; ^ • ry** «

^ v-^-gt;»

•i .• »(

^gt;JVgt;gt; ■ ■ '''i -quot;^T^ V,-quot;'' ''t ••?' .-/•v c.s, - • gt;.• \v.

.i lt; :gt;- gt;- ^v ^ ^v ' o

_J_■_£_ ~ »

Introductionu in Theologiam denomiuatione 11011-jiunquam intelligitur illud disciplinae genus quod, tan-quam praeambulum Theologiae specialis seu proprie clic-tae, eas scrutatur quaestiones, quae scientiam istam logice antecedunt. Profecto, ut doctrina religionis Chris-tiano-Catholicae (qua dequot; re in cursu Theologico proxime ac proprie disseritur) ex divina revelatione, prout ea in Chrislo Domino completa fuit, et ab Ipso infallibili Ecclesiae suae magisterio velut sacrum et inviolabile de-positum commissa est, modo scientifico eruatur, demon-stretur ac vindicetur, quatuor argumentorum genera in antecessum nota atque perspecta sint oportet. Primum, ordine analyticö, est deinonstratio catholica, cujus officium ac finis est ostendere, inter omnes coetus, qui Christiano nomine gloriantur, solam Ecclesiam Eomano-Catholicam iis praefulgere notis aut signis, quibus auctor fidei et consummator Jesus Ecclesiam suam instructam esse voluit; atque adeo ipsam unam habendam esse ut Ecclesiam Dei vivi, columnara et firmamentum veritatis.

Altenim est demonstratio Christiana, cujus proprium mu-nus ac scopus est probare et palam facere, religionem Christianam vere esse divinam ; imo inter omnes reli-giones, quae se revelatas dicunt, in praesenti rerum or-dine (abrogata np. lege Mosaica) solam esse divinitatis cbaractere insignitam. Tertium est theoria revelationis, sive demonstratio eorum, quae ad revelationis divinae notionem, possibilitatem , necessitatem et existentiam , hujusque existentiae criteria ac cognoscendi media pertinent. Quartum est theoria religionis, seu demonstratio veritatum earum, quibus ceu totidem fundamentis ipsa-met religio naturalis consurgit ac nititur: puta existentiae unius Dei, infiniti, sancti et providi; immortalitatis ac libertatis animae humanae; officiorum quoque, quae inde fluunt hominis erga Deum, proximum et semet-ipsum. — Haec et alia hujusmodi disciplinarum genera, quae recentiores reruin sacrarum explanatores Theologiae generalis aut fundamentalis titulo inscribere solent, Theologiae speciali seu proprie dictae logice praesupponun-tur; possunt igitur Introductionis in Theologiam deno-minatione jure meritoque designari. Varum eo non spec-tat praesens tractatio nostra. Materia ista in cursu phi-losophico pro majori parte absolvitur. Reliqua vero, ea nempe quae demonstrationem catholicam proxime respi-ciunt, in tractatu de Ecclesia n. 74 seq. cum verae Ecclesiae notis seu proprietatibus una simul expenduntur applicanturque. Plura etiam hue spectantia, nimirum

de religione revelata et Ecclesia Christi, sermone eleganti ac splendido exhibet Concilium Prov. Ultraj. anni 18G5 Tit. I. Et hac quidem de causa ex tempore illo, pro ampliori ïheologiae candidatorum utilitate, Titulum istum in limine cursus Theologici explanare consnevimus, ejus-demque iteratam lectionem ac meditationem omnibus Evangelii ministris, praesertim vero Theologiae studio-sis, non possumus non maxime commendare.

At vero praeter haec, quae generalia et fundamen-talia sunt, ipsamque Theologiam specialem seu proprie dictam logice antevertunt, dantur alia quae scientiam illam, primarium ac proprium cursus Theologici objec-tum, propinquius attingunt, et cum ea quasi indivulse conjunguntur. Quaestiones istas, quarum notitia neces-saria,aut certe summopere utilis est, ut rerum tractan-darum clara et distincta idea acquiratur, per modum Tntroductionu in mcram Theologiam aperire breviterque evolvere, scopus est liujus opusculi.

„ X. De methodica Theologiae universae distribu-tione in varios Tractatus partieulares.

I. Quid Theologiae nomine universim intelligatur ? indicando praecipuas termini illius acceptiones.

11. Quomodo Theologia, in sensu proprio et consueto accepta, definiri possit? definitionem exponendo.

III. Unde pateat, Theologiam sic acceptam, jure op-timo scientiae nomine condecorari ? addendo 2) qua ratione aut modo scientia ista cum a Philosophia turn a fide Theologica potissimum discrepet ? 3) quae differentia Theologum inter et simplicem fidelem prae caeteris attendenda sit.

I. Theologia secundum nominis etymon (componitur enim ex duplici vocabulo graeco teo; et Xoyo;) idem so-nat ac sermo Dei, seu potius sermo cle Deo. Quamvis enim Theologia vere recteque dicatur sermo Dei, in quantum scil. doctrina ejus a Deo docetur, seu ab Eo tradita supponitur; passim tamen scientiae et artes de-nominantur a re vel objecto, de quo in iis disseritur :

unde et Theologia potius dicitur sermo de Deo, in quantum np. Deum docet, seu de Deo loquitur. Quurn vero multiplex detur respectus, sub quo Deus considerari vel de ipso agi potest, iccirco secundum vulgarem no-minis significationem per Theologiam ordinarie intelli-gitur sermo de Deo relmsque divinis — postremis hisce verbis iis indicatis materiis, quae praeter Deum, ob spe-cialem ad Ipsum relationem, in ea pertractari consueve-runt. — Porro cum plures habentur modi, quibus de Deo rebusque divinis sermo fieri possit, pluribus etiam modis Theologia sic considerata accipi potest ac solet. Videlicet

a) In sensu latiori, complectitur quemlibet de Deo rebusque divinis sermonem, etiam falsum, aut natura-lem tantum. Et hoc quidem modo quaevis religionis pertractatio, etiam ea quam Sectarii et Haeretici emen-titae aut male intellectae revelationi superstruunt, vel ipsimet Philosophi et Increduli solo rationis lumine in-stituunt, nonnumquam Theologiae nomine insignitur. Pari modo etiam simplex religionis expositio, prout ea a scientifica illius explanatione distinguitur, quandoque Theologia appellatur.

b) In sensu proprio sed restricto, primis Ecclesiae saeculis, Theologiae nomen saepius usurpatum legitur pro ea sacrae doctrinae parte quae, vera revelatione du-ce, de Deo ejusque attributis specialiter edisserit; reli-quis, quae nimirum Verbi incarnationem, et hominum per Christum redemptionem proxime concernunt, oeco-nomiae voce designatis. Et hoc quidem sensu S. Joannes singular! ratione Theologus nuncupatus fuit, quoniam prae aliis Evangelistis Verbi divinitatem magis luculen-ter asseruit. Eo quoque sensu S. Gregorius Naz. inter ceteros Ecclesiae doctores Theologi nomen obtinuit ob

egregia sua scripta, quibus Filii et Spiritus S. divini-tatem contra Arianos et Macedonianos vindicavit. cfr. Petavius Prolog, in dogm. cath. cap. I, item Tournely de Beo et div. attrib. disp. praev. q. I Art. I.

c) Tandem in sensu propria et consueto, prout jam pridem Theologiae nomen in Scholis catholicis accipi coepit, comprehendit ac denotat scientificam universae doctrinae christiano-catholicae pertractationem.

II. Theologiam sic acceptam genuinfi ratione expri-mere volentes, ïheologi catholici ipsam hoc vel simili modo definiunt: „ Scientiam de Deo rebusque divinis ex revelatione haustamquot;, vel „ Scientiam de Deo et rebus ad Deum pertinentibus ex principiis revelationis discursivamquot;; quandoque etiam „Scientiam revelatorumquot;, aut „ Scientiam fideiquot; simpliciter appellant. Certe cum scientia, seu certa et evidens Qognitio, de Deo rebusque divinis ex revelatione legitime deduci nequeat, nisi haec ipsa in se vera ac certa sit; nec alia vera ac certa re-ligio habeatur nisi Eomano-catholica; consequens est, praefatas definitiones uni catholicae Theologiae reapse convenire. Verumtamen, quia et haeretici et plures chris-tiani nominis hostes suam de Deo rebusque divinis doc-trinam ex revelatione haurire solent; idcirco, pro major! rei claritate et evidentia, Theologia catholica cum recentioribus scriptoribus in hunc modum apte definiri potest: Scientia de Deo rebusque divinis a vera revelatione convenienter revelationis principiis deduct a.

Dicitur 1° scientia: siquidem Theologia non sistit in simplici aut vulgari doctrinae christianae cognitione , qualis in quovis fideli habetur aut saltem haberi debet, sed veritatum credendarum ac practicandarum essentiam

et jiaturam, nexum et relationem, sequelas et difiicul-tates, etc. perscrutari atque illustrare adnititur: verbo, emditam earuni persequitur cognitionem; de cujus necessitate et praestantia inferius cap. II plura dabuntur.

Dicitur 3° de Leo rebusque divinis: hisce verbis in-dicatur objectum materiale, de quo in S. Theologia dis-seritur. Quaecumque enim in scientia ilia pertractantur (prout inferius q. IV latius declarabitur) vel Deus sunt, vel ad Ipsum, tanquam principium aut finem eorum, referuntur. Duobus igitur verbis istis — de Deo rebusque divinis — universa Tlieologiae materia, utut ampla et diversa ilia sit, aptissime comprelienditur: prior nempe terminus exprimit objectum ejus primarium, quod est Deus; posterior vero objectum illius secundarium, quod constituunt res reliquae, ad Deum tanquam principium aut finem earum ordinem liabentes, quaeque ideo rerum divinarum nomine meritb insigniuntur.

Dicitur 3° a vera revelatione convenienter revelationis principiis deducta: verbis istis, quibus Theologia catlio-lica a quavis alia scientia discernitur, etiam ea, quae falsae revelationi innititur, vel ex vera revelatione fal-laciter deducitur, quatuor prae caeteris designantur:

a) Omnes et solas veritates a vera revelatione deductas, quae nimirum in ea formaliter continentur, vel ex ea logice consequuntur, efficere objectum quod Theologiae, seu doctrinam in ilia tradendamj adeoque et objectum, de quo in ilia agitur, Deum np. et res divinas, prout mox fuit dictum, in S. Theologia considerari, quatenus revelatione duce cognoscibiles sunt; et hoc quidem sensu ipsa Theologia cum cl. Franzelin Tract, de div. trad, et Script, p. 3. definiri potest: „ Scientia veritatum a Deo revelatarum sub formali ratione, quatenus revelatae sunt.quot;

b) Ipsam Dei revelationem, ejusque infallibilem auc-toritatem, constituere primarium cognitionis Theologicac principium. Tametsi in scientia Theologica duo lumina concurrant, revelatio scilicet, principia argumentationis subministrans, et ratiocinium, cujus ope conclusiones ex iis eruuntur; primum tamen et potius medium, quo res ïlieologicae cognoscuntur, est Dei revelatio; primum etiam et potius motivum, ob quod mentis assensus iis praebetur, est Dei auctoritas seu Veritas in dicendo. Et liac quidem de causa cum S. Thoma Summa Theol. p. I q. I Art. III. dici solet, quod Theologia non multiplex, sed una specie scientia sit, utpote Dei revelationi, ejus-demque auctoritati primarie innixa. cfr. Tournely Disj). praev. q. III. Art. I.

c) Theologiam non sistere in sola revelatorum pro-positione seu exhibitione, sed illius qua scientiae proprium esse, veritates revelatas evolvere ac stabilire: conclusiones Theologicas ex iis deducendo, suasque asser-tiones congruis argumentis comprobando.

d) Hanc ipsam deductionem et comprobationem in-stituendam esse „ convenienter revelationis principiisquot;: li. e. prout ista, non a quolibet homine aut secta par-ticulari private judicio intelliguntur vel ad proprios sen-sus detorquentur, sed ab Ecclesia catholica, cujus est revelationem divinitus datam conservare, interpretari ac propagare, jugiter intellecta et tradita sunt.

III. Theologiam sic consideratam jure optimo sciew tiae nomine condecorari, patet 1° ex ipsa Scriptura sacra, in qua amplior revelatorum cognitio saepius sciev-tiae nomine insignitur. Sic Jerera. III. 15. dicitur : Daho vobis pastores jiixta cor memu, et pasccnt vos scientia

et doetrina. Et S. Paulus I Cor. cap. XII varia Spiritus S. charismata recensens, inter alia haec habet: Alii quidem per Spiritum datur sermo sapientiae; alii auteni sermo sciextiae, secundum eumdem Spiritum. Et rursum S. Petrus II epist. I. 5. ita scribit: curam omnem suh-inferentes, mimstrate in fide vestra virtutem, in virtute autem scientiam. Patet 2° a rationa, seu ex eo, quod S. Theologia in sensu generico, vero tamen et proprio, habeat ea, quae ad scientiam universim sumptam ex com-muni sententia requiruntur ac satis sunt. „ Ad rationem scientiae (inquit Sylvius p. I q. I Art. II., hac in re communem sensum referens) sufficiunt duo: unum, ex parte conclusionum, scilicet quod necessario deducantur ex principiis; aliud ex parte principiorum, scilicet quod sint certa: sed utrumque illorum habet Theologia: ergo est scientia.quot; Diximus in sensu generico, etc. Concedimus enim, principia revelationis, ex quibus argumentatur S. Theologia, utut certa et credibilia ilia sint, non esse intrinsece evidentia; atque adeo in S. Theologia, prout a scientia Dei et Beatorum in coelis distinguitur, non reperiri quod Philosophi cum Aristotele ad scientiam principiis naturalibus innixam postulare solent. Verum, hoc etiam obstante, S. Theologiam jure merito scientiam nuncupari, vel inde confirmari potest, quod defectus iste aliunde copiose suppleatur. Namque, ut cum Sylvio I.e. denuo loquamur, „praemissas Theologicas tenemus fide, quae est melior et certior habitus , quam intel-lectus principiorum (in ceteris scientiis); evidentiae igi-tur defectum, qui in Theologia nostra reperitur. Deus nobis compensat majore certitudine, quae est in principiis et conclusionibus Theologiae propriis.quot; Unde et maximi Theologi, etsi in mode explicandi diversa ince-

dant via, duce Tlioma, p. I. q. I. Art. 11. communiler affirmant, „ sacram doctrinam scientiam esse.quot;

2) Plura sunt, in quibus scientia ista cum a Philo-sophia, turn a fide theologica discrepat. At pro scopo nostro satis erit, earum different]as summarie indicare.

Itaque quod ad Philosopliiam attinet, duo praesertim sunt, in quibus ilia a Theologia distat: nimirum quoad principium cognoscendi, et objectum quod, seu doctrinam in iis traditam. Philosophia, sola ratione duce incedens,

pro objecto habet veritates naturaliter cognitas; Theologia verb, divinae revelationi primarie innixa, occupa-tur veritatibus a revelatione deductis.

Denique quod ad fidem spectat, ilia quidem quadru-pliciter a scientia Theologica distinguitur. a) In ratione habitus: fides Theologica est habitus, seu virtus super-naturalis, a Deo infusa; Theologia vera regulariter ha- ^

bitus naturalis est, studio et labore acquirendus. b) In | ratione actus: per fidem enim simplici (attamen firmo)

assensu creditur quidquid Deus revelavit, et Ecclesia credendum proponit; Theologia autem circa revelata dis-currit, eruditam persequens cognitionem; non sane du-bitando, aut revelationis doctrinam ad rationis naturalis tribunal revoeando (talis agendi ratio prorsus rationalis-tica foret); sed eam ipsam rationis ope scientifice illu-strando ac vindicando. c) Quoad principium cognitionis:

siquidem fidei Theologicae unicum principium ejusmodi est divina revelatio ejusdemque infallibilis auctoritas; in scientia autem theologica, juxta superius dicta, duo lumina concurrunt, revelatio scilicet divina, et naturalis hominis ratio, d) Quoad objectum seu doctrinam: fidei theologicae objectum sunt omnes et solae veritates a Deo revelatae; Theologia autem pro objecto habet non solum

ea quae creduntur, secl etiam conclusiones ox veritati-bus ficlei rationis ope convenienter deductas.

3) Ex iis, quae mox de discrimine Theologiam inter et fidem stabilita sunt, sponte sua fluit, in quibus Theologus a simplici fideli potissimum differat: enimvero quod de rebus istis in abstracto verum est, etiam in sensu concreto applicari potest ac debet. Verum, ubi sermo est de Tlieologo et simplici fideli*, aliud discri-men in ratione officii, quod singulo incumbit, memo-ratu dignum est. Nimirum iu viro tbeologico ' duplex munus seu officium sedulo distingui debet: unum eidem cum quovis fideli commune, quo nempe sicut simpli-cissimus liominum, adstipulante Dei gratia, propter in-fallibilem Ipsius veritatem firmissime assentitur omnibus a Deo revelatis et ab Ecclesia ad credendum propositis, juxta monitum Apostoli (II Cor. X. 5.) in captivitatem redigens onnem intellectum in obsequium Christi; alterum eidem qua ministro Evangelii et doctori populi proprium, quo nempe creditorum scientiam assequi studet; „ qua* scientia, teste Augustine de Trin. L. XIV. cap. I. n. 3., non pollent fideles plurimi, quamvis polleant ipsa fide plurimum. Aliud est enim scire tantummodo, quid liomo credere debeat propter adipiscendam vitam beatam , quae nonnisi aeterna est: aliud autem scire, quemadmodum hocipsum et piis opituletur , et contra impios defenda-tur, qnam proprio appellare vocabulo scientiam videtur Apostolusquot; (I Cor. XII. 8.)

IV. Ut Tbeologiae objectum (qua de re superius non-nulla jam dicta sunt) accurate determinetur, animadver-tere juvat, quod scientiarum objectum in sua generali-tate dupliciter sumi possit: videlicet pro materia, de

qua in iis agitur, et pro doctrina in iis tradita. Pri-mum, objectuin de quo, vel etiam subjectum (attribu-tionis seu cousiderationis, non inhaesionis) vocitatum, dividi solet in materiale et formale, prout up. res, de qua agitur, in sè spectatur, vel secundum rationem aut modum, quo in scientia attingitur. Alteram, objeetum quod vulgo dictum, pari modo, diversa tamen rationc, distinguitur in materiale, seu id quod sciendum propo-nitur, et in formale, seu medium quo intellectus in co-gnitione ducitur simul et motivum ob quod assensus da-tur. Hoc praemisso

Dicimus 1° objeetum materiale Theologiae, priori modo acceptum, constituunt Deus et res divinae, in quantum revelatione cognoscibiles sunt. Objectuin A\xtm\ fontial(;, seu ratio sub qua Deus et res divinae in Theologia at-tinguntur, cum S. Tlioma p. I. q. I. Art. VII. reponi potest in ipsa Deitate. „ Omnia (ita scribit Doctor an-gelicus 1. c.) tractantur in sacra doctrina snL rationc Bei, vel quia sunt ipse Deus, vel quia habent ordinem ad Deum, ut ad prjncipium et flnem.quot; Et sane quae-cumque Theologiae ambitu continentur, etsi plura eo-rum, e. g. quae de creatione et incarnatione, de gratia , justificatione et merito, de sacramentis et sacrificio , etc. etc. ibidem traduntur, sub alia ratione spectari vi-deantur; omnia tamen ilia, et alia id genus plura, de quibus in Theologia cum dogmatica turn morali sermo est, ad Deum qua Deum, sive ut effectus ad princi-pium, sive ut media ad .finem, ultimo referuntur: ipsa igitur Deitas ratio primaria est, sub qua cuncta in Theologia pertractantur. cfr. Herincx Frol. in univ. Theol. n. 16. item Billuart B'm. prooem. Art. V.

modo consideratum, efliciunt omnes et soke veritates a vera revelatione convenienter deductae. Normale quo, proximum est ratiocinium, cujus ope conclusio ex prae-missis seu principiis revelatis deducitur; remotum vero, attamen primarium aut principale, est dmna revelatie, principia argumentationis suppeditans. (cfr. dicta p. 11). rormale oh quod, proximum est ipsa connexio conclu-sionis cam praemissis; remotum vero, at primanum seu principale, idem est ac fidei motivum, Dei scilicet auc-toritas seu Veritas in dicendo. Ee enim vera, sicut m disciplinis naturalibus quaelibet veritatis demonstrate a quodam rationis principio, seu veritate per se nota et clara, ultimo repetitur, ita vicissim in rebus theologicis omnis veritatis inquisitio, disputatio, aut demonstratio

in ultima analysi ad unum auctoritatis divime prmci-pium revocanda, vel ab ea deducenda est. »^Test™°-nium primae veritatis, inquit S. Thomas quaest. XI de veritate Art. VIII., se habet in iide,ut pnncipium in scientiis demonstrativis.quot; Quod autem D. Thomas luc

scientiae Theologicae, seu eruditae revelatorum cogm-tioni, applicari potest ac debet.

Nota. Quamvis omnes et solae veritates a vera revelatione convenienter dedaetac constitnant objcc um ma-teriale quod S. Theologiae: hoc tarnen nonobstat quo-minus plures veritates in revelatione contentae, et qua tales ad Theologiam spectantes, etiam rationis lumin , independenter a revelatione divina, certo cognosci vale-ant prout infra cap. VIII. q. IV. latins exphcabitur Nihil quoque ex capite illo impedit, quominus in cursu theologico quandoque accidentaUter aut secundano mo

V. Finis tandem aut scopus, quein Tlieologia sibi praufixum habet, praeter Dei gloriam aeternamque lio-miuuin beatitudiuem — quae sane Theologiae non sccus ac ipsius revolationis linem ultimum constituunt — triplex potissimuin assignavi potest. 1⁰ Eorum , quae lides exhibet, perfectiorem quaerere intelligentiara , qua ncmpe juxta eft'atum B. Augustini de Trinit. L. XIV. cap. I. n. o. „ fides saluberrima, quae ad veram beatitudiuem ducit, gignitur, nutritur, defenditur, roboraturaliis verbis, qua fides hujusmodi non quidem producitur (haec enim quantum ad hahitmn, a Dei gratis infuuditur; et quoad ohjectum crcditum, adjuvante gratia, ex auditu ct praedicatione Evangelii liabetur secundum illud S. Pauli ad Rom. X. 17. Jides ex auditu, auditu* autemper verbum Ckristi), sed per scientificam dogmatum declaratio-nem et demonstrationem, adversariorumque confutatio-nem, magis eftlorescit ac solidatur. 2° Idoneum eftbr-mare Evangelii ministrum, qui up. juxta monitum S. Pauli ad Tit. I. 9. potens sit exhortari in doctrina nana, et eos jnl contradicunt arguere. 3⁰ Perficcre opus Cliristi, fidelium scilicet consummationem in fide et moribus. Unde idem Apostolus ad Ephesios cap. IV. varia Cliristi dona enumerans eorumque finem dennntians, ibidem y. 11 —13 hoc mode scribit: et Ipse (Christus) dedit quosdam quidem Apostolos, quosdam autem prophetas, alius gt;:ero TSvangelistas, alios autem pastores et doctores ad consummationem Sanctorum in opus mmisterii, in acdiji-cationem corporis Cliristi: donee occurramus om nes inuni-tatem Jidei, et agnitionis Filii Dei, in virum perfectum, in menmram aetatis plenitudinis Ckristi.

I. An cfc quatcuus scientia thoologica iicccssaria sit; ot quid indo 3) deducero liceat cum respectu ad studium theologicum ?

II. Quid, attenta Theologiac naturii aut qualitate, do cjusdem praestantia generatim statui possit ?

111. In quibus S. Tlicologia ceteris sciontiis uominatiin antecellat seu praestet ?

I. De necessitate scientiae theologicao illud in primis auimadvertendura est: in quovis fideli, praetor lidem, sine (|ua impossibile est placere Beo (ad Heb. XL 6.), cam rcligionis notionem oxoptari ac desiderari, qua ccrto silii constet, Deum esse locutum, Eidcmque, quemad-inodum sapientissime docet Apostolus ad Rom. XII. 1. rationahile ohsequium exliibeat; qua insuper juxta moni-tum Principis Apostolorum (I Pet. III. 13.) pa rat us sit, ad mtisf actionem omni poscenti ipsum rationem de ea quae in ipso eat spe. Verum de liujusmodi notione, sive scientia tlieologica latiori sensu accepta, heic sermo non est. — Illud denuo pro majori quaostionis, de qua agitur, delineatione advertendum est : scientiam Theologicam pressius sumptam pro eo disciplinae genero, quod su-perius cap. I. q. II. descriptum fuit, cousiderari posse vol secundum mhstantiam, vol secundum modum quo

docetur ac discitur. Etiam de modo docendi aüjuc dis-cendi Tlieologiam liic non quaeritur (ea do re infra cap. III. q. III. et latius cap. VII. verba fient); sed de scicn-tia ïheologica, substantia tenus seu in se spectata, ros hoe loco agitur. — Hisce praelibatis, respondetur

1° Scientia tlieologica, seu erudita religionis cogni-tio , omnibus ct singulis necessaria non est. Licet enim quilibet fidelium , secundum mox dicta, paratus esse debcvit, sno modo rationem reddere de ea quae in ipso est spe; omnes tamen et singuli non tenentur fidei suae doctrinam diserte exponeré, eamque a perduellium frau-dibus et sophismatibus vindicare. Hinc ipsemet doctor gentium I Cor. XII. 29. ait: numquid omnes Apodoli? numrjuid omnes prophetae? numquid omnes doctores? Et Tertullianus de praescript. ca]). XIV ita scribit: „ Fides tua te salvum fecit, non exercitatio Scripturarum. Fidcs in regula posita est: babes legem, et salutem de ob-servatione legis: exercitatio autem in curiositate consis-tit, liabens gloriam solam de peritiae studio. Cedat cu-riositas fidei, cedat gloria saluti; . . . . adversus regulam nihil scire, omnia scire est.quot;

3° Scientia ïbeologica, ctsi non singulis, est tamen ex communi sententia ipsimet Ecclesiae seu rcipublicae christianae , omnino necessaria, quod sine hujusmodi erudita cognitione Evangelii praedicatio, animarum di-rectio, ceteraque munia Ecclesiae ministris imposita, rite adimpleri nequeunt. „ Primum, inquit Melchior Ca-nus de loc. Theol. L. I. cap. II., stringat fidei sermo-nem necesse est, quicumque Christianae scholae magister esse volet; sed nisi mox doctrinae rationem adhibeat, fidelis quidem esse poterit, sed lidelium doctor esse non poterit.quot; Et Gregorius M. in libro de cur a paslorali part.

I. do iis, qui ad magisterium ecclesiasticum assumondi sunt, verba facieus, tractatum suum exorditur verbis istis: „Nulla ars doceri praesumitur, nisi intenta prius meditatioue discatur. Ab imperitis ergo pastorale magisterium qua temeritate suscipitur, quando ars est ar-tium regimen aniraarum.quot; At vero quid opus est plura testimonia congerere? Ipsemet Theologiae finis, de quo supra cap. I. q. V., meinoratam necessitatem deraonstrat. lie enim vera, ubi finis intentus in se necessariua est, illud etiam necessarium rcputandum est, sine quo finis iste aut nullo aut certe non convenienti modo appre-liendi potest. Porro in casu dato rem ita se habere, in comperto est: finis quippe Theologiae propositus in so baud dubie Ecclesiae necessarius est; ipsa vero Theolo-gia, sen erudita revelatorum cognitio, secundum ordi-narium Providentiae cursum, medium unicum est, quo linis iste attingi potest ac debet. Dicendum igitur, Theologiam seu scientiam Tlieologicam ipsiuiet Ecclesiae omnino necessariam esse. Plura videsis apud Sylvium p. I. q. I. Art. 1 quaer. 2°., Tournelium de Deo et die. attrib. disp. praev. q. I. Art. III. et alios.

2) llaec cum ita sint, si scientia theologica in ini-nistris Ecclesiae omnino requiratur, ut munera sibi demandata rite exequantur, concludere inde licet, non minorera esse necessitudinera studii theologici, ntpo-te quod via ordinaria est, qua scientia ista acquiri ct conservari debeat. JS^re videar rem amplificare, aut de meo aliquid proferre, satis erit hie adscribere, quid de studiorum necessitate, ut quis confessarii munere apte fungatur, inter alios docet Bened. XIV, vir sane non sublestae fidei in hac materia. „Duo profecto, ita scribit Instil. 32, ii. 1° et 4°, certissima sunt: pritnum quidem

Theologiae moralis scientiain illis omiiino necessariam esse qui tanquam Paroclii ant sacerdotes pro administrando Poenitentiae Sacramento constitnti, Confessarii mmiere rite perfungi velint; alteram uon satis esse quod cain-dem facultateni aliquis semel percurrerit, perceperit ac palam etiam docuerit, sed assiduo excolendara, ut animo penitus defigantur ca quae didicerit, et nova semper documenta, quibus ea facultas plurimum affluit, com-

frcquentissime videmus, aliqnos nempe sacerdotes, qui initio praeclarissime confessarii munus susceperunt, inde post diuturnum tempus oinni studiorum cura neglecta, pristinam moralis Theologiae scientiain amittere, ita ut qui in ejusmodi arte peritissimi fuerant, tandem exigua solum confusaque istius artis scientia primisque rudi-mentis instructi, vix inter tyro nes adnumerentur. Cardi-nalis Frcdericus Borromaeus, qui sancti Caroli propinqui sui virtutes et sedem occupavit, hanc calamitatem deplo-ravit, et opportune perpendit cos confessarios et Ecclesiae ministros in magno discrimine versari, qui postquam ad excipiendas confessiones ab Episcopo probati fuerunt, orancm studiorum exercitationcm ])raetermittunt.quot;

II. Quodsi magna sit Theologiae necessitas pro iis qui sacris ministeriis operam navant, non minor est scicn-tiae istius praestantia. Princeps Theologorum, D. Thomas Aquinas, in Sim. Theol. ]). I. q. I. de natura et qualitate sacrae doctrinae more suo acute disserens , inter alia Art. VI. in laudem illius ita soribit: „ haec doctrina maxime sapientia est inter omnes sapientias humanas,non (|ui-dem in aliquo genere tantum, sed simpliciter. Cum onim sapientis sit ordinarc ot judicarc, judicium autem per

altiorem causam de inferioribus liabeatnr; ille sapiens dicitur in unoquoque genere qui considerat causam al-tissimam illius generis; sieut in genere aedificii artifex qui disponit formam domus, dicitur sapiens et arctitec-ton respectu inferiorum artificum qui dolant lapides vel parant caementum. . . . Ille igitur, qui considerat sim-pliciter altissimam causam totius universi quae Deus est, maxime sapiens dicitur.. . . Sacra autem doctrina (sive Theologia) propriissime determinat de Deo secundum quod est altissima causa; quia non solum quantum ad illud quod est per creaturas cognoscibile, quod Pliilo-soplii cognoverunt, ut dicitur ad Eom. I. 19. quotlno-tnm est Bei, manifestun est in illis; sed etiam quantum ad id quod notum est sibi soli de seipso, et aliis per rcvelationem communicatum. Unde sacra doctrina maxime dicitur sapientia.quot; Itaque quod idem Doctor angelicus alibi in Snmma P/dlos. L. I. cap. II. de studio sapientiae universim proclamat ac docet, ipsimet ^S. Tbeologiae praeprimis applicandum est, ejusdemque praestantiam mirifice commendat. „Inter omnia studia hominum (sic dicitur ibid.) sapientiae studium est perfectius, sublimius et utilius et jucundius. Perfectius quidem, quia, in quantum homo sapientiae studio dat se, in tantum verae beatitudinis jam aliquam partem habet. Unde Sapiens di-cit: Beatus vir qui in sapientia mordbitur (Eccli. XIY. 33.). Sublimius autem est, quia per ipsum homo ad divinam similitudinem praecipue accedit, qui omnia in

sapientiam ad immortalitatis regnum pervenitur; concn • piscentia autem sapientiae declucit ad ref/nmn perpetuum (Sap. VI. 21.). Jucundins autem est, quia non liahet

amariiudinem conversatio illius, nec taeclium convictns illius, -sed laetitiavi et yaudhm (Sap. TUL 1G.).

III. At vero, si sacra doctrina seu Theologia, inter omnes sapientias humanas primum locum tenens, ex capite illo ceteris scientiis generatim praeferenda sit, cum eodem Doctore mox laudato [Sum. Theol. p. I. q. I. Art. V.) tria assignari possunt, in quibus S. Theologia reliquis scientiis nominatim antecellat seu praestet. Primo quidem in ratioue certitudinis: „ aliae scientiae certitudinem liabent ex naturali lumine rationis humanae , (juae potest errarequot;; Theologia autcm a vera revelationc convenienter rcvelatioiiis principiis clcducta, adeoque Dei auctoritati tanquam principio aut motivo ultimo innixa, „certitudinem habet ex lumine divinao scientiae, quae decipi non potest.quot; Secundo in ratione ohjecii, seu ina-teriae de qua agitur: „ aliae scientiae considerant ea tantum quae rationi subdunturquot;; Theologia vero „ sciontia est principaliter de his quae sua altitudine rationem trans-cendunt.quot; Tertio in ratione finis: „ scientiarum ilia dig-nior est quae ad ulteriorem (altiorem)quot; iinem ordinatur.... Finis autem hujus doctrinae (theologicae), in quantum est practica, est bcatitudo aeterna, ad quam sicut ad ultimum finem ordinantur omnes alii fines scientiarum practicarum. Unde manifestum est, earn (etiam hoc modo) digniorem esse aliis.quot;

III. Quaenam speciatim, quantum ad Theologiam mo-ralem, item Scholasticam, sub respectu historico an theologico advertenda sint ?

T. Missas hie facimus eas divisiones, quibus Theo-logia, latiori sensu accepta, dispertitur in naturalem et supernaturalem, in generalem et specialem, in catboli-cam et acatliolicam, etc. Praetermittimus etiam illam, qua Theologia adinstar aliarum scientiarum distinguituv in objeetivam ct subjectivam, prout np. in semetipsa vel in mente cognoscentis consideratur. Sermo nobis est de iis divisionibus, quae Theologiae, in sensu proprio et consueto intcllectac, propriae sunt. Jam vero S. Theologia sic considerata pro triplici, quo lustrari potest, aspectu tripliciter dividi consuevit.

1⁰ Ex parte ohjecti, seu doctrinae in ea, traditae, vulgo distinguitur in clogmaticam et moralem, prout nirnirum vel regulas credendi vel praecepta morum primarie continet. Divisionem banc, fundatam in natura religionis revelatae.

iit])ote quae aliud non est nisi complexio veritatum quas credere, et officiorum quae adiraplere tenemur ut ali-quando vitam aeternam assequamur, jam pridem indica-vit D. Augustinus de doctr. Christ. L. IT. cap. IX. ubi ait: „ in iis quae aperte in Scripturis posita sunt, in-veniuntur ilia omnia quae continent fidem moresque vivendi.quot;

Porro, cum fidei dogmata variis modis considerari et pertractari possint, ipsamet ïheologia dogmatica in va-rias species subdistingui potest ac solet. Nimirum a) In dogmaticam proprie dictam, cui hoc propositum est, re-ligionis dogmata explanare et comprobare argumentis sibi propriis, ex Scriptura ct traditione divina ceterisque fontibus stricte tbeologicis depromptis. b) In spcculati-vain, ut vulgo dicitur, quae scilicet pleniorem dogma-tum intelligentiam persequens, eorum naturam et cau-sas, veritatem et congruentiam, relationem et nexum, argumentis analogicis a ratione petitis illustrare ac con-finnare adnititur: aliis verbis, quae, ut prior species, non sistit in exponendo, quid dogmatis sit, sed. rationis ope indagare studet, quare et quomodo ita sit. cfr. Van Loo Introd. in Theol. dogm. p. 154. c) In apologeticam, quae in aciem descendens, eo potissimxim tendit, ut fidei dogmata contra Incredulorum insultationes tueatur ac vindicet. d) In polemicam, quae, ut fidei dogmata al) adversariorum telis defendat (quod ipsi cum apologetica commune est), eorum insuper opiniones et commenta, objectiones et difficultates, convellere ac destruere sata-git. e) In irenicam seu henoticam, quae fidei pacem ct unitatem (prout termini ipsi denotant) sibi ut scopum praefigens, omncm operam in eo collocat,ut fidei con-troversiae componantur, fideique unitas inter dissidentes

restituatur. Nihil sane est hoc S. Theologiae fine lauda-hilius, nihil quod Theologum Catholicum magis deceat, „ duminodo, ut bene monet Liebermann Prol. in univ. Theol. cap. I. § IV, a doctrina Christi nu.llo modo de-clinet, nec, dum errantes reducere cogitat, seipsum sinat eiToribus aliorum implicari.quot; Haec igitur Theologiae s])e-cies polemicam non excludit, sod libenter sibi sociat juxta vulgare dictum : ü vis paceni, para helium.

Altera Theologiae pars, moralis passim nuncupata, pro diversa muneris sui, quod est hominum mores ad regulas fidei informare, executione, pari modo in plures species subdistingui consuevit. Yidelibet a) In moralem proprie clictam, cujus est hominum mores, sou actus humanos eorumque moralitatem explanare, ipsasque fidei regulas, quarum ad normam iidem informandi sunt, proponere et explicare. b) In casuisticam, cui illud in proposito est, regulas fidei sen praecepta morum ad casus particulares applicare. c) In asceticam, quae media tra-dit et docet, quibus morum sanctitudo comparetur. d) In mijdicari, cujus est animam per viam perfectionis ducere usque ad unionem perfectae charitatis cum Deo. e) In pastoralem, quae prae caeteris occupatur explanatione officiorum seu munerum, quae pastorum in regimine ani-marum sunt propria, f) In paracleticam, quae media modumque docet, quo miseris et afflictis succurrendum sit.

Kola. Cum praefata Theologiae divisiouc in dogma-tinam et moralem aliud disciplinae genus ; nimirum Jus canonicum, intirae conneetitnr. Pidei quippe morumque pertractatio turn ad Thcologiam turn ad Jus canonicum pertinct, quemadmodum ipsa utrinsque soientiae definitio uos cdocct,. Ycrum alitor in Theologia, aliter in Jure canonico res isla spectatur. Equidem quod ad fulem attinct, Theologia dogmatica do rebus fidei sub respectu

tlicorctico principaliter dissent, ut credendi regulam fi-gat aut statuat, atque ideo in dogmatnm cxjiositionc , demoustratione, defensione et cvolutionc primarie occu-patnr; ostcndeiido scilicet, quid dogmatis seu fidci sit aut ecrtc puritatis illius causa teneri debeat; quid eidem directe aut indirecte advcrsetxu-; quas conclusioncs thco-logicas ex dogmate eruere liceat; etc. At vero Jus call onic urn, quod passim definitur „ complexio cauomun seu legum fidem , mores et disciplinam spectautiuui, quae ab ecclesiastica potestate Christianis vel pracsciiptac vel propositae suntquot;, res fidei sub respectu practico potis-simum cousiderat, ut agendi regulam inde hauriat. — Quod autcm ad mores attinct, Theologia moralis circa hominnm mores universim vcrsatur, eosque ob priva-lum enjuseumque hominis bonum ad rcgulas fidei infor-mare cupicns, forum internum proximo respicit. Contra Jus canonicum Chrislianos qua membra Ecclesiae spec-tat, eorumque jura et officia pro majori coimmnitatis bono sapientibus legibus moderari volens, forum externum maxime intuetur. cfr. Soglia Inst. can. p. I. §. 3.

3° Ex parte fontium, e quibus Theologia, cum clog-rnatica turn moralis, regulas credendi atque praecepta vivendi depromit, ipsamet Theologia generatim disper-titur in Scripturutieam et traditionalem, prout rerum illarum pertractatio et demonstratio vel ex SS. Litteris vel ex viva et perpetua Ecclesiae doctrina (eo enim. modo, latiori sensu, vox traditio hie accipitur) institui aut confici censetur.

Prior divisionis pars, Theologia Scriptwridica, plu res alias scientias aut disciplinas, ut totidem adminicula, sibi conjunctas habet: puta a) criticam hlhlicam, eujus est probare Scripturarum aatbenticitatem, integritatem, veracitatem, inspirationem, canonem, et alia de quibus in Introductione ad S. Scripturam agi solet. b) Jlermc-venticain sacram, cui proprium est tradere rcgulas, ad quas Scripturarum interpretatio fieri debeat. c) Exegemi

iiblicam, cujus inimus ct officium est regulas istas ap-plicare, seu ipsara Scripturam sacvarn intorpretari juxta regulas illas. — Theologiae Scripturisticae remote etiam subserviunt geographia, clironologia, ai-chaeologia et plii-lologia Inblica; et liac quidem ratione liujusmodi scien-tiae saepenumero ad Theologiam Scripturisticam refe-runtur.

Posterior divisionis pars, ïheologia traditional^, pro raediorum diversitate, quibus viva et perpetua Ecclesiae doctrina dignoscitur, diverse quoque denominari consue-vit: scilicet Symholica, Stpwdica, Patristica, liturgica, etc. quatenus np. doctrina revelata et argumenta ad cam comprobandam desumuntur, vel ex Sjmbolis aut libris symbolicis ab Ecclesia comprobatis, vel ex publicis Con-ciliorum definitionibus et decretis, vel ex scriptis SS. Patrum, vel ex l ibris liturgicis in Ecclesia receptis, etc.

Not a. Cum Tlicologia patristica confundi non debet aliiul disciplinac genus, vulgo Patrologia appcllatiuu. Hacc cniiu qua talis Patrum scripta in so considerat, corumqnc authentiam, historiam, interprctandi regulas, ct alia hnjusmodi plura exponit, stabilitqne; ilia vcro scriptis SS. Patrum utitur ad declarandam, probandam ct defendendam veram revclationis doctrinam. cfr. Van Loo lulrod. in Theol. dogm. p. ] G.

o⁰ Tandem ex parte formae seu methodi, quu res credendae et practicandae traduntur aut proponuntur, trita ac pervulgata Theologiae divisio est in positivam et scJt.olasticam. — Prior, sic dicta, turn quod primas et immotas fidei veritatis ut totidem tlieses ponit ant statuit, turn quod argumenta, quibus utitur, ut pluri-muin, juris ])ositivi sunt, in exponenda religionis doctrina, non ventatum nexum seu ordinem inter se, sed

potius Scripturae aut revelationis seviem attoudit; veri-tatibus revelatis, praetermissis quaestionibus abstrusiori-bus, principaliter inliaeret; easdemque veritates stylo diff'uso et quasi-oratorio, argumentis stricte Tlieologicis, cxplanare, coiifirmare et vindicare studet. Posterior vero, sic uuncupata, quod jam dudum in scholis praevaluit, veritates reveiatas in unum systema, seu in unum doc-trinae corpus, disponit atque ordinat; veritatum ilia-rum expositioni non acquiescit, sed subtiliores ctiam quaestiones cum ipsis quodammo'do connexas indagare adnititur; in earum tandem evolutione et deraonstrationc stylo conciso et more dialecto incedit, terminos scilicet exponendo, quaestionis statum aperiendo, rei tractandac definitionem et divisioneiu exhibendo, argumentationcm iu forma syllogistica proponendo, adversariornm objectio-ues ac difficultates logice dissolvendo, etc. cjsf fl-

II. In tripartitam Theologiae divisionem, do qua inox verba fecimus, illud quidem universim animadverti potest ac debet, earn nou sic intelligendam esse, ac si singula specialem disciplinam constituat, aut ipsa S. Theologia in totidem partes inter se diversas distribua-tur. Enimvero, prout ad I ab initio jam insinuatum est, triplex ista Theologiae divisio aliud non denotat nisi diversum aspectum sul) ([uo omnis Theologica pertracta-tio considerari potest: consequenter et cuivis Tlieolo-gicae pertractationi meinoratae divisiones quodammodo applicabiles sunt, in quantum quaevis suum'objectum, suos fontes, suam etiam formam liabet. — Illud denuo advertendum est, quod et variae species aut partes unius atque. ejusdem divisionis, v. g. dogmatica stricte dicta, speculativa, apologetica, polemica, etc. ct idem est de

variis Tlieologiae moralis speciebus, licet qua tales su-paratim pertractari queant, et quandoque etiam pertrac-lentur, regulariter tarnen in quovis tractatu dogma-tico aut inorali in unum doctrinae corpus plus nunus conjungi soleant. Hujusmodi agendi normam, qua quo-dammodo una simul praestantur, quae alias per partes absolvuntur, non parum utilitatis ac facilitatis habere, ipsa rei natura demonstrat: sic enim uno aspectu ex-hibetur quod caetéroquin per partes com])lendum est.

III. Praeter baec, quae generalia sunt, divisionum illarum respectu duo speciatim adnotari merentur. Pri-mura concernit Theologiam moralèm seu practicarn; al-terum ad Theologiam scholasticam refertur.

a) Sociniani, et qui eos seeuti sunt Rationalistae ac Xaturalistae, ut religionis mysteria excutiant, viamque sternant ad religionem quamdam communem (een alge-Christendom boven geloofsverdeeldheid verheven), Theologiam ita practicam esse voluut, ut nihil in ca neces-sarium sit, nisi quod ad praecepta morum pertinet. Et liaec quidem praecepta nonnulli moralistae temporis mo-derni tam late accipiunt, ut tota, quam praedicant, re-ligio alind non sit, quam christianismus quidam senti-mentalisticus aut philanthropicus, qui nempe, quantum ad Deum, speciem pietatis prae se fert, virtutem autem ejus abnegat; et quantum ad proximum, veram et chris-tianam charitatem cum amore proprio aut hominis di-lectione propter ipsum commutat. — Quam falsa et per-niciosa sit hujusmodi Tlieologiae idea, ét revelatio di— vina, ét ratio naturalis certatiin domoiistrant. Sine fide, inquit Apostolus de Heb. XI. C., impossibile est placer e Beo. Et ipsemet Christus, fidei nostrac auctor et con-

suminator, apucl Marcam XVI. 16. in terminis procla-mat: lt;/«4 crediclerit, et haplizatus fuerit, salens crlt; qui vera non crediclerit, condemnahitur. Quid plura? Fides sen Veritas eredenda fundamentum et radix est mo-ralitatis christianae. Tolle fidein seu veritates de Deo rebusque divinis credendas, et cunctae hominis christiani obligationes morales una simul corruunt, aut certe ina-jori ex parte subvertuntur. Profecto inter omnia hominis christiani officia illud sane primum locum tenet, nt Christum, Deum et Eedemptorem suum, agnoscat de-biteque colat. Tolle fidem in Ejus divinitatem — sicuti proh dolor! facere non metuunt universalis hujusmodi christianismi defensores et asseclae — et cultus Ei de-bitus una simul convellitur. Et sic in caeteris. Porro sublata aut subversa moralitate Christiana, prout ea in revelatione divina docetur, ipsamet ratio humana suis viribus relicta, etsi qua talis, utpote laesa, non tamen extincta per peccatum originale, sufficiat ad hominum mores in iuultis ad regulas honestatis informandos (plura cap. VIII.), haud dubio in plurimis deviabit, quemad-modum et vetus et nova Philosophiae historia aperte dc-monstrat: imo, experientia teste, sensim sine sensu di-labetur ad plenam morum in dependen tiam (Morale iu-dependante) qua nempe unusquisque actionum suarum suprema regula ac norma constituitur. Procul igitur sit insanum istud quorumdam commentum, quasi in Theo-logia, praeter praecepta morum, nihil aliud necessarium esset. Ejusmodi system a non modo fidei necessitatem in SS. Eitteris toties assertam, sed et morum disciplinam sus deque vertit; ct nedum viam sternat ad universa-1cm quemdam christianismum, pro no alveo ad Indiffe-rentismum ac Nihilismum deducit.

Ad haec, quantum acl Theologiam inoralem seu prac-ticam, illud etiam notatu dignum est, quod si modo pro duplici Theologiae objecto duplex Theologiae species, dogmatica ct moralis, distingui possit ac dcbeat, arctis-simus tamen sit utriusque nexus; neque ita quidem utrius-que fines constitui possint, ut non ea, quae dogmatica audit, varia complectatur quae ad vitae praxiu compa-rata sunt, quemadmodum et ea, quae moralis vocitatur, fidei principia praesupponit, ex quibus agendi regulas sciontifice eruit, et comprobat. Ab eo, quod in quali-bet Theologiae parte, prout ea moribus nostris in dog-maticam et moralem distribuitur, praecipuum est, ca-rum denominatio petitur.

b) Quod demum ad Theologiam Scholadkam attinet, tria specialiter adnotari merentur : 1⁰ Quo tempore, et quibus auctoribus ea invaluerit? 2° Qui errorcs hie evi-tandi sint? 3° Quid ea de re tenendum autjudicandum sit? Ad l^um Theologia Scholastica, prout in ratione me-thodi a positiva discernitur, primum saec. VIII in Oriente a S. Joanne Damascene exculta fuit in opere, cui ti-tulus: Orthodoxae fidei libri IV. In Ecclesia vero oc-i , . cidentali saec. XL et XII. invaluit auctoribus Lanfranco,

_Alls,_elm0 ^ _et p_et_ro Lombardo. Majora autem incrementa t*J, _cepj_t saeculis subsequentibus in operibus D. Thomae A-

signium S. Theologiae magistrorum. Ad 2^l,m Duplex error seu scopulus h\c cavendus est: eorum nempe, qui Scholasticos nimis extollunt, et qui illos nimis depri-munt. Arbitrantur quidam, methodi scholasticae admira-tores, Theologiam positivam, quam olim SS. Patres, ceterique Ecclesiae doctores excoluerunt, baud satis esse, ut perfecta doctrinae Christianae notio habeatur, aut

certe ut ipsa contra adversarios apte defendatur. Sunt et alii, quibus methodus scholastica ita cxosa est, ut earn non modo inutilem, temporumque nostrorum ne-cessitati ac scientiarum progressui minime congruam ccn-seant, verum etiam affirmare non dubitent, Scholasticos sua agendi ratione religionis dogmata depravasse, mul-tisque quaestionibus prorsus inutilibus, imo etnocivis, oleum et operam perdidisse.

Inter posteriores Theologiae scholasticae obtrectatores primum locum tenet Joan. Wicleff, cujus pp. 29 in Con-cilio Const, a Martino V. solemniter damnata ita sonat: „Universitates, studia, collegia, graduationes, et ma-gisteria in iisdeiu sunt vana gentilitate introducta; tantum prosunt Ecclesiae sicut diabolus.quot; In eamdem Theologiae tradendae ratioucm — ut liostes minus infensos taciti praetcreamus — debaccliati etiam sunt Lutherus, Erasmus, Jansenistae, Eationalistae, et alii ejusdein fa-rinae homines, quorum interest, ne arma parentur in Israël. — Pro majori discentium utilitate lubet hie ad-scribere quatuor propositiones, quae rei istius respectu recentiori tempore a Sede Apostolica proscriptae aut pro-positae sunt.

Prima est pp. 76. Synodi Pistoriensis, a Pio VI in bulla Auctorem fulei condemnata : „ Insectatio, qua Syno-dus scholasticam exagitat, velut cam , quae viam aperuit inveniendis novis et inter se discordautibus systemati-bus, quoad veritates majoris pretii, ac demum adduxit ad probabilismum et laxismum;

„ Quatenus in Scholasticam rejicit privatorum vitia, qui abuti ea potuerunt aut abusi sunt,

qui inagno Catholicae lieligionis bono Scholastieam ex-coluêre, injuriosa, faveus infestis in earn haereticorum conviciis.quot;

Altera est pp. 79. ejusdem synodi, quae ita habet: Assevtio, quae conviciis et contumeliis insectatur sen-tentias in Scholis Catholicis agitatas, et de quibus Apos-tolica Sedes nihil adliuc definiendum, aut pronuncian-dum censuit,

„Falsa, temevaria, in Scholas Catholicas injuriosa, debitae Apostolicis Constitutionibus obedientiae derogans.quot;

Tertia est thesis 4^a, quam S. C. Indicis, approbante S. Pontifice Pio IX, die 15 Junii lS55edidit: „Me-thodus, qua usi sunt D. Thomas, D. Bonaventura et alii post ipsos Scholastici, non ad rationalismum dueit, neque causa fuit, cur apud scholas hodiernas philosophia in naturalismum et pantheismum impingeret. Proinde non licet in crimen doctoribus et magistris illis vertere, quod methodum hanc, praesertim approbante vel saltern tacente Ecclesia, usurpaverint.quot;

Quarta est Kationalistarum assertio, in Syllabo pp. XIII expresse damnata: „Methodus et principia, quibus antiqui Doctores scholastici Theologiam excoluerunt, temporum nostrorum necessitatibus scientiaramquc pro-gressui minime congruunt.quot;

llcjectis erroribus, quibus liinc atquc hinc, per ex-cessum aut defectum, circa methodum scholasticam pec-catur, respondemus ad 2gt;¹quot;quot;¹ (quid np. ea do re tenendum aut judicandum sit): Veritatem in medio quaeren-dam esse. Enimvero S. Theologia in ratione modi sen methodi, qua in scholis tradi consuevit, necessaria non est; ea tainen summopere utilis censetur, turn fidei mystc-riis expouendis, turn contrariis novatorum erroribus con-

1'utandis. Prior pars liujus propositionis vel inde patet, (|uo(l S. ïheologia, cujus necessitatcm, mhstantia tenus, superius cap. IT q. I. expendimus, finera sibi praefixum alio moclo asscqui valeat; queraadmodüm luculenter os-tendunt doctissima Patrum opera, quibus longe ante or-tum scholasticae Theologiae rem fidei strenue promove-runt, feliciterque vindicarunt adversus omnes et singu-los, qui nullo non tempore erroribus suis ipsam labe-tactare conati sunt, l^osterior vero pars memoratae propositionis confirmari potest ex variis commodis, quae Theologiae scholasticae prae positiva competunt. Utitur ilia, prout dictum fuit, stylo conciso et simplici. Quis porro negaverit, hocce dicendi gencre, amputata omni verborum luxuriu, ipsam veritatem humanae menti pres-sius imponi et objici ? Incedit more dialectico, terminos exponendo, quaestionis statum accurate figendo, dofini-tiones et divisiones praemittendo, etc. Haec vero omnia, et alia id genus plura, magnam disputationi lu-cem, magnum etiam veritati praesidium conferre nata esse, quis non intelligit? Admiscet tandem Scholastica subtiliores disquisitiones, quaestioncs etiam pliilosophi-cas solis rationis principiis innixas: at vero liunc agendi modum, caute ac sobrie adhibitum (quod quidam hac in re longius progressi sunt, hominis, non methodi vi-tia sunt, quae in ipsam rejici nequeunt), utilitate non caruisse, vel inde liquet, quod istiusmodi disquisitiones ac quaestioncs non paruin contulerint ad pleniorem re-velatorum intelligentiam, atque insuper innocuum quod-dam pabulum fuerint, quo, salvo fidei dogmate, inde-fessum hominum illorum ingenium saturabatur.

Pro coronide hisce adjicimus, quid cl. Bossuet, judex sane maxime competens, de scholastica Theologia sen-

tiat. „ Pour ce qui est de la scolastique et de saint Thomas (ita scribit in tractatu: Defense de la Tradition et des saints Pères L. III. ch. XX.), je dirai en deux mots que ce qn'il a a considerer dans les scolas-tiques et dans saint Thomas est, ou le fond, ou la méthode. Le fond, qui sont les décrets, les dogmes et les maximes constantes de TEcole, n'est autre chose que le pur esprit de la tradition et des Pères; la méthode, qui consiste dans eette manière contentieuse et dialecti-que de traiter les questions, aura son utilité, pourvu qu'on la donne, non comme le but de la science, mais comme un moyen pour y avancer ceux qui com-mencent: ce qui est aussi le dessein de saint Thomas dès le commencement de sa Somme, et ce qui doit être celui de ceux qui suivent sa méthode .... Que le critique se taisse done, et qu'il ne se jette plus sur les matières Théologiques, ou jamais il n'entendra que l'é-covce.quot;

IE. Quid argumentorum nomine significetur, et quo-modo a principiis praesertim differant?

ct quae assignari soleant ? 3) Quo pacto a priucipiis et argumentis theologicis potissimum discrepent ?

IV. L^Tiide pateat, in S. ïlieologia, sive scientifica re-ligionis christianae explanatione, Ecclesiae auctori-tati ac doctrinae primarie attendendum et inhaeren-dum esse; et quid inde 2) cum respectu ad priu-cipia nee non argumenta ex regulis inanimatis as-sumpta deducere liceat?

V. Quot et quae sint Ecclesiae munia scu officia circa rcvelatioms depositum ipsi divinitus commissum; ct quid ex iis 2) concludi possit ac debeat contra nimiam opinandi libertatem, quam nonnulli sil)i permittunt, aut etiam tueri non verentur?

VI. An et quatenus Ecclesia Christi in muneribus is-tis exercendis infallibilis sit; seu quodnam sit in-fallibilitatis ecclesiasticae subjectum, item objectum; et qua certitudine singulum constet?

VIL Quid speciatim de infallibilitate Bom. Pontificis fide certum sit? 2) Quaenam pro recta dogmatis istius intelligentia et applicatione animadverti possint? 3) Quid, liorum ratione liabita, norainatim judicandum sit de Syllabo, anno 1864 una cum Encyclica. Quanta cur a evulgato ?

I. Frincipia Theologiae, prout ea hie accipimus (si-quidem terminus principium, in sua generalitate deno-tans omne illud quod continet rationem altering, mul-tifariam adhiberi solet), sunt totidem veritates, propo-sitiones, aut theses, quas Theologia enucleandas assumit,

ct ex quibus tanquam praenaissis argumcntationum cou-dusiones suas ratiocinationis ope declucit.

Ilnjusinodi priucipia duplicis universim generis aut naturae sunt: nimirum propria, seu veritates ex revelationis deposito immediate aut mediate assumptae; et impropria, sive veritates aliunde coassumptae, quibus ut totidem ad-jumentis argumentatie theologie» confieitur. Quod veritates immediate revelatae constituant propria Tlieologiae principia, ex natura et definitione seientiae istius manifes-tum est. Quod veritates mediate revelatae, sive ex revela-tis jam deductae, sint pariter propria Tlieologiae priucipia, etiam ea de re dubium moveri nequit: nam, ut vere ait lienncxFrol. in. unio. Theol. n. 2£., „ sicut conclusio seien-tifica potest esse praemissa ulterioris conelusionis scien-tifieae, sic non est ratio, cur conclusio theologica, seu propositie ex revelatis deducta, nequeat assumi tanquain praemissa ad inferendam ulteriorem conclusionem tlieo-logicam.quot; Tandem, quod praeter principium e revela-tioue assumptum (hoc enim semper requiritur, ut conclusio vere ac proprie theologica sit) aliud principium naturaliter notum rite poassumi possit, hac in re prae-stantissimi Theologi praeclara exempla nobis reliquerunt. Et sane, cum lides nut revelatie naturalem hominis ra-tionem nou destruit sed perfieit, nihil certe obstai-e potest, quominus pro majori cenclusionis evidentia ejusmodi ra-tionis principium praefato mode in subsidium adsciscatur.

II. Anjunwitonm nomine — qua de re secundo loco quaeritur — veniunt ea, quibus Theologia adinstar alia-rum scientiarum assertienes suas probare aut confirmare solet. Quodsi S. Theologia, qua scientia a revelatione deducta non sistat in sola revelatorum exliibitioue aut

propositiono, sod ilia, pro uberiori eomin notiouc, evol-vere, suasque conclusiones inde eruere satagat, ita quo -que pari motive et principia assumpta, èt conclusiones inde deductas, argumentorum pondere stabilire studet. — Patct igitur, argumeuta Tlieologiae a principiis illius in co potissimum distingui, quod ista (principia) quasi corpus et substantiam Tlieologiae efficiant, ilia vero (argumeuta) totidem fulcimina et ornamenta sint, quibus univcrsa scicntiae istius structura consurgit, roboratur et decoratur.

III. Demum per regulas Tlieologiae idem intelligi-tur, quod per regulas fidei denotari solet: nimirum cer-tae quaedam viae aut indicia, quibus de revelationis con-tento seu doctrina, ejusdemque vero sensu indubie constat. Profecto, si Tlieologiae et fidei unum et idem sit primarium coguitionis medium, Dei scilicet revelatioj si Tlieologiae et fidei unum et idem sit primarium asscn-süs motivum, Dei nempe auctoritas seu Veritas in di-cendo (confer dicta cap. I. q. IV.); eaedem quoque as-signari possunt regulae quibus èt fidelis in sua fide, èt Tlieologus in sua scientia dirigatur.

2) Hujusmodi regulae sunt numero quinque: videlicet Scriptura sacra, Traditio divina, II. Pontifex ex Cathedra loquens, Concilia oecumenica et Ecclesia per or-bem dispersa; quaetamen commode ad duas reduci pos-■f- sunt, nempe ad regulam inanimatam seu continentem, quo spectant duae priores, et ad regulam animatam seu applicantem, quo pertinent tres posteriores.

•3) Eegularum discrimen a principiis et argumentis theologicis in eo consistit, quod regularum officium sit, Theolo gum non secus ac simplicem fidelem ducere in cognitione veritatis revelatjie, quid up. rovelatum sit, et

quo seusu intelligi debeat; principiorum voro ct argu-incntorum proprium sit, Theologum qua talem dirigcre in scientifica revelatorum evolutione et comprobatioue.

IV. Quamquam regulac inanimatae, Scriptura sacra ct Traditio divina , totum revelationis depositum in se contineant, nihilominus ipsi Tlicologo in scicntifica revelatorum explanatione, non secüs ac simplici fideli in lidci catliolicae agnitione et professione. Ecclesiae auc-toritati aut doctrinae, prout ista per illam sub triplici organo spectatam proponitur, praesertim attendendum at-([Lic inliaerendum esse, cuivis palam erit, modo liacc tria serio perpendantur.

a) Rcvelationem divinam factum esse, a libera Dei voluntato dependens: consequenter, si quodlibet factum liberum aliorum auctoritate seu testimonio^iimitatur ac ?) dignoscendum sit, pari modo in casu, de quo agitur, auctoritate seu argumento extrinseco, non rationc seu argumeutis intrinsecis, procedendum est.

fienJtfcyn^ b) Revelationem divinam esse factum supermturale, ¹11'⁰1o quod, saltem in ratione modi, naturae conditio-'^uem excedit; atquc^jcleo auctoritate supernaturali lüc opus esse.(? ? th.

hfdmmtJLk*,^cegt;^^{y c}) Revelationem divinam, eju$que doctriilam ab omni-dtJefh- I bus, etiam iis, quibus immediate non est facta, fide

divina credendam esse, utpote quae non ab liomine aut angelo inventa fuit, sed Deum ipsum auctorem liabet; !uttêh^léU (c Jt-UaxJ ideoque et omnibus auctoritate divina proponendam aut communicandam esse. Jam vero istiusmodi medium, quo a. omnibus et singulis veritates revelatae earumque verus ^JuTejsensus auctoritate divina innotescere debeant , a va-'''^{,S Val}'^{Um ass}'.quot;^nai'' consuevit, v. g. Scriptura sacra

in sc spectata, vel spiritu privato intellecta, vel unicui-quo per Spiritum S. exposita, quae sunt totidem hy-potlieses a Protestantibus excogitatae; at vero medium tale commune et publicum, omnibus aphm (utrum per accidens aliter quandoque in casu particulari contingere possit, hie non quaeritur; ea de re videri potest Dens tie Jide n. 20 in fine, item Bouvier de Jide cap. III. Art. 1° et 2quot;) aliud non datur, nisi Ecclesiae propo-sitio, hunc in finem a Christo Domino infallibili auc-toritate donatae. „Magisterio ecclesiastico, inquit veris-sime Concilium Prov. Utraj. p. 25, et non singulis in-dividuis, universum revelationis depositum commissum est, cum assistentia Spiritus Sancti et infallibilitatis prae-rogativa. Ecclesiae igitur esse credimus, judicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum sanctarum.quot; Eo quoque sensu jam dudum praeclare dixit D. Augustinus, et quivis nostrum cum eo dicere potest: „ ego Evangelio non crederem, nisi me Ecclesiae catliolicae commoveret auctoritas.quot; cfr. Dens de fide n. 20. et latius Perrone de Jide spe et char. p. 1. n. G5—107.

2) Quae cum ita sint, duo hide cum respectu ad principia et argumenta, ex regulis inanimatis assumpta, deducere licet:

1° Vivam et perpetuam Ecclesiae doctrinam lydeum lapidem esse, ad quern cuncta principia argumentaque tlieologica examiuanda sunt: aliis verbis, metliodum vere catliolicam, in omni principiorum argumentorumque de-lectu et usu a viro Theologo sectandam, earn esse, qua semper ob oculos habeatur necessaria eorumdem convenien-tia cum viva et perpetua Ecclesiae doctrina. Ee enim vera, quid juvat, neglecta vel postliabita Ecclesiae doctrina, etiara ex SS. Littcvis aut divina Traditione the-

thcologicas assumero, easque nee non conelusiones indo clecluctas, argumentis specie solidissimis confimare ? Qao-ticscnraque ejusmodi theses aut argumentationes ab in-fallibili Ecclesiae doctrina abludunt, universa scientiae machina, quanto etiam studio elaborata, similis erit domui super arenam aedificatae, aut caduca et gracili ex-tructae materia. Aliis verbis — ut sine figuris loquamur — quoniam verum vero opponi nequeat, hoc unum tali in casu effectum erit indubieque tenendum, quod vol theses sen principia assumpta in se falsa sint, vel quod oadem a vero suo sensu detorta fuerint, vel quod ipsa argumentatio in ratione formae deficiat. Itaque ne incas-sum laborare, vel etiam a recto tramite aberrare veli-mus, in quovis discursu theologico praeprimis videndum est, quid in re, de qua agitnr, tradat aut teneat quae _rj 9 j. sub coelo est catholica Ecclesia. Haec via est, quam se-

tullianus de prae-scrijit. cap. XIX, provocandum est; nec in his constituendum certamen, in quibus aut nulla aut • incerta victoria est, aut par incertae.quot; Et rursus cap. XXI. ita habet: „si Dominus Jesus-Christus Apostolos misit ad praedicandum , alios non esse recipiendos prae-dicatores, quam Christus instituit; quia nec alius Patrem novit nisi Eilius, et cui Eilius revelavit, nec aliis vide-tur (scitur) revelasse Eilius quam Apostolis quos misit ad praedicandum, utique quod illis revelavit... Constat proiu-de omnem doctrinam, quae cum Ecclesiis apostolicis, ma-tricibus et originalibus fidei conspiret,veritati deputandara, sine dubio tenentem quod ecclesiae ab Apostolis, Apostoli a Christo, Christus a Deo accepit: omnem vero -docrinam do mendacio praejudicandam, quae sapiat contra veri-

2° Cavendum tauien esse ne, duin magisterii ecclc-siastici uecessitatem sic pro debito tuemur, argumenta theologica, ex SS. Litteris ceterisque fontibus tlieolo-gicis deprompta, minoris quam par est pendere videa-mur. Enimvero, licet Dei revelatio cum Ecclesiae pro-positioiie (praemissis aut suppositis consuetis credibilita-tis motivis) per se sufficiat, ut juxta monitum Apostoli Pauli rationabile obsequiuiu Deo exhibeamus, nihilo se-cius in qualibet Theologica disquisitione maximi interest, non modo conclusiones a revelatione deductas, sed ipsa etiam principia seu theses theologicas ex ea assumptas, arguinentis scripturisticis, ceterisque continuae traditio-nis documentis illustrare, conftrinare ac vindicare. Hu-jusmodi erudita doctrinae catholicae pertractatio, qua fides nostra ad scientificam cognitionem evehitur, efficacis-simum praebet subsidium, quo ipsimet fideles non pa-rum aedificantur, sectae vero a nobis dissidentes sum-mopeie coarctantur aut coinprimuntur. Priores quippe, dum auctoritati Ecclesiae iimixi veritatis catholicae iner-rantiam atque indefectibilitatem firma, semper, quamvis simplici, fide crediderunt, miro delectantur modo, quan-do propriis oculis catholicae doctrinae vestigia, luculen-tissimaque testimonia in SS. Scripturis, nee non antiquis-simis omnium saeculorum monumcntis, expressa repe-riunt, atque hac rationo non solum in fide sua confir-mantur, verum etiam Ecclesiae magisterio firmius ac lu-bentius adhaerent. Posteriores autem, quidquid sentiant de Ecclesiae anctoritate, ob plurima eaque illustrissima, quae Ecclesia cum suiipsius turn doctrinae suae reliquit documenta, vel inviti — nisi et fidem historicam abji-cerc velint — fateri coguntur, earn quam hodiedum Ec-

clcsia catholica profitetur doctrinaui a primis Christianis-mi exordiis codem inodo fuisse creditam, adeoquo — ut sic loquamur — ipsius Domini Nostri Jesu Christi cliaractere insignitam esse.

V. Ecclesia Ckristi, cujus infallibili magisterio (secundum superius dicta) universum revelationis deposi-tum divinitus commissum fuit, cum respectu ad deposi-tum istud quadruplici jnunere potissimüm fungitur: 1quot; testis et custodis, revelationem divinam, pro ut ea in SS. Scripturis aut divina Traditione continetur, integraal atque intactam conservando, eaque arcendo quae fidei aut morum puritati directe vel indirecte adversari censentur. 2° Interpretis, verum Scripturarum et Tra-ditionum divinarum sensum autlientice declarando. 3° Ju-dicis, fidei aut morum controversias, aliaque hujusmodi dubia circa revelationis doctrinam aut sensum exorta, solemniter dirimendo et definiendo. 4° Mayidrae, doctrinam divinitus acceptam vivo et jngi magisterio in ter-ris continuando, eamque qua talem omnibus proponendo.

a) Rationalistae, moderati vulgo dicti, qui, spreto vel imminuto custodis munere, affirmare non dubitant: ,,disciplinas humanas ea cum libertate tractandas esse, ut earum assertiones, etsi doctrinae revelatae adversen-tur, tanquam verae retineri, neque ab Ecclesia proscribi possint.quot; Hujusmodi opinionem, in Couc. A^rat. sess. III de Jide et ratione can. 2° anatliemate perculsam, praefato Ecclesiae muneri directe opponi, aut certe ei-dem plurimum detraliere, nemo est qui non videat. Sane, ut cum eodem Concilio 1. c. cap. IV. loquamur, „Ecclesia, quae unti cum apostolico munere docendi.

mandatum accepit fidci depositum custodiendi, jus etiam et officium habet falsi nominis scientiam proscribendi, ne quis decipiatur per philosophiam, et iuanem fallaciam. Quapropter omnes christiani ildelcs hujusmodi opinio-nes, quae fidei doctrinae contrariae esse cogiioscuntur, maxime si ab Ecclesia reprobatae fuerint, non solum prohibentur tanquam legitimas scientiae conclusiones defendere, sed pro erroribus potius, qui fallacem veri-tatis speciem prae se ferant, liabere tenentur omnino.quot; Vide insuper Syllabwn pp. X et XI. ubi duo errores liuc spectantes recensentur et condemuantur.

b) Alii ejusdem generis liomines, qui alteram Ecclesiae muiius, quod est interpretis, sue modo iutelligen-tes aut deprimentes, dicere non metuunt: „ fieri posse , ut dogmatibus ab Ecclesia propositis, aliquando secundum progressum scientiae sensus tribuendus sit alius ab eo, quern intellexit et intelligit Ecclesia.quot; Hanc ip-sorum assertionem, in Cone. Vat. 1. c. can. 3° similiter proscriptam, memorato Ecclesiae muneri aperte refragari, dictu vix opus est. „ Neque enim (ut denuo verba illius Concilii 1. c. cap. IV nostra faciamus) fidei doctrina, quam Deus revelavit, velut pliilosopliicum inventum proposita est humanis ingeniis perficienda, sed tanquam divinum depositum Cliristi sponsae tradita, fideliter cus-todienda et infallibiter dedaranda. Hinc sacrorum quo-que dogmatum is sensus perpetuo est retinendus, quern semel declaravit Sancta Mater Ecclesia, nec umquam ab eo sensu, altioris scientiae specie et nomine, recedendum.quot;

c) Omnes illi, qui Judicis officium perperara auspi-cantes, credendi obligationem limitare videntur ad sola dogmata .ab Ecclesia solemni judicio definita. Ejusmodi judicium, enata haeresi, suborto dubio, aut alia siinili

de causil, tantum ferri solet, adeoque velut quid cx-traordinarium in Ecclesia habendum est; via auteni ordi-naria ct consueta, qua veritates revelatae omnibus cre-dendae proponuntur, est vivnm ac juge Ecclesiae ma-gisteriura. Dicendum igitur est finniterque tenendum , plures dari veritates revelatas, ab omnibus fide catho-Hca credendas, quin unquam ab Ecclesia judicialiter definitae sint. Cfr. Cone. Prov. Ultraj. p. 27., item Kleutgen Lie Theologie der Tor zeil T. I p. 47. Unde et S. Pontifex Pius IX expresse damnavit pp. 2i. Syl-lahi, quae est tenoris sequentis: „ Obligatio, qua ca-tkolici magistri et scriptores omnino adstringuntur, coarc. tatur in iis tantum, quae ab infallibili Ecclesiae judi-cio, veluti fidei dogmata ab omnibus credenda proponuntur.quot; Et alibi in Litteris Apost. ad Archiepisc. Mo-nac. et Prising. 21 Dec. 1803 rem istam magis explici-te pertractans, ita scribit: „ etiamsi ageretur de ilia subjectione, quae fidei divinae actu est praestanda, li-mitanda tamen non esset ad ea, quae expressis oecu-menicorum Conciliorum, aut Eomanorum Pontificum, liujusque Sedis decretis definita sunt, sed ad ea quoquc extendenda, quae ordinario totius Ecclesiae per orbem dispersae magisterio tanquam divinitus revelata tradun-quot;tur, ideoque universali et constanti consensu a catlioli-cis Theologis ad fidem pertinere retinentur.quot; Dcmuin ipsum quoque Concilium Vatic., rei istius respeetu, scss. III. cap. III. in terminis decidit: „'Eide divina et ca-tliolica ea omnia credenda sunt, quae in Verbo Dei scripto vel tradito continentur, et ab Ecclesia sive so-Icinni judicio sive ordinario et universali magisterio tanquam divinitus revelata credenda proponuntur.quot;

solemni judicio, sive ordinario modo exercitum, arctio-ribus quam par est limitibus coricludentes, hominis chris-tiani obligationem, qua Ecclesiae docenti obstringitur, ad sola fidei dogmata seu veritatos fide catbolica creden-das restictam voluut, plenam in ceteris opinandi liber-tatem supponentes, aut etiain palam profitentes. Erro-rem huuc, cui nonnulli etiam Catholici, plus sapien-tcs quam oportet sapere, iu Germania et alibi quando-que indulserunt, ipsemet Pius IX in Litteris Apostoli-cis supra laudatis 31 Dec. 1S63 hisce verbis reproba-vit: „ Sed cum agatur (sic dicitur ibidem post verba superius allegata) de illa subjectione, qua ex conscien-tia ii omnes catliolici obstringuntur, qui in contempla-tivas scientias incumbunt, ut novas suis scriptis Ecclesiae afferant utilitates, idcirco ejusdem Conventus viri recognoscere debent, sapientibus catliolicis baud satis esse, ut praefata Ecclesiae dogmata recipiant ac vene-rentur, verum etiam opus esse, ut se subjiciant tum decisionibus, quae ad doctrinam pertinentes a Poutifi-ciis Congregatiombus proferuntur, tum iis doctrinae ca-pitibus, quae communi et constanti Catholicorum consensu retinentur, ut tbeologicae veritatés et conclusio-nes ita certae, ut opiniones eisdem doctrinae capitibus adversae quamquam haereticae dici uequeant, tarnen aliam tbeologicam mereutur censuram.quot; Et rursum in celeber-rima Encyclica Quanta cura S Dec. 1SG4 ita -scribit: „ Silentio praeterire non possumus eorum audaciam, qui sanam non sustineutes doctrinam contendunt, illis Apostolicae Sedis judiciis et decretis, quorum objectum ad bonum generale Ecclesiae, ejusdemque jura, ac dis-ciplinam spectare declaratur, dummodo fidei morumque dogmata non attingat, posse assensum et obedientiam

detractari absque peccato et absque ulla catliolicae pro-fessionis jactura.quot;

Itaque, licet omnes et solae veritates, quae a .Deo revelatae sunt et qua tales ab Ecclesia, sive solemuiju-ilicio, sive ordinario et universali magisterio, omnibus credendae proponuntur, fide Catliolica tenendae sint, ab-est tamen multum, quominus in ceteris omnibus plena opinandi libertas admitti possit. Quomodo Ecclesiae ma-gisterium ultra fidei dogmata protenditur (prout mox ad VI amplius explicabitur), ita et fideliuin obligatio, sive obedientia Ecclesiae docenti debita, latius patet quam fidei obsequium. Cfr Kleutgen 1. c. p. 63. Hinc etip-sum Vaticanum Concilium sess. Ill in fine omnes, quo-nun interest, ea de re monitos voluit hisce verbis : „ Quo-niam vero satis non est, haereticam pravitatem devitare, nisi ii quoque errores diligenter fugiantur, qui ad illam plus minusve accedunt; omnes officii monemus, servan-di etiarn Constitutie nes et Decreta, quibus pravae ejus-modi opiniones, quae istliic diserte non enumerantur, ab liac Sancta Sede proscriptac et proliibitae sunt.quot;

VI. Superius dicta viam sternunt ad aliam quaestio-nem cum materia ista intime conjunctam. Nimirum, an et quatenus Ecclesia Cbristi in praefatis muneribus exer-cendis infallibilis sit? seu magis determinate: quodnam sit infallibilitatis ecclesiasticae subjectum, item ohjecturn, et qua certitudine singulum constet ? In antecessum no-tatum sit, bic non agi de infallibilitate passiva, seu in-defectibilitate Ecclesiae in credendo aut discendo. Infallibilitatis sic consideratae — sit illud per transennam dictum — subjectum est universalis Ecclesia, seu con-gregatio omnium fideliuin christianorum sub obedientia

11. Pontificis veram Cliristi doctrinam profitentium.' O/j-jectum vero idem est, quod Ecclesiae docentis seu ina-gisterii ecclesiastici, qua de re in praesenti nobis sermo est.

Itaque quod ad primam quaestionis partem attinet, infallibilitatis ecclesiasticae in clocendo (quae per oppo-sitionem ad alteram vulgo dicitur infallibilitas activa, aut etiam simpliciter infallibilitas, pront distinguitur ab indefectibilitate) subjectum generatim constituunt omnes et soli illi, quibus jus et officium divinitus coimnissum fuit authentice docendi universam Ecclesiam. Speciatim vero, attento nempe modo, quo munus istud infallibi-liter exerceri possit, tria ejusmodi subjecta sen orgaua assignari solent: scilicet H. Pontifex ex Cathedra loqnensj

— Concilia generalia, ejusdem E. Pontificis auctoritate legitime congregata, celebrata et confirmata; — Corpus Pastorum et Doctorum, Episcoporum np. in unione, consensione et subordinatione ad E. Pontificem, in orbe dispersum. Primum, seu Eomani Pontificis ex cathedra loquentis iufallibilitateni, quam Gallicani deiite inaligno arrodere praesumpserant, nuper, plaudente Orbe Catho-lico, Concilium Vaticanum sess. IV. cap. IV. ut dogma revelatum solemniter definivit. Secundum vero et tertium quotquot sunt veri nominis Catholici semper et ubiquc ut dogma revelatum crediderunt. cfr. Dens de Eccl. n. 81 sq.

Quod ad alteram quaestionis partem, ohjcctum nempe infallibilitatis ecclesiasticae in docendo, spectafc, illud quidem universim consistit in doctrina de fide aut mori-bus ad aediflcationem doctrinae christianae pertinentibus.

— \ erumtamen, quia infallibilitatis ecclesiasticae finis aut ratio est, divinae revelationis depositum undequa-que sartum tectum custodire, et ab eo arcerc non solum errores eidem directe oppositos, sed etiam, ut loquitur

Apostolus I. Tim. VI. 20. 21., prof anas vocnm novita-tes, tit oppositiones falsi nominis scientiae, fjuam quidam promittentes, circa Jidem exciderwit; liinc pro ampliori rei istius uotione ulterius quaeri potest: quousque memorata Ecclesiae infallibilitas, in ratione object/, sese extendat ? Quaestionem lianc more suo scite dissolvit cl. Pranze-lin in opere, cui titulus: Tractatus de div. trad, et script. p. Ill sq. „Cui a Christo (sic dicitur ibidem) commis-sum est munus infallibiliter custodiendi depositum et il-lud tuendi adversus errores ingruentes, ejus auctoritas infallibüis sub promissa assistentia Spiritus Sancti per-tinet in primis ad custodiendas, proponendas, expli-candas veritates quae stricto sensu ipsum depositum fidei constituunt , nempe ad veritates revelatas, ac proinde ad arcendos errores his directe oppositos seu ad condemnandas haereses. Hoc est revelatum dogma fundamentale fidei catholicae; atque Line ejus negatio non solum haeresis est, sed etiam radix omnium liae-resion. In hoc continetur atque inde immediate conse-quitur, infallibilitatem promissam ad custodiendum depositum extendi ad totam custodiendi depositi amplitu-dinem, h. e. ad veritates etiam in se non revelatas, quatenus cum revelatis cohaerent, et ad earum custo-diam , propositionem, explicationem , defensionem requi-runtur. Haec infallibilitatis extensio omnibus Theologis consentientibus Veritas est theologice ita certa, ut ejus negatio error esset gravissimus vel ex plurium sententia etiam haeresis, quamvis hactenus explicite haereseos dam-nata non sit.quot; Ex hoc principio aut regula sic deline-ata, cui praeter alios insignes Theologos a Franzelin allegatos, inter recentiores adstipulantur etiam Perrone de loco Thcol. p. I. n. 1G3, Liebermann Inst. Theol.

T. II. p. 576. ed. 2'^d, Schwetz Theol. fund. § 196 sq., Jan-sen Prael. Theol. fund. § 72. et alii, clarum ac perspi-cuum est, duplex dari infallibilitatis ecclesiasticae ob-jectum, scilicet directum, seu veritates in revelationis deposito contentas — quae quidem res omnium consensu lide certa est; et indirectum, seu veritates in se non re- /V*

velatas, attameu cum revelatis necessario connexas — id _/j_l'_f J quod saltern theologice omnino certum est. Ex eodem /i-X'

principio seu regula, cujus applicatio ad casus particu- jj⁷, _wlares, puta ad facta dogmatica, Sanctorum Canoniza- '

ordinationem, etc. in tractatu de Eccleda n. 84 sq. fieri consucvit, apparet insuper, objectum istud indirectum protendi, sed et limitari ad omnes et solas veritates non revelatas, quatenus cum revelatis cohaerent, et pro ea-rum custodia, propositione, explicatione aut defensione requiruntur; atque adeo longo abesse, quominus Ecclesia, prout per fas et nefas nonnumquam nobis obtrudi-tur, universalem infallibilitatem, etiam in iis quae cum Dei revelatione, nullo pacto connectuntur, sibi vindicet.

VII. Hisce de Ecclesiae infallibilitate in gen ere sic constitutis, non abs re fore arbitramur, etiam ea paucis delibare, quae ipsum E. Pontificem, primum infallibilitatis istius subjectum seu organum , proxime concernunt.

sess. IV. cap. IV. solemniter definitum fuit, est tenoris sequentis: „ Romanum Pontificem, cum ex Cathedra loquitur, id est, cum omnium Christianorum Pastoris et Doctoris munere fungens pro suprema sua Apostolica auctoritate doctrinam de fide vel moribus ab universa Ecclesia tenendam definit, per assistentiam divinam, ipsi

in beato Petro promissam, ea infallibilitate poll ere, qua divinus lledemptor Ecclesiam suam in definienda doc-trina de fide vel moribus instructam esse voluit; ideo-que ejusmodi Eomani Pontificis definitiones, ex sese, non autem ex consensu Ecclesiae, irreformabiles esse.quot;

2) Pro recta dogmatis istius notione et applicatione liaec quae sequuntur, salvo meliori, adnotari possunt;

a) Quod superius (p. 5 0 sq) dictum fait de extensione infallibilitatis ecclesiasticae ad veritates etiam non revela-tas, quae cum revelatis cohaerent, et ad earum cus-todiam, propositionem, explicationem aut defensionem requiruntur, deque certitucline, qua res ista constat, il-ludipsum eodem modo tenendum est de infallibilitate il. Pontificis ex Cathedra loquentis. Doctrina ista, jam pridem communiter admissa (cfr. Vermeulen Be Rom. I'ontif. infall. jucl. p. 82—112), in ipso Concilii De-creto manifeste adstruitur; definitur quippe: „ Eomanum Pontificem, cum ex Cathedra loquitur.....ea infallibilitate pollere, qua divinus Kedemptor Ecclesiam suam .....instructam esse voluit.quot; Praeterea ipa etiam

vox „ tenendamquot;, qua utitur Concilium, explicans verba: „ cum ex Cathedra loquiturquot;, hoc ipsum non obscure denotat; dicendo enim „ tenendamquot;, et non credendam, aperte satis insinuat, infallibilitatem E. Pontificis, cum ex Cathedra loquitur, non restringi ad solas veritates revelatas, sed et eas complecti quae cum revelatis prae-dicto modo connectuntur. Plura videsis in ephemeride Revue des sciences ecclcs. T. 24 p. 433 sq. ,item in TAt-teris past, quas Episcopi Helvetiae mense Junii 1871 quoad memoratam Cone. Vat. definitionem evulgarunt. [Revue Cath. anni 1871 T. II. pag. 587 sq.).

cx Cathedra loquitur, infallibile magisterium nonlimitc-tur acl solas veritates revelatas, sed ad totam custodiendi deposit! amplitudinem extendatur, illud dcnique cum cl. Franzelin de div. trad, et script, p. 113. statui potest : „ quod ergo doctrina non definitur tanquam in se revelata, seu quod errores non singillatim damnantur mta haereseos-, sed vel nulla determinata censura vel censuris inferioribus vel in yloho pluribus censuris pro-scribuntur: ob lias causas per se spectatas sine gravi er-rore affirmari non potest, definitionem non esse infal-libilem aut non esse locutionem ex Cathedra.quot;

c) Ut in casu particulari dijudicetur, utrum Acta aut Decreta Kom. Pontificis locutionem ex Cathedra continc-ant,atque eatenus infallibiliter vera sint, non unice aut principaliter respiciendum est ad formam eorum: quam-vis enim sint quidam modi magis solemues, qui ex sese locutionem ex Cathedra denotant et quibus proinde Pontifex nunquam utitur nisi loquendo ex Cathedra, cujus-modi sunt Bullae dogmaticae; nihil tamen in Uecrcto Vaticani Concilii aut alibi in Jure habetur, quo istius-modi forma ut quid essentiale praescribitur vel requiri-tur. Nee etiam unice aut principaliter attendendum est ad clamv.las in Actis vel Decretis appositas: etsi enim habeantur quaedam clausulae seu dicendi formulae quae, ^

caeteris suppositis, locutionem ex Cathedra regulariter significant, v. g. si propositio aliqua ut haerelica dam- w*™

netur, vel in contradicentes anathema feratur, etc.; saepe tamen numero doctrina de fide aut moribus ab universa Ecclesia tenenda, alio modo proponitur, cujus rei ex- '

emplum habemus in ipso Concilio Trid. sess. VI. de Jmtif. cap. XVI. in fine, item sess. XIV. de sacr. extr.

locutionis ex Cathedra esse possunt, requisitum esseu-tiale non sunt. cfr. Sogiia Inst. can. p. I. §. 10 et 11; item opusculum Card. Dechamps l'infaillililité et le con-cile general p. 135 sq. — Quid igitur? Ut locutio ex Cathedra digaoscatur, primiim et potissimüm videndum est, utrum ea adsint, quae Concilium Vaticanum, ex-plieans verba ex Cathedra loqni, specifice assignat: ni-mirum an R. Pontifex „ omnium christianorum Pastoris et Doctoris munere fungens, pro suprema sua Apostolica auctoritate doctrinam de lide vel moribus ab universa Ecclesia tenendam definiat.quot; Quatuor itaque notae seu conditiones requiruntur secl et satis sunt pro locutione ex Cathedra: videlicet ut Hom. Pontifex 1° qua Pa-dor et Doctor omnium christianorum, non ut Theologus de materia aliqua disserens, vel ut persona privata ad quaes-tionem sibi propositam respondens, neque etiam ut Epis-copus dioecesis Romanae, vel ut Patriarcha Occidentis aliquid decernens, imo nequidem ut supremus Ecclesiae legislator aliquid mere praecipiens aut prohibens, etc. „ Ce n'est que dans Fexercice de sa charge de pasteur et docteur de tons les chrétiens, que le Concile lui re-connait Ia prerogative, conferee par üieu, de l'infailli-bilitc quot; inquit Mgr. Eessler in opusc. La vraie et la fausse infaillibilité p. 62; 2° pro suprema. sim Apostolica auctoritate, qua nempe ut successor P. Petri, et Vicarius Christi in terris, vi primatüs quem in universum tenet Orbem, divinitüs instructus est; 3° doctrinam, de Jidevel morihus, quae nimirum in divina revelatione continetur, aut saltern cum ea, pro ejusdem custodia, propositione, explicatione aut defensione, necessario connectitur, — confer dicta q. VI de objecto infallibilitatis, item Melch. Canum de loc. Tïieol. L, V cap. V. q. 4^a, nee non opus-

culum Card. Manning Hid. clu concile clu Vatican cd. gall, par Chantrel ]). 117; i⁰ ah universa ecclesia tenendam definit, seutentia np. definitivu (in ultima instantia, ut vulgo dicitur,) decernens simul et prae-cipiens, quid ab omnibus Christi fidelibus in praefata materia ut dogma revelatum, aut certe ut quid cum eo connexum, puritatis illius causa, teneri debeat; ct vicis-sim (haec enim correlativa sunt) quid in rebus istis ut kaereticum seu fidei catliolicae directe oppositum, aut sal-tem ut haeresi proxiraum, erroneum, schismaticum, te-merarium, scandalosum, male sonans, etc. (pro divcr-sitate notae appositae), aut etiam, ubi plures proposi-tiones in globo damuantur, ut quid horum, vitari debeat.

d) Dari possunt, imo et dantur nonnulla ER. Pontifi-cum Acta et Decreta, quibus id unum propositum est, canonem aut legem mere disciplinarem eendere, vel etiam circa doctrinam de fide aut moribus aliqua monere, sua-dere, reprehendere, aut prohibere, v. g. propagationem alicujus opinionis, quin tamen intendant definitivam sen-tcntiam fen-e, qua tota Ecclesia astringatur. Hujusmodi Acta aut Decreta eo ipso locutionem ex Cathedra non constituunt. — Pari modo in ipsis etiam Actis et Decre-tis HE. Pontificum, quibus certissime propositum est, doctrinam, de fide vel moribus ab universa Ecclesia tenendam dejlnire (et idem est de ejusmodi Conciliorum generalium Decretis), possunt ac solent plura contineri, quorum definitio non intenditur; ut sunt obiter vel in-cidenter dicta, plerumqne etiam argumenta allata in con-firmationem ipsius definitivae sententiae. Haec et alia id genus plura, licet gravem auctoritatem habeant, quata-lia tamen locutio ex Cathedra non sunt, ideoque et de-finitioncm infallibilem non effieiunt. cfr. Melcliior Canus

de loc. Theol. L. VI. cap. VIII ad 7^um; item Franzelin in opere superius laudato p. 109.

e) De quibusdam ER. Pontificum Decretis aut Actis cjuandoquo dubium moven posse, utram locutionem ex Cathedra, an contra meram et simplicem doctrinae ali-cujus affirmationem aut negationem contineant, id certe negari non potest. Verüm hoc idem aliquando aceidit circa Conciliorum Decreta et Acta. Si quando hujusmodi dubia incidunt, in hac re dijudicanda inservire possunt, turn regulae sen criteria, quibus canones dogmatici a ceteris discernuntur (cfr. Soglia p. I § 10.), tnm et prae-cipue quatuor notae superius expositae, quae locutionis ex Cathedra sunt propriae. Multum etiam tali in casu valere virorum sapientnm judicium, praesertim véro Ecclesiae sensum et consensum, monet cl. Franzelin in op. cit. p. 110.

•3) Aliam quaestionem cum iis , quae mox dicta sunt, intime connexam heic adjicere libet: quid nempe, illo-rum ratione habita, nominatim judicandum sit de notis-simo SyUabo, qui 8 Dec. 1SG4 una, cum Encyclica Quanta cur a, de mandato S. Pontificis, per Card. Anto-nelli ad omnes orbis catholici Episcopos missus fuit? In primis notatu diguum est, in Documento isto, quod complectitur, prout in ejus inscriptione edicitur, „ prae-cipuos nostrae aetatis errores qui notantur in allocutio-nibus consistorialibus, in encyclicis, aliisque apostolicis litteris sanctissimi domini nostri Pii Papae IXquot;, non agi de erroribus qui ibidem singillatim damnantur ceu hae-retici, sed de erroribus, qui alibi in documentis publi-cis SS. D. N. Pii PP. IX „ notanturquot;, i. e. alt qua nota aut censura theologica afficiuntur et proscribuntur: ideo-que in casu dato applicandum esse, quod superius

pag. 52. 53. de extensione infallibilitatis Pontiticiac ad hujusmodi objecta, deque certitudine qua ros ista constat, observatuin fuit. Hocce praelibato, quaestio co reducitur: num quid aliud obstet aut deficiat, quominus memoratum Documentum, qua tale, veluti locutio ex Cathedra haberi queat? Videri id posset primo aspectu, et, ut veram fatear, non desunt Theologi, qui imprae-sentiarum ea de re dubium movent, cfr. ïessler Ta vraie et la fausue infaillibilité des Vapes p. 132—135, quo-niam secundum Tituli ejusdein tenorem contineat erro-res alibi notatos, atque adeo ipsemet Pontifex in eo ni-liil clejinire, sed duntaxat referre censeatur, quid in aliis documentis de erroribus in Syllabo recensitis edixe-rit. Verumtamen, hisce non obstantibus, ipsum Sijl-laljum continere veram ac formalem doctrinae ab uni-versa Ecclesia tenendae definitionem, ideoquc qua ta-lem ut londioncru ex Cathedra considerandum esse, idip-sum verisimilius nobis videtur. Profecto — ut alia argu-menta missa faciamus — ipsamet Syllabi historia, in lit-teris adjunctis Card. Antonelli exposita, luculenter de-monstrat, ipsum Syllabum separari non posse ab Ency-clica Quanta cur a, sed cum ea unum actum Pontificium constituere, quemadmodum ipse etiam S. Pontifex die 16 Junii 1867 effatus est in Eesponso ad congratula-tiones Cardinalium et Episcoporum Eomae praesentium. Verba illius, apud Kersten Journ. hist. T. 34. p. 143 gallice relata., haec sunt: ,,J'ai dcja élevc la voix en publiant une Encycliquc qui contient unc série de propositions condamnées, que Ton connait sous le noui de Syllabus. Je confirme ontièrement cette Encyclique et je la renouvelle on cette solennelle circonstance.quot; Consequenter ct Syllabo haad improbabiliter applicandum est,

(|Uod in ipsa Encyclica expresse edicitui-: „ Ornnes et singulas pravas opiniones ac doctrinas singillatira hisce Litteris commemoratas Auctoritate Nostra Apostolica re-probamus, proscribimus atque daimiamus, easque ab omnibus catbolicae Ecclesiae filiis, veluti reprobatas, pro-scriptas atque damnatas omuino baberi volumus et mandamus.quot; Sin minus, illud saltem certum indubitatumquo videtur, err ores in Syllüho relatos, atque alibi m 13 o-cumentis citatis jam notatos, unu cum iis qui in Encyclica designantur, a Summo Pontifice, pro suprema sua Apostolica auctoritate, de novo proscriptos ac con-demnatos esse, obligatione etiam omnibus Christi fide-libus imposita eosdem ut tales omnino liabendi; adeoque ox capite illo nihil deesse quominus et Snjllabtts qua talis ut vera locutio ex Cathedra habeatur. — Plura hue spectantia videri possunt in Scripto periodico lievue des sciences ecclésiastiques T. Sé. p. 323—335; item Vermeulen De Rom. Font, in fall. jud. p. 138 sq.

L Quid sint fontes seu loci theologici, et qua ratione aut modo iidem a regulis theologicis discrepent.

II. Quot et qui fontes seu loci theologici assignari so-leant, et quomodo iidem distingui aut dividi possint ?

IV. Quanti nominatim valeaut argumenta, ex fontibus seu locis primariis, cüm continentibus tum ap])li-cantibus, deprompta ?

V. Quid paiiter valeat SS. Patrum, nee non Theologo-rum et Canonistarum auctoritas? indicando 2) alia media, quibus Ecclesiae dispersae doctrina, sensus et praxis comprobari solet.

M. Quid tandem de fontibus seu locis snhmliartu S. ïheologiac speciatim aniinadverti possit ac debeat ?

i. Fontcs seu loci tlieologici sunt totidem promtua-ria aut rivuli, ex quibus Theologia argumenta haurit ad probandum ac vindicandum veritates ex divina reve-latione assumptas vel deductas. — Ex liac descriptione prima fronte apparet, fontes seu locos tlieologicos latio-ris extensionis esse quam regulas Theologiae. Quando-quidem praeter regulas superiori capite q. III. indica-tas habentur plures argumentorum sedes, ex quibus Tlieo-logia suas assertiones (theses iiempe et conelusiones) con-firmare et tueri consuevit. Jam vero ea omnia, cujus-cumque generis aut naturae ilia fuerint, in quantum Tlieologo argumenta suppeditant ad praefatum finem as-sequendum, fontium seu locorum tbeologicorum nomine lac comprehendimus.

II. I'ontes seu loci Theologici, sic considerati, sunt numero plurimi. Prae ceteris vero cum Melcli. Cano {dc loc. Theol. L. I. cap. tilt.), quern sequitur Dens n. 3quot;

de l)co, decern assignari possunt: 1⁰ Scriptura sacra, sen Verbum Dei scriptam, quod up. in sacris et canoni-cis libris continetur. 3° Traditio divina, seu Verbum Dei nou scriptum prout istud a praecedente distiuguitur. :i^u Auctoritas EE. Poutificum. 4° Auctoritas coucilio-rum, praesertim geueralium. 5° Ecclesiae dispersae doc-trina, seusus et praxis. 6° Auctoritas Sanctorum Patrum aliorumque veterum Ecclesiae Scriptorum. 7° Auctoritas Scholasticorum, ac posteriorum rei theologicae tractato-rum. 8° Eatio naturalis cum variis ejusdem cognosceudi mediis aut criteriis. 9° Auctoritas Philosopliorum, et juris civilis peritorum. 10° Testimonium liistoriae, etiam pro-fanae , ab auctoribus fide dignis conscriptae aut traditae.

Pontes aut loci, superius recensiti, universim distiu-guuntur in stride theologicos seu proprie dictos, quo pertinent septem priores, et in late seu improprie sump-tos, quales sunt tres posteriores, utpote qui in expo-sitione S. Theologiae ministerialiter tantum subserviunt, et idcirco fontes subsicliarii passim nuncupantur. — Priores , seu loci theologici stricte dicti, rursüm distingui possunt in primarios, quorum nomine veniunt quinque priores, et secundarios, qui sunt duo subsequentes. Si-cut enim quinque habentur fidei ac Theologiae regulae, quarum duae depositum revelationis in se continent, et hlh • ' J^{tl,es 1}'^eli^fl^uae illudinsum auctoritate divina proponunt et fa , ^applicant; ita et quinque priores loci theologici, regu-( j lis istis correspondentes, jure meritoqueprimarii seu prin-

cipaliores vocitantur; ceteri vero (sextus np. et septimus locus) spectandi sunt ut totidem media, quibus Ecclesiae dispersae doctrina, sensus et praxis mere compro-batur seu innotescit, atque ideo, per oppositionem ad quinque alios, fontos secmdarii jure optimo appellantur. C - ^

III. Quamquam pro locorum theologicorum diversi-tate plura dentur argumentorum genera, quibus Tlieo-logia in probatione et tuitione suarum assertionum uti consuevit, abest tarnen multam, quominus omnia ejus-dem firmitatis aut valoris sint. Itaque ut facilius deter-minetur, quid roboris singulis insit, duas regulas generales, superius cap. IV. q. IV. jam insinuatas, in antecessum commemorare juvabit.

Keg. l^a. Argumenta ex locis tlieologicis deprompta, etiam ea quae ex SS. Litteris aut divina Traditione as-sumuntur, infallibiliter certa tantum sunt, in quantum ostendunt, Véritatem probandam aut vindicandam in re-velationis deposito contineri, aut saltem cum ea neces-sario cohaerere (confer dicta de objecto infallibilitatis ec-clesiasticae cap. IV. q. VI.) p et qua talem infallibili Ecclesiae auctoritate omnibus Cliristi fidelibus tenendam proponi. Ubi deest primum, ejusmodi Veritas nequidem per Ecclesiam infallibili modo proponi potest; ubi vero alterum deficit, de veritate etiam revelata ejusque vero sensu, saltem regulariter, cum plena certitudine non con-stabit. Quia vero Christus Dominus Ecclesiae suae pro-misit assistentiam Spiritus S. qui earn doceat ducatque in omnem veritatem, secundum supponi nequit, quia primum reperiatur: ex quo denique sequitur, in qua-vis argumentatione theologica primarie advertendum esse, quid in re de qua agitur, doceat aut teneat viva et per-petua Ecclesiae doctrina.

Eeg. 2quot; Argumenta tlieologica, etiam ea quae ex fon-tibus secundariis aut mere subsidiariis rite assumuntur, utilia sane sunt ad suadendas veritates theologicas, jure quoque meritoque afferri possunt ad comprobandas ejusmodi veritates; attamen, extra casum regula 1quot; delinea-

tum, pro rerura diversitate magis aut minus probabilia tantum sunt, aut certe intra limites liumanae certitu-dinis consistunt. Cfr. Suarez de Fide disp. V. sect. II. nquot; 5.

Hisce de valore argumentorum theologicorum in ge-nere adnotatis, quid singula valeant, paulo latins a])e-riendum est. Sit igilur

IV. Scriptura mora, inter fontes Theologiae primaries primum locum tenens, dupliciter spectari potest:

1° Ut liber mere humanus, ab auctoribus fide dignis exaratus. Et sic quidem nonnunquam sumi solet, ubi agitur de veritatis revelatae tuitione adversus eos, qui divinam Scripturarum inspirationem audenter abnegantes, clarissimas fidei veritates, in lis iterate dilucideque ex-iiibitas, non verentur ad suos sensus detorquere, aut etiam ad mytlios et fabulas relegare. — Scriptura sacra sic considerata, non secus ac alia historiae documenta fide digna, argumentum praebet Jumiana auctoritate cer-tum. Qua vero ratione aut modo ex SS. Litteris sic ac-ceptis fidei veritates contra Eationalistas, Naturalistas, et alios hujuscemodi Incredulos propugnari ac defendi possint, infra cap. VII q. IV. uberius explicabitur.

2° Prout revera est, ut liber divinitus inspiratus, Deum ipsum auctorem babens (Cfr. Cone. Vat. sess. III. cap. II). De auctoritate Scripturae sacrae, sic acceptae, illud in primis cum S. Paulo II Tim. III. 16. 17. animadvert! potest: Omnia Scriptura divinitus inspirata ittilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in justitia; ut perfectus sit homo Dei, ad omne opus honum instmctus. — Quod vero spectat vim argumentorum, quae ex S. Scriptura, ut libro divinitus inspirato, petuhtur, liaec qua talia, utpotc drmnae

auctoritati innixa, in sensu cum litterali turn mystico infallibiliter cerfca sunt, dummodo in ratione scriptionis et assertionis divina sint, et de eo quo accipiuntur sensu plane constet. Dicitur 1⁰ in ratione scriptionis et assertionis divina sint: notum quippe est, in SS. Lit-teris nonnulla contineri, quae ut aliorum dicta Sacri Scriptores mere referunt. Haec sane qua talia plus pon-deris non habent, quiun meretur loquentium auctoritas, nisi forte ipsamet Scriptura ejusmodi dicta specifice lau-det, approbet, aut aliamp;s quodammodo sua faciat. (Hac de re plura videri possunt in Responsis anni 1874« p. 551 sq.). Dicitur 2° atqne de eo quo accipiuntur sensu plane constet: enimvero, licet ex sensu etiam mystico, quem scil. verba Scripturae S. ex intentione Spiritus Sancti-mediate significant, argumentum infallibile liauriri possit, hoc tamen verum non est, nisi aliunde, sive per alium Scripturae locum , sive per Ecclesiae doctri-nam, etc. de sensu illo indubie constet. „ Observandum est, ait cl. Lamy Introd. in S. Script, p. YII. n. 29. loca ilia, quibus inest sensus mysticus, nullam habere talem probandi vim, nisi ubi constat de eorum sensu typico. Sic verba: Ego ero ei in Patrem et ipse erit mild in Filium, prout referuntur in II Reg. VII. 14'. nullam haberent vim ad probandam Christi filiationem, nisi ex E-pistola ad Hebr. I. 5. constaret, haec verba typice prolata fuisse de Christo.quot; Eo quoque sensu D. Thomas, in Sum. Theol. p. I q. I. Art. X. vere scribit: ,, ex q ulq (sensu litterali) solo potest trahi argumentum, non ex iis quae secundum allegoriam dicuntur.... Non tamen ex hoc ali-quid deperit Sacrae Scripturae, quia nihil sub spirituali sensu continetur fidei necessarium, quod Scriptura per litteralem sensum alicubi manifeste non tradat.quot;— Deni-

que, quod ad sensum etiam litteralem S. Scripturae attinet, appvime prae oculis habendum est id, quod de usu sacrorum lihrornm jam pridem decrevit Cone. Trid. sess. IV., atque nuper Concilium Vatic, sess. III. cap. II uberius declaravit. „Nos, sic dicitur posteriori loco, idem decretum (Trid.) renovantes hanc illius men-tem esse declaramus, ut in rebus lidei et morum, ad aedificationem doctrinae Christianae pertinentium, is pro vero sensu sacrae Scripturae habendus sit, quem tenuit ac tenet Sancta Mater Ecclesia, cujus est judicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum sacrarum; atque ideo nemini licere contra liunc sensum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum ipsam Seripturam sacram interpretari.quot; Quisquis igitur in argumentatione Scripturistica tuto incedere velit, regulae praefatae inde-clinate inhaereat oportet. Illudque insuper advertat — quemadmodum cap. IV. q. IV jam dictum fuit — Ecclesiae propositionem medium ordinarium esse, quo de vero Scripturarum sensu cum plena certitudine constare queat; adeoque argumentationem, ex sensu etiam lit-terali sacrarum Scripturarum deductam, infallibiliter ve-ram non esse, nisi cum ipsa Ecclesiae doctrina concor-det; ex quo denub sequitur — pront 1. e. insimul nota-tum fuit — nusquam in veritatis revelatae probatione aut tuitione ad solas Scripturas provocandum esse. Et liac quidem de causa in cursu theologico, ubi sermo est de veritate aliqua probanda aut vindicanda, argu-mentis Scripturisticis sisti non solet, sed continuo re-curri ad alia traditionis monumenta, quibus viva et per-petua Ecclesiae doctrina comprobatur.

Quoad Traditionem divinam, inter fontes primaries secuudo loco assignatam, illud primo advertendum est.

luc non agi de traditione latiori sensu accepta pro uni-versa Christi doctrina, prout ea in tota sua amplitudine ƒl^fe7/_f• «y vivo et continuo Ecclesiae magisterio fnit conservata ac btvufo**-; ^cl C*™ tradita, sed illam in sensu restricto et specifico sumi ,

pro altera partiali fidei nostrae regula, continente ea o uae -^cL/ua. ifadaJaj ■zJr' a Christo Domino ejusque Apostolis , qua Evangelii praeconïhns, fuêre tradita, non tamen in SS. Litferis consignata sunt. A y-

Traditio divina sic accepta, ob rationem mox iiidica-^-^—^ . tam quandoque etiam Apostolica nominata (quae tamen ^ ^

pienda et veneranda est. Nec mirum. Utraque, èt Scrip-tura sacra, èt Traditio divina, Deum auctorem liabet;

Libris petuntur: nimifum infallibiliter certa sunt, modo constet, eadem vere divina esse, et eo quo accipiuntur sensu intelligenda esse. Verüm si Ecclesiae propositie aut doctrina, secundum superius dicta, medium ordina-rium est, quo de Scripturarum divinitate et vero earum sensu cum plena certitudine constet, idem cum respectu ad Traditionem divinam .statuendum est. „ Organum conservationis traditionum, et in his etiam canonis Scripturarum ipsarum, inquit merito Franzelin de div.

Trad. et Script, p. 10 , est perpetua successio apostolica in Ecclesia catholica. Veri sensus Scripturarum et (ex paritate rationis) Traditionum, obortis dubiis vel cou-troversiis, anthentica interpret est ipsa Ecclesia, quae

Concilii Trid. effatum sess. IV. cap. I. cum ipsa Scrip-tura sacra „pari pietatis atfectu ac reverentiaquot; susci-

sivc antecedente sive pracsente consensu ant judicioScrip-turas ct Traditiones explicandas proponit explicatas.quot; Imo cum Dens deTide n. 66. addere licet, „quod circa Scripturam S. propositio Ecclesiae sit nobis magis mani-festa, ex quo librorum canonicorum catalogum fixit,et editionem Vulgatae, ut authenticam approbavit: tradi-tionum autem divinarum catalogum non texuit Ecclesia, sed pro occasione nunc liane, nunc illam proponit.quot;

Ut tamen in casu particulari diguoscatur, aut certe facilius determinetur, utrum aliquid, quod in Ecclesia invenitur traditum, veluti traditio divina (non mere apos-tolica aut ecclesiastica) haberi possit ac debeat, et qua talis ab Ecclesia revera habeatur ac proponatur, inser-vire possunt regulae, quae liunc in fin em a probatis auctoribus statui solent. Regulae istae, quas Dens n. 68 de Fide, disserens de regulis traditionum in genere, partim assignat, cum Card. Soglia Inst. Can. p. I. §. 20. ad quatuor reduci valent.

I. „Traditio divina est, si ejus materia ad fidem pcr-tineat, quia fides solum Deum auctorem liabet.quot;

II. „ Pariter traditio divina est, si sit earum rerum, quae humanam potestatem superant, qualis ex. gr. est materia et forma Sacramentorum, quia Sacramenta a solo Deo institui potuerunt.quot;

III. „ Sic etiam traditio divina est, si quod praeci-pit, aut statuit, id consentientes inter se Patres tan-quam oretenus a Christo, vel a Spiritu Sancto dictatum, Apostolos tradidisse testentur, aut id generatim affir-ment, ad praeceptum divinum, sive ad institutionem divinam pertinere; quandoquidcm SS. Patres sunt Icgi-timi testes divinarum traditionum.quot;

traditum observat, aut docct, nee in SS. litteris extat, minime dubitandurn est, quin sit divinae traditioni tri-buendum: neque enim Ecclesia Catholica hisce in rebus emre potest.quot;

Auctoriias seu doctrina II. li. Pontificum, inter fontes primarios tertio loco recensita, tripliciter considerari po-test. 1° Quatenus H. Pontifex, omnium Christianorum Pastoris et Doctoris munere fungens, pro suprema sua Apostolica auctoritate, doctrinam de fide vel moribus ab universa Ecclesia tenendam definit (prout illudipsum cap. IA', q. VII. p. 54 sq. declaratum fuit). 3° Quatenus R. Pontifex, ut Pastor et Doctor omnium Christianorum, in publicis documentis aliqua monet aut suadet, repre-liendit aut prohibet, vel etiani in Decretis dogmaticis aliqua affirmat aut negat, quin tarnen animus ipsi sit haec ipsa definire. (Vide ibidem loc. cit. litt. d.). 3° Quatenus ut doctor privatus de rebus theologicis scribit aut disserit, vel etiam ut persona privata ad dubia sibi pro-posita respondet.

In prima hypothesi, sive ut diei solet, cum Kom. Pontifex ex Cathedra loquitur, ejusmodi illius doctrina, secundum Concilii Vaticani definitionem, ex sese, non autem ex consensu Ecclesiae, irreformabilis est: ea igitur qua talis, etiam ante Ecclesiae consensum, argumentum inf allihiliter certum suppeditat. — In secunda hypothesi istiusmodi II. Pontificis doctrina, etsi qua talis locutio-nem ex Cathedra non constituat, ideoque argumentum in-fallibile non praebeat, gravi certè auctoritate pollet, cni scienter et volenter eontradicere temeritate noji careret. Quodsi universim temerarium reputetur, aliquid susti-nere contra universalem Theologorum aut fidelium sen-

sum (cfr. Dens de Field, u. 55; item Eranzelin cle div. Trad, et Script, p. 125), majori sane ratione temeritatis notam non effugeret, qui hujusmodi R. Pontificis doctri-nae refragari praesumeret. Consequenter argumentum inde assuraptum (confer dicenda cap. VI. q. I.) ut quid theo-logice certum haberi potest ac debet. — In tertia tandem hypothesi E. Pontificis doctrina de se majoris auc-toritatis non est, quam alterius privati auctoris, quem-adinodum ipsemet Bened. XIV in praefatione ad opus suum Be Synodo Dioecesana praemonet cum verbis Mel-chioris Cani: „ cum edunt libros de re qualibet Eomani Pontifices, sententiam suam ut homines alii docti expri-munt; non tanquam Ecclesiae judices de Fide pronun-tiant.quot; Pensanda igitur sunt argumenta et rationes, quas pro sua opinione allegant. Verumtamen, cum doctrinam et sensa Ecclesiae melius cognoscere censentur, ex capite illo scripta eorum per accidens auctoritate quadam ex-trinseca caeteris praestant.

Aucloritas Conciliomm generalium, inter fontes prima-rios quarto loco reposita, pro casus rerumve diversitate diversi etiam valoris argumentum affert. Nimirum 1° Quo-tiescumque Concilium generale sen oecumenicum, quod soil, auctoritate S. Pontificis legitime convocatum, cele-bratum et confirmatum est, cfr. Soglia p. I. § 33 — 3C, doctrinam de fide vel moribus ab universa Ecclesia tenendam dejliiit, hujusmodi Decreta, aut canones (qui-bus nempe ex adverso edicitur, quid ab omnibus vitari aut fugi debeat), ut totidem infallibilis Ecclesiae judicia, argumentum infallihililer certum praebent. 2° Dum Patres Concilii generalis in Decretis conciliariter latis, etiam in iis quae de fide vel moribus agunt, aliquid

monent aut suadent, affirmant aut negaut, etc. non tarnen ut doctrinam ab omnibus tenendam definiunt, is-tiusmodi eorum assertio, utpote Ecclesiae sensa procul-dubio exprhnens, ob rationem superius datam, pari raodo ut quid theologiec certum habenda est. 3° Ubi verb sermo est de particulari opinione unius aut plurium etiam Pa-trum, quae in Actis Conciliorum legitur prolata vel de-fensa, non tamen conciliariter admissa, liujusmodi sen-tentia majori auctoritate non gaudet, quam quae debita est arguraentis seu rationibus pro ea adductis.

Itaquc, ut ex Actis et Decretis Conciliorum genera-lium (et idem est de Actis et Decretis SS. Pontificum) rite argumentemur, sedulö semper videndum ac perpen-dendum est: an et rpnd in iis defmiatur; quid contra, etiam in Decretis dogmaticis, ineidenter mere affirmetur aut negetur, etc. Hunc in finem, praeter alia superius cap. IV. q. VI[. p. 56 indicata, ea scilicet, quibus doctrinae dejhiilio a siraplici affirmatione aut negatione internosci possit ac debeat, perutile est Conciliorum, errorum quoque quibus Ecclesiae doctrina opponitur, historiam bene perspectam liabere.

Ad fontem , de quo agimus, referri solet Conciliorum etiam partlcnlarium auctoritas. Ex ipsa eorum natura per-spicuum est,ea(|ua talia argumentum infallibiliter certum non suggerere, nisi forte doctrinae definitio in iis facta — quemadmoduin olim, vigente jure antiquo quo et illis judicium de fide et moribus permittebatur, non semel accidit — ab ipso E. Pontifice pro universa Ecclesia esset confirmata et approbata. Sunt tamen ea, quae in Synodis partieularikus conciliariter geruntur, de se magnae auctoritatis, utpote quae, si non totius Ecclesiae, saltern integrae Dioeceseos, Proviuciae, aut Natio-

nis (ioctriuam ct sensa exprimere censentur. Cïr. Pcr-rone de loc. tïieol. p. II. n. 275; item Soglia Ind. can. p. I. § 38.

Circa quiutum Theologiae fontem pvimarium, Ecclesiae nempc dhpersae doctrinam, sensum et praxim, in primis advertendum est, per Ecclesiam dispersara non intelligi corpus fidelium a legitiuiis suis Pastoribus avulsum; ne-que solos Ecclesiae Pastores, Episcopos np. cum 11. Pon-tiiice totius Ecclesiae capite; sed Ecclesiam adaequate sumptam, prout ca in doceutem et discentem distribui consuevit. Advertendum praeterea est, Ecclesiam sic ac-ceptam, pro diverso considerationis respectu, duplici in-fallibilitate pollere, activa scilicet in docendo, et pas-ftiva in discendo seu credendd. Cfr. dicta cap. IV. q. VI; item Deus de Eccl. n. 80.

Itaque, quid valeat Ecclesiae dispersae doctrina, sen-sus et praxis, sic paucis compreliendi potest: 1⁰ Quo-lies Ecclesia per orbein dispersa in rebus fidei aut mo-rum aliquid velut doctrinam ah omnibus tenendam pro-ponit et docet, vel ut talem credit et recipit, argumen-tum infallibiliter certum inde liabetur. 2° Dum Ecclesia per orbem dispersa aliquid unanimiter affirmat aut recipit, non tarnen ut doctrinam ab omnibus tenendam proponit vel admittit, hujusmodi Ecclesiae doctrina, sen-sus et praxis, natura sua, gravissimae auctoritatis est, argumentumque inde deductum ut quid theologice certum liaberi potest ac debet. 3° Quando vero istiusmodi doctrina, sensus et praxis viget in ecclesiis particulari-bus tantum, argumentum inde pssumptum magis aut minus probabile reputabitur pro dignitate aut numero earum ecclesiarum.

V. Inter media, quibus Ecclesiae dispersae doctrina, sensus et praxis innotescunt aut comprobari solent, priu-cipein locum tenent scripta SS. Patrum aliorumque veterum Ecclesiae Doctorum cum posterorum etiam Tlieo-logorum et Canonistarum doctrina: et hac quidem do causa eorumdem auctoritas inter fontes seu locos theo-logicos speciatim enumerari consuevit. — Ut autem de valore argumentorum, quae ex scriptis vel doctrina ip-sorum desumuntur, recte judicetur, sciendum est dili-genterque attendendum, quod iidem dupliciter spectari possint ac debeant. Videlicet

1° Ut doctores privati, qui suo modo Ecclesiae doc-trinam exponunt , demonstrant aut vindicant. Et sic quidem illorum dicta tantum valent, quantum rationes et argumenta, quibus sententiam suam stabiliunt. Cfr. Mclch. Canus de loc. tJieol. L. VII. cap. Ill; item Perrone de loc. thcol. p. II. n. 283 et 289. — Decet tamen, maximeque convenit, ne unquam hujusmodi SS. Patrum, aliorumve insignium Auctorum opiniones levi-ter aestimemus, vel indignabundi rejiciamus. Si forsan alicui eorum doctrina minus placeat, juxta monitum S. Augustini Lib. de spiritu et Uit era cap. o l „ quaerat doctiores, sed caveat, ne inveniat praesumtioresquot;.

2° Ut testes doctrinae et traditionis Ecclesiae. Sub lioc respectu tria de iis statui possunt: a) unanimis ip-sorum consensus, in rebus fidei aut morum aliquid cit doctrinam ab omnibus tenendam proponentium, argu-mentum infallibiliter certnm suppeditat: nullum quippe dubium esse potest, quin doctrina ab iis sic exhibita, doctrina ipsius Ecclesiae sit, cui testimonium perhibe'nt pro aetate qua singuli floruerunt. Cfr. Perrone 1. c. n. 283. b) Consensus illorum unanimis, in rebus lidei aut

morum aliquid affirmantium aut negantiuui, jiou tarnen ut doctrinam ab omnibus tenendam proponentium, ai-gumentum theoloyice certum afferre censetur: enimvero si hujusmodi eorum testimonium veluói doctrina Ecclesiae haberi neq'ueat, ejusdem saltem sensa, quibus contraire temerarium est, inde patescunt. c) Quando Patres aut Theologi in relatione doctrinae aut sensüs Ecclesiae non consentiunt, ejusmodi quorumdam testimonium, pro casus diversitate, plus aut minus valere poterit, certum tarnen argumentum inde deduci non poterit, nisi forte ipsamet Ecclesia doctrinam et sensa alicujus Patris vel Theologi, in certa materia, ut sua agnoverit, prout factum dicitur de principiis, quae S. Augustinus de exis-tentia pcccati originalis, et necessitate gratiae contra Pelagianos propugnavit. Cfr. de Feller l)kt. art. S. Au-f/ristin.

Nota. Ex iis, quae Utt. n) ot b) coustituta suut.vi-ilerc est, quain merito Concilium Tridcntiuum, cujus Decretuin in Conc. Vat. innovatum, ubcriusquc decla-ratum fuit, (confer, dicta p. 64.), Scss. IV. De edit, el usii sac. lihr. ordinarii; „ ut nemo, suae prudenliae inuixus, in rebus fidei et uiorum , ad aedificationem doctrinae christiauac pertineutium .... contra eum sensum, quera teuuit et tenet Sancta Mater Ecclesia, .... aut ctiam contra unauimem consenzum Patrum, ipsam Scrip-turam sacram interpretari audeat.quot;

3) Praeter media jam exposita, quibus Ecclesiae dis-persae doctrina, sensus et praxis potissimum dignosci-tur, dantur alia non minoris momenti et efficaciae, quibus idem effectus secundario modo obtinetur. Sunt ea: a) Syrabola et fidei professiones in Ecclesia recepta. Haec quippe totidem documenta sunt, quibus publica et antiqua Ecclesiae fides nitide exprimitur.

b) Libri doctrinales et Catechismi, auctoritate publica in Ecclesia admissi. Quos inter prae caeteris memorari lueretur Catechismus romanus, ad normam Tridentini Decreti [continuatio sess. XXV), a S. Pio Y editus, quem ut fontem maxime proprium ad repellendas fraudes perversarum opinionum, ad propagaudam et stabilien-dam raodo solido veram ac sanam doctrinam, omnibus proposuit Clemens XIII in Litt. Encycl. 14 Junii 1761 , et qmi talem denuo commendavit SS. D. N. Pius IX in Encyclica 8 Dec. 1849. Vide Kersten Jovrn. Hist. T. XVI. p. 478.

c) Libri liturgici, puta Missalia, Breviaria, Ritualia, Pontificalia, Caeremonialia, Sacramentaria, etc. Hisceenim, ut totidem monumentis publicae et antiquae Ecclesiae praxeos in Sacris peragendis, ejusdem li des et sensa longo saeculorum lapsu mire comprobantur. cfr. Martene De antiq. Eccl. ritihus; item Eenaudot Recueil d'anciennen liturgies orientates.

d) Festorum institutio cum Vigiliis et Jejuniis in Ecclesia observatis. Quodsi universim forma orandi sit nor-ma credendi, videbit quisque quantopere etiam per illa Ecclesiae fides et sensa commendentur.

ej Acta martyrum. In his quippe non subjectivos con-ceptus alicujus fanatici, sed responsa et testimonia ha-bemus hominum plurimorum omnis generis et conditio-nis, qui in confirmationem veritatis creditae sanguiuem suum profundere non dubitarunt. Ea etiam Acta — et hoe quidem non exiguum poudus iisdem adjicit — ab Episcopis solebant colligi approbarique, et qua talia in publicis fidelium coetibus praelegi. cfr. Ginouillac Hist, dn (lof/m. cath. ]). XXXVII Introd.; item Huinart Martyr. acta sine.

f) Historia ecclesiastica al) auctoribus fide dignis con-scrijjta. Siquidem illa est, quu Ecclesiae origo et fun-datio, progressus et fata, fides et praxis, quasi in spe-culo exhibentur.

g) Historia haeresum. Et liaec quidem duplex verita-tis argumentum nobis suppeditat. TJnum veritatum sen dogmatim Ecclesiae, quae ab haereticis impugnata sunt, et qua de causa ab Ecclesia exiêre aut ejecti sunt; alterum earum veritatum, quas recedentes ex Ecclesia se-cum tuleruut.

h) Monumenta materialia autiquitatis, puta epigra-phia, numismata, picturae, sculpturae, et alia id genus plura,quae homines apprime docti quasi e pulvere sus-citarunt ad confusionem Protestantium, aliorumque Ecclesiae ac dogmatis catliolici obtrectatorum. Confer Per-rone- de loco thcol. p. II. n. 296—3ÜG.

\^TI. Superest, ut de fontibns suisidiariis, seu ar-gumentis a ratione naturali caeterisque impropriis Theo-logiae locis petitis, quaedam proferamus. Vemm, quia inferius cap. VIII de rationis naturalis usu et abusu in S. ïheologia specialiter disserturi sumus, hoc loco satis erit summarie adnotare, quale subsidium liujusmodi argumenta Theologo praestent. Doctor angelicus in Sim. Theol. p. I. q. I. Art. VIII. quaestionem illam inci-denter attingens, ea de re in liuuc modum scribit: „ ar-gumentari ex auctoritate (adscitis np. argumentis ex fon-tibus Tlieologiae stricte dictis) est maxime proprium liu-jus doctrinae, eo quod principia hujus doctrinae per re-

etiam ratione liumana, non quidem ad probandum fi-dem, quia per hoe tolleretur meritum fidei, sed ad

inauifestandum aliqua quae traduntur in liac doctrina. Cura igitui- gratia non tollat naturam sed perficiat, opov-tet quod naturalis ratio subserviat fidei, sicut et natu-ralis inclinatio voluntatis subsequitur cliaritati. Unde et Apostolus dicit II ad Cor. X. 5. in captivitatem reclir/eu-tes oniiiem hitellectum in oljsequium Chridi. Et inde est, quod etiam auctoritatibus Pliilosophorum sacra doctrina utitur, ubi per rationem naturalem veritatem cognoscere potuerunt, sicut Apostolus Act. XVII. 28. inducit verbum Arati dicens: sicut el quidam poëtarum, vestrorum dixerunt: yenus Bei iumus. Sed tarnen sacra doctrina hn-jusraodi auctoritatibus utitur quasi extraneis argumentis et probabilibus.quot;

I. Quot et qui veritatum gradus in S. Tlieologia dis-thigui soleaut? indicando praecipuas veritatum species, quae ad siugulum referuntur.

III. An et quomodo peccet, vel etiam liaereticus dicen-dus sit, qui veritates theologice certas impugnare, aut propositiones ab Ecclesia infra uotam haereseos damnatas propugnare non veretwr?

I. Veritates, quas S. Tiieologia in suo ambitu com-plectitur, pro diversa obligatione quam imponunt aut secum ferunt (inde enim, et non a certitudine earum clistinctio ista desumitur, cfr. dicta cap. IV. q. VI. et VII.), commum calculo ad tres gradus seu ordines re-duci solent.

Primum gradum efficiunt veritates fdei, seu veritates quae in revelatione divina explicite aut implicite con-tinentur, et qua tales ab Ecclesia (sub triplici organo spectata) omnibus Christi fidelibus fide catholica creden-dae proponuntur. Dicitur_/7f/e catholica: praecidimus eniiu a revelationibus divinis, quae forsan cuipiam peculiari-ter factae sunt. Ejasmodi veritates possunt utique esse de fide divina; veruintamen qua tales ab omnibus fide catholica credendae non sunt. Cfr. Dens de Fide n. 12. — Ad hunc gradum referuntur

a) Articuli fidei, quorum nomine — etsi de se idem sonent ac dogma aut punctum fidei — per oppositio-nem ad alias fidei veritates intelliguntur passim veritates quaedem prhaariae, in Symbolis Ecclesiae nobis exbibitae. Cfr. de Fide n. 22.

b) Dogmata dejinita, quae np. solemni Ecclesiae ju-dicio fuere decisa, omnibusque Christi fidelibus sub poena haeresis credendae proponuntur. Hujusmodi fidei veritates, utpote speciali modo omnibus ad credendum pro-positae, nonnumquam simpliciter fidei dogmata appel-lantur.

c) Dogmata catholica, seu veritates iu Verbo Dei scripto aut tradito contentae, et qua tales ordinario Ecclesiae magisterio omnibus ad credendum propositae, quin adsit explicita earum definitio (cfr. dicta cap. IV. q. V. p. 45. 46.). Dogmata ista, saepenumero dogmata re-

velata, aut etiam veritates ad ficlem spedan/c-s mmcupa-ta, de se ejusdem firmitatis cfl; obligationis sunt ac ipsa dogmata solemniter definita. Consequenter si quis Chris-tianus, insurgens adversus luijuscemodi Ecclesiae pro-positionem sibi sufficienter nolam _y dogma quoddam ca-tholicum sciens volens negaret, vel etiam in dubium vo-caret, non modo contra fidei obligationem deficeret, at jure meritoque, etiam ante Ecclesiae definitionem, ab omnibus ut haereticus liaberetur, quemadmoduni factum legimus quoad Arium, Nestoriura, Lutherum , aliosque haeresiarchas. Vide Perrone de Jide, spe et char. p. I. n. 193; item Soglia Inst. can. p. III. § 166 alias 232. — Quia vero hujusmodi Ecclesiae dogmata singillatim et expresse sub poena liaereseos proponi non solent; quia insuper contingere potest, quod circa ejusinodi veritates in revelationis deposito contentas, et qua tales fide divina credibiles, dubium exoriatuv, utrum infallibili Ecclesiae magisterio sic proponantur, ut ab omnibus Christi fidelibus fide catholic a credi debeant (cujus rei ex-emplum habemus in conceptione immaculata B. Mariae Virginis, nee non in infallibilitate R. Pontificis ex Cathedra loquentis: veritates istae, ante solemnem carum definitionem, erant sane fide divina credibiles, et reipsa in universa Ecclesia pie credebantur ob fundamenta'seu motiva revelationis quibus innitebantur; attamen veritates, ab omnibus Christi fidelibus fide catholica creden-dae, postea solum evaserunt) ; his quidem de causis cum Concilio Prov. nostro p. 27 dici potest: „haeresis nota non incurritur, nisi cum negantur dogmata solemniter definita.quot; Hac quoque ratione vere scribit Suarez de Fide Disp. XIX. Sect. 3. n. 11.: „si aliquis nollct credere aliquid in Scriptura contentum , quia non pu-

tat, ilium esse verum Scripturae sensum, non eritper-tinax contra fidem (ideoque nee haeretieus), donec Ecclesia illum sensum approbet, et illi nihilominus resi-stat.quot; Ea quoque ratione verissime ait Perrone 1. c. n. 470: „quamdiu quis paratns ac dispositus est ad se subjiciendum auctoritati Ecclesiae, quamvis erret in fi-dei negotio, haeretieus non est, nee dici potest. Perti-nacia (ad haeresin requisita) consistit in voluntate de-liberata resistendi Ecclesiae aliter docenti.quot;

Secundum gradum constituunt veritates theologicc cer-tae, quae scilicet fidem directe non attingunt, attamen ita certae sunt, ut opiniones eisdem doctrinae capitibus ad-versae, quamquam liaereticae dici nequeant, aliam tarnen theologicam mereantur censuram. (De censuris ejusmodi vide Dens de Fide n. 55; item G ousset Théol. dogm. T. I. n. 1040—1052.).— Veritatibus istins generis accensentur;

a) Conelusiones theologicae, sen veritates in revelatione divina virtualiter contentae, atque ex ea ratiocinationis ope evidenter deductae. Harum quippe oppositum, si non liaereticum, saltem ut erroneum, temerarium, etc., quandoque etiam ut haeresi proximum, habendum est. Exemplo sit ordo Diaconatus, cui dignitatem sacramenti competere, conclusione theologica ex praemissa de fide evidenter deducitur. Cfr. Dens de Ord. n. 3; item Perrone 1. c. n. 123.

b) Veritates istae, quarum contradictorium ipsamet Ecclesia infra notam haereseos, puta ut falsum, erroneum, temerarium, etc. singillatim condemnavit, vel etiam in gloho, non addita scilicet nota quam singula ])ropositio meretur, proscripsit. Hujusmodi veritates priori in casu ut theologicc ccrtas habendas esse, cx ipsa,

descriptione superius data in comperto est. In posteriori vero casu singula utique proposit'io sic damnata aliquam censuram theologieam meretur; de nulla tarnen in par-ticulari constat, earn esse-liaereticam, licet etiam in globali damnatione nota haeresis interveniret: veritates igitur, quaruin contradictorium sic damnatum fuit, ve-ritatibus theologicae certis merito annumerantur. Cfr. Steyaert In prop. damn. p. 188—194; item Dens de Fide n. 55 et 83.

c) Veritates illae, quae communi Ecclesiae sensu ni-tuntur, quin tamen ut fidei aut moruin doctrina ab omnibus tenenda per earn proponantur. Cujusmodi sunt plures propositiones in S. Theologia communiter admis-sae; plures etiam Scripturarum interpretationes unanimi Patrum consensu admissae; etc.

Tertium gradum efformant quaestiones liherc controver-sae, in quibus nempe opinandi liber tas relinquitur. Tales signanter sunt:

a) Opiniones illae, quas ipsa Ecclesia liberas esse voluit, aut censura ulla, notari expresse prohibuit. V. G. Systema Molinistarum et Thomistarum in materia de de gratia.

b) Plures quaestiones tlieoreticae aut mere speculati-vae, quae ultra fidei dogmata et veritates tbeologice certas, pro uberiori rerum revelatarum explanatione, a probatis auctoribus argumentis magis aut minus proba-bilibus pro et contra agitantur.

c) Nonnullae etiam quaestiones aetionum humanarum honestatem seu moralitatem spectantes. Quamvis enim prima morum principia, revelationis aut etiam rationis lumine, per se elara et pers])icua sint; quamvis non

desiut canones atque decreta, quibus plura in re mo-rali per legitimam auctoritatem fuêre decisa vel deter-minata; quamvis denique magna copiu prostent rerum moralium pertractationes, quibus viri doetrina ac pietate conspicui materiam istam egregie illustrarunt j nihilo se-cius permultas remanere morum quaestiones in quibus nihil certi habetur, praesertim ubi agitur de regularum interpretatione et applicatione ad casus particulares, nullus est qui ignoret. — Legi lüc potest Monitum S. Al-phonsi de Ligorio ad lectorem Theologiae inoralis, initio operis positum.

II. Memoratos veritatum gradus in quavis rerum sa-crarum exploratione aut pertractatione sedulo attenden-dos esse, inferius cap. TIL q. III amplius demonstra-bitur. Interea loci, pro recta eorum applicatione, hie adscribere lubet celebrem regulam, ex operibus D. Au-gustini collectam: „ In necessariis unitas, in dubiis li-bertas, in omnibus charitasquot;. Dicitur

1° In necessariis nnitas. Kccessariorum nomine non solum intelliguntur fidei veritates ab omnibus credendae; multo minus fidei dogmata solemni Ecclesiae judicio de-finita; verüm etiam omnes et singulae veritates theolo-gice certae, utpote quas nullus Catholicus, salva sub-jectione ex conscientia debita, negare vel in dubium vo-care potest. Confer dicta cap. IV. q. V, p. 46—48. Procul igitur sit (prout ibidem jam verbo admonuimus) eorum agendi ratio, qui in hujusmodi veritatibus opi-nandi libertatem admissam volunt, aut illas etiam quaes-tionibus libere controversis assimilare non dubitant. Vir vere catholicus non modo Ecclesiae dogmata, sed ct sensa illius, sou doctrinam communiter admissam, in

omnibus aemuletur necesse est. Quod hac in ro Evan-gelii praeconibus mandat Concilium Prov. Ultraj. p. 10 7 , id quilibet Catholicus, praesertim vero Theologus, sibi dictum aestimet: „ inter dogmata et opiniones probe dis-cernant, sed et doctrinam quoquc noscant communi sen-tentia praestantiorum Theologorum traditam, ne ab illa declinent.quot;

Nota. Illud tarnen boe loco in gratiam eoutroversistarum animadverti potest, ipsos quandoque in sua cum haereti-cis polemica solas fidei vcritatcs necessaiias dixissc lino ratioue seu niotivo, ut qui cscara ferrc non poterant, doctrinae lactc, sou primis fidei veritatibus , ad con-versionem facilius allicerentur Juxta illud S. Fan li I. Cor. III. 3. lac vobis poium decli, non. escani, nonclnm emm poteratis.

2° In duhiis Uier las. Id est, in quaestionibus liberc controversis, quarum specimina quaedam superius iudi-cata sunt, secundum monitum üoctoris gentium ad Rom. XIV. 5. un usquisque in suo sensu dbundet. Quapropter in liujusmodi quaestionibus sequamur regulam a Melcli. Cano in opere de loc. Theol. L. VIII. cap. A . propo-sitam: „ Scliolasticas quaestiones oportere a Decretis se-jungere, fideique quaestiones ab his, quae inodo hue, modo illue transferuntur, et sine pietatis jactura possunt in utramque partem disputari. Decreta arcte tenere de-bemus, accurateque defendere: opiniones non item, sed si non cum Academiae, at cum christianae modestiae temperamento. Pro fide etiam cum vitae discrimine pu-gna sit; pro his, quae fidei non sunt, pugna sit, si ita placet, sed incruenta sit tarnen.quot;

Eegula ista exhibet normam in exploratione aut de-fensione istiusmodi controversiarnm toneiulam. Verum

alia prorsus quacstio est; quid in praxi facto opus sit, quando omnibus serio perpensis de honestate seu licei-tate actionis poneudae certo non constat? Res ilia, cu-jus summum momentum neminem latet aut latere po-test, in Tractatu de conscientia ex professo expenditur, cjusdem etiam applicatio ad casus obvenientes in decursu S. Theologiae, data occasione, fieri solet. Nolumus igi-tur ea de re hoe loco pressiorem sermonem instituere. Sat erit in hac nostra Inlroduclione ad S. Theologiam Confessarios cum Bened. XIV. (Epist. Encycl. 26 Jun. 1749 Apostolica constitutio § 21) admonere: „ut in re dubia propriae opinioni non innitantur; sed antequam causam diriuiant, libros consulant quam plurimos, cos cumprirais, quorum doctrina solidior; ac dein in cam descendant sententiam, quam ratio suadet, et firmat auc-toritas.quot;

3quot; In omnibus charitas. Hoc est, pax Dei, quae ex-superat omnem sensum , in omnibus eiim necessariis tuin dubiis, juxta monitum Apostoli ad Phil. IV. 7., emfo-diat corda et intelligentias vestros. Quod ut fiat, ma-gistro D. Augustino de docir. chrisl. L. II. cap. 31., imprimis „ cavenda est libido rixandi, et puerilis quae-dam ostentatioquot;, quae non minus inimica est veritati, quam viro christiano indigna. Opus praeterea est secundum eumdem Ecclesiae Patrem de Trimt. L. II. n. 10., ut veritatem „in pace catholica pacifico studio requira-mus, parati corrigi, si fraterne ac recte reprehendimur, parati etiam si ab inimico, vera tamen dicente, morde-murquot;. Nam, ut recte et apposite scribit S. Cyprianus epist. 71,,, nou vincimur, quando offeruntur nobis me-iiora, sed instruimur, maxime in his quae ad Ecclesiae unitatem pertinent et spei ac fidei nostrae veritatem.quot;

III. Ex iis, quae superius ad IE sub 1° de imitate in necessariis servanda, remissive ad alia quae cap. IV q. V. p. 4G—48 rei istius respectu constituta eranfc, do-cuiraus, prima fronte apparet, christianorum neminem, salva subjectione qua, Ecclesiae docenti obstringitur, veritates theologice cartas impugnare, aut propositiones infra notam liaereseos ab Ecclesia damnatas propugnare posse. Varum ut principium istud (cujüs applicatio practica ad duos casus particulares legi potest in Tractatu de proA. et abol. lihrorum pag. 17—21, item in Res-ponsis anni 1872 p. 194—198) magis dafiniatur, tria Mc cum respectu ad quaestionem propositam universim statui possunt.

1⁰ Ejusmodi personam, nisi forte bona fidas ipsam excuset, gravitar peccara contra r ever ent iam et ohedientiam, qua quilibat Cliristianus veritates istius generis recipere, et propositiones sic damnatas propallere tenetur. In con-firmationam liujus assartionis recole, quae superius cap. IV. q. V pog. 47 sq. cum varbis S. Pontificis Pii IX. et ipsius etiam Concilii Vaticani da re ista stabilita sunt.

2° Hujusmodi agendi rationem qua talem, sau ax vi objecti et natura sua, non constituare peccatum haere-sis; ratio est, quod materia proxima istius culpae non sit propositio haeratica. Cfr. Suarez de Fide disp. XIX. sect. VI. n. 3°.

3° Sic agentem, si np. actionis suae consaquantiam perspicians, eidem niliilominus pertinaciter inhaeraat, per aceidens sen indirecte non raro haerasis culpa irre-tiri, in quantum scilicet ex necessitate consaquentiaa ea etiam nagare cansatur, quae directe ad fidem spactant. Ad fidem, inquit S. Thomas 2^a 2^ae q. XI. Art. II, „ aliquid partinet duplicitar: uno modo directe at prin-

cipaliter, sicut articuli (sen dogmata) fidei; alio modo indirecte et secundario, sicut ea ex quibus negatis se-quitur corruptio alicujus articuli; et circa utraque potest esse haeresis, eo modo quo et fidesquot;. Jam vero qui veritates Theologice certas scienter impugnare, aut pro-positiones infra notam haereseos condemnatas propugnave non veretur, censetur illas (priores), ut falsas, infuuda-tas aut certe, posthabita Sedis Apostolicae declaratione, ut quaestiones libere disputatas habere; has vero (posteno-res), non obstante Ecclesiae aut S. Pontiflcis condemna-tione ut veras et legitimas opiniones eonsiderare; adeo-₍₁ue implieite sustinere, SS. Pontifices in sua declaratione ac condemnatione a vero aberrasse, aut saltern potestatis suae limites excessisse. „ Quod quidem, ut cum Pio IX in Encyclica Quanta cura mm 1864 loquamur, quaatopere adversetur catholico dogmati plenae potestatis Romano Pontifici ab ipso Christo Domino divinitus collatae uni-versalem pascendi, regendi, et gubernandi Ecclesiam , nemo est qui non clare aperteque videat et mtelligat.

I An et quae methodus in docenda et discenda Theo-' logia prae ceteris cxpediat ?

IV. Quomodo pro hostium diversitate in ipsa veritatis catholicae tuitione aut defensione procedendum sit ?

V. Quae tandem media Theologiae Candidatis arripien-da sint, ut fructus uberiores ex studiis colligant ?

I. Methodum aliquam, sen certam ac determinatam rationem, quam in veritatum tractationc et indagatione sequamur, in quolibet disciplinae genere necessariam esse, nemo est qui ignoret aut neget. Consequenter et sacra Theologia , utpote veritatum revelatarum erudita cognitio, veraque scientia, ceteris omnibus multifariam antecellens (cfr. dicta cap. I. q. III. et cap. 11. q. Ill), certa aliqua methodo carere non potest. — Methodum vero systcmaiicam, qua np. res tractandae sic ordinantur aut disponuntur, ut omnes ab uno principio dependere et ad illud reduci videantur, S. Theologiae prae ceteris convenire, teste Liebermaun Inst. Theol. T. I. p. 26. ed. S*quot;¹, communis hodie est eruditorum sententia. Exem-plum Christi et Apostolorum, qui nusquam doctrinae suae systema exposuerunt, neque ad aliquem veritatum ne-xum vel ordinem attenderunt, nihil omnino in hac quaes-tione evincit aut probat. Nec Christum, nec Apostolos decuisset Philosophorum more disserere, et in arte qua-dam humana praesidium quaerere. Nos autem, quibus rerum divinarum scientia non e coelo illabitur, at studio et labore regulariter acquireuda est, quaevis media ar-ripere debemus, quae pro aptiori scientiae istius explana-tione et acquisitione magis utilia videntur. Quia vero ad fincm ilium, et praesertim quidem ad aliorum theo-logicam informationem, plurimum conducit, si dogma-

turn catliolicorum admirabilis nexus, atque in unum doctrinae corpus perfecta concatenatio ad oculum deraon-stretur, videbit quisque, hujusraodi systematicam verita-tum ordinationem in docenda et discenda S. Theologia . prae ceteris expedire.

II. Habita rei istius rationo, in qualibet rerum theo-logicarura explanatione , illud ])riinuin curandura est, ut veritates pertractandae debito ordine inter se disponan-tur. Ea est humanae rationis natura, ut rerum harmo-nia plurimüm delectetur, ideoque, sicut unius veritatis lumine illustratur, ita et miitatem in omnibus quae-rat ; ea insaper rectae ordinationis utilitas est, ut doetrina tradenda non modo amoenior inde fiat, sed illius etiam capita facilius intelligantur ac firraius memoriae imprimantur; primum igitur, quod in qualibet rerum theologicarum pertractatione curari debet, illud profecto est, ut veritates explanandae apto ordine dis-ponantur , et quomodo inter se connexae sint , fic unum quasi corpus efficiant, meliori quo fieri potest modo ostendatur.

III. Eebus ita dispositis, pro scientifica earum no-tione tria ulterius praestanda sunt :

l^um est, sedulo discernere, quid in re, de qua agi-tur, fides doceat, quid theologice certum sit, quid li-bere disputetur. Quanti referat bujusmodi rerum tractan-darum discretio, ex ipsa S. Theologiae natura spoute sua dimanat. Verum enim. vero, si in quavis scientia vel arte certa ab incertis, et quae veriora videntur a rebus minus notis diligenter distinguenda sint, majori sane ratione erudita religionis cognitio exigit ac postulat, ut

quo loco aut gradu res tractanda habenda sit, accurate determinetur. Qui secus ageret, confundens up. scliolac opiuiones , aut etiam veritates tlieologice certas cum ipsis fidei veritatibus, hoc suo facto nou solum negligeret obligationes quas singulae impouuut, sed rei etiam ca-tliolicae maximum detrimentum inferret: „ Iiac enim ra-tione, ut vere dicit Van Loo in sua Introcl. in Theol. dogm- p. 52, apud haereticos et infideles imo et apud catholicos periclitabitur dignitas , sanctitas et Veritas praestantissimae religionisquot;. — Praefata veritatum discre-tio (quid scilicet in re proposita fides doceat, tlieologice certum sit, aut libere disputetur) in quavis discus-sione theologica apprime notanda, pari modo attendi debet in praedicatione veritatum reternarum Sacrae Religionis nostrae, ne forte quis, res exaggerando, aut moras quorumdam opiuiones uno halitu proferendo, etiam ca, quae fide catliolica omnino tenenda sunt, apud po-pulum labefactet.

2^um est, veritates a revelatione assumptas, vel ex ea deductas rite exponere ac comprobare. In veritatum il-larum expositione, re sane summi momenti ut distincta carum cognitio acquiratur, imprimis caveri debet, ne unquam proprio ingenio nimis indulgeatur, aut receda-tur ab eo sensu quem tenuit ac tenet Sancta Mater Ecclesia. Juvat insupcr, pro recta dogmatum intelligen-tia, bene attendere, quibus erroribus Veritas ab Ecclesia definita vel declarata opponatur; et hac quidem de causa , ubi sermo est de veritate , quam haeretici ceterive Ecclesiae hostes impugnant aut pernegant, saepenumero perutile est, eorum placita paucis praelibare. Juvat etiam multüm, pro majori dogmatum claritate, bene perspi-cere, quae controversiae, salva Ecclesiae fide, circa non-

nulla dogmatum adjuncta in scholis agitentur, easdem-que disputationes, illarumque valorem breviter expen-dere. Illud demum non rare opus est, ut pro accurata dogmatis alicujus notione plures quaestiones philosoplii-cae perspectae habeantur, aut certe una simul summa-rie dilucidentur. Exemplo sit mysterium SS. Trinitatis. Quis unus, quaeso, primariam liane fidei veritatem vel obiter percipere poterit, nisi praevie intelligat, quid per naturam et personam, per identitatem et distinctionem, etc. ontologice siguificetur aut denotetur ? Hujusmodi quaestiones vel notiones, cum ipso dogmate intime con-nexae, quasi fidei appendices haberi possunt, „ quas, teste Melch. Cano cle loc. Theol. L. XII. cap. V, quo-niam gratia explicandi illas, quae vere et propria theo-logicae sunt, apposite «t graviter adjunguntur, jure quodam vel similitudinis, vel propinquitatis, vel etiam ordinis Tlieologicas itidem baud absurde appellaveris.quot;

Postquam Veritas tractanda rite exposita ac declarata fuerit, eaipsa argumentis congruis confirmanda ct de-monstranda est. Enimvero licet infallibili Ecclesiae ma-gisterio, tanquam primario certitudinis fundamento, om-nes doctrinae revelatae partes sustententur, atque ideo pro vera et certa veritatis revelatae notione satis sit, modo constet, earn qua, talem ab Ecclesia omnibus Christi fidelibus tenendam proponi; plurimum tamen expedit, imo, ut ejusmodi doctrina ad notionom scientificam eve-hatur, necesse etiam est, singula doctrinae capita argumentis, ex S. Scriptura ceterisquc fontibus Theolo-giae depromptis, perite coufirmare ac demonstrare. — Quia vero de hujusmodi doctrinac revelatae dernonstra-tionc, ct quid in ea prae ceteris attendenduin sit; item dc vi aut robore argumcntorum, quibus S. Theologia

theses et conclusiones suas stabilire consuevit, alibi cap. IV et V copiose dictum est; ea quae ibidem constituta sunt, heic pro insertis habeantur.

3^mm est, veritatem explicatam et coraprobatam contra fidei adversarios tueri, et a telis eorum defendere. Vera m ut res ista pro hostium diversitate apte perficiatur, nonnulla speciatim advertenda sunt. Sit igitur

IV. Fidei Catholicae obtrectatores generatim dupli-cis generis aut naturae sunt. Alii enim, liaeretici vulgo dicti, Christi revelationem, divinamque Scripturarum inspirationem nobiscura adraittunt, at Ecclesiae auctori-tatem audacter abnegantes, temere asseverant: privato cujuscumque judicio, quid credendum sit, ex SS. Litte-ris colligendum ac dijudicandum esse. Alii vero, puta üationalistae, Naturalistae, ceterique liujusmodi incre-duli, quo etiam nomine veuiant, omuem Dei revelationem , saltem veram ac proprie dictam, indigne recusant aut pernegant, ut solius rationis placita, ejusdemque sufficientiam et plenam independentiam in dignoscenda qualicumque veritato proclamcnt ac vindicent.

In veritatis catholicae tuitione adversus primam er-vantium classem duplici modo sen via universim procedi potest: videlicet ])er modum praescriptionis, et per mo-dum discumonis. Prior modus — quo jam pridem iu-.signis rei catholicae defensor, Tertullianus in libro de Praescriptionibus cap. 37 hacreticos sui temporis insecta-tus est verbis istis: „ Qui estis ? quando et uude ve-nistis? quid in ineo agitis, non mei? quo denique, Marcion, jure sylvam meam caedis ? qua licentia, Valentine, 1'ontes meos transvertis ? qua potestatc, Apel-les, liniites meos coramdves ? Mca est possessio : quid

lac caeteri ad voluntatem vestrara seminatis et pascitis ? Mea est possessie, olim possideo, prior possideo, habeo origines firmas ab ipsis auctoribus quorum fuit resquot;, etc. — prior modus, inquam, fundatur in antiqua et legi-tima possessione veritatum, quas Ecclesia catholica a Christo Domino, ejusque Apostolis accepit. Quemadmo-dum in materia juris inter ceteros modos, quibus rei alicujus dominium acquiri, aut actio alterius elidi pos-sit, communi calculo recensetur praescriptio (cfr. Prin-cipia juris n. 40 sq.), ita quoque in rebus Jidei prisca Ecclesiae possessio argumentum suppeditat, quo recte evincitur, cuncta liaereticorum dogmata aut placita, ut-pote nova, et liocipso a doctrina Christi aliena, ne au-dienda quidem esse, neque ad examen aut disputationem admittenda (niet ontvankelijk zijn). Vis seu robur istins argumenti in eo situm est, quod temporis lapsu nulla mutatio in doctrina Ecclesiae catholicae facta sit aut fieri potuerit; atque ideo quae nunc est Ecclesiae doctrina a Christo et Apostolis descendat. Et sane — ut antece-dens hujus propositionis paucis confirmemus — Ecclesia Christi, velut civitas super montem posita, cunctis vi-sibilis et conspicua, a primis saeculis longe lateque diffusa erat, ita quidem ut ipsemct S. Paulus ad Kom. I. 8. affirmare non dubitaverit: fides vestra anmcntiatur in miioerso viundo; et rursus ad Col. I. 6 : Quod (Evan-gelium) pervenit ad vos, sicut et in universo mundo est. Fuit ipsi Ecclesiae quovis tempore alte repostum moni-tum ejusdem Apostoli I ad Tim. VI. 20 : depositum ens-todi; item illud antiquitatis dictum : nihil innovetur, nisi quod traditum ; cfr. Vincentius Lirin. Commonit. n. 22. Euit ipsamet Ecclesia, historia teste, adversariorum ob-trectationibns et cavillationibus indesinenter exposita;

etc. .. . Quocirca si quae mutatio in rebus fidei aut ino-rum contigisset; liistoriograplii, omnem disciplinae va-riatioiiem referentes , ejusmodi mutationem a fortiori euarrassent; Episcopi, sacerdotes, quin et simplices fi-deles hand dubie reclamassent; taceutilms etiam Catho-licis, ipsi haeretici, qui vel dogmatum definitiones ceu fidei immutationem nobis obtrudunt et exprobrant, certo certius e tectis divulgassent; ipsis novatoribus, prout semper factum est, et liodie fieri videmus, adhaesisset nomen innovationis suae; etc. At vero nihil horum in-venitur j aut saltern fundate affirmari potest; contra an-tiqui haeretici, qui primis saeculis ab Ecclesia exierunt, in raultis fidei articulis, quos posteriores abjecerunt, nobiscum mire concordant: concludere igilur licet, Ecclesiae catholicae doctrinam temporum decursu nullam mutationem subiisse.

Posterior procedendi modus, priore longior et ope-rosior, pro casus diversitate diverse institui potest. Ali-quando satis est. Ecclesiae doctrinam, haereticorum pla-citis oppositam, argumentorum pondere invicte demon-straro; siquidem, cum ad regulas logices contraria non possint esse simul vera, hujusmodi veritatis demonstra-tio per se adversac opinionis confutatio est. Quandoque pro errorum refutatione satis etiam est, eorum princi-pium aut fundamentum convellere aut solio suo detui'-bare; liac quippo ratione, subverso np. fundamento, di-labitur universa errorum structura eidem superaedificata. Ex. gr. quum Protestantes totum quoddam doctrinae corpus deduxerint ex principio erroneo: quod hominis li-berum arbitrium in ordine boni moralis per peccatum originale extinctum sit; ubi hujus fundamentalis erroris falsitas dcmonstrata fuerit, eo i])so corruunt quacvis alia

doctrinae capita, quanta etiam arte inde evoluta sint. Aliquando tandem ipsa haereticorum commenta etiam directe refelli possunt, ostendendo nempe eorum repu-gnantiam cum primis rationis principiis; aut falsa et absurda, quae continent, legitima consequentiA, inde de-ducendo; aut denique falsitatem eorum ex ipsa S. Scrip-tura, cjuam solam ut regulam fidei se habere jactitant, demonstrando. Etsi enim Scripturarum effata non semper talia sint quibus, seposita Ecclesiae auctoritate, Veritas revelata invicte probari queat, prout superius cap. IV. et V. uberius declaratum fuit; nonnumquam tamen, attentis solis hermeneuticae regulis, cam claritatem prae se ferunt, ut haereticorum doctriua aperte iis contraria cognoscatur; proindeque per ilia qua talia, quasi argu-mento ad hominem, jure meritoquc jugulari ac confici possit.

Et haec quidem de mode procedendi contra haercti-cos dicta sint. — Ubi veru sermo est de veritatis ca-tholicae tuitione adversus alteram errantium classem, il-lud primum cum S. Augustino de gen. adlitt. L. I. c. 21.

documentis demonstrare potuerint, ostendamus nostris litteris non esse contrarium. Quidquid autem . . . nostris litteris, id est catholicae fidei, contrarium protu-lerint', .... nulla dubitatione credamus esse falsissi-nium.quot; Duplex igitur, pro rerum varietate, hie patet via, quam et ipsum Concilium Yatic. sess. III. cap. IV insinuat hisce verbis: „ inauis contradictionis species (fi-dem inter et rationem) inde potissimum oritur, vel quod. Mei dogmata ad meutem Ecclesiae intellecta et expo-sita non fuerint, vcl quod opinionnm commenta pro rationis effatis habeantur.quot;

Itaque. 1° Quotiescuraque hujusmodi adversarii aliquid linn is ac solidis argumentis veraciter demonstrant, il-ludque catliolicae doctrinae opponere volunt, defensio nostra eo dirigenda est, ut ostendamus, illudipsum nos-tris Libris, sen doctrinae catliolicae rite intellectae, nou esse contrarium, adeoque hancipsam, 11011 obstante tali difficultate, intactam consistere. 2° Dum vero iidem re-velationis liostes, rationis lumini scientiarumque progres-sui praefidentes, cpiidpiam docent, ([uod SS.Litteris, sen doctrinae catliolicae rite intellectae, revera opponitur, sine nlla dubitatione credendum est, id falsissimum esse, et quomodo possumus, etiam ostendcndum. Regnlae istae in ipsa rerum natura, sen in vera revelationis ac rationis notione, fundantur. Enimvero — ut cum praefato Coucilio 1. c. loquamur — „ etsi fides sit supra ratio-nem nulla tamen unquam inter fidem et i'ationem vera dissensio esse potest: cum idem Deus, qui mvsteria re-velat et fidem infundit, animo liumano rationis lumen indiderit; Ileus autem negare seipsum non possit, nec verum vero unquam contradicere.quot; Consequenter, si quid rationis lumine certo constet, seu veraciter demonstre-tur, ob rationem mox datam indubie tenendum est, illudipsum divinae revelationi ad mentem Ecclesiae intellectae non adversari. Sin vero rationis lumine aliquid doceatur aut asseratur, quod veritati illuminatae fidei, seu doctrinae revelatae ad mentem Ecclesiae intellectae, revera contrarium est, hocipsum pari motivo ut falsum omnino liaberi debet. „Omnem assertionem, inquit me-moratum Concilium 1. c., veritati illuminatae fidei con-trariam omnino falsam esse definimus.quot; Addidimus in postrema regula: et rjuomodo possumus, etiam ostenden-dvm. Exigi profectb nequit, ut quaevis incredulorum

commenta, quae saepenumero aliud non sunt quam ima-ginariae quaedam hypotheses, serio confutemus; et hoc quidem tanto minus exigi potest, quod ex natura rei et juris regula probandi onus illi incumbat, qui factum allegat quo alteram ex sua possessione deturbare velit. Quousque hac in re defecerint, hujusmodi ipso-rum objectiones et difficultates merito contemni possunt, aut certe satis est indicare modos, quibus dilui et solvi queant.

Quando autern in praefatis rerum adjunctis impugna-tam fidei veritatem contra incredulos tueri, et a telis eorum defendere voluerimus, non poterit sane consuetis argumentis theologicis ea vis attribui quae revera iis inest, nisi antea revelationis divinae existentia et credi-bilitas, nee non Ecclesiae catholicae Veritas, ejusdem-que in docendo infallibilitas contra illos solide stabilian-tur; in omni quippe disputatione seu veritatis discepta-tione hoc primüm requiritur, ut principio utrimque ad-misso argumentatio superstruatur; secüs euim, utut firma ea fuerit, pelitione jprmcipii ab adversario facile elude-retur. Verumtamen, hisce etiam praetermissis, restat alius modus quo, in defensione veritatis revelatae adversüs incredulos ceterosque Ecclesiae catholicae aut revelationis divinae obtrectatores, ex SS. Litteris et reliquis fontibus Theologicis argumentari liceat. Quandoquidem ipsamet S. Scriptura — ut de hoc argumentorum fonte tantum dicamus — praecisione etiam facta a divina illius inspi-ratione, monumentum historicum est, de cujus authen-tia, integritate ac veracitate secundum regulas sanae cri-tices dubitari non potest. Ut igitur ex ea sic considerata aliqua fidei Veritas, v. g. divinitas Domini Nostri Jcsu Christi, quam proh dolor! tot impii hisce diebus vcl

relativo et improprio sensu solum admittunt, vel etiam prorsus abjicere non mctuunt, contra hujusmodi male-volos adstruatur ac defendatur, hac aut simili ratione procedi poterit: Veritas ista in SS. Scriptura, etiam qua libro mere humano spectata, multifariam multisque rao-dis in proprio et nativo sensu enuntiatur ac praedica-tur; ea igitur a quovis sensato viro in sensu proprio et nativo agnoscenda et profitenda estj nisi ejusmodi testimonia , spretis hermeneuticae ac criticae regulis, a vero eorum sensu violenter detorquendo, vel audenter abnu-endo, toti Christianismo nuntium remittere, quin et in scepticismum historicum abire velit. Profecto, si quis, admissa veritate eorum quibus Christi divinitas in SS. Litteris saepe saepius aperte adstruitur, contendat, hacc omnia de divinitate relativa aut late dicta intelligenda esse, dicamus oportet, Apostolos et primos Evangelii praecones, imo et Christum ipsum , totidem esse decep-tos aut turpes deceptores, quoniam illorum dicta et facta secundum regulas sanae hermeneuticae istiusmodi inter-pretationem non sinant. Verüm hac ratione aut modo universum Christianismum subverti ac subrui, nemo est, qui non videat clareque perspiciat. Nee ejusdem quidem auctor et fundator, Christus Dominus, praestantis viri aut magni moralistae nomine, quemadmodum divinitatis ejusdem osores ipsum nonnunquam compellant, dignus foret, at potius ceu homo fanaticus ac turpis impostor habendus esset. Sin vero quispiam, negata veritate eorum quibus divinitas Christi in SS. Litteris toties edicitur, pugnaciter asseveret, neque Christum, neque Apostolos, neque primos Evangelii praecones unquam talia dixisse aut credidisse, sed omnia hujusmodi dicta et facta totidem legendas aut mytlios esse, quibus

posteriores scriptores vitam Christi cxornarunt, illud qui-dem consequitur, tali agendi ratione scepticismo histoiico latam portam aperiri. Enimvero si documentis praestantis-simis, quorum autlientia, integritas et veracitas secundum regulas sanae critices apprime constant, fidem de-trectare liceat ne veritatem exosam, non tamen impos-sibilem aut improbabilem, admittcro cogamur, pari aut simili motivo quaevis antiquitatis monumenta abnegare aut in dubium vocare fas esset.

V. Superius dicta exliibent ea, quae in scientiflca Theologiae explanatione prae ceteris aemulanda ac servanda sunt. Rcstat, ut de Theologia rite addiscenda pro modulo nostro quaedam proferamus. Praeter ea, quae finis istius obtutn in Sfaintis Seminarii Nostri cap. YI „De acquisitione scientiarumquot;, et cap. AH „De scientiis quibus alumni incumbere debentquot;, egregrie or-dinata ac praescripta sunt, adjungere hie liceat quin-que media peculiaria, ex Tract, cl. Liebermann de re-li(j. christ. cap. Ill Art. II decerpta.

a) „ Quod modum attinet discendi, prima proculdu-bio lex est, ordinem quemdam studiorum esse servan-dum. Nec omnia simul sibi discenda proponant candi-dati, nee ad unum tantum mentem continenter appli-cent; nimia rerum multitudine mens obruitur, uni au-tem longiori tempore affixa hebescit potius quam acui-tur. Ita igitur inter varias Theologiae disciplinas horae dividendae sunt, ut varietate juvetur intellectus. Praeter tempus orationi, et rerum divinarum meditationi consecra-tum, nulla dies sine Sacrae Scripturae lectione praeter-eat, nulla sine dogmaticae et moralis doctrinae studio. Reliqua autem, quorum cognitionem gravissima status

ecclesiastic! munia veliementissime postulant, ita distri-buantur, ut quae supersunt temporis intervalla imple-ant, et si non omnia quotidie pertractentur, statutum tamen per liebdomadem tempus habeant. Discant autem ferventer et constanter, nee animos frangat amor otii et rerum inanium cura. Nihil solidae instructioni magis obest, quam inquieta ilia mentis curiositas, aut potius levitas, quae omnia obiter percurrit, et cüm ex una dis-ciplina paululum aliquid degustavit, ad aliam properat, mox iterum relinquendam.

b) „Legant auctores non muitos, sed optimos, et quae in his sunt optima sedula lectione et meditatione digerant, mentemque nutriant vitali succo. Ad publi-cas praelectiones semper accedant praeparati, et quae audierunt postmodum mente retractent. Scriptioni assueti et semper calamo quasi armati, adnotent quae audierunt meliora, excerpautque legendo. Omne demüm tempus perire arbitrentur, quod non religionis exercitiis aut stu-diis impertiretur. Ita thesaurum sibi colligent eximium, ex quo aliquando tanquam scribae docti in regno coe-lorum proferre poterunt nova et vetera. (Matt. XIII. 52). Porro vires suas tentare, quam maxime oportet in studiorum delectu, et videre, quid valeant humeri, quid ferre recusent. Plures sunt, quibus satis sit necessariis scdulo incumbere; magnum scilicet damnum est, etiam utilibus studere, necessariis neglectis.

c) ,, Nulla decipiat candidates spes compensandi in posterum studia, quae hac juvenili aetate, qua nulla est ad discendum magis idonea, neglecta fuerint. Quippe magis semper invalescit laboris fastidium, quo mollius ipsi indulgetur; et experientui certum est, nihil in sa-

cris disciplinis proficere virum, qui animum studiis ad-jungere non consueverit juvenili aetate. Yix autem dici potest, quot fructus ex hac laboris consuetudine semel assumpta excrescant; quot sibi delicias praeparet clericus , cum sanctissimis religionis doctrinis explore possit quo-tidie incitatam semel et erectam discendi cupiditatem; quanta exinde sacro ministerio concilietur reverentia, quantum praesidium adversus tentationes et salutis pe-ricula, quae animum vacuum et torpentem obruunt. Hoc igitur ante omnia animae imprimant Theologi, religionis scientiam clerico esse prorsus necessariam, et sicut sacrum , cui se addicere intendunt, ministerium aliis longe antecellit, ita et eos oportere aliis doctrina et coelesti sapientia antecellere; atque si hac fuerint desti-tuti, ad eos pertinere ilia Christi (Matt. XV. Ié.): cae-cus si caeco ducatum praestet; ambo in foveam caclunt. Nunquam autem spem sibi faciant assequendae verao so-lidaeque doctrinae, si ad religionis studium accedant frigide et oscitanter, quasi aliud omnino agentes, aliisque occupati curis, nee satis animo et cogitatione complexi illius rei magnitudinem, ad quam aspirant.

d) „ Sit in Theologiae candidato praeter laboris pa-tientiam, et scientiae desiderium, ingenium docile, veri rectique amahs et tenax. Non exiguum in adolescentibus ingenuae indolis indicium est, si professores suos non minus quam studia ament, eosque parentes non quidem corporum, sed mentium credant. Nam ut optime ob-servat Quintilianus, multum haec pietas confert studio; ita enim et libenter audient, et dictis credent, et esse similes concupiscent......

e) „Sicut in omni doctrinarum genere, sic quam maxime in Theologiae studio praecipuum est, ut ani-

mum accendat sincerus amor religionis. Haec siquidem rectum studiorum finem' ostendit, et eo magis vetat sancta profana mente sectari, cum etiam ad profana de-ceat sanctè accedere. Frustra scilicet ad scientiam inge-nio, labore, industria nitimar, nisi animum afferamus a vitiis et pravis affectibus vacuumplenum autem Deo et virtutum amore. „ Errat, ait S. Augustinus (L. de agone Christi cap. 13), quisque putat veritatem se posse agnoscere cum adhuc nequiter vivat .... in m.alevolaw, animam non introibit sapientia (Lib. Sapientiae I. 4.). Ita enim arctissime connexa sunt studia virtutis et scieutiae, ut si fortassis sine virtute haberi possit umbra aliqua doctrinae, ipsa doctrina, qualis ea in Theologe esse debet, sana et sancta haberi profecto neutiquam possit. Demüm, ne id praetermittamus, quod omnium primum est, et praecipuum : meminerint tyrones in vanum se laborare, nisi totius operis Deum adMbeant ducem. Bisce, inquit Spiritus Sanctus apud Baruch III. 14, nhi sit prudentia, uhi sit virtus, uli sit intellectus: nt scias simul uhi sit longiturnitas vitae et victus, uhi sit lumen oculorum et pax. Nullos imprimis hujus coelestis doctrinae fructus proferre poterit etiam fertile solum , ac multo labore snbactum et excultum, nisi coelesti rore perfun-datur. Labori itaque adjungenda est oratio; his quasi pennis subnixi ad coelestium veritatum cognitionem as-surgemus .... Si quis autem vestrum indiget sapientia, postulet a Domino, qui dat omnibus affluenter, et non improperat: et dahitur ei. (Jac. I. 5.)quot;.

II. Quot et quae errorum genera hac in re distin-guenda sint ? assignando 2) veram aut principem belli istius originem.

IV. Quotupliciter ipsamet ratio in relatione ad fidem spectari possit, et quae sint illius jura et officia sub singulo respectu?

V. Quae vicissim fides praestet cum respectu ad ra-tionem naturalem; et quid ex üs 2) deduci possit tum circa rationis ac Philosophiae debitum in rerum etiam naturalium exploratione, tma contra errores hac in re vigentes ?

I. Nihil sane temporibus nostris magis utile ac ne-cessariura est Theologo, quam ut legitimum rationis usum ab ejusdein abusu in materia theologica discernere va-leat, tum ut varios et multiplices errores hac in re vigentes sedulo evitet, tum ut verum fidei ac rationis consortium, mutuaque earum subsidia bene perspecta habeat.

II. Errores hac in re vigentes, tametsi multi et varii illi sint, ad tiia capita coimnodc reduci possunt. Alii

enim, quibus prae ceteris connumerandi sunt Superna-turalismi et Traditionalismi propugnatores, nativam ra-tionis vim adeo extenuant ac deprimunt, ut earn qua talera, sine revelationis supernaturalis aut generis human i subsidio. ineptam, aut saltern non satis idoneam reputent ad veritates, etiam ordinis naturalis, eerto cog-noscendas et comprobandas. Alii vero, Naturalistae, aut Eationalistae absoluti vulgo dicti, naturalem cog-noscendi facultatem sic efferunt et extollunt, ut praeter alia in Syllaho pp. Ill—YII solemniter proscripta, af-firraare non dubitent: „ omnes religionis veritates ex nativa humanae rationis vi derivant; hinc ratio est prin-ceps norma qua liomo cognitionem omnium cujuscumque generis veritatum asserjui_ possit ac debeat.quot; (Ibidem pp. IV.). Alii demum, Eationalistae moderati, quorum prae-cipui errores in Syllabo pp. VIII—XIV. perstringuntur, fidem et rationem ita mtei' se committunt, ut mutuum illarum foedus, sen genuinam necessitudinem quae, Deo volente, inter eas intercedit, plane evertant ac dcstruant.

3) Omnes hac lites, opinionumque commenta circa rationis et fidei analogiam — etsi quaestio ista ab ipsis Christianae religionis primordiis jam coeperit, et saeculis insequentibus majori aut minori intensitate agitari non desierit — a tempore Protestantismi praesertim invalue-runt. „ Per Lutlierum nempe, et consequentes saeculi XVI reformatores, ut cum Perrone loquamur, vere in-ductum est implacabile dissidium scientiam inter et fidem , Pliilosophiam inter et Theologiam. Lutherus enim duo ilia pos uit plane secum pugnantia principia ex quibus ejusmodi dissidium necessario consequi debuit; quippe ex una parte rationis nullitatem, sen Nihilismum in fide proclamavit, ex altera verb rationis individuae sen spi-

igitur mirum, si Protestantismus iisdem contradictoriis principiis insistens, ac sese jugiter evolvens, bolluin il-lud rationem inter ac fidem acrius in dies effecerit, sic ut aut Rationalismus ejus soboles fidem cliristianam plane absorbeat, aut Nihilismus nativum rationis lumen, et humanae voluntatis arbitrium pessumdet ? Hue igitur vera est hujus inter Tlieologiam ac Pseudo-philosophiam saevientis in dies magis belli origo revocanda.quot; Hist. Theol. cum Philos. compar. synopsis n. 60.

JlgjIunJiifa fidej consortium, mutuaque earum subsidia accurate de-QnoXhifoyi _r ' ^^terminentLii', praemittere juvat, quid rei istius respectu, tjtej ^secuu(l^uin Eeelesiae doctrinam, generatim tenendum sit. , I fj-r^ „ Etsi fides sit supra rationem (ita scribit SS. D. N.

p_ius pp. IX in Litt. Encyl. 9 Nov. 1846) nulla ta-_{men vera c}|j_ssensi₀ ^ nullumque dissidium inter ipsas in-tjih/ utytamp;l ^ _venj_r- _unq_uam potest, cum ambae ab uno eodemque immutabilis aeternaeque veritatis fonte Deo Optimo Maximo oriantur, atque ita sibi mutuo opem ferant, ut recta ratio fidei veritatem demonstret, tueatur, defen-dat; fides vero rationem ab omnibus erroribus liberet, eamque divinarum rerum cognitione mirifice illustret, confirmet atque perficiat.quot; Eodem fere modo ipsum etiam Concilium Vatic, sess. III. cap. IV. materiam istam pro-ponit et exprimit, decernens insuper, Ecclesiam non obsistere humanarum artium et disciplinarum culturae, nec commoda ignorare aut despicere quae inde ad bo-minum vitam dimanant, sed solum cavere, ne artes et disciplinae humanae a vero aberrent, aut limites suos praetergrediantur. „ Non solum fides et ratio (sic ibi-

dem in terminis dicitur) inter se diasidere nunquam pos-sunt, sed opem quoque sibi mutuam ferunt, cum recta ratio fidei fundamenta demonstret, ejusque lumine il-lustrata rerum diviuarum scientiam excolat; fides vero rat ion em ab erroribus liberet ac tueatur, eamque mul;

tiplici cognitione instruat. Quapropter tantum abest, ut Ecclesia bumanarum artium et disciplinarum culturae obsistat, ut banc multis modis juvet atque promoveat*.

Non enim commoda ab iis ad hominum vitam dimanan-tia aut ignorat aut despicit; fatetur imo, eas quemad-inodum a Deo, scientiarum Domino, profectae sunt,

ita si rite pertractentur, ad Deum, juvante ejus gratia, perducere. Nec sane ipsa vetat, ne bujusmodi dis-ciplinae in suo quaeque ambitu propriis utantur prin-cipiis et propria metliodo; sed justam banc libertatem agnoscens, id sedulo cavet, ne divinae doctrinae re-pugnando errores in se suscipiant, aut fines proprios transgressae, ea quae sunt fidei, occupent et perturbentquot;.

At vero, ut praefatum rationis ac fidei consortium magis patescat, opem sive subsidium, quod sibi mutuo praestant, singillatim expendamus, necesse est. Sit igitur

IV. Ratio naturalis, de cujus subsidio, jure nempe et officio, cum respectu ad fidei veritates, primum or-^,^

dine logico disserendum est, in relatione ad eas tripli-citer spectari potest: videlicet ante assensum fidei veri- ■

xilio, plures veritates naturalis ordinis propriis suis vi-ribus ccrto cognoscere ac probare potest. Enimvero, licet humana ratio primi liominis culpa obtenebrata sit, nullo tamen modo extincta fuit, quemadmodum toti-dem verbis edicitur in Litt. Apost. Pii IX ad Archiep. Mon. et Frising. 11 Dec. 1862. (Append. XXVI Cone. Prov. p. 14'l).'_Unde et Concilium Vatic, sess. Ill Be revelat. can. 1° dogmatice decidit: „Si quis dixerit, Deum unum et verum, Creatorem et Dominum nostrum, per ea, quae facta sunt, naturali rationis humanae lumine certo coguosci non posse; anathema sit.quot; Et S. C. Indicis, in tliesibus cum approbatione S. Pontificis die 15 Junii lS55~editis, inter alia declarat: „ Eatiocina-tio Dei existentiam, animae spiritual) tatem , liominis li-bertatem cum certitudine probare potest.quot; Hue etiam referri valet, quod ibidem sub 3° statuitur: „Eationis usus fidem praecedit et ad eam hominem ope revelationis et gratiae conducit.quot; Vide append. XVIII Cone. Prov. p. 105.

2° Potest humana ratio, etiam individualis, ideoque sine humani generis subsidio, sibi in pluribus certitu-dinem comparare. Propositie ista, cum praecedente in-time connexa , confirmari potest ex falsis perniciosisque scquelis alterius sententiae; nam, ut vere ait Perrone de loc. Theol. p. III. n. 61 sq. , si unicum certitudi-nis criterium, si suprema credendorum et agendorum regula sit consensus generis humani aut sensus communis (haec enim adversariis sjnonima sunt), tunc sane omnis certitudini aditus praeciditur; ordo etiam a Deo constitutus ad homines in fide informandos subvertitur; via denique, quam Deus tenuit in communicanda reve-latione, arbitrarie coarctatur. — Eeduci hue possunt non-nullae propositiones, juxta Eescripta SS. CC. cum In-

dicis turn S. Officii, in operibus Professoris Ubaghs emeu-dandae, quarum 5^a ita sonat; „ Auctor omnes probatio-nes veritatum externarum metaphysicarum reducit ad sensum communem. — Quae doctrina admitti nequit,

eo quod aliquae veritates externae demonstrantur a posteriori per veritates internas absque ulla relatione ad sensum communem. Ita habentes conscientiam nostrao existentiae, directe inferimus, existere causam quae nobis existentiam contulerit, seu ah una veritate interna deducimus aliam veritatem externam absque inteiTentu sensüs communis.quot; Plura videsis apud Kersten Journ.

velationis divinae possibilitatem, et liominis obligatio-^'/j^-^—,' nem, supposita hujusmodi revelatione, finnissime assen- /

tiendi veritatibus in ea traditis; verum ipsius (rationis) jus / d-ibi-yakc**»,

et officium quoque est: a) Credibilitatis motiva, quibus WttuaJa df- »• -/« np. palam fiat, an et. quid Dens revelarit, diligenter inquirere, et per ea sibi ceftitudinem comparare de re-^/^^/¹^^ 'U^u.Lkj velationis divinae cxistentia. b) Ea, quae credenda pro-^^^J ponuntur, aliquo modo, notitiis scilicet sive propriis sive analogicis, annrehendere. Primum liorum vel ex eo ^u\ fj. '

sensus locum habere nequeat. „ Assensus fidei superna-turalis et utilis ad salutem (ita habet pp. 21 ab Innoc.

XI damnata) stat cum notitia solum probabili re velationis, iino cum formidine qua quis formidat, ne non sit locutus Deus.quot; Hinc et Pius IX hocipsum rationis jus et officium in Litt. Encyl. superius kudatis 9 Nov. 1846 severe inculcat. „ Humana ratio (sic dicitur ibidem), ne

in tanti momenti negotio decipiatur et erret, divinae revelationis factum diligenter inquirat oportet, ut cer-to sibi constet, Deum esse loquutum, ac Eid^m, quem-admodum sapientissime docet Apostolus, rationabile obsequium exhibeat.quot; — Alterum vero, quod ipsis-simis illis verbis in Conc. Prov. ültraj. p. 10 enun-tiatur, ex eo liquet, quod si ad fidem concipiendam opus non sit veritatis notione conijorehensiva, ejusmodi tarnen necessaria sit veritatis intelligeutia, quu mens eo-rum, quae credenda proponuntur, ideam sibi formare, eaque cogitatione percipere, sibique repraesentare valeat. Sine hujusmodi veritatis notione, quam non inepte ap-prehensivam vocarunt ïheologi, fides ipsa ad inanem verborum sonitum revocaretur, nee fidei nomen vero sen-su mereretur. cfr. Van Loo Inirod. in Tkeol. clogm. p. 103.

4° Ab altera tandem parte, liumana ratio propriis suis viribus, absque revelationis divinae beneficio, non sufficit „ ad hominum ac populorum bonum curandumquot; (cfr. pp. III Syllabi); nee potest qua talis „ cognitionem omnium cujuscumque generis veritatum assequiquot; (pp. IV Syllabi). Unde et ipsum Vat. Concilium sess. Ill Be re-vel. can. 3 dogmatice definit: „Si quis dixerit, hominem ad cognitionem et perfectionem, quae naturalem superet, divinitus evehi non posse, sed ex seipso ad omnis tandem veri et boni possessionem jugi profectu pertingere posse et debere; anathema sit.quot; Quin imo secundum ejusdem Concilii decretum 1. c. cap. II „ divinae revelationi tribuendum quidem est, ut ea, quae in rebus divinis humanae rationi per se impervia non sunt, in praesenti quoque generis humani conditione ab omnibus expedite, firma certitudine et nullo admixto er-rore cognosci possint.quot; — Plura hue spectantia videri

Sub secundo respectu, — quid up. ratiouis sit, aut nou sit in vel cum assensu fidei vcritatibus dato — in primis advertendum est, quod ratio at fides constituant duos cog-noscendi modos seu ordines principio et objecto distinctos.

Vat. sess. III. cap. IV, tenuit et tenet, duplicem esse ordi-nem cognitionis, uon solum principio, sed objecto etiam distinctum: principio quidem, quia in altero naturali ratione, in altero fide divina cognoscimus; objecto autoin,

Speciatim vero in re, de qua agimus, quatuor puncta similiter notari merentur---------

perspectam, nusquam haberi posse ut objectum₄seu motivum fidei divinae; vera quippe ratio sive mo- MöJM-oa

tivum, quo homo inducitur ad credendum veritates vs-JchiL velatas, aliud non est, quam ipsa Dei auctoritas seu't⁷^-^^^

dem divinam a natural! de Deo et rebus moralibus scien-tia non distingui, ac propterea ad fidem divinam non requiri^ ut revelata Veritas propter auctoritatem Dei re-velantis credatur; anathema sit.^-'

2° Veritatis cliristianae demonstrationem, aut moti-vum quodcumque credibilitatis, non officere assensus libertati, neque gratiae necessitati ut credamus sicut oportet. „Licet fidei assensus, ait denuo Concilium Vat. sess. III. cap. III., nequaquam sit motus animi caecus : nemo tamen evangelicae praedicationi consentire potest, sicut oportet ad salutem consequendam, absque illumi-natione et inspiratione Spiritus Sancti, qui dat omnibus suavitatem in consentiendo et credendo veritati. Quare fides ipsa in se, etiamsi per charitatem non operetur, donum Dei est, et actus ejus est opus ad salutem per-tinens, quo homo liberam praestat ipsi Deo obedien-tiam, gratiae ejus, cui rcsistere posset, consentiendo et cooperando.quot; Et can. 5° hue pertinente sic habetur: „ Si quis dixerit, assensum fidei christianae non esse liberum, sed argumentis humanae rationis necessario pro-duci; aut ad solam fidem vivam, quae per charitatem operatur, gratiam Dei necessariam esse; anathema sit.quot;

.3° Nihil obstare , quominus de uno eodemque objecto, v. g. de Dei existentia, de animae humanae spirituali-tate et immortalitate, etc. habeantur simul scientiahu-mana et fides divina. Siquidem praeter fidei myderia, quae natura sua intellectum creatum excedunt, ideoque, nisi revelata divinitus, innotescere non possunt, in ipso revelationis deposito continentur alia, ad quae natura-lis ratio suis viribus pertingere potest. Cfr. Concil. Vatic. sess. III. cap. IV. Jam vero, ciim ex antea dictis tali in casu diversum cognitionis principium sit, diver-

sum quoque motivum ob quod assensus praebetur, nihil sane obest, quominus hujusmodi objecta rationis lu-mine cognoscantur, atque una simul, adstipulante gratia, propter auctoritatem Dei revelantis fide divina cre-dantur. Cfr. Perrone de loc. t/ieol. p. III. n. 156- sq. / jl^

4° Christi fidem non refragari bumanae rationi blaterant Naturalistae et Rationalistae cfr. pp. VI. Syl-

™ V. 4? h-ÏU 'S'fJ l nos rationem de ea quae in nobis est spc. Cfr. Perrone^'

2° Potest praeterea huraana ratio fidei doctrinam ad tractationem scientificam evehere: fidei scilicet veritates, in revelatione divina confuse exhibitas, ordine metho-dico inter se disponendo, at que ad unum religionis sys-tema redigendo. Quo fit, ut non modo veritatum illa-rum fundamenta majori luce affulgeant, sed earum etiam nexus et relatio , cum conclusionibus inde deductis, cla-rius appareant. Cfr. Perrone 1. c. n. 210 sq.

3° Rationis insuper est, eorum, quae fide jam sus-cepta ac credita sunt, perfectiorem intelligentiam quae-rere et persequi juxta illud S. Anselmi: fides quaerens intelledum. „ Quod cum fit (dicit apposite Cone. Prov. p. 11) lex ilia comprobatur quam SS. Patres cum Au-gustino passim enuntiant, cum aiunt: credendum esse ut intelligamus, fructumque fidei antevertentis esse intelligentiam subsequentem.quot; Hie verb-procedendi modus toto coelo differt a quorumdam rationalisme theologico, quo humanae rationi et philosophiae, quae in religionis rebus non dominari, sed ancillari omnino debent, magisterii jus temere attribuitur. Aliud quippe est, ad-missis et creditis fidei veritatibus, earum intelligentiam, quoad fieri possit, studiose persequi, prout in casu dato fieri supponitur; aliud autem, ipsa fidei dogmata rationis judicio submittere, et sic, inversa regula, quasi di-cere: intelligendum esse, ut credamus; id quod certe moderatum rationalismum, m'Syllaio § II. proscriptum, aperte redolet.

4° Potest pariter humana ratio, prout in Concilio Prov. p. 11 cum verbis ipsius Pontificis Pii IX edicitur,,, veritates plnrimas, quas fides etiam credendas proponit, per argumenta ex suis principiis petita demonstrare . .. atque hoc modo viam munire .... ad ilia etiam recon-

ditiora dogmata, quae sola fide percipi primüm pos-sunt, ut ilia aliquo modo a ratione intelliganturquot;. Prior pars hujus propositionis per argumentum a minori ad majus in comperto liabetur ex iis quae superius de valore rationis huraanae ante fidei assensum constituta sunt. Quod vero posteriora dogmata spectat, etsi ilia qmi talia sola fide primiim percipi queant, potest tamen hu-mana ratio fide illustrata saepenumero eorura convenien-tiam ostendere, aut etiam, ubi sermo est de iis quae, posito hominis lapsu , divina sapientia, providentia ac bonitas ad restaurandam naturam humanam facere de-crevit, divinae voluntatis rationem exquirere, ut nimi-rum argumentis vel a divinae Sapientiae legibus, vel ab hominis necessitate petitis,jam non solum credat, quid Deus voluerit et fecerit, verüm etiam intelligat, ea quae facta sunt, mpientissime sic facta esse juxta illud Eccli. I. 10 : effudit illam (sapientiam suam) super omnia opera ma. Quo demüm lit, ut mens humana at penitiori veri-tatum illarum cognitione delectetur, et in ipsa etiam fide magis confirmetur.

5° Potest tandem humana ratio veritates fidei contra adversarios tueri et a telis eorum defendere. Argumenta hue spectantia, simul et modus quo, pro hostium di-versitate, hac in re procedendum sit, superius cap. VII. q. IV. jam declarata sunt. Itaque, ne actum agere vi-deamur, ad ea hie remittimus.

Quodsi tanta sint emolumenta, quae ex ratione rite exculta, etiam post fidei assensum, in eam obveniunt; ab altera tamen parte longe a nobis sit eorum temeri-tas, qui asserere non dubitant: „ omnia indiscriminatim dogmata religionis christianae esse objectum naturalis scientiae seu philosophiae; et humanam rationem historice

tantum excultam posse ex suis naturalibus viribus et principiis ad veram de omnibus etiam reconditioribus dogmatibus scientiam pervenire, modo haec dogmata ipsi rationi tanq uam objectum proposita fuerint.quot; Unde et SS. D. N. Pius IX hanc eorum assertionem in Syllaho pp. IX in terminis proscripsit. Ipsum etiam Concilium Vatic, sess. III. de fide et ratione can. 1° dogmatice decidit ; „ Si quis dixerit, in revelatione divina nulla vera et proprie dicta mysteria contineri, sed universa fidei dogmata posse per rationem rite excultam e naturalibus principiis intelligi et demonstrari; anathema sit.quot;

V. Magna et praeclara similiter sunt emolumenta seu commoda, quae vicissim fides suscepta praestat cum respectu ad naturalem hominis rationem. Concilium Prov. Ultraj. p. 13 ea de re disserens, tria recenset (in ipso etiam Concilii Vatic, decreto de quo supra ad III, or-dine tarnen inverso, designata), quae ex fide in ratio-nis provectum utilitatemque dimanant.

Primum est, quod fides rationem instruat veritatum supernaturalium cognitione, qua alias destituta esset. „Pides, inquit Cone. Prov. 1. c., non quavis ratione veritatem exhibet, sed veritatem proponit absolutam et infallibilem; veritatem quae abscondita fuit a saeculis et generationibus, quae nobis enarrata fuit per ipsum Uni-genitum Dei Pilium in sinu Patris manentem, quae est ipsa Dei Sapientia revelata per Spiritum Sanctum qui ipsa profunda Dei scrutatur, quae demum ab eo-dem Dei Spiritu in Ecclesia custoditur ad consumma-tionem usque saeculi.quot;

Alteram est, quod fides rationem liberet a multis er-roribus, in quos alioquin, etiam in ordine natural!, in-

cideret. „ Mirifica, ait denuo idem Concilium 1. c., hu-jusmodi veritatis inanifestatio ac in rebus divinis rationis illustratio, aptissima sine dubio est ad rationem ipsa in roborandam ac sustinendam, ne in multiplices gravissi-mosque errores prolabatur circa eas ipsas notiones Dei et mandatorum illius, quae Iiumanae mentis limites non praetergrediuntur.quot;

Tertium est, quod fides rationem tueatur seu adju-vet in cognitione illarum etiam veritatum, quas lumine proprio stricto sensu cognoscerc valet. „ Falsum quidem esse tenemus, ita rursum dicitur 1. c., nullam nisi ex fide liaberi posse Dei Creatoris, bonorum ac malorum Ketributoris notitiam, nullamque praesto esse cognitio-nem eorum quae ad Dei cultum morumque honestatem pertinent: immo tuemur, testimonio ipso conscientiae justi ac honesti principia innotescere, nosque ad Deum adduci; nee non ratiocinatione probari posse Dei exis-tentiam, ad quam contra atheum ostendendam lides non posset allegari (confer dicta ad IV de rationis potentia ante fidem): sed tamen una simul agnoscimus, difficile et non sine errorum admixtione rationem humanam, lumine fidei destitutam, ad cognitiones illas eluctari, prouti nominatim compertum facit liistoria gentium, quas di-misit Deus ingredi vias suas, quaeque gloriam incorrup-tibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis homi-nis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium im-mutaverunt.quot;

2) Quae cum ita sint, si talia ac tanta beneficia ex fide ad rationem re'dundent, „jam manifesto patescit — ut iterum cum ipso Concilio nostro Provinciali p. 14. loquamur — illud esse ex alia parte rationis dehUum,

ut in iis, in quibus ipsa deviare posset, auctoritate fidei -se regi permittat, eique plene subjiciatuiquot;. Rectus ergo usus liumanarum disciplinarum ac in primis philosophiae nullo pacto declinare potest a fide ejusque doctrina per Ecelesiam proposita. Quamvis cniiu naturales illae dis-ciplinae suis propriis ratione cognitis principiis nitan-tur, catholici tamen earum cultores divinam revelatio-nem veluti rectrieem stellam prae oculis habeant opoi'-tet, qua praelucente a syrtibus et erroribus caveaut, ubi in suis investigationibus et commentationibus aui-madvertant, posse se illis adduci, ut saepissime acci-dit, ad ea proferenda, quae plus minusve adverseutur infallibili rerum veritati, quae a Deo revelatae fuere.quot;

Ex praefatis fidei raunoribus, ejusdemque supra hu-manam rationem excellentia, illud etiam consequitur, falsas omnino ac temerarias esse has et alias liujusmodi Eationalismi moderati assertiones: „ Quuin ratio liumaua ipsi religioni aequiparetur, iccirco tlieologicae disciplinae perinde ac philosopliicae tractandae sunt.quot; (cfr. Syllal. pp. YII1). Et rursus: „ Philosopbia tractanda est, nulla supernaturalis revelationis liabita rationequot; (pp. XIV. 8yUï); idooque baec et similia commenta Supremi Ecclesiae ora-culi voccjure meritoque proscripta ac condemnata fuisse.

I. Quotuplex progressus in rebus theologicis distingui possit, et quid de singulo judicandum ?

I. Ut palam fiat, au et qals progressus in vebus thcologicis catholice aduiitti valeat, pro vario rerum il-larum aspectu, triplex progressus tlistingui potest ac debet :

Primus est materialis, seu veritatum credendarum aug-meutum per novam aut uberiorem Dei revelationem. Hu-jusmodi progressum, saltern in modo revelandi, a tempore Adami usque ad Christum et Apostolos contigisse, testis est S. Paulus, scribens ad Heb. I. 1 et 2: „Mul-tifariam , multisque modis olim Deus loquens patribus in Proplietis: uovissime diebus istis loeutus est nobis in Filio quem constituit liaeredem universorum, per quem fecit et saecula.quot; Dixi, saltern m modo revelandi: nou-nulli enim (cfr. Dens de Jide n. 33), duce ïiioma A-quinate, opinautur, etiam tempore illo fidei articulos quoad substantiam non crevisse. Verba S. ïhomae 2^a 2^:'^cq. I Art. 7. haec sunt: „ oinues articuli implicite con-tinentur in aliquibus primis credibilibus, scilicet ut cre-datur Deus esse, et providentiam habere circa hominum salutem, secundum illud ad Heb. XI. G: credere oportet accedentem ad Beum quia est, et inqairentibus se remune-rator sit. In esse enim divino includuntur omnia, quae credimus in Deo aeternaliter exisfere, in quibus nostra beatitudo existit. In lide autem providentiae includuntur omnia, quae temporaliter a Deo dispensantur ad hominum salutem, quae sunt via ad beatitudinem. Et per hunc etiam modum aliorum subsequentium articulorum quidam in aliis continentur, sicut in fide redemptionis humanae implicite continentur etincarnatio Christi et ejus passio, et omnia hujusuiodi. Sic ergo dicendum est, quod quantum ad substantiam articulorum fidei, non est factum eorum augmentum per temporum successionem : quia,

quaecumque posteriores crediderunt, continebantur in fide praecedentium Patrum, licet implicite.quot;— Sub nova an-tem lege^ post Christum np. ejusque Apostolos, progres-sus materialis nullo pacto, neque in modo revelandi, neque quoad substantiam revelatorum, admitti potest, dicente ipso Domino apud Joannem cap. XVI. ldgt;\cum venerit ille Spiritus veritatis, clocebit vos omnem verita-tem. Hinc et S. Paulus I Cor. III. 11. ait: „Funda-mentum aliud nemo potest ponere, praeter id quod po-situm est, quod est Christus Jesus.quot; Et rursum ad Gal. I. 8 : „ sed licet nos aut angel us de coelo evangelizet vobis praeterquam quod evangelizavimus vobis, anathema sit.quot;

Alter progressus, in rebus theologicis distinguendus, formalis nuncupari consuevit, quo np. fit, ut veritates, in revelationis deposito contentae, per ulteriorem Ecclesiae definitionem, non quidem in se, at respectn nostri, sen in ordine cognitionis, incremeuta capiant. Talem progressum in rebus fidei, etiam post tempora Christi et Apostolorum, revera dari, tot in historia testes habemus, quot in Ecclesia celebrata sunt Concilia generalia, quot a Sede Apostolica prodierunt Constitu-tiones dogmaticae. „ Siquidem, ut vere scribit Perrone de ft de spe et char. p. I. n. 117, plura, quae prius aut tantum implicite credebantur, aut non nisi confuse fide tenebantur, cüm a nonnullis aut in dubinm revo-cata fucrint aut etiam negata, Ecclesia per dogmatica sua decreta solemniter sancivit, ac in individuo creden-da proposuit. Per has definitiones Ecclesia nova dogmata non cudit, sed antiquas veritates, quae in divina reve-latione continentur, explicuit et sanxit. Hinc fides ea-dem jugiter permanet, sed respectu nostri, sou cogni-

tionis uostrae, antiquae veritates novam lucem firmita-temque adeptae sunt, aut adipiscuntur.quot;

Tertius progressus, qui in rebus tlieologicis discerni potest ac debet, suijectivus aut etiam scientijicns vul-go dicitur, in eoque consistit, quod fidei veritates , salvo semper dogmate et seusu earum (nam, ut verissime ait Vincentius Liriu. Comm. n. 23, „ ad profectum pertinet, ut in semetipsam unaquaeque res amplificetur; ad permu-tationem vero, ut aliquid ex alio in aliud transverta-■ turquot;), scientifica pertractione raagis magisque excuren-tur, limentur et poliantur, eoque modo humana mens easdem fidei veritates clarius cognoscat, intimiusque in-telligat ac sapiat. Hujusmodi quoque progressum iu re theologica jure admitti posse, attestatur ipsum Concilium A^Tat. sess. III. cap. IV in fine, haec alia Vincen-tii Lirinensis verba sua faciens : „ crescat igitur et mul-tum vehementerque proficiat, tam singulorura, quam omnium, tam unius liominis, quam totius Ecclesiae, aetatum ac saeculorum gradibus, intelligentia, scientia, sapientia: sed in suo duntaxat genere, in eodem scilicet dogmate, eodem sensu, cademque sententia.quot; Ut autem scientificus istiusmodi progressus, quem Ecclesiae Patres ceterique Doctores scliolastici immensis suis la-boribus tantopere commendarunt, et promovere studue-runt, rite quaeratur colaturque, illud priraum diligen-ter attendi debet, quod idem Vincentius Lirin. 1. c. n. 22, admonet: „O sacerdos, o tractator, o doctor, si te divinum munus idoneum fecerit, ingenio, exercita-tione, doctrina, esto spiritualis templi Beseleel, preti-osas divi dogmatis gemmas exsculpe, fideliter coapta, ador-na sapienter, adjice splendorem, gratiam, venustatem. Intelligatur, te exponeute illustrius, quod ante obscu-

rins credebatur. Per te posteritas intellectum gratulc-tur, quod ante vetustas non intellectum venerabatur. Eadem tamen quae didicisti doce, ut cum dicas novè, non dicas nova.quot; lllud denique serio pensandura , alta-que mente repostum sit, quod superiori capite de ra-tionis humanae jure et officio cum respectu ad verita-tes revelatas traditum fuit, ne forte, liac in re exce-dentes aut etiam deficientes, similes reddamur iis, quos Apostolus II Tim. III. 7. denuntiat verbis istis: semper discentes, el nunquam ad scientiam veritatispervenientes.

Itaque, ne in praefatis progresses theologici generi-bus a recto tramite deflcctamus, praeter alias aberratio-nes superius cap. VIII. indicatas, quaeque indirecte hue referuntur, notare juvabit, qui errores in liac materia specialiter evitandi sint.

II. Pro triplici progresssus genere, quod supra dis-tinximus, triplex etiain errorum classis, nostro praeser-tim tempore, discernenda est.

a) Alii enim, quorum commentum in Syllabo pp. V. exploditur, audenter asseverant: Divinam revelationem esse imperfectam et iceirco subjectam continuo et inde-finito progressui qui humanae rationis progressioni respondeat. Secundum hoc ipsorum placitum in rebus tlieo-logicis etiamnunc admittendus forct progressus materials, quo np. doctrina per Christum et Apostolos tra-dita, non secus ac rationis natural is iuventa, et qui-dem ])er hancipsam , indefinite perficiatur ac complcatur. Vemm, lt;|ui talia dicnut, universam revelationis divinae oeconomiam funditus subvertunt: „ neque enim, ut to-tidem verbis adstruit Concilium Vatic, sess. III. cap. IV, fidei doctrina, quam Dens revclavit, velut philoso-

phicum inventum proposita est huraanis ingeniis perficicn-da, sed tanquam divinum depositum Ghristi Sponsae tra-dita, fideliter custodienda et iufallibiliter declarandaquot;. Profecto ipsemet Christus Dominus, Filius Dei dilec-tus, in quo ipse (Pater) sibi complacuit, addens haec verba memoranda: ipsum audite (Matt. XVII. 5.), doc-triuam mam, ab eo scilicet oretenus traditam, vel a Spiritu Sancto Apostolis dictatara, proposuit ut rem absolute perfectam et indefectibilem; ergo talcm, cui a tempore illo nihil omninö add! vel demi possit. Vide mox dicta (ad I.) de progressu materiali.

b) Alii vero — quantum ad secundum progressum su-perius descriptum — Ecclesiae Catholicae exprobrare non verentur, quod ilia, per ulteriores ejusmodi definitio-ncs, plures articulos Symbolo Apostolico adjecerit, eo-que modo fides ipsa immutata sit. At vero, qui liaec et similin in sua sagacitate nobis obtrudunt, naturam ecclesisasticae definitionis aut ignorant ant malitiosc per-vertunt, non animadvertentes, quos novos articulos vo-cant, non esse nisi ulteriores explicationes earum veri-tatum quae in revelationc divina comprehenduntur. „L'Eglise, inquit eg regie Ginouillac Hist, du dog me calk. p. XV in introd., ne crce pas proprement les dogmes de la foi, elle les formule et les notifie. Avant ces decisions, les uns pouvaient ignorer de bonne foi qu'une vérité fut renfermée dans le depót de la revelation, d'autres pouvaient en douter : après ces decisions , l'igno-rance et le doute ne sont i)lus possibles. La vérité divine s'est ouvertcment déclaréè: elle- a ac(|\iis toute la notoriété nécessaire pour qu'on ne puisse pltis douter du fait de sa révélation; il ne s'agit ])lus que de se soumettrc et d'obéir; mals, encore une fois, elle n'a

pas étó alors rovclée. Que dis-je? cette doctrine, 011 la defend mieux dans le cours des temps; rnais elle a toujours eté défendue. On la présente dans un ordre plus scientifique; mais l'ordre le plus parfait est celui qui est tracé dans le Syrabole. On la declare d'une ma-nière plus solennelle; mais, avant cette declaration , on la regardait généralement comme révélée. On 1'exprime en des termes plus précis; mais ces termes nouveaux sont employées pour rendre le sens d'une foi qui jamais u'a été nouvelle. Le progrès dogmatique qui s'accom-plit dans TEglise est done un progrès extérieur, relatif, dans la forme, et non un progrès substantiel et dans le fond. de la doctrine.quot; Quinimo — et hoe notatu dignum est — hujusmodi quidem definitiones eo praesertim fine ab Ecclesia de tempore in tempus feruntur, ut sese ef-ficacius novatorum erroribus opponat. Hinc ipsum Concilium Vaticanum (brevitatis gratia alia documenta prae-termittimus) liomani Pontificis, ex Cathedra loquentis, infallibilitatem definiturum, sess. IV cap. IV. in terminis praemittit: „ cum hac ipsa aetate, qua salutifera A-postolici muneris efficacia vel maxime requiritur, non pauci inveniantur, qui illius auctoritati obtrectant; ne-cessarium omnino esse censemus, praerogativam, quain unigenitus Dei Filius cum summo pastorali officio con-jungere dignatus est, solemniter assererequot;.

c) Alii demüm — quantum ad tertium progressum superius memoratum — improbant suggilantque id quod hac in re, approbante vel saltem tacente Ecclesia, a praestantissimis Doctoribus Scholasticis actum fuit; pro-bant vero commendantque talem rerum theologicarum scientificam pertractationèm, qualem Ecclesia, salvo mu-nere sibi divinitus commisso, approbare aut tolerare ne-

quit. Qui et quomodo sub primo respectu errarint vel errent, alibi cap. III. p. 32 sq. jam dictum est. Sub altero autem respectu, praesertim notandum evitandumque est turgidum Rationalistarum commentum, quo ex una parte affirmare non dubitant: „ universa fidei dogmata posse per rationem rite excultam e naturalibus principiis in-telligi et demonstraiiquot;; quin et „ fieri posse, ut dogma-tibus ab Ecclesia propositis, aliquaudo secundum pro-gressum scientiae sensus tribuendus sit alius ab eo, quem intellexit et intelligit Ecclesiaquot;. Ex altera vero parte ad-struere non verentur: „ disciplinas bumanas ea cum li-bertate tractandas esse, ut carum assertiones, etsi doc-trinae revelatae adversentur, tauquam verae retineri, ne-que ab Ecclesia proscribi possintquot;; immo et „ Aposto-licae Sedis, romanarumque Congregationum decreta scientiae progressum impedirequot;. Hae et aliae hujusmodi ho-minum superbientium arrogantiae, quaruui falsitas ex iis, quae cap. VIII. dc rationis usu et abusu in S. Theo-logia, item cap. IV. q. V. de Ecclesiae muneribus circa revelationis depositum stabilita sunt, sponte sua profluit, supremo et infallibili Ecclesiae oraculo, turn in Cone. Vat. sess. III. de fide et ratione can. 1—3 , tum in Syllabo pp. IX. et XII, pro merito confixae acjugula-tae sunt. — Procul igitur in rerum tlieologicarum dis-quisitione a nobis sit temerarius et tumidus istiusmodi progressus! Maneat in rebus istis menti nostrae altc in-fixum principium vere catholicum: credendum esse, nt intelligamus. Tessera nostra in iis constanter sit illud S. Leonis M. effatum: „ Neminem ad cognitionem verita-tis magis propinquare, quam qui intelligit, in rebus di-vinis, etiam si multum proficiat, semper sibi superesse quod quaerat.quot; Serin. 9. dc Nativ. Dow.

De metlodica Theologiae wniversae distrihntione in varios tractatus particular es.

Capite VII. Q. I. dictum fait, methodum systemati-cam, qua up. res tractanclae sic ordinautur aut dispo-uuutur, ut omues ab mio priucipio depeudere, et ad 11-lud reduci videautur, S. ïheologiae prae ceteris couve-uire. Habita rei istius ratione, iu Theologia dogmatica, prout ilia moribus uostris a Morali distingui cousuc-vitjagitur 1° de Deo uno in essentia, et trino iu per-souis. 2° de Deo rerum omnium ereatore. 3° de Deo redemptore, seu de lucarnatiouc Verbi Dei. 4° de Deo mnctijicatore, sive de effectibus lucaruatiouis erga uos liomiues, videlicet do gratia, justificatioue et inerito; quibus, velut iustrumeuta seu media, quibus gratia cum ejusdem effectibus, justificatioue uempe et merito, po-tissimum applicatur, succeduut tractatus de sacrameutis iu geuere et iu specie, mui cum tractatu de Missae Sacri-iicio atque indulgentiis. 5° de Deo consummatore, seu de quatuor hominum Novissimis. — In Theologia au-tem morali, atteutu morum seu ageudorum natura, or-diue logico dicitur 1quot; de actibus humanis, eorumque moralitate. 2° de regulis moralitatis, seu de legibus et conscieutia. 3° de dissouautia a regulis morum, sive de vitiis et peccatis. 4° de conveuientia cum regulis morum, seu de virtutibus cum tlteologicis turn moralibus.

Tlt;iola. üeliqua, quae in cursu tlieologico de censtiris, de irregularUate, et nliis quibiisdam matcriis explanari solent, ad Jus Canoiiicuin potius speotant; ideoque a praesenti ordhie exorbitant.

I. Quid Theologiae nomine iiniversiin intelliga-tur? indicando praecipuas termini illius ac-

II. Quomodo Theologia, iu seiisu proprio et con-sneto accepla , definiri possit ? definitionem exponendo ........... 9

III. Lnde pateat, Theologiam sic acceptam, jure optimo scientiae nomine condccorari ? addcndo 2) qua ratione aut mode scientia ista cum a Pliilosopliia tuin a fide Theologica potissimum discrepet ? 3) quae differentia Theologum inter et simplicem fidelem prao caeteris at-

I. An et quatenus scientia theologica necessaria sit: et quid inde 2) deducore liceat cum re-spectu ad studium tbeologicum? . . . . 18

III. Quaenam speciatim, quantum ad Theologiam moralem, item Scholasticam, sub respectu historico ac tlieologico advertenda sint? . . '30

I. Quid sint prineipia S. Theologiae? indicando varias eorum species aut genera . . . . 37

II. Quid argimentorum nomine significetur, et . quomodo a principiis praesertim differant ? . 38

III. Quid per regulas Theologiae intelligatur ? 3) Quot et quae assignari soleant ? 3) Quo pacto a principiis et argumentis theologicis po-tissimum discrepent?....., . . 39

IV. Unde pateat, in S. Theologia, sive scientifica religionis christianae explanattone, Ecclesiae

auctoritati ac doctrinae primarie attendendum et inhaerendum esse; et quid inde 2) cum re-spectu ad principia nee non argumenta ex re-gulis inanimatis assumpta deducere liceat ? . 40 V. Quot et quae sint Ecclesiae munia sen officia circa revelationis depositum ipsi divinitus com-raissum; et quid ex iis 2) concludi possit ac debeat contra nimiam opinandi libertatem,

VI. An et quatenus Ecclesia Christi in muneribus istis exercendis infallibilis sit; seu quodnam sit infallibilitatis ecclesiasticae subjectum , item objectum; et qua certitudine singulum constet ? 48 TIL Quid speciatim de infallibilitate Kom. Ponti-ficis fide certum sit? 2) Quaenam pro recta dogmatis istius intelligentia et applicatione ani-madverti possint? 3) Quid, liorum ratione lia-bita, nominatim judicandum sit de Syllabo ,

I. Quid sint fontes seu loci theologici, et qua ratione aut modo iidem a regulis tlieologicis

II. Quot et qui fontes seu loci theologici assi-gnari soleant, et quomodo iidem distingui aut

III. Quid generatim advertendum sit, ut vis ar-gumentorum, quae ex locis illis assumuntur.

IV. Quauti nominatim valeant argumenta, ex fon-tibus seu locis primai'iu, cum continentibus turn applicantibus, deprompta ? • . . . . 02 V. Quid pariter valeat SS. l atrum , nee nou Theologorum et Canonistarum auctoritas? iu-dicando 2) alia media, quibus Ecclesiae disper-sae doctriua, sensus et praxis comprobari solet. 7 1. YI. Quid tandem de fontibus seu locis subsiclia-riis S. Theologiae speciatim animadverti pos-sit ac debeat ?..........74

I. Quot et qui veritatum gradus in S. Theologia distingui soleaut? indicando praecipuas veritatum species, quae ad singulum referuntur . 70

II. Quid in gradus illos, pro recta eorum appli-catione, adnotari possit ?......80

III. An et quomodo peccet, vel etiain haereticus dicendus sit, qui veritates tbeologice certas impugnare, aut propositiones ab Ecclesia infra notam liaereseos damnatas propugnare non veretur ?............S3

I. An et quae methodus in docenda et discen-da Theologia prae ceteris expediat? . . . 85 IT. Quid rei istius respectu in quavis reruin theo-

III. Quae insuper pro scientifica rerum illarum no-tione praestanda sint ? ........ 86

IV. Quomodo pro hostiuin diversitate in ipsa vc-ritatis catliolicae tnitione aut defensione pro-cedendum sit?..........89

Y. Quae tandem media Theologiae Candidatis ar-ripienda sint, ut fructus uberiores ex studiis colligant?...........96

II. Quot et quae errorum genera liac in re dis-tinguenda sint ? assignando 2) veram aut priu-

IV. Quotupliciter ipsamet ratio in relatione ad fi-dem spectari possit, et quae sint illius jura

V. Quae vicissim fides praestet cum respectu ad rationem naturalem; et quid ex iis 2) deduci possit turn circa quot;rationis ac Philosophiae de-bitum iu rerum etiam naturalium exploratio-nc, turn contra errores liac in re vigentes ? . 113