ET
MOTIS PMEÏIIS AC COSSECTABIIS 1LLÜSTRATAE,
SEM. BÜSCODUCENS. PROF.
//Jacobus, Petrus, Joanues, Judas, septera // epistolas ediderunt tam mysticas quara suc-wcinctas, et breves pariter ac longas: breves // in verbis, longas in sententiis ; ut rarus sit, // qui nou in earum lectione caeeutiat.quot; (^. Kier. ad Paulin. epist. n Frater Ambrosius.quot;)
EX TYrOGRAPHIA DIOECESIS BUSCODUCENSIS IN INSTITUTO SÖKDO-MtrTOETJM.
IMPEIMATUR.
Haaren, die 6 Maii 1879.
«J. Ony ten,
Fras. Sem. Lihr, Cens.
Necessariis et maximis de causis Exegesis epistolarum Apostolicarum angustis terminis concluditur in Seminariis.
Certe in Seminario nostro jam inde a majoribus con-suetudo tenet, ut per quatuor annos, quibus, ex edicto Synodi Provincialis '), ad minimum disciplinis Theoiogicis incumbendum est, singula hebdomade horae unius circulus exponendis epistolis Paulinis atque Catholicis tribnatur.
Nemo unus rei vel paululum expertus inficias ibit. spa-tium agendae rei tantae, tam oppido, inquam, difficili 2) quam maxime utili, dari perexiguum , imo — ut verum fatear — brevius quam ut equidem prolegomena consueta, capitumque summam dictare, ipsumque textum sacrum vel leviter expouere, verbo ; pensum intra statutos terminos absolvere potuerim.
') Tit. IX. cap. II. De institut. cleric, in Seminariis, p. 313.
*) Cfr. II. Pet. III. 16,, et verba s. Hier. in operis hraine posita.
Atque haec quidem palam profitens, nemini tarnen quid-quam de venerabilium patrum nostrorum laudibus carpere videar. Profecto viri illi expertissimi, in moderando prae-dicto ordine prudenter sapienterque necessitati paruerunt. Si namque consideres hinc ipsum quadriennii spatium, il-linc amplissimum ipsius Theologicae scientiae campum, evidens est, necessariis utilia cedere debere, et inter uti-lia ipsa, quae magis utililate praestant, seligenda esse. Jam vero ex ipso Seminariorum fine principali, qui est, „ ut in iis boni strenuique operarii efformentur, qui ad nu-tum Episcoporum dioecesibus inserviantquot; '), facile consequi-tur: „ Alumnos Scripturae sacrae studium prae ceteris omnibus diligere debere, Theologiae tarnen tüm dogmaticae tüm maxime raorali, cum speciali zelo ipsis operam dandam esse. Enimvefo Theologiae dogmaticae notitia sacerdoti valde ne-cessaria est ut fidei dogmata contra adversaries defendere, et fidelibus clare ac dilucide in concionibus et catechesibus proponere valeat. Officium porro confessarii, ad quod Alumni destinati sunt, proeul dubio sine notitia Theologiae moralis debite adimpleri nequit.quot; 2)
Quum igitur Alumnorum studia profundiora praesertim circa res theologicas occupentur, etiam in ipso opusculo nostro rerum exponendarum momentum dogmaticum et morale perpetuo ante oculos versati sumus.
Idcirco singuli fere capitis summam excipiunt notae , quas dicimus dogmaticas et morales, in quibus alias strictim, copiosius alias indicamus quae pro confirmandis dogmati-bus, et instaurandis in Ecclesia moribus ex praemisso textu Apostolico depromi valeant.
') Statut. Sent. n. 5.
2) Ibid. n. 54.-56.
Hue etiam faciunt SS. Patrum loci baud pauci notis inserti; quippe qui et concionatonbus utiles esse possunt. Longiores hi nonnumquam non nemini, nee sine ratione videri possunt; sed reputetur quaeso, Patrum opera non cuivis praesto esse, et quibus praesto sunt, eis saepe otium et tempus deficere perquirendi locos laudatos.
Utcumque hac de re, et de toto est opusculo, unum id spectabam, ut dioecesis nostrae futuris, praesentibusque junioribus Ecclesiarum ministris, dilectissimis in Christo fratribus, pro virili parte aliquod subsidium afferrem, quo illi quidem deinceps epistolas Apostolicas sin oranes prorsus, certe longe plures expositas audire; hi vero, nominatim qui catholicas non audierint, facilius per seipsos, adhibito brevi commentario, eas intelligere queant.
Demum cum venerabili Beda ') „Omnes ad quos haec „ potuerint pervenire, legentes sive audientes, suppliciter „ deprecor, ut pro meis infirmitatibus mentis et corporis „ apud supernam clementiam saepius intervenire meminerint: „ut qui ea, quae memoratu digna atque grata credideram, „ diligenter annotare curavi, apud omnes fructum piae in-„ tercessionis inveniam.quot;
Laudetur Jesus Christus ! In saecula. Amen.
Haaren , fer. III. majoris Hebdomadae, 1879.
') Praef. in exposit. B. Pauli ex opusc.ulis s. Augustini collectam.
IN, SEPTEM EPISTOLAS CATHOLICAS
lura. Sinsus et ratio nominis.
Sensus quo, et specialis ratio ob qnam epistolae sequentes Ca-tholicae appellatae sint, certo definiri nequit. Inter ceteras ea opinio communior est, ac probabilior videtur, quae eo sensu et ideo eas ita dictas reputat, quod generatim ad omnes Cbristifideles quasi per omnea mundi partes dispersos directae sunt. Tö zaftoXtxóv enim universitatem istam apte significat, et — teste Serario — Tbeodore-tus, Oecimenius , alii denominationem -/.a6oXizT|V cum voce eyxuxXto?, i. e. circutaris, orbicularis, universalis prorsus convenire statuunt, hincque cpistolas catholicas appellant circular es vel orbiculares. Demum ista inscriptione ab epistolis Paulinis recte distinguuntur ; hao enim tantum ad singularcs Ecclesias vel personas destinatae fuerunt.
Ad difticultatem quae contra datam expositionem moveri solet ex 3a. et 3a. Joannis, ceu quae pariter ad singularem personam vel Ecclesiam 1) datae sunt, responderi potest:
a). Katio nominis petita fuit a majore numero,
b). Duae istae epistolae tametsi ad particularem missae siut, tamen catbolicis adnumeratae sunt quia semper cum la. vere ca-tholica ejusdem Joannis epistola conjuuctae fuLeiint, ideo vel magis quod alteri classi minus apte quadrent, atque perbreves sint. 2)
Scholion. Difficilius est sensum statuere, et rationem reddere spe-cialem alterius denominationis, qua epistolae illae inde a saec. VI. a uonnullis, puta a Junilio Episcopo Africano, Cassiodoro, aliis-que deinceps 3), Canonicae appellatae fuerunt. Si enim ita dictae adstruantur eo sensu et ideo quod ab omnibus Catbolicis ut divi-
') De (|ua re infra sue loco.
') Gfr. Serarius, Comment, in ep. oath. Prolegom. L, Ubaldi, T. I. p. 148., Liagre, Steenkiste, alii.
3) Cfr. Dracb n. 1. nota 1,
PROLEGOMENA GENERALIA.
nae receptae, et in canonem ss. Librorum relatae sint, minus apte id dici videtur nominatim comparate ad epistolas s. Pauli, quippe quae, si unam epist. ad Hebr. excipias, omnes sunt proto-canoni-cae, cum tarnen ex septem hisce epistolis tantum duae tales sint, nempe Ia. Petri et Ia, Joannis, eeterae vero quinque ad deutero-eanonicas pertineant.
Nihilominus non sine ratione sustineri potest, ideo vel maxime eas a saee. VI. veluti anlonomastice canonicas appellari coepisse,
a). Quod postquam de eanonicitate majoris earumdein numeri a saec. I1L-V. apud partieulares quasdem Ecclesias dubium extite-rat, dein et ipsae omnes communiter ab omnibus Catholicis ut cano-nicae fuerunt receptae , hand secus ac tredecim Epistolae Pauli-nae proto-canonicae. ')
b). Quod hao epistolae magis quam Paulinae continent canones sen regulas instituendae vitae christiauae. (Estius).
Probabiles hae coujeeturae sufficiant. Cum enim haec denomina-tio privatorum sit, noa est cur pluribus vindicetur.
7
2um. Generalis earumdem character, et scopus, et convenientia cum doctrina s. Pauli quod spectat ad necessitatem operum fidei ut salus obtineatur, indicatur in Responsis ad Quaed. Conf. Dioec. Busc. prop. p. 447.
') Cfr. Ubaldi I. c.
8
IN
/3
ffnuM. I. Auctor hujus epistolae procul dubio est Jacobus filius Al-phsei '), seu, Cleophae 2), alias Jacobus minor 3), frater, i. e., cognatus Domini dictus 4), apostolus et episcopus Hierosolymorum, qui anno 63. vel 65. martyr obiit. 3)
II. Canonicitas.
Est deutero-caponica; quandoquidem ab exeunte saeculo 111°. de genuinitate, et hinc de ejusdem canonicitate in Ecclesiis quibusdam particularibus exorta est controversia. Inde vero a saec. IV0. in omnibus Ecclesiaaticis canonibus inter libros sacros recensetur; quare jam saec. V0. praedicta nonnullornm dubitatio universali consensioni cessit, atque abolevit; nee amplius de hac re dubium motum fuit usque ad saec. XVIam., quo Erasmus et Cajetanus illud renova-runt, ac Lutherus epistolam hanc comparate ad evangelium et lanl. epistolam S. Joannis, nee non ad epistolas Pauli vere stramineam compellavit, rejecitque „ quia nihil in se evangelicae proprietatis ha-bet.quot; Ad versus haereticum istum Synodus Trid. eam canonicam esse definivit. 0)
III. Occasio, scopus et argumentum.
Occasionem seu causam, quatenus ex ipsa epistoia merito con-jicitur, tria dederunt.
a). Persecutiones et tribulationes quibus recens conversi Judaei erant obnoxii; unde ab epistolae initio illos hortatur ut patienti quinimo laeto animo tentationes varias perferant.
b). Error Simonis magi, Ebion , Menandri etc. contendentium, ad salutem obtinendam aufficere fidem solam. Hunc errorem refellere primarius scopus. et argumentum praecipuum est hujus epistolae.
') Matth. X. 3.
2) Joan. XIX. 25. et cfr. cl. Steenkiste, Introd. in h. epist. §. 2.
:1) Marc. XV. 40.
4) Matth. XIII. 55.; Marc. VI.; ad Galat. I. 19. et Trid. sess. XIV. De extrema met. cap. I.
5) Cfr. Comp. II. E. Epoch. I. n. 37.
G) Cfr. Serarius l. e., Proleg. II., Drach. n. 1., Liagre, Interpretatio Epist. Cath. s. Jacobi.
EPIST. B. JACOBI.
Ipsum namque modo directe impugnat c. I. II., modo indirecte per totam sc. epistolam tradendo et urgendo varia morum praecepta.
c). Abusus inter fideles grassautes, quos corrigere iutendit, puta acceptio pereonarum c. II.; pruritus magisterii, vitia linguae c. III.; contentiones et lites, vitia divitum etc. c. IV. V. ')
IV. Lingua, stylus , locus et tempus.
Ex commimiori sententia paece scripta fuit.
Stylus quam maxime concisus est et vividus, imo saepius posticus ; hinc vehementiori affectu abreptus nonnumquam absque ulla apparenti transitione ab una materia ad aliam pergit.
Verisimilius Jerosolymis scripta est idque probabilius intra il-lud temporis spatium quod excurrit a data ad Romanos epistola (adeoque ab anno circiter 58°.) ad martyrium Jacobi circa annum 63. vel 65. 2)
Post epistolae exordium, quod continet auctoris dignitatem; eos ad quos scribit Judaeo-Christianos ubicumque terrarum disperses, ert salutis apprecationem ƒ. 1., statim eosdem I. Adhortatur ad tentationes probationis, seu tribulationes quascumque laeto animo perferendas 'f. 2. proponendo :
1°. Iructus inde oriundos, qui sunt quod probatio fidei pa-tientiam operatur jf. 3.; patientia autem opus perfectum ha-bet f. 4. (Cfr. Jf. 12.)
2°. Medium, quo obtineri potest sapientia, qua intelliga-mus utilitatem istiusmodi tentationum revera tantam esse, ut eas tamquam materiam pleni gaudii habeamus. ld autem medium est precatio ad Deum , liberalitati divinae commensu-rata 5., fide perseveranti comitata 6.; a defectibus con-trariis purgata quot;f. 7.-8.
9
3°. Speciatim materiam de qua gaudeat, imo glorietur Chris-tianus tum pauper f. 9. tum dives f. 10.-11. Exbortationem
') Liagre, §. IV. 2) Cfr. Drach.
EPIST. B. JACOBI,
praecedentem claudit exhibendo patientiae praemium, coronam vitae, quam, repromisit Deus diligentïbua se quot;f. 13.
II. A tentationibus probationis transiens ad tentationes seductionis, imprimis 'f. 13.-16. praecavet atque refellit erro-rem Simonis magi aliorumque, qui Deum quovis modo hu-jusmodi tentationum, seu, peccati auctorem, sive, causam faciunt, ') declarando;
1°. Quod uti Deus ad ea, quae mala moralia sunt _solli-citari ipse nequit , ita neminem ad haec sollicitat if. 13.
2°. Causam praecipuam istiusmodi tentationum, videlicet, cuique inhaersntem concupiscentiam. quae ad peccatum in-clinat, atque hominem eidem non resistentem tamquam per gradus ad peccatum perducit quot;f. 14.-16. Vide plura in Resp. p. 489.-492.
3°. Deum esse auctorem omnis boni ir. 17., nominatim rege-nerationis nostrae jr. 18. Proindeque non est auctor tentationum seductionis; hae enim ad malum morale incitant atque ad ipsam regenerationis gratiam in homine perimendam prae-cise tendunt.
III. Ex memorata quot;f. 18. regeneratione occasionem sumit proponendi vanas exhortationes ad vitam ita ut regeneratos decet instituendam..
Hortatur:
10. Vel generatim, ut sit omnis homo velox ad audiendum ; tardus autem ad loquendum, et tardus ad iram, quia ira viri, justitiam Dei non operatur quot;f. 19. 20. 2); vel sneciatim. ut sit omnis homo velox ad audiendum verbum veritatis, quo nos genuit Deus; tardus autem ad illud ipsum verbum magistra-liter loquendum et tardus ad iram, quae ex pruritu magisterii facile consequitur. 3)
2°. Ideo quod verbo veritatis regenerati estis (a Lapide), abjecta omni immunditia et malitia in mansuetudine suscipite
') Cfr. Dens, Trad. de pecc. n. 129.
2) Cfr. v. g. Serarius, Drach.
3) Ita plures, puta Salmeron, Estius, Beelen, Liagre, Steenkiste.
10
EPIST. B. JACOBI. 11
per praedicationem vohis insitum verhum fidei quod potest sal-vare animas vestras y. 21. Si nempe illud etiam ad praxin reducitis. Gravis enim error est putare, solam susceptionem verbi divini sufficere ad salutem obtinendam f. 23. Hunc errorem tóe refutat:
a). Comparatione ducta a viro, qui ex obiter considerate vultu suo in speculo 'f. 23. , ob dissipationem et oblivionem nullam utilitatem refert: oonsicleravit enim se, inquit, et abiit (ad alia), et statim oblitus est qualis fuerit f. 24. Sicut enim talis nee maculas eluere, nee incomposita componere curat: ita, qui auclitcr est verbi et non factor, ex auditione nihil proficit ad salutem.
b). A contrario; opponendo nempe verbi auditori oblivioso aut perfunctorio eum, qui legem Christi sednlo introspicit, meditatur atque ad praxin perducit, huncque ob opera be-atum pronuntiando T. 25.
c). Ex easibus particularibus; sic v. g. vana est religio ejus, qui non refrenat linguam suam puta a detractionibus etc. ƒ. 26.; sincera autem et pura coram Deo ejus est religio, qui exercet opera charitatis, puta erga pupillos et viduas, et se-metipsum a contagione mundi immaculatum custodit f. 27.
Nota pro doctrina dogmatica,
a). quot;f. 12'. ad firmandam doctrinam catholicam de merito bono-ram operum. ')
b). f. 13. 16.-1S. Deum non esse auctorem peccati. 2)
c). 'f. 14. 13. manere in baptizatih concupisceiitiam. 3)
d). Ex natura rei, seu, ex firma regula omnibns aequali, dari distinctiouem peccati in veniale et mortalc. 4)
e). quot;f. 17. Deum esse absolute immutabilem. 5)
•2°. Fro morali.
a). quot;f. 2. 4. 12.-15. quoad tentationes.
') Cfr. Dens, Tract, de merito n. 35.
'l) Trad. de peccatis n. 129.
3) ïrid. scss. V. De pecc. orig. n. 5.
'') Tract, de peccatis. n. 154.
£) Cfr. Liagre.
EPIST. B. JA.GOBI.
b). quot;f. 6.-7. quoad modum orandi Deum.
c). y. 9.-11. motiva solatii pauperibus sunt eorumdem qua Chris-tianorum exaltatie, et instabilitas divitiarum, Cf. Cap. II. y. 5. V. f. 7.
d). quot;f. 19. 31.-25. dispositiones salutifere audiendi verbum Dei.
e). Ex quot;f. 36. refrenationem linguae devotionem profitentibus, prae-sertim clericis, saepius cum Apostolo inculca et tibimetipsi commenda.
Pergens in confutatione erroris, quot;f. 22. capitis praeceden-tis enunciati, adversus quem ultimo commendarat opera cha-ritatis ibid. if. 27., hie:
I. Kedarguit vitium charitati maxime contrarium acceptionem personarum. Quid autem haec sit, et quid non sit in Resp. pag. 492. declaratur ex ipsis verbis Apostoli, adductis exem-plo, quo Jr. 2.-4. exponit quam intelligat acceptionem personarum, et rationibus, ob quas ea reprobanda est 1. 5.-7.; nee non distinctione inter observantiam, quae ex lege chari-tatis atque eam, quae ex acceptione personarum diviti prae paupere exliibetur. Illam laudat quot;f. 8. , banc denuo carpit tam-quam legis charitatis transgressionem f. 9. non parvi facien-dam veluti quid leve sit contra unum praeceptum delinquere; nam qui vel unam legem nominatim charitatis violat, in to-tam legem ipsumque legislatorem offendit quot;f. 10.-11. Itaque memores judicii, secundum legem charitatis quot;f. 12. praestate opera misericordiae quibus judicium propitium homo sibi com-parare potest f. 13.
II. Argumenta quinque quibus a f. 14.-26. data opera probat fidem sine operibus fidei adultis non prodesse ad sa-lutem obtinendam, exponuntur in Responsis p. 448.
Nota. Pro doctrina 1°. dogmatica.
a). Ex legitime sensu f. 10. et 1 ]. manifestum est, S. Jacobum nequaquam docere, uti olim contenderunt Stoiei et post eos Nova-
12
EPIST. B. JACOBI.
tiani, peccata adeo esse connexa, ut non possit unum admitti quin eo ipso cetera omnia simul admittantur; — aut omnia peccata esse aequalia et pari supplicio punienda, nti, ad bunc locum, frustra novatores saeculi XVI. adstruere conati sunt, inficiantes discrimen essentiale inter peccatum mortale et veniale. ')
b). y. 31.-35. S. Jacobus palmare Protestantium principium de sola fide justificante aperte damnat. Neque contrarius est doc-trinae sancti Pauli ad Rom. III. 28.; IV. 3.; ad Galat. II. 16. Nam S. Paulus locis objectis tantum docet hominem non justificari per opera quae fidem praecedunt, puta per opera legis Mosaicae ut talia, aut legis naturalis; minime autem docet opera fidei non re-quiri in justificato; sed una cum B. Jacobo horum nccessitatem adstruit v. g. ad Galat. V. 6.
3°. Pro morali.
a). Ex y. 1.-13. summopere cavenda acceptio personarum. Ceteris paribus, pauperes plus honoremus quam quot;divites ; id suadet ipsius Dei exemplum y. 5. Audite Jraires mei dilectissimi, nonne Deus elegit pauperes in hoe mundo, divites in -fide, et heredes regni, quod repromisit Deus diligentibus se?
b). Ex y. 13. admonemur omnes actiones nostras instituere ad normam Evangelii, memores quod judicandi sumus non secundum priucipia mundi sed evangelii.
c). Ex quot;f. 13. docemur medium nobis conciliandi judicium propi-tium: misericordiam proximo exhibitam.
Impugnat pruritum magisterii
I. Ob reddendam Deo graviorem de hujusmodi officio ra-tionem f. 1.
II. Ob praesens periculum delinquendi in hoc officio per linguam quot;f. 2. Hoe periculum exponit:
1°. Per maximam linguae vim comparatam
a). Cum freno equum cogente 3.
b). Cum gubemaculo navem regen te 4.
■) Cf. De pecc. n. 103. 104. 154.
18
EPIST. B. JACOBI.
c). Cum scintilla ignis silvam incendente 'f. 5.
2°. Per difficultatem domandi linguam
a). Ob pronitatem ad omne malum J. 6.
b). Ob ferociam prae bestiis majorem j. 7.
c). Ob indolem lubricam et malignara V. 8.
3°. Per promiscuum linguae ad bona et mala usum, ma-nifestatum per quotidianam benedictionis et maledictionis ex-perientiam 'f. 9.-10.; illustratum a monstruosis comparatio-nibus, nempe fontis utique non fundentis aquas dulces et amaras; —germinis non ferentis fructus discreprantesy. 11.-13.
III. Ob vanam multorum de acquisita sapientia praesump-tionem; quia:
1°. Vita multorum caret operibus bonis sapientiae congruis, et modestia J. 13., abundat autem zelo amaro et contentio-nibus ir. 14.
2°. Quia sapientia falsa quidem, h. e., terrena, animalis et diabolica zelum ejusmodi et contentionem et omne opus pravum producit et exerit quot;f. 15.-16.;—vera autem sapientia, h. e., coelestis virtutibus et fructibus bonis abundat 'f. 17.-18.
Kota. 1°. Pro doctrina dogmatica: In mcltis offendimus omnes quot;f. 3. quod est:
a). Contra Pelagianos, qui contenderunt, hominem propriis li-beri arbitrii viribus ad aam posse pervenire justitiae perfectionem, ut absque ullo prorsus peccato vivat. Contra hos cerium est quod in statu naturae lapsae homo, etiam Justus, ne per ordinaria quidam gratiaa auxilia possit vitare omnia paccata veuialia collective sumpta et notabili tempore. ')
b). Contra novatores secul. XVL qui docuerunt, omne opus, etiam justi, esse peccatum mortale et damnabile, si judicio Dai judicetur. Quod refellitur ex ipsis s. Jacobi verbis. Non enim di-cit; in omnibus, sed in multis. Quod autem non voluerit signifi-
') cfr. l)ens, Tract, de gratia n. 11., et V. 8.; Trid. sess. VI. dc jus-tificatione can. XXIII.
14
EPIST. B. JACOBI.
care, omnes in multis mortaliter offendere manifestissimum est ex cap. I. f. 15. c. V. -f. 16. ')
3°. Morali.
a). Periculoaum est munus alios docendi. Qui impellente ambi-tione, aut non debitis inslructi dotibus id suscipiunt, majus judicium sumunt quot;f. 1.
b). Qua ratione lingua ignis est, universitas iniquitatis 'f. 6. ex-positnm vide in Responsis p. 495.
c). Ibid, documenta quatuor quae lluunt ex y. 7. et 8.
lt;1). 'f. 9.-13. contra maledicos et detractores. Ad hos referri potest eliam quot;f. 14. Saepe enim contingit, ut per speciem pieta-tis, adversus proximos quidam vehementius commoveantur, et rei simililudine decepti, se bonesto et laudabili zelo incitari glorien-tur, cum tamen revera aut invidia cujus mater superbia, contabescant aut raalevolentia et odio inflammentur , sicque sibi ipsis, contradi-cente plerumque conscientia, mentiantur. ünde vulnus digito tangit Steyaert 2) dicens: „ Ratio, cur ultimus bonorum laqueus so-leat esse detractio, baec videtur : quia superbia zelo tccta, hujus vitii mater , ultima in illis facile manet.quot;
e). Theoriia bodiernis rationalisticis, liberalisticis et quae bujus-modi sunt aliis congruit quod dicitur y. 14.-16 ; ab iis autem pro-cul absunt verae sapientiae cbaracteres 'f. 17. recensiti.
Agit
I. Contra concupiscentiam, proponendo
1°. Ipsam concupiscentiam
a). tanquam originem et incitamentum bellorum et litium f. 1.-2.
b). tamquam rationem ob quam ad Deum precibus non re-curritur 'f. 2., vel non debito fine recurritur; ideoque hae a Deo non exaudiuntur 'f. 3.
c). tanquam obstaculum amicitiae divinae f. 4.-5.
') cfr. Liagre, ad h. L.
2) Aphorism. Part. 3. disjt. 30.
15
EPIST. B. JACOBI.
2°. Remedium ad earn superandam efficax, sc. gratiam, quam Deus, superbis resistens, liumiiibus dat i?. 6.
Unde infert:
a). Ergo subditi estote Deo ejusque mandatis; resistite au-tem diabolo, suggestionibus suis fomitem concupiscentiae ex-citanti 'f. 7.
b). Per poenitentiam reformate et actiones et affectus cordis 8.-9.
c). Hv/miliamini in conspectu Domini et exaltahit vos 'f. 10.
Agit
II. Contra detractionem et judicium temerarium proximi, quorum malitiam et turpitudinem ostendit;
1°. Ex injuria, quam borum reus infert ipsi legi 'f. 11. et supremo legislatori ac judici jf. 12.
2°. Ex vilitate personae sibi judicium arrogantis. Quid enim homo incertus eventuum vel in crastino futurorum, imo ipsius vitae suae? if. 13.-15.
Igitur maligne agitis, et utpote satis instructi peccatis, indulgendo descriptae sive concupiscentiae, sive jactationi, sive detractioni proximi f. 16.-17.
Nota 1°. Christianae humilitatis ;
a). Motiva V. 6. et 10.
b). Officia jp. 7.-9.
2°. 'f. 13.-15. admonemur brevitatis vitae, ac in omnibus consi-liis et actionibus nostris disponendis divinae providentiae ac mor-talitatis nostrae esse memores.
I. Intemperantibus divitiarum amatoribus denunciat mi-serias, quae iis certe in altera vita advenient quot;f. 1.
Hi enim pauperum obliti:
a). Utensilia situ corrumpi et pecuniam eruginare sinunt, ideoque mala in novissimis diebus sibi colligunt 2.-3.;
EPIST. B. JACOBI.
b). Ob fraudatam operarioruin mercedem vindictam divinam provocant f. 4.
c). Ob vitara effusam in luxum et luxuriam mortem accer-sunt 'f. 5.
d). Ob appetitum insatiabüein rapinas homicidiis innocen-tum cumulant ƒ. 6.
II. Documenta dat pro diversis vitae conditionibus:
1°. In oppressionibus aliisque adversitatibus exercenda est patientia, et abstineudum a querelis adversus proximum 'f. 7. 9. Pal ip.ntinp. nutünn. suggerit :
a). Ab intuitu agricolae perdurantis f. 7.
b). Ab expectatione judicis appropinquantis J. 8., imo im-minentis J. 9.
c). Ab exemplo prophetarum nominatim Job, quos
d). Ipsi nos beatificamus, atque
e). Dominus misericors a calamitatihus hujus vitae libera-vit et aeternum beavit f. 10.-11.
2°. In liumano commercio utendum sermone simplici non jurato f. 12.
3°. In tristitia orandum: in laetitia psallendum y. 13.
4°. In aegritudine gravi suscipiendum sacramentum extre-mae unctionis f. 14.-15.
5°. In vita communi :
a). Confitemini altendrvm peccata vestra, et orate pro invi-cem ut salvemini. Oratio enim justi efficacissima ut patet exemplo Eliae f. 16.-18.
b). Fratris lapsi conversioni allaborate; id enim opus maxime utile converso aeque ac convertenti f. 19. 20.
'Nota. I . 'f. 12. prfoicribitur abuStis, nou autein usus juramenti suis comitibus stipati. ')
H
3°. Qiiaenam 'f. 14. et 15. s. Jacobus doceat circa Extremam Unctiouem vide in Resp. p. 461.
2
') cfr. Deus, Tract, de relig. n. 140.
EPIST. I. B. PETRI.
3°. An et qnare I3, pars 16. praebeat argumentum' scriptu-risticum ad probanclum Sacramentum Confessionis ihid. a p. 473.
4°. In alteram partem -f. 16. et in 'f. 17., imo quaenam in tota epistola doceat circa orationem ihid. p. 456.
5°. Quaenam ƒ. 19. 20. snggcrant motiva ad gnaviter allabo-randnm couversioni peccatorum ibid. p. 470.
Epistola B. Petri Apostoli prima.
I. Est ^gt;-olt;o-cauonica.
II. Scripta, nt videtur, et ad Judaeo- et ad othnico- ') cliristia-nos , advenas disperses per provincias cap. I. quot;f. 1. enumeratas; 2)
III. Occasione persecutionum, quibus illi obnoxii crant ex parte Geutilium, quorum depravatos mores verbo et excmplo redargue-bant,. et eo
IV. Scopo, ut eosdem fidelcs per spem vivam coolestis beatitu-dinis consoletur, et in fide ac bonis moribus confirmct. 3)
V. Argumentum igitnr cpistolae generale est paraeneticim, i. e., exhortatorium 4), sed perpetuo inuixum praecipuis Christianae reli-gionis mysteriis, utputa, incarnatione, passione et resurrectione Christi, ex quibus suas exhortationes Apostolus depromit et con-firmat. Patet ex
VI. Epistolae summa. Exposita primum doctrina, quam Proplie-tae V. T. praenunciaverant de Verbi divini incarnationc, passione, redemptioue, de vocatione Judaeorum et Gentium ad Christi gra-tiam, B. Petrus fideles adhortatur, ut banc doctrinam ab Aposto-lis clarius praedicatam constantissime teneant, et ad earn tuendam ardua quaeque libonter tolerare parati sint animati exemplo Christi, qui pro nostra salute mortem subiit. Simul antcm monet, ut, quo-niam sanguine Christi redempti fncrunt de vana conversatione pa-ternae traditionis tamquam peregrini ab omnibus carnalibus et ter-
') Cfr. I. 14.; n. 10.; IV. 3.
2) Cfr. Draoh § II.
3) Ubaldi, Tom, I. p. 115.
'*) Serarius, Prolegomenum III.
18
EPIST. I. B. PETRI.
renis ahtineant, principibus pareant, et sancte inter Gentes vivant, ut decet genus electum, regale sacerdotlum et populum acquintionis (cap. I. II.) — Deiu speciatim de mutuis conjugum officiis loquitur, et ad varias virtutes exerccndas provocat, imprimis autcm ad mutuam cliaritatem et coucordiam, et ad hilarem passionum tole-rantiam amorc Christi. (c. III. IV.) — Tandem sacerdotes instruit quomcdo gregem sibi commissum pascere debeant forma facti gre-gis ex animo ; omnes autem praesertim adolescentes ut subjectioni ac auimi demissioni studeant, et diviuae Providentiae seipsos com-mittaut, (cap. V.) ')
VII._Locus, liomae scriptam esse, adeoque c. V. y. 1.3. per Ba-hjlonem metaphorice designari Romam suadetur
a). ex co quod ista metaphora Judaeis per id temporis usitata erat, et occurrii etiam in Apoc. (XVI. 19.; XVII. 19.; XVII. 5.; XVIII. 2.)
b). Auctoritatc Patrum, Papiae, Clementis Alex., Hieronymi, Chrysostomi, aliorumque, quibus plerique optimae notae recentio-res Interpretcs adstipulantur.
c). Ex plurium codicum subscriptionibus. '1)
VIII. Ad tempus quod attinet, vulgo creditur scripta circa an. 63. aut 64. ^)
IX. Lingua onginali graeca ; sh/lo gravi, sublimi, et simul af-fectuoso ac suavi, scd ob hebraismos obscuro. 5)
In prooemio Petrus Apostolus precatus gratiam et pacem perpetuo majorem electis ad fidem et gratiam Evangelicam ad-venis dispersis per provincias 1. 2.,
I. benedicit Deutn patrem ob collatum nobis in Baptismate beneficium regenerationis, quod cjuatuor rationibus commendat.
1°. Quod concessum est secundum magnam Dei misericor-diam, et per merita Christi y. 3.
') Ubaldi l. c.
2) Drach §. III. u. 2.; Ubaldi l. c.; Wouters, ff. li. ep. I. n. 25.
■'') Drach l. c. n. 3.
'*) Drach, ibid. n. 1.
5) Drach §. VI. n. 1.
19
EPIST. I. B. PETRI.
2°. Quod in fort spem vivam vitae asternum beatae ibid., seu, hereditatis praeclarissimae, quae in coelis conservatur vo-bis, qui in virtute Dei custodimini per fidem, et in tempore novissimo revelabitur 'f. 4. 5.
80._Qiind gaiirlinm imo exultationem ^raebet vel in ipsis tribulationibus kujus vitae, quae causa probationis fide! im-mittuntur, atque ex fide et amore Christi toleratae perducunt ad gloriam et laetitiam inenarrabilem, ad salutem animarum f. 6.-9.
4°. Quod fuit praecipniim ohje.r.tum inqiiisitionis Propheta-j;uia V. T. Pli quippe imprimis scrutati sunt in quod vel quale tempus eveniret beneficium Redemptionis, quod Spiritus S. eis interne revelabat, et Christus perficeret; quapropter Spiritus S. praenunciabat ipsis turn Cliristi passiones, turn posteriores glorias. Jam vero revelatum est iis quod nou sui temporis aequalibus illud beneficium praedicebant, sed vobis, quibus nunc Spiritu Sancto repleti Apostoli idipsum clare evange-lizaverunt f. 10.-12.
II. Ex beneficio Eedemptionis sic commendato, et ipsis collate, infert et urget obligaiiones Chrisiianisproprias, quae sunt:
1°. gsnewixva „Jiitae sanctiias, quae consistit in mortifica-tione pravorum affectuum et desideriorum, et morum ad Christi vitam conformatione quot;f. 13.-15. Motiva:
a). Quia Deus, qui vocavit vos, sanctus est f. 15. 16.
b). Quia Deus quidem pater vester est, sed simul judex incorruptibilis et justissimus, proindeque in timore filiali hie conversari debetis y. 17.
c). Quia redempti estis pretioso sanguine Christi, qui ab ae-terno ad opus redemptionis perficiendum ordinatus, nunc ut redemptor manifestatus est propter vos fideles, atque a Deo a mortuis resuscitatus et glorificatus est, ut ita etiam vestra fides et spes firma esset in Deum f. 18.-31.
3°. Speciatim charitas fraterna, eaque sincera et constans. Ut liujusmodi charitate sese invicem diligant motivo urget.
30
EPIST. I. B. PETRI.
quod omnes ad vitam supernaturalem ceu fratres spirituales re-nati sunt ex Dei verbo et Christi Evangelio immutabili et ma-uente in aeternum f. 33. 35.; dum cetera omnia praetereunt; unde et charitas vestra non carnali cuidam affectui innitatur, ut vere immunis sit a carnis mutabilitate ƒ. 34., atque pur-gata ab affectibus et vitiis charitati contrariis cap. II. y. 1.
Nota pro doctrina 1°. dogmatica:
a), quot;f. 3. innuitur SS. Trinitas; Deus Pater praesciens, Spiritus sanctificans , Films, Jesus Christus, sanguine aspergens.
b). Spiritus Sanctus a Filio quoque procedit. Praedicatur cnim Spiritus Christi. y. 11.
3°. Morali. Caput hoc aptam materiam suggerit coucioni, cujus propositio sit: Excellentia beneficii nobis in Baptismate collati. Applicatie practica: officia inde fluentia, quae particulatim in dccursu epistolae exponuntur.
Ceterum a), fides et apes viva coelestis beatitudinis solatium irao et exultationem affert in variis tentationibus hnjus vitae ^.3.-9.
b). Quanto felicior est sors nostra prae antiquis V. T. prophe-tis! f. 10.-13.
Ex beneficio regenerationis Christianis collato ') permit hortari generatim,
1°. Ut, neut modo geniti infantes lac matris concupiscunt et per illud nutriti crescunt corporaliter , sic et ipsi conca-piscant doctrinam Chiisti rationabilem et puram ceu cibum animae, quo nutriti spiritualiter crescant et perveniant ad salutem if. 3. 3.
3°. Ut magis semper et propius accedant ad Christum Dominum, Eique conjungantur. Moüva:
a). Ipse enim est lapis vivus, ab liominibus iniquis quidem reprobatus, a Deo autem electus et honorificatus ƒ. 4.
b). Hac lege et ipsi tamquam lapides vivi superaedificabimini
') Cfr. cap. I. 3. et 23.-25.
31
EPIST. I. B. PETEI.
ceu domus spiritualis et sacerdotes sancii, qui offerant spiri-tuales hostias, acccptahiles Deo per J. C. y. 5. Quod utrum-que Scriptura confirmat, dicens: Ecce pono etc. quot;f. 6.
c). Voiis igitnr credentibus in Christum ut fructus fidei ob-venit generatim honor f. 7.; speciatim vos genus electum, . . . populus Lei, nunc misericordiam eonsecuii y. 9. 10.
d). Contra non credentibus Christus factus est in caput an-guli, et lapis offensionis, et petra scandali. Verbo: incredulis sua ipsorum culpa occasio est ruinae aeternae f. 7. 8.
3°. Ut tamquam advenae et peregrini in his terris abstine-ant se a mundanis et carnalibus desideriis f. 11.
4°. Ut per bonam conversationem exemplo sint Gentibus, ne hi habeant quod de iis detractent, sed ex bonis vestris operibus glorificent Deum -f. 12.
A generalibus ad officia specialia concludens, imprimis ea tangit quae propria sunt usui politico. Nempe
1°. Subditi erga magistrates, turn supremos cum inferiores, praestent subjectionem religiosam propter Deum ■, quia sic est voluntas Bei, «lt;que sic oimutescere faciant iwprudentium ko-minum ignorantiam. In magistratibus igitur Deum ipsum agnos-centes, ut vere liberi, non hominibus ut talibus, sed ut Dei representatoribus subjecti sint, neque obtendant pro re-bellione Hbertatem evangelicam aut pristinam hodiernamque libertinitatem, sed sicut servi Dei suis superioribus subjician-tur. Omnes, inquit, honor ate: proximum diligite: Deum tirnete: Begem honorijicate quot;f. 13.-17.
W.JServi exhibeant subjectionem et reverentiam dominis etiam dyscolis, seu, asperis et cum excessu rigidis f. 18. Motivum quadruplex :
a). Gratia et gloria, sive, meritum patientiae, ex duritia immerita augendum apud Deum 'f. 19. 20.
b). Quia in hoc vocati sunms f. 21.
c). Ob exemplum Christi innocentis, patienter sustinentis, et pro nobis satisfacientis. f. 21.-24.
23
EPIST. I. B. PETRI.
d). Ob gratitudinem Christo Salvatori, ad quern nunc convers! sunt, debitam f. 25.
Nota 1°. Incpte Protestautes quot;f. 5. et 9. objecerunt adversus N. L. sacrificium et sacerdotium propria dictum, et s. Hierarchiam. ')
3°. Eeligio Catholica omues relationes sanctificat, et unicum fuu-damentum solidum est ipsius ordinis civilis, et domestici a ƒ. 13,-25. et cap. III. a 1.-7. Cfr. praeclaram encyclicam Leonis XIII. 38. Dec. 1878. „ Quod Apostolici muneris.quot; 2)
3°. Ex quot;f. 21. et ssq. exemplum Christi in injuriis ipsi attenda-mus et aliis exhibeamus. Passus est pro nabis, relinquens exemplum. Ut enim praeclare ait S. Aug. 3) „ Pati te docnit, et pa-„ tiendo te docuit. Parum erat verbum, nisi adderetur exemplum.quot;— Sed illud addidit, ni sequamini vestigia ejus. Quare idem S. Doctor 4) „ Jam cum sequeris viam Christi, nou tibi saeculi prosperitates „ promittas. Per dura ambulavit: sed magna promisit. Sequere. Noli „tantum attenderc qua iturus, sed et quo venturus sis. Tolerabis „ dura temporalia, sed ad laetitiam pervenies sempiternam. Si „vis sustinere laborem, attende mercedem. Cum autem attenderis „ quid sis accepturus, omnia tibi erunt vilia quae pateris, nee dig-„ na aestimabis pro quibus illud accipias. Miraberis tantum dari „pro tanto (tam modico et brevi) labore... Viam Christi si vis, „ et verc Christianus es: ipse enim est Christianus, qui non as-„ pernatur viam Christi, sed vult viam Christi sequi per passiones „ipsius. Noli per aliam viam veile ire, quam per illam qua ipse „ ivit. Dura videtur, sed ipsa est tuta via: alia l'orte delicias ha-„bet, sed latronibus plena est.quot;
I. Officia specialia conjugum.
1°. TJxores subditae sint viris suis etiam incrednlis, ut hos
') Vide Deus, T)e Sacrif. missae n. 5. et Perrono, De ordine a n. 26., n. 41. 42., et Trid. sess. XXIII. can. 1., 111., VI. et cfv. sess. XXII. can. II.
^ v. g. penes Nouv. Rev. Théol. ï. XL (an. currentis) p. 5.
3) Serm. 284. n. 6.
4) In Ps. 36. Serm. 2. n. 16.
23
EPIST. I. B. PETRI.
per castain, sanctamque couversationem lucrifaciant y. 1. 2. Hunc iti finem iis placere studeant non tam ornatu exter-no, puta capillatuva, auro, et vestimentis, quam interno vir-tutura , praesertiin quiete, seu , tr.ausuetudiiie et modestia, ad exemplum sanctarum mulierum, nominatim Sarae quot;f. 3.-6.
2°. Mar iti cum uxoribus. agant prudenter, honorifice, et cougrue ad pietatem. f. 7. Rationes liujus exhortationis in ipso textu significantur tres. Prima, mulieris major infirmitas mentis et corporis. Secunda, quod etiam ipsae mulieres gra-tiae_evangelicae, quae vitara confert supernaturalem et aeter-nam, coliaeredes sunt. Tertio., ne discordia. ex imprudenti etc. agendi ratione facile oritm-a . impediantur orationes.
II. Officio, communia omnibus.
1quot;. Sectentur virtutes J. 8. recensitas; non reddant malum pro malo, sed econtrario pro inalo bonum. Motiva:
a). Qa la in hoc vocati estis, id hac via hereditatem coelestem possideatis 'f. 9., ut probat ex Scriptura quot;f. 10.-12.
b). Quod si — secundum dicta — boni aemulatores fue-ritis non est quod timeatis persecutores , imo si quid patimini propter justitiam, beati y. 13. 14.
2°. Dominum Christum sanetificent, i. e. sanctum ostendant, colant et unice revereantur. Quomodo ?
E. a). Aifectu interno : in cordihus vestris.
b). Vcrbo: parati semper ad rationem reddendum de vestra spe, fidei vestrne firmiter innixa j. 15. Fideiu autem vestram defendatis cum modestia, et timore sancto (non cum petulantia aut arrogantia), et conscientiam habentes bonam , ut pateat, id-ipsum, ob quod detrahunt vobis adversarii. congruere doctvinae Christi, sicque confundantur qui calumniantur vestram bonam conversalionem 16. Itaque
c). O/tere: bona, ut dictum est, conversatione inCbristo, et speciatim innocenter tolerando injurias. Jstiusmodi patieui tiae motioa sunt:
a). Majus meritum. Melius est enim benefacientes pati, quam malefacientes f, 17.
24
EPIST, I. B. PETRI.
b). Memoria exempli, et mysteriomm Christi, horumque fructuurn. Quia et Christus semel pro peccatis nostris mortuus est, Justus pro injustis , ut nos offeret Deo, etc. quot;f. 18.— Mortuus, secundum animam descendit ad inferos, in limbum, ut animabus patrum, ibi in carcere detentis, laetum nuncium afierret redemptionis , liis quoque qui increduli fuerant ali-quando, quando expectahant Dei patientiam in diebus Noe, cum fahricaretur area, tandem autem aquis diluvii immergentibus conversi sunt quot;f. 19.-30. — Resurrexit, ut in Ecclesia per Baptismum, (cujus tyjms fuit area et diluvium) salvemur a peccatis 'f. 31. — Ascendens in coelum sedet in dextera Dei, ut oitae aeternae hercdes efficeremur y. 22.
Nota. 1°. In 'f. 1.-6. Bonum exemplum mulieris domestica est prae-dicatio, coucionatonun eloqueutia, el doctorum argumentis plemra-que efficacior ad conversionem, et sanctificationem mariti. „ Hoc „valet, inquit s. Ambrosivis, ') mulieris gravitas et pudicitia, et „ejus bona conversatio, ut virum suum vocet ad fidera et devo-„ tionem.quot; Ita agebat s. Monica erga Patritium, maritum suum. Rei testis est eoinm fill us s. Aug., qui Dcmn aft'atus, 2) habet: „ Satcgit eutn lucrari tibi, loquens te illi moribus suis , quilms earn „ pulchram faciebas, ct reverenter amabilem viro.quot;
3°. Speciatim in ^f. 3. de ornatu mulierum cfr. I. ad Cor. XI. 15.; 1. ad Tim. 11. 9. et epist. s. Hier. ad Lae.tam, ad Marcellam, ad Celantiam (quae est 148. n. 27.) — S. Aug. ad Possid. cp. 345. (al. 73.) n. 1,
3°. lu 'f. 7. quadrant bene haec s. Ambrosii 3) verba: „ Tu „ vir.... Nou es dotninus , sed maritns: non ancillam sortitus es, scd „ uxorem. Gubernatorem te Deus voluit esse sexus inferioris, non „ praepotentem. Redde studio vicem , redde amori gratiam.quot;
4°. In quot;f. 13. „Nulla nobis nocebit ad?ersitas, si nulla domine-tur iniquitas.quot; (Orat. Ecclesiae.) cfr. Matil. X. 28.; ad Rom. VIII. 28.
5'J. -f. 15. coll. cum Isaiac VIII. 13. „ Dominum exercituum
') Be Sacrament, lib. VI. cap. V.
-) Confess, lib. IX. cap. IX. n. 19.
3) HexaemeroH. lib. V. cap. VII.
35
EPIST. I. B. PETRI.
(hebr. Jehova Tsebaoth) sanctificatequot; argumentum praebet pro di-vinitate Christi.
6°. Secundum ejusdem vers, partem illam ; „parati semper etc. Parochi dent operam ut omues et singuli curae suae-commissi no-veriut quid credere debeant propter adipiacendam vitam beatam, et, quoad fieri potest, etiam quare. ')
7°. f. 18.-20. locus classicus est ad comprobandum dogma descensus Christi ad inferos.
Ex cap. III. if. 18. adhortando infert
ln. Ut etiam ipsi eodem quo Christus affectu animati pa-tientes mortificent desideria carnis. Motiva. Namque ita
a). Cum Ipso mortui peccato, deiuceps^Deo vivetis 1. 2.
b). Reparabitis tempus , jam nimium in Gentilitate aut ad morem Gentium, peccatis impensum y. 3.
c). Declinabitis condemnatorium Christi judicium, quod im-pendet infidelibus, qui praesentem vestram alienationem ab eorum vivendi ratione luxuriosa admirantur quidam, sed .et blasphemant vel ideo quod banc nou ampliüs sequimini ƒ. 4. 5.
Sic declinabitis, inquam, judicium Christi condemnatorium. Quod enim Christus judicabit omnes, non solum vivos, sed et mortuos, vel ex eo patet quod non solum vivis, sed, ut supra cap. praec. f. 19. 20. dictum fuit, etiam mortuis prae-dicavit, adeoque mortuorum aeque ac vivorum Dominus est, cujus judicium ab hominum judicio nonnumquam quidem dis-crepat, omnibus autem una cum morte instat. Estate Hague prudente», ad judicis adventum semper parati, et vigilate in orationibus 'f. 6. 7.
2°. Ut ante omnia exerceant charitatem, quippe quae operit multitudinem peccatorum J. 8., nominatim
a). Per hospitalitatem, quin murmurent de molestiis aut expensis, quae banc comitari solent quot;f. 9.
1) Ceterum cfr. s. Aug. de SS. Irin. lib. XIV. et Dens de mrt.fidei n. 20.21.
26
EPIST. I. B. PETRI.
b). Per rectum usuni charismatum, quae quis a Domino acceperit; quiscumque enim ille est, metnor esse debet quod non sit licrum dominus, sed dispensator ad utilitatem pro-ximi, et ultimatim ad honorem Dei. Itaque si quis acceperit donum sermonis, doceat non quidlibet, sed sacrosancta eloquia Domini; si donum ministerii, administret tamquam ex vir-tute quam admimdrat Deus ut in omnibus konorijicetur Deus per J. C. 10. 11.
3°. Ut nolint mirari si Deus tot tantasque illis immittat tentationes probationis , tribulationes , adversitates.
a). Sic enim nihil novi nobis contingit y. 13. Stata enim est lex , „ quoniam per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum Lei.quot; Act. XIV. 21. Et ipse Christus hac via ad gloriam suam pervenire debuit, Luc. XXIV. 26. Nonne haec oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam ? Itaque obvenientes adversitates non admirationis , sed potius gaudii materiam habeatis: communicantes Christi passionïbus gaudete, ut et in revelatione gloriae ejus gaudeatis exultantes f. 12. 13.
b). Quia exprobrari in nomine Christi, indicium est beati-tudinis, argumentum honoris, gloriae et virtutis Dei, et testimonium praesentis in nobis Spiritus Sancti y. 14.
Id unum caveatur ne passionum causa sit crimen a tolerante admissum, puta homicidium, furtum etc., sed sola professio nominis Christiani y. 15. 16.
c). Quia tempus sentiendi judicium Dei per afflictiones est
in hac vita bonis constitutum, malis vero in altero saeculo.
■' *quot;— ■ ■; . -v./? jp v
Quod consolationis pioriim quot;trausa duplici argumento a minori
confirmat. Prirnum. Si judicii divini initium tantum et tam
asperum est per omnis generis aerumnas quas nos fideles pa-
timur: quantae et quam horribiles futurae servantur iis qui
non credunt Dei Evangelio? y. 17. Secundum. Si Justus vix,
i. e., non nisi cum magna plurimarum aerumnarum toierantia
salvus fit, irnpius et peccator ubi parehunt? y. 18., q. d.,
quam misere peribunt.
27
I
EPISÏ. I. B. PETRI.
Itaque — coucludit — qui patiuntur secundum voluntatem Dei, fideli Creatori commendent animas suas bonis operibus y. 19.
Nota. Ad tramites B. Petri, utilissime hae ipsae conclusiones praoticae ex meditatione de passione Domini N. J. C. eliciuntur , et fidelibus cxponuntur.
Officia specialissima superiorum Ecelesiasticorum erga mos subditos, et vicissim.
I. Asserta sua auctoritate titulo presbyteri et testis oculati mysteriorum Christi, obsecrat presbyteros V. 1. , ut curam fidelium sibi subditorum gerant.
1°. Ron coacte, et proinde segniter, sed spontanee, animo volenti, ut vult Deus, et proinde alacriter et diligenter;
2°. Eecto fine: non turpis lucri gratia, sed voluntarie, ex corde et animo, ex amore muneris vestri 'f. 2.
3°. Neque ut dominantes in subditos, sed iis bono exemplo praelucentes 'f. 3. Motivnm: gloriae corona, quam a supremo pastore percipient, si ita ministerio suo functi fuerint 'f. 4.
II. Subditis fidelibus imperat obedientiam erga presbyteros -f. 5.
III. Utrisque commendat
1°. Humilitatem, quia Deus superbis resistit, humilïbus avr tem dat gratiam, et ab effectu: exaltabit vos 5. 6.
2°. Plenam in omnibus sollicitudinibus confidentiam in Dei providentiam, quoniam ipsi cura est de vohls quot;f. 7.
3°. Sobrietatem, et vigilantiam contra diaboli tentationes, propter hujus feritatem, et perpetuum nos perdendi studium y. 8. Cui resistant fortes in fide, in super his motivis animati, quod omnium in fide fratrum in hoc mundo sors est, pati, tentari 'f. 9. Deus autem . . . modicum passos ipseperjlciet, con-Jirmabit, solidahitque. Ipsi proin gloria et imperium y. 10. 11.
28
EPIST. I. B. PETRI.
IN EPILOGO
Monet de litterarum latere Silvano, et argumenti expositi veritate J. 12.
Salutem dicit a Romana Ecclesia et Marco f. 13., eamque communicari imperat mutuo osculo sancto, precaturque gratiam omnibus, qui sunt in C. J. Amen.
Nola 1°. in V. 1. S. Petrus exemplo suo pastores quosvis, ut ut dignitate eximios, dMctjTiodestiam et humilitatem , sese — quam-vis honore et jurisdictione a Christo omnibus praelatum — vocando „consenioremquot;, atque inferiores suos,non ut dominus imperii, sed ut frater „ obsecrationisquot; verbis alloquendo. Nihil igitur suimetip-sius compellatio ista „conseniorquot; obstat primatui Petri, quinimo ex ipso hoc loco confirmari potest. Vide Estium ad h. I.
2°. In J. 3. „neque turpis lucri gratia.quot; Ut enim praeclare scribit S. Hier. ') „ Gloria Episcopi est pauperum inopiae provi-„ dere. Ignominia omnium sacerdotum est, propriis studere divitiis.quot;
3°. In 3. „forma gregis.quot; Vere enim s. Greg. 2) ait „ Op-„ tima ovium pascua sunt exempla pastoris.quot; Et iterum 3) „ Lo-„quendi auctoritas perditur , quando vox opere non juvatur.quot; Quare ad rem s. Hier. in epist. statim laudata „ Non confundant opera „ tua sermonem tuum ; ne cum in Ecclesia loqucris, tacitus qui-„ libet respondeat: cur ergo haec quae dicis, ipse non facis ? „ Delicatus magister est, qui pleno ventre de jejuniis disputat. „ Accusare avaritiam et latro potest. Sncerdotis Christi os , mens , „ manusque concordent.quot;
4°. In 7. „omncm____quoniam ipsi cur a est de vobis. Praeclare
igitur S. Aug. 4) Deuin affatur, exclamans: „0 tu, bone omni-„ potens , qui sic curas unumquemque nostrum , tamquam solum „cures; ct sic omnes tamquam singulos.quot;
') ad Nepotian. Ep. „ I'etis a me.quot;
2) Lib. Past. part. I. cap. III.
3) Lib. mor. iu Job cap. XVIII.
'*) Confess, lib. III. cap. XI.
29
EPIST. II. B. PETRI.
Epistola B. Petri A-postoli secunda.
I. Certo genuina, cap. I. V. 1. cap. III. y. 1., ^euiero-crmonica est. ')
II. Scripta ad eosdem ac ad quos miserat priorem. Cap. III. y. 1.
III. Occasio et causa duplex ck ipsa epistola eruitur.
a). Mors brevi sibi instans I. 14.
b). Periculum perversionis ex pseudo-prophetarum crroribus jam plane imminens.
IV. Scopus bine est, mediante hac epistola, fideles etiam post mortem suam,
a), praemunire adversus falsas doctrinas pseudo-doctorum.
b). confirmare in tradita fide, et studio bonorum operum. Cfr. I. 12.-15., III. 1. 3. 17.
V. Argumentum igitur jure dicitur dogmatico-morale, atque bene scopo praedicto aptatum est.
VI. Summa enim epistolae haec :
Cap. I. eos provocat ad virtutum omnium exercitium, in me-moriam eorum revocans divina beneficia, promissa, ct gloriosum Christi adventum in die judicii.
Cap. II. eos praemonet de pseudo-propbetis, qui brevi apud il-los surrecturi essent, horumque snbdolam pravamque indolem vi-vacibus coloribus ac vehementiori stylo sub oculos ponit, simulque praenunciat gravissimas poenas, quae illis ex justo Dei judicio impendent.
Cap. III. cavillationes pseudo-prophetarum, adventum Christi ac judicii diem in dubium revocantium, refutat, moralia addit mo-nita, ac 8. Pauli epistolas laudat.
VII. Tempus et locus. Scripsit banc paulo ante martyrium (I. 14. IB.), anno 66. vsl 67. aerae vulgaris. Romae .ut ex ipso tempore suadetur, et communis habet sententia, 2)
') cfr. Ubaldi T. I. a p. 102.-170.; Drach §.1.; Franzelin, Be Script. Th. XV.
l) Drach §. II. n. 2. 3.
30
EPIST. 11. B. PETRI.
WH. Jintiwa originali graeca ; stylo vehementiore , obscuro maxime ob longiores pcriodos. l)
IX. Differentiae a priore Epistola.
„ Duae epistolac . . Petri stylo inter se et cbaractere discrepant, striicturaqiie verborum.quot; 2J Haiic_ ^tyli diversitatem s. Hier. I. c., itemque Clemens Alex. 3) expiicat ex diversitate amanuensium, seu, interpretum, quibus B. Petrus usus fuerit, qui quae ipse lingua chaldaiea dictarit Graece scripserint, jp, reputantur fuisse Marcus et Silvanus (cfr. I. epist. V. 13. 13.At vero ipsiua aigumenti di-versitas esse potuit causa sufficicrjtissima diversitatis styli, sive jam ipse B. Petrus sua manu utramque scripserit, sive cidem amanuensi dictarit. .Jxior namque tota paraenetiea, exhortatoria; liaec vero altera praesertim doctrinalis, polemica, acrius inveliit adversus illius temporis liaereticos Gnosticos, quorum paradoxa praecipua haec eraut: doctrina, nescio quam , augelorum hunc mundum regen-tium, a quibus solam yvioatv, scientiam homines accipere posse effu-tiebant; mores turpissimos habebant, adventum J. C. ridcbant, Pauli epistolas false mterprctabantur, apocryphis historiis uixi, quibus omnibus maximo offendiculo fidelibus erant. Atqui certe nullus est qui eodem stylo et ratione consilia det ad virtutes Christianas et patientiam sectaudam , — et veritatem tueatur, suosque adversus malevolos adversarios defendat. 4)
1quot;. lis ad quos scribit salutem dicit rf. 1., et gratiam et pacem precatur perpetuo majorem per pleniorem semper cog-nitionem Dei, et Christi J. ü. N. y. 2. j nominatim per pleniorem semper agnitionem divinae potentiae et munificentiae, qua Deus intuitu ineritorum Christi omnia quae ad vitam et pie-tatem spectant quot;f. 3., adeoque maxima et pretiosissima nobis promissa donavit, uti patet ex eorumdem donorum fine, qui est: ut per haec, quantum homini congruere potest, ef-
') Drach §. V.
2) S. Hier. Hedibiae „ Ignota vultuquot; Q. XI., et I)e viris illustrih. cap. I.
3) Stromaium lib. VIL
cfr. Camincro u. 585. 586.; übaldi I. c. p. 169.
31
I
\ 32 EPIST. n. B. PETRI.
ficiamur divinae consortes naturae, nempe fugientes concupis-centiam, indeque sequentem corruptionem hujus mundi }if. 4.
2°. Ex iadicatis tantis sibi divinitus collatis J^eneficiis in-fert adhortationem, ut et ipsi ex sua parte his donis respon-deant, nempe, curam omnem suhinferentes, ministrent in fide virtutem etc. V. 5.-7.
Quam adhortationem urget quadruplici motivo: a). Ab ati-litate insigni , si habeant; b). a detrimento maximo, si non habeant praedictas virtutes.
Quandoquidem ad a), si vobiscum adsint, et quo perfect!us adsint, eo plus, non vacuos, nec sine fructu vos constituent in D. N. J. C. cognitione y. S.
Ad b). Contra, cui non praesto sunt, caeeus est, et mami tentans, et insuper quam maxime ingratus, utpote obliviscens remissionera peccatorum, quam in Baptismo vel Sacramento poenitentiae a divina miserieordia accepit y. 9. Quapropter — denuo urgcns suam adhortationem, addit —fraires, satagite ut per bona opera certain vestram vocationcm et electionem faciatis.
c). Ilacc enim facientes, non peccahitis aliquando y. 10, graviter, aut saltern id de,cpjigruo merebitis, ut a peccato resipiscamini. Adeoque
d). Sic facilis vobis ministrahitur in. coclum aditus. y. 11.
•3°. Quae cum ita sint — quamvis forte non nemini videar
nimium in iisdem admonitionibus insistere — denuo ineipiam vos semper commonere de kis, utpote quae numquam nimium etiani scientibus inculcantur 'f. 12., tanto magis quod ex privata revelatione novi, me brevi moriturum; quare, quam-diu vivo, vos pro officio tneo commonebo, et operam dabo, ut et post jbitum meum frequenter doctrinae meae raemo-riam faciatis quot;f. 13.-15.
4?°. Doctrina namque quam praedico fide dignissima est. Quod confirmat
a). Ex suo, ut testis oculati, transfigurationis Domini testi-monio. Praedicantes enim vobis D. N. J. C. virtutem et prae-
EPIST. 11. B. PETRI.
sentiam, non secuti snmus doctas fabulas, sed testati samus quod ipsi vidimus et audivimus in monte ïliabor f. 16.-18.
b). Ex eo quod ipsa liaec historia Transfigurationis Domini est confirmatio_Jjroplietiarmn de Cliristo'; Tsive, quod sermo pro-phetarum perChristi transfigurationem factus est firmior ƒ. 19. ')
5°. Interim — subdit — donee dies alterius vitae elucescat, et lucifer oriatur in cordibm vestris, benefacitis attendentes memoratis prophetiis, quae sunt quasi lucernae lueentes in caliginoso lioc mundo j. 19. Benefacitis, inquam, his attendentes , dummodo principii instar id intelligatis earumdem interpretationem neutiquam ex privato hominum sensu facien-dam esse 20., vel ideo quod earumdem conceptie et elo-cutio non humanae voluntati, sed alïiatui, seu, inspirationi Spiritus Sancti tribui debet y. 21.
Nota pro doctrina 1°. dogmatica.
a). Diotio illa: ut per Jwec efficiatnini divinae consorten naturae, nequaqnam Paiitheistis favet; agitur, ut cx integrae sententiae ex-plicatione patescct, non dc consortio et iinioiiR re.ali p.1, pfiysinn, sed mystica et spirituali. per qunm Ecclesia et Ecclesiae membra sunt corpus Christi raysticum.
b). Ad salutem non suflicit fides sine operibus 'f. 5.-11.
c). Scripturae sunt a Spiritu S. inspiratae, iieque privato spiritu interpretandae quot;f. 20. et 31. Cfr. Introd. in S. S. ik 67. et scholion ad n. 68., ex quibns solve: Aiy et quatenus hie locus probet Scnpturarum mspirationem ? /
'2°. Morali. Ad tramites S. Petri / nihil graventur Pastores de maxime necessarüs fidei inommque capitibus iterato monere nou solum rudes ct imperitos, sed et iu veritatc, de qua agitur, institutes 12.-14.
Quo fideles confirmet in fide , cos praemunit adversus emer-
') c£r. Drach iu h. L, ct cl. Kilber, Analys. Biblic.
33
3
EPIST. II. B. PETRI.
gentes haereticos, quorum describit generatim indolem, effec-tus, et poenas.
Indoles eorum generatim ea est: sunt magistri mendaces, subdoli et ingrati, ut qui subdole introducunt sectas, i. e., liae-reses perditionü, imprimis aliquo , quovis tandem sub respectu, de J. C., qui suo sanguine eos quoque emit, negantes veram doctrinam f. 1., luxuriosi et temporalium cupidi 'f. 2. 3.
EU'ectns is: multi sequentur eorum luxurias et sic sanctam nostram religionem pravis suis moribus deturpabunt 2., capti fictis eorum verbis f. 3.
Poenae. Dum alios perdunt, introduceutes sectas perditio-nis, ipsi sibi superducent celerem perditionem j. 1. Revera celerem certamque eos manere poenam speciatim triplici ar-gumento a simili. sive exemplo. vindictae divinae in malos. — benignitatis autem erga bonos, probat.
a).- Ah angelis peccantibus. Si enim Deus his non pepercit, sed eos ob superbiam in infernum detrusit J. 4.;
b). A diluvio. Si enim pariter non pepercit mundo origi-uali, sed ei iinpiis, nominatim luxuriosis, repleto diluvium in-duxit ; similiter non pareet superbis istis et luxuriosis erro-rum magistris ƒ. 5.
c). Ab eversione Sodomae et Gomorrhae, quarum civitatum punitionem Deus exemplum posuit eorum, qui impie acturi sunt f. 6.
Contra, ab exemplis
a). Noe, quern justitiae praeconem cum septem aliis a diluvio custodivit if. 5.
b). Loth, quem oppressum a nefandorum injuria, ac luxu-riosa conversatione eripuit, quia ab omni obscoenitate et videnda et audienda erat quam abhorrentissimus, vereque Justus per-mansit, quamvis habitaret apud eos qui de die in diem ani-mam ejus justam iniquis suis operibus cruciabant ƒ. 7. 8.
c). Sententia generali. „ No vit Dominus pios de tentatione eripere: iniquos vero in diem judicii reservare cruciandosquot; quot;f. 9.,
34
EPIST. II. B. PETRI.
praesertim autem eos, qui impudicitiae se tradunt etc. J. 10.
Speciatim hic describifc indolem haereticorum, ut qui post carnem ambulant, clominationem contemnunt, audaces sunt, sibi placentes, non, metuunt factiones introducere et sese mutuo hlasphemare cum sibi adversantur 10. jiac factiosa maledi-centia ipsis angelis malis pejores suij^f nam angeli, tametsi sint fortitudine ac potentia hominibus majores, non portant ad-versum se execrabile judicium y. 11. Hi vero — velut irratio-nabilia pecora, naturaliter nata ut capiantur et mactentur — quae ignorant sacrosancta fidei mysteria blasphemantes propter corruptionem suam moralem peribunt, percipientque justam suae injustitiae, malitiae poenam quot;f. 12.'13. Namque voluptatem existimant diei delicias, — verbo: ipsa sunt tur-pitudo 'f. 13., toti dediti luxuriae, seductores infirmorum, avari ad modum Balaam, cum dedecore castigati f. 14.-16. Sunt fontes, sed sine aqua salutaris doctrinae; nebulae sunt lucem veritatis obscurantes, ventis opinionum inconstantium agitatae f. 17.
Speciatim effectus. Superba et vana sua praedicatione, nec-non sensualitatis persuasione, et libertatis promissione pelli-ciunt quosdam sequaces, qui ob ingratitudinem, malitiam et turpitudinem relabuntur in servitutem pejorem priori 'f. 18.-21., quod duplici proverbio confirmat V. 22.
Nota pro doctrina 1°. doymatica.
a). Ex quot;f. 1. „et eum, qui emit eos, Dominnm, negant, superdu-ceutes sibi celerem perditionem.quot; Ergo Christi redemptio non ad solos praedestinatos restringitur. ')
b). Causae ordinariae haerescon sunt superbia, luxuria, avaritia ƒ. 1.-3. 10. „Nulla haeresis, inquit s. Hicronyra nisi propter „ gulam ventremque constitnitur.quot; Idem s. Doctor 3) „ Raro, ait, „ baereticus diligit castitatemquot; cfc 1) „ difficile est haereticum repo-
') Cfr. Dens , De gratia ad n. 24.
l) Ia Jerem. cap. III.
3) In Oseae VII. 13.
'•) In c. IX. f. 11.
35
EPIST. II. B. PETEI.
„ rire qui diligat castitatem; non quod earn praeferre desistat in „labiis, sed quod non servet in conscientia, aliud loquens, aliud „ faciens.quot;
Grandaevus ipse Beza — ut tacitus alios pertranseam puta Lu-therum atque Calvinum — moribus suis dictomui veritatem cora-probat. ')
c). In 4. de peccato èt poena angelorum lapsorum, cfr. S. Th. p. I. Q. 63. 64. et Tract, de Angelis ad n. 82. 83.
d). Sectas non metuunt introducere blasphemantea 10. „Mentior, inquit Tertul. 2), si non etiam a regulis suis variant inter se, dum unusquisque proinde suo arbitrio modulatur quae accepit, quem-admodum de suo arbitrio ea composuit ille qui tradidit. Agnoscit naturam suam et originis suae morem profectus rei. Idem licuit Valentiniauis quod Valeutino, idem Marcionitis quod Mareioni, de arbitrio suo fidem inuovare. Denique penitus inspectae haereses omnes in multis .cum auctoribus suis dissentientes deprelieuduu-tur.quot;
2°. Mordli.
a). In y. 3. In avaritia fictis verhis de vohh negotiabuntur. (cfr. 'f. 14.-16.) Utinam tales non invcnirentur in ipso Ecclesiae sinu , ex sacro ministerio artem ditesceudi facientes , quibus ilia Domini per os Ezechielis increpatio coiivenit : Vac qui consuiml etc. cap. XIII. f. 18. 19. (Nat. Alex.)
b). Exempla poenarum terribilium in impios ƒ. 4.-6. Verumta-men dico vohis, quia terrae Sodomorum remissms erit in die judicii, quam tibi 3) Christiano iisdem vitiis dedito , iisdem impudicitiis inquinato.
c). In tentationibus, quibus ratione officiorum status, puta in studio et confessionali, vexamur, media pietatis ipsi sedulo adbi-beamus, ceterum plene confidamns Domino, qui novit pios de ten-tatione eripere y. 7.-9.
d). In y. 14. Oculos Jiabentes plmos adulterii etc. „ Non dicatis, „ scribit s. Aug. 4), vos habere animos pudicos, si habeatis ocu-
') cfr. Vie de S. Franc, de Sales, liv. IK, Oeuv. T. I. a p. 74.-82., an. 1597.
2) De Praescript. adv. Haereticos, cap. XLII.
3) Matth. XI. 24.
'*) Epist. 211. n. 10. apud Drach in h. I.
36
EPIST. II. B. PETRI.
„los impudicos: quia impudicus oculus impudici cordis est nuntius'' Et s. Hier. ') „ut munda mens in cogitatione servetur, a lasci-„ via voluptatis suae deprimendi sunt oculi, quasi quidam rapto-„ res ad culpam.quot;
e). In Y- 18. „Superba vanilatis loquentes. Vere Tert. 2) ait: „ Omnes tumcnt, omnes scientiam pollicentur. Ipsae mulieres hae-reticae, quam procaces. Quae audeant docere, contendere.quot; Et s. Hier. 3) „ Loquuntur grandia, et totus eorum sermo superbia est.quot;
f). In y. 18. Pelliciunt in desideriis carnis luxuriae eos, qui pau-lulum effugiunt {animas instabiles ƒ. 14.) Apposite sciteque proin Tert. 4) „De verbi autem administratioue quid dicam; cum hoc sit negotium illis, non ethnicos comertendi, sed uostros evertendi ? Hanc magis gloriam captant, si stantibus ruinam, non si jacentibus elevationem operentur: quoniam et ipsum opus eorüm non de suo proprio aedificio veuit, sed de veritatis destructione. Nostra suflb-diunt, ut sua aedificent.quot;
g). Libertatem illis promittentvs , cum ipsi servi sint corrupiionis 19. Effrenis quidvis agendi licentia christianae libertatis nomine
palliata quam plurimos in haeresim pertrahit! Illam pollioiti pseudo-Reformatores saec. XVI., Philosophi saec. XVI1L, perpetuo spon-dent hodierni magistri mendaces, Liberates, religiosi juxta ac politici, imo ipsi Liberi Muratorii, Positivistae, Nihilistae!
Verum nulia durior, nulla turpior servitus est ea libertate, quam sectatoribus suis — a se enim dissidentes simpliciter opprimunt — errorum magistri pollicentur. Quid euim miserius , quid turpius, quam et alienis et propriis cupiditatibus servire ? Eecte 3. Aug. 5) „ Vir Justus, inquit, etiamsi serviat, liber est: malus autem etiamsi „regnet, servus est, nee unius hominis- pjsd, qiu)d est .gravius, „tot dominoTum, quod vitiorum.quot; etc.
h). Contra recidivos quot;f. 30.-33. cfr. ^latlh. XII. 45. Etfiunt no-vissima hominis illiv.s pejora prioribus. Jois V. 14. Jam noli pecca-re, ne deterius tibi aliquid contingat. lis enim qui in priora peccata relabuntur , eontingit illud veri proverbii : canis reversus ad suum
l
') In TJiren. III.
2) De Praescript. cap. XLI. i
•■') Adv. Jovinian. lib. II. n. 3.
*) L. c. cap. XLII.
5) De civ. Dei, lib. III. cap. III.
37
EPIST. 11. B. PETRI.
vomitum. „ Si — prout graviter auimadvertit s. Aug. ') — „ Si canis „hoe faciens horret oculis tuis, tu quid eris oculis Dei?quot; — Et, Sus lota in volutabro luti. „ Sus — ad rem s. Greg, habet 2) — „ in „volutabro luti cum lavatur, sordidior redditur. Et qui admis-„ sum plangit, nee tarnen deserit, poenae gravioris eulpae se sub-„ jieit; quia et ipsam quam flendo potuit impetrare veniatn eon-„ temnit, et quasi in lutosa aqua semetipsum volvit, quia dum „ fletibus suis vitae munditiam subtrahit, ante Dei oculos sordi-„ das ipsas lacrymas faeit.quot;
Quo fideles vel magis in fide confirmet,
I. pauca praefatur, quibus commendet attentionem ad di-cenda, quae sunt: causa ob quam secundam jam epistolarem admonitionem ad eos dirigit if. 1., et scopus ac materia suae iterafae scriptionis, nimirum, ut memores sint eorum, quae jam pride m iis praedicta sunt a Prophetis et praedicata a suis Apostolis f. 2.
II. Eos praemunit adversus futuros in novissimis diebus hostes fidei, quos dignoscere poterunt
a). ex eorum charactere, qui est: cum deceptione illudent omnibus, et suis indulgent concupiscentiis 3.
b). ex doctrina, qua, ob dilatum Christi adventum secundum, negant Iu. judicium futurum, 2°. statum mundi hactenus turbatum fuisse, aut 3°. umquam postea turbandum fore f. 4.
III. Eefutat hanc doctrinam.
Quoad punctum 2um.: globus terraqueus, inquit, diluvio submersus probat, mundum jam fuisse perturbatum f. 5. 6.
Quoad punctum 3um.: universum igne exurendum ostendit, mundum posthac perturbandum quot;f. 7.
Quoad puncti l1. probationem: dilatio adventus Dominici,
') In Ps. 83. n. 3.
a) Pastor, p. III., admonit. XXXI,
38
EPIST. II. B. PETRI.
inquit, quam adversarii afferent tamquam indicium uumquam futuri judicii, nihil probat; quia
a). non est diuturna in consideratione Dei; differt huic mun-do exitium afferre, non propter se ipsum, sed propter nos. Non propter se ipsum-, nam ipsi perinde est, sive diu expectet, sive non, sive mille annos, sive diem unum : „ quia unus dies apud Doviinum sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus 'f. 8.
b). Nee tardat, i. e., ultra debitum tempus Dominus pro-missiouem suam differt, sed patienter agit propter nos, ex miaericordia, nolens aliquem perire, sed omnes ad poeniten-tiam reverti f. 9.
Quoad ipsum lum. punctum: Adveniet, inquit, dies Domini, dies judicii; adventus autem judicis erit subitaneus, inexpecta-tus; ut fur-, et finis mundi violentus, per ignem J. 10.
IV. Ex praemissis argumentans colligit
1°. ex dissolutione universi mundi, esse nunc colendam sanctimoniam, exercendam pietatem ƒ. II., incunctanter in-stituendam praeparationem ad diem Domini y. li.
2°. Ex novitate mundi immutandi, excitandam expectatio-nem et spem promissorum y. 13.
3°. Ex utriusque expectatione,
a), esse satagendum ut immaculati inveniainur coram Deo, cum eo pacem habentes 'f. 14.
b). longanimitatem D. N. J. C., qua adventum suum differt, esse reputandam tamquam spectantem ad nostram salutem, ut etiam ex s. Pauli litteris contestatur 'f. 15., adnotans illa-nim litterarum tüm difficilem in quibusdam intellectum, tüm abusum, qui in propriam detorquentium perditionem cedit f. 16.
4°. Concludit ut jam a se satis praemoniti et instructi sibi caveant ab errorum magistris, crescant vero in gratia, et in cognitione D. N. J. C., cui gloria et nunc et in saecula saecu-lorum. Amen f. 17. 18.
39
epist. ii. b. petki.
Nota pro doe trina 1quot;. dogmalica.
a). Ex 'f. 8. 9. 15. Ergo Apostoli non putabant adventum Domini brevi adfuturum. ')
b). Ex 'f. 9. „ nolens aliquos perire. etc., probatur voluntas Dei antecedens salvandi omnes homines.
c). Ad 'f. 13. De statu mundi post judicium igne conflagratiouis immutati cfr. ad Rom. VIII. 19,-22.; haiae ca.^. LXV. 17.;LXVI. 22. et 3. ïb. Summa contra Gent es, lib. IV. cap. XCVII., seu , ultim., et Schoujjpe, Mem. Th. Dogm. T. II, p. 655. Q, 3.; p. 659. Q. 6.
d). Ex f. 15. 16. Ergo epistolae s. Pauli sunt divinitus inspira-tae, cfr. Intrad, in S. S. n, 67.
e). Ergo Scripturae non sunt in omuibus rebus fidei iutrinsece et absolute clarae, Resp. p. 179.
f). f. 18. Haec doxologia Deo propria, argumentum est diviui-tatis C. .1. —cfr. etiam f. 12, ubi dicitur „ properantes in adventum diei Domini,quot; graece tou Deob.
2°. Morali,
a). In -f. 1. 2. Si sincerae mentes frequenter cxcitandae sunt memoria veritatum fidei, quanto magis quae in tenebris peecatorum alto et placido somno correptae jacent?
b). In ir. 3. 4. „ venient in deceptions iüusores, dicentes: ubi est promisdo ? etc. Hi sublimium ac fortium ingeniornni sibi gloriam ar-rogautes. simplicitati fidelium illudunt, ipsisque fidei veritatibus, a pseudo-pliilosophia subornati. Adversus bujusmodi iüusores vigileut Pastores, a grege suo eos arceant, vulgata eorum sophismata diluaut.
c). In f. 9. „ Grandis, inquit s. Hier, 2), dementia Dei, ut ex-„pectet nostram poenitentiam; et donee nos a vitiis convertamur, „ ille potentem contrabat manum, ne ferire cogatur.quot;
d). In 10,-14. Adveniet avtem dies Domini ut fur, Itaque ad rationcm vitae nostrae Cbristo Judici reddendam tenipestive nos praeparemus, poenitentiae aliisque bonis operibus ferventer assidue incumbamus, ne subito praeoccupati die mortis, quaeramus spatium poenitentiae, et in venire non possimus, „ In quo enim, — uti scribit s, „Aug, Hesycbio 3), — quemque iuvenerit suus novissimus dies, in „ hoe eum comprehendet mundi novissimus dies; quouiam qualis
') Cfr. s. Aug. Ep. 80. Hesychio „Accepi litterasquot; cap. II. 15. etc.
a) Lib. IX. Comm. in Isaiam.
3) Episf. LXXX., alias XCIX, n. 2. „Accepi litteras,quot;
40
EP1ST. I. B. JOANNIS. 41
„in die isto quisquc moritur, talis in die illo judicabitur.quot; —Ex-pectantes, et properanlcs in adventum diei Domini. „ Numquid — idem s. Pater quaerit ') — „judicium Dei tantummodo Ibrmi-„ daudum est, et non umandum? Formidandum malis propter poe-„uam, amandum bonis propter coronam.quot; Et 2) „ Gaudeat judi-„candus, qui timuit judicatnrum.quot; Verum „nonille diligit adveu-„ turn Domini qui eum asserit propinquare, nec ille qui eum asse-„ rit non appropinquare: sed ille potius qui eum sive prope sive „ longe sit, sinceritate lidei, firmitate spei, ardore charitatis ex-„ peetat.quot;
Epistola. B. Joannis Apostoli prima.
I. Est proto-fiüTinnip.a.
II._ Occasionem eidem praebuerc nreseentes haereses (rnosticorum. quorum alii, utputa Ceriuthus, Ebionitae, Christi Domini divinita-tem, alii, quos inter Basilides, veram humanitatem, atque insuper alii, ut Simon Magus et Nieolaitae, neeessitatem bonorum ope-rum ad salutem obtinendam inficiabantur.
III. Scoptis hine praecipuus quidem est, ut adstruat jreram doc-trinam de Verbi divinitate, et Incarnatione: „ quoniam Jesus est filius Deiquot; (cap. V. 5.); secandarius vero, ut exinde fideles ad charitatem in Deum et proximum, sive, ad fidem , quae per chari-latem operalur, adhortetur.
IV. Arr/imentum igitnr universim jure dixeris dogmatico-morale.
V. Summa difficulter adaequata exhibetur. Si qua partitio faeien-da, non compntato exordio cap. I. a quot;f. 1.-4., commode in tres partes refertur.
Vars la. „ Deus lux est.quot; (Cap. I. 5.) Debeut igitur Christifideles tamquam iilii lucis in luce, non in tenebris, ambulare, adeoque peccata commissa poenitentia diluere, et in posterum quantum fieri potest, vitare ; Dei mandata observare, etiam specialia cujusque
') In Psalm. C. n. 3.
2) In Psalm. LXVI. n. 7,
Epist. laud. n. 15.
EPIST. I. B. JOANNIS.
statui propria, nominatimque mandatum de dilectione proximi,atque hac ratione ostendere, se Deum vere diligere. Ex his consequun-tur quae dein admonet: Nolite diligere mundum, neque ea, quae in mundo sunt. Et cavete a magistris tenebrarum qui negant, „ quoniam Jesus est Christussed firmiter Ei adhaerete, sicque in luce veritatis ambulate, cap. 1. a 'f. 5.-II. ƒ. 28.
Pars 2a. Jesus Christus, Dens homo, Justus est. Cap. II. 39. Idcirco etiam Christifideles adnitantur peccatum fngere, justi esse, sicut et ille Justus est, ut sic, nominatimque iterum sincera, et operatoria fratrum dilectione ostendant, se genuinos esse filios Dei, non autem diaboli, qui his contraria suggerit, imo per suos admi-nistros Jesum solvit, negando Ejus veram sive divinitatem, sive humanitatem. cap. II. quot;f. 39.-IV. y. 6.
Pars 3,a. „Deus charitas est.quot; cap. IV. y. 8. Quum autem ipse Deus prior suam erga nos charitatem evidentissime probarit mittendo Pilium suum unigenitum in mundum propitiationem pro peccatis nostris, omnino igitur oportet ut et nos Christifideles proximum diligamus et Deum, idque ostendamns observando ejus mandata, nominatim quae spectant ad fidem unius Dei secundum naturam , Trini secundum Personas. Cap. IV. -f. 8.-V. f. 21. ')
VI. Forma hujus epistolae certe non est ordinaria. Caret enim et initio et fine ceteris ferme omnibus Apostolicis epistolis com-muni. Initio desideratur consueta auctoris, et lectorum, quibus iu-scribitur, designatio, uti et ad finem horum salutatio.
VII. Nihilominus satis certo statuitur quod primüm missa fuerit ad Asiae minoris fideles. Prae ceteris enim inter eos et Apostolico suo ministerio functus est s. Joannes, et memorati supra (sub II.) perniciosissimi errores invalescebant. Quod igitur nonnulli post s. Au-gustinum 2) epistolam hanc inscriptam ferant ad Parthos, ne vix probabile est. Appellatio autem epistolae Joannis ad Parthos, orta videtur ex perverse intcllecta vel inscriptione lae. et 2ae. epistolae, quae primitus sonuerit ; èrosToMi 'Iiuavvoi» tou t:ci p (J ^ v ou, Virginia; vel dictione quadam Clementis Alex. 2aln. Jois epist. scriptam inter-pretantis 7:pos Ttapfiévou;, ad mrgines. 3)
quot;) cfr. Eispiug, Einleitung, n. 2.
*) Quaest. Evangelic, lib. II. cap. XXXIX.
s) cfr. Bisping I. c. n. 3.; Drach, Preface §. III. n. 3.
EPIST. I. B. JOANNIS.
VIII. Tempus, et locus scriptionis certo definiri nequeunt. Epis-tolam banc esse praefationem quamdem dedicatoriam, seu, intro-ductionem ad ipsum Evangelium S. Joannis, atque una cum Evangelic) ita Ecclesiae traditam fuisse, ut genuinitatis illius argumen-tum esset, cum cl. Joan. Leon. Hug ') multis quidem recentiori-bus probatur a), ex ipsa ejusdem forma 2); b). ex quibusdatn ejus-dem locis manifesto, ut aiunt, ipsum Evangelium inclamantibus, puta c. I. 1,-4.; II. 12.-14.; 31.-26.; V. 9.; c). ex fragmento cano-nis Muratori. Ut adeo una cum Evangelio scripta fuerit Ephesi, vel inter an. aerae vulgaris 70.-80., vel, ut communior sententia fert, inter annum 96.-98. 3) — At tota haec argumentatie non nisi recens, et mera conjectura, potissimnm innixa utique baud firmae inductioni paucorum locorum, fragmento Muratoriano perquam ob-scuro, et formae epistolae insolitae, uti solide evincit cl. Drach. 4) Missa igitur omni disputatione, repetere placet, de loco et tempore non certo con stare; id tamen ex communiori sententia merito ad-struitur, epistolam hanc non nisi viginti prope annis post^ultimam B. Pauli et Petri epistolam prodiisse, 5) sive tandem Ephesi, sive in insula Pathmos exarata fuerit.
IX. Lingua originalis certo graeca fuit. Stylus gravis simul et dul-cis, materiae pertractandae plane congruens, charitatemque imprimis concilians. TJt enim praeclare ait s. Aug. G) „ In ipsa Epistola „ satis dnlci omnibus quibus sanum est palatum cordis ... maxime „ charitas commendatur: Locuturus est enim multa, et prope omnia „ de cbaritate. Qui habet in se nnde audiat, necesse est gaudeat „ad quod andit: sic enim illi erit lectio ista, tamquam oleum in „ flamma. Si est ibi quod mitriatur, nutritur, et crescit et perma-„ net. Item quibusdam sic esse debet tamquam flamma ad fomitem, „ut si non ardebat, accedente sermone accendatur. In quibusdam „enim nutritur quod est, in quibusdam accenditur si deest, ut om-„ nes in una cbaritate gaudeamus.quot;
') Mnleitung, 2ter Theil §. 05.-70.
l) cfr. dicta in praenotam. VI.
^ cfr. Caminero, Manuale Isanoqic. n. 588.; Bispinc l. c. n. 2.
») L. c. §. III. n. I. et §. IV.
5) cfr. Introd. in S. S. n. 66.
6) Expositio in epist. H. Jois, Prooein.
43
epist. i. b. jöannis.
In prooemio 1°. annunciat praecipuum fidei objectum, quod est; Christus est aeternus Dei Filius, in tempore incarnatus. Mysterium quod fvit ab initio . . annunciamus vobis, nempe verbum vitae, vitam aeiernam, quae erat apud Patrem, et ma-nifestata est, et apparuit nobis per Incarnationem, cum Verbum caro factum est y. 1. 3.
2°. Declarat annunciati mysterii credibilitatem ex sue cete-rorumque Apostolorum testimonio indubitaudo. Quandoqui-dem annunciamus vobis quod ab ipso Klio Dei incarnato audi-vimus, quem vidimus oculis nostris, itno attenti perspeximus, quin et manus nostrae contrectaverunt. Ergo quod annunciamus vobis, fidelis sermo est, et omni acceptione dignus 'f. 1. 2. 3. 5.
3°. Fines et effectus suae praedicationis et scriptionis, ni-mirum, ut et ipsi communionem habeant cum Apostolis, et hinc cum Patre et Filio ejus J. C., ac ut gaudium eorum sit plenum f. 3. 4.
Pars Ia
Conditio obtinendi hos effectus la. est, ut, quoniam Bens lux est, et tenebrae in eo nan sunt ullae quot;f. 5., etiam nos non in tenebris ambulemus, sed in luce, a peccatis mundati sanguine J. C. f. 5.-7.
2a. Ut secundum veritatem humiliter agnoscamus nos pec-catum habere quot;f. 8.-10. et peccata nostra confiteamur cum spe veniae obtinendae; Deus enim fidelis est, et Justus ut ea lege remittat nobis peccata nostra f. 9.
Nota pro doctrina 1°. dogmatica.
a). Ex -f. 1. et 3. probatur vera J. C. divinitas et humanitas.
b). Ex 5. Dei absoluta perfectie.
c). 'f. 7. „ Sanguis J. C. etc. contra Socinianos palmaris est. Demonstrat enim, maxime collatus cum quot;f. 1. 2., Christum esse verum et naturalem Dei Filium; unam esse Christi Personam; san-
44
EPIST. I. B. JOANNIS.
guinis ejus, passionis ac mortis virtute et merito nos reraissionem omnis peecati consequi. Quod saue imllius puri hominis, quantutn-vis sancti, sanguis praestare posset.
(1) Ex y. 8. fidei Veritas est, nemiuem, quantum vis justum, ex-cepta B. Virgine , sine omni prorsus peccato personali vixisse, aut victurum esse. Cfr. can. VII.-IX. Synodi Carthagincnsis anui 418. ') contra haeresim Pelagii et Coelestii, et Cone. Trid. sess. VI. de Justifical. can. XXIII. „Si quis hominem semcl justificatum dixe-rit . . posse in tota vita peccata omnia, etiam venialia, vitare.nisi ex ppeciali Dei privilcgio , quemadmodum de beata Virgine tenet Ecclesia; anathema sit.quot;
2°. Morali. Ad 'f. 8. et 9. cum s. Aug. 2) utiliter commendari potest confessio peccatorum venialium, sed humilis et sincera, et cum proposito ea emendandi et vitandi deinceps. amp;i confitearaur peccata nostra; fidelh esl, et Justus , nt remittat nobis peccata nos ■ tra „non tantum praeterita, inquit laudatus Ecclesiac Doctor, „ sed et si qua forte contraximus ex hac vita; quia non potest homo „ quamdiu carnem portat non habere vel levia peccata. Sed ista „.levia quae dicimns, noli contemnere. Si contemnis, quando ap-„ pendis; expavesee quando numeras. Levia raulta (dispositive) fa-„ ciunt unum grande. Multae guttae implent flumen: innlta grana „ faciunt massam.quot; Revera multa peccata venialia ex torpore et negligentia committi solita,ad mortale disponunt; caritatis quippe fervorcm minuant; concupisceutiam roborant; vires ad resistendum tentationibus infirmant; gratiae actuales, saltcm specialcs, quibus infirmitati voluntatis humanae,ne in ülis deficiat, efficacissime sub-venitiir, propter ilia nonnumquam justissime subtrahuntur. 3) Qui spernit modica, panlatim decidet. 4) „Et — ita pergit s. Aug.— „Et quae spes est? Ante omnia confessio . . . Die hominibus quid „es, die Deo quis es: quia si non dixeris Deo quod es, damnat „ Deus quod in te inveniet. Non vis ut ille damnet, tu damna ; „vis ut ille ignoscat, tu agnosce. Ut possis Deo dicere : Aver te fa-„ ciem tuam a pecentis me is, die illi etiam illa verba in ipso Psal-
') Camp. Hist. Heel. ep. III. n. 73.
') Exposit. in Epist. Joan. Tract, primus.
3) cfr. Catech. dioec. Lect. 40. Q. 11., et Dens, Tract, de pecc. u. 169.-170.
Ecclici. XIX. 1.
4.5
EPIST. I. B. JOANNIS.
„ mo: Quoniam iniquitatem meam ego cognosco.quot; ') „ Quod si confessi „fuerimns delicta nostra, fidelis est et Justus, qui dimittat nobis „ delicta nostra, et purget nos ex omni iniquitate. Quod ü dixe-„ rirnus quoniam non peccavimus: mendacem facimus eum, et verbum „ ejus non est in nobis. Si dixeris, non peccavi, illum facis men-„dacem, cum te vis facere veraeem. Et ne forte impunitatem vi-„ deretur dedisse peccatis, quia dixit: Fidelis est, et Justus, ut re-„mittat nobis peccata nostra, et emundet nos ob omni iniquitate, et „dicerent jam sibi homines: Peccemus, etiam securi faciamus quod „ voluifius, purgat nos Christus, fidelis est, et justus purgat nos „ ab omni iniquitate : tollit tibi malara securitatem, et inserit «ti-„ lem timorem. Male vis esse securus. Solicitus esto. Fidelis enim „est, et justus, ut dimittat nobis delicta nostra, si semper tibi „ displiceas, et mnteris donee perficiaris. Ideo quid sequitur? „ Filioli mei, Jtaec scribo vohis, ut non peccelis.quot;
Memoratas (cap. I.) conditiones urgens, monet
1°. Ut studeant vitare peccatum; eo autem admisso, num-quam desperent. Filioli mei, haec scribo vohis, ut non pecce-tis. Sed et si quis semel justificatus peccarit levius vel gra-vius, ne desperet. Etenim advocatum habemus apud Patrem, J. C. justum, qui est propitiatio pro peccatis mostris: imo pro totius mundi f. 1. 3.
2°. Ut mandata J. C., Dei et Domini nostri, observent. Motiva:
a). Quia per hoc scimus, quod practice cognovimus eum f. 3.
b). Quia alioquin, quidquid dicamus nos noscere eum, mendaces sumus, et Veritas in nobis non est jf. 4.
c). Quia ista observantia, nota est perfectae in Deum cha-ritatis, et mansionis in eo f. 5.
46
d). Quia nota est verae imitationis Christi f. 6.
EPIST. r. B. JOANNIS.
3°. Ut observent nominatim mandatum de dilectione pro-ximi. Motiva:
a). Quia mandatum istud non est novum vobis, sed ve-tus, quod habuistis ab initio conversionis et jam pridem au-distis ir. 7.
b). Quia revera tamen simul est novum, quatenus a Christo perfectum est, et a Vobis jam perfectius sin adimpletur, certe adimplendum est, quia tenebrae ignorantiae transierunt. et vernm lumen jam, lucet T. 8.
o). Quia qui odit fratrem suum, praebet indicium se non in luce, sed in tenebris esse usque adhuc quot;f. 9., ideoque praesagium multorum aliorum peccatorum f. 11.
d). Quia contra, qui diligit fratrem suum, in lumine ma-net, adeoque facile quodvis offendiculum, alia peccata vi-tat f. 10.
4°. Ut omnes filioli sui, seu, fideles sibi in memoriam re-vocent concessam remissionem peccatorum propter nomen Christi f. 12.; speciatim autem seniores, adolescentes, infantes et juvenes quae suae aetati congruunt et veluti propria sunt f. 13. 14.
5°. Ut nolint diligere mundum , neque ea quae in mundo sunt. Motiva:
a). Quia mundi dilectio pugnat cum charitate Dei J. 15.
b). Quia omne quod est in mundo non est ex Patre, sed ex mundo; aliis verbis: quia mundi complexum est corruptio universalis, aliena a Deo 16.
c). Quia ipse mundus, ejusque bona instabilia sunt, per-transeunt. Qui autem facit voluntatem Dei, adeoque non sec-tatur ea quae mundi sunt, sed Deum diligit, manet in aeter-num ƒ. 17.
6°. Ut fugiant haereticos; permaneant vero in doctrina tradita. Hunc in finem imprimis haereticam doctrinam notat et suggillat
a). Ab ejusdem novitate; recenter exorta, ipsa indicium est, novissimam horam adesse 'f. 18.
47
EPIST. I. B. JOANNIS.
b). Ab auctorum ejusdem apostasia f. 19.
c). Ab ipsa eorum doctrina mendaci et antichristiana; ne-gant quippe Jesum esse Christum, verum Pilium Dei, sicque ipsum quoque Patrem negant J. 22. 23.
d). A seductione, quam intendant haeretici f. 26.
Dein doctrinam catholicam commendat
a). Ab adjumentis, quibus ex divina ordinatione acquiritur; nimirum interna Christi gratia , et externa praedicatione Apos-tolica.
Primum illudque praecipuum subsidium declarat, dicens: Sed vos fideles unctionem , gratiam internam habetis a Sancio sanctorum, Christo, et rnediante praedicatione authentica nos-tis omnia ad salutem spectantia, plenam assecuti salutis ve-ritatem quot;f. 20. Unde, subdit, nee scrip,n vobis quasi igno-ranühus verUatem, sed quasi scientïbus earn ƒ. 21. utpote edoctis jam praedicatione Apostolorum.
b). Ab ejusdem antiquitate, et utilitate quam re ipsa con-fert. Vos quod audistis ab initio praedicatum ab Apostolis, pro Christo legatione fungentibus, in vobis permaneai. Si in vobis permanserit idipsum rjuod audistis ah initio, et vos in Filio, et Fatre manebitis y. 24. Ex haec est rbpromissio , QUAM IPSE POt.LICITUS EST NOBIS, VITAM AETEIINAM J. 25.
c). A snfficientia praedictorum subsidiorum, quibus vera doctrina, et inde consequens salus comparatur. Et vos, in-quit, unctionem, quam accipistis ab eo, Christo, maneat in vobis. Et nou necesse habetis ut aliquis doceat vos praeter id quod evangelizatum est ab Apostolis: sed sicut eo medio unclio ejus docet vos de omnibus ad salutem pertinentibus, sic et verum est, et non est mendacium ullum pseudo-doctorum. Et igitur sicut docuit vos: manete in eo if. 27.
d). A fiducia, quam producet in judicio. Ei mme Jilioli manete in eo; ut cum apparuerit, habeamus fiduciam, et non confundamur ah eo in adventu ejus quot;f. 28.
48
epist. r. b. j0ann1s.
Nota pro doctrina 1°. dogmatica.
a). J. C. advocatus noster primarius, mediator unns propriis meritis inuixus 'f. 1. — Deipara Virgo, Sanctique ceteri advocati nostri secundarii per D. N. J. C., cujus meritis ipsorura pro nobis patrocinium et intercessio apud Deum innititur.
b). Ex f. 2. probatur Veritas cathoiica, Christum non pro so-lis praedestinatis mortnum esse, sed voluntate vera antecedente pro omnibus omnino hominibus satisfecisse.
c). f. 20. 37. frustra a Protestanfibus invocati fuere pro spi-ritu. suo privato a Spiritu S. illustrato, tamquam norma et regnla fidei, ant interpretandi Scripturas, ad exclusionem authenticae prae-dicationis Ecclesiasticae. Nam consideratis analogia fidei, et con-textu, merito dieitur; in unctione praedicatio apostoliea induditur, praedicatio haeretica exclnditur. ') Praeclare s. Aug. a) ad illa: El non tiecesse Jiahetis, ut aliquis doceat vos: sed sicut unctio ejus docet vos de omnibus, et venna est, et non est mendacium. Et sicut doemt vos: manete in eo, sibi objicit: „Quid ergo nos facimus, fra-„ties, quia docemus vos? Si unctio ejus docet nos de omnibus , „ quasi nos sine causa laboramus. Et ut quid tantum clamamus ? „ Dimittamus vos unctioni iliius, ut doceat vos unctio ipsius. Sed „ modo mihi facio quaestionem , et illi ipsi Apostoio facio: dignc-„ tur audire parvulum quaereutem a se, ipsi Joanni dico : Unctio-„ nem habebant quibus loquebaris ? Tu dixisti: quia unctio ipsius „docet vos de omnibus. Ut quid (igitur) talcm epistolam fecisti: „ Quid illos tu docebas ? quid instruebas, quid aedificabas ? Jam „Mc videte magnum sacra men tum, fratres. Sonus verborum nostro-,, mm aures percutit, mafjisteT intus est. Nolite putare quemquam „ hominem aliquid disccre ab homiue. Admonere possumus per stre-„pitum vocis nostrae: si non sit intus qui doceat, inanis fit stre-„pitus noster. . . Magisieria forinsecus adjvtoria quaedam sunt et „ admonitiones, cathedkam in coelo habet , qui corda docet : „propterea ait et ipse in Evangelio: „Nolite vobis dicere magis-„ trum in terra; unus est magister vester , Christus.quot; 3)
') Cfr. Gard. i'ranzeliu. Tract, de Tradit. Th. XII. n. I. sub 3quot;.; Intrad, m S. S. cl. Ubaldi ï. II. p. 39.-42. 43. 44.
t) In /i. I. Tract. Ill n. 3.
3) Cfr. Matth. XXIII. 8. 10.
49
9
4
epist. i. b. joannis.
2°. Morali.
a). In 1. Filioli mei, Jtnec scribo vohis, ut non pecnetin, rite venerabilis Beda animadvertit; „Hic hortatur, ut si omni culpa „ carere nequimus, demus tamen operam , quantum valemus, ne nos „ ipsi fragilitatem noatrae conditionis negligenter agendo augeamus : „ sed contra omnia vitia strenue vigiianterque dimicemus, maxime „ contra majora et apertiora, quae Homino juvante, facilius supe-„ rare vel cavere possumus.quot;
b). 3.-6. inculcatur, quod, „ probatio dilectionis est exhibitio „ operis.quot; s. Greg, M.
c). 7.-11. necessitas et motiva diligendi proximum.
d). ƒ. 16. triplex concupiscentia in mundo regnat ceu triplex causa peccatorum, cui opponitur triplex classis bonorum operum, oratio, jejunium et elecmosyna.
e). In y. 17. pulchre s. Augustinus ') quaerit : „ Quid vis? „ Utrum amare temporalia et transire cum tempore, an mundum „ non amare, et in aeternum vivere ? quot;
f). In y. 19. Haeretici et schismatici ex Ecclesia exeunt nullo ip-sius Ecclesiae darauo, quia etiam dum in Ecclesia externe versaban-tur, non erant viventia et utilia Ecclesiae membra , sod mortua, su-perflua, imo nociva. „Sic, idem s. Augustinus ait 2), sunt in cor-„pore Christi, quomodo humores mali, quando evoniuntur, tunc rele-„ vatur corpus: sic et mali, quando exeunt, tunc Ecclesia relevatur.quot;
Posito principio y. 29. cap. praecedentis: Si scitis qno-niam Justus est, scitote quoniani et omnis, qui facit justitiam, ex ipso natus est spiritualiter, seu, factus est filius ejus ad-optivus, imprimis admonet, ut perpendant quantam Deus Pater nos adoptans in filios charitatem erga nos ostenderit, suamque idcirco dignitatem et felicitatem, a mundo qui-dem non aJstimatam, quia non novit Eum y. 1., revera tamen summam; quandoquidem ex ilia adoptione nunc filii
') Expos, in epist. Joan. Tract. II. n. 10.
2) L. c. Tract. VI. n. 4. 5.
50
EPIST, I. B. JOANNIS.
Dei summ, et in vita beata similes ei erimust quoniam vide-himus eum sicuti est J. 2.
Insistens principio supra posito, nunc docet, quod ipsa haec spes consequendi tanta bona revera stimulus est et motivim
1°. sanctificandi. sen, puriflcandi se, sicut et ille purus est f. 3.' 7.
3°. Fugiendi peccatum, utpote quod
a), iniquitas est 4.
b). Opponitur fini incarnationis Christi. Christus enim in hunc mundum veint, apparuit ut peecata nostra tolleret: ete-nim peccatum in eo non est y. 5. 8.
c). Kepugnat unioni cum Christo, et genuino discipulatui, seu, verae ejusdem cognitioni. Omnis qui in eo manet, quamdiu et quatenus in eo manet, non peccat. Contra omnis quipeceat, et nihilominus cum Gnosticis dicit, se perfectam Christi scientiam habere, ideoque sibi, ut perfectis, omnia licere; nequaquam se iis, quae imperfectis peccata sunt, justitiam amittere, etc. '), non vidit eum, nee cognovit eum, f. 6. Quare monet, ne fideles se ab hujusmodi pseudo-doctoribus seduci sinant, repetitque quod ille solus, qui facit justitiam, Justus est: sicut et ille, Deus, Christus Justus est f. 7.
d). Diabolum instigatorem habet ac exemplar. Qui facit peccatum, ex diabolo est: ad cujus opera dissolvendum. Klius Dei incarnatus est y. 8. Contra omnis, qui natus est ex Beo, ut talis peccatum saltern grave non facit: quoniam semen ipsius, gratia sanctificans in eo manet, et quamdiu haec in eo manet, non potest peccare graviter, quoniam ex Beo natus est f. 9. In hoe igitur quod peccatum saltern grave aut vitetur aut committatur, apparet utrum quis Alius Dei adoptivus sit, utrum filius diaboli. Nam quidquid contendant pseudo-doc-tores: omnis, qui non est Justus, et nominatim qui non di-ligit fratrem suum, non est ex Deo f. 10.
') cfr. S. Ireaaous, Adv. Haeres. lib. 1. cap. VI. XXI. n. 4. — Conw. H. E,, Epoch. I. n. 51.; Ep. II. n. 6.
51
EPIST. I. B. JOANNIS.
3°. Diliaendi proximum y. 10. Motiva:
a). Hoc praeceptum imprimis ab initio vobis annunciatum est f. 11.
b). A contrario, seu, a malignitate odii, quae patet ex exemplo Cain f. 12., ex quo simul constat, malos semper odisse bonos. Quapropter nolite mirari fratres, si odit vos mundu.s quot;f. 13.
c). Ab effectu ; hujus enim praecepti observantia indicium est qupd translati sumus de morte ad vitam; contra, qui non diligit, sive, odit fratrem mum, manet in morte spirituali ani-mae quot;f. 14., imo, et dispositive homicida est, atque reprobation^ aeternae poenam incurrit y. 15.
His ra|tionibus hactenus inculcata necessitate charitatis fra-ternae, interjicit modum. quo proximum diligere debemas. Nimirum :
Frimo ita, ut semper animo, et, quando necessitas postulat, reipsa et nos pro fratribus anitnas ponamus, sicut et ipse Christus, Deus homo, animam suam pro nobis po suit f. 16.
Secundo, ut pro viribus de bonis upstris fratri necessitatem habenti communicemus, secus ipsam Dei charitatem eo ipso amissuri f. 17.
Tertio. Universim, non verbo tantum et lingua, sed opere _ et veritate f. 18.
Itaque ulteriora motiva sunt:
d). Exemplum amoris Christi pro nobis mortui f. 16.
e). Quod si quis, concurrente facultate dandi et necessitate proximi, clauserit viscera sua ab eo, eo ipso amittit chari; tatem Dei f. 17. ')
f). Quod charitatis exercitium praebet et indicium, ex quo cum certitudine confidentiali cognoscimus, quod ex veritate, sive, veri filii Dei sumus, et cordis persuasionem, seu, traïi-quillitatem coram Deo, quod sumus in ejus gratia 'f. 19.
Contra, si reprehenderit nos cor nostrum puta quod proxi-
') cfr. Dens, De virlute chariiatis n. 144.
52
EPIST. I. B. JOANNIS.
mum verbo tantum düigamus, et non opere et veritate: major est Deus corde nostro, ideoque multo magis nos reprehen-dere potest, quippe qui novit omnia, etiam intima cordis sensa et occultissima opera 20.
g). Quod insuper praebet fiduciam ad Deum, et spem omnia oratione ab eo obtinendi, quoniatn, ex hypothesi, mandata ejus custodimus f. 21. 22.
Siquidem omnia mandata ejus ad liaec duo reduci possunt:
1 m, | — —...........- *1 ... ,, ---------j.,.______JT
ut credamus in nomine Filii ejus J. C.; et dïligamus alteru-trum y. 23. Atqni — ut omnia haetenus dicta verbo resuman-tur — horum mandatorum observantia efficit constantem ho-minis cum Deo unionem,et signum est inhabitantis Spiritus Sancti in nobis 24.
Nota.
1°. In y. 1. 3. Admiremur, et grato animo recogitemus immen-sam illam iJei erga nos charitatem, qua nos in filios sues adop-tavit, et ipsa sui visione in aeternum beare statuit. Agnoscamus banc dignitatem nostram, et divinae consortes facti naturae '), in veterem vilitatcm degeneri conversatione numquam redeamüs; nihil oogitcmus, loqufimur, aut agamns quod adoptione aut futura nostra destinatione indignum est. Caeei homines de carnalis origi-nis nobilitate gloïiantur, et ut ad magnitndinem et honores per-veniant omni opera contendunt; dignitatem autem filiorum Dei, et gloriam coelestem parvi faciunt. Dilectores mundi non cognos-cunt filios Dei. „ Insultant bene viventibus, inquit s. Aug. 2) At-„ tendite, et videte, quia forte sunt et inter vos. Unusquisque ves-„ trum qui jam pic vivit, qui contemnit saecularia, qui nou vult „ ire ad spectaeula, qui non vult se inebriare quasi solemniter, et „ quod est gravius, aceedente patroeinio sanctorum dierum fieri „ immundus 3); qui ista facere noluerit, quomodo ei insultatur ab „his qui faciunt? Numquid insultaretur ei si agnoseeretur? Quare „ autem non agnoscitur ? Propter hoc mundus non novit nos: quia
') cfr. II. Petr. I. 4.
s) In h. I. Tract. IV. n. 4.
3) puta occasione dedicationis Ecclesiae (kennis), Bacchanalium, medio quadragesimali jejunio, mi-careme, etc. etc.
58
EPIST. I. B. JOANNIS.
„ non novit eun. Ambulabat et ipse D. J. C. in carne: erat Deus, „ latebat in infirmitate. Et linde non est cognitus ? Quia omnia „ peccata arguebat in hominibus. Illi amando delectationes pecca-„ torum non agnoscebant Deum.quot;
3°. 3. Liberum arbitrium sub gratia salvmn significat. Praeclare id s. Augustinns ') evincit, dicens: „ Videte quemadmodnm (s. Joan-„ nes in Spiritu Sancto) non abstulit liberum arbitrium, nt diceret „ castificat (sanctificat) semetipsum. Quis nos castificat nisi Deus? Sed „ Deus te nolentem non castificat. Ergo quoü adjungis vohmtalem „tuam Deo, castificas teipsum. Castificas te, non de te, sed de „ illo qui venit ut habitet in te. Tamen quia agis ibi aliquid vo-„ luntate, ideo et tibi aliquid tributum est. Ideo autem tibi tribu-„ turn est, ut dicas sicut in Psalmo 2): Adjidor mem esto: ne de-„ relinquas me. Si dicis, Adjutor mens esto, aliquid agis; nam, si nihil agis, quomodo ille adjuvat?quot;
3°. Ex f. 16. cum s. Augustino 3) inferes: „Perfecta ergo eha-„ ritas haec est, si quis tantam habuerit charitatem, ut paratus „ sit pro fratribus etiam mori, perfecta est in illo charitas. Sed „ numquid mox ut nascitur, jam prorsus perfecta est ? Ut perfi-„ ciatur, nascitur; cum fuerit nata, nutritur; cum fuerit uutrita, „ roboratur; cum fuerit roborata , perficitur; cum ad perfectionem „ venerit, quid dicit ? Mihi vivere Christus est, et mori lucrum. „ Optabam dissolvi, et esse cum Christo , multo maejis optimum : „ manere in carne , necessarium propter vos. 4)
4°. In 'f. 17. „Ecce — ait idem ibidem — unde incipit cha-„ ritas. Si nondum es idoneus mori pro fratre, jam idoneus esto „ dare de tuis facultatibus fratri. Jam percutiat viscera tua chari-„ tas ; ut non de jactantia facias, sed de intimo adipe misericor-„ diae ut consideres ilium in egestate positum. Si enim superflua „non potes dare fratri tuo , animam tuam potes dare pro fratre? „Jacet pecunia in sinu tuo, quam tibi fures possunt auferre; et, „ si illam non auferent fures , moriendo illam deseres , etiam si te „ illa viTentem non deserat. Quid inde factiirus es ? Esurit frater „ tuus , in necessitate positus est, fortassis . . a creditore atigus-„ tatur. Non habet ipse; babes tu. Frater est, simul empti estis,
') L. c. n. 7.
XXVI. 9.
:l) In h. I. Tract. V.
'') cfr. ad Philip. I. 21.-24.
54
EPIST. I. B, JOANNIS,
„ uuum est pretium vestrura, ambo sanguine Christi redempti cs-„ tis. Vide si misereris , si habes facultatem mundi. Quid ad me „ pertinet , forte dicis ? Ego daturus sum pecuniam meam, ne ille „ molestiam patiatnr ? Si hoc tibi respondent cor tuum , dileetio „ Patris non in te mauet. Si dileetio Patris non in te mauet, non „ es natus ex Deo. Quomodo ergo te gloriaris esse Christianum ? „ Nomen habes, et factum non habes. . . Si factis non ostendis „ te Christianum , omnes te Christianum voeent, quid tibi prodest „nomen, ubi res non invenitur ?quot; Qui kahuerit snbstantiam hujus mundi, et viderit fratrem mum necessitalem habere, et clamerit viscera sua ah eo: quomodo charitas Bei manet in eo ? Locus igitur hie dilueide praeceptum eleemosynae probat. ')
5Ü. In 'f. 32. „ Saneti per omnia. .. semper exaudiuntur 40^-„ tem aeternnm , non ad voluniatemquot; aliquam partieularem . uti pul-ehre s. Augustinus deelarat 2) exemplo B. Pauli, qui ter Domi-num rogavit ut discederet a se stimulus earnis. 3) „ Eeee, inquit) „non est exauditus ut auferretur ab illo angelus satanae. Sed quare? „ Quia non ei proderat. Ergo exauditus est ad salutem , qui non „ est exauditus ad voluntatem.quot;
6quot;. In 'f. 33. 34. notetur fidei et eharitatis conjunctio, et man-datorum observatio. Nam in Christo Jesu adultis ad salutem reipsa obtinendam solum ralel fides , quae per charitatem operatur. 4) Haee legis Christianae summa: credere, et diligere opere et veritate, servare mandata.
De fide et charitate, quae conjungi semper debent, iterum agit.
I. Quoad fidem, imprimis monet, non temere cujuslibet doctrinae credendum, sed probandum utrum ex Deo sit: quo-mam vnulti pseudo-prophetae exierunt in mundum y. 1. Dein duo ponit criteria, quibus hi discernantur :
lum. Attendatur, utrum traditam Christi incarnationem do-
') cfr. Dens, De virt. char it. n. 144.
2) hi h. I. Tract. VI.
:i) II. ad Cor. XII. 7.-9.
») Ad Oal. V. 6.
55
epist. i. b. joannis.
ceant; an autem Christum solvant, tollendo Ejus sive divi-nitatem sive humanitatem. Hoc in casu Antichristi sunt, quem vos, Dei gratia adjuti et in vera fide confortati, vicistis f. 2.-4.
2um. Pseudo-doctores de mundo sunt, et quae iis sugge-rit mundus loquuntur; tradunt principia mundana, mundo grata et accepta, et ideo mundus eos audit *f. 5.
Nos autem Apostoli ex Deo sumus missi et praedicamus quae Deus revelavit, nominatim charitatem proximi, quae ex Deo est. Criterium igitur generale et supremum, quo dignos-citur spiritus veritatis, et spiritus erroris, est divina missio, legitima docendi auctoritas, ob quam qui vere novit Deum, audit nos; qui autem non est ex Deo, non audit nos v. 6. 7.
II. Principii instar posito: quoniam Deus charitas est quot;f. 8., charitatem iterum quinque motivis commendat.
lum, est excellentia hujus virtutis; quippe charitas divinae originis, ex Deo est, et indicium adoptionis in ölium Dei, et cognitionis Dei -f. 7. 8.
2um. Exemplum Dei, qui ipse prior dilexitnos, et Filium suum unigenitum dedit pro salute nostra f. 9. 10., amore proximi imitandum f. 11.
3lum. Effectus, quos charitas proximi in nobis profert, utpüta
a). Dei invisibilis in nobis mansionem, cliaritatis ejus in nobis perfectionem f. 12.
b). Intimam persuasionem nos in Deo manere. et Deum in nobis; ipsa namque charitas proximi signum est, quoniam de spirïtli suo charitatis dedit nobis y. 13.
Quo evincat, imprimis requiri veram de Christo fidem ut quis verara cum Deo unionem, veramque charitatem habere possit, obiter, sed gravissirae contra pseudo-prophetas, qui Christum solvunt (y. 3.), Uerura suo et aliorum Apostolorum testimonio oculato confirmat, quod Pater misit Eilium suum salvatorem mundi, atque profitetur suam et scientiam et fidem tantae Dei charitatis erga nos miseros homines quot;f. 14,-16.
56
EPIST. I. B. JOANNIS.
c). Charitas perfecta fiduciam nobis conciliat in die judicii, quia Dei charitatem in hoe mundo iroitati sumus f. 17.; adeoque et in die judicii ') fora? mittit timorem, qui cum eha-ritate perfecta non consistit, et poenam habet f. L8.
4ura. Consequens obligatio reciproca, ut nos diligamus Beuin, quoniam Deus prior dilexif. nos 'f. 19., quae absque dilectione proximi nee facile nee simpliciter adimplebitur. Si quis dixe-rit, hanc obligationem adimpleo, diligo Beum, et fratrem mum ode rit, mendax est, sibi ipsi imponit. Qui enim nou di-ligit f ratrem suuw, quern videt, Beum, quem non videt, quo-viodo potest diligere ? f. 20.
5um. Positivum Dei mandatum ; M hoe mandatum habemus a Beo: ut qui diligit Beum, diligat et fratrem suum y. 21.
Nota.
1°. Ex -f. 1. perperam Protestantes colligunt, examen doctrina-narum, et judicium controversiarum fidei, ad quosvis Christianos per-tinere et ex Scripturis spiritu privato faciendum esse. Etenim ipse s. Joannes quot;f. 6. tradit regulam universalem nnice omnibus accom-modatam, qua vera doctriua a falsa, magistri erroris et doetores ve-ritatis diseernantur. Haec autem regula in eo consistit quod qnisquis vere Christifidelis est audit , obedienterqiie suscipit doetrinam quam Apostoli, eorumque legitimi successores tradiderunt. Verbo: legitima est auctoritas Ecclesiae docentis, quam qui novit Deum audit; qui autem nou est ex Deo, non audit. Spiritus igitur hae-reticorum, uominatim Lutheri et Calvini est spiritus erroris.
3°. In y. 30. Yim hujus argumenti dilucide s. Thomas 2) explicat, „ dicendum , inquieus, quod duplieiter est aliquid causa dilectionis. „ Uno modo, sicut id quod est ratio diligendi; et hoe modo bonum „ est causa diligendi, quia unumquodque diligitur in quantum habet „ratiouem boni. Alio modo, quia est via quaedam ad acquirendnm „ dilectionem; et hoc modo visio est causa dilectionis, nou qui-„ dem ita quod ea ratione sit aliquid diligibile, quia est visibile, „ sed quia per visionem ducimur ad dilectionem. Non ergo oportet
') Hanc acceptionem contpxtus probat. cfr. Serarius et s. Augustinus, Tract IX. in h. I.
2) Sum. ï'heol. 2. 2. Q. XXVI. art. 11. ad lum.
57
epist. 1. b. joannis.
„ quod illud quod est magis visibile,sit magis diligibile, sed quad „ prim occurrat nobis ad diligendum. Et hoe modo argumentatur „ Apostolus. Proximus enim quia est aobis magis visibilis, primo „ occurrit nobis diligendus. Ex bis enim quae novit animus, diseit „ incognita amare, ut Gregorius dioit in quadam homilia. ') Vnde „ si aliqnis proximum non diligit, argui potest, quod nee Deum di-„ ligit; non propter hoc quod proximus sit magis diligibilis, sed „ quia pkiüs diligendus occukrit; Deus autem est magis diligi-„ bilis propter majorem bonitatem.quot;
Eadem duo, fidem nimirum et charüatem adhuc persequi-tur ita, ut hie praesertim exponat fructus ac effectus fidei,
1°. Fides formata, seu, viva in Jesum ut Christum Dei Fi-lium facit nos filios Dei adoptivos, et, ut diligamus Deum tamquam Patrem nostrum, et hiuc etiam fideles ut fratres, pari modo spiritualiter ex Patre natos ir. 1. Addit Apostolus dilectionis hujus in nobis cognoscendae signum, idque est ipsa Dei dilectio; et hujus rursum signum est ipsa mandato-rum Dei observatio ir. 2. 3., ad quam invitat, quia ea gra-via non sunt f. 3.
2°. Fides ista nobis tribuit victoriam de mundo iï. 4. 5. Ipsa autem innititur testimoniis certissimis. Etenim
a). Jesus ipse est ille Christus, Filius Dei, qui praedictus erat veuturus, et revera venit in aqua et sanguine.
b). Et spiritus testijicatur, quoniam Christus est Veritas y. 6.
c). De Ejus vera divinitate et humanitate tres sunt qui testimonium dant in coelo ; Pater, Verhum et Spiritus sanctus : et hi tres unum sunt f. 7.
58
d). Et tres sunt, qui testimonium dant in terra: Spiritus, et aqua, et sanguis: et hi tres consensu unum sunt 8.
Porro vim hujus testimonii declarat tripliciter rja minore 1) XI. in Evany, lect. 7. in com. non Virg.
EPIST. I. B. JOANNIS.
59
ad majus 'f. 9. cognitione et certitudine demum ab injuria, qua De afficit qui Klio ejus non it; hie enim
ipsum Deum mendacem facit f. 10.
Testimonium vero istud — ut ab initio innui — etiam est de effeetis ipsius Filii Dei, atque adeo ipsius quoque fidei vi--vae in Ipsum.
3°. Fides igitur ista dat jus ad vitam aeternam , quae per Filium Dei nobis data est nunc in spe, postea in re f. 11.-13.
4°. Fiduciam, imo certitudinem impretonai quodcumque, secundum voluntatem ejus, petierimus jf. 14. 15., etiam pro conversione proximi, si hujus peccatum non sit ad mortem; duplex enim peccati genus est, ad mortem, et non ad mortem. Jam vero, patior quidem, imo et probo, vos pro pec-catoribus omnibus orare; sed, non dico ut pro illo peccato ad mortem condonando oret quis tamquam certo exaudiendus. Omnis iniquitas quidem peccatum est; sed est et peccatum ad mortem f. 14.-17.
5°. Immunem reddit et praemunit ad versus peccatum, qua-tenus et quia gratia per spiritualem generationem accepta con-servat nos, et malignus non tangit nos quot;f. 18.
6°. Praebet conscientiam divinae indolis, et discrepantiam a mundo, qui totus in maligno positus est ^19.
70. Denique dat cognitionem incarnationis Filii Dei, qui dedit nobis sensum, ut cognoscamus verum Deum, et simus in vero Filio ejus, qui est verus Deus, et vita aeterna j adeo-que et donum eumdem dignoscendi a falsis diis, ac vita non vere beata y. 20. Quapropter concludit: Filioli, custodite vos a simulacris, sive, idolis. Amen f. 21.
Nota.
1°. In quot;f. 1. quaerit s. Augnstinus '): „ Quis est qui iiou cre-„ dit quod Jesus est Christus ?quot; Et practice respondet; „ Qui uou „sic vivit quomodo praecepit Christus. Multi enim dicunt, Credo; „ sed fides sine operibus non salvat. Opus autem fidei ipsa dilectio
') In h. I. Tract. X. n. 1.
EPIST. I. B. JOANNÏS.
„est, dicente Paulo Apostolo: et fides quae per dileclionem ope-„ ratur. . . Salvemur ab Ipso, ambnlemns per Ipsnm. Hoe est cre-„ dere quod Jesus est Christus , quomodo credunt Christiani, qui non „ solum nomine Christiani sunt, sed faetis et vita.quot; Consonat s. Ber-nardus ') „ Putasne, inquiens, Filium Dei reputat Jesum, qnisquis „ ille est homo, qui Ipsius nee terretur comminationibus, nee at-„trahitur promissionibus, nee praeeeptis obtemperat, nee consiliis „ acquiescit ? Nonne is, etiamsi fateatur se nosse Deum, factis ta-„ men negat ? Porro fides sine operibus mortua est in semetipsa. 2)
3°. In quot;f. 3, Charitas Dei practice consistit in observantia man-datorum ejus.
3°. Ejusdem loei verbis his: et mandata ejus gravia non sunt, refeliitur haeresis, mandata Dei vel jnstis, volentibus et conanti-bus, esse observatu impossibilia. Quam haeresin veterum Protestan-tium damnavit Tridentinum 3), et Jansenistarum Innocentius X. 4)
4°. jf. 7. eerto cauonicus et authenticus est 5), et explicitum testimonium, et plena demonstratio dogmatis SS. Trinitatis.
5°. *f. 16. Novatiani abutebantur, contendentes bic doceri,dari peccatum etiam per veram poenitentiara irremissibile. Deus enim omnes homines vult salvos fieri c), Eiqne acceptiim orationes fieri pro omnibus hominibus, ne flagitiosissimo quidem et quantumvis ob-durato excepto, quamdiu aliqua spes salutis supcrcst. Quae etiam mens est s. Joannis, et sensus ejusdem verborum: Est peccatum ad mortem: non pro Ulo dico ut roget quis. Qnare bene s. Augus-tinus ') „Nee pro illis imprudenter oratur, de quibus non despe-ratur.quot;
') In oetava Paschae, Sermo I. De fide vincente, et de tribus testimo-niis in coelo et in terra, n. 3.
2) cfr. Jac. cap. II. f. 17. 26.
:i) Sess. VI. Be Jvsiif. cap. XI. et can. XVIII.
'*) Vide Dens, Tract de gratia n. 24.
5) cfr. Tntrod. in s. Script, n. 118., et Scholion 2«quot;'. ad n. 139.
6) I ad Tim. II. 1.-6.
7) Lib. I. Retractation, cap. XIX.
60
EPIST. II. B. JOANNIS.
Epistola B. Joannis A.postoli secunda.
I. Certo authentica, genuina '), et detitero-c.ivnowica. est.
II. Inseribitur Electae Bominae y. 1.; sed multum disputatur de sensu horum verbonuu. Imprimis, utrum hac inscriptione intelli-geuda sit 1°. Ecclesia aliqua Christiana, metaphorice hoc nomine designata, quod s. Hieronymo 2) placuisse dicitur, et verisimilius videtur el, Serario 3), Drach 4), Steenkiste quot;), aliis. Hujus opinio-nis patroni inter se insuper disputant: Quaenam fuerit Ecclesia, cni missa sit haec epistola ? Aliis videtur intelligenda Ecclesia Co-rinthiaca. —Aliis v. g. Drach, Steenkiste, una ex illis septem, de quibus Apocalypsis cap. I.-III., quae sunt in Asia proconsulari, ihid. cap. I. quot;f. 4. 11. — Denique aliis, quos inter cl. P. Seechi S. J. 0), Horn ana. (cfr. I. Petr. y, 13.)
Utrum vero 3°. femmajAiyVi-d. illustris, quod opinantur et tenent Clemens Alex. '), Cornelius a Lapide, Bartholomaeus Petrus con-tinuator Estii 8), Marchini 9), Illmi13 Beeleu l0), Ubaldi quot;), alii.
Similiter autem hujus opinionis patroni inter se litigant, utrum, et quodnam hujus matronae hie indicetur nomen proprium. Sunt enim qui censeant illius nomen proprium fuisse „ Electaquot; , cui acceptioni favet quod in Vulgata id nomen littcra capitali exprimitur. — Alii autem, quod graece legitur éxXex-Tj Kupfcy, Kyria, sive, Cyria ut nomen illius proprium habent, et electa, ut adjectivum. Demum alii utrumque nomen accipiunt ceu appellativum, sive, commune,
■) Gonsule Ubaldi T. I. Th. V. a p. 170.-179.; Drach., Preface §. 1.
2) Epist. XI., ad Geroniiam (alii legunt : Ageruchiam, alii aliter) „ In vetere vitaquot;, in qua habet: „ Ad quam (intellige, inquiunt, Ecclesiain) „scribit idem Joannes epistolam : Senior electae dominae, et filiis ejus.quot; lu h. epist. Prolegom. IV.
') L. c. §. 2. n. 1.
!i) Introd. in epistolas Joan. §. 2.
6) In opusculo : Argomenti biblici del primato cattolico etc., tratti dalle prime due lettere dell' apostolo s. Giovanni. Roma 1S46.
7) Adumbr. in II. Joan.
s) In h. I.
9) Be divinit. etc. s. Lib. part. II. art. X.
'«) In h. I.
quot;) I. c. p. 179.
61
EPIST. 11. B. JOANNIS.
ut adeo nomen proprium ipsius matronae non fuerit expressum , sed tantum titulus honoris.
Rationes in utramque partem vel referre longum,et vix operae pretium est, quum res conjectura judicari, sciri vix possit.
III. Occasio fuit gaudium , quo Apostolus affectus est eo quod invenit de filüs Eleetae ambulantes in veritate quot;f. 4.
IV. Scopus et argumentum est, Electam ejusque filios bortari ut constantes perseverent in charitate et veritate, atque ^dcirco yitent pseudo-doctores, seductpres.
V. Tempus et locus scriptionis certo definiri nequeunt. Interim eommunior opinio habet, scriptam esse Ephesi, post reditum ab exilio ex insula Patbmo.
EPISTOLAE ANALYSIS.
In exordia Joannes Eleetae dominae, hujusque flliis con-testatur amorem suum et omnium fidelium f. 1., ob com-munionem et perseverantiam in una vera Christi doctrina V. 1., eique gratiam, misericordiam et pacem apprecatur y. 3.
In epistolae corpora 1°. profitetur gaudium quo repletus fuit, quoniam invenit de filiis Eleetae ambulantes in veritate, secundum mandatum Domini j. 4.
2°. Commendat charitatem j. 5, quae in mandatorum ob-servantia posita dicitur it. 6.
3°. Adhortatur ad perseverantiam in accepta fidei doctrina ïriplici argumento:
a). A perieulo, quod illis immiriet a seductoribus, quorum errorem et characterem detegit f. 7. et quibuseum ideirco communionem dissuadet 10. 11.
b). Ne perdant merita quae jam per bona opera compara-runt, sed mercedem plenam accipiant 8.
c). A poena amittendi üeum constituta omnibus, qui non permanent in doctrina Christi; et contra a praemio perseve-rantibus in illa promisso 'f. 9.
In epilogo excusat epistolae brevitatem, facit spem proximi sui ad eos adventus f. 12., et salutem Eleetae dieit nomine filiorum soioris ejus y. 13.
62
EPIST. II. B. JOANNIS.
Nota.
1°. quot;f. 1.-4. descriptos habemus vere chriatianac dilectionis, qnin et amicitiae characteres.
1'quot;., isque fundamentalis , character est, quod innititur in veritate Evangelica , in vera fide. Electae dominae, et natia ejus , quos ego di-liga in veritate. Hinc nulla vera amicitia est nisi Christiana; nisi inter sic dictos amicos adsit consensio non tantum in rebus huma-nis , aed maxime in divinis, in una vera fide Komano-catholica. Quod pulcherrime s. Augustinus ') declarat, qunm Martiano ve-teri amico gratulatur, quod catechumenus sit factus, illumque hortatur ut Baptismum accipiat et Eucharistiam. Locum, etsi ion-gum, maxima parte referre non piget, quia non tantum valet adver-sus amicitias mundanas ac carnales, sed a fortiori adversum matri-monia mixtae religionis aptc urgeri potest. Itaque „ Abripui, inquit, „ vel potius obripui, et quodammodo furatus sum memetipsum mul-„ tis occupationibus meis, ut tibi scriberem antiquissimo amico, „ quern tarnen non haheham quamdiu in Chris to non teneham. Nosti „ quippe ut definierint amicitiam Eomani. Ut ait quidam , maxi-„ mus auctor Tullius eloquii. Dixit enim et verissime dixit: Ami-„citia est rernm humanarum et divinarum cum benevolentia et „ chavitate consensio. Tu autem mi charissime aliquando mild con-„ sentiebas in rebus Jiumanis, cum eis more vulgi frui cuperem, et „ mihi ad ea capessenda quorum me poenitet favendo velificabas, imo „ vero vela cupiditatum mearum cum ceteris tunc dilectoribus meis „ inter praecipuos aura laudis inflabas. Porro in rebus divinis, qua-„ rum mihi illo tempore nulla luxerat Veritas, utique in majore it-„ lius definitionis parte nostra amicitia claudicabat. Erat enim re-„ rum tantummodo humanarum , non etiam divinarum, quamvis „ cum benevolentia et charitate, consensio. Et posteaquam ilia „ cupere destiti , perseverante quidem benevolentia, salvum me „ esse cupiebas salute mortali, et ea rerum prosperitate felicem , „ quam mundus optare consuevit. Etiam sic itaque aliquantum tibi „erat mecum rerum humanarum beuevola et chara consensio. Nunc „ vero quantum de te gaudeo quibus explicem verbis, quando eum „ quem qüoquo modo hahui diu amicum, habeo jam verum amicum. „ Accessit enim etiam rerum consensio divinarum , quoniam qui me-
') Epist. CLV. „Domino inerito suscipiendo.quot;
63
epist. 11. b. joannis.
„ cum temporalem vitam quondam jucundissima benignitate duxisti, „nunc spe vitac aeternae mecum esse coepisti. Modo vero etiam „ de rebus humanis inter nos nulla dissensio est, qui eas rerum „ divinarum cognitione peusamus; ne plus eis tribuamus, quam „ modus earum justisaimus postulat; nee eas in aliquo contemptu „ abjiciendo , creatori earum , Domino rerum coelestium atque ter-„ restrium , faciamus injuriam. Ita fit ut inter quos amicos non est „ rerum consensio divinarum , nee human arum plena esse possit ac „ vera. Neces.se est enim ut alite? quam oportet humana aestimel, „ qui divina contemnit , nee hominem rede diligere noverit, quisquis „ Eum nan diligit qui hominem fecit. Proinde non dico nunc mihi „plenius amicus es qui eras ex parte, sed quantum ratio indicat, „nee ex parte eras, quando nec in rebus humanis meeum amici-„ tiam verarn tenebas. Eerum quippe divinarum ex quibus reete „humana peusantur, soeius mihi nondum eras, sive quando nec „ ipse in eis eram , sive postea quam ego eas utcumque sapcrc „ coepi, a quibus tu longe abhorrebas.quot; etc. etc. Nam, tametsi et reliqua -ejusdem epistolae pars leetu sit dignissima , summam coin-plectar cum codem s. Augustino ') dicente: „ Nemo enim potest ve-„ raciter amicus esse hominis , nisi fuerit ipsivs primitus veritatis.quot;
3ua. Vera dilectio universalis est ex parte ohjecti; supernaturalis
Wwiw-iwiriivrv*» luw-' r- - ■
ex parte motivi.
Imprimis Christianos omnes toto orbe diffuses eomplectitur, ct oonnectit. Quos, inquit Apostolus Hid., ego diligo in veritate, et non ego solus, sed et omnes , qüi cognoveecnt veeitatem , puo-pter veeitatem quot;f. 3. Itaque non pensanda est temporalibus com-modis, sed gratuito amore potiunda propter veritatem, propter Deum. „ Ilium, inquit semper idem magnus Ecclesiae Doctor , s. „ Augustinus 2) , „ Ilium (Dominum) amemus propter ipsum , et nos ..in ipso, tarnen propter ipsum. Ille enim veraciter aniat umienm, „ qui Deum amat in amico, aut quia est in illo, aut ut sit in „ illo 3}. Haec est vera dilectio ; propter aliud si nos diligimus , „ oderimus potius, quam diligimus.quot;
3inB. Sola amicitia Christiana eonstans est, perseverans, aeterna.
') Hpist. Lil. ad Macedonium „Quamvis sapientiam.quot;
2) De Temp. Serm. CCLVI. „Celebritas hujus eongregationis.quot;
3) Ut Dens sit in omnibus, et omnes in Illo, nullus Catholieus non optat et orat. Ergo vere universalis est vera dilectio Christiana.
64
EPIST. II. B. JOANNIS.
Consequitur haec proprietas ex ante positis. Amicitia namque Christiana, ex dictis, fundatnr non in bonis perituris, sed in ipsa ve-ritate, quae ex Deo atque et ipsa constans est et immutabilis. Propter veritatem, quae — ita prosequitur Apostolus cbaritatis—permanet in nobis, et nohiscmn eril in aeternmn y. 2. Et iterum s. Augus-tinus ') „Amicitia . . nusquam nisi in Ühristo fidelis est, in quo solo „ esse etiam sempiterna ac felix potestquot;
4US. \era, eliristiajia amicitia amicis suis bona desiderat irnjDrimis et ultimatim sola spiritualia, coelestia, aeterna; non mere temporalia, corporalia, sed baec tantum quantum ad acternam salutem condu-cere possunt. Quid euim Apostolus adprecatur suis ? Sit vobiscum gratia, misericordia, pax a Beo Patre, et a Christo Jesu Filio Putris in veritate, et charilate V. 8. „ Optare alicui salutem tempora-„ lem, bonum est, inquit idem s. Pater 2), sed etsi desit, anima tuta „ sit. Si optas alicui amice tuo vitam, bene agis . . , sed forte „ amieo tuo vita ilia quam optas inutilis est.— Incertum est utrum „alicui sit utilis vita ista, au inutilis; vita vero quae est apud „ Denm , sine dubio utilis est.quot; Hinc
5US. Amicitia Christiana prae ceteris et magis de spirituali pro-fectu quam de prospcritate temporali amicorum gaudet et gratula-tur, Gavisus sum valcte , quoniam invent de Jiliis tuis aiubulantes in veritate, sicut mandatum accepimns a Patre quot;f. 4.
Aota 2°. Ex 8. confirmatur meritum bonorum operum.
3U. Üt ut parva epistola haec quam aptissima est concioni de perseverantia, habendae puta ad tinem Missionis, Jubilaei, Seces-sus Sacri, Dom. in Allis etc.
Propositio esse potent: Videte vosmetipsos! .. Quales antehac! ... Quam in praesentiarum felices ! Multa bona opera praestitistis... Vos diligo propter veritatem. Sed vel ideo ut haec permaneat in vobis, et sit in aeternum, cum Apostolo repetere non desinam; videte vosmetipsos.
Confirmatio. Enimvcro imminent
a). Nova pericula. Quoniam multi sedvclores exierunt in mwidum f. 7....
') Contra duas episl. Pelagiamr. ad Bonifacium Papam, lib. I. cap. I. „Noveram te quidem.quot;
ï) Exposü. in I. Epist. Joan. Tract. I. 5
65
EPIST. III. B. JOANNIS.
b). Videle vosmetipsos, NE perdatis quae operati es Us: sed
c). Ut mercedem plenam accipiatis y. 8.
Etenim d). Omuis, qui recedit, et non permanel in doctrina Chris-ti, Beum non hahet. Contra
e). Qui permanel in doctrina, Mc et Putrem el Filium kabel y. 9.
Conclusio. Itaque videle vosmelipsos. Nolite pristiuos seductores iu domum recipere — fugite occasiones proximas; libros dico irre-ligiosos, socios pravós etc. etc. ne communicetis amplius operibns eorum malignis; sed ambuletis secundum mandatum Domini... ut gaudium veslrum plenum sit quantum quidem in hac vita datur mor-talibus, éx ea quae vobiscum sit gratia, misericordia, et pax a Deo Patre, et a Christo Jesu quot;Filio Patris, iu veritate, et chari-tate perpetua in saecula saecnlorum. Amen.
Epistola B. Joannis A-postoli t e r t i a.
I. Certo genuiua, authentica, deulero-wmomcn. est. ')
II. Tnsnnhitnv Gaio v. 1. Praeter ca , quae hie s. Joannes de co tradit, nihil de co certe affinnare possumus; nisi — quod nonnulli opinantur — forte sit unus ex iis, qui Paulo Apostolo familiares fuisse dicuntur Act. XIX. 39. XX. 4.; ad Rom. XVI. 33.; I. ad Cor. I. 14.
Pariter oeterum nihil certi de Diotrephe , nee de Demetrio , f. 9. 13. memoratis, affirmari potest,
III. Occaaio scribendi hanc epistolam Apostolo fuere laeti nim-tii, quos fratres de vivondi ratione Gaii pertulerunt jf. 3. 6.
IV. Scopus est Gaium hortari ut in bono perseveret, nominatim in operibus miserieordiae erga fratres ob causam Christi peregrinos, et ne inoyeatur opposite pravo exemplo Diotrephes.
V. Bodem tempore et loco scripta reputatur quo epistola secunda.
EPISTOLA.E ANALYSIS.
In exordio Apostolus suum erga Gaium testificatur amo-rem 1., eique prosperitatem non modo spiritualem sed et corporalem apprecatur 3.
') cfr. Auct. ad h. t. laudati, ubi de 3^ epist. genainitate etc.
66
EP1ST. III. B. JOANNIS.
In epistolae argumento 1°. profitetur gaudium, quo perfusus fuit ex fratribus advenis, testantibus Gaii verae fidei prorsus cou-sonam ■ conversationem f. 3. 4., quam amplificat ab liospi-talitate et charitatis officiis, quae ab eo sibi exhibita publice testati sunt peregre profecti ob causam Christi ƒ. 6. 7. Hor-tatur ut eadem ratione pergat iis benefacere digue Deo, ideo quod pro nomine ejus laborant, et ut hac via particeps sit eorumdem laborum pro causa Cbristi f. 6.-8.
2°. Indicat quae, cum venerit, carpet, vitia Deotrephes, ueutiquam a Gaio imitanda; ejus sc.' ambitionem et in fideles dominandi pruritum} malevolentiam in se Apostolum ; duri-tiam in peregrines, %t saevitiam in horum hospites f. 9.- 11.
3°. Commendat Demetrii probitatem , fidelium , veritatis, et suo testimonio confirmatam quot;f. 12.
In epilogo excusat epistolae brevitatem in copia dicendo-rum 'f. 13., sperans fore ut protinus Gaium invisere possit; interim eidem pacem apprecatur, salutem dicit ab amicis, et jubet ut salutet amieos nominatim f. Ié.
Nota.
1°. In y. 2'. Ad normam s. Joaunis rite eramus pro amicorum incolumitatc, et prosperitate in omnibus negotiis, quatenus hacc in-strumenta virtutum , et ad aeternam salutem adjumenta esse pos-sunt. Charissime, de omnibus orationem fado jn-ospere te ingredi, et valere, neut prospere ayit anima tua.
2°. In y. 3. 4. Ad exemplar B. Joannis Apostoli quiscumque, cui cura animarum concredita est, de bono statu, et profectu suorum plus quam de omnibus mundi bonis gaudeat. Majorem horum non habeo gratiam, quam ut audi am filios meos in veritate ambtdare. Vox haee vere Apostolica. Eodem sensu B. Paulus Thessaloniceusi-bus dicebat '), consoluti siunus fraires in vobis in omni necessitate, et tribulatione nostra per fidem vestram, qnoniam nunc mvimus, si vos stads in Domino.
3°. Jn ƒ.7. 8. Qui pro causa Christi, pro catholica fide etjus-titia ex patria cxpulsi, aut ad fugain compulsi, qui ideirco bono-
') I ad Thess. III. 7. 8.
67
EPISÏ. B. JÜDAE.
rum suorum jacturam passi sunt, et ab inimicis Dei et,Ecclesiae non solum nihil accipere voluerunt, sed pensiones et canones per-dere maluerunt quam fidem suam prodere, cum gaudio a nobis sus-cipiendi sunt et digne Deo deducendi, omnique solatio ac subsidie recreandi ac fovendi.
Praecipue autem erga operarios Evangelicos, Missionarios, exer-cenda sunt caritatis officia, ut laborum, quos pro fidei pietatisque christianae propagatione suscipiunt, participes simus, et cum illis in communionem meritorum et coronarum veniamus. Appositus certe locus hie est , quo fidelibus commendetur sodalitas Propagationis Fidei, Sanctae Infantiae etc. Quando his piis operibus eleemosynam tribuimus, cooperatores sumus et participes Missionariorum, qui pro nomine Bei et D. N. J. Christi profecti sunt, et auxilio nostro indigent, nihil accipientes a Genlibus. Nos ergo dehemm suscipere hujmmodi, ut cooperatores simus veritatis. B.Joannes manifesto Spi-tu Christi actus, haec quippe veluti e pectore, et e eorde ipsius Christi Domini hausit. Quandoquidem jam pridem ipse Christus Dominus dixerat ') Qui recipit vos, me recipit: et qui me recipit, recipit eum qui me mint. Qui recipit prophet am in nomine prophe-tae, mercedem prophetae accipiet: et qui recipit justum in nomine justi , mercedem justi accipiet. Et quiewmque potum dederit nni ex minimis istis calicem aquae frigidae tantum in nomine disciputi: amen dico vobis, non perdet mercedem suam.
Epistola catholica JB. Judae A.postoli.
I. Est authentica 2), et deutero-canonica. 3)
') Matth. X. 40.-42.
') Quod est contra Grotium, qui Adnot. in ep. Judae contendit, non. Judam Apostolum, sed alium ejusdem nominis Episcopum Hierosolymita-num, qui Hadriani temporibus floruit, earn epistolam scripsisse ; verba autem ilia „ frater avtem Jacohiquot;, alicna manu adjecta fuisse ad aucto-ritatem ejiistolao conciliaudam, cum auctor se dumtaxat Judam J. C. ser-vum appcllasset.
') Quod estcontra Lutherum. — Cousule Serarium, Proleg. II.; Drach , §§. I. IT. -. Ubaldi, T. I. a p. 180.-] 86.
68
EP19T. B. JUDAE.
Inspiraius igitur htijus epistolae auctor est s. Judas, Apostolus J. C., frater Jncobi minpiisj unde s. Lucas ') eutD .Indam Jacohi appellat; et apud Mattliaeum 2) ac Marcura 3) recensetur inter fratres, i. e., consobrinos Domini. Porro a Marco 4) compellatur Thaddaeiis, et item a Matthaeo 3) in Vulgata, in graeco autem textu Lebbaeus (Aefipato;), i.e. Judas, qui cordiest, verbo; eharus, dilectus est, 0) et ita a Juda proditore distingnitur.
II. Inscribitur his, qui sunt in Beo Patre dilectis, et Cliruto Jesu conservatis, et vocatis quot;f. 3. Ad cjuos vero fideles nominatim et proximo data fuerit, Jgnoratiir. Ex magna autem similitudine, quam cum 3a. B. Petri cpistola gerit, conjicitur, eosdem fuisse ac ad quos scripsit Apostolorum princeps. Cfr. quot;f. 17.
III. Occasio el causa fuil perpetuo ingravescens periculuin, quotl, fidei el moribus fidelium struebant pseudo^-doctore^ jam pridem praedicti y. 3. 4.
IV. Scopus hinc est hortari fideles ad constantiam in fide tradi-ta , et ad bonorum operum studium.
V. Tempus. Scripta communius habetur sub initio pontificatus s. Lini, successoris B. Petri, circa annum aerae vulgaris 70- ')
VI. Locus prorsus incertus est.
VII. Stylus vividus est et fortis.
ANALYSIS.
In exordio Apostolus vocatis ad fidem optat misericordiae, pacis et charitatis complementum -f. 1. 2.; et declarat cau-sam quare ad eos scribat. Jam dudum, inquit, magna mihi sollicitudo erat scribendi vobis de comrauni salute, nunc etiam accessit necessitas ex periculo fidei, quod pseudo-doctores, jam olim praenunciati, et nunc clanculüm introgressi suscitant f. 3. 4.
') cap. VI. y. 16.
gt;) XIII. 55.
3) VI. 3.
-) III. 18.
5) X. 3.
6) Ita Drach I. c.
') Drach, §. III. a. 3.; Camp. H.E., ep. I. n. 47. et Esiius in Fraef. explicans atgum. epistolae.
69
EP1ST. B. JUDAE,
In cor pore epistolae, ut fideles hortetur ad constantiam in fide una et immutabili semel pro semper tradita 'f. imprimis proprios pseudo-doctorum describit characteres.
1°. Impii sunt, utpote qui gratiam evangelicam in öeca-sionem vertunt indulgendi luxuriae, et solum Dominatorem, et D. N. J. C. negant f. 4.
2°. Praefipurati sunt ipsi —poenae quae eos manent —
a), in rebellione Judaeorum, qui ob incredulitatem in de-serto occisi sunt 'f. 5.
b). In apostasia Angelorum, qui ob peccatum ex coelo ad infernum dejecti sunt 6.
c). In luxuria incolarum Sodomae etc.; verbo: Pentapolita-rum, qui igne exusti facti sunt exemplum, ignis aeterni poe-nam sustinentes 7.
Quamvis enim exempla haec prae oculis babeant,
3°. similiter tamen et hi pseudo-doctores carnem quidem ma-culant, dominationem autem spermnt, majestatem autem hlas-phemant quot;f. 8. Quod namque ad blasphemiae insolentiam at-tinet, eos ne remoratur quidem modestia Michaëlis Archan-geli, qui cum ipso diabolo disputans et altercans de corpore Moysis, non est ausus ei judicium inferre blasphematorium, maledicum, quamvis id jure posset; sed simpliciter dixit: Im-peret tibi Bominui quot;f. 9. Hi autem et majestatem et quaecum-que quidem ignorant, blasphemant. — Quam turpiter porro carnem maculent, atque toti immersi sint in carnalibus, ex eo patet, quod quaecumque autem naturaliter, natura duce, sive, per naturam animalem no runt, in his corrumpuntur f. 10.
4°. Imitantur scelera Cain, Balaam et Core, atque eaprop-ter et illis vae imminet jf. 11.
5°. Intemperantes et egoistae sunt in epulis, in vita le-ves ac inutiles, similes^iubibus sine aqua, quae__ajjg'iitis..c[r-cumferuntur ei^arboribus infructuosis etc. quot;f. 12.; imo per-niciosi sunt; sicut enii^'fluctus maris temgestate agitati ex imo despumant lutum et sordes; sic isti per libidinem et malitiam externam pudenda cordis sui desideria produnt, despumantes
70
EPIST, B. JUDAE.
L '
sms confusiones. Porro sicut sidera erranüa a via sua, non nisi perturbationem aut ruinam afferunt; sic isti a via veri-tatis et sanctitatis aberrantes mala quaevis circumquaque effi-ciunt; quapropter procella tenebrarum iis servata est in aeter-num f. 13. Poenam hanc jam pridem praedixit Enoch, prae-dicans extremum judicium , quod Dominus contra impios de omnibus operibus eorum malis et nominatim de blasphemiis instituet 14. 15.
6°. Sunt murmuratores querulosi, quia secundum desideria sua ambulant; de se suisque loquuntur superba; et viles adu-latores sunt, mirantm personas, divites et potentes, quaestus causa f. 16.
7°. Denique, quemadmodum ab Apostolis D. N. J. C. prae-dicti sunt venturi illusores, hi sunt segreges ab Ecclesia j fac-tiones, schismata, haereses excitant; animales, toti immersi in rebus sensibilibus, carnalibus, proinde Spiriium Sanctum non habentes f. 17.-19.
_'jj Posthaec directo adhortatur fideles, ut
1quot;. quantum ad seipsos attinet, bonis operibus saperaedi-ficeut se sanctissimae suae fidei. Spiritus Sancti motui obse-cundantes instent orationibus, sese in dilectione Dei servent, et cum firma spe in misericordiam D. N. J. C. expectant vi-_ tam aeternam quot;f. 20. 21.
2°. Quantum ad pseudo-doctores, horumque asseclas, ut iH'o triplici diverso eorum statu
n» 1 ^l. ~ -A V.
a), alios quidem arguant judicatos y. 22.
b). Ali^s vet'o salventT^e igne rapjeutes.
c). Alüs autem misereantur. Cum his omnibus vero agant in timore quodam sancto, odientes et earn, quae carnalis est, maculatam tunicam, ne ex eorum contactu seu conversatione ipsimet maculentur qui illorum sanationi allaborant f. 23.
Epistolam pulcherriraa doxologia absolvit f. 24. 25.
Nota,
1°. Ex quot;f. 6. constat. Angelos quosdam lapsos esse, peccassé, et c statu suo supematurali, in quo diviuitus constituti fuerant,
71
72 EPIST. B. JDDAB.
irreparabiliter excidiaee, verbo: aeternum damnatos esse '). Quae nutem quot;f. 7. dicuntur, miuime obstare dogmati, daemonuin et ho-minum impiorum poenas aeternas esse, inter ceteros clare evincit cl. Perrone. 2) Apposita hie sunt quae scribit s. Chrysostomus 3) „ Cur, quaerit, cum admittantnr Sodomorum scelera, non tarnen „ contingimt Sodomorum clades rquot; Et respondet „ Quia manet istos „ignis alius longe illo gravior, cruciatusqne fmem nullum habens.quot;
2°. Causae haereseon communes : lascivia, superbia, guaestus causa quot;f. 16.
3°. In quot;f. 23. „ Moraliter, inquit Cornelius a Lapide 4), docet hie B. Judas cbaritatem fidelium debere esse prudentem et cir-cumspectam , ne dum alios volunt sal vare, seipsos perdant. Quare qui conversantur cum peccatoribus, praesertim confessarii, qui foe-dissima scelera audiunt, praemiiniant se oratione , atque odio et execratione macnlatae tunicae, puta omnis vitii et sordis. Prius ergo se solident sacerdotes in castitate et virtute,.ac deinde cnm incestis et sceleratis agant, eosque convertant, ne ai in ea debi-les sint -et infirmi, a validiore obscenitate et scelere vincantur; perinde ac debiles , qui manum natantibus jam submergendis por-rigunt, ut eos extrabant, ab iis utpote validioribus in undas per-trahuntur et merguntur.quot;
Ego quoque in Ma faciam Jineni sermonis, cum ipso Apostolo Juda precatus : Ei autem , qui potens est vos consehvare sine
peccato , et const1tuere ante conspectum gloeiae suae imma-ujïlatos in exultatione in adventü domini nostei jesu chkis-
ti , soli Deo Salvatoki nostko , pee J. C. D. N., giokia et
magnificentia , imperium et potestas ante omne saeculum , et nunc , et in omnia saecula saeculorum. amen.
') cfr. Trad. de Beo creanfe et elevante, auctore Domini co Palmieri, Th. LIX. n. I. III.
') Tract, de Deo creat. part. III. cap. VI. art. III. n. T38. 742. s) Advers. vituperatores vitae momstic. lib. III. cap. VII.
') In h. I.
V