DISSERTATIO JURIDICA INAUGURALIS

V E C T 0 lU B U S.

DISSERTATIO JUIIIDIGA INAUGURALIS

VECTOEIBUS,

«II'AM ,

ANNUENTFÏ SUMMO NUMINE,

EX AUCTORITATE RECTORIS MAONIKICI

JACOEI Y AN II ALL,

ORU. Lvon, HBDREU KQUJTIS, OKU. COHOH. QUKR.N. DCCUaiO.I IS,
JUR. »(IM. KT UOJI. DOCT. «T mu». ORn.,

.S-IIC NOS

AHPLISSIMI^SE.NAT US ACADEMICI CONSENSU,

ET

NODILISSIMAE FACULTATIS JUUIDICAE DECIIETO,

SUM.MISCJUK IN

JUHE ROMANO i;t IIODIKRNO IIONORIBUS ac PRIVILEGIIS
IN ACADEMIA RIIENO-TRAJECTINA

RITE ET LEGITIME C0NSEQUENDI3,

ehuditohum examini submittit

MCOlAllS nEElCllS VAN MS VAN IHEERRElïK

IlnKnn iis.

A. I). XXVII MEN9IS JIJNII ANNI MDCCCLV, UOIIA III.

TRAJECTI AD RIIENUM,
apud J. G. BKOESE.

MDCCCLV.

E* offlcina ly|)Ographica gibukn at niikont.

riAE MEMORIAE OPTIMI PATRIS,

VIRO AMPXISSIMO

JACOBO GEBAllDO VAN NES,

0»D. LHOH. niDKaL. I4UIT1,
ACiOHMUE gt;UK^n-TnAJICTI^•A■ CDIIATOIII, OBBI.IHOS Og.ltRALlttJ« «ITOSBAU AUXIliriO,

patlluo aestu:matissi.m(),

IIASCE STUUIOUUM nilMlTIAS
D. J). J).

AUGTOli.

SYNOPSIS.

§ 1.

Vector quid. Dc nomine Vector. De quibus vecloribus hie agatur, de
quibus non. Quid in lluminibus vcl fretis internis.

§ 2,

Contractus natura, forma. Antiquitus vulgo arrha dabatur. An hodie
per testes probari possit. Quare vector ex lege nostra jus suum
cedere non possit.

§ 3.

Do naulo, an stipulari debeat. Quid de co jure nostro. An cibus vel
pastus nauli pactione contineatur. An non tacita pactio contraria
praesumi possit.

§ 4.

Do mora vectoris. Num cxcusari potest, puta valitudine? Quid-dc mora
magistri. Quid jure nostro. Quid est navis ad navigandum parata.

§ 5.

De vectore mortuo: a, ante coeptam navigationem, b. post eam. Quid
si non eoepta navigatione, in navi moritur, Dubitatio Juris Romani
in L, 10 D, de Lege Rhodia. Cur tara diversum. Cur omissa sit

hacc quaestio iu lege Borussica. Quid jure comuiuui statucndum. Re-
gula de casu i.raestando in L. Cl § 1 D. locati. Num aliter in L.
38 5 1 D. codem. Ue scpultura. De funeris irapcnsis, et de fune-
raria actione. Quando mortuum ejicere liceat. De rebus vectoris
mortui. De testamento vectoris.

§ 6.

Dc partu in uavigatione nato.

§ 7.

De uavigatione ecssautc propter vim majorem. Quid jure communi.
Dc naufragio. Quarc hodie sccus. Quid si navis es necessitate re-
ficitur, a. dc naulo, b. dc pastu.

§ 8.

De discipliua in navi servanda. An vector vim hostUem rcpcllcre dc-
bcat. An csantlare urgente periculo. Quid, si urgente pcriculo
navim rclinquere velit. .

§ 9.

De rebus vectoris: a. in custodia ipsius, 6. in custodia magistri.

§ 10.

Do jure rctcntionis, piguoris vel privilegii.

Al'l'ENDlX junis rublici.

Dc his quae propter salutem migratorum publice provisa sunt.

I.nbsp;A])ud nos.

II.nbsp;In Anglia.

a.nbsp;Lege generali oeokoii III.

b.nbsp;Lege speciali geoküii IV, uc his qui Anglormn loca Ame-
ricana pctunt.

Comparatio cum lege nostra.
De legum impotentia.

DE VECTORIBUS.

§

In Codicis nostri Mercatorii libro secundo, Ti-
tulo V, Sectione V, exstat rubrica: de vecloribus
qui peregre navigant: van passagiers op buitenland-
sche zeereizen, praecepta quaedam continens tam vec-
toribus, quam magistro et exercitori navis observanda.
Similis quidem rubrica in Codico Mercatorio Gallico
non invenitur, sed injure Borussico i) nonnulla de
ea ro statuuntur, quod jus legislatorem nostrum in
ordinanda hac parte Codicis iMercatorii nostri ante

t) Freus. Landrecht 2. 8. § 1742—17G5.

oculos habuisse, passim apparel. Ad antiquiores fon-
tes pertinet velus juris maritimi corpus, quod vulgo
nominatur (non quidem ex vero) consolato del îiaue,
in quo paucis capitibus de noslro argumento agitur.
E scriptoribus, qui hanc rem tractarunt, memorandi
sunt VALiN commentarii auctor in Franciae legem
anni 1G81 , quae ordinatio maritima appella-
tur, tom. I; MENNO POULS, Seerecht 1 pag. 3G7 —
37G-, maxime vero uolt, qui de ea uberius agit in
opere cui titulus est A system of the ship-
ping and navigation laws of Great Bri-
tain, pag. 123-130.

Yectores dicuntur, qui in aliéna nave navigant,
pro corporis sui vectura naulum praeslantes i). No-
men autem vectoris bonae Latinitatis est vocabulum,
tam activam quam passivam- significationem habens.
Ceterum hic tantum sermo est de vecloribus in cur-
su maritimo externo, sive in navigatione maritima,
quae imperii fines egrediatur, item de his, qui ex
art. 748 Cod. Merc, similes liabentur, hoc est;

1) maccullocu. Dictionary of Commerce, in voce pas-

senger.

Secundum cons, del mark non est vcclor, qui ultra certam
quanlilatem bonorum, cap. CXI dennitam, in navi liabct.

mm

qui peregrinam navigationem cum clomeslica con-
jungunt, quales ex art. cit., licet cursus maritimus
non sit, in universum pro re nata eodem jure utun-
tur, quo vectores maritimi tantum, salvis tamen
statutis et decretis hujus navigationis causa latis.
Non vero de iis agitur, qui per sinus vel fréta in-
terna tantum iter faciunt, ad quos pertinent ea, quae
in Tit. Ö. lib. I. Cod. M. et in Tit. de Locatione
et Conductione. Cod. Civ. inveniuntur, eaque prae-
terea statuta et décréta, quae hujus navigatio-
nis causa pecuHariter lata sunt, quae si deficiunt,
vel in casu proposilo adhiberi non possunt, mores
et consuetudines locorum observari debent. Aliter
liac de re jure Borussico statutum est, secundum
quod utrumque vectorum genus eodem prorsus jure
utitur.

§2.

Qualem legislator contractum inter exercilorem,
magistrumve navis et vectores habenquot; veh't, manifeste
jam patet ex vocabulo in art. 521. Cod. Merc, ver-
voergeld, est nempe iocatio operarum; operae
enim mercede aliqua locantur a magistro navis, qua-

les operae vehendo vectore ab uno in allum locum
praestanlur. Etiam jure GalUco contractus pro lo-
catione operarum haberi polest per art. 1779. nquot;. 2.
Cod. Nap. Non autem hic contractus est locatio rei,
nam loca In nave vectoribus occupanda ad substan-
tiam contractus non pertinent; non magis quam cibus
a magislro vectoribus praeslandus, cujus praestatio
est emptio-vendltio , quae naull pactlone non con-
tinetur, si non vector id specialiter pactus est i).
Neque contractus est locatio operis; boc enim pri-
mo adversarelur usul loquendi et strlctlorl slgnlfica-
tlonl, qua vocabulum opus vulgo et apud nos et
apud veteres acclpltur, nam tantum usurpatur, ubi
sermo est de domo aedlficanda vel de pariete fa-
ciendo ; secundo opus construendum, quod quis lo-
cavlt, divisionem non patitur; pro parte enim conslrui
non potest, quodsi non plane a conductore perfectum
erit, nil debebltur ; sin vero vectores vel merces trans-
vebuntur, omnino fieri potest ul, navigatlone cessante,
naulum debeatur pro ratione lllnerls peracli 2).

1)nbsp;Cod. Merc. art. 530 el Freus. Landr. 2. 8. § 1748.

2)nbsp;Cod. Merc. arl. 478 al. 3, art. 480, art. 483 el art.
525 al. ,1.

De conlraclus forma quaestio oritur, num scrip-
tura ita necessaria sit, ut sine ea, exclusa proba-
tione per testes, contractus probari non possit, uti
obtinet, quando tota navis vel pars ejus locata est,
vel quando merces singulatim vehendae accipiuntur.
Rlihi scriptura necessaria esse non videtur, sed ad
contractum probandum probatio per testes sufTicere.
Nam jure mercatorio nostro, quando scriptura pro-
bandae alicujusjei causa non nominatim requiritur,
neque alius probandi modus specialiter praescriptus
est, probatio per testes in rebus mercatoriis semper
admittitur, nulla ralione habita generis vel quantita-
tis rei, quae probanda sit i). Est autem exceptio, si
contractus jure mercatorio per testes probari non
potest, qualis exceptio ad nostrum etiam contractum
contra juris mercatorii rationem produci non debet,
scilicet quoniam in exceptionibus cessât analogia.
Aliter jure Borussico, ubi scriptura quidem neces-
saria est, ut obligatio inter magistrum et vectorem
oriatur, sed si, conventione cum magistro verbis
facta, vector navigationem peregit, re contracta obli-
gatio intelligitur, ita ut, itinere peracto, vector ma-

1) Cod. Merc. art. 1 al. 1.

glstro vel exercitori obligatus sit. Ex ipsa igitur
conventione verbis facta nulla eo jure oritur obli-
gatio 1). Universe autem jure Borussico scriptura
requiritur, ut obligatio ex contractu oriatur, si nem-
pe objectum contractus excedit certam summam (50
Ihaler) lege definitam 2). Secus jure nostro, quo,
salvo onere probandi, etiam nuda pacta vim obli-
gandi habent praeter nonnullas exceptiones 3), neque
scriptura vel alia forma requiritur 4).

Sunt qui dicant, contractum nostrum non esse
factum mercatoriumr quod mihi probandum non vide-
tur, qnum sit species contractus de navi oneranda,
qualis in art, 4 n°. 7 Cod. Merc, inter facta mer-
catoria numeratur. Praeterea ex Titulo Cod. Merc,
de tollendis obligationibus in commercio maritimo
[over hct te niet gaan van verhmdtenissen in den zee-
handel) patet legislatorem nostrum ita judicasse, quo-
niam in eo titulo, art. 741 nquot;. 4 débita vectorum
dicuntur annua praescriptione perimi. Ceterum,
utrum contractus factum mercatorium sit nec ne,

1)nbsp;Preus. Landr. 2. 8, §nbsp;1745.

2)nbsp;Preus. Landr. 1. 5. §nbsp;131.

3)nbsp;Cod. Civ. art. 202, art.nbsp;203, art. 1719 ct art. 1720.
•A) Cod, Civ. art. 1355.

otiosa quaestio habenda non est, nam, si nonesset
factum mercatorium, probatio per testes non admil-
leretur, si naulum majus esset summa trecentorum
florenorum i). Antiquitus vulgo arrhae dabantur,
Uli novimus ex consolato del maue cap. CXIV, ubi
legitur: arrha data, omnia promissa praeslare debere
magistrum navis. Illae arrhae non tantum probationis
causa dabanlur, verum etiam poenales erant, nam
secundum cap. cit. magister arrham non reddebat,
si vector opportuno tempore non erat in nave, et
magister sine eo solvere instituerat. Eodem modo
in CONSOLATO DEL MAUE statuitur hoe casu magislrum
non teneri vector! reddere, quod ex naulo praece-
pisset; ex quo sequitur vectorem, qui in mora esset ^
tum non fuisse obligatum ad lotum naulum solven-
dum, sed tantum id, quod ante coeptum iter sol-
visset, repetere non potuisse. Contractu perfeclo,
ex nostra lege vector jus suum cedere alleri non
potest sine consensu magislri 2); in lege vero Bo-
russica hoc expressis verbis prohibituni non est.
Multum autem magislri interest, quales vectores sint,

1)nbsp;Cod. Civ. art. 1933.

2)nbsp;Cod. Mere. art. 523.

quos in navem recipiat, et facile fieri potest ut hunc
vectorem In navem recipere vellt, Ilium nolit. Ob
eandem causam idem nostro jure statutum est de sub-
locatione aedium i). Ceterum est exceptio regulae
generalis: aliquem non tantum sibi ipsi stipulari, ve-
rum etiam hercdibus et causam haheniibus, sive its, ad
quos jus ejus pertinet. Attamen, si vector morllur,
ejus jus non cedltur, sed ipso jure ad heredes per-
tinet, unde quaestio oriri potest, num loco defuncli
heredes ejus navigationem sive cursum maritimum
incipere possint. Veclore mortuo, jus ejus sponle
Inter heredes dlviditur, quum nomina ipso jure sein-
danlur, sed nemo pro parte nayigare potest, et si,
dlvisione hereditatis facta, vectoris jus in unius here-
dis parte computatur, ceteri huicce uni suas partes
cesserunt, quod nostra lege prohibitum est. Enim-
vero, etiamsi vector unum tantum heredem relin-
quit, probabile non est heredem loco defuncti jus
navigandl habere, quoniam Cod. Merc. art. 524
nominatim statuit, vectore mortuo, antequam coe-
pisset navigatio, ex dimldla parte naulum deberl, et
quoniam art. cit. heredi facultatem non dat, ut, altera

1) Co J, Civ. art. 1595.

dimidia parte nauli soluta, navigationem loco defuncli
suscipiat; aliis verbis: si vector ante inceptam navi-
gationem mortuus est, ejus heredi nostra lege optio
non est, utrum dimidiam partem nauli solvere malit
et non navigare, an vero, integro naulo soluto, cur-
sum maritimum loco defuncti suscipere. Ob bas
rationes disputatio de lege et de littera legis afiir-
manti sententiae magis adversatur. Lege seposita,
juris ratio quoque non alia dictare videtur: scilicet
quia, ut diximus, aliud est Titium recipere, aliud
Maevium, aliud masculum, aliud feminam, aliud
bumanum hominem, aliud morosum , et, qui de certo
homine contraxit seu dando, seu vehendo, gene-
raliter de quolibet alio contraxisse non intelligitur.
Dum copia est exercitoresadeundi, magister suo marte
cum vectoribus contrahere non potest, non magis
quam illa facultas magistro data est in tota nave vel
parte ejus locanda i). Generale tamen mandatum
hic suflicit eodem modo, uti hoe obtinet, si merces
per sarcinulas vehendae recipiuntur, quo casu non
toties exercitornm consensu magistro opus esse vide-
tur, qiioties singula dolia vel saccos vehenda recipiat.

1) Coil. .Mere. :irl. 371. Preus Latulr. 2. 8. § 1750.

§ 3.

Num naulum magister stipulari debet? Jure Ro-
mano, si non slipulatus est naulum, itinere peracto,
magister contra vectorem praescriptis verbis agere
potest ad interesse petendum i). Vectura enim aes-
timari potest et magistro tune actio praescriptis verbis
competit contra vectorem ad hanc aestimationem per-
sequendum. Est nempe jure Romano contractus
innominatus facio ut des inter magistrum et vectorem
interpositus. Proprium quidem est huic contractui
jure Romano, ut poenitentiae locus sit, enimvero
in casu proposito id contingere non potest, magister
enim munere vehendi functus quomodo répétai?
quodsi vector naulum solvit aut partem nauli, is
certe non potest repetere, quia tum vulgaris locatio
est, in quo contractu non est condictio ex poeni-
tentia. Nec magis est quod in casu priore a con-
ventione recedatur, quia contractus innominatus nuda
conventione non potest fieri. Ceterum jure nostro,
etiamsi naulum magister stipulatus non sit, manebit

I) § 1. Inslilut. de loc. et cond. L. 22. D de pracsc veibis.

m

tarnen contractus localionis et conductionis, soliim-
modo judex naiilum hoc casu aestimare debet, peri-
tis pro rei necessitate consultis i). Idem etiam di-
cendum jure lîorussico, quo jure tamen, ut ante
vidimus, requiritur, ut contractus scriptura con-
tineatur 2). Tum vero in computando naulo atten-
dendae erunt pacliones, quas vector fortasse fecerit
de conditione et copia, puta ut lautiiis, largiusve
naviget, sibi imgartienda. Jure mercatorio nostro
igitur non magis poenitentiae locus est, quam si
specialiter naulum slipulatus esset magister. Ceterum
illud congruit cum jurecivili nostro, quo salvo onere
probandi etiam nuda pacta vim obligandi habent
Quod secus est jure Romano, ubi valet régula pac-
tum nudum neque ohligationem neque actionem parit 4).

Nisi contrarium stipulatus est vector, cibus vel
pastus nauli pactione, tam jure nostro quam Borus-
sico, non continetur Attamen, urgente necessi-

1)nbsp;Cod. Merc. art. 321.

2)nbsp;Freus. Landr. 2. 8. § 1745.

3)nbsp;Coil. Civ. art. 1355.

i) igt;aui,i rec. sent. 1. 14. § 1. L. 45. D. de pactis. L.
15, f. D. de praescriptis verlis.
5) Cod. Mere. art. 530. Freus. Londr. 2. § 1748.

laie, magister vectoribus aequo pretio cibum prae-
stare debet; ab altera parte veclorum et nautarum
cibaria, si penuria esl, magister ad communem usum
revocare potest, dummodo pretium solvat i). Igitur,
necessitate urgente, et veclores et magister utrimque
sibi cibaria praestare debent jure nostro et jure
Borussico. Quale officium tamen magistri et vecto-
ris jure Borussico certis limilibus circumscriptum
est, eo enim jure magister ab una parle tantum ci-
baria veclori praestare debet ad vitam conservandam
necessaria, et vector ab altera parle ea tantum ci-
baria magislro praebere debet, quae ex abundanli
habet 2).

Jure CONSULATUS verosimile non est vecturae pac-
tione cibum vecloris eliam contineri, quum in cap.
GXIV tantum scriptum sit, magistrum leneri ad
aquam vectori praebendam, eique locum in navi con-
cedendum. Facile tamen mihi videlur contrarium
ex pactione tacita praesumi posse, ut cibus nauli
pactione continealur, licet vector hoe nominatim

1)nbsp;Cod. Merc. art. 530 ct art. 37 i. Preus. Landr. '2.
8. § 1753, in vocc »nothdürftigen.quot;

2)nbsp;Preus. Landr. 2. 8. § 1755, in soce »entbehrlichen^

non expresserit, si scilicet magister naulum majus sli-
pulatus est, quam quod vulgo pro tali itinere dari
solet, quum nauli summa vulgo pro temporis modo
cujusque navigationis aestimari soleat. Nimirum
quidni in hac re idem locum habeat, quod in vec-
tura mercium fieri videmus, quae consuetum et quasi
nundinale vecturae pretium pro genere cujusque,
pondéré et amplitudine in quaque navigatlone ha-
bent ')? SI igitur rnodum excedlt conventio, cre-
dendum est potius hyperocham pro cibariis promis-
sam e.sse, quam vectorem dolo magislri circumventum.
Eodem modo, quando plures cum magistro contrax-
erunt, ut constitute naulo etiam cibum praestaret,
praesumendum est alium postea, eodem naulo con-
stltulo, perinde contraxisse, ut clbus sibi praebea-
tur, licet hoc nominatim pactus non sit.

§ 4.

Si vector non in navi praesto est vel navim re-
linquit sine consensu magislri, cum navis ad navi-

1) Cod. Merc. art. GO. Cod. Merc. Gall. art. 80. menno pöhls.
Jus marlt. III. (I. § 413.

gandum [)arata est, magister vela dare potest et
nihilominiis integrum naulum ab eo petere Na-
vis dicitur stare ad navigandum parata, quando
magister omnibus instrumentis publicis et privatis
munitus est, quae proprio jure locorum et communi
maritimo ad justam navigationem requiruntur 2).

Secundum Consulatum magistrum tunc arrham
datam , vel, quod a vectore solutum sit, retinere,
non vero a vectore naulum, aliamve indemnitatem
petere posse, antca vidimus 3). Verum quod jure
nostro et jure Borussico constitutum est, congruit
cum jure communi, nam , si magno aliquo casu
prohibitus est, id eum contracta obligatione liberare
non potest, cuui suam calamitatem ipse ferre debeat,
non aliis imponere, ut in jure Romano exeinplum
declarat ejus, qui, cum merces imposuisset, et onus
imposituui commisse tolleretur, tamen vecturam sol-
vere debuit 4). Hoc tamen loco rogare velis, cur

\) Cod. Mcrc. art. 522. Freus. Landr. 2. 8. § § 17AG,
1747.

2)nbsp;Cod. de modo proccd. in caus. civil. art. 582. Cod. Merc.
art. 357 et art. 471.

3)nbsp;CONSOLATO DEL MARE Cap. CXtV.

4)nbsp;L. pen. f. D. locati.

igitur, qui merces singulatim vehendas imposuerit,
contractu! renunciare possit, nulla indemnitate da-
ta 1), vector vero totum naulum solvere debeat. Ratio
dilFerentiae est, quod facilius est magistro vel ex-
ercitori singulas merces vehendas accipere quam
vectores, inprimis, ut est in hypolhesi, quando na-
vis ad navigandum parata est, magistro rite instruc-
to; etiam qui, tota nave vel parte ejus conducta,
a contractu recedit, is omnino exercitori indemni-
tatem plenam aut semiplenam praestare debet 2).
Verbum tamen zeilree in art. 5212 Cod. Merc,
non nimis premendum est; nam, etiamsi navis non-
dum ad navigandum parata est, tamen, si vector a
contractu recedit, nihilominus integrum naulum sol-
vere debet; id enim cum jure commnni, cui nus-
quam specialiter derogatum est, congruit, atque se-
quitur ex art. ö2l3 et art. 524 Cod. Merc. Nam si
vector, navi nondum ad navigandum parata, con-
tractui a se inito renunciare posset, irritum redde-
ret art. 523 Cod. Merc., quo articulo prohibetur,
quominus vector sine consensu magistri jus suum

1)nbsp;Cod. Mere. art. 473 et art. 522.

2)nbsp;Cod. Merc. art. 4G4, art. 465 et art. 467.

alter! cedat. Praeterea, si secundum art. 524 Cod.
Merc, mors vectoris ante cursura maritimum sus-
ceptum a dimldia parte nauli solvenda tantum libe-
ral, verosimile non est, vectorem plene liberari,
quolies el commodum non eveniat navigationem sus-
cipere. Praeterea nostra lege morae vectoris nulla
justa, ne valltudlnls quidem, excusatlo est. Fateor
tamen posse In conlrarlam partem disputarl: nam
diel polest legislator non imprudens sed, data opera,
atque re^vixiog verbo zeilree usus esse, cum,
nave nondum parata, major copia sit alios vectores
Inquirere, eandem navlgalionem desideranles, ac du-
raui legem, praesertim favente littera legis, benl-
gnius Interprelarl oportere. Accedit, quod jure Bo-
russico Integrum quidem naulum solvere debet vec-
tor, etiamsi ob valitudinem, aliamve gravera causam
recedat, cursumve maritimum non peragat, verum
ila, si impedimenlo aliqua vectoris culpa accedat i):
liberatur igitur vector eo jure, si probare potest,
se plane omni culpa vacare. Quid autem vetat nos
per Interpretationem eodem jure uti? Quare con-
clude quaestionem hanc non omnino finitam esse,

t) Preus. Landr. 2. 8. § 1759.

sed peritorum doctrinae, et judicanlium auctorilali
locum superesse.

Non apprehenditur lege nostra quaestio, quid ju-
ris sit, si magister a sua parte a contractu recedit,
quae verosimiliter legislator! nostro satis gravis visa
non est, ut eam decideret; igitur jure communi
quaestio illa dirimenda est, quo jure vector a ma-
gistro, qui contractul renunciat, id, quod interest
petere potest i). Si magister in mora est vel quo-
libet modo contra contractus legem, quem cum vec-
tore fecit, peccat, ad damnum resarciendum vectori
tenetur ex art. 470 Cod. Merc., qui articulus agit
quidem de mora magistri erga conductorem navis,
sed tamen ex analogia ad nostram etiam quaestio-
nem referri potest. Praeterea, si indemnitatem a
magistro vector consequi vult, requiritur ut, per
magistrum stetisse quominus navigaret, suaque in-
teresse probet.

§ 5-

Si vector ante coeptam navigationem moritur, nos-

1) Cod. Civ. art. 1275.

tro jure naulum ex dimidia parle debetur i). Na-
vigalio dicitur coepla esse, simulac navis solvit a
loco, ubi primum merces in eam imponi coepe-
runt, vel ubi non onusta navis saburra gravari in-
sliluit 2). Quodsi nauli paclione etiam cibus con-
linetur, judex naulum aeslimare debet peritorum
arbitralu, si opus est 3). Hoc enim casu, ut nauli
summa bene secerni possit, requiritur ut cibi pre-
tium a Iota pecunia, quam magister stipulatus est,
detrahatur. E verbis lamen arl. 52li Cod. Mere,
redit judicem etiam aliter statuere posse, quod ae-
quum esl, nam lîeri polest, ut magister cibum jam
emeril, quo facto indemnitatem praeslari magistro
oportet-, semper autem praesumendum est magistrum
cibum emisse, si vector, navigatione jam susccpla,
mortuus est. Praeterea est casus ad vectorem per-
linens, sive ipsius calamitas, ex qua igitur magister
damnum pati non debet. Ex eo, quod dimidia pars
nauli solvenda est, quando vector ante coeptam na-
vigationem mortuus est, sequitur, ut integrum nau-

1)nbsp;Cod. Merc. art. 524.

2)nbsp;Cod. Merc. art. 4G2.

3)nbsp;Cod. Merc. art. 524, al. t.

lum solvendiiiu sit, si, navigatione jam ßuscepta,
vector mortuus sit. Universe hoc non congruit cum
art. Ö2Ö Cod. Merc., nam vector, si vi majori puta
morte prohibetur, quominus iter suscipiat, vel ad
finem perducat, dimidium vel integrum naulum sol-
vere debet, qiunn contra secundum art. ö2lö ma-
gister et vectores plane liberati sint, ita, ut unus
alleri nullam indemnitalem debeat, quando vi ma-
jori vel aliam ob causam sine culpa magistri vcl
exercitoris navigatie cessât. Cursu igitur vi majori
vel casu ex parte magistri interrupto, nulla indemni-
tas debetur; debetur vero, si idem locum habet ex
parte vectoris. Attamen universo juri maritimo id
probe consonat; etenim ruptum iter, ut cessans na-
vigatie appellatur, saepenumero temperamentis lo-
cum facit, quorum vis est ob eam rem a contractu
ex toto aut ex parte, aliquo modico dato, recedere
licere i). De affini quaestione jure Romano dubi-
tatio est in L. 10 D. de lege liliodia, quuuj in lege
citata labeo et paülus dissentiant, quorum ille pro
mancipio in nave mortuo vecturam non deberi opi-
natur, contra quam ex nostra lege redeat ; paulus vero

1) Cüd. Mere. art. 411 et arl. 035.

aliler disputât: quaerenduai esse quid actum sit,
utrum pro impositis an vero pro deportatis manci-
piis vectura vel merces danda esset; quodsi hoc non
appareat, nautam vecturam petere posse, dummodo
probavoril mancipium in navem impositum esse.
PAULI autem opinio melior est, et congruit cum doc-
trina de casu praeslando in locatione operarum. Nam
non sulTicit aliquem dicere: per me non stetit quo-
minus implerelur obligatio: sed ante omnia quae-
rendum est, utri (locatori an conductori) casus ac-
cideril, ad quem casus pertineat: nam, quando cui
calamitas contingit, nullo jure effectus ejus damno-
sos in alterum rejicere potest. Sic conductor in L.
61. § 1. D. locali integrum naulum solvere debet
pro mercibus, quae Iransvectae non erant, quoniam
a publicanis ex nave erant ablatae, qui casus in
lege citala conductori, non vero locatori evenerit.
Improbanda enim est müulenbuücuii opinio statuen-
tis, credilorem casu onerari, quoties per debitorein
non stelerlt, quominus impleretur obligatio i). Pro-
vocat auctor, quo suam sententiam defendat, ad L.
1. § 13. ü. de eociraord. cognit. el ad L. .'}8. § 1.

1) Doclrina Pandcclarum. volum. 2. § 3G5.

D. locali, ubi legimus advocatum vel ejus heredes non
teneri, ut honorarium reddant, si per eos non steleril,
quominus causam agant; sed non animadvertit ho-
norarium non esse in obligalione aliqua, neque peti
actione, sed jurisdictione tantum contineri extra-
ordinaria, ideoque ex eo exeinplo non posse elTici,
quid obligatio contracta afierat. Praeterea honora-
rium species donationis est, quare advocati vel ejus
heredes honorarium reddere non debent, cum do-
nata non repetantur. Neque magis L. 19. § 9. D.
locati hujus auctoris sententiae favet, nam heredes
in hac lege totius anni mercedcm solvere debent,
quia calaniitas ibi non pertinet ad exceptorem sed
ad administratorem, cui exceptor suas operas loca-
verat. Praeterea müiilenbrüciiii sententiae etiam ob-
stat L. 15. § G. D. locati, ubi scriptum est: nave
amissa, naulum repeti posse; amissio enim navis
calauiitas est, quae locatori contingit. müulenbuu-
cnius 1. c. in nota 10 argumentum ex L. 15. § ü
D. allatuuj evitare conatur dicendo in lege citata de
duabus obligationibus sermonem esse, nempe de lo-
catione et mutui datione, verba cajitans quam pro
mutua acceperat, et ideo mercedem ea lege reprae-
scntari, ut, donec praestitum sit factum, crediti

loco pecunia sit penes accipientem. Enimvero verba
in lege citala qmm pro mutua acceperat tantum sig-
nificant antea solutionem factam jam esse, sive ma-
gistrum naulum praeceplsse; deinde ratio, quae red-
ditur verbis cum munere vehendi functus non sit omnia
alia testificatur. Integrum igitur naulum solvendum
esse, si, navigatione jam suscepta, vector mortuus
sit, juri communi congruum est i) ; nam mors vec-
toris est casus vel calamitas, quae ad vectorem, non
vero ad magistrum pertinet, quam vector igitur ipse
ferre debet. Et bene vola exceptio est in Codice Mer-
catorio nostro in gratiam vectoris, tantum dimidiam
partem nauli solvendam esse, si, navigatione non-
dum suscepta, in rebus humanis esse desinat.
Quae tamen dimidia pars debetur, quamquam ma-
gister alium vectorem loco mortui accipit, imo mul-
to majus naulum consequitur. In Consulatu La-
beonis, ni fallor, sententia, quae est in L. 10 D,
de Lege Rhodia, admittitur, nam, ut ante vidi-
mus, magister non tenetur, ut id, quod a vectore
acceperit, reddat, si vector in mora est, et sine eo

t) STRACCA. de 7iavibus. part. 3. nquot;. 17—21 cl styp.man,
jus maritimum, pars. cap. 10. il—55.

navigatio suscepta, sed tune nauluni nondum solu-
tum petere non potest magister; a fortiori igitur idem
statuendum est, si vector ante susceptam navigatlo-
nem mortuus est i). Etiam in Gonsulatu quidem
legimus, vectoris in navi mortui optimam vestem gu-
bernatori, lectum vero et aliam vestem magistro
cedere, sed nullibi scriptum est vectoris, navigatione
jam suscepta, mortui Integrum naulum, vel pro rata
itineris peracti parte, deberi 2). Ceterum in lege
IJorussica tota haecce quaestio omissa est, quia ré-
gula generalis In ea lege scripta est, qua etiam
quaestio nostra dirimitur. Secundum eam regulam
potest magister, vectore mortuo, naulum petere
ratione itineris peracti 3). Altamen dislinguendum
est jure Borussico, utrum vector suae mortis omn:
culpa vacet, necne; priore casu naulum tantum
debetur ratione itineris jam peracti, posteriore casu
integrum naulum petere potest magister. Nam, ut
vidimus supra, vector, qui propter morbum vel
aliis ex causis navim relinquit, cursu maritimo non-

t) CONSOLATO DEL M AHE Cap. CXIV.

2)nbsp;CONSOI-ATO DEL MAflE Cap. CXV.

3)nbsp;Preus. Landr. I. 11. § 88G.

dum finilo, integrum naulum solvere debet, si iui-
pedlmento aliqua ejus culpa, etiam levissima, an-
sani dedit. Idem dicendum videtur, si vector morte
prohibetur, quominus cursum maritimum nondum
finitiuij ad finem perducat.

Vectoris mortui reliquias magister vel funerare vel
solemni more fluctibus mandare debet. Utrum funus
fieri possit necne, magister suo arbitratu dijöd^care
debet i). Sin autem funus curavit, actione funeraria
contra heredes mortui agere potest, ut funeris irapen-
sas recuperet. Jure Romano funeraria actio religionis
causa a Praetore inducta est, ita in L. 27 D. de cond.
inst. legimus: »Landandus est hic, qui reliquias mortui
»non in mare abjecit, sed memoria humanae con-
»ditionis sepulturae tradidit.quot; Eodem jure id, quod
propter funeris impensas debetur, omnibus aliis
debitis praefertur 2). Etiam jure nostro hoc debi-
tum privilegiatura est, ita tamen ut impensae ex-
cussionis similesque praeferantur 3). Actio funeraria
est species negotiorum gestorum actionis, daturque,

1)nbsp;Cod. Mcrc. art. 531, ct consolato dei, maue cap. CXVII.

2)nbsp;I.. l i. D. de reb'g. ctc.

3)nbsp;God. Civ. art. 1195.

„.■^j^egjsts:-... ■

licet nullus sit lieres, «leque ac negotiorum gestorum
aclionem quis habet, etiamsi nullius negotia gesse-
rit 1). Attamen actio funeraria ampliores fines ha-
bet quam aclio negotiorum gestorum, nam eliam ei
competit, qui, prohibente berede, ex necessitudine
vel voluntate testatoris sepelivil 2). Eliam magister
impensarum causa privilegium habet, si reliquias
mortui in dolio vel cista, quod fluido spirituoso (rum)
impletum sit, conditas hercdibus Iradidit, qualenus
illi sumptus ad cadaver perferendum sepeliendi causa
facti intelliguntur per L. 14. § 4. D. de relig. etc.
Quod tamen sic acci[)iendum puto, ut dignitatis et
facultatum defuncti ratio habeatur per L. cit. § G.
Nam corpora mortua promiscue aqua vita condere
stulli hominis esset.

Praeterea magister curare debet, ut vectoris mor-
tui bona, quae in navi sunt, bene serventur 3). Sunt
qui dicant, in quibus imnto 1), magistrum nostro jure
etiam invenlariuaj /acere oportere bonorum, quae

1)nbsp;L. 3. § G. D. de negot. gest. el L. 1. D. de relig.

2)nbsp;L. U. § 13. D. de relig.

3)nbsp;Co(i. Mcrc. art. 531.

i) Handleiding tot hetWeiboek van Koophandel li. 2.,§ i02.

defunctus in navi reliquerit, aeque ac magistri est
hoc facere cum nauta moritur, per art. 430 Cod.
Merc. Quam opinionem probare non possum, prop-
ter responsum regis administri, quod invenitur apud
VOOUDUIN 1): quandoquidem ex eo patet legis ratio-
nem In art. 430-God. Merc. 2), quae legislatorem
Impulll ut hoc magistro praescrlberet In bonis
nautae mortui, non adesse in art. 531 Cod. Merc.,
in quo praeter custodlam magistro aliud nihil Ini-
ponltur. Ceterum quaestio non magni momenti esse
videtur, quoniam magister, qui ncglexlt Inventarlum
bonorum nautae mortui componere, nullum Indc
patitur damnum, quum jusjurandmn In litem nostro
jure non occurrat. Secundum consolato del mare
magistro custodia pecuniae, aliorumque bonorum
defuncti commlttltur, si nullus procurator, tutor
vel heres defuncti In navi adest; illa bona et pe-
cunlam defuncll servare debet, donee eo redeat,

1)nbsp;Geschied, en Begins, der Nederl. Wcib. loin. IX. paj,'. 558.

2)nbsp;Mira laincn miiii videlur ratio quod magister idco invcnta-
riuni coinponcrc Icnclur, nc contrcctando res cx licrcditate nautae
ejus hcredibus mcrcedem solvat cx ipsa licrcditatc, quod vix co-
gitari potest.

U) CONSOLATO DEL MARE. cnp. CXVll.

nbi omnia cognalis, aliisque, quibus jus eril, tra-
derc poterit. Triennio autern praetcrlapso, si nemo
fuerit, qui hanc pecuniam, aliaque bona defuncti a
magistro petat, magister pecuniam tradere debet
episcopo, ex qua preces fiant pro salute animae
defuncti. Inventarium bonorum confici debere a scriba
etiam in cap. CXV praescribitur; quodsi magister
socordior et nullius auctoritatis homo est, cautio
ab eo interponi debet.

Ut vector vel nauta, aliusve qui in nave est, tes-
tamentum facere possit, multa nostro jure remissa
sunt eorum, quae alioquin ad testamentum facien-
dum necessaria sunt, nam requiritur tantum, ut
testamentum liât coram magistro vel gubernatore,
vel qui eorum vice fungitur, praesentibus duobus
testibus 1).

Ex simili causa jure Romano, inde ab augusti
temporibus, codicilli invaluerunt, qui erant pars et
sequela testamenti, quibus quidem hereditas neque
dari, neque adimi poterat, sed poterant fidei com-
missa 2), Ut legata codicillis data valerent, require-

1)nbsp;Cod. Civ. art. 994. Cod. Nap. art. 988.

2)nbsp;Princ. nt 2. Insiitiil. de codicillis. L. 0 pr. ct llt;. 10
n. codcm.

hatiir, ut codicilli testamento essent conürmatl ; sed
discrimine inter legata et fideiconunissa justiniani
voluntate sublato, legata codicillis data valebant,
ut si confirmata essent, cum probabile sit, ul eo-
usque JUSTINIANI confusio proferatur.

§ ö-

Quaeritur, utrum pro parlu in navigatione nato
nauUun debeatur. Veteres scriptores, in quibus
CLunAC, hoe negant, sed hic malo utitur argumento
»quia, ait, accessio cedit principali.quot; Contra dispulari
polest: magistrum convenisse, ut unum tantum, non
vero ut duos vectores trajicoret, et partum vectorem
esse, cui majores curae impendi debeant; sed jure
communi invaluit, ut partus non pro vectore habe-
retur, neque pro eo naulum solvi deberet i), cujus
rei ratio dalur in L. 19. § 7. D. locati »cum neque
vectura ejus magna sit, neque is omnibus ulatur,
quae ad naviganlium usum paranlur.quot; Eliam su-
percarga, qui mercibus vehendis praepositus est,

1) stypman. jus marit. pars 4. cap. 10. iiquot;. -iO—ii.
stracca., de navilms. pars. 3. nquot;. 22.

pro vectore non liabetur ex ea ratione, quod oneris
causa in nave est, ut id tueatur; tantum pro cibo,
a magistro sibi praeblto, quantum aeqiium est, sol-
vere debet.

§

Quando vi majori vel casn citra culpam magistri
vel exercltoris sive navigatlone suscepta, sive non-
dum inita, cursus maritimus interruptus est, magis-
ter et vectores ultro citroque sunt llberati, ita ut neu-
ter neutri Indemnitatem debeat. Solummodo, si Inter-
ruptio locum habet, navigatlone jam suscepta, vecto-
res magistro naulum debent pro rata navigationis. Ita
in art. 525. Quod non congruit jure communi, nam
in art. cit. agitur de casu vel vi majori, qui magistro
evenit, quem igitur ferre debet, ita ut magister jure
communi a vectore partem nauli pro ratione itineris
jam peracti petere non po.ssit; nam, ut ante docui-
mus '), in locatione nulla indemnltas ei debetur, cujus
ex casu vel calamitate factum est, ut operae praeslari
non possint; sic m L. 15. § G. D. /ocafi naulum re-

1) § r,.

poli potest, si navis, naufragio facto, pcriit, quippe
naufragium est casus ex parte magistri, quo hic
prohibetur, quominus munere vehendl fungatur,
quemque susclpere conductor non debet. Nostro
autem jure, naufragio facto, nullum naulum debe-
tur, si vectores vel merces naufragio perlerunt i);
si non perlerunt, naulum pro parte Itlnerls jam pe-
racti solvendum est; qualis distinctio non est in L.
15. § G cit. Gursu maritimo interrupto secun-
dum art. 525 cit. magister ld, quod vectoribus dls-
pensavlt vel quod pro lis antea expensum est, re-
petere potest 2). Quaestio est, utrum ex art 525
vector pro rata nauli parte clbarlorum pretium, an
universam pecuniae sununam magistro solvere de-
beat, si clbus vel pastus nauli pactione continetur?
Sententia Judicis Pagan! Amstelodamensls judica-
tum est, naufragio facto, naulum pra rata itlnerls
peracti parte, clb! vero pretium Integrum a vectore
deberi 3). Ceterum voce verstrekt in art. 527 nihil
aliud slgnificari credo quam clbarla a magistro vec-

1)nbsp;Cod. Mere. art. 482 et .183.

2)nbsp;Cod. Merc. art. 527.

3)nbsp;Regtsgel. Bijblad, d. 8. pag. i85.

tori revera exhibita, ct voce uitgeschoten intelligi
pecuniam, quam magister vectori nmtuo clederit in
iis locis, ubi vector pecuniam comparare non po-
terat. Porro tenendum est magistrum cibaria emisse,
non ut expenderet in rem vectoris sed sua causa,
ut obligationi suae satisfacere posset. Nunc ma-
gister casu a sua parte prohibetur, quo minus obli-
gationem iiopleat, quamobrem nullum interesse vel
indemnitas ei debetur, sed soluuimodo pars nauli
aequitatis causa ei datur. Non probanda videtur
sententia Tribunalis Amstelodamcnsis, die 30 m. Junii
anno 1841 lata, qua judicavit, vectorem naulum
et cibi pretium praenumeratum repetere non posse,
si, naufragio sine culpa magistri facto, cursus ma-
ritimus interruptus sit i). Primo loco minus recte
tribunal judicasse videtur verbis zonder eenige ver-
goeding in parte art. ö2Sö God. Merc, significari: nau-
lum jam solutum et cibi pretium repeti non posse,
nam , si ea verba hoc sensu accipias, necesse est ut
statuas, quod etiauj judices Amstelodamenses sta-
tuerunt, ne antinomia inter utramque partem art.
cit. esset, partem priorem r) Indienquot; art. 525 agere

1) Regtsgel. Bijblad, d. 8. pag. 185 -187.

de casu, si cursus-maritimus vi majori sine culpa
magistri interruptus sit, itaque omnino lex scripta
est; alteram vero de casu, si cursus maritimus
alias ob causas suspenditur; in casu partis prio-
ns art. 525 nullij calcule, nullive indemnitati in-
ter contrahentes locum esse ; in casu vero altero ar-
ticuli naulum deberi pro rata itineris parle. Enim-
vero, si art. 525 eo sensu accipitur, pars secunda juris
et aequitatis rationi vehementer répugnât. Nam si
statuas, altera parte articuli non agi de inlerruplo iti-
nere vi majori vel ob causam sine culpa magistri,
necesse est, ut illa parle articuli de inlerruptione
ilineris culpa magistri facta agatur; si vero ob
eam causam interruplio locum babuit, manifestum
est, non tantum naulum pro rata parle ilineris per-
acli non deberi, verum etiam vectorem a ma-
gislro id quod Interest, petere posse i). Multo
probabilius esse credo: verbis zonder eenige
vergoeding, significari vectorem ad Interesse pe-
tendum contra magislrum agere non posse, lia ut
a magistro petere non possit, ut damnum, quod
Inlerruplo llinere passus sit, vel ut lucrum , quod

1) Coil. Mere. art. i75.

ob eandem causam non captaverit, ei compensetur i).
Utraque autem articuli 525 parte de interrupto cur-
su maritimo, vi majori vel aliis de causis, sine culpa
magistri, agitur. In priore parte sermo est de in-
terruptione cursus maritimi, navigatione nondum
coepta, in posteriore parle vero, sive in alinea, de
eadem interruptione navigatione inchoata. Utroque
casu a neutra parte, neque vecloris neque magis-
tri, interesse peli polest; tenetur tantum vector se-
cundum partem alteram articuli, ut partem nauli
et cibi prctii magislro solvat, ratione itineris jam
facti 2). Postremo animadvertendum puto, si inter-
prelalio tribunalis proba esset secundum mentem
legislalorum, non bipartila articuli scriptura, sed
duobus arliculis rem comprehendi oportuisse. Quan-
do navis, procedenle ilinere, ex necessitate refici de-
bet, si vector exspectare vult, dum navis reficiatur,
naulum non crescit, sed ex diverso ipse vector se
alere debet, aut dc ea re cum magislro pacisci,
per art. 52G, quae clausula congruit cum art. 478
ygt;IIij isquot; Cod. Merc., ubi idem statutum est ralione

1)nbsp;Cod. Civ. an. 1282.

2)nbsp;Regtsgel Bijblad, d, 8. pag. G03—COS.

-Jquot;

navis, quae per aversionem conducla est. Neutra
vero congruit cum natura contractus: nam vector,
si convenit ut etiam cibus nauli -pactione contine-
retur, cum magistro ita contraxit, ut convenlio
aleam contineret, quamobrem vector stricto jure
non teneretur solvere ultra pecuniam, quae com-
prehensa est, quum impedimentum, v. c. refectio
navis, pars et sequela sit itineris; pactione vero de
cibo praestando inter vectoren» et magistrum in sin-
gulos menses facta, vector omnino a magistro ci-
bum exigere posset. Neque hoc magis consenta-
neum est cum eo, quod art. clt. de naulo stalultur,
majorem nempe nauli summam a vectore requirl
non posse. Quod Igitur de cibo praestando in art.
Ö2G Cod. Merc, scriptum est, tanquam tempera-
mentum imaginariae aequitatis habendum est a parte
vectoris ratione magistri; ita enim uterque damnum
pro parte patitur.

Ilic vero quaestio oritur, utrum vector, qui ex-
speclare nollt, donec navls refecta sit, integrum
naulum solvere debeat, uti in art. 478 principle
scriptum est, an partem tantum ratione itlnerls per-
acti. Videtur vector hoc casu partem tantum
nauli debere ratione cursus marltlml adhuc per-

acti. Nam primo in art. 478 de mercibus navi
impositis tantum sermo est, non vero de veclori-
bus; secundo art. 525, ubi specialiter de veclori-
bus agitur, tantum statuitur, interrupto itinere,
naulum pro rata parte veclori solvendum esse: at-
qui itineris Interruptio est, si navi refectione opus
est; et neque in art. 525, neque in art. 526, vec-
tor integrum naulum solvere jubetur, si exspectare
non vult, dum navis reficiatur. De quaestione pro-
posita eodem modo judicavit Tribunal Roterodamense
sententia lata die 22 m. Septembris anno 1847 i).

Vestimenta nautarum et vectorum vestes quoti-
dianae, deinde annona, item belli apparatus ad na-
vem defendendam comparati, in contributionem non
veniunt damni nomine, quod ex jactu navis levan-
dae causa facto, existit 2). Consequens est, ut ce-
tera, quae vectores secum habent, puta fasces,
sarcinulas, cistas, etiam vestimenta non quotidiana,
tributum jactus nomine patiantur. Jure Romano sola
cibaria non computantur, omnino vero vectorum
vestimenta et sarcinae 3]. In legibus Pseudo-Rhodiis

1)nbsp;Regtsgel. Bijblad, d. 10. pag. i5—47.

2)nbsp;Cod. Mere. art. 731.

3)nbsp;I.. 2. § 2. D. de lege Rhodia de jactu.

nilre statutum est, ul non solum omnes res, verum
etiam homines in contributionem revocan debeant i).

§ 8.

Vectores omnibus magislri jussis parere debent,
quae ad discrplinam in navi tuendam pertinent 2).
Jure porro communi invalull, ut, exlrcma necessi-
tate urgente, magister vectorem auxilio adhibere
possit ad navim contra hostes vel praedones defen-
dendam, ideoque etiam a vectore exigere, ut cum
nautis maris aquam exantlet. Quin jure liorussico
expressis verbis praescribitur, ut vectores pro vi-
ribus magistrum in navi tuenda adjuvent 3). Vector
magistrum in navi servanda vel defendenda adjuvare
nolens, a magistro cogi potest carcere, plane jure
Angllco etiam in vincula dari; quod vero ut magis-
tro liceat, casus extremae necessitatis debet esse 4).

1)nbsp;Ibid. cap. IX.

2)nbsp;Cod. Mcrc. art. 528. Preus. Landr. 2. 8. § 17G2.

3)nbsp;Preus. Landr. 2. 8. § I7G3.

4)nbsp;HOLT. Shipping and navigation laws of Great-Britain
II. pag. 129. MACCULLOCU, Dictionary of Commerce, in voce
Passenger.

Polestate sua magister abuti non debet ne adversus
naulas quidem, multo minus adversus vectores, qui
naulum solvunt. Ut maccüllocd refert, necesse
non est, ut vectores, imminente periculo, in navi
maneant, sed, si occasio est, iis navim relinquere
licet, quod ille, in Anglia quandoque judicatum esse,
afTirmat, Ex diverso placuit eliam servatici premium
ad vectorem posse pertinere. Jure Borussico diser-
tis verbis statutum est, ut vector in navi delinquens
iisdem poenis afTiciatur, quibus nautae, atque ut
magister vectorem carceri dare, eumque in portu
proximo expositum poenae causa judici Iradere, vel
alio certo modo illuc transporlare debeat, si navi-
gatione jam incepla, paleat vectorem ante navigalio-
neujcrimine, laesae majestatis sedilionisve teneri 2).

§

Vector res suas, magistri quidem arbitratu, in sua
custodia relinere potest, quo casu magister tantum
de damno suo vel nautarum fado rebus vectoris

1)nbsp;MACCUM.OCII ib.

2)nbsp;Preus. Landr. 2. 8. I7Gi et 1765.

illato, tenetur. Sed hoe casu damnum, de quo ma-
gister tenetur, latiore sensu accipiendum est, ut eo
simul intelligatur furtum, perversaque rerum in nave
dispositie. Etiam culpam praestare debet, nam vec-
torl, licet actionem de recepto non habeat, nihilo-
minus actio locatl, et actio In factum adversus nau-
tas competunl. Qulnlmo, etsl lex nostra non dlclt,
vectorum quoque furta praestarl oportere, defendl-
mus per L. 1 f. et 3 pr. D. nautae caupones. Prae-
terea vero vector, qui res suas magistri custodlae
permlttere debuit, ratione Illarum rerum eodem jure
utitur, quo qui navem vel partem ejus per aver-
sionem conduxerunt, vel singulas res vehendas tra-
dlderunt, etsl Illarum rerum nomine nullae lltterae
recognltlonls factae sunt i). Cautius tamen aget vec-
tor, si suarum rerum, quas magistro custodlendas
dederlt, aut tales lltteras, aut saltem apocham all-
quam a magistro Impetrare poterit, nam nulla damni
resarcitlo debetur domino rerum, quae navis levan-
dae causa jactae sunt, quarum lltterae recognltlo-
nls non sunt factae. Neque est quod dlcas, id in

i) Cod. Merc. art. 532. Preus. Landr. 2. 8. §§ 1700 ot
17G1. ,

more non esse, ac proinde id vectorem non facile
impetraturum, ut sibi schedula vel apodisia exhibea-
tur: nam, si specialiter id postulet, libenter imper-
tiet magister, quod eo casu naulum, etiam schedula
exprimendum, percipiet; quodsi illae res servatae
sunt, omnino computari debent in contribatione ad
damnum resarciendum, quod ex jactu factum est,
ut supra scripsimus i). Vector, cujus res in ma-
gistri custodia fu_erunt, actionem de recepto habet
contra magistrum, ad omne damnum resarciendum,
suis rebus illatum , et si quid deperditum erit, modo
illud damnum factum non sit vi majori, aut culpa
ipsius domini, qui imposuit, aut ipsarum rerum
vitio. Debet igitur magister praestare non modo
culpam omnem, sed etiam casum 2). Articulus 345
Cod. Merc, duas habet partes, quarum posterior
multo latius patet, quam prior; nam priore tantum
comprehenditur damnum dolo vel culpà magistri mer-
cibus datum, in posteriore vero amplius totidem verbis
exprimitur, magistrum omne damnum praestare

1)nbsp;Cod. iMerc. art. 732.

2)nbsp;Cod. .Mere. art. 345 et L. 3. Ü. nautae cmipones etc.
.3) nHij moet instaan voor alle schade.quot;

nisi id damnum vel rei ipsius vitio, vel vi majori,
vel culpà mittenlis dominive factum sit. Ex poste-
riore articuli igitur parte redit, domino mercium
contra magistrum navis actionem de recepto com-
petere. In Codice Mercatorio Gallico hoc apertius
expressum est, quam in lege nostra, nam in arl.
22i2! illic legitur: nil est responsable des marchan-
)) dises dont, il se charge, et in art. 230: La réspon-
rgt;sabililé du capitaine ne cesse, que par la preuve dob-
ygt; stades de force majeure.quot; Älagisler igitur omne dam-
num, mercibus illalum, resarcire debet; qua in re
tres tantum exceptiones sunt. Magistrum primo loco
non teneri de damno ex ipsius rei vllio inlerno dato,
aequum est, nam vitium est qualilas rei et damnum
inde natum utique ad dominum pertinere debet; pro
viribus tamen cavere debet magister, ne vitium il-
lud augealur i). Secundo loco, ut innuimus, ma-
gister a damno resarciendo liberari, quod vi majori
faclum esl 2). Poslremo magistrum damnum resar-
cire non debere, quod culpa aut negligentia domini,
vel amandantis, illatum sit, congruit regulae juris

1) Cod. Merc. art. 348, arl. 340 ot art. 351.
L 3. § 1. I), nautae, caupones clc.

Romani: »quod quis ex culpa sua damnum sentit,
non intelligitur damnum sentire i).quot;

Est autem illa actio de recepto jure Romano edicto
Praetoris inducta, ut viatores vel vectores, aliique
ea agere possent contra nautas, caupones vel sta-
bularios ad omne damnum resarciendum, culpa et
casu rebus datum, quas semel recepissent. Illa ac-
tio nempe multo utilior est actori, quam actio lo-
cati vel depositi nam primo loco, qui actione de
recepto vincere vult, tantum factum recipiendi pro-
bare debet, quum facto receptionis insit conventio,
idque factum fons obligationis sit 2). Contra qui
actione locati vincere vult, de culpae probatione dis-
ceptationem obire cogitur, eaque probatio, prouti
res incidit, ipsum onerare potest. Idem dicendum
est in depositi causa de dolo probando vel culpa
lata. Secundo loco actione de recepto actor petere
potest a magistro, ut etiam damnum resarciat, casu
rebus illatum , quod non potest in locati vel depo-
siti aclionem venire

1)nbsp;L. 203. I). de reg. juris.

2)nbsp;1 pr. I). nauide caujiohea cic.

3)nbsp;l. I. n. eodem.

Minus bene münlenbrucnius i), meno röur.s 2),
aliique contendunt, actione de recepto magistrum,
ceterosque non teneri, protestatione rite interposita ;
quum contra magis dicamus, exercitorem ceterosque
frustra praedicere vel protestationem interponere.
Qualem opinionem duplici argumento defendi posse
credo. Primo loco edlcti utilitas omnino periret, si
exercitores semper et omni casu seu voce, seu scrip-
tura, praedicere possent. Namque ea lege probabile
est fore, ut omnes exercitores protestationem inter-
ponerent, ita ut nemo jam amplius eorum esset,
qui actione de recepto teneretur, atque omnes eo
modo vlatoris defraudandl copiam liabcrent, ut si
Praetor nihil edixisset. Secundo loco nullo juris
Romani testimonio defendi potest, exercitorem, ce-
terosque, protestatione interposita, se adversus ac-
tionem de recepto defendere posse. Contrarium nos-
trae opinioni statuentes vulgo citant L. 7. § 1 D.
nautae, cauponcs, sed in toto hocce fragmente lo-
quitur ULPiANUS de actione in factum quasi ex de-
licto, quae poenalis est; non vero de actione de re-

1)nbsp;Doclrina Pandect. 2. § 451 fiiio.

2)nbsp;SeerecJU I. pag. îl'l fine.

cepto, quae rei persecutoria est. Nam aequum est
exercitorem adversus poenam sibi cavere posse de-
licti a se non admissi; idem vero dicendum non est
de cautione eiusmodi contra meram rei persecutio-
nem. Neque dicas, conventionem partium legem
facere contractu!, ut vector vel viator renunciare
possit juri pro se introducto: quum actio de recepto
publicae utilitatis causa a Praetore inducta sit,
ita ut non magis vector vel viator edicto, quam
mulier senatusconsulto Vellejano, aut filiusfamilias
Macedoniano, renunciare possit. Neque merus con-
tractus est, de quo hic agitur, sed est contractus
obligatio, quam jus publicum informavit, cui pri-
vata voluntas derogare non potest. Licet magister
ipse actione de recepto teneatur, tamen etiam con-
ductor navis actionem habet contra exercitores
ad damnum resarciendum, dolo vel culpa ma-
gistri mercibus illatum, quo nomine eliam navis
atque naulum tenentur, scilicet itineris, quo illud
damnum mercibus datum est i). Quod non est ano-
malum, quatenus exercitores magistrum praeposue-
runt, id quod apud Romanos non propter solam

1) Cod. Merc. art. 31!).

nuvigationis ulililaleni, sed in lerrestri praeposilione,
ut vulgo notum est, perinde servarunt i). Ceterum
art. 349 Cod. Älerc. suppleri debet ex alinea art.
345 Cod. Merc, nam in art. 349 cit. tantum sermo
est de damno dolo vel culpa magistri dato, quum
praeterea secundum alinea art. 345 cit. magister
eliam casum praestare debeat.

Praeterea illa actio contra exercitores, de qua agi-
mus, privilegiaria est, salvis tamen novem aliis cau-
sis, quae ei praeferuntur 2).

§ 10.

Propter debitum nauli atque cibi magister habet
jus retentionis, atque privilegium ratione rerum,
quas vector in nave habuit, per art. 533 Cod Merc.
Altamen videtur eliam art. 490 Cod. locus esse, si
vector res suas magistro cuslodiendas dederit; nam
vector, qui ita fecit, per omnia asslmllatur con-
ductori vel oneralorl navis, secundum art. 532 Cod.
Merc., ubi hac in re nulla exceptio facta est. Ita

1)nbsp;Cod. Mere. an. 321.

2)nbsp;Cod.. Merc. an. 313.

secundum art. 490 propter nauli atque cibi nomine
debitum prae omnibus ceteris creditoribus, etiamsi
Privilegium habent, magister hocce privilegie uti po-
test per viginti tantum dies, postquam res navi ex-
emptae sunt, et ita, si non transierint in possesio-
nem alterius, Habet tunc magister in rem actionem,
quae actio limitibus, modo dictis, circumscripta est.
Contra extraneos possessores in rem agere non po-
test, secundum regulam juris Germanici: mobilia
non habere sequelam. Utile hocce privilegium est
magistro, nam ita praefertur cauponi, si vector, bonis
in cauponam illatis, ibi sumptus fecerit. Ceterum
non intelliguntur res in possessionem alterius trans-
iisse, si sequestrationi datae sunt ex artt. 48G, 487,
^489 Cod. Merc.; sed, ut magister hacce actione am-
plius agere non possit, debet ille possessor sibi pos-
sidere, non vero meram custodiam habere; qua de
re agit asseii filius cum sociis

I) Wetboek van Koophandel met aanteekeningen van

ASSEU.

appendix.

Migrationes nostro seculo quolidie crescenles cum
in patria nostra, tum in Anglia, nuper in foedera-
tis Americae septentrionalis provinciis, legislatores.
mover uni, ul décréta ferrent iis observanda, qui
migrantes transporlare suscipiunt. Illa au^tem dé-
créta specialia quaedam continent, quae spectant
ad conditionem et copiam atque universam migran-
tes transvehendi rationem. Neque illa décréta su-
pervacua habenda sunt, nam migrantium numerus
magnus erat el adhuc est, qui magna ex parte pau-
peres homines sunt, qui parvum tantum naulum sol-
vere possunt; quamobrem saepius evenit, ul prop-

ter magnum migrantium numerum, ab exercilore vel
magistro in unam navem coactum, graves morbi in
nave orirentur, vel propter navis fragilitatem nau-
fragium lieret, vel ut cibariorum quantitas pro lon-
ginquitate itineris non sufliceret. Quibus memoratis,
aliisque incommodis, ut obviam iretiir, varie et apud
nos et apud exteros legibus provisum est.

In patria nostra hac de re Decretum regium fac-
tum est '), quo decreto exercitores, proxenetae ma-
ritimi atque onerarii, qui uiigrantibus vehendis ope-
rauj dare volent, id profiteri debent apud delegates,
specialiter huic rei praepositos; nec minus numerum
migrantium, quos vel simul vel gregatim transvehere
sibi propositum habent, hisce delegatis indicare te-
nentur. Curam impendere exercitores, aliique de-
bent, ut migrantes, cum ad fines patriae nostrae
venerint, bene ibi recipiantur, ordine per patriam
transitum faciant, a finibus usque ad locum ubi
navigatio incipere debeat, atque migratoribiis co in-

t) Staatsblad aquot;. 1837. nquot;. 81,

lervallo omnia necessaria praebeanlur. Praeterea
eorum est cura, naves habere paratas, omnibusque
necessariis inslructas, ita ut migrantes statim in na-
vem recipl possint. Quodsl naves nondum ad ml-
gratores reclplendos [)aratae sunt, exercltor lis ha-
bltatlonem celeraque necessaria Interim praestare
tenetur. SI propter naufragium navigatio peragl non
potest, sive naufragium factum sit In sinibus vel
fretls Internis vel In oris marltlmls, sive In marlbus
Europaels, curare debent exercitores, ut mlgrato-
rlbus perinde habitatlo, ceteraque necessaria praes-
tentur, lla ut horum omnium praestallo nunquam
reipublicae onerl esse possit. Quamobreui magis-
tro navis sails pecuniae, vel mandata credendl, vel
alller pecuniae quaerendae copia esse debet. Quae
omnia supra scripta recto more praestarl, exerci-
tores, aliique cavere debent inslruujento publico nu-
tarll publici.

Nec minus sese obllgare debent, ut, conditione
existente, singulorum mlgratorum nomine, quos ve-
hendos susclplant, solvant summam centum et quln-
quaglnta florenorum, quae publice Impendatur ad
omne damnum resarciendum, quod vel exercltorum
negligentia In lis observandls, quae decreto prae-

scripta simt, vel ipsorum migratorum culpa secu-
tum sit, quorum profectio ad eos pertinet. Quae
obligatio exercitorum, ceteroruuique, cautione fir-
niari debet , a duobus vel pluribus idontis merca-
toribus in patria nostra interponenda. Delegatorum
praeterea est curare, ut illa cautio duret, quam-'
diu migrantium sint, qui cursum maritimum non-
dum eousque peregerint, ut non amplius in maribus
Europaeis navigare videantur. Nam, si eousque
cursum jam peregerint migrantes, respublica omni
damno resarciendo liberata erit, et tantum manebit
vulgaris obligatio exercitoris erga vectores ; quam-
obrem cautio dehinc cessare potest. Qui vectores
eousque pervenerint, cum id publice rite constite-
rit, de numero eorum, quorum itinere tenentur,
apud ofllciales, ad quos ea res lege pertinet, deinde
demendi sunt, et exercitorum vel proxenetarum obli-
gatio levabitur.

Praeterea decreto statuitur, ut exercitores, ce-
terique toties delegates certiores faciant, quoties
migrantes ad fines nostros pervenerint, et ut pro-
curatorem ad fines mittant, qui, auctore publico
ofiiciali, curam agat, ut migrantes, omnibus ne-
cessariis instructi, ordine viain peragere possint us-

que ad locum, a quo navls solvere debet. Procura-
tor exhibere illi debet apographa authentica utrius-
que instrumenli, subscriptione delcgatorum firmali,
nec minuß album, nomina niigratorum continens,
in duplo; neque majorem numerum transvehere ex-
ercitoribus licet, quam iis instrumentis comprehen-
sum erit. Officialis alteram albi perscriptionem de-
bet relinere, et subscriptione sua munitam dele-
gatis mittere, quo faclo hi denuo album mittere de-
bent magistratui, qui extremae navigationis custo-
diae pracest, ut, recognitione facta, constet, an
revera omnes migrantes, quorum nomina in albo
perscripla sunt, in navi adsint; quo facto delegatis
illud, subscriptione sua munitum, remittere debet,
ut actis eorum insinuetur. Postremo horum delc-
gatorum est cavere, ne major in nave sit numerus
migratorum, quam ipsa navis amplitudo conlinere
possit, neque ila plures in navi sint quam quatuor
corpora personarum in spatium quinque Neerlandi-
corum onerum. Duo pueri quindccim annis mino-
res pro una persona computantur. Delegatis etiam
cura mandata est, ut quantitas cibariorum sufficiat
pro tempore itineris. Tandem etiam decreto requi-
ritur, ut exercitores, ceterique ope suorum procu-

ratorum curent, ut migralores viatoriis titulis {pas-
poorten) instruct! sint. Denique a publica auctori-
tatc e.vercitoribus, eorumque procuratoribus opem
qnam maximam praestari oportet, ut ordine migran-
tes per patriam transitum faciant, atque in navem
recipiantur, utque eo quam minime migrantibus quid-
quam impedimento sit, quominus iter recte peragant.

Praeterea curandum est exercitoribus, ceterisque,
ut per procuratores suos migrantibus omnia nota
iiant, quae eorum gratia legis decreto constituta sunt.

§ 2.

Etiau) in Anglia de salute migratorum vel profi-
ciscentium publice provisum est, inprimis lege pu-
blica anni 43 ceorgii III regis, cap. öG i), quo con-
stitutum est, ut magistro vel exercitori navis, qui
ex Brittannia navem solvere velit, non liceat plures
personas in navem recipere quam in spatium bino-
rum onerum dolearium singulos, addito scilicet nau-
tarum numero, et navis tanta habeatur, quantam

1) holt. Shipinng and navigation laws of Great-Britain
II. pag. \U—\tl.

iK

publico tabularum testimonio esse testatum fuerit.
Quodsi navis pro parte onerata est mercibus, idem
modus servabitur; quo casu merces, custodiente
vectigalium rectore, in navem ita imponi debent,
ut bonum ac commodiuii spatium proficiscentibus,
vectoribusve supersit. Quodsi uiagister vel exerci-
tor majorem riumerum personarum in navem rece-
pit, quam lege pro aujplitudine navis defmitum sit,
condenmari debet mulctae llbrarum quinquaginta in
singulos, qui numerum excesserint. Deinde ipsa
navis eo casu a magistratu, quem diximus, detineri
debet, donec muleta soluta vel de ejus solutione
a magistro vel exercitore poena promissa sit. Etiam
requiritur, ut in nave certa quantitas cibariorum,
lege definita, adsit; ex qua magister quotidie unl-
cuique certas portiones porrigere debet; quodsi hoc
omittlt, unluscujusque omissionls nomine muleta
viginti llbrarum sanclta est; si vero légitima quan-
titas navi imposita non est, mulctam exercitores
solvere tenentur quinquaginta llbrarum in singulos,
quibus quantitas cibariorum non sufiiciat. Item ma-
gister solvendi veniam petere non poterit, nisi de-
derlt vectigalium praeposito indicem navigantlum,
quo, praeter nautas, nomina vectorum inscripta sint.

i.' ■j-^r.Tfi-r^Trt-nrn,-

Ö3

1

quos in navem recepit vel recipiet, in quo menlionbsp;|

fier! debet aetatis et sexus, additis quoque condi-
tionibus, quibus in navem recepti vel recipiendi sunt,
et ubinam in terram exponi velint. Qualis index ac-
curate scriptus esse debet, nam si non omnium no-
mina continet, vel alio modo perperam factum est,
cujusque nominis omissi vel falso relati causa, quin-
quaginta librarum mulctam solvere tenetur. Prae-
terea etiam nonnulja salubritatis causa constituta sunt,
v. c. chirurgum vel medicum ac medicamentariam
ofTicinam requiri, si navis quinquaginta vel plures
personas contineat, aliaque. Quae si omiserit ma-
gister, singularum omissionum causa muleta viginti
librarum sancita est.

Deinde magister diurnum, de salute cujusque et
de morte vectorum confectum, tradere debet por-
tus collectori, in quam navis redire debet. Tandem
de peregrinis navibus cautum est, ut non plures
quam in quinque dolia singuli recipiantur, sub
poena quinquaginta librarum; cujus poena altera
pars llügi, altera vero collectori, aliive magistratui
cedit, qui decreti transgressionem detulerit. Na-
vium bellicarum ducibus mandatinn est, navim re-
tinere et inqm'rere, utrum nihil adversus ea factum

sit, ^quac de numero personarum et cibariorum
penu constituta sunt; nec minus, ubi contra fac-
tum erit, vel navem rctinere possunt, donee
muleta solvatur; vel navem in locum, ubi navigatio
coepta est, aut, pro re nata, in quemlibet alium
locum remitiere possunt. Item pro singulis vec-
toribus poena viginti librarum promilli debet ab
exercitoribus, navem ad navigationem perficiendam
adhuc validam esse et unumquemque in terram
expositum iri, ubi convenerit.

Porro lege anni 9. geougii iv cap. 211 quaedam
propria continentur, eorum causa constitula, qui
Anglorum loca Americana petunt. Eo decreto sta-
tuitur, ut tantum tres personae pro qualernis doliis
in navem recipi possint; neque licet magistro mer-
ces sub foris navis imponere, quae jam contineat
legitimum numerum. Nec minus, uti supra, ma-
gister tenetur collectori dare indicem, quo nomina,
aliaque vcctorum inscripta sunt. Magister, qui
vectorem in alium locum, quam ubi conveneral,
exposuit, poenam committit viginti librarum. Deni-
que contra unumquemque magistrum poenae per-

1) MACCULl-OCll, Dictionary of Commerce, in vocc Passenger.

seculio insliliii debet, qui vel majorem numerum
vectorum, quam lege definilum, in navem recepit,
vel lege requisita cibariorum quantitate navem mu-
nitam esse, non curavit, vel qui contra legis prae-
ce[)ta sub foris navis merces imposuit, vel falsum
collectori navigantium indicem dederit. Poenam
mille librarum promittere debet magister cujusque
navis, qui navigationem in Anglorum loca Ameri-
cana suscipiat, navem ad navigationem perficiendam
validam esse, atque onmia hujus decreti praecepta
observata esse.

§ 3-

Lege Anglica cum nostra lege comparata, per-
spicuum est, ut in illa magis ipsorum migratorum
commodi ratio habeatur, in hacce vero publica uti-
litas legislatorl maxime obversata sit. Nam primo
loco lege Anglica nil statuitur de migratorum tran-
situ vel llinere per Angliam faclendo, antequam in
navem receptl sint; ex diverse nostra lege nonnulla
de ea re praescribuntur, quibus legislator sibi pro-
positum habuisse videtur, ne migrantes, pauperio-
res plerumque homines, in nostra patria diutius

inorarentur, quo facto paupertas eorum continuo
cresceret. Secundo loco lege Anglica mulctae mere
poenales sancitae sunt, v. c. si magister migratores
ultra nuinerum definitum in naveui recepit; nostra
lege exercitor tantum singulorum migratorum no-
mine in futurum eventum centum et quinquaginta
florenos folvere debet, ut ex ea summa omne dam-
num publice refarciatur, quod vel ex ipsorum mi-
gratorum factis, vel exercitorum negligentia exstite-
rit. Praeterea lege nostra publicae utilitatis praecipue
rationem haberi ex eo patet, quod cautio, qua haecce
obligatio exercitoris firmatur, cessât, cum primum
navis, migratores continens, in maribus Europaeis
navigare desinit, qua re respublica omni continuo
damni praestatione liberatur. Aliter lege Anglica,
qua cautio non tollitur, nisi navigatione plene per-
acta. Tertio loco cibariorum quantitas, quae in navi
esse debet, lege Anglica multo accuratius definita
est, quam nostra lege, qua generaliter scriptum est,
ut ea sulTicere debeat.

Praeterea lege Anglica multa utilia sanitatis causa
statuuntur, v. c. medicum et medicamentariam olTi-
cinam requiri, si navi quinquaginta vel plures per-
sonae contincantur; quorum nihil in lege nostra.

Omnis hujus dillerentiae ratio forsan est, quod lege
Anglica magis subditorum migrantium commodum
spectatur, quorum in nostra lege nulla mentio fit.
Accedit, quod matjirius necessitatem his rebus pro-
videndi experti sunt. Porro lege nostra curare de-
bent delegati, specialiter nominati, ne contra legem
fiat; lege Anglica vero ordinariis magistratibus {col-
lector, comptroller, vel oßcer of the customs) haecce
cura mandata est. Denique apud nos navium bel-
licarum praefecti navem sistendi et inquirendi facul-
tatem non habent, uti in Anglia. Item exercitores
lege Anglica non tenentur de factis migraloruui,
uti legis nostrae art. 3.

§ 4.

Procul dubio humanitatis studium in ouinibus
hisce legibus cernitur valde laudabile; sed dolendum
est, finem propositum parum obtineri: nam, prae-
terquam quod dilTicillimum sit elTicere, ut justa
quantitas cibariorum navigantibus quotidie dispen-
setur, de qua re jure et judicio agere, suasque
querelas movere miseri illi non possunt, usus proxi-
morum annorum satis docuit, quam vana sit pie-

rumquo illa hiimana providenlia. Est enim in diariis
assidua mentio cujuslibel cum pravitalis tum cala-
mitatis, quae per exercitorum avaritiam , magistri
imperitiam, nautarum paucitatem, vel navis vetus-
tatein, aliaque omnino graviora , navigationem in-
famare soient. De lege nostra addi potest, si exer-
citor delegatis non denuntiat, se migrantes transvec-
turum esse, facile fieri posse, ul illa Iransvectio
tamen fiat, omnibus legis praeceptis insuper habilis.

T HESE S.

Ex conventione de re futura obliganda talis res ante ac-
quisitionem obligata non est.

II.

Tacitam liypothecain ex D. Marei Senatusconsulto non
liabet, qui ad reficiendas aedes credidit.

m.

Justa causa, ex qua traditio dominium transfert, non est
mera voluntas alicnandi, qualicunqiic ncgotio declarata.

IV.

Legem Gallicam de usuris, aquot;. 1807 scriptam, lege abro-
gatoria d XVI Maji anni 1829 non esse abrogatam staliio.

V.

Peregrinus in .patria nostra legibus Neeriandicis tantum
regitur, quoad statuta realia, non quoad personalia.

VI.

Propter sententiam famosam, a judice peregrine latam,
divortium peti non potest.

VII.

Debitor forocedens amittit administrationem rerum suarum
jam ab initio forocessionis secundum art. 7GO, ncc obstat
art. 770 C. M.

VIII.

Moratorium peli potest, etsi debitor jam ad solvcndum
inlerppllalus est.

IX.

Mercator, qui a judice judicium decoclionis petiit, ante
rem judicatam pocnitenlia actus recedere potest.

Gif

X.

In art. 774 C. M. spcclatur tempus, quo dc hypotheca
convenit, non inscriptiónis.

XI.

Adsentior Doet. Chauveau el Helie (Theorie du Code Pe-
nal, Tom. II. pag. 75 nquot;. 2438) diccnlibus: En rósumó
la loi n'a point prévu i'homicide commis par
l'ordre de la vi^itiuie. Igitur poena ordinaria in eum
qui factum, quod delictum sui generis constiluil, admisit,
applicari non debet.

xn.

Laudandus est legislator noster, quod arl. 30i C. P.
nimiam scverilatcm miligavit.

XIII.

Apertura cl jus apcrlurae tolo coelo difTerunl.

XIV.

Jus civitatis minus plenum, termino fatali elapso, dc quo
cavebat lex fundamentalis anterior in art. 10, reclc a rege
concedebatur.

mi'

«r

j/v;''*

■

m'

• t -,

■ ■ j/- Nid*-

r,. .1'.