisweg tot aen de Holvoeterbrug. Zie de Kaert van den Rottestroom. Bladzyde 74, Regel 1 van ond.
Beuren ginds de Honderdt Mergen. Dus
noemt men zekere drooggemaekte Polder, niet verre van
de Rotte: dezelve was weleer geheel uitgeveent, waerna het water uitgemalen, en die grondt weder tot wei-en zai- landt bekwaemgemaekt is,fchoon die tien of twaelf voeten lager is dan de vorige grondt. Zulke polders worden Droogmakeryen genaemt. Bladzyde 75, Regel 1.
Dit 's de Hildam, die van 't strvden. „ Om
j, het ontzet van Leiden te bevorderen, had men te Delf, „ Rot-
|
||||
|
op den TWEEDEN ZANG. 16$
„ Rotterdam, en elders, tweehondert platboodems veirdigh;
„ yder der zelve met een' oft twee metaale busten voor 5, op, zes basfen ter zyde, voorts knodzen en halve ïpiet- ,> fen, en van tien tot achtien roeyers. Dies werd het op- »> delven der binnedyken door de vrybuiters van der Gou- », de, aan den Hildam, tot zeeven plaatfèn, begonnen.
„ Hier en tusfèn hadden d' Ooverften der vloote,neevens
s» zeekere gemaghtigden der Ammiraliteyt, kennis van de „ verheffing des waaters genoomen ; en bevonden , dat ,, het, op anderhalven voet naa, aan de kruin der land- „ fcheyding flond. "Waar oover zy, om dezelve door te „ fteeken, tusfen den tienden en elfden van Herfstmaandt, „ de Rot uitvoeren, met etlyke Hollandlche hopluiden, „ ontrent dertigh galeyen, verfcheide zoo lyftogtfcheepen „ als andere, twee vendelen graavers.en alleriey noodigh ,,, gereedfchap. De loldaaten waarcn Franföizen , onder „ La Garde Durant, en Catteville. P. C. Hooft, Neder/. „ Hist. BI. 384 en 385, in den druk van den jare 16'jy. Blydzyde 75, Regel 9.
Deze Hildam sloot voordezen. Volgens föm-
mige kaerten, zien wy, dat de R o t t e , of liever de Oude Lede, door dezen Hildam geftuitis geworden, endushaer' loop van daer begon; doch het uitmalen der plasfen, en.de. hervorming derlandgefteltenis heeft haren aenvang, federt, eenige honderdt roeden lager bepaelt. Y Blad-
|
||||
|
ïTO AENTEEKENINGEN
Bladzyde 76 3 Regel 1.
De Oude Lec. Zie onze Aenteekeningen > op Blad-
zyden 145 en 156. Bladzyde 76, Regel 12.
Hollevoeter brug. De Holle voeler- of Holvoet er-
hrug, ftrektzich, tusfen de Voorlaen en het Dorp Moer- kapel, over de Oude Lede. Bladzyde 77, Regel 2.
In den overöudenRyn. Behalven onze Aentee-
kening uit S. Van Leeuwen, op onze Bladz. 156, wegens den ouden loop der Rotte; hebben wy deswegen nog aen te merken, dat die Rivier oudtyds, volgens veelwaer- fchynlykheit, zich zoo wel in den Ryn als in de Maes ont- last heeft. In welk gevoelen men te meer verfterkt word, omdat de Rotte, tot het Zuidelykfle Bleiswykfche Meer toe, daer het oude Hoekëindfche Verlaet geweest is, maer krom is;en dat van 't gemelde Verlaet, binnen de polder, door 't veenlandt een kwade ftreek loopt, boven meest omtrent veertien, en,onder op de klei, omtrent vier of vyf roeden breed, te Bleiswyk de Gael genoemt, die men ziet dat ge- damt is, op fommige plaetfen met klei, op andere met veen, ibmtyds ook met takken, bladen, enz. Deze kwade ftreek, onbek waem om geveent te worden, loopt, van het oude
Hoek-
|
|||||
|
éÊÊ
|
|||||
|
op den TWEEDEN ZANG. i?r
Hoekeindfche Verlaet, de polder omtrent Noordwest in ,
ichuin door al de landen , en komt, pas benoorden Bleis- wyk en bewesten de Hoekeindfche Vaert, op de daer op ftaende koornmolen aen ; vandaer, door de Overbuurt- fche polder tot de Vlaskeet, zynde een huis,zoo genaemt, ftaende tusfen de twee bruggen in den O verhuurt. Of ze nu vandaer, Noordwest aen, door de landfcheiding en bin- newegfche polder geloopen heeft, tot omtrent den Hoorn toe, is onbekent. Hoe 't zy, van den Hoorn, zynde een gehucht beöoften Zegwaert, loopt mede een kwade ftreek (aldaer de Stink genaemt, waerdoor 't veenlandt, daer ze doorloopt, te minder waerdig is;) door den Walle- en Broek- weg , tot aen de Nelleboogfche molen; welke Stink, naer mate dat zy de Nelleboogfche molen nadert, erger word, zoodat de turf, daervan gemaekt, onverkoopbaer was. Waer uit fchynt te blyken, dat die kwade ftreek of Stink, aen de Nelleboogfche molen, of de Noord A, die daer be- gint , grooter, wyder en dieper is geworden, en de Rivier daer waerfchynlyk heeft uitgewatert. Zoo men nu onder- ftelt, dat de Bleisvvyklche Gael, en de Zegwaertfche of Zoetermeerfche Stink, tusfen de O verhuurt en den Zegwaert- fchen weg, in eikanderen hebben geloopen, 't welk zeer waerfchynlyk is, zou door deze kwade ftreek, die een ge- damt Beekje of Rivier is geweest,de Rotte met denRyn gemeenfchap kunnen gehad hebben.
Y 2 Blad-
|
||||
|
i;s AENTEEKENINGEN
Bladzyde 7 8, Regel),
Hier l igt Mo ordrecht. Zie, wegens dit Dorp,
en alle de Dorpen die in 't vervolg genoemt worden, den Tegenivoordigen Staet van Holland, in de Bejcbryving van de gelegenheit, enz. van Rynlandt en Schielandt. Bladzyde 79, Regel o.
Zr, het Nieuwe Diep geheeten. Zie dit
Nieuwe Diep , de Klapkade en Meeuwenoordt , in de Kaert van den Rottestroom, aen de Oostzyde van Bleiswyk. Bladzyde 84, Regel 1 van onderen.
In het magtig Rotterdam, alwaer het
Geraeenlands huis van Schielandt, de zetel der Hoogheem- raden , gedicht is. Bladzyde 8(5, Regel 2,
Dat dees baek, ten schrikk' der Boo-
z en. Ten teeken van 't Iloogrechtsgebiedt, of de Hals-
heerljkheit van Bleiswyk, ziet men de Gerechtsplaets of houten Galg, aen den boordt der R o t te , by het eerfte Bleiswykfche Meer, opgericht, - - Blad-
|
||||
|
op den TWEEDEN ZANG. 173
Bladzyde 87, Regel 2,
Tweemael zestien Stroomnajaên. Twee en
dertig molens malen het water uit de omliggende polders in de R o t t e. Bladzyde 87, Regel 10.
Reeds door 't Schreirak heen geleidt. Het
Schreirak is een kronkelende bogt in den Rottestroom, die aen de fchippers veeltyds eene verdrietige belemme- ring veroorzaekt. Bladzyde 88, Regel 15.
Daer Terbrügge haren vloedt. Onder Hille-
gondsberg ligt een brug over de Rotte, omtrent een uur gaens van Rotterdam, die den naem van Terbrügge, of Terbregge, volgens de Landtael, gegeven heeft aen zeke- re Buurt, die in aenzienlykheit en fraeiheit voor meenig Dorp niet behoeft te wyken. Zie den Tegenwoordigen Staet van Holland', Zevenden Deels i^JtuL Bladzyde 8p, Regel j.
Riga es Rust, de Lustplaets van den Heer Kor-
nelis Verdoes. |
|||||
|
Y 3 Blad-
|
|||||
|
174 AENTEEKENINGEN
Bladzyde 90, Regel 10.
Kornelisje en zyn Zusje. Zie myne Gedichten,
Bladzyde 2213 222.
Bladzyde po, itegtf/ 1 *^« o«^.
't Is de schoon e Oranjeboom, een verma-
kelyke Herberg, aen den zoom der Kotie. Bladzyde 91, Regel 1 f.
DaER HET ZWAENRYK Zw ANENëlL ANDt
't ZwAEN-ofZwANENëiLANDTis een kleen ftukje
Lands, midden in den Rottestroom; ligt zoo ge- noemt om de meenigte Stats Zwanen, die zich daer veei- tyds onthouden. Bladzyde 92, Regel 12.
Waerom elkdien'tZwaenshals
noemt. Een kromme bogt der Rotte, wiens boordt hier , aen de overzyde van Kroosvvyk , met verfcheide huizen en fcheepmakeryen bebouwt is, word het Zivaens- hals genoemt. Bladzyde 94,, Regel 3, 7, 8,
Rust vanOnrust, Woelwyk, en Rubroek,
zyn vermakelyke Tuinen en fraeije Lusthoven, dus genaemt. Blad-
|
||||
|
op den TWEEDEN ZANG. 17$
Bïadzyde 5)4, Regel 11.
Gtnds in 't groen de Boot gaet kusschen.
In Krooswyk, aen eenen inham der Rotte, ligt de Boot, de Lustplaets van den Wel Edelen Geftrengen Heer Walter Senferf, Ridder Baronnet, Raedt in de Vroed- fèhap , en Bewindhebber der Oostïndifche Maetfchappye te Rotterdam, enz. enz. Bïadzyde^4, Regelig.
'tParadys, aen den zelfden inham gelegen, is de
Lustplaets van den Wel Edelen Geftrengen Heer Korne- lis van Arkenhout, Raedt en Burgermeester der ftat Gouda, enz. enz. |
|||||
|
AEN-
|
|||||
|
%76
AENTEE KENINGEN OP DEN
BERDEN ZANG.
BladzydepS, Regelig.
Hollands tweede Koopvorstin. Schoon de
flat Rotterdam de zevende der fteramende Steden is, mag zy echter, onzes bedunkens, wegens haren Koophandel en Zeevaert, de tweede , gelyk Amflerdam de eerfte Koopftat genoemt worden. Bladzyde 98, Regel 1 v. 0.
H.arterust is een Burgerlusttuin.
BJadzyde 101, Regel 10.
't Praetziek Oude Hoofdt. Het Oude Hoofdt
is de plaets daer de meefte zeefchepen, markt- en veer- fchuiten de Stat in en uit varen, en vele nieuwe tydingen verhandelt worden. Bladzyde 11 z, Regel 17.
Deze torst op haren nek. Om de engheit van
het Stadhuis} zyn, boven de JVaeg, de Rekenkamer en derzelver Kantoor, de Kamer der Kommisfarisfen van de Kleene Zaken, of Vre&emakeren,de Kamer van Bailluw,
Sche-
|
||||
|
o ï> den DERDEN ZANG. 177
Schepenen en Welgeboren Mannen van Schielandt , en
andere Vertrekken geflicht. Bladzyde 113, Regel 11.
Bulgerstein. Zie onze denteekening , Bladzyde
160, Regel 10. Bladzyde 114, /?fgf/ 5.
*t Gemeenlandshuis van Schielandt. Men vind
in de oorfprongkelyke teekeningen, dat op den 3iflen dag van Oktober des jaers 1662, van dit Gebouw de eerflefteen is gelegt, en dat het volbouwt werd in den jare 1663. Bladzyde 114, Regel 9.
Het Bouwyernuft van Loois. Jakob Loois
is de Afteekenaer en Bouwmeester van het gemelde kunstryk en prachtig Gebouw geweest. Bladzyde 114, Regel 2 van ond.
Uit een' cirkel juist getogen. De gemelde
Bouwkundige Jakob Loois heeft de Voorgevel van dit uitmuntend Gebouw, uit eenen cirkel van veertig voe- ten midlyns ontworpen; zoo als beter uit eene meet- kundige teekening bewezen , dan hier befchreven kan worden, |
|||||
|
Z Blad-
|
|||||
|
178 AENTEE KENINGEN
Bladzyde, 115, Regel 3 van ond.
Door Natuur en Kunst ge voedt. HetKunst-
genootfchap Natura £2? Arte heeft vele jaren in de Stats Doele zyne vergaderplaets gehad. Bladzyde 122, Regel 9»
Myn rivier weet ryker schat. Dichtfpeling
op de Wolwasfery van den "Wel Ed. Geftr. Heer Arnout Leers, Heer van Ameide, enz. enz. gelegen in de voor- ftat aen de Rotte. Bladzyde 123, Regels van ond.
't Zwavel hu is , de Zwavelraffineerdery van den-
Wel Ed. Geftr. Heer Joban Verftolk, Oudfchepen der Stat Rotterdam. Bladzyde 124, Regel 1.
STOLKÖOR.T. de Lustplaets van den gemelden Heer
VerJlolL Bladzyde 126*, Regel 17.
Katsiioek is een volkryke buurt, pas buiten de Stat.
De Heer Van Loon zegt, in zyne Aloude Hollandfehe Htjlory, 1 Deel, Bh 7, Dat men niet buiten reden meent dat het zynen naem ondeent van de Oude Katten3 welke zich
|
||||
|
op den BERDEN ZANG. 179
zich, op hunne komst hier te Lande, ook aldaer zouden
neêrgeflagen of onthouden hebben. Doch behalven dat toen ter tydt hier alles water of moeras is geweest 3 zoo fchry ven an- deren deszelfs naem een' veel later en lager oorfprongk toe. Bïadzyde 127, Regel 5.
't Hof van Wena. Zie de Aenteekening, Blad-
zyde 161. Bïadzyde 138, Regel 1 van ond.
Van Antonides bedekt. De Dichter Johan-
nes Antonides vander Goes is, in zyn eigen Graf, in de groote Kerk 3 te Rotterdam , begraven , den twee en twintigften der Herfstmaend', desjaers 1684. MDCCXLIX.
|
|||||||
|
B Y-
|
|||||||
|
Z *
|
|||||||
|
BYVOEGZELS
E N
VERBETERINGEN.
BIadz.20, Regel %>fiaet zyn ------. lees zyn*
------. —,------ i,------een —— ——een'
------ 22,------ 3,------Nauwlyks ------Naeuwlyks
■------ zj,------15,------Dreef veeltyds de deuren open-
Lees Dreef de deur gedurig open
------ 64.,Regel 17,/laet veenklomp lees veenklouw
------ 75 »------ 4 >------Leide ------Leiden
— 995------l9 >------vloetgefciial. ------> vloetgefchalj,
-----------s.------20 >------leden,, ------leden.
------112,------io,------fehryfvertrek.------fchryfvertrek;
——123,------10,------beftomt, ------beftormt,
— 145, Achter het Aengeteekende op Rladzjde 11 >
heeft men dit volgende , na den onderjten Regel , nog: by te voegen: Dat het Nieuwe Diep en de Oude Leê gegraven Rivie-
ren zyn, fchynt uit derzelver rechtheit te blyken , dewyl men in 't graven van kanalen of vaerten nooit omwegen zoekt, ten ware men, door eenen harden of fteenachti- gen grondt, daar toe genootzaekt wierd' , 't welk in 't veen
|
||||
|
BYVOEGZELS, enz.
veen niet te wachten is. Dus komt het ons, volgens onze
onderftelling, in onze Aanteekening, Bladz. 170, dat de Rotte zich oudtyds zoo wd 'm den Ryn als in de Maes ontlast heeft, ook waerfchynlyk voor,dat dezelve geen af- loopende Rivier geweest, noch derzelver kromte veroor- zaekt is door het gedurig afloopen , rnaer door het heen en weder ftroomen des waters, toen de Ryn nog by Kat- wyk in zee vloeide; want het is zeker dat de Ryn en Maes, hebbende hunnen oorfprongk van een gansch byzonder oordt van Europa, nietaltydt te gelyk hoog of laeg zullen zyn geweest, rnaer wanneer de eene hoog was de andere wel eens laeg zal geweest zyn, vvaerdoor dan zekelyk eene fchuring, van de hoogfte naer de laegfte plaets is ontftaeii, dewelke de kromte der Rivier kan veroorzaekt hebben. Dus zyn 'er, volgens Oudenbovem Befchryving van Zuid- boJJandty voor het jaer 1300, in Schielandt, Delf landt era Rynlandt, eer dezelve door de landfcheiding van elkander verdeelt waren, verfcheide riviertjes, beekjes of kreekjes geweest, waervan men 'er, omtrent het jaer 1400, fom- migen heeft gedamt, en anderen, die best bekwaem ge- oordeelt werden, heeft beginnen te gebruiken tot boezems voor de watermolens, om 'er het polderwater in op te malen, gelyk de Rivier de Rotte daertoe is uitgekozen en nog gebruikt word. Z 3 Blad-
|
||||
|
BYVOEGZELS, enz.
Bladzyde 146. By de Aenteekening op Bladzyde 11,
Regel 8., te voegen: Anderen willen dat de Tigurinen een volk waren dat
niet in Hollandt, of daer omtrent, maer in Zwitferkndt gewoont heeft, en door de Cimbers , in hunnen togt naer Italië, is medegefleept. Bladz, 154, Regel 13 ,ftaet Leide; lees Leiden;
------ 168,------ 8,------'Bladzyde37,------Bladzyde73, MDCCL.
|
||||||
|
e
|
||||||
|
-
|
||||||