Danielis Lipstorpii,

Apud JOHANNEM & DANIELEM ElSEVIER.

PARI NOBILISSIMO VIRORVM,
tAmpliJ]imomm> f�> Emditijjimomm,

D. CHRISTIANO CASSIOJC.

REVEKENDISSIMI & ILLVSTRISSIMI

LllBECENSIUM EPISCOPI

CONSILIARIO INTIMO, & CANCELLARIATVS
DIRECTORI GRAVISSIMO.

D. JOANNI HENRICO MEIBOMIO,

Archiatro Reipublicse Lubecenfis, ejufdemque Reve-
rendiflimi Epifcopi Medico experientiffimo,

DOMINIS ET AMICIS MEIS MAXIMIS.

VIB.I EXCELLENTISSIMI,

A r a eruditio,&reximiadlla2virtutes,quas
in utroque veftrum maxime veneror, has
fibi jam pridem demeruere lucubratio-
nes,ideoquemagnammihi femper iniece-
runt cupiditatem, amicitiam veftram per-
ennem aliquo officio provocandi. Ne di-
cam,quodutrique veftrum multis nomini-
bus me obligatum fentiam, quaz hactenus diffblvere non po-
tui. Cui enim, Nobilifllme C a s 5 r, magis me in xve agno-
fcam,quam tibi? Tu immereutem tot beneficiisante annum

curnulaftijcum tecum Eutini verfarer.utab co ufq; tempore
plurimum tibi debuerim, nec ulla ratione melius meum erga
teaffe&um&: obfervantiam teftari potuerim,quamfi illos
labores tibi nuncuparem,quorumprodromum & fpecimina
Roftochiantehaceditatuofuffragio luculenter comproba-
fti, tibique inprirriis placuifle ficpius coram Celfiflimo tuo
Principe, &aliis Viris cordatioribus publice es profeflus:
quoipiomihinon exiguum calcar ulterius in hoc ftadiode-
currendiaddidifti. Tuvero, Celeberrime MErBOMi, intra
annuumfpatiumfingulisliterisad me perfcriptis, tui amo-
risdocumentaegregiaproduxifti, iifdemque crebro fignin"-
cafti,mein focietatem &fcedusiIlorum, quos tibiconjun-
«Stiflimos voluifti, efle receptum. Ut verbo dicam : Uterque
veftrum concertavit cum inme amando, tum in meis ftudiis
promovendisjquorumproinde curam ac patrocinium ulte-
riusvobis fummopere commendo. Etuttanto alacriores in
folito amore&benevolentiafitis, meam heic erga vosob-
fervantiamperpetuampublicopignore obfignabo. Accipite
igitur ferena fronte hoc qualecunque grati animi teftimo-
nium, eoque vobis approbato incrementum date amicitia?,
qua me augere velle & ditare, abunde hattenus mihidecla-
raftis. Ego interira fupremum numen devotis follicitabo
precibus,utvos diutiflimemihi & bono publico fuperefle
jubeat. Valete,feliciterque rem gerite. Dabam Lugduni
Batavorum,KaIend. ApriIis,ciDioe Liir.

VEST. EXCELLENTIARVM

Daviel Lipstorpivs,
Piiilof & Artium LiberaiMag.

Eometriam excultam innumera peperiffe commoda , eadem neglecla
largammalorummeffem & iliada propullulaffe, bifioriarum monu-
menta teftanturftdemquepaucisheicfirmabo exemplis. Pythagora /3s»
fymcui fundammtum effe optimarum mathematicarum demonftratio-
num, eatfefemel inventalatum fpeculationum campum ommbus fublimioribus;»-
geniis iUtcofuiffe apertum, nemoelegantiorum ignorat. H<tc normamfeu yvd^ova,^
quamagnolaborevixab artificibusperficitur,fine artificum opera inventam oflen-
dit,tandemque rationibus &methodis emendatam tradit. Sumptis qttippe tribtts
regulis, e quibus unafitpedum $,alterapedum 4, tertiapedum i.iifqttefuis extre-
mitattbus fibi invicem informa Trigoni applicatis, mrmam correclam exhibebis.
Quocirca mirum non eft Pythagoram, non dubitantem, fe d Mufis in hac inven-
tioneeffemonitum,cumalias proftngultiin Geometria inventis bovem Muftsim-
mo\aret,tefte Cicerone lib.j. de Nac deorum , hac reperta, (ra i^y&W
cpQoyaivits^hy iho ifihxi ywviccw \snroleivisow. Stwxtt^ tk~s <sfett%_ti�oKif, h.e.
quddtriangulireclangulihypotenufa_yfeulatusreclo angulo fubtenfum aquepoffet,
atquelatera eundem angulum continentia ) »0« bovem unum, fedcentumMujis
immolaffe,tefteDiagsnzLaetiioYi\).viu,�>t hihen�o\\b.x.& forfanex ipfis
lohanncRetichlino lib 2. de arte Cabaliftica. Qtta propofitione adjutus
Platoagrumdimetiri,&quadratum grammaticis feu hnearibus defcriptionibus
iuplicaredocuit,eomodoquemprodit Vttruvius de Architechiraiib.ix. cap.i.
(quodipfum plurtbus viis diverfisexpedtri Geometricepotefltqttos inter negltgendus
nonefiiUi, cujtts Autboreft Philander lib. tv. ad Vitruvium, indefcribendo abaco
Capituli Corintbii;fi nempe datum quadratum circulo ctnxeris, ita ut tangat illius
quatuor angulos, rurfuftfe ipfum circulum alto quadrato claudas, quodprtoris du-
plum erit) quaab Euclide,& poftea aliter adhuc a iheone & Campano demonftra-
ta,primoque Elemento Geometrico- inferta .prcdiit Tbeorema xxr. xi.Elem.uni-
verfalius, prdieruntnobdiores quavtipropofitiones ,abEuclide in xni. Elementis ■
Geometrtctifm v .Itbrti Coritcorum:ab iArchtmedein i.ltbrti deSpbtra &Cy~
UndrOydecircultdtmenfione, de Conoidtbtis & Spbtroidibus, delineti fpiralibus,de
ts�quif>onderantibus, deadtr.iranda ParaboUquadratura, de Harena numero: ab
Apokomo tn Conicorum librti v 111 .& aliis,a Pappo invn i.librti matbematicarum
GQllecTionum^Vuta^tnatQ des Cart(S_t& akisHeroibus inyeit & demonftrata-Hac

inprimisadjutus Archimedesdemonilravit,quod omnisportio content* a refta, &

a coniretlangulifeclione,fefquitertiaftt triangult eandem cum portione bajin, &

aqualem ahitudinembabentis: Quod omnis fuperficies Spbtra quadruplafit circuli

in ea maximi; quod cujufque Splura cj/lmdrus, qui baftn habet circulum in Spht-

ra maximum, & altitudtnem Spb&rs, diametro aqualem, fefquialterhabeatur; &

fuperfidesejuscum bafibus fuperficiei fpharafit itidem fefquialtera: & aliapafitm

tbioremata ex iis educla, qu& quidem a natura ipfa inerant prius circa dtclMfigu-

ras, verum nonfueranta Mathematicisante Archimedem tognita. Hac Pythagor*

propofitione adminitulante invenerunt Geometra,circulos babere inter feproportio-

nm fuarttm dtametrorum duplicatam Sphsras proportionem fuarum dtametrorum

triplicatam: omnem pjramidem tertiam effe partem ejus cylindri, qui bafin cono

eandem, & aqualem habuerit altitudinem. Qu& una propofitto fatisproinde ar-

guit, quanta per Geometrtam fctentiis humanisfaclaftt acceftio. Etenim ope Geome-

tris non tantum omnes alias Mathematicas, verum etiam methanicas plerasque ar-

tesfuijfeadinventas conjlat exemplis quam plurimis. Atqueut Architam Tarenti-

mim, Ugneam columbam volatikmfacientem, & Eratoslhenem Cjrenaum prater-

eam, prodeat iterum unus Archimedes,fidifiimo focio Eucltdefemper comitatus ince-

dens, hocefl, tbeoriamcumpraxiconjungens; quinontantum fuis macbinationtbut

fubultima vitafcena M. Marcelli vicloriam diu multumque remoram eft ,fed &

Hkronifuo multa commodapraftitit, cum in rafltftima illa mole adufus mariti-

mos excttata, tum inprimis in deprehendendo aurifabrifurto. Nam cum Hiero rt-

bus benegeftis auream coronam votivam diis in quodamfano conftituijfetponendam,

tamque immani pretio, auro adfacoma appenfo artifict fabricandam permiftffet,

opere dudum abfoluto,ftbiqueanteaprobato,comperitfeafraude arttficisfuiffecir-

cumventum,quem dempto auro tantundem argenti corotu admifcutjfe rumorerat:

ipfo tamennoninveniente,quarationejuftasde artifice poenas fumeret ,rogavit Ar-

thimedem,ut infurtum inquirens,jure ne an injuriaarttfex injus vocareturfmdicx-

ret. Hic oblatam fibiprovinciam non declinans,atque ob id fubtilifSimis meditatio-

nibus vacansfortefortuna in balneumdefcendit, ibique infolio (labro) lavaturus,

(utpotein quo lavarefolebantilli, qui fudoremfugiebant) animadvertit,quantum

torporisfui in eo refideret, tantum aqua extrafolium effluere: qua rationede qutft-

to edoclus gaudio exfilivit, nudufque domum remeans clara voce clamavit duptiKX,

&pr,KX. NecdiumOratusduaselegitmaffasxqualisponderis cum corona, unam ex

auro, alteram ex argento. Quoperaclo vas quoddam ad fttmmum aqua implevit, &

immifia dtsitnclis vicibus utraque mafia, curate demenfus eft aqua effluentis copiam,

faclaqueinterinaqualem effluxum comparatione, immijfaque torona Sole meri-

diano clariusfurtum deprehendit; majorem aqu&effluxum mveniens,quam immif-

sa prius auri mafta, pondere coron*. aquali. Hacfuit una ex Arcbimed&is admirabi-

lii mechanica, qm tamen Geometrm fundamentis unice fubnixa eft, quod inter

tiiaarguunt vamifttfoluttonesadiverfisfuperhacexcogitatr. alii qtitppe per A-
nalyfin Geometricam,altiper regulamauream proportionis, alitper regulam Falfi
(utpvocant) eam expedtverunt, uti videre eft tum ex j�X Rhemnii Fanmt PaU-
monis libello depondertbus & menfuris, e Gemma Frtfit compendio Arithmetices, ex
notis Pbilandriadcap.m.itb.ix. VitruviiPollionis: e Baptifta Benedicli Arttbme-
ticis Theorematibus; ubi loco majfarum stqueponderantium , eltgit duas ejufdem
tnagnitudtnis,at inxqualisponderis. Vnde iterum liquet Geometria ufusin mechani-
eis & vita communi, quodaliispnclarisinventis Ctefibii Heronis in mdifuittnaTs,
in Tcpoiroi; 1(0$ ^vylais, inCJpeiois.ltemque Archimedis in o^a^ois : deniqut
compluribus VttruviilocU comprobare poffem, fideeoagendt locus hicejfet. Hine
tft, quodantiqui Mecbanicos falutarent non modo ^vf^oi.vomiig ,feu Machinas
conficicntesjvcrumeosquoque omnes, quiadmirationempariunt;qui-
que noverunt fphaeropoeias conficere, a quibus imago caeli conftruituc
peraqualem, &circulatemaquaemotum;quorumomnium caufam &
rationem cognovifle Syracufanum Archimcdem , folum antiquis tem-
poribusvaria&natura&inrelligentiaufum ad omnia perfcrutanda,fe-
> ftatur Pappusinitioiib. vin. Mathematicarum collectionum. Cui Gemintu
Mathematicusadftipulatur inlibro de Machematicarum difciplinarum or~
dine. Itemque Carptts Antiochenfis: qui Arcbimedem unum duntaxat librum me-
ehanicum compofui\fedefph&ropceia,deaiiUverofibifcribendumnoneffe exifiimaffe
dtcit,quamvUapud multos ob mechanicamfacultatemfummoinhonorefemperfue-
rit,& admirabtlUmagnoquodamingeniohabitusfit,adeout adhucapudomnes ho-
mines ejusfama mirandum in modum celebretur fed de iis,quaprscipuafunt,&Geo-
ntetricamArithmeticamqueratienem continent,quanquamea brevtfiima videantur
tJfe,diligenterconfcrip/ijfe,tantoutapparet,pradiclarumfcientiarum amoreinflam-
matttm, ut nihil extrinfecus in eas introducendum ftatuerit. Huic congruit HeronU
tesTtmonium:mechanicaaiterampartemrationalem ejfe, alteram manuum operx
indigere,ftatuentU:Eti:ziiona.\sm quidcm pattemex Geometria,& Arich-
metica, & Aftronomia, & exphyficis rationibusconftare; eam vero-
quae marmum operaindiget,exaeraria, &aedificatoria, & te&onica, &
pi&ura, & in omnibus manuum exercitationc. Recle proinde ac pro me-
chanicte dignitate Pappus Aiexandrinus, Carpi modo memorati exemplum &alio-
rumimitatus,Geometriam etiamad artes applicandam ejfe exiftimat lib.viu.
Matb. Coli. Geometria enim nihii Uditur, qtu multas artes ftabilire confmvtt,
quando iis adjungitur. Itaque cumfit tanquam mater artium, non Uditur, quod
euramhabeatorganica& Architeclonica. Neque enim propterea, quodfimulfit
eum ea,qu& Terras dimetitur, & cum Gnomonica,&Mecbanica, & Scenograpbia,
aliqua exparte Uditur, fedcontrapotius videtur taspromortrerfttod & honoretur,

& ab ipjispro dignitatt ornetun

Tantumdeprimomembro, nimirum utilitate intftimabili Geometm inaltu
fcientiis ejrarttbus.Qttanta veroprocella incommodorumea ntgkcla oriatur, nunc
paucis fubjungam. Equidemvaga funt ratiocima,quanon adeam conformamur.
Ad veritatem enim in fcientiis & artibus occupandam nulla alia metbodus fuppetit,
quam qu&exftmplicifiimis&vulgo quoq₃approbatisprincipiis,per longam fimplicittm
veritatum catenam,ad ignotum feu quafitumprocedit: h&c autem Gtometricaeji,
ut inftiecimin:Thil. Cartefpart.i oftenfum. Hac vilipenfa non poteslnonpertcli-
tari veritas. Hinc fapienttf. ?!ato,ut rationumpondertbus & momentis fuos fecia-
torespaulattm ajfuefaceret, \i$it»dyica^sTin-nivinludumadmifit. Hinc tUos, qui
in Academiaerant, Geometras objurgavit, cum ab ApoUtrits oraculo jttberentur
Delii ipfiitsaram(boceft, Cubum)duplicare; quodfibi valde arduum foreduce-
bant,nonvtdentesquarationeiUudfieripoffet, donec ipfe Plato duarum reclarum
linearum medtis duabus proportionalibusrepertisfelici aufu illudperficeret.

Quamvis Eratoftbenesin epiftolaad Ptolemmm,tefteGeorgio VaUaltb.^.Gto-
metm,Hippocrati chioprimam cubidupltcationem adfcribat, inventtsduabusme-
liiis in continua proportione inter duas lineas, quarum major effet minoris dupla.
idem tamen Arcbttas Tarentinus per hemicylindros expedtvit, & Eratoftbenes per
Mefolabium;qu&ratio cumbreviusabutroquetradita ftt, quamutamultu intetli-
gt pojfet, fufius eam ex doclrina Ludovici Lucenii expofuit Pbilander, in notisad Vi-
truvitde Arcbit.cap. in.lib.ix. Eudoxus itidem perlineas inflexasidem demon-
firavit: fed omritum optime tttm temporis iliud Menecbmus exfequutus eft,inventio-
nt duarum medtarum per TaraboU & HyperboU, ftve etiamper binarumparabo-
larum interfecltonem -. (quamcum Veteribus Vieta male tanquamnon Geometri-
cam repudtat, cuminfuo ApoMonio Gallo,tumcap.i. variorum de rebus Mathema-
ticis refponforumhb.vm.Eteritm non minus Geometrica cenfenda eft , quamiUa,
qut ab Euchdeajferturinprobl.i.Elem.\;ftquidempunclum, inquob&fecliones fibi
mutuooccurrunt,nonminus fcientificeinvenitur, qttam tliudin quo birit circulife
invicem interfecant addefcnbendum triangulum aquilaterum (qua de re videatttr
urbanipmumjudiciumCl.D. TrancifciSchoteriiiinprrfat.comm.init.lib. Geome-
tri&Cartef.) Sanequot veteres conftruxere problema <a^st* Svo pkm<;, confugiunt
eiic^yxvix!w,quales undecim illtfummiartifices, Eudoxus, Plato,Hero, ApoUo-
mus, Dtocles, Pappus, Spborus, Menetbmus, Arcbitas,Eratofther.es, acderitqueNi-
comedt'. qaorumomniumfententkextant apudEutocium.in commentariis ad Ar-
chimedistz^A vQouqcw ng\ KvAlvS^afecundi, theorema primum. Necmoramur
judicium Plutarchi in MarceUo,<x,\oy>v illud Problema falutantis,non quodnume-
risexpltcari nonpofiit,ut%a.upcvi a.Ao-yti dicuntur, fedcujus fabrica non ratione,
fed infirumento perficitur. Hutc enim ratiorit quatenus Vieu cum Plutarcbo com-
murits eft.feliciterfiitis rejpondit D. Schoteritus in locofupra citato, qui videatur.
Sapiemer autem cenfuerunt Veterum nonnuUi,hunc infinemfuijfe ab oraculo boc

A d Lectorem.
ebfcurum problema propojitum, ut Geometria negligentiam ipfts exprobraret,eofque
ttt profundas ignorantta tenehras difttparent, adbortaretur.

C&terum ut brevitatis gratia omniaalia omittam, tantum unicuivis confideran-
dumpropono-Ghfyihiiyto-fAi!;infinitosin fjftematismundaniordinea Vetertbus ad-
mijfos. Equidem baut inficias eo, fuijfe ipfos Geometria caUentipmos, certifiimaque
habuijfe principia; ab iis tamen illos recepffe, & ad probabilta feu mentisficliones
defcendtjfe maxime doleo, & fummopere in iis culpo. Recle omnino concludebant
(utiliquetex Ariftot.lib. deMundocap. i.&n. motum Mercuriiejfe tardwrem
quam Luna, illumque ob idin amptiorijpbara moperi.- itemqueinrehquis amplitu-
dinemjpb&ra temporis longitudine, quod ipficoextenditur, definiverunt, ita utfem-
per analogia & proportio tntercederet interjpatium & tempus, quo mobile iUud
emetitur; pariterqueinter durationemfeutempusintrinfecum (utivocant)cujufli-
bet rei, & tempus quo menfuratur,bac lege,ut velocioresplanets, anguftiores,tardio-
res vero fpb&ras ampliores percurrant. At luc fuaprincipia & prtma artUfunda-
menta afundamento everterunt,qHamprimum maximum aliquem orbem, dturnam
revolutionem facientem,& reliquos omnesfecum violentercircumraptantemintro-
duxerunt. Omitto nunc, quod buicprimo alter accedat paralogtfmus,in eodem cafu;
dum raptum mquabilem & perennem ftatuerunt uniufcujufque orbu, cum tamert
iidem i/iutbores nullum violentum ejfe perpetuum arbitratiftnt, aliofquerecle do-
cuerint. Quid autem dicam de aliis infinitis paralogifmis circa coUationem revolu^
tionum interfefaclam,Jivefecundum eccentricos, autpenes epicjclos: rel comparatis
tccentricorum revolutionibus cum epicjclu, earundemque mutua analogia adfe in-
vicem fpeclata-.vel quacunquerationefaclafit,implicat tamen infinita abfurda,
flarifime illos convincente ifmaelt Builialdo lib. i. Philolai cap. v. vi. vii. &
fequent.

QUttprofeclo minime fapiunt ocxe}Ceicw yuy.ily,\diu, quam ipforum fcripta
alias crepant. Non enim divina Geometria,errorum profligatrix,conjetturisinimi-
ta, btc partes fuas tutata esl, quando intra tam anguftos ttrminos amplam iUam
fabricam eccentrorum, epicjclorum, augem deferentium,aquantium,Veneris, Mer-
curii,& Lunaftnter Solis concavum & Terram concluferunt; cum iUudjpatium vix
Veneri &Mercuriofufficiat. Et quis Geometriu & Optices adeo ignarus esl, ut epicj-
clium Venerispro vertfimili babeat,feu in caufa e]fecredat,quodea quadragintapar-
tihus & eo amplius, Solem interdispracedat, interdamfequatur? Et quis tamparum
in Geometria verfatus, utnon primo obtutu deprebendat iUud vitium ex motuum
aqualitate (quam Planetis tribuunt) promanans i quod velint onmia circuli pun-
ila aqualiter moveri circapunclum eccentrkum, inaqualiter circa proprtum. Quo
ipfo non ohfcure oppugnant Euclideos. Etenim utper tr def. t. Elem. omnes reila li-
nu abunopunclo eorum, quaintracirculum funtpoftta, in peripberiam cadentes
tantiimfuntimerfeaquaks; &per i<s,& 27 tertiiElem. aqualesangulitantum

eqitatibusperipheriis infifiunt, (in aqualtbuscirculis) five ad centrafivt adperipbe-
nas conjiituti infiftant, & vice verfa. Ef per 7 ejufdem Etem. fi in dtametro circuli
quodpiam fumaturpunttttm,quod circuli centrum nonfit,ab eoquepunilo in circulum
quadam rec~l� linea cadant, duafolum recla hne/t tquales ab eodem pttnclo in cir-
(tdum cadunt, ad utrafqttepartes minima vel maxima; ita proftclo nec periphcria,
necangult gquates defcribipojfunteodem temporisjpatio d corporefimphciter, regu-
laritcr, & aquahter tnobih (utivolunt), ntfiadproprium circuli centrum fiat re-
duclto, & circa illud revolutio. Quod cum bypothefi Ptolemaica pugnat.
- Qtiapropternemmimirumvidebitui, quodSummus &fubttlifimus Aflrono-
tnus Kicolatts Copernicus fttperiori feculo fententiam Pythagoricorum pent fepul-
taminlucemrevecaverit, & antiqust, Ptolemaic<trenHnciaverit,cum Geometricit,
tsffitowmicis, & Opticis rationibus,principits certifitmis &fa!kre(abfolute) ne-
fciis,fit expugnatus. Qui certe nonpoterat takntttmfibi concreditum,& fcientiam
fuam ciira offenfam legisgenerahfiinu &fupremst, qua jubet proximo & Reipu-
blicit infervire, fecum dettnere, utpote quam a fcientiarum omritum conditore ipfe-
tnet gratis acceperauliium ego, Leclor benevole.tibt Redtvivumfiftam. Uonautem
calculo fubduclo ipfas revoluttones orbium cxieftmm , eorundemque anomalias,
ofiendere eft arimus; neque novis Geometricis rationibtts a primis ftsndamtntit
twvum hoc Coperritci fjftemaftabtliam, ac demonftrabo: Id eritm fupervacaneum
foret, cttm abipfo Copernico in hbris revolutionum, accedenttbus elegantifitmis Ni-
tolai Mukrii in eum TSotis; a fohanne Keplero in Epitome Aflron. Coperritcana,
& in Marte; inprimis atttem a Clariff. & Eruditifiimo ifmaele Bullialdo in Pbi-
Ulao,five differtathnis dc vero mundt fyfiemate hb. iv. & in ekgantifitma Aftro-
nomia Philolaica an. mdcxlv Farifiis edita ilhtd prafiitttm fit. 'fn qua valda
magritfuio,quod omifiis fortuitorum'[iudiis, illud vuinus, quod Tjchonis hjpothe-
fin deformabat, quod Copernictts in motibus Planetarttm particularibus ncn fana-
verat, ab imquaii nimirum motu Pianets. in dtferente Ttekmaico ei inuftum ~
(nunquam eritm aqualtter revolvitur corpus Planetss apud Coperritcum, ritfi circa,
centrum epicycli stquatorti; qua tamen non eft stqualitas defiderata, fed qumfit in
tirculo deferente:) qttod Sagacifitmus Kepkrus in Marte, & in Ipit, Ccpern. qui-
dem attigerat, &ex folo Martis motu, immenfo labore ab ipfo fupputato, &ft-
pius confirmato, oftenderat,fed in omnium Tlanetarum motibus itafe habere non
demonfiraverat, deferta Geometria ad Pbyficas caufas (ipfi occultas) profugiens s
quod, inqttam, Ingeritofifiimm Bulliaidus, coileclis in unum emnibus affectteribus
mottium Planetarum periodtcorum, aqualitati permanenti imqualitatem a mera,.
& acceleratione reali fefe immifcere deprebendens, conjuncla &quaiitate imquah-
tati,fociatifque amhis eppofitis affellioriibus,ut unum idemquepunclum effet motus
aqualis& w^H^/w.omnesPlanecarummotusellipticosefle afftruertt, idq;
non exfolocatculo,ficuti Keplem in MMte; (hujtveriimbtneftcio itludmVenext

Ad Lectorem.
tmnquam coUigetur; nec in Terra aque planum eft, cum hi duo ptaneutantamor-
bium eccentricitatem non faciam, ut fenfibilisfit differentia, qua inter Etlipftn &
Ctrculum contingit; nec in utra barum figurarum moveantur,cognofcere pofiit ex
tbfervationum eollatione. Et quamvis in Mercurio maxime fenfibtlis fit Ellipfis,
iis tamen locts apud nos non vtdetur, ex quibus rem ita certifiime colligamus; ne-
qtte etiam in Saturno & Iove tamfacile res expedtripoteft) fed expravtis,genera-
hbus, &� notismotuum dijpofitiombits, colleclis ad lunc EUipfeos invefitgationem
in ordtnemomnibus revolutionis illittsaffeclionibtts, & xivproprietattbtts, qttas
legimuslib.i. Aftron.Philol.c.xiu. Qu<e ajfertio cum tamreclaargumentandt vta
invefiigata fit, & tandem reperta, jure optimo dolitfitmorum puncla meretur; cum
Haturct nihil magis confentaneumfit & fimpltcim ? demonftrat enim eandem Vir
Incomparabilis , Dn. Renatus Cartefius, in tertia parteprincip. pbilofiart. cxtr.
ubi de omnibus Tianetis concludtt; quod (patium, in quo Tlaneta fimul cum tota
materia coelt rotatur, mn fit perfecte jphmcttm : unde planeta hinc inde extra
viamcircularemfive inlongitudmem,fivein iatitudinemevagatur. &art.cnir.
rationem reddit, cttr Luna celerius incedat, &afuo motu medio minus aberret in
conjuntlionikus, quam in quadraturis; nempe quod ejus ccelum non eft rotundutn
aut circuttts perfeclus, fed magis ad EUipfts figuram accedit. Et profeclo talis a na-
tura via ^ePlaneu inslituenda erat,ut rationibus Geometricis, fervatis fimul motti
aquali & in&quali, moveretur; cum circuli illi infiniti, quos aquantes appeUamus,
tam concinne in cono ordinatifint adtfficiendumfimutmotum *qualem & in&qua-
lem, acceterationem & moram, qua in Planetis cernitur, ut in admirationem in-
tuentium animosfabrica rapiat tam eximia.

Quidautem,CandideLefton;tibiimprafentiarumpotlicebot'? DixienimnteCo-
pernicani fjfiematis veritatem novis demonftratwnibus Mathematkis non adftrtl-
Qurum. luvabo iUos omnes, qui in antiquo luto adhuc haent, ut bumanioribm
oculis hoc fjftemaajpiciant;&, fibenevoti Leclorispatientiaadmittat, faculam
prduceboitlis,quifublimioribus demonftrationibm Mathematicis nondum funt af-
fuefacli, ut tandem depofitis fenfuum & infantia prajudiciis, veritatem feclentur_yitlamquefine arduo labore inveniant. Hacienus enim fcpittfcule expertus fum,non
juvenes tantum, fed virosauthoritategraves, ab bac fententia nonfuijfealienos; at
quo mintts fe totos iili devovere potuerint, obftitijfe cum Adverfariorum cbje-
cliones fepius Copermcanis faclas, quibtts nihil folidi in Copernicanorum ar-
gumenttscontineridectamatur; tum imprimisfitbltmiora Copernicifcripta, &non-
nuUorumqtti Copernicum fequuti funt, quibtts enucleandis fe impares fore ingenue.
profitebantur: nt dicam, quod ttla pajftm per tot ingentia volumina Copernici, Bul-
lialdi, Galilai, Longomontani, Keplerifintdiffufa,quibttsevolvendis& ferioexa-
tninandtsmultumotiirequirebatur. Faciam igitur, ut omnes Veritatis amantes
& Sapientkftudtofime inutUgant; eumque infinemfingulaeo ordine proponam*,

Ap Lectorem.
utritbilin ommum Adverfariorum fcriptis occurrens, quodquidem alicujus mo-
menti videatur, indecifum relinquatur; Nihil in Copemici & alionmfcriptisfub-
limioribus offendant, adquod nonfint bene jam prtparati,adeoquefine veritatis
jaftura imffenfopede decurrentes,fac'tli negotio affequi vdeant: deniqueut fiabiliu
& fuppofita nova hac mundi dijpofitione Copernicana, verijftma & foltdtfftma,
omnes promifcue ad veram philafophandi rationem, & nobilijftma Carttfiana mo-
numentalegenda invitentur. Quodfi a nonnullis tantum impetravero, [omritbm
eriimplacere, ufdemquefuaprobare impoffibile:necmibi aliud propofitum.quam ut
laudabiles meos conatm,& inproximo juvando ftudium meltoribus, iifque fapien-
tioribus commendem) votorum meorum fufficienter damnabor. Quamobrem non
Jperabo, quenquam veritatisftudtofuminventum iri, qui hac noftra videns, ac infcri-
ptionem legens,/it de meo conatu judicaturus, priufquam hstc attentelegerit, lecltt
intellexerit, inteUeilaprobeperpenderit. Quod ftfecerit, benigniorem judicem mt
confequuturum auguror,eumque nonfine meliori informatione, & variarum rerum
& obfervationum fciemiaabhinc ad fublimioris indaginis objecla remittam. Vale
Lettorbenevole, huboni confule, noftris aufibusfave, & majora propedtem in Geo-
mtricis & Fhilofiphicis a me exjpetta.

Quanquam diligens cura fn corrigendo fuerit adhibita, vit*ri tamen non

potuerunt leviora errata, cpx proinde rogamus, ut condones,

& corrigas modo fecjuenti

PAg. 3. 1. ult. dele hac p. 5.1. 5. dele »0». p. 17.!. 9. dele (:)p. ij. Li.IegeAo�. p. ji.1 n.Iegej
0 14. fUUmfitt, &. p. 39.1. 11. hytms p. 43.1.19. paralltli. P-4<. I.n. dijlittrit. p. 51.1.10.
antiquitat) p. 60.1.8. tpiji. dtdic. adAjir.p.ti. 1. S.tueri. p. 77.1. 17. hoc circulo ^Eejuatorttp. 84.
!.!(. WWiw.p.8f.I.14.««f(»a[i los.l.penult. inxfialitattm. p. 116. ptajfijatur Ig.faragr.
2.6. p. 13 8.1. ult, dieere velit p. 145.1, ult. knbcat �

Continens Ingrejfum ad Tratfationem.

vm Veritas, quce juxta divinum illumPlatonem #A$b» tuv
mnnvftKreh; non minus elcganter «$#r*m %�%f*<* Epicteto
dicta; non magis erubefcat quam abfcondi, ut prseclare lo-
tur redivi vus ille Demofthenes, Tertullianus; Cumque nul-
lus animo fuavior cibus fit, quam cognitio veritatis, dicente La&antio
lib. i. Inftit. divin. cap. t. iccircohominibus nulla major debetefle cura,
atque infignitior opera, quam ut ®iSMoil®*, & ratione viamfignante
in ipfa Veritatispenetralia procedere adnitantur. Et quamvisres plane
ardua fit, ut inrebus difficilioribus, quse Naturam rerum attinent,fta-
tim inveniatur veritas, nequaquam tamen ob id animus excelfus & veri
cupidus ab Inveftigationis ftudio deterrebitur,fed,juxta i RegulamMe-
thodi Cartefianaj, difficultates, quasfit examinaturus,in totpartes dtvidet,quot
txpediet ad ilias commodius refolvendas. Et juxta 3 Reg\ihm,cogitationes onmes,
quas veritati qumnda impendit,certo femper ordtnepromovebit, incipiendo fiilicet
a rebus fimplicifitmU & cognitu faciUimU, utpaulatim & quafipergradus ad diffi-
ciliorum & magis compofitarum cognitionem afcendat. Et juxta 4. Tum in qm-
rendis mediis, tum in difficultatum partibus percurrendU,tam perfeble ftngula enu-
merabit, &ad omnta circumjpiciet, ut mhil afeomitti certusftt. Quod li ita
fimplicium & fa.cilium rationum catenam, Yiam nempe Anaiyticam,

1 , DaNIELIS LlPSTORPII

qiiaVetercs imprimis Mathematicos ufos fuiffe conftat, &hodienunt
adhuc excellentiores Geometra? utuntur, apprehendat, & nihil in illis
falfum pro vero admittat, femperque ordinem» quo una ex aiiis deduci
poffunt, obfervet; nulla profe&o tam remota erunt, adquse tandem-
non perveniat, nec tam occulta, qua: non detegat.

2. At eaeft proh dolor ! pracfentis jevi malignitas, ut pleraq; libera-
lia ingenia, priufquam fecrctiores Sapientia: adytus vel a primo limine
falutaverint, SacramentumPhilofophicum dicant, & in verba hujus &
alterius Viri magni conceptis quafi verbis fe adigi patiantur. Unde
poftea totum fuum ftudium in eo ponunt, ut fenfus Principi fuo favo-
rabiles inveniant, illique tuendo fubterfugia excogitent, parum interea
folliciti deeo,quodfanaratioa prsjudiciis infantia: &fenfuum errori-
bus defxcata, optima fane doctiinarum magiftra, illamque confirmans
Experientia di&itat, ideoq; ad id fequenduminvitat.Talesforfan nunc
funt ii, qui vel fcnptis alienis explanandis incumbunt, quales funt, qui Sco-
tum adorant, qui Raimundum Lullium colunt, qui Scholafticorum fa-
cileprincipemDoclorem Angelicum fequuntur, qui Paracelfi porten-
tofa mirantur dogmata , vel omnia antiquttatis txofculantur placita, ita ut
ab iis latum ungucm difcedere nefas effe arbitrentur, neutiquam cogi-
tantes, fcientiasindiesaugeri, crefcere, accuratasmeditationes, inde-
feffumftudiumaliquidpoftmoduminvenire, quodanteaignorabatur,
& itafecundas curas prioribus fapientiores effe. Hi pofteritati obicem
ponunt,nepoffit&audeatnonfolumulterius progredi, fed & meliora
verioraqueiis, qus ab antiquis nobis funttradita, proferre.

3. Equidem haut puto majorem unquam peftem in literario orbe
graffatameffe, quam quod plurimiexiftiment, tantum in veritatis co-
gnitione a veteribus&pradecefforibus effe pravftitum,utnihil amplius
pofteris fit relidtum, quod inveniant. Sic enim perfonant, Nihilejidi"
clum, qucd nonfit dittumprius. At profedo magno mentis humanac de-
decore horribilem iftam cantilenam canunt, eaque juniprum libera-
les conatus enervant. Hi fane facras & pxofanas pandectas violant.
Nam&fapientiffimiomnium fcientiarum Conditoris benignitatem in
dubium vocant, cujus manus nondum eft abbreviata; & divinae aurae
particulam fcediffimum aliorum mancipium faciunt. Verum quidem
eft,multaprxclaraa veteribus fuiffeinventa; Falfiffimumtamen, nihil
ab ipfis fuiffe ignoratum; nec pofteris, quod iifveniant, relictum. Ni-
hil enim inchoatur fimul ac planeperficitur; magnarumquippe rcrum
tardifuntprogrcffus. Audiantilli,fiplacet, Senecxveriffimumeffatum
in fine epift. $$. Nuttquam qutcquam invenietur,fi contenti fuerimus inventit.

CoPERNICUS R.EDIVIVUS. J

QuU trgo ? Noniboperpriorutn vefiigia? Ego vtro utar via vttttt, fedftpropio-
rem invenero, hanc muniam. Qui antenosiftamoverunt, non domini noftri, fei
duces funt, Patet omnibus veritas; nondum eft occupata; multum ex ea etiamfiu
turis reltclum esl. Et lib. vn. Qusft. cap. xxxi. Quam multa hoc primum
(ognovimus feculo l Etquidem multa^venientis avipopulm ignota nobisfciet, multa
fuulk tum futuris, cum mtmoria noftra exoleverit, refervantur. VufiUa rts Mun-
dweft, nifi in itlo quod quarat, omnis Mundus haheat. UndeLudovicus Vives
affirmat, quod multa cogitet & videatpofteritas, qu?e vel aliter credi-
dit, & ignoravit vetuftas. Et Magnus Scaiiger: XihU, inquit, infelicim iit
ingeniis,qu& mordicm fentiunt, majores noftrosmhil ignorap.

4. Atipfa cottidiana experientia iftos homines falfitatismanifeftif-
fune convincit. Attollant, qujefo, in ccelumoculos, & noftram Aftro-
nomiam cumvcterumAftronomiaconferant. Oquammultaprjeclare
funt a fummo Copernico inventa! quanta ab Incomparabili fiderum
fcrutatoreTychoneBrahaso/ (eo nomine inprimis venerando, quod
cum nullum in Mathematicis Prxceptorem unquam fe habuiffe profi-
teatur, ad illudtamenfiiblimefaftigiumafcenderit) cum inmaturiore
potiffimum setate per xxi annos,exacl:iffimis fuis inftrumentis, & alio-
rum infuper obfervationibus,Aftronomise reftaurationem non infelici
aufu aufpicaretur: cumStellarum rcfractiones, & Planetaru paraliaxes
ad tabulas curiofe revocaret: cum earum inlongitudinibusinaequalita-
tem corrigerct: cum latitudines fixarum pro variatione obliquitatis
Eclipticce nonnihilalterari primus adinveniret: cum fumma & infalli-
bili diligentia fixarum loca reftituerct, millenafqueStellas reftificaret.
Venerem & Mercurium moveri circa Solem fuppofuit audader Co-
pernicus', confirmavit Brahzus, oftendit Galiteus, demonftravit Gaf-
fendus. Uterque enim fplendet,qua a Solc refpicitur,& in parte oppo-
fita obfcuratur, crefcens & decrefcens inftar Lunse. Mercurium,utut
rariifime appareat, fingulis penc annis tam matutino quam vefpertino
tempore oculis defignavitBrahfeus : Soli fiftcurrentemfeliciterobfer-
vavit Gaffendus: Heliocyclium Reita. Mundum Jovialem ope perfpi-
cilliBelgici (a Jacobo Metio Alcmarienfi primum adinventi, & ftatim
ab aliisBelgis emendati,) primusinGermaniaobfervavitSimonMa-
rius, MarchionumBrandeburgenfium in FranconiaMathematicus,cu-
jus theoriam, & tabulas, propriis obfervationibus fundatas, ann. h. �ec.
xiv evulgavit. Eundem fub idem fermetempus, autpaulo ferius, pro-
pria quoque indagine apud Italos adinvenit Galilseus, ope fui divini
Telefcopii; itauthujusinventio pari laude & Galilfeo apudltalos, &
MarioapudfuosGerraanos tribuatur. Neque vero hsc exiftimationi

4 DanielisLipstorpii

Galilaei (cui alias ejus inventio tribuitur) hac aflertione quicquam
decedit; fed utrique fiius apud populares inventionis integer conftat
honos. Hodie tamenmultomajor confpicitur prbpter 5 novosfatel-
lites, quos laxioribus circulis Jovem circummeare primus obfervavit
P. Antonius Reita. Saturnum tricorporeum obfervavit Schickardus,
ejufdemquc pediflequasoftenditReita, & ad theorias reduxit. Idem
circulatoresMartis detexit,inparvo JibelloLovaniian.h.fec.xi-iu edi-
to. Lunas maculas nudis oculis vifas, conftantes olim creditas, variari,
& alterari deprehenfas,ipeciali volumine, &Selenographia dudum ap-
paravit Joh.Caramuel aLobkovvitz. Idem Stellas fixas primi honoris,
adLunasmagnitudinemckrcinatas, obfervavit, &ineifdemmultas,eaf-
que magnas & diverfas maculas diftinxit, Lunaribus ipfis fimillimas.
Jovis &Martismaculas, optimiPictorisinduftria ufum,tabulis maxi-
mis fe exptefliffe; Lunae faciem fe defcripfifTe,& jam optimis expreflam
laminis publici juris fa&urum 1 montes fingulos quos emenfus fuerit,
feAmicorumnominibusdiftinxifle,incpiftola adP.Ant. Reitamp. 63.
libelli cit. profitetur, hafque obfervationes fe iniviffe ope tubi octo
pedes longi, afe parati,, ihidem teftatur. Qbfervationes & delineatio-
nes phafium Lunarium accuratiffimas D. JohannisHevelii, inejufdem
Selenographia confpicuas, nemo nonflimmopereadmiratur. Qua in
re primus glaciem fregit Michael Florentius Langrenus, in fua Seleno-
graphia,feuluminibus Auftriacis Philippicis,anno h. fec. xiv Bruxcllis
cditis. Omnes denique Planetas globos impolitos effe, noftra:Terras
non abfimiles, proprio luminc deftitutos, & tanuim radios a Sole ac-
ceptos verfus oculos noftros refleccere , ope perfpicillorum dcpre-
hendimus. Primus inventor & obfervator macularum Solarium fuit
Galilanis, quiilJas detexit annoh. (ec. x, cum adhucin GymnafioPata-
vino mathemata profiteretur,&cum ibi, tum Venetiis ea de relocutus
eft cum diverfis, & anno proxime fequenti fpeciandas illasRoma» ex-
hibiut magnatibus; ficut ipfe afferitin prima epiftolarum fuarum ad
Marcum Welferum, Duumvirum Aiiguftaaum. Primus ipfc contra
Scholarum Philofophiam communem affirmavit, ilias maculas efle
materias, quse brevi tempore producerentur diflblverenturque, quas
quoadlocumcontiguxeflent corporiSolis,&circa eundem volveren-
tur, aut abipfo globoSoiari circumlata*, qui infeipfumcircaproprium
centrum fpatioquafimenftruorevolvatur, converfioncs fuas abfolve-
rent. Eundem circa proprium fuum axem, non perpendiculariter ad
planum Eclipticsecredum, fedinclinatum, revolvi, cumGaliljeo, Jo-
hannesKeplerus poftea feliciter fuppofuit. Iifdeirt maculis Scheinerus,

CopernicusRedivivus. 5

difcoSolis easadhasrentesftatuehs,menftruamSolis converfionemde-
monftravit. Cometas non verfari in fuprema aeris regione , ut nimis
rudis antiquitas opinabatur, neque juxta Tychonem, Peireskium,
Keplerum, Schickardum, GaiTendum, & alios Aftronomise cultores,
quidiligentereorumparallaxesinveftigarunt,nontantumfupraLunatn
ciTe,fed vaftiiTimumiftudipatiuminterfphasramSatiirni&fixas requi-
rere, ad omnes fuas excurfiones abfolvendas, (tam varias profedlo, &c
immanes, utabfque eo ad nullas Natura; leges revocari poiTmt) adeo-
que afuperiscceli tentoriis ad mediaire, & retrocedere, folidiifime, $C
Geometricis, Opticis,& mechanicis fundamentis,incomparabiliaufii
demonftravit NobiliiT. Cartcfius in fine 3 partis princip. philof. Orbes
reales, primum mobilc omnes alias inferiores fphseras violenter fecum
circumraptans, Intelligentias motrices, fplendidiffima antiquorum nu-
gamenta effe, omnium ingenuorum Philofophorum concordantibus
conftat fuifragiis. Summa fummarum, Aftronomia hodierna infinitis
parafangis veterem poft fe relinquit.

5. Quantum autem Geographiahodiernadifferat abantiqua, evi-
dentiifime arguunt navigationes Lufitanorum, Anglorum, Hifpano-
rum, Belgarum, in Indias Occidentales, & Orientales, antiquitati plane
ignotas: arguunt frequentes in diverfis & remotiiTimis Terrs plagis
obfervatsEclipfes Lunares, quas profecto Geographix inftaurandai
plurimum momenti afferre, imo optimumfere, & fatis accuratum me-
dium effe, nemo Virorum elegantiorum hactenus ncgavit. Qua in re
multum debemus Athanafio Kirchero, qui plures tum in hunc ufum,
tum tabularum fidelitati aftruends collegit.Is inter alia in Magnete fuo
pag. 381. P. Johannis Uremanni ex Macao, Sinenfi portu, producit epi-
ftolam, in qua duarum Eclipfium , qu<e iu illarcgione anno \6iz funt
obfervatx , tempus determinatur. Itaautemprocedithoc negotium,
uteotemporis momento, quo adhibito Telefcopio confpicimus Ecli-
pfeos Lunarisinitium, vel medium, obfervetur ftella? alicujus fixae alti-
tudo, velplaga, (inventapriusPolielevationei cx aliquaStella inme-
ridiano confiftente). Ex altitudine Stelte hora cum fcrupulis invenitur
accurate per trigonomctriam Sphasricam. Inventa hora cum fcrup.ulis,
confcratur cum hora & fcrupulis, qua Ephemerides exhibent ejus
Eclipfis initium, vel medium (fub ilio meridiano, ad quem Ephemeri-
des fupputatsfunt). Hac ratione invenietureodcm temporc, ad ean-
dem apparentiam coeleftem, hora 2 locorum, illius nempe in quo ver-
famur, & mcridianiEphemeridum, qui perfcnotus eft. Tumnotata
horarumdifterentia, facili negotio loci illiusmeridianusinvcftigaturin

6 . Danielis Lipstorpii

quo turic commoramur. Hac via inventx funt omnium fere locorur»
longitudines,quasexploratasaccompertas habcmus.Ca:terum,quam-
vis fit fpeciofus hic modus, infigni tamen adhuc premitur difficultate,
quae nobis dubiam omnino facit exquifitam locorum longitudinem,ab
aliisfuo opinatu adinventam. Etenimccelolicetfereno,&Lunaplen9
orbe relucente, &obfervationibus accuratiffime inftitutis, de obfcura-
tionis & recuperati luminis initio non ufquequaque nobis conftat:
quia ad telluris umbram accedenteLuna, propior illi ora, per aliquam
moram, obfcurationis dubium nobisfacitinitium , margine (nb.) illo
ceufumo aliquo, priufquam obfervabilem contrahat caliginem, diu-
tius infufcato, cui quidem obfcurationis crepufculo tam Lunse quam
umbra? tenuiores margines occafionem dare videntur. Simile eft recu-
peratiluminisinitium, cuietiamfuum antecedit crepufculum, ut non
prius animadverti poffit initium, quam ubi jam aliqua refplendeat luce
cxtremaLunse ora. Nedicamdealiis incommodis, qua; velexinftru-
mentis, vel ex obfervatoribus, vel temporis e ccelo deduftione accede-
repoffunt,qu� omnino nobisdubiamfaciuntexquifitamlocorumlon-
gitudinem, perEclipfes Lunares inveftigatam. Utomittamrarum effe
hocPhaenomenon, nequcomnibusinlocis, &omnibus terrx incolis,
Antcecis, Pericecis, & Antipodibus, uno eodemque anni tempore con-
fpicuum; nec proinde nautis, in mari incerto & vafto vagantibus, adeo
proficuum. Alii igitur per Luna: locum in Zodiaco votorum damnari
cupiunt. Sed obfervatio ifta & calculus valde moleftus eft, propter pa-
rallaxes duplices, ut vix prxcaveri poffit infignis error dimidise vcl
etiam integra: hors; undefalfusmeridianusinveniretur, avero pluri-
mismilliaribus remotus. Alii vero hoc expediunt per diftantiartLunx
a Stella aliqua fixa. Sed iifdemopus infeliciterprocedet propter paral-
laxes, & obliquangulorum Triangulorum Sphasricorum folutio-
nem, cui navits non funt affueti.Ut taceam alias difncultates, quas qui-
demGallus quidam Monachus Duillcrius evitari poffe exiftimat, fin-
gulari fua methodo ante 5 circitcr annos cdita, qua veram & nautis
commodam inventionem longitudinis fe tradere profitetur: at bonus
Vir, evitare ftudens parallaxium & refra&ionum difficultates, plura
alia vitia admifcet, in ipfa quoque Euclidea peccans elementa. Alii
proinde per Lunx ingreffum in Eclipticam: (qui tamen difficulter ad-
modum obfervari poteft) alii per Planetas Joviales, parallaxibus non
obnoxios, (attamen non femper confpicuos, Sole nempe vicino cum
ipfisEooexiftente atque occiduo) rem expediri poffe arbitranturi Alii
per Horologiumnulli vitio obnoxium, xxiv. horaspracife unafolis

COPERNICUS R.EDIVIVUS1 7

circumvolutione determinans, fignanfque. (quod tamen a Mechanicis
pofle exfpeclari, minime obMechanica: imperfectionem fperare jube-
mur.) Alii denique aliis modis per Triangula Sphxrica ,perGlobum,
per Mappas id aggrediuntur, quos vide apud Ampliff. Dn. Guiliel-
mum Blaeu, in Inftttut. Aftron*n. lib. 11. probl. 3.4. 5. & inprimis apud
EruditiflimumVarenium, Geographia gener. lib.ni.cap.xxxi. Omnium
tamen certiflimamfore obfervationemarbitror.quam AuthorAnony-
mus, (Nobilis, uti audio, Polonus) & Mathematicus excellens, novif-
flme prodiens titulo Geometru peregrinantis, etiam ufurpat de Luna Meri-
dianum tranfeunte, & una cum Sole fupra horiz.ontem conjpuua. Cum enim
cxiguamora fit, quaLuna cujufquelocimeridianum tranfit, & mo-
mentiiilius, quoLunain meridiano exiftit, certiorhaberipoflit, quam
initii Eclipfeos obfervatio -, Adhsc Lunce latitudo vix 5 fuperet gra-
dus, & interim tempus obfervationis tale haberi poflit, quo Luna lati«
tudinem modice faltem variet, &Eclipticse proximafit; iccirco ejus in
meridiano exiftentis, quamEclipfin patientis, non eft deterior fta-
tus, at obfervationis major certitudo. Hcc ipfaautemita inftituitur.
lunio vel htlio menfe, quo temport, coelo fereniore, fupra horUontem Sol diu-
tifiime conjpicitur, (quamquam &aliis vicinioribmid non incommode fieri pofitt
mtnfibus) oclavoautnono, ante&poil novilunium ,velipfaetiam Septimo Luna-
ris quarta die, quando nimirum Luna in meridiano, Sol inter horizontem & meri-
dianum mtdium circiterobtinet locum; velforte etiam Luna (modo tamen illa con-
(pici pojfit) vicinior esl ,infirumento ad lineam meridianam collocato, & regula il-
lius volubili ad hora 12 applicata punclum , per anguftam reguU rimam Lun&
ipfius inmeridiano obfervafitum, aceadem ipfomomento,quoilla in rimulam in-
adtt, Soli (fivtillein Orientali, fivt in Occidentali inveniatur hemijphmi parte)
regulam ob verte; atque ita hora illius qua Luna in meridiano conjpecla esl, minu-
tijftmum acquirepunclum. Quodfitum alibi quoque locorum fimtli inftrumento,
tifdemqut,ut diclum, diebus, Luna per mtridianum obfervaretur tranfitus, &
temporU obfervati colligerentur diferenti<t,ac pr&terea eorundemlocorum haberen-
tur latitudines, expeditior, quam qmper obfervationes Eclipfiumfit, totiusorbis ha-
htabilu GeographicafieripoJJet confignatio. Hujufmodi crebriores obferva-
tiones,in pluribus & longius remotis provinciis inftitutas,optimam ef-
fe viam Aftronomicam ad longitudines & diftantias locorum terre-
ftfium fecure aperiendas, nec non ingentes craflbfque Geographia: er-
rores corrigendos, & navigationi maritimxmaximeproficuas fore ju-
dicabunt, quotquotipfam xqua'animi lance expendent. Alterum au-
tem & eximium (nb.) Longitudinis inveftiganda? auxiliumeritlongai
Eclipfium feries ftudiose obiervata, & exinde adornata Selenographia,

8 Danielis Lipstorpii

(qua in re inprimis bono publico fuam commod^runt operam Dn. Jo-
hannesHevelius, &MichaelFlorentius Langrenu?-, quorumalterqua-
draginta fere,alter triginta crefcentis & decrefcentis Lunat phafcs ador-
navitjinquibusdiftincTxexprimunturfingulsLunKparticula^utrnon-
tium vertices infulsq; a continente fepiftime avulfs,qusLunacrefcen-
temomento temporisapparent, caque decrefcente fubito evanefcunt,
umbra fcilicet terrena particulas hafce macularum Lunarium tegente,
vel retegente (quod omniumoptime & elegantiffime in Eclipfibus vi-
derelicet.) At cum inconftans fit, & mutabilis Luna» facies,propter mo-
tum fuicorporis libratorium, quomaculs nuncin ortumvel occafum,
nuncin auftrumvelBoream promovcrividentur, opera» pretiumom-
ninoerit, ut JohannisHevelii tabulas, Langrcnianis accuratiores, in
confilium adhibeamus. Ex his nunc fatis conftare arbitror, quantis ac-
ceflionibus fuerit Geographia hodierna prae antiqua ditata.

6. QuantumautemGeometria,&Optica,im6totaMathefis,&itt
univerfumPhilofophianoftradirlerat abantiqua,quantifqueintervallis
eampoftferelinquat, unica Analyiis fpeciofa clari/fime probat, &in-
venta Cartefiana confirmant, (uttaceam aliorum fummoriim Mathe-
inaticorumViet^,AdriarriRomani,Snelliorum,Collenii,Galilfi,CavaI-
leriiilaFaille,desArgues,deFermat,Stevinorum,Clavii,Commandini,
Campani, Anderfoni, Vbaldi, Torricellii,Gyraldi,R.obervalli, Mydor-
gii,deBeaune,Scotenii,Tacquet,Hugenii,Herigonii,Merfcnni,Otteri,
Mylonii, Gudfchovii, &aliorum pra»clara ingenii monumenta, qua:
paifim vifuntur atque leguntur. Et ut uniefi faltem hujus rei exemplum
iubjiciam;Nonne pro peccato haut levicenfetur apud Geometras,Pro-
blema planum conftruere per Conica aut Liriearia, hoc eft, ipfum per
improprium folvere genus. Non enim genus linearii per qiiodproble-
ma conftruitur, oporteteflemagiscompofitum.quamnaturaejusper-
mittit. Nonne Veteres, imo quoque ipfe Vieta, conftru&iones illas
tantum Geometricas appellarunt, qua* per re&as lineas, & circulorum
circumfcrcntias perficiebantur ? Vnde, cum ad planorumProblema-
tum conftructiones nonnifi rectaslineas, & circulorum circumferen-
tias adhibendas eflevidcrcnt, quxomnium facillime & expeditiflime .
regula» & circini beneficio inplano defcribuntur, & fectiones Conicas,
reliquafquc curvas lineas, varium & difficilcm ortum habentes, in pla-
no defignaredirficileexiftimarent, acdefcriptionemearumminus cer-
tam eflfe ftatucrent; folam quoque planorum conftruftionem Geo-
metricam pronunciabant, adeoquenonnifi reftas lincas & circulares,
rcliquas vero non item, pro Geometricis agnofcebant: magno ctrte prt-

CoPEfcNItUS ReCIVIVUS. ' ?

judicio, ut C3.D. Schotenius pag. 183. comm. in lib. 2'. Geomctr. Cartcf.
oftendit. Quare autem hanc fovebant Veteres opinionem ? Quia nem-
pe conftruftioncs in genere non aliterattendebant, quam quatenus
ipfarum perfeftio amanuum dexteritate, & inftrumentoru perfe<5tionc
proficifcebatur. Quantomajor autem erathorum perfeftio & fimpii-
citas, tanto dexteriorem quoque fore praxin exiftimabant. Quapropter
fi peccatum eft in Geometria, problcma conftruere per genus aliquod
linearum magis compofitum,quam natura ejusadmittit: Siconftru-
ctionum perfccfio a manuum dexteritate, & inftrumentorum fimplici-
tate, acperfeclioneproficifcitur: nemo dubitabit regulas, lineas re-
cfas, & operationes harum ope facfas. effe omniumfimpliciffimas, <k
funpliciores iftis, qua: per curva; linex (circulive) defcriptioncm pera-
guntur. "Simpliciffimje enim funt, non qua? omnium facillime peragi
poffunt, five qux Problematis conftructionem faciliorem reddunt; fed
illx, qua? fimpliciffimi funt generis, & ad qusefitam lineam determinan-
dam fimpliciffima via progrediuntur. Simplichfimi autem generis li-
neas effe lineasre&asnemo dubitabit, qui vela primo limineGeome-
triam falutaverit. Quod fi hocfemel admittamus, utiomninoveritas
fuadetjpatetinGeometriampeccare omnes Geodanas & agrorum di-
mcnforesjcjuotquot haftenus inftrumentorum prsftantia fuperbiverc,
iifque agrorum & diftantiarum explorarerunt terminos, majori fane
dexteritate,quam ingenio.autmethodo fatis conveniente. Poteftenim,
& debet prxparatis ad eam rem bacillis, & per lineas redas, negotium
illud expediri, ita ut data qusedamlocainacceffanobis, fine angulorum
in chartam tranflatione, fineque ulla in campo fimilis figurx efforma-
tione, & deniquefine numerorum,& ullius inftrumenti Geomctrici
adminiculo inveniantur,eorundemque locorum cum ab invicem,tum a
datopunctJo diftantiadefiniatur; ac deniqueutadatopundlo (fimodo
id fitus ejus permittat) verfuslineamduobus datis locis comprehenfam,
quabreviffimum daturfpatium,lineaproducatur, acfimul illiuslongi-
tudo dcterminctur. Nec enim pcrinde eft, quacumque ratione folva-
turproblemaaliquod, cjufque conftrucfio perficiatur, fedutfimpli-
ciffima via, aux ejus natuns debetur, imo tali,qualicet, non qua velis,id
fiat, methodusjubet. Necenimfempertantum fpatii relictum eft, ut
figura fimilis in campo efformetur, cum vel fylva, aut lacus, aut caftra il-
lud occupare poffunt. Atnec Geodxtas tantum, fed & Vetercs Geome-
trasmale egiffe , quod per linearum curvarum defcriptionem proble-
mata nonnulla conftruxcrint, v. g. 1. vi. vn. ix. x. xxxm. Element.
i.Eud. &c. cx hinc fatis fuperque colligitur, prout tllud ingcniofe fatis

io Danielis Lipstorhi

demonftravitExcellentiffimus Gcometra, Dn. Francifcus Schotenius,
Favitor, & Amicus meus integerrimus, primus Author nova: hujus
Methodi, qui Problematum Geometricorum Simplicium nomineillam nunc
publicijuris facit; cujus Viri ardu.xoccupationesnon permiferuntha-
ctenus ejusevulgationem, licet antealiquotannosjam abeo confcri-
ptafuerit; quam nunc demiimmes &aliorum amicorum prcces im-.
pctrarunt, ne ahus Vir non inelegans candem, uti inopinato video,
quoquecallcns, ejusnominigloriam inventionispreriperet.Idemmo-
dolaudatus Dn.Schoteniuspropediemquoque abfolvct optimam mu-
niendi rationem , jam ante fexennium <pt*.apiimi{ promiffam fub finem
prxfationis,Organicxconicarumfeftionuminplanodefcriptioni prx-
miffe; Qua fi demum fruemur, ut & Apollonii locis planis ab ipfb fe«
liciter reftitutis, &jampradofubjiciendis, habebunt Mathefeosculto-
res, dequofibinonparumgratulentur. Tantum ctiamde Geometrix
& Mathematicarum novis augmentis.

7. Nunc, nifijam opinatuprolixior fuiffem, adderemnova &prar-
clariffima inventa Philofophica, deMagnetc, deque ejus natura, &mi-
rabilium efFcctuum caufis antehac profunde ignoratis, delride, de Cir-
culatione fanguinis, ab Hervso Anglo primum inventa, & aNob.Car-
tefio demonftrata ; deductu ChyliferohicinBatavia aCl. Dn.Johan-
ne Hornio, celebri Lugdunenfi Anatomico, primum, & fub idem fcr-
metempus, autpaulo ante 1651 Parifiisa Johanne Pecqueto, Diepa:o»
Med. Cl. invento, & a Thoma Bartholino Hafnienfi confirmato, ex
obfervationibus in hominibus brutifque inftitutis, in Htftoria Anat. de
lacleUTboracicis: de Lacteis venis, arteriarum & venarum fubtiliffimis
valvis noftro xvo detedis, & antiquitati plane ignotis. Adderem quo-
que nonnulla de Logarithmica arte, antehac a J. Nepero inventa, a Bri-^
gio, Vlacco, Keplero, Bonaventura, Cavalcrio, Beniamino, Vrfino,,
Henrione, Eichftadio, Sckickardo, Laurcntio & Johanne Caramucle
Lobkowiziis, auda & exculta; fed nenimiumextraoleasevagari, &ia
patentiffimum dicendicampum exfpatiari videar, vela contraham, &
adid, undedigreffusfum, revcrtar.

8. Conftat igitur erroneam effe opinionem, omnia k pudecejforibut,
noftrisjam effeinventa; nibilquejam dici, quod nonfit dtclumprius. Nos e di-
verfo-cx dictisconcludimus, quodomniumrerum principiaparvafint,.
fed fuis progreffionibus ufa, fucceffive augeantur. Sic Pythagoras lon-
gameditationeinfuumproportionatumOrthogoniumTrigonum in-
cidit: quo femel detecto pofteri, & inter eos Euclides, multa rarae &
{peftatat eruditionis inventa adjecerunt. Cujus poftea fundamentis

CoPERNICUS ReDIVIVUS. II

plura alia fupefftruxit fummus Archimedes, cujus una parabok quadra-
famamftupendaeft, utfinihilaliudexipfius ingenii monumentisno-
bis rclictum effet, fola nos de ejus folidiori eruditione fatis fuperque
edoceret. Euclideis aliafolidiffima & admirabiliifima inventa adjece-
runt Arifbeus Senior, Apollonius, magnus ille Geometra, Pappus,
Theodofius, & Diophantus Alexandrinus: inter recentiores, Vieta,
Bacchetus, Incomparabilis Cartefius, & exSocictatis Jefu alumnis
Gregorius aS.Vincentio,laFaille,&Tacquetus;exaliisSchotenius&
Hugenius (quorum ultimiadmiranda patrant facinora) Sed omnes il-
los longameditatione fua hac~tenus perfeciffe nemini dubium effe po-
terit. Hiautem noviinventores, &fcientiarum conditores, qui vel
Mathefin abftraclam , vel immixtas Philofophix Mathematicas do-
ftrinas illuftrarunt, tantum fuis fcriptis effecerunt, ut ex iis liquerct,
non tantum Antiquis effe tribuendum, ut quicqnid ab iis decretum fit,
inviolabile & famSum reputemus; quin potius nulli dubitemus, pri-
fcos illos Philofophos , fi recentiorum obfervationes iniviffent, eo-
rumquerationcs intellexiffent.mutata fententiamanusfuiffe daturos,
&horumluculenta» veritati fubfcripturos.

o. Et fane, qui dubitare poffemus, veteres multa erronea pro ve-
riffimis obtrufiffepofteris, fiquandoapudanimuperpendamus, quan-
ta pertinacia & feveritate Anttpodts dart negaverint. Neqiie vero anate
Antediluviana, aut proximis ab ea feculis id forfan ncgatum fuit, fed in
ipfo Ecclefia: gremio, pluribus poft N.C. centenariis annorum elapfis,
inventi fuerunt viri fanctimonix & eruditionis fama excellentes, qui
nulla ratione id credendum effe rati funt. Talis fuit Lactantius Firmia-
nus celebris EcclefiajPater; ficut patet ex ipfius \.j. litftit. dtv. cap.24.. Au-
guftinus, magnus illeHipponenfis Epifcopus, vid. 1.6.de Civit. Dei, c.g.
(quemvirumLaftantiumfecutum inillumimpegiffeerroremconjici-
mus cumDoetiff.Ludovico Vivis, Comment.ini.cit. exeo, quodho-
mo acutiffimus videret, fi concederetur, aditum nulli eorum, qui hanc
incolimusBorealemrafciam [Zonam] temperatam, ad auftrales illos
patere, fequi neceffario,illos de genere Ada» non effe: maluit itaque
illud negarc, quam argumento premi tam molefto, tantis autoritatibus
munito. Etenim fuit illa veterum opinio, cui Cicero 1.6. de Rep. Me-
la,& fummi quique fuffragati funt, auftralemiHamplagam ptnitmnobisin-
cognitam ejfe,ob interfufum vaftifttmum illumOceanum, quem nemo unquam pi-
netraverit. De qua refufius differcntem vide Macrob. Aurel. Theodofium,
infomn.Cicer.l.2.c.s.praprimUc.9.feq.p.m. 147. & 14.8. quod ipfum ad
oculum figura ibidem adjefta explicat.) Hos vero fequuntur venera-
, . B 2 bilis

12 Danielis Lipstorpii

bilis Beda in Uh. de rat. temp. c.32. (etft l. 4-.de elememis Philofophit contrsi-
rium fenfiffe videatur) Lucretius.qui l.i.poem. Antipodum affertores
xocat ftolidos & vano errore delufos. Abulenfis comment. in cap. t. Gen. Cujus
Viri obje&iones depromptas ex cap.x. epift. ad Rom. verf. 12. facilinegotia
difcuffas reperies a M. Davide Chrift. Geograph.gen. 1.1. c.39. ubi porro
evincit, adduftisjoh. Gonzalis deMendoza inlib. de Rep. Sinarum L2.C.1.
Oforii L3.de rebus geHis Immanuelis. Nicephori L2.C4.1. aliorumque te-
ftimoniis, ipfisApoftolorum temporibus, vel ftatim poftApoftolo-
rum tempora doctrinamEuangelii inNovo orbe, (hoceft apud Anti-
podcs) prjedicatam atque divulgatam fuifle. Pmereo nunc alios eadem
chorda oberrantes, ex difciplinarum Mathematicarummera ignoran-
tia : qux tantam barbariem invexit, ut, quod eftimprimis memo-
ratu dignum, circa annum Chrifti 745> Bonifacius EpifcopusMo»
guntinus Virgilium Epifcopum Salisburgenfem velut hasreticum infi-
mularit coram Pontifice Zacharia,nonalia de caufa, nifi quod Virgi-
liusAntipodes ftatuerct. Ke tandcm ad Bohemorum Regem delata»
indequeadPontificemfadaappellatione, bonusVirgiliuspropterAn-
tipodes, cumhinc abfurda» & ineptee confequentise deduccrentur, hse-
refeos damnatus eft: uti videre esl apud Aventimtm l.3. hift.Bavar. Vfqueadeo
magnavis inesl, utKeckermannus exchmat,bonorumftudiorumignoranti�_tetiam adexcarnificandas hominum confcientias! Etenim recentiorcs magna
feculifuifelicitate, &perpetuaejusgloria, animo ad veritatis indaga-
tionem indcfeffo, comprobarunt,non cffe illamde Antipodibusafler-
tionem nugamentum adeo fplendidum, quale quidcm traduxcrunt ve-
teresjimportunoreligionis zelo abrepti. Tefteshujusreiimmortales
funt Veneti, Lufitani, Hifpani, Angli denique & Batavi, qui toto tcrra-
rum orbe victricia arma circumtulerunt. Lege, fi placet, dc hac mate-
ria eruditifnmam comment. nauticam Barthol. Keckerm. fuperiori hujus fe-
euli anno zi publici juris factam.

10. Ejufdem quoque farinre fuit illa erronea do&rina de Zona tor-
rida: quam adeo immani ceftutorrcri, atqueradiis folaribus aduri cre-
debantVcteres,nempeAriftoteles,Plinius₎Ptolematus,& quicunque
ad proavorum tempora vixerunt omnes, ut ad inhabitandum fit ineom-
moda. Audiamus, qurefo,ClaviumBambergenfemcomm. in c.i. Sphse-
rasJoh.deSacroBofchop.m. 25. Sic enim ille ad verba Joh. deS.B.
Illi dicuntur habere Spha;ram reftam, quimanent fiib acquinoctiali, fi
aliquis ibi manere poffit, Multi, inquit, gravijftmi Viri, & Bhilofophi, &
Aftrologiy nec non Theologorum plerique dubitarunt, ejfetne fub ts�quinottialt cir-
tulo habitatio ? imoplurimi cum antiquis pro certo affttmarmt,fub circulav^qui-

CoPERNICUS REDIVIVUS. 13

HoSHali non ejfe habitationem, ob nimittm calorem, quem Sol perpetuo ibi decurrtns
ejjtcit. Similifquedubitatiojieripojfet depolis mundi: s$ontntmpaucifutrunt,nt-
que modo defunt, qui negent, ibipoffe honimes degert, obfrigus intolerabile, quod il-
hcobnimiam Solisremotionematqueabfentiamperpetuo exijiit. Hactcnus Cla-
vius, ubi &)? c* mcfiSu notamus, ipfumjoh. de SacroBofcho Philof. &
Mathematicum non incelebrem etiamnum dubitaffe; NumZona tor-
rida habitabilis fit? Id quod ultima ejus verba fuperius allcgata fatis
produnt. Contra vero recentibus Geographis ab annis circiter 100,
navigationum experimcnta furTragantur, multis partibus commodiffi-
me & jucundiffime inhabkari hancZonam; idque propter caufas ali-
quot, quas diligenter collegerunt Jofephus a Cofta /. 2. de Nat. Novi Or-
bis. Conimbric.<«iU2.de Cceloc. 14. q. 1. art.j. UluftrisScaliger. exerc.44..
It.ex. 14.0.item 167. AcceditauthoritasJoh.Leriiin lib. mcmorabili de
navigat. in Brafil. ubihoc quoquc memoria; proditum invenimus, ejfe
in hac Zona nonnulUs partes ita temperatas, ut & hominesjint non nigricantes, fed
plane candidi. Quod & alii de prxftantiffima Americx Campania, regio-
ne Peru teftantur. Quid, quod Conimbricenfes 1. fupra allegato fcri-
bunt: nullamejfemundt oram, quaob cceliintemperiem abhominibtu non incola*
tur, aut incoliretpfa nonpojftt. Idem confirmat de Zonarum frigidarum ha-
bitationenonadeoincommodaOlausMagnus Gothus, Archiepifco->
pus Upfalienfis 1.1. de populis Septentrion. c. 2.)eqq.

11. De earum natura&temperieinsequabili &mutabili,provario-
rum fcilicet accidentium interventu, pauca huc apponam, quaj obfer-
vavi in curforia lectione Iibri, a Gerardo de VeerBatavi, detriplici navi-
gatione Hollandorum Boreali verftu Novam Zemblam, editi vcrnaculalingua»
Narrat prxdictiisAuthor, quodintolerabile frigus circaN. Zemblam
clima76latit. Borealis premat, itaut nullibi viridantesappareantcam-r
pi, nullum animal herbivorax, & dcpafcendis fruticibus affuefacT:uni
reperiatur: cum tamen, non fine exigua animi commotione, diverfam
fub 8ogradu, &longe clementiorem aeris frigidi temperiem depre-
hendcrit, ita ut menfe Junio arborcs folia diffundentes , riparum &
camporum veftitum viridiffimum, animalia humi viclum qusrentia
oculisfuisufiirpaverif, cum e diverfofub 7<Sgradu tam intolerabilc fri-
gusmenfeAuguftoperfentiatur,utnihil horumviderefit. Caufam ve-
ro non obfcure innuithanc effe , quod glacies vix crcdibili copia,&
fremitu horrendo eTartarieis & Catainis fiuminibus vaftioribus in
mare devehitur: & quia Solisradii, obliquimme terramferientes, huic
moliglaciali fubigendx nequaquam pares evadere poffunt, ideo excelr-
forum montium in modum coacervatim ibidem detineri glaciem, &

14 Danielis Lipstorpii

co ipfo frigus producere longe acerbius, quam fub ipfis polis exiftit.
Idem Autor (quod notatu digmfiimum) memorat, vifos efie a fe anfcres
rubicundos circaN. Zemblam, quiomnibusferme ante ipfum crcditi
fuere inScotia exarboribus nafci,propterea quod ab ipfis nullibi ova
pofita repererint; eoque ipfo aflignans locumhabitationi ipforum de-
ftinatum illam fabulam refutat, & omnem dubitandi moram le&ori
fuo prasfcindit.

12. Exiftis nunc colligimus, falfam omnino efleatquc erroneam af-
fertionem, Zonas quafdam ejfe inhabitabiles ,fivt obimmanefiigus, quo con~
flringuntur,fiveobdslum intolerabtkm, quo tomturZona iUamedia,Tropkis
Cancri & Capricorni circumfcripta: quod tamen adeoperfuafum fibihabe-
batAntiquitas, ut diflentientibus dicam acerbiflimam fcripferit. Illud
interim haut inviti agnofcimus, non seque commpde & jucunde ibi-
demhabitari,acintemperatis; quaverorationc illudfiat, elegantidif-
curfu expreflit Barthol. Keckerman. /./. Syfiem. Geographic, cap.i.pag.
4.51. 4.52. feq.

13. Qua proptcrnemini amplius mens itaobdurefcet,ut canam An-
tiquitatem nunquam hallucinatam efle fibi perfuadeat, atquc ob id in
vulgaribus&plaufibilibus, eoquenomineabomnibus do&isfimul &
indoftis approbatis opinionibus ita occallefcat, ut inde ncquaquam
fibi difcedere integrum fore exiftimet; quinpotius, fi Philofophi &
Sapientis nomen tueri geftit, decreverit de nulla doclrina fecum fta-
tuere prius, quamillamlegerit, ieclamintellexerit, intelle&am probc
perpenderit. Hac via benigniorem controverfiarum judicemfe confti-
tuet, &animum, quo cceleftibus Geniis quamproxime accedimuSj
multo perfeftiorem reddet, imo uniciim veritatis Solem venerabitur.
Ad quod fedulo nos adhortatur humanae illeSapientise CoryphseusPla-
to lib. 6.PoIit. inquiens: sraW eiKrfietcu; $tt i�(Jvs cac via ort i*d\i& opi-

14. Eadem proinde nobis mens erit in hac diflertatione, de mundi
fyftemate Copernicano, quod cum fuis confequentiis hactenus com-
plures ceufpetlatiflimx fapientia* &doct.rina:paradoxumtraduxerunt,
�parum intercacxpenfis rationibus, quare id amplexus fuerit Coperni-
cus; multo minus attend-entes fingularem doclrinam tot graviflimo-
rumVirorum, quos fine rationum pondere in eam fententiam ivifle
nullifanx mentishominiverofimiiefieripofle arbitror.

15. Priufquam vero ad rem ipfam me accingam,illud folenniterpro-
nuncio, me veritatis amore omnia tlla, qua quidem haclenusad hanc hypothefin
facicntia obfervarepottti,propofiturum,fimu!que pmedendo inpurahjpotheftMa-

Coperniciis Redivivus. 15

tbtntatka,pro viribus abenignifiimo nofiri mundani SjfiematisReclonconcefiu,
oftenfurum ejfe, iUam bjpothefin de terra mobili, mn tantumfacilwrem altera, &
probabiliorem multo ,fed omnino antiqua praferendam effe. Rationes autem,quibus
illampropugnant nonnulli, invalidas efle,atque experimentis erroneis fub-
nixas,itautad inferendaejusimmobilitatem mfuffictentia ftnt, & non mimis mo-
biliquam immobdi & quiefcenti terra accommodari apta nata fint. Qua quidem
operamcandido&veritatisamantilectori hautingratamforeconfido.

16. Importunis vero hominibus, fola Ptolemaicas antiquitate, & fe-
ctatorum pluralitate fuperbientibus,atquefolum ob idhuicrecentiori
infenfis, fagaciiTimiPhilofophiSenecaj oraculum egregium oppono,
quod 79 cpiftola perfcriptum extat. Vtntet,quiconditam &feculi mali-
gnitate comprejfam veritatem diespublicet, etiamfiomnibustecumviventibusfilen-
tium livor indtxertt. Venient, quifine offenfa, finegratia judicent: Ntbilfimulatio:
proficit ,paucis imponit leviter extrinfecus induclafacies. Veritas in omnempartem
fmfemper eadem esl. �ht& decipiunt, nihil babentfoltdi.

17. Quapropter rogandi erunt, ut admittant illam modeftam Cla-
ri{f.Hortenfiiadmonitionem,inprsf. ad lecl. prsmiflalnftitut.Aftron..
deufu glob. &fphjer.cceleftium&tcrr. Guiliel. Blaeu: Vellem, inquit,
cmnesrem ipfampenitus introjpicerent, antequam ferrent cenfuram, necpropterea,
quod odiofaesl (ha;c hypothefis) &apud vulgumabfurda,continuo rejiciendam
putarent,nonexpenfis rationibus, quasadfert infui defenfionem Copernicus. Cui
adde Jordani Bruni de Imntenf. &lnnum. ad Copernicum lib.ni. cap.ix..
pag. 329. fententiam. Hominis,inquit, Phihfopbicogitatianesavulgijudicio
funt remota , proptereaquoditlius fiudiumfit, i» rebus omnibus inquirere verita-
tem perfe, cui ifiudmercenarium &ignobtle, etiamfub Thihfophk titulo, recepta
mendacia anteponit. Quamvisergojcias, te tribuente Terr&globo quofdam motia
ftatim cum tali optnione explodendum, alienas tamtn prorfus a reclitudtne opinio-,-
nes fugtendas anfeto; Neque adeo cures, quid de te flulti mortalium exifitment,
ftd qualiscoram Diis (Sapientibus) inmrnttatis hbro defcribaris: Etquantopau-
cioribus nottu comperiere, tanto ad Deum fimilitudmem propius acctd.es, qui m
omnium afpeclum & cultum venire etiam dedignantur: quorum O. M. ncmini_t,
pr&terquamfibi Soli pro dignitate notus efl.

18. Nunc, juvanteDeo, mentem noftramaperiemus; &primo qui-
dem ipfos Autores novi illius fyftematis mundani a Ptolemaico diver-
fi, ejufque varietatesproducemus: pofteacaufas feparationis indica-
bimus; porro ftabilito vel fuppofito uno horum fyftematum,rationes,
qus ad illud evertendum vulgo afrerri folcnt, examinabimus,quibus,.
utDco volente iperare jubemur, profligatis, judicium atque conclu-
fionem Candido &BeneYoIo Lectoricommittemus..

i6 Danie.lis Lipstorpii

Compleffitur nomina eorum, qui Terram mobilem

i. \ Uthores no vi mundani fyftematis quod attinet, primus ille, qui
«tJLSoli in mundi medio, feu centro, firmamentoque ( utar vocc
ufitata) una cum ftellis fixis in cxtremo ejufdem ambitu ftabilitatem
attribuit,Telluriveromotum, non modo convcrfionis diurnas circa
proprium centrum &axem, ab occidua mundi plaga verfus Eoam;
fed & circularis revolutionis atque progreffionis annux circa Solem, in *
circumferentia orbis magni: primus, inquam, fuit Pythagoras, Sa-
mius illefenex, trecentis, & quot excedunt, difcipulis nobilitatus: h,
cujustanta admiratio fuit, utex domoejustemplumfcciffe Metapon-
tinos, eumqueproDeo coluiffe, memoret Juftinus ltb.20. hift. cap.*.
Hic,dubiopr©cul, primus illud dogma propofuit, quod poftea Ari-
ftarchus fcripto complexusadpofterospropagavit, quum nihillibro-
rum aPythagora fuiffe editum inter omnes conftet. Teftatur id Arift.
/. 2. de Coeloc. 13. ubi wxvnws, inquit, 01 <s&a <&» ImAtxv, x.ahv$Jot 'j Ilu-
fayifetot, AsynQiv: ffi(4>^V {jt.i<rsg7w$ (%Aiov) <S?«f (p&trt, -rluj jj yijv ev
?r oifpuiv iamt, %vk.Aoo <ptfo$Jlw <g�a <w [A-icr©*, vvkvh n k. tjfASggtv mi&v.
Similiter &Plutarchus l.f. depUcitii Pbilofopborum c.12. 01 $ »D\ot, in-
ijuit, <&t>{vtIw yX.v, $tAoAoi(&''^r) nvfaytf&(& kv\a<? ^is&ttybftodg <zs&i<iv7rv{
(yjAiov) >§ kvkaS KoH;&, IfA.oiote.ozSinhitf ii osAkvt,.

2. Ariftarchum,qui vixit 400 antePtolemaeum anno,anteceffitPhi-
lolaus Crotoniates , qui Terram unam cffe ex aftris fenfiffe fertur, cir-
ca A.M. 340o,Mathematicus fanenon vulgaris, utpote cujus vifcndi
gratia Plato non diftulitltaliam petere,&ab eoPythagorx opera cmere,
f^Lrfw/o.HuncTimxusLocrus excepit A.M.3580. Hunc Heraclides
Ponticus, Athenis vitam dcgens , & Ariftotelem docentem audiens,
A.M.3625. Quemdeniquefecutus eftAriftarchus SamiusA. M. 3787.
quidogmailludprimus fcripto (utidiximus) complexuseft HuncEc-
phantus Pythagoricus, Nicetas Syracufanus, Seleucus Mathematicus,
Hicetas five Oicetas, futroque enim nomine videtur idemintelligijimp
etiam forte nomine Niceta», ut proinde ejus opinio infra attingenda
potueritfuifrenonundiqueCiceronipcrfpedajCleantesSamiuSjLeu-
cippus,PlatoScnex, MartianusCapella,Guilielmus Gilbertus, Petrus
Peregrinus, Maricurtius Gallus , ante 300 annos. Nicolaus de Cufa ,
Cardinalis, circa an. a N. C. 1440.

i<S Danie.lis Lipstorpii

CompleBitttr nomina eorum, qui Terram mobilem

I., A Uthores novi mundani fyftematis quodattinet, primus ille, qui
� «/"-LSoIi in mundi medio, feu centro, firmamentoque ( utar voce
ufitata) una cum ftellis fixis in cxtremo ejufdem ainbitu ftabilitatem
attribuit,Telluriveromotum, no« modo convcrfionis diurnx circa
proprium centrum &axcm, ab occidua mundi plaga verfus Eoam;
fed & circularis revolutionis atque progreffionis annua: circa Solem, in
circumfercntia orbis magni: primus, inquam , fuit Pythagoras, Sa-
miusillefenex, trecentis,&quotexcedunt, difcipulis nobilitatus: Is,
cujustanta admiratio fuit, utex domoejustemplumfecifle Metapon-
tinos, eumqueproDeo coluiffe, memoret Juftinus lib.zo. hifl. cap.-f.
Hic,dubiopr©cul, primus illud dogma propofuit, quod poftea Ari-
ftarchus fcripto complexus ad pofteros propagavit, quum nihillibro-
rum a Pythagora fuifle editum inter omnes conftet. Teftatur id Arift.
L 2. de Casloc.13. ubi cvewiiaif, inquit, i* is&ItLij Imhlxv , xxhHf^voi q Ou�
<faybf<aoi, hzyxQiv: SJri fep $y fiio-a 7w'g (vjhiov) eivxi cpxcn, 7&i< j yyv ir
t⁵ oifpcov &o~e» , Kvx.hu> (ptpoyfyJlw <v&a 1» ftio-@*, vvktx ti k. ^fM^v ziieiv.
Similiter&Plutarchus tijf, de placitis Philofophorum c.13. w $* X&.01, »«-
quit, $»4* iluo ytiv, Qihohx®³ $ f\vfayof(rt(&' x.vx.hu> '3&i<$bfit_t3% ix&lii 7W�
(Jihiov) x§ KvxhS ho%�, lfA,oio7Zo7rci>sr_lh!ip >L crehluivj.

2. Ariftarchum,qui vixit 400 antePtolemseum anno,anteceflltPhi-
lolaus Crotoniates , qui Terram unam cfle ex aftris fenfiflc fertur, cir-
ca A.M. 3400yMathematicus fanenon vulgaris, utpote cujus vifendi
gratiaPlato non diftulitltaliam petere,&ab eoPythagore opera cmere,
rf/?eL«r/ie.HuncTima:usLocrusexcepitA.M.358o. Hunc Heraclides
Ponticus, Athenis vitam dcgens , & Ariftotelem docentem audiens,
A. M. 3625. Quem denique lecutus eft Ariftarchus Samius A. M. 3787.
quidogmailludprimus fcripto (utidiximus) complexuseft HuncEc-
phantus Pythagoricus, Nicetas Syracufanus, Seleucus Mathcmaticus,
Hicetas five Oicetas, futroque enim nomine videtur idemintelligi,imo
etiam forte nomine Nicetse, ut proinde ejus opinio infra attingenda
potuerit fuiflenon undique Ciceroni perfpedta) CleantesSamius,Leu-
cippus,PlatoSenex, MartianusCapella,Guilielmus Gilbertus, Petrus
Peregrinus, Maricurtius Gallus , ante^oo annos. Nicolaus de Cufa,
Cardinalis, circa an. a N. C. 1440.

CoPERNICUS R.EDIVIVUS. 1J

�. Noviflime autem ante centum annos Nicolaus Copernicus, Toru-
nknfis, Med.D. & Canonicus Fravvcnburgenfis , quod oppidum eft
Borufnse ad Iftois fluvii oftia ,fubmeridiano Cracovienfi, &latitudinc
grad. 54.min.19. cumfem. Vir, teftimoniofummiAftronomiTycho-
nisBrahau, plane incomparabilis j quemque tota pofteritas grato femper anima
tanquam alterum quendam Ptolemxum celebrabit, atque admirabitur (ficut dc
eo cenfet Clavius in c. 1. Sph.Joh de S. B. p. 6j.) Hic modo memora-
tus Infignis Aftronomus , integram vitam fideribus obfervandis, no-
vifque hypothefibus conftituendisimpendit,Ptolemau&Regiomou-
tani smulus : in quo ftudii genere poftea adeo excclluit, tantumquc
pneftitit, utpoftPtolemsi tempora adiftudievumnemoinventus fue-
rit, aquo Aftrorumfcientixmajorfa&afitacccflio.quamabipfo.Hic
tandem anno vitse lxx (NB)amicorum, (quos inter cminebantNico-
laus Schonbergius, Cardinalis Capuanus, &Tidemannus Gifius, Epi«
fcopus Culmenfis) expoftulationibus vi&us,utipfeait, eximium fuum
,opus, ceufcetum quater novenos annos geftatum, e finu pccloris in
iucem emifit, & Paulo III. Pontifici maximo magna confidentia illud
confecravit. Contineturillud vrlibris derevoiutionibusorbium ccelc-
ftium, Noribergs editis, inquibus fententiam novantiquam de Terrx
mobilitate promulgavit, illamque cum confe&ariisfuis novo alicui fy-
ftemati a Ptolemaico diverfo, at ab antiquis jam ufurpato, fuis obfer-
vationibus & calculo exadte refpondenti, applicavit; ita tamen, ut fup-
pleverit ea omnia, qua? a veteribus fuirfe animadverfaScriptorcs tacent.
Illum autem non gloriola: aucupio, fed folius veritatis ftudio flagran-
tem hofce edidifle libros, ex eo clare liquet, qu6d fub ultimam vita* fce-
nam (nam in ipfo ferme hujus nobilis partus nifu, decrepitus fenex ani-
mamefflavit) eos edidit, precibusnempeamicorurn,&veritatisamo~
re expugnatus.

4. Ex quo autem ha»c fententia de Terra mobili ab ipfo inftaurata
fuit (neque enim perindereftitui a Cardinali Cufano, motusTerrx pro-
pugnatore , feculo ante uno potuerat) fecTatores habuit nobiliores
quofque fuperioris & hujus feculi Aftronomos; Johannem Keplerum,
Philofophum &Mathematicum e paucis, &hujus deTerra» motu afler-
torem acerrimum, Galilauim Galilad, A cad. PifameProfcflbrem, &Ma-
s;ni Ducis Hetruris Lynceum Philofophum, & Mathematicum prima-
rium, Virum liberoingenio& acuto, qui in illuftrandahac hypothefi
Coperniceaomnibusanteipfumpalmam, finonprarripuit, certetamen
dubiam fecit: Joachimum Rheticum, Johannem Stadium , Erafmum
Reinholdum, Jordanum Brunum, Francifcum PatritiumRom., Tho-

tS Danielis Lip.storpii

mam Campanellam, Redemptum Baranzonium, Franc. Mariam Fer-
rarienfem , Colcuronum Stelliolam, Nicolaum Hillium, Johan.Anton»
Patavinum, Thomam Anglum, Johannem Bureum, Nicol.Raymaium
Urfum, Michaelem Havemannum, Petrum Crugerum.Chriftophorum
Knollium ,JacobumTheutonicum, Nicolaum Cabaeum, Gothfridum.
Wendelinum, AmbrofiumRhodium, JoachimumStegmannum, Da-
videm Frolichium , Mathematicum Csfareum, Renatvm Car-
t e s i v m , Ifmaelem Bulialdum, Simonem Stcvinum, Philippum &
Jacobum Landfpergios,Wilhelmum Schickardum, Laurentium Eich-
iladium, Chriftophorum Rottmannum, Davidcm Origanum, Chri-
ftianum Vurftifium, Chriftianum SeverinumLongomontanum, cele-
brem AcademiceHafnienfis Aftronomum, quem in omnibus fequitur
WilhelmusLangius,NicolaumMulerium,PaulumAntoniumFofcarini,
Martinum Hortenfium , Mathematicum antehac Amftelodamenfem ,
Guilielmum Blaeu , Johannem Hevelium, Joh. Adolphum TafTIum,
A.Franckenbergerum , Albertum Lincmannum , Matthiam Bcrneg-
gerum, Michaelem Mceftlinum, f hunc fubjungo , quia inventi fuerunt
antehac, qui illud credere recufarunt. At illos redarguit tum xmtv^»
tabulat Chronologicx, quae in Chronologia ejus videtur, quaPlaneta-
rum ordinem&fitum tempore creationis depingit, ita utSolfit inter
ipfos medius& infimus, reliquis circaeumtanquam centrum gyranti-
bus una cum Terra, & circa eam Luna. Idem non obfcure liquet ex
ipfius Epitome Aftronom. lib. i. pag.p4.cV $$) aliofque pene innu-
meros.

5. ImoteftaturCL.Bernegg. inpufat. aurei illiiu operisItalici ab ittoLtt-
tina civirate donati, relatum fibi effe a quodam Dantifcano, Benjamino .
*2tt<$«fcfa/ ex Italia reduce, Viro & generis clariflimi dignatione, & mul-
tiplici dodrina,virtutequepra:ftante, quod adnotaverit, SamiamFhi-
lofophiam, quasTellurimotum, Soli, Firmamentoque ftabilitatem at-
tribuit, in Italia doclu ab hominibus, aut alloquio autfamafibi cognitis, utpluri*
mum approbari. Accedit Batavia elegantium ingeniorum ad invidiam,
ufque ferax, quam ipfam complurcs huj-us dogmatis alTeclas alerc, te»
ftantur tum alia monumenta, (inter qux fuo jure referimus fummam
privilegii Illuftrium ac Prxpotentum Ordinum Generalium Fcederati
Belgii, Guilielmo Blaeu fuper divulgatione Sphxrarum Copernicaea-
rum conceiii) tum faepius iterata olimhortaminaCL. Marci ZueriiBox-
hornii adCL. Berneggerum, ad divulgandam illam operam, nuncDei
gratiainfplendidirTimoFamae templo repofitam.
� 6. Ex his nunc videre eft, non efle illam Copernici doctrinam de

io DaniehsLipstorpii

ftultitiam efie folennem: Aft ubi poftea ex aliis fcifcitatus fuiflet, quid
profeciffent, multis eam rem ludibrio habentibus, tandem incidifle in
aliquern, fatis, uti eventusindicabat, prudentem, qui nonadeo ridicu-
lum iliud negotium efle cxiftimarct: Unde poftea ab&ntix pceniten-
tia duclum, in quofcunqucCopernicanaJ opinionis affeclas incidiffet,
illos interrogaffe, femper ne hanc eflent amplexi fententiam ? Verum
neunicum fe invcnire potuiffeatlirmat, qui non antcacontrariam opi-
nionemlongo tempore fecutus, pondere tamen rationum expugnatus
ad hanc tranfierit; quin imo (quodalbo calculo notandum) ubip-eri-
cuIumipforiuiiprogrerrimmfeciflet,cun6lisPtoIemaica?opinionisra-
tiones exacle cognitas fuiffe: econtra vero, quotquot Peripateticorum
& Ptolemaicorum de lecl;isCopernicilibris,acftudio inipfispofitoin-
terrogaffet, hanc audiviffe eplurimis rofponfionem,fibi nonvifumeflc
illum Iibrum, multo minus lectum;Exomnibus vero, quiillumintelli-
gerent, nec unum fe deprehendiffe: Ncminem pratterea horumfe inve-
nire potuiffe, qui ab altera parte unquam ftetiffet.

8. Qux omnia fatis clare arguunt, pluralitatem votorum, & igno-
rantiam Copernicxx hypothefcos > utramvis hic facere paginam, &,
quominus novum illudmundi fyftema humanioribus oculis ufurpari
potuerit,prohibuiffe. Interim diffiteri nec debemus,nec poffumus, fen-
tentiamCopernici nontantumcomprehenfudifficiliorem effc, quam
Ptolcmsi,utpote qux impcritis minorem videaturhabere verifimilitir-
dinem,&meditationes requiratacriores; verumnecdextrefatis, nifi
perceptaantea Ptolemaica, intelligi.

p. Atque ideo etiam ufum vulgarium globornm , tanquam intro-
duclioncmad Sphxras Copernicxas, infua inflttutione Aflronomicn Gui-
lielmus Blaeupraemittendum cenfuit: ficut ipfc ibidem facti fui ratio-
nemLe&ori reddit. Et, cum globi& fphasrae ccelcftes, quotquotin
hunc ufque diem fuere publicatas, omnes-ad antiquam demundano fy-
ftemate opinionem fintdirecT:s,fallorandignisfatisprxconiisnobili-
tari queatifta Guiliel.Blaeu induftria, in tollendis incertis Aftronomo-
rum ac Philofophorum dehac re difputationibus; dum conftruxit in
eum nnemduplicemfphajram Copernicanam, gencralem & particula-
rem, itautinilla totum Cyftemaperfedte aCoj>ernico ordinatum exhi-
fceat, inhac vero motum terrae diurnum circa fuum axem, & annuum
per Eclipticam, atque infuper direclionem axistclluris ad eandem fem-
percceli plagam proponat. Inquafacile quoque reflexio axis, utCo-
pernicus vocat, &qua:hincfequitur, prceccffio ajquinoctiorum poteft
obferyari. Quid autem utilitatis unaqusvis afferat, paucis exponit M.

COPERNICUS RlDIVIVUS. 21

Hortenfius. inprsef. adLeft. Per generakm, fcribit, monftrantur fitus or-
bium cceleftium, ftationes, retrogradatwnes, ac dtreciiones planetarum, aliaque '
phanomena, qut infert motus ten<t in Ediptica: per particularem vero, variatia
ttmpeftatum anni, ortus & occafue ftderum, &c. ldquetantafolertia, utdtcert
Aufim , a tempore Archtmedit ad nosttfque fimtles fphtras mundum non vidifte.
Hxc ille. Idemque cwtv^x confirmavit, cum ab Ampliff. Viro ante
annum in ipfius Bibliothecam introducerer, ubi variegatas ejufmodi
iphsras contemplatus fum.

io. Non minori cum artificio Lubecx conftruit particulare quod-
damautomatonCopernicseum ISicolaw ©ie6«n|)<UU7 in quo ad oculum
ingeniofiffimeGlobiTerreni &Lunaris phafes adSoIem monftrantur,
ita, ut, quamvis anteannum nondum fupremamanusipfi cffet impofi-
ta, non parum tamen oculos meos oblectarit, vera ejus fundamenta
jam feliciter ab artifice ja&a effe videns. Ea vero in ufus IlluftrifTjmi
& Reverendiffimi Epifcopi Lubecenfis, Principis eruditiffimi, & Do-
minimei Clementiffimi effabricatur.

T>e ipjk Syftentatis Copemicani forma &
difpofttione agit.

r. TjOftquam ita in genere recenfiii illos Authores, qui deferto
X Ptolemxo novam illam Copernici fentcntiam cum fuis annexis
confequentiis amplectuntur, reftat, ut ipfum fyftema rudi faltem Mi-
nerva ac penicillo adijmbrem. Ordo igitur fphsrarum cceleftium»
proutaCopernico lib.i. revolutionum c.to. defcribitur, breviter fic ha-
bet, atquetaliseft.

z. Prima ac fuprema, (de qua tanquam Aftronomiimprxfentiarum
fumus folliciti, falvainterim manente affidua infinitorum in eavorticum
gyratione circa propria centra, & axcm: de qua vid. Philofophus nofter
part. 3. princ. phil.) eftftellarum fixarum, immobilis, ceu ad quam mo-
tus&difpofitioncsPlanetarumconferuntur, & examinantur. Hecper-
petua quietegaudet cumtoto fuo ftellarum excrcitu, qax totidem So-
les funt noftro Soli conformes, prout oftendit Galilccus ex proportione
incomprehenfibilis illarum a.terra diftantix. {in opere antea citato p. 324.,)
quam 10800 femidiametris orbismagniconftare,hoccft, 20800 vicv-
btu remotiorem effe d Terra, quam Solem, (fuppofito cum feclatoribus Pto-
femaei, orbem ftellarum fixarum^tfooo annis'motuproprio revolvL)
affeverat pag. 357. Qup argumentandi genere ufus quoque Phil. Landf-

22 DaNIELIS LlPSTORPIl

pcrgiusillius,exfuppofnione26ooo annorummotus, fcmidiamctrunt
elfe 86063466 concludikQujnTivisautcmhocargumentum amotuLu-
minaris ad ejusfemidiametru valde vacillet,adeoque nobis non arrideat
(ficutidLandfpcrgioquoqueexpropriisprincipiisckrefatisprobatum
dedit lacobus du Bois, in dial. Theolog. Aftron. nuperrime vulgato p, 40.
feqq.) male tamen cxinde evertiturimmanis ifta ftellarum fixarumdi-
ftantia.LicetenimLanfpergiiargumentis nomiullisfatisfacTumfit,ne-
quaqua tamenomniumCopernicanorum: utproinde jure culpandafit
ifta pradicTiAuthoris in judicando prxcipitantia, quamoftenditp.66.
quafi nihtlfolidi a Copernicanis proferatnr; quia unusLandfpergiusforfan
hallucinatur, ejufq;argumentaomnianonfuntapodi<Tica. Imo prodit
fe ipfum tanquam forex, quando p. 51. afleverat, nullum fe baftenus vidtffe
argumentum-, itemalta fe non vidtjfe, quam gemina iffa apud Landjpergium.
Miferum profecTo Galilxum! miferum Bulialdum! miferos me & alios
Copcrnicanos .' quorum argumenta tam facileexploduntur. Quod fi
Optimo Viro faltem placuiifet inlpiccrc Galilasum, deprehendilTct dia-
log. 3. p. m. 351. argumentum apodicTicum, nec fane contemnendum,
ab apparente Solis diametro, in ejus mediocri diftantia, min. 30. f.1800.
fec.feu 108000. tert.& apparente alicujus ftelke fixx primse magnitudi-
nis,nonmajore 5 fec,hoceft,300 tert.aut alicujusfextxmagnitudinis
50. tert. conftante. Unde apparcns Solis diameter 2160. vicibus major
cfficitur, & diftantia fixarum tam immanis fit, ut multo major fit femi-
diameter teme incomparatione orbis magni.feu diftantixTerrx a Sole
i2o8'femidiametrisTerra2 a nobis remoto, fatentibus etiamadverfariis,
quam femidiamcter orbis magni in relatioiiead diftantiam fphsrs ftel-
latse. Neque Galikeo impingetur lapfus in capiendis ftellarum magni-
tudinibus commifius: In co quippetamcautusfuit& providus, ut non
tantum Alfraganum, Albategnium, Tebizium, verum ctiam ipfum Ty-
chonem grandium errorum poftulaverit, & convicerit. Undc fatis
liquet, fuperelTe Copernicanis complura alia apodicTica argumenta,
*mam a Landfpergio allata funt, (licet illud ctiam diifimulare non
poffim , haud toties vapulare Landfpergium , quoties Anti-Landf-
pergius opinatur , fimodo penitius eum introfpicias, omniaque in
unum colligas.) Sed ur verba in rem conferam, adeatur unus Bulial-
dusin fua AftronomiaPhilolaica, fiSzniSetZet; meras fecTaris,- qui tam
tRnwpovtnus agit, ut Dni. duBois candor &modeftia mihi tuto polli-
ceatur, ipfumiftis demonftrationibusMathematicis,Euclideis & Ar-
chimedeis fundamentis fuperftruclis, lubenti animo ceflurum, Deoque
daturum gloriam, qui hominibus tantam divinse aurs particulam do-
i: nayit,

.' ■ ' ' '■';.■■',

CoPERMICUS REDIVIV U S. 2J

«avitj ut ejus ope ccefeftibus geniis fimillimi evafcrint, & veritates vul-
go profunde ignoratas eruerint. Hanc quippe nobis fpem facit init.
pag. 32. & in finc p. 33. Et bmnino reperiet (nc alios attingarn) apud
laudatum A. argumenta'' pleraque apodtclica, controverllam (ipfo fa*
tente) dirimentia. Interim lapfum fuum haut gravatim agnofcet,dum
nihil folidi a Copernicanis, quantacumque etiam argumentorum Jpccie pro-
cedant,afferri dicitp.dd. & paffim indialogo: cum tamen ipfum adhuc
latuerit, quibus fundamentis tum ipfe Copernicus in libris revolutio-
num , tum maxima Copernicanomm pars fuam affertionem aftruat»
Ipfe enim fatetur pag. i.fepmer Landjpergium, GaltUum, & meas dijputa-
twnes (Roftochii antehac tumultuaria manu & opera, quod non diffi-
mulo, confcriptas, nec mihi proinde nunc tantopercprobatas, tum ob
maturiorem astatem, tum potiffimumob caufas in prxfatione Specimi-
num Philofophiaj Cartefiana? a me rccenfitas, quo benevolu Lectorem,
remitto) nullos fuper hac materia confuluijfe Authores. Qui profe&o nort
fufhciunt illi, qui Copernicum depontedifturbareconatur: fiquidem
omniaadverfariorum argumenta innumerato habere,nec quod ab uno,
fed abomnibusautplerifquepro immoto fundamento afreratur, con-
veliere debebat; Quod cunclis fane Peripateticx &Ptolemaicx hypo-
thefeosfectatoribus Sifypheo faxo gravius erit. Sed miffo Dn duBois,
revertor ad fixas, carumque immenfam a Terra diftantiam. Equidem
quantum ad fixas, nonpermittuntquidem Phamomena, utipfasaSo-
le autTerra non magis quam Saturnum diftare arbitremur, nullata-
men obftant, quominusadquantumlibetimmcnfam diftantiamremo-
tas effe fupponamus:imo colligitur exmotibus cceli eas anobiseffeadeo
diftantes, ut Saturnus ad eas comparatus vidcatur admodum propin-
quus. Etfanequidni nobisliceret cumNobiliff. Carrefio part. 3. princ.
Thilof. art. 20. illas quantumlibet Saturno altiores fupponcre ? Si enim, .
earum altitudinem cum diftantiis hic fupra Terram nobis notis velle-
mus comparare, illaquxjamiis ab omnibusconceditur,non effetmi-
nus incredibilis,quam quxvis major: fi vero ad Dei creatoris omnipo-
tentiamrcfpiciamus, nullapoteftcogitaritam magna,ut ideofitminus.
credibilis, quam quxvis minor. Quapropter ut ipfa veritas circamo-
tumPlanetarum,& imprimisCometarum, tanto magis illuftretur, fine
metu alicujus erroris aflumit nofter Philofbphus ad eam explicandam
immenfam diftantiam inter Saturnu & fixas, art.7.20.41.85. Porro ficut
Solnativofplendore corufcat,& lumen a fe ipfo emittit,itaquoquefixx
nativo, nonmutuatitiolumine gaudent, fccus quam eftcumPlanetis.
comparatum. Hic autem non aflentior JSbanni Caramueli a Lobkpvvitz.>

24 Danielij Lipstorpit ■

fixarum omnium fiderum conffellationes non nifi puras folis imagines,"
millies millies infpeculari cryftallinx lphsera fuperficie refracr.as,exifti-
manti in epift. ded. ad Sublimium ingen. Crucem". Ratio per fc manifefta eft.
Interimnon diffiteor, unameandemque ftellam in duobus aut pluribus
locis pofle fimul apparere, prout nempemagis minufve incidunt radii
ab illis ad Terram venientes in aliorum vorticum extimas fuperficies,in
quibusjuxtaOpticcs prsceptajipfos refringi neceflum eft. Unde ctiam
fequitur,ftellas fixas non videri omnes exterra,tanquam inlocis,in qui-
bus revera exiftunt, fed tanquam fieflentinlocisfuperficiei noftrima-
joris vorticis,qui Solem in centro habet,perqua?tranfeuntilli earum ra-
tiii, qui ad terram, vel ad Solis viciniam perveniunt: <ju# loca cum ai>
Aftronomis non deprehendanturfuifle mutata, ex quo ab ipfis notata
funt, nibilaliud pernomen Firmamentifubinnuunt, quam iftam ex-
tremam noftri majoris vorticis fuperficiem, & ambituirisficut iUudprae-
claredemonftratPhilofophuspart.^.pr. art.131. Prxfiipponimus autem
ftellas fixas omnes non verfariin unius alicujus fphsrx circumferentia,
cujus oppofitum antehac creduli admiferunt. Minime. Sed ut Sol va-
ftumquoddam circa fe fpatiumhabet, in quo nulla ftella fixa contine-
tarj itafingulxfixse abomnibusaliisvalderemota? efle debent, &una:
tnuko magis quam alia: a nobis, &a Sole diftare. Sic enim illa, qux in-
ter fixas apparet inarqualitas, tam erit amajori vel minoriearundemdi-
ftantia, quamamajoriminorivecorporummole. Ad fenfum quidem
fixarum regio apparet efle orbicularis, feu fphsrica; at frivolum eflet il-
lius figuramcertodeterminare velle, quineque fuperficiem illius exti-
mam videmus, deprehendimufve, in quid,ubi,quomodo definat, ne-
que intimam etiam ullarationedifcernimus; qui, quicquideft furfum,
aregione ufquefuperioris aeris, quafi in eadem diftantia fuperficievc
conftitutum habemus. Scilicct mundi fant&Mpoi hv tJ «7r«p&> fpatio;
dequibus agitJ0rdanusBrunusL2.de lmmenfis& Innum. Nequeab hac
fcntentiaalienus cftCl.PetrusGaflendusinfualnftitut. Aftron.lib.3. c.2.
Itemque Thomas Campanellain Apol. pro GaliLeo c.4. adp. arg.-p.50.
Nam poncre plura fyftemata parva intra unum maximum, ordinata
ad Deum, nequaquam eft contra Scripturam, fed tantummodo contra
Ariftotclem. Qupd autem Copernicus in libris revolutionum, voca-
bulum Sphara? paffim ufurpet, id accipiendum eft ampla vocis fignifica-
tione, &infenfu vulgari; idemque valet, quod extimus &fummus in
mundo locus, & aliorum corporum afpe&abilium ambitus. Cum vero
fixarum lumina eandem inter fefemperfervent diftantiam, ideo indiccs
funt theoria: Plancurum, & ad ipias motus & pofitiones csterorum

CoPERNICUS ReDIVIVUS. 25

�mnium conferuntur, Planetarum nempe congreflus, & a fe invicem
factx feparationes. Nam quod nonnulii illam aliquo modo etiam mu-
tari exiftiment, ejus apparentiaealiam caufam Copernicus in dedu&io-
ne motus [terreftris aifignat. Intra Sphxram ftellatam orbes Planeta-
rum hoc ordine comprehenduntur.

3. Primus &fixis proximus eft Saturnus, tricorporea forma prx--
ditus, prout eum obfervarunt Campanella,Galilxus, Hirtzgarter, &
Wilhelmns Schickardus; vel ex tribus ftellis compofitus, authore Pc-
troKrugero; velmodo unus,modotriceps, alias procerus, alias rotun-
dus,mox ovalis,five cnm anfulis & inauribus,obfervante Scheinero: vcl
habens fuosfexlaterones, ab Antonio Mariade Reita., Capucino Co-
lonienfi, xvn, xvin, xxn,xxui, xxiv, Januarii& v,&ix Februarii
anni mxpfevoitKlitf mdc xliii obfervatos, & ope fingularis fuiTelc-
fcopiideteifios; cujus noviSaturnini fyftematis typuin exhibent p.8r.
&83. libelli, cuititulus, Kovem SteUm circa lovemdetetlte, Lovanii ann. cit.
typis Bouvetianis exfcripti. Hos Saturni errones confirmant fuo cal-
culo Favius Chifius Epifcopus Neritonenfis, Vrbani vni. Legatus a
latere: & Joh. Caramuel a Lobkowitz in epiftola ad eundem 3 Julii
An. xliii. Lovanio perfcripta.Neque diffentire videturPetrus Gaifen-
dus, qui, etfiin urbaniiTimojudicio fuo deix. ftcllis circa Jovemdetc-
c~tis adGabrielcmNaudxum eodenaanno emiflb, de novisjovialibus-
fatellitibusfubdubitet,Saturnitamenfatellitcsnonimpugnat. Idemde
Saturni cohxrariis (ut ita loquar), qui latenbus ejus ailidentes ipfum
ovalem conftituunt, non audet fimpliciter pronunciare, efTe illos duos
affeclas, quicirca illum continuo circumferantur. Rationem dubitandi
hanc expromitpag.161. Inftit. Aftron. quodiftiduo orbiculi, adlatera
ejus interdum apparentes, non fint eadem forma conftanter confpicui,
fed interdumacuminati, exporre&ifquequafi brachiis, relictoqueme-
dio intervallo, quafi anfnlx Saturno adhxreant; interdumquafi unum
idemque cum ipfo corpus evadant, provectis contractifque hinc inde
verfus extremas cufpides intervallulis; ac tanta infuper varietate Saturni
corpustransforment, ut exfpeftandum omnino arbitretur, quoufque
tota &facierum, & periodorum diverfitas obfervata fedulo fuerit. Bu-
lialdus tameninfuoPhilolao lib.4. cn. eoslateribus Saturni femper
aflldentes facit. Quod certe non congruit obfervationibus a Gaflfendo
faftis, opeTelefcopiiaGalilxo, dum in vivis adhuc effet, ipfi donati.
Meminit ejus obfervationis in Judicio ad Naudxum hb. cit. p, 21. 22.
hifceverbis. Dirigens Telefcopium fub Augufti ultimo elapfi initium tnSaturni
«c lovis fteUditfnturM brevt Acronjcbas, deprebendi ejfe Saturnum Anfularum fua-

i6 Danieiis Lipstorpii

rum expertem. Tuerat res mibiprius invifa; & quia tunc memini GaliUum idem
obfervaffe ante annos xxx, dolui admodum, me nonfutffe attendendo diligentiorem s
tum ut intelligerem,quam crebr&aut rara hujufcemodi defeclionesforent; tum utfft-
ciatim adnotarem,quonam tempore ifta occoeptffet. Nam confcriptum quidem in mtis
commentariolis babeo , quaforma viderim Saturnum anni mdcxxxiii. menft
Iurito. mdcxxxiv. Aprili. mdcxxxvi. Novembri. mdcxxxvii. Febr. Iulio,
Uovembri. mdcxxxviii. Decembri. at nufquam eum fttiffe Anfis dejiitutum.
Quapropter fattus cautior attendere deincepsvolui, fi forte fieri compertum poffet,
quandonam Anft refiituerentur; atqueiccirco, quotiespenefavit cceltferenitas, Te-
lefcopium mibi pramariibusfuit, quoad ufquemenfe Februario tam Saturnusquam
lupiter, futuri proxvme conjuncli, (quod nofti ritfi vigtftmo quoque anno non evt-
ritre) occiderunt Heltace, feu videripoffe vefperi defierunt. Acputereo quidem Sa-
turnum fui(fe toto eo tempore Anfulis fuis adhuc fpoliatum, & me avide exfpe-
clare matutinum ejus exortum, ut explorare valeam, illaf ne adhuc recuperarit.

4. Quod autem Reitanas fpe&at obfervationes, tnm proxime me-
moratas, tum mox fubjungendas, earumque admirandam perfpica-
ciam, non poflunt illse ullo modoTelefcopio, fiveTubo communi vi-
deri ac difcerni, aut reperiri, fed tantum Telefcopio novo, ab ipfo Rei-
ta adinvento, in decupla & majori adhuc proportione oblata amplifi-
cante; cujus beneficio Saturnum&Jovem frequentiffime novis erro-
nibus ftipatos obfervavit. Solus hic fidiffimus aftrorum proditor Gali-
la?i Telefcopio ordiiiario palmam infinitis parafangis prseripit, cum
uno obtutu (teftante ipfo) totam circumfufam Jovi & Saturno legio-
nem & comitatum exhibeat, Galilxano interim vix centefimam ejus
partem aperiente. Et ut ejus nobilitas, & praftantia inprimis innote-
fcat, apponam huc ejus verba ex epiftola ad Lobkovizium p. <Sp. 70.
71. lib. cit- multa obfervatu digna complectentia. Ita autem fonant.
Quid?& adhuc beri cumfiupore & fummaadmiratione atque deleclatione fuda-
rtum Veroritct, ,five faciem, Domini N. I. C. maximafimilitudme in aftris expref-
fam infigno quafileonis, intra vSquinoclialem & Zodiacum circttlum, clarifitme
detexit: & ita primo ftatim intuitu banc fimilitudinem menti ocultfque impref-
fit, ut centies reiteratis vicibus infpiciens nullam figuram altam, aut magis fimilem
imaginemaffingere ei poffibilefuerit, quam fudarii Veroritca, autfaciei Domintl
Continet autem b&c conftellatio pulcherrima [libero oculo & tubo ordinario Gali-
hano vere vifibilis) [ultra 120 aut $o lucidiffimas fteUulat, denfifftme, uti agmen
apum, in medio compaclas, 4. majoribus in angulis quafi conclufas (uti figura
p. 90. ab ipfo ibidem depicla qualitercunque exhibet). Quin & Aquila-
rem Ljram,adbuc beriplufquam tjoftellisconftare,fignum Tauriultra 20odidici;
fed & micantts Pleiades, ceu fiupens imuittts f&pius quaft Apiarium, denfiffimo

CoPERNICUS REDIVIVUS. Ij

agmme apum qttafi circumdatum, confpexi plufquam centum faculis decorum. SeA-
quid de Oriontsimagine & majeftate dtcam) credml Si ei \ ooftelias intra qua-
drigamcontentas tribuam ? Vro Deum! nec6oo nec 700 fufficiunt; fedneque $00
tjusnumerum&exercitumclaudunt. dicamegotilterius. Soltts Orionomniumfi-
xarum baclenus ab Aftronomis cognitum numerum abfirbet: ita utrevera ultra,
tnilknarium numerttm ejus exercitus folus excrefcat. Ouid bic Aftronomi? &c.
Hxc ille. Similiter Joh. Caramuel a Lobko vitz in epift. ad Reitam
p.103. meminit fimilis tubi a fe parati o&o pedes longi, quo detegendis
& menfurandis, Lunx maculis infulas, montes, valles diftincliffime ob
fervet.&curiofiffimedelineet: qui mediocris virtutis exiftens Jovem ad
fefquidigitimagnitudineexhibeat,SolemIovialem,feuJovialiumfatel-
litumlucidiffimumad magnitudinem grani piperis. Saturnum, ad ma-
gnitudinem Lunserotundum,fepe fit dimenfus. Stellas fixas primi ho-
noris adLunxmagnitudinemcircinatasobfervet, &ineifdem multas
eafque magnas & diverfas maculas, Lunaribus ipfis fimillimas, quales &
in Jove & Marte deprehendit. Talem ego tubum Hamburgi apud Cl.
Dn.Joh. AdolphumTaffium vidi, priufquaminBataviamconcederem.
Nec diffimilem fuiffe oportet eum, cujus meminit PetrusGaffendusin
vitaPeireskii p. 30j. Rubenius, inquit, antealiquotannosad Peireskium fcri-
pfit HejmumPtcloremperfpexiffeapudDrebbeUiumOpticumtubum! diametripaU
maris; quo liceret in difco Lun& dtfcernere campos, fylvas, adificia & munimenta
iocorum, noftratibusnon abfimilia. Ego interim utor tubo jpedes Rhinlan-
dicoslongo, illo Heveliano non deteriore, quem SereniffimoHolfato-
rum Principi, &LubecenfiEpifcopo Dn, lobanni, Domino meoClem.
donavit, cujus ope&Medicxafidera, &maculasLunares,item varia
lucis decrementa in Venere non incommode obfervare licet, quem ef-
fabricavit Dclphis quidam infignis vitrorum poliendorum artitex. Sed
rcvertamurinviamundefumus digreifi. Saturnumdiximus effePlanc»
tarum ultimum, & remotiffimum a Sole, tanquam univerfi afpectabilis
centro; illumquc in ampliffima fphjera moveri, (cum fuis lateronibus)
proximeque intra xxx annos, hoc eft, xxix Jigyptiis, diebus clxii,
27 horis, 36 minutis unum circuitum abfolvere, & ad locum redire,
quem prius tenuerat.

5. Secundus & Saturno proximus eft J u p i t e r , qui annis proxi-
mexii,hoc eft annis squabilibus ./Egyptiis xi, diebus cccxv, horis
xvii, min. 14. curfum periodicum abfolvit. Hic ipfeJupiternon fccus
atqueterra, 4 quafi Lunis comitatus^incedit/quas Gz\i\x\\s fteilas Medi-
tsas; ideo quod in ditione Medicxorum funt a fe primo omnium ccelo
dedu&se, & quia ipfe Florentia; natus atque educatus erat, fub dominio

l8 DANIELIS tlPSTOHPII

MagnorumEtruriasducum, qui cxIlluftriffimaMedica:a familia oriun �
difunt(vid.ejusNunciumSidereum): quasSimon Marius,primus ea-
rum apud Germanos inventor, Brandeburgka fidera appellat; hanc prjeci-
pue ob caufam, quodmbCelfiffimorumMarchionumBrandeburgen-
fium domimo natus, & axiv statisannoipforumliberalitatcenutritus,
inltalia & percgrinisAcademiis fuftentatus, eorumque beneficiis pcr
omnem vitam potituserat. Keplerus illas vocat Circulatores loviales, Alii
Circumjoviales, & Circumplanetares: alii aliter. Singula autcm fidera pccu-
liaribus nominibus infigniuntur. Remotiffimum vocat Marius Satur-
numjovialem , proximum ei Jovem Jovialcm, tertium Vencremjo-
vialem ,ultimumdenique & JoviproximumMercurium Jovialem. Cu-
jus appellationis caufam videinejusMundoJoviali an. MDCXivNori-
bergse edito, fub lit.B. Vd fi ifta nominaminus placent, Primum vo-
care licebit (cum eodem Authore) Jo. SecundumEuropam: Tertium
ob luminis majeftatem Ganymedem: Quartum denique Califtonem.
Harum enimtrium virginum &formofiGanymedis amore furtivojo-
vem fuiffe captum, Poetac fingunt. Hx autem ftellae per fe pariter acalii
planetstencbrofsfuntj&aSole lumen recipiunt, quodcx cclipfatio-
nc illorum corporum luminoforum , quando in conum umbra Iovis
incurrunt, manifeftumredditur, Porro ipfasStelias circaloveminEpi-
cycloferri, nemo,quodfciam, illorum, qui bencflcioTelefcopii illas
obfervarunt, negat: quamvis , quodconvcrfionistemporaattinet,ali-
quam diif erentiam deprchenderim intcr Galilacum Gal. Simonem Ma-
rium, Wilhelmum Schickardum, & Petrum Gaffcndum, qua: ex inftru-
mentorum ufu non adeo accurato, propter maximam diftantiam, for-
fanprovenirepotuit, DicitGalilaHisp.m,illam,quadovivicinior cft,
rcvolutionemfuam abfolverehoris^zcirciter, fcquentem tribus cum
dimidio dicbus, tertiam diebus 7, &remotiffiniam diebus iy.Wilhel-
mus Schickardus contra in opticis obfervatiombus, quas defcriptas apud mtpof-
fideo, tardilfimam (remotiffimam) 14. diebus naturalibus, proximam
octiduo, reliquas duas citius etiam periodos fuas abfolvere pronun-
ciat. Qujefane differentia nonexiguaeft. ExcufandustamenSchickar-
dus ob id, quod ipfi non fuit ibidem propofitum accuratc illorum
motus determinare. Minorautem eft illa, & vix ullius momenti difcre-
pantia , quam inter Marium & Gaffendum rcpcrio. Hic intimam
dieuno cumdodrante.fuccedentemdiebustribus cumfemiffe; tertiam
diebusfeptem cumfextante ; extimam diebusfedecim cum beffemotus
fuospeculiares obire ait. Ille denique SaturnumIovialem circumfercn-
tiam fua: gyrationis pcragrare fpacio dierum 16, horarum 18, minuto-

COPERNICHS REDIVIVUS. 2p

rum primorum p. 15. fcc. Secundum vel Iovem Iovialem diebus 7, ho-
ris 3, jSmin. 34 fec. Tertium vel Venerem Iovialem diebus 3, hora-
*umi3,i8min. QuartumdeniquefeuMercuriumlovialemdiei, ho-
ris 18, 28 min. 3ofec. Equibus liquet, celeritatem motus augeri cum
appropinquatione adlovem, prout etiam inPlanetisprimariis antehac
ufitatis pro vicinitate ad Solem fieri deprchendimus. Mcrcurius enim
Jovialis celerior eftVcnere, VenusIove,Iupiter denique Saturno Io-
viali. Quod autem attinet extremum mundi Iovialis circuitum , pcr
Galilaei & Marii obfervationes deprehenfus eft ille lovis erro, qui ma-
xime elongatur a Iove, in medialovis aTerra diftantia ad 13 quafi mi-

' nuta a Iove in utramque partem excurrere. Cumquelupitcr (fumendo
I^minuta, nenimis hoc Ioviale theatrum coarcTxm) in tali aTerra
diftantiaoccupetminutum unum fua vifibilidiametro, cuirefpondent
iooomilliariaGermanica, tunc femidiameter totius fyftematislovialis
occupabit 14000. &totadiameter 28000 mill. Germ. Et 11 per eandem
proportioncm invcrfam, ut 7 ad 22 argumenteris, erit totius mundi
Iovialis ambitus extrcmus 88000 mill. Germ. comm. Quodfi cuipro-
lubium fit,ex obfervata eorundem Planetarum clongatione,& motu pe-
riodico, celeritatem determinare per mill.Germ. deprehendetur Satur-
nusIovialis inunahoraconficere2o6raill. Germ.circiter. Iupiterau-
temlovialis una hora 2p2 mill. Germ. Venus 369 mil. Germ. Mercu-
rius dcnique Iovialis 440 mill. Germ. comm. qui fane motusrapidiiTi-
mus effet ac celerrimus. Vcl fi non placet hcec dimenfio, tutius erit ipfam
expedireper diametrosapparentes. Cumquediameterlovis apparens,
in media a Terra elongatione obfervatafitaMariounum circiter minu-
tum fubtendcre; cumque 3 planetse Iovialcs 4. 2. &c 1. Mario eidem
quoadapparentemmagnitudine, arqualesfere vififuerint, &quafiduo-
decimam partem diametriloviscequare; tcrtium autem octavam ejuf-
dem diametripartcm obtinere conjiciat, promovcbitur remotiifimus
una hora per 2 -₂- diametros proprias. Secundus 2 diametros cum 2 ~
quafi. Tertius 4 diametros proprias. Quartusdenique 5 diametros pro-
priascum j-promovebit. Cxterum, qui volct exacte omnia fcire ad
TheoriamPlanetarumIovialiumfpe<ftantia,confulattum GaliheiNun-
cium fidereum, tum SimonisMarii Mundum Jovialem.

6. Interim non debeo prztermittere obfcrvationes Reitanas, qux
Jovis aulam adhuc 5 aliis comitibus, & magnitudine, & orbium fuorum
amplitudine,&numero deniquequatuor prioribusMedicxis velBran-

¹ deburgicis multo fuperioribus, auxerunt; adeo , ut fpatium illud to-
tum, quodinter Saturnum & Martem utnmque immenfumintcriacet,

30 . Danieiis Lipstorpii

impleant. Nam & eorum gyri, motus, & magnitudines admirabili pro-
portione fe invicem refpiciunt, ita uttrcs fupremi omnino terram no-
ftrammagnitudineexcedereab ipfocrcdantur, & ad Martis amplitudi-
nem quam proxime accedere. Teftatur ipfe A. in Epiftola ad Putea-
num, 6jan.ann.XLiiih.fec. CoIoniaAgrippinapcrfcripta, fingulos
fe errones duobus & tribus diebus notabilitcr loco fuo motos, & muta-
tosvidifle; ita ut quandofupralovem fe verfusSaturnumlibraverint,
minimi apparuerint; aliquando vero apogxi omnino difparuerint,
donec infra Iovem verfus Martem delati multo majores denuo appa-
reant; imo nullatenus hofce novosPlanetas eandem fervarecum4 reli-
quis Medicseis motusrationem; cum enim Medicasi nunquam direftc
fupra, infra, aut peneslatera videantur, hofce nullam difterentiam loci
refpicere, aut refugere, fed plena majeftatc perpetuo lovem fupra, infra,
&lateraliter ambire, in circulU, VenerU, Mercurii, &Lum, imoipfo ambittt
Solari majoribus ,Jpatio tamen temporu illU minori, adeo ut quidam jpatio si die-
rum, uhor. alius tempore bimeslri fere, alius ftatio minori, & majori alter, &
txtimm circa lovem revolutiones compleant. Ut autem ab aliis Medicaeis dif-
cernerentur, Terdinando-Tertianas, five Vrban-Oclavianas Stellas appel-
lare voluit. Typum earum vide fis pag. 85 & 87 lib. de ix.Stcllis circa
Jovem detectis. Primam obfervationem inftituitReitaxxix Decembr.
wdcxlii. Tum enim cum ftupore prater intimos Galilsanos Comi-
teshofcedeprehendit, quos quidem fixas eftc initio fufpicatus eft, fed
dies quartuslanuarii,anni infequentis, omnem ipfi dubitationis fcru-
pulum exemit, cumduas Stellas cc promotas videret in dd: duasvero
ee in//, & comitemg motu contrario in /;. Et quia ulterius a die xvn
ad xxiii Ianuarii continuo mutatoshofceloviscomitesdeprehenderat,
duobus nempe Medicaeis infra Iovem, & aliis duobus fupra eum exi-
ftentibns, ipfis interim novis fatellitibus tum reip. aliorum, tum inter
felocum mutantibus, non potuit kfe ulterius continere ab aflenfu novi
Iovialis fyftematis, fixasillas cfle impoflibile ratus. Et quamvis Petrus
Gaflcndus a Reita hac in parte difcedat, fixas Veteres fuifle fufpicatus,
fufcepit tamcn in feReitx patrocinium Joh. CaramuelaLobkovvitz,
demonftrans contraGaflendum, velReitanas obfervationes infideles,
vel Stcllas obfcrvatas circa Iovem erraticas efle.CumqueGaflendus nec
velit, nec poflit aftruere illud prius, hoc fecundum concedat necefliim
cft. Et tantum dc love, ejufque Satellitibus.

7. Sequitur nunctertiusPlanetarum fuperiorum M a rs , quiin am-
pliore quidem Sphajra quam Terra , at minori quam Iupitcr gyrans,
proximeintraduosannos unam integram circumvolutionem conficit,

CoPERNICUS ReDIVIVUS. 31

feu anno JEgyiptioI, diebuscccxxt,horis xxii , 24 min. Intcrim neque
hocomittendumeft, quod in Martis quoque globo multa admiratio-
ne digna occurrant per nova perfpicilla Campanella:, Reitx, & Lobko-
wizii obfervata. Mars quippe in medio fui montem habet nigrican-
tem, non confiftentem, Lunx montibus (qui tres fiffuras habent, &
Terrg montibus excelfioresobfervantur;nempeutJ.Keplerusinfomn.
Aftron. num.ioyfpeculatur, Smill.) altiorem. Cingulumprseterearo-
tundum ad Iridcm maxime accedens, fedpaulorubicundius, radicem
montis illius circumdat; reliquum hujus Planetse difcum abfolvit. In
eodem detcxitante paucos annos quafi globulum quendam ad cen-
trum, & proxime oram circulumnigricantem,FontanaNeapolitanus,
eximio fuo Telefcopio, cujus beneficio in Jove quoque duas aut tres
tranfvcrfas nigricantes fafciolas deprehendiffe perhibetur. At non in
Martetantum novasmaculas, fed & circa eum novos fatellites depre-
hendit Reita, illostamen non enumerans ob motus ejus celeritatem,
quifacit.quominusafixis difcernantui-, nifiinftationetantum. Ejfeta-
mn indubttatum hunc comitatum pag.72.lib. deix. ftellis afHrmat, itaut
feiula obftrvatione & diligentia tempore & modo brevi fubjugandum fperet.

8. Quartolocofuccedit Terra, curfumfuuminttaannumnatu-
ralem abfolvens fimul cum Lvna (qux tanquam in Epicyclo circa
famfingulis diebus2p~ unam abfolvit converfionem). De Lunx ma-
culisresnotioreft, quam utdeiisquicquam afferatur. Illudtantumhic
notabo , quod per tubum Campanclla: (ex relatione Gallici cujufdam.
Authoris) Lunabis major apparueritin loco illo, quiParifiis laPlact
Royale appellatur. Mira fane, fi vera funt. De maculis videatur Kepleri
Epit. Aftron. Copern. It. Optica, & fomnium Aftronom.

9. Quatuor fuperiores Planetas intra fphsram ftellatam conclufos
jamattigimus.SucceditVenus,in mundano noftro fyftematc,revolutio-
nem mtegram diebus 224, horis xvn, 26. min perficiens, vel, ut alii vo-
lunt, intra menfes o&o. Moveturipfainfraterram,Solemasque, ac fu-
periores orbes ambiens, quod mutatio figurarum & phafium in eane-
ceffario concludit, qux a Solis illuminatione proficifcitur. Nam & cor-
niculata & rotunda apparet, non fecus tanquam Luna quxdam Solaris:
quod argumentum fane demonftrativumprasbet fuae circaSolemrevo-
lutionis.Talesenimfuntcjusphafes;(proutaKeplero olimnotatsefunt,
&anteilluma Galilseo, ut&anno xxxvinaCl. Bulialdo,) ut,dum ad.
conjunftionem accedit, matutine decrefcens, vel vefperiaugeri inci-
piensrecedit,appareatrotunda. Quodindicium eft, ipfam fupra Solem
exiftere, refpe&u oculiin Terra pofiti; falcata enim appareret, fi infra

ji DanielisLipstorpii

Solcm moraretur. Cum igitur rotunda , & luminibus plcna cernatur,
oportetlineamradii directiitaferri aSole adVenerem,utreflexusTer-
ram pertingat; quod fieri nequit, nifx inter Venerem '& Terram Sol in-
teivcniat, ut fubangulo acuto reflexionesluminisfiant,& unaeadem-
que fit communis bafis illuminationis a Sole , & pyramidis vifionis.
Quotiefeunque autcm bafis illuminationis cum bafe vifionis commu-
nicat, nec una&eadem ambGefunt, videturparticulatantumillumina-
ta, adeo nt lumen Veneris curvatum inoculos fundatur,ficutLuna:cum
Solifubeft. Cxterum hociTn^uonKoV&opticisrationibus, phasnome-
nisoptimeconfentientibus,demonftrantClarifl'.Viri,IfmaeIBuIialdus
lib.4. cap. 14. & Philolaifui, PctrusGalTendusInftit. Aftron.lib.3. c.6.
qui unacumpulcherrimis fchematifmis videantur. Unde firmitercon- .
cludo, Circulum Veneris non intra Solm&Terramccntineri, fed circa Soktn
ipfamvolvi; fecusquamfalft.Ptolemaiu hpothefiplacuit. DeeadcmVenere
pulcherrimam & admirabilem obfervationem habuit Gaftendus menfe
Februario Anni mdcxliii, illam, cum fic attenuarctur in corriua, ut
multis diebus ante fuum cum Sole congrefllim futura invifa exiftimare-
tur,tamen altero ante congreflum (ijejufdemFebruarii) die non folum
fibi confpecT:am fuifle,fed vifam etiamfpecie increviffe: cum nempeta-
lisfuerit ejus falx, qualis eftLunsedierumtrium. Caufatur tamen iati-
tudinem ipfius Borealem 8 aut 9 graduum, qua? hunc effecYum produ-
xerit, imo ipfamftatim poft conjunctionem mane videre faciat. Vide
epift. adNaudaeum pag.56. Cui obfervationi fubfcribuntReita,& Lob-
kovicius lib. ante cit. p. 143. Alias ejus phafes hoc inferunt, ut quo pro-
pior nobis llt, eo minor videatur, quia paucioribus digitis fui corporis
a Sole luccm cbibit. Eidem Veneri duos circumferrMaterones, aFon-
tana Neapolitano efle obfervatum, perhibetur. Sed hoc aliis examinan-
dum relinquo. Nunc pergo ad Mercurium, ubi prius verbo notavcrim
lapfumCopernici, quiexinde, quodhsec mutatioa fe (opeTelefcopii
dcftituto) obiervarinoupotuit, pronunciat, corpus VenerU vel per fe ejfe
lucidum, vel tali conftaremateria,qu�imbiberepofiitlunienSolare,idqueperom-
nem fuiprofunditatem tranfmittere: ita ut femper fefe nobis rejplendefcentem exbi-
bere queat. Interim excufatum habebit Virum magnum, quotufquifque
fecum perpenderit aciei ociilorum hebetudinem, & facultatis vifivx
iinbecillitatern,miium in modum mediante divino Telefcopio poft Co-
pernici fata adiutam, atque reftitutam, cujus inftrumenti beneficio in-
finita obje&a,qus vel per diftantiam fuam,velpropterparvitatem erant
invifibilia,fadia funt con{pe6tifiima.

10. Sextum denique, & Soli proximumlocumME rc uriuj tenet,

CoPERNICUS ReDIVIVUS. 33

o&uaginta dierumfpatio Solem circumcurrens, juxta Copernicum &
GulielmumBIacu: vel d"iebiis87, hor.23 , 4$min. circuitum omnium
breviiTimum abfolvcns, juxta Bullialdum &Gaflendum. Caufa autem
diverfitatis eft, quod Mercurius plerumque occultatur fub Solis radiis,
& rariflime apparet. Et certc notum eft, quod Mercurius & Venus ad-
mirandis fuis apparitionibus diu fufpenfos tenuerint Aftronomos,
antequam faltcm de fitu illorum aliquid certi ftatuerent, nc dicamnunc
de motibus periodicis. Unde quoque fufpicor cum Galiixo pag. 445?.
fyft. M. Saturnum ob tarditatem fuam, & Mercurium propter affiduam
occuItationem,ultimosextitiiTe,quiprovagabundis&errantibusagno~
fcerentur. Unde certe mirum non eft, quod illi numeros Aftrcnomo-
rum fa:pe fefellerint. Quocirca Copernicus propriisinMercurio obfer-
vationibus deftitutus, nonnullasexlibro obfervationumGualteri, di-
fcipuli Regiomontani, & cujufdam Noribergenfis mutuari coadus eft,
quas licet non fatis fideliter&prsecise fuis demonftrationibus &placi-
tis ipfum applicuiffe judicet Tycho Braharus (vide cjufdem Aftron.in-
ftaurata? Mechanicam, fiib lit. G. 2.) tamen optandum fuijfe dich_yut m reli-
quis Planetis, jquos exfttis obfervationibus rejlituere ingenti aufu laboravit, non-
tnulto incertiores obthsuipt. Caufatur autem Copernicus iphseras nimiam
inclinationem, & Viftuls fluvii vapores, quod Mercurium non obfer-
vaverit. Et quamvis Tycho fingulis pene annis eum tam matutino tem-
pore,quam vefpertino diligenter fenotafle dicat, (ututrarinimcap-
pareat)in infiilafuaHuena, adhuc inclinatiorem fphxram habcnte, &
mariundique vaporofo cincta ; magnumtamen Copernicum excufat
eo nomine, quod ipfiussdes ita erantdifpofita?, utliberum undiquaq;
non pra;berentHorizontem,ideoque minusobfervationibusprasfertim
ejufcemodideclivioribuscommoda: eflent: quodipfumfibiftudiofum
illum, quem forfan eo altitudinis poli examinandx caufa ablegarat, rc-
tulifle memorat.

11. Cseterii ipfum Mercurium Soli fubcurrentcm jam pridem inlpexit
quoq; Gaflendus; Mercuriique phafes 24 April. A.xliii. accuratiflime
obfervatas,quafiperfec~te dividuas,exhibet Rcita p.89. lib. dc ix Stellis,
NequeuUam mtra Veneris & Mercurii, (cujus phafes p. 88 & 8p exhibet) in
maxima eorum a Sole remotione, & Lum diotdua digrefione, differentiam fepojfi
cernere affirmat; ita ut quod menftrue in Solis & Lunx conjunctione, &
00 nobis apparet,idinVeneris&Mercurii rnatutina & vefpertina con-
junctione accidat. Et quod in illius quadraturis, hoc etiam in horum
maximis digreiTionibusneceffarioevenireneceflhmiit,nonfoluquoad
luminis aSole mutuati mutationem, verumetiam (ficasterafuntparia)

ja Danielis Lipstorpii

quoad effectuum productionem. Quod autem Galilauis exiftimet pag.
i^ifyft.M.inMercuriononpoffefieriobfervationemalicujusmomcn-
ti, proptereaquodiile fc non prsbeatafpiciendum,n:fiinmaximisfuis
digreflionibus a Solc, in quibus diftantia: ejus aTerra fint infcnfibilitcr
in2equales,.& proinde tales differentia: inobfcrvabiles ; in eo oppido
hallucinatur, & convincitur obfervationibus Reitanis &Lobkovizia-
nis. Quod tamen mirum non eft, quiaRcitanumTelcfcopium longif-
fimis poft fe intervaliis relinquit Gaiiteanum. Ipfas intenm phafes, feu
mutationes figurarum (abfoluta ncceflitate) eo modofierioportcrein
Mercurio ficutinVenere, illumquc, cum apparet, debcre orbem dimi-
diatum oftendere, ficuti Venus facit in maximis fuis digreflionibus, fa-
pientcr cenfet Galilxus, atqueReitx obfervationes confirmant. Alias
enim facile largior, difcumMercurii adeo parvum efle, & fplendorem
ejusitavivacem,cumSolitam vicinus illefit, utvirtuscommunisTe-
lefcopii non fufficiat ad deradendos ei cincinnos, ita ut undiq; circum-
tonfus appareat; quod equidem eleganter prsftat in Planetis aliis ma-
joribus, prout illud fxpius expertus fum in Venere , Marte, Jove,&
Saturno.

12. Omncs autem modo recenfiti Planeta: periodicos fuos motus
conficiunt eodem modo ab Occidente inOrientem,juxta fucceflionem
fignorum Zodiaci; nifi quod Terra motu triplici gyrct in medio quafi
Planetarum; &, velutaftrumprimarium (utcum Keplero loquar) ha-
beat circafc Lunam famulam, & pediiTequam, quo nomine Coperni-
cus illam appellat, ita ut eodem tempore, quo Terra & Luna circulunv
communem (orbem magnum quem vocant) femelperagrant, Terra
365 vicibus circa proprium centrum, & Luna duodecies circaTcrram
vertatur. De hoc autemmagno orbe, quemTcrra cum Luna pcrcur-
rit, notandum, quodipfecollatuscummundo afpe<ftabili/*/r«w punfti
injlar a Copernico concipiatur, quemadmodum ipfe Terra: globus ad
fixarum regionem collatus, quafi punctum a Ptolemxo & omnibus
haclenus creditus & admiflus fuit.

. 13. Inmedioautcm mundiaipedtabilisconilftitSohtanquamin cen-
tro mundi: Unde tanquam folio infidens regali, univcrfum Planetarum
circumftantium chorum regit, &gubcrnat. Quis cnim (ut Copernici
verbameafaciam) inhoc pulcherrimotemplo lampadcm hanc in alio
vel meliori loco poneret, quam unde totum fimul poflit illuminarc ? ii-
quidcm eum non inepte quidam lucernam mundi, alii mcntem, alii re-
ftorem vocant: Trifmegiftus Vijibihm Deuw, Sophoclis Eleftra imuentem
emnia, KeplerusSolemprxditumeffe vult viMagnetica, quae omnium

Copernicus Redivivus. gf

Planctarummotusregatacgubernetina;thereliquido. Sed ha»c ipfire-

linquo. H&c autem univerfi lampas in locofuocircapropriumaxcm

gyrat,unamque converfionem intra dies viginti feptem abfolvit,uti ar-

guitur ex conftantiffimo ejus macularum motu, primitus a Lyncco Aca-

demicodetecloj&pofteaaP. Chriftophoro Scheinero, (poftcujusdi-

ligentiam nihil circa iftarum macularum phxnomcna defidcrari poffc

videtur) confirmato , in Rofa Urfina. De hifce maculis varie varii phi-

lofophantur. Keplerus Solem noftrs telluri fimilem putat cxhalatio-

nibus infici, & nubibus nonnunquam obtegi, quarum rariores afplen-

dorisintenfiffimavimitevincantur,denfiorespofIintocuIoarmatocon-

fpici , denfiffimx etiam nudo. Scheinerus infulas in Solc liquido ober-

rantesexiftimat.QujScheinerumftquuntur,easSolarisOceaniperenni

fluxu promoveri, tempeftatibus inclinari, declinari, abigi, & nonnun-

quamfubmergiputant. Malapertius fideraeffejudicans, Auftriacano-

minavit. Antonius Reita vero maculas omnes repudiat, tam vanum efle

cas gigni aut exiftere inaut circa Solarem difcum exiftiiwans, quam fit

.vana exiftentia chimarra. Sedpace hujus Viri dixerim, in eo airais prx-

cipitanter agit, quod maculasSolares cum chinwera comparet, quarum

tamenproduftionem, & rationi, & fana? Philofophije optime confen-



Danielis Lipstorpii, LVBECENSIS, COPERNICUS R E D I V I V V S, SEU DE VERO MVNDI SYSTEMATE,

		LIBER SINGULARIS.

	LVGDVNIBATAVORVM, Apud JOHANNEM & DANIELEM ElSEVIER.

			clo.Iac liii.



		Danielis Lipstorpu
	lid	Danielis Lipstorpu
	lid

C A F. II. contmensdilutionem objeiHonum abincredibilimotm Terrefiris celeritate ducHarnm. ^. T)Rogf ediornunc rc<5to pede adfecundas objediones,cjuas afferunt JV adverfa? opinionis propugnatores ad negandam terra: mobilita- tem. Uix autem defumptaj funt a magna motus celeritate. 2. Dicunt; fi motus terne circularis [patio 24. horarum abfolveretur, citius motum iri Terraminfinitisgradtbusequo,vebementifttmocurfu deproptrantt, ba- culo violenter impulfo, globo tormentark ab igneo bombarda orifick prodeume. tsftquivklentus equi curfus videtttrquodammodo ptr aeriscomprefttonem,ejuf- qmrefiftentiam impedireequitis rejpirationem; baculusforti bracbioperaeremdu- clus fonitum edere ,ftrepitumquenon exiguum ciere ptrcipitur; globufque e bom- barda virtuttignca ejeclus, majorem adbuc ftrepitum,per aeris medtum volans, indtuere , experitntia tefte prebatur. Quorum tamenomnium metus cum itlo, quem terra revolutione fua dturna concitartt, non ejfet comparandus. Vnde confe- qutnter etiam ex velociori ifto terra motu, quo revoltttionemfuam diurnam conft- teret, bominesfuperTerrs.fuperficie ortbogonalitet■ftantes,fcepuh magni & al- tiftime ab ejus fuperfick protuberantes, arberes infublime pretenfe, &palatiafu- perba, ac turrts eorundemadnubesttfque ptrtingtntts, ftrepitum & dangorem longe vebementkrem ptr aeris rtpercuftwnem ac refifttntiam edtrent. Hsec omnia cum nuilo fenfu percipiantur, exinde poffe eos, qui Ptolemamm fe- <ruuntur,tutoftatuere arbitrantur,Terram tali motu neutiqua moveri. j. Verum quod attinet illam velocitatem infolentem, nequaquam ipfa fana: rationiadverfatur, aut momenti quid poflidctad evertendam Terrs convcrfionem diurnam, circa proprium axem & centrum. Ec- tmid reponet Ptolemseus ad inftantiam de (A«,Kf>ovs<rfx* motu incredibili - atque incomprehenfibili, in fuperioris libri cap. ultimo ipfi objectam, cujus tanto velociorem motum effe oportet, quanto ccelum majus eft Terra? 4. Quod autem exinde concludant, effe in docfcrina Copernici ne- gandas fenfationes proprias, cujuftnodi foret, fi nos, quileviffimx cu- juslibet aura: flatum fentimus, fentire non poffemus impetnm perpetui venti, tantanos velocitate corripientis, ut infinitis parafangis velocior exiftatatquerapidior celerrimo qtiocunqiieAquilonarifpiramine: Re- fpondeo ■, illud minime deftruere fenfationes proprias, fed potius ar- giiere fupinam quandam ignorantiam , aut certe minorem cognitio- nem CopernicajcE hypothefeos, ipfis ex parte inhsrentem. 5. Non



				Oanielis Lipstorpii
		»J4		Oanielis Lipstorpii
		»J4

		C A P. V. Continens quintas obje&iones de gravibus cadentibwper- pendicuUritenearumqueJdlutionem. i. TjRoducittandem Ariftotelesexperientiamquandam, acadentibas 1 perpendiculariter permotumretJum deorfum. Dicit, argumentumcer- tiffimum immobilitatis Terraeid effe , quod experientia quotidiana Co- pernicarum de Terrx motu eludat figmentum. Nam corpora gravia per lineam re&am & fuperficiei terreftriperpendicularem ex alto libere tlefcenderevidemusad eundemlocurn, & fpatium extenfivum, unde antea per rectam lineam fuerunt a projicierite mota. At hoc non poflet evenire,fi Terramobiliseflet. Nam eo tempore, quo projectile mo- vetur furfum & deorfum, a Terra feparatum, locus, ubi metus ipfius proje&ilisinitiumfumpfit, beneficio revolutionis Terra procurreret tanto tra&u verfusOrienrem,quanto fpatio procul a didtolocoproje- ctile decidens Terram attingerer. z. Dicmihi,q\xxth Matthias Maximilianus a Parafin p. no, quifieri pofiit, utlapisijummitate turmjuftomododemijfus punclumTerra infra fepofi- tumperpendicuiariter adamufiim contingatf Id enim circumduila interea Terra, cum curfusejus fit velocifiimus, fierinequaquampoffe te fupputatio docebit Geomi- trica. Siquidem in unofcrupulofecundo temporis Terra revolvi debet, etiam in his Borealioribus plagis,fere fefquicentum pajfus majores. Jtfig enim cafus iapidis aerem concomitatur, fed violenter eum tranfit. Exemplum cape agloboplumbeo, emali fummitatedemiffo, qui,dumnavis confijiit,ad malipedem cadet-.fivero navispro- cedit, idcmqueglobusdemittitur,punclumincidenm tanto (patio diftabit dpriore, quantum navis progrejfa fuerit in tempore plumbi decidentis, idque non alia de cau- fa,[nifi quod motus naturalis itbertatefui relicli globi, per lineam reclam verfus cen- trum Terra contendit. idim experiri licet in globo , quem bymbarda adper- pendkulum erecla fuper horizomem ejaculatur. Hic excurfu , recurfuque tan- tum confumit temporis, ut in parallelo nofiro bombarda ftmul nobifcum in- terea muitis pafitbm d circumatla Terra verfus Orientem promoveatur: undeglo- bus nonprope bombardam recifurus, fed tanto verfus Occidentem intervaBo ejfet dtfcejfurus,per qnantum Terra procurrens fefeinterim fubduceret. j. Ingenererefpondent Copernicani, negando Ariftotelis &.Pto- lemanprincipium,gravia exaltoliberedecidentiaperrectam ,& fuper- ficiei terreftri perpendicularem defcendere, cum adhuc qiiaerarur, num terraimmotaftet. Quantumvis enim globus terreftris in gyrumagatur, & pcr confequcns, terra: nihilominus extima fupeificiesuna circumdu- eatar,



tSo Danielis Lipstorpii Copernicus Redivivus. Sed ego nihil moror hancfententiam, utpotequasme non obligat, & quse edito Apologetico Galilaei Galilasi mitigata rurfus, & fepoiita fuit. Imo qiiam jpecialemfuijfe, & Galilaum modoattinentem, uthabuerit adverfm hunc fpeciales caufas, ita adverfusaliosmnvalituram, profitetur Cl. Petrus Gaflendus lib.j. Inft. Aftr. c.io. p.zo^. Quinimorairarifatisnequeo, hominum malignantium, & praeftantiflimis ac toto terrarum oibe de- cantatiflimisGalilauinventis invidentium, iniquas adhortationes tantu ponderis habuiiTe apud illam Congregationem , urtumdemumillam haerefinexpiandamcenfuerint,quaeper 8oannosjam peromnesEurope, angulos fcrpferar, &aTheoIogispariteracPhilofophispra;ftantionbus recepta erat:imo quam nullus Pontificu antea improbaverat.nec in Co- pernicoytiec in ejusafleclis.Gopernicu enim novirnus tantopere fuifle ab omnibusacftimatum,ut,cuinConcilioLateranenfi(ubLeoneX.ageretur deemendatione CarendariiEcclefiafticijRofnaad idex«ltimis Germa- niasfinibosYOcatusifitrltquianondum ipfi Gopernicoplaneperipe&a etat &mvefligata menfura AnniSolaris &Lunaris, ipii ab Epifcopo Sempronienfi, ejus CongregatibnisPn�fide,krjun&um fuit.utiterato, & afliduo ftudio, motus ceeleftesindagaret: quodipfepofteafelicirer perfecir,adeo ut juxta ejus do�lrinam non tarnum emendatum fitCa- lendarium , fed& compoiita: fint Tabulsomnium moroum Planeta- rum : im6 ipiaejusdocftrinafit LeonisXfuccefloriPauloIIl ( quoniam jUiTuPontificisconcinnata erat) confecrata,& ai> omnibusEcclefiafticis & politicis Virisdiligenterlecta, &examinataj necunquam improbata, cumtamen tum temporis nontam firmo talofteterir, quamperGali- lsum, ejufqueTelefcopinmfuitconfirmata, atquederaonftrata. � 15. Cum igitut teftimonia S. Sciiptur.x concra mobilitatem tert�,5c Quietem Solis allaca, apparen- tiam tantum fpettent, concludo eadcm Soli prtum Sc occafum, terrx quiecem apparcntct, non tevera, alfignare. Nam ut Deum O. M. ccelumactmamimplerecertiffimumeft, licet nobifcum balbutiens Sp. S. eum fepiflime ccelitus ad nos defeendere, aut a nobis tecederedicat, quiaid humano mote melius percipimus: ita quod Solem moveii, tetrarri ftare aflerar, nil mitum, cum ha:c alio ptorfus modo, quam fe habeant, oculis noftris appareant. Manet proinde adhttc immotum.Solem qniefcete, tertam perpettfo njoveri, um-i(tM ^«\|«/. » EPILOGVS.

		ATque hatc funt, qua: de Copernicano mundi Syftemate afferre vifum eft, quibas Benevolus & t dus Lector, fiquidem ipfi non diiphcuerint, poterit fuO modoftui, fimulqtiein majotisillai
				andi- undi

	fabrica, veluti in fpeculo opificcm non fine fiimma animi voluptate intueri. Sic enim nofinetipfos per teflejcionem cetnimus in ipfo Mundi majoiisopificio, utimmottalitatis noftra: memores adimmortalia ab his caducis anitni conatus meliores avettamus. Reftat pioinde, ut in forma: mundana:penitioti con- fideratione, ubi a templo in fcholam Aftronomicam reverfi fucrimus, mentesac linguas in fapientifiimi conditoiislaudestefolvamiis, &etiamin tetramotutam recondito, tamadmirabili, omnipotentis Creatotis fipientiam agnofcamus. Quaproptetapptehendamuseloquentiifimi Philonis raonitum egte- gium , quo rios adgratias & laudes Deo depcornendas hortatur, lib. deplantat. Noe' hifce vetbis. Nihil tft Dee magu frtfrium, tjuim beiufacere: nihilitemcreatura, cjunmgratituagere. guodjiquid aliudrt- trituert voluerit, id invenietjam ante non ad creatura offerentu, fed ad ifjim omnium creatoritfojftjjinem fertintre. Et quia didicimus, unum folum opus nobis competete ad honotem Dei &ciens, viddic«gta« siamm atuoneaa, illam fempet & ubique meditemut tum voce, tum bonis litetis.
			# a^U^)t>}>^' ityU*
			# a^U^)t>}>^' ityU*



		curnulaftijcum tecum Eutini verfarer.utab co ufq; tempore plurimum tibi debuerim, nec ulla ratione melius meum erga teaffe&um&: obfervantiam teftari potuerim,quamfi illos labores tibi nuncuparem,quorumprodromum & fpecimina Roftochiantehaceditatuofuffragio luculenter comproba- fti, tibique inprirriis placuifle ficpius coram Celfiflimo tuo Principe, &aliis Viris cordatioribus publice es profeflus: quoipiomihinon exiguum calcar ulterius in hoc ftadiode- currendiaddidifti. Tuvero, Celeberrime MErBOMi, intra annuumfpatiumfingulisliterisad me perfcriptis, tui amo- risdocumentaegregiaproduxifti, iifdemque crebro fignin"- cafti,mein focietatem &fcedusiIlorum, quos tibiconjun- «Stiflimos voluifti, efle receptum. Ut verbo dicam : Uterque veftrum concertavit cum inme amando, tum in meis ftudiis promovendisjquorumproinde curam ac patrocinium ulte- riusvobis fummopere commendo. Etuttanto alacriores in folito amore&benevolentiafitis, meam heic erga vosob- fervantiamperpetuampublicopignore obfignabo. Accipite igitur ferena fronte hoc qualecunque grati animi teftimo- nium, eoque vobis approbato incrementum date amicitia?, qua me augere velle & ditare, abunde hattenus mihidecla- raftis. Ego interira fupremum numen devotis follicitabo precibus,utvos diutiflimemihi & bono publico fuperefle jubeat. Valete,feliciterque rem gerite. Dabam Lugduni Batavorum,KaIend. ApriIis,ciDioe Liir. VEST. EXCELLENTIARVM cultor perpetuus Daviel Lipstorpivs, Piiilof & Artium LiberaiMag.

			Lecior.



		LECTOR BENEVOLE, Eometriam excultam innumera peperiffe commoda , eadem neglecla largammalorummeffem & iliada propullulaffe, bifioriarum monu- menta teftanturftdemquepaucisheicfirmabo exemplis. Pythagora /3s» fymcui fundammtum effe optimarum mathematicarum demonftratio- num, eatfefemel inventalatum fpeculationum campum ommbus fublimioribus;»- geniis iUtcofuiffe apertum, nemoelegantiorum ignorat. H<tc normamfeu yvd^ova,^ quamagnolaborevixab artificibusperficitur,fine artificum opera inventam oflen- dit,tandemque rationibus &methodis emendatam tradit. Sumptis qttippe tribtts regulis, e quibus unafitpedum $,alterapedum 4, tertiapedum i.iifqttefuis extre- mitattbus fibi invicem informa Trigoni applicatis, mrmam correclam exhibebis. Quocirca mirum non eft Pythagoram, non dubitantem, fe d Mufis in hac inven- tioneeffemonitum,cumalias proftngultiin Geometria inventis bovem Muftsim- mo\aret,tefte Cicerone lib.j. de Nac deorum , hac reperta, (ra i^y&W cpQoyaivits^hy iho ifihxi ywviccw \snroleivisow. Stwxtt^ tk~s <sfett%_ti�oKif, h.e. quddtriangulireclangulihypotenufa_yfeulatusreclo angulo fubtenfum aquepoffet, atquelatera eundem angulum continentia ) »0« bovem unum, fedcentumMujis immolaffe,tefteDiagsnzLaetiioYi\).viu,�>t hihen�o\\b.x.& forfanex ipfis lohanncRetichlino lib 2. de arte Cabaliftica. Qtta propofitione adjutus Platoagrumdimetiri,&quadratum grammaticis feu hnearibus defcriptionibus iuplicaredocuit,eomodoquemprodit Vttruvius de Architechiraiib.ix. cap.i. (quodipfum plurtbus viis diverfisexpedtri Geometricepotefltqttos inter negltgendus nonefiiUi, cujtts Autboreft Philander lib. tv. ad Vitruvium, indefcribendo abaco Capituli Corintbii;fi nempe datum quadratum circulo ctnxeris, ita ut tangat illius quatuor angulos, rurfuftfe ipfum circulum alto quadrato claudas, quodprtoris du- plum erit) quaab Euclide,& poftea aliter adhuc a iheone & Campano demonftra- ta,primoque Elemento Geometrico- inferta .prcdiit Tbeorema xxr. xi.Elem.uni- verfalius, prdieruntnobdiores quavtipropofitiones ,abEuclide in xni. Elementis ■ Geometrtctifm v .Itbrti Coritcorum:ab iArchtmedein i.ltbrti deSpbtra &Cy~ UndrOydecircultdtmenfione, de Conoidtbtis & Spbtroidibus, delineti fpiralibus,de ts�quif>onderantibus, deadtr.iranda ParaboUquadratura, de Harena numero: ab Apokomo tn Conicorum librti v 111 .& aliis,a Pappo invn i.librti matbematicarum GQllecTionum^Vuta^tnatQ des Cart(S_t& akisHeroibus inyeit & demonftrata-Hac f j inprimii.



		Ad Lectorem. inprimisadjutus Archimedesdemonilravit,quod omnisportio content a refta, &* a coniretlangulifeclione,fefquitertiaftt triangult eandem cum portione bajin, & aqualem ahitudinembabentis: Quod omnis fuperficies Spbtra quadruplafit circuli in ea maximi; quod cujufque Splura cj/lmdrus, qui baftn habet circulum in Spht- ra maximum, & altitudtnem Spb&rs, diametro aqualem, fefquialterhabeatur; & fuperfidesejuscum bafibus fuperficiei fpharafit itidem fefquialtera: & aliapafitm tbioremata ex iis educla, qu& quidem a natura ipfa inerant prius circa dtclMfigu- ras, verum nonfueranta Mathematicisante Archimedem tognita. Hac Pythagor* propofitione adminitulante invenerunt Geometra,circulos babere inter feproportio- nm fuarttm dtametrorum duplicatam Sphsras proportionem fuarum dtametrorum triplicatam: omnem pjramidem tertiam effe partem ejus cylindri, qui bafin cono eandem, & aqualem habuerit altitudinem. Qu& una propofitto fatisproinde ar- guit, quanta per Geometrtam fctentiis humanisfaclaftt acceftio. Etenim ope Geome- tris non tantum omnes alias Mathematicas, verum etiam methanicas plerasque ar- tesfuijfeadinventas conjlat exemplis quam plurimis. Atqueut Architam Tarenti- mim, Ugneam columbam volatikmfacientem, & Eratoslhenem Cjrenaum prater- eam, prodeat iterum unus Archimedes,fidifiimo focio Eucltdefemper comitatus ince- dens, hocefl, tbeoriamcumpraxiconjungens; quinontantum fuis macbinationtbut fubultima vitafcena M. Marcelli vicloriam diu multumque remoram eft ,fed & Hkronifuo multa commodapraftitit, cum in rafltftima illa mole adufus mariti- mos excttata, tum inprimis in deprehendendo aurifabrifurto. Nam cum Hiero rt- bus benegeftis auream coronam votivam diis in quodamfano conftituijfetponendam, tamque immani pretio, auro adfacoma appenfo artifict fabricandam permiftffet, opere dudum abfoluto,ftbiqueanteaprobato,comperitfeafraude arttficisfuiffecir- cumventum,quem dempto auro tantundem argenti corotu admifcutjfe rumorerat: ipfo tamennoninveniente,quarationejuftasde artifice poenas fumeret ,rogavit Ar- thimedem,ut infurtum inquirens,jure ne an injuriaarttfex injus vocareturfmdicx- ret. Hic oblatam fibiprovinciam non declinans,atque ob id fubtilifSimis meditatio- nibus vacansfortefortuna in balneumdefcendit, ibique infolio (labro) lavaturus, (utpotein quo lavarefolebantilli, qui fudoremfugiebant) animadvertit,quantum torporisfui in eo refideret, tantum aqua extrafolium effluere: qua rationede qutft- to edoclus gaudio exfilivit, nudufque domum remeans clara voce clamavit duptiKX, &pr,KX. NecdiumOratusduaselegitmaffasxqualisponderis cum corona, unam ex auro, alteram ex argento. Quoperaclo vas quoddam ad fttmmum aqua implevit, & immifia dtsitnclis vicibus utraque mafia, curate demenfus eft aqua effluentis copiam, faclaqueinterinaqualem effluxum comparatione, immijfaque torona Sole meri- diano clariusfurtum deprehendit; majorem aqu&effluxum mveniens,quam immif- sa prius auri mafta, pondere coron. aquali. Hacfuit una ex Arcbimed&is admirabi-* lii mechanica, qm tamen Geometrm fundamentis unice fubnixa eft, quod inter



		Ad Lectorbm. tiiaarguunt vamifttfoluttonesadiverfisfuperhacexcogitatr. alii qtitppe per A- nalyfin Geometricam,altiper regulamauream proportionis, alitper regulam Falfi (utpvocant) eam expedtverunt, uti videre eft tum ex j�X Rhemnii Fanmt PaU- monis libello depondertbus & menfuris, e Gemma Frtfit compendio Arithmetices, ex notis Pbilandriadcap.m.itb.ix. VitruviiPollionis: e Baptifta Benedicli Arttbme- ticis Theorematibus; ubi loco majfarum stqueponderantium , eltgit duas ejufdem tnagnitudtnis,at inxqualisponderis. Vnde iterum liquet Geometria ufusin mechani- eis & vita communi, quodaliispnclarisinventis Ctefibii Heronis in mdifuittnaTs, in Tcpoiroi; 1(0$ ^vylais, inCJpeiois.ltemque Archimedis in o^a^ois : deniqut compluribus VttruviilocU comprobare poffem, fideeoagendt locus hicejfet. Hine tft, quodantiqui Mecbanicos falutarent non modo ^vf^oi.vomiig ,feu Machinas conficicntesjvcrumeosquoque omnes, quiadmirationempariunt;qui- que noverunt fphaeropoeias conficere, a quibus imago caeli conftruituc peraqualem, &circulatemaquaemotum;quorumomnium caufam & rationem cognovifle Syracufanum Archimcdem , folum antiquis tem- poribusvaria&natura&inrelligentiaufum ad omnia perfcrutanda,fe- > ftatur Pappusinitioiib. vin. Mathematicarum collectionum. Cui Gemintu Mathematicusadftipulatur inlibro de Machematicarum difciplinarum or~ dine. Itemque Carptts Antiochenfis: qui Arcbimedem unum duntaxat librum me- ehanicum compofui\fedefph&ropceia,deaiiUverofibifcribendumnoneffe exifiimaffe dtcit,quamvUapud multos ob mechanicamfacultatemfummoinhonorefemperfue- rit,& admirabtlUmagnoquodamingeniohabitusfit,adeout adhucapudomnes ho- mines ejusfama mirandum in modum celebretur fed de iis,quaprscipuafunt,&Geo- ntetricamArithmeticamqueratienem continent,quanquamea brevtfiima videantur tJfe,diligenterconfcrip/ijfe,tantoutapparet,pradiclarumfcientiarum amoreinflam- matttm, ut nihil extrinfecus in eas introducendum ftatuerit. Huic congruit HeronU tesTtmonium:mechanicaaiterampartemrationalem ejfe, alteram manuum operx indigere,ftatuentU:Eti:ziiona.\sm quidcm pattemex Geometria,& Arich- metica, & Aftronomia, & exphyficis rationibusconftare; eam vero- quae marmum operaindiget,exaeraria, &aedificatoria, & te&onica, & pi&ura, & in omnibus manuum exercitationc. Recle proinde ac pro me- chanicte dignitate Pappus Aiexandrinus, Carpi modo memorati exemplum &alio- rumimitatus,Geometriam etiamad artes applicandam ejfe exiftimat lib.viu. Matb. Coli. Geometria enim nihii Uditur, qtu multas artes ftabilire confmvtt, quando iis adjungitur. Itaque cumfit tanquam mater artium, non Uditur, quod euramhabeatorganica& Architeclonica. Neque enim propterea, quodfimulfit eum ea,qu& Terras dimetitur, & cum Gnomonica,&Mecbanica, & Scenograpbia, aliqua exparte Uditur, fedcontrapotius videtur taspromortrerfttod & honoretur, & ab ipjispro dignitatt ornetun lantum



		AdLectorem. Tantumdeprimomembro, nimirum utilitate intftimabili Geometm inaltu fcientiis ejrarttbus.Qttanta veroprocella incommodorumea ntgkcla oriatur, nunc paucis fubjungam. Equidemvaga funt ratiocima,quanon adeam conformamur. Ad veritatem enim in fcientiis & artibus occupandam nulla alia metbodus fuppetit, quam qu&exftmplicifiimis&vulgo quoq₃approbatisprincipiis,per longam fimplicittm veritatum catenam,ad ignotum feu quafitumprocedit: h&c autem Gtometricaeji, ut inftiecimin:Thil. Cartefpart.i oftenfum. Hac vilipenfa non poteslnonpertcli- tari veritas. Hinc fapienttf. ?!ato,ut rationumpondertbus & momentis fuos fecia- torespaulattm ajfuefaceret, \i$it»dyica^sTin-nivinludumadmifit. Hinc tUos, qui in Academiaerant, Geometras objurgavit, cum ab ApoUtrits oraculo jttberentur Delii ipfiitsaram(boceft, Cubum)duplicare; quodfibi valde arduum foreduce- bant,nonvtdentesquarationeiUudfieripoffet, donec ipfe Plato duarum reclarum linearum medtis duabus proportionalibusrepertisfelici aufu illudperficeret. Quamvis Eratoftbenesin epiftolaad Ptolemmm,tefteGeorgio VaUaltb.^.Gto- metm,Hippocrati chioprimam cubidupltcationem adfcribat, inventtsduabusme- liiis in continua proportione inter duas lineas, quarum major effet minoris dupla. idem tamen Arcbttas Tarentinus per hemicylindros expedtvit, & Eratoftbenes per Mefolabium;qu&ratio cumbreviusabutroquetradita ftt, quamutamultu intetli- gt pojfet, fufius eam ex doclrina Ludovici Lucenii expofuit Pbilander, in notisad Vi- truvitde Arcbit.cap. in.lib.ix. Eudoxus itidem perlineas inflexasidem demon- firavit: fed omritum optime tttm temporis iliud Menecbmus exfequutus eft,inventio- nt duarum medtarum per TaraboU & HyperboU, ftve etiamper binarumparabo- larum interfecltonem -. (quamcum Veteribus Vieta male tanquamnon Geometri- cam repudtat, cuminfuo ApoMonio Gallo,tumcap.i. variorum de rebus Mathema- ticis refponforumhb.vm.Eteritm non minus Geometrica cenfenda eft , quamiUa, qut ab Euchdeajferturinprobl.i.Elem.\;ftquidempunclum, inquob&fecliones fibi mutuooccurrunt,nonminus fcientificeinvenitur, qttam tliudin quo birit circulife invicem interfecant addefcnbendum triangulum aquilaterum (qua de re videatttr urbanipmumjudiciumCl.D. TrancifciSchoteriiiinprrfat.comm.init.lib. Geome- tri&Cartef.) Sanequot veteres conftruxere problema <a^st* Svo pkm<;, confugiunt eiic^yxvix!w,quales undecim illtfummiartifices, Eudoxus, Plato,Hero, ApoUo- mus, Dtocles, Pappus, Spborus, Menetbmus, Arcbitas,Eratofther.es, acderitqueNi- comedt'. qaorumomniumfententkextant apudEutocium.in commentariis ad Ar- chimedistz^A vQouqcw ng\ KvAlvS^afecundi, theorema primum. Necmoramur judicium Plutarchi in MarceUo,<x,\oy>v illud Problema falutantis,non quodnume- risexpltcari nonpofiit,ut%a.upcvi a.Ao-yti dicuntur, fedcujus fabrica non ratione, fed infirumento perficitur. Hutc enim ratiorit quatenus Vieu cum Plutarcbo com- murits eft.feliciterfiitis rejpondit D. Schoteritus in locofupra citato, qui videatur. Sapiemer autem cenfuerunt Veterum nonnuUi,hunc infinemfuijfe ab oraculo boc obfcrmm



		Ad Lectorim. eqitatibusperipheriis infifiunt, (in aqualtbuscirculis) five ad centrafivt adperipbe- nas conjiituti infiftant, & vice verfa. Ef per 7 ejufdem Etem. fi in dtametro circuli quodpiam fumaturpunttttm,quod circuli centrum nonfit,ab eoquepunilo in circulum quadam rec~l� linea cadant, duafolum recla hne/t tquales ab eodem pttnclo in cir- (tdum cadunt, ad utrafqttepartes minima vel maxima; ita proftclo nec periphcria, necangult gquates defcribipojfunteodem temporisjpatio d corporefimphciter, regu- laritcr, & aquahter tnobih (utivolunt), ntfiadproprium circuli centrum fiat re- duclto, & circa illud revolutio. Quod cum bypothefi Ptolemaica pugnat. - Qtiapropternemmimirumvidebitui, quodSummus &fubttlifimus Aflrono- tnus Kicolatts Copernicus fttperiori feculo fententiam Pythagoricorum pent fepul- taminlucemrevecaverit, & antiqust, Ptolemaic<trenHnciaverit,cum Geometricit, tsffitowmicis, & Opticis rationibus,principits certifitmis &fa!kre(abfolute) ne- fciis,fit expugnatus. Qui certe nonpoterat takntttmfibi concreditum,& fcientiam fuam ciira offenfam legisgenerahfiinu &fupremst, qua jubet proximo & Reipu- blicit infervire, fecum dettnere, utpote quam a fcientiarum omritum conditore ipfe- tnet gratis acceperauliium ego, Leclor benevole.tibt Redtvivumfiftam. Uonautem calculo fubduclo ipfas revoluttones orbium cxieftmm , eorundemque anomalias, ofiendere eft arimus; neque novis Geometricis rationibtts a primis ftsndamtntit twvum hoc Coperritci fjftemaftabtliam, ac demonftrabo: Id eritm fupervacaneum foret, cttm abipfo Copernico in hbris revolutionum, accedenttbus elegantifitmis Ni- tolai Mukrii in eum TSotis; a fohanne Keplero in Epitome Aflron. Coperritcana, & in Marte; inprimis atttem a Clariff. & Eruditifiimo ifmaele Bullialdo in Pbi- Ulao,five differtathnis dc vero mundt fyfiemate hb. iv. & in ekgantifitma Aftro- nomia Philolaica an. mdcxlv Farifiis edita ilhtd prafiitttm fit. 'fn qua valda magritfuio,quod omifiis fortuitorum'[iudiis, illud vuinus, quod Tjchonis hjpothe- fin deformabat, quod Copernictts in motibus Planetarttm particularibus ncn fana- verat, ab imquaii nimirum motu Pianets. in dtferente Ttekmaico ei inuftum ~ (nunquam eritm aqualtter revolvitur corpus Planetss apud Coperritcum, ritfi circa, centrum epicycli stquatorti; qua tamen non eft stqualitas defiderata, fed qumfit in tirculo deferente:) qttod Sagacifitmus Kepkrus in Marte, & in Ipit, Ccpern. qui- dem attigerat, &ex folo Martis motu, immenfo labore ab ipfo fupputato, &ft- pius confirmato, oftenderat,fed in omnium Tlanetarum motibus itafe habere non demonfiraverat, deferta Geometria ad Pbyficas caufas (ipfi occultas) profugiens s quod, inqttam, Ingeritofifiimm Bulliaidus, coileclis in unum emnibus affectteribus mottium Planetarum periodtcorum, aqualitati permanenti imqualitatem a mera,. & acceleratione reali fefe immifcere deprebendens, conjuncla &quaiitate imquah- tati,fociatifque amhis eppofitis affellioriibus,ut unum idemquepunclum effet motus aqualis& w^H^/w.omnesPlanecarummotusellipticosefle afftruertt, idq; non exfolocatculo,ficuti Keplem in MMte; (hujtveriimbtneftcio itludmVenext nr.n.~



		Ap Lectorem. utritbilin ommum Adverfariorum fcriptis occurrens, quodquidem alicujus mo- menti videatur, indecifum relinquatur; Nihil in Copemici & alionmfcriptisfub- limioribus offendant, adquod nonfint bene jam prtparati,adeoquefine veritatis jaftura imffenfopede decurrentes,fac'tli negotio affequi vdeant: deniqueut fiabiliu & fuppofita nova hac mundi dijpofitione Copernicana, verijftma & foltdtfftma, omnes promifcue ad veram philafophandi rationem, & nobilijftma Carttfiana mo- numentalegenda invitentur. Quodfi a nonnullis tantum impetravero, [omritbm eriimplacere, ufdemquefuaprobare impoffibile:necmibi aliud propofitum.quam ut laudabiles meos conatm,& inproximo juvando ftudium meltoribus, iifque fapien- tioribus commendem) votorum meorum fufficienter damnabor. Quamobrem non Jperabo, quenquam veritatisftudtofuminventum iri, qui hac noftra videns, ac infcri- ptionem legens,/it de meo conatu judicaturus, priufquam hstc attentelegerit, lecltt intellexerit, inteUeilaprobeperpenderit. Quod ftfecerit, benigniorem judicem mt confequuturum auguror,eumque nonfine meliori informatione, & variarum rerum & obfervationum fciemiaabhinc ad fublimioris indaginis objecla remittam. Vale Lettorbenevole, huboni confule, noftris aufibusfave, & majora propedtem in Geo- mtricis & Fhilofiphicis a me exjpetta. LECTORBENEVOLE, Quanquam diligens cura fn corrigendo fuerit adhibita, vitri tamen non potuerunt leviora errata, cpx* proinde rogamus, ut condones, & corrigas modo fecjuenti PAg. 3. 1. ult. dele hac p. 5.1. 5. dele »0». p. 17.!. 9. dele (:)p. ij. Li.IegeAo�. p. ji.1 n.Iegej 0 14. fUUmfitt, &. p. 39.1. 11. hytms p. 43.1.19. paralltli. P-4<. I.n. dijlittrit. p. 51.1.10. antiquitat) p. 60.1.8. tpiji. dtdic. adAjir.p.ti. 1. S.tueri. p. 77.1. 17. hoc circulo ^Eejuatorttp. 84. !.!(. WWiw.p.8f.I.14.««f(»a[i los.l.penult. inxfialitattm. p. 116. ptajfijatur Ig.faragr. 2.6. p. 13 8.1. ult, dieere velit p. 145.1, ult. knbcat �

			COPER-'



			Fol.i

		LIBER PRIMUS. / ■ * C A P. I. Continens Ingrejfum ad Tratfationem. vm Veritas, quce juxta divinum illumPlatonem #A$b» tuv mnnvftKreh; non minus elcganter «$#rm %�%f<* Epicteto dicta; non magis erubefcat quam abfcondi, ut prseclare lo- tur redivi vus ille Demofthenes, Tertullianus; Cumque nul- lus animo fuavior cibus fit, quam cognitio veritatis, dicente La&antio lib. i. Inftit. divin. cap. t. iccircohominibus nulla major debetefle cura, atque infignitior opera, quam ut ®iSMoil®,* & ratione viamfignante in ipfa Veritatispenetralia procedere adnitantur. Et quamvisres plane ardua fit, ut inrebus difficilioribus, quse Naturam rerum attinent,fta- tim inveniatur veritas, nequaquam tamen ob id animus excelfus & veri cupidus ab Inveftigationis ftudio deterrebitur,fed,juxta i RegulamMe- thodi Cartefianaj, difficultates, quasfit examinaturus,in totpartes dtvidet,quot txpediet ad ilias commodius refolvendas. Et juxta 3 Reg\ihm,cogitationes onmes, quas veritati qumnda impendit,certo femper ordtnepromovebit, incipiendo fiilicet a rebus fimplicifitmU & cognitu faciUimU, utpaulatim & quafipergradus ad diffi- ciliorum & magis compofitarum cognitionem afcendat. Et juxta 4. Tum in qm- rendis mediis, tum in difficultatum partibus percurrendU,tam perfeble ftngula enu- merabit, &ad omnta circumjpiciet, ut mhil afeomitti certusftt. Quod li ita fimplicium & fa.cilium rationum catenam, Yiam nempe Anaiyticam, A 'qua



		1 , DaNIELIS LlPSTORPII qiiaVetercs imprimis Mathematicos ufos fuiffe conftat, &hodienunt adhuc excellentiores Geometra? utuntur, apprehendat, & nihil in illis falfum pro vero admittat, femperque ordinem» quo una ex aiiis deduci poffunt, obfervet; nulla profe&o tam remota erunt, adquse tandem- non perveniat, nec tam occulta, qua: non detegat. 2. At eaeft proh dolor ! pracfentis jevi malignitas, ut pleraq; libera- lia ingenia, priufquam fecrctiores Sapientia: adytus vel a primo limine falutaverint, SacramentumPhilofophicum dicant, & in verba hujus & alterius Viri magni conceptis quafi verbis fe adigi patiantur. Unde poftea totum fuum ftudium in eo ponunt, ut fenfus Principi fuo favo- rabiles inveniant, illique tuendo fubterfugia excogitent, parum interea folliciti deeo,quodfanaratioa prsjudiciis infantia: &fenfuum errori- bus defxcata, optima fane doctiinarum magiftra, illamque confirmans Experientia di&itat, ideoq; ad id fequenduminvitat.Talesforfan nunc funt ii, qui vel fcnptis alienis explanandis incumbunt, quales funt, qui Sco- tum adorant, qui Raimundum Lullium colunt, qui Scholafticorum fa- cileprincipemDoclorem Angelicum fequuntur, qui Paracelfi porten- tofa mirantur dogmata , vel omnia antiquttatis txofculantur placita, ita ut ab iis latum ungucm difcedere nefas effe arbitrentur, neutiquam cogi- tantes, fcientiasindiesaugeri, crefcere, accuratasmeditationes, inde- feffumftudiumaliquidpoftmoduminvenire, quodanteaignorabatur, & itafecundas curas prioribus fapientiores effe. Hi pofteritati obicem ponunt,nepoffit&audeatnonfolumulterius progredi, fed & meliora verioraqueiis, qus ab antiquis nobis funttradita, proferre. 3. Equidem haut puto majorem unquam peftem in literario orbe graffatameffe, quam quod plurimiexiftiment, tantum in veritatis co- gnitione a veteribus&pradecefforibus effe pravftitum,utnihil amplius pofteris fit relidtum, quod inveniant. Sic enim perfonant, Nihilejidi" clum, qucd nonfit dittumprius. At profedo magno mentis humanac de- decore horribilem iftam cantilenam canunt, eaque juniprum libera- les conatus enervant. Hi fane facras & pxofanas pandectas violant. Nam&fapientiffimiomnium fcientiarum Conditoris benignitatem in dubium vocant, cujus manus nondum eft abbreviata; & divinae aurae particulam fcediffimum aliorum mancipium faciunt. Verum quidem eft,multaprxclaraa veteribus fuiffeinventa; Falfiffimumtamen, nihil ab ipfis fuiffe ignoratum; nec pofteris, quod iifveniant, relictum. Ni- hil enim inchoatur fimul ac planeperficitur; magnarumquippe rcrum tardifuntprogrcffus. Audiantilli,fiplacet, Senecxveriffimumeffatum in fine epift. $$. Nuttquam qutcquam invenietur,fi contenti fuerimus inventit. gutd



		CoPERNICUS R.EDIVIVUS. J QuU trgo ? Noniboperpriorutn vefiigia? Ego vtro utar via vttttt, fedftpropio- rem invenero, hanc muniam. Qui antenosiftamoverunt, non domini noftri, fei duces funt, Patet omnibus veritas; nondum eft occupata; multum ex ea etiamfiu turis reltclum esl. Et lib. vn. Qusft. cap. xxxi. Quam multa hoc primum (ognovimus feculo l Etquidem multa^venientis avipopulm ignota nobisfciet, multa fuulk tum futuris, cum mtmoria noftra exoleverit, refervantur. VufiUa rts Mun- dweft, nifi in itlo quod quarat, omnis Mundus haheat. UndeLudovicus Vives affirmat, quod multa cogitet & videatpofteritas, qu?e vel aliter credi- dit, & ignoravit vetuftas. Et Magnus Scaiiger: XihU, inquit, infelicim iit ingeniis,qu& mordicm fentiunt, majores noftrosmhil ignorap. 4. Atipfa cottidiana experientia iftos homines falfitatismanifeftif- fune convincit. Attollant, qujefo, in ccelumoculos, & noftram Aftro- nomiam cumvcterumAftronomiaconferant. Oquammultaprjeclare funt a fummo Copernico inventa! quanta ab Incomparabili fiderum fcrutatoreTychoneBrahaso/ (eo nomine inprimis venerando, quod cum nullum in Mathematicis Prxceptorem unquam fe habuiffe profi- teatur, ad illudtamenfiiblimefaftigiumafcenderit) cum inmaturiore potiffimum setate per xxi annos,exacl:iffimis fuis inftrumentis, & alio- rum infuper obfervationibus,Aftronomise reftaurationem non infelici aufu aufpicaretur: cumStellarum rcfractiones, & Planetaru paraliaxes ad tabulas curiofe revocaret: cum earum inlongitudinibusinaequalita- tem corrigerct: cum latitudines fixarum pro variatione obliquitatis Eclipticce nonnihilalterari primus adinveniret: cum fumma & infalli- bili diligentia fixarum loca reftituerct, millenafqueStellas reftificaret. Venerem & Mercurium moveri circa Solem fuppofuit audader Co- pernicus', confirmavit Brahzus, oftendit Galiteus, demonftravit Gaf- fendus. Uterque enim fplendet,qua a Solc refpicitur,& in parte oppo- fita obfcuratur, crefcens & decrefcens inftar Lunse. Mercurium,utut rariifime appareat, fingulis penc annis tam matutino quam vefpertino tempore oculis defignavitBrahfeus : Soli fiftcurrentemfeliciterobfer- vavit Gaffendus: Heliocyclium Reita. Mundum Jovialem ope perfpi- cilliBelgici (a Jacobo Metio Alcmarienfi primum adinventi, & ftatim ab aliisBelgis emendati,) primusinGermaniaobfervavitSimonMa- rius, MarchionumBrandeburgenfium in FranconiaMathematicus,cu- jus theoriam, & tabulas, propriis obfervationibus fundatas, ann. h. �ec. xiv evulgavit. Eundem fub idem fermetempus, autpaulo ferius, pro- pria quoque indagine apud Italos adinvenit Galilseus, ope fui divini Telefcopii; itauthujusinventio pari laude & Galilfeo apudltalos, & MarioapudfuosGerraanos tribuatur. Neque vero hsc exiftimationi J. :* Az Gali-



		4 DanielisLipstorpii Galilaei (cui alias ejus inventio tribuitur) hac aflertione quicquam decedit; fed utrique fiius apud populares inventionis integer conftat honos. Hodie tamenmultomajor confpicitur prbpter 5 novosfatel- lites, quos laxioribus circulis Jovem circummeare primus obfervavit P. Antonius Reita. Saturnum tricorporeum obfervavit Schickardus, ejufdemquc pediflequasoftenditReita, & ad theorias reduxit. Idem circulatoresMartis detexit,inparvo JibelloLovaniian.h.fec.xi-iu edi- to. Lunas maculas nudis oculis vifas, conftantes olim creditas, variari, & alterari deprehenfas,ipeciali volumine, &Selenographia dudum ap- paravit Joh.Caramuel aLobkovvitz. Idem Stellas fixas primi honoris, adLunasmagnitudinemckrcinatas, obfervavit, &ineifdemmultas,eaf- que magnas & diverfas maculas diftinxit, Lunaribus ipfis fimillimas. Jovis &Martismaculas, optimiPictorisinduftria ufum,tabulis maxi- mis fe exptefliffe; Lunae faciem fe defcripfifTe,& jam optimis expreflam laminis publici juris fa&urum 1 montes fingulos quos emenfus fuerit, feAmicorumnominibusdiftinxifle,incpiftola adP.Ant. Reitamp. 63. libelli cit. profitetur, hafque obfervationes fe iniviffe ope tubi octo pedes longi, afe parati,, ihidem teftatur. Qbfervationes & delineatio- nes phafium Lunarium accuratiffimas D. JohannisHevelii, inejufdem Selenographia confpicuas, nemo nonflimmopereadmiratur. Qua in re primus glaciem fregit Michael Florentius Langrenus, in fua Seleno- graphia,feuluminibus Auftriacis Philippicis,anno h. fec. xiv Bruxcllis cditis. Omnes denique Planetas globos impolitos effe, noftra:Terras non abfimiles, proprio luminc deftitutos, & tanuim radios a Sole ac- ceptos verfus oculos noftros refleccere , ope perfpicillorum dcpre- hendimus. Primus inventor & obfervator macularum Solarium fuit Galilanis, quiilJas detexit annoh. (ec. x, cum adhucin GymnafioPata- vino mathemata profiteretur,&cum ibi, tum Venetiis ea de relocutus eft cum diverfis, & anno proxime fequenti fpeciandas illasRoma» ex- hibiut magnatibus; ficut ipfe afferitin prima epiftolarum fuarum ad Marcum Welferum, Duumvirum Aiiguftaaum. Primus ipfc contra Scholarum Philofophiam communem affirmavit, ilias maculas efle materias, quse brevi tempore producerentur diflblverenturque, quas quoadlocumcontiguxeflent corporiSolis,&circa eundem volveren- tur, aut abipfo globoSoiari circumlata*, qui infeipfumcircaproprium centrum fpatioquafimenftruorevolvatur, converfioncs fuas abfolve- rent. Eundem circa proprium fuum axem, non perpendiculariter ad planum Eclipticsecredum, fedinclinatum, revolvi, cumGaliljeo, Jo- hannesKeplerus poftea feliciter fuppofuit. Iifdeirt maculis Scheinerus, difco



		CopernicusRedivivus. 5 difcoSolis easadhasrentesftatuehs,menftruamSolis converfionemde- monftravit. Cometas non verfari in fuprema aeris regione , ut nimis rudis antiquitas opinabatur, neque juxta Tychonem, Peireskium, Keplerum, Schickardum, GaiTendum, & alios Aftronomise cultores, quidiligentereorumparallaxesinveftigarunt,nontantumfupraLunatn ciTe,fed vaftiiTimumiftudipatiuminterfphasramSatiirni&fixas requi- rere, ad omnes fuas excurfiones abfolvendas, (tam varias profedlo, &c immanes, utabfque eo ad nullas Natura; leges revocari poiTmt) adeo- que afuperiscceli tentoriis ad mediaire, & retrocedere, folidiifime, $C Geometricis, Opticis,& mechanicis fundamentis,incomparabiliaufii demonftravit NobiliiT. Cartcfius in fine 3 partis princip. philof. Orbes reales, primum mobilc omnes alias inferiores fphseras violenter fecum circumraptans, Intelligentias motrices, fplendidiffima antiquorum nu- gamenta effe, omnium ingenuorum Philofophorum concordantibus conftat fuifragiis. Summa fummarum, Aftronomia hodierna infinitis parafangis veterem poft fe relinquit. 5. Quantum autem Geographiahodiernadifferat abantiqua, evi- dentiifime arguunt navigationes Lufitanorum, Anglorum, Hifpano- rum, Belgarum, in Indias Occidentales, & Orientales, antiquitati plane ignotas: arguunt frequentes in diverfis & remotiiTimis Terrs plagis obfervatsEclipfes Lunares, quas profecto Geographix inftaurandai plurimum momenti afferre, imo optimumfere, & fatis accuratum me- dium effe, nemo Virorum elegantiorum hactenus ncgavit. Qua in re multum debemus Athanafio Kirchero, qui plures tum in hunc ufum, tum tabularum fidelitati aftruends collegit.Is inter alia in Magnete fuo pag. 381. P. Johannis Uremanni ex Macao, Sinenfi portu, producit epi- ftolam, in qua duarum Eclipfium , qu<e iu illarcgione anno \6iz funt obfervatx , tempus determinatur. Itaautemprocedithoc negotium, uteotemporis momento, quo adhibito Telefcopio confpicimus Ecli- pfeos Lunarisinitium, vel medium, obfervetur ftella? alicujus fixae alti- tudo, velplaga, (inventapriusPolielevationei cx aliquaStella inme- ridiano confiftente). Ex altitudine Stelte hora cum fcrupulis invenitur accurate per trigonomctriam Sphasricam. Inventa hora cum fcrup.ulis, confcratur cum hora & fcrupulis, qua Ephemerides exhibent ejus Eclipfis initium, vel medium (fub ilio meridiano, ad quem Ephemeri- des fupputatsfunt). Hac ratione invenietureodcm temporc, ad ean- dem apparentiam coeleftem, hora 2 locorum, illius nempe in quo ver- famur, & mcridianiEphemeridum, qui perfcnotus eft. Tumnotata horarumdifterentia, facili negotio loci illiusmeridianusinvcftigaturin A 3 quo.



		6 . Danielis Lipstorpii quo turic commoramur. Hac via inventx funt omnium fere locorur» longitudines,quasexploratasaccompertas habcmus.Ca:terum,quam- vis fit fpeciofus hic modus, infigni tamen adhuc premitur difficultate, quae nobis dubiam omnino facit exquifitam locorum longitudinem,ab aliisfuo opinatu adinventam. Etenimccelolicetfereno,&Lunaplen9 orbe relucente, &obfervationibus accuratiffime inftitutis, de obfcura- tionis & recuperati luminis initio non ufquequaque nobis conftat: quia ad telluris umbram accedenteLuna, propior illi ora, per aliquam moram, obfcurationis dubium nobisfacitinitium , margine (nb.) illo ceufumo aliquo, priufquam obfervabilem contrahat caliginem, diu- tius infufcato, cui quidem obfcurationis crepufculo tam Lunse quam umbra? tenuiores margines occafionem dare videntur. Simile eft recu- peratiluminisinitium, cuietiamfuum antecedit crepufculum, ut non prius animadverti poffit initium, quam ubi jam aliqua refplendeat luce cxtremaLunse ora. Nedicamdealiis incommodis, qua; velexinftru- mentis, vel ex obfervatoribus, vel temporis e ccelo deduftione accede- repoffunt,qu� omnino nobisdubiamfaciuntexquifitamlocorumlon- gitudinem, perEclipfes Lunares inveftigatam. Utomittamrarum effe hocPhaenomenon, nequcomnibusinlocis, &omnibus terrx incolis, Antcecis, Pericecis, & Antipodibus, uno eodemque anni tempore con- fpicuum; nec proinde nautis, in mari incerto & vafto vagantibus, adeo proficuum. Alii igitur per Luna: locum in Zodiaco votorum damnari cupiunt. Sed obfervatio ifta & calculus valde moleftus eft, propter pa- rallaxes duplices, ut vix prxcaveri poffit infignis error dimidise vcl etiam integra: hors; undefalfusmeridianusinveniretur, avero pluri- mismilliaribus remotus. Alii vero hoc expediunt per diftantiartLunx a Stella aliqua fixa. Sed iifdemopus infeliciterprocedet propter paral- laxes, & obliquangulorum Triangulorum Sphasricorum folutio- nem, cui navits non funt affueti.Ut taceam alias difncultates, quas qui- demGallus quidam Monachus Duillcrius evitari poffe exiftimat, fin- gulari fua methodo ante 5 circitcr annos cdita, qua veram & nautis commodam inventionem longitudinis fe tradere profitetur: at bonus Vir, evitare ftudens parallaxium & refra&ionum difficultates, plura alia vitia admifcet, in ipfa quoque Euclidea peccans elementa. Alii proinde per Lunx ingreffum in Eclipticam: (qui tamen difficulter ad- modum obfervari poteft) alii per Planetas Joviales, parallaxibus non obnoxios, (attamen non femper confpicuos, Sole nempe vicino cum ipfisEooexiftente atque occiduo) rem expediri poffe arbitranturi Alii per Horologiumnulli vitio obnoxium, xxiv. horaspracife unafolis circum-



		COPERNICUS R.EDIVIVUS1 7 circumvolutione determinans, fignanfque. (quod tamen a Mechanicis pofle exfpeclari, minime obMechanica: imperfectionem fperare jube- mur.) Alii denique aliis modis per Triangula Sphxrica ,perGlobum, per Mappas id aggrediuntur, quos vide apud Ampliff. Dn. Guiliel- mum Blaeu, in Inftttut. Aftronn.* lib. 11. probl. 3.4. 5. & inprimis apud EruditiflimumVarenium, Geographia gener. lib.ni.cap.xxxi. Omnium tamen certiflimamfore obfervationemarbitror.quam AuthorAnony- mus, (Nobilis, uti audio, Polonus) & Mathematicus excellens, novif- flme prodiens titulo Geometru peregrinantis, etiam ufurpat de Luna Meri- dianum tranfeunte, & una cum Sole fupra horiz.ontem conjpuua. Cum enim cxiguamora fit, quaLuna cujufquelocimeridianum tranfit, & mo- mentiiilius, quoLunain meridiano exiftit, certiorhaberipoflit, quam initii Eclipfeos obfervatio -, Adhsc Lunce latitudo vix 5 fuperet gra- dus, & interim tempus obfervationis tale haberi poflit, quo Luna lati« tudinem modice faltem variet, &Eclipticse proximafit; iccirco ejus in meridiano exiftentis, quamEclipfin patientis, non eft deterior fta- tus, at obfervationis major certitudo. Hcc ipfaautemita inftituitur. lunio vel htlio menfe, quo temport, coelo fereniore, fupra horUontem Sol diu- tifiime conjpicitur, (quamquam &aliis vicinioribmid non incommode fieri pofitt mtnfibus) oclavoautnono, ante&poil novilunium ,velipfaetiam Septimo Luna- ris quarta die, quando nimirum Luna in meridiano, Sol inter horizontem & meri- dianum mtdium circiterobtinet locum; velforte etiam Luna (modo tamen illa con- (pici pojfit) vicinior esl ,infirumento ad lineam meridianam collocato, & regula il- lius volubili ad hora 12 applicata punclum , per anguftam reguU rimam Lun& ipfius inmeridiano obfervafitum, aceadem ipfomomento,quoilla in rimulam in- adtt, Soli (fivtillein Orientali, fivt in Occidentali inveniatur hemijphmi parte) regulam ob verte; atque ita hora illius qua Luna in meridiano conjpecla esl, minu- tijftmum acquirepunclum. Quodfitum alibi quoque locorum fimtli inftrumento, tifdemqut,ut diclum, diebus, Luna per mtridianum obfervaretur tranfitus, & temporU obfervati colligerentur diferenti<t,ac pr&terea eorundemlocorum haberen- tur latitudines, expeditior, quam qmper obfervationes Eclipfiumfit, totiusorbis ha- htabilu GeographicafieripoJJet confignatio. Hujufmodi crebriores obferva- tiones,in pluribus & longius remotis provinciis inftitutas,optimam ef- fe viam Aftronomicam ad longitudines & diftantias locorum terre- ftfium fecure aperiendas, nec non ingentes craflbfque Geographia: er- rores corrigendos, & navigationi maritimxmaximeproficuas fore ju- dicabunt, quotquotipfam xqua'animi lance expendent. Alterum au- tem & eximium (nb.) Longitudinis inveftiganda? auxiliumeritlongai Eclipfium feries ftudiose obiervata, & exinde adornata Selenographia, (qua



			m

		8 Danielis Lipstorpii (qua in re inprimis bono publico fuam commod^runt operam Dn. Jo- hannesHevelius, &MichaelFlorentius Langrenu?-, quorumalterqua- draginta fere,alter triginta crefcentis & decrefcentis Lunat phafcs ador- navitjinquibusdiftincTxexprimunturfingulsLunKparticula^utrnon- tium vertices infulsq; a continente fepiftime avulfs,qusLunacrefcen- temomento temporisapparent, caque decrefcente fubito evanefcunt, umbra fcilicet terrena particulas hafce macularum Lunarium tegente, vel retegente (quod omniumoptime & elegantiffime in Eclipfibus vi- derelicet.) At cum inconftans fit, & mutabilis Luna» facies,propter mo- tum fuicorporis libratorium, quomaculs nuncin ortumvel occafum, nuncin auftrumvelBoream promovcrividentur, opera» pretiumom- ninoerit, ut JohannisHevelii tabulas, Langrcnianis accuratiores, in confilium adhibeamus. Ex his nunc fatis conftare arbitror, quantis ac- ceflionibus fuerit Geographia hodierna prae antiqua ditata. 6. QuantumautemGeometria,&Optica,im6totaMathefis,&itt univerfumPhilofophianoftradirlerat abantiqua,quantifqueintervallis eampoftferelinquat, unica Analyiis fpeciofa clari/fime probat, &in- venta Cartefiana confirmant, (uttaceam aliorum fummoriim Mathe- inaticorumViet^,AdriarriRomani,Snelliorum,Collenii,Galilfi,CavaI- leriiilaFaille,desArgues,deFermat,Stevinorum,Clavii,Commandini, Campani, Anderfoni, Vbaldi, Torricellii,Gyraldi,R.obervalli, Mydor- gii,deBeaune,Scotenii,Tacquet,Hugenii,Herigonii,Merfcnni,Otteri, Mylonii, Gudfchovii, &aliorum pra»clara ingenii monumenta, qua: paifim vifuntur atque leguntur. Et ut uniefi faltem hujus rei exemplum iubjiciam;Nonne pro peccato haut levicenfetur apud Geometras,Pro- blema planum conftruere per Conica aut Liriearia, hoc eft, ipfum per improprium folvere genus. Non enim genus linearii per qiiodproble- ma conftruitur, oporteteflemagiscompofitum.quamnaturaejusper- mittit. Nonne Veteres, imo quoque ipfe Vieta, conftru&iones illas tantum Geometricas appellarunt, qua* per re&as lineas, & circulorum circumfcrcntias perficiebantur ? Vnde, cum ad planorumProblema- tum conftructiones nonnifi rectaslineas, & circulorum circumferen- tias adhibendas eflevidcrcnt, quxomnium facillime & expeditiflime . regula» & circini beneficio inplano defcribuntur, & fectiones Conicas, reliquafquc curvas lineas, varium & difficilcm ortum habentes, in pla- no defignaredirficileexiftimarent, acdefcriptionemearumminus cer- tam eflfe ftatucrent; folam quoque planorum conftruftionem Geo- metricam pronunciabant, adeoquenonnifi reftas lincas & circulares, rcliquas vero non item, pro Geometricis agnofcebant: magno ctrte prt- judi- ■ ■



		CoPEfcNItUS ReCIVIVUS. ' ? judicio, ut C3.D. Schotenius pag. 183. comm. in lib. 2'. Geomctr. Cartcf. oftendit. Quare autem hanc fovebant Veteres opinionem ? Quia nem- pe conftruftioncs in genere non aliterattendebant, quam quatenus ipfarum perfeftio amanuum dexteritate, & inftrumentoru perfe<5tionc proficifcebatur. Quantomajor autem erathorum perfeftio & fimpii- citas, tanto dexteriorem quoque fore praxin exiftimabant. Quapropter fi peccatum eft in Geometria, problcma conftruere per genus aliquod linearum magis compofitum,quam natura ejusadmittit: Siconftru- ctionum perfccfio a manuum dexteritate, & inftrumentorum fimplici- tate, acperfeclioneproficifcitur: nemo dubitabit regulas, lineas re- cfas, & operationes harum ope facfas. effe omniumfimpliciffimas, <k funpliciores iftis, qua: per curva; linex (circulive) defcriptioncm pera- guntur. "Simpliciffimje enim funt, non qua? omnium facillime peragi poffunt, five qux Problematis conftructionem faciliorem reddunt; fed illx, qua? fimpliciffimi funt generis, & ad qusefitam lineam determinan- dam fimpliciffima via progrediuntur. Simplichfimi autem generis li- neas effe lineasre&asnemo dubitabit, qui vela primo limineGeome- triam falutaverit. Quod fi hocfemel admittamus, utiomninoveritas fuadetjpatetinGeometriampeccare omnes Geodanas & agrorum di- mcnforesjcjuotquot haftenus inftrumentorum prsftantia fuperbiverc, iifque agrorum & diftantiarum explorarerunt terminos, majori fane dexteritate,quam ingenio.autmethodo fatis conveniente. Poteftenim, & debet prxparatis ad eam rem bacillis, & per lineas redas, negotium illud expediri, ita ut data qusedamlocainacceffanobis, fine angulorum in chartam tranflatione, fineque ulla in campo fimilis figurx efforma- tione, & deniquefine numerorum,& ullius inftrumenti Geomctrici adminiculo inveniantur,eorundemque locorum cum ab invicem,tum a datopunctJo diftantiadefiniatur; ac deniqueutadatopundlo (fimodo id fitus ejus permittat) verfuslineamduobus datis locis comprehenfam, quabreviffimum daturfpatium,lineaproducatur, acfimul illiuslongi- tudo dcterminctur. Nec enim pcrinde eft, quacumque ratione folva- turproblemaaliquod, cjufque conftrucfio perficiatur, fedutfimpli- ciffima via, aux ejus natuns debetur, imo tali,qualicet, non qua velis,id fiat, methodusjubet. Necenimfempertantum fpatii relictum eft, ut figura fimilis in campo efformetur, cum vel fylva, aut lacus, aut caftra il- lud occupare poffunt. Atnec Geodxtas tantum, fed & Vetercs Geome- trasmale egiffe , quod per linearum curvarum defcriptionem proble- mata nonnulla conftruxcrint, v. g. 1. vi. vn. ix. x. xxxm. Element. i.Eud. &c. cx hinc fatis fuperque colligitur, prout tllud ingcniofe fatis B demon-



		io Danielis Lipstorhi demonftravitExcellentiffimus Gcometra, Dn. Francifcus Schotenius, Favitor, & Amicus meus integerrimus, primus Author nova: hujus Methodi, qui Problematum Geometricorum Simplicium nomineillam nunc publicijuris facit; cujus Viri ardu.xoccupationesnon permiferuntha- ctenus ejusevulgationem, licet antealiquotannosjam abeo confcri- ptafuerit; quam nunc demiimmes &aliorum amicorum prcces im-. pctrarunt, ne ahus Vir non inelegans candem, uti inopinato video, quoquecallcns, ejusnominigloriam inventionispreriperet.Idemmo- dolaudatus Dn.Schoteniuspropediemquoque abfolvct optimam mu- niendi rationem , jam ante fexennium <pt.apiimi{* promiffam fub finem prxfationis,Organicxconicarumfeftionuminplanodefcriptioni prx- miffe; Qua fi demum fruemur, ut & Apollonii locis planis ab ipfb fe« liciter reftitutis, &jampradofubjiciendis, habebunt Mathefeosculto- res, dequofibinonparumgratulentur. Tantum ctiamde Geometrix & Mathematicarum novis augmentis. 7. Nunc, nifijam opinatuprolixior fuiffem, adderemnova &prar- clariffima inventa Philofophica, deMagnetc, deque ejus natura, &mi- rabilium efFcctuum caufis antehac profunde ignoratis, delride, de Cir- culatione fanguinis, ab Hervso Anglo primum inventa, & aNob.Car- tefio demonftrata ; deductu ChyliferohicinBatavia aCl. Dn.Johan- ne Hornio, celebri Lugdunenfi Anatomico, primum, & fub idem fcr- metempus, autpaulo ante 1651 Parifiisa Johanne Pecqueto, Diepa:o» Med. Cl. invento, & a Thoma Bartholino Hafnienfi confirmato, ex obfervationibus in hominibus brutifque inftitutis, in Htftoria Anat. de lacleUTboracicis: de Lacteis venis, arteriarum & venarum fubtiliffimis valvis noftro xvo detedis, & antiquitati plane ignotis. Adderem quo- que nonnulla de Logarithmica arte, antehac a J. Nepero inventa, a Bri-^ gio, Vlacco, Keplero, Bonaventura, Cavalcrio, Beniamino, Vrfino,, Henrione, Eichftadio, Sckickardo, Laurcntio & Johanne Caramucle Lobkowiziis, auda & exculta; fed nenimiumextraoleasevagari, &ia patentiffimum dicendicampum exfpatiari videar, vela contraham, & adid, undedigreffusfum, revcrtar. 8. Conftat igitur erroneam effe opinionem, omnia k pudecejforibut, noftrisjam effeinventa; nibilquejam dici, quod nonfit dtclumprius. Nos e di- verfo-cx dictisconcludimus, quodomniumrerum principiaparvafint,. fed fuis progreffionibus ufa, fucceffive augeantur. Sic Pythagoras lon- gameditationeinfuumproportionatumOrthogoniumTrigonum in- cidit: quo femel detecto pofteri, & inter eos Euclides, multa rarae & {peftatat eruditionis inventa adjecerunt. Cujus poftea fundamentis plura



		CoPERNICUS ReDIVIVUS. II plura alia fupefftruxit fummus Archimedes, cujus una parabok quadra- famamftupendaeft, utfinihilaliudexipfius ingenii monumentisno- bis rclictum effet, fola nos de ejus folidiori eruditione fatis fuperque edoceret. Euclideis aliafolidiffima & admirabiliifima inventa adjece- runt Arifbeus Senior, Apollonius, magnus ille Geometra, Pappus, Theodofius, & Diophantus Alexandrinus: inter recentiores, Vieta, Bacchetus, Incomparabilis Cartefius, & exSocictatis Jefu alumnis Gregorius aS.Vincentio,laFaille,&Tacquetus;exaliisSchotenius& Hugenius (quorum ultimiadmiranda patrant facinora) Sed omnes il- los longameditatione fua hac~tenus perfeciffe nemini dubium effe po- terit. Hiautem noviinventores, &fcientiarum conditores, qui vel Mathefin abftraclam , vel immixtas Philofophix Mathematicas do- ftrinas illuftrarunt, tantum fuis fcriptis effecerunt, ut ex iis liquerct, non tantum Antiquis effe tribuendum, ut quicqnid ab iis decretum fit, inviolabile & famSum reputemus; quin potius nulli dubitemus, pri- fcos illos Philofophos , fi recentiorum obfervationes iniviffent, eo- rumquerationcs intellexiffent.mutata fententiamanusfuiffe daturos, &horumluculenta» veritati fubfcripturos. o. Et fane, qui dubitare poffemus, veteres multa erronea pro ve- riffimis obtrufiffepofteris, fiquandoapudanimuperpendamus, quan- ta pertinacia & feveritate Anttpodts dart negaverint. Neqiie vero anate Antediluviana, aut proximis ab ea feculis id forfan ncgatum fuit, fed in ipfo Ecclefia: gremio, pluribus poft N.C. centenariis annorum elapfis, inventi fuerunt viri fanctimonix & eruditionis fama excellentes, qui nulla ratione id credendum effe rati funt. Talis fuit Lactantius Firmia- nus celebris EcclefiajPater; ficut patet ex ipfius \.j. litftit. dtv. cap.24.. Au- guftinus, magnus illeHipponenfis Epifcopus, vid. 1.6.de Civit. Dei, c.g. (quemvirumLaftantiumfecutum inillumimpegiffeerroremconjici- mus cumDoetiff.Ludovico Vivis, Comment.ini.cit. exeo, quodho- mo acutiffimus videret, fi concederetur, aditum nulli eorum, qui hanc incolimusBorealemrafciam [Zonam] temperatam, ad auftrales illos patere, fequi neceffario,illos de genere Ada» non effe: maluit itaque illud negarc, quam argumento premi tam molefto, tantis autoritatibus munito. Etenim fuit illa veterum opinio, cui Cicero 1.6. de Rep. Me- la,& fummi quique fuffragati funt, auftralemiHamplagam ptnitmnobisin- cognitam ejfe,ob interfufum vaftifttmum illumOceanum, quem nemo unquam pi- netraverit. De qua refufius differcntem vide Macrob. Aurel. Theodofium, infomn.Cicer.l.2.c.s.praprimUc.9.feq.p.m. 147. & 14.8. quod ipfum ad oculum figura ibidem adjefta explicat.) Hos vero fequuntur venera- , . B 2 bilis



		12 Danielis Lipstorpii bilis Beda in Uh. de rat. temp. c.32. (etft l. 4-.de elememis Philofophit contrsi- rium fenfiffe videatur) Lucretius.qui l.i.poem. Antipodum affertores xocat ftolidos & vano errore delufos. Abulenfis comment. in cap. t. Gen. Cujus Viri obje&iones depromptas ex cap.x. epift. ad Rom. verf. 12. facilinegotia difcuffas reperies a M. Davide Chrift. Geograph.gen. 1.1. c.39. ubi porro evincit, adduftisjoh. Gonzalis deMendoza inlib. de Rep. Sinarum L2.C.1. Oforii L3.de rebus geHis Immanuelis. Nicephori L2.C4.1. aliorumque te- ftimoniis, ipfisApoftolorum temporibus, vel ftatim poftApoftolo- rum tempora doctrinamEuangelii inNovo orbe, (hoceft apud Anti- podcs) prjedicatam atque divulgatam fuifle. Pmereo nunc alios eadem chorda oberrantes, ex difciplinarum Mathematicarummera ignoran- tia : qux tantam barbariem invexit, ut, quod eftimprimis memo- ratu dignum, circa annum Chrifti 745> Bonifacius EpifcopusMo» guntinus Virgilium Epifcopum Salisburgenfem velut hasreticum infi- mularit coram Pontifice Zacharia,nonalia de caufa, nifi quod Virgi- liusAntipodes ftatuerct. Ke tandcm ad Bohemorum Regem delata» indequeadPontificemfadaappellatione, bonusVirgiliuspropterAn- tipodes, cumhinc abfurda» & ineptee confequentise deduccrentur, hse- refeos damnatus eft: uti videre esl apud Aventimtm l.3. hift.Bavar. Vfqueadeo magnavis inesl, utKeckermannus exchmat,bonorumftudiorumignoranti�_tetiam adexcarnificandas hominum confcientias! Etenim recentiorcs magna feculifuifelicitate, &perpetuaejusgloria, animo ad veritatis indaga- tionem indcfeffo, comprobarunt,non cffe illamde Antipodibusafler- tionem nugamentum adeo fplendidum, quale quidcm traduxcrunt ve- teresjimportunoreligionis zelo abrepti. Tefteshujusreiimmortales funt Veneti, Lufitani, Hifpani, Angli denique & Batavi, qui toto tcrra- rum orbe victricia arma circumtulerunt. Lege, fi placet, dc hac mate- ria eruditifnmam comment. nauticam Barthol. Keckerm. fuperiori hujus fe- euli anno zi publici juris factam. 10. Ejufdem quoque farinre fuit illa erronea do&rina de Zona tor- rida: quam adeo immani ceftutorrcri, atqueradiis folaribus aduri cre- debantVcteres,nempeAriftoteles,Plinius₎Ptolematus,& quicunque ad proavorum tempora vixerunt omnes, ut ad inhabitandum fit ineom- moda. Audiamus, qurefo,ClaviumBambergenfemcomm. in c.i. Sphse- rasJoh.deSacroBofchop.m. 25. Sic enim ille ad verba Joh. deS.B. Illi dicuntur habere Spha;ram reftam, quimanent fiib acquinoctiali, fi aliquis ibi manere poffit, Multi, inquit, gravijftmi Viri, & Bhilofophi, & Aftrologiy nec non Theologorum plerique dubitarunt, ejfetne fub ts�quinottialt cir- tulo habitatio ? imoplurimi cum antiquis pro certo affttmarmt,fub circulav^qui- *nocltaU*



		CoPERNICUS REDIVIVUS. 13 HoSHali non ejfe habitationem, ob nimittm calorem, quem Sol perpetuo ibi decurrtns ejjtcit. Similifquedubitatiojieripojfet depolis mundi: s$ontntmpaucifutrunt,nt- que modo defunt, qui negent, ibipoffe honimes degert, obfrigus intolerabile, quod il- hcobnimiam Solisremotionematqueabfentiamperpetuo exijiit. Hactcnus Cla- vius, ubi &)? c* mcfiSu notamus, ipfumjoh. de SacroBofcho Philof. & Mathematicum non incelebrem etiamnum dubitaffe; NumZona tor- rida habitabilis fit? Id quod ultima ejus verba fuperius allcgata fatis produnt. Contra vero recentibus Geographis ab annis circiter 100, navigationum experimcnta furTragantur, multis partibus commodiffi- me & jucundiffime inhabkari hancZonam; idque propter caufas ali- quot, quas diligenter collegerunt Jofephus a Cofta /. 2. de Nat. Novi Or- bis. Conimbric.<«iU2.de Cceloc. 14. q. 1. art.j. UluftrisScaliger. exerc.44.. It.ex. 14.0.item 167. AcceditauthoritasJoh.Leriiin lib. mcmorabili de navigat. in Brafil. ubihoc quoquc memoria; proditum invenimus, ejfe in hac Zona nonnulUs partes ita temperatas, ut & hominesjint non nigricantes, fed plane candidi. Quod & alii de prxftantiffima Americx Campania, regio- ne Peru teftantur. Quid, quod Conimbricenfes 1. fupra allegato fcri- bunt: nullamejfemundt oram, quaob cceliintemperiem abhominibtu non incola* tur, aut incoliretpfa nonpojftt. Idem confirmat de Zonarum frigidarum ha- bitationenonadeoincommodaOlausMagnus Gothus, Archiepifco-> pus Upfalienfis 1.1. de populis Septentrion. c. 2.)eqq. 11. De earum natura&temperieinsequabili &mutabili,provario- rum fcilicet accidentium interventu, pauca huc apponam, quaj obfer- vavi in curforia lectione Iibri, a Gerardo de VeerBatavi, detriplici navi- gatione Hollandorum Boreali verftu Novam Zemblam, editi vcrnaculalingua» Narrat prxdictiisAuthor, quodintolerabile frigus circaN. Zemblam clima76latit. Borealis premat, itaut nullibi viridantesappareantcam-r pi, nullum animal herbivorax, & dcpafcendis fruticibus affuefacT:uni reperiatur: cum tamen, non fine exigua animi commotione, diverfam fub 8ogradu, &longe clementiorem aeris frigidi temperiem depre- hendcrit, ita ut menfe Junio arborcs folia diffundentes , riparum & camporum veftitum viridiffimum, animalia humi viclum qusrentia oculisfuisufiirpaverif, cum e diverfofub 7<Sgradu tam intolerabilc fri- gusmenfeAuguftoperfentiatur,utnihil horumviderefit. Caufam ve- ro non obfcure innuithanc effe , quod glacies vix crcdibili copia,& fremitu horrendo eTartarieis & Catainis fiuminibus vaftioribus in mare devehitur: & quia Solisradii, obliquimme terramferientes, huic moliglaciali fubigendx nequaquam pares evadere poffunt, ideo excelr- forum montium in modum coacervatim ibidem detineri glaciem, & eo



		14 Danielis Lipstorpii co ipfo frigus producere longe acerbius, quam fub ipfis polis exiftit. Idem Autor (quod notatu digmfiimum) memorat, vifos efie a fe anfcres rubicundos circaN. Zemblam, quiomnibusferme ante ipfum crcditi fuere inScotia exarboribus nafci,propterea quod ab ipfis nullibi ova pofita repererint; eoque ipfo aflignans locumhabitationi ipforum de- ftinatum illam fabulam refutat, & omnem dubitandi moram le&ori fuo prasfcindit. 12. Exiftis nunc colligimus, falfam omnino efleatquc erroneam af- fertionem, Zonas quafdam ejfe inhabitabiles ,fivt obimmanefiigus, quo con~ flringuntur,fiveobdslum intolerabtkm, quo tomturZona iUamedia,Tropkis Cancri & Capricorni circumfcripta: quod tamen adeoperfuafum fibihabe- batAntiquitas, ut diflentientibus dicam acerbiflimam fcripferit. Illud interim haut inviti agnofcimus, non seque commpde & jucunde ibi- demhabitari,acintemperatis; quaverorationc illudfiat, elegantidif- curfu expreflit Barthol. Keckerman. /./. Syfiem. Geographic, cap.i.pag. 4.51. 4.52. feq. 13. Qua proptcrnemini amplius mens itaobdurefcet,ut canam An- tiquitatem nunquam hallucinatam efle fibi perfuadeat, atquc ob id in vulgaribus&plaufibilibus, eoquenomineabomnibus do&isfimul & indoftis approbatis opinionibus ita occallefcat, ut inde ncquaquam fibi difcedere integrum fore exiftimet; quinpotius, fi Philofophi & Sapientis nomen tueri geftit, decreverit de nulla doclrina fecum fta- tuere prius, quamillamlegerit, ieclamintellexerit, intelle&am probc perpenderit. Hac via benigniorem controverfiarum judicemfe confti- tuet, &animum, quo cceleftibus Geniis quamproxime accedimuSj multo perfeftiorem reddet, imo uniciim veritatis Solem venerabitur. Ad quod fedulo nos adhortatur humanae illeSapientise CoryphseusPla- to lib. 6.PoIit. inquiens: sraW eiKrfietcu; $tt i�(Jvs cac via ort id\i& opi-* 14. Eadem proinde nobis mens erit in hac diflertatione, de mundi fyftemate Copernicano, quod cum fuis confequentiis hactenus com- plures ceufpetlatiflimx fapientia* &doct.rina:paradoxumtraduxerunt, �parum intercacxpenfis rationibus, quare id amplexus fuerit Coperni- cus; multo minus attend-entes fingularem doclrinam tot graviflimo- rumVirorum, quos fine rationum pondere in eam fententiam ivifle nullifanx mentishominiverofimiiefieripofle arbitror. 15. Priufquam vero ad rem ipfam me accingam,illud folenniterpro- nuncio, me veritatis amore omnia tlla, qua quidem haclenusad hanc hypothefin *facicntia obfervarepottti,propofiturum,fimu!que pmedendo inpurahjpotheftMa-* *themx-*



		Coperniciis Redivivus. 15 tbtntatka,pro viribus abenignifiimo nofiri mundani SjfiematisReclonconcefiu, oftenfurum ejfe, iUam bjpothefin de terra mobili, mn tantumfacilwrem altera, & probabiliorem multo ,fed omnino antiqua praferendam effe. Rationes autem,quibus illampropugnant nonnulli, invalidas efle,atque experimentis erroneis fub- nixas,itautad inferendaejusimmobilitatem mfuffictentia ftnt, & non mimis mo- biliquam immobdi & quiefcenti terra accommodari apta nata fint. Qua quidem operamcandido&veritatisamantilectori hautingratamforeconfido. 16. Importunis vero hominibus, fola Ptolemaicas antiquitate, & fe- ctatorum pluralitate fuperbientibus,atquefolum ob idhuicrecentiori infenfis, fagaciiTimiPhilofophiSenecaj oraculum egregium oppono, quod 79 cpiftola perfcriptum extat. Vtntet,quiconditam &feculi mali- gnitate comprejfam veritatem diespublicet, etiamfiomnibustecumviventibusfilen- tium livor indtxertt. Venient, quifine offenfa, finegratia judicent: Ntbilfimulatio: proficit ,paucis imponit leviter extrinfecus induclafacies. Veritas in omnempartem fmfemper eadem esl. �ht& decipiunt, nihil babentfoltdi. 17. Quapropter rogandi erunt, ut admittant illam modeftam Cla- ri{f.Hortenfiiadmonitionem,inprsf. ad lecl. prsmiflalnftitut.Aftron.. deufu glob. &fphjer.cceleftium&tcrr. Guiliel. Blaeu: Vellem, inquit, cmnesrem ipfampenitus introjpicerent, antequam ferrent cenfuram, necpropterea, quod odiofaesl (ha;c hypothefis) &apud vulgumabfurda,continuo rejiciendam putarent,nonexpenfis rationibus, quasadfert infui defenfionem Copernicus. Cui adde Jordani Bruni de Imntenf. &lnnum. ad Copernicum lib.ni. cap.ix.. pag. 329. fententiam. Hominis,inquit, Phihfopbicogitatianesavulgijudicio funt remota , proptereaquoditlius fiudiumfit, i» rebus omnibus inquirere verita- tem perfe, cui ifiudmercenarium &ignobtle, etiamfub Thihfophk titulo, recepta mendacia anteponit. Quamvisergojcias, te tribuente Terr&globo quofdam motia ftatim cum tali optnione explodendum, alienas tamtn prorfus a reclitudtne opinio-,- nes fugtendas anfeto; Neque adeo cures, quid de te flulti mortalium exifitment, ftd qualiscoram Diis (Sapientibus) inmrnttatis hbro defcribaris: Etquantopau- cioribus nottu comperiere, tanto ad Deum fimilitudmem propius acctd.es, qui m omnium afpeclum & cultum venire etiam dedignantur: quorum O. M. ncmini_t, pr&terquamfibi Soli pro dignitate notus efl. 18. Nunc, juvanteDeo, mentem noftramaperiemus; &primo qui- dem ipfos Autores novi illius fyftematis mundani a Ptolemaico diver- fi, ejufque varietatesproducemus: pofteacaufas feparationis indica- bimus; porro ftabilito vel fuppofito uno horum fyftematum,rationes, qus ad illud evertendum vulgo afrerri folcnt, examinabimus,quibus,. utDco volente iperare jubemur, profligatis, judicium atque conclu- fionem Candido &BeneYoIo Lectoricommittemus.. Gap..



		i6 Danie.lis Lipstorpii

			C a p. I L Compleffitur nomina eorum, qui Terram mobilem ajfeverarunt. i. \ Uthores no vi mundani fyftematis quod attinet, primus ille, qui «tJLSoli in mundi medio, feu centro, firmamentoque ( utar vocc ufitata) una cum ftellis fixis in cxtremo ejufdem ambitu ftabilitatem attribuit,Telluriveromotum, non modo convcrfionis diurnas circa proprium centrum &axem, ab occidua mundi plaga verfus Eoam; fed & circularis revolutionis atque progreffionis annux circa Solem, in * circumferentia orbis magni: primus, inquam, fuit Pythagoras, Sa- mius illefenex, trecentis, & quot excedunt, difcipulis nobilitatus: h, cujustanta admiratio fuit, utex domoejustemplumfcciffe Metapon- tinos, eumqueproDeo coluiffe, memoret Juftinus ltb.20. hift. cap..* Hic,dubiopr©cul, primus illud dogma propofuit, quod poftea Ari- ftarchus fcripto complexusadpofterospropagavit, quum nihillibro- rum aPythagora fuiffe editum inter omnes conftet. Teftatur id Arift. /. 2. de Coeloc. 13. ubi wxvnws, inquit, 01 <s&a <&» ImAtxv, x.ahv$Jot 'j Ilu- fayifetot, AsynQiv: ffi(4>^V {jt.i<rsg7w$ (%Aiov) <S?«f (p&trt, -rluj jj yijv ev ?r oifpuiv iamt, %vk.Aoo <ptfo$Jlw <g�a <w [A-icr©, vvkvh n k. tjfASggtv mi&v. Similiter &Plutarchus l.f. depUcitii Pbilofopborum c.12. 01 $ »D\ot, in- ijuit, <&t>{vtIw yX.v, $tAoAoi(&''^r) nvfaytf&(& kv\a<? ^is&ttybftodg <zs&i<iv7rv{ (yjAiov) >§ kvkaS KoH;&, IfA.oiote.ozSinhitf ii osAkvt,.* 2. Ariftarchum,qui vixit 400 antePtolemaeum anno,anteceffitPhi- lolaus Crotoniates , qui Terram unam cffe ex aftris fenfiffe fertur, cir- ca A.M. 340o,Mathematicus fanenon vulgaris, utpote cujus vifcndi gratia Plato non diftulitltaliam petere,&ab eoPythagorx opera cmere, f^Lrfw/o.HuncTimxusLocrus excepit A.M.3580. Hunc Heraclides Ponticus, Athenis vitam dcgens , & Ariftotelem docentem audiens, A.M.3625. Quemdeniquefecutus eftAriftarchus SamiusA. M. 3787. quidogmailludprimus fcripto (utidiximus) complexuseft HuncEc- phantus Pythagoricus, Nicetas Syracufanus, Seleucus Mathematicus, Hicetas five Oicetas, futroque enim nomine videtur idemintelligijimp etiam forte nomine Niceta», ut proinde ejus opinio infra attingenda potueritfuifrenonundiqueCiceronipcrfpedajCleantesSamiuSjLeu- cippus,PlatoScnex, MartianusCapella,Guilielmus Gilbertus, Petrus Peregrinus, Maricurtius Gallus , ante 300 annos. Nicolaus de Cufa , Cardinalis, circa an. a N. C. 1440. 3. Noyif-



		i<S Danie.lis Lipstorpii C a p. I L CompleBitttr nomina eorum, qui Terram mobilem ajjeverarunt. I., A Uthores novi mundani fyftematis quodattinet, primus ille, qui � «/"-LSoIi in mundi medio, feu centro, firmamentoque ( utar voce ufitata) una cum ftellis fixis in cxtremo ejufdem ainbitu ftabilitatem attribuit,Telluriveromotum, no« modo convcrfionis diurnx circa proprium centrum &axcm, ab occidua mundi plaga verfus Eoam; fed & circularis revolutionis atque progreffionis annua: circa Solem, in circumfercntia orbis magni: primus, inquam , fuit Pythagoras, Sa- miusillefenex, trecentis,&quotexcedunt, difcipulis nobilitatus: Is, cujustanta admiratio fuit, utex domoejustemplumfecifle Metapon- tinos, eumqueproDeo coluiffe, memoret Juftinus lib.zo. hifl. cap.-f. Hic,dubiopr©cul, primus illud dogma propofuit, quod poftea Ari- ftarchus fcripto complexus ad pofteros propagavit, quum nihillibro- rum a Pythagora fuifle editum inter omnes conftet. Teftatur id Arift. L 2. de Casloc.13. ubi cvewiiaif, inquit, i is&ItLij Imhlxv , xxhHf^voi* q Ou� <faybf<aoi, hzyxQiv: SJri fep $y fiio-a 7w'g (vjhiov) eivxi cpxcn, 7&i< j yyv ir t⁵ oifpcov &o~e» , Kvx.hu> (ptpoyfyJlw <v&a 1» ftio-@, vvktx ti k. ^fM^v ziieiv.* Similiter&Plutarchus tijf, de placitis Philofophorum c.13. w $ X&.01,* »«- quit, $»4* iluo ytiv, Qihohx®³ $ f\vfayof(rt(&' x.vx.hu> '3&i<$bfit_t3% ix&lii 7W� (Jihiov) x§ KvxhS ho%�, lfA,oio7Zo7rci>sr_lh!ip >L crehluivj. 2. Ariftarchum,qui vixit 400 antePtolemseum anno,anteceflltPhi- lolaus Crotoniates , qui Terram unam cfle ex aftris fenfiflc fertur, cir- ca A.M. 3400yMathematicus fanenon vulgaris, utpote cujus vifendi gratiaPlato non diftulitltaliam petere,&ab eoPythagore opera cmere, rf/?eL«r/ie.HuncTima:usLocrusexcepitA.M.358o. Hunc Heraclides Ponticus, Athenis vitam dcgens , & Ariftotelem docentem audiens, A. M. 3625. Quem denique lecutus eft Ariftarchus Samius A. M. 3787. quidogmailludprimus fcripto (utidiximus) complexuseft HuncEc- phantus Pythagoricus, Nicetas Syracufanus, Seleucus Mathcmaticus, Hicetas five Oicetas, futroque enim nomine videtur idemintelligi,imo etiam forte nomine Nicetse, ut proinde ejus opinio infra attingenda potuerit fuiflenon undique Ciceroni perfpedta) CleantesSamius,Leu- cippus,PlatoSenex, MartianusCapella,Guilielmus Gilbertus, Petrus Peregrinus, Maricurtius Gallus , ante^oo annos. Nicolaus de Cufa, Cardinalis, circa an. a N. C. 1440. 3. Novif-



		CoPERNICUS R.EDIVIVUS. 1J �. Noviflime autem ante centum annos Nicolaus Copernicus, Toru- nknfis, Med.D. & Canonicus Fravvcnburgenfis , quod oppidum eft Borufnse ad Iftois fluvii oftia ,fubmeridiano Cracovienfi, &latitudinc grad. 54.min.19. cumfem. Vir, teftimoniofummiAftronomiTycho- nisBrahau, plane incomparabilis j quemque tota pofteritas grato femper anima tanquam alterum quendam Ptolemxum celebrabit, atque admirabitur (ficut dc eo cenfet Clavius in c. 1. Sph.Joh de S. B. p. 6j.) Hic modo memora- tus Infignis Aftronomus , integram vitam fideribus obfervandis, no- vifque hypothefibus conftituendisimpendit,Ptolemau&Regiomou- tani smulus : in quo ftudii genere poftea adeo excclluit, tantumquc pneftitit, utpoftPtolemsi tempora adiftudievumnemoinventus fue- rit, aquo Aftrorumfcientixmajorfa&afitacccflio.quamabipfo.Hic tandem anno vitse lxx (NB)amicorum, (quos inter cminebantNico- laus Schonbergius, Cardinalis Capuanus, &Tidemannus Gifius, Epi« fcopus Culmenfis) expoftulationibus vi&us,utipfeait, eximium fuum ,opus, ceufcetum quater novenos annos geftatum, e finu pccloris in iucem emifit, & Paulo III. Pontifici maximo magna confidentia illud confecravit. Contineturillud vrlibris derevoiutionibusorbium ccelc- ftium, Noribergs editis, inquibus fententiam novantiquam de Terrx mobilitate promulgavit, illamque cum confe&ariisfuis novo alicui fy- ftemati a Ptolemaico diverfo, at ab antiquis jam ufurpato, fuis obfer- vationibus & calculo exadte refpondenti, applicavit; ita tamen, ut fup- pleverit ea omnia, qua? a veteribus fuirfe animadverfaScriptorcs tacent. Illum autem non gloriola: aucupio, fed folius veritatis ftudio flagran- tem hofce edidifle libros, ex eo clare liquet, qu6d fub ultimam vita* fce- nam (nam in ipfo ferme hujus nobilis partus nifu, decrepitus fenex ani- mamefflavit) eos edidit, precibusnempeamicorurn,&veritatisamo~ re expugnatus. 4. Ex quo autem ha»c fententia de Terra mobili ab ipfo inftaurata fuit (neque enim perindereftitui a Cardinali Cufano, motusTerrx pro- pugnatore , feculo ante uno potuerat) fecTatores habuit nobiliores quofque fuperioris & hujus feculi Aftronomos; Johannem Keplerum, Philofophum &Mathematicum e paucis, &hujus deTerra» motu afler- torem acerrimum, Galilauim Galilad, A cad. PifameProfcflbrem, &Ma- s;ni Ducis Hetruris Lynceum Philofophum, & Mathematicum prima- rium, Virum liberoingenio& acuto, qui in illuftrandahac hypothefi Coperniceaomnibusanteipfumpalmam, finonprarripuit, certetamen dubiam fecit: Joachimum Rheticum, Johannem Stadium , Erafmum Reinholdum, Jordanum Brunum, Francifcum PatritiumRom., Tho- C mam



		tS Danielis Lip.storpii mam Campanellam, Redemptum Baranzonium, Franc. Mariam Fer- rarienfem , Colcuronum Stelliolam, Nicolaum Hillium, Johan.Anton» Patavinum, Thomam Anglum, Johannem Bureum, Nicol.Raymaium Urfum, Michaelem Havemannum, Petrum Crugerum.Chriftophorum Knollium ,JacobumTheutonicum, Nicolaum Cabaeum, Gothfridum. Wendelinum, AmbrofiumRhodium, JoachimumStegmannum, Da- videm Frolichium , Mathematicum Csfareum, Renatvm Car- t e s i v m , Ifmaelem Bulialdum, Simonem Stcvinum, Philippum & Jacobum Landfpergios,Wilhelmum Schickardum, Laurentium Eich- iladium, Chriftophorum Rottmannum, Davidcm Origanum, Chri- ftianum Vurftifium, Chriftianum SeverinumLongomontanum, cele- brem AcademiceHafnienfis Aftronomum, quem in omnibus fequitur WilhelmusLangius,NicolaumMulerium,PaulumAntoniumFofcarini, Martinum Hortenfium , Mathematicum antehac Amftelodamenfem , Guilielmum Blaeu , Johannem Hevelium, Joh. Adolphum TafTIum, A.Franckenbergerum , Albertum Lincmannum , Matthiam Bcrneg- gerum, Michaelem Mceftlinum, f hunc fubjungo , quia inventi fuerunt antehac, qui illud credere recufarunt. At illos redarguit tum xmtv^» tabulat Chronologicx, quae in Chronologia ejus videtur, quaPlaneta- rum ordinem&fitum tempore creationis depingit, ita utSolfit inter ipfos medius& infimus, reliquis circaeumtanquam centrum gyranti- bus una cum Terra, & circa eam Luna. Idem non obfcure liquet ex ipfius Epitome Aftronom. lib. i. pag.p4.cV $$) aliofque pene innu- meros. 5. ImoteftaturCL.Bernegg. inpufat. aurei illiiu operisItalici ab ittoLtt- tina civirate donati, relatum fibi effe a quodam Dantifcano, Benjamino . 2tt<$«fcfa/ ex Italia reduce, Viro & generis clariflimi dignatione, & mul- tiplici dodrina,virtutequepra:ftante, quod adnotaverit, SamiamFhi- lofophiam, quasTellurimotum, Soli, Firmamentoque ftabilitatem at- tribuit, in Italia doclu ab hominibus, aut alloquio autfamafibi cognitis, utpluri mum approbari. Accedit Batavia elegantium ingeniorum ad invidiam, ufque ferax, quam ipfam complurcs huj-us dogmatis alTeclas alerc, te» ftantur tum alia monumenta, (inter qux fuo jure referimus fummam privilegii Illuftrium ac Prxpotentum Ordinum Generalium Fcederati Belgii, Guilielmo Blaeu fuper divulgatione Sphxrarum Copernicaea- rum conceiii) tum faepius iterata olimhortaminaCL. Marci ZueriiBox- hornii adCL. Berneggerum, ad divulgandam illam operam, nuncDei gratiainfplendidirTimoFamae templo repofitam. � 6. Ex his nunc videre eft, non efle illam Copernici doctrinam de Terra



		io DaniehsLipstorpii ftultitiam efie folennem: Aft ubi poftea ex aliis fcifcitatus fuiflet, quid profeciffent, multis eam rem ludibrio habentibus, tandem incidifle in aliquern, fatis, uti eventusindicabat, prudentem, qui nonadeo ridicu- lum iliud negotium efle cxiftimarct: Unde poftea ab&ntix pceniten- tia duclum, in quofcunqucCopernicanaJ opinionis affeclas incidiffet, illos interrogaffe, femper ne hanc eflent amplexi fententiam ? Verum neunicum fe invcnire potuiffeatlirmat, qui non antcacontrariam opi- nionemlongo tempore fecutus, pondere tamen rationum expugnatus ad hanc tranfierit; quin imo (quodalbo calculo notandum) ubip-eri- cuIumipforiuiiprogrerrimmfeciflet,cun6lisPtoIemaica?opinionisra- tiones exacle cognitas fuiffe: econtra vero, quotquot Peripateticorum & Ptolemaicorum de lecl;isCopernicilibris,acftudio inipfispofitoin- terrogaffet, hanc audiviffe eplurimis rofponfionem,fibi nonvifumeflc illum Iibrum, multo minus lectum;Exomnibus vero, quiillumintelli- gerent, nec unum fe deprehendiffe: Ncminem pratterea horumfe inve- nire potuiffe, qui ab altera parte unquam ftetiffet. 8. Qux omnia fatis clare arguunt, pluralitatem votorum, & igno- rantiam Copernicxx hypothefcos > utramvis hic facere paginam, &, quominus novum illudmundi fyftema humanioribus oculis ufurpari potuerit,prohibuiffe. Interim diffiteri nec debemus,nec poffumus, fen- tentiamCopernici nontantumcomprehenfudifficiliorem effc, quam Ptolcmsi,utpote qux impcritis minorem videaturhabere verifimilitir- dinem,&meditationes requiratacriores; verumnecdextrefatis, nifi perceptaantea Ptolemaica, intelligi. p. Atque ideo etiam ufum vulgarium globornm , tanquam intro- duclioncmad Sphxras Copernicxas, infua inflttutione Aflronomicn Gui- lielmus Blaeupraemittendum cenfuit: ficut ipfc ibidem facti fui ratio- nemLe&ori reddit. Et, cum globi& fphasrae ccelcftes, quotquotin hunc ufque diem fuere publicatas, omnes-ad antiquam demundano fy- ftemate opinionem fintdirecT:s,fallorandignisfatisprxconiisnobili- tari queatifta Guiliel.Blaeu induftria, in tollendis incertis Aftronomo- rum ac Philofophorum dehac re difputationibus; dum conftruxit in eum nnemduplicemfphajram Copernicanam, gencralem & particula- rem, itautinilla totum Cyftemaperfedte aCoj>ernico ordinatum exhi- fceat, inhac vero motum terrae diurnum circa fuum axem, & annuum per Eclipticam, atque infuper direclionem axistclluris ad eandem fem- percceli plagam proponat. Inquafacile quoque reflexio axis, utCo- pernicus vocat, &qua:hincfequitur, prceccffio ajquinoctiorum poteft obferyari. Quid autem utilitatis unaqusvis afferat, paucis exponit M. Hor_

			/



		COPERNICUS RlDIVIVUS. 21 Hortenfius. inprsef. adLeft. Per generakm, fcribit, monftrantur fitus or- bium cceleftium, ftationes, retrogradatwnes, ac dtreciiones planetarum, aliaque ' phanomena, qut infert motus ten<t in Ediptica: per particularem vero, variatia ttmpeftatum anni, ortus & occafue ftderum, &c. ldquetantafolertia, utdtcert Aufim , a tempore Archtmedit ad nosttfque fimtles fphtras mundum non vidifte. Hxc ille. Idemque cwtv^x confirmavit, cum ab Ampliff. Viro ante annum in ipfius Bibliothecam introducerer, ubi variegatas ejufmodi iphsras contemplatus fum. io. Non minori cum artificio Lubecx conftruit particulare quod- damautomatonCopernicseum ISicolaw ©ie6«n\|)<UU7 in quo ad oculum ingeniofiffimeGlobiTerreni &Lunaris phafes adSoIem monftrantur, ita, ut, quamvis anteannum nondum fupremamanusipfi cffet impofi- ta, non parum tamen oculos meos oblectarit, vera ejus fundamenta jam feliciter ab artifice ja&a effe videns. Ea vero in ufus IlluftrifTjmi & Reverendiffimi Epifcopi Lubecenfis, Principis eruditiffimi, & Do- minimei Clementiffimi effabricatur. C A P. III T>e ipjk Syftentatis Copemicani forma & difpofttione agit. r. TjOftquam ita in genere recenfiii illos Authores, qui deferto X Ptolemxo novam illam Copernici fentcntiam cum fuis annexis confequentiis amplectuntur, reftat, ut ipfum fyftema rudi faltem Mi- nerva ac penicillo adijmbrem. Ordo igitur fphsrarum cceleftium» proutaCopernico lib.i. revolutionum c.to. defcribitur, breviter fic ha- bet, atquetaliseft. z. Prima ac fuprema, (de qua tanquam Aftronomiimprxfentiarum fumus folliciti, falvainterim manente affidua infinitorum in eavorticum gyratione circa propria centra, & axcm: de qua vid. Philofophus nofter part. 3. princ. phil.) eftftellarum fixarum, immobilis, ceu ad quam mo- tus&difpofitioncsPlanetarumconferuntur, & examinantur. Hecper- petua quietegaudet cumtoto fuo ftellarum excrcitu, qax totidem So- les funt noftro Soli conformes, prout oftendit Galilccus ex proportione incomprehenfibilis illarum a.terra diftantix. {in opere antea citato p. 324.,) quam 10800 femidiametris orbismagniconftare,hoccft, 20800 vicv- btu remotiorem effe d Terra, quam Solem, (fuppofito cum feclatoribus Pto- femaei, orbem ftellarum fixarum^tfooo annis'motuproprio revolvL) affeverat pag. 357. Qup argumentandi genere ufus quoque Phil. Landf- C } pergius



		22 DaNIELIS LlPSTORPIl pcrgiusillius,exfuppofnione26ooo annorummotus, fcmidiamctrunt elfe 86063466 concludikQujnTivisautcmhocargumentum amotuLu- minaris ad ejusfemidiametru valde vacillet,adeoque nobis non arrideat (ficutidLandfpcrgioquoqueexpropriisprincipiisckrefatisprobatum dedit lacobus du Bois, in dial. Theolog. Aftron. nuperrime vulgato p, 40. feqq.) male tamen cxinde evertiturimmanis ifta ftellarum fixarumdi- ftantia.LicetenimLanfpergiiargumentis nomiullisfatisfacTumfit,ne- quaqua tamenomniumCopernicanorum: utproinde jure culpandafit ifta pradicTiAuthoris in judicando prxcipitantia, quamoftenditp.66. quafi nihtlfolidi a Copernicanis proferatnr; quia unusLandfpergiusforfan hallucinatur, ejufq;argumentaomnianonfuntapodi<Tica. Imo prodit fe ipfum tanquam forex, quando p. 51. afleverat, nullum fe baftenus vidtffe argumentum-, itemalta fe non vidtjfe, quam gemina iffa apud Landjpergium. Miferum profecTo Galilxum! miferum Bulialdum! miferos me & alios Copcrnicanos .' quorum argumenta tam facileexploduntur. Quod fi Optimo Viro faltem placuiifet inlpiccrc Galilasum, deprehendilTct dia- log. 3. p. m. 351. argumentum apodicTicum, nec fane contemnendum, ab apparente Solis diametro, in ejus mediocri diftantia, min. 30. f.1800. fec.feu 108000. tert.& apparente alicujus ftelke fixx primse magnitudi- nis,nonmajore 5 fec,hoceft,300 tert.aut alicujusfextxmagnitudinis 50. tert. conftante. Unde apparcns Solis diameter 2160. vicibus major cfficitur, & diftantia fixarum tam immanis fit, ut multo major fit femi- diameter teme incomparatione orbis magni.feu diftantixTerrx a Sole i2o8'femidiametrisTerra2 a nobis remoto, fatentibus etiamadverfariis, quam femidiamcter orbis magni in relatioiiead diftantiam fphsrs ftel- latse. Neque Galikeo impingetur lapfus in capiendis ftellarum magni- tudinibus commifius: In co quippetamcautusfuit& providus, ut non tantum Alfraganum, Albategnium, Tebizium, verum ctiam ipfum Ty- chonem grandium errorum poftulaverit, & convicerit. Undc fatis liquet, fuperelTe Copernicanis complura alia apodicTica argumenta, mam a Landfpergio allata funt, (licet illud ctiam diifimulare non poffim , haud toties vapulare Landfpergium , quoties Anti-Landf- pergius opinatur , fimodo penitius eum introfpicias, omniaque in unum colligas.) Sed ur verba in rem conferam, adeatur unus Bulial- dusin fua AftronomiaPhilolaica, fiSzniSetZet; meras fecTaris,- qui tam tRnwpovtnus* agit, ut Dni. duBois candor &modeftia mihi tuto polli- ceatur, ipfumiftis demonftrationibusMathematicis,Euclideis & Ar- chimedeis fundamentis fuperftruclis, lubenti animo ceflurum, Deoque daturum gloriam, qui hominibus tantam divinse aurs particulam do- i: nayit, .' ■ ' ' '■';.■■',



		CoPERMICUS REDIVIV U S. 2J «avitj ut ejus ope ccefeftibus geniis fimillimi evafcrint, & veritates vul- go profunde ignoratas eruerint. Hanc quippe nobis fpem facit init. pag. 32. & in finc p. 33. Et bmnino reperiet (nc alios attingarn) apud laudatum A. argumenta'' pleraque apodtclica, controverllam (ipfo fa* tente) dirimentia. Interim lapfum fuum haut gravatim agnofcet,dum nihil folidi a Copernicanis, quantacumque etiam argumentorum Jpccie pro- cedant,afferri dicitp.dd. & paffim indialogo: cum tamen ipfum adhuc latuerit, quibus fundamentis tum ipfe Copernicus in libris revolutio- num , tum maxima Copernicanomm pars fuam affertionem aftruat» Ipfe enim fatetur pag. i.fepmer Landjpergium, GaltUum, & meas dijputa- twnes (Roftochii antehac tumultuaria manu & opera, quod non diffi- mulo, confcriptas, nec mihi proinde nunc tantopercprobatas, tum ob maturiorem astatem, tum potiffimumob caufas in prxfatione Specimi- num Philofophiaj Cartefiana? a me rccenfitas, quo benevolu Lectorem, remitto) nullos fuper hac materia confuluijfe Authores. Qui profe&o nort fufhciunt illi, qui Copernicum depontedifturbareconatur: fiquidem omniaadverfariorum argumenta innumerato habere,nec quod ab uno, fed abomnibusautplerifquepro immoto fundamento afreratur, con- veliere debebat; Quod cunclis fane Peripateticx &Ptolemaicx hypo- thefeosfectatoribus Sifypheo faxo gravius erit. Sed miffo Dn duBois, revertor ad fixas, carumque immenfam a Terra diftantiam. Equidem quantum ad fixas, nonpermittuntquidem Phamomena, utipfasaSo- le autTerra non magis quam Saturnum diftare arbitremur, nullata- men obftant, quominusadquantumlibetimmcnfam diftantiamremo- tas effe fupponamus:imo colligitur exmotibus cceli eas anobiseffeadeo diftantes, ut Saturnus ad eas comparatus vidcatur admodum propin- quus. Etfanequidni nobisliceret cumNobiliff. Carrefio part. 3. princ. Thilof. art. 20. illas quantumlibet Saturno altiores fupponcre ? Si enim, . earum altitudinem cum diftantiis hic fupra Terram nobis notis velle- mus comparare, illaquxjamiis ab omnibusconceditur,non effetmi- nus incredibilis,quam quxvis major: fi vero ad Dei creatoris omnipo- tentiamrcfpiciamus, nullapoteftcogitaritam magna,ut ideofitminus. credibilis, quam quxvis minor. Quapropter ut ipfa veritas circamo- tumPlanetarum,& imprimisCometarum, tanto magis illuftretur, fine metu alicujus erroris aflumit nofter Philofbphus ad eam explicandam immenfam diftantiam inter Saturnu & fixas, art.7.20.41.85. Porro ficut Solnativofplendore corufcat,& lumen a fe ipfo emittit,itaquoquefixx nativo, nonmutuatitiolumine gaudent, fccus quam eftcumPlanetis. comparatum. Hic autem non aflentior JSbanni Caramueli a Lobkpvvitz.> fixa-