jfncipit tractatuo oiîi JfobâniVCarDftialio fancW Caliïh'epifcopî (Ce
jarienfio coîtuc ab eo in côfilio bafilienfî fuj^ inaten'a otraâjuû oe ccn/
fibua ânui'g et perpetui'0.

^nnullio ptibiio côfuctû cR ^ volcnteo babcrc ânuôo fcoDiV
l'^tuo ao vifam vel ippetuù fuper borna vcDîto2io ooiniio opiô
_ - agno Domîb:) aut quibufuio aliio emiinr fibi ânuoo ccfuo vnâ
Iibram pnixrv.rr.aut m.vel ampli9 put côuenit obligatis ao foliitiocj
bonis in otraftu eriSlïïo .Éc infup î ipfo côfractu vel iti a(io ao ptem aliV
quanoo erpielTa oat: facultaa çp venDi'ro: fi reooat pciû q^ ab em^oie ac
cipit ettmgué polTit bm'ufmoDi ânuù cenfuû aut l'pfû reoiinere 1 fe peni
tuo liberare f}ec tamé ao boc p emproicm poflet artari etia fi bona fuper
qufbus côftitutus eft ânuuo ceaf^ oeftructa fuerit ^c fuper annuis
cenfibuo fre4gt;rer fuiioata fût altaria capelle 1 multa opa niifericoioie feu
pertinctia ao cultfl vei vel fuftentAcionc et vtilitaté rei publicc ecclefiaftî
ce vif ^bane (£ûqj oe bj^i? inulte pfone tinionte côfciccic magnao îgerât
ïîifficultatco .^ftqueftio vtji Dictuo côrraâruo fit iUicit9 d quoinô iuflc
et licite polTit fieri iurtaDiiplicc fo2mam otractuo erpieffam in cafu poic/
to ]ita DUO erant Dec'.arano.^ |t)!iinii quo ao côtMctum qui fit fimpliat:
et abfqj conoitiôe ^ecâouîn quâtuni ao illum p quû oatur libertao veï
ficultaj reoimsnoi reooito pcio ânui cetifuo . tluâtujn ao piimû p2ofe/
quenoa funt qtuoz fcbolaftica Docuincca. Jpziinvt eft 9 contractuo emp/
n'onis ânuo^ reooituû fiue ao virn fiu'e imjàpi^uû oiffert multiplicitep
a conrraâru mutui jfoeoqj Directe vfurariuo effe nô poteft quâcû eft ec
fua ttitrinfe« ooirioé .^^cfioft Documentû eft çp côtracluo empcioio an/
nui cenfuo fiue aD v^itâ fiue im^etuil ec fua ooitione nô eft illicituo fen
licitua et nullo iure ^pbibitu0. tertiû eft çp ao boc ^ côtractuo bominfl
licite et iufte agatur quatuo2 requirûrur .çp reo fup que coftituif ânuua
cenfucj fit capu et ^Donea aD reDoitioné iili? ,çp iterueniat iuftû pieciuin
çp non affit intencio rei publice nociua aut ^p2ie faluti côtraria feD inoif/
fereno aut côinooa.et çp pfona pio qua emitur fit talio çp ratione fue con/
Ditîonio vclofficii oecctetiâ er publico fuftentari .(tluartû fcbolafticuni
Documentû cft refponfio ao argume'ra feu Diificultateo que obitiuntu»
incontrarium.

Ift aût pmii cocumtû çp côtraft? e'pcôio ânui céf? fiue aD vitâ fiue
lîppetuû Dft multipUcit' a côtraiiu mutui.^ ^batf ipao oifferet»
_ tiî® crplicanDO. ^iiima Differctia eft in reooitone accepte pecu/
me. ÎOarnqui recipit pecunia mutuo in totû eam reoDere obligatur .21«
emptione vero ânui cenfuo quii pecunis eft pcium merrio que emitur il/
Um reoocre non oblisatur ^jaDmooû fit in aln'o côtraftihD cmptionio ^

2 «i

.T

I

J

ttoitoî tenctuv Ytwm mcfce quam vencfeft (to non reftituere pred
um quoo pro eo acccpit. il^ecûoa Differentia efl in intenrionc lucri fc quot; i
n commoDi quomooo in mutuo attenoitur folum vtilirao fnpientie ^t
foU fpec all quio Determinate recipienoi vltra fortem fapere vioetur çnf
wcn^fure Jurta ooftrinam euangelii Stfimutuum Deoer^tiobilo a '
qmiu0 fperatie renperc que graaa cft vohio Klam ct pecutorco pecia/
toribtts tcncantur vt rcripiant cqualia vbi glofa çp eft pluo ^^scccatOT ^
qm mutuat vt aliquio plue recipiat. quot;S^nDe conctuoit euangelium
mututim Date nicbil inoe fperantco Jn buiufmooi autcm contraftu atté
oitur vtilitao vtriufcç Çt licet obici poffetq? reripicn« mutuû tcneaf
tan^ bencfaauobcncfaftoii fic çp attenoitur vtilitas vtriufqj tamen qui
a buiufmooi obligacio eft inoeterminati et folum oe iure nature oeouce
re cam in ciuilem oeterminanoo aliquio fpecifice ao quoD reneatur boc
ef^ vltra foitem redpere quia et naturali obligaticne nulla aftio fequif
feo ei ciuili lllnuo cafuo afieritur inter Dcftojeo in quo licet pio mut
ttjo vltra foitem recipere. ^i coueniens mutuû rerlpiat a fuboitie oeirt
voluntaria nô etafta feu requifita owinat ^ oonec fatilfaciat mutuo oet
qutnq^ aut oecem pro centen;?rio annuatim ralem fuperbabunoantiam U
cet recipere ac etiam aliio vencere tamggt; ânuum cenfum It^atio bn
luo precipua effe vioetur quia in boc cafu mutuû vioetur non fuiflcme/
re quot;voluntarium ymtno a fuperiori etaftum cmuo eft oioinarc ooignam
retributionc bno qm feruiunt reipublice in necelfitatc

quot;terria eni oifferencia eft in gratituoine quia contraftue mutui repu/
tatur opuo liberalitatio ct grane Hotter venoenteo aurem et cmentco ra/
ro aut nû^ gracia feu liberalitao locum fibi venoicant ^eo venoeno
pio quanro pluo poteft venoit tt cmens mercatur pro quanto pofeft
minori predo ifanoe oiflferunt in ratione buoio rt ineriti quta mutu/
arc inDtgêri côputaf inter opa m^itcjia mifcicojoie 65ft eni op9 lauoabi/
le et DC generc bono2um aoiuuare in ncccflTitatc conftitutoe jurta pfal/
miftc Do^inam Jocunouo bomo qui mifcretur et omooat jt vmp
cio autem ânuoîum rcooituum non inter opera bona ergenere .feo inter
inoifferencia ânumcratur îl^ec per buiufmooi contraâuo mercadonura
acquiriturerconoicione fucaftionio meritumapuo oeum nec lauoem
apuo bomineo nifi per accioeno ficut contingit in operibuo virtuofis

®uarta vero oifFerenria eft ratione talis.quia licet mutuarc pecu/
niam ao certum tempuo vtpote ao ouac menfcs vt ouoo annoo vel inccr
tum tempuo vt oonec a mutuo oantc peamia mutuata petatur Jn bu
lufmooi autem contraSru cmpdonio oportet ^ fit tempus incertum
quiaincertituoo eft ratio quare iufte pluo vclminuo redpitur in an/
nui9 reooiribuff quam pjecium pro quo emuntur

Tbntje fi' qufo cmcrct ânuoo reöofrtiö r.Rojcoo vfqj ao r. ânoo awf öarcf
pluo ^ centû florcnoo vel min9 vel totioem.m iKo tercó cafu pociuo viV
Detur cflTc oepofitó.in afiio vero ouobuo eft notojie inequalitac pen re/
fpeftu alteri9 er Dtrabctibuo ita çp cuioenfer cóftat cmnibD g) vnuo eoiö
notabilifcr babj m iKo in cótraftu prem ceterioiem et aiiiie nieliojcm.
Quira oifferentia eft in qualitare rei.mutuö cni cófiftit iti rebuo que cô/
^uiît m pottDere numero vel menfura quo^ vfuo e' ipfa^ confumptio
ContraJuo vero bniufmooi côûftit in rebuo pmanêtibuo oomibj agrio
iumentia vel perfoni«« quibD fuftentamentio in fuo efle poffint bui9ó^
reooituo refiouart.vnDe non pritconftitui in blaDo vino pean'a vlf h9ói
$ecta é ratione pignojt pignuo eni fi quoo oatur jp mutuo.illüt) poniC^
in poteftafc mutuantio bic auté ager oom? vel qócüqj fit illuo fup quoo
rcDDic9 cóftituótur quoo vi'oetur effe loco pignoiio remanet in potefta/
te venoitojio Çc fi ager vel ootniio ueftruitf nifi alia obligacio fuffragc/
tur ceflfat oebitó oc ânuio reoDitito Jn ptgnoïc vero quoo oatur p nm
tuo licet illuo pereat finq tamc culpa illiuo qui mutuauit nicbilominuo
Durat obligatie mutui. Réprima OifFerccia c rarione meoii et illa eft p/
piic fubftatialio.in cótraftu namcç mutui pecunia interueit tam$ errre/
mû illiuo contraduo ;Jncôtraâ9 vero emptioni» tam^ meoiü.^unt enï
quatuoi DC ncccffi'cate in quouio cohtractu eniptionio fcilic3 vcoitio emp
tio mertet pjeciü.nam ficutnulluo venoir fibi feo alteri ]|ta necelTee'aiV
fignarc aliuD qó venoif etemitur. ^^imilit' pció quoo é mcoiö aoequdo
ineranioniû emptoii ct venoitoji .lUnoc mercimoniü eft maio2io valo/
rio çp pcium vel ecóucrfö eft iiuftuo contractuo.bec autc quatuoi concur
runt in contraaru cmptionio anuorö rcDOituû .eft qui venoit.eft ^ enn't
eft iuo pcipiéoi reooituü ânuû fup Domo agro vel re alia reooituofa .eft
ctiampreciû pecuniarum quoo recipit ab empro2C ve'oitoie quiinftituic
nouum ccnfum ânuû fuper rc fua vel ab anriquo inftitutû venoit.'^cn/
öi naqj potcft non folum reo cozpoiea et vifibilio feo inco2po2ea et inuifi/
bilio ftc iuo bereoitariö artioeo creDitorialeo reooit? futuri er tbeoloneo
Vel paffagio fruftuo agri p2o anno futuro imo a quoo nullam cntiratem
iJabet in natura rei feo folum in fpe ficut venoitur iaftuo rctl^io in fluul
urn vel aliuo quio fojtuitû ^t licet in b^o foituitio pîetiû fit alicui? ma
iojiff valorio ^ reo que cmitur quia pue vtilitatio. ^t quia potent efle
nulliuijenritatio aut ccóuerfo ggt; reo ipfa erit maiojio valorio ^ piecium
pio quo cmitur nibïlomin9 córractuo tenet pïopter incertituoine' .jlraqï
tfn buiufmôicontraftu ânoium reooituû ltC3 inuifibile fit illuo luo quoa
emitur tmen vcre babet rationequot; mercio que cmif ab vno ct ab alio vett
öitur et pecunia q pjo bac merce oaf eft meoiü aoequano meoiû er pre/
ö'um eiuo Jfn centradu vero mutui pecunia non interueit t^q) meoium

a ,1]

rti\

feo ti^ crtfema quia ibi nulla eft merteo que octet awquart pierio m
terudente^îibil enim reccpit qui oat paumam rautuo ab illo cui cat fi
folum Vnuo eft qui redpit n noit oat ^Uuo qui cat et non recipit cuiuo
Ofpofitbm eft in contradu empcioms quia quot;^rqae oat t rccipit que oa/
tio 1 recepno quot;Pt iufta vcl equa efle oicaf lt;Denfura aoequâc eft pjetidr
ÛUOO fe babet tan^ meoiû fco in mutuo tang) ertremum et quomouo
primo redpifetquomoDorcftituitfcquiDem reftitucone fifta illiuc qd
fuitreceptura fei contraft? ille prim? é ao nibil aliuo obligatuo é faite
fduiliter qm' pecuniam mutuo recepit quoo tanien non eft in bmoi con^
traftu ilam fi ematur anuuo cenfus ao vitam eme'tio occc pjo oucentfo
U contingat cum viuere p viginti anno« et fic iam babet tantii oe pecuia
quantum oeoitlfcibilominuc qui vcnott manet ficut pjimo obligatuo qj.
aobuc manet faluum illuo iuo pripienoi oece quoo emit qucaomooum
fi .ccc.emit agrum qui annuatim valet.m.licct fruftoau^t illum
noo et fic tantunoem et illo ioem recepent ficut oeoit. 10ibiloir.i9 ager
remanet fuuo et ânuatim poteft itt. erillo recipe tlec cenfef aliquio rc
ciperc vltra fortem quia namra empconie boc babet cjgt; fi a pncipio emit
rem pio iufto pieno cum perempoonem reo empta effefta fit fua quio/
quio inoe piouenit non alienum feo fuum reputatur et ioeo nunq) iuoi
catur recipere vltra foiteui etiam fi fniàiio erinoe babiti erceoant quan
titatem pjecii Jn conrraftu vei o vfurario vbi pecunia interuenit tâ
quam ettremum quia nulla merï feo reo venalio interuenit qquot;»^^^®
vin-a rccipit iam non oe fuo feo oc aUeno eftimatur reriperc IJibil
enim babebat oc fuo nifi pccum'am quam ab eo rcnpit mutuo que eoip^
foquoD oataeftmuwo alienata eft a oominco oanrio ercffeaa cRoc

oomineo recipicntfo jfoeo enim oiciror muniuro qquot;w et roeo tit

ibota oiffcrentiam inter contraftu cptionio annui ccfus i Tfurariil
fic per immcoiate oiftio refponoetur ao argumentacionem quam
nonnuUi oodoico amplificant oiccntes. ^ iftecontraftuo emptioni®
annui cenfuo non vioetur oifferre ab vfurario nifi in tempoie folucionis
quia quoo ille babet foluere fimul bic foluit fuccelfiue per oiuerfae oiU
cioneo. vtpotc fi quio pio centum receotig mutuo. fi teneat per annum
obligat fc reooere centum et viginti* Ét aliuo pio centum obUgat fe ao
vitam emptoiis annuatim reooere oeccm ]|am ergo in ouooecim annio
reooet centum et viginti ficut ille qui fub vfura recepit licet oifFcrenter
quia vnuo iftoium recipientium in longiori tempoie aliuo vero in breui
Oil tempoie damp;anifefta eft ergo ao boc refponfio ec iam piiuo oe/
ouftio quia venoitoi annui cenfuo teneatur foluere oeccm « nunquam tn
tcnetur reooere illuo capitale pietiiî q6 recepit,^ vero fub vfura accepit

It^ foîuat vfurâ niéfuatî fiuc ânuàti pio q Oucnft lîbcratur abfoluen
00 mutuo Ucct oerfeo amplius oe vfurio foluerit. ncc fi mcu'aif creoi'to;
liberatuî a oebîto cuiuo o|pofitû eft m buiufmôî otraàu fi moiiaf crop/
to2.â^i'milit: nô obftat cp i bui9ôi côtraftu rcooitur pecuma pio pecunia
fîcut in otractu vfurario. l/}am contraâ? vfurariuo non loeo prife otcif
quia pecuma .p pccunia recipitur fie enî în mutuo fit et iufte quia
paâro vel er actione vltra foité recipirur ftue illuo in pecunia fiue in gra/
no aut in vino vel aliio rebuo reripiaf Similiter eft in illo côtra^ ff}â
vofente emptoie ira librat: oebitor foluenoo valorem jc.floreno^ ânuati
in blaoo vino vel alia re quacûq? ficut fi ^rneratî i pecunia oaret.vt eni
inquit ^ugufthin li.oc oifiplina rpiana Xotn qtquio bomineo polfioe'c
in terra omnia quoji funt oomini pecuia vocatur .^tag receptib pecunie
in boc coitraâu vel in illo non eft cmfa quare alter vlurari? aliuo vera
minime rcputetur ^eo quia in illo oe alienq recipitur pafto vel craftioé
vitra foîtem un boc autem quitquio recipitur etiâ fi ejcceoaf pieciû quia
oe fuo emproie recipit non bicitur vltra foitem.

I piemilfio vil.oifferenciio manifeftc côcfuoitur ^ côtraft? emp/
tionio ânuojt rcooituû ao vitâ vel ppetuo er fua conoitiôe non
cft vfurariuo. vfura eni piopjie ofiftit in mutud ^ut iuriftc oi7
cunt ac etiam er facra fcriptura colligitur quia côiter vbi oe vfura fît mé/
rio.in ioem fit menrio oe mufuo licet aliquanoo longe accipienoo vnû ^
alio vtatur verbo accomooare pio mutuarc in euangeîio cui? inter
6neo aucte'ficao fcpturao pcipua piopria é locutio. cû inquit dDutuû o^
te nicbil inoe fperantco .'^Jerû eft autem gj aliquâoo of clTe vfura in côf
naftu emptiom'o vt fi cari9 venoatur quia erfpeftatur piecii folutioaut
vilmo venoitur ^ valitura fperat' quia pecunia ftatim oatur, ®co ifti
moDi vel alii fimileo non pioprie babent rationem vfure îCecifti mooi
ai:plicantur piopofito co qgt; contractuo emprioio ânuoium rcooituû non
illic alTimilatur Jn boc enî ficut ftatî pciû trâlFertur in poteftatc venoi/
tpiio ita 1 merr vioelicet iuo pripienoi in fâcultatê emptoiio. Jn altro ve
ro illojt ouoïû nominatoji contraftuû ve'oitoi nicbil recipit.in alio emp/
toi irîcc obftat fi oicatur çp recipit obligationem fupia crcoitoïc quia eo
ipfo çp mutuiuit acquifiuit fibi iuo recipienoi et recupcranoi quoo tnu/
tuo oeoit ficut facit emptoi ânui rcooituo fupia rem in qua confh'tuitur
quia acquirit iuo pcipienoi it fic g^aomooû in boc contraftu emptionio
ratione illiuo iurio pcipienoi ioem babet rationem merno oirim? çp non
eft vfura quia pccunia ibi intemenit tam^ meoiû fic ergo in contraOni
quia creoitoî fupra oebitoîc awuirit quoo piimo non bafrebat iuo babé
Oi feu recipienoi quoo oeoit So boc er preoidrio vioetur rcfponfum qz
in contraftu mutui obltgil: reooere totû capitale quoo quio rcccpit nec

a iii

m

rrsasf

iiBmtur nifi rcwji'tur totum ^ fco in Boc contra au mimmc quia jpotefl
contïngcrc vel per mojtem emproii'o aut per oeftruftionem rei fiip qna
rcDOitue cönftituitur parum aut m'cbil retgt;Det Ïïnüe eft manifefi»
piflferencia ijUa enim DifFerentia vioefur efle perfonalio, |)am et per/
oiDcritbona nicbi'Iominuo remanet obltgario m perfona quomooo veni
ret at) pmguio2c foîtunâ ettó fî creoitoi recepifl3 pign9 ^ muruo et abfm
cfuo culpa pfgnuo peroeretur jfn boc autem conrraaii emptionto quo/
mooo recte fit obligatio poriue rem quam perfonam refpidt quia ueltruc
ta re fuper qua conftituitur annuuo reooituo ceffat iue perciplt;enolt; illü

Jfrem in mutuo licet illa obligatio visctur effc quooDam iuo pern'plt;/
cnt)i feu recuperanoi pecuniam inutuatam feu illius valoiem JIfuD fus
«licit refpeftum quenoam ertrinfecum qui ab co cui comperit roll* poteft
EO Inuito iPam veUt aut no lit que mutuauit fi pecunia mutuata flit reo/
oarur toKitur obligatio et ipfe eciam inuituo amittit iuo quoo pjimo ba
bebat perripienoi i^mflio eft in premiffio ouobuö cafibus quomooo
crpeàatur pro rolurione precii aut re que emitur |ln boc vcro con/
traâru emptionio annui reooitue illô iu0 percipient)!' ao mooû Dominii
, jjfa intrinfice comperit emptoii 9 eo inuito quamoiu reo permanct
ab CO tolli non poteft etiam fi multo maiuo prerium quam ipfe ocoit jj
illo iure percipienoi fibi reooatur » iRacto autem buino eft quia nec
oare nec venoere compellitur quio rem quam lureoominrr pofficci: ni/
fi per acclDeno racione neceffitatio reipublice quo cafu etiam nuHo oatb
poffit ab eo violenter auferri 'tinoe qui attente confioerat manifef
te cognonit cp boc iuo percipiecni annuum cenfnm fiait et cominium cu
I'uflibcc rei quam quio mfte poffioet oiot refpeaum intnnfecum oepen/
oentem a piopiia voluntate ita qj ftinebit quamoiu ipfc vûluerït quo»
tarnen locum non babet in contraäu mutui Cuare buiufmooi con/
traäuo manifefte oiflfert a codtraau mutui cum vere aliquio in eo eiua/
tur ÛUOO babet rationeffl vere mercio fcilicet iuo perdpienoi quoo ftati
tranfit in oominium et poteftatem emptoiio et ita intn'nficc fibi compe/
tit q) ficut pjeoia^im eft nifi eo volente manentc re falua ab eo non po/
teft auferri»

^t ifta ergo oiffcrenciacuioenter poteft intellig« quomô contraan®
emptionio annui reooituo cum libertate reemenoi ct ncceffitate reuenoé
oi nçn babet naturam veri et puri contraftuo emprionio quia ibi vioc
tur oeficeremerr qiietranfeat in oominium cmptori® te quo coin»
uito qui venoioitliberatur ab illo iure percipienoi quoo vcnoioit
^eo oe Ijoc infra pleniuo explanabitur ïï)unc autem fatiee' oicerc
g) iaitt tt pmiffio omnito manifçftû c pnm oocumêtô (p atra^? cmpcoi«

annuo^ rcDCi'tuû ciffert mnftipricit' centraSu miituictnon eft p fe vfu
rariuo îmo fi vcre agitur nec cïTc poteft nifi p acceoeno ficut in airjo con/
traftitu^mptionie oiclû efl ^rer erpeaatione'pcn »

I^at fcdm oocumentum ^ conrrachio eniptionio ânuoiû reooi/
tuum ao vitam vel imppetuô non eft illirituo feo lip't? .|p2o c?
rfienoû ^ ficut licitû oicif effe illuD q^ nulla lege pzo
bibiturium ocarina apoftoli d'mnia micbi licent .llta licitum oicitur
illup quoo aliq lege fiue auftoiitate ^bibet iDocaute'in cjoruplici (Èft
eni illicitum oe fe et p fe quoo ratione fiue auftoritate potcft iuftificarî
ficut aoora2C j^oola ooire oeû.iurare falfum in nomîe fuo. fupbû effe aut
îutoum et alia multa que ficut oocet mo2alio pbia ftatim nominara ouo/
lura funt cum malitia .oc cïuô^ numéro non eft contraftuo emptioio an/
nuo^ reooituû vt eft p fc intuentib^ notû.^liuo efi oe fe illicitû feo nd
per fe ficuo occioerc bomtnê.accipc rem aliéna îuifo oomino. non vacare
ab opère feruili in oie fefto.bec enialiacufimilia que pîima facie vioenÊ'
in pceptio fecûoe tabule oiuina lege ^bibira p te non babent ratione ma
Ucte inrrifice '33itoe ec caufa alia in loco in lege erplicita vel maifefte fu/
periore piît iuftc fieri ficut iufti occioat quio iuaoente latpnequot; in fut oefé
fionetn.ec mmifter iuftitic non patirurmaleficoo viuere, ^t iuftc filii if/
rabel ofuino minoato fpoliauerût cgiptioo Jfuftc etiâ oocente faluatorc
faccrootca in templo facrifitia offerenteo fabbatû violabât ct fine crimîc
Ibjc eciim fccâoomô contraSuo ilî^oe quo é fermo non eft illicit? quia
non repitur oiuina lege ^pbibitus .itercômoDo oia'tur illicitâ ratioe'an/
ncrc circûftantie large fûpto nomîe circûftantic fitut coîter cremplificatr
in negoriatione que nec p fe nec oe fe é illicia $ft eni neceffaria et vtilî
rcipublicc quia neccffe vrileqj eft reipublice oferuatorco rerû neceffarû
ao buânoo vfua ira ct tranflatoîeo illa^ oe vno loco ao aliû cum nô oca
bomineo ao boc fint apti nec babent 0p02tunifatcm non enî er conoitiôe
nature omneg ao vnû feo alîi ao alia eterciria îclinâtf • ^c quoniam ratio
nabile eft vr quilibet feruica reipublice recipiat folariû pio fuo bonefto
et vrili Ubois .venianrqj criam in confioeratioe'reconpenfatiofo iouftria
eiao et foUirftuoo quibuo îuigîlat Jtem piculum aliaqj multa que in bu
ïufmooi negotiatioc côfingunt .nec publico ornooe p2o b;'o fatiffieri pof/
fer qz refpublica non fufficeret îbinc ergo gubernato2eo reipublice lufte
ftatucrc aut pmittere prit ne^otiatoribno xgt;t preciû rerû venaliù fit talc
^ vtrra ccpcnfao pro fuio mercibuo negotiaroreo ab b^^o cû quibuo nego
tianturrcdpiant mooeratutn lucrû . 'Slnoe ^aomooum agricultura et
arteo mecbinicc reipublice funt neceffaiié ct'x^tileo et p côfeqneno non if
liritc ccerceri licct fregjrcr ^aomooum in negotiatfone conringit aomif/
feantur me'oatia ec frauoeo Jta et mifteriû negotiationio quia neccffariû

a iiii

Ct vHle li'dtum Oirfhir cffc Égt;2ccepit namq? vt cuatigch'ft oeret patcjfa
miUao fermo fuîs negorian ooncc tpfe veniret et conDcmpnaricne iuJJi/
camt ilium qui noluit negorian et repoitare lucrum oe talcntc fibi ^eoi '
to Jtaa cflFicium negociattonio quantum eft oe fe nô eft illidtum ^eo
ratione anueri ncgociacio aliquanto efficitur illitita multipltnter .vioell
cet ratione perfone ficut babet ooftrina canonica îpe tic. vel mo.feculari
buo neaodio fc îmifceant fctem ratione tempoiie vt in oie fefto Utem
ratione loci vt in ecclefia ficut legitur oe crifto q) vencenieo et ementeo
eiedt oc templo et non finebat vt quit^ tranfferret no« per illuo ooceo
Q) effet oomuo oiarionio et non fpelunca latronum Jtem ratione mooi
vt ft quio erccrcct negociationem cum piuriio et menoadie Jtem racio
ne piobibitionio ficut ilUcitum eft venoere infioelibuo arma ferrum ligr
na nauium et alia pjobibita fctem ratione comeroi vt ft ^ maioii pic
cio venoat peiegrinio ciuibuo tttm ratione finie vt fi quio oûtatat
intenoitur ao lucrum conftitueno inibi beatituoinem feu finem fuum

jfto tertio mooo contraftuo empdonto illidtuo poteft oin rattoe an/
nett ficut infen'uo erplicabitf Ciuarto mooo ointur illicitura per accc
oeno et ettrinficc ficut eremplificat apoftoluo cômcocre carneo cafu quo
infirmuo feu pufilluo fcanoalijaretur ®uo cafu^luatoi oo cuit etiam
fua non repen et marillam percucienti piebere a)bligatur enim quw
vel aoinfoimanoum eum quoo illuo non eft illidtum vel abftinere ab
CO in quo fcanoali3arur .verum fi oata fufFicienti infoimacione non ruft
attenoere feo ourc i^fiftit m fua optnione quia iH nô ex ignoiar.cia ico et

maUria vioetur fcanoalijaii pociuo pbmkoiim ^
filloium .ét loeo contcmpnenoum ficut fedt et criftuo 33e boc autem
mooo. vtrum contraftuo ifte poffit fieri iUicituo non eft iuultum infifté
Dum 1|}â poicatô clemofina aliacR multa q funt oc generc bonoium tali/
mooo frequenter illtrita ^'untur. vnoe manui oerterc oertroqj omf
lo attribuitur fcanoalum fet in cuangclio quomooo fic fcanOali3ant reici
enoa manoantur Jo autem oicenoum eft g) buiufmooi contraftuo
cum oe fe aut edam per fc non fit illidtuo piopiic poteft oid lidtue effe
Ipjimo ficut comemoiatum eft Uluo oidtur licitum quoo nulla eft le
gcpjobibitum.teicautcm contraftu» bumanoaut etiam iureoiuino
non repcritur fimplidter piobibituo fiue oampnatuo feecunoo ma
CO quia certum eft q) in rc fua poteft quio conftituere cenfum et alteri
oare rem illam retento fibi cenfum » vel oonare alicui cenfum retenu
to fibi oominiorci 3|lle enim oidtur oominue reiqui babet iu«
ctporeftatem vtenoi re illa fiue oonanoi aut edam venoenoivel oil
trabcnoiprofue libito vclumtatia Jtatp ficut poteft oonairc ccn/
fura rei proprie ita edam et poteft venoere»

f^ec enî ouo mam'Feftc mucrfa funt ccnfuö et rei ooininiö. ^i'rut ergo
licet tjonare aut venoerc cenfum fup re p2op2i'a rerc'to fibi oominio. Jta
ct oonato2i' aut empt02i licet recipere !Dam vt coitcr cuiufcûqj rei non ê
pzobibita venoitio nó cft ^bibita emprio J tem poflet quiö emere rem
vtpore agrum vel oomö ab aliquo i in ca fibi cóftitucre cenfü ipfam aöt
pofleffionem Dimittcre ei qui piimo renebat gubernanoâ . ^ autem pet
facere meoiate vioaltcet emere agrum et conftitucre in co fibi cenfum oi
mittcnoo agrum poffcflToii p2imo etiâ pór facere ïmcoiate emenoo ab eo
cenfum fuper ipfo agro. $t licef p ncnuUoc ooaorco viocatur fi'eri oif/
ferentia quomó emitur cenfuo qui oc nouo oftituitur vl? qui ab antique
eft conftitutuo oiccntco gp poc»9 licet emere cenfum antiquö g? nouö.bec
siuerfitao é ao 15 pcfâoa quia î buiufmói cótraftu quâoo nouiter cóftitu
itur aliquanoo interuenit frauo tamen fi refte agitur nó minuo é lidtum
emere cenfum oe nouo conftitutö q? ab antiqno.ïmo fi conftiturio cenfuo
aut ciuo emprio effet oe fc illidtuo aut viaof? contraSuo quia tanto orp
nabilio2a funt crimia quanto oiuciue infelicem aïam octinent all^tani
lt;Ïfeaio2i ratio fufpitionio effet in cenfibuo ab anriquo conftitutio ïcrdo
piobatf lidtû effe illû côtraftù quia vioef reipublice fpûaliac rpali vtiC
ct ncceffari9 ^t cfi côfiocranoû c ncmî oamnof? neceffc é enî pfonao oc/
Puienteo reipublice talitSfuftcquot;tari cp eo^iaftoneo reipublice neceffarie nô
ocbeant impcoire.quoo manifefte contingeret fi labowrc't tnanualif aut
follicite intenocrent p2o acquirenoa fuftentarioequot; fua ^unt eriam alic p/
fone que confioerata rationabilif ooitione ca^ fooere non valent ct men
oicare erubcfcunt. taTeo ergo rationabilc eft fuftentari bmôi rcooiribna
5nuio quo» cmâr oe flDiiio bonis ÎÉi eni oomin? lauoauit villicû çp p2u/
oenter egiffet ne in futurû menoicaret ^uioentc vite ftic etiâ oe bonio
alienio.quomô ille cft oampnnouo qui oe bonis mir)o ^uioet ao fui ne
ceffartam fuftentatione' cö pîorimo^inocpnitatc aiuarto ^batur et cûn
fuctuoinc ab andqno côrinue et iuiolabilit' obferuata .patet boc in legc
nature tpe |ofepb qui émit ônem terram egipti a poffeffoîibuo eiuo oc/
mû oimifit cam ipfio ct conftituit ânuos reooitus vioeli^ quitam pt^
ônium fruftuó reooenoam fingulio annis régi pbaraonts et fucccffo2ib5
fuio Jn coocm etiâ Ioco babetur ^ facerootibuo vacarc babebâr oeo2uin
cultui ftatuta ribaria cr boireis publicio circuebantur ^irailit' patet boC
in legc fcripturc cum enî oeuo traoioit terram ^miffionio fïliio ifrabel
poffiocnoam ipfeinftitm't ânuoo cenfuo fdlicet oecimâ oîm frugum ^ le
uitaium fuftentatione (tt vitra boc infh'tuit oecimâ bni9 oenmc p fufté
tadonem fûmi facerootio, îboc iOem obferuatum repitur in legc grade
rirca ooratione' ecclefie tpe ^ilueftri per conftantinö impato2em faftam
jnC aliao nâcfi oonationeo magnifïce ab eo faâao ecclîe .S^rpffe babetur

■J.-

in Cronfca Sbamafi' §) fupîa pôffemfonco que crant m j^talù egfpto et a/
liifl munoi piouinciio oeoit ac conftttuit m feruicio luminii reooituo an/
nuco viginti octo milia quaorin^too feraginta tree foliooo ifeoliou®
autem jUiuo talio pjout nonnulU curiofi fcrurato2e0 vatoiio antiquarum
monetarum afferunt valebat ouao vnciao auri que coiter funt.tii. flo/
rem oe camera J;)oftmooum autem quot octationeo fade funt per re
geo et piincipeo aliofq? innumeiabileo tam catbeoralibno ^ altio ecctefiio
monafteriio conuentibuo capellio n alilo tocio ac perfonio oiuino mttui oc
oicatio .enaranti rempuo oeficeret oampnateqj piefumptionio iuoicare/
tur qui temerarie inculparet buiufmooi annuoo cenfuo quoo oeuoti crif/
tiani in vita aut moire oonanteo ao cultum oei per Jjuiufmooi elemoft/
nao fperant reoimi peccata et faluari anin^o fuao 4t fi licet oonare eclt;
am et venoerc et per con^equeno emi itJnoc jp buiufmooi cmptio an
norum cenfuum oc fe non ilUcita fic fco pociuo lictca oubium non cffc
vioctur

tercium oocumentft

trcium oocumentum fcolafticum eft ^ buiufmooi ccntraîtno
emptionio oe annuio ccnfibuo vt iufte et licite agatur requirun
tur quatuor Ipzimo gp rco fopja ^ emitur finuuo cenfuo fit ca
pat ct yoonea illiuo '^nQe fi rea fit oe illio que non funt in noftra po/
teflate vel funt aliéné fiue nulliiio aut minimi valoiio buiufm^' contrat
tuo potiuo fifte aut iniqe ^ iufle intelligitur interuenire »imilitcr
fi reo fit fpiritualio non eniro licitum eft fuper bijo que oantur libmlit:
in receprione facramentorum venoerc aut emerc annuoo cenfuo Jtem
fuper rebuo que funt vniuerfitati'o vt vniuerfitatio nifi ipfa met vniuer/
firao faciat j|rein fi fit rco vfu confûtibilio ficut blaoum vinum pecuîa
et alia in qnibus confiftit mutuum que ipfo vfu confumuntur JPoteft
autcm conftitui fnper agrio vineio molenoinio oomibuo taftno ct altio
rebuo imobilibuo ftolTct etiam fup mobilito ao vitâ coji vt fup equo
vel camelo^mili^ fup feroo fi talio eft gp vltra crpenfao fibi ncccffanV
ao ec eiuo opera refiouetur lucrum ItJrrum autcm fupta pcrfona libc
ra quonfam vt comunio ooftrina babet feipfam venoerc poteft
multominuo eft fuper fc ccnfum conftituerc a multfo tenetur gp io poflif
fieri ^so propter multiplet periculum aut frauo fàn'le bute con/
traftui imifccre fe poffet fuper libère perfona non eft tutum fieri Jo
autem in fùma eft oicenoum cp rco fuper qua buiufmooi contraftwo in
teruenit oebct effc talio conoitionio çp fit multo maiono valofio quam
eft preciû pro quo emif ânnuq ceTu^ $t gp oeOHftio oito ao fui culturâ

mmmrn

et fuRcntationcm ncccffarn'a ofcmaïa m fuo éc tantü et pfus ê anuue
cenruo qiu' fup ca oftitmtur aut vctioitur ânuarîra er ea refiouari poffet
ÏQotótcir pico tantû ct p(uo i)am qni coli't agrum vel ibabi'tat ocmù fup
quibt}0 cenfuo confliruitur fï nó anipli? Änuatini crinoc habere poflet ^
v»l£t anuuö ccnfufl vir aut nüq? intcnoerct ao eiligen tem cuftooiam vlï
culturam vt enï apoftoluo inquit 4Xuiß plantât vineâ et fruäuo eius nô
coit aut quis pafrit gregem et oe laäc ciuo nô mâoiicot $t quia boni tri
turanti oo ligari non oebet vt reo oferuetur in fuo effe ne refpublica pe
reat quoo contingeret fi eo2Û cultoico et oomini ipfajt fruâu nô gauoe/
rent neccITe eft vt reo fup qua côftituitur cenfus talis effe oebeat çp anua/
tim reooere valeat pi? fit valoi ânui cenfuo. q?tum autê fit illuo plua
CifRrile effet oetcrminarc feo ratio oiftat vt tanti fit çp eius cuflos cuf
to2 cr fruâu que vltra nnwum cenfum refiouat aietur et mtlinerur ao oî
ligenter colenoâ et cuftooienoum .etiam fi altunoe baber3 multa alia bo
na vnoe poffet fuflentari quia cum poffitilla peroere Jtem fi bec res vé
ocretur aut fola pucniret ao bereoem quia trafiret mm onere fuo quia
ratioâbile é cr fe ipa ne pire pmittaF refiouarc poffit ânuatî ampli9 ^
finu? cenf? ^t boc efl vnû oe fubftâtialibD in 15 côtraftu ÎRcquirilf fcôo
^ pieciû fit iuftû que iuftitia côfiftît in equalitatc quaoâ int' ipfoo con/
trabenteo ita çp alter corû cr buiufmooi côtraâu non repo2tct erceffiuc
oampnô ct alius lucrum quoo cöntingir quomô eft cqulitas int' rem vel
venoitam et p2etiû quoo p2o ca oatur boc efl vt tantô res valeat comöi
efb'matioe' qtwtum eft pcium ct ccóuerfo. ïfeeo attcnoenoum çp b9mooi
equlitas non cófiftit in pódo inoiuifibili ita vt vbi reo é magni valo2f0
fi fit crceffufl vni9 ptio ao alteram oc vno obulo vel ouobus eoipfo oica/
tur ïiuftum pieaû cum enî cqualitao bec accipienoa fit fcöm comune' cftlt;/
mationem ct eftimatióeo bominû funt fre^ter varie neccffe e intelligcrc
cp ficut meoiû intpancia Ï qlibj alia moiali virtute nó c püäuale feo lati
tuoinale. Jta ergo oiccnoû e qj equalitas bee babet magna latituoincm
çpqi puus crccffus non earn co2rupit ,feo quomó é tantüs crceffus çp icq/
Ütao ibi clare vioctur.boc ê quaoo omnibus circùftancno confiocratîs ct
ôni pte maifefte apparct cuilibj iuoicâtiq) venoens in illo oera^ babet
ptem notabiliter melio2ê et emcns oetcrio2em vel ecóucrfö. ® uomooa
autem boc cótingat fecûoum oetcrmîatione in foro iuoitiaU' oicitur effe
quomooo oeceptio rontigit vltra meoictatem iufti pcii.Hn foiô veio con
fcicncic ctiaro citra ficut in illo iuoitio opellit: ao rdîirutiônc' ft oe«7
pi côtingat vltra mcoietatem iulb pcü ita etiam tenef in f020 ofrie öfeul
tum autem fit illuo citra meoietatc oe quo tenef in fojo cófdencie vtrö
îittercia quarta f quita pa2s pen iufti oifficilimû e'oetcrmiarc. ibónulK
coäozeo oicùt çp tunc tenef ao reftitucionc quâoo oeccptio eft in tercvt

ptc. jjlftj vcrö lequfihiir wBetcrmîatc cc wmi'ttöt at afcitciam crite qui
oecepit *1bnt)c intelligenDû q) cû occcprio cotingat ct ignoaticte lt;n ma/
teria contraäun oe qua eft fermo .ftcut oupler coftoeratur ignot^cia (ta
ouplmt' cotmgu ofioerare oeceprio« Jgnoiâcia n^cg alia eft in oifccrtté
00 vel iuoicanoo alia in eligenoo. ®icur eni oenpitur qufc cr ignotócia
Oifcrecionio fiirieno malô purane fe facerc bonâ Jta etiam occipitur quio
quia nefrit oifcernere feu iuoicare quantâ fit luftum pieci'n rci venalio i
putano efle iuftum eraptum .tame fi foret non vltra oaret Jtcm oecipl
tur ettam in eligenoo .freque'ter eni contingft vt quio fclt;eno atiqmo efrc
iiimpliciter malum vel petcatû ^ter tamen nimiâ aflFeftioiic' quöm babet
etcecatur intelleduo et luoicat quOo alijo fimpliciter malum eiïe bonum
fibi pio tunc vel ouem'eno .et er ignoîancia afFeäiom'o vel eleäionio oecÄ
pitur et operatur malum oe bac ignoiâcia intelligitur ilb ooftrma
pbilofopbi vulgatiffima omnio malu? eft ignoîio îfcotû eft ent çp
tnultî non ignonnteo feo certituoinaliter fcîenteo foinicationê effe moita
le prccatum illam cômittunt .oicuntur tamen pio illo adueffeignomteo
quia nimium afféârati ao oeleftacioné illam putant p20 tune efle fibi con/
uenienrem vel bonam Similiter eft in contraftibno nam otingit vt ali
quio fcieno quntum fit iuftum pieaum piopter nimifi affeâionem quam
babet ao rem putano fibi mulrum côuenirc oat vltra 9 valet et fie oeci/
pitur in eligenoo fet quoniâ coiter ciritur ^ liritn eft otrabcnnbuo fe V
oicem oecipe licet boc oiftô fimplirirer acceptiî fit nimto pfculofum quia
occafionem pjeftat vt otrabenteo fe inuicé culpabilit' oenptant tamé raci/
enoa eft magna oifferfcia fn oeceptiôe q ^uenit et ignojâcû oifcredôio
vel efcftiôio |lb enî mulro mî9 licira.feo bec fecûoa nô tara vitupabilio
eft .liritô eft enî véoitoii rem fuâ lauoare et allicere emptoiê ao ci? affec
none vt j2 boc er ignoiâtia affeftiôie qft oeceptô trabat eû ao emenoO .fn
quo ft nó fit nobitio erceffuo rirca lufticiâ fiue equitaté piecij in F020 côfri
encie nô tam iuoicanouo veîret m boc mane opaf fn^f\ria merca/
tojt vt ille aptioi tuoicef qui meli9 fat emptoieo allicere 9ccuo autê eft
qii foeter mercatoi metif affereoo qó e' iiuf^ ec luftû ^'û oecipie'o cmp
toié ignoiâcia oifcrecôio marie fi moacia inamto oftrmat.tc ci ft ri ctceoce
i pcio qj tn offidû fuû excét îfq cù piurü« et moadie qô acc|rit fputaf tw
pe lucjt 1 face ofcicciâ tenf .illuo nâcç fcicoû é jp nô U'q « îtêcôc fcict le/
oé jpnm ^ mbil mali aoùf9 eû geffit i ptó ï bonoc i: i mtio ï î mîmo pä
pue fi B fadt er ooio.qm lefio î fba qotîgit î Dtraâite lî é pue fputacdia
5oeo ficut pietachim eft non mcoioo-io pericuji eft fimptiorcr affercrc
quoo lidû e côtrabctibD fe inuicc oedpere i)unc autem applicâoo au
mareriam contraclum ocquibuoeft fermo vt iufte agatur contnctuo
ifte quam maidme eftatteoenoum quoo interucniat mftumpzecium

^ùn quâtum ao ^ci'um cmptioriio reooi^iö ânucjt fecicnoa c öiffercn/
tia oc iUio que funt îppctuù vel ao vitâ ^feimiliter oc re fup qua oftitu/
ti funt vcl oftituûtur Î0am quâto maior cf^ fecuritao vt nôg) oefi'ciat tp
maiorcin ccrtituoinc babent b^moOi rcooituo ânui circûftancia bcc aa
auget quâriratcm pcii. Jta etiâ fârit ccrtituoo vel fanlitae recuperacônio
Jn iKio auté que fôtaO vitam fi fierc'r ao vitâ eiuo qui venoit cclTarcnt
'mfte fufpin'oêo et facili? iuoicari polT? ^^ 'qi vir gf nûg? fie côfueucrôt fi/
éri feo ao vitâ emptoiio piccipua circùftantia q vcnit in côfioeacÔ3 c etao
ipi9 emptoiio Jte' ct oifpoficô fanitatio pl9 nâqj oebet oari fi fût ao vitâ
pueri vel Juuenio ^ fenio ct infïrmi infirmitate q cft accclle'tiùa moin'o
^noc quoniâ fcóm oiuerfitatem regionû oiflfercno eft etao bominô et
Oifpofirio coipo^ œter frequêtem aut min9 occurrcntco pcftile'ciao feu
infirmitateo aliao ^imilitcr ct variantur multc alic rircûftancie que ve
niuht in côfiocrarionc et boc vir aut nö§ gjtuîn ao iuftû pciû quoo fit
comuneaufcqaale in ônibuo rcgionib!» pcifa oetcrminatic poteft baben'
^rccipùc ramé oebet artcnoi ao prium rcrû imobilium que iniUa régi/
ont venountur qtioniâ gjto maiox certituoo eft çp poffeffoî ânue reooat
Thiaruo fuoo non obfbnte glaoc aut tempeftare fiue qualibct alia ncaua
àcrio oifpofitionc Jïtcm çp minoii aut nulla crpéfa inoigj ao fui culturâ
vel fuftcntarioné ficut côttngitin pafcuio tâto pio niaioii pcio venoûtur
^r ita côtingit in buiufmôî ânuio reooitibuo licet tamen vtrobiqjaliq
mooo intenienirc pofTit piculum lünoc in quibufoam regionibuo licet
Vinea aut agri ctnâtur pio quâto eo^ fructuo valent r.vel rv.ânoo quia
tamen bcc fubiacentpiculio pluribuo et niaioiito q? terre oe pafcuio
àomooû côtingit in vcoitione pafcuo^ çp vn9 oenari? ânu9 emitur pro
tlaut trrv.ita etiâ rcooituo pperui Jn leui aût vioef criftimari priâ ^
agcr qui venoitur quâtum vcnoi poteft eftimatur ao quiquaginra ficloo
'et oebet podtoen folû p qufquaginta ânoo vfcg iubilcû quoo vocatur fi/
dum aut ppctuû quâtû mm9 a' pl9 oiftabat ab âno lubileo tâfo min?
vel ampliuo lutta oiftâ fummam oe quiquaginta eftimabat: pîcciû pio
quolibet anno oputâoo vnû ficlum jtem in cooem Iibro expieffc Htméé
cio oe pcfTefTionibs que inrra opioâ vcl erant ^t piopter fecuriratem
maiorioeftimationio reputabatur q) intra ^unt etiam alic multe circû/
ftande que ptinent ao côfioerationé iufti pcii .vnoe vir alu régula gene/
^ ralid quâtum ao boc oari poteft nifi cp iuftum paum iuoicari oebet iuîc
comunc cftimationc in ilU regione in qua buiufmooi côtraâuo fueit
Ioco legale ptium non facile in boc alfignarel: p comunc oroiationé fine
fratutû 'Spariari eni neceffc é f m oiuerfao circûftantiao ct tpio et aliojt q
ratiOnabiliter aO augerc vel minuerc babet pieciô. âluare neccffariû vi/
octur in buiufmooi côtractibo vtenoû effe confilio qè infra fpecificatur.

ITcrddâuooreâm'riturcft vt îtcrucnwt reîba mtêcie ét quant« at»B
Quaoruplci poteft ofioerari intcntîo M^t p fe mala et reipublice ned/
ua ^Ua Buerfa et pioprie faluti otrarù m^ înoifFereno.ct alia aO Donll
piomoueno puma eft interoicéo^ fecûoa oiffuaoenw .terria pmittenoa
ouarta cmouenoa et aoi'uuâDa quio enî vu^lt emere ânuoo reooituf
et multipUcare buiufmoDi contraftuo ao oppiemonem i oefolartoncƒ a»
oerum ûuomô nulla miferattone côpaffuo «iam ft non moget ftrit fuof
oebiroieo lt;noifFeréter trahi ao carcereo :Jtem fi vt reipublice oomine/
tu/cm? fianû é fi cû fuio oebitoiibn incipit turmao agere et arona fupra
vîreo fuao a^rcoi IJtem fi ao boc çp ^bio iniunetur quoo manifeftatur
ûuanDo reom'tuo illoo erpenoit in luftentatione rufianoîû et glaoiatord
oui facile alioo cômciâteo ,puocât ao iursia Jtem fi ao boc vt patriâ bof
tibuotraoatquODcontingeretfinullucocbitcrum fuoiumvelletrelil/
tcre contra fuam intentionem taWo aut alia fimilio intenrio quomooo/
cûcB per inoitia manifeftactur gubernatoreo reipublice multunooi bojt
contraauum oebent refiftere fub tali namqj intendone no luftu feo pcr/
nicofum eft buiufmooi contraftuo multiplicari. teftante lanaolum ooc/
trma talc erit op9 qtial' fuerit îtentio ga. ^îçp affeauo cuiuf^ opi luo
nomine imponitnbsp;faluato: ait ^i oculuo tuuo fuerit fimplçc to

tura coîpuo tuum lucioum erît autem nequam tota coipue tCncMo/
fum erit .oculuo ibi fumitur pro intendone et corpuo pio cogene opmi
et intétione métio pioceocaû ^n quo ^^bo fûoatur
Leralio nullam babeno fallenciam Q) quanoocuc» fmio
?ft ^e fè moitale peccatû opuo ipfum p quoo aonbsp;^^^^

peccatum oampn.bile tït fi quio oaret

vt pcr boc tra!?at ao fibi côfencienoû in pcrcato Jta eft oe «^f ™
fcXicacL verbi oei vel alio quouto ope oe genere bonoç f fiat ao fi/

n/aS peccL- :^taqî nulli oubiû c qii fnterueîat pniciofa .ntenoô oe
ûua fuit etemplificatum contra^uo bmufinooi empcionu oranino eft tlli
rituo ^lia eft intentio puerfa pioprie fnluti contrana ^in boc maw«
eft oubium quia oe malicia eiuo non tam facile vioctur ®co ao intelU/
aenofl nobio eft ercmpUi in euâgelio .oi'cit fic faluatoi iGioetc n cauetc
ab oî auaricia qm nô î babûoâcia cuiufcj} vita eiuo c et bro q poiïioet oie
It autê ao oifcipuloo fimilituoine' oicco bominio cuiufoâ oiuitio vb^
fhiftuo ager attulit a cogitabat intra fe niceno quio faciam gp non babeo
ûuo congregam fruftuc meoo oirit boc faciam oeftruam boirea mea
ctmaiora faciam et illuc congreg.\bo omnta que nata funt micbict
bona mea etoicam anime mee ^nima mea babeo multa bona
poîita inannoo plurimoo requiefce comraeoe etbibe et epularc
iJPilCit autê illi ocuo ^tultc bac nofte repetêt anima tuS a te q at jjafti

nil? crût. Tic ê q tBe3aunTat ct nâ eft inueû buîcô.Bcc coan'na cuagelica
inter alîoo paffue facre fcripture tnultû attc'oenoa vioef (n materia iftojç
contraauû finio enî multoiû qui buiufmôi ânuGo reooii? emût eft vt fe/
turitatem et ccrtituoiné quâoam babeit qj babent fatie in vita fua ficut
oiuco ifte^mittebat fibi requiê quia in annoß plurimoo babebat bona
multa r^ofita ®eo vt oiâù eft qm taie eft cuiufqj opuo qualie é inten/
tio eiua jfntelligenDù q) et bac ooarina babem? qtuo2 cafuo ce intentiô/
ne ßucrfa ^jie faluti otraria ||gt;iim? e' quâoo quic intenoit babere bona
tpalia tan$ pro fe oûtatat nec fibi oe altls eft cura oûmooo fano ipe ba/
beat putatq; fibi foli oata elTe il^fcut patet oe ifto Diuite qui oîa ao fe re/
f leaebat oiceno. (t ongregabo omnia q nata funt micbi nec farifl erat fit
oiriiTe feo aooioit et bona mea Ct iterû et oicam anime mee vbi apparet
cp fe folû atte'oebat in ônibuo fuio cogitacôito nuUâ oe oeo vel ^timo fu
meno me'cionem 'Jinoe int' ceterao culpabileo ooitioe'o quae auari oiui/
teo babent illa çp nimio amât feipfoo nec aliio opatiûif ficut ille oiucô e/
puto fe babebat ao la3arä îboc aût eft fignû qgt; non ptfncnt ao ciuiratem
Dei lOam vt inquit augufti.fecerût ciuitaete ouao .amoieo ouo terrenam
fciUcj amer fui vfçp ao otemptû oei .celeftem veîo amoi oei vfqj ao con/
temptô i^ui talio erat amor oiuirts buiufmôi qui feipfû folû refpicico vi
iipenoebat oeû et procimû ^ecuno? cafuo eft confi'oentia in piopriio oi
uictl 0 quot;â^noe bic oiueo oicebat fibimet .anima babeo mufta bona pofita
m annoo plurimoa requiefce zr ioec ante intenrio q? fit oâpnabilio pa^
occmplo et audoiitate ^remplû eft in libro barutb vbi oe re^bio oici/
tnr qui argcntû tbefaurifât ec aurû in quo ofiount bomîeo i nô eft finio
acquificônio eo^ îÂuâoiitao apoftoli ê in epiftola ao tbtmo. sDiuitibufl
bui? leculi pripue non fublime fapc nec fperare i incerto oiuina^ Jtatg
cû pceptum oiuinû fit nô fperare in îcerto oiuicia^ manifeftû é in p20/
priio oiuictio ofioctia eft oâpnabifio culpa. terciuo caf? quomô cupioi/
tao eft tantû accenfa çp nefcit faturari feo fep vult ampli? acquire ficut if/
te oiueo non erat côtentuo q) babebat fatio in ânoe plurimoo feo cû pu/
tarct fc bfe etiâ in ânoo plurioo fie cogitauit oc oeftruaioê boireorû et
ao amplianoû 50on legif çp cogitaret fe eronoiare veocoo agrû feo foi/
taflie aobuc retinera voluit vtnô effet finio acqficônîo |3cc intencô rcjj
baf p J'faiâ cû inquit ve qui côiûgitio oomû ao oomû et agrû agro copu/
btio Ifîûquio babitabm'o voo foli in mcoio terre Jn auribD meio funt
bec oicit orio CRuâtum ao boc ita oicit moralio oodrina cupioitati nibil
eft fatio .nature etiâ fatió eft puû ^aturalia cni oefïoena finita funt et
falfa opinioé nafcéria vbi oefinant nô babct ct cû voluerie (cire cfi petiff
vtjt naturk' â cecâ babcat cupioitatc côfioera â poffio alicubi fbfifté Jta«
qui non ponit teririinû cupioitati fue manifefte etiâ in iuoitio nature cil

■quot;■.lillll ■

cuIpabifïflffAuavhi® cafue eft qûo fini« aoi'O^tuf reti^iben« a Dîna ton/
fioeratiôe q cultu etuo ficut bic oiuce oicebat^ima babeo multa bôa po
fita in ânoo plîmoo rcquiefce cômcoe bibc ct cpularc. Ifcon fatio crat ilK
babcrc fuftcntatônê vite cum oicebat cômeoe ct bibc ^o pn'mn OîOina/
uit bona fua ao ociofitatem et aooit cpularc voffo yrmitari ilfum oamp/
natû oiuwem qui epulabatf cottioie fplcoioe f3uiufmöi autem tntenoc/
rc rctrabit a confioeracône et niltu oei ,vnoc licet quiefcerc cômcocre 1
bibere et epularf per fc nfln fit peccatn tamê oioinan oiutciao fuae vt bio
folû pïîcfpalitcr intenoat ficut ille oiuco feoebat meriro iuoicaf oamni/
côc ofgnôfcic cafuo fre^îter côtingit in viouio que quia viuêtibuo manV
tio non potuerût poft cozû obitum vitam fuâoucuntin folactie côtinuio
ct oe btio oicit ^poftoluo '^ioua que in ocliciie eft viaene mo2tua eft
gj auté intentio ecplicata in oiftie qiuoi calibuo fit peruerfa probatf ce
verbio a crifto bic pofitio |tgt;îinû eft quia oint boc elfe auariciâ ?ïuari/
oa aorc eft oe fe moitale peccatù ^cûoo quia vocauit oiuité illô ftultü
^tulricia aute' coîrer qu^o oe bomine fenfu non caréte oiritur in facra
îcriptura culpa ccnferur Cercio quia fubiùrit fic eft qui tbefaurifat ,tbe/
fauri3are enî aliio peccatû non eft ficut apoftol9 oocet cp pare'tco oebent
tbefaurijarc filiio ^imiliter et rer tbefaurifarc poteft regno et fubom'o
fuio feo tbefaurifarc fibi foU illicitû eft turta ooctnnâ crifti ÎOolitc tbc
iauri3are vobio tbcfuauruo in terra ü ifiifi eo mooo quo oocet apoftol?
tbcfauri3et fibi quio fûoanientù bonû in fiiturû vt appiebenoat virâ etcr
nain ^narto piobatur et illo verbo i non eft oiueo in oeû intelligenoo
oc tali oiuite que criftuo crcmplificauit qui qrebat er oiuicüo fgt;bHoli cô/
folationd^nDC alio in Icco faluator oicebat ve oiuitibuo qui babetie
confolario^eftram .fuper quo oie. Crifoftim? cp confolatio oiuina oc/
licata e cr non oatur ao mi'trentibuo altcnâ îpuic ooftrine cuâgelicc con(
coroat oocumentû fapientio ecclefiaftici. ^ft qui locuplctatur pte ageiy
00 et bec p.iro merceoio illiuo in eo qgt; oicit inueni requiem miibi et nûc
manoucabo oe bonio meio foluo ct nefat q) tempuo pretereat illû a molo
ajrpropinquat et relîquet ônta alijo i morietur îbiioplibatio ao oifccmê
oum que fit intentio peruerfa piopu'c faluti contraria facile eft ao mate/
riain contraftuû oe qnibD fermo fit a|:plicare i|îam emere ânnoo reooit?
et multiplicarc buiufmôi côtraSuo fub intencioe alicuiuo er pieoiftio ca/
fjb5 manmè vltimUUjcitû eft notojie ^fceo terti? cafuo piima feoe nô vi
oetur côtingerC^libam qui émit annuoo reooituo vel ao vitam vcl
imperpetuum ertali aftu cum magnam fummam pccunic inftmul et/
ponat vt paruam annuatim recipiat tbefaurifarc non oiceretur rm/
mo oe tbcïauro etpenoere iboç tamc nô obftantc quia vno vt pluiba

Ióti9 tB^aurtTari no ôiffert fi facit co amïmo vt quia tiinct aput fc non
poffe cuftooirc cmcnoo cenfgt; oat alüo pccunfó ao maioié ccrtituoiné fibf
foli crtt rcpoRta ficut ifte oiuco cuftooire voicbat in flDiiio ferio etiâ ifte
terci? cafuo ab buiufradi otraftibuo non erit alien? vt fic intcrneiat intê/
CIO uuerfa fpne faluti otraria cuilibct catbolico oiffnaoc'oa .(Erat tercia
Inrentio moiffereno ct pmittcoa vt fi pfona p fe omooc non valene intê/
öere Ubo2i raaöale vel aomiftrationi tpaliü pofleflïonù et quib? blaoâ
vinû frud? aliecp ree böano vfui neccflarie colligûtur voicne fibi ƒ uioc
re ne egcat emit ânuoo reooit? et intenoit coo crponé ^aomooù fruâ?
fi quoo baberet er pofleffioib? reooituofio ^ec tamé irenoit vacare öcio
Cf epnlacioni fco bonefte iurta ooitione fuâ viuerc vacarc oino cultui ta/
Ito intencio ct fi non fit oe fe mcn'toria tamé eft licita Jjti etiam otinge/
ret fi cognofceret fc baberc filioo aptoo ao ftuoia Ifa^ vcl non inouftri
ofoo ct abiico p aomiftratioé pofleffionö ne menoicare cogâf pot emere
reooit? ânuoo ao fuftentarioe3 illo^.vt eni inquit apoftol? piït parentco
filiio fuiö tbe^aurifare .vejt fi fili] cófiocrttce in buiufmói cenfibuo vaca/
rent oûtarat aut prfcipaliter ocio aut omeflarionibD et aliio illicitio ficut
ille oiuco oe quo mccio^fta eft intéoebat gubcrnatoreo reipublice î eo
cafu pïoutoerc Oebcrét.fcuarta intécio oe qua fup oiftû eft çp cfl3 ao bo
nu ^mwieno et aoiuuioa illa cft quó pfona illa emcno ânuoa ccnfV infti
tueret fibi finé lauoabilem i meritoriö ficut eni iurta fentériâ apoftoli 4
fine vroie e' follicitno eft que oei funt et quomó placet oeo Ifta frequen/
ter cdfingit oe eo qui vacat ab aomiftratione rpalium IJnoe fi quio cu/
pieno vacare pricipafiter oötarat i oiuino culrui emir ânuû ccfû intéoco
liberiuo feruire oeo nulfi oubiö qui bmói intendo fit men'toiia et lauoa
bilio Jta etiâ cft oe multio alrio fandio opibuo quibus aurilio effe oignö
eft et (auoabile vri talio intécio ^mouCnoa eft atcg iuuâoa #

iSpraiffio iâ manifcftâ c quartû reqfitû vi0clic3 que fût pfone
pro qmto emi iufte prît ânui cenf? jfer ponitur illa régula genc/
Y tk^? ^nbsp;^ P^** ^^ laboiare fiuc ocfeâ:u natu/

mT^]^ A lîV^^nbsp;ocoîcarcoino cultuiaut vtilitati reipublice

follicituomi et ofttio fibi cóoetcnri commooe vti

m^tt-^u^c quot; --------------------- copetcnti commooe vti

. f t . ,nbsp;. . --quot;quot;v/uLinna ujiatcmIcrioturano

«nfrenabw oo boni tnrarat, i oig„9 eft merceoe Tua opanuo i,tem atiW
nemo mfl.rat fu.» ftfpenono pem Dcluofto inquft.oH« oIrtnIS«.. 4
eu«aeliaânatunt oe tuanselio vfucre fecönigen? Rfonaji i rcpubUtó

■a

aoimmftrâtcfi ficut IRegco pîîno'pcc cenfuïeo ct rcftwe^'uc fuoicce .vu
oe faluatoj reooite que funt cefario cefan' que oei oco. ©uco etiam oc/
clarat apoftoluo cum inquit. |oeO enî tributa preftatio minifto en^ei
funt in bec ipfum feruienteo reooite ergo omnibus cui tributû zr ^er
cium acnu0 eft paupereo oipbani vioue et feneo .vnoc Jacobue. Çc/
ligioLnoa et ïmacubta apuo oeum t patr^ bec c. vififtare puppiHoo
et viouao in tribulacionc Jtem apoftolua^i quio fioelto babet vwn
fubmiftret illio ct non grauetur etiam vt btio que vere viouc funt uf
toat exiQVio babctur qgt; vere viouc oebent publico fuft^tari multo
crao mado poiTent oe fuo per ânuoo cenfuo SDe paupentuo ante plc/
na eft facra fcnptura erboïtaciombuo et eremplio qiuartnm gcni^é
reliaiofi oiacicnibuo infiftenteo i oiutne contempUcionvvacantco ^o
rum namqï ofFiaum vt ^.uguftinuo inqmt l3tile
blice eft quia côtemplacionio virtute qui familiales amici oeo etfe^ fpe
Ciali mooo pre alijo cum affiftunt cotioie oiuino afpeajii
mo munoi falurc que alü impetrare non valent fet fuut ^
ctpjeffe^io fuftentationem oiftarum inquaoniplia gen«e P^rfoi^mm
iufte poffunt baberi er reïgt;Ditibuo annuio Jta etiam f
nc autreparatione ecclefiarltm aut conuentuum bofpitalmm etpubUco/
rum coifLium que babitacionem et officiio oiftarum perfonarum con/
Lniunt Similiter et pio miniftrio eifoem neceffamo fine quoïum ob
Sri^ omcia fua non valerent cómooe etercerc l|o e^m «icenoü
eft ^^SUuftû eft et vtile per vel ab buiutó peHomo ^rn^^^l^^^J

fuo^ita in utile et non fine oampnonbsp;Pf â c Kito

permitti ab buiufmooi qualitateo h per fe P^^^^nScerc^fi^^^^^^
manuum fuarum vel inouftrie ficuHn
blice er inoigentibuü proiimio lÊnoe circa bec
lice ftuoiofe oebent intenoere tirca veuoitoteo anuoium rcooi uum p/
maCme ao vitam emptcrio innliter attenocoum eft ^ talio conoi/
cicionio ficut vt oe illio fit piefumptio qgt; nó macbincntm in morte enip
torio Cum eni frequenter contingat op pjorogacionc vite reopiant an
nuatim ampUuo ^ fuit precium quoo foluerunt et vcnoitoico fencientw
fe oneratoo aliquo mooo i H inoebite copiant eorum mortem periculofû
erat fi venoitor talio perfona effet que fub calotc boneftatio aut fui ofti/
cü in poteft^tc baberet eoo occioerc ficut funt mcoicï 'Ijnoe oocet
moralio pbilofopbuo in piouerbiio qjinale fecum agit, eger meoicum
qm bereoem facit quiavtciciuo babeat ^ereoitatem poteft_macbiny
ri etiam abfcB fufpicione in m02tem infirmi» ^ ^imiuter ct lu^
Oto llnoepilatuooicebat aocriftum
S qi po^ftatem babeo crucifigere te et poteftatê béo ounute Utaqi

BP

tt pua caufa macBmaf luocr in campnû eiuo qui toiâ eo babet nioiciû

^i?nbsp;empaofo Snucl^cenft.û

JZ fc^r ^^ 'PPquot;quot;quot;nbsp;fquot; fop qua ein.tur fit taE

I ô lfcnbsp;fftouare polTrtnô fcl.,m

tutor I ? quot; -nbsp;ampltofeaieturao cfu®

« ^ '^rquot; Vquot;'quot;quot;quot;? -nbsp;S- emo ptiû fit ,ta vt co

mum luomo cenfcat çp cqualitao fer.,ata eft inter ipfao contrabcteo nft
jnm totra alt^ erinoe eurent fpo.tat f tem notabiUter
tio g. mtentio no fit reipubUtenocna aut piopjic faluti otrarù feo aut m
orno »el ao bonu ^monenlt;..©uarto 9. pfone feu a quibno emûtquot; bu
»ufmoo. annni tenfuo fint taleo m vel labojare non prtt a.,t laboiare W
peoiret eoo ab ofFitio netelTano feu vtile reipublice vf a cultu oiufno cui
piinnpal^erintenount.nbsp;•■■otui

^^nbsp;q ob.«atur in Dtrarifl tlo que

pmiirw cofioerati» rcrpo'oere non eiit cfue ^mt autc awirnen
^m qm,p K. oifferentia èueai f«;,t c„î.,nbsp;ir,ar rl Su™

^cu„ten,reoa(.quaonl,joopn-„on poITcm vateeCtioeo quCn
poreftintcrueire iufta wpatio ôninc c illicita materia tôtraauô (Etcm

wntur Jta 9, vnaauiwla vel vna ouio fua ercellentia nature pferfL
auro et ar^nto mooi. Jfta oifinilfao euacuatiir qm atpjechtiû rerû nue

«ecSm cî vtttol^nbsp;•■'quot;quot;S''«'»

flojenw èt fi vmoito. vef^nbsp;quot; P'«quot; »

!P Iniq ageret É^eo fi ille granofe quot;Îmnbsp;' 'aquot;quot; ^

oonore ver^toi poffe iuftc recice ^imilsnbsp;vellj grati«

pKuo g, babet côio ejtimacio recioe fi mnbsp;^ P®quot;quot;'

ianti quâti eft afpKciatio oanipni ononnbsp;a »»mpiiû repojtaret

n' y pniquoomcurrit ^ecôoo oiftcnltao ofe

bi

—nbsp;. coniona viocrur çp «^riiomm/ loquitur '—

ponfto que «la^ ^mi comonnbsp;^^^^^^^^^^ ^^^^^ ^^^^^

negotiatoie qu. ^cmm aer^nbsp;^^^^^^^

,e pub^a^aM«nbsp;P ^nbsp;^ „,eerlt;e rartone pietiTo«

«00nbsp;qoi» quot;ûuiifma tanentû eft vt in omu

liHisag^i

re oftenfum 9) in ifto ficut in alio quocuc» tontrafta vcr^
rnnia imeruenrt tamg, meoium et iu«nbsp;,treft é^^S^bab^

urecium ouoo oeoit tamen tatio eft 9gt; pio tcnipoje q.io emi ^

Saine tantum valet necreperimrqm^

re enim pcrcft çpnbsp;fS'turo euent.. in

vnoe nos. et ec recepu «I qu«amnbsp;„ec fn ampW

rainuo recipienoo non mftif.cati.r contra^» »nbsp;^^^

'XCm farioîft^Woie q»» ^ quot;quot;traauo tômumeftimanone

Sto ampliuo fuctcffme ab ioe retipi g. fit prenum quoo oeoit ïer
rSunt argumenta rartone anneie fiue vt cômumter m eraenie»
quot; Tr^^Zcie ^Jimo quia qui venoit reooitus ao vitam tupit

Sm ^mi eft malum oe fe aecunoo quia empt« quot;P« te^

Suo babere quam oeoit et concupifcentia inmooerata comumtCT repu
UrVo culpkft eni vt apoftoW Mt

Sa o titurq) oefioeraremo«c en^'«quot;» ^oc eft v.t.6 awa^M non
•^rS lt;1amp;ilti nSqj filil otuit» oefioerât moitc enta nec tn ob boc

^eo coiugm nôn eft otraS? oàwpim9 îtio fcetn refpócctur « pter ca/
fuo fup erplfoo oc pfe mala aut puerfa intentide in bno otraâibuo inter/
ueience gencralicer oe cdcupia ftcut generalit' arguitr' .oiceoü c qï ocupif
cctia cft culpabï io in qtuoj wfibD. f^iimuo quâoo quio aliéna Dcupifcit
toplcit et abfolute fee? aût fi cum aoiecta cóoitide vrpote fi poflj illa ba
Dere line ofFenfa oei et iiuria ^rimi quia eni ralio cdcupifcécia oiu ine Ie/
gi luDiefta eft voleno non babet rationê oipnabilio culpe feeo piima cd
wpia oirefte répugnât oiuine legi q iubet nó cdcupifceo rem piorimi tui
ï^ecuc? cocupifccria ef^ culpabilio quó eft ira OeorDinata çp p pbao vel
nepbao babere oefioerat tpalia bona et parat? eft etiam cû oflFenfa oei e£
«una piorimiao facienoû viam p q aoimplere valeat oefioeriû fue cdcu
pilcentie ]/n tali nâq? ocupifcente eft malignû oifceocoi a oeo viuo et
loeo ocupifcentü oicit: elfe peccatû tTerci? cafuo c quâoo ocupifte'tia efi
Ita vebemêo çp ercecat itelleftû abftrabeno bominé a cura et confiocratio
ne oiuinoji vtpote non recojoatur fi eft oieo ooica vel alia aut fi eft oieo
ieiunü vel non finiilit' oe aliio ao que tenetur er oiuina lege aut fi clenV
OIO eft non recoioatur oicere oiuinû oflFitiû Calio ocupifcccia q ita abfoj/
bet bomine etiam ff non fit patuo cdmittere piunû aut oicere fâlfù teftio
marmo potiuocareret re ,9 ocupifcit talia cdmitteret nicbilomi? quia
manoaru eft m oiuina lege vt bomo foUicituo fit cum oeo.pbcatqjeicoi
fuû et tle ocupifceno oém curâ q follintuoiné qua oebet rirca cultum oei
aipeti't m tpalibuo acquirenoio aliena-o a oeo C02 fuöaoeo cdcupifce'tia b?
mooi oicimr efle culpa moitalio. ïbec c ooctrma faluatoiio cû inquit in
euagelio lübi eft tbefauruo tuuo vbi eft et cor tuû fubiûrit îOclite
folliciti elfe oicenteo quio ma'oucabim9 k querire pmû regnû oei et iufti
ciam eiuo et bec omnia aoicienf vobio .^luart? cdcupifcccia e culpa mo2
talio qua'oo licet non abfoibear intelleaù a cura et confioerarione oiuio/
rum r mo intenoit et oeo feruire et cócupifcétia' aoiplere tame cdnipifcô'
cia implicat bomîo volûtatem tanto ponoere cp recwoat? fiue babéo me/

TtSl?!.nbsp;»-eooirurppleruo cui poci? oebc

îboc autem ioeo oampnabtie c quia

«oL bS^nbsp;onio feruire aut eni vnû

p fetw J qo reputat e^ equu mtecere iHi et oeb ÎDec oubiû çp talio cd

nTr fnbsp;niooio generalit' loqucoo ocupifcêria eft o.'p

nabiUo qrcfiemproi anui cenfuo intarum ocupifrit baberc ampU9 amp; œ/
Dit q) incioit m alicp er cafibuo fup oiâig tûc jnanifeftepeccaret #cçtri

fnbsp;h n

ob boc otraftug effet TPampnabifto quia bot pocius eft Ti'cium perfonc g) ^
rei .liuirto oioine contra materiam îftorum contraftirii argoitur tt le/
se nature nâcg non folum et lege nature ^ut confiocratur î ftatu coï
ruptionio fco eciam inftitutipnfe fine «nnocencie boroo tenetur operari
HcOTtnr enim oe bominc quantû ao ftatum ïnnocencie jjgt; pofutt cû oe?
in^aoifo Toluptati. vt operaretur «nbsp;ill^^^^^ fcr^l®

gt;B ftfltam coirupcionio in quo fumuo. oïdum eft bomim mafeofda ter/
ra in opere tue .in Uboje cômeoeo et cunfti® oiebuo vite tue ,et iu fuoo
re vnltu0 tui vefceri« pane tuo oonec reuertan'o in tcrram oe qua lump/
tuo eo tbunc autcm vt ofcunt emerc reooituo inuoo ao vitam manifef
te contraoicit picfiitc fegi nature quia abfqg laboïc ct follicituoînc bomo
oe ipfio viune poteft ftooitiunt ctüm çp non meoiecrit^ nocct m/
publice quia (i apti ao Uboianoum viuant cr bü» Inuio ccnfibuo peribit
tultura agrorum ct vincarum oefïccret etiam aiftooia animalium quoid
Tfuo bumane vite eft neceffariuo feimiliter coificarto babitarfwura
ct ettrcicium artium mecbaniarum piimam oifficultatcm rcTpo/
octurçpopcratio illa oe qua loquitur in ftatu innocencic non erat cum
laborc et fiitigationc que aUquanoo rctrabunt a cultu ct confioerarfonc
oiulnorum fco ao ercicitium virtutio et cû oclcaacöc €)cium eni p:o/
Ht in vicium reputatur non oebuit ibioem effe feo pociue beatituoo que
oam multo maioj amp; m boc ftatu fit fielicftao politica aut contcmplatiua
tum eroo fclicitao fccunoum pbilofopbû fit operatio fecôoum virtu/
tem perfe^ in vira pcrfefta neceffe ef^ intelligerc bomini in illo ftatu
^IToLdecottipetere operationem fecôoum

autcm operationi non ipeoimento viucrc oe ânuio cenfit)ue rmmo ^nc

^LaS^mintenoerepoteftcumnonfit neccffceumnimiafoto

pro acûuirenoo viftu et veftiru Xlnoc et bac racione quia ao vtrûq^
Vit aut nûq) bomo perfeSc valet vt oidt apoftolus »oimnue oioin^
ttit eoe qui euaugelium anndciant oc cuangclio Viucrc ttt ita intclW
(xêoâ é gp nô fuerût i fût trâfgrcffodo illi9 legio natue î ftatu comipcónio
oe vcfcéoo pac l fuooé vult? fui apof.i alü ^to ec ofRcô opetût tléo epa/
côeo cfi ê iopatibile vt fit intéoSt cultuacôi t're feu alüo opibî f nilite i
officnofuio.lteqf ajgumtacô illa nô multû ^guat .fût ci mtti regeo piici
peo clerici religiofi alücg plurimi ^ vit d nû$ îréoerûtlaboiiofo
opcri manuali Ipreterea et fi babcntco annuuo cenfuo non neceffe ba/
béant p fc laboianoo in agrio ct vineio fatigari non ioeo tamen crimunP
ûttin cômwant in laboie cunftio oiebuo vite fuc ©imilitcr in labwc
vulw» muUipbarfe contingit bominlbuonbsp;*** -

tnnoam oifficultatcm auia vt oocet apoftoluo multa licent Mini que no
çtpcoiunt» oiccnoô jpTicct contraduo buiufmooi cc fua ^oicóc fint mti

tamê tonßoeräoum eft vtji ctpeoi'at murtiphcari .ét aultfl ao 15 fariéos
J ?inbsp;3gt; ab illfe wdecs Wnit er tcfito

•nbsp;«^o'toite„»«vc feu qltoteofffdj etpeoft viue/

»quot;•quot;quot;•lt;gt;'•0 tmJ euioëna intell.sencia ofioernoû eft cp qu»
toÄrnbsp;oebentamultipfeatione bow Dtrltoa

la S ^ 'f.P'®'^quot;'quot;' po^'f«' B fe vel alloc itenoere culmi a toi tn

Z sfcT^'f quot;ftquot;quot;''pftantcaußfeu octaftone vt vfaento er
fecun oe fuftetancoe ,.toio tpe vire fue weent otio crapule et à

ma babeo multa bona repof.ta i ânoo plurioo quiefce omeoe bibe et epu

buoancia ifjon f.cante otmgit fi p fe qms intenoat laboiiofe fetigationi
«am etiam fi vellet tep.io f.bi non vacat si nô pot éfmilit eft w illo a

Tnbsp;f''' '^quot;®» «quot;»■ef» enogitanoi ojoinäoi et man/

tit ©uare nec vult nec poreft intcoere Fabulio ociofto Oetracttonite rilïo
mbuo et pwtnnoj. rumoi.ba et vanie aomencóibuo q vt pluriS^ W

ÄT', T'nbsp;fi P'WP'te- non intenLaCi vquot; m

ri f T r'T 'Vfquot;quot;'nbsp;P'orimf quia vir aut

wn tani facile facint elemofmao fubueienteo porimio ficut vinentes et

taäuatioe agrojt vm^jt fluminô aut bofi et a.alium fei enî antem re

conoantcoltoo (uaofeale tribuut petct.b.ra.ctquÂoomtiltôretipiHt

fuenbsp;?''quot;-.f

l™» côfueuerut babe^ÄeS^

tercó incolf patrie qui,nbsp;quot;f,

fruauo £r quo jjuenit cariftii inS^nbsp;P»quot;«»» »quot;'80quot;»

patne quia remaïet oefolata cû non ClrS™. IT

lecur» oe fuftetacioe toto tpe vite fiie nifi ftnoiofeitenoat éino cultuj

b ii)

Ml

«uBio f«re fcriptu« aut offirfo pubKtc (eu opm hboncfe
tt adriUü oe tele (itut eft agritultnra jlwtfi «'quot;gt;1« »c mft ti mHnw«te
fen »tu« qua« tentinul babeat wtacionem vfi t«pellaf a«. J^W
«repioauriUo.oeaeWtymmo j^iturmco(p»etftoeoquam^
i^eC in wo éatio buiuo eft quia bn« Operibue intenema ft ftoel
fa vi^ ^tie quafi tompcUitnr to«ta« oe reo -i ab eo .nidlium a s»
tóm STqSä nó «qmreret nifife babitu^ fpenret n« f^mfa
ÎSânTfiwTbaberet se «pfo «S«» 'n'enoen» openbuo faErt^
quot; WiÄÄ« taufé ftimulanté vt «ut^tnr î tee et fp.
oe illo eft qut infirmitate t alia quauisnbsp;^^'^î*

raoootettantam6folavetadooatintelkaum fentrane veioeftm
eo q^togitatfe babere femritatemfuffitientem P»» »«'
fue^taUo S» reptuet fe fibimet ex feipfo

M inoigere •i»)ec illi cura eft quôal«. fit atcep«o « 0«» ^quot;«Xf™
^etiatSr oilfseno feo puipenoene c6te,„pnlt fc quto '
in propino omitüo nec patitnr ncteflïtatem fenfibilem quare M ert
beit r«urrere qufa ftmiliter (e babeat ao oram fiart ao b«quot;««» -e^»
SToUuo oei nec illi cura eft in ipfo tófioere aut oe .pfo tcff ta
î^ qLiam creocre eft cum/enfu mentio (Ogita«.ftotn. non bab,
M oeo qui nô tcgitat oe ipfo tbuic et« in tali confioente m popw
Sîaulatim minuitur virt? fioei et fpet oonec m »tum p«t ab^
SSâqi ftcut cetere virtmeo qi tontmuô pabula et
boXr^'rionûfco boceio

ra vfiia babet tonhoenna oiuiriarnm 3. i^utan« fe nuquot;o mo^« ^^
„ito^metbcmieoquoo eftim^tao
lam piofunoa maloiun, oedoit .tluare apoftoto o.^
niteo fieri indount in temptaco? -i laqueu oraboli n orf^a muUa 1 m
„tilia «t nodua q mergöt boîeo.in Iteritô 1 poico?nbsp;W quot;

Bit oira malojt cpioitao ê 1 ^0« ei ayettteo errauerot a fioe 6 btn«. cfi
fincda oiuidaa edâ quâoii I peltcdi bitt «nerf. vn faluatoi fpetttUt ce
îftotrimine oicit ® multôoiffidle eft confiotntee in pecnnno^in regnö
Dei introire et alibi ouit 9) impcflibile eft apuo bomint» Dnm ergp
fi fiœ« et fpeo oefidunt in talirtr viuentibt» quio ergo oe caritate que
nidtto fadliu» peroitur et cuiuie etiam iniqmtati minime inconpatibiUo
i 1D6 meoiotre adt fignû » ii^tao fe aomifceat bflo atra^to ^
tibi t auia quäto äpliuo feneftit möoufl tito arophn»mol^Btaquot;ttlt;f «tt
«ntraanoram fcripmm fit 9gt; in nouiffimio oieboo inftabnnt tempora
Â?ô.et cetera ïtemlptuncbabunoabit iniqnitaeetrefasïfttt
Œ arita» .vn aût Sicéö éjp Rali olt;lufióe b? maj^ 1«nbsp;P«

itimct aut rcipubiïce non afferant octnmentû ^ ïïcut ao vitanOa tetri
mcntareïpubUceet^moenoö fuboirojtmoempnitati Jura oiTponunt
vt aliqua nó ftant nift interuenicte publica auftojitate quêaomooö cótin
gir î oacóc tutele i oonacdc magni valo2io quâ criftîauErûc ao quigctoo
aureoo ©imifit' m ecciafticio ^ter virâoa picula et frauoeo volucrüt có/
tractü matn'monn publice fieri et in facie ecclefie 2|ta ergo cû in bmói cd
traaibuo fi inoebite fiant magna interueire poflïnt oetrime'ta etreipub/
lice etïp2ie jpojt otrabentiû faluti et vrilitati ficut oeouftû fuit vt
jufte funt qruo2 requirüf quo^ quoolibet vt oebite ognofcatur i regu
letur requii i't magnu oifcretioio ac circûfpeaionio îuoitiû quoo in ipfio
Otrabentfbuo freque'ter fpter amo2c nimiû vl' aliao er multio eau fio nd
inueitur Joeo fanù ofiliû efle vioef çp ab ecdefia ftatuaf pfoléne oecre/
tû et cum claufula irritâti çp bmói otract? ânui ao vitam vel ippetuû nd
fiant mfi interueniente oecreto publice auftoiitatio et fpiritualio et tea/
lio vioelicet iuoicio qui p20 tpe illt pfioet loco in quo fuerit talio otraft?
Jta çp fi otraauo agitur inter mere laj^calee pfonao pmo interueiat oecjc
tgm fui iuoirio et ont' eccleciaflici Jnter ecclefiaflicao vero pfonao ecótra
vco alter otrabenci'û ecdefiaftic? aliuo aût fit la^cuo ^pter ercellentiâ
iuoicn p2imo interueit ofenfuo et oecretü ecclefiaftia €t in ipfo oecreto
^uioetur circa co2ruptioneo que ipfio iuoicibo et p ipoo poflet fieri.per
boc remeoiû frauo vfura^ vitabirur que f, egjter fe imifcet buic contrac/
tui Jrem ^uioebitur inoempnitati reipublice t otrabe'ciû faluti ognita
pfona^ ooitione que cótr.ibunt ^uioetur etiâ ne vna pa2o alterâ fujplan
tet aut oefrauoet rirca iuftü p2eciû ^uioeat nicbilomin? quia cû p iuoi
ria aut côieàurao ognofri poterit oe intentide otrabentiû fi eft rcipubli/
ce nociua aut p2op2ie faluri cótr^ia. vbi talem intccionê efle iuoicauerint
non pftabunt fuam auao2itaté $rit oeniq? caufa vt buiufmói otraâ? nd
multiplicjtur cum puf^ erpleri fuerint opo2tebit erpeoire multas oiffi/
cultateo Juuat infup ne jites multiplicenf quia iam femel efl*et reo oiffï
mra m publico iuoicd. ^luâmulte eriâ alie vtilitateo p2ouenient er boc

côfioerâri fupfeoent ab eou etplicacóne
«rinbsp;fquot;pftcialiter ^tum ao pmâ qftionéqud fimpli

nter abf^oo.coe fiût otraa? empcóm oe ânuio f ooitibD,

^Jantuaofcóam oubitarioné quó vioelic3 in ipfo otrraau vel

alias ao ptem oppomtur daufula q, vêoitoi ^tûcumqj velit reo
: .®^nooP«quot;niaq,recepitpoflïtfeliberareautcenfûreoimcb2e
uion ofioeratione opuo ent 1P2efuFponit- eni q, ifto cótraau ficut et in
p2imo oebeant interueire ilU qtuoi fpecificata fupiuo vioelic^ cp reo fup
qua coftifurtur ânuus cefuo fit capar er voonea eiuo g) interueiat iuftum
^aum g? non fit intentio reipublice nociua aut ^p2ie faluri cdtraria.ct ^

b iiii

pfonc pio quibs emiF fînt iHî? côDfconw que fupîa etplicaï'. ©eo qudnl
am vîr m ifto côtraSu tUa quatuoï pimcû mterueniût Sô generalit' lo/
quêoo cîrca ifloo côtraftus fcdi generio occurnt côfioerâoa quatuOî fcolaf
ti'ca DOcumêta« ||:gt;2i'mû eft ggt; côtraft? ille în appentia ertîoii vioelf effc
iuftus 1 lauoabilio . ^ecunoû eft çp intrifice côfioerat? repûgnat mul/
tiplicit: iuftîde er equitati ertiû q) multa iuoicia oftenoût pfumi De/
bere feneioriciû. ©uartù erit f fponfio ao obiefta in côtranû. ©uâtû an
piimû û) côrraa9 empcôio ânuojt cenfuiî cû facultate reeme'oi î appentia
fit iuft9 et lauoabili0 oeoucif pîimo qi vioet: ptinereao op9 mîe. Cû
enî aliqn ^timus in necelTitate côftitut9 quafi côpellatur venoerc reooi/
tuo annuoo fup poffcflïôcula fua. poftea arrioête foituna poffit reo/

- /_______^ ^^Cr^fC^^^A » Ax.Vi.^a ânltd Ifl^i^niî nt^Q

qui tacuitate reemcoi coceoit IO qö fuû I
rcooit? annuoo ptinet ao oominiû emptoîio in cin9 ptâte equot; ficut oe aliio
rcbD fuis gram face L'oonac, îîercô qz vioef ^tinc ao op9 caritatio vt nâ/
qj OOC3 lo.in canom'tt fua fei qo vioerit fre^ fuû ncceffitate bfc n claufe/
rit vifcera fua ab eo qûo caritao oei man3 in illo 8rgo p off ofitù fi quio
vioerit oebitoïc fuû bre inofgenciâ t apjsieno vifcera fua libérât cû a ne/
ceffirate ânui oebiri boc effe vioef magne caruario inoitiû.Çluarto ƒ il/
la pte allegaf teftioniû oîne fcriptué in leui.vbi ponitî' p régula genera
li q) omnio vcoicô ocbat fieri fubcöofcóe reemcoi sDicir eni fic ao filio^
ifrabel Cûfta regio poffeffiói'o vfc fub reoempcôio conoicône venoetur
ët erê^ificat éi attenuat9 frat' tu9 veoiDcrit poMûculâ fuâ i volue
rit ^inquuo ei9 pot reoimerc qô ille vcoioerat autc non babuerit
^n'mû et ille pciû ao reoimenoû poterit inueîre^putabût' frud? er eo
tpe quo vcoioit et qô reliquû c rcooat emptoii ©icq? recipiet poffeffi53
fuâ ©i ergû vt oicût ^acra fcnptura a^pbauit erj^ffe bûc contraftû fub
cooicône recmpcônio merito pot iDici iufi91 lauoabilio.

î^at fecunoum oocumentum çp côtraftuo bmôi vioeï^ rcpûgna
re multiplicif iufticie et equitati bocoeoucif piimo er natura
cmpcionio Un boc enî oiffert côtraSuo emprtonio a côtraftu 00/
nacionio mutui comooati et locati ^onado cnim fit ob gratiam et vrili/
tatem recipientio nec obligatur reooere quoo accepit Jn contraftu vero
mutui qô redpif ftati efftcif oc oominio recipictio 1 tenet: reooere ali/
uo tantunoc illi a quo mutuû reccpit 'lQô eni obligauit reooere illó ioc
numero cp iam effeftum eft fuum ^t ficut fup2a fuit occlaratum in con/
traftu mutui per fe tantum attenoitur vtilitao redpientio 3fn côtraftu
comooari attenoitur eciâ vtilitao fcipientio feo qó redpif manj î oninio
cômo^întio et illuo ioem babito Tfw ao ^^ cómooatur reftituere tenetur

ƒ

M

Jn afraftu aût foott fiuc cooucti res nian3 Hj diîio oâtio i eantè q recc/
pit tcnetur reooc lEt vltra boc atrcoitur vtilttaa vtriufq^ quia coouftoz
babet vtiWatc oe vfu rei locate ct locatoi oe pno quo earn locauit éeo
per boc oifFert otraaruo etnptionic ab onibuo fupoidio qui et attcoitur
vtilitas vtriufqj et nuKuo eo^alteri quoo recipir reftituc tcnetur fi iam
femcl Dicif efle pfedruo emptioio otraâ? quoo of ipter cdtraftu lt;5 fit fub
ooicione qui ^oiu manet implenoa cooitio non ointrquot; efle pfeft? tînoc
in cdtractu emptionio ficut qui venoioit rc'et recepit p2enû illuo reftitu
ere non tenetur quia feme! cfFe^ù eft fuû tts etiam qui emit mercequot; ip/
lam p qua oeoit prium reooere non renetur qiiare répugnât (egi oe con
trabenoacmprdeaiponerc conoitioncp quam neuf otrabétium vl^ alter
îpfojt nû^ fit cert? cp mero vel pciû fit fuû qjaomooû côtingi't in orraâu
cmpcôio ânuoiû reooituû fi fiat cû libertate reemêoi et neceflitate reooe/
oi tûc eni côtraauo bic vioctur côuenire cû contractu mutui vbi pignua
inrerueirj quia reooito mutuo tenetur reooere pignuo lt;feco in boc efl'et
Det'niutio2io ooitiôio quia ibi fruftuo côputarenf m fo2tem in boc auté
mime Ibec aût omnia ^bantur er oeclartione ^-bi âDominiû namqj eft
luo l^benoi pofl'ire'Di et vtenoi aliq fimpIicit' p20 libito volûtatio ira çp
poteft cam venoere oonare et oiftrabere ficut placet Cum ergo emprw
anui rcDoiruo fibi obligatur reooere quanoo ve'oito: reemere voluerit
l'nteri ipfum iuo pcipienoi ânuû cenfû quoo emir ncn pofl^it oûnare ven
ocre aut oiftrabc euioeno fignû eft gj nû^ fuit vgt;m illiuo iurio q6 mani
fefte repugnar nature côtraft? oe emptione quia ficut venoito2 efft'cif oo
minuo pen er ille poteft facere qô voluerit 2/ta er emptor iurio pcipienoî
quoo emir îparura oeniq? ct cooirio otraft? emptiôio babet vt oominiu
rci quoo acquiritf p emptiocm ina^'o liberû fit q? fi p oonationé vel alî^
um er mooio acquirenoi rerû ocminiû feremplû babem? oe f)bjabam
qui agrû vbi crat fpelûp cupfer jp babcoa i eo iuo fepulcbri noiuir reci/
pere gratio oonatû ab tpbion.feo emptû oûrarat p pecunia vt fic in eo
ribi elfetmaioi libertao et fecurirao î^ario eft et opoiretao illâ attenoerc
taçp ao piincipalc in ilU materia .m otraftu emptio'io quomô libère n pu

^nbsp;'it)ertatem vf ^'tuoiné fecerit

mec eft cooicio venoitoiio çp venoût merceo fuao n quanto pofTût maio
r. pno et emptoieo emût ^ quanto mi„02i piit Uta^^ libère abfqj aS
onere gtiruoimo vi: l.bertario quo vnuo airri teneaf êmpto: flit mer
cem quâ emit et venoitoj pjeciû p20 que illâ venoioft. IRcpugnat igitur
nature bui? cotraftuo quomo ïam eft pfeftuo vt alter orrabennû aim' te
neatur -mon ecouerfo ]}n maten.i aût oe qua fit fermo lïgnû eft qgt; vfec/
tuo femel fben't Otraftuo quia fecûouo vocaf reemprio .interata ^pno
il}ec verbû irerata emptio ê oiftio oiftrabcno a raciôe pjicipat fignificarî

feo ptcfuttonit te cHam in itcrata tarnen eft cmptic ven ergo lAertao
equo iure vtricR comperit lt;ra g» emptoi ampliuo venoitoie ao illam cd
pjlli non oebet quia repögnat illtuo conoinoni ^cunoo contrat/,
tuo ille repôjiare vioetur oenominaciom et piopiietati annui

^Zenimviat tlemenoineitrauaganrt.eiütqui feminatJDnnui
^ZZ inter immobilia bOna computanrur .©t cdmuniter céf9 annul
oS rewSiö immobiles ^:)unc autem fi ao arbitnum v^oitoiio

5nbsp;poffunt iam ergo nó immobiles feo portus oicuntur mobiles ren

6nbsp;quia conoicio ifta repögnat fini prinripali pjopter quem
% oftitu^ere bmói annuos cenfus vioelicj ao fboâoo ecclas
pertinencia ao cultum oiuinum Jtem

Smetaliapiafeulauoabilia opera que fuperiusfunt fP^^ftcala^

buspermarimeecceUit çperpetuomaneant ^lautem^^^^^^^

toi lUuo reemere quanoocumqj iam ergo mcbilnbsp;^^^^^^^

^militer eft oe reooitibus qui emuntur ao finem bominie ^mif
enirempLsfuit piouioere fibi Quamoiu viueret vt poffet liberiuo
oSs obfequilo intenoere. Quarto PmdPal,«r boc fecu^^
auifamentum oeoucitur apeiienoo materiam bmus ^aftaïus per oil^
rionw ituanoo namqi apponitur conoicio feu facultas reemenol
Saeft-cppio buiufmooi annuus cenfus .nullum vel oatur maius

Secium au^equale vel minus quam fi ilU claufuU non a ffcnere/

^';nul[o ant maiori non opoitet profequi qnür«r6

^c cft verifimilc contingerc èimilirer oc equali quia comunis v uo

Socct Offnbsp;^coVo 9gt; fit equale plenum tunc -t eu^

Veritas manifcfteturfu^iftingi^enoum eft quia aut

parte vel neceffitas tJcl neceffitas ab vna et libertas ab alia ^i eft
libertasab vtro$ tunc buiufmooi conoitio quuoenicbilo tuit pio nO
aoieda non aoicfta babetur JUuo enim femper in é cp cô qmlibet fit
romihus rei quam acccpit in poteftatc contrabencium eft iterum fimité
contrachim facere ^i autê neceffitas ê ab vtraqj parte :|ta q) ficut
quanoo voluerit emptoi tenetur venoitoi reooere precium quoo acce/

^V quanoo venoitoi voluerit tenetur emptor libcrare woitoiem
ab annuo cenfu Uure perripienDi quoo venoiott ïnnc mani
• feftum eft quoO conoitio ifta vcl incluoit contraoiftionem vcl Dint
cumtfiiat in altera parte neceffitatemnbsp;t^am fi quantO vnuo

voluerit tenetur etiam et alter .verbum voluerit

I p

vcrBum voluen't libcftatc tcnef vero non libertatcm.feo neccffitatê fig/
nifïcat Ita g) implicat ab vtqj pte iucurrere necelTitatc vero oiotur qj
non neccflitatur nifi velit tue reoit î p2imû menbaû îJ) é hberrao î vtiocß
ißt fi illa ooitio aoiefta non habetur nifi foitaflio emptcj et ve'oito: po/
nerenc fe ao arbitrió alicuiuo vt quanoo ille oiceret tenetur venoitoz re/
emere et emptoi reuenoere fic enî oiceret neceffitatem in vtrocg feo iflc
cafuo raro coutingit ^poitet ergo venire ao terciû cafura vbi efl neceflï/
tao ab vna parte et libertao ab altra tûc ejgo If é neceffïtao f fpeftu épto/
rio et libertao refpeAu venoitojio autecontra ^i er pteemptoîio eft ne
relîitao ^ut vfuo fre^ter babet illa non vioetur rationabilio efle mana
quanoo ponitur inoet'minate abfçp tpio limitacôe quia qjaomooum taâû
eft ficut pcium co cp tranfnt in oominiû eiuo. venoitoi non tenetur reo/
ocre Jta nec mcrcequot; que fua cffcäa é e'pto21ücoito2 nâcg et emptoi equa
liter conparantur vt nulluo altèri teneatur p2efcrrim in cafu ee quo agi/
tur quanoo interuenit iuftû p2eciû côi eftimacoe çp ree illa maio2i pietio
Venoi nô oebuit litem cp appofitio bu9 cdoicionio c in piuoitiû rdpuWi
ce vir enî repif qui velit »]elio2arerc oe qua in cert9 c fi oebeat cam rc/
tinere qui velit melio23re rem oc qua incertuo eft fi oebeat cam retine/
rc Ißnoe bec caufa fuit aoieda in occreto confilii conl^n. ne pîclati trâf/
ferrentur inuiti vioelicet quia nônûq? iura et libertatco ccclefiajt fuawm
tranflacioniofoimioineaoeo foUerter vt aliao ^fequerc'tur Crpigcntia
etiam io monftrat î))am plati qui multo tpe poflcocrunt ccclefiao vt cô/
muniter nô folû conâf oepoita reftaurarc feo etiâ fup aooereet i eoift/
cno er in aliio bonio fcfic autem paruo pofllîDe't tempoie vel oe illio
non côtenti anbelant pinguioieo babere .eteni quia quafi fuao non repu/
tant nùqgt; meliojunt Jfocra preterca vioemuo cômuniter contingerein a/
tiquio po(renro2ib3 regn02um oucatuû comitatuû oominio^ et quo2âni0
bono2um imobiliû .marime quâto fperant eo2um pofleflioncm perueîrc
ao ftlioo fuoo quoo tâq) aut pluo g? feipfoe fi pbao eft oicere oiligunt et
inter ceterao bec eft caufa quare luo regnojt potiuo p fucceffionem ^ per
eigenem oiceret effe côuenieno tte»quot; lt;jui oiligenter confiocrat mani/
feftc cognofcit bumane conoitioni quafi innatû vellc f uarc apuo fe ne if/
loium oominiû p vcoitioêj î alico trâfiPerat bôa îmobilia mobilia tt er
bno potiuo illa q nô vfu confumûtur çp que feruanoo feruari nô poffût
î^atio illa eft quia fi poftmooum emerc inoiget pléo recipit mobilid
îmobiliû venoito2e0 Ciriuo eni c^o fpit ouao caciao argenti ao veocoum
amp; ouao oomoo jlrem centum mooioo oe blaoo vt vino ^ vineâ vtf ag?6
ïlo ifta tamen mobilia vencêoum non fponte quio trabitur quia nifi fit
mercat02 qui viuit cr negotiadone vr coîter ille qui vcnoit frit q? fi fimi
lia emere oebeat cariiw eraat $ venoioit i in venocoo etia coîter pcroet

tum ergo fnat banc conoicionem elTc in vcnoicïonc ct eroptione remm -
niobili'uni ftante pieoiSa claufula qnanoo velit poteft reemerc ïmoblt;
Ua bona que venoioi^ pio cooem pïccio tune faciliuo i'nch'nabitur ao i\
la venocnoum IWnoe bec appofirio claufule vioetiir ftimuluo qui
©cm xgt;t facile ac frequenter oonnnia rerura immobilium î alioe tranflfe/
rantur .^oc autem ficut oiaum eft répugnât bono ftatiii reipublice.

^ic eciam oppofiao buiufmooi conoinonio non vioetur raricnicon/
wenieno Ïtem quanOo bec conoioo ajponitur qj emptor teneatur rc/
uenoerc bona imobilia que emit aut oicitur çp pio eooem pjccio q emit
vel pro eo çp tunc iuftum viocbatur Jn pîimo cafu manifeftum eft tp
oatur occafioc'3 cp reo nùquâ meliciétur jrmmo çp octerioientur ^ci/
eno enim fe obligatum ao reuenoenoum çpç^ non ampliuo babere oebet
Vit aut nüquam apponet foUicituoinem vt reo pluo valcat ^ fïiit empta
^r vt natura rerum fit illa vt nüquam eooem ftatu permai^aut fi nô
ftnoiofe no meliorationem er feipfa in oetrimentum labere. «intern
oicator çp reuenoet pio eo picrio quoo tune iuoicabitur iuftum. ïrciam
ill4 claufula retrabj poffeffoiem vt non intenoat ao melioiarioncm quia
nnilti funt ec fingulari affedione qui rebuo fuio carerc non volnnt etiam
fi oaretur pluo iufto pietio tjnoe ^uguftinuo in oe ciuitatc oei re/
pïobat oiftutM illiuo pbilofopbi qui fecit ao fe congregari magnam tvr/
bam populi allinenoo çp vellet reuelarc eio .quio vnufqutfcg oefioerarj
in coïoe fuo ét illio congregatie oirit qj omnee vellent care vencere i
vilitcr emere ÏDicit namqj auguftinuo multoo effe bomineo qui nec
caie Cf vihe volût emere aut venoerc lln fupiaoifto etùm cafu non el
fet nccefTitao fimpliciter reuenocnoi quù remanet libertao quantum ao
valorem p2edi. cum fuper boc varietao erit oatur occafio multipM
canoi lirea jtaqj omni er pte illa claufula vioetur equitati et ntiomcón
traria ^upraoiftc etiam rationeo militant in quarto cafu vbi neccUiV
tas cflTer er parte venoitoiio vt quanoo emptor vellet reftituere bona V
mobilia feu annuoo reooituo que emit venoitoi tencretur reooere pieci
um îbon enim facile repcriuntur venoitoieo qui teneant femper qua/
fi m oepofito pîompte ao reftituenoum pïcria rerum quae venoioerût
ieo cura er illio vel bona immobilia emerunt .vel in aliao neceffirareo
ecpenoenmt non meoiocrem iafturam patercntur ft con.pellcrentur xê
pere fua bona immobilia velaUunoc erquirere pjccium piotempcje
quo vellet emptoi '^noe boc liteo et Iftibuo fequerctur et ei oiffenfio/
tiibuo oiffenfioneo aliaqj grauioja perfepe Jta vt vit munouo maneret
in paccnbsp;vpro oicatur qgt; ifte rationeo militarent in borjiö ïmo»

bilibuo que requirunt ao fui cuftooiam fruftuationera oiligcno ftu
oium culture ct cetera H^on autcm fic eft in rcooittbuo annuia

m reooitibuo autc annuw qn babcnd bmôi ccn fuo non Debet intent» ere
ao culcuram bono^ er quibuo habetur fco folû qui eifoluere babj itacg
aFpofHio Diàc clau^Ie nOn pzeftat caufa oetcrioratidi quia femper m ea
^n ftatu nwncnt.gio bancobieäiotie refponfio nô eft multû oiffî^i®
i^ani qui oiligenciuo inmctf regit fuppofitao rationco pio mai02i quaft
ptc eni in büo militare tiiii enî emit ânuoo cenfuo fmppetuû fi tranftu/
lit Dominiû illo^ in alterum vtpotc funoaoo altan'a vel alia pia loca vel
ocpiauauitao fuften-acione paupejiautin aliquoo vfuo qui fupia fpedfi
cat! fuerût fi fcme'oi b noi öpoiteat «vnoe ficut taftü eft ^tcî claufulâ if
tâ répugnât fini ao que bmôi cenfuo emâtur. ^i autcm ânui reooit? fût
ao vitam empto2io etiâ répugnât fini quia ralio nô babeno certituoinem
fi fibi non ocbcanr pmanere non poteft: oioinare vitam et ogatione' iba0
ftabilirer p2out ipfe oefîoerat mut fi iam 020inauit reftituto pcio cû non
ftatira fe ofFcrat vnoe ite^ et pjo eooem pierfo emat ci bac reftitud
one vita fua reooitf inftabilio ct q2 côpellitur refpicc rctro implicâo fc fol
lidruoinibuo tpalibuo ct oimittere arat^ quo puo laboiabat intenoenoo
Oittino cultui aut obfecjutio reipublice te fi eft pfona que iufirmitate rf
aliquao laboïc manuali p fe intenoerc nô poteft nec apta eft nec vult vi/
ocre oc negoriatione mamfefta eft lefio ciuo que p20ucnit er prccii refîi/
tucione.er pmiffio ùm vioel: conftare faric apte çp etiam vbi p2etiû effet
«quale buiuo conoicionio appofitio ao reuenocjtoû vcl rccmenoä inquâ
tum oiceret necefTitatem non vioet: equitati et radoni conuenirc ymmo
nociua reipublice ct contraria fcconfeqocnt' fini^pter quem buiufmôi
annui cenf? emi confueiicrût 3Pec necefîe c fup bac rc multa oicere quia
ctpicnda oocet quoo raro aut nû^ condngit îfcôc ergo viocnoum eft
fn eo cafu qui cômunit' eft confuet? quâoo appofita buiuo claufula nô tâ/
tum p2etiô oaf .quemaomooô fi non poneret: ét quantâ ao boc poficô
cafuo cr fcipfa oemonftrat quoo non eft ibi cquitao et iuftitia.q) nâqj mi
nuo c iufto non c' iuftii ct equû.bic aût piefufponff ;fpter buiuo ai:po
lid^i claufulc oaf minuo iufto pietio ergo cr fua côoirfone nature con
tra^o oefidt a iuftitia et equitate banc radcnc refponoent nônul/
U alleganoo ^ et fi piîmo afpeäu contraftuo ifte iniquuo vioeaf .eicufa/

turiniquitaobuiufmooietradoncnecefTitatio inemptoiect libcrtatio

fn venoito2e quia vtracg vt oicût eft pietio côpabit allegût nâcn qö reo
venoita riJ onere aut quo non c tand valoiio quemaomooû fi libère W/
oeref. V^m fi quio venoioit a^ appofita conoitionc q) liceat fibi trâO/
rcpfllôautcrfruaibDinoc nafcentito ânuatmi fdpiataliquâptcm vel
cum aliquo onerc manifeftû é çp min? valet, fe licet cp jp illo oaf fit mi
nuo iufto côpatû ao lib^am venoidone' tamen ôpatum ao on? fub quo
vcnoif e iuftum ptiô. ®ic ergo ao p2opôfitû qrt annuuo ccnf? emitur t

poîtur m conoWone nfceflitae reuêoenoi qu5eocû(ç jwcitcri phweHf
«ter illuDonuo ipofitû etiam licet pieriû oiminuereiJll^nt ao boc iu
ra rinilia que oicût licttom efle paftû oe rcuenoenoo tira materiam
rationio iftiuo licet poffer oiftingui oe multiplici oifferccia conoiDontim
oue in fimilibuo interoeîunt quâtam tamen tangit ao pfene manifefla é
Diuerfitao oe cafibuo fupra fpecifïcatio ao cafum oe quo agitur. îfJam m
illto reo venoita fimpliater tranfit in oommiû emptoiio licet cum illo 0/
nere vnoe potefl tan^.veruo oominuo illam oarc venoere inpioncMic
et illa vti piout liber «eo in cafu noftro cjunoo îoeterminate claufula
oe reuenocoo ponitur nec cum onere nec fine onere cenfetur effe libère
oominuo quia femper tenetur illuo ioem reuenoere ao arbitrium venol
toîio quare conoicio ifta vioetur oe oirefto contraotcere nature contm/
tuo oe empcione in qua fimpliciter neutrum oominium acquiritur Ct
fi legeo aliquanoo pmiferunt contraftum empcionie fieri cum pafto re^
uenocoi vt cômuiter fêper apponitur terrain? infra quem liceat reeme/
re.çp fi non fecerit ampliuo non tenetur emptor.talifqj emptio cum copac
to oe reuenoenoo pociuo conoicionalio quam fimplei effe vioetur oonec
conoicio ipleta fuerit per lapfum temcio.Fmmo quiattenciuo conftoerat
talT empcô vioetur otraft? eé mutui Ét babet vebcmetê pfumpcg J fit
fenôratici? lOâ in îpignoracô fruct? oputâf in foité Jn boc vero fb fiM
coloîe oicêreo gj eft emptio fruS? nô oputâtur îpec mirû fi leges ciuileo
B omiferât ficut vfuias ocubinarû 1 alia multa q f^bata fût iure oiuino
Jraqj pieoifta ooicio oe reuenoéro ioetermîatenbsp;v^^^

oicar onus qoooon quoo vt oicunt eft pieao oparabile J^^^^
vioerur îoparabileempcôi fimplioter cifte .cui9 natura babj vt trnlTera
tur per eam libéré ocminiâ rei empte in facultatem empto2i0 »Çontracl
tuo ipfe non imperfeftus feo perfeftus ointur Quart contrains lilc
fi emptionis oebeat nominari fi non tranlFerat libéré oominiû rei empte
in facultatem emptons feo fempei eft in eifpeaarione non perfeauo feo
imperfeftus oici poteft ^t ficut oiftum vioetur pociuo babere ratiô/
nem contraft? mutui fenoiaticü .in quo ficut fucceffio tempoiis abfqj ei7
laboie a foUicituOine oat continue lucrum ei qui pecuniam mutuauit a«
vfuram Jta in cafu noftro emptor perrtpit continue annuum cenfum
et ecpeftat redpere capitale intcgrum.^ec obftat illa oifferentia que eft
in mutuo quia redpiens illuo poteft compelli vt reooat apitale .feo bic
non côpellitur quia ftat in eiuo libera poteftate reemere aut non fi velit
^ouertenoô c bic caud? qi multc fût oilfercne opulfionûnccacripitur
bic opulfio ^ut oicéf coactio abfoluta liberi arbitrii .bec enim côcluoit
ODidonéj .feo ^ut oidt quâoâ traftôj qua quio attrabif ao fedeoô ƒ qu/
io aliao nô faâur? vel radone magni lucri captanoi aut oampni vitanoi

^(caiJgufti.crpcSt i'lfuo èuâgelîcû îDemo veît at» me nifi pater tne? trar
erit eum $ t ^emplicat De matre que trabit ao fc infanrê fugiaitc often
fo fibi porno ^t oe paftoie qui trabit ouê oftcnfo fibi ramo ^uêaDmo/
Dum vioemuo in eo qui mutuû atcepit oeoitqj pignuo magni valojio fu/
per aliqiiao neteffariû autmultù fruftuofum çp ratione oamni vel côiro/
oi trabitur riciuo ao rcoimenoû qj fi per iuoiciû opcllerctnr l^lon fie aût
quanoo oeoit pignuo equalio valoiio ao mutuû quoo recepit. ®ic crga
quanoo quio tn neceflïfate pofitiio vt pecuntâ inpiomptu babcat venoit
ânuû cenfum magni valojio p mimo pierio trabitur et quafi côpcllitur
ratione oampni vitanoi aut captanci omooi vt reemat §ririuo q? pofiit
ânuû ccnfum que vcnoioit 'Sbnoe qiiâto ainpliuo oefirit a iuftopîerio tâ
to intclligîtur maio2 côpulfio ftcut cjuâto quio fub inaioîi vfura obliga'
m't pignuo fuû tanto cicino rcoimere opellirur licet p iuoicem ao vfuraa
foluenoao non opellatnr Conpulfio non folum intelligirur fieri p iuoi/
riû feo etiam ratione côtraSuo ficut in opiemilTo quâoo pignuo ao valo/
rem multo maiotem ^ pecunta fic ponitur ao manuo aoitfani ^tent rai
lione pignciîo Uberâoi etiam fi p iuofcem fub cenfurio ecclefiaftirio vd 4
bufuio pcnto tpilibuo n^ opellatur trabitur ao penâ foluenoâ |ta con/
tingit tn ptcpofito cafu (tt quanto n.aioîio valoiio é ânuuo cenfuo ct mi
non'o preaû quoo pioco recepit tanto fo2t»9 trabituraorcemenoû Jam
crgo et pmiffio vioetur maifeftum clTe q? p2eoicta rcfpontio ratione ônc
no quoo alleg^t nô excufat otraftû bmôi ab îiuftiria i iiquitate quia
talio coDifio répugnât nature emptionio pfecle $t quoniâ fapit natur«
tontraftup vfurarii vel faltim vebemcier facit pfumi ^imilit' non ercu/
fat rcfponrio fcóa ratione libcrtatio quâ allegâtalii oicenteo çp illa liber/
tao que oatur venoito2i vt poflît reemere quâco velit é pietio conpabtE
Squire vt oicunt magne appjctucfoio é vr certuo quio fit.polîc retraité
q) p2imo babuit et p20 puo precto marime quâoo erat illi carû qucaomo
Dum fi certuo quio eflet oe rc atoa quâ côcupifrit q) cam pio puo piedo
et quanoo vellet babere poflct Juuarc vt oicùt libertao ifta valet nicct/
ctatem ct ampli9 iufti pcti ^t fie poreft iuftc cmi âuuoo cenfuo p20 co ^
minuo é iufto pîcao fi abl^olutc intcUiganir quia efficil: iuftnm compatp
one buiuo libertatio quâ oonat empt02 veaoit02i. jQllegatio intrifice cô/
fioerata nulli9 vioetur eé mométi quia incluoit qfi côtraoiftionc et e in/
telligibilie clariuo manifeftetur crempli gracia poficd cafuo fit ifta
^ aliquib? pribuo ^ut oicût libra ânui cenfuo imppetuû valet few ven
oitur p2o tl.librio tâ^ p2o iufto pdo 4luanoo vero apponitur clauful*
fiue in cooem contraftu fiue in alio q) ven0it02 poflTit fe reoimcrc oatur
^.trv.r£.cv.ant.r. $cce oc ^ufto pie^ oefiriût Jn p2imo cafu.rv. Jn
lc00.)ci.pn ter£io.rrv. |n quaito.rrjc .âîuito fommio libertao rccinenoî

Diritu^ompaBiho fmc piecto cn'ftmiabifiö vt pjcciü luftc aiïutlTc intclK
guur (turn ergo libertas bec oicitur aoeflc contraäui Jntelligenoö eft
vno er quatuoi mooie oicitur in effe f|gt;2imo quanoo interne nir et
ct cóinuni lege ftatuente fic fieri oeberc inocterminate p omni loco ttté
p02C ^ecùoo quanoo m cómüi pacto ct cófenfu otraben cium et non i
ibi nifi vnus Dcractua tTcrcio quanoo p2eter p2imö effj aliuo côtraft?
cmpnonif et venoicionw refpectu oiftc libcrmio que emitur ab vno et
venoitur ab alio p2o illa fóma q app2eciatur : ét qusrto qti pcr moonm
gratuite oonacónio ab vno contrabenciü alteri oonatur. Jn i5mo cafu li/
cirö effe contraftü bmôi itelligi û poteft q: notiffimû c oe iniuftiria ct int
cquitare legio ftatuenrio .tum quia eft in piuoiciô vcnoitojio vt jp min?
îufto piecio 3p2lUtur venoerc reo fuao abfqg neceffitate reipublice .tum
qi facit reooituo ânuoo effc mobileo i vt fup omemoratû e' ânui reooit?
inter imobilia computanrur .tum quia p2eiuOicat reipublice ao vtilitaté
fpeclat vt nô fadle ab vno in alterum bona imobilia tranfferantur -tum
quia obuiat oiuino cultui qui frequenter fuoatur fuper buiufmooi ânu
io ccnfibuo Jta^ 1er comunio non enufat contraftum iftum ab inequi*
tare ct inmfticia aim 1er ftatueno illuo eoipfo fit iniqua nifi vrgeret vt
Diftnm eft aliao irreperabilio rcreffitao reipublice tt fi let comunio
no« etcufat. attenoant contrabenteo fi poteft ercufajc côfuetuoo patrie
Jn fecunoo cafu quanoo libertao bee quafi ccpeteno vt'q? intei uenit
cc comuni confenfu contrabencium et pcnitur in eooem contraâu .t^on
opo2tet criftimare illam ao aliquam fûiiiam pocuniarum t?am illa cô
Ditio inquantum oicit libertärem oütarat blt;jbettir pro non acicda vtpo
te q) ifte poffit rcemerc fi ille velit reuenoere et ifte poffit reuenoere ft
ifte velit reemere Idoc ei fp e in co^ libertate q q: ifto cafu oenuo 0/
peratur .non eft cam afprcdari neceffe Éi vcro in vtrocp vel in al;
tero contrabcnrium oicat neceffitatem iam oe boc fup2a ratiörinatum
eriftit Jn terrio cafu quanoo interuenit libertao per mooum emp
cionio et venoitionio boc fieri oiamr per alium quafi reP.erum con
traâô C^uoniâ in quoolibet contraftu fupra oftcnfû eft oportet o) inter
ueimnt quatuor Emptor vioelicet .venoito2 .mcrr .et p2etium.

in boc fecunoo cafu .non reperitur aliquio .qj fit per mooum mer
no nifi libertao ipfa ct omnio merr eftimatur ao aliquoo iuftum piecl/
om Jn ffto enim cafu locum vioerctur habere confioeratio oe ai^Jie/
ciacione buiufmooi libertatio i:)am ioem concurrunt emptor annui
cenfuo Jtcm veoitor ct oiäa libertao que ponitur ao mooû merrio qua/
ftvtp^feauointclligatur contraftuoeffe .reftat inquirenoumoeprc
ciö «0 cuiuo intelligenciam confioeranoum q) aut emptör annui ten
•luo vcnoit vcnoitori libertatcm banc vd econuerfo 'äüelvtercß

vtt'lCB vcl niiUue alten' .^iiarhio caruo ttfi eft intefligibil' quia oc fubftâ
tia cmptioniö eft q? fir einproi et veu0if02 $imilit' i terci9 quia qj
venoir câoê rem er vrerqj emit incluoit cdtraoiftione null? eni refpeftii
Vniuo et ciufoequot; e' venoitor i empto2 ^ovémô in mtelligibilis eft fecûo?
cafuo q) vcnoitorânui cenfuo libertäre'banc venoit cmpt02i quia cii bic
tenealf ao arbirn'u venoitoiio reu^noerc.fJon ieo Ifbertao feo itelligif
efle neceflirao îPec wnoiroz oicif veoere fibimj b.îc libertate quia nenifl
fibi 6 alt'i Ör véDc.ift nâqj int' rôtrabetec realio oiftiftio pfôa^ IP eftac
ergo caf? p2im? oc quo coiter fre^ciô2 babef confioeratio quâoo viotlicj
emptor ânui cenfuo côceoit libertärem venoiroîi reeme'oi que ïorô vt oi
cunt appieciabiliqeft quia c in ciuo fingulare fauojcm vt pofli't reoimerc
fc quâoo velit agt;eD c}? ifte cafuo fit etin in intclligibilio ;pbatur cuioent:
$)4ro namcB qy ifta libertatio conceflio vr pfu|:|.onitur in cafu fit per mO
oum venoiridto opoitet qgt; interueîat pciiim aliquoo oatu emptoii a ven
Oicorc pro bac fibi venDira libertate. autrm nullû ibi interuenit p/
cium ergo nulla ibi inrelligitur efle venoirio tonftat autem er p2eoiat
cafuo pofitione cuiliber inruenti qj bic nullum interuenit precium ,^cce
vna libra ânui cenfuo cuiuo piecium iuftum erat xl. fi venoatur abfqj UV
bertatio concelfione qumoo conccoitur liberrao venoitur p20 rrv.rr.rv.
aut r. Wnoe in boc cafu liccr iniufta elTet vel anullanoa tame eft vcnoi
cio aliqua fi tamen nd eft aliuo quoo agitur cr aliuo quoo fimulatc con/
CJpirur ij}am bic eft emptor et venoiro2 merr vioelicet iuo pcipicnoi an/
nuû cenfum et p2erium qnoo pro eo oatur fcilicet rrv. aut rr. ic. Cum
autem ficut ponirur in cafu in alio coritradu ccceoirur libertao reemcof
er p moDum vr oicunr venoitionio ibi fairem in rmaginatide interueni/
unt rria .cmpro2. venoiro.er merr tmpror oicef ille qui venoit ânuum
cenfum .bic eni acapit liberratem ]jtetn vcnoitor qui intelligitur efle cp
tor annui cenfua quiillim conccoir feu rcooir Jrem merr ipfa fcilif3 li/
bertao qncab rno oicitur cmiet ab alio venoi ^co oefirit quartû fub/
ftanciale requifitum in omni cmptionc et vcnoiticne vioelicet pieciû qi
nullum ibi inuenitur.4)po2ret eni afl'ignare ^ ibi intcrueniat aliquoo p/
cium i^tum a venoitore emproiiânui cenfuo p2o cdceflTionc buiufmooi li
bertano. ^t lurra pofitionem cafuo oicuntefle vcl rv.rr.rrv.aut rrr. fi/

a.

oem't .ilquoo ponitur cffc luftum picciû vniuo libjc feo lîàtfm xtntit
t02 put inter eoo erat cóuentö reooioit venoiton ex ilUo .rv. aut
Ipio bac libertate fibi vcnoita luoiftcaco ifta eccufat queaomoofi ilU q fi
ert ab vfurano qn veilet fignificare ^ effet côtraâuo folû ce puro et hu
oabiU mutuo vtpote fi oaret centû florenoo pw viginti oe vfura anniw
ti èt quia recipiene intéoit nô poffe folnere vfcç trienniô .oaret fibi fta
tim floienoo.c Ir.feo nô permitteret eû fecû poitare nifi ccfû quia vtrôqr
ofïngatur recepcio vera nô c nifi oe centû Jn cafu eigo ncftro cum véoi
tor ao liberum vfum fuum non babeat nifi vigintiqumcp ant etiam ri/
ginti ve( minuo quic quio oe receptione illa reali oicatur pociuo fi'da $
vera intelligitur.

îlueftio ergo eft ac fi nulla pecunia oaretur emptoii a venoitoie cenfuo
annui pjo conceffa fibi libertate reemenoi et quia nullum iteruenit pjecl
ium nullatenue intelligi oebet çp conceffio fïat per moonm empticiôio etl
am fi aliuo oc boc ao ptem fingeretur contraâiio ifei autem pietium rca
liter interueniret vtpote çp cnllio.rrv.rr.tv.aî.r.librio quae ab emptoie
vere ao fuoo vfuo recepit. venoitoi vni9 libre annui cenfuo oaret engt;pro/
ri pîo illa libertate conceffa tantum ficut oefecit a tuftc p?etio.etiiocnrici
-tune effet iniquitao contractuo |:ueniret naniqj vt pio lit ra annui tenf?
que iufte vaict.rl.non recipcrct nifi.r.rmmo opoitebat eum oc ftîo vltra
Q) rcccpit reoocre.rr.vtpotc quanoo vcnoeret ^.r.quâto eni venoit pio
mîoii pcio tanto eni facili9 reoimere pôt fi libertao reemcci Oebej ap/
pieciari târo vt oicût quâro vt oefecit a iufto pcô qiî libra annui ccnf? vé
oeref ^.r.libertao recméoi appiêciarcf ao.rrr.et cû iuftâ f cium eratri.
nec recepiffj n.c.fi illâ emc ocberj opoitebac oc fuo folucre.tr. Cû aôt il
venoitoi annui cenf9 t feruitutio fup bonie fuie feo poti9 emptoi onerio
oici pôt jftbfmoi? aût quio cogitari pôt vt quio vcnoco rc fuâ oaret emp
toii T rem i pecuniâ ab eo nulla vel fide recepta Jfto cia euioctiffie con/
ftât er fola cafuo poficiôc ita vt qui animaouertere velit ftati abfqj mag/
no oifcurfu racionio intclligat buiuo nullitatcm contraftue aut inequita/
tem CO çp notoiic oeftnt a lufto pietio Çonftat etiam quoo buiufmo/
Di culpabilem oefc3;um crcufare non poteft conceffio libertatio oiccnoo
quoo eft pietio comparabilio

îham pofito quoo effet pietio comparabilio ibi nullum intemenit pie
cium rcfpeâu buiufmooi mercio que eft libertatio conceflifo vnoc ctr
ta boc nullatenue interuenit cmptionio ct venotrionie contraftue.

ifecc oici poteft quoo ioco non interuenit plenum quia remittip
ÎRcmiffio namqs oicitur rcfpeftu illiue quoo eft ab vno ocln'tum
alteri »i autem in cafu intelligeretur effealiouco oebitum illuo
. potiuo effet eniptoiie ao venoitoiem quam econuerlo IQâ librâ ânui ce'(gt;

que valebatfr.babu,t ^.rrv; autrri Ifcoh'uo crgo vtnxgt;itoi annui ccnf?
^^ cmprc^rcmitrcrc ocb.tum OKcrcmr.cuuio conrrarium tl^Z^Z

it^Z^ Tnbsp;annuKcnfoo eft illeqL!«

JoZiSnbsp;empconfo ct venoiconio non poreft babe^«

tmtcer hberaho oonacdmo. feco cr iftc cafuo cr,am vioetur m intcLi

rtn^^r'iquot; ®onacônc fine refpiciat pjefeno fme futu^ ficut ccnarc ten/
nngit fructno agri venturoo poft annum vnum vel ouoo annoo.qm'rc/
npitoonum oW.garur oatoii.non econueffo.bencfaauo râCR jtenctur ao
^at tuoincm recognofcenoam fuo bcnefaftoif. Jn cafu vero noftro ven
citw annul cenfus cui oonari bee libertao cicitur.non obi garur emptoii
^eo ma^o econtra.einproî qui conceoit oonum Ubertatio obligatur ^coi/
to2i. ^ft^aifrem corn naturd vere oonanonio çp conatoi oonjei ipfa oo
mcione efhciatur obnoriuo ei qui rccipit oonum et non econuerfo ficutc
in cafu ifto quiff in oonatoie buiuo Ubertatio nccelTitao rcemcnoi tn re/
npiente vero non necelTirao cnienoi feo libertao imelligitur. éi vero xxi
carnr fic-ut î oonacione oe fbturo q? tunc tenetur qiia-oo iëtp reapiet oo
num ct fic-jfte quanoo recupabit mereem quam vcnoioit fcilicet annuum
tcnrum obhgabirur emprcii tâqj bencf.cuo bcnefaftoji pjo Pono buiuo
liberratio coneefTc. ^ui vult attenoérè aoboe fubterfugium reperiet çp
tanro obnoriuo oaro fupio2i cafu venoftoz annui cenfuo emproii ficut ilfe
qui renpit ao vfuram centum floienoo p2o oecem quomooo poft Decern
•annoo folurio vfura'er piincfpali recupat pignuo quoo oeoir.^iceniiftc
babet quanoo recnpar cenfô quem ventioit et liberatur ab Ânoa cblr/
gatione oc folutione illiuo. ^eoit na'cp pietium inregre quoo recepit ec
vltra boc anuarim foluit ccnfum pro quo fe obligauit Itjnoc quocOcB fe
vertantinuentojco buiuo contractuo implicât quia nec babet rationem
Awnoitionio vere aut naturam oonationio liberalj'o ct gra/
nar^omo'nn^ çonceiïio biiiuo liberrati'o oicatur nomc gratuite oo
bant mXft ^nbsp;argumcntaiin pritip.o faftl prercnoe/

•mum oemoftratfacilitao trdnacrolr^rû^/r^ rnbsp;'

aut oT'^^^^^nbsp;fanlit'crtotoperoat ^

a^n^; 1 ^ ^ r - quot;nbsp;»quot;ûoo emere ecnfuo creeoit

^«î .^^^^quot;^»-»quot;^eicontra criftianoocrecreent

tiuarcu.quia fit ermamuncofilium euahgelicum i alibi toneno in facra

c if.

fcnpruM reperthim wf.tcralto f^ucmcncc er Mtiadóc atif mutuft ^
BO et caritate pïorlo namcç ifte contraauo eft iuftufl qiiihbei maUel
atqmrere inuâ cenfó ^ liberaliter ornare aut gratie mutitonbsp;^

natunliter oiunio bomo naturaljter fit inclmatuo ao lucjt ^equett-r
«iim ilb Quatuoi mali pcriculcfa niimo animajum faluti que m fine pn
mXÄo oeclarata fucre t«' et fupiaoiäie «n^enttflie um ap/
Daret fetuitoû fuppofirâ oocumentum qgt; contraSof ifte ca libertatio con
STiiitrmfice confioeratue répugnât multiplinter mfticic ct equuailt;

ércium vero oocumctû fuppofitô pater er piemifT.o euioentcr

voeltcer a multa inoicia oftenount bmót contaraaum pielumi

O. bere fcnoraticmm lt;pft primû quia ficut oiftù f ft ocfitir a
ratione vere emptionio et venoicionio co q» apuo emptoie jnui ten»? n5
.oeft libmao vtenoi lUo pio fue arbitrfo voluntatio ficut cftje ^
mercio quanoo intcrueniente iufto c6tr.ctu

faciat quoo Uber ^aomooum et vcnoitoj agere poteft oe P«quot;; f
illafib1 o.to vnoe quia ibi non interuenit ccntraftue ^»quot;Pquot;^quot;»®
oicóio nec locati aut cómooati nec ratio nature oonaconie wbemcnt vjt
fumitur q) fit contraftuo pignotaiiciuc fiue rvctecaiiuo .w rco quah pig
noii oataa.fuper qua conftituitur ânuuo cenfuo apuo ocbitciem maneat
amp; crcoiioi 2e lUa recipiat abfq, labo^e et erpenfa —c ^uau.
nec in foitem ccmpurat .attenoere poteft fi manifcRc vera aut vebemen
?er Sfpeda ^ tecunoum ino.Cium
K vt pofS^im eft in cafu lib,a annui cenfuo

tatio valet triainta vel ampliuo venoitur pio qumoeom aut oecem lUO
éftl'cm vc^^^^^^^^ cjuemcûq,

ttoii piecio amp; vafeat ^noe minoritao pjecil manifefte inoicat pc^iuefu
SrecintracSm mutuTcum interueniat cerrftuoo fpci vt quanoo ve lit
poflfit rccuperare ét qnanto magio oeficit a rationc iufti piecu .tan/
to magio vioetur tcnoere in naturara conrraftui fenoutidi ^uu cctcici
ct fuilior eft fibi fpee recuperanoi :

Vernum eft qgt; buiufmooi contrabcntco Hmentco annotart oe vfuram
-prauitatc vt lila et tenoie contraftuo non a|:pareat cuioenter confueue/
ront facere ouoe coniraftuo vnum fimpliciter quafi oc pur« vcnoitiol
ne et alium conoirionatum oc concefftonc bumo libertatio reemcoi qot
00 vclit lltaq? ipfimet quafi confti) fui criminic funt fibi teftco iniqui/
tan». Ctuilibet namqj euioentcr intclligit qj nulb eft ibi vera empno
Äutvcnoiciofeoeft corceflTio que oam pecuniam vfq? ao tempuo quo
redpieno venüt aO pinguiojem fbrtunam ilnterimq^ nicbilonauuf
«ttluanti reowt aliquoo lucrum fuut fit in contradu vlrj-^no

Auavtfi ncn fnci'rium feo oicitiir manfîêftifTïmfl argnmentum îfcic enî
contraftuo a fenoreticio nomine folum vioetur oifferre îf}am quemao/
mooum manet capitale feniper faluû et in cninif euentum er aliéna pccu/
m'a abfcB Uboie i erpenfa conceoenti mutuii ronrinue acquiritur lucrum
;|ta bic equioem fiue reoimatur annuuo cenfuo ao vnum fiue ao ©woo t
plureo annoo faluû babet precium quoo pio illo oeoit quia rccupeiabiC
quanoo reupoic illi a quo emit et tamen interim recipit ânuatî fiue oe/
^'mam aut vicefimâ pluo aut minuo iuita faftam conuentioncm.
•lt;re)arime autem militaret boc argumemû fi emptoi quemaomooum cd/
tingit in multio partibuo non contentuo oe obligaticne reali fuper re in
q conftituitur ânuuo cenfuo recipit obligationc perfonalcm a vcoitcje eti
am oatio fioeiulfoiibuo tunc eni nll'm fuper fe fufcipir prriculu quia etiâ
fi illa reo oeflruererur poteft a principal! feu fioeiuffoj^nio recuperarc
annuû cenfum et cû boc man3 capitale fibi femp faluû . te pcfito q) pof
fent alfignari alique oifFcrcncie vtrîcç quoniam in cotraftu mutui vfura/
rio licet non vfura feo capitalerepcti potefl .bic autem non .cjuia vtoi/
cuur oatur per mooum piecn .iDuiufmooi oifFerencte non vioentur cr/
cufare quia iicet mutuû poflTct repeti tamen qui pccuniam fuam oeoit ao
vfuramquâoiu vioet çp vfura continue foluitur non multum foUicituo
eft ao recupeianoum capitale ynimo vellet nûquam fibi folui.vt fcmpcr
abfqg erpenfa et labore fuo repoitaret lucrum, ^t fic effe vioetur in cafu
iflo vir enim aut nûquam vifum eft cp emptoree ânui cenfuo quâoiu eio
bene foluitur querelas agunt contra vcnoitoreo qui^on confîituût fibi
precium reemenoo que venoioerunt annuû cenfum 'ilnoe cupienteo vt
nûquam rcbabeant conceount venoitonbuo libertatem inoetcrminatam
que fi in cio etiam ftaret foitafli'o rmmo forte multi quanoo requirercn
tur non reooerent quin pociuo vellent folutionem ânui cenfuo continua
ri. 'i^?ec ifta que nûc oicûtur oe preffiptionc contraftuo fenoraticii cb/
«tint primo oocumento ao folutionem pjime queftionJo erpofito q) con
n-aftu? oe emptione annui cenfuo oifFert multum a contraftu mutui.
l)ani fecuo eft in contraftu emptionio annui ccnfuo qui fiplititer fit abf/
qj buinfmooi conceffione libertatio quia ibi nullatenuo mutui feo intclU
gitur cflTe contraftuo vere emptionio et venoitionio concurrentibuo pre/
oiftio omnibuo que funt cc fubftamia illiue contraftuo bic autcm vt oc
claratum efl quia Deficit vera tranflatio oominii ncn babet ratioue've/
rc cmpcionio et venoicionio '^noc vioetur effe ao mooum contraft?
mutui i^potccarii. te cum rccipi^continue lucrum in fojtem non côpu/
tanoo prefumitur fenoiaticiuo. ^uoo cuiocciuo fe manifeftat fi qui^ at
tenrius confiocrarc vclut feptem fuperiuo erpofitao oifferentiao excepta
plima. jîeo licet bic in mutuo non petatur preciû iuoicialitcr babet

c I'ii.

tamcn oefiocn'û focû pcrtrfonte venoftojfc qui ao mooum cwpit rcnipa*
rc rê magni valoiio vioelicj annuû ccnfû q) alicnauit p minimo pîccô ct
fie libcrari ab iniqua fcruitutc ao qua ncccflTitatc vrgétc min9 iuftc fc ob
ligauit. ^cc9 aût crat quâoo interuenit iuftû paum quoo cqualiratê cô
ftituit inter vcoirojcm cr emptoiem tunc enim nô iuftc ocfioerarer libc/
rari ficut ncc iuftc cupir quio ab inuito coiptoie recupare rem quâ femeC

;p iufto fibi oato pcio vmoioir

fepimffie facile eft abfofucre quartum oocumentû rcfponoc'oo
ao obiecta icôtrariû SFucrût aût quatuoz que fi in trificc ptrafté
tur rcpienf foie vt fcpulcbra ocalbata q a fojio appent bomi/
nibuo fpeciofa Jntuo auté funt plena offibD i fpurcida ♦ ^ nâqj vt fupia
cômeraoïarum cft buiufmooi contraftuo vebemcnter piefumitur fenoia
ticiufl. ibfura autem feu fcnuo fpecico abbominabilio cft auaricic q uo
mooo ergo talce contraftuo inire eft opuo mic. |l^on talio eft mifericoi/
oia oe qua falomon ait in piouerbiio mifericoioia i vcritateiniquitao
reoimitur. cpqj facere mifericoioiam i iuoirium magie placet oomino ^
viiima. Ét oc qua faluatur bio repecTjtin euangeîio fc mifericoiciâ vel
!e ct non (acrificium. 1f)ec buiufmooi contraftue farientco lauoari pof/
funt tâ^ viri mifen'coioie quojt pictareo non ocfuerunt. boo namcç con/
traftuo ignoiauit illojt etao quoo fuiffe mifericoioic viroo facra fcriptu/
ra cômemoiat. (feccunoô eriâ argumcntû cr caoé raoice oifToluitf » 'Jîir/
tuo nâ$ liberaliratio eft oe fuo oonarc nô attenta retribucône. 'Iljri fal/
uatoi oocet ao côuiuium non effe vccanooo oiuirco ne fiar retribucô fen
paupco qui nô babét vnoc rétribuât i^up quo oirfr ^imbro.benefacere
remuneraturie fperico auaricic eft. jBt quoniâ oato cafu maifefte conftat '
jp cmptoi quâoo rcuenoit acnpir totd q6 pzimo oeoit. Tt vltra boc tpe
mcoio crcgit annuû ccnfû. fcûo igif pôt oiri q» bic interueniat liberali/
tatio opuo qtî pafto interueniente rcnpit pluo quâ occit nec aliao oatu/
r9 crat'fe bilo facile cognofcif çp bmôi côtraâ? îire ri é op9 cariratio q lî
qrit q fua fût ^mptoi ci libertate recméoi côccoit q fua piîcipalit' n5
aût q tpi i pn fût îtenoit. ^cc9 aût fi ânuû ccnfû qué mcoio tpe acccpit
côputarj infoité ^ut vlrimô argumérû er Iibro leui.^ ifta ptc inoucitur
maifefte oocj éc fadéoû. 'îîri i illi9 folucîoné cp reputaf acbilco intéoen
Dum é. Êft aût quaoruplcr rcfpôfio. |02ia çp illuo maifeftû eft iuoicia/
le ct er fua côoirione nô babet vim m lege gfe. fe nâcp iurta cômunem
ooctrinâ cû î lege mofa^ca fuerît ^tuoi gna mâoato^.facramtalia.cerimQ
nialia. iuoinalia n mcialia.bcc folû ippetuû maneât a|pbâl: i euâgcli.qnl
faluatoi oirit iuueni illi oiuiti. ^i uie ao vitâ ingrcoi Pua manoata, Ju
oicialia autem quia fuerunt ficut legeo municipales ccmpetcnteo ilU

fotf pôpiilo i p lifo ftatu traflate faccrtMô.necdfc fîrit vt m ftatu gfc ^
erat ab illo oiuerf? fici^ Icgie euacuaco ^ejt cp multa et illio Juoinali/
bo |mt attcDi tag) î boc ftatu coucirent liQ er fe nô babeât ^ètnte'-ni ftatu
créf Dcnouo p britê ptâtem legeo côDenoi tûc obligarct. ftuerat aût oc
fenfoj bo^ orractuû fi in iure oiuno vel buâno repiat ftatutû oc boc et/
p2cffum i afpîobarionc' oicto^ otraâuû î®côa rcfponfio ê cp oc ttira if
b ^milTionio qoâtû ao populum iuoeo^ fccuo eft oicere 9 oe terra quâ
mooo inhabitant cnftiani foominiû eni illiuo terre nô vioebatur ao iu/
Ocoo ûmplidter fpedarc ß quooam fingulari mooo in rcfpcaii ao alioo
patnao eiuo oominiû fimpliat' fpeftabat ao orîm feic enî oirif in leuiti
to an locum qui fupiuo allegatur .terra non venoetur îppctuô quia mea
iet voo aouene ct coloni mei cftio oicit one tînoc afparet q) cô oe rône
otraâiio venoitiôio pfcäe fit quâtû eft er fc ppetuo alienare Sominuo
aût fpiritali progatiua oteftanoo çp terra illa fua erat juoet aût çp non
Drti feo erant coloni lege Dcoerit oe venoiciôe ao certû tc'puo dèamfef/
tum eft qgt; eft fimilit' iuoicâoum oc tempe ct patria illa ao tempa noftra
mooerna jDuilib^ enî licet rem fuâ venod imppetnû çp ibi non conceoe/
barur nifi qnâtum ao oomoo que erât m opioio et illao folû fbtrito fa/
io non alienio. quot;ij^cfponfio tercia eft çp cafuo eft oiuerfuo Jbi nâcg agiP
oe venoirione agri non oc vcnoitione ânui cêfuo oftituti fup illum Ûic
eni oicit attenuat9 frater tuuo venoioerir pofleffiûculâ fuam Un rafii
vero nortro ager non venoit: fi ânuuo cenfuo qui côiter foluitur in illi®
rebuo que ipfo vfu confumuntur ^}ec cr fua ooitionc nature babêt fru/
âuare ficut ager eo q) illa auäojitao ^tum ao boo 3traâ9 non fuffragaf
^ft rltima rcfponfio q toliter oirimit qftionê.oirit nâq? fi io qui ven/
tïit poircffiûculâ fuâ pnû ao rcoime'oû poterit îuenire oputabâtur fruâ^
er co tpe quo vcnoioit .et q) reliquû eft reooat cmptoiificcg fripiet pof
feiïioné fuâ .'llîoluit itacp g) in vcnoitione q ao tempuo fieret fruä? me
Oio tpe recepti côputarenf in forte ifn hoc aût otraäu qui fit ao tempu0
cenfuo ânuuo qui mcoio tcmpoîc foluif non oputaf in foitem eo$ iuua
re fe non potcft er oicta auftoiitatc. I^ec Dicta fint p refpôfo ao pti(/
tam ouplice' qucf^né oc cenfibuo ânuio que omnia fubitiûtur iuoitto 1
coredicni fanärc 25afiUen.finooiac cuiufcûqj meli? fentientio.

^rplicit ti^at9 otii Jobânio Caroinalio fanfti CaCirti ©pifcopi

(Lcfaneiî. ^oituo ab eo in côfilio ?3afilierî fuR materiacócraand

PC cenfibuo ânuio ct ppertuio ♦

llDtiicrfifl prcfcne teramétâ mfpc^Hs tbenxd n faoïltae thtû
logic in aima vuiôfitatc parilicft »aluté et ombuo fiodito cor
rectû vt colant oeô à^um tbeologici ooftoreo f m piofeffionê fu
am tcncanf veterio et noue legio aboita pâoere et occulta referare. tno
ibû Diftante qui air tmnio fcriba ooftijo in regno celojt io ê in militatt
ecclpfia P areaoïfû fimil' c bomî pjifamiliao qui profert oe tbefauro fuO
noua et vetera io ê oe vtîoqj facramcto nouo fc3 et veteri in elfnû funoa
U nfgrt teftimonia veritatio quito eoooe familia fua oitat i fariat .^a
mt^ noo incôpetenti nùo ogregati M canonicâ apoftoloji prinpio fane/
Snem parati femp ao fatilïaftionc omni pofccti noo rationé oe ea que i
nobio eft fioe et fpe voléteo fcôm talentù nobio a oiîo oatù oeuocio^et
Dcticioni quorûoâ venerabiliù ct pclaroji viro^ parif oegenno fatilhce
re oe raooo obf uâcie oomîcaliù oiejt et feftoji folcpniû fubmittcoo tamé
omnia noftra oifta atqj firipta oetermiationi ct a»^» ~
mene ecclefic i apoftolice fcoio H^efpôoem? ao oubiu oefeftio nobio pio
pofitû fub certo nùo jpofirionû quajL tenoi talic eft,

fcima rroficio touelibet creatura rônalio babeno vfum roms
in bac wa in aliq tpe tenetur oeo cultû latrie exibere:lProbat
02 cuibbj creature rônali ineft naturat iclinacio ao boc qj cmlibj
rei neceffarie oeputetur aliq6 temp9 vt coipali refeaioni fotnpn^noc
et fpirituali refeaiôi .qua meno bomio in oeo re^rf m oiaamc ran

onionarural.oaliquootemp9oeputat bomoergo2c

Slluo crooi.w.êgo fum ono oeuo tuue qui eouri te oe terra egipti et oc
oo^ uto^^^ i^no fc3 per gen.^ralê mûoi
Oi creacioeVutio per fpûalem appiopaciocj pre ^^^^^
Utrie çultue oebef oeo iure creacônio cofuanomo et gener^^bernaa/
cnVèt quia in eo eft fûma ratio mageftatio et etcellcoenbsp;P ^

erbiblm?reueréciam et obfequiû oeo in recogi tionc vnuifaho oommn
qtd cre^^^^^^^^ oferuat ct gubernat et in eo eft fôma ratio mageftatio et
etcellencie^gitur f m ônia q babem9 a oeo oebem9 ci erbibere reuerenti
am ct obfequiû'lîoc antem fit quâoo ^m aîam vel fpiritti cxbibcm? oeO
cebitam oileaionc f m coipuo pioftrationeo et cantuo fcôm aût erterio«
oblationeo lumîaria et buiufmooi q oeo ci:bibem9 no |pter dUO inoige

ciamf»inrecognitionêq)^niaabipfobabemuo:

• Scûoa moficio :iDeterminatio tempori in veterei lege ao vac«
oum oiuino cultui fafta eft rationobiUt' ao oicm fabbati et alia«
feftiuitateo veterio teftainti patet p illuo leuit.CTiii.l.ocutuo e!t
orto ao mOKfen oicco; loquerc filiio ifrael i oicee ao^o îbec funt fcne
^Tme vocabitio fanftao ®er oieb9 facietio opuo:ilt)ieo feptim9 quiea
fabbati c vocabif fana9,et in fine capituli fKiûgitur ône opuo feruilc né

faci'cho in co ♦'feartone fîc 9bc Oiftamic rônîo rcSc eft ^ vacanoû fft ce
o ergo fp aut aliqii.feo feiup vacarc nobio îpoîTibile eft in ncceffita/
te bui9 vite oegctibD ergo rônabilt' fafta ê oeterraiacio ao oie fabbati et
aCiajt feftiuitatû pcipuajt in meôriam creatioîo mùoi oferuattonio ct gu/
bernatiôio generalio et alio^i brifin'o^ fpiritualiâ populo oei ecbibito^
ércia .]preceptû oe obf u'acôe fabbati in vc^i lege nô eft oe
iure pure pofitiuo li qnooâinô eft moialc nature. etiâ quoOâmô
motale oifaplie jprobat' qj moiale cquot; nature quâtô ao ioetermiacÔ3 quia
ao boc bab5 creatura rônal^ naturalc inclinacÔ3 vt temp? altquoo oeput5
ao vacâoû oiuinto vt pat3 ec |5Dicti0 ^eo çp fit moialc oifciplie pat3 çp é
moiale legio fcripte er inftitucôe oina cr côfoimit' ao oiftam refte rônio.
titrra ^pô :$bPaancii oiet onice î noua lege fucceflït obfcruanrie
fabbati nô cc vi pcepti legtis fi ct inftitucôe ecclefie vice oei et ofuc/
tuoîe populi criftiaî.îPat3 quia fie i vetcri lege îoifta ê obferuatio fabba
ti populo ifrabelitico vt creatoïc mûoi femp p oculio baberj. i fic oeum
recognofcer^ i timerj et in fignô quictio coipio rpi in fepulcbro. Jta ao/
wcienre variratc i noua lege îoifta e ab ecclefia vice oei obf uacô oiei ool
cc irt mcôii im brtficii reocpcôio et refurreftiôio orii ct in pfiguracÔ3 fctu
re refurreaiôio t ccîâ ainotôio crrojio St ne vioeaf eccîa iuoai3are IQâ
Dtio nofter itîs criftuo oie oSauo refurrerit et qm'ete beatituoinio illiufl
coige 1 m aia ocmôftrauit ^mitteno noo fibi poft refurrectÔ3 ofoimâooa
Dtc eni ooicam colere oebe9 ^ter bonoié ct gauoiû refurreaiôio oomi/
ni.râta eft enî ercelie'cia vt in bui? oiei oignitate geftû eft Jn bac muouo
fôpfit croioià Jn bac refurrectô rpi fafta é Jn bac crift? natuo c pn bac
etiâ oie fpiritij fanftû mifit î oifdpuloo fuoo f^mnia eni bec oie ooica fac
ta funt pzoprerca oieo ifta celebrio babcoa ê Jnftituit etiâ ccda aliao fef/
tiuitateo qn aliquio fc3 faaû e in oeo vel i fanSio 'SJnoe nôbilio mcôiia
oe eterna (5ete faâra e' populo nec tame'eft ira arra ^bibido ali^o opâoi
Oie Doico cr altio feftio folcpnîbuo ficut in veteri lege erat in oie fabbati
^alca enî oceoûtur nûc q ^pbibebâl: tûc ficut oecoccio dtoj; applicado
lignojt aîj igné et fimilia q nûc non ^bibêtur

13inta ;ppô : Jn oie ooico et in alfjo follcnit» feftio ocbe? oeo vaca
re et cuit j oco etbibere : quia ao boc ofHtute fût follénita/
tes ecclefie Jn illio enî oebe't Idoîco mifîao auoire fpiritualibj oocumoi/
ti3 feipfoo imbuerc ct in o^ibî mifericojoie mifericoioit' fc eiccrccrc.]pn
bfjo eni oiebî coi a curio fupfluio ocb3 fepari i oiuino cultui mâcipari oc
beneficiio oiuinio f meoitâoo et grâo oeo creatoîi fuo erbibenoo.

irta ^ô ;l)h oie orîica ct cetericj feftio follcnibD licite polTût crer/
.ceri opa liberalia fpûalia et etiâ coîgalia ao feruirutc oei pdnentia
ipatst 02 circûdfionc et oe oepojtadone arcbe p faccrooteo î vctcri lege

in fabbato ct fic oc fimilite. ^t nüc oc baptifmo i feftio pcipufo oc ooc/
•trina T poicacônci oe oepoîtaconc rcliquiaji in ^ccffionibj ao bonoîem
©ei fa^o ct fic oc fimilito.

^cptia jpofitio. ;Jn oie oiîica n cctcrio fcf^io folcpnite ocbe'r rpia
ni vacarc ab opito fMiltto q ipfoo impeoire polTcnt a cultu oiuino
inoicit: talibî oiebD ererccnouo nifi er caufa rônabili p eum qui babet au
ctoîiratê mooo aliquo oifpcnfef. I^Jatet qi talia opa er iflirucône ccclefic
qui gerit vice oei.T que porefl obligare fuboitoo fuoo p infîitucicné fu/
am pbibenf et p cófe^co rpiani in talibD oieb? cobercenoi fût ab opib5
ab ecdefia nô cócclTio. feeo vt clnnuo vteeaf i pticulariuo que opa fui/
lia funt ^bibita a que nô. tôfiocranoù ef^ çp opuo feruile oicit: a ferui/
tute, ^ft aût tripler feruituo piima qua bomo feruit peccato n fecunoû
boc omne cp9 peccari moîtaf oiritur feruilio. ^lia c feruituo qua bcmo
feruit bbinini fecunrgt;û C02p9 ct fic toipalc quo bomo feruit bomini fecun
ouui co2p9 oicirur feruile. boc mooo oifliguif contra opuo liberale.
'EUnoe beat? febo.in fcripte oicit quoo opa feruilia ao litteram titunf
ao quo^ feruiriû fcruoo orputatoo b^bcm? .in quito oebét arteo meiba/
nice oirigere que contra Uberaleo oiuioûtur. tzt in eanocm fnîam côco!
Oat IBic.oicco q) cp9 feruile c opuo coipale oioinatû ficut ao pictimum
ct fp2ium finem ao lutji tpale. lt;fet cû boc concoioat bonauctura ouco.q)
opuo feruile p2obibirum cfl opuc coîpale quo bomo ii.bi3t rerrenio lu/
crio per quoo bomo octinetur marin;c nrca bec inferio2a a oeo vt nec fe
nec ocum oebito mooo recolat. jko boc vioetur elfe oominuo aleranoer
oc balio oiceno çp opuo feruile mifttcc oicirur peccatum. l|Lirtcraliter oC
rirnr omnio aäuo coipalio impeoieno vacarionem que eft ao oeinn tcmf
poîc quo vacanoum cft^. ét fic aäuo coipalio impcoicno libertärem fpiri
tuo cum vacanoum eft oeo oirirur feruilio . ^unt tamcn a'iqui aôuo et
genere fuo feruileo qui funt neceffarü et vrileo qui non funt ^bibiri oif
penfante î boc neceffitate vï vtilirate ficut pûgna irrucrito boftibD vf er
traäio ouio oe fouea i fic oe fimilib?. Certia feruit? cft feruit? oei et fic
op? latrie oirif feruile.T oe tali ojre fit oftaua ^Doficio.

fcäaua ^ofirio. ^p? f uile oei oiâû ri é ^bibirû î oie oriico i fe
ffio folcnibD imo pceptû. ifcjarj p illô erooi.rr- lt;1Öemèto vt oie fab
bati faîficco. ij^ônc ptj q! ao B bô ab aliio opite coipalibD abftiet î oie
fefto vt vac3 opil» ao oei f uirutc ptinêrito vt3 er oic.grcg. ?rq fe^t:
çp opa coipalia t fpûalia p fe oîoiata ao f uitute' latrie .ri fût oieba oriicio
1 feftio'pripuio ;pbtbita. (treplu pôt poî Ö eterricô aâuû fpûaliû Ö opi/
to mie î5 lauoibD ymnio i cantirio fpôalite i fic oe côfimilito

4)na ffô.op? f uile a f uiturc pcH ocm.e ^bibirû 1 magio oie otitco
1 ceierio folcpnito oieb^. I^ioûf cp p taie op? bô magi e ipcoif

a ciiffu i^no §) p opuo firita cojpafc ^uï illuó augunim'w litïo ocDccI

corow faceret moe? m agro fuo aliquio tale ^ fi in tbeatro feoiV
ciofua erilteret ct meli9 femïe eoji in oic fabbato lanâ faceret ^ tota oic
in ncomcnno fuw ïpuoice falterét ^t quo pat3 qj in oic oriico ct aliio fef
tio foUenito inarimc oebent pjobiben.-! poft ^bibin'one' puniri Kurgia
lireo,ebrietatcö.blafféinie.luoi tarillo^.etcetcri luoi piobibiticbwec vi/
rojt.cû mulicribs impuoin falt^.T cant9.fo2nicacóne0.pcriuria»fraiioêö i
meno^ia cupioitate lucraoi fada octraftionce et fimiha :

$cima ^ó: ^pera feruilia quibD bomo fuit f m coipuo fibi vel al
teri oioinata ao faluté corporia piopril vel alten? ofcrua'oaquot; aut ao
imineno ( reb? crtdioiibD fui vel alteri? oâpnû vitâoô nô caoót fub obbV
gatiôe ^bibinoio opejt f uiliû pr3 ]5mo p illuo ^iibiojt triiii. ^grue cos
qui oucûtur ao morte et qui trabûtur ao interitû (tbcrare ne ccfleo k fe
tûoo patet oe omeftiôe oc pugna macbabcojt oie fabbati oc belya fiigié
te oie fabbati a facic icfabel oe oifnpulf oni colligetibD fpicao oie fabbati
fpter nccelTitatê lt;mâ patiebâtur oe curatiôc mfîrmi in oie fabbato: ^r g
illuo matbci rti. Ctuie crit er vobio bô qui babj vnâ ouc et cû cecicerir
in fabbato in foueâ nône in oie fabbati leuabit cam ;

îbnoecima ^ô :0pera er fuo genere fermiia ojoinata ao lucrû tpa
le etiâ cr inrêcione agentio tâ^ ao ^rimû ct ipriû fine' in oie otîîca
et altiö fcft.10 follcnito funt ^bibita a oeo et ecclefia nifi fojfan vrgeat ne
cefficao aut fuaoeat pia vtilitao: ||:)at3 p illuo qó babet: in oecretali .titu.
oe ferne c.i. 4)inneo oieo orîicooa vefpera in vefpcrâ cû ôni vcneratôc
oecreuim? obfuari et ab ôni illirito opere abftincrc ti3t in bijo mercatû
mime fî'ar vH placitû .neçp aliquio ao morte' iuoicetr necp facramta nifi^p
pace vel alia vrilirate pftenf ^t eooe' titulo capir.licet oicif cp i biio cef
lanoû dî ab ôni o^e feruili qö ipeoit vacacÔ3 ao oeû. ercepta inoulgccia
in afjb^ neceflîtatio .cr quo fequif çp er cafâ neceflïtatio aut pie vtilita/
licet oieb9 orîicio ct alîjo follcnibî feftio arare ,equoo ferrarc.mer/
.fotulareo veoere .qorigare.fuere tererc aut alia
Mnbsp;quot;nbsp;refpôf.0 er pîcoiais

^.mlo Snbsp;foffata iminentc

S^lnbsp;pno occurré quâoo reo fût pe

cio .ercoicaco. abfolutio. maûmiiïio -et fic oe fimilibue .ifeuaoetetiâ pfe/
raa oari tutoreo et curatojeo pupilf et miferabilibuo pfonio .#nao3 eti«

n 1,9 ■

mîmfh-arcwfopUttH pepularc fcolafhom ct clcn'calcm^co ctöm'rcr/

tmc«tiaatïcfnc0ît)ùra£t paccm:nbsp;^ ^

—i^^TODccia tpô ïîonlj oie onico ct alno Fefho lolepmbs tent mercata
Il Ipublttû rerô vcnali'ô faite cajt que nô ptinêt ao ncccffitatem oïd
quot;rtmaiöcboiiflqmtowcccia erercenf oimna cffioa patcteipicccocnti

■. jr eiuo piobarione înbsp;~ ,.nbsp;^

'-«coccîa rpó:lt;iÈ)crcata ej fiût oc viftualibj ao ncteffitatê ofci prt/
nentibD fit çp ofeo fine illio nô pot omooc trâfigi non vioenlf oc fit
nM àbibcn oic oominito i alüo feftio folêpmbD oû tamé per boc nô fe
fStrabant aoimo offtcüo feu cultu oiuino bojio oetcrmiatie ab etclcfia
fecunoô ofuetuoinê loci w quia ibi etcufat neceffitao
gt;:-gt;^vartaoeclt;ma ipô:^i occurrit aliqlio neceUirae aliquio operjîoî ptlt;
I l^larit' in oie oiiico i alüo feftis folcpnito nô ï^libj pticulario pfcna
/•Çg^ oare licéciâ opâoi f, oebs baberi recurfuo aO fupwK ^ocUc^ tpm
\ Iprt fi omooc poffj aoiri vel ao aliqucm biitem imifoi^oné oiomariam
vel oclegatâ .P3 p illuo Iconio pape .vbi ncccffitao nô eft nullomo violen
tur fanôtV p^ inftituta .vbi ncccffitao fuerit ao vrflitatc ecclefic q po/.

tcftatcmbab3eaoifpenf3etncceceffitatc

vintaoecima ^ô fcer ooctrinn generalé nô poteft fufficiet oetcn/
VEnari xgt; quâta neceffitate liccat oiebDJonicio et alüo feftio precipuw
o^nri feeo in boc recurréoô eft ao arbitriô boni vin .p3 quia m me»
liS non pt poni vna fgula generalio jp oîbuo cafito oc nouo emergenti/
buo .attenta varictate pfonajt mooojt agenoi. locojt.têpoji .aunliojt a fi

et oeuocôc . iuramto
H cnt a mercatJVe^ veialiû fine quite oieo trâftç gt; '
^in Oie oiiico et alno feftio follêni^o nô oebj opeUi «fnbsp;^J»

quo môiU qliecûçp iurifoiclôj biite t^Met lt;îa null? oebj ^ ft opelli oe
lurc ao facienoû btra piâ ^miffioné rf iuramrû licitn vel ofciam |piia p/
fertim in büo que ptinct ao cultô oiuinû qui pripif intcrcio manoato
me tabule qd e oc fâctifïcacôc fabbati i aliojt feftojt folléniû i retcgnicôj
vniuerfalio oominü oPuacionio gubcmacôio refurrcaôio .et bencficü rc
oempcôni« i apcionio ianue celcftio pcio foluto i aliojtbiificiojt oei
-i^ècimafcptimafpó ®icutobfuacô pcepti oc fanftificacóc fabbart
quot;chiliojt pccptojt occalogi ê cnftianio fruftuoffima Jta i trâfgrcffio illojamp;
pccptott ê ipi« piculofiffia .^ma po pj p lUuo matb.rit.®ij^w
igreoi fua mâoata .fecûoa pat3 p illö pfalmiftc .C.tviü döalcoidi qm
,eeclmâtamanoati6tuio:etceteranbsp;. . ^

^fetpliciût ipôco refpôfiue ao gftiOne oe cbfnâci» oçiôjmoi^ et
' pcdpuonim lolemjnîum^ô^m : ^

r

^ lt;

jW