|
*
|
|||||||||||||
|
SAMUELIS MARESII
|
|||||||||||||
|
<D E
|
|||||||||||||
|
Ahufw fhilofophia
CARTESIANJ,
f Surrepente & vitando in rebus Theologicis & fidei,
Differtatio Tbtobma.
|
|||||||||||||
|
-' ■
|
|||||||||||||
|
G K O N I N G tL^,
ijfyud Tierck Everts Bibliopolam , in platea
quae i fedilibus tomandis denominatur. 1670. |
|||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||
|
P R JE F A T I O
, Ad omnes Ecclefias Reforraatas
Foedcrati Belgii.
EX quo pars qusedam fui eorumquiVeftrae
acdificationi funt deftinati, per hos fere quadraginta annos, uniceftudui Veritatiquam publice profitemi- ni, juxta Dei Verbum & fanctas Veftras confenfus Orthodoxi fbrmuks, afferendae & vindicandas: Sem- per enim fenfi ProfeiforemTheologum nec Dominum nec Magiftrum effe debere doctrinae Ecclefiafticae, (edMiniftrum&VindicemHlius. Hincquam femper abhorruianovis opinionibus excogitandis vel proponendis, per quas imeisSymmyftisdittinguerer, ficinProfeffione meaejufmodi Nova- ^onibus prasveniendis & rejiciendis qua potui fedulitate incubui. quod fentlrem omnem alterationem fidei iemel traditae fandtis, ut loquitur Scriptura, & docrrinae apud vos non modb concorditer receptae, fed etiam fanguine obfignatsetotfanctorumDei martyrurn.exquorum ci- neribus feliciter excreviftis,Veftrae tumUnitati ac Tranquillitati obeffe, tum Intentioni & Expec\ationi adverfari. Omnis enim in doctrina Novatio, utfingularitatis&intolerandaefuperbise character eft inde- lebilis, quantum ad Novatores, ita praefentanea peftis eft non folum Quietispublicae,fedetiam totius Orthodoxiae in Ecclefia: Nam magna exempla nonconfiftuntubi cceperunt,& error minimus, fi negligatur, facileviresacquiriteundo ,ac qui furunculusprimoobtutu apparebat, ■brevi,neglec"tus, in lethalem bubonem abit:Quas moleftiasfuftinuerim , etiam in hac meafene&a,dum toto corporeobfifto peftilentibus Noviti- busundique qua data porti irrupentibus,apud Vos nanrefera:Qui muiV tum doluit,multum dedoluit; ac tandem bona caufa triurrjph.at.Et fi quo- dam magnoPrincipi,rfri/« videbaturpmr*/*»»^ ro chrijfo <$• P*tri*,non de- fcent mihi acerbae fuiffe difficultates quas devoravi pro Vtritttu & £cclef!n. Salte ex ifto ftudio meojugi Veritatis incontaminatae inter Vos-confer-- ivandae,enatumefthocmeum quod Vobis infcriboOpufculum.Quoties «ttentius confidero fcelice illam Veftram conditionem fub Magiftratibas f^hrjfAiajus, Piis, Orthodoxw Rcligionis amantibus, & de Veltra tran- i. . 5 * quilli-; |
||||
|
PRj£FATIO.
gih*Ktatft ftmpcrfolliciftsjqoatesDeififliguhribeneficio Faederatunj hoi
elgiu obtinet, totiesindimorillis viperinis fcetibus, quiVeftra vifcera arrodere, Ve!lreOrtho3oxii nitorem Ido fputo fordidare ,&Veftra quie- remfuis novis difputationibus foilicitare indiesaggrediuntur :omnem vini fui ingenii nen'irajAi|nandii Veltris publicis Adverfariij, utffaciy o- portuifTet, fed potias VeitrxpublicseOodriiKe veximdaeiimperidwikj, & fic Vertram famam & celebritatem obfcurantes apud exteros, qui- bus idvelint perfuafum Ecdefiam Belgicam ex Sione inBabelem abi- re, nihilqueamplius certiilli rertare, nifi quod omnia apud eam in- certa fint. Qjjantum laudis Vobis conciliaverat, etiam apud Adverfa- rios Veftros, opus lureum accuratiffimae Verfionis Vertras Biblicae linguavcrnacula, cum fcruditiflimis & Solidiffimis Annotationibus ilii additis. tannim glorise ifti Veftrae obfcurandas faciunt, & fcandalo infirmioribus praebendo, Titanii conatus nonnuUorum, qui fefefta- rio nbmineScriptnr*ries appeliant. acfipmnia genuina membra Eccie- fiaeRetbrmatae non nderarent plemthdimmSchptHramm , utpiaAntiqui- tas ioquebatur, quibus non alius fcopus praefixus vidctur , quain ab illa Veftra Verfione ejufque Doctiffimis Annotationibus. folcmniter recedere, eamqueomnioccafionelancinare» improbare, rejicerc; quod quanwm obfit publicse aedificatkxni Veftr* & videtis & doJetis. Noi» dcfunt ab alia parte qui novis fuis Philofophcmatis eoufque indulgenr, ckiftius Daiilse phiitris inebriantur, ut Cartefianimalint audirequam Chriftiani & Reformati. Ifti verb novam quoque moliuntur Tneo- logtam» fecuri Veftrarum Forfnularum, quas ceu fepem Veftrae Uni- tatis&Veritatis, revereri debuiffent, fecuri Scripturae» fecuriomnis Authoritatis humanae. inltar illius inEuaogelioqui nec hominescu- jrabar, necDeum metuebat; & fi quid videantfibiobjici ex. Scripturaft teftimcmiis, id omne detorquertt ia fuam perniciem , & ut pueni nolis fonantibus,Dei Verbo affingunt quae Cogitant & cantillant j Et indenatus infemis&propudiofusiiiber, de phHofifhi» itatrprttt Scripm- ■r*. ex quofatternconftare poteft, quidex iftorum hominum ,u«pn» fi* veniat expectrar. dum. Cum adhuc vagiret ftaec Philofophia in cunis, nihiialiudpetcbantquicamfedlabantur, quammeram tolcran- ■«iam 4 nee videbatur libertas philofophandi reftringenda* quamdiu non magnum perioulum Orthodoxiae VeftraeexiHa credebarUr imminere: fJNcque diffiteor me , qui ctiam olimfcrulae philofophioemanum ut-
cunqucfubduxi, ira femper abopinionibusplerifque Cartefii aiienum fuiile, quod mea fcripta pubiica fatis teftantur, ut tamcn cenfuerim ociam in hoc Athenaeo aliquid indulgendum ifti libcrtati, ad prxoc* cupaadam fyrraxim quse cx diilenfu duorum Clariiliraorum Coile- £ J garu»?
|
||||
|
PR4FATIO.
. garum, ex veteri alias rancore, fuboritura vidcbatur : Et quamdiil
,* inter folos Philofophos,aut qui tales volunt videri , ctiam extra fuum ' chorum faltantes, res agitabatur, parum inde periculi Vobis metui de- bcbat; Sed poftquam hasc peftis fubiit ipfas Cathedras Theologicas , &rebus fidei nontam explicandis quam implicandis &fubvertendis, ccepit Cartefiana do&rina & methodus y»ft»ji «^«A»i applicarj*, imo multo longius procedi a Difcipulis , ut inventis addere facile eft . quam a Magiftro cogitatum fuerat, genuinorum Theologiae Or- thodoxas Profefforum, filentium fbret prxvaricatorium, ni Vos dc fericulo prxfenti illinc Vobis imminente, fideiirer praemonerent:
16 facithoc £/>«iw«»monftrofarum&horrendaramopinionumThco- logicarum, quibus Cartefiani Theologi Orthodoxiam Veftram fcedant, & Veritatis quas eft fecundum Pietatem concutiunt fundamenta. Qui illiusevulgandi confilium arceflunt a mei Reconciliatione cumR.D. Voetio, parariis Viris quibufdaraPiis & Reverendis, pacis & ardifica- tionis Veftrae appfime ftudiofis, ut inde fycophanrice diditent,quod audio jam nonnullos furiofos publice & blafpheme clamitare, Hero- dem&Pilatum factoshac rationeamicos contra Chriftirm, toto ccc- io, quod ajunt, aberrant & graviflime fallunrur. Toti Belgica; no- tum eftme per afiquot luftra publice&privatirnhanc pacemcum Vi- ro Celeberrimo &petiifle & obtulifle: jEftatefuperiori Rev. &Do- ftifllmusVir D.j ftor Vigilantiflimus & Facundiflimus, Orthodoxiae valde tenax. & mihiamiciflimus,profecT:us ad correfpondenriam Synodicam, tranfiit UItrajeclo,fuos invifurus:Is,ut me ad iftam pacem femper propenfiflimu fiiifle noverat,deea refarcienda,privatos habuit fermones tam Ultraje&i qul inSynodo,cu quibufdaReverendis,Clariflimis &Doctiflimis Viris, eande fitientibus:Et paullb ante cum duo Reverendi &Do&iflimiPafto- res Leovardienfes, alia planedecaufame conveniffent, iifdemmeum pacis iftius defiderium , quo femper flagraveram, aperui. Quia ver6 cre- debatur huic bonooperiobftituraeditioquintitomi Selectarum Difpu- tationum Rev. & Celeb. D. Vottij'<, inquopleraqueillareponebanturdc quibus intcr nos olim difccptatum ruerat.& quorum occafione non dee- rant qui bellum mihi cum D. Ptaioredintegrandumfuaderent, quam primum prodiit, Epiftol^ publice edita &Rev. d. Mmhdt infcripta", oftendi menihilominus adConcordiam & Amneftiam Chriftianam, cum ipfo adhucpropendere; &omnesbonosfoIemniterrogaviuteam promovere non defifterent} Tandemque amicis communibus undi- que inftantibus, Rev. D.Voetius cammentisfuae DecUratiorttmtranfmi- iitadDD. Leovardienfes, quae proftat in EfifioU Rev.&DocW. D. 5 1 Vamkr
|
||||
|
PRiEFATIO.
Vmier WtW edi» de ifla f.econciliMiontifMg.J. £^f. Ifttas Deck-
rationis D Voetu exemplar fimul Ultiajecio miffum fuitad D.lUtth*mm,
cuirtatimfimilemD«W«»««, &,ifdemfere verbis aceodem ordine
«demquemethodoconceptam, fmptoexhibui. Utautem mutuseiftt
TxcUrttiom utrimque acquievimus, fic null,s unquam fidicuhs elicie-
tur vel ex illis Declarationibus, vel ex mutuis inter nos fequutis E-
piftoliS,autChriftianamhancReConciliationem in praejudjciumulhus
iertii proceflifle, aut alio- fpeciaffequamdemonftrando, mhil Theo-
logicumvcllenosanobisabeffe, praeterquam oJ,» Thtotogc»,qua:a-
liks madagium cum noftri Ordinis probro infigm, abuffe videntur.
Ac Droutoer hanc Reconciliationem nuUam D. Voett, fente ntiam ido-
ptavi, nuili mex fententi* rcnunciavi, circa eacapita qux.ntcr nos
controverfa fuerant, tanto minuspotuit eaprocedcrc fubcondir.one
Cartefianifmi per medeferendiautimpugnandi; quandoquidem fem-
pcr publice profeffus fum, etiam aliquot.es m meis fcr.ptis er,ft,c,S
contYa D.v£mm, me nonefte Cartefianum fedChnfhanum. Verum
Cartefianifmi propius examinandi, quantum ad ea qu^funtmejeFa-
cultatis, c^ca^primamihinataeftcxquibufdamCorollarns Leyden-
fibus, Pnefide D. Coccejo, quibus fubitantuhs Dei Omniprsfentia,
ex principiis Vorftii &Cartefij,, autfaltemiCartefianorum,rejic.eba-
tur Acceitit illi fecunda, ex thefibusqu.bufdam Theologias extrahoc
Bekium difputatis, quarum Author 8cPnefes. hancprimamregulam
nrnnonebatacceffuro ad literarum Sacrarum Iedionem & ftud.um
ffioScumTde omnibus effc dubitandum Pyrrhonio & Cartefiano
moTc & omne pnejudicium de veritatc noftnc Rehgionis efle depo.
nendum Sed tertiam fuppeditarunt, & cunftantem impulerunt^»- •
^l*,qusdam,fivepotiusCenfur_^rpetus, Vin^cujufdamCla-
SSnU dictatseinmeum Itfm* fms d.fcipuhs, ut m.h. apud pubem
Vholafticam infultaret, & capiti meo mfiftendo grandior apparerer.
It cerTe UuTmad1 taliaqu* hic Vobis exhibeo proceflifle, idque ex Car-
tefianamethodo & doftrina, cujus eft perniffimus, non m.nusdo-
l,Ti auam omnes bonos admiraturos & deteftaturos, nullusdubito:
Eushkpepercinomini, quodeumfemperamavenm, &mag,Sgra-
Sm diicipulum debuerim exfpea-are : tfaiamus perfoms, d~iamUS
de vit is: Necillius qua.ro confufionem. fed emendationem, & e, re-
Sfruir, n mcliorem viam animitiis opto: Me mhil ipfi imputare pcr
Sumniam. & quod in ejusXow non v,der,m & iegenm, mulraque ,n-
futreSem furfurU hlc pnetermittere. nov,t qui omnianovirt
En? Dei erga me& immerita benigmtateac: benedjdhonefadtum,
w brtve msamsjfifm» TbtoUgicHm, quodnoMufimas ufibus&mco-
|
||||
|
P R JE F A T I O.
|
|||||
|
rum in hac Academia Difcipulorum deftinaveram, ita bene" exce-
ptum fitin omnibus Eccleiiis & Scholis Reformatis tota Europa, ut pluries &hic&alibirecudi debuerit; nullaqueextiteritvelScholavet Academia Reformata, in qua non conftanter privatim aut publice ex- plicaretur. Unus autalter, faltemoppidb pauci, aegre forte ferente* feDifcipuIorumfuorum imporfunitate ebadigi, eam illis indulferunt ejus expofitionem, ut longe do&iores&fubtilioreshaberentur, quas potius expugnatio &everfio Syftematis Marefiani dicenda foret; quo- modo Dominicani inEcclefia RomanaquerunturJefuitas,fuosadver- Jfarios, Commentarios prolixos in Thomam fcribere, ideft inquiunt ^nd-verfiu Thomam. Hos inter famiiiam duxitillefubtilifllmus&acMtifll- mus Cartefianus dequo loquor, illis fuis Atmotatiombm in meum Sy- (lemn.ex quibus excerpfi quae hic profero, & quas , ciim inftar pre- tiofi alicujus monilis, in manibus honeftorum Studioforum in hac A- cademia publice" &quafi fub meis oculis verfarentur, inta&as & me indcfenfum relinquere, honefto &cordato Profeflbre indignum fu- iflet. Quamvis autem forte omnia quae hic inde enotavi aeque gravia multis Micionibus non fintapparitura , nec fint revera ejufdem mo- mcnti, plurimatamendeprehendentur, quatnec Struthiocameli fto- machus concoquere poflet j Mihique contigit ineo obfervare, quatrt faepe eveniat in mundo, utrofae fpinis immifceantur. Nam quo tem- pore Virquidam Eximius &inter ftellas primae magnitudinis in Ec- clefiis Galliae recenfendus, antea nec de nomine nec de facie mihi notus, ex Occitaniae fundo, bumaniflimis&eloqucntiflimisliteris , fignificat fe habere Commentarium perpetuum, adornatum in meum Syftem*y quem vult jurispublici facerc, additl pro fua comitate conditione, ad quam non tenebatur, fiper meid ipfi licuerit, incidi in hsecDi- Bkat* mei perpetui Cenforis, cui lubuit, nunquam amevelpercogi- tationem iaefo, iedecontrariovariisquondam beneficiis afFecTx>,pce- nae &ludibrio Ludimagiftri Falifcorum me fubjiccre. Animos mihi adjecit adhaecevulganda, quodfentirem iftos Dominos Cartefianos, illicitae fa&ionis vinculo, etiamfub nomine, ut ajunt, fiUorum lucii. interfecolligarij idquenonunomodo; Namfua manufcriptafibimu- tuo miflltant expolienda, ut tandem ad plenum confenfum deve- niant; Quj juventuti in Academiis,Philok>phiam Cartefianam expli- cant, ad id etiam nonnulli non au&orati, & exerte contra Academiarum fuarum leges publicas,ftipulari dicuntur a fuis Difcipulis,dat& dextri per modum juramenti,quod fi vocentur ad aliquam ftationem Scholafi icam, illam Philofophiam, non aliamfinttradituri; Acutfuis Heterodoxiis viam fternant, qusunvehementesfepraeftantfuajiiaiopmionurnafleri 5 5* tores,
|
|||||
|
P R & F A T I O.
|
|||||
|
tores, contraaliosqui ullomodo ipfis contradixerint, tam molles-&
benignos fe prabent judices etiam teterrimorii errorum in aliis; ut non
defuerint qui percharitatis hyperbolem, falfum teftimonium publice
dixerint in talium gratiam, quod Anticartefianos putarent qui fe illis
opponebant: Ita nempe muli mqtub, & qui aliquam feclionem mo-
liuntur, folentomnibusmale contentis adblandirC, ut eos faltem pro
fuis ftatuant, qui contra fenonfuerint. Maxime autemfui permotus
ad hocty«i»j«»Vobisinfcribendum,exemplo Pientiffimae & Fortiffi-
mae Gentis Helveticaj; cujus Illuftrcs & Magnifici Proceres, qua patet
^Helvetia Reformata, ex confilio fuarum Ecclefiarum & Sapientiffi-
Lmorum fuorumTheelogorum, proconftanti fuoftudioinOrthodoxia
.f fartatecla confcrvanda, ex omnibus fuis Scholis & Ditionibus, decreto
i|folemni, extcrminarunt Philofophiam Cartefianam, quoq\peiiculofae
ex illa inciperent audiri affertiones; qualis nominatim illa fuit quae
ftatuebat animas piorum poft mortem, ledem & locum non mutare,
nec in ccelum introducendas antediemjudicii&refurre&ionemmor-
tuorum. Pernos fane" liceatPhilofophisnovascomminifci opiniones,
novas fingere hypothefes, nova cogitare principia; modb Vobis Ve-
ftra rura, im6 Veftra San&iffima mcenia, quibus tutandis non prodendis
hoftibus, vindicandis non violandis, Profeffores Theologi praefedti
iunt, illis inta&a & inviolata maneant. Saltem non poteft mihi vitio
verti, quodhanc moveam Camarinam, tot juftis fultus rationibus \
nec tantum adid provocatus ultronea& procaciCenforisaggrcffione,
cum me meumque Syftema palam & diredte impetitum, defendere
debuerim, verum etiamjufta permotus indignatione, quod Veftram
Orthodoxiam tam multifariam laedi & impugnari, &,quicquid Chriftus
Vobis dedit legitimx Poteftatis pedibus conculcari, ab iftis Novis
Theologisobfervarem.Volunt, utquondamRempnftrantes,videri val-
de ftudiofi Authoritatis Magiftratus, quamfempercordate tuebimur,.
etiam noftrofanguine, fi opus fuerit, dumVeftramdeprimuntquan-
tumpoffunt; quafiPius&Chriftianus Magiftratusnonintelligatquid
fit fui juris, nifiNovitiorum iftorum Dodtorum frequentetledtiones,
aut nefciat pofTe intemeratam relinqui Difciplinam Ecclefiae, & il-
lius Miniftris illibatum honorem quemaChrifto funt confecuti, ci-
tra ullam fuae Majeftatis atque fupremae Poteftatis imminutionem aut
laeftonem. Irruunt itaqueifti homines, in duos Veftros oculos, Do-
c"trinam nempe Orthodoxam, & Sficram Difciplinam, utrumqueuno
impetu, fi pote effet, rcvulfuri. Evigiletigitur Veftra San&aDifci-
plina, qua Chriftus ipfe Vos armavit, in iftos Veftrae Orthodoxiae
degravatores periculolos, & difcant audire Ecclefiam, fi pro genui-
Bftt
|
|||||
|
P R j£ F A T I O.
|
|||||
|
nis Ecclefiae fi]iisvoluntporr& haberi. Si vobifcum fentiunt, curaii-
ter loquuntur? Cur novamintroducunt dialectum in Scholis Veftris, quam neque Vos intelligitis neque Patres Veftri didiceruntPCur volunt, vel fupprimere ceu inutiles ,vel plane ininteiligibiles rtddere v eftris filiis & alumnis, tot erudiras lucubrationes Veitrorum ab initio & huc- ufque Do&orum & Paftorum, qui Veftrae aedificationi tantopere con- tulerunt? Ancredetis de Vobis,de VeftraSanctiffimafide, de Veftra Orthodoxia, de genuinoScripturarum fenfu actum fuiffe, nifiexim- provifo nobis illa nova Lux Philofophiae Cartefianae ccelitus afrulfiffet? Si a Vobis diffentiunt, utrevera,cur pro Veftris volunt haberi, nifi ur prodant Veftris hoftibus bonam caufam , ut venenum Pelagianum, Socinianum, Pontificium, innovo fuo poculo Vobis propinent,ute- quum Trojanum, mille fartum erroribus ccu Diabolimilitibus,fub- dolc in Veftram introducant civitatem, ex quo prodeat Veftrarum arcium, Veftrarum aedium,VeftrorumTemplorum& te&orum mrfiwm incendium? £t quamvis nihil aliud Satan confequeretur perhajcnova Zrzania, qua: conatur Veftro tritico interferere, quam Docentium mentcs novis Quaeitionibus, Controverfiis & Difputationibus diftra- hendo, remoran pias eorum occupaticncs requifitas promovendo in~ ter Vos Sanftificai lonis ftudio,& inculcandae tam neceffariae Reforma- tioni morum, qui indies corruptibrcs evadunt, idipfum habet pro infigni, per hos fuos novos Novantes Emiffarios,de Vobis victoria. V e- ftrum itaque eft fortiter iftis malis obfiftere, exorbitantes Doctores, projureVeftro in illos,ad lineas& circuium officij fui re vocarc,& eos qui v os turbant, fi perrexerint, tanquam membraputria refecare. Declara- te Veftros non effe, qui genuinae linguas Canaaniticae, fpurium & no- thum Afgdodaeum idiomafubftituunt, quiqueVeftrumsv*W<j/tf/&,mu- tant in sibboltth, & ejus finceram pronuntiationem ftudio depravant, acfub Veftro nomine & titulo, adulterinos cudunt & diffeminantnum- mos, quibus iis imponant qui non fatis capiunt qui diftent aeralupi- nis. Excitate Zelum Pientiffimorurri Veftrorum Procerum, ut mo- dum moremque ponant illi plufquam Vorftianae Libertati, imb por- tentofaelicentiae,prophetandi, tam inPhilofophicis, quaminTheo- logicis. quoufque prsefertim illa ad ha:c fpedare poflunt, ne extra limitesquos Deus nio facro monti cirjcumponi voluit, temere evagc- tur. Johannes Mtriim*, Jefuita celebris, fuas Societatis, tra&atu ea de re expreffo, fubnotansvitia&naevos, carpit prxfertim fuorum Scripto- rum & docentium effrenern fentiendi & ab aliis diffentiendi licentiam,. quam toriOrdini exitio aliquando futuram orainatur 5 Nec planede- fuit evcntus: resenim ipfis propterea rcdiit ad reftim famofae illiu». ?5.3
|
|||||
|
P R JE F A T I O.
>frohdilitatis, quiVeritatis, Probitatis & Fidei, fauces praefocantur:
Voluntenimutin rebusReligionis,Morum &Fidei,velabfurdiflirnt unius Do&oris opinio, eo ipfbprobabilitatem eamconfequatur, cui poffit quilibet in confcientia innfterc , erfi oppofita fententia aeque vel etiam magis probabilisei videatur. Ab hac Veftrorum Profeflbrum illimitata licentia eadem peftis metui debet, per quam Veftra quo» que dodtrina compingeretur in Probabilitatum obfcuram pergulam, inquanihil veri, nihil certi, orania vd fifia vel dubia. Date igitur operam ut per eos quibus idjuris& poteftatiseft, niraia hxc licentia in omnibus Scholis coardtetunftatutis rel reftitutis ad id bonis Legibus-, iis fimilibus,quas hujus Proviftcix Illuftres & Praepotentes Ordincs.fux Academix, ciim eam erigerent, pofuerunt, quas etiam hic in praxim re- vocarioperaepretiumfbret.Dlaenonfolum ab omnibus Docentibus in -genere eXigunt ut fint religione Orthodixi , adfentientei, inquiunt, Do- Orina & Confefjioni Ecclefiarum nojlrarum, lege 2. fed fpcciatim ita fan- ciunt lege ty. cV 40. Sunto in Religione Orthodoxi ; Pugmantia cum Or- thodoxia, Catechefi Vaiatindr^ Conftfjione Belgica comprehenfa, nondefendun- t» i Si quis idfeceritpertinacius, aut defendentibui aliis ferio patrocinatui fiurit, net mmitus defiterit, exauBorator. VMofojhi ab^AriftoteUs fententia non rete- dunto: (iniisnempein quibus Ariftoteles nonrecedit aDei verbo& fi3e" ortiiodoxa ) Vropugnatorts abfurdorum paradoxorum &_inventores dog- matumnovorum.ab AriftotelicadocTfinahTfcrepaniium, mnferi^torTKcaSexr^^ item Frilicae ifaTiabent Leges i 6. ij.&ix.si incidat Controverfiade dogma- tcEcclefity & unui vel pluret in Collegio concordiam Doctrina turbare vide- huntur, ad ReBorem & Concilium totiui AcademU idrefertor. Academia au- tem, firei magnitudo ita poftulabit, Ordinibui id fignificato ; Hi adhibitocon- fili» AcademU judices ideneos eligunto, qui totam Controverfiam diligtnter exa- minent, & judiciofuo falfasfententias perfpicui damnent. Damnatepropefitiones non defenduntor: fi quhfecUi faeiat, contumaciterque perfiflat, exauctorator. Cum philofophicui caetus etiam pars ejfe debeat Ecclefu Dei, omnes philofophit Vrofejforts puram doBrinam EuangeltJ, quam Ecclefia noftra profitetury ample- Runtor: & ita Vhilofipkiam decento, ne traducant publice vel prsvatim de- ctrinam Ecclefiarum nofirarum; nec ferunto.aut probanto, autdefendunto, pro- fapas opiniones; Jedtuentor pacem publuam Ecelefia, amando eam fr Miniftroi ejufdem. Similiter lege %,c*p. 1. l*gum Academiae Ducatus Gelrix& Comitatus Zutphanix, ita legitur; Vrofijforesomnesin do^hinacumEccle- fiii Reformatis Foederatarum Vrovinciarumy \ttttt iUa mthtrltate public* conftrmata eft & duetur, concordes fint. Prxfertim huc apprime face- ret Decretum occafione litium Cartefianarum a perquam Illu- ftrilws & Prxpotentibuar Ordinibus Holkndis & Weftfrifix # condi-
|
|||||
|
I
|
|||||
|
P R JE F A T I O.
•ondiwm 6. Oaobiis 16 f6, quo, ut refert Celeb. D. Horaius
Htft.Eccl.pag.%61. ftatutumerat, Thtologiam k PhiUfophiafiqutftrandam, O» t/Aw» 9«u/m> «r y&fo w^» b« yW?rt, (dubioprocuijuxta Veftras for- mulas confenfus Orthodoxi & dodrinam publice apud Vos obtinen- tem) hanctxratione/anajmventutttradendam: guod fi al,qu<t onantur qus- ftttnes,eontrattuas S.Scriptrnm-tanquamitsrtpugnans.dlltgaripqMt, tum il- ^»umfirtPh,kfophi,Scripturaftcu^umprmtipia/u»inttrpretariifi^ S.ScripturttaDtortvtlatumfit.idtanquamommttm ctrtijfimumpro firmofr m- dubitato tentndum, tttamfi ratio humana utcunqui clari & didincte fibi vi- deatur aliud prtfiribtrt : Stmper tmmdiuin* authoritati foliplus fidti tribuen- dum quam humanojudicio: tdeoqut Philofiphis ab ejufinodi ftnttnttis qutt S Seriptur* rtpugnent defendtndis abftintndum. & illa qUt ex Cartefio dt/umpta efenfionem prsbeant inpofterumnonpropaganda.nequelikrosCartefij * ProfefTori- bus juventuti prtltgmdos. Sed hoc decretum, favore quorundam Theo- logorum Cartefianifmum fbventium, facile oblivioni traditum eft- praefertim ubi vel ad Theologicam Cathedram admitti cceperunt qui Sacris Cartcfianis jam mitiati fuerant, vel Theologi nonnulfi Profefib- res, ut firmarent fuam facttonem, aut nealiis fuisNovationibus ob- fifteretur, Philofophia: Cartefiansefe nonfo]umaccommodarunt,ve- rum etiam plenum lalvum condudtum indulierunt. Quare tanto magts contra haec novaTheoIogemata, in quibus togam Jofephi ne- quitis agnofcere, invigilandum Vobis eft, quanto audaciiis qui Theo- logica tra&anr, ea Cartefianifmi veneno inficiunt, & pro eo quod debuiffent novam Philofophiam ex Scriptura & fana TheoJogia cor- rigere, admodulum llhus fuaequam depereuntPhilofophix, univer- fam.uthic videbitis,mnovant Theologiam, Veftramqueconftantem do<ftrinam funditiis evcrtunt.Dum aute Novitatibusomnibus me fervi- diiis oppono, nuliamovcor inquemquam invidia\ cujus caufas pro- cul habeo: neque nefcio/?«/MOT hanc effe invidiam, cui cunila recenti* firdent: fed folo Ventatis & Unitatis apud Vos confervand* ftudio.- ScutcondokoeoruminviddftultitUcttinovafilaplaccnt, fic omnibus iii Doftrina Sacra & fidei, innovationibus obfifto quantum poffum,& per- gam obfiftere q«*w*«. hic spiritus hos rtgtt artus, Utinam per Vos & inter Vos confiha falubria&efficaciacudantur, perquazomnesTheo- logi in his Provinciis affuefiant ™ f, tppm, & ±^,UH, ci iy»*, ac potius arma fua in communes Veftros hoftes vcrtere, quam Dodtriham recepta vexare, & fuis Symmyftis, qudcceterisacutiores &fapientiores videan- tur,neceffnate imponere fe & fua receptafque Veftras adverfus ipfos tue- di fententias:Det operam quifque eorum ut fui profe&usinnotefcat, non retcra&bene ftmdau evertcndo, fediili$novahomogeQeaiuperftru- endo
|
||||
|
P R JE F A T I O.
«ndo ad publicim aedificationem. Atquein hoc voto dcfino, Deum
veneratus, ut proutfemperVeftrae Orthodoxiae defenfioni & confer- ▼ationi, pro mea tenuitate invigilavi, ita porrd mihi largiatur gra- tiam, quod ex hoc meo Senio refiduum eft, ejus, ut antea, Gloriaepro- movendae & Veritati propugnandac. alacritcr impendendi; sint*c~ eetti ftmtm* oris mei <$• tmditstti* smmi mti armntt, fthtv»,rH$time*& rcdmttormii Amin, Amen. |
||||
|
De abufu Philofophise Car-
tefianae furrepente & vitando
in rebus Theologicis & fidei.
Enatus Cartefius,gente Gal-
lus, provincia Armoricus» genere
Nobilis, jure meritd inter fumma no- ftri feculi ornamenta eft reponendu*. Infignis fuit Mathematicus, ut cum qui dixerit hujus aevi Archimedcm» nec iatis dixifle videatur. Et cum Scepticis obviam ire vellet, heroicum aggreflus eft confilium » procedendt in rcrum phyficarum dilquifitione methodo Mathematica, & phsenome- na naturac, fi potis eflet, per Geometricas demonftrationes expli« candi. 11. Licet autem fiii voti damnas pcr omnia non Fuerit» tamen c6m
in magnis fatis fit voluifle, gencrofi cjus in eo conatus, (ua laude digniflimi funt: Nec dubitem quin multo Iongius & explicatius m naturae Myfteriisenucleandis fuiflet proceflurus, nifidefunTcntfum- ptus neceflarii ad plura experimenta, per quas analytico ordine ab effe&is ad caufasfuifletproceflurus, &fi Deolibuifleteumdonarevi- tilongiori, ntquc fatis habuifltt illum duntaxat terris oftcnuifle. Op- A tuxifr
|
||||
|
~4*'tf- De ahufu
tjnie ifium in mukistnenturafuifle depufelko, qtilnegaverit, isvel
malitiofe invidrx, »el fupmx ignorantix, juftum ftigm» non pote» rit decUnare. Neqocbk non poffumnonrefetebrevejfednervotum» iluus Elogium quod extatapud Johannem Baptiftam de Rocoles, Hi- ftoriographumRegium*, "tomdx. I/agoges Generalis adUifioriam, caf. XI. art. $.P*g- 306. ubihxc verbaextant,fi Latine reddanwr; Rena- tus des Cartes, Armoricust illuftri fanguine fatus, immortalitati fuum.ttome* fttwp* mtmwiamfvnfter***, fitJ PhtlefiphiA » remo* t& ttb 'Artflote&r vrfatipUs & ratiocmiis. SubtiHorum admtratio tnetr fitaeft.,q'ucJt*m J^rtpttu^J^priwtoifHtweqmmu: Qhjit in Suecia anno 1650. ■ III. ProutaOttiiiiniiiHnfcul^diemBiihigratufor, quodgavi-
lus fuerim illius Herois & notitia & amicitia quoad vixit, fic nunquam mepecnitebitaliquid ad hqnoris fui propugnationem & vindicias con- ruliflfc Qujrt' lempcr exiftkravi iHum virum, qua perfpieacifate & lima judicu poUebat, eum tenjpore ad noftra facra traflfiturum fu- iS», nifi Satans invidia lites perfbnales inter Ipfujp & Cefcberriroos- cps&mnoftraereugionkAntiftites, fuifient excitat», quarumocca- uone alienior anoftra conwnunione factuseft. Erat enim Pontificjas, & priorum fc»o»ura ftudiorum fundamenta fuB Jeiuitarum-inftttutio- nepofucrat. Verum fecontufeisatinhec Bdgkim animo Bberius phi- lofopharKii * & ut priorum fooram Prxceptorunv ferulas lutius. ma- num fiibdnceret. IV. Quancum ad iftiu* P^Sofophemata, nunquam cenfui illa efTe
admittenda finedefe£hi; mfofemperinncnnulhsmeumdifFenfumpa- lam profcffus fum, quoniam amkusPiaeo. amicusAnftjtefes, ami- cus Cartefius, fedmagisamkaVeritas: Ea tamen in plurimis prasre- renda putavi, illi Phiiofophix Schdaftko-Jefuiticat, quas vulgb, fed fklfo., Ariftotelica&Peripateticaappeuatur. Nam prxccrea quod" ca- IHusiong^otfeiicTsusphilofophaturde Deo,dequemundr ereationein tempore, quam Ariftoteks ipfe,cuimundus&»iotusiuntabaeterno, ftotirTimiMn eft Jefuitas univerfam foamPhifofophiam dkigereerrori- bws Eccfefi» Romanx ineruftandis& propugnandis; utnihiifit tam «tlkmii quod Phifofophice-non ftatuant, quo ferviant hypothefi &~ *:.": . icep.* |
||||
|
Tbtlofophi* Cartefiana:. 4t'
icmaefaxTheoiogrc*, C^etbntrarioC^rtefiuijrhu^t-eriuspMfcX
fofophetur denarura cbrporis itiufque neceffariaexrenlibne, 'decbrr- i dttione accidentium, de impoiTibilipenctratibne diinenfiorttfm, dfe /
itnpoflibiiitate vacui, de infepafabiutate quantA*tisahiateria, & fi* V mjJibus, inquibus nobis arrnafuppedkaterhcatiffiina adevertendani ) Tranfubftafltiationem, 8eprefefttiam corpOriiGhriftiinEuchariftii perindiftantiam loci. V, Qua decaufaetiam nonnullofum Jefuitarum bilem fatis acrent
ia feconcitavit; Seniit eniirt cum omnibus Reformatis fanephilofo- phattfibus, «ft connatafflefle quantitatem continuam materiar ut n'e quidem cogitatione abea fepararipoflit; Accidehtiac|uaivuIgddicUn- tur > efl ufque magis ehttUffl ftatui deberc, fi ve> Ut ipfe loqukur, efttiuni modos, quam ehtia, ut nuM ratione queant exiftere fine uibjeito cui itr- fiint; Tamridicuiumefleunumidemquecorpus* fimul totuitt eXifte* re & collocari in cluobus diftin&is locis totabbus, magnis ttttefvallfs- a fe mutuo diflitis & feparatis, quam dtio corpora>in eodem loco per pe- netrattonem dimenfionum fimul exiftefe; fic.tam ubfurde fingi cor- pus alicubipraefensefleineXtenfum &firte fparib qUbd orcUpet, quarrt uilum iocum vei fpatiurodari , fineullocorporequo occupetur, <$cfifie kicatb. Fat.or noftros ifta jam propugnafle ante Cartefium; Sed i!I& acceflit novumpondus ab ipfius authorftate, eo quod & magnifiaii apud muitos Adveriariorum, & alias comniunionem irt faeris cum. ipfis coluerit. VI. Uniratero quoque mundi, quatn bfflrtes Chriftiani canfiten-
turcontraMetrodorideliria 8c Aiexandri M. vota, ingeniofo &fneo judicio plane infblubili argumento adftruxit Caftefius, pfbbando, duo# fimul mundos non poffe cocxiftefe eitra implicationem conrradi£Ho- rtis, eb qubci vel fibi invicem adftarent effentque conjundti, ttUilo interjacente fepto Vel ffledib; & tUnceflettantlifflunUsmuhdus,Iohy giusextenfus&cbntinuatus quam primum pUtabatur : namcorpora Ittter qua» mhil interjacetceHfemureoipfbvelcontihuav-elcbrttiguaj vel eflent a fe fflutuo diftantes & feparati per aljquod reale fpafium^ubd riihii aiiud fof et quaffl ebrurtdem inter fe vincufum tt contintiatib. Fin-' gere eniaj imer duos mundojin^rrc vacuum 8t fpatruaa ttieii imagiy A % turium,
|
||||
|
4» &c -^ffi
jflarium» &duo corpoVa a {emutuo diflanttapermerum «ihil, foitt
•fuaviter deiirare, & egregie patrocinari Pontificiorum accidentibu* finefubje£tis; quia illidiftaiuiaB per nihilum accideret extenfio, div'f fibilitas, menfurabilitas, pofletquevel propior vel remotior fieri: & eum ad taliaquae involuunt contradi&ionem, non debeat extendi Om- nipotcntiaDei,fruftra argumentum Cartefiiabilla pulfaretur. VII. Quin & ineo kudedignus mihividetur Cartefius > quod ia
«mxftione tantopere vexata apud veteres Scholafticos, ie yrimo co- gnito, illud principium do£tnnale, fi debeam ita loqui, in iua Philo- ibphia pofuerit, cui reclamare nullus Scepticus jure poffit, nempe Cogito, ergofurn', Si entm vel ipfe Pyrrho dixerit, putoquidemmc cogitare, aut videtur mihi quod cogitem, an tamen id verum lit, nefc cio, eoipfb fecogitarefatebitur,quod faltem fecogkare putabit, & apud feipfum difceptabit, utrum cogitet nec ne. Quamvis- dentyi et- iam fortealix rationes quibus ifti Dubitantii» qui dubitant duntaxat ut dubitent, non vero inftar Cai tefii ut fe dubitatione omuiex fbluant, in ordinemcogi queantjCujufmodipofTenteflecommunesillaE notio» aes deturpi & honefto» de bono & malo, de exiftentia Dei &c. ad quas nondovti fedfa£li, non inftitutifednaturaimbuti fumus, quas omnium mentibus intfle & docet Scriptura Rom. 1,19. & Ifc 14^15-. & communi confenfu atque experientia conftat. V11L Quamvis etiam Cartefius nihil fere aliuti attulcrit ad pro»
bandam Dei exiftentiam & animae rationalis diftiniSrkmcm a corpore, quam quod in Scholis Theologicis, etiamex Dei Verbo, diu ante ipfum perfbnuerat, dcinfitaDeinotitia,detnplici via, Caufalitatis, Eminentiac & Negationis, qua mens traducitur ad Dei cognitionem, de neceffaria diftinclione inter fpiritum &corpus, five inter fubftantiam ibiritualem & corpoream, tamen improbari non poteft, quod eadem, nora* quafi methodo & fub aliis terminis, orbi literato rcpofuerit: «antum abeftut proptereadebuerit Atheifmiaccufari, & cum Lucilio Vaninoinvidiofe conferri; etfi non dcfuerit ex illiusdifcipulis, qut ejus opinionem deformafubftantiali fiveaniraa belluamm, quamta- men necdum omnes illiusadmiratores admiferunt, applicando anirnaj ^umaaa;, in Epicuri caftra tranfiiilt Tideatur. ' ' . «. Qu0.
|
||||
|
Tbilofopbue Cartefiatu*. f
IX. Quoniam tamen Magnifkis & Cclfiflimis Dommis Caato-
nibu» ProteftantibusHelvetkis,Orthodoxae Religionisvindkibusfor- tLffinrfs, &omnisineanovationKprudentiffimis Averunci», nonfine confilk» graviffimorum & fapientiffimorum fiorum Theologorum» placuit haud ita pridem omnibus fuis Ditionibus & ScholisPhilofbphia; Cartefianx ufum & do£trinam interdicerc, occafione dogmatis pericn- lofi & falfiffimi,quod fovent illius Se£fatores,de conditione animae fepa- ratae, quam negant poft moitem tranfire in locum vel prxmii cce- leftisvelpcenxxternx, antecorporummorumrefurre&ionenr, haud absremefa£rurumexiftimavi, fiquafi in deftnfionem Prudentiffimi & San£tiffimi illius Dccreii Helvetici, faltem oftendero, nefasefle" ex Cartefiana Philofophia ( qiix fuo loco poffit relinqui, fi ultra fua fe- pta non profilierit) hoAe>«r,ideft vclexCartefii Methodo velcx iliius Principiis, Theologiam Chriftianam, docere vel explicare, paradoxis & noxiis in doclrina Ecclefix novationibus, muka funt qux evi- denter perluadeant : etfi eirei fere fufftceret funeftum illiusAnony- mi nupcri exemplum, quidum voluit quafi ex ifta methodo & iftis principiis,quxftionem deInterpretationeScriptur*enodare, non mo- dbteterrimoscrrores, fed etiam meras blafphemias, Chriftianis auri- bus intolerandas, fuis Le&oribus gregatim propinavit- X. Sanioribusquoque abhocpropofitodeterrcnJisy fufficerct pri-
mumprimipilorumhujusSedbepoftulatum, juxtaquod ,utnovoO- nomaltico Philofbphico opus eftadcorum myfteria percipienda, ita debentanoftraTheologiaexulare omnes termini technologici & phi- lofophici, quibusuti fblcnt atempore coeptx Rcformationis, "quot- quot extitire inter Proteftantes Celeberrimi Theologi. Facile patior difputare Philofbphos inter fedefuis tcrminis» tanquam de finibus re- gundis, dequibusquamdiunonconveniunt, eorumDifbutationesin mtras i a^ofxa^a. & *ui(**%aLt abibunt. Sed inkjuiffimum eft & perkulofiffimum fimul velle ex Scholis Theologicis effurcillare termi- nos ba£tenus receptos, ut cedant novo idiomau novorum iftorum Phi» lofopho-Thcologorum, quodhuc ufquein illis nonfbnuit. Etenim prifcorum vocabulorum dektk, & introdu£fio novorum, in do* «ftrira Ecckfix.vel tradejida vei vindicanda> vix poteft citrarcrur» A 3 ip%
|
||||||
|
I
|
||||||
|
6 DeAlwfu *
ipftrum innovatiooem & im mutationem pronedere: Nec poffct Theo-
logus intelligere adverianos vel ab ipfis inteiiigi, multo minus cum «piis congredi, u ibliti& prifci termini veniant a parce noftra penitus exftirpandi. Acproutnemodebet abjicere vetercs fiios caiceos priu£ quam novo* habuerit, ita ante reje&ionem veterum terminorum, delectus eflet habendus novorum, qui non poflet inftirui nifi calatis omnium Theologorum Orthodoxorum Comitiis; quod enim ad om- nes fpe&at ab omnibus debet approbari ; Et qui fuperftitiose volue» runt abftinere in docendo, omnibus tenninis technologicis & noiv icriptis, illi magisloquuri fiint ad palatum Socinianorum quam ipib- ' rum Cartefianorum > & ita obicuri evaierunt ut intelligi ncqui- verint. X I Qujd quod vel etiam a novisin Philoibphia terminis, fi minus
«juadrent cum Theologia, imminetpericulumipfi Orthodoxiae, cui Philofbphia non dcbetprseffe vel dominari, kdancil/ari : etiinon» Jiulli, quibus volupe eft fao\»yetr ex Carteiio, &totiusfcreTheo- logiae adnovasiftas ideas innovationem moliri, nolint fuam Philofb- phiam amplius fubordinariTheologiae, & improbenr me dixiiie Philo- fophiam Theologiae atrcillari, atque has duas difciplinas coordinan» das ftatuant: de quaipfi viderint : cum mihi fatis-fir hoc refpectu om- flesPhiloibphosChriftianos, haclsenus modeftius de fua difciplina fen- fiffe & loquutos fuiffe: Nam Philoibphus qui fblita imbutus fuerit Phi» lofbphia facile refutabitur ab Orthodoxo Theologo,etiam ex fiiis princi- piis,fi quid monftri quod vcritati Divinse repugnet,alere deprehendatur; DirficiUus verb vel cedet vel confutabitur, qui in novorum termino- rum Philofbphematum latebras&dumetafe proripiet; Sipnefertim, ut Philofbphi omnesfuntanimali» gloriae, putet fe certiora & veriora aflequutum quom alios, & quae juxta ftylum Carteuanorura, jam clark *3* difiincie percepta habeat. XIJ. Quinimb id ipfum fufpe&iorern nobis facit hanc novarrt
philoiophandi in Theologicis rationem, quod Iblent praerendere novi i{« kus affeclae, ut facilius aiios in fuas partcs trahant aut fucum illis faciant, a * fiiisdogmarisnov/is ruhil efle metuendum veritati, com nonnili certis & iiiiubiUtu cUrequc & driha&e perceptu yeimt affentiri; verum-efnimr aunquam
|
|||
|
pkiUfof&ueatttfa»*: -f
fl8nefU*n»4trb adveif&riHfle certiffkmim. Naraprimbhau^dim*ite
mihi foret demonfrfare, iftairi vkorum caetefa eniditiffknorum ree- thodum, rmudmultj&mdifrerre, abfit di&o invidia, k;>uWiia tS?c «Xtira! Eph. iv, 14.. qua"ckcumckca ufbs fuiffe veteres^ankhaec* ^affimiafinualAuguftiriUS; Dicebantenirn, Veritas,verttas, quxta- -i»en nnfiuam erat in eis, Cenflfo. 3. eaf. 6. ac folebant irridtre tjttod mfideiCatbotie*difciplm«,}ttbere»t*r bomittcs credert, noH antem «jtttd efftt vtrttm certiffimd ratione docerentur, lib. 1. RetraiJ.eap. 14. Ciarae etiam iliae & drftin<5fae perceptionesquas ja£fant, nufqtiamfe- re fbnt, m c quid illa* fint poflunt ipfimet fatkexplicare. Si quk enkh putct fedare&diftki<5le ptrcipere, V g. jugem rotationem terrae m iuovc*ke&Solftitiumperpetuum, tam jurefortekl afTignaveroke- fee ipfiusimagiiwtioni, quam ipfe k> hac pracconceptaopkkGne, nef- cio quas parum probabiles argutiolas, pro Geometricu demonftra» tionibus, pompofe' ja£fitabit; Skjuidem ipfimet, Cartdio ad fum- aiurn fofjibtiitas iftius hypothdeus vifa eft duntaxat probabifis, nec vix alker ipfiquam moralliter certa. Etckmifli Kiilofophi fateaatur pof- fg homines clare & diftincte ptrcipere, aut fibi periuadere quod clar£ & diftkx&e percipiant ea, cjuorum tamen contraria vera fint ex re vda- tione Divina, veJ hine patctquam parum certitudinis & mfaliibilitatis infit illisclafis &diftin£tis perceptionibus, quastamambkioi^crepant & jacSfent XIII. Deinde nec ipfimet Viri Do£fj, taris intfBiguntvelexpli-
cant fakem, quamam fit clara & diftincta perceptio : Ea eft, inquiunt, cu}us quifque fibi confciuseft. Verum utcertoalicuicon- ftet fe fibi confcium efle fue clarae & diftincrae perceptionis, opus eft ei accurata" reflexione mperfuaperceptioneilliufqueprincipik&fun- daments, quaenonmodb diffkilis eft & ardua» & varik eget prae- ceptionibus qu6 rutb & fecure procedat, fed etiam non minusfalJax eft &dubia erroriqueobnoxia quam ipfa directa perceptio : Qui k- borat conicientia errante , ut v. g. Pontificius, in negotio TranC fubftantiationis, is utique eft fibi confcius ftiae de hocdogmateper- ceptionk, ac probe novit & intelligit quid deilJo cogitet&ftatuat; an tamen propter eara quam haber confcientiam fujeperceptioms& |
||||
|
4 Bi Alujit
cogitationis. uTam ejus cogitarionem 6c pCTCeptiouftn cUmmk difc
fhn<5tam, adec*}ueVeriutkindubita£s,aflerernus?
XIV. Id quoqueoblervandum circaclaras & diftin&as virorum ifto-
«thn eruditomm perceptiones, primbeas taleseflcquas aliis coromu-
nicare no» poffunt, nifi quomodo ille alaftor apud Erafmum, profitcn.
do magna cum affeveratione & prasmiflo figno cruc», k videre imma-
nera in ccelo Draconem, cb dcducebat alios itineriscomites, ut,ne
ipfo minusoculati cenferentur, etiam profirerentur feidcm vidcre quod
nulquam crat. Si enitn vir cordatus & rerum intelligens negaverit Car-
tcfiano magiftro, le poffe eacapercvel admitterequ* ille ja£bt fibi
dare & dittin&e percepta effe, hscrebit Prasceptor ihter facrum 6*
faxum, & volet fibipropter fuum avSt i\j>« Pythagoricum fidera
adhiberi. Secundbbaereredebetaqua iftistam oculatis actantum non
Epidauriis ferpentibus, fi debeant explicare quo lapide lydio fitdig-
nofcenda vere ckra & diftin&a perceptio, ab opinione & imaginatione
falfa clarae & diftin£fac perceptionis. Etenim cum folcmne fit omnibus
fere Philofophis certa & clar£ ac diftihcl&pblliceri fu« difoipu-
!is, tamen necinter ipfosmagisconvenit, quarainter horologiama-
gna: urbis, & nihil tam abfurdi & inficeti excogitari poteft, quod
alicui Philofbpho, etiam cx ima cavea, non exriderit. Eft Ionge
afia ratio fidei Chriftianae, quaehcetfitinevidens & obfeurior, i Cor.
xiii. ix. Heb.xi.i. eatamen poilet cerotudine &firmitate, quia'
eft originis fupernaturalis & cceleuis, & Spiritug teftatur quod Spiri-
tus fit veritas i.Joh.v.6. utneccumiuaconferri, nccex illaconfiir-
niaridebeantilJaecertaeoccIaraeperceptioneshodiernorum, pro qui-
bus nemo eorum unquam fuftinebit martyrium. .XV. Sedquod magiseftiftarum cUrarum&diftinaarumpercep-
tionum, ejufraodiponuntfundamentum, quod valde infinmum cft & univerfaliterenunciatumPelagianumdogmaficlatis notorie involl yit Narn ipfe Cartcfius parte i. Print. §. jo. ex eo quod in Deum, a quofumus, nosfallendi voluntas cadere non poflit, colligit lumtn natura fivt cognofcendi facukattm ii Deo nobis datam, nullum un- quam objeBum fojje attingere, tfuoinon fit verum, quatenusab ipfa atttngitur, hoc ejt,clare & Jifttntt}?trci}itur,Merti enim(mquu)Deus deceftor
|
|||
|
Tbilofofhia Ctrtifiana. (|
Stctftoreffet dicendus ,fi ferverfam illam, acfalfum pro vero Jumett*
tem nobu dedijfet. Sed dum idCartefio dormitanti excidit, nonob-
fervavit aut nefcivit, quam denfae tenebrae ignorantiae & errorura
illud lumen naturae, illamque cognofcendi facultatem, occupaverint
perpeccatum, ut, ipfbmet Ariftotele obfcrvante, mens hominis fe habeat
ad fapientiam & veritatem inftar oculi vefpertiionis ad lucem,& fic ftr>
verfa debeat agnofci haec f acultas, non amplius fana & integra, & cui
proclive eft & innatum falfa pro veris fiimere, non ex primaeva Dei
creatione, fed ex fubfequuta voluntaria hominisdefe&ione: & hanc
corruptionem & perverfitatem mentis humanae fbli Pelagij difcipuli &
fequacesfblentnegare, contra tot eximia Sacrae Scripturae documenta
quae leguntur Ecclef. vii, 30. Pfal. xxxix, 7. i.Corint 11, 14.
*.Corint. 111*5*. Eph. IV, 18. Et quaravis aliquid majoris luminis
fateamur remanere inmente hominis poft peccatum, quantum ad ter-
rena & naturalia, quam refpeciu fupernaturalium, fpiritualium & cos-
leftium, illud tamenetiam itatenue&vacillans cft, utfaepe abeatia
ignem fatuum, & fui fequaces abducat in errorum voragines &
praecipitia,utomniumfieculorum &temporum exemplis facile com-
probari poflet. Regulas quidem arbitrantur Viri Docfi fe excogitafle
re&ificandae fuas rationis, quasfiaccuratefervent, erunt extra erran-
di periwilum; Sed illarum regularum certitudo eft adhuc in ambi-
guo apud multos, & obfervatio fuas difEcultates magnas experitur»
Cavendi quidem nulla eftdimittenda occafio»fed velcautiflimusetiam
dum maximecaret» non fatis cavet.
XVI. Acprout nontam ipfafblida fcientia inflat, quam fcientiaj
opinio, videntur nonnulli novi Dogmatis affe£tatores, ita fe pafcere fumo fuarum praetenfarum perceptionum clararum & diftin&arum» quo tantum non fuffocantur, utomnia alia Philofbphemata, omnef-ip que alios fapientes, vivos ac mortuos, alte defpiciant, feque fblos Filios /W« vocitent, & ut quondam fratres Rofeae crucis in Germania, aut II- himinati in Hifpania & Gallia,illo nomine fc infigniant,eoque ceu novae fsctionis teffera inter fe colligentur, quia fcilicet fe fblos faperc, cceteros vero mftar umbrarum vohtare arbitrantur.-Et pro eo quod vir quondara Clariff Daniel Heinfius»id delegerat in fuum fymboium, Qgantum e0 B quoi
|
||||
|
4» Dt Abufu
quod nrfcintus! iiti e contrark» ii bi plaudunt in fuis cogitatiombuj, ac
«antum nondicunt» Quantum eft quod novimus! Quia poffuntdif- fcrere de infinitatc mundi» de materia primi, fecundi & tertii elcmen- O, de vorticibusplanetaruni, dcaltcro mundohuic noftronondifli- mih(acforte euamaliis hominibus)incorporelunae, deterraexftella lucida, qualispriusfuerat,inobkurumplanetamabeunte,de globulis jnfinitis Sc eorum vario motu, de ftriatis & infenfibilibos tamen divifibi» libusin infinitum particulis,dc partibus aquae fluviatilisfibi contiguisin- ftar anguiiiarura inter fe connexarum, & fi quae funt fexccnta ejuf- modi, quae fere omnia, fi propius atiend an tur,ad notiones fecundas, fi ve terminos fecundae intentionis, & conceptuum luorum nomina potius quam rcrum ipfaruminnatura, non forte immeritbpoflentrelegari; in quibus tamen, etfi forte aliis videantur difficiles nugas, quoniam tara fublimium myfteriorum epoptae nondum fa£h fmt, quod nemoin «orura Scholam *>**/utrgn«0< admittatur, proram & puppimfblid* fuae iapienaaecollocant, Inquonosadmiratoresfuosfemperhabebunt, nunquam invidos, nunquamceniores, modb exipfbrumMetliodo, Principiis & Axiomatis» 6*«a «>« * non debeam us. XVII. Quinimo id peripfum Cartefium nefas fuifle deberet fuig
Difcipulis, quipraeter ipfiusmentem, hanc Plailoibphicam decempe- dara, metiendo divinorurn myfteriorum San&uario adhibent. Vult cnim&inculcatnonicmel*eaquaefuntfidei& rcveJationis Divinae ita prsferendaeflerationiejuiquedictitmini, ut cxtraomnemdubitatio» nis aleam remaneant, adeo ut ipfimet rationi renuncietur, ubi illis, etiam eIari£im}tKclaimKv'uictUT-, Princip. i. §.2.5^.17. c£* 76. Videatur etiam cjus Dijfertatto de Mttbodofag. 7. Non urgebo hic eximiurn Pniloibphum minus fibi conftare dum procedit extra iphaeram 4|iux a&ivitatis; DumenimmaVultafleniumpraeberi revelatis, quam iis qux lumen rationis maximi clartmt & tvidens nobis contrarium, iuggerere videretur, eo ipfbvideturrecedereabeoquoddocet/W.§. 4.5. nunquam eum hominem errare^«i clareejr dijlmtteperceptiszf- fentiarur : Et'umdehde fit ftatuereDeum efle Heb.xi,f5".nihilque magis repugnet dubitatiom vel *i«x» Academic® quam certitudo fi- dcj divios de Lko & rebus ab ipfo rcvclatii, dcbct Cartciianusaut noa
|
||||
|
Thilofofhue Carttfiaiue. *%
non eredefequod Dcusiit, autabffoaherePhilofbphumaCbriiriano»
&Chriitianilmum fuum&fuam ridempro ilio temporc abdicare quo fas ipfi e ricde Deo & iiiius exiftentia tantiiperdubitare. , XVIII. SaitemquxcunqueAtPhiloibpmautPh llolbphanrjsau bi-
tatio, is Theoiogus recedet a ratione & Cartefiiprincipiis» quamvis fibi videatur fequi methodum Cartefianam & afflatus Cartefianifiiii fydere, qui non iblum i moym m. rebus fidei vellet commei d arc, ut fit a nonnemine hoc tempore, fcd hocetiam prxcepto inter alia imbue- re futurum iuum diicipulum , Prajudicia defonat, hoc eft animum fuum itacomfaret, utcitmDeiverbum legit, fe huicvel illi religioni addttiumejje, (ifote,obltvifcatur. Egregium ianeformatorem juven-. tutis Sacro Minifterio in noftris Ecclefii3 coniecranex, qui velit ilii inftiliare prx omnibus indifferentiam in religione! at qui fe devo- vet Studio Theologico, ad iliud accedit, ceu jam religione Chri- ftianus, ceu jam profefilone Reformatus, non ut diipiciat inter tot fe£tas difcrepantes, utri fe debeatadjungere, ied ut amplius diicat ex Scripturis, qux poftea in Minifterio Euangelico alios doceat ad ia- lutera. XIX. Si Philofophus Gentifis, aut MahometanusArabs»autJu-
dxus apella, conviclus in genere de veritate Religionis Chriftianx» illc ex ratione ac comparatione abiurditatum Gentiiiimi cum Chri- ftianiimo, alter cx fkftidio jufto Alcorani, tertiusex V. T. Ie£hone» deliberet utram Chnftianorum ieclam prx aliis iequi & profiteri debeat, certe debebit, juxta confihum Chry ioftomi m Afta hom. 3 3. accedereindifferensadledtionemVerbi Divini, utexillo edifcatcujus partis communionem, ceu tutiorem & veriorem, amplec~ti debeat. Sed talem indifferentiam exigere, ab eo cui jam conftat deveritate iiix religionis, &qui ieprxparat adMinifterium in Ecclefia Refbr- 9 mata cxcrccndum, uc icilicet fitexeorum grcgc qui iemper difcunt & nunquam perveniunt ad notiuam veritatis a.Tim, 111,7. funt-
quepuerifluciuarrtes &circumlati omnivento doCtrinxEph. iv, 14» id nonTheologicum fed Diabolicum dixerim : fiquidem nihil magis quibus hbet fidelibus & piis in Scriptura commendatur» & quanto amplius ipfis Theologix Studiofis? quam 9h1ft§1$t*», conftantia B z &fir^
|
||||
|
$? DtAfafa
Stfirmitas in fide {emel tradita San£tisjudat f. 4. Ronvxi v,?. Phil x xv,:
itf. Col. ii.7. Apoc. 11.10» Tantumabeft ut dubitationesinfide, luadendae vel fbvendae veniant, ur illis e contrario, ceu igniris Satanse telis reftinguendis, clypeus fidei fit vrriliter opponendus Ephef. ▼t. i6, X X. Qtjominus flu&uet & dubitet Philofophus, qua Philofbphus,
hancque fibi viam tutiflimam ftruat ad Philoiophandum, nolumus im-
pedire : Ut firmiora funt confilia quae longae & accuratx deliberatio-
nes praeceflerunt, nam deliberandum eft diu quod femel ftatuendum eft,
iracertiorapofluntefleaxioruara, quae poft varias dubitationes eftor-
mantur : Debet hinc inde agitari palus, utaltius &hrmius defigatur
terrx. Qtiin fatemur ampliifimam efle dubitandi materiam in rebus
Philolbphicis, mquibus nihilfere certius, quam quodnihil certiha-
beant: Poft multas Anftotelis dubitationes, debuit Euripus capere
Ariftotelem, quod Ariftoteles Euripum ejulque fluxum & refluxum
feptuplicem dedie,capercnonpotuiflet. Eftqueadeo profunda igno-
rantia mortalium de rebus Phyficis, ut Socrates hoc unum (e fcire pro-
fiteretur quod nihil fciret, & maluerit fuam Philofbphiameccelo in
terramdeducere* ac mifla rerum phyficarum theoria, uni pra&icae
ctmoralidifciplinainculcandxincumbere, quamamplius incertae&
&evanidae reram naturalium contemplationi vacare. Videtur enim
ipfa natura nobis ftruxifle convivium ei fimile quod grus vulpi
paraverat, ut magis nobis conceflum fit lambere vitrum, quam pul-
tem fagenae inclufam attingere. At equum ilium Trojanum Du-
bitationis de omnibus, quam tantopere Neoterici commendant,
nollemus in Scholas Thcologicas introduci , aut in ulla quaeftione
Theologica, rationes dubitandi proponi, nifi ut refutentur , prae-
rniftis folidis decidendi rationibus: Nec debent noftrae Difoutationes
inftitui, merae dubitationis & difputationis, fed iblidae inftitutionis ,
gratia.
XXI. Si quandodifputaturinScholis TheoIogiVis, An Deus fit»
An Scriptura nt Dei Verbum , An [efus Chriftus fit verus Deus, Aft panis fjbftantia remaneat in Euchariftia, &c. haec non ideo di- ipuuntur uc revocentur in dubium, feU-c contrario , ut buie fen» tiente*
|
||||
|
Tbilofophi* Cartejianar. ij>.
Irentcs magis magisque in veritafe confirmcntur , dubiranteJ vero
vel contradicentes, erudiantur, ac inverkatis aflenfum traducantur, atque fic juventuti via prxftruatur ad Orthodoxiam in Ecclefia rite recfcque propugnandam & propagandam. Si etiam Vir Pius & Or- thodoxus congrediatur cum aliquo diflentiente , & eum invitet ad placidam dilputationeni, in qua agat uterque, cum Auguftino, ut veritatem quacrens, non ut qui jam illam rcpererit, non ideo tamen quicquam remittet quod ad fe de Trhnp o$op a fuse iidei, fed tantum perquandamy^^xaia^air/i fic fehabebk quodadattum ipfum Difpu- tationis ac fi veritatem cum alio quaereret, quo placidiustotaDifpu- tatio procedat , & e 6 facilius face Veritatis ,<ie qua certus eft, pro- ximo erranti ad re&am viam alluceat: Agnofco enim verum efle quae- rendum, non -vincendi fed mveniendi gratid , ut icite' Auguftinus lo- quitur dt Mortb. Munich. cap. 3. XXII. Unoverbo,tantumabeftutinrebus Theologicis, fidei&
falutis fit incipiendum ab univeifau dubitatione de omnibus, juxta methodum iftorum Dubitantiortm , ex quorum Scholis nunquam martyres funt prodkuri, ut e contrario certa fint & indubitata prae- fupponcnJa principia, exiftentiaeDei, divinitatis Scripturae, articu- Jorum fidei, & nonnunquam formukrum publici conienfus, qub te£kk procedatur in rerum Sacrarum veritate indaganda,& quaeftionum Theologicarum difcuflione inftituenda. X X111. Et certe nihil abfurdius,quam Praeceptorem futuro fuo Dif-
cipulo hocprimum Scepticum axioma inftillare, illicfleincipiendum adubkationedeomnibus. Tumenim ipfeDifcipulus, debebit etiam dubitare an Praeceptori fuoinhac prioriejus regulaadftipulari dcbeat necne, & eoipfo ilius inftitutionifefubducet, aut faltem parumex eapercipiet: Oportereeniml3> fjttvQdvov avi^-iuuv, & vere monuk .A*» riftoteles, & uiu pubhco comprobatum eft, ne hic deducam contra- fentientes ad difltrtationem Auguftini deJJtilitatecredtndi, Necetiam iple Cartefius voluitaliis author efle hujus methodi, & in Academia Leydenfi anno 1664. Facukas Theologica, cujus Senior erat D. Heydanus, iftius caercroquin Phiiolophiae magnus aeftiroator & patronus»curavk fupprinudifputationemdePw^wwoe, aPbikv B 3 fbpho
|
||||
|
r + Dt Ahufu
iopho cV;ebn conicriptam, qua fullincbatur, re^c philofbphatu-
10 deomnibus efiedubitandum, etiam numDeusiit; quxaflcrtioo- mnibus boniifuit horrori & cxccrariom. Quodaucem fidelis debctio ipfum probare num fit in fide x. Cor. xi 1 r, 5, poriuseft fcrutanus ac re« flecfen ris fupcr /cip(um,quam dubitantis; fi quse etiam dubirationes fub- repunt fidei, illae debent fumi in argumentum noftne im becillitatis, non in fubfidium perfe&ionis; meritdque Orthodoxi in Controverfia de cer- titudjine faluris contra Pontificios, fuis adverfarijs objiciunt Pyrrho- nifinum indignumfidelibus&Chriftianis,quosjubent(emper hicflu- ctuarc&deiua fa'utedubitare,juxtailiud vulgi Papiftici in Galiia» Tant defeint & fuis meurir & encere nt fyta on ou Pon va, XXIV. Itnd ipfimetViri Docliqui volunthabenexiftaPhilofb-
phia filii lucis, &cenferi longefublimtorem&loiidiorcm Safientiam aflecuti, quam quae cadat in Pnilofbphorum vulgus, eam ita faciunt ac- ceflus diificilis & impercepribilem vulgaribus ingeniis, utejus placi- ta ftatuant» tanto majorem lucem & utilitatem habitura, auant» magis remota A eommuni fenfu funt, ataueA vulgari intellellu bomi- mm, ut £ natura cumfenfu junttut efi , ut non itapridem legebam in iubriliflima quadam & bene docfa cujufcJam Philofbphi Principis inter Cartefianos , quse ipfi quarta erat de Philofbphia in genere Certe cum nonnifi heroicae anim*, & quae inftar Phoenicis nonap- parent in mundo nifi quingentefimo quoque anno, eb poflint con- ibendere qud aequit pertingere hominum ienfus communis & vul- garis intelle&us, non eft quod ie fatigent Eruditiflimi Viri iniistra- «Jendis Philoibphematis quae fphsram ordinariam a<5fivitatis & capa- citatisplerorumque fuperant, nec aJiis quam animavus fortibus , ut eas Cartefius a vulgaribus diftinguit, pervia efle poflunt. .XXV. Varios autem poflum hic indicare fbntes»ex quibus magno
impetu & quafi agminatim brevi tempore, irruperunt gravesin Theo- gia errores, eorum opera qui male applicandoTheoTogicis myfteriis Philofbphemata Cartefij,unde, fi iubftitiflent iuo Ioco,tam grande peri- culu metui non poterat,ex illiusdifcipuJisindecipulaspubJicasabierunt, & rantii probri conciliaruntapud omnes viros bonos & Orthodoxis in-
fcUigeitfes ac tenaces, Praeceptorisfui nomini, quantum honeffae Jauda c. apud |
||||
|
Philofiphiai Gartefiana. tf
apud ipfbs retincre potuiflet, fi contra fliam mentem, in arenam Thec*-
logicam, quod fempervitareftuduit, urpaflimtxipfius fcriptiscon- ftar» obtorto colio pertra£tus nonfuiflet: Quibus artibusin eo fit a- #um, necme penitus latet, & filentij fupparo malim tegere quam enarrare : MultiarFcftushumaniineo interveneruiir, inquibusmul- toplus 4»Acr«ii(/«{, & ftudij pattium, & praeconcepti aliunde odiji quammerae&legitirhae ^Ma/oflaaj-, potuirobfervari. Scinditur in- certum ftudiain contrana vulgus: Mulciber iu Trojam pro Troja ftabar Apollo; &tanto impetu acTtim eft inter partes, utAnticarte- fianis omnia Cartehj difplicerent, etiam optima, aliis verd, Carte- fiana omnia placerent, etiam periculofiflima, aut quse faltem fine falis grano fumi non debuiiient. Quin in hoc Belgio incoeptum eft a re valdc intricata, & quam negligere poflit Theologus, de formis fubftan- tialibus & anima belluarum, circa quam in hunc diem haerer aqua non- nulhVetiam fubtiliflimis Caitefianis;& habebit quod de automate Carte- fiano dubitet, qui vel Plutarchi, vel Rorarij, traftatum de Brutorum ra- Konelegerit; nedicam de locisScripturar,<juotidiana experientia com» probatis, quae aliquam notitiam fenfitivamtribuuntbeftiis Ef i. 3. Jer. viii. 7. Atque nifi aliis vifum cftbt obftari debere principiis, forte latius fuiflet noftrosfpe&atoresremanfiflediflidij quod circafua Philofophemata Cartefio intercedebat, cum Arnaldo Sorbonifta &*% Janfeniftaruraprimipilo, Dincto Jefuita, Merfenno ordinisMinimo» / rum Monacho, Gaffendo Dinienfi Praepofito & Profeffore regio, Epieureae Philofbphiae reftauratore, ac fimilibus Pontiricise commu- nionis hominibus, quam nimis prapropere & calide in partes veni- «ndo pro vel contra, pcriculQfae ,pi8J*c vexillum erexiffe. Scd ad rem. XXVI. Primum itaque ipfimet Cartefio nonnullx excidcrunt Ioquu-
ticnes,quae licttin Philofbpho , homincm fpeculante, ut vulgo lo- quuntur, mpirisnatnrahbus* poffint excufari, vel excogitato com- mtnto utcunque emolliri, ut olim loquebantur Lovanienfes Theologi ki fiio InJice Expurgatorio , de Rertrami opuftulo ad Euchariftiam fpedtanre, revera tamcn iirram 1 heologicae aVp//Sn'a fuillnere ne» queunt. £ muitispauca enotabo: Nonmorabor phrafes minusnotas |
||||
|
tt? De Ahujit
in Scholis Philofbphicis&TheoIogicis; v.g. quod Deum dixerit efle
d fnpfo, non fblum, ut vulgoloquimur in Scholis, negative, cum non fit
ab alio, fed etiam pofitivi; fiquidem id non dixit, quafi D^ei ipfius
aflignaret authorem aliquem quem ei principium eflendi confiituercr.
fed quod Deus neceflitatem cxiftendi ex intrinfeca fua perfe&ione
babeat; Item quod Idete nomen pro qualibet nocione, vcl quolibet
mcntis conceptu, fumat; cum alias uiitatior fit vocabuli illius acce-
ptio in Scholis , pro fb'a caufa rerum exemplari in mente opificis:
prout liquet ex Controverfiis Peripateticorum adverfus Platonicos,
quos noftri prifci Theologi putant fuam fententiam de Ideis haufifle
ex Mofe Exodi xxv. 40. Plura funt fimilia in quibus vocum rece-
ptas fignificationes deferuit, &aliofenfu illasufurpavit, quamvulgo
fblet. Is autem videtur nolle intelligi, qui vocabula quidcra nota ad-
bibet, fed non eo fenfu quo communius ufurpantur.
XXVII. Tranfeo quoque TroXvtyfc&afa iliud, quod Deus poffit nos
fallcre fi velit. Phrafis eftcerte odiofa, &quaealiquidhorrorisincutit menti Chriftianas;, aflueta: caftius Ioqui & fentire de Numine : Sed cum fimilia exciderint quibuldam Scholafticis, imo noftrorum non- nullis , ut quod Deus poflit raentiri fi velk , quod potuerit nobis prxcipere Idolorum cultum, magiam & daemonolatriam, ac in ge- nere omnia contraria iis qirae praeceptis utriusque tabulae nobis vel injunguntur vel prohibentur, nolimhocnimisinvidiofeurgeri,pro- pter additam daufulam falutaremy? velit; eo quod fatis intelligamus id Deum non pofle velle, propter fuam effentialem Bonitatem, qux obftat quominus ullius mali & vitij, adeoque ullius fraudis & fallaciae, author queat ftatui. Sunt quxdam quae Deus non poteft velle, pro- pter fuam Conftantiam&Immutabilitatem, ex hypothefi fciicetfui Decreti vel fui Verbi; nam quod femelei placuit poftea difpliccre non poteft; Ego Jehova & noa mutor Mal. 111.6. Et horum refpeftu, poflet tutius dici Deum pofle tale quid efficere fi vellet; licet id non queat velle ex hypothefi contrarij Decreti vel Di&i; Sed refpe&u eo- rum quae non poteft velle per fuam Bonitatem , Juftitiam & Per- fectionem euentialem, minus prudenter dixeris ea Deum pofTefive- Ik, quod ipfum vejle, abfolute, non ex bypothefi tantum, impoffi- bileeft:
|
||||
|
ThHofifhid Cartefian*. %f
btfeeft.-ldtamenretulerimpotius ad nimiam exaggerationerri & rhe-
toricationem exorbitantem, quam ad orationem fimpliciter nugato- riam, uti Logici ioquuntur. Tritum illud eft Jurisconfultorum, Con. ditio abfolutiimfojjibihs fro rmlla habetur. XX VIII. Sed haec eft abfcluta affertio Cartefii Princif.farte r.
§.5. quam nullus cordatus Theologus, citra multimodam limitatio- nem & reftriffHonem velit admitterej Nos fcilicet hattc in nobis &> bertatem ejfe exferiri , ut Jemfer ab iis credcndis aua non flani certa funt ejr exflorata , fojjimus abfiinere , at<jue ita cavere ne unauam erremus. Melius forte dixiffet & verius id nos in nobis experiri,quod iis fblum credamus quae certa & mdubitata habemus, nec poffimus iis affentiri, de quorum certitudine & veritate dubitamus: cum ipfit dubitatio fit aflenfus fufpenfioj Sed aliud eft rem nobis effe certam & indubitatam, aliud eft talem de fa&o&revera eam eiTe: Venlm Cartefii axioma, utjacet, ab Orthodoxis Theologis illimitate ad- tnitti, magno mercentur Jeluitae, Sociniani & omnes hoc tempore Pelagij reliquiae. Fateoreamfuiffeconditionem primorum parentom, ut potuerint non credere fuafioni Satanae, atque ita cavere ne erra- rent j nec dirhteor multa nobis narrari poffe ab hiftoricis humanis, circa quae affenfiim noftrum poffumus fepequedebemusfuipenderej Quicitdcredit leviseft corde,inquit Syracides:Maltaquoquedelibe- randaaut dijudicanda proponi nobis in rebus hujufce vitx poffunt,arca quae penes nos eft fumeretempusampliandi, aut refpondendi ea1 for- muta veterum, Non liauet. Certefeftinarioeftnovercaprudentiae, ac feftinat ad pcenitendum qui feftinat ad judicandum.- canis feftinans ca- tulos parit ccccos. Notum quoque eft Academicos Philofophos, fblitos fuiffe fe in \voynt portum recipere, &maluiffe incertos fluctuare, quam quicquam temere definire. At fi confideremus hominem in ftatu corruptionis, ac ut fcrvus eftpeccati, in ordineadeaquae fiint officij fiii erga Deum & falutis aeternae, hsec affertio Cartefiana pura puta Pelagiana erit XXIX. Quid enimopusnobis erit gratia' medicinaii in Chrifto,
ad vitandas haereies & declinanda peccata , quae in Scripturis ap- pdlantur iacpillime errores & igtoranti* , fl eam in nobis faculta- C ttm
|
||||
|
cera & libeitatem experimur , qiu poilimus prae&vere ne unquam
pecceraus vel errcmus? Notum citexB HKrofiymo ad Ctefipbontem, Pdagiaaos haec duo iatcadiffc, dv*Bu'ct? & <V«^Ww : Jam autem ad utramque deducit nos hoc axioma Cartcaanurn umveria- liter fumptum j juxta quod nuuquam poterunt eo ufque prarvalere afletSius noilri, quin il-mpcr pcnes nos remaneat facukas &i libertas, per quam poffimus eficere, utconftantcraudiatcurrushabenas: Nec ita parxrumvdgraviffimaetentanoae* fiirrepere , quin poffimus (u« fpenderc aflcnfum , & omnem errorem & (educlianem , adeoque omncpcccatum.praecavere: Non eft opus ut dicas Deo, Ne rmm- ducas m tentattonem , tuin penes te iit omnem errorem declinare. Ncquc dt bcs cxigerc a Ponrifke Romano ut fux infaliibilitatis fun- damenta & firmamenta promat ex Dei verbo, cum per folas naturae fiue vires polfit ad lliud perfofrionis culmen conicenuerc. Isno forte fi Deo libuerit occulro iuo judicio imm.ttere alicui efficaciam erroris | vx credat mendacb in pcenam neglaflac & rejeclae vcritatis z Theft» II, 11.12. Efitvi. 9,10. poterit in eOjfuoilneexcidere, remanente fempcr in ifto peccatore ea libcrtate , per quam (i abuerit extra er« randipericulumpermaaebit; prout Jefuitae ftatuunt etiammaximss ftccatoribm, imfanitentibus, exeacatis ejf tnduratts, non dttffe auxttta grati* necejfaria & fitjfictentia ad conwrfionem & ftlutem, ut ex- Erefie loquitur Tirinus Centr. 14. yu* eft de Gratta n. 11. & ttl
1 quo fe ed modeiiiorem praebet Carteiio , quod Gratia nomine rtnus adicribat, quod Carteiius natura iimpliciter vult imputare. XXX. Ejuiciem fere condirionis eft quod ftatuk 1. farte Prmc. §,
3 r. trrores nofiros mn tamab mtelkitu ejuam d voluntatt ftnden: Ac- tamen juxta Scripturara * ab inteltafius tenebris, procedunt Jemf* l^tiTotvoluntatis, undeifludreceptuminScholis, ontnisptccans tgno- rant tft. Incipiunt creaturas inteliecluales corrurapi sb mteileeltt, ut piices incipiuntpurreicere aboculis &acapite. Eodemfacit, quod extat ibid. §. 37. magis profedo nobis tnbuendum ejje, ejuod vemm amfkttamur, cum ampkcttmur, (adeoque ctiam cum crcditnus,) tjuia voluntarii idagimus, tjuam fi nonpofiimm non amfkcit. Quafi veru hxc iimul nou Uuc yeriffinw» & voktntmh uos ctedere cura 1 , crciiimus» |
||||
|
Phtlofofhi* Cartefian*. t*
cteditnw » Artsnifn eam effeefficaciam GratisB itominantis & con-
rmen tis, 'jt ea pofita non poflimus non credere» quod Auguftmus indeclmabtlttatis & mfmferabtlstatis, de correft. &grat. caf. 11. noftri Theologi trrefifitbiluatu vocabulo, fblent exprimere. Certequihacc Bc firoilia Philolbphemata Cartefij» voletTheologicis Controrerfiii de Gratia & libero arbitrio applicare, & conciiiare cum Canoni- bus Synodi Nationalis Dordracenx circa 1--&4- cafut dotirtn*, s hircum fe mulgere flc littus arsre fentiet; Neque mirum eft in has cogitationes incidifle hominem Philofbphum, &qui nihil ultra fepie- batde gratia & libero arbitrio, quam quodper traniennam 1 Jefuitij audiverat : Nedicam quod Phifofophus mundi,noncoIluftratus lucc VerbJEXrini, fit animal gloria , ut aitTeituHianus, & naturahter Pefagianus : Sed mirum eft extare Theologps Refbrmatos, qoi ifta pofitnt vel concoquere vel admkrere. XXXI. Fuiflet certe prudentiae folidorum Theofogorutn potius
hunc naevum Pelagianiftni & Jefiutifmi in Cartefioukrd agnofcere» quam eum vel excufare vd incruftare velle,& ipfius phrafes& pnn» cipiahocrefpe&u temere adoptate; quod dum voluerunt facere non- nulli, ram intricate loquuti funt de natura liberi arbitrij > utnonpok ftnt intelligi a filiis Ecckfiae, nec fuos conceptus applicare explican- dis non fohim Canonibus Synodi Dordracenae, fed etiam Concuiorum veterura contra Pelagianos,quin illos evertant, H«£renus v. g. amrmare &negare» ideftconjungereconjungenda, vel disjungenda disjunge- re»fuerant a&usinteUechis, ut appetere vel averfari a£h» volunta- tis; At juxtaCartefium i.f.frmc.%.ix.cufere,a<verfari* affirmare, rtegare, dtibstare, funtdmerfi modivolendi. Sic hucusque intcromnes Theologos, judtcmm & affenfus habiti fiint a&us intellecStus, & nullus unquam Tbeofogorum vel Scholafticoru aliter loquutuseft. Hinc quas- ftio nata inter Orthodoxos & Remonftranres > fufe inter Cameronem & ' Epifcopium agitata»an voluntas determinetur ab mtelfofhi fire judicio ultimo rationis pra£hcae,cujus affirmativara omnes fere noftri Theofogi taentur; Hinc quoque controverfia inter nos & Pontifkios, an fides m Iblo affenfu confiftat, adeoquefitfbliusinteHeftus ,ut adverfarij vd- lent» an etiam exigat fiduciam ? Sed qui hodie volunt 81«? 07 Hy ex C x Carte-
|
||||
|
M &t*Ufu* -.
Cartefio» ut quondam Vorftius exSocino, judicmm&ajfetifttmvitfr
dkant votunrati > ac nihil aliud relinquunt intelle&ui, quam /impli- cetaapprehenfjonem,expertem cornpofittonis & divifionis ac judicij. Quin eouique libertatem fuam alodialem faciunt & indepmdentem, dixerk IketLutheruslibemm arbitrium efTe ritulum fine re,cc iviifytrup. Grsecorum, ceu nimis fijperbum Calvinus mcntd improbaverir, ut ▼oluntatem a feipfafbla determinari ftatuant, nulluro ad id Dei prae- curfum admittant, necullum difcrimen inteliigibile proponant inter Gratiac Pivinae vim & eiricaciam qua ©peraturin fuis & veUe&per- iicere Phil. u. 15. &ordinarium ipfius concurfumpcr quem opera- tur omnia inoronibus. Etceite talianonnemo fuis infperfitawwfrffw «d meum Sjftcma loco 8.durn vuJt fujs novis Philofbphemafts infifte- rc, & recedere quantum poteft a do6trinaliacrenus intcr omnesRe- formatos Theologos recepta, ut parum abfit abeo vitio,quamvis ex alia capite, quod Ciceroni exprobrat Auguftinus /ib.fJeCiv.Dei,taj>.<}.G\im icilicet dum vult homines f&$erel$beros, illes Facerejacrileges. Saltem pa- lam profiretur, fenon tanti facere irrefiftibilitatem Gratias in noftra conrerfione, qiiin paratus fit illi renunciareacejusgrsuiam facercijs. qui iUam ha&enus contra noftras Ecclefias oppugnarunt. Etcumin omnibus Theologorum &c Philofaphorum fc.halis, voluntas facuhas caeca /olcat cenieri, libuit iftiis Nuperis Theoiogis, eam facere ocu- Iatiflimam.Intereatamen, quamvis liberalius jufto loquutus fit Car- tefius de iibero arbitrio, & videatur eminenter admirtcre Jeluiticanv. ejus defcriptionem, quod fitfacukasper quarn pofitis omnibus ad a- gendum prasrequifitispoffithomoagerevelnon agere, tamcnforma^ liter-ei contradick cumTbomiftis, quoad fenfumcQmpoiitum,dum acute oftendit, nihil magis adverlan iibertati arbitrij & naturas vo- iuntarij quam indifferentiam ad oppofita-, & videturomnem hanc li- bmatero arbitrij in fblaincoa&ione, five fpontaneitare coilocare, quam etiam quidam ejus fe<3atores, ita vindicant fbli homini, ut ncgent cquum ire fponte aquarum, ctim nemineducenteebfeconfert. XXXII Quod etiam Cartcfius ibid. §.4-1. poft Carjinaiem Caje-
tanura, ftatuk nobis incoinprehenfibiiem & inexplicabilem ifle». toaaiiauoncm praifacnti* <5c praefiniuoijjj Jivinx tum Jibero ho.rm-- - . -Q £ nunj: |
||||
|
Carttftamt Philajophiat. \%
flurn arbitfio, quod praefupponat Dei dccrctum & providentiam li-
keras bommum adioms indtterminatas rtlin^uerty Theologus Or- thodoxus non teraere adoptabit. Nam primiim quod Deus ruturum praefinivit, five utloquiturScriptura preedeftinavit fieri A<5t. i v, ^8. id non reliquic indeterminatum : Secundb, ncquitditiullaiibera a- 6lio hominis indeterminata, cum homodefaclo nonagatnifi deter- minetur ad agendum, & quamdiu concipitur indetermmata, tam- diu eft infieri; a£ho vcro m fitri, a&io non eft, fed tantum ubi fit: Tertio iiiis quidem difficile eft componere preefinitionem Dei cum libertate hominum, qui ut homines faciant kberos faciunt fa- crtlegos,c^iod de Cicerone modb dixit Auguftmus Itb.^JtCiv. D. cap. 9. ideft qui cum Epilcopio & avibus concoloribus, volunt homines agcre independenter aDeo, & qui poflintpofitis omnibus adagen- dum praerequifitis, etiam ipfius Dei decreto & praedeterminatione, agere velnonagere, etiam in fenfii compofito; Sed facile ifta conci- liantur a fanis Theologis, qui intelligunt neccflitatemfuturitioijis, infallibilitatiseventus, dependcntiaeacaufaprima, non pugnare cum libettate velconungcntia a<5honis, quaeiiiam fpecificationem accipit a caufa fecunda. XXXIIi. Intereatamen/£*</.Cartefius,adhibetcauteIam, cujus
videntur dememiniffe ejusdegeneresdifcipuli, in neganda cum Vor^ ftio omnipreefentia eifentiali Dei, eaque reftringenda ad ibiam po- tentiam & operationem, quaomnia erricitin omnibus, hocevanido praetextu quod non capiant quipoffit Deus efle ubique preeiens citra extenfionem; Abjurdum, eft inquit ille, propterea tjuod non compre- bendtmus unam rem, auam fcimusex naturd fudnobis ejfe debere in- comprehenfibikm-t de alia dubitare efuam intime comprchendimus at- que apudnos met ipfos experimur .• etii non fatis hoc loro ie explicet Phi- lofbphus deea requam ftatuitnobis naturaiua deberecfle incompre- heniibilem. Incertum enim cft num id dicat vel de ipia omnium prae- lcicntiaScprasfinitione Deo adfcribenda, quamtamen novimus dan, fifanautamurmente, vel demodo quoilla nihil delibat de libeitate vei contingentia cauCirum fecundarum, cum fatis percipiamus, ipias uuias iexuudasita regi. a Dco, ut carum euam actiones praefir C $ hiverit»,
|
||||
|
«*. /># Akfi,
mwm& prasdeterminavemab illis producendat, finguW modo sr
|enA «s cunvetuent*, nen>pe ipkrum rtfpe&u comingenter aut XXXIV. Pr«emCdeberrimus Cartefmsvideturmagi,«foe.
«*, mu^defcrreThedogk, dum i.**r„*W4 £ J5 iratu* aWolutecredendum rebwdivmitusrevekris, etfi ex lumine ra- tKWrs contranum dare & d«m<Se perciperemus, M nobi, percepiffc wderemur. Sednen eo comentiquod fupsinouvmus, v&Kcetin- defequ, non ftatnr. kj c*r«, M) & mdubkar* effe veri- X ^T^x^ &^J"^^percipicnus, amnobi, imaginamur da- J * d«in«epercepnTe, aufim infuper dicere kiter eftata Cattefia na, miBum efiehoc ipfovd falfius, vel pericufofius, & a quo^. ££. ^«^.^«"'Theologus. Dumenimfupponir, 3fi nobis effe cfavm.rfe revdatum, cui ex lumine rationkpotTrt recfcunarenoftrackra&d^naaperceptio, & ad hanc rem meniink ™^*», ^y. primo fupponitlumen lunnmeflecontranum, &verumvero, adeoque alkruidefle verum «CcertumPhilofophice, utioquuntur, quod ralfum erit TheolWi cj,&viceveria, quoabfordonihilabfurdiusfingivelexcoeitarir^tcft"
etfi non defuenm quardam paradoxa ingenia, quasidmgratkroU- biquitatis & Confubftantiationis, fuftinere volucrunt. • XXXV- Ad ha:ciniftius affertionisexemplum proferre Inearna tionem &Tnnitatem, quid aliud eft quam fignificare docTrinam u- tnufque hujus myfterij talemefle quxrepugn* lumini ratfo ™ & dans noftnsperceptjonibus, necfit aliunde admittenda quamex J! vdatione divina? Id veroftatuere eftproderc veritatiscaufamaX£ finjs, & phifquam mediam viaorke partem iUis concedere Fatem^ equdemutrumqwhocmyfteriumraleefle, utnoftraratioferxjfuTre velanone, ^«onlcende™ tionem, quodfupra illam eft; & perrendimus quod pofita In,
revdatione, poffit per rauonem iflorum rr^M^aftr^&Xn^ contrai Se^innoosnmdilfemeflc quod finar & reaa-rationi adwfl tnr : Neurgeam quod refpeau Trinitatis nonnulli Viri Doclirt3 iivc
|
|||
|
Carttjian* Hihfcfhia, %f
five Trinitatcm fuiiTe ipfi naturalitcr notam, «t«m ex fripjtciilkf*-
cultate quamin fe experiebatur, ceu S.S.Trinitatis>ad cujus imagi- nem conditusfuerat, nobilc veftigium, Iciiicet intelk&u, Vokintate fic memoria, juxta Auguftinum , vel juxfa primalitates CampaneJbe, vi cognolcendi, appetendi & operandi, quarum prior cft judicati- ya, lecunda imperariva, tertiaexecutiva. Et certe cum inPktonis & Hatonicorum icriptis haudoblcuraoccurrant veftigia tflius myrfe» rij, non videtur qualcmcunque ejus guftum ex Moiis libris aut Ju- dxorum traditionc hadtum, eoufque fuiffe invaliturum, niiirem ip6mre£fae nuioni congiuentemeffepercepiflents. XXXVI. Sedquicquid CarteGu» fenferitautcredideritfideCar*»
bonarij de Incarnatione & Trinitate,ex iide Ecclefiae Romanae, in quam facile paticbarurfuamimphcitercfolvi, mihiindubium efteuminhac affcrtionc alio collimafle : Senticbat meliora & certiora fua Philofo- phemata pugnarc cum Tranflubftantiatione Pontificia; & clare ac diftin&e pcrcipicbai non pofle ullumcorpusalicubieffeinextense, vcl acciucntia, quae iili funttantum modirerum, exiftcreiine fubjeclx), autcorpusChrifti edadducifinemotu; QuaretKargomentisnoftro- rum ex iinu fuodeiumptis obviamiret, putavitid iibi ftatuendum, «s fidei effccredendas, etiam ubilumen rationis videturclare&di- ftimfte oppofitum fuadere. Quod fi admiferimus ex illo axiomatc: omnia ultro concidcnt argumcnta a ftnfibus & ratione defumpta, quibusTranffubftantHitionem paois in CorpusChrifti,vel corporisejuP dcm multipneicnuam aut ubiquitaccm impugnamus. Et hac artc utun- tur AdverJarjj, utnegentinMyfteriis, qualia hicfingimr, velienfus confulendos, vd audtcndam rationem, quod operbse fecerunf htiud ita pridem & AmaJdus Sorbonifta & Nouctus Jefui&tv contm Rer- D. Claudium, Ecciefiae Parifienfisquaj CarentonccoliigiturPrtftef^em Facundiflimura & Doitiflimum, qui utriuique argutitts ita folide & nervose rcfutavit, ut n<m putcm alterutrum facileJianr femun cum iplb dcnuo rcciprocarurum. X X X V■ I f. Id etiam quod ftatuit Subtiliflimus Philolbphus «srfe
i.§. j6. mDto fropm nec tmlos , ncc eptditates concipi debere, Tcrujucii quouaupoUerius»cum'auiiumacciuuiscauiit-ini>t!mftm- pHnffimn
|
||||
|
plicifltmae eflentiae & naturae, adeo ut, tefte Auguftino, fit bonus fine
qualitate & magnusfine quantitate , fed falfiflimum eft &S.S.Tri- nitatiseverfivum quodadprius, cum perfbnx in divinis conftituan- tur, chara&erizentur, & difhnguantur per illos diftin&os modoc fubfiftendi, quos eriam Patres Graeci, qui accuratius f ubiimt hoc my- fterium explicarunt, t^sVkc iiraqfyw fbfent appellare. Necpofliint raoderni Theologi, qui jurant in verba Cartefij, aliter hinc ie extri- care quam ftatuendo modalem ferfonarum divinarum difiintltonem tson ejfe fimilem ei difiinBsoni modali, qua obtinet in rebus creatis, (cum planeft alterius generis, ut loquitur meiSyftematis Cenfbrper-
petuus, quia vult univerfam Theologiam noftram ad Pfeudo-Cartefia- nifmi modulum refbrmare, adloe.%.§. 14.. e£*xo. In quofua fubti- Utas eos deferit : Nam etfi modus fubfifiendi feveperfonalis divinus non fit ejufdem plane generis univoci cummodo fubfiftendifiuepcrfbna- li Angelico authumano, faltem deberet cenfcri ejufaem generis ae- quivoci vel analogici, quod fufficeret alicuifimilitudiniinterutrum- que conftituendae ; aut debuiflent ipfi diffimilirudinis rationem ex. plicafle; quaevix ahaconcipi poteft, quam quod perfbnae Angelicac velhumanaeconftituanturia efle perfbnae, & diftinguanturafemu- tuo^jer fiios fiibfiftendi modos in eadem natura Ipecifica, perfbnae verd divinae, per fuosineadem natura numerica, '/XXXVIIL AdmirabiHs quoque & perquam ingeniofa videtur totaPathologicado<5rTinaCartefij,inlibeIIo de Paffiombus, quem ex Gallico Larinum fecitmeus fihus natu major, tum ad huc jura tra- £km &advocatus inCuriaParifienfi, inqua jam aliquotiescumlau- de caufasegerat. Interea tamenfi Theologiceexpendatur,muItas pa* rietur difficultates. Quisenim fibi perluadebit iifdem elateriis movcri, & cxiifaem principiis penderepaflionesbelluinas&humanas, autvi- teofos &criimnafe*affe£his reproborum& peccatorum, acfan£tos& pios fidehum & regenitorum; utrarioneprincipii&originis, nihilfit difcriminis, inter perturbationumfasvastempeftates, quasnativacor- ruptio excitat, &motus ordinatos piofquequos cietgrariamedidna- Jis & Spintus Dei ? Inter iracundiae furorem & gloriae divinae zc- lujn, jnvidjwn liuidam &juftam indignationem, amorem proximi \<\ propter |
||||
|
PhiUfophia Carteftana. lf
propter Chriftum, & amorem adulteri propter indebitamvofuptatem •
XXXIX. AdhaecipfeChriftus nobuperomnia fimilis fa&usex- ccpto peccato, cum gravibus perturbationibus, horroris, mctus, tremoris &c. luctatus eft in horto oliveti & in cruce; Nemo tamea Chriftianus cenfebiteas ejufcfem fuifie originis& ordinis cum iis qui- bus fubinde corripimur, non fine inordinatione & vitio: Dentur phia- Iae vitreae duse aqua plenae, fic tamen ut in unius fundo limus aut are- m haereat, nihil verdtale fitinaltera; certemanebit inhacaquapu- ra & limpidaretiamfi fummopere commoveatur; inUla veroad pri- mam commotionem fecuseveniet, quoniam Iimus qui in fundo hae- rebat illi commifcebitur. Inter Chriftum & nos idem difcriminis eft obfervandum, quod infiftendo Pathologise Cartefianse, vix poteris admittere ; Jurc ergo meus Filius in praefatiuncula fua ad Patholo- giam Cartefij, ita deCartefio inhec opere loquitur. Confidcrat ho- minem Pbifojbpbico more, necfemtrat in nativam illius corruptionem, horum motuum anomahrum & eccentrieorum in nobis fcecundifiimam matrem, quaTbeologica efi difquifitionis. Nequedubitem, quinPe- lagiams &Sociniams, naturse corruptionem negantibus, valde arri- ferit hic libellus Cartefij, ex quo poffint tueri motus primd primos, ita naturaliter excitari, ut illis nihil peccatiautvitij infit. XL. Hssc paucula, pcr modum Speciminis, cenfui enotanda,
ingeniofiflima & lubtiliflima Philofophemata Cartefij, quse cum ve-
ritateThcoIogica inconciliabilia mihi videntur; & quae citra pradens
crrorisnoxijpericulum, Theologicis myftcriisexplicandis, ncqucant
applicari: Neque id obfervo ex ullo inmemoriam tanti viri maloani-
jmo; abfit enim a me ut quicquam velim detra&um poft mortem
jiiftis lllius budibus, quem vivum amavi & colui; Sed ex mero puri-
tatis & veritatis Theobgicae in noftris Eeclefiis confervandaeftudio,
ex quo obfervavi nonnullosmulta nova & periculofa in Theologiam
noftram introducere,dum volunt SntKtytn ex Cartefio, omnes ejus o-
pinionrs mordicus tueri ac oraculorum divinorum loco rccipercquafi in
nullo impegerit, eumque haberc pro cynofura infallibili omnis Veritatis.
X LI. Sed praeter hunc primum fcopulum ab Orthodoxo Theolo-
go declinanduminPhi ofbphia-Cartefi), exurgentemabipfiufmetex-
peflis & rbrmalibus opinionibus, non fatis confentientibusTheologi.
D ckVc
|
||||
|
-.6 De Ahufk
cx Verititi, aliuseft oblervandus cx illius quibufcjam hypothefibus,
quas ipferaetnon habuitalio loco quam merarum hypothefeon, par- um dubiarum, partim falfarum, lpfbmet judice, fed qux prolixum fyrma.periculofanimabfurditatum fecumtrahant, fiin Theorcmata & Veritates indubias recipiantur : Notum eft quod circa Syftema mundi nonfolum rejecitcum Copernico & Tychone Ptolomxi hy- pothefim de motu cceli & Solis arcagloburaterrx» ceu mundicen- trum, verum etiam abjecla Coperniciana hypothefi de Sole mundi ccntro, terrxmotum duplicem mfuovorticeaffignavit, diurnumfic (annuum. Sxpius profeffus eft, etiam aliquando apud rne, ut quoque
exerte profitetur Princ.par. 3. §. iq.fuam fe fcntentiam habere&ca- heri velle tantumpro bypotbefi, ad facilius explicanda phasnomena mun- di juxtafuosconceptus,»(»»/»ror« veritate; Necfibi aliam fere-cerfi- tudtnem eaderetribuit quam moralem, ut patet ex a^.parte princ.\. 204. his verbis : Atauamvis forte boc paBotntelligaturammodores ernnes naturaks fieripotuerint, non tamen iaeo concludi debet ipfas revera ficfatlas effe. Nam quemadmodum ab eodem artifice, duo horologia fieri poffunt qua quamvts boras aaue beni indtcent & extrmfecus omninb ji' mtlta ftnt, intustamenex valde diffimili rotuhtrum compage confient, \ ita non dubium cjtauin fummus rerumoptfex omniaiUa qua videmus dtversis modispotuerit ejficere. XLII. Hxcautem obfcrvatio fubtiliffimi Philofbphi, fufficit de-
monftrando, eum iftam hypothefim habuiffe ad fummum vro pojfibili, neutiquam pro neceffaria & abfblute vera: & faoleper tue licuiffet aftronomis hac uti hypothefi ad motuum corleftium calculos ineun- dos, ut arithmetki quandoqueex regula falfx pofitionis verum nu- merum colligunt & demonftrant : quamvis pro noftro ftupore non videamus quidexilla hypothefi certiusredeatinufum ephemeridum, vel nautkum, vel georgicum, quamex Ptolemaica, multo minus qui Sphxrx artiiiciales, vel aftrolabiaaut annuli & quadrantes Aftro- nomici, vcl Globi cceleftes atque terreftres, fimiliaque inftrumenta Mathematica, ad illam hypotb.efim poffint efformari, Sed non fine in- dignatione vidimusDo&osquofdam alias Thcologos» omnefiiuma- cumea effudiffe in hujus hypothefe&s vcritate & neccffitate, quo jure qua
|
||||||
|
Thttofofhia Carteftana. ffy
qua injuria* adftruenda * & ita naium cereum affinxifle ficrae Scriptu-
rs,c]uam videbant paflim illi hypothefi rcluctari, eamque ita contorfific non fine contumelia & obtorto collo pertraxiflein iuumfenium, ut maiuerint Scripturam iubjiccre conceptibus fuis philoibphicis, quam cq» ex Scriptura corrigere. XLIIJL Certe quamvis Spiritus San£fcn in Scriptura, loqui vo-
iuerit lingua hominum & ftylo humano, nec fibi propofuerit Philo- ibphiam derebtu Phyficis tradefe Ecclefiae» tamen eum voluifle fe accommodare in fiiis expreflionibus erroribus popularibus, quos alias inter wfypufa noftraeconditionis&tnftes fru&us peccati, nemofanus non recenfebit, quafi voluerit iftos erroresfovere, aut non potuerit fe exprimere abiquetacita eorum comprobatione, non putem fatis tutb & cum debita Verbo Dei reverentia, abulloTheologoRefor- mato pofledefendi; utfusedemonftratum avariis, nommatim aR. fL>. Du Bois Paftore Leydenfi, quilicctnefciverit,mealiqua, utreor, afrinitate contingebat, inprolixoeadere opere, quod oppofiiit Rev. x & Clarifl! D. Wittichio, quem pro eo quo fempcrillum profecutus Cim amore verepaterno, noluiflem huc procefliffe. X LIV. Miracutaquae Scriptura diferte in Sole faclra commemo»
rat, tum in Soiftitio Joiiiae Jof. x, i x. tum in retroceflione per decem gradus inhorologio Achazi tempore Ezechix, quae etiam a Chaldaeis fuitobfervata z.Rcg.xx,n. & z.Chron.xxxn.ji. negareinSo- ie fa&a, quod repugnet perpetuo iUiSolftitio, quale Viri Do£h prae» fumunt ex liia hypothefi, nobis videnir temeritatis nimiae, & re- motius ab ea pia modcftia qua debet iSiomlu $-»c -yqticfii^L nobis homun- cionibus trairari & haberi. Ex iila iraaginatione Tofua debuiflet ter- 4 ram pede puifare eique mandare ut quiefeerct & fifterct firum motum diurnum : Sed alloquutus eft Solcm & Lunam, ut utriufquemotum fifterct, & Sol fibi hoftes perfequenti lampada teneret donec ple- nam deillis referret vifforiam: Nec credibile eftpotuiflcumbramia Scioterico miraculose retrogradi Ezechiae tempore, fine retrograda- tione Solis &Iucis* unde efformabatur : nec potuiflet iftud miracu- ium obfervari Babylone» II non in Sole fed in Iblo Achazi horologio fub» ftjtiflet.- D % XLV. Ejui;
|
||||
|
*%! T>« Aiufa
XLV. Ejufdemeft furfurisquod adea ScripttJraeloca, quaeSoKs
motum>cumquecelerrimumadftruunt, utPlal.xix.6.7.eumquedi- cuntquotidie oriri & occidereEccl.1.5. rcfpondent id dicere Scripturam quod ita nobis fieri videatur, ut ripoe videntur eos fugcre qui ce* lerrima utuntur navigarione, citm tamen ripae ftent, & iplorum navis fkqux movetur. Veriim fi hanc rationem itieamus Scripturas expli- candi, habebunt Marcionitae & Docetx qub fe recipiant contra Ortho> doxorum rationcs proverkatecorporis Chrifti, inde dcfurnptas quod eum ediffe , bibifte , ambulaffe &c. referatur iri Euangelio : Faci« le enim diccnt ifta narrari populariter, quodejufmodi a&iones humanas & corporeas cdere videretur: Habebunt item Pontificii quo fe expedi» ant ex noftrorum argumento in Controverfia Euchariftica, quo ideo re- jicimus Tranflubftantiationem quod Paulus j. Cor.xi, 16.17.184 iaepius id panem vocet quod in S-Ccena comeditur afideiibus; r«* fpondebuntenimiddici/v*»««, qUod panis ef/e videatur, quomodo Soltibidkituroriri, occUere,maveri,curfumfuum abfblvere, quia ficfieri omnibus ex feufuum eommuni judicio vidctur, licet revera non fiat XLVI.QuidnietiamHilarius/;^. 10.</e7r/»/>,£xfimi'i fttodarftcn- to illum fuumerrorempropugnafTet, quo ftatuebatChriftum in fua paffione, ex fola opimone fpectantium» non ex rei veritate, dolorem pajjionis fenfille; in ^nem cjuancjuam, atttichts incideret, autvulnus defcenderet» attt nodi concurrerent, aat fufpensio elevarent, afferrent tptidem hac impetum paffionis, non tamen dohrem paffionis \nferrent\ ut telum aliquod aut a<juam perforans, aut ignem compungens, aut aera vulnerans : M(]ub itidem facile hac Cartefio-Theologo» rum methodo, arbores Hcdenis & tunicas pelliceas quibus Deu» veftivit protoplaftos poft peccatum , tranfmutabis, cum Origene, ilas inAngelos, has in corpora humana, etfi vidcrentur efte arbo- res & beftiarum exuviav, ac ex jugi motu Soiis cV: illius ortu & oc- cafu quotidiano inScripturis,ejusperpetuum Solftitium feceris. Pro« ut autemridebis Scriputram, nonadlocum objecfcum ex Pfalmoi^, fcrib refpondebis, fi dicas cum Cenfbre quodam meo inde fequu- turumt Solcmquiefeerenoftueoquod conieratur Sponjbexthalamo |
|||||
|
___
|
|||||
|
Thilofopki* Catttfiana. 19
(uo prodeunti, quiper no&em quielcit inle&ogenialij cuoihaecfi"
rnilitudo Davidis non fpe&et motum ipfum Solis, fed ornatum 6c iplendorem quod redimitur in fuo ortu cum fuum motum & curfum per noftrum hemifphasrium aulpicatur: nedicamnobis aeque quief- cere noclu, ciimejus motum nec videmus necienumus, actibiqui- dcit dum potasautdormis; Sic etiam nonte expedies ifto frigidoef- fugio, quod capi nequeat qui Sol tantsemolis, tam immenfum fpa- tium queat cmetiri tantillo temporis Ipatio ; Nam pro me refponde- bit ipteCartefius princip.p. 1. §. aj,' ftatucndo nullo modo rairandum efle tumin imtnenfaDcinatura, tum inrebus ab to creatis qua captum nofimm excedant, & in quibus plura-quae miremur, quam qua? ri- memur, habeamus. XLVII. Et feriodoleo quodhac inparte noftriTheoiogi, fiib»
lederint infra modeftiam Pontificis Romani & Sacri fui Officii rcfpe,-
clu Scripturarum; ciimenim GalilaeusdeGalila:is adtiibunalluqui-
fitionis raperetur propter iimilem hypothefim Aftronomkam deSol-
ftitio perpetuo & motu terrse, nonaliunde ejus fententia fuit rejecla,
Romae. quam quod non poifet conciliari cum dictis Scripturae; fer-
furque ipfe Urbanus vi 11. dixifle fe ftare a Galibsi partibus qua A-
ftronomum, fed ejusopinionem qua Pontificem rejicere. De condem-
natione & recantatione ipfius Galilxi, vide Spondanum Baronij Con-
tinuatorem adannum 163 3.». 6". Non nelciohabuifle illius fententiam
multos fuffragatores, 8c ipfiim CampanellamMonachum, prodigio-
fi ingenij homiiiem,apoiogiam pro iptb Icripliffe jam anno i6xi.edi-
tatn; Sed neque i.i imptme fuitCampanellae, quempoftea Rex Gal-
liae fua interceffione exemit vinculis Inquifitionis; neque ejus Apo-
logia, quoad eaquae Galilaeo objiciebantor ex Scripturis, tantimo-
tnenti eft, ut cordato & Chriftiano Le&orifatisfacere queat. ,
XLVIII. Aliainfuperefthypothefis Cartcfij de rerum materia-
lium onginc, qua fupponit Deum initio fubuliffimae materiae indidifle motum, ex quo cceteraomnia paulatim fuapte extkerint, & eum fi- tum, modum & ordinemconfequutafint quo nunc vituntur: Hanc hypothefim, ex qua nonnulli voluerunt imputare Caitefio errorern AfateriarioritmYttetvm, ©cquod everteret creationem mundi ex oj- P 3 ^,
,-« • •y-
|
||||
|
30 De Abufa
hilo, effe falfam, non uno loco ipie Cartefius afferit & profitetur, Nam
quod obiter de eo afferuerat, dtjf. de Metbodo pag. 4.1. alibi fijfius pro- fequitur; Sicenim p. 3.Princ. §.4.7. hoceftfemma, Harum fuppo- fitionum falfitatem non impedtre, quomtnus ea qtue tx tpfis deducen- tur vera&certa ejfepojftnt: EtpauUb ante§-4jr. hanc luam hypo- thefira explicaturus ,ita fuerat loquutus; Ad res naturales mtliits ex- plicandas, earum caufat altius bic repetam, quam tpfas unquamex- titijfe exijtimem. Non enim dubmm eft, quin mundusab initto fuerit treatus cmm omnifuaperfeltione+ita utineo& Sol&Terra& Luna & StelLe txtiterint, ac ttiam in terra non tantum fuerint ftmina planta- rumfedipfteplant*, nec Adam & E<va natiftnt tnjantes, fed faBifint homtnes : Hoc fides Cbriftiana nosdocet, hocqueettam ratto natura- ~lis 'plane perfuadet. Quibus fane verbis fatis evidenter Cartefius,'nar- rationi Mofaicse de prima rerura origine fic adftipulatur, ut tamen ' fequentibus profiteatur fuam hypothefim facrae Hiftoria; adveriari; chmiit,Sednihtlominus ut ad plantarum, vel hominum naturas in- ttlltgendas, longe melius tft confiderare, quo pacto paulatim ex ftmi- nibut nafci pojftnt, quam quo paBo d Deo inprtma ortgine mundi crea- tifint, ita fiqua principta pojfimus excogitare •valde (implkia & co- gnitu facilta, ex qutbus tanquam ex feminibus quibufdam & fidera & terram &denique omniaqua inhoc mundo afpeilabitt deprebendi- mus oriri potuijje demonfiremus, quanrvis ivja nunquam fic orta ejfe probe fciamus, boc paclo tamen eorum naturam longe melius cxpone- mus, quamfi tantum qualia jam fint defcribtremus. X LIX. Hic equidem jure dubiternus num fas fuerit homini Chri -
ftiano ejufmodi prtncipta excogitare de prim!» rerum origine, quae cum DeiVerbo & fide Chriftianorum nonconfentiant, Scexquibus contemptores Scripturae eam rejiciendi & nalb adunco fuipendendi fa- tilfimam anfam fint arrepturi, & diituri de Mofe cum profano illo PhilofbphoGentili, Multa dicit cornutus tfie, fednihtl probat. Nam cerri ex illis fequi videtur, nifi ea utcunquc emolliviffet, Deum nihil aliud proprie condidiffe quam motum, & pofito juxta fententiam Ariftotelis primo motore & motu ab aeterno muridum neeeflltatc «juadam naturali, expartkulis inienfibilibus coaluiffe, citraDeiat- tentionem
|
||||
|
Thilofophi* Cartefiana. £1
tentionem & liberam difpofitionem » ac ipfo nec dirigente nec cogi-
tantc. Non videtur certe efle prudentise Chriftianse ea excogitare pnftcipia perquaeaScripturat Sacra: do&rina certiffima & indubitatae vcritatis, poflint abduci hominumankni, caeteroquiu fuapte adpro- fanitatem plus juftoproclivcs. Scd bene eft quod Cartefius, fuorum illorum pnncipiorum, per meram hypothefim excogitatorum, falfi- tatem agnofcit, nontantum iisvcrbis quas citavimus, fed etiamite- tumfrinc.p.^.. §. i. ubi profitetur credi fe nolley corpora hujm mundi adfpeilahilis genita unquam fuijfe illo modo, quo fupponit; Bene eft quod profitetur, ingenue fua principia cum fide Chriftiana & Dei Verbononconvenire, Bene eftquod terramkSoIe, Luna & Sjderim bus, ita diftinguit, ut Lunam Syderibus accenfeat, & terram exi- mat ex eorum numero : quod fufficit eorum evertendos Lunatica; imaginationi, quam miror fatis palamfovere nonnullos Theologos, qui non fblumterram accenfent Syderibus & Planetis annumerant, quod eftterrammifcere ccelo, fedipfam Lunam, terraehuic noftrae faciunt homogeneam, in qua fint montes, fylvae, maria, beftiae, & etiam forte homines; Eft enim Theologus nuperus qui conceptis vcrbis nonfblumnegatidefleww^o^Me, fedetiam verojimi/ius fta- tuit idaflerendum quamnegandum .- Ifti autemhominesinLuna,fi ex vera Luciam hiftoria concipiantur, erunt revera Praadamitae, ac biduo natiante Adamum&Evam, ciim Luna fitconditaquarto die, Adamfexco, dixeritlicetApofiolus A&.xvi 1,16. Deumfecifle ex uno fanguinctotamgentemhumanamjUt habitent fuper univerfa fuperficie terrae. L. Quamvis autem tam aperte falfitatem fuarum hypothefefinin
eo genere agnofcat fubtiliflimusPhiiofbphus, non defiint tamen ali- quot Novi Theologi, qui pro vero & indubitato fumirtit, nuila opera hexaemeri momento creata fuiffe, fed omnia fucceffive & per mo- tum, cujus ope debuerunt gradatim & per varia rudimenta, fux perfe&ionis culmen eonfequi. Ne autem videar hic aliquid cuiquara mvidiose tribuere, nonpigebit ipfiffimaejusverbareferre,cui hbuit fub titulo Notarumzd meum Syftema, jugemmillud cenfuramex- crccre, cxea Cartdiomania qua videtur laboraro Scripieram Lo»' |
||||
|
j !
^i De Abufu
co 5r.§. io. ad Creatienis modum pertinere attod fuerit momentanttt,
per fohus Dei imperium, non fuccejjiva per motum; ad quae verba ka commentatur; De momtnto mathematico, hoc abfoluti neauit; auxa tale inre dari neauit, fed tantum in nojtro conceptu; De momento i/erb politico, fivebrevijfimo temporis fpatio, neauetdvcrumejl: fed potiits cenjbtdum tfi tjuod ad fingula opera Jingulorttm dterum, etiam ftnguli dies fuerint adhibiti ,propter Jeejuentes rationes; Nam i. dicen- dum ejfet alids, auodDeusfingulis diebus autevijfet toto die, excepte il- lo momento, citmtamen Scriptura tantum ejuietis Dei mentionem fa~ ciat dve feptimo- x. Nulla ratio foret, auare Detts voluerit adbibere fex dies, fi cujujlibet diet opus momento fuijfet produBum; Nam ai dijtinclionem interrescreatas non opus fuifiet tantotemporis intervalm lo, fed fufficere potuijfet v. g. intervallum unitts hora. 3. Quadam res tales fttnt ut non potttermt momento fieri, five ttttmpltcet contradi- Bianem, ut fierent momento : Sicv.g. feparatio aauarum cum debue- rit fieri permotum, motus autem tota natwain fuccejftont confiflat, non Potuit etiamfieri fine fucceffione. Sic opusjexti diei auo adducia fue- runt nmnta animatta ad Adamum, item auo fuit formaia Eva, pro~ culdubio majus fpatium reauifivit auam momentaneum. LI. En fcilketjecurTheologicum; en quo difcordiae & omnia no»
vandi infblens ftudium & fpiritus contradi&ionis, quo intelligantur multis parafangis fuos Magiftros fuperare, muftcosiftosabripitTheo- logos; ut qvj compendium & imralnutionem Controverfiarum Theol logicarum ex Cartefij difciplina orbi Chriftiano pollkebantur, lites ferantex4itibus,& Controverfias Theologicas, cumfuomundo,ex- tendant ininfinitum. Certenibil definiveramdeconditionehujusiw- menti, efletne ftatuendum mathematicum, an politkum: Nec enim Theologum decet tam fubtilis cuminife&io. Et hactenus inter ipfes Philofbphos difputatur, num momenti mathematici conceptui for- roali, refpondeat conceptusobjefKvus in rebus ipfis, ut partes tem- poris, quae funtprxtcritum& futurum, per indivifibilemomentum conne&antur,& qualeproculdubioefhlludquoveltempusaut motus primwm coepit fluere, vel res quaelibet aut definit eflc aut incipit; Mihi ?er£> jd momento,vel ut loquitur ScripRira h ^ty^n ^goV», Luc. iv, 5-. ubj
|
|||||
|
.
|
|||||
|
Cartejtari* Philojophia. "\%
tibidxmoa<&k'iturmpunc7ovelinmomentotemporis oflendifle Chrifto
omnia regna mundi, vel potius h alo.uqi i* piVt» oi|>8**m« , quo- modo Paulus dicit i.Cormt, xv, ji. proceffuram {iiperftitum ira- mutationem & refurredtionem mortuorum ad tubam ultimam. Nec enim video qui aliud ftatui poflit de creatione, aut cur Deus aliqua mo- ra temporis indiguerit potius m hac, quam in illa, aut in tot aliis mlra- culisquslegunturinScripturis; ut cum virga Mofis abiit in ferpen- tem, aquae iEgyptiacse mutatae fimt in fanguinem, ad vocem Jofuac Sol & Luna conftkerunt, mandato Chrifii filuerunt mare 8c venti, aqua vinumfaclaeft, panesfuntmultiplicati, ieprofi fimtmundati, mor- tui revixerunt &c. Certe fi Deus ante omnia creavk materiam ex ni- liilo, eique motum indidit, id omnind momento fieri debuit. Nec putemDeomagisopusruiflemotu&tempore ad rerum primam pro- du&ionem, quamillisindigeretadearum annihiktionem, LII. Nolimhic Cenfbri objicere mille abfurditates efHorefcentes
ex illa ejusnecpianecChriftiana fententia. SiDeuspotuitcreafleAn- gelos & animas protop!aft6n fine fucceffione & motu, cur non potue- rit abfque illislucem &fydera &piantas & beftias momento produx- ifle? Si juxra ipfiimmet Cartefium p. 3. Princip. §. 64.. poflimusafle- qui quo patlo ailio tlla, quampro luce accipit, d Solis vel cujujlibet Stelia fixa corpore, in omnes partes aqualiter fi diffimdat & in minvno temperts momento ad ejuamhbet dtfiantiam extendatur, erit uenabis aVa!«'x»7rV & incredibile Dcum I» dxitpei %qwQ unumquod- que hexaemeri opusabfblvifle? Annon eo momento quo nihildefiit, aliquid inccepitefle, fi omnia ex nihilo, faltcm in ea creationequae im- mediata dicitur Theologis, fafta funt? Annon eo momento quo lux extitit, tenebrae qua lucebat evanuerunt & deficrunt cfle ? Quid ftul- tius quam negare motum Solis diurnum, quoniam quaquehora de- beret txfX. milliaiium aut circiter conficere, & tamen conci- pere qupd in prima quercu produccnda, a. primo ejus leminio, ad eam perfe-Stionem quam in natura conftituta contequitur, motus par- ticularum infenfibiUum, per quem putant Viri Do£ti arbores fuum' «apereincrementum,aequetantumitinerisconfecerit in creatione per «nuradiem,quantumvixnuncpoteftpercentumannos? -« E LIII. Sed
|
||||||
|
Y4 9n Abufu
LIII. SedquidopuseftvelurgereabfurdB» ve! contundere rario-
mbus, fentcntiam hanc poitentolam, & indignam homine Chriihano,
cum illam ipfa Scripturapenitus everrat, tam luculemer jnfinuando» quodadDei juffum, vocem & imperium, quo vocat quasnon funt ac fi efient Rom. i v, 17. res quas volebat creare illico extiterint* Dixit enim Deus, Efto lux, & fuit lux Gen. l» 3. & ficde cceteris. Ipfb di- centeeft quidquid eft, ipfb prsecipiente exfiftit PfaLxxxi 11,9. Ut autemDcoaddkendumnoiiriiitopus mora & tcmpore, fic nec indi- guitullatemporismoraadeducendum faumopusanoncffeadefle. Et cmeLonginus,Scriptor Ethuicus,/»Itbro-me* t»"4»s mclius&magis Chriftiane de tota hac refenfitquam raeus Cenfbr: Incocninrlaudar Mofera legiflatorem, quod Numtnispotentiam pro dignitate declara- <uit & wdica-vit\ Jiatm in ipfolegum initio Jcribens* Dixit-Deus, tnauiti <^tdtmdem\ fiatfax&faftaeft-. fiat terra&fadaeft. Et Ambrofuij Hexaemerilib. 1. cap. 1 x. ad iOa verba»FiatLux, Nott ideo dtxtt ut feefueretur operaito> Jed dic~h abfoluit negotium; unde pulchre Davuhcitm tllttd, Dixitcrfaitajunt, quia dictum impleztiteffeBus j Erjunilius Africanus, citante Petavio lib. i.deOpif.fix dter. cap.6. Deuscujusmannsomr.ipotensejladexpkndumopusjuum, nm eguitmo- rd temporis, auiafcriptum efi, Qmnia quaeunaue itoluit fecit. LIV. Quinimb toti Antiquitati Chriftianae ita perfiuium fuit opus
ereatbnisfuiflemoraentaneum, non fucceffivum, ut non pauci fen» ferint, diftributionem creationis-in fex dies, non efle intelligendam nifi pro noftro concipiendi modo, ciim alias Deus uno momento omnia condiderit & abfbiuerit; eb tralientes illud SyracidiSjZW creavit omnia timul. Eamfuiffefententiam Pmlonis, Origenis, Athanafii, Proco- pij, Auguftini» iraointerNeotericosCajetani, & obfervat Sixcus Se- nenfis Bibl.S.l&.f.annot.%Ae. &fufe oftenditPetaviusTheot.Dogm. tom- 3. lib.x.de Opif.fexdter. cap. 5. Atque ut in meo Syftcmate illam fententiam improbavi, quod certius & tutius fit i nhaerere hiftoricae nar- rationifacraeScripturae, quxnibilabfbni continct, fic mihi confen- tientes poffim demonftrare alios Patres, communem rurbam Scholafti- eoruim docenriumpoftLombardum Ub.z.dift.i.Ut.B. creattonem dSpDdopusJinemotUt ScquotquotexnoftrisTheologis in hanc rem incid(>
|
||||
|
Phlofiphi* Cwrtefiana. §£
iuciderunt. Videantur Petrus Martyr L.C.lib. i. cap.xi. Altingius
L.C.f. i. kcof. Danaeus Vhyf. Chriji. caf.tf. Polanus Syntag. 1/b. f. caf.x. Maccovius in L.C. dtff. %.dt Creatiene* Wendelinu» Cbrift.Theol.Ub.x. caf. c. thefij. Voflu», Varro Belgkus, dtff. de Creat. tklj. L V. Tipuia veroleviores funt Cenforis Cartefiani argutiolae pro
foocommento; Singulisdiebusfuumopusdiftinc^mafTignatur, noa quodtotadies,fivenaturabs,fivecivilis, cuique openexpoliendo,lam- bendocV abiblvcndo, fuerit impendenda, aut quod ad id pcragcn- dumDeusiUotempomfpatioindiguerit, lcd quod fingulis illis diebus diftin&is ttihil praetcrea Deus produxerit: Quod fi Deus per totum pri- mum dJem naturalem fuit occupatus in Iuce excitanda & accendenda, debukdemum lucem abfoluifle fub auipicium no£tis dki fequcntis; quodeft cogitatu abfurdiflimum, quiatuncabfoluti luce non fuiflet primadies, ied prima nox privativa (praecedemnegativafuerat) in» ccepiffet.EtcumDeiquieicere leptimo die, fuerit ceffare ab omnino- vaipeciecreanda, nequkcenferi quievifle ulla die primi hexaemeri, fiquidemearumqualibetaliquidoperatuseft& crcavit,quod peruneret ad complementum univerfi. Fruftra veroCenfor clamitat, nullam fo~ ro rationem quare Deus voluerk adhibere fex dies, ficujuflibetdiei opusmomentofuiflet pera&um, cum diftincnoni notandai inter res creatas, intervallum unius horae (uffeciflet; Etenim omnes Theologi ha&enus, tam Veteres quam Neoterici, agnofcunt Deum potuifle fi vo- Uriflet uno momento orania fimul producere, fed liiis de caufis placuiffe ipii fexdiesdiftinctascireiadhibere: quse cau&, etiinos bterent, ipfa DeivoluntasnobisdeberetiurRcere : Caufas tamen fextidui adhibiti I Deo nonnullas aflignavi^/?. loco. c. §.16. (intereastamen non recenfui diftinciioneminter Creaturas, quacapartererumiatisinnoteick,) ubi meus Cenfor fui immemor, hoc annorat, Ha rationes funt frobabiles, fedfupremaratioefiDeivoluntas: Ergo inquam ego, nulla neceflitas fingendaeft, vel ex parte Dei, vel ex parte rei, cur resnon alker creari potuerint quam focccfltvo motu. L VI. Eft alius Vk Do&us, ex partc iUo faicino Cartefiano captu s,
^uimeisrationibushancadjicit: Verofimtie e(t, inquit, DeumvolmJ}'» E x ftria-
|
||||
|
$5" f>« Atufu
ferintervaUadiftinSlistemforibus&aelibuSf munium erearh kfeju*-
ereatio fer fartts, ut faila eji, dtfcrifta, tredtbilior ejfft & eertior; Nam fi uno momento creatafuiffent omnia* meredtbiitor fuiffet mundi dDeoindeftndenria, faeiltufijitevelnegari, velin dubium vocarifo- tuifftt. Dc irtius rationis pooderc, judicium efto penes ahos: Quiex Veteribusfcnferuntomniafimulmomento ra£ra fuifle, non exiftiroa- runt propterea miniis credibilem cenfendam efle creationem mundi: Mihifatiseft, quod faltem hoc authore judice, omnia potuerint uno momento creari, adeoque faciiius uniulcujufque diei opus,rnomenro ab- felvipotuerit QuantumadeaquasputatfubtiliflimusCenfbr, nonpo- tuifleprodttciarDeofme mora remporis 6c fucceflione motus, miror hominem tam acutum ut poflit inienfibiles particulas fecare in iiafini- tum, ebconfugere. Addu£lionem omnium animalium td Adamum Hemodixeriteffeopuscreationis. Et quamvis aliquod opus crcationis nonpotucritmomentofieri, tarocu ridiculum eft argumentari a parti- culariaduniverfalc; Dato enim, non conceffo, aliquod hcxaemeri opusnonpotuifleperagi finc moru & fucceflione, inde non fequitur veicceterafuifleejufdemordinis, vel non momento fuiffe peraclaea* quas momento abfclvi potuifle ipfe non inficiatur; Fruftraenim fieri per plura quod aeque bene, xque commode, & etiam ad majorem Dei gloriam, pes pauciora fieri poflent, nemtJ crcdo inriciabitur. Fateor va- riaoperacommemorarifextaediei, ftd eorunvunumquodque fuitmo- mentoabfblutum: Adami corpus momento Deus creavit ex pulvere terrx; momento altero, animam ei infpiravic: momento, iUifbm- numimmifit, qui tamen per aliquod tempus duravit; momenta co- ftam-ei revulfit, ex qua momento altero Evam fabricatus eft. Ipfie quo- quae beftias momentoacceperunt impetum venicndi ad Adamum, li» cet ex illo impetu fucceflive procefferint. Quantum ad aquarum fcpa- rationem, negamusearomsmentofierinequivifle. Si agat Ccnfbrde feparationeaquarumfuperiorumab inferioribus lecimdo die, nullam poteft reddere rationem, ex qua fingat eam momento non faclarrt ftiifle; Si de aquarum fecretione a terra tertio die, qucmadmodum Deusmomento effecit ut terra five arida, aquis quibus cingebatur uadique ,fuperemineret, quod non potuit fieri quin eo ipfo, meatus & carav-
|
||||
|
Thihfofhitg Cartejlana. 3-7
eavernas & declivitates sn ihferioribus & irttcrioribus fuL; partibus, con-
fequeretur, ita eodem momento indidit motum aquis per quem incoe- perunt confluere & moveri ad illiis cavernas&pereos meatus ac decli- vitatcs; Agnofcoutiquemotumillum luceeflivunr,. feddebesunaag- aofcere momcntum, quoilluramotumDcusaqukinfpiravii, aridam ab carum molc liberando &c exphcando. • L, V11. Paullo fufius inftiti huic quaeftioni, ex qua conftat quarft
licenter rZ-ndvu Cartciij miriones, & quifeilhus purant dilcipulos1: procedant flus ttkra, & ipfius falfashypothefes, quastales agnovit, in- Theoreraaticas & Theologicas veritatcs falf6 & temere muteat, ut no- vi authorcs habeantur: lmpoluit fcilicet illis quod habct ip(e Cartefius <JtJf. de Meth. fag. 4.1. qui cura nollet ex fitis hypothefibus inferri mun- dum hunc eo auo proponcbat modofuijfe creatum, amd multo verijimi* Itus fit Deum ifjum ab imtio talem aualis futurus eratfecijfe, exeota- men quod putat certum & ijulgo inttr Tbeologos receftum eandem ejjk acJionemandiffumnuncconJerrat, cumeaattdolim creavit, vult col- ligi, quod etiam/i nuttam ei aliam quam Cbaosformam ab initio dedtf. fet, dummodofoji natura leges conjiitutas, iffi concurfum fuum ad agendttm, utfolet, commodaret, (ineulla increationis miraculumin-* jurta credifojftt, eofolo res omnes fure materiales cum temfore, auales mtncejje <videmus effici fotuijfe. Vemm enimvero hic non difputan- dum Chriftiano quid potuerit alitcr fieri ad rerum naturalium produ- crionem ab Omnipotente, fivoluiflttj cum talcs quxftiones non alio fpe&cnt quam inhrmandx authoritati narrationis Molaica;. Nec etiam opus fuiflet miraculofb opere Creationis, fiipfum Chaos po- tuifletVim&facultatemfufficicntemrecipcre,difcordia femina rerum e. fuo finu excludendi, & naturali ac neceflaria fermentatione illam par, tcm materiae formando Soli, hanc ftngtndae Lunx, iftam terrse fic- candx, exornandae ac replendx pkntis, metallis & animalibus, vcl dan». d« aquis fluiditatem, mari falfediuem, eique omni genere pifcium re- plendo&c, cum tempore aflignare & excitare. Ifta certe exigunt vim infinitaav, quxinChaosfinitum, quodcunque illud fingatur, cadere non potuit. LVIII. Nec nrttm aut vere Theologkuoi eftaxioma, quowV E 3 tebatu|.-
|
|||||
|
•>
|
|||||
|
jU De Abufu
tebaturrobriliffimusPhilofophus, eandem ejfea&iontmcjuJ Demmun-
dum nuncconfervat cum-eaqud «kmi&umcreavit: Dixeruntquidern nonnuili Thcoiogi noftratesconfervationem&Tegimenmundipoten- ti Dei providentia, eGequaficonrinuatamejuscreatk>nem,fivecrea- tkmis continuationem, quod non minoris fit virtutis & gkmae quam quserere parta tueri : Nec dubium quin eandem virtutem eandem- que potentiam Dcus adhibeatad rerum confervationcm,quam adhibuit ad earum creationem : An verdaliafit a£tio Dd qua rebus dedk ut eflent, abea quaiilas confervatin fuocfle, incertumeft apud Scho- laftkos; ut videre eft apud Francifcum Amicumjefuitamfamofum, Curfus fui Jheologici tom. %. Diffut. %. Secl. n. qui iicet in negativam propendeat, multos tamen citat Scholafticos, Hcnricum, Richardum, Bachonem, Gregorium, qui ftant pro affirmativa; qux longe certior eft : ipfomet Amico fatente fub finem Seil. i1. n. zoc. creationem diftingui pofle a confervatio*ne bifariam, quia creatio imfortat nega- tkmmfratxiftentss effe, & ponk acceftimem frimi effe. Confervatio vero nec datprimumefle,accurateioquendo, &importat^rrfRc^w- tis ejfepoffeffionem. Et de creatione dicitur Gen. 11, z. Deum quievifle abomnifuooperequod fecerat, ideftdefiiflecreare; feddeconferva# tkme dickChriftusjoh. v, 17. Pater meus ufque adhucopcratur & ego operor. Huc facit iliud &uguftmi contra Adimantum caf. x. Requievit sh omnibns oferibus fuis quafecit, ut jamultra non faceret mundum tum omnibus qu* in eofunt, nm tamen ut etiam d mundi adminiflratione dtfifteret. Nonenim fcriftum eft, Requievit Deus ab omnibus oferibus futs, ut dtincefs nonoferaretur; fid ftriptumeft, Requievit abornni- bus oferibus fuis au* fecit; ut deinde non m faciendo mundo, d quo cfere foft ferfe&ionem ceffavirat, fedin adminiftrando oferetur, in quo ofcrc tumejfeDominus mtimavit. *• LIX. Quafi autem non fatisfuiflet eoufque receffifle in gratiani
■bypothefeos Cartefianse, quam ipfe Cartefius falfam dedarat, aD6- £rrina ScripturaecommuniterinEcclefia recepra, defingulisoperibus tiexaemeri momento creatis, longius adrroc tx intempefttvo furore Cartefianifmi promovendi, ab aliis procefliim eft: Non defuerunt nec defimt errim rjui «rmti ope aitantur iflam falfam Cartefii hypothefim, u " ■ tjuam |
||||
|
Cartefiana Pbilofiphia. fo
quam talem pronunaat ©r contrariam Mofi, cum Mofecondliare,
novaque moiiri commenuria in caput primum Genefeos, per quas, li» cet ad id non auctouti & faltantei extra fuum Chorum^mperitae juven» tute perfuadeant methodum Analyticam Cartefii cum Synthetica Mo- fis convenirej ut fciiicet, prout di&um fait de Philone, ast Philo Platomfat aut Plato Phdomfat, ita dicatur, velCartefius Mofailare invitus & contra quam ipfe ienfit, vel Mofes Cartefiarufare, id eft ob- tortocollotrahi in Scholam Cartefij,ut ab lpfb difcat quomodo pri- mam rerum origincm defcribere debuiflet: Et id vident Academia» rumEphori, vident Profeffores alij, videntEcdefiarumreclores,& tamen adulia conniventvelucent, etiamimmemoresdecretipublici ab Horneo relati mHiJioria fuaEcclefiaftica,f«r.x.§.jz.p. ^6i.quo prohibitum fuitPhiloiophis, occafione Cartefianifmi graiiantis, illo- tis pedibusirrumpere in facrarium Scripturarum, eafque trahere in fem» fum fuum. Quonam verb referri poiTet vsefanum hoc confilium co»- ciliandi Belialem cum Chrifto, tenebras cum iuce, quam ad cqna- tum fimilera ei quo Vukanus tentavit per vim conftuprare Minervam, & ex feminein terram delapfb,quod resei non fuccefliflet,genuit£rich- tonium, monftrum informe, quod etfi fupcme faciem haud invenus- tamoftenuret, infernetamen in atrum ferpenrem definebat. L X. Alius adbuc fupereft fons aperiendus errorum Theobgico-
rum ex PhilbfbphiaCartefiana, nocentior prascedcntibus: Is eft quo vel receditur ab ipfiusmente, velprseter illiusmentem varianoxiadog- mau cuduntur anovisiftis&wii j?/<«,quospotius dixerim cum Ter- tulliano ,irt«/»g<»/5crip;w4»-«»i,quafiperconfequentiam exiUiusfen- tentia: Nunquam enim fblent magna exempla confiftere ubi ccepe- runt, & faciie inventis additur: Nam ubi eoufque proceffit Carte- fiomania, prout eam quondam nuncupabat fpiritu quafi prophetico Cl.Re»ius,- bene de Eccielia & depublko meritus, ut Cartefij fecia- tores pari foco haberc eceperint ejus Scripta cum Oraculis divkiis, ad inftar prifcorum Scholafticorura in communione Romana, quibus folemne erat tantundem deferre Ariftotelirac Chrifto, Averroi ac Pa«b,quicquid tuncilliputarunt velCartefiumcogitafle, vdexipfius principiis & pofitionibus beneiequi, idomnepro indubitau veritat^ admife»
|
||||
|
$6 De Ahtftt
"dmiferunt, eodem ferc furore quo quondam Montani (eclatores, Va-
tum fiiarum iputum recoHigebant, &quoveteresPoet3sfingunturcx Homeri vomitu fuasdtlicatiffimasdapesftbiconteciffe. LXL Exemplum illuft re nobis pratbet Cartefij fblficitudo i. parte
Trinc. §. z6". &■ vj. in diftinguendo inter indefinitum & infinitum: No- lebat enim nos futigari difputationibns de infinito, ex quibus fe non po- terat extricare, & mundi magnkudtnem malebat indefinitam ftatuc- re quam infinttam, vXnomen infiniti foli Deo refervaretur: Neque id tam male : Nobisenim homuncionibus, indefinka.cft magnitu- do mundi, quod etiam ego primus olim notavi in gratiam Cartefij, qui vulgb gravabatur hac accufatione quod mundum faceret infini- tum, qxjcrcmiaj xxxi,37, ubi negat Propheta poffe a nobis merv- furari coeios fuperne aut perveftigari fundamenra tcrrat inferne, prout tcilicet nobts eft incorspertus Stellarum numems aut arenularum ih firtore maris. Scimus quidem tertio ccclo, in quod Paulus fe raptum profitetur x.Gorint.xi i,i.fupraaereum, quodprimumeft, & ftelli- ferum quod eft fecundum, Univerfum terminari; Scd quantae iliud lit capacitatis, &quoufque ceeli cotlorum, ut appellantur in Scriptu- ris,extendantur, illud eft quod nefcimus: Intereatamenquiahlctitu- banter nec fatis Chriftiane & circumfpe£f.e loquutus erat Cartefius, dumideoprofitcbatur (tnomen infiniti foh Deo fefervare, yuod inco folo omni expartenonmodonuUoslimites agnofceret, fedetiampofitivh nullos ejfe intettigeret, tum etiam auia non eodem modo pofitive intellige- ret alias res altqita exparte limitibtts carere, fednegatm tantum earum limites, fi quos habectnt, imeniri d nobts non pojje confiteretur, eju» Seclatores, etiam qui Theologi volunt haberi, eoufque proccfterunt temerhatis, ne dicam impietatts, ut infinitatem mundo audcrent adfcribere. LXII. DicoCartefium necfatis ciroim(pe£Ie,nec firtisChriftitl-
ne ineoloquutum fuifle. Nam primum accurati Pliilofbphi non erat, limites quos Deo abrogat, corrferre cum limitibus dequibusdubitat finthc mundotTibuelld^,necne.• Nam limites qui Deo abrogantur, fuht utique limites perfe&ionis, virtutis &t poteittiae: at in limitcs miuir dirdum iBquiritur,intel}iguntopiimitQsextenfionis^ltcrius plane ordinis &na-
|
||||
|
Cartepana Vhtlofophta. $£
& natursB. Sed Achriftianum eftdubitaredelimitibus retum creatarum
& mundi,numdentur,necne. Sienim munduslimitibuscareret, non ampliusefletnobis magnitudinis indefinitae * fed fimpliciter & a&u in- finitus : atduo dari infinita a6tu, omnes Theologorum Schobeideo funt averfatse, quod alias non implicaret contradkStionem dari plures Deos infinitos; & commenfuraretur ac coadaequaretur infinitas mun- di infinitati Dei, contraquam teftatur tamexprefse Scriptura i.Reg v 111,17. ubi Salomon profitetur quod coeli ccelorum ipfumnonca- piant,&Jobi«t»7. 8.9/Piophar Nahamathites fic loquitur; Anpro- funditatem Dti invenias, aut ad perfeclionem Omnipotentem rtperias ? Altior efi altijfimkccelis, quidagas? Profundior abyjfo, quidcognof- cas? Longior terrd menfuraejus & latior mari. Quid quodScriptu- ra non uno loco docet Deum pofuifle fuos limites & terminos, non folum fingulis Creaturis, ut terrae, mari, nubibus, fed etiam earum u- niverfirati,quod fatiscolligereeftex Jobixxvi,7. 89.10. xxvi 11, ^4- xxxvin,5-6.7.8. &c. Pfai,civ,i.j.y. Prov.v 111,17.18. ^9, Efa. XL, 11. & alibi. Quid quod ratio ipia di&at quod totum con- ftans ex partibus finitis & terminatis, terminatum & finitum eflc debeat ? L X111. Verum qui in noftrorum Dubitantiorum Scholis dedifcunt
fidem debitamDei Verbo, exeoquodCarteiius iubdubitaveratnum aliae res, praster Deum, careantlimitibus, multo longius proceflerunt fuoPraeceptore; nec voluerunt Finitudinem reponi ab omnibus Or- thodoxis Theologis, quos hac in re lpfe fequutus fum Syfi. Theol. lo~ cof, §. Xf. inter conditiones creaturarumfingularum&totiusmun- di, fed dubkationem modeftam Carteiij, in parum piam aflertionem de infinitatemundicommutarunt; &quiolim, cum minusfaperent, Spatia Imaginaria Scholafticorum quorundam, nobifcum ceu com- menra cerebrina improbabant, eouique nunc ex Nominalibus in Rea- les abierunt, ut realiafpatia in infinitum extenfafupra &ultraccelos caelorum, propinent juventuti Chriftianx, quo fcilicet aliquid Deo &mundomajus,cumHermogene, concipere affuefcat, &ipfiob- ftrepere Calvino, Caftiflimo Theologo, cuj us Lxc funt verba, notatu digniflima lib. i.lnfiit.cap. 14.§. x. Certe^uantumvislate pateatcm- F lornm
|
|||||
|
•
|
|||||
|
4« DeAbufu ~
Utrum ckcuitus, tft tamm ejtts altcjua dimmfio: Nunefi auis cum Deo tst-
psfttdet ejued cmtuph fuperet vacttttas, amtonptis ommbus deteftabilis erit petulantiarEodemfuroris projHmnt^ui exagitant Dti otium, auodeorum srbttrio % mundum ante innumera fecuk non condiderst. Utfiue cupiditati moremgerant extra mundumegrediaffeilant: auafi veroin tam ampla <mli & terr* csrcumferentta , nonfatts multa occurrant, tjua inefiimabtli fuofulgcre abforbeant omnesfenfus nofiros:auafi intra fex annorum miilta non fatis multa documeata tdtderit Dtus tn fuorum ajjidua meditatio- ne, mcnteswftr* fe exerceant; Ergo Itbenter mantamumnclufi bis can- ceUist ^uibusnos ctramtfcrtbtxt Dmsvoiuit, & auafi mtntesnofiras cmtrahere, ne vagandi Itcentid diffluercnt. LXIV. Prseluxerat HriCalvmi piae modefti;c, quem ctlam ad id
ckat, E Auguftinus«& Ctv.it. Detlib. n.cap. y. cujuslemmaeft, Tam non effecogttandum de infinitis temporum fpactis ante mundum, auam nec de infinitts kcorum ; ubi onter alia haec habet; Si infinita Jpatia temportsante mundum cogitant, in a-uibus eis non vuktur Deus ab ope- re ceffart potuijfe, fimiliter ergocogitent extra mundum infinita fpacia locorum, in auibus fi quiftptam dicat nonpotuijfe vacare Omnipotenttm, nonne confeaums erit ut innumerabiles mundos cum Epicuro fommare co- gaturHmmb etiam cum Metrodoro, qui fic abfurdum efle ait, fi unicus in infinito mundus fit genitus, ac fi unica in latifundio fpica nafceretur. Nec video qul multum difcrepcnt ifbe duae fententisevclEpicuri & Metrodori quae plures mundos in infinito fpatio colJocabant, vel hodiernorum Cartefianorum, quae unicomundo intermmabilemim- menfttatemlocorum, five fpatiuminfinitum affignat. Inde fit, quod ifti Neoterici & Novatores, nullum mundi centrum agnofcant, ne- que Solem cum Copemicianis, etfi tamen ftatuant Sokm fecum vape- re omnes phtnetas, neque terram, cum Ptolemaicis, quam fingunt cum aliis Planetis fimul a Sok rapi, & totam compagem aeris, terne & maris, ad Lunam gyrare : qu» opinio vcrtiginofa, & contraria Scripturae, quas paffim docet terram fuis innixam columnis, fuo -fiifrultamfundamento, ftabiiemmanere, Jobxxxvni,4.c.6.Pfal. xxiv, x. c i v, c. Prov. vi 11,19. rcfundi debet in motuseccentricos& anomalos iltorum hominum, quibus fcetet aliorum Philofbphorum • . diftin&io, |
|||
|
Carteftame Thilofifhiaf. 4.j,
diftinilio motuum, quorum aiii fint a. cen t ro, alii ad cen t rum, alii circa
centrum,quam tamen 1 item hlc non faci mus ncftram,cum n jbis fatis fit baud obfcure adftruchm ab i&kinfinitatem mundi, deteftari & rejicere. LX V. Probaveraminmeo Syfiematt V.S. extremum calum, eo quod fit corpus,fuo loco &fpatio commenjurato finiri & terminari debe- re. Nec enim in infinito mundum effe conditum, ut olim Metr&dorm v»- kbat , fedffattumtjuod occufatejfe locato adaquatum. Refpondetur at nonnemine ex eononfeaui auoddebeat mttndus aut txtimum ccelumeertit termmis definiri, cumadnaturant corforis reauiratur tantum exttnfio, 00» vtrofinis ifiius extenfionis^icc inde quod mundus vel extimum cce- lum fpaxto certo contineatur quod efi adanjuatum locato% magis dkifojfit an ffatium illud fit finitum an infimtum , auam an mundut fit finitut an mfinitus. Verum ca ratbne, primo fatisprofitetur fe affinem efTcde* liriiMetrodori, bominiiGentilk&impii; fiquidemmterfuam&illiua fentcntiamnihilnotatdifcriminis. Sccundodumfupponitcorpus pofle dari infinitum, cui coadaequetur fpatium quod occupat, duo facit infi- nita cjufdcm ordinis & quae talia fintpoiitivc, extentionc fciiicet, quoi nurofatisPhilofbphicum fkvidermtPmlofbphi.Terti6plane «t^iAoVe- 9n eft, itarequiriextenfionemadnaturamcorporis» ut illiusexten- fionis fims non requiratur; Nam cum cxtenfio corporis fiat in longu m, latum & profundum,adeoqueomnecorpus trinaconftetdimenfione» non capio promeo ftupore, qui poffit fieri ut ipfum. corpus ejufque extenfio nondebeat finiri & terminari: Si infinitas concipiatur in cor- poris extenfione, erit fimpliciter defe£tiva , quod non habeat peefe* £tionem omnem fibi debium, ut fcriftus & in tergo ntcdumfinitu* Orefies. Tum implicat contradiftionem dari tres dimenfiones incor- pore infinitx extenfionis: Nam poffunt dimenfiones menfurari. Sed extenfio infinita menfurari nequit, Adquam enim ulnaraveldecem- pedam illa menluratio fieret? Nec ctiam infinito quicquam demi poteft, tumenim definerct effe infinitum: fed nuUum eft corpusde quo aliquid demi non poffit, cum iit divifibilein infinitum : Ergo nullum eft corpusquod poffitinfinitum ftatui. In infinitum enim a&u, taajus & minus, accretio & diminutio cadere nequit.Et qui propugnanc U biqukatem carnis Cluifti,fac ile reperirent iubfidium fu* caufx in hoc f % par*.
|
||||
|
44- De Abufu
paradoxa, Si enim non repugnat dari corpus quod fit infinitx exrenfio-
nis, quare repugnabit corporis Dominici prxfentiam extendi vcl in- finite, vcl indefinite ad omnia fpatia ? L X VI. Pertenderam itidem in meo Syftemate, fbli Dea itifmita-
tem efletribuendam, ut faltem Cartefius mxjoli mmtn infiniti opta- vir refervari, eo quod prater Deum non detur infinitum atfa. Idem refpondet inbaecverba, Alia Ungeefiratio infinitatis Dei, auamin- fimtatis mundi, fi mundusejfet infinitus; Dei enim infinitat ejl per- fedtonis, mundi vero ejfet tantum extenfionis, cujufmodi in Deum non cadit; cum ontnis extenfio imperfeBionem impCicet, five ea fitfini- ta, five infinita, mundus toipfo fuod'efi extenfus, nonpotefidici'trt~ fimtus perftffione. At ver6m hoc fermone plurafunr n-<piXf*ara quam rocabula. Primo enim, etG Pyrrhonice loquatur demundi infinita- te, tamenputat mundumpofle concipi &reveradari tnfinittrm aifa, ut Deus infinitusacTu eft ftatuendusjaliasdixiflet Deoconvenire in- finitatem acTualem 6Y categorematicani, mundo nonnifi potentialem & fyncategorematicam, quod vulg6 dicitur Nontottjuin plura; Nece- nim tam magnus mundus concipi poteft, quin adhuc major poiTet fieri, fi Deo ita videretur. Deinde non video qui extenfio, ut cft modus enti- tativ us & proprietas eflentialis ipfius corporis, irnfcrfeclionem imflicct ; cumfitipfiuscorporis conftitutiva & perfaSHva: Quodfi forteputet cReimperfeSfionemcomparativead Deum, in quem extenfio noft cadit, parirationepofletdici, vifibilitatem in Sole, rifibihtareminhomine, Biobilitatem in corpore, efleannumerandasrerum illarum imperfecTio* nibus, quod Deus fitexpers earum. Quidnipari ratione cogitatiohu- manse mentisimperfeftioeritillius, fiquidem alterius plane eft ordinis quam cogitatiodivina ? fiEfaiae credamus Ef lv, 8.9. LXVll. Prxterea impingit in SecTae fux principia: Nam nihil
extenfum j uxta Cartefianos, fi lecum confentiant, poteft concipi infi- nitum acTu: Etenim ut rejiciant Epicun & Democriti atomos, fta- tuuntvel minima corpufcula-efle adhuc divifibilia in infinirum; ita ergoutfuis ftent principiis debent profiteri, velmaxima corpora effe adhuc extenfibilia in infinitum, adeoque infinitatem a&ualem, non polXe velmaxjmocorporum; cujufinodimunduseft» competcre. Tum ifla
|
||||
|
~"~v--..-_/~
|
|||||
|
Tbikfofhia Cartefiana. 4y
illa diftin&io inter infinitum ferfettione & extenjione, eft hlc ineptiffima,
& p!ane indigna iftorum hotninum claris & diftin&is perceptionibus: Ideo enimnegatur quicquam«#«infinitumefleextenfione, quiani- hil aifu eftinhnitum praeterDeUm, quem omnes inextenfum faten- tur; Et fi mundus effct a£ht infinitus extcnfione, elfet quoque talis per- fe£hone; quia ejus perfe&ioni & amphtudini nihil addi poffet, ne- qaidem abtpfo Deo, eoquedeberct admirtere definitionem infiniri, in quo fctlicet femper aliquid fumendumreftat, etiam fi bis idem non lumatur. Adhaec ifti homines, qui tantopere in fpeciem averfatitur termirios Scholafticos & Philofbphiae Peripatctkae, tamett, defcen- duntad Philiftasos, ut fuosvomeresacuant, & triturantcumjuven- ca Jefiiitarum, ubi fe aliter nequeunt exphcarc. Etenim qui-Jefiiitas voluntexaifareimpietatem Atiftotelisdeaeternitatemundi, fblent lal- temeam poflibilem facere,ac ubt iliisobjicitur quodfi mimdus exti^ tiffet ab aetcrno, fliilfct Dco coaetemus & confcquenter Deus, prae- fcrtim citm Catholici femper probaverintcontra Arianos, Divinita- tcm Filij ejufque coeffentialitatcm cum Patre argumento firmiffrmo dcfumpto ab illius xternitate, ex Scriptiiris probata» parimodo di- ftinguuntintcrxternitatcm^er/e^iwrjjquas fit fblius Dei, & duratio- nis quae pptuerit effe creaturae. Aut debes, Clariflime Domine Do£tor, hancinficetamjduitarumdiftin&ionem concoquere, etfi nihdqueat concipi duratione aeternuro a parte ante &aparte poft, quod seter- numnonfitperfe£hone, chm abfbluta haec arternitas ad perfe£tiones divtnas pertineat, autdebesconfimili&gemellaetuxdiftin£honiinter infinitatem perfeclionis & extenfionis, bona fide renunciare : Nec vi- deo qui poflts concipere longitudinem a£tu in infinitum extenram a parte poft,, quin fimiliter talera concipias pofftbtlem a parte ante, utrionminits cateat principio quam fine. Apagefint a cordato Theo- logb, tam futilia nugamenta. L X V111. Dixeram quoque in meo Syftemate, vel ideo mundum
effe finitum a£tu, quod farttbus finitfs confiet: Quid ad hasc nofter Heros? Tartesilla mundi, inquit, quas-videmusdr novimus, funt muidemfinitaj,fed illa <ju* in afpeilum nofirum nan cadunt, e/uamvis ha- wtant imtiurrii tarnen mnon extendantur m infinitum ujque* d nobit F 3 detet*
|
|||||
|
4.6 DtAhufa
dttsrminari nonpeteft. Sed & hoc eft perabfurdum:Nam primum potius
conatur eludere meum argumentum, quam iilud clakrej quod ita rormari poreft ; Quicquid conftat ex partibus finitis, actu fini- tum eft^ atqui mundus conftat ex partibus finitis j crgo a<5lu finitus eft: Sic cnim omnis numerus, qui couftat ex numensparibus, pai amnino debet effe, &totura quod couftat partibusfimilaribus, de- het efle homogeneum & fimilare; nec poflfumus concipere qui pof- fint partes mundi quas non videmus, efle potius infinitae quam iilx quac cadunt fubvtium noftrum; aut qui pouit id quod habet extenfio- nispriucipium, aequarieiquod habet principium durationis& fine ca- ret, atque fic extenfum principium concipi fine terroinis & fine. Sed prxiertim , tilo (iio conceptu Vir Doctiutmus cvertit, quam volebat defendere a&ualem infinitatem mundi; Etenim juxta ejusima- ginationem hxc extenfio ininfinitum, nondebebit pracdicaridetoto mundo, fed tantum de xllis mundi partibus imaginariis , quae non ca- dunt {ubnoftrurn, afpe&um, & quas non novimus. Verum ha*c ce- rebrina &fumo!aideainfinitatismundi, nata m fpatiis imaginariis cla- carum &; diftin&aruni pVreeptionum, ita fcetet omnibus bonis & dodris, ut poftquam haec fcripfiffem inciderim in Dtiputationem D. Pe- tlzonij, ,qua projixe refutatur. LXIX. Scripferat quoque Cartefius i. parte Princip. §. 2.8. non
caufasftnalts rerum creatarmn tfed efficientes tjfe examinandas: Per nos fane licuerit ipfiitapbilbfophari, quamvis fic DeiPotentia cluccfcat m rebus efficiendis, ut ejus Sapientia patefcat in ufibus ac finibusearum defigrandis:,NecputavitGalenusfe pofie ofterre Sacrificium Deo ac- ceptius quajn ejus Sapientiam celebrando in ufu & fine fingularum par- tiura quibusnoftra corpora conftant. Piorum Theologorurajure in- quirentiuwin fines conditi a Deo mundi, haec cftconftans fenteutia quam expofui Syftem.loco<$.%.%■$. hominem ultimum creari decuijfe» quod onmia fint propter hornmem, ipfeverh propter Deum; namquod eft ukimuminexecutionet primumeft in intentione. Idem&fufiuspro- ponunt Lcydenks Tb£o\og,itnfnaSjfnopfi,difput. 13. §. 6. Urfinus in Cathechef a. x6". Polanus Sjntag. Itb. j. cap. c. Danaeus i%/?cq ghriftianaycap. jx. fcpluiesalu.» ^uosinterD. Voetius tom« 1. Dtk. ;. , Sekif.
|
||||
|
Thihfophia Cartefiana. 4.7
Stlecl. fag. $6o. non contentus monere, finem creationis fubordina-
titm glori»s div inae, effe creatura, inprimis rationalis, utilitatem, quod comprobat quibufciam locis Scripturse, addit baec verba, Propttr ho- mmemmunJum cmditumi/ideruntetiamGentiles; ac in eam rern citat Ciceronem lib. 2. de natara Deorum, Lnertium in Ztnone, La<5bmtium delraDeicap. 13. & Lipfium Phyfiol. Stoic. lib. a. differt. 8.Lipfius vero hoc lemma praefixit fuae iili Diflertationi, Fatium ejfe mundum d Deo caujfd bominum. Ciceronk lllud eft apud eum;Quorum igitur cauffd tjujsdixertt effettumejfe mundum} Eorttmfcilicttanimantiumeputera- tione utantur; bi funtdtj & homines, attibus profeclo nihil efimelius. Iftud veroLa&antii, Vera eftfententia Stoicorum, qui ajttnt nofird cauffd mundum ejfe cmfiruiium; Omwa enhn tjutbus confiat auaancgtnerat ipfemundus aduttlitatem homimtm accommodata furst. Hura antiquita- tis Chriftianse teftimonia ad hanc rem, repeti poflunt ex Petavio, Theo- logico. dogm. tomo 3. Itb. x. de Optf. fex dierum, cap. 1. LXX. Nec opus efttcftimoniis humanis, ubi Dei Verbum per-
fpicuum eft. Nam Gen, 1, a8. terraeacmaris& cccterorumaniman- tium qua:inillis,dominiumuti!e confertur homini, &isDavidi Pfal. V111,4- 7. dkitur a Deo praefe<5tus operibus manuum fiiarum, & omnia pofita fuifle {iibpedibus ejus. Dediflequoqueeum terram hominum fiiiis canimus Pfal.cx v,z 6. Regnum vero cceiorum in fedem & gloriam fuorum Ele&orumflruxifle¶fTea jsftomundi fundamentolegi- mus Matt.xxv,34.Cum ergo in hominum ufiim 6c coelum terram Deu3 condiderit, cur non omnia propter eos creata jure dixerimus, cum univerfitas rerum coeli & terrae nominefoleat exprhni in Scriptura?An- non etiam Ofeae 11, x 1. iz. promittit Deus fiiis fe exauditurum coelos, cocbsexaudituros terram, terram exaudituram firumentum, oleum & muftum, & haec exauditura Jrzrehelem ? Quid eft ufibus hominum mancipare omnes creaturas, fi hoc non eft ? Eccur creatura gemens fub onere vanitatis, cui per hominum peccatum fubje£ta eft, expe<Sfot avideultimam redemptjonem filionnn DeiRom.vi 11,10. xi.zz. nifi quod ipfi mokftum fit infervire ufibus hominum corruptorura & ptccato mancipatorum ? Quid pluribus ? Fidciium qui Chrifti fiint *w«wefle,fivemundum,fivevitam,fivemortem, conceptis verbfe docet
|
||||
|
4& De Abufu
docct Apoftolus. i.Corinr. 11 i,n. %%. 13. Hisaddo,quodcumnemo
Chriftianus queat negare Dei gloriam eflefinem primarium creatio- nis omnium, eo ipfo debeat neceflario ftabiliri quod volumus, faitem ab iis quinefciidiftinguereintergloriamDei, quatenuseamfibipraeftituit pro iuofine,& ipfius giorificationemper creaturas,volunrloquicum Coccejo, magno alias fautore Cartelianifmi, fed caeco, quippequi efltt & iliius 6c omnisalterius Philolophiae imperitiflimus. 1$ enimSyftem. /«iintricatiflimic*/». 15;. quodeftdeCreat. ingenere, §39.4.0.^41. ita habet; GloriaDei^ua efifinis operumDeiiefi bonum alicujusCreatura\ Bmitat igiturhac eficaufa *{*fdp«| creationis. Necejfe igitur tft ejfe ereaturamaua per creationem pojfit intelltgere excellentiam &-virtutet Dei, Deum amare & auarere Deofrui ut bonofuo. Sine eo non ejfent crea- ta adgloriamDei,neaueeum cteltnarrarent ulli, Pfal. 19,1. Sed its eft omnis creatura adeum finem, fi tefietur creatura intelligenti ejm bonum verum & unicum ejfe Deum. LXXI. Inteiea tamen non defunt Theo'ogi Cartefiani qui hoc
effatum, & quod magis eft, expreffum Conftflionis noftrae publicae art. 1 z.communiter receptum interOrthodoxos,abufiPhilofophemate Car- tefiano, de non inquirendo in fines rerum a Deo creatarum, carpant & mordeant.fub praEtextu nefcio cujus affecfatae r*vtttttyarw»<t quam Paulus damnatin quibufdam haereticisColoff 11,13. Noluntenimdc genere humanotantumpra:fumere,urputent veldicantDeuminillius gratiam & ufum admirandas has cceli & terrae machinas, fabricari & ex- citare voluiffe: Facilequepraetulerint omnibus diifis Sacrae Scripturae, quae protulimus, illud Senecae lib. %-deira cap. %j. Non nos mtmdo cauja fumus hyemem aftatemque referendi. Suas ifla leges habent autbus divtna exercentur. Nimis nosfufocimus,fi digni nobis vfdemurpropter cjtios tan- ta moveantur.Nzm quod dicimus inScholis Theologicis, omnia propter hominemefle,iftihomines,quifempernoduminfcirpo quaerunt, hac gloffa circumfcribunt,quod illud abfolute negare nimi^ foret impruden- rie;H<*,inquiunt, alio fenfunon debetintelligi, cjuamauatenusom- nta, pojfunt aliauo modo tnfervire homim,fah em adDeum celebrandum t abfolute vero falfum efi, auia multa funi de ambus homo nihil cognof cit vtlcognofcerepoffit. Sed primo fibi Gloffator non conftat; & quod in * primo |
||||
|
Thildfofhue Cartefiana.
»
primo (useaflfertionis membro concedit alufuo modo deomnibus,
Jblute negat de plurimis : Deinde non video qul iilud omne propter hominem effcnegetur, quodipfi queatmfervire ad Deum cekbrarj. dum, id eft revera ei ad ultimum fuum finem deducendo: Tum ne- fas eft argumentari ab homine corrupto, ex eo quod ufum legitimum rerum propter fe creatarum nequeat nunc contequi fua culpa, ad homitiem mtegrum, quo neges omnia propter ipfum creata fuiffe: Tandem nonfequitur aliquid ideo propter hominem non effe faclum, quod illud nec cognofcat, nec forte cognofcere poffit: Multa enitn pa- rentes faciunt propter fuos infantes, multa facit & mifcet medicus propter fuossegros, quxillinequenorunt,nequenofIequeunt. LXXII. Afkntior quidem Gloflatori, vulgatum illud Philofb-
phomm, idejfeprimum m intentione quodultimum efi in executione ■> non effe admittendum nifiiniisqutedtfiinanturadfeinvicemtanquam me- dia adfinem; fed pertendo omnes res creatas, deftinatas effe a Deo Creatore, primarib ad ipfius gloriam, fecundarioverb ad homines, ut eorum ufihus multiplicibus inferviant, ac praefertim eos deducant ad Deum ipfum debitis fuis laudibus celebrandum & glorificandum: Eb itaque redeunt noftri Novatores, quod res ipfae non fint creatae dire£te, proprie &per fe ex Dei intentione & confilio propter homi- nem, fed tantum quod indire&e, occafionaliter & per accidens, que- ant fuppeditare homini eas contemplanti, aliquam materiam Deum celebrandi: tantac molis erat non recedere a fui Magiftri prxcepto» etfi hucminimefpe£tante, de non inveftigandis finibus rerum a Da» conditarum, quamvisDeusnostarnaperteeonosdeducatfuoVerbo, "^l|N| & huic vcritati fuffragetur Sapientia Gcntilium & confenfus unanimis Theologorum Chriftianorum , Veterum & Neotericorum. Quod plures hominesnon refteutanturcreaturisadfuumufumdivinitusdew ftinatis, imb quod plures creaturx, vergantjufto Dei judicio inno- xam hominum, idfitexaccidentipeccati : poffetque id dici, ipfarum creaturarum refpe&u ,finiseventus, non intentus; Sed inde non fequi- tur, quod exrei natura totus mundus, non fit ita deftinatus ufibus hominis, ut rnehusexperturus fuiffet eum propter fe a Deo effe con. diwm fiiaofEcioperftitiffet. G ' LXXIII. Nun$
|
||||
|
•j,# Pe Abuf*
LXXIII. Nunc tranfcamus alio, & videamus ingentem kr-
nam errorum Theelogicorum, enatorumexinnocenti, utreor ,di- fcn£tiane Cartefii inter mentem & corpus, quod illi cogttarehuic extendt & movert, conveniat: Id paflim notum ex;.i. Trinesf. §• 8.11. & alm kiis. Primocniroconcepitmentem, utconjundhm corpon, &ceu Diincipium cogirationura noftrarum, non verout fcparaarna corpQ- L dequaquS fenferit vel cogitavcrit, adhuc incertum eft; Vryjt & floret interEruditos ejus Se&tores Vir quidam Reverendus & Cla- riff. meusmagnusamicus, quimihiingenue olim reruht, fc exqua- <4am toefijcpiftola obfervaOe & collegiffe , eum de immortalitate anirax parumienfifleChriftiarvei quod num ita fit in medjorchnquo: cum Cartefij epiftolas non habeam in mco Mufeo, &mim fatrs fit ad confcientiam ilhusmei amici provocarc, qucm diaorumiuorum adhuc memorem effe nullusdubito. Sakem fi crediditCartcfius exiften- tiamanims poft mortem, debuk eam cum Pfychopannychitis, altofopkamlbmnofacere, incapaccm mceftitix, gaudy, amons, «dii ,ipci,memorix,imaginationis, &fimtfium,quxexfctofpmtuurn corporeorura motu & glandufe pinealis inclinatione vana, folet ipfe IufpendereiDeeoquicquidfit,utnonnegavit animaro movenperac- cidensad rootura fui corporis, itadcbuitilli conceffiffe, ahquara exren- fionem virtualem ,analogara formali extenfiom fui corpons, fiquidem art io.dePaftombus, ffatuit animamejfereverajuntlamtottcorport, ZcpoffhproprieJici, eameffe in auadam parte ejusexclufivi adaltas; quodmihi videtur idem efle ac ii diceret animam cffe totam in toto cor- pore, & totaru in quahhet corporis parte, fed indivifibiiiter & realiter m- extense, ut vulgatiusftatuitur. Quare ut non abrogavit menti fuum ubi definitivum, tumcommuneintotocorpore, tum fpeciaie m glandula DinealiorMi. ficnon vifus eft motum localem i.p. Pn»c.§.g. ita denezaffe roenti conjunax corpori, &diftinae tamen a motu io- cali corporis, ut putaverit animara feparatara, fi eatn cenfuit exifterc vel nulquameffe,ideftn<Jlum«*iconfcqui, «eldeferendo corpus fe- dem fuam non mutare, aut tranfire de loco in locum. L X XIV. At vero ejus Seaatores hodicrni, ioient per novam (pa-
gyricam itt fpirituahiare, fi fas fit uti hoc vocabulo, condhbnem men- |
||||||
|
^^^^
|
||||||
|
T \ PhitofopbUCartefiana. y,-
tis velanimae, Ut omnem cjus naturam & cflcntiam in mcra cogi-
tatione colkxrcnt, quu nihil raagisevanidumpoteftdki, juxtainter- pretes GallosPfal.xc. 9. ubi dkuntur ccmfuminoftrianni commt um ptnfee. Non nego pofle animamdefiniri fubftantiam fpiritualem co« gkantem, fedabfurde eam definiveris pcrfuam actioncm: cumne- quidemDeum,ac>umlket puriffimum, petcreationem ,autperjuftim pcationem imprj auOs defcribere, & totuplkker debertt mutari mentis. natura, quotuplkker variat & mutatur cogitatioejus. Sed nec eodem mod o per omnia k poteft habere cogitatio ad hominem refpecltu menri*» ut fe habet extenfio ad corpus- Cogkatioenim eft mends oeu principii quo homo cogkat, fed totius fuppofiticeuprincipii^W cogitat. Ac extenfiononpoteftdkiprincipium^Mo corpus cxtenclitur, diftinc"tea principio tjuod ejufdem ttlius extenfionk Tum corpuseft nomen gc- ncricum, quodfubfemillefpeciesdiftinclascorporumcontinet; roens vero humana eftnomen fpeckifperiaufTimae^quaefidebeatdiftinguJa corporc fub communi gencrc fubftantix, fubftantia erit diftribuenda» non in corpus & fpirkum, fed in extenfionem & cogitationem; ciim ta- tnen nec extenfio, nec cogitario fit fubftantia, fed tubftantix. Prxterea quxlibet cogitatio fupponk naturam fpiritualem intelligentem, fed quxlibet extenfio non ponit corpus;Namlineae,quaecorpus non eft» convenkextenfioin longum, fed ad corporisconftituoonemrequiri- tur extenfiotrina, inlongum» ktum &profundum. Implkat etiam contradifitionem concipere corpus inextenfum otdeftkutum trinadi- menfione, Sednonvideoquidimplicet ccmtradkHonis concipefe ho. minem mhil dum cogkantem in utero matris, prout eum concipio ani- mal rationale, fiveatione praedkum, etfi necdum matrice involutus a&u difcurrat veJratiocinetur : Etquitribuunt anknx embryonis a- cluajes dogicationes, rem nobis facerent vaMe graram, fidignarea- tur commemorare quxnam in illoftatu ftix cogkationes foerint, ex arte illa/mnemonica Cartefii Patbol. arr 4.1. qua docet quomodo «- periamus in memoria eaquorumremtnifcivohtmus. LXXV. Ad haec corporibus fingulis practer extenfionem generkarn»
multa infimt per qux a fe mutuo eflentialker diftinguunfur, ut lapis U talpa» feo&afinusj fed rtoftricogitativianknam ita conftituunt in G % togita.
|
||||
|
m De Aiuftt
cogitatione, utnihil penitua praeter cogitationcm eivelint inefle,vel
de llla prsedicari. Attamen, utcceteramittam, infunt animse plures habitus, prwStici & theoreuei, infufi & acquifiti, quosqui cogita- tionvs dixorit, ille per miram metamorphofim qua itates in a£tionest & habitus in a&us, commutabit. Sed prsfertim hodicrai Theologb- Cartefiani «a abftrahunt cogitationem ab extenfione, ut quoniam co- gitatio in abftra&o, nullum videtur habere refpe&um ad locum vcl ad motup*, nifi objecT:i#, nihii volunt rei cogitinticommuneefle, nequidcraanalogice,cualreeXtenfa; ut quia hseceft mobilis pcrim- puifionem alterws corporis ac movcatur eftw^wc, partim refpe&u fui, partim refpe&u medu, quorum utrumque eft divifibilc , & debeat neceffarib fpatium aliquod circumfcriprive occupare, inquo habeat partes extra partes in ordine ad fe & m ordinc ad locum»ilii abrogat om- netn motum, Licet iwin}. tvpei, non divifibilem aut fucceflivum re(pe<ftu liii ipfius, quse eftindirifibilis, led refpe&u medii quod cft divifibiie> & fic a corporeo diverfum; & omne vbi, licet non circumfcnptivum) qua- le corporum, fed vel repletivum, quod alias ubiquitas dicitur, Dei, vel definitivum Spiritus creati. Atque ex iftis anomalis & hcteroclitis fuis decogitatione&raentecogitatipnibus, intetroscrrores, irnbhaerefes manifeftas, incidunt; Id probemus per partes. LXXVI» Omnipnefentiam & Ubiquitatem Dei, defcripturi
Scholaftici, tribus utuntur advetbiis, ac docent Deum effe ubique enter,
-per fiiam effentiam, fcienter per fuam omnium notitiam, & fotenter
-per fuam yirtutem & potentiam, qua omnia regit & gubernat. Vor-
flius ex Socinianis&cum ipfis, negavit Dei «^«e frafentiam umij-
fm ,ideft tejftntiakm , quod Grotius in Tietate OrJinum retulit inter
atrociffima crimina five dogmata illi imputata, & quibus nemo bonus
cffet, quiaitatbemanondicetet. Propter hauc haerefim, quam Sladus
Anglo-Brkannus docliffime refutavit, & firailia monftra eiaflinia,
niandato Jacobi xi. Regis Anglia;, Vorftii fiber tle Deo, fuit
publice combuftus manu Carnificis: Non dicam iftum errorem An-
, tivolkeUi meilib i. caf. 37. pro.ixe in Socinianis extarerefutatum;
Sed dicara cumdolore eundem errorem fovere hodicrnos nonnutlog
Jhe<^<wqu^C^jeiiammaluntcflcquamChriftiani: An ipfeCar-
/ , tcfiu»
|
|||
|
Philofofhke Cartejiana, yj
tcfius eflentialem Dci Omniprarfcntiam negaverit in epift. quad. adMo-
rum, relinquo in niedio:Id tamen negare illius fequaces eft certiffimumj Hinc illud Corollarium,Praefide Cocceio,Glorion(fimo acCeleberrimo» pium viveret, Theologo Leydenfi, propofitum & defcnfum, Omnifra- fentia divina ejl efjicacijfima voluntai Dei omniafuftentans acgubernans: Potuit fieriut D, Prades, non perceperit; virus latensin hac affertio- ae; tamen agendo in fuo Syftem. cap.y.^.^.*;. de Dci Immenftate, hoc attributumDtiincommunicabileitalevibrachioperftrinxit, utvj- deatur nihil voluifledeeodiccrecuiVorftii&Socinimanes, nonpof- foit aflurgere. LXXVII. Huic tamen errori nondu fublcripleratClariff. D. Heyda-
nus,CocceiiCollega,anno 1655.cumDi1putationemhabuiti3.Jan.de AttributisDeiinJpecte :In eo quidem errat fateor,quod §.ai.videatur di- ftinguereinter efleubi^ue, & efje in omnibus locis, & fimul negare Deura froprie Ioa/uendo ejje ubiyue, hac ratione parum folida, quod ut aliyuid fere fjrproprie dtcatur efje in loco, debeant ffr illud qttod eft, ejr in quo eft, realiter ejje diftmtla, & duo entia realta, <juia d nihilo contineri a- ityuid nonpottft; ac idco Angelus « aut quicyuid illud ftt, vere & pro. frte in nihtlo cjje, aut ab eo contineri nequeat; Nam prseter ca quod fb- lius creaturae finitae eft loco certo continert, ut non fit alibi, ciim e con- trario Deus infinitus, ita fit ubique & in omnibus locis, ut nec ullo eorumnecomnibusillis, vcl includatur five contineatw, velexclu- datur, faltem pofito locum efle ens reale, lemper manebit diftin<5lio rcalis, inter omnem locum & Deum omni loco prxfenttrn^ fi dicatur Deus efle ubiquc & in omnibus locis. Sed nec fatis Philofbphice aut rationaliter dicitur locus efle ens reak, eo quod non fit nihil, cam inter cns & nihil detur medium, nempe modus entis; cujufmodilocusdici debct, five fpatiumconcreatumaDeo rebusaleconditis, in quo ef- foit 1 moverentur, operarentur Creaturx, & omncs res corporeae fiiam extenfionem in longumdatum frprorundum confequerentur.tyi- tium etiam dicerc, ut facit, jj. 13. nihilaliudejfe <\uam corpus, nimis cru- dum videtur; quia non poffet corpus hoc illud-ve fpatium fubire vel oc- cupareabfquedimenfionum penetratione>quam implicarecontradic"rio« nera > in confeflb cft. Id equidem verum, ut bene monet 3 quodante cor- G3 ih
|
||||
|
*«, <•" Ahuju
pMatatmtnmfuit[iatium^ticurncorp<ffeftnndeakU
tium quodDeus concreavit corporwe moli cc*xtenfum,una aptum natu
cft recipiendis Angelis & Spiritibos creatis, in quos extenfio non cadrt.
LXXVIII. Seddenaturafpatii&lociqukquidfit, nammloco
fumus& quid Gr locus fere ignoramus, in eoOrthodoxe foquutus eft §. ay,cum adverfus Vorftium, definivit Deamper efentiam omrnbusre- bus crtatis ejfe prafentem, non tantum perfuam vtrtuttm & pottn* ttam\ ¬at tresmodos «tutbut dtcitur Deusextfiereinrebus,bocver- ficukexfrimi,Enter,fraJmterDemefi&uhiatufotenter-y quod pro- bat &explkat perpartes,&maximedcOmnipnrfentia^r*#w««w, auia ejus efftntia non efiloco dijfita, fed intime rebus conjuniia, ftyt ratione fui, five ratioue oferationis : & poft varia argumcnta *x Scnp- tura & ratione defumpta»concludit $. x 6\ Sumrna omnium efi, Deum tffenttd fui, aut nulltbiejfet auttantumdicubinon altbi, atttubiaut. An poftea, tanquam Patriarcha filiorum fec«,fcipto do&ior evafent, non facile dixerim, nec putem Viro Gravi & Sapienti qualis eft, ^id teme- re imputandum; ld faltem juredixero, hac illius novaculajugulan aborum Cartefianorum dogma quo plane tranfeunt in caftra Vorftii refpcau Omniprxlcntia: Divinx, mquoafferendo deteriores fc prse- bent ipfis Ethnicis: nam Vtrgflius dixit, Jovis omniaflena, & altcr §luo fugis Enceladt, auafcunaue accejferis oras
Sub Jovefemfer eris:
unde five SimonideshveTrifmrgiftusdixit, Dcumeffecirculumper- fe£l:um,ftijuscentrumubique, circumfercntia nufquam. Chriftia- ni verd contra Arianos, Samofatenianos&Macedonianos, conftan- ter probarunt Div initatem Filii & Spiritus San£H,iis Scripturae teftimo- niis quibus eorum Omnipnsfentia & Ubiquitas exerte afferitur, ut de Filio Math. xvi11, ao. & xxvi 11, xo. Joh. 111,13. &deSpiritu San&o P&I. cxxxix, 7. LX XIX. Ifti ver6 Omniprsefentiam Dei eflentialem five fubftan-
tialem penitus rejiciunt; Ubiquitatem Dei fbla ipfius operatione o- mniura inomnibus definiunt; Negant ullo modo dicipoffe Deumu- bique diffiifuroefle, Ipfis Angelis fubftantialem praefentiam localem *brogant;Nonpoffunt patiDeum dideffetotumintotorDuhdo, to» |
|||||||
|
tum
|
|||||||
|
Cartefian* Phihfophue. ff
ttiin inqualibetmundi parte, &totumextramundum, nonquidem
per pofitionem fpatiorum imaginariorum, quae improbamus, mui- to minus fpatiorumrealiumininfinitumcxtenforum, qualia lfti Neo- terici fupponunt; fed per negationem exhauftae immenlitatis Divinae pcr fparium finitum 8c creatum quo mundus continetur: utrumdi- cimus Deum exIHtiffe ante mundum,non pcr pofitionem temporis ima- ginarii, quod fbmniant Sociniani,fed per negatione temporis reaiis,quod nullum poteft concipi anteilfius principium, fed mera abyflus aeter- nitatis: ficetiam dicendoDeumeffetotumextramundum, nihilde- bemus concipere praeter abyffum immenfitatis, juxtaquamDeus,ut ante mundum, eft fibi ipfi & mundus & locus & omnia, utolim dixit Tertullianus. Denique ordinariam diftin&ionem abi velloci, in replt- tivnm Dei > definitvvum Angcli & circumfcrtptivum corporis, quarrt- vis ab aevo receptiflimam in Scholis Philofbphicis & Theologicis, nafb fufpcnduntadunco, & abfoluterejiciunt, & vix aliud tribuunt Deo ratione fuse Ubiquitatis quam fubtiliflimse Cartefij materke, quae etiam, fecundum iplbs, omnia in omnibus quodammodo operatur. L X X X. Quamv is autem hsecTetuliffe fit ea refutaffe»taraen pau-
cis oftcndendum eft quam repugnent Dei Verbo, rectae ratiohi & gene- rali confenfui omnium Chriftianorum, 8c quam prolixum fyrma ab- fiirditatum una trahant.Primb enim abfurdiflime Ubiquitatem Deidi- cunteffeoperationemomniumiflomnibus, exprxpoftera applicatio- ne loci i. Cor. x 11.6. ad qucm bene monet Carvinus hocloco efficere omnia in omnibus, nontxttndiad univerfakm Dei Providentiam, fed admunificentiam qudnosprofe<}uitur, dnm unumquemtjuedignatur dlu mudgratid. Sed etfi hxcverbaPauli extenderis ultra ipfius fcopurn ad generalem Dei concurfum, quo omniaconferuat & regit, prout h£L xvi 1,17.18. dicit Apoftolus Deum non procul effe ab uno quoque noftrum, quod in ipfo vivamus, moveamur & fimus, ifte tamen concurfos lftaque confervatio omnium, quam etiam Vorftius agnofce. bat, potius eft effe&us & confequens Ubiquitatis Divinae, quam ejus formalisratio : etfienimnolimusaffentiriScoto ftatuenti Deumpofie agereindiftans, tamenperpriusdebemus eum concipere praefentem fcngulis rebus, ante quajn concipiatur eas regere»fuftentare $c confer» varcj
|
||||
|
><j De Ahufu
vare. Adhsecoperaturomntainomnibus velprxfaseflentia, velaK-
fens- Pofteriusfinginequit, fiquidem non procul abtft a nobis; ade- oque prius omninb ftatui debet. Et valde alienum eft, confequens U bi- quicatis Dei pro ipfo antecedente fumere, aut non diftinguere mtcr caufamcognofcendiDeiUbiquitatem ex illius operatione omnium in omnibus, Sccaufam formalem fiveeffendi illius.. Tum etiamillavis Dei operativaomniuminomnibus, veleft ipfemet Deus effentialiter, velaliquidabeo diftinaum:Hocpofteriusdici nequit, quin aliquid ponatur m Deo quod non fit Deus: Si detur prius, tffentialis ergo Dci prxfentiaadftruitur. EtenimDeum immediate opcrari omniainom- nibus, immediationenon vtrtutts mod6 fed etiara fuppofiti, nemo nifiSocinianus&Vorftianusnegaverit. _ LXXXI. DeumverbOmnipraelentem effe, totaftatuitScnptu-
ra, nec ejus immenfitatera exhauriri univerfo Mundi fpatio docet Sa- lomon i. Reg. vi 11.17. & TfopharNahamatitesapud jobum xi,7. 8.9. Nam dilutius eft quod nonnemo vuk dici primo loco quod Coeli Ccelorum non capiantDeum, duntaxat comparative ad tcmplum Hierofolymitanum aliaque templaexauibus Deus nullam cagiat perfc- tiionem vel deletfationem; cum & totus Mundus nihtlpojjtt cmfirre ad ipftus beatitudinem: comparatur enim, inquit, ibi Deus cum Ido- Us Genttumaua ex Templis pulcbre extruBis gaudium percipere frntit- bantur. Atverb hxc eft Gloffa Aurelianenfis qux corrumpit textum; ciim illic non agat Salomon de Dei beatitudine, fed de illiuspraefcntia, quam Templocircumfcribere non velit, quippe cui totus Mundus non fufrkiat. Sic Jerem. xx 111,14« Deus profitetur fe implere ccelum & ter- ram, flub & facit vifio Efaie v 1,1. qua vidit Dominum infidentcm fb- lio excelfb & cuius fimbriae complebant Tcmplum ipfum: nara hinc colleeerunt Thcologi Deum efie ubique replettvi, quod etiam conve- nit ejus naturx fpirituaSi^uo enim res fubtiliores funt & raagis accedunt ad naturam fpiritualem, eo plura replcnt fpatiajutcxperimurinluce, in odore, infbno: e contrario corpora denfiorapotiusoccupantloca, exillisalia corpora expellendo; quod etiam meminime Iegere apud Sennertum Philofbphum & Medicum Celeberrimum. Cum vcroDtus fitplaneindivifibilis, ubicunqueeft, totus omninb effedcbct, licct nufpiam
|
|||||
|
/
|
|||||
|
TMofifhke Cmcfian*. |7
aufpiatn fit totaliter, fi ve excl ufive ad alia fpatia, ita ut alibi non {ir, quo
facit potiffimumlocusPfalm.cxxxix,/. 8.9.10. LXXXIL AdecKjueUbiquit^eflentialiseoufcjttepropriaeftDeo,
utquiajuid in conttarium finxerit Jefuita Becanus Tbtol. Scbol.fart. prima, dt Att.Divm.cap.6. quafi.f. inferviturus fuae hypothefi de multiprselcntiacorporisChrifti, fitincornrnunicabiliscreaturx : quo ctiam argumento noftrates ubiquitatem Flaccianam fblent refutare, ni- xi etiam di<9x> celebri Auguftini, diftinguentis inter naturas ChrilU Divinam & hu manatn tracl. 3 o. w Job. Corpus Domini m quo refurrtxit uno hco ejfe oportet, Veritas vel Divinitas ejus ubique diffujh ejf. Qua propter idem Ecclefix Do&or lib. 11.de Civ. Dei. cap. j. dicit eos Philofbphos, aXiosnobilitattatqueauthoritatevicitk, cpifubfiantiam Dei nec includunt, nec determinant, nec difiendunt loco ,fedde ea ,/icitt JeDeofentire dignum efi, fatentur, incorporeJ prafentid ubique fo- tam: & ciimjuxta multos Philofbphos anima ipfji, quod riec pfane in- ficiari Cartefium fupra vifum eft, fit tota tn toto corpore & tota in cjuali- bet ejus partc propter fiti indivifibiiitatem,non videmus qui negari poftit Peum,quem Platonici animam raundi faciunt, efle totum in toto mun- do 5c totum in qualibet mundi parte, citra illius a&ualem vel extenfio- nem vel drvifibilkatem: ut fblide ineptiant qui Deum eflentia negant Omnipraelentem, nequeidvoluntconfitericumuniverfa Ecclefia, rie Suidcor^or«ipfitribuant: hocenimdemumeflet metucndum fi Deus
atueretur ubique efle circumfcriptivi, prout ifti homines nullum ubi admittunt nifi circumfcriptivum, ex eojurequodfibifeceruntdiflen- tiendi ab omnibus 5c omnia innovandi. LXXX11L Fateor equidem hanc fententiam cjuam propofui de ani-
ma totum corpus& fingulas ej us partes animante,adcoque coextenfa vir- tualiter,licet no a&ualiter aut formaliter,ipfi corpori,propter fui inexten- fjonem a&ualem, non ita univerfaliterefle receptam quin fiioscontra- diftores obtineat, quorum alii ejus fedem cerebro, alii cordi deftinant: Sed praterea quod illi in varia abeunt a noftris Novatoribus, dum fai. » tem omncs operationes vitales & fenfiti vss corporis tribuunt anitnx ori-
finaliter & virtualiter, minus facile eft concipere totum hominem con-
are ex corpore & anima, tanquam ex materia & forma,ceu unum pro- H prii
|
||||
|
priicompoCturn,quinilfet daa ejus rartes eflentiales& conffitutivx
fe routubpermeent, per circuminfefltanero five V""P'%u'f«ri"'». ut Philofophi&TheologiGraeciloquuntur, itauttamlare patearfoTma ae informatum, animaacanimatum : &alias anima fbrmano cflent uvforman», fed iantum afltftehs, utnauclerusinrfavi, auriga ihcur» ru; cjuod quidem etiam noftri Novi authores propugnant, fed rhalis avi- bus, ctim ea ratione non nifi unum per accidens ex anima & corpore in homine conftituant. Nec metuendu cft ne refciflo pede vel brachio pars animae refcindatur, cum ipfafit irripartibilis, & contrahat fuam prx* fentiam, iiTe>u£ii*r&a&iviratan, ad eas fblurh partcs quxinterfe cohxrent & corpus ipfum conftituunt; ut aliqui parte niundi per Om- nipotentiam Dei annihilata,Ubiquitas Dei non amptius f xtenderetur ad illam, fed ad fblas fuperftites neceffario reftriagi intelbgeretur. Sidicas cumBellarmino/»&. $.de Euch- m. %. indcfcjuutummanimam, a- deoquealiquam creaturam, poffeefleprxlentcm multis inlocis, ffc- IpondebitSuarefius, ejufdem ordinis, tratl. dc Ang. lib. 4. cap. 10. num. 9. animamnoninformart corporis partesqiue vel mterfevelali- efudpartemeJtdcontinutwem nonbabentt, &hoc fimili pofito deberet corpusChriftiponiinfingulislocis univerfi, ut anima uipponitur effe inungulismembris corporis; nec anima eftin capite & incordeper rcplicationem, ut volunt Pontificii corpus C hrifti replicari, ideft reve- ramultiplicari, inomnibushoftiisconfecratis : nedicam abfurdam effe comparationem inter ubicationem animx, qux eft tantum defini- tiva > cum ubicatione oorporis qux ormiinb debet effe circumfcriptiva. Sakem ex hoc fimili poteft utcunque fubftantialis Dei Ubiquitas il- luftrari, cujushonideoveritaseftneganda qUod illius modusvelnon fatis explicari, vel non fatis inteliigi& comprehendi ab hominibus poffit. LXXXIV. Nequepoffunt Novatores noftrifecxcufareanegata
effentialiDeiOmniprxfentiaquod ponant prxfentiam vlrtutis & poten- tix Divtnx omnibus rebus, fiq'uidem non fit diftmguendum inter Dei cllentiam & potcntiara. Nam prxterea quod eadero calva excufatione potuiffet Vorftius fe tueri, fi ipfis hoc foco Ubiquitas ptentix & effen- tix id e elt>cur non hanc xquc rotund e ac lllam confitcntur?aut cur tam Micite
|
||||
|
ThitofofhuiCtHtftana. j£
felf-cite aS>foae abftinent, adeo ut etiam negent conceptis verbis fubftaa»
tralem Angelorum ubietatem &in bco praefentiamPEvanidum verb eft qued (upponunt. nullam relationem pefle competere Deo ad locum, eo quod fit Spirkus fimpiicifiimusmam etfieo refptaSlu Deusnonpoflitcfle inleco ^jfrwm/i,quiaeftinfinitus, nec circumfiriptivequia cllfpiri- tus, ■tamenut habet neccifanam rclationem ad omnes creaturas ceu Creator,quo omnibus regSdis & confcrvandis prefens adfitjita necc ffana rclatioiiiitnbucndaeftadomniaipatia &locain Quibusfuntcreaturx, eo quod nifi iliis locis pfBefens,fit eas ibi regere & confervaredici nequeat: Nedtcamipta fpatia &loca omnia, ejus pwefentia egefe ut confer- venturin fuo efle: practerea quod omnia, -maxima minima, in fc quaficontirrctipfe, inftar mirtimi punfti, quo refpe&u forteipfemcr a Rabbinis quandoqueappellatur friakom, ideft locus. Nec etiamjufta illis eft caufa negandi Ubiquitatem Dei eflentialem, quod ei pofi ta eflet cenfendus coextenfus omni fpatio. Nam licet extenfio fitde effentia dmnisrpatii,nontamen ideodebeteffedeefientiaomnisrei quae in fpa- tio cfle dicitur, ut liquet exemploanimse & Angeli,qui fuum obtinent ahi definitivum inextenfein aiiquo extenfb fpatio: hfcenim vakt de Anigta & de Angelo argumentum quod fupra Clar. D. Heydanus de ip(p " Deo propohebat, Angelum nempe & animam vel alicubi effe, vel ubi-
que, vel nullibi: Non poflisfecundurn ftatuere, cum fpiritui creato U- biquitas tribui nequear,& jam anno 1318 .inftr errores damnatos ad cd- cem Lombard i Magiftri Sententiarum, hic lcgatur o&avus ordmc^uoJ ' AngAns in eodeminftanti foteft eJfeinMverJislocis&eftttbifueJivelit
ejfe'ubiyue. Ultimum fi ftatuas evertes Angelivelanimaeexiftentiam,: Nam quod abfbluti nufquam eft,nequeeft: Igitur aliquod «feipfi debes concedere.Quod enim atiquisimpcrterritefcripfit Angelum & animam feparatara nufiuam effe, mfi fubintelligatur cticumfcriptivl, ita male fo- nat in siuribus Chriftianis ut vixr redibile fit ex oreChriftiano prodiifle. t-XXXV. Nequedebentiftihominesfibi metuerfab extenfione effentix Divinaeconcipienda,exconcefla il-iusUb-quitateJNam faci- leeftdiftinguereinterextenfionem ipfius fpatii&inexter-famDeiprse- fentiam toti fpatio ac cuilibet ejus parti. lpfimet debent fateri vim iHam & potentiara Dei «mnium operativam in omnibus, citra fuwk- ' " ' H x tenfionem
|
||||
|
6o D( Abufis
tenfionem extendiramenAd ocnnes res creafcje qupcqmquetecolc fp*-
tio fuerint; qub facit illud Sapientis a D. Heydano citatunn V. S. Ptrtm- gtt dfineadfinem foritttr, &diffenit ornnui fuaviter. Jam autemk
bona fide fatentunllam Dei potentiam abejuseffenjia non diftingui re- aUter, curveilent dirKtcritffentiaraDeicicrafui extenfwnem cuilibct xivundi lpatioef)eomni;ioprxientcm,uc omnia opereturin omnibus ? jNec tantopere ab horrerent a vocabulo diffitndi&iim V biqukas Dei vc* nit explicanda, fi confuluiffait Auguftinutn epifioU^j. qtta eji adDar- tlanum de hac ipfa matena. Is enim poft citatum locum Pialmi 139. mo- uet id propterea dici a P<e quiafitbftanttaltter Deus ubufue «ji diffufut- Sedfic efiDeusper amila dtffufus, ut non fit qualitaimuridi, fed fuk- fiantta ereatrix mundtjine labore regern ejrjint onere contintns mundum. Non tamen perffatut locorum quafi mole diffuja, itautin dtmidto mun- dtcorporefit dtmidtus & in ali? dimidio dimidius, atque it.ipertctum totus: Sedtn foloceelo tctus, ejrin fola terra tottts» & in Caek & in terratotusfilus & nullocontentus loco, fedin Je ipfo ubique totus. h$ Tater, ita Filius, ita Sptrittts Sanctut, ita Trinitas unus Deus. Nequt tnim mundum interji in trespartes divifertmt, quasfmgutasfinytlt im- plerent, quafi non haberet ubt effet FiHus aut Spiritus Santlus in mundo , fi totumoccupajjit Pater. No?ntafskabet vera, tncorporea, immuta- biltfque Divinitas. Nontnim corporafunt quorumampliorfit intribus quam infingulis magnitmdo: Nec locafuis molibtts tenent, ut difiantibus ffatiisftmuleffe non pojfint. Et paulld poft, Ideo enim ubique effe dicit ur quta nuUiparti rerum abfens efi. Ideo totus, quia non parti rerumpartem fuam prafentem frabet & alteriparti alteram partem,, aquales a- aualtbus , mmori verb minorem majorique majorem, ftdnonfolum uni- verfitaticreatune, verumettam tuilibet parti ejus totus parittr adefi: Piura potuiffent ex iila Epiftola buc transferri, ad quae fi attenderent ifti NoviTheelogicaftius de OmnipraefentiaDivinaloquerentur. LXXXVL HaSenus vifum quomoda fuas conceptusde ttbi
& loco male applicent Deo, everfuriiiliusOmnipraefentiam: Nunc ebfervandum quas monftra fibi fingant ex eodem principio refpe&u Angelorum, quorum omnemnaturamiicrediguntad cogitationem, ut ruhil iinant illis effc commuae cum corporibus, nequidem aiia- |
||||
|
Thikfophia Cartefiatta. . $|
Ipgice, quod ad uhi & motttm poffit fpe&arc: quamvisCartefius nihii
quod fciam de Ange is unquam fuerit commentatus. Pnmum ergo ne» gant Angelis convenire ullum uki, vel fubftantialem eorum prsefen- tiam pofle (patio definiri, quin eo ipfo fubftantias corporpse ftatuan- uir, omnemque eorumpraelcntiam fclaopmtionedefiniunt: Meua cnimCenfbrimprobat^uodpraefentiam Angeli npn modo virtualem* ted exizm fubfiant iale ceito fpatio definiridixerirn cum omnibusTheo- logis Syfiematis mei toco ^§.31. Quamvis enim Angeli prsefentia co- gnofcatur a pofteriori ex illius operatione, ut tum in energumeno dae» mbn motus extraordinarios excitat,tan)en debet effe fubftantialiter prae- fenseiloco&fpatioinquooperatur: &quando Chriftus exigebatdi- abolos ex pofleflorum corporibus, non tantumeorum fufflaminabat in illis operationes, fed etiam eos fubftantialiterlocum mutare & illinc dif- ccdere cogebat: Ne dicaro abfurdiflime negari prxfentiam fubftantia- lem Angeli ubioperarur, abiis quiomnem operationem Angeli fola* ejus cogitatione definiunt: Qoidni enim prxfcns fit fubftantiahter ubi coghat, cum nufquam.& nunquam nec afiter juxta iftos operetur quam cogitando?Quamquam & hoc eft novum eorum monftrum Theologi- cum. Quis enim fibi perfuaferit mera cogitatione factlu effe quod Angc- lus deftru£k>r per totam jEgyptu tranfierit in meridie no&is, & omniu iEgyptiorurn,imb & beftiarum,primogenitosocciderit,Ifraehtisillxfis? Aut unica cogitatione Angelum incaftrisSancheribi cenrum ocStua» ginta quinque millia hominum trucidaffe ? Aut nihil prxter cogitatio- nem fuiffe Satanx, vehementem illum ventum qui momento fubvertit eam domum in qua una epulabantur filii & filiae Jobi ? Id quidem vul- gb fertur imaginationem gencrare cafum: fed tamen nunquam fando auditum eft uflum opus externum a fc4a creata cogitatione prodiifle. Nec favetifti imaginationi quod dbcit ZanchiusW. x. deofer.. Dei-, eaf. 15 §. x. his verbis; Definitivl nihil aliud efi quam effe in locofine Jfatij occufatiom ,fedoferationeduntaxatiN9m primb Zanchius ihidem cap. 1 o. hanc proponit thefim, Angeli ficutverlin locofimt, ficetiam veri locomoventur ,tamfintcorforum ajfumftione auam ajfumtis cor- fonbus: ac ficut m multis locis fimul ejfe non fojfunt fied modi m uno Qtnt tnodo in alio, ita nonfint ttmpore movttttur; Id verb jugulum Hj petit
|
||||
|
0 mAhujk ' ' "
perit'Adver^i, qtri pwfori^ «onftrluiflk bacih parte, GZanchio*
peperdflet plane fibiadvcrfanti. LXXXVII. Natn locoquemcitat.primumZanchiushocpomt
hindamentum, aliquiddici foffi in loco, aut circumfcriftivi, aut dtfini- Hve, aat repletivi; quod nofter Novator refpuit. Secundb Zanchius o- perationemreidcfihitivealiciibi cxiftenrinonopponit fubftantiali ejus praefehti», fcd tantum occuparioni fpatij-, id eft revera ubietati circum- fcriptiv*, qua? folius eft corporis. Deinde fubjicit Celeberrimus Theob- gtu hacc verba; Ita (nempe definitivi ) Angehsfimplicesfpiritui & ani- mastffe ajunt in loco ; Ubi enim oferdntur, ibi ita ejfe definiuntur utalibt effe non foffint; funt enim fintti ffiritus & ia% finita etiam virtutit, ac froinde nonfoffunt eam ubique aut multitm locisfimufextrcere. Prae- terea ibidem Zanchius hanc fbrmat thefim, Angelus quifaue Jemper in locoefi, fedtn mUltisfimulloctsnuUusunquameffepotejt: idverocotv- "firmatauthdritate multorura Veterum, ftatuentium Angelos-loco cir- cutnfcribi, quamvisnon fintinlococircumfcriptive, quia fiiis limi- tabusrircumfcribitur locusin quofuntdefinitrve. Ad hsec licet Ange« lus non fcmper opercturad extraubi eft, tamencumfit duiumrotA femper aliquid cogttetad intra, debetquoque haberefuum ubi defi- nitivum in quo fit & fic operetur: tit revera nihil infuffius, nihil a faniori Theologia remotius, poflit concipi hac imaginatione, qux cef- to fpatio fubftantialem Angeli praefcntiam definin negat LXXXVIII.Scd& hinc aliud efflorefcit dogma ejuldem com ma-
tis, quod tam nulla fit relatio Angeli ad locum, ut potuerit Angeliis creari, non fblum antequam ullumdaretur fpatiumin quo exifteret', fcd etiam.diuante principium Mofaicum & cfeationem univerfi. Pri- mum enim hoc aflerto via fternitur ad Socinianifmum: etenim noh folum negant Soaniani ferinde ejfedicere aliqutd ante conditummuh- dtmextitiffeejrab omtti aternitateextitiffe,utloquitur Crelliuslib. i. de Rehg. cap. 18. verum etiam aflirmant Angelos ante mundi hujus fabricamextitifle, apud Volkelium Itb. i. cap. z.Id verbplurimum ad- TerfawrScripwris,qu«difertedocentfpatiofcx dierum Deumcondi- diffc Coclum & tcrram &quxcunqueiniis funt, adeoqueipfbsetiam Angelos,quoscoelo6cterra extcnBinarenemoaufit; Nedicamnona- |
||||
|
Thilofofbia Carteftana. ^
liter iriDei Verfco expRcari «tenuimapriori, xjttam cumdiciruraE-
quid cxtitifle ante ja&amundi fundamenrajoh. xvi r, y. Eph. t»:4- prout etiam Philo Judseus tib. x. Jlkg. afferitnihii fuifle cum Deoft- "ve praetcr DeuBl ainte mundi creationem. Vt vero Chriftianr terien- tur credere AngetoS non pfieextitiffe principio: Mofaicd, fi credant ScriptUtai qux vifibilium & invjfibUium creationem fimul procefliffe Tatis docet Col. 1.16. ita defendere, cum NeotericisCartefianis pofli- bilcfri exiftentiam Angelorum ante creationemmundi^eftreverapro- dere Socinianis xternam DivinitatemChrifti, quam Orthbdoxi irrde probant quod praeextiterit rmim omnhim origiiri Prov. viii, 23. 24. t<). 26.27. Prxterea cum Angelis fuum quando debett neceffa- rioconvenire,quofint,cogitent&opcrenrjr, tam impoffibile eft cos praeextitiffe mfi principio temporis &rerum creatarum quam conci- fietequando fine tempore, ac in xternitate indivifibili, (eft enim xtcr- nitas momenturaftans) diftin&as partes fucceffionis & fluxus.' L X X XIX. Fatemur Patres nonnullos quandoque fecurius Kxu-
tos, videri huic errori prxlufiffe; fcd VoCRus de origme IdoL lib. i. cap. y. fatis oftendit hunc errorem omnibus Patribus communcm non "fuifle; ac pleroique ex illis ftatuiffe quidem, inccepiffe Deum iri principio a creatione Angelorum, fednoneosfeciffeanteprincipiumMofis;& ita fenfifle Gfegorium Naniianzenum, Chryfoftomum, & aliquot alios, quos inter fuse hac de re diflerit Damafcenus Qrthodoxafidei lib.x.cap. 3. Ab illa taraen etiam fententiaaliirecefferunt, ldemque fcnleruntquodnosjUtAuguftinus lib. 11.deCiv.Dei cap. 9. Epipha- nius haref. 65". Theodoretus auaft. 3. in Genes. Gregorius 1. Mora- lium in Job. lib. 3. & plures alii. Alias quoque conftat & notum cft ple- rofque Vetercs multa fenfifle de Angelis, ut quod eos non fecerint fimpliciter incorporeos, ac ftatiierint illecebris amorum muliebrium captos a fuopriori ftatudefecifie, qux pofteriores corrigere &emen- dare debuerunt>: Uno verbo ut non potuerunt Angcli efle ab xterno, ita dcbueruut neceflano creari in tempore, ac proinde ut debuit jam in- eccpifle tempus dquandodim creati funt, ita debuit prxextitifle ubi & fpatiuminquocrearentur &exifterent: Lctenimnonegeantfpa- tio in quo cxtendantur, egent tamen eo in quo fint & agant: ac yw- «I
|
||||
|
....... - ——:-------------------------------*■*-------------------------------------------------------« —-r
^ De Alufu
vx debomint cogionte obfervari debet&potcft&quando eogitet&
ubi cogitet, ficnullapoteft fingirariocuridem deAngeforjondebeat ftatui : eaque eftneceflkudo mutua creaturarum inter fe, utipfseet- iam naturx foirituales, Ucet nobiliores corporeis, egeant tamen lo- co corporco ut fuum ubi nancifcantur : unde ex communi Theo- logorum fentenria primo die creati funt Angeli in ipfomet cccfo fu- premo, tum creato, ut fitum ibi iomicilium, proutetiam ita nomi- natur in Scripturaapudjudam j^6.&fuum«&aclocum definitivum obtinerent.
XJC. Statuerevcr6Angelo,fiibftantt3ecogitanti, necubinectem-
pore opus effe ad exiftendum & operandum,nihil aliud foret quam gna-
vitet infimke: Nam ciim non cogitet nec poflk cogkare omnia ftmul,
fed unum poft aliud, oportet unam cogkationem efle temporepofterio-
rem alijLDeinde etiam debet alicubi efle ut cogketmeque poteft fingi ra-
tio propter quara conceflb Angelis juando, illis denegetur ubi, adcoquc
fpatium quoeorum & prxfentia & cogkatio fubje&ive confideratadefi-
niatur. Atquehincaliud fequitur quod Neotericiiftinegant, nempe
Angeios mutabilesad quando, effe quoque murabiles ad ubi, & fic mo-
veri & tranfire fubftantialker de Ioco in locum Nolim hk exagitare co-
rum Philoiophemata de motu, quem videntur facere naturae fubftanti-
alis, tam multa difoutando de motus creatione, quem potius concrea-
tum rebus, id eft illis inditum, dicere debuiffent: Nam creatio proprie
terminatu.radfuppofitum, utconfentiunt Theologi; debetque mc-
tuspotiusmodisrerum CTeatarum accenferi, quam rebus ipfit creatis
annumerari: Unde patet obker quam fit ineptaquxftio eorum qui di-
fputantnumAngelipoflintnovum motum produccre, &concludunt
pro negariva; quamvis non videatur negandum legionem Euangelicam
dsemonum, novum motum exckaffe in hara iliaporcorum quosdevei-
tice montis prxcipkavk in mare & ea ratioue fuffocavk. Sufficiat demc-
ftrarequodreveramotuslocaiisdebeat Angelis tribui ab iisquinolunt
Scripturje Sacrae & fanse rationi repudium mittere. Quod fi ftaret meus
Cenfor authorkati & judicio Zanchii quo paulfoante nkcbatur, in ba-
rathiumtantierrorisnDnincidiffct: Nam Zanchius T. S. <*/>. io. ejt
profeffodocetAngelosnonfolurn cjutare locum, fedetiam non finc
|
|||||
|
.^1
|
|||||
|
fbilofopbiat CartefianaJ. 6y
tetnpore moveri, motunempccelerrimo, quodcorpora interiacenria
eum rem orari non poflint., X CI. Moveri autem Angelos & tranfire de loco in locum, tota do-
cct Scriptura. Sicjob: i.7.JehovaroganteSatanamundeveniret,hic rcfponditei, aperagrandoterram&aperambulandoin ea : SicHeb. i, j4..dicuntur/piritusadminiftratoriiw»^tproptercos qui hsredcs c- ront faluiis •• Sic Luc. i, x6. mittitur Angelus Gabriel in civitatem Na- zareth ad B. Virgjnem, illianunciatumconceptionemChrifti: Metu- untetiam Angeli maline Chriftuscos mittatin abyffum, &abcner- aumenorum corporibus qu^ vexabant,tranfeunt in corpora porcorum, jmpetrata prius vcnia a Cbrifto llla fubeundi: Ipfe Satan inftar leonis rugientis obambulat quxrens q uem devoret i. Pet.v. 8. & Luc. x i. 24. ay. fitmentioa Chrifto impuri fpiritus qui cum exient a quopiam, tranfit per arida loca quacrens requiem, &non inveniens dicit, Re- vertar in domum meam unde cxivi: veniens igitur ornatam eam. inve- nit & mundatam, affumptifque fecum aliis feptem fpiritibus, fe peio- ribus , ingrefli habitant illic: DicantifUNeoteridCbriftoipfummen- riri cum tam expreffe & locum & motum ad locum affignat Angelis : Nec boni Angeli comitarentur pios in fuis viis, eorum confervationt ad juffum Dei invigilaturi, nifi cum ipfis locum mutarent, Pfal. xe 1. II. ix.Matt. iv. 6. quodJacoboPatriardtflefuit praefignificatum per Angelos afcendentes & defcendentes ipfi in fomnio exhibitos Gen. xxviii, n. Ettamfuntfrequentia mcrus Angeliciin Scripturistefti- monia, quxoronibusobviafunt, utillisrefragari & omniahaecmu- tare.in meras cpgitationes, debeat potius SadducEeorum effe quam The- jologorum Chriftianorum, Vel unus Bafilius lib. de fpiritu fanEio, cap.zx. fti errori refutando fufficit his v&bisiRtlitjtue vbtutesfingula in circum- fcripto kco ejfe creduntur, nam Angelus <jui affitit Corntlio non erat in eo- dem Iqcq etiam apud Pbilippum,ne<jue qtti ab altari Zachariam aSoqueba. tur eodem tempore etiam in Ceelopropriamfedem acfiai ionem implebat. X C11. Atque hinc patet quam abfurde ifti Novatores ftatuant pri-
rnbquodcumfpatiumnon differat a corpore, nonfonatm nificorport. pefito & negetur negato corpore: Nam licet fpatium fit quidcorporeum, inde tatae noniequitur illud nonnifi rei corpore» efle tribuendum, ciim l corpus
|
||||
|
r,' DeAbufu
corpuj fit iitin* fpario C!rc,umftriprive-, ut fpatiuni in quo fu nt corpora
non dencf»et hofpirium 8c ubi dcfanitivum Ipiritibus & angelis.Serundo quod cum Angtiitotanatura in cogitatiom fitafit,. nonpottfi alittreffe praftns, ntfijuandoptr cigitatsonemfuaw alnjutd tffisit: Nam prae* tcreaquod ndtr latisaccuratenatur»Angeli in cogitarione coni titui tur, cum potrusfittcs-cogitans & quae amplius poteft- quam cogitare r fi fal- tetn audiamus Scripturam Aflgelosdelcribcnt? tanquam prin«ipatui <St poteftates, eo^ueracieQtcmrmmvirtutis&valenri&%ruMrobore Pfal. ciri.to. Epb. iii; 10. vi. lz. a.Pet. n. n, debet Angelus eo magis prxfens efle fubftantiaHter ubi cogitat, quod ftatuiture- jusmbftantiaefTccogitatio.-Nedicam Angelumpoflfccogkarend intra, ubi tamen nihil extra fe pcr fuam cogitationem erncit Tertio quod cum Angelus nufjuam fit prafins nift dum operaturadextrtn nibiiforet contradiBmtit fi ftatueretur- Angelus fimulpoffe plttres operationu ad txtraproducertt adcoqaeficmduobusfpatiu eJfepojfeiNzm e& ratione po- nitur rd gratiam Pontificiae tranflubi tantiat ionis, exemptum multiprae- fentix poffibilis in creatura; licet eo ipfo quod Angclus debeat efle de- finirivc praeiens ubi operaturad extra, ftequeat concipi cfle fimuliri duobus fparibdiftinftis, quodtum in corumneutro foret definitive: qui enimcft dcfinitive alicubi itaibi eft utinterea ahbi eflc nequeat Quarto quod ficut locus mnproprie' competit Angelis, ita nec tmtus, nec pojfint dici Angtli moveri aliter quam tjuatenm ibtdefinunt, bic ihcipiuttt operari: Nam hoc eft veterem Sadducaeifmum intei polare, juxtaqucro AngeH inScripturiscoramemorati eranttantum JvepfciM cfBuentes aOeo, & definentes abfoluto opere cui deftinabantur: & Cum tot alias ratibnibus & exemplis motus Angelicus fit fupra com- probatusex Scriptura, bellumDeo indicerefofcipiet cjuiqueVcrbum lrridere, qui tamapertxluci refragari porro voluerit. X C111. Ncc deberrt objicere quod motu Angcli pofito deberet An-
gelus commenfurari medio; idauttmfi fiertt eo ipfo fiatuendus efiet corpo- rttts: etenim quemadmodum attand&& duratio Angeli commenforatur rempori, citra rpfius Angeli extenfionS & divifibilitatern, ita poteft qua- dantenu» comraenfhrari motus Angeli medito per quod fit, citra ipnuf- met Angeftextedionemaut divmbititatera. Turo foret hoc per ab- furdum
|
||||
|
Carteftanx Philofophiar. '6j
furdum Angelum ernittta Deo coehtusin terram &tedire pofteaextei*
ra mcoclum intaito medio, ciim implicet contradi&ionem ab ex- tremo ad extrcmum tranfiri medio non fuperato, Exiamiruftradixe- rint in hoc motu Angelico ahquam moram interventuram, (i dare- tur, ftdcum nihtl altuddenotet tfuam operari hic foftjuamalihiopera- ■ti cejfavit, r$m requiratur major mora e/uam inter dtuu volitianes fefe mutuo immediate confequentes: Namprimumitarecoquitur vetus ille error damnatus ante 350. annos depoflibili exiftentia Angeli fimul- tanea in pluribus locis & ubiquitate fi voluerit; qu& rationeeverritur Catholicorum argumentum contra Macedonianos vcteres & novos dcfumptum ex multipraefeitia & omniprjefentia Spiritus SawSri pro ipfius xtcrna Divinitate;fiquidemexhacnova hypodiefi nihiltribui- tur Spiritui San6ro in Scripturisquod in Angelum creatum caderenon poflit. Quod verb fupponunt motumde locoin locum effe affc&io- tiem folius corporis, meraro continet in hac quaeftione petitionem prinripii: Nam ut uhi circumfcriptivum, quod eft folius corporis, non debet toltere ubi definitivum Angelicse naturx, itamotuscorpo- reus, qui fit juxtaCartefianosperimpulfionemtantumab alterocor- pore, (licet magni viri&fubtiles Philofcphi pertenderint contra de- tenfores hujus paradoxi, motum quoque dari per fu&ionem & per attra&ionem,) in quo motu ipfom mobik non toovetur rufi per par- tes, adeoque eft partin» ina£hi partim in potentia, nondebet obfta- re motui Angelico velnaturse (piritualis, qiwe reipe&u fui movetur tota fimul &indivifibiliter, licet per medium quod habetpartes&di- viGbileeft. Hseccerte fi expencTiflent ViriiftiDo<5liabftinuiffentabe- jufmodi novationibus in noftra Theologia, nec ideo negaffent mo- tum hunc fM*&ifkw$ov velKtidefinitivum Angelis, quod motus <ft'- vrteufo; & abi drcumtcriptivum foliusfit natursecorporex. XCIV. Neque hic fubfiftunt horum horninum cogitationes de
cogitatione, quas acgre poffentcirca do&rinamde Angelis cum con- ftahtibus Scripturx documentis conciliare, fed eadem chorda oberrant adhuc periculofiu5 ckcaanim8ehumanxconditionempoftmortem,ea infinuando &afrtrmandoqu3eomnerapiorumconfolationeminmorte iubruunt & adThnetopfychitarum atque Pfychopannychitaruin <fci- 1 % ftu
|
||||
|
5f T>eAhufu
ftrafuos fequacesneceffarib deducunt. Nolimhtc eonlm generale ef-
fatum ad incudem revocare quo pertendunt mhilplane effe difcrimi- nis inter Angelum&Tanimam feparatam; forte quiaolimaudiverunt Pontificios hac ratione fe folari; in obitu fuorum infantiym illicbpoft Baptifmum obeunrium, quod nempe jam parvi Angeli ia£ti fint in Paradyfo, & ab illa fanctorum mortuorum t'r»-yy*x,qt propugna- re fiia commenta de animarum apparitionibus poft mortem. Mirunl enim eftiftos, qui alias putant pofte dari inter ipfos Angelos fpecifi- cam differentiam, vclle animas noftras, folonumero utique inter tc difterentes, ejufdem fpeciei cOnftituere cum Angelis» adeoque tam parum fecummet ipfis conferitire. Etenim Angelus eftperfonacom- pleta ultimo & incommunicabilis, anima verbeft duntaxatparsper- fbnx, eoque refpeftu incompleta, & hon folum comrounicabilis cor- pori ad hominis integri conftitutionem, fed etiam natura fua ad illam communionem ordinata: & qui conceperit aninum per modum fuppo- fiti vel perfonx, ut iftos non pudet conceptis verbis, animam feparatam perfonam ftatuercis facile etiam naturam Chrifti humanam cum Nefto- riams in perfonatransformabit:Nam & haec habuit & habet fuum com- plementum Phyficum, ideft quicquid requiritur ad integritatem & per- feclione naturx humanx,licet non habeat complementum fuum Meta- phyficumexiiKommunicabilitaterefultans; undeperfbnx Bt*tfyu7reu pars quxdameft, nullo modo perfona- Sic etiam anima foparata ha- bet Phyfice quicquid adfui conftitutionem requintur inelfeanimx, fed in illo ftatu praeternaturali deftituitur fuo cornplemento Meta- phyfico, divulfaafuo corpore, inftarmulieris vidusefuo maritode- ftkutx. Mirum eft Theologos quos decet intelligere myfteria Incar- natioms & Triaitatis, ad ea hk hon awendiffc. Hugo Grotius ad ^jHatt. xxii. 3x. ea habct de conditione aaimx quse dent in pudorem hosnovos Pfailofophos. Naturalis (inquit) amor corporisy quetn in ammo ohtnts deprebendtmus, oftendit animum humanum ejje ■isiav «TtA», qua corpui perficiendo fimul ipfa perfiiiatur finis fui a- deptione : qua ratio multos Pbilofopbos adegit ad commmifcendar m- rwxafjunufut. Quid quod eb procedant vxlanix in ftultis fois cogi. tatiooibusj ut ftatuant animam, quxillis eft fbrma tantum afTiftcns ■ ~.. noa |
||||
|
Carttfiana Vhilofofhue. 6*9
non informansj tamparum conferre ada&iones noftras Titales &a-»
nimales ut poftejus feparationem a corporequx nonnifiper mortem contingit, poffit nihilomirrus homo, fivepotius corpus humanum» omnes functiones fuas (blitas edere quae perunent ad ptopagationem Ipeciei vel indiridui confervationem,edendo,bibendo,ambulando, operam hberis dando &c. ut fcilicet corpus maneat vivum poft mor- tem, nec deftitutum anima? praefentia folutoque vinculo quo ei con» jimgebatur, abeat incadaver, vita, motu fenfuque carens. Annon digni iftibomines, tamfblemnia delirantes, quicum Nebucadnctfa- re, jufto Dci iudicio adpafcua & fcenum relegentur, 8c aftu Dia- boli fumo necentur fabulolarum Legendarum, in quarum nonnullis haud diffimilia portenta mendacia popcllo obtruduntur ? X C V. Sed teterrimum eft quod applicando aniniae (eparatx fuos
errores de Angelis, ilU denegantomne uhi omnemque locimutatio- nem poftmortem :quovjdenturftuduiflecontroverfuruminterChri- ftianos imminutioni quam ex fuis Philolbphematis pollicebatur Car- tefius, ei fimilem quam moliuntur Sociniani m fuis impiis Theolo- gematis: negant enim impuri Jfti Haeretici, ut videre eft apud fcri- ptorem UbeUi qui Brevis Aifamjilio infcribitur, difputandum eftede invocatione mortuorumveldeprccibuspromortuis, quiamortuinon TuntveldemarMiucatione&rx)tucarnis&&nguinisChrifti in Ccena» quod Chriftus nunc non habeat carnem & fanguine.Nam hodierni No- vatores fimiliter putantfruftradifputari a noftris contra Pontificios de variis receptaculis aniraaru poft mortem, qualia plura ifti finxerunt pra> ter Coelos & Infernum, nempe Limbum Patrum, Limbum puerorum decedentium abfque Baptifmo, & Purg&torium, cui libuit Bellarmino adjieere pratum noridum inquofcrecreentpauUfperanimxinPurga- torio laborantes « ubi aliquas inducias fuorum tormentorum conle- quuntur: Refecant quoqueiidem Neoterici ceu inutilem quaeftionem deU&animxLazariperquatriduumfuxmortis, poftquod a Chrifto fuit inhancvitamrevocatus: Namunoverbonegant animas defun- ftorum tranfire deloco inlocum, autvel inccclumrecipi veldetru- di in tartarum: atquc ficevertuntomnianoftrorum argumentacon- tra figmenta Pontif^ciorumdeaUis receptaculis, inde defumptaquo^ I 3 " Scnptu»
|
||||
|
^o * Th Afofu
Scriptura quse duplicis tanrum viae meminit, lataj & angufhe Matt.
VI i, 13.14. duplicem quoque utriulqueexitum agnofcatvel ad vi- tam in Coelo, vel admortem inlnrerno : Namqui fuerunt& fue- nmt reffufcitandiad hanc vitam, quos bis mortucs vulgoappelbnt, illi potius in via tantilper fubftitifTcequam eam abfblvrfle cenfendi funt: unde eorum animx nec Ccelo credunrur reccptse ncc Infcrno, fed tam- diu per libmm & Sapientem Dei difpenfationem alicubi fuerint af- (ervatSE, donec per ipGus Potcntiam fuis corporibus reftituererrrur: atque illud eft ubi, quod dum cum Cekberrimo Thcologo Francifco Junio locum diffenfationis appellavi, oftenfurus contra Pontificios hoc argumentum defumptum ab ipfis ex animabus illis m ravorem Purgatorij, nullomodo eorumcaufe ravere,, tra&umfuitanonnul- !is adverfus me in argumentum calumntae, quafi fpecialem aliquam contignationem iftis fpiritibus continendis extru£hm in mundo afle- rerem; ac fivel cubiculumin quo quis ita obiit, vel loculus & fe- pulchrum inquo quscadavereftrepofitum, illianimulse tantifperat- tinenda» non fiifficerct. XC VI. Qupd ver6 iftitam praefra&e negant anitnas poft mor-
tem illico velinCcelum recipivel conjici in Infernum uique ad diem ulti mx refurre&ionis, ut anirax piae in Coelo vifione Dei beatifica fru- antur, impiac in Tartaro poenas gehennx fuftineant; atque ore impio aflerunt nec in Coelum animas pbrum efle recipiendas nifi cum fuis corporibus in die judicij, ncc impiorum in abyflum antea dejiciendas, tam horrendum & inauditum eftinEcclefiisRcformatis, tamcontra. rium Sacris Scripturis,tam repugnans omnibus Confeflionibus Ecclefia- rum noftrarum ,ut fe indignum reddat nomine Theologi Refbrmati qui vel perfbmnium taliacogitare, nedumdocere & inculcare aufit. Equidem aliquid analogum huic impietati oporteret eum fingerequi negando cum Socinianis mortiscorporalis comminationem contineri tis Dei verbis ad Adamum Gen, 11,17. Quocunquc die comederis morte morierif, fentiret mortis aeternae poenamnon infligi pofle homini per partes, fedeam fiiftinere debere totum hominem in corpore & ani- ma fimuljunctis, eo forte traducensdi&um ChriftiMatt.x,x8. illos non metuendos quicorpus trucidant, ammam autem trucidare non |
||||
|
Vbilejbpbht Cartefian*. f%
poffunt» fed eum foliim qui poteft & animam & corpus perdere ia
gehenna: Verumutbxcprobatiofbretridicul», cumDeuspoffithxc tacere pef pirtes , id eft trucidato cofporeanimam gehennae mancipa- te, & tandem corpus fufcitare & rdlituere animc<ut una in setemum puniantur : fed nort memini ulfi qui Theologi Refbrmati nomen fufti- neret jure, haeC cruda aflerta hodiemorum Novatorum excidiffe» quod: videlicef. afiima quidem poflir concipi mutare ftatum, at non locum, neque Gt recipienda in Ccelum nifi cum fuo corpore, & nomi- natim qtflSd promiffio Chrifti ad latronem converfum Luc. xxi 11, 4.3. bokie mecum eris in Paradyfo, fit metaphorica & quse nullam lo- ci rautationcm inferat : quse omnia Cenfbrmeus deniat infuis notii ad meum SjJtema,non uno loco: Optime quidem & per neceflariam con- fequentiam ex fuis hypothefibus Pfeudo-Cartefianis, fed peffime flc Achriftiarte, fi attendatur authoritas ScripturK & conftans doctrina Ec« clefias Refbrmatx. X C V11. Etenim ut incipiam ab illo Lucx teftimonio quod modb
citavijpromittitur a Chrifto latroni converfo non tantum ftatus melior, fed revera fedes fceliciffima in Ccelis,illo ipfo die ei obventura:etenim ut ipfeChriftusmoriendofuam animamin manus Patris deponebat, fic pollicebaturipfipeccatoriconverfb animam ejuscumfuaeodieCcelo receptum iri; quo validiffimo argumento noftri expugnant errorem Pontificium de animx Chrifti pertux morristriduuin defcenfu locali ad inferos, ut ex Limbo animas Patrum liberaret,eafque Ccelo per fuam afcenfioneminferret: Fatemur quidem Ccelum beatorum Paradyfum appellari a Chrifto, phrafi apud Judxos recepta per metonymiam figni pro re fignata, quia paradylus terreftris five hortus Hedenis typus fue- ratparadyficceleftisj fedtamen nomen eft non ftatus tantum, veriim primb & potiffimum loci illius in quo ftatus ifte f celicior obtinetur: nec enim de ftatu fed de loco ufiirpatur ab Apoftolo Paulo 1. Cor. x 11» x. 4.. ubi pro fy nonymis habet tertium Ccelum & Paradyfum, qub fe ra- ptum profitetur, etfi nefciat an id fa&um fuerit per fimplicem exftafim , anima fua manente conjunfta fuo corpori, an verb per tranflationtro rcalem fux animx in Ccelum, ad illud momcntum realiter fepararse a iuocorporc, ocfolutoad tempusvinculo unionis oaturalis inter haeo |
||||
|
^ De Ahuf*
duo. Quod C attendarau» ad argumenta quibus ex Scripturis noftri pro-
feant &ccontraSocinianosanima. immortalaatat. ,& contraPontmao- animasfideliumconfummato fuocurfu, nondetrud, mPurgatorium iWm,ut ibi eluant reliquias fuorum peccatorum.fed il_c6 poft raortem mcceiurareapi, deprehendemus Novatoresnoftrosadutrofqueacce- dcre per hsec lua nova cogitata, & Adverfariis Da & Ventaus h?rbam turpiter per grande prevaricationis fcelus porrigere, argumentaquc noftrorum rclpuere ac evertere. X C V111. Phrafis eft non iufrequens m Senptura, prclejtim apud
Mofem, quaquimoriturdiciturad patres luos recolligi, quaprocul- dubio fienificatur animam morientis recipi cum animabus praedcceiTo- rum fuorum eo definitoloco quem ipfis aftignavit fummus Arbiter vitx &nec_, ad quem proptcrea reveru fpiritum dim pulvis in pulverem redit, teftatur Salomon Ecdxn,g. Hinc Patnarchx fe peregnnos proficentes in raundo,qu„rebant fuara patriam, nempe cccleftem, quam noverantfibi aDeo praeparatam Heb.xi, i+. 15. i6.Hancautem ci- vitatem quae habet fundamentum, cujus relpeau noftrum mfrw* debet efle in Ccelis PhiL 111.10. efle fupercceleftem, quam Chnftus inerefluseft tanquam prxcurfor nofter Heb:vi, zo. e6 profefhisut nobis pararet locum joh. x 1 v, i. qui negavent aflignatam animabus re- demptorura fanguine Chrifti, eflequc fedem propne didtara aeternas quieus ipfis deftinatam Apoc. x 1 v, 1 g. a in os Scnpturx contradicet: &quicquid garriatde ftatu, negatoloco, tacite dicet ammara aim animaU perire, fibique prophanum illudoccinet, Ede, luJe, btbe, poltmorPem nuUa volupas. Et cum diferte Scnptura teftetur A&1. a? Tudammoriendoinfuaapoftafiai»>«w/oc«OTabufle, quisdubi- tabitfuurnitidemlocumconfequianimam piam, eoquetranfire,cum exhoccorporbergaftubdimifla, deferturin finum Abrahami, jux- . taChrifti parabolamLuc. xvi. 19. ro. &c. qu_-Chriftusexprofeflb docet animas fupcrefle poft mortem, earumque fmgulas (uum confequi ftatum&locumj bonorum, quietis, refrigerii & gaudii, malorum, cehennse, pcense & fupplicii graviflimi & seterni: Dico non ftatum tan- rlim, fed&locum, cumfinus Abrahse nihil aliud fit quam regnum calorum, ut latis patet ex Matt. v 111,11. Et ne dubitemus de loci r mutati- |
|||
|
PbilofophiJe Caiteftana. 7f
mutatione, ideraChriftusServatoribidem Luc. xvi,«i. fuadetutex
nnmmona iniquitatis nobis paremus amicos qui cum deficiemus nos redpiantintabernaculaxterna, qux nemo negaverit locum effecer- tum & proprie di£tum, quem Deus prxparavit fuis ajaftis mundi fun- damentis, & qui noroine tertii C«/*&P<»r<ii>^alibiexprimitur. - XCIX. Eodem nos deducit Apoftolus PaulusPhilip: i. xj. ubi profitetur cupere (e diffolvi & effe cum Chrifto, quod id fibi multo me- Hus fit. Diffolvi autem five remigrare, opponit Apoftolus permanfioni in carne, ut ea ratione fignificet animam- piam poft mortem mutare domicihum & fedem, & adeffe prxfentialiter jpfi ChriftoinCcelo: unde etiam Petrus fe brevi fentiens moriturumx.Pet. 1.14. aiebatfe depofiturumhoc tabernaculum,& ficalibmigraturum. Sed prxfertim a.Cor.v, i.i. &c.Apoftolushanclocimutationem fidelibusper mor- tem obvenire rufifftmedemonftrat: dicit enim nos fcire quod ubi terre- ftris hujus domus tabernaculum fuerit diffolutum, (corpus enim habet pro animx xdicula ex luto & fputo conftrucla,) nos confequuturosx- dificiumaDeo, nempe domicilium non manu fa<£fum, xternum ia Ccelis: id eft revera animam noftram in Ccelo poftmortemaffequix- ternum glorix lmmarccfftbilis domicilium, & domum hanc kteri- tiamquaminterrishabitat cum marmorea in Cceliscommutaturam; quod utique mutationem tcD ubi luce meridiana clarius demonftrat; qualis obvenit militibus qui poft quam hyberna fubpellibus tranfege- runt, fubeunt urbes munitasin quibusabundant deliciis: ideoApo- ftolus lubdit nos in hoc terreno tabernaculo fufpirare oneratos, expeten- tesdomicilio noftto quod eCceloeftfuperindui, qub mortalitas avi- ta ablorbeatur: Obfervat enim & urget quod dum fumus in hoc corpo- re, peregreab fumus a Dominc, adeoque conridainus optemufquc potius migrare e corpore & ire habitatum ad Dominum, ut Beza ver- tit: unde ftudemus, inquit, vel ambimus, & in corpore advenx & ex corpore migrantes, ei effe accepti. Certe quot funt verba in hoc Paulino fermone tot funt fulroina quibusTheomachorumnoftrorum giganteus error disjickur, quo audent animx feparatx, omne ubi poft mortem abrogare, & hdelibushocunicuminmorteiblamende- negare quod Chriftus Jefus fic ad fe eoru fpiritum recepturus, & in gau» K diifui
|
||||
|
9$ De Abuft*
diitmpbffeffionemintromiffurusac fubipfomortisamculoeorumani-
tnasad immottalitatem ccefeftem twdu&unis. VerumiftiNpviCar» tefiani dedoamtCbriftianum in artkulo fuse mortis contemplari Coclos «pertos» rbique videre Chriftum confidentem a dextrisPatris, fibi- que coronamoftendentem&manumporri^ntera.j quofiducianter& pknus gaudiiilli dicat cumStephanoA&.vn. jro,. Domintjefu fufi cipe fpintum meum, C. Nec foliun impio hoc dogmate evertunt ifti homm^s omnem
ian&orum confoJationem inviia&inmorte, ac palam contradicunt Chriftianae noftraeCatechefijuxtaquam auafi, fj.animanoftra,poft- tfuam i corpore excejferit e vefiigio adCbrifhim ftium cafttt affumitur, veriun etiam varios errores jam fepultos ex orco revocanr & priicas haerefes omnino rcfodiunt, Hic fuk plcrorumque veterum Patrum naevus quod ftatuerint animas iancWum iu neicio quibus fpccubus fiibterraneis affervari, Coclo exclufiffimas ufquead diem judicij. Sixtus SenenGs Btbl. Sanche iib. 6. amot. 34.?- muka veterura loca refert in eara fententiam, tanquam fcopulos ineorum le&ione prudenter dc- clinandos; & diligenuflimus BlondeUusin opere de Sibyllislib,x.cap. a. obfervat huncerrorem Antiquitati propinatum fuiffe ab hvpobo- lytneeo & faliario fabro carminum Pfeudo-SibyUinorum. Jam ver6 noftri male feriati Philofophi hanc crambem recoquunt, & animas pbruro negantCcelo excipiendas ante diem rdurrc&ionis; & eara- tione Johannem vigefirnum fecundum Pontificem Romanum ab il!a gravi hxrefi liberant quamomnesnoftriTheologi & quotquot in Pa- patu reclamant infallibilitati Papae, ei impingunt, quodecuit cum Ar- menis & Grxcis animas fanctorum non vifuras Deuin nec receptum iri in Coelum ante diem judicii*, fiquidem juxta hoc novum iuum dogmaidomnino afferi & ftatui debet, Begardorum quoque & Beguinorum haecfuit damnata fcntcntia, apud Prateolum delLz- reticis Itb. z. hominem foffe in pr&fenti vita finaltmconfequi beatitu- dinem, juxta omntm gradum perfeclionise^ttmhabttttrusefiinCoslefti fatria : adeo autdtmut btcreddatur imfeccabilis & tantd cumulatm grattd ut amfltusinta profictrt nonvaleat. Nolimhic odiolam, ve- sun. tamen, inftituerc comparationcm inter hotficmos deliros & illos iraucel-
|
||||
|
TMofopbut Carteftan*. jy
fraticcllos .• nam & Vii geftiunt ad impeccantiam & infallibilitatem ,
ejuique prlncipia ponuntin fuo libero arbitrio, ut fupra vifum tft: Sed velabiblutam fcelicitatcm animxpoft mortem debent negare & cum veteribus Ambicis, quosOrigenesadmelioremfrugem revoca- vit, & hodiernis Socinianis, eam interitui fubjicere, quod revera velle videntur fed eloqui non audent; veleamprorundotWnodemeriara cogitare cum Pfychopannychiris a noftro Calvino tam fortiter debella- tis & hodiernis Anabaptiftis pluribus; aut ialtem cum Begardis illis con- cipere fummam fbehcitatem poflibilem extraCcelum; autcumBrrn» tio, Behcmio, aliilquenonnullisheteroclitisUbiquitariis, tale coelum Dei imaginari quod 'ad animas iftas ftertentes & immotas manentes cx- tendatur,fceucioremillisftatum quamante mortcm collaturum. Sci- licet tantse molis erat Cartefianos conceptus obtrudere Eccldix, e- jufque docrrinam (acrofa.n£tam depontedejicere. CI. Quid quod ifti homines dum animx poft mortemomne ubi
dencgant omnemque motum localem per quem reli&o corpore alio cmigret, communi omnium gentium & populorum repugnant con- fcnuii, juxta quemanimam au6 abire in morte, omnibus perfuafifli- mum eft. Py thagorx metempfychofis adoptataa Judaeis in hunc diem, & per totum diiperfa Orientem, ftatuit animas fedes mutare & de cor- poribus in corpora tranGre. Gentiles animas putabant Gfti Rhadaman- utnbunali, ut ex illius fententia vel campos fubirent Elyfios, vel ia tartarum demergerentur, vel variis in locisexpiarcntur &expurga- rentur, ut fcuse defcribit Virgilius KS&ntidc 6. Barbariflimx gentes ■deprehenfx funt a «oftris apud Indos, qux cenferent animas poft mor- tem abire trans magnos montes, ubi tripudiis & faltationibusconti- nuisxvum fxhciflime tranfigant: & Spartianus mAdrtant Vita re- iiert eum moribundum inhxc verba prorupiffe, > . Antmula ,vagula, blandula, Hoffts comeffue corforis*
Qjt* nunc abibis m loca,
Pallidula, rtgtda-, nuduU*
Nec ut foles dabu jocos ?
Sed bonusiUevirnonimpalluerat chartis Cartefii, ncc ita abftraxerat K x cogi-
|
||||
|
■76 DtAbufu
cogitationem abextenfione, utpuraret reicogitanti in fpatio exten-
fu locum & ubi definitivum citra contradi£Konem aflignari non po£ fe. Quanquam &hic noftri Philofophi non fatisfecum conftantialo- quuntur : agnofcunt enim animam hominis cfle in corpore, utPau- lus loquebatur de Eutycho A<5t. xxi. 10. ut eum vel revixifle, vei jamjamrevichirumfignificaret, dicendo animaejm in ipfoefi: Nec rantumita eftincorpore, faltem definitive, ut interea non fit alibi, verum juxta ipfbs fuam fedem & fiium ubi obtinet in glandula pineali» nride fuasexercetfun&iones : igituraut debeteflealibipoft mortem* aut debet in corpore remanere, aut neceflario nufquam eft, ut ifti ioquuntur, ideftdefinitefle. Adde quodanimaepiorumpoftmortem, fi praefertim funt perfona:, ut volunc noftri Novatores, debentper* linere vel ad Ecclefiam adhuc militantem", vel ad triumphantera I prius credo non dixerint; at fi pofterius ftatuant, debent in ccelo col- locari, fiquidem meus Cartefianus Cenforad Syft. mei loc. y.§. 40. jure negatChrifti animam defcendifle adinferos utdeillis triumpha* let, quod locus triumphi non foffmt ejfi inferi, fedcxhtm: ita Pfcu» dopropheta a fuo jumento redarguitur. 1 Cll. Non nefoimus extare in BiblibthecaTatrum, tom. 4.. opuC-
culum Claudiani Mamerti five Mamerci Viennenfis PnsbyKriydeftat» tnima, contra Fauftum Reghienfem Semipelagianorum in Galliis Pa^ triarcham,qui ut mihi probabile eft,ex opufculo Auguftini de tjuantitate amma male intelle<£to, aut in fequiorerri fenfum detorto&ftudioilh' contradicendi, tra<Sfatum fcripferat decreaturis & quodillisincorporei mhilinfit, quoanimamipfamceucorpoream&locoextenfampropu- gnabat: Claudianus verbillife oppofiturus tribusfuislibris<&^<j/#tf- nim*i illocalitatemejusvehementer defendit, non utique inordine ad v^definitivum,dtquononquanebatur, fed ad u\n arcumfcripti- vumquodFauftusperperam &parumfaufteillitribuebat. Jamautem cum Angelorum motum localem afleruerimus fiipra, non eft cur ifti homines eum denegent animse feparatae: cumenim & moveat lpfa cor- pus dum ei ineft, & cum eo moveatur, non debet ejus deterior concipi conditio ubi corpus deferuit»ut motus & loci expers maneat. Quid quod hominei concedentes Angelis aliquod ttbi dcfinitivum» faltem cum operg,
|
||||
|
PhilojbpBia Cartefian*. fy
©perantur ad cxtra» ^oipfo deprimunt animae coaditionenii .quod
cum ei abrogent omne ubi, etiam debent illi denegare omnem operati- onetnadextra< & quamvisfuperiusvelinrerius,dextrumvelfmiftrum» &c. non conveniat animse per fe, xum haec fint &c notent relationes re- rum corporearum inter k, attamen poflunt Uli con venire refpe&u Ipa- tii definitivi quod obtinet, cui aliae foatii partes funt fuperiores aut infe- riores, dextrx vel fmiftrx. Fruftra etiam ubicationem animx revulfo- ris ab ip.fius operatione & cogitatione, cum nifi fi t ubi cogitet & ope- retur, necefle fit eam nec operari nec cogitare: & abfurdiffime nega- verk animam alieui loco prxfentem efle, quam pfxientem corpri & glandulx pineali lnclufam inftar aranei in fuoforamine, &fateris&i» maginaris. Finio argumento D. Heydani jam ante commemorati; A- nima ieparata vel nullibieft,velalicubi,velubique: ubiqueeam efle non dixeris, quodidfit folius Dei, etfi tale quidpiam infinuare videatur Hieronymus contra Vtgdantiuin: nullibi fidicas eam efle, ejus ne- gabis exiftentiam; ergo aliquod ubi debet obtinere, & alicubi ftatui. CIII. Qujd veroad ifta reponent iftihomines? An confugient
ad luas tlaras & diftinctas perceptiones, quas volunt haberi pro in- ternjs revelationibus Divinis, (ita enim loquuntur,) & fic xquari Sacris Scripturis ? Sed hoc foret Quakerifmum Philofophicum introducere, infolenterque recedere a principiis ipfius Cartefii, qui agnofcebat vel ex- a&iffimum rationis lumen infrarevelationis Divinae certitudinem fubfi- defe. An querentur, ut folent interdUm, fibi objici Scripturas Anabap- tiftico more, ciim non in verborum foliis, fed in radice fenfus & ratio- nis fitum fit Euangelium, Hieronymotefte ? At nos non infiftere legi- timofenfuiScriprurxin iisquxfiipra protulimus, facifius dixerint ifti homines, quam probaverint. An clamitabunt cum Socimianis & impio fuofcriptoreparadoxo</e %hdofofhia inteprete Scriftura, textum ia- crurn ad fux rationis Philofophicx amuffim efle exigendum?Sed hoc ni- hil aliudforet quam prxconceptas fuasimaginationesoraculis Divinis fubftituere,&univeriaBibliade ponte dejicere, ut eorum loco Car- tefij opera reponantur. An denique pertendent ea quae radioSolisde- fcripta leguntur in Scripturis de mutatione fedis & loci animarum, poltauamjexjboc corpore excefferint, ut bonx Coelo donentur, irapjae K \ in
|
||||
|
i
•J% DeAhufu
*n tartaruffl demerganturv juxu illud Pauli Heb. ix. vf. Stawtum
•eft hominibus iemelmori, poftea vero judicium, de fola murattone ftatuseffeintelligenda? Verumidforetnon.eXplicareScripturam, fed evertere & obloqui ipfi Soli: Prseterea quae hk obtrudunt incautis ckftarus mutatione, abipfis proponunturdemum dicisgratia, quo. njam ex fuse Philofophise principiis anima feparata incapax eftvelme- minifleprseteritorum,velfperare auttimere fututa, vellaetariauttri- ftari & doiere de praefcntibus, cum ad taks operationes requirantur varit motus nervorum fc varia iuclinttio glandulz pinealis, quibusanima deftituta non magis capax eft iftarum fun&ionum quam citharaedus uilius foni mufici cdendi & eliciendi, fua cifhara deftitutus &t poft* quam conftac» eft. Qua-re multomclius fecerint fiunoverbo dixe- nntquodlentiunt, animaminterirecumcorpore, necpcenae velprae- tnij extra iiiud capacem cffe. CIV. Si dixerint Deum immediate cosdem motus & effeclus pofle
in anima foparataexciure, qui in anima conjuncla corpori excitan-
. tur per particuias infenfiles nervos varie afficientes & varias inclina-
tionesexcitantesinglandula pineali, primum deferent fua principia &
Pathologiae Cartefij rertunciabunt: Deinde fuppeditabunt nobis argu» mentum contra fe, ut pertendamus pafliones Chrifti quas in aninia flia fufttnuk tum in horto OlivetituminCrucceaiqueacerbiflimas, non pependifle ex corpore juxta eorum Pathologcmata, fcd exciutas fuifle immediate ex (enfo rrae Divinae in noftra peccata, faten t ibus Scho- lafticis dubitandum non efle «fuod adtnttmum animi dolorem pertinet tfuinfummitt m Chrifto fuerit, ut loquitur Catechifmus Romanus far. 1. de 4-art. Symk caf. 5*. §. 13. prout etiam Thomas aflerit eum paf- fom efle m animafertriftitiam, tadium & timorem: Terti6 fi Deus po- teft per luraen gloriae excitare affeeluai gaudij beatifici in anima (e- parata citranervorum & glandulx interventum, curnon poteritcie- re per lumen gratiae &n<%saffef2us devotionis, wfi, milericordia:, pceaitentix, ipei, charitatis, fiducix 6cc. abfque interventu particu- larum infenfilium & motu nervorum, quibus a Cartefianis adfcri- buntur? Quartoeumankna fitpfaeditafacultatecogkandi.omneique Wm affe&us juxu bos nihil aiiud fint quamcogkationes,quklnipo!f-t t- I » in |
||||
|
Ththfofbue Cartefiana. ff
in corpore eawsc fceogkatkmwelkeie.quaspoteftfufcir^extracv-
pus fine elateriis iftkimaginarii» automauhumani,quae Cartefius ex- coeitavitPDenique, quod palmariumeft, fiDwaiwnediatiinaniri» feparata damnau excnat ejus uolores quiconferunturvenmnonmo- 2 & igni qui ncmextinguaur,debebit quoque author efle in illa defperationis,odijDivim & bkfphemiarum micquatjftos doloresm- females comitanrur : quod quo jure ftatuant, ^videtintipfi. C V Quod fi tanto ferebantur lmperu ad Cartely Philofopne-
roata lonee" iatius fuiffet non foliim dodrinaro iUius Pelagianam &
Tefu.ticamdearbimi humani viribus,admoduJum Orthodoxae Verv
"tatis reformare, verum etiam ultrarerum corporearummetas non pro-
Clire- prout ipferhet mfignkMathematicusfeconunmtmtrahoshro^
r« nubd iofa Mathefis fuum obje£r.ura corpore defimtum habeat; &
tunc potuifcntper nos foh <orpon locuma%nare, nempe circum-
fcriptivura, & raotura, nempeeuroin quo mobde raovetur perpar-
tes tum fui tum med», acearatkme rehnquere Angelo&anims fe-
paratse fuum locum definkivum & fuummotum localemeorumna-
Econvemenrem & a corporeo diftinaura : Verum foramx fu*
temeritatis reveUere limites Scterrainos pofitos m Schohs Theologjos
convenienterScriptune, perquosUbqu.tas ffve Ommpnefenua Dei
reXTva fic explicatur, utetiam ubidefimuvumfpmtuum*arcura-
Svo corporum bene diftinguatur. Sedneque meo fo urohNo-
vatores PhXphum Cartefij trahunt per cnnes, eam apohcatun rna-
«" plane difpW, verum etiam e6proceifcrunt vxfan.a:&furo-
n quia Cartefius fepeexcurrit mlaudes PotenusDwms, rao-
rrPontifico, ut illud aiylum reluiquat apertumcaufetranffubftan-
fationis & plebk deea perfuafionis, etfi tara multa fecum involvat
cux rationi reax repugnant, ejus fimy magis quaro Dilopuh au-
KueTe.utconcepusverbts raeusCenforad Syftemaus me>loc»m
Tktr&fa*. ^onfofe Jnob» Jetermmm anDeuseapftface-
relL 'implkant contrad^tonem , cum fotentia Desfit mfimta.noy
ZXm, tunc omninl foneremns Imites frtmtuzDrvmanobvpon
TJJtos aJeo ut refpedJDetmhtlaliuJ fofmusJueremspfbsk^
T^JrcfW* $*** Det-.reUau* etfi fint_ «*rj*n,.m
|
||||
|
to De Abufu
" fint fefpe&u Dtt impofftbilia d nobis determmari non fojps.
C VX Horretartimuscum iftalego:non potuifletenimturpiusquis-
piam prxraricari in caufa Etclefiae & Veritatis: Nam extendereOm- nipotentiam Dei ad ea quae impliant contradic-rionem, eft una litura in« ducere orrinia argiimenra quibus Adverfariorum caufam in negotio Euchariftico impugnamus, quia implicat contradi&ionem unicum Chrifti corpus prxfens efle per indiftantiam loci & fine ulla fui ex~ tenfione in omnibus particulis panis Euthariftici» ubicunque Sa- cramentum hoc celebratur & adminiftratur; corpus Chrifti efle in, rum & fiib pane indiftanter per penetratrionem dimenfionum; ex pane fiericorpus Chriftiquod multisfaeculisillipani praeextitit; fubftantiam panisannihilari remanentibus tantum illius accideritibus quaeexiftant fine omni fubje&o; ex ejufmodiaccidentibuscorporapofle nutriri vel gigni vermes &c. Cum Adverfarii anoftris his&fimilibusabfurdita- tibusurgentur, refpondentDeumefleOmnipotentem, cujusfummae Potentiae illa non repugnent, ciim praefertim tam abfblute dixerit Chri- ftus de pane quem diftribuebat fuis d ifcipulis, hoc efi corpus meum\ noftri vtro regcrunt Omnipotentiam Dei ad talia extendi non pofle quod implicent contradi£tionem, prout fton poteft Deus factum infedtum reddere, aut»*ut loquitur Hieronymus adEufioch. Chmomnia pojfit Detis, fujcitarevirginem non potefi pofi ruinam, quoniam talia pofle potius foret impotentiae quam plenae potentiae, ficut docet Scripturaj Deum nec mentiri pofle nec pofle fe ipfum abnegare: cum etiam fa- niores fere Scholaftici agnofcant Omnipotentiam Dei non extendi ad contradictoria, e6 quod faceret idem fimul efle & noneffe, &duas conrradictbrias efle fimul veras, & fic defineret efle prima veritas, norma & menfura omnis alterius veritatis in mundo. Diflinguunt qui- derri Philofbphi inter id quod implicat contradictionem ex parte rei tantum, ut corpus efle inextenfum, &idquodimplicatexparteDei, Ut eleitos perire, reprobos fervari: Sed interea tamen accurate loquendo contradidtioquai fetenet exparterei, etiamfetenet exparte Dei ceu primas veritatis, cujus ideis conftantibus & aeternis de natura corporis repugnat corpus dari inextenfiim» id eft quod fit fimul corpus & iROneorpus. t; • l •-•; , CVII. Non
|
|||
|
Vhihfofhi* Cavtefiarta. fl^
C V11. Non exculat vero infblens hoc & falfifltmum dogrria, quod
ftatuunt ejus authores ea qua refugnant natura creaturarum non efie ad- mittenda<, donec de iis aliter clarefuerit revelatum: Nam prxterea quod Adverfarii pertendunt,quamvis falsb, fe niti revelatione Divina,cui noa funt opponendas contradi&iones in adje&o, b«c exceptio fupponit dari vel pofle dari contrad i&iones & repugnantias evidentes ex parte rei,qux tamen firmentur authoritate &c revelatione Divina, quod ftatui nequit. Quin ifto paradoxo fua vineta csedunt noftri Novatores, & omnes fuas claras & diftinftas perceptiones in hoc ftagno lutulento extinguunt: V. G. ftatuunt nonpouedaripluresmundos, quod implicet contradi- cKonemduocorporaconcipere tt le mutuodiftantia, inter quae tamen flihil mterfit; ac fi conciperes vallem fine monte, vel umbram finc luce: at facilk eiitexceptiockfumptaex omnipotentia Divina cui com- pedes non debeas injicere:Aflerunt Solem quiefcere, quod repugnet fuo judiciotam vaftum corpus tantillo temporis (patiotam prolixuraitere- metiri; fed excipietur vel nihilhic efife contradiftionis, veletiamfi contradktionem implicaret, id tamcn Deumpoflcquodtamclare in iuo Verbo nobis revelavit :Pertendunt implicare animam ullo loco defi- nitive contineri, auttranfire delocomlocum;atreponeturhuicimagi- nariae eorum contradi&ioni contrarium nobis a Deo revclatum, qui poflit ex quae implicant contradi&ione' s Et fic omnes controverfiae quas per fuam Philofophiam deciias vellent, eruntexScripturisventilandx & difoutandae. Applicemus & hoc quaeftioni fupraagitatse de infinita» te Mundi: etenim meus Cenfor agnofcit cum ratione pugnare ut fiat attu infinitum,(ed quod lepidum eft,fubjungit quodnon repugnet velfitfy temfuodofitndinonpojfit repugnart ut Deus faciat infinitum extenfiont velmmero: Quafivelid poflit facereDeus quod repugnat heri juxta fanam rationem, vcl non deberet effe aclu infinitum quod infinitum eflet extenfione vel numero. CVIII. Ut autem doleo vices Ecclefiae, cui talia opinionum monftra
propinanturaparadoxis iftis ingeniis, itajufta fubeflttcaulafufpican- di talibus inefie occultum iniquitatis myfterium & (ubleftum confilium fenfim finefeniuReligione Reformatam evertendi 6t viam complanan- di ad Papifmum, aut etiam quid pejus: fiquidem in eodem Annotatore, L multa
|
||||
|
11 De Ahtfit
muhadeprehefldoeodem fciaentia: Nominatim quodobfervatadlo-
cumjoh. vi,4.5-.mihicitatum Syftemat loco i.§.j 1 ■ tiiic promijfientm eontinertDninam Veteru Tefiamenii de Novo % quafignificttur qwd non ita qutmaJmodiim inVeteri Ttfiamtnto fideles dtbebant fmdere abore fuorttm Sactrdetum &Doc7or*m>quibus tanquam Diis,tanquaP*dago- gts,tanquam Patribus carms fubjiciebantui-ftd qucd in Nove Ttfiamento magts ex ipja Scriptura ferffkui fint cognituri qux nectjfaria fint ad faiutem,& quodmn ampltus fint futuri fubjeili mandalis hommum,pro- tttjubjttti erantfub Veteri Tefiamento ejr quoadcnhum externum, modi tfiamandata nihtl contmerent quodcontrarium ejfit mandatis Divinis; cumfub Novo Tefiamento m cultu Dhim nulla alia mandatafint fufcim fienda quam Dtvina. Hasc quidem Vir ilte Do<5tus defumfit eft ex Coc- ceio, ui viperaabafpide venenum mutuatur: (liicenim etfi aliquan- tiiper jnolfius, fimilia habet, Syfiem fm cap. 6. §. 87. & 88.) interea tamen fi penitius excutiantur plura continent perniciofiflimx eontequcntiae & 111 fe falfiflima. Levius eft, quod falto ftatuit fubje- £ros fuiflefidelesVeteris Teftamenti Sacerdotibus & Dcxfroribus fuis tanquamdus; illud enim Davidis P&l» lxxxii,6. dixiDiiefiis, dc Judicibus&Principibus ac Magiftratibus in Politia, non de Sacerdo- ribus&Do&oribusin Ecckfia eft intelligendum. Sed primo falfum eft fideks Novi Teftamenti minus debere efle obnoxios fuis Paftoribus Ducloribus & Do&oribusquam pios Veteris.Nam Chriftus dixit etiam Apoftolis, Qui vosaudtt meaudit Luc x. 16. & PaulusHeb. xi 11,17. vult ut ipfis obediamus & fubjiciamur ,• Quin & ipfi etiam noftri fiint & Paedagogi & patres, ut colligereeft ex 1. Cor. 1 v, 1 e. Secund6fallum eftpiosV.T. dcjure fubjecxos fuifle maudatis hominum in iis quae ad cultum Deifpe&abant, cum tam multis in locis fufhcientia & perfec"ha Scripturae, cui nihil addendum nihilve detrahendum, & juxta quam fo- lam Deus foret colendus, adftruatur: Chrifto ipfb ln Euangelio decia- fantepoft Efaiam Prophetam fruftracoliDeum do&rinis&mandatis hommum Matt.xv,9. ac paflim reprehendentetraditiones& deuterofes Judakas. Tertio falfum eft vel jus fuifle Sacerdotibus & DocToribus Sy- nagogxpopuloimpnerenovaoneramandatorumhumanoriun,pras- Kt ea cjnse LegeDei imponebamur,talia damnantcChi iftoMatt.xx 111, |
||||
|
Philofepbi* Cartejtana. %%
$. vei pios illiuj temporis de jure & in confcientia obligatos fuifle ad ifto-
rum mandatorum bumanorum obfervationem; fiquidem conftat ex Deut. xvii, ii. adftri&os demum illos fuifle Superiorum fuorura decretis in ordine ad ea quae Lege Dei praefcribtrentur & quam ilU decuiflent CIX. Hk verb via ftemitur ad Papifinum repetcndum citra
fcrupulum:Curenim, dicet aliquis, minus dcfcratur oblcquiipafto- ribus Novi Teftamenti, quam Leviticis? Cur non eos aeque ut Paedago- gos & Patres in Chrifto fufpiciamus ? Cur non tantundem ipfis iicebk m ordiue ad Dei cultum perfua mandata& fuastraditiones,ac illis, cum praefcrtim etiam negent fuas traditiones ipfi Dei Verbo (cripto ad- verfari ? Nempe repofita in arce ilia Do&orum in Synagoga poteftatc, quam hiNeoterici illis vindicant abfque Scriptura& contra Scripturam, Scripturariihcetvoluerintfpeciatimaudire, nulla poteft excogitari ra- tio eam denegandi hodiernis Euangelu miniftris, & fic non id orane admittendiquod Praefules Pontificii ufurpant in confcientias hominum & plebem Chrifti. Multo plura fiint his fimilia exquibus conftat hos Novatores agitare nocentiflima Ecclefiae Reformatae confilia, de uni- verfa Theologia noftra per novas fuas hypothefes & cogitationes fundi- tiis evertenda, ut fic vel Papifmo vel Mahumetifmo vej etiam Indiffe- rentifmo & Gentilifmo, via complanetur indubitata, njhil que admitta- tur praeter claras & diftin&as perceptiones quas fblent ifti homines ja&a- re & Enthufiaftico morc fibi vindicare : Quoidclariuspatefiratfpeci- minisgratiaaliquothicfubjiciam propofitiones excerptas ex Notis mei Cenfbns ad meum Syftema, circa quodidemfercmolitusvideturac olimjefuitx circa C&eche&mYalatinam iCumezmExcatvinificatam edidcrunt: voluit enim Syftema meum non tam exmarefianifare, quam excalvinificare, & fervato ordine materiarum, ad novos fuos conceptus totius Orthodoxae Theologix everfivos refbrmare. C X. Statuit itaque primb propenfionem nativam ad religionem
quae fupereft inomnibus, nonefleeoufquedepravatam ut nihilprae- ter monftra fiiperftitionum proferre poflit, quod afhrmaveram loco i. §. 6. fiquidem juxtaipfum abfolute loquendo fojfit hemo attenden- do ad naturam Dci, invemre cultum Dti natttrakm, etji tamen ilk cuU Li tm
|
||||
|
U DeAlufu
itts homim ftceatoti mn ftfficeret: quod an conrenkt curn PauFo
i.Cor. ii. 14. x.Cor. 111. 5". viderit ipfe. 1. NegatTheologite>ut nititnr revelatione Divina 5 conclufiones»
tfertitudine fiiperafe concluuonesfcientificas, & pertenditcertitudinem utramque effeaquemagnam, necunam majorem altcrdftatuipoffe,ad hcum i.§. 10. Quafi ratiocinia huraana paris fint authoritatis & fir- mitatis cum Dei Verbo. 3. Ad ejufdem loci^.5:. ficloquituf; RatioreBaaquependetdDeo
mc revelatio, imo quaper rationemretlam cognofcimus,interneDeuscen- fendm■ eft nobisrervelare,ut poteque authoreft iftiusufusreBarationis', Quod longe propius accedit ad doctxmam Paradoxi Anonymi dc Pbi* lofophia mterprete Scrtptura, quam ad Scripturas iplas Canonicas V. & N. T. 4. Ibidem juxta Cenlbrem narnmcPbilofophiit Col. 1 r. 8i inteK
ligitur docJrina Rabbinorum, quam mmine Philefophia jaititabant ,per ejuam impanebant hominibm ea bnera d qttibtts portandts fnb novo fte- dere fumm liberati; cum tamen Interpretes noftri communiter id ex1- plicent de Philofophia Gentilium. 5. Ibidemad §. iS.^fdSxxxt^rcvelatiommfimhominibusprudentibm,
nt, inquit, Pattlus loquitur, ut prudenhbus loqttor; item iis qui intelia. gunt Legem: quod videtur non poffe conciliari eum difto Cbrifti Matt. xi. i<). 6. Qmi\:a.tuuntPhilofophiamefteancillanflheologianimisillamde-
frimunt, acfi nihil exfemet ipfapoffet agere, ejr tantum deberetpndere d Jheologia nutu, qnodeft abfttrdum, inquit illeadeumhcum §. 19. indr- gnatus quod fcripfiffem fummx veritati omncs alias debere ancillari. CXI 7. Ad locumi. §. 1 - ftatuit infitam Dei notitiam in eo con-
fiftere quod habeamus mmente noftra ideam Dei,non aclu quidemprajew- tem ,fedquodpojfimus illam depromere ex nobis ipfis, atque ftc ex illaDei txifttntiamcognofcere; quod mihi videtur notitiam Deuion mupotentid nobis infitam ftatuere, nec magis nos naturaliter Deum noffe quam fi» guras geometricas aut regulas algebrxj quarum etiam ideas iftiho- Hiines nobis naturaliter volunt ineffe. 8. (^uamvis acriter Do6br Sybrandus 8c alij contra Vorftium dcfe»-
derint
|
|||||
|
%.
|
|||||
|
ThitofophiaCarttfiavA. * %f.
derint Deum definirinon poffe, quod & ftatueram/octf2,§.x. ista-
men aHerit quod fiper Jefinttionem tntelltgamus exflicationem ejjentia, ut, inquit, rtveraideft, nihil poffit ejfe dijjicultatis ft dicamus Deum definiri, nec obftare quod dixeram id quod eft infinitum definiri non pofle: licet definire rem, fit ejus fines & terminos defcribere, q.ui cum non cadant in rem infinitam, eoipfbindefinibiliseft. i 9. Dixeram es loco §. 4. effentiae nomen melius de Deo ufurpari quam fubftantise, tum quod Deus nulli rei fubfit, tum quod non fub- ftet accidentibus: in quo aitme falli (licetnixumconftantifcholarum definitione) quodnonrequiratur adnaturam fubfiantia utfubjietacci- dentibus,fed tantum ut perfe, inquit, fubftflat: licet fubftantia poflit effc & per fe exiftere, quse tamen non fubfiftat, fi debeat obtinere neceffaria diftin6r,io inter exiftcntiam & fubfiftentiam. 1 o. Ibidem §. 11. proprietates quae infunt hominibus & Angelis, ne-
gat effe accidentia, in quo profiretur fe ab omnibus diflentire; & §. 16. refpuit attributorum Divinorum diftin&ionem in communkabiiia ejy ineommunicabilia, quofenfueampropono; quafi poffint negari attri- buta quaedam Divina effeanalogice communicabiliahomini, quin ho- mo negetur conditus ad imaginem Dci. 11. Hoc cum Theologis/^fw §. 19. Deo fpeciatim convenire di-
xeram, eum non agere ut fblet creatura per aliquid fuperadditum ad fli- am naturam , fed per fuammet effentiam : Sed ipie negat omnes crea- turasagerefer aliquiil fuperadditum*. Nam, inquit,quando creatum aguntfine habitu ,per folam potentiam, agunt per ejjintiam; quodrerum potenttaabeartunejjentianon dijferat: quod fanioriPhilofbphiaj reptu gnat: nec vult ibidem, Deum poffe cXicife ipfum determinare ad hoc vel illud agendum , haec futili ratione quod determinet alios. ix. Dixeram ibidem §. tx. naturas Divinam & humanam in Chri-
fto debere confiderari ut componentia in.idaauata, ■vel potius tanquam terminans ejr terminatum,perficiens cjr perficiendum ,fufientans.ejf fuf- tentatum: Sed hoc non fapit illius palato; negat enim fubfiftentiam ali- udeffequam negationem conjunblionts cum re alia, adconfiituendumu- num fuppofitum: cum tamen debeat concipi fubfiftentia ceu modus exi- ftendi completus,nonquifimpliciter rei conjun6tionem cumalia ne- L 1 get,,
|
||||
|
t6 De Abufu
get, fed qui ipfi rei det incommunicabilitatenrquans autem prolixam
Caudamerrorumtrahatillius imaginatio & aflertio in negotio Incarna- tiouis Dominicx viJebjmus fuoloco. C X11« 13. Ademdem locum §. 1 y. non vult dici effentiam Divi-
nam fingularem ideo effe communicabilem tribus perfbnis, qmdfit infi- nita; neque vultid a nobisdefiniri, cum hoc fit myfterium ad quod ra- tio penetrare non poteft; idem repetit adiocum 3. §. 1 i. ubi docet quod effentia Gngularis Divina ( de illa enim agitur ) non communiceturper- fonis, fed poflit tamen in illis ejfe; adeo ut infinitas ejfenti-t non magts faciat ad 7rinitatem,quam ad infinitatem citra revelationtm;ide& revera vult nos tacere ad inftantiam Socinianorum pertendentium ab exemplo hominum, in quibus una eflentia fingularis per unicam perfbnalitatem exhauritur, etiamin Divinis unicam fuppofitalitatem fingulariflimac Dei effentias effe tribuendam. 14.. Non vultad§. t.j. fpiritualitatemDciejusfimpficitatemfuffi-
xrienterexplicare, & ad§. a8. ftatuitquod pofitiveDeiinfinitas nihil aliudfit quamfumma potentia; ciuod nemoante ipfum fbmniaffe vide- tur. Cur enim non idem de fummaejus fapientia dixeris ? 15". Ad§. 31. mirephilofbphaturdeaeternitateDei, & pracfertim
ftatuit quod ante mundum conditumatemitas Dei compleSitur omni~ um temporum dijferentias, quatenm Ut fimul negantur, attamenfi exi- flerent atemitas iis omnibus aquivaleret. Ifti vero doitrinae intelligeu- dae Oedipo vel Sphynge opuseft. 16, Ad§.$6. negatvitameffeattributumDeicommunicabile,eo
cjuodut tribuitur plantis, hominibus, befiiis, Angelis , nihilfonet quodfit illis commune cum Deo; adeoque nequidem analogice: nam de illa com- municabilitate agitur. 17. ^'§.38. nonprobatcommunemTheologorum fententiam,
quae Dei fcientiam naturalem, five fimpikis intelligentia, dicit effe poflibilium, utliberafivew/Zoweft futurorum, i 14 fe habente antc cedentej ad Dei decretum & voluntatem, hac confequenter: vult enim ante poffibiiium ideas in menteDivinadebere concipi in Deo volitionem ipfiuspojfibilkatts; quodrespoffibiks, citm eo ipfo quodhabeant pojfibilita- tcm aliquam reakm,fivepotius aliquam realitatem, dependeant d volun- tate
|
||||
|
. s "Phihfophi* Cartefiana. 3y
tate Divina, & fer confe^uens fropterea fmt poJfiMes auia Deus easpo-
ffibiles voluit: in quo certl mifere hallucinaturjnam cum eadem (cientia naturali Deus & fe ipfum & omnia extra fe poffibilia perf e&e cognofcat, debebit fingei e decretum Dei defui exiftentia antecedens adhancfci- entiara, fi debet dari decretum praecedens ad rerum poffibilitatem : cum tamen ipfa poffibilitas nihil ahud fit quam non repugnantia ad exi- ftendumperDeiOmnipotentiam, fi ipfi libuerit eas decernere: Nam Deusres poffibiles extra fe non cognofcitper earum realitatem, fed per fuammet Potentiam, quam fe ipfum cognofcendo etiam cognofcit perfe6tiffime & quo ufque extendatur, fi ipfi libuerit eam explicare:Per- tendereverout facit, inter decreta Deide rebus iuturis&decreta de poffibilibus efle diftinguendum, nihil aliud eft quam decreti Divini naturam ignorare. C X111. 18, Adejufdem loci §.5-8. pro fua fubtilitate aihrmatDe«?»
fojfe eafacere aua implicant contradi&ionem: & ad §.fejuentem negat repugnare, utfiat infmitum extenfione aut numero, etfi fateatur, cum ratione pugnare fitri atiu infinitum; quafi vero fi daretur infinitum ex- tenfione vei numero, non effet infinitum a&u & cui nihil addi poflet. 19. Adlocum ? • §■ 3 • mire philofcphatur de accidentibus, hic ver-
bisj Cum accidentia non habeant ejfentiam,fedtantumfint modi fubfian- tiarum,fine quibus non pofjunt concipi, etiam non habent diftincJam exi- fientiam ab exifientia fubfiantiarum, fed ejfentia accidentium ut ejfeo- rum exifientia efi illa ipfa ejfentiafub/iantiarum: Certe ncc modus cum re debet confundi, & aliud eft non pofle feparatim a fiibftantiis exiftere accidentia, aliud accidentium quidditatem & effentiamnondebere a fiibftantiarum natura & eflentiadiftingui. ao. Quantum inter fit ad myfterium Trinitatis explicandum & vin-
dicandum,bene exponi quid Citfubfifientia & perfonalitas, quam vulgus Theologommhucufqueper incommunicabilitatem ejr ultimumcom- fkmentumexpreffit, notum eft omnibus.-Nofter tamen adlocum 3. §. f t ejr 6. mavult totam fubfiftentise rationem in non conjunc7k>ne cum alio conftituerej unde fit ut putet perfbnam pofle evadere non perfonam, fed partem perfbnae, & parterr? perlonae poffe fieri perfbnam; qui conceptus, ut fuprajam notatum, inexplicabile faciunt myfterium Trinitatis & In- carnationis. xi. Nc£ |
|||||
|
«Sfr
|
|||||
|
88 T)e Alufu
2, i. Nefcio qui poffit a Sabellianifmo liberari quod ftatuit ihid. ad^.i^.
perfbnas Divinas ab effentia nullo modo difiinUionis difiingui, qui locum habet in creaturis,adeoque nec diftingui reaiiter, nec modahter, nec ra- tione rattocinatd (quod tamen ultimum communiter ftatuitur ab omni- bus) fed per proprietates perfionaies Aicct per illas proprietates tanquam per modos diftinitos exiftendi ipfe peribna? modaliter a. fe mutuo, non ab ipfa eflentia diftinguantur. i.i- Ad § %%. penitus rejicit difcrimen probabile Scholafticonim
inter generationem Filii & procejjionem Spiritus Sancli, quod eo pofito facillimum putet plures perfbnas excogitare. 1%. Ad§. i^- & fiquentes videtur ftudio porrigere herbam Soci-
nianis, profitendo nos non intelligere quomodo unus fit tantumDeus, & tamen fent tres perfina; vAauomodo unaauxaueperfina tn Divints habeat unitatem ptrfonalem ,auamvis habeat communem ejfentiamfin- gularem; vel auomodo ad muitiplicationem perfinarum Divinarum non multiplicetur ejjentia Divma; eoquod hocmyfteriumfitcredendum, etfi non pojjimus, inquit, omnem contradtBionem auam neilunt Soci- niani evohere. Quin nonvult ad§. 47. adlcribi fraudi Arrianorum quod celebris locus 1 Joh. v. 7. de Trinitate, non extet in editione Sy- riaca 6c in quibufdam exemplaribus veteribus, etfi non dicat qui fa- ctum hocfuerit: tantum enim valuifle Artemonis artes ante Arria- na tempora, ut vult, vix credibile eft. 2,4. Non poterunt etiam Principes & Magiftratus Chriftiani con-
coquere quod annotat ad §.4.8. i.Cor.vm. 6. indicari prhiiegium Novi Tefiamenti; nam (inquit) in Veteri Tefiamento piures erant »/ui appellabantur Dij & Domini, ejr auibus Iudtei debebant fubjici: taies &ant Sacerdotes, Magifiratus item & Angeli, qui Eiohim appellaban- tut : at nitnc fideles fitb N. T. non agnofiunt ntfi unum Deum &■ Do- minum : Quibus verbis & Angelorum cultum religiofum tribuit Ju- daeis fiib V.T.& negat Magiftratibus acPrincipibus Chriftianis,nec non Ecclefiarum Paftoribus, contratotam Scripturam ,fideiesfubjicidebe- fe: & illis prsefertim abrogat fiise fuperioritatis clogiumexpreflumhis vexbis, dixiDiiefiis, undeneta Antichrifti, quodfeextollatfuperom- Oe quod d ickur Deus & quod colitur. CXIV. ay..
|
|||||
|
t
|
|||||
|
Philofophi* Carttftan*. tj
CXIV.aJf.Monueram/ow^. i.decreta Dei tninusproprie opc*
ra ejusappellari: Sedadditipfc quod ne auidem proprii loqmndopofftnt apptllariDeiacHones; excofalfbprincipio ,quod <*<5fodemum Ct ubi aliquidfit de novo; quafi Perb novitas rei fitdeeffentiaomnisaclionis & cogitationis, ejus praefertim quam in Deo concipere debemus. Qcttk generatio seterna Filij eft alito Patr is, licet per eam nihil fiat de no vo. %6. Pertendit <*</§. 10, creaturasnonpotuiffemelioresfieri, prout
confiderantur utpartes univerfi, quia adid requiriturcreaturarum varie- tas, rjr variiperfeBionum gradus, unde nonpojfunt omnes aque ejfeper- fefta; fic, inquit, fecit Deus creaturam impeccabtletrr', Angelosni- mirumj ergo debet efife creatura peccabilis, ut ita ejfet varietas in uni~ verfo : Sed praeterea quod res fingulaemundifimtcreataeaDeo valdt bona,ut Mofes loquitur, adeoqueperfe&x infao genere, nec pec- cabilitas, fitimperfe&iojpo/z/wrf, fcdmere negativa perfe&ionis ma- jorisindebkae, Angelos fuifle creatos impeccabilts, cum totcxillisfiio gradu exciderint, falfiflime afleritur. i.j. Ut mutabilia faciat quam plurima praecepta Decalogi, quae
«mnia cceteri Chriftiani faciunt juris naturalis & perpetui, abfurde <Iiftinguitad §. 11. quod repetit adloc. 7. §. 9. inter eapracepta quaflu» untexnaturaDeiejr ea qua fluunt exnatura rerumcreatarum; Priom facit abfohte immutabilia, pofteriora nonnifi ex hypotbefi voluntatis di- vinae : acfieaqu«fluuntexnaturahominis,ceuconditiadimaginera Dei, eoipfbinDeinaturam&fan&itatem, non refundcrentur. 18. Ad loci ejufd. §.19. confervationem rerum,quae quomodo fit con-
tinuata creatio, fupra explicavi, facit quafi continuam creaturarum reproduclionem, quod minus accurate dicitur : Nam aliud eft rem in fiao cfle confervari, aliud eft eam reproduci, id eft novumeflepofl primum deperditum acquirere. CX V.. 19. Do&rinam Pwedeftinationis asternse ad%. 34.. ejrjeaq.
nova quoque methodopertra&at; Nam licet fupra lapfum, in Ob- je£rx)ejusafligriando, contraquamdefinitumeft iri SynodoNationali Dordracena, aifurgere videatur, tame n 1. Praedeftinationem ut eft Dei decretum, diftinguit a Prasdeftinatioqe, utfbnat defiina,tionem adpae- mmTeelfmmium; quafi h*c ad Dei decretum non pertineret. %. Di- M ftinguit
|
||||
|
g» De Abuftt
ftinguit inter iefiinatkntm ad jufiitkeexerchiumt quae pKecedat fwo-
catum, & deftinationem ad pcenam quse peccaturn ipnim {upponat^ cum tamen ipfapctense infii<3:k>fitexercitium juftkiss divinfc,nec pof» fit Deus juftiffimusvelle juftkiam fuam excrcere, nifi in peccatorem: Abfit enimut velit exerceri juftkiam in cttaturam ullam, priufquara iram ejusfuopeccatoprovocaverk» 3. Diftinguit inter ebjeclum Prse- ddtinationk- latius {irmptte, quae ad omnes Creaturas extendatur,& cu- jus finis fit divinx glorix iUufiratk, &eam •ovrtazm decreti Praedefti- fiationis, quse fit de&.mmohQmmisvel adfdenamveladfalutemiOi'- jus obje£him fit hemolaffusi ac fi ifta deftinatio non ordinaretur ad glorise divkwe iilufttationem. 4. Afferit poffe homines nondum lapfos deftkiari ad eXercitium mifeicordise autjuftitix; quafi deftinari ad ^xerckium mifericordisepoflithomononmifer, autjuftkke&tpcense» homo inon peccator ; Deftioatio enim hominumadexerckiummife» ricordke & juftkke, veleft deftinatio eorum ad miferiam & pecca- tum, quod nemo fanusdixerk, veldeftinatioad liberationem ex mi- feria, aut infli&iohem poehaB, quatum utraque fupponit peccatum. y. Ridicule afferk Syilodi Nationalis4efinkiohem, fiftentem in homi>- ne lapfb circa objec^utn Prajdeftihationis, fpe&affe Remonftrantes »oa alios; qUafiea non peitinuerit fcd Vtramexpofitionem do&rin» Ecclefiafticse eX Dei Verbo de hac quseftiotte. 6. Contra fuae Pfailofbphke principia de non ihquirendo in fines quos Deus fibi propofuk in fuis confiiiis, negat Deum in pefmiffione lapfiis intetv- dMle patefacere homini infirmitatem fiti hberi arhtrii j adeo me- tuit,ne hoc IdoJum, in quo erigehdo & fiiftentando totus eft ex fais Pela* giahis principiis, aliquid damni patiatu¥; fieque hic finis tolleretur pofito quodiniuperDeusvoluerkpermitterelaptum, utexhominibus lapfis, alicserigeret per mifericordiam, alios in miferia fiia relinqueret in exer- eitiumjuftkiee: quamvJB re&e defihiverit Synodus Nationalis in i. caf. do3.%.i.<po&<m»mn&%omi»es i» Adamo ptccavtrint■» &reifint facliiHottis & makdi&ionisMmtayDtusnemimficiJfeimjuriamyfiu- niverfum trenus hnmanum inpeccato & makdiclione relinfuere, ac prop- ffl peccattm dammre volmjfet. 7. Diftinguitinter elebiionem ftri&e fumptam pm dejtmatione adfdutem^ &late accepum» oxodefiina» * ■ ... ' tiowt |
||||
|
Thihfophi* Carttftana. «&.
Htne aatxcrcitiuffl mifencordiasj ut fcihcet, hujas quam illius exe"
•quendae media latius pateant; quiaita vult: Sduseaknfapit, & qul ha&enus hoe caput do&rmae tra&arant, five fupra lapfum afcendentes, five in lapfu fubfiftentes circa Prxdeftinationis obje6tura,nihil hic iftius. modi intellexerun*:an forte voluerit cum Jefuitis corumque conibrtibus, di&inguere iaxereleclionemadgratiam& eleBknem adgloriam, ariola- ri nequeo. Denique, nam fuse ejus abfurdos conceptus de tota hac rnate- riai vel referre vel conterere, non eft hujus \od,refrobabilitatem facit d«i plicem, defrinabilttatem, fc ilicet, ad exercitiumjujiitia, cujus caufa non fit peccatum, & deftinabilitatem addamnationem, quae peccato nitatur: quafi vel creatura plan£ innocens,poffit deftinari aDeo ad exercitium fua» juftitias, ideft revera ad pcenamjvel refpeclu Dei^oflit concipi ullum di- fcrimen inter damnationem creaturse,& diviHsejuftitiaeexercitiii in illa. C X V11. 30. Negat diftantiam efle infinkam interaliquid & ni-
hil, utideoopusfuerk infinita potentia ad omnia creanda ex nihilo adlocum^. §,4. Quafi nonideo fitinfinitadiftantia contradi&ionis, quamajorconcipinequk, jnternihil & aliquid, quod diftantia per- fe&ionis, fit innnita inter Deum & creaturam. 3 i. Vult ad §. i%, animammundi pofledici materiam fubtilem,
quae omnia penetrat& permeat&: multarum operationum caufa eft; 8c W§. 18. materiamfrimam,(c^izm rebus concreatam aflerui,)»/Maliud tffe ajuam extenfionem ingenert confideratam : licet illa extenfto generke confiderata, in folo hominum conceptu exiftat, ut ccetera univerfalia. 7,1. NegatW§. xo.caruiffefecundumdiem fblemnibenedicTione,
quod alias tertius duplicemhabuHIct, unde vult fecretknem aejuarum Juperterraminunumlocum , potiusreferendamefleadfecundumdiem quam ad tertium; qua&omnia ex Cartefiano fumo concepta, &o- 1o4'* textus Mofaici & concors Interpretum fententiadarerefutat. 33. Prseterheterodoxa fua figmenta de Sc4ftitioperpetuo& motu
terrae, quibusvoluk*& evertere quae doeueram juxta Scripturam §. IX. ad%. zj. negat a<vesfa&asefle ex aquis quinta die: quamvkdi- ferte creatio avium conjungatur creadora pifeiumprodu&orumexa- quaGen. I, xo. & Gen. 11,19. quo provocat dicatur quidem Deus formafle ex terra beftias, & formafle quoque sjves, fed non dicatur for- matasavesexterra fuiffe, M % 34. Ne» |
||||
|
*£ .* DeAbuJtt
34. Negat *J§.x4. Gen ri.i. &Exodixx. n. probarr^flrfr
etndit0 feptimum diem fuiffe a Deo per fpecialem fan&ificationem ad- ii&um fuo cultui, qub facilius quartum praceptum Decalogi, fdfc fede emoveat, & omnem ejus moralitatem evertat. Qux habet ad §. xy~ 4e mundi infinitate necnon de Angelorum ubi & prxfentia & motu ad $, 18.31. & 33. fuperius refutata funt. 35. Sedillud ejus paradoxis venitadjiciendum., quod obfervat ad
$. 30. hisverbis; Angeli & Cr«aturae quaevis, nonalto fenfu-poffunt dici operari, ritfi quod pojittt talieorum voluntate, aliudquid.fequa- tur increaturis, quodtamentotumquoadomnemfuamrealitatemDeus tfficit : qua ratione prseter plura alia abfurdabincefHorefcentia,caufis iecundis & particularibus omnis fua a&ivitas, efficientia & caufalitas abrogatur, & illaein inftruraenta, mere moralia mutantur, quorum nulla visadeffe£tum!u{que pertingit vel influit in illum. CXVIIL 36, Illudetiam mirum eftquod habet ad eund. loe.§.
f.%. ImagoScSimilitudo Dei iu eo pracipue confiftit, quod eadem (it stnplitudo voluntatis noftrx prxcise & formaliter eonfiderat<e, qua eft voluntatis divina, quaineo confiftit, quodadidem perfequendum& fugiendum ita feramur, utdnulla vi externa adidimpellamur: Qui- poteft capere capiat; utquod extat ad §. y 3. Eft pugna nunc inten rationem & ajfeclus, qua indeoritur quodglandula pinealis poffit pelli ab una parte per animam, ab altera perfpiritus animales, quodque illa dua impulfiones fape fint contraria : Sedin homine primo ifta pugna. locum babere nonpotuit, quia juftitia originalispotuit impedire, ut& pafitK his vel illis fpirituum motibm■, tales affeUm non excitannt^ quodqui poflit concipi vel explicari, promeo ftuporenonvideo. 37. Ad §. yy. negat Sapientiam jroXt/sro/wXov Adami, poffecok
ligi ex eoquod Singula animantia adfeaddu&a fuo convenienti no* mine appellaverit, &pettendit eumnonnoviffeortum Euae miracu- lofiim, nifi per revektionem: inquo quampropeaccedatadSocinia* nes, facileintelligunt, quieorumneterodoxias norunt. 38. Docet adloc. 6. §. 37» quod fi Chriftus fuiffet fxderaliter
tonfideratus in Adamo peccante, etfi extraordinarie formatus fuijfet» tamen obnoxius fuijfet ijHpeccato; cum econtrarionequiviffetitaex- :;;-"' ~ ' traos;. |
||||
|
Thtlofophue Cartefiana. 53,,
tsraordinarie & fupernaturaliter concipi ex Spiritu San£b & nafci
ex matre Virgine, modo plane miraculofo, fi fuiffet fcederaliter io Adamo>& fic contrahendx noxae originalis debitor;fiquidem nemo fiiit fcederaliter confideratus in Adamo nifiqui exipfo per ordinarios naturse tramites eratproditurus. 39. Agnofdt quidem ad% 45. ejufdem loci, peccatum driginale
propagari per generationem, fed licet generatio fit iiippofit,i, non ani- mae velcorporis, vulttamen id fieriperanimam&percorpus; quod miro modo explicat: ftatuit enim animam cujuvis hominis fuiffe mo- raHter & fasderalitcr in Adamo, & quamlibet creari d Deofpeclato ut judice, prxditamintelle&u&voluntate, fed juftitiaoriginalideftitu- tam ( adeaque juxta ipfiim in ftatu purse naturae Jeftuticse, nec pec- catricem nec juftam ) conjungi <verb cum corpore quod motus quofdam inordinatos babet impreffos derivatos ab ipfis parentibus, (quafi vero motus vitiofi &moraliterinordinati, cadant in corpus adhuc brutum & anima deftitutum) quibus anima cum corpori infunditur ad iffum cor- pus cjuafi inclinet ejr trahatur, ejfdDeo abfirahatur: utficpermirum contagium, animulaimmunis abomni labe creata,ilicet nonjufta, a fuo corporeinficiatur, exGaleniregulaquodanimimoreslequantur tem- peramentum corporis. Id omne quam Theologicedicatur, judicent Theologi ,judicent & Cartefiani : Sic enim quicquid ineft animsejam conjun6tae corpori peccati originalis, a glandula pineali pendebit» C XIX. 40. Negaveram cum plerifque Theologis inter nos loco j<.
§. 12,. literaliter intelligendum mandatum fa&um ad Hofeam de fcor- to in uxorem dueendo, ftatueramque id parabolice debere explica- ri, hac potiffimum ratione quodnonpotuerintiidemliberiaProphe- ta & affumi cum matre meretrice & ex ea gigni. At Cenfor pertenditpo- tuijfe Prophetam & vereaffumere uxoremmeretricem ejffilios ex eana- tos in fuos adoptare, vel ejr pro fox agnofcere quosfiapte matrimonio uxor ifiiufmodidubine fideipotuit generare ex congreffu cum aliis; Utra cxplicatiofit verior,judicium eftopenespioserudrtos. Saltemiftihorai- ai non iunt affenfuri quiBelgas Interpretes audire & confulere voluerint. Sed hodiernorum Novatorum commune ftudium eft, illam interpre- «ationem eique additas annoutiones; fugillare & rej icere, |
||||
|
-94. 15« Aluftt'
41. Monueram ibid. §.13 .Divortii praxim & Polygamiam fubV. T.
non caruijfe labe apudDeum: At Cenlor meus, ex Ochini difcipli-na 5 id ▼erum eflede Divortio utcunque fatetur,fed negat de Polygamia,quara pertendk non adverfari juri naturae, nifi cfuandopncedittximmode- rata cupiditate rei venerea, ejr tendit in detrimentum amma vel corfo- ris, vel utriufam fimul, tta ut incommodum mferatur corpori, vel antma nimis alltgetur ad res corporeas, ejrfic imfediatur in fludiis re- rumdivinarum: & putatquod vitatishis incommodis, poffitpolyga- mia obtinere, quamvis judicet eam ordinarii non effe permittendam, ejuod ex ea multa incommoda oriantur m frolis educatione ejr cafu aconomieo : Utautem Polygamiae patrocinetur, nitkur argumento centies refutato, quod nifi ruiffetlicka, Deus vel femelin P/ttriar- r.his eam fuijfet reprehenfurus; & afferit quod inftitutio conjugij talts tjuidem fuit, ut ordinarth non ejfent nifi duo in matrimonio conjunili, fed interea Deum non frohibuijfe per iftam inftitutiomm ^uominus certis quibufddmincafibits, aliter fieripojfit : \Jndead loc. ly. §. 34. con- reptis verbisauerit nonfblum Deum polygamiam Patriarcharum at- frobajfe, fed etiam ita loquitur; Polygamiafotiits rejtcknda, profter cir- cumftantias & incommoda, ^uam efuodinfefit illicita;t>c ad interdiitum regi fa&um Deutxvi 1.17. de uxoribus fuis non multiplkandis, refpon-* det i\\ud fotitts fpeitaffe multiplkationem uxorum Idololatricarum,cpAm abfblutam Polygamiam:Quid quod ibid. patrocinatur licentiae divortio- rum, ubi conjugia inita fuerint juxta morem ejf confmtudinem citra paStum habitationis ferfetua, & negat eo cafu hanc effe quandam Polygamiam fumultaneam : Etcum eo protuliffem quae de monoga- mia Epifcopi & Diaconiffae leguntur 1. Tim. 111. x. & v. 9. ar- bitratur quod etiaminter Gracos obtinuerit Polygamia fimultanea, qua- Ks fcilicet olim eratjudasorum & bodie Turcarum; licet id fit fatfiffimu; unde Cecrops Athenienfium rex vetuftiffimus, %^u\<; di6tus, quod Graecos ad conjugium & monogamiam revocaverk, ut conftat ex A- thenaeo lib. 13. Deipmfi cap. 1. AdeoqueCenfbrputat ChriftumSer- vatorem inique taxaffe divortia Judaeorum, quos certum eftexmore & confuetudine, contraxifle fua conjugia ckra pa£r.um habitationis cerpejtuae; nec faltem putat cum Socinianis & Epifcopio, polygamiam i • - liciura
|
||||
|
Cartefiana Vhtfofofhia. - f$
heitam jure aaturali, Chriftumfub Novo Fwderefuftulifle, & pri-
mum legem raonogomiae ceu perfe£liorem fanciviffe. Haec cert£ «- mnia aon Theologum Chriftianum olent, fed Praefe£him gynsecei Ot- tomannici, aut hircum Cartefianum .- NamcimiCaitefioexprpbra- retur fua in venerem & fcortationem propenfio, refpondebat riden- do fe votum caftitatis non emififfe. C X X. \%. jEtfi Deus admifijfet Sfonfirem Ckrifiumqui fuottm-
pore peccata ejfetexpiaturtts, tamenfibi refervaverat Bbertatem tam- diu exigendi folutionem & prnnas, quas homines incurrebant per pee- eata incukandi, donec expiatio atlu ejjet facla, inquitCenfor adloc. 8. §. 2.9, non animadvertens quod illa folutionis exa&io & poen*. Uum debitarum inculcatio fiib V. T. pertmebat ad Caeremoniarum e-xieriv Legalem, ut ad Euangelicam, quod illae umbratiks folutui- nes illaque pcenarum fimulachra, typi effent & figurae realis fclutioms quam Chriftus erat fiio tempore praeftiturus. 4.2. Ibidemad^. 30. vultinlocojoh. 1.17.opfonidoBrinamMofis
quatenuscontinebatpromijfiones de Chrifio iis qua d Chrifio erant fra~ fianda, item quatenm adwmbrabat fer caremonias beneficia Chrifii, iis qwaprafiitafuntferChrifium, qua appellanturgratia ejrveritas. Ab- furde; cumibiLexfitrntelligendaprimaridMoralis, utbeneexplicant Belgaelnterpretes, quas peccatorem lubjirit malediclroni Divinas. fe- cundario Caeremonialis, adeo ut Mgratia ut Rom. v 1.1 j. huic veritas opponatur. 4.3. Sk ad§. 3 $■. non patitur locum Zach. ix. 11. intelligi de fta-
ru Electorum fubpeccato redimendorum fanguine Cfarifti, cujus imago foerit captivitas Babylonica,fed delirans ad lyram Cocceij,eum explicat, (quodnemoanteaChriftianusfomniaverat,) de fiatu fideltum V. T. qm ipfi ernnt vincli & fubfervitute legis caremonialis, ut elementorum tnundi, item Ptincipum, <juo fenfuerant incifierna inquanullafmt «qua, non abfolute, fed fecundum quid : quo interpretamento, ni- hil infulfius potuit cxcogitari, & qui ex noftris illud reponeretargu- mento quod «xhocloco folent JefuitaedefumerequandoqueproLim- bo Patram, quandoque pro Purgatario, is Orthodoxorum caufam ex* poneret ludibrio Adverfariis, 44* E£
|
||||
|
%S De Abujtt
44. Ex eadem pharetra Coccejana deprompfit ad f 40. fuura
commentum defidelibus V.T. quod plenam rtmiffiovem feccatorum non nabuerint, & de ridiculo difcrimine inter xiftm & sfsow quod jam fcctet omnibus: Certequi plena caruerint remiflione pec- catorum, non fuerint juftificati, adeoque glorificari nequiverinr, quod volunt Pontificij; aut Gfalvati funt, quod Deus diffimularet eorum peccata, non quod admitteret pro ipfis Satisfa&ionem Chrifti prx- flandam fuo tempore, jure Sociniani pertendent Satisfac^ione nemi- ni opus effe ad falutem confequendam. Utrifque vero militat, quod eximpio hocafferto colligit Cenfor pios ilios parum certos fuiflefux j^lutis, fed continuo xftu dubitationum agitatos fuiffe. CXXI. 45r.Circaliberiarbittijnaturamexplicandam, miiapro-
ponit monftra ad §. 4.1. & feqq- Sfrtait perperam judicium referri ad intelleftum, cumpotius pertineat ad volmtatem. Pertendit voluntatem diftinguendaminjudictum, quod verum fpe&et, Uvoluntatemftri- ffe/ic diilamquxin bonum fertur. Merkvoluntatemfeipfamdeter- minarcnegaxque eam ab ultimojudicio inteUe&uspra&icidetcrminari. Ut rejiciat diftin&ionem neceffariam inter judicium praiiicum abfolu- tum & comparatum, juxtaquampriori relu&ante peccent homines contra fcientiam & confcientiam fuam, dicit fufficere quod tales nm at- tendant adclarum lumen intelleilus; quafi ad illud non attenderet Mc- dea Poetse, quse dicebat, Video meliora proboque, deteriorafequor. Ne- gaxaclus vohntatis, qui elicite funt ab ipfe, poffe elicitive tribuiin- telleitui. Non vultDeum movere voluntatem per intelkilum & illius illuminationem,{ed putat potiiis dicendum, id fieri antecedente intelleilu fiveperceptione, ut fcilicetcum Jefuitis ftatuat, voluntatempofitiso- mnibus adagendumprxrequifitis,poffe infenfu compofito agcrevel pon agere, Ita reftringit fidem ad folam vohntatem , ut eam neget aliter ad intelle&um pertinere quam refpeQu antecedentis cegni- tionis, qux juxta illum fidei non eft. Non patitur dici voluntatem fubejfe intelleftui, adeoque eam negat efle appetitum intelle&ivum , five f#fyl lOfpdv, ut Ariftoteli dicitur, Quamvis fateatur effica- ciffimaperfuaiioneDivina in mente, ipfam effici volitionem, tamen non patjr,ur, dire&ione inteUeftus ac ju4icio excitante & dirigente fieri
|
||||
|
Philojhphia Cartefian*. yf
j^eridetermmarionemvoluntatis; quafi ipfavolitionon poffiteffefor-
maliter& e/z«fivoluntatis, etrtcienter bXelicitive intelle£tus ac judi- •cij. Licet etkm agnofcat hasduas diftin&as inmente facultates, in- telle&um & voluntatem,hanctamennonvultpoiTedicic#c<?w, quirt concipiatur realiter & eflentialiter dittincf a ab intelleihi; quam rea- -lem diftin&ionem, licet multis probatam Philoiophis & Theplogis, etfi de eo nolim cum quoquam contendere, omnino refpuit. Rationem .negat pertinere tantum ad intellecTum; negat dari in homine facultates fenfitivas, locomotivas &fimiles; affirmatque liberum arbitrium ad folam voluntatem, nonvero adintelle£tumquoquepertinere,licet t» arbitrari, five judkare, fit intellecfus non voluntatis. Negatitidem generaleDeiauxilium, per quod in in ipfb vivimus, movemur&fu- mus, differre ab auxilio fpeciali gratiaeconvertentis& fancTrificantis» mfi in poftro conceptu; quod ftatuere eos decet qui ex Pelagii fententia Naturama Gratiavel nefciuntvel nolunt diftinguere. Denique rton fert quod docent omnes Orthodoxi, liberum arbitrium merhpaffive fe habere ad converfionem, & ftatuit operationem liberi arbitrij & gratia divina tempore fimuleffe; quod ad Synergiftarum acRe- monftrantium dogma plurimum facit, & eum errorem rejecfurn a Synodo Nationali Dordracena, cap.^. ejr 4. dobl. in rejecl. error §. 19. quo ftatuitur Deumwow prius hominis 'voluntatem efficaciter juvare ad converfionem, quamvoluntasipfa hominisfemovet ejr determinat. ■ ■ - CXXII. 46. In gratiam Socinianorum, locum eximium Heb. 11. 16. explicari folitum ab omnibus Orthodoxis, de incamatione Chrifti & affumptione naturse humanze, novurn cudit interpreta- mentum verbi iniXa.fA$wiaicq adloc. 9.4.10. quod vult reddi non affumere k-d vindicare : Necminor ideopraevaricatioCenfbris,quod ei prxluxcrit Coccejus, in/ignis a ias Scripturarum depravator iub pvoetextu majorum profccTuum, noneorum quos '.audat Paulus i.Tim. iv.15. fed eorum quos culpat i.Tim. 11.6.& 111.13. . 47. Ibidemad §. iz. drfeejtj. ex fua falfahypothefifuptanotata, quod fubfiftcntia fit tantum ncgatio compofitionis cum aliare, negat teftc dici natniam divinam in Filio incommumcabilitcr (hbffiere; -Exculat nonnullos Lutheranos. a&rentesnaturam dpvinam ejfe mc&r- ■, N mttarn |
||||
|
9$ t>e Ahufu
natam, licet incarnari fit perfonae noa naturae; Inficiatur tertianr
quandam naturam fuiffe conflandam exutrayue, finaturadivina m fe & abfolute confiderata uniretur humanae: quod putet perperam vulgo ftatui, exmtnte & corport inter feinvicemconjun&is tanquam naturis divtrfis, nafci tertiam, nempe humanam; Nonvukdeter- minari numpoflituna perfona divina, flures naturas humanas aflu- mere, necne; Negatnaturam humanam in Chrifto fubfifientid hu~ mand deftitutam, propterea aliquo reali deftkui; quamvis illo careat teali modo fubfiftendi quiperfonae humanaeconvenk, &eamin efle perfonae conftituk; Nonputat pofledici naturam humanam affum» ptam & receptam a Xoyea in unitatem perfonae & ei iytwoseflov efle; aut diftingui inter fuftentationem generalem omnium, de qua Heb. 1.5. & perfonalem qua Xoy@- fuftinet in fe naturam humanam, ceu partenv Vel adjun£Ki infeparabile fuae perfonae;Et cum dixiffem,id explicaturus, animam non fubfiftere inhomine, <uel fubfiftentid hominis, fed in ho- mine exiftert, terminari & fuftentari, ut fit anima hujusnon illius, quodper feclarum eft, fingit indefequuturum eam fuftentari d cor- fore, quod eft longe abfurdiflimum; Non vuk ftatui humanitatem affumptam d X&y«metaphyfice incomplttam, ideft revera non effe per- fonam, per purum Neftorianifmum, cui propugnando doeet nul- lam effe rationem cur anima feparata, non debeat perfona appellari; quod definat effe conjun&a corpori , & pars hominis : Unde fortl Chrifto tempore mortis, triplex perfonalitas fit tribuenda, Theolo- gica t5 Xoyy, Oeconomica t5 foctvSp^*y, & Spiritualis animae rariona- lis a corpore feparatae; Negataliter humanam naturam, fuftentari a "kiya, five, ut loquitur, a natura divina, c\mvaJubftantiali:fuftentatio- rtt, qujc 'vp&nihilaliudeft quam confervatio; undefequitur quod Deus omnia intime confervans,omnibuscreaturis fit hypoftatice conjunftus; Vexatfimilia quibus Theologi folent explicare unionem hypoftaticam naturaruminChrifto,quaspropofueram §.z6*. & praererendum illud ftatuit quod defomkur ab unione animae cum corpore,prae eo quod pro- ponkur ab infitione furculi cum arbore, licet animae curn corpore unio fit naturalis, non hypoftatica 8c perfonalis; Afferit quod fi A.dy©" hovaiaemfu^pofitaHttr fic diftumv4deft,perfonam hunanam suTumpfif- |
|||
|
TUhfifhi* Cartifiana. 9«
fet, id enim ei, in gratiam Neftorij, non videtur impoflibile, ille
fiomo eo vD^oferdidijJetfuamfitppofitalitatemmto^xt ex perfbna humana in non perfbnam abjiffet; unde fequitur *6yn perfbnalitatefua' excidiffe dum afteri naturas feconjunxit ut fieret StavSpawoS, quo relabitur ad Entychianifmum. C XXIII. 41, Sic fatetur ibid.ad\. -vi. circumferiptum debe-
re concipi corpus Chrifti, ut neget, circum(criptionem<:w^or/«f cor- fori con-venire, quo fcilicet litetujoerrorideinfiniratemundi, quem negat aliquo fpatio circumfcriptum effe, acfuo loco, faltem interno ut nonnufii diftinguunt, contineri. 49- Statuit ad §. %\ unionem forma tum materia effe ficlitiam,
& negat per eam unutn ens conftitui. 5"o. Deadoratione Mediatoris, qudMediatoris,ad§. 34. ita miri
philofbphatur, ut neutri diffidentium parti accedat, utrique vapulaturui. 5*1. Negat ad §. 39. omnem titillationem in generatione ordinaria
& confluxu feminisad uterum, effepeccaminofam, five habere aliquid inordinati, contra conftantem fententiam B. Auguftini. fx. Negat ad\. 40. hypoftaticam unionem pofle dici prius fa-
Bam quam faclaeftmiointeranimam& <w^»j,acunaprofiteturde- term inari non poffe quando anima uniatur corpori. Quod fi incamatio- nem & unionem hypoftaticam prxceffit unioanimaecumcorpore, de- buit hoyo? affumpfiffe & fibi hypoftatice conjunxifle perfbnam hu- manam, nonnaturam. $■$. Ad §. 41. fingit filiationem inChrifto poffe concipi ut rela-
tionem, vel ut profrietatem perfonalem, quod feftivum eft, qub fc. priori fenfu duplex filiatio aflignari poffit Chrifto, ut contenderam, non tamen pofteriori. 54. Motus celeritatem m infinitum poffeaugeri affirmat*/§. f8.
& «*</§. y.i, ejf adloc. 10. §. 45:. fufiusapplaudit Pontificiis& Socinian» Chriftum fibi fuam glorkm & exaltationem meruiffe ftatuentibus. CXXIV*. yy. Exfbloftudio mihi contradicendi <*<//<>« 10.§. f.
negat Mediatorem commemoratum Paulo Gal. 111.19. effe Chriftum. 5"6. Conatur paralogifmumRemonftrantium,g«o(/^»i/<j«ef<wf«r
credere &c. ibid. §.33. tueri & legitimare : &<*</§. 37. negat ullo modo Chriftum, txluperbundanti pro fuis fatis feciffe- N i f7-Vuk
|
||||
|
'yp « Be Abufu
fj. Vult {ub dile&ione mundi quae tribuitur Deo Joh. in. i(f.
comprehendi homines anteejuam mali fint-vel ejfenfx etfinondebue- nt pro talibus impendi Dei Filius. y 8, Vultad Heb. ix. 22. formulam fere effe repetendam &nh ry.
xoivy, illis in verbis Apoftoli, & fint fanguinis ejfufione non fit re~ mijfio, ad §. 52. ocquaerit rationes ineptiffimas probandi» fine fan- guinis effufione fa£tamquandoqueremiffionem,utPaulocontradicat, & Socinianis appla idat coatraSatisfaftionem Chrifti,ac Pontificiorii Sa- crificium incruentum propugnet, a noftris conftanter hoc loco Pauli im- pugnatum; & tam abfurdus eft ut noruntelligat fimilam pauperis quae. confurdebatur in altari Levit,v.. n. fuiffetantum appendicem Sacri- ficij propitiatorij, etfi quid efficacix habuit ad propitiacionem lega- lem, profedburn fuiffe ex fanguine facrificij quoudiani, quod offe- r,ebatur incommunipro totopopulo. 59, Ad Politiae pericula. fpe&at quod afferit- ad §. 60. familiam
antiquam.wow diutius jus ad regnum babere , quam fubdtti concedere Vfjmt aut pojfint. De pojfe verum. eft, de velle non item : quia fic jus regumhxreditariorum, imoomnium Magiftratuum, exarbitrio & voluntate fubditorum-, fufpenditur- . GXXV: 60. Ut ridicule negaxadloc: ix§. i9.poffeconcipiye«-
fitm in brutis fine ratione, ita ad §. 20. afferit quod motus gaudij a«. liique poffint tales effe in *rpooWpoif, ut feputent effe fideles&ele- &os, allato ad id loco Matt. V11. 22. qui nihil eofacit. 61. Contra aqalogiam Grammaticse., juxtaqaam.^^caret plu-
rali» afferitdiftin&ianem Theologicamfidei, in Hiftoricam, Mira- culorum, Temporariam & Juftificantem, effe potius gtneris infpecies, quam vocis ambiguae in fua fignificata : & crediditfide carbonarii^ cum pro fe citavit Rivetum in Catholica Orthodoxo, qui.nihii talc babet. 6%. Negat ad §. 22. Bilheamum guftaffe virtutes futuri fasculi,,
quafi ad illam praeguftationem non pertinuerit ipfius votum, Moriar morte jufiorum, Num. xxnr. 10. Sed magis adhuccrude, negat, ipfbs fideles V T. illas prseguftaffe. 63. Non, dubitar, ad§.zj. auquam fidem a,&\iriem fccogitationes.
ftiktft.
'j, •>? .,_". " • •,'
|
|||
|
Thilofefhia Cartefiana?. ioi1
eptibus ohjeBum falutis affrehendant , infantibus tribuere: quod qui
conciliet cum Paulo Rom.x. ij. ipfius eft dilpicere. Dum vero eos negat pofle falvari citra ullum fuum aclum, prout abfque ullo fuo aitu perfbnalifuntpeccatores, etfi/orfe, inquit, non fit talis, qua- lis efi in nobis adultis refififcentia cjf fidei, oftendit feevanefcerein fuis cogitatis de cogitationibus infantium. 6"4-. Aflerit ad\. x8. fidem ad voluntatem tantum fpe&are, St
notitiam frxrequiri quidem ad fidem, fed tamen non ingredi ejus ef- fintiam : Ut fic non debeat irafci Pontificiis aflerentibus, fidemme- lius per ignorantiam quam per notitiam definiri. oj'. Negat panter ad §. 3 1. fiduciam remiffionis peccatorum, re-
quiri adformaiem rationem five effentiam fidei falvificae, hocfrivolo argumento, quod hsec fiducia poflit abeffe a fame & fiti juftitiae, & acquiefcentia cordis in Deo, in quibus totam fidei naturam vult perperam confiftere, quanquam nec illa acquielcentia cordis in Deo» poflit concipi fine fiduciagratjse Divinae & remifltonis peccatorum. 66. Inter fideia£tusefleinia!esW§. 36. ejf^a.. commemorat amo-
rem Chrifii fincerum, praepoftere conrundens fidem cum cbaritate, & charitatem cum Pontificiis ad fidei falvificae formam & ejfentiam pertinere ftatuens; fed ejus fidei a£tus duntaxat accidemales facit, fiduciam de remijfione feccatorum d Deo imfetrata, gaudiumindeor- tum, & facem confcientue : Imo diftin&ionem Papifticam fidei informis & formata, conatur «^§.42. adftruere. CXXVI. 6-j.Vvitad^. 39nosfentirenoftramBdem,nontantumfer
aclum refiexum, fed etiamperdireilum: & ad §, 40.. vult certitudi- nem falutis,. nonnifi ad fidem firmam pertinere, & putatpoffe fieri ut quis ele&us eam nunquam confequatur in hac vita; quod eft pla- r.e falfum, fruftraque addit hoc malagma, fi tamen eam defideret, Jque ejuriat at fitiat jufiitiam, »0» debemusdubitarequin&talisjit conjecuturus vitam aternam : dico ego, quin & fit confecuturus il- lam certitudinem fusefalutis & firmitatem fidei, quam efuriverit & fitiverit. 68. Non vultnegare Socinianis & Remonftrantibus/ukw; effeofus,
quo infiiummtalitsr juftificemur , fed tantum fojfe fidei ofus haberi B -l *»■
|
||||
|
tcx £>* Abuftt
fro perfeBa obedientia &ftoddignumfit<vitAAttrn&, nec aliud Ad-
vemrios fibi velle afferit, ad\.^.%. 69. Idetiam valdedurum, quod ad^.^.6. occafioneejusquoddi-
cit David Pfal. xv 111. 2 x, non fblum jufiitiam caufe Theologoruro, mavult dici jufiitiam urbanam & purticularem, vemm infiiper ita lo- quitur; Nemo homimm juftuseftnaturaliter (itahabetmeumexem. plar, fedforteDi<5r.atorTheologus, voluiffet fcribi«»<>eryi/ifer)pro- fridjuftitid, quamvis nullus fit qui non ftt juftm farticulariter, hoe vel illo in cafu ; quo fenfu & Diabolus juftm dici poteft quatenus fiefe ab hominibus impiis accufatur ac fi eos ad fcelera adduxiffet, au* ta- men animi deliberato confilio & flend voluntateiffi commiferunt. En ad vocatum Diaboli qui eum juftificare ftudet, & inepte arbitratur, non poffe arcufori Tentatorem, ubi homines peccant deliberato confilio. 70. Varios comminifcitur a£tus juftificatorios ad §. 5:3. quorum
primus fit comparitio Chrifti coram Patreceujudice &a<5tore,aque propter ipfius fatisfa&ionem a condemnatione liberantur; ftcundus fiat pcr intimationem Spiritus San£ti in foro confcientiae; tertius fiat a. nobifmet ipfis fuper hoc refle&entibus; Dicit non juftificari a Filio tan- qiiam advocato, aPatretanquamjudice & autore, a Spiritu San<Sto tanquampraecone; NegatetiamPaulo Rom. iv.y. 6.7. imputatio- nemjuftitiae& remiflionem peccatorum formaliter idem effe: in qui- bus omnibus novum idioma obtrudit Ecclefiae, illi hucufque in- cognitum. 71. Ad\. <}%. Negatpofledici nosadilluminationem fidei forma-
iiter juftificatoriae habere mere paffive quoad primum illius inftans; quia fuo judicio Spiritus Sanftus fententiam jufiificatoriam non fro' nunciat in nobis fine ullo ailu nofiro. CXXVII. 72. Non vult concoquere quod dixeram loco i2.§.
9. Scripturam datd oferd fere femfer abftinere nomine virtutis in ex- plicanda bonorum operum natura, ceu magis Philofofhico &fuperbo\ ctfi aliam mcliorem non affignet rationem iftius infrequentias: Sed ex fupercilio fuoPhilofophico, putatfe laedi quod nomen illud conjun- £tim Philofbphicum & fuperbum appellaverim. 71. Vultad§. 14.. certoquoque fenfu,cum Remonftrantibus & Pon-
sificiis, bona opera ad juftificationem pertinere antectdenter, invito Au- guftino
|
|||||
|
■
|
|||||
|
Philofofhia Cartejiana. i*j
guftinodkente ea nonpnecedere juftificandum • fed juftificatum fequi.
74.. Afferit Jephtam revera ma&affe luam filiam * idque jure ex
Levit. xxv 11.19. male intelle&o, cautius loquuturus fi Bclgarura notas fublicas adhunc locum expendiffet, jf. Adloc. 13. §. 6. vult in gratiam Pontificiorum, pcenitehtiara
poffe dici ffecialem virtutem, etfi eam conferat cum verecundia quam noniiifi femivirtutem, folentEthki appellare. 76. Probaveram ibid. §. 9. abfolutionem facerdotalem ideo non pcr-
tinere ejfentialiter ad pcenitentiam, cjuod remiffiofeccatorum non e/ui- dem abfque fxnitentia, fed tamen abfijue facerdotali abfolutione fofc fit obtineri. Sed pronunciat hoc argumentum non Jiringere, quod^a- eile fojjint exciferePontifictj,remiJJionem feccatorum quaobtineturfer illam abfolutionemfacerdotalem altam habere vykaii & nlationem quam ea qua fine abfolutione obtinetur, ficut alia ejl manducatio Sacramen- talis ,aliaqua ffiritualis ftrible fic dicitur: Sed prasterea quod nemo mihi fit vilus Pontificius qui ftolida hacuteretur exceptione, etfior- dinetur facramentalis manducatio ad fpiritualem fignificandam & ob- fignandam, nemo tamen fomniabit illam ejfentialiter ad hanc pertinere", ut fine ea haberi non poffit, prout volunt Jeluitae non poffe remiffionem peecatorum fine abfolutione obtineri ab iis qui perfe&e contriti non fue- rint: Et Cenforis fuiffet illius alterius imaginariae relationis naturam cxpofuiffe : aut folidius argumentum nobislocomeiluppeditaffe. CXXVIII 77. Quamvis tam conftanter Scriptura diftinguat
fidem a refipifcentia, utprobo ibid.^. iz. ipfitamen lubet fidemfa- cere partem refipifcentiae. 78. A4 §. 13. Epilcopii Arminiano-fociniani fufoipit defenfio*
neui, in eo quod ftatuit pcenitentia naturam intime confiituere dolo- rem depeccato ejfillius merito; quafi ille dolor dtraattritionernjefui- ticam & trifiitiam mundi queat procedere. 70,. Negat hominem fehabere/>^v£adfuamconverfionemalirer
cjuam injignorationis, fiquidemto ifjbtemporismomentoquotrahitur i Deo, fe habeat ailive, yuoritam ipfius mentis naturain cogitatione conftfiit, ad§.zf. Qup indogmateSynergiftis&Seimpelagianisbcl- ifcadftipulattir. *•. AL
|
||||
|
gQ ■ &e Abufu
80. Afferit ad §. 3 9. jus habuijfe principes V.T.& humanis pracep~
tis obligandi fideles ejr refiringendi illam ipfam libertatem quamDeus eoncejferat; Quin nos vult efle liberatos d fervitute Angelorum, cui fideles V. T. obnoxios fuiffe pertendit; ac fi cultus Angelorum, lege morali prohibitus, licitus fuerit ante Chriftum \ ex quo fundamento So- ciniani volunt poffe nunc cultum religiofum deferri Chrifto, quem 4iA.ov av3p»3"ov effefingunt. Uthaecduoprioraaffertaimpia funt, fic tertium ridiculum eft , quo ftatuit Judaeorum fubjec-fionem elementis mondi, in eo fuiffe fitam, quod cogerentur ordinarie metuere mortem tanquam contrariam promijfioni. 81. Textum eximiuin Matt.xi.z8. vult W§-4<». intelligi de iis
epti laborabant & onerabantur jugo caremoniarum & lajfi erant pra vxpetlationis longitudine ejr Jitis magnitudine: qua ratione haec tam be- nigna & confolatoria invitatio Chrifti, ad nos Gentiles non pertinebit. 8 x. Pertendit ad§. 46. malijpeciem 1 Theffv.xx. non Logiee effe fu-
mendam, fcd Et-hice; ac fiabftinendum fitab eo omni quodhaber ipeciem aliquam mali, ex judicio humano, faepe quod magis efterroneo. CXXIX. 8 3. Adloc. 14. ^. 4. negat vitam corporis ejfeclive pendere
ab anima, quod vita corporis fita fit in motu fanguinis & fpirituum, animae natura in cogitatione : unde fequitur id Cartefunorum abfur- dum antea notatum , quod etiam poft animae feparationem a corpo- re, corpus fuam vitam & fuas fun£tiones vitales retinere & exercere po£ fit. Tranfimus hic quae de ftatu & ubi animae feparatae ad hunc locum habet, fuo loco antea indicata & refutata. 84. Utftatuit ad §« 24. creaturas fmgulis monentis reproduci, per
generalem earum confervationem, immemor quod eorum fingularum' creationem momento fa<5tamanteanegaffet,itanegat <?</§. %8. intelle* fium efle facultatem nobiliorem voluntate, & adeptionem fummibo- ni effe proprie illius non hu}us, licet 'vifione Dei exprimatur in Scriptura. 85". Nonvult ad 4.31. ftatum&exiftendi modum anima» fepa- ratae, dici incompletumlk pratematuralem: &rad^.^^. aflerit eam ' tamperfetfam efle ac Angelum ;&#</$. 41, negat animara elleformam ■hominis^quzm in humamtate potius conftituit,)aut animam feparatam» Judraturd appetere corp«i, quod fine eo poffitopeiari, necmagis»«- ■cejjaril anima feparata optet fuo corpori reftitui, quam Angeli defi- derant uniri cum corpore» 86. Im- |
||||
|
Vhihfofhi* Cartefiana. IO-
U. Iniplendisantediemjudidiannumerat^.18^/^^%.
d*orum&Turcarumcon<verfionem: etfi de Turcisad Chriftum olim eomvertendis altum fit filentmm in Scriptura 5 & qualis ac quomodofit proceHuraJudaeorumconverfio, nefciatur. 87. Putat ad§. 6o.fignum filij hominis ad judicium, nihil aliud efle
quam tffum fihum hominis, quiadeoerit, ut inMifla Pontificra,fi- gnum iui rpuus. darcr, fed rpfum «fm, /£&«, denotare,'& */ S , ni
X^S t™^OLUClani'f!^^w'ex^''-''- «ppellavit«*&,&„
Merc.&Ma^, etiamdelococonventusfacrivultmtelligendamillarn vocerni.Cor.x^rg ^.quodquamabhorreatabufu conftanti Scrip- turae & Vetens Ecclefix, nemo fere eft qui nefciat 89> /^§.4. negatufpiam^£^wdenotari Reclores Ec-
clefi*, rejeito mjunofe nqmme Ecclefi* refrxfentativ*, ceu voce &fhrafi^Scnpturamnon redolet; imbfotefiatm omnem clavium abrogat Ecclefi* exconcejfione dtvina, necaliampoteftatemeitribuit quamexdelegaUoneMagtJlratus, vel ex confaderata difciplina. Ita fcrhcet Cartefranr, hoftes fe profitentur publicos Sacri Mirnfterij & poteftatis commrife a Chnfto fu* Ecclefi*, contra expreffum Dei verbum, contra noftram Catechefrm quafl %%.& fi^ contrafbr- mulas pubhcas m Ecclefirs Belgr, receptas, Excommulicationis, & Confirmatioms Semorum, & contra Canones Difciplin* Ecciefiaftir*. pn&itimf 11. atque hanc hoftiiitatem in Ecclefiam, impudenS rftr exercent, quam unquam faitum a Remonftrantrbus, ut reve« ov^iuprscommrttant, qui Theologr* confecraneam juventutem! ejufmodr Theologorum & Do6torum Cartefianorum irfKtJSj commrttunt. UUI" 90. AdverfaturfanSrationiquodnegat^§.8. partes fe mutuo
perhcere : Corporr enrm perfeftionem fuam obtingere per animam vel mde patet, quod e£ recedentc in putre cadaver abeat 91. Negat quoque ad %. %y. Miniftris Ecclefis jus efle Sunerio
&aiiorum Prophetamm, quodadregumreprehenfionemfuerint
|
|||||
|
«ftorati
|
|||||
|
lo6" De Ahufu
<5torati fpeciali Dei legatione; nefcius diftinguere inter rem & mo-
dum rei; velexemplo AmbrofijergaTheodofium, quem limitesfui officii excejfijfe pronunciat; etfi ipfe Theodofius, jurium fuorum fatis intelligens, in eoAmbrofium laudaverit, & Difciplina: Ecclefiafticse fe ultro fubmifcrit. CXXXI. 91. Similiter negat ad§. 30. Cptciahm fancJitatem &c
ffiritualttatem, convenire (JMintftrts Ecclefia, eo qoodtffisfolis ordmis & decorisgratid, jus concedatur %/erbum annunciandi ejr facramenta admimftrandt ;quafi nonfint fpecialiter, ex natura fui Miniftenj, & per fuam %«poSe<ri'c<,v ad ifta Deo devoti & confecrati. Impudenter ibid. auHrmat talia JMagiftratibus & aliis ( nempe qua Magiftratibus & in fenfu redupiicativo) in V. & N. T. licita fuiffe; addu£tis in eam rem tam impertinentibus probationibus, ut iis figillatim expenden- dis & refutandis immorari no*n debeam. 93. Utnuliam jurifdicJionem proprie di£tam vehm tribui Eccle-
fiae, fic ifte ad §. 3 z. quicquid nomine jurifdiclionis, fivepotiuspo- teftatis Clavium & difdplinse Ecclefiaftica: venit, falfo arceflitaaw- cejjione Magiftratus, qui eam vel imminuere vel amflificare poflit, prout vifum fuerit id exfedire Reif. Sic enimnon in nomine Chrifti, fed in nomine Magiftratus, quod nec fibi Magiftratus Chriftianus unquam ttibuit,Paftores fuis munueribus fungerentur. Ejufdem eft furfuris quod ait nullas efle caufas Ecclefiafttcas, fraeter eas ^uasjumma Potefiates ab Ecclefiaftis dirimi 'uoluerunt; nefcius diftinguere inter decifiones Ec- clefiafticas caufarum Ecclefiafticarum, &pondusaccedensillisdecifio- nibus, quod ad hominem externum , ab authoritate Magiftratus: unde fa&um olim, utpars quselaeia fe putabatjudicioSynodali, fuasque- relas deferret ad Imperatores Chriftianos, ut evenit aliquoties in caufis Donatiftarum &Atnanafij:Prioristuncjudicij revifio,Principum autho- ritate commiffa fuit aliis judicibus homogeneis ( ut dixeram, quos meus Cenfbr imperite putavit intelligendos ordtnis Scholaftici,) id eft aliis Sy- nodis & conventibus Ecclefiafticis : quanquam Cenfor id profane mi- nits necejfarium arbitretur; quod fummum jusfmauit, ejfimferium circa frofana ejr Ecclefiaftica Mftgiftratui Politico comfetat; ac £i quicquam derogaret legitimojuri & imperio lupremi Magiftratus Chri- ftiani,
|
||||
|
Philofophite Cartefiana. io>
ftiani, quod velk jus Miniftrorium Chrifti illibatum relinqiiere» &fi
quid inillius exerckioanonnullispeccetur, kadirigere ac corngere pro lua archke&onka poteftate, quam etiam objeclive Ecclefiafticam agnofi cimus, ut id fiat citra laefionem legitimi orhcij Paftoribus competentis. CXXXII. 94.. Utlonge fallkur ^§.44. ftatuendo Barnabam
& Paulumele&osfuiffefimu) Apoftolos in locum Jacobi majoris, quo eos faciat parisauthoritatis, quod plane adverfatur hiftorise Apoftolicse, ita ad §. 4.6. contra communem omnium Reformatorum & Proteftan- tium fententiam & rei veritatem, negat Matt. xvm. 18. locum pertinere ad Apoftolos incommuni, fed eum ad kefos praevaricato- rie & plufquam Eraftiane reftringk, 95. Sktf^.yj. non fblumnegatPaftoresa Do&oribus diftingui
Eph.iv, 11. quod parum effet, fedut omnem poteftatem Ecclefie pedibus conculcet, contra noftras publicas confenfus Orthodoxi formu- las ftatuit claves regni Ccelorum non aliis datas effe quam Apoftolis; clavem fcientiae ad lolum Vetus Teftamentum pertinuiffe, nec adjicien- dam clavibus Ecclefiae; & reiiciendum hac in pa.rtc poteftatis vocabu- lum, etfi eodem utatur Scriptura %. Cor. xi 11,1 o, dc ait adJk. 5:4« nihil poteftatisdecifivse Synodis convenire nifi ex conceffione Magiftra- tus: & tamen quam abrogat jurisdibiionem docentibus in Ecclefia Chriftiana, etfieamfibi proprie di£famnon vindicent, parum pru- denter tribuk Rabbinis Judaeorum ad§. 55. uti infuper ad§. 5'6,/e- gatorum titulum & chara£f.erem exx. Cor. v, 10. Miniftris omnibui Euangilicis denegat, eum folts Apoflolis & Apoftolicisviris refervan- do, ut omnemMinifteriiauthoritatemevertat. q&. Negatordinationem five confecrationem ad Minifterium per
manuum lmpofitionem, aliquid juris conferre ordinato ad exercen- dum Minifterium; & ftatuit eam nihil aliud effe quam teftimonium. publicum ordinatoexhibkum fuae aptitudinis ad doccndum : Sed, io» quit, poteftas i/erbum Dei anmtnciandi ejrc. lota pendet dvocatione, cujus poteftatem ftepe tlli ordinantes nen habent : quia nefcit ipfam or- dinatioaem perimpofitionemmanuum, partem facere vocationis, & diftinguenJum effe, utbene docetipfe Grotius, interjus excercen- diMimfterii» & exercitium illius juris; nam prius confert crdinath^ O x jjofts.
|
|||||
|
>
|
|||||
|
i<5 8 De Alufu
pofterius eleclio ad hanc vel illam Ecclefiam : & cum prifci Canones
nolintquemquamordinari fine titulo, hinc in noftris Ecclefiis nemo eonfecratur ad jusMinifterii qui ad aliquam Ecclefiam non una fite- le&us, etfi Cenfbr neget ad§. 5-9. hoc utrumque nomine mijftonis GxprimiRom.x, 15". 97. Ihidem negatPaftori, pervim aut cafum fua priorr Ecdefia
deftituto,exprimafuaordinationeper impofitionem manuum aliquid competere ex quo pofi eamfemel acceptam talis femper maneat, id eft Deo confccratus ad Minifterium Euangelii : Necquicquam vult effe reprehendendum in more Pontifkio homines ordinandifinetkulo & ofEcium plurimis committendi abfque beneficio; 98. Negat quoque,infiftens fuis lineis, ordinationeminferre jusexer-
cendi facri Minifterii, & ex ea ordinatum debere intelligerefe Deofpe- eiatim dicatum ad illud quamdiu vixerit, ad'(f. 6%. C X X X111. 99. Negat ad f 63. neceffe effe ordinan Miniftrum
ab iis quijam funt in eogradu, vel eo pertinere axioma quod urgeo, ne- minem poffedare alteri quodnon habet, bacineptaratione,indefe- cuturum neminem pofle coronare Regem qui rex non fit; nam prae- tereaquoddebetillecoronamhabereinmanibusquam Regi imponat, id omnino facit per delegatam poteftatemab iis qui habentjuscoro' nandi, licetipfinonfint capita coronata. 100. Negar etiam ad $. 64.. xeipoGe<r/eiv necetfario deno-
tare eleclionem perfuffragia, & putat Paulum & Barnabam abfque col- le&ione fuffragioruminftituifleoppidatim Paftores perfinguIasEccle- fias AcT:.xiv,a3. 101. Utetiam elevetneceffitatem Minifterii,ita hcpiturad$.q6.
InEcclefia veterisTeftamenticlaves fcientiaerantpenes Ecclefia Do. ilores, & debebant IfraditaquiobfcuriorainteiligereveUentmyfteria, tos audire, cum omnia vel faltem pleraauefub caremoniis ejfent involu* ta: fednuncfub N T.poftpradicationem impletionis eorum auafuerant pradicla, cumlongemajor eluxerit claritas, docetur (nempe Terem xxxi, 34., ) quodnon amplius iftaclavis fcientia fit itapetenda al EcclefiteDoBoribus, utabffue iis nemo pojfit intelligere V. T.' ciimpo-. tiusauilibet.adN, T. accurateattenlendo, fenfum clare V.T.fitreper ffflkS' « T„„ Vr
|
||||
|
Philofophia Cartefiana. iog
lox. JifHem inflftit Iineis ad §.71. ubi afferit quod quilibet ap~
tus, modo vocatio accedat, ( quam totam facit juris humani) etfifor- tenon accederet impofitio manuum,poffet tamen Ecclefia in officio Pafio- ris infervire, & ad $. 13. ordinationem negat abjolute neceffariam effe. p 103. Ad^q^. negarpoffe noftrosSeniores refpe&u Paftorum,con-
ferri Levitis refpe£tu Sacerdotum, etfi ea comparatione utaturEccle- fi a Belgica mformula Seniores confirmandi; Ibi etiam vexat nomencla- turam Eeclefia reprafentativa, & lllud Dic Ecclefia Matt. xv 111.18. nec non Presbyteriumcommemoratum Paulo i.Tim. iv, n\..deSena- tu Ecclefiaftico ex Paftoribus & Senioribus conftante, negat pofle intcl- ligi, &ftatuit inpriori intelligi multitudinem eorumquipertinebantad eandem feclam,c[ua.G. veroChriftusillam fe£tarum diftributionem apud Judxos approbaffet: in pofteriori vero negat*agi de Senioribusnoftris, quorum omnem authontatem rejieit; rejecla ad§. j6. probatione ifti- usofnciiquamnoftridefumuntex i.Tim. v, 17. atque in eo Confeflio- ni Belgicse & Canonibus Ecclefise Belgii palam fe opponit, rb XQTriav explicandodeeoqui plurimum laboraverit; acfiullus defes Prefbyter. & fui muneris negligens, duplici honoredignuscenferi queat. 104. Nonpatitur ad§.78. ftatuiprimamDiaconoruminftitutio-
nem ad fola (Si»W effe reftringendam , etfi non diffiteamur poftea am- plius olim huic titulo & minifterio accefliffe. CXXXIV. 105-. Ita male vult ordini noftrarumEcclefiarum,
ut Seniorum inftitutum rejiciatin Ecclefiam & Magiftratum adloc.16. 4). 3.ubiitaapertepropendetinfententiamIndependentium, uturge- at adij.^.. confueviffe Apoftolostotam fraternitatem derebusgraviori- bus confulere. 106. Ut ad (f. 9. pertendit fals6 didrachma Matt. xvn,a4.17.
fuiffe tributum Csefaris, non San&uarii, itatfJ^. IO- male vuk 1°* tionem pedum Joh. xm, -■. 6, defignaffe remijfionem peccatorum: unde facile colligant- heterodoxi ibi Chriftum inftituifle Sacramen- tum. 107. Ut contra communem confenfum Chriftianorum ac in Inde-
pendentium gratiam, negatW^. 11. conventum habitum Jerofbly- mis A£t. xv. fuiffe Concilium five Synodum; fic viceverfa ita fe propi- O 3 tiunv
|
||||
|
jio &e ■Ahufu
tiumprabet Papifmo^§. jo. ut Pontificium quatalertt, ideft, ut
explicaveram , quaadorantembeftiam & idololatram , nolitexclufum legno Cceforum, nifi agnofcat errores ijlos evertere fundamenta falutis, ejr fic affenttendo erronbus rejictat doclrinas oppofitas: Sed fi, in- quit, per imhecillitatem contingat ut contradicloriis fimul ajfentia- tun< potefi Dtus perJitam infinitam mifericordiam ijiihomini indulgert fuos neevos.. i 08. Ad §. 5*8. impugnaturus perpetuitatem Minifterii facri in
Ecclefia, negat Matt. xxv i\\,xo.per confummattonem fieculi intelligi finem mundi, fed vult feculum confummatumfuiffe cjuando refpuhlica Indaicafuit everfa & Templumaholitum ; quamvisin formula publi- ca confirmationis minifirorum ille locusjure citetur ad probandumE- uangelii Miniftenum commiffum primo Apoftolis, perpetuandum effe omnibus temporibus in terra. 109. Crambem fliam recoquitad§. 64,. dePotefiateEcclefia omni-
modo dependente a Magiftratibus, aut ex confoederata difciplina; & ad§. 69. eademreponhqux.antea.dePotefiateClaviumad folosApo- ftolos reftringenda,& loco Matt. xvi 11,18. de fratreUefo fic intelligen- dout«##o mado fpe&et Apoftolos; negatque Miniftris Ecclefiafticis Claves competere nifi metaphorice ejf valde improprie, & vult eo fenfu intelligendum effe Catechtfmum Heidelhergenfem, atque conceptis verbis clavemfcientiajiCdem abrogat. 11 o. Miram cudit interprerationem loci 1. Cor. x 1 v, 3 %t quo te-
ftatur Paulus Spiritus prophetarum fubjiciprophetis; vultenimhanc cffe loci iftius mentem quod Spiritus Santtusprophetas agitansfit inpro- phetarum Dotefiate,utpojfmtprophetiamahquamdtudifferre; quod non aho facit quam ftatuminando idolo liberi arbitrii, ei que fubjiciendo •infpirationes Spirkus SanxSti & gratiae. C X XX V. iii. Admodum fe iniquum praebet correptioni Ec-
elefiafticai<»</§ 79. Etenim non vult poffetrahi ad excoinrnunicatio- nem,veleje£tionemAdami&cEvxexhortoEdenis, velexpulfionem Cainiafacie Dei, vellocum Joh. xx. xj. Quorum remiferttis peccata &c. ubi de fbta authoritate Apoftolis immediate conceffa vult agi; vel xknique traditiomm Satana commeraorararn 1. Cor. v, 4-5-. &. 1. Tmt.iQ. uz. Sic ! ■
|
||||
|
Cartefian* Thilofophia?. -txt'
11 i. Sic §. 80. negat excummunicationem efle a&um clavis clm-
dentis, &ad§. 81. perftat fuse in lua parhermenia dicti Chrifti Dic Ecclefia, prsefracte negans quicquam illi loco inefle de ptefiate Ec- cleliae. 113. Diclum Elizcei ad Nahamanem l. Reg. v, 18, mavult fpeftare
futurum, quam praeteritum , iblo animo lancinandimeam in contra- rium iententiam, quam tamen Reverendi Belgse Interpretesjudicant optimepofletextuiHebraicoconvenire, loci 17. §. y. 114.. Valde liberaliseftergaPontificiosW§. 17. concedendoquod
dogmatafmdamentalia ret ineant,ideQ: non errent in fundamento; unde fiat, lejudice, utji aliqnts fflis dogmatis nudt inh<sreat, pojjlt faJutem confeojui, &ficfatetur addi quidem in Papatu iftiulmodi errores qui manifefil cum illis doclrinisfundamentalibuspugnant» ut tamenyf fiat ut aliquis inter eos contradiBionemeamnon<videat, adhareatque ifiis doblrinis fincere & in bona confcientia, fahari poflit, ny. Ad^.%%. putat quoci qui lecederent ab Ecclefiis, quod depre-
henderentaliquid erroneum in earum Confejfionibus & doe7rina,contm- tium propugnantes, forent immunes a Ichifmate, & illi forentpotius fchifmatici dicendi qui illos propterea ejicerent: quod turbo Labadias facile in rem fuam trahat. 116. Ad§. 51. vult per Gog &Magog intelligi diftin£te ipfiim
Antichriftum & terram cui dominatur, nec putat ad §. 53.Johannem in Apocalypfi alludere ad locum Eieth. xxxv 111, 2. & xxx 1 x. 1.6. 117. Quod ver6W§. f6. vukexpectariadhucniajoremliberatio-
nem Eccleiice a luis hoftibus, quando, inquit, Antkhrifius plane con- cidet, quando conv erfio erit Judaorum & pJenitudo Gentium, id poti- usredolet Chiliaftarum haerefimquamdo&rinamPauli, rejicienristo* talem deftructionem Antichrifti in ultimum & illuftnem Ghrifti adven- tum quo abolebitur 2. Theff. 11. 8. CXXXVI. 118. Propoiueram §. 2. Loci 18. mbx\ fere ejfein
intetteblu, faltem per cognitionem dianoeticam & indullivam, quod frius alicjuo modo non fuerit in fenfu: Ifti autem aflertioni tam vehe* menter ie Cenlbr opponit, ut ftatuat omnes ex ea fententia, fi obtineret 4 debere effcatbeos, nec credcrein Deum qui nunquam fuit in feniu rin quo<
|
||||
|
in DeAbufu
quocerte, agit valde petulanter: nam primum devenimusdianoeti-
ceinDei notitiam, per contemplationem operura fuorum, quae in- currunt in ienfus, & tefte Paulo Rom x. 17. fides ipfa in Deum eft ex auditu Verbi fui :deinde Deus manifeftatus tn carne, debuir in fenfus in- currifle, ne quid dicam de variis apparitionibus Dei in VT. unde id na- tum inter Ifraelitas adagium , Moriemur nam Deum vidimus.- 119. Eoufque favet Socinianis ad $. 13, ut adminiftrationem Sacra-
mentorum neget necejfarib eonvenire minifiris Ecclefia, ac ftatuat kecori duntaxat & ordints efle ut illa adminiftrentur ab iis qui publice do- cent; negatque ex Matthaei & Pauli locis, quae ibi citaveram, legitime colligi non aliis conceflam efle adminiftrationemSacr.amenrorum,quam quibus Euangelii praedicatio publice commifla eft. 120. IngratiamPontifictorumputat^ $. 15"- nihil intereflequod
definiunt folo elemento externo, materiam Sacramenti, verboformam. l%\. Dixeram^.xi. difparatum de difparato non praemcatum iri
irtverbisChrifti, hoceficorpus meum, ficorpusChriftiinterpretemur tropke, per fignum corporis fui : necenim panis& fignumcorporis Chriftifunt difparata:hoc tamen pro fuo fupercilio falfu efle dicit:& licet fateatur difparatum de difparato nonnifi improprie praedicari, tamen de- bet agnofcere hanc efle propriam praedicationem non impropriam, pa- nis eft fignum corporis Chrifti. 122. Ibidemnegzt voculam efi,duplex munus fuftinere in verbis
Chrifti hoc efi corpus meum, alterum Logicum copulandi, alterum tro- picum five Grammaticum aut Rhetoricum, quo fumitur profignificat. 123. Non videtur etiamSacramenta ftatuere fuomodo exhibitiva.
rei fignificatae, quod dixeram§. 22. fiquidem idomne vultfieriper obfigrtationem, a qua exhibitionem diftingui non patitur. Eadem mo- ■ rofitaterf</§. X4-- improbat diftin&ionem tritiflimam infcholisTheo-
logicis inter certitudinem objeblivam & fubjettivam. 124. Quod autem ad §.19- neceflitatem medii aflerit non pofie
convenire nifi iis mediis quse funt caufa falutis, non fatis accuratum eft; nam bona opera,quae funt via adregnum non caufa regnandi,Cunt tamea neceflaria ad falutem non tantum neceflitate praeceptt fed etiam medii. C X X X V H- * 1? • Concedit ad §. 3 o.facramentalem fuifle ar-
borem
|
||||
|
Ththfipbut Ctfttjtana. g$&
tjorem vifie * ied talem negat fuiiTe arborem icienriae boni & ma!i, naa
frigida ratione quod none£itdataadufum tftdyus ufusprohibitus ejfet\ -eum tamen in ep uiiim haberet moralem & Sacramentalem explorati* rum obedientiae Protoplaftorum quodipfius ufus &eiusphyficusin«.' terdi&usilus elTet. , . ^ .. ixct. Errat circa locum i.Pet. iii,ii. uJbivu]kW§. jx.arcara
Nose antityfum iuifle baptifrni» ctim potiusbaptifinus ipfe appelletur ibi ■ifflirvirii quodnoBiervat, utabiurdecplligatindeetiarocircumcifio- jiemantitypum baptilmidicipoiTe. izj. Novam& abfurdiflimam cudit interpretatjonemlociquiexr
rat i.Cor.x.i.a.dunycircailludPaulide tranfitupatrumpermare &fub nube &.quod omnes fuerint per Moiejn bapti&ti in mari & nubc, Vufc baptifinum in mari, intelligi depurificatione Ifiaelitariim in dcferto» ut fe prxpararent ad legis promuigationcm; & baptrirouro in nube q uod dum extra caftrapurificabantur immundi & leprofi, anubetegerentur contravimhoftium; quoftulto commento nihil ftukiUs poruiflet cui- quamexcidere; ut jurehk fingatPaukimhacloco.non'.referrealiquid quod expreffe habereturin Scnptura, iedidquodniterjeturtantum^- cepta majorum interpretatibne. -or v - • ' :. 1^8. Eouiquefernperrecedjtatritavia,utcontrareceptiflimam in-
tcrChriftianosomaes {ententiam, applaudat ad§, 37. Crotiimagi- nationi, quod ultimunr Chrifti palcha non .focrtt!)8*n-/inc*,.&d fjLtiv/Aov^iKh quale etiara. hodierinii Jud»i: exK?a: Eaieilinam cejc- brant: EquidemChriftusunodk aniidr^.vit^uncpalchaJ.udKQrum, cujusreicaula notaeftex traditionibus; Judaicis, iedtamen &fuuna celebravit addicmlese conjSitutum ♦ &^qukcjuidijeaiblemnitate re- quirebatur, rcligioie.obfejrvavit. ..., mi'...'.'..■ ■ ,w iza. Sicetiam«J§. 40. fuperciliole impugnat Mamixii & Beza;
«hiervationem ad A6^.^ i;X, 5". cuitamen Belga^irjitcrpriatesEfoi&iflimi infiftunt; ttt eoufqveadiftpulrtwyd^ aiis baptifina eoipfcaliud a noftro tuifle xp9d;po'ruerit rciterari,' :vd
(Anabaptiftis;, icbaptifetionem-inde propugnantibus. ..! ' '.-."> 130. Beftisecharaiterem Apoc.xi 1 x. 16. ij.nynvukWf^.intel* ,hgi depr^ttri&Sacrarnewo.Cor^irmatienis PeatificiQrum*etiihascifit e&jig P iitter |
||||
|
m%. -v 9e AVufu. '■ *
intei Ref6rm4tos'& Proteftarites communior iententia, «ii etia infifto»!
Reverendi Belgae interpretes ! <juod 6nim ipfe mavult jd trahere*i/e- jgem Pafx offofitamhgi DHifta, dilutius eft & frigidius quam ut admittique&t. ■ ' j-■ • p f;>-.-....... ? ;-,v CXXX VIII. i ji.iEque friget ejus AllcgoriaWf 57. quilo*
cum Pfal, vi 11.3. vult inlelligeridum de Apoftolis quipro idiotis h*be- &?»*»r:utviolentidet0rfioneW.§. 57. locumjeh. 111,5". nonvult perhendiadym explicari de aqua fpirituali & aqueo fpiritu, fedfbm» niat per aquam intelligendum fanguinem & obedientiam Chrifti, quod hic acpiaaliudjit frater Sfiritum fanBum. 131. IUumittatio CommemorataHeb.vi,6* &x, Jx. non poteft
ipfid(IebaptifmtisW§. ^.etfi videanturomneSVeteresinde arceffere applicatiorteril illius nominis huic Sacramento.» • 133. NonprobatW^. 63. impugnari Pontificiorum mixtionem
aquac cum vino iriCalkeEuchariftko, exeoafiodgenimenvitis ap- pelletur a Ghrifto quod exhibuit fuis Difcipulis, & ut adverfariis grati- ficetur ftatuir, incertum effe «n vinumquo Chrifius ufusfuit aquafuerit » Jplutuminecne.1' >| .....,.• ■..-■',,-. ^i -■■.:. 1 '<: \r _ rouo ig4- Ingratiam Lutheranorum afferitW^.o^* eos#?*$anoftris
«ppellariCo»y«^/?di««^orex,eorumquedogmadecorporisChrifti prae- lentia,in, cum&fubpane,Cow/«^wto;w»<wdici,vel Gnece o-vv^ wiw, & quia novuffl Onomafticum vult cudere, ut in Philofbphia fic in Theologia, mallet potius hocdici SkjwoV&v &illos S^cr&fWot?*?, quod duas fubftantias ibi collocent', ac fi fubftantiam corporis Chriftipra:fentcm facientes fiibftantiae panis & cum pane eam collocan- tes, non asque vere dici poffint confubftantiatores ac Pontificii tranjfub- fiantiatores, quodvelinttranfirefubftantiam panis, uteiiucedatfiib- {tantiacarnisChriftfc . P.ura potuiffem fimilia nova eommenta ex hujus mei Cenfbris anno-
tationibus admeum Syftema huc conieciffe; Sed utcaetera debent refer- vari prolixioribus vindiciis mei Syflematis-, brevi edendis, fi Deus vitam &vires largiatur, ita etiam quae hicenotavi fuffiaunt oftendendo qubprocedantmNovationibusfuis ifti Domini Cartefiani, durnpoft gdpptaca. in Philolbphicis nova dogmata Cartefii, ea applicant Theolo- wijtt f&x* |
|||
|
FhikfophU Ctrttfim/e! xif,
gicis,or ex illis jus fibi faciunt univerfam Oeconomiarn purioris Theolo-
fiae impugnandi & evertendi; adeo ut fi noftri Heroes, Calvinus,Beza,
4artyr,Junius,Trelcatius,Rivetus, Gomarus, Altingius, Paraeus, Spanhemius, Molinaeus, & fexcenti alii, qui nobis, hanc lampada tra- diderunt, reverterentur in mundum, & horum animalium gloriae au- ditoriafubirent, putarentfeextraorbem reformatum & Chriftianum delatos fuifle. Ea quidem ompia quae hic retuli, non funt formaliter Gartefiana, talia tamen funt omnia eminenter; ex quo enim iftius novae Difciplinae fe&atores, putarunt fe in illa reperiifle quod pueri in faba, & poft deguftatum fru&um hujus arboris prohibitx, fe .plenitudinem fcientiae boni & mali fuitle confequutos, cceperunt omnes alios fuperci- liose defpicere, &jusiibi facerede ipfis Religionis myfteriis & capitibus • pro imperio, arbitfandi & ea pro lubitu impVgnandi '& evertendi. Velit Deus Optimus Maximus fiia Pfovid&ia & Gratiahas omnes periculofas & peftilentes Novitates averruncare5ac omnibusinEccIeiJaipa doqenti- bus Spiritum humilitatis & unitatis inftillare,quo idem fennentes,eodem humero & labio.fuas Veritati, quae eft fecundum Pietatem, propugnan- dae adverfus omnes Heterodoxos, eique longe lateque propagandas,» ad Sacrofandti fui Nominis gloriam, concordker queant infervire *,, Amen* Errata pauca fic corrigantur.
Fsg.z.lin. ^.legere(erre.p.6.I. i6.&Philof^.$.1.3. Averruncis^.^.'
/. iy.ipfimetCart.e^- ij.moraliterp. 8.7.17. diftinile perceptapolli- cerip.io.l, <j.mi\ip. ii,,/.4~dubitatio/;.X9./.9. miranda/». 31. l.ult. jnomento fieri dicitur quod fit in inftanti, vel p- 3 6. /. 27. quep. 39,/. iz.Hornio^.4.x. /. xj.collocabat^. 4.3/. iz.mundm p.$i.l. z6.ru- tionep.xj./. ^o.vi.p<y<l, formanoneffet/».64,/.^4. ipfisp. 67. /.o. ^uaetiam ratione^.68 7. if. communicationemp.y$.l,z$.norlropt jf.I. 10 Behmiop.jj.I. zj. Socinianis^.78. /.7. futura/>. 80./.4. implicantp. %z,I. 1. facientia&I. \z defumpfit exp. 84./. xo.tjuip^ %>}. I. zj. hzcp. 87./. 5". ad fcientiam fimplicis intelligentiae & rerump. 9x7,30. Socinianosp. 93./. 9. cujufviseW. 13. adeoque/>.9g./. 30. tjuae^. 99 /. ult. fuperabundanti p. 1 oz. /.18. nos p. 104» /. 9. mundi ■ fj 107. /. 1. Miniftrorum & I. fenult♦ exercendi//. 111. /. %$. Eaech» - |
|||||||||
|
I
|
|||||||||
|
1
dtW
|
|||||||||
|
K i k.
|
|||||||||
|
<
|
||||||||||||||||||
|
/c
|
||||||||||||||||||
|
■ ,■
|
||||||||||||||||||
|
G R O NI NG cyE,
|
||||||||||||||||||
|
TypisHBNR.iciCoRNELi i Roosingh Typo* (
graphii^ Anno 1^70. |
||||||||||||||||||
|
>
|
||||||||||||||||||
|
>
■■■ j
|
||||||||||||||||||
|
0
|
||||||||||||||||||
|
c
|
||||||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||||||
|
r . //
|
||||||||||||||||||