SPECIMEN .JURIDICXJM INAÏIÜUEALE

SISTBKS

breyem adnotationem ad yaeios articulos
nosteorüm codicum.

specimen juridicüm inaügïïrale

sistens

BREVEM ADKOÏATIONEM AD VARIOS
ARTICULOS NOSTRORÜM CODIOUM,

QtrOD,

ANNUENTE SUMMO NUMINE,

BX AUCTOEITATE EECTOEIS MAGNIFICI

LÜDOVICI GERHAKDI VLSSCHER,

PHIt. THBOB. MAG. LIII. HUM. DOCT. ET PKOF. ORD. ,

KBC NON

amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu

nobilissimae ÏACULTATIS JUEIDICAE deoeeto ,

SUMMISQÜB IN

JUEE EOMANO EX HODIEENO IIONOEIBÜS AC PEIVILEGIIS

m AGABEMiA aHENO-ÏMiEGHi^A

RITE ET LEGITIME COKSEQÜENDIS,

EßüDITORÜM EXAMINI SUBMITTIT

JOANNES BAPTIST REINIER ALBERT HAERTEN,

UItra{eetmusgt;

A. D. II. M, JUNII A. MDCCCLVI, HOEA HI.

CmjEti é

apud L. E. BOSCH EÏ EILIUM.

mdccclvi.

MA'nr.

tJ

A

tfr- 'nbsp;• ^ quot; '

Aquot;- quot;-L^- 'fyl ■nbsp;f'nbsp;ilj^i?.nbsp;t ■ ■nbsp;- ,nbsp;■ . .

quot;Onbsp;Anbsp;^nbsp;y.nbsp;inbsp;' .

[ij- amp; '

PATRI OPTIMO, CARI8SIM0,

SACRUM.

iM'tf,nbsp;Mr nr

BEEYIS ADNOTATIO AD VARIOS ARTICULOS
NOSTEOEUM CODICUM.

Art. 5, 4quot;, C. C.

Qui ex peregrinis Mc natus est, civem lia-
beri inde a iiativitate cum ïoullier docet Clar.
van hall Handleid. p. 88. Liceat argumentum
ex consecutione argumentorum in articulo 5 C. C.
adferre. Si liic non fit civis per ipsam nativitatem
sed domicilii demum translatione, Hq. 3 male a
legislatore positus est, cum in n^. 2 et 4 sermo
sit de iis qui per nativitatem cives sunt. Nume-
rus tertius et quartus articuli nostri igitur locum
mutare debuissent; quum autem praesumendus
non sit legislator rem non bene ordinatam tractasse,
confirmari utique videtur sententia eorum, qui
existimant legislatorem impleta conditione, inde
ä nativitate civitatem tribuisse.

Art. 142.

Clar. opzooMEB, ad art. existimat, conjuges
qui matrimonium vi coacti coierint, libertate
recepta si se separaverint et intra quinquennium

1

nullitatis declarationem non rogaverint, tune post
quinquennium eam petere non posse propter art.
1490 C. C. ■— Quod mihi valde dubium videtur.

In contractibus post quinquennium nullitatis
declaratio peti nequit, sed inde minime sequitur
ratihabitio contractus, nam per exceptionem tunc
illa nallitas proponi et declaratio nullitatis fieri
potest ; quod actionem post quinquennium in-
stituere nequit, potius est, ut famae alterius
parceatur; si autem alter agit licet dolum, vim,
metum, errorem probare; igitur nec in obligatio-
nibus per silentium pendente quinquennio rati-
habitio elfecta est. Si igitur ille art. 1490 etiam
in matrimonio valere deberet, inde efßceretur,
quod matrimonii nuUitas unice per exceptionem,
non autem per actionem quinquennio praeterlapso
effici possit ; matrimonium autem est res tam magni
momenti, ut talis procedeudi modus non videatur
admittendus ; de existentia vel non existentia ejus
quoquo tempore constare debet, et ideo etiam
per actionem nuUitatis declaratio peti posse , ne-
cesse est. Certe nullo modo, potest in tali si-
lentio, si non una habitant, ratihabitio in esse.

Art. 173.

Uxori licet sine consensu mariti testamentum
facere, quid autem juvat uxori haec facultas si
tabellarius gratis suum ministerium praebere no-
lit ? Quomodo mulier pecuniam nanciscitur ut

lionorarium possit solvere, si vel in communione
bonorum est cum marito vel exclusa communione
non habet paraplierna nec de reditibus liberam dis-
ponendi facultatem ? Ad impensas domesticas
in art. 164 indicatas, quas uxor injussu mariti
facere potest, non pertinent liaec honoraria. An licet
dicere niuHerem vi legis, ratione huius honorarii, se
valide obligare posse ; cum alioquin nullam utilita-
tem ex facultate testamentum faciendi habeat, et sit
ejusdem conditionis ac peregrinus, cui a judice
vi tractatuum concessum sit pauperum jure actio-
nem instituere et qui repellitur opposita excep-
tione cautionis judicatum soM quae dicitur. Ne
autem facile decidamus, mulieri plenam licentiam
datam esse se et communionem obligandi, facit
metus, quod haec licentia periculosa fieri possit
in ea quae illa potestate abusura esse videatm'.
Hominis voluntas ambulatoria est usque ad ulti-
mum vitae halitum, et notissimum est, souvent
femme varie, bien fol est qui s'y fie etc.quot; Po-
namus mulierem, in odium mariti, testamenta
menstrua facere ; etsi hac re probari possit, eam pro-
digam esse, tamen nihil juvaret, nam etiam prodigo
sine consensu curatoris licet testamentum facere.

Art. 232 C. C.

Fructibus et reditibus adnumerantur annua et
menstrua legata et reditiis vitalitii ; quare in his pecu-
liare illud jus obtinet? Consult, schuller rationem

1*

decidendi existimat: zij worden voorondersteld aan
heide ecJdgenooten te zamen te zijn ge^naaht. Quod
probari nequit, nam si utrique conjugum datae lia-
bentur, inde sequeretur, quod etiam soluto matri-
monio uterque conjugum suam partem percipere
posset, quod verisimile non est, legislatorem statue-
re voluisse. Si marito in testamento reditus vitali-
tius relictus est 1000 florenorum, uxore mortua,
secundum hanc interpretationem dimidium amitte-
ret, quod mihi valde absurdum videtur, et absurda
praesumi nequeunt. Quod testator praesumi nequit,
utrique conjugum dimidium dare voluisse si unum
nominat, patet vel imprimis ex eo, quod art. 322
distinguere deberet, quando testamentum factum
est, an ante matrimonium (quo casu talis prae-
sumtio omni fundamento careret) an postquam
matrimonium contractum est a legatario. Quod
dicit, Ampi, diephuis, I. 988: en eene uitdrukkelijke
verMari7ig loas deswege noodig, omdat zij anders
door art. 213 W. zouden zijn uitgesloten etiam
non placet. Fructus hereditatis sunt in commu-
nione, licet hereditas ipsa in communione non sit,
ita etiam quod ex annuo vel vitalitio legato per-
ceptum est, ad hanc communionem pertinet nam
est fructus vel reditus bonorum. Legislator hic
idem statuere voluisse videtur, atque in art. 811,
nempe singulas pensiones distinguendas esse a
jure percipiendi: reditus vitalitius vel annuum ex
hereditate ad acquisitum lucrum non pertinet,
sed omnino singulae pensiones perceptae.

Art. 246.

Ex authentico instrmnento constare debet,
sententiam qua separatio bonorum jussa est,
revera executioni mandatam esse. Rationem
reddunt consult, schuller, adstipulante diep-
Huis : opdat dezelve niet vroeger dan waar is,
worde gedagteekend, indien zij na het ver-
loop der maand wierd opgemaakt.quot; Nonne autem
haec procrastinatio satis impeditur praecepto art.
1917 C. C. eo, quod scripta privata demum
insinuatione (registratione) probationem diei^ et
consulis nanciscuntur? Nonne licet simpliciter
praesumere, legislatorem instrumentUm authen-
ticum voluisse propter minui mn, ut ita mulien
semper sit facultas secundam scripturam (grosse)
a tabellario exigendi, nam instrumentum pri-
vatum licet rebus gestis insertum, nimis facile
ex custodia mulieris deperdi potest. Praeterea,
ex decreto judicis ita quae hactenus exstitit bono-
rum communio tollitur j nonne consentaneum est,
ut quemadmodum pactis antenuptialibus, non
nisi authentico instrumente fieri potuit, ita etiam
non nisi instrumente authentico tollatur?

Art. 687 et 688.

Art. 661 CC. Nap. conceditur vicino ut parietem
vicinum invito domino communem reddat; //l'u-
tilité publique, qui veut qu'on évite les con-

structions inutiles, les pertes en terrains et
l'irrégularité dans l'aspect des villes, réclamait
cette dispositionquot; dicit rogron. //Ne urbs ruinis
difformeturquot; juris quidem saepe cura est, uti patet
ex actione de tigno juncto, sed hic est mira huius
praecepti extensio, et noster legislator, utilitatem
publicam in hoc casu cerebrinam existimans, in
art, 688 optimo jure dominii ademtionem non
sancivit. An sibi legislator satis constitit, statuens
in art. 687 condominum parietis communis con-
dominium partis altius aedificatae nancisci posse
etiam invito vicino? Me judice hic nulla inele-
gantia adest. In casu art. 687 jam ab initio do-
minium habet parietis communis, igitur secundum
art. 656 etiam ^dominium habet partis altius ex-
tructae , quatenus suo parieti inj uncta est, nam
superposita cedunt inferioribus. Verba //hij kan
den mede-eigendom der verhooging verkrijgenquot;
indicare videntur eum non adquirere dominium
parietis latioris efiecti {verbreeding) , quod totum
manet alterius vicini, qui nullam fundi particulam,
quam adhibuit ut paries crassior exstrui possit,
amittit. Quod alter dimidium ex pretio fundi solvere
tenetur, nihil probat, nam sua pars altius tolli
non poterat nisi adhibito latiore fundamento ; ne
haec interpretatio iniquior et subtilior habeatur.
Quod legislator parietem pro diviso communem
existimat, cernitur ex art. 684, cum vicino unice
liceat usque ad dimidium latitudinis tigna im-
mittere.

7 —
Art. 693.

Rationem, ob quam non liceat vicino in pariete
communi foramina vel lumina facere, reddit consul-
tissimus schuller verbis : //omdat hij dan verder
dan de helft der dikte van den gemeenen scheids-
muur zou moeten boren, verg. 684.quot; Addi potest,
in propriis parietibus praedio alterius proxime ad-
jacentibus etiam non licere fenestras habere, et ex
art. 689, non licet ei //zonder toestemming van
den anderen in den gemeenen muur eenige diepte
of holte makenquot;, igitur nequidem usque ad di-
midium latitudinis ei licet aperturam facere.

Quare vicinus invito altero usque ad dimidium
tigna immittere potest, foramen facere nequit?
Ratio forsan est, quia in priore casu lapides bene
juncti manent tigno immisso, sed ne foramen
(facti permanentis) admittatur facit metus spatii
vacui, lapides tunc nimis facile dissolvi et paries
corruere potest.

Art. 693.

Cancellorum intervalla schüller sic exphcat:
//opdat hij geene groote voorwerpen op het erf
van zijnen nabuur zoude vermogen te werpenquot;
quasi non legio murium mortuorum per tam an-
gustam aperturam transmitti possit: ratio po-
tius videtur ad impediendum fundi vicini in-
spectandi desiderium, quo actus aliquis curiosus

Caput per cancellos porrigere potest et ita alteri
molestus fieri. Quod fenestrae fixae esse debent,
non est cautela sufficiens, nam alter vicinus in
hac re facile decipi potest, sed cancellorumforma
satis conspicua est, et si haec legi adversatur,
vicino concedi potest hos impensis contumacis
faciendi facultas, secundum art. 1277.

Art. 732.

Quare juri navigandi in aqua praedii vicini
(Servitut! navigandi 1. 23 § 1 D. de s. pr. r. 8. 3.)
imposita est necessitas conferendi ad impensas
quae exiguntur ut aqua navigation! idonea ma-
neat ? Quare ripam munire debet, cum viam
munire non tenetur qui jus eundi et agendi ha-
bet? Dominus praedii cui servitus debetur ad
nullas refectiones tenetur. An hic aliter statutum
est in utilitatem publicam, ut aqua facile dimitti
possit? An via vel iterparumrecte sesehabeant,
reipublicae nihil interest; si dominus praedii cui
servitus debetur nihil ad refectionem vult conferre
etiam dominus praedii servientis refecturus non est,
nec dici potest eum committere in art. 739 C. C.
'/hij mag noch de gesteldheid der plaats veran-
deren , noch de uitoefening der erfdienstbaarheid
verleggenquot;; dominus alterius praedii ex arbitrio
suo aliam viam ingredi nequit (art. 738) et ita
indirecte cogitur, aut Servitute sua non uti, aut
partem impensarum suscipere.

Differentia hujus art. et art. 732 proprie in eo po-
sita est, quod ab eo in jure peti nequit, ut impen-
sarum nomine conférât, aut jure suo privetur,
sed potius praescriptione demum (accedente usu-
capione libertatis) servitutem amittit. Haec mu-
tatio tam parva videtur, ut ita existimarent,
lure non refragante, illam necessitatem imponi
posse illi, qui in aqua vicina navigandi servitu-
tem habet, licet in reliquis causis dominus praedii
servientis non teneatur ad faciendum , quia ipsi
praedio et non personae servitus debetur.

Art. 736.

Clar. VAN ASSEN refert hunc art. ad modos
quibus servitus finitur, et ita Ampi, diephuis ,
III. 736. In ipso articulo autem hujus rei nul-
lum vestigium adesse existimo. In 1. 6. § 2. D.
de serv. (8. 5.) legitur: //Labeo autem hanc ser-
vitutem (oneris ferendi) non hominem debere sed
rem , denique licere domino rem derelinquere,
scribit.quot; Hoc praeceptum, juxta quod totum prae-
dium serviens derelinquendum est, quodammodo
receptum est in art. 699 C. N. : // en abandonnant
le fonds assujetti au propriétaire du fonds auquel
la servitude est duequot;, dum in jure Romano fun-
dus serviens pro derelicto habetui et occupari
potest, ita tamen' ut qui tune occupaverit, ad
refectiones teneatur. Et in jure Francico servitus
proprie exstincta non est, uti patet ex art. 694

C. N. Legislator noster in favorem praedii ser-
vientis statuit, dominum praedii servientis se
ab onere faciendarum suis expensis refectionum
quoquo tempore liberare posse cedendo partiun-
culam praedii, quae sufficiat ad exercitium ser-
vitutis. //Kan zich ten allen tijde van dien last
bevrijdenquot; dicitur, non autem dicit dominum
se semper a Servitute ipsa liberare posse; haec
manet, nam singulae glebae serviunt; unice ab
onere naturae servitutum contrario, quod tenea-
tur ad faciendum, liberatur. Si partiuncula
quam praedio dominant! cedit chasmate perierit
vel aqua ablata est, tunc dominus praedii cui ser-
vitus debetiuquot; servitutem in praedio sospite exer-
cere potest, sed ipse ad refectiones tenetur. Sen-
tentiam meam tuetur rubrica, in qua noster art.
invenitur, nam aHoquin in tertia sectione ponen-
dus fuisset.

Art. 763.

Probandumnonexistimoquod consult, schuller
scribit: //doch de gebouwen, werken of beplan-
tingen , welke door dengenen, die het regt van
opstal had, zeiven gesteld of gemaakt zijn, kan
deze sloopen enrooijen, art. 761.quot; Namarticulus
763 tractat de casu quo jus superficiei jam
finitum est, et tune superficiarius in aedificiis
unice habet jus retentionis et minime dispositio-
nis, art. 762, nam dominus fundi plenum do-

minium nactus est finite iure superficiarü, et
minime in arbitrio superficiarü est pretium secun-
dum art. 762 exigere vel tollere; actionem habet
ad pretium exigendum et unice ex conventione
cum domino facta aedificia refigere potest.

Dominus fundi, hic dicitur, recipit aedes qua-
rum pretium a superficiario solutum non est,
sine ulla damni resarcitione, id significat licet
aedificia nunc multo majoris pretii sint, quam
pretium quod superficiarius debet, tamen dominus
nihil ei praestare debet; vel etiam licet actio ad
petendum pretium jam praescriptione extincta est,
tamen superficiarius nihil petere potest; idem
dicendum videtur si superficiarius magnas im-
pensas fecerat in has aedes, tunc tamen dominus
fundi rem suam recipit, et nihil superficiario
resarcire tenetur; poena satis gravis neglectae
solutionis.

Art. 785.

In hoc articulo inveniunt exceptionem regulae
in art. 1302 C.C. propositae, et secundum Ampi.
VOGÄDUIN dicunt: //deze vloeit voort uit het veel-
vuldige gebrek aan evenredigheid tusschen grond-
rente en de waarde van het erf.quot; Nonne potius
dicendum est, conditionem resolutoriam hic ideo
locum non habere, quia obligation! jam ab utra-
que parte satisfactum est. Pristinus dominus
sibi reservavit reditum fundalitium, quam primum

instrumentum quo tale jus constituitur compositum
et actis inscriptum est, novus dominus obliga-
tioni suae constituendi reditum satisfecit, et
nihil amplius facere tenetur. Nam solutiones,
quae quotannis fieri debent non spectant dominum
fundi, non constituunt obligationem, sed sunt
objectum juris in re, uti aperte in sequente art.
dicitur : //de schuldpligtigheid der grondrente rust
bij uitsluiting op het goed zelf.quot;

Ob hanc causam art. 785 non unice in casu
quo dominus sibi in alienando reservavit reditum
vim habet, sed etiam si quis pecuniam domino
fundi dat, tanquam pretium constituendi reditus ;
si exceptio hic proponeretur, tune verba//de vo-
rige eigenaarquot; stricte essent accipienda ; legislato-
rem autem non hunc unicum casum habuisse
etiam conjici potest ex verbo gevestigd, quum in
art. 784 opponuntur vestigt et voorieJioudt.

Art. 786.

Si reliqua bona domini fundi creditori obnoxia
sint, reditus fundi ex sententia Consult, schuller,
ad h. art., nihil aliud esset quam //eene geves-
tigde rente niet hypotheek.quot; Hoe autem non
omnino verum est ; si est reditus perpetuus tunc
etiam heredes obligati forent, hic autem neces-
sitas solvendi reditum unice sequitur fundum;
si hunc dominus vendit, novus dominus reditum
fundalitium solvere tenetur, sed in reditu perpetuo
alius debitor invito creditori obtrudi nequit.

Similitudo cum usura perpétua unice adesset
ratione pensionum quarum dies jam venit, non
autem ratione totius instituti.

Art. 821.

Qui usumfructum habet fundi eum non habet
in insula juxta hunc fundumnata; nam art. 821
expresse dicit fructuarium eo frui posse quod
door aanspoeling fundo adjectum est, igitur non
admittit usumfructum avulsionis et insulae ut art.
651, 654, 644 satis distingumit, nec dici potest
verbum aanspoeling latiore sensu intelligendum
esse, et ita etiam continere insulam, nam jam
in jure Romano insula hac in re diversa erat ab
alluvione, quia insula habet propriam formam,
propriam substantiam, et ususfructus quam maxime
a forma rei pendet et forma mutata tollitur. (1. 9
§ 4 D. de usufr. 7. 1). Deinde insula nunc raro
fundo cedit, nam si flumen est publicum, est
civitatis.nbsp;t

Si legislator omne beneficium fluminis spec-
tasset, nullam mentionem alluvionis facere de-
buisset ; igitur verba //van alle andere regtenquot; in
sequenti linea non obstant, nam absurdum fo-
ret, jus in partem per vim fluminis adjec-
tam vel in insulam, separatim ab alluvionetrac-
tare.

— 14 —
Art. 868, 875.

An usuario ipsa res tradenda sit, vel potius
fructuum percipiendorum copia, non tam perspicue
in ipsa lege dicitur, quam exspectari possit.

Si de domus usu agitur, difficultas non adest,
nam cubiculis necessariis uti nequit, nisi traditis.
Sed aliter res se habet in fundi usu, an hic etiam
traditionem exigere potest? Quod adfirmandum
videtur. An autem totus tradi debet, quia nihil
ad rem facit, an omnes rei fructus ei necessarii
sint, nec ne; quantitas fractuum qua usuarius in-
diget non statim patet sed demum lapsu temporis
cernitur, igitur illa res ipsi aut plene tradenda
est, aut omnino non, dici possit. Si res ipsi tra-
denda non est, fructuum praestationem unice
per actionem in personam exigere posset, de ea
autem hic sermo non est, cum hic de jure in re
agatur, non autem de actione in personam ex jure
in re (uti in decimis locum habet), nempe quod
jus in re in eo constaret, quod usuarius a quo-
Hbet possessore fundi horum fructuum praesta-
tionem exigere possit; deinde nihil hic de cautione
a proprietario praestanda sancitum sit, dum ipse
usuarius cavere debet. In art. 868 dicitur usua-
rius posse fructus percipere, vel potius colere
//vruchten te trekkenquot;, quatenus ei necessarium
est (non uti C. Nap. 630: //il peut exigerquot;),
quo vinculum directum inter usuarium et ipsam
rem indicatur.

In art. 871 conceditur usus pecoris; cum autem
usus secundum 865 eodem modo constituatur
atque ususfructus, etiam kujus pecoris traditio
necessaria est ex art. 807 al. 2, jam vero veri-
simile non est, pecoris traditionem fieri, fundi
non fieri, praecipue cum usuarius plus ex fundo
quam ex pecore percipiat. In art. 866 ei in-
jungitur necessitas cautionis praestandae, inven-
tarium faciendi, et utendi boni viri arbitratu et
rem restituendi —- si usuario autem res non tra-
ditur, de restitutione sermo esse nequit, ita fere
ampl. Diephuis IV. 364.

Art. 868 ita intelligendus videtur: usuario ea
pars fundi praestari debet, quae requiritur ad eam
quantitatem fructuum colendam, qua usuarius
indiget, nam alioquin inextricabilis locum habebit
difficultas, quinam fructus serendi sint, si usu-
arius vult frumentum colere, proprietarius prae-
fert olera; praeterea usuarius proprietarium et
hie usuarium cogere nequit ad colendum agrum.
Quantitas fructuum, qua usuarius indiget quidem
statim non patet sed demum lapsu temporis
cemitur, ex eo autem minime sequitur totum
fundum tradendum esse, nam bene boni viri
arbitratu aestimari potest, quantum verisimile
usuario necessarium sit, et quaenam fundi pars
ad hanc quantitatem colendam requiratur. Si ei
plus quam necesse est ex fundo traditur, fructus
quibus non indiget, juredominii sunt proprietarii,
dum, uti jam diximus, actio in proprietarium ad

fructus praestandos non bene cogitari potest. In
art. 825 praesuinitur, fundmn in possessione pro-
prietarii mansisse, sed inde non sequitur legis-
latorem traditionem rei hoc articulo excludere.

Art. 876.

An art. 876 C. C. etiam valet si usus silvae
personae juridicae relictus est? Argumentum a
contrario obstare non videtur. Quia dicit articulus
//aan eenen bijzonderen persoon toegestaanquot; mi-
nime sequitur universitati usum reliqui non posse.
Sane plerumque usus collegio relictus nullam
vim habebit, cum locare non hceat ; sed tamen
bene cogitari potest, si orphanotrophio usus do-
mus relictus est, licere orphanis in hac domo
habitare, quia bene haberi possunt //het huisgezinquot;
orphanotrophii cui usus relictus est. Legislator
haberi nequit in hoe articulo, in casu speciali,
definire voluisse per antithesin, collegio usum
relinqui non posse. Quid usu silvarum continea-
tur, unice in art. 876 demonstratur, et cum nus-
piam dictum sit, uti in art. 869, usum silvaecae-
duae collegio rehctum haberi usumfructum, satis
patet art. 876 etiam valere, si usus collegio re-
lictus est; nam art. 813—816 al. 1 tune uti
nequit,

Usum civitati relinqui posse, docet grotius:
//zoo hebben de Goyers een erffelyk brujk van
't Goyersboschquot;, et voetiüs dicit : //traditum ab

interpretibus, si concessum fuerit oppido, aut
alteri civitati jus secandi ligna ex vicino neniore,
quantum cuique membrorum ejus ad usum suf-
ficit, aucto postea membrorum aut incolarum
numero, omnibus tamen competiturum hoe lig-
norum caedendorum jusquot;; tam late in jure nostro
usus relictus non patet, cum universitas bene a
singulis personis distinguenda sit.

Art. 885.

Consult. SCHULLEB monet : //Wanneer de beschul-
digde voor de veroordeeling mogt komen te over-
lijden , wordt hij gerekend niet onwaardig te zijn
geweest om erfgenaam te zijn, en zijne kinderen
erven bij plaatsvervulling de nalatenschap van den
omgebragten erflaterquot; : me judice Mc de rejirae-
sentatione sermo esse nequit, nam hereditas de-
fertur tempore mortis, nepotes vel fratris filii tune
non sunt proximi, et unice tanquam heredes pa-
tris, hereditatem avi vel patrui occisi, quae in
hereditate paterna invenitur propter saisinam,

petere possunt.

Qui ante sententiam defunctus est nunquam
fuit indignus, igitur hereditatem jam adquisitam
vel potiusjus quaesitumadeundi hereditatem trans-
fert ad heredes, sive legitimes sive extraneos, dum
repraesentatio certis limitibus definita est.

Art. 931.

//Onvervreemdbaar.quot; Quidnam significat hoe vo-

2

cabulum? Si testator scribit //prohibeo bona titulo
oneroso alienarequot;, an tunc res jam est talis quae alie-
nari nequit; non prohibitis donationibus? Si id non
^idmittimus, tunc fere art. 931 C. C. pro non scripto
haberi potest, nam nostrates donatiomania non
laborant, et propinqui alFectione majore quam
apud Romanos habentur. Sententia articuli ne
taciturn (indirecte) fideicommissum relinquatur,
tunc facile evitetur, cum testator eum alienationis
modum concederet heredi, quo tamen heres usu-
rus non est.

Si liceret ad art. 1036 C. C. provocare, ad
probandum verbo vervreemden praecipue indicari
titulo oneroso dominium transferre, cum in hoc
articulo vervreemden distinguatur a donatione, tunc
res diremta sit, sed verbum est dubium et an-
tithesis ambigua; in art. 179 C. C. sermo est de
//verkoopen, vervreemdenquot; sed etiam hic non
continet donare, uti ex paragrapho sequente //hij
kan bij wege van schenkingquot; patet. In art. 1043
C. C. distinguitur vervreemd of verruild, et verbo
vervreemding Mc sine dubio etiam donatio conti-
netur. Statuendum videtur, legislatorem verbo
vervreemding variis significationibus usum esse,
et idöo minime constat eum in nostro articulo
atissimam voluisse; verbum propter rationem
legis accipiendum est sensu art. 1036 C. C.
mdicato. Clausula igitur in testamento //nolo
heredem fundum titulo oneroso alienarequot; pro non
scripto habenda est, cum admissa alienatio per

modum donationis nullius momenti sit et in
fraudem legis minime interpretatio valeat.

Art. 953.

Medici ex testamento, quod quis in morbo ,
quo obiit ordinavit, capere nequeunt, si auxi-
lium ei in hoc morbo praebuerunt. Ratio conspi-
cua est; legislator timet auctoritatem, quam cor-
poris vel animae conservator in aegrum exercere
possit. Quid autem ad rem facit an hoc morbo
perierit? Nonne potius dicendum erat, si pendente
hoc morbo defunctus sit? Si quis, podagra labo-
rans se occidit vel ab latrone interficitur, an tunc
podagra mortuus est? Quod medico vel sacer-
doti legavit, ratum manet, licet illa injusta vis
moralis, quae dicitur, nondum sit finita.

Quaestio, quid statuendum si in morbum
alia valetudo adversa secuta est, affinis est; ali-
quis cum febri tertiano aegrotet testamentum
facit, et subsecuta cholera morbo moritur. Le-
gislator existimari potest verbo //ziektequot; intelligere
statum morbosum //ziekelijke toestandquot;, et ratio
legis exigit hic inter morbos non distinguere, cum
testator libertatem plenam nondum nactus erat.
Quid statuendum si testamento facto inimicitiae
ortae sunt inter aegrotum et auxilium ferentem,
e. g. si sacra mutavit vel medicum? In tali
casu auctoritas in animum aegroti omnino sublata
est, quare tamen quod sibi relictum est, capere

2*

nequit? Respondendum videtur,, quia tempus
ad revocandum nondum idoneum fuit, et ita ex
eo, quod revocatum non sit, minime vera de-
functi voluntas conspicua sit.

Art. 1274.

Si convenerit, ut dies pro homine interpellet,
tamen denunciationem requiri, ut interpellatio
locum habeat, sequi videtur ex comparatione
art. 1274 cum|art. 1279; in art. 1279 unice est
repetitio art. 1274 et quod in hoc articulo di-
citur '/wanneer deze medebrengt dat de schulde-
naar, enz.quot; in altero accuratius explicatur //of
indien hetgeen de schuldenaar verpligt was, slechts
kon gegeven worden binnen zekeren tijd. ..quot;
nam alioquin illa clausula art. 1279 desit in art.
1274, in quo tanquam tertius modus enumeran-
dus fuisset. Art. autem 1274 potius statuere
vult, quam art. 1279, quomodo efficiatm% ut
quis in mora sit; igitur iUi modi ex alio articulo
repetendi non sunt.

Deinde, verbum ^medebrengtquot; non significat
sermone nostro : si nominatim convenerit, sed
potius quod ex natura obligationis sequitur. No-
tissima est controversia interpretum juris Romani,
an dies interpellât pro homine ; si igitur legis-
lator noster verbum elegit, quod potius hanc re-
gulam excludit, vereor ne liceat id negligentiaetri-
buere, et statuere quod articulum Francicum non

bene interpretatus sit, in quo legitnr : la con-
vention ;porte. C. 1139 (').

Sequitur ex art. 1344 ; licet obligatio sit ex
qua intra certum tempus solvendum erat, tamen
poena non debetur, nisi in mora sit debitor. Hic
articulus est generalis, et non distinguit uti
art. praecedens, an poena spectet totum id quod
interest, vel unice quojd oritur ex tardiore prae-
statione; cum igitur, in posteriore casu, mora
locum non liabeat sine interpellatione hominis, sta-
tui posse videtur nunquam diem pro homine in-
terpellare ; nam ille art. certe non dicit, si dies
NONDUM VENEÄIT, poenam non deheri, cum taüs
articulus nimis jejunus sit. — Ex art. 1286 con-
stat usuram propter moram non deberi sine
interpellatione, analogia suadet in ceteris obli-
gationibus sequi sententiam congruam.

Art. 1417 C. C.

Obsignatio minus recte modis quibus obliga-
tio toUitur adnumerari videtur. In art. 1444
aperte dicitur, debitorem rem obsignatam, quam
diu a creditore accepta non est, repetereposse:
si jero obligatio obsignatione exstincta jam est
voluntate debitoris resuscitari non possit. Rem se-
cundum art. 1444 debitor indistincte recuperare
potest, licet decreto judicis obsignatio sit valida

(l) Vir. Cl. opzooMEE ad art.

declarata : ex art. 1447 si debitor hanc rem re.
cuperat sine consensu créditons; decreto consig-
natione jam adprobata, creditor uti potest pri-
vilegiis et hypothecis, accessionibus obligationis;
ex quo art. 1253, 1quot;. satis patet obligationem
nondum exstinctam esse. Si creditor consensum
dat ut debitor rem recipiat, tunc obligatio ex-
stincta est propter praecedentem vel concomitantem
acceptationem a creditore factam, nam consensus
creditoris dari nequit, nisi rem ratam habeat.

Scriptura art. 1445 (1263 C. Nap.) non ob-
stat ; hic non dicitur si recipit rem sine consensu
creditoris, correos et fidejussores liberates esse,
quia solutio facta est, sed potius hic competit
exceptio doli contra creditorem, qui solutionem
accipere poterat; quod inj äste solutionem acci-
pere noluit, suum damnum et minime fidejusso-
rum esse debet. (1. 44 D, mandato 17. 1).

Art, 1612.

Praecepto //Kauf bricht Miethequot; a legislatore
expressis verbis repudiate, locatio quodammodo
ius in re facta est. Unice autem primariam
quaestionem dirimit. Quid statuendum de mer-
cede; qnisnam agere potest? Inter conducto-
rem et emtorem nulla obligatio contracta est;
an potest conductor, petenti emtori objicere tibi
mecum non competit actio ? Mihi videtur om-
nino emfcor rei locatae pensionem a conduc-

tore exigere posse, licet cessio vel mandatum ex-
pressum non intervenerit, nam adest mandatum
tacitum, cum venditor existimare nequeat, emto-
rem consentire, conductorem in sua re manere
sine resarcitione quadam : venditor habet usum
pretii, igitur emtor debet usum rei habere. Pen-
siones sunt fructus civiles rei, igitur fructus ci-
viles sine dubio cedunt domino rei.

Legislator noster tale tacitum mandatum ag-
novit in art. 1230, ubi creditor hypothecarius
proponitur conventionem facere de pensionibus
ante diem non solvendis — '^quo spectatur, ne
anteceptis pensionibus res viliori pretio vendere-
tur — ex quo patet, si pensiones ante diem non
essent solutae, emtorem has pensiones percipere
posse : igitur emtor rei locatae, si contrarium
non convenit, pensiones exigere potest.

Insuper ! fructus civiles sunt pars rei quamdiu
exigi nequeunt, art. 557 C. C.; igitur sunt pars
rei venditae, nulla autem ratio adest, ob quam
causam dominium eorum mutaretur eo, quod
exigi possunt.

Art. 286. C. M.

Nonnulli existimant particulam hij in verbis
bij eenen wisselbrief errore scriptam esse, mihi
contrarium defendi posse videtur. Si verbum hy
deest, tunc noster articulus unice specialem ca-
sum indicaret, quod emtor epistolam cambialem

in se a venditore trassatam acceptaverit, non
autem contineret casum frequentiorem, si ipse
tanquam trassans venditori cambium miserit, vel
dederit acceptationem //promesse aan orderquot;; ad
jecta autem particula hij id est per, medio, ar-
ticulus utrumque casum continet, et casum si lite-
ram cambialem in se trassatam acceptaverit et eum
si ipse trassaverit. Verbum hij eenen .... geaccep-
teerd, hic nihil aliud significat, quam per epistolam
cambialem Solutionen! susceperat, et non définit
quomodo id per epistolam cambialem fecerit.

Verbum hij hac significatione in legibus occur-
rere, patet — si probatione indiget — ex art.
1248 C. C. //bij hem bezetenquot;.et 1830.

Ab imperio (') spectabatur autem casus si
emtor literas cambiales trassaverat. Quo in casu
etiam novatio multo magis conspicua est, nam
emtor videri potest sol visse venditori, ,qui pro
hoc pretio emerat literas cambiales (solutione
brevimanu, velcompensatione); si autem acceptavit
epistolas in se trassatas, tunc haec novatio tam
conspicua non est, igitur particula hij omnino
necessaria videtur.

Art. 288 et 289. C. M.

Adnotatores Amstelodamenses existimant in
art. 288 verbis : // of dat hetzelve, uiterlijk ten

(l) VooKBTiiN pag. 52.

beloope der verzekerde som, zal worden weder
opgebouwdquot;, eundem casum contineri, atque in
art. 289 //in geval van beding van wederopbou-
wing.quot;

Mihi potius tres casus propositi videntur, duo
in art. 288, et tertius in art. 289. — Primus
casus est si assecurator simpliciter damnum re-
sarcit adsecurato. Secundus si assecuratus pecu-
niae summam, de qua convenit (de verzekerde
som) adhibere debet ad reaedificandum. Tertius
casus est si assecurator in se suscipit impensas
restituere, quae exiguntur ad reaedificandam do-
mum ejusdem formae et qualitatis. In hoe ul-
timo casu dodrans impensarum restituitur (wordt
vergoed) assecurato, qui nullum damnum pati-
tur, cum quadrante nova domus plus valere
existimetur, quam ante incendium. In art, 288
autem accepit aestimationem domus qualis erat
tempore incendii et hanc pecuniam impendere
debet ad novum aedificium reconstruendum, quod
non ejusdem formae erit nisi ex propriis nummis
quadrantem impensarum suppléât. Diversum
casum spectari satis patet ex eo, quod in art.
289 § //in geval van bedingquot; recepta est, nam
alioquin omnino abundaret, cum art. 288 § //in
het tweede gevalquot; jam sufïiceret, In art. 288
verba //uiterlijk ten beloope der verzekerde somquot;
modum aedificii definiunt, quantitas pecuniae ad-
securatione definita est; in art. 289 illa summa
definita non est. Mirum sit si domum quae

valet 10,000 ita contra incendium assecurare li-
ceat , ut totani suinmam assecuratus accipiat
qaam possit in alia negotia impendere, dum si
convenerit ut reaediflcet, unice recipiat 7500, quo
nunquam domum quae 10,000 valet, aedificare
potest. Si autem convenerit ut aedes ejusdem
formae exstruerentur, acciperet ab assecuratore
10,000, dum 3333'4 ipse ferre deberet.

THESES.

I.

L. 96. § 3. D. de solut. cum 1. 101. § 1. cod. con-
ciliari potest.

II.

Nulla antinomia inter 1. 45. pr. D. de solut. et 1. 34
de pignor. act.

III.

Lex commissoria fidejussoris gratia adjici nequit.

IV.

Periculum casus si nomen in dotem datum est, ad
maritum non pertinere cum hasse statuendum est.

. 28
V.

Conjux divortium petere potest, licet alter conjux
eandem actionem jam instituerit.

VI.

Heredes mulieris defunctae, postquam actionem de
dissolvenda communione instituit ipsa, hanc actionem
exercere possunt.

VII.

Matrimonium per procuratorem, venia a rege non
impetrata, contractum, ipso jure nullum est.

VIII.

Privileg io art. 1185 no. 2 concesso neque horreorum
neque rerum incorporahum locator frui potest.

IX.

Bene legislator noster statuit traditionibus non con-
ventionibus dominium transferri.

X.

Quando in litteris cambiahbus cessio et indossamen-
tum locum habuerunt, etsi fortasse cessionarius prior
sit tempore, tamen indossatus praeferri debet.

XI.

Nummularius condictione indebiti repetere potest
quod solvit propter falsam apocham.

XII.

Venditor qui pretium secundum art. 245 § ingeval
C. M. petit contra secundum emtorem directe agere
potest.

XIII.

Art. 805 al. ult. C. M. etiam intelligi debet de ma-
rito uxoris forocedentis.

XIV.

Non facio cum sententia tribunalis Roterodamensis,
die 13 Januarii 1845 {Weekblad no. 581), curatorem
non esse legitimum contradictorem, si judicio, de
ordine inter creditores observando, quis se opposuerit.

XV.

Minus probanda sententia ampl. de bosch kemper ,
jus publicum amitti, accepta peregrina nobilitate.

XVI.

Ad conatum stellionatus (art. 405 C. P.) non requi-
ritur rem jam traditam esse.

XVII.

Ex art. 401 C. P. poena pecuniaria sola (tanquam
principalis) irrogari potest.

XVIII.

Qui false officiali status civilis denuntiat filium sibi
esse natum legitimum, nec falsi, nec perjurii crimen
contrahit.

XIX.

Divisio operamm quam maxime civitati prodest,

XX.

Praemia exportationis sunt improbanda.