DISSERTATIO

PSÏCIIOLÜGICO- PIIÏSIOlOfiICA INAUGURAllS

DE mOTIBlIS

QUOS DICUNÏ REFIEXOS.

nm

mimsm^iy

iSmp Ä8nbsp;■ ■■ ml

vl.

^ V-

yc ; ■ üfifriô'ffiv^fnbsp;^ gt; !

0

. -Ad

DISSERTATfO

\UU\ I)

l)E MOTIBUS

QUOS ÜICUxNT REELEXOS,

QÜAM

ANNUENTE SUMMO NUMINE

EX AUCTOniTATE UECÏOUIS MAGNIFICI

JACOBI VAN HALL,

ORI). LROX. NRDEBL. EQDITIS, OBD. CORON. QUKRW. DECURIONIS
JÜR. ROM. ET HOU. DOCT. ET PROP. OKD.,

AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSEN.SU

ET

NOBILISSIMAE FACULTATIS MEDICAE DECRETO ,

SÜMMI8QDE IN

MEDICINA HONORIBUS AC PRIVILEOIIS

IN ACADEMIA RIIENO-TUAJECTINA

RITE ET LEGITIME CONSEQUENDIS,
EllUIMTOIUIM EXAMINI SUIIMITTIT

LAillBEIlTUS FIIEDERICDS ANTONIIJS MULLEIl,

«X Kiiinre.

DIE VF.NF.ni.S, QUI ERIT XXX M. NOV. A. CrjIDCCCLV. UOR\ V.

AMSTELODAMI,
apud C. L. VAN LANGENHUYSEN.

MDCCCLV.

miii

Ifquot; ... ^^ilÉ^'Â

»Nur andeulca wollen wir liier, dass eine voll-
n ständige niecliauischc Ansicht unter jene
»Elemente, aus deren Zusamnienwirlccn das
»Leben hervorgeht, auch die Seele mit auf-
» nehmen muss.quot;

R. H. Lotze,
(Allgem. Pathol u. Therap. p. 220).

quot;Opa Sè xxi T^Je, St;, eTretSav ev rü ccvrü Siffi
Kut a-ufix, TW filv SovXsveivnbsp;^nbsp;Trpoa--

rccTTBi, T}) Sê ctpx^'^ SeiTTri^etv' xxi kxtx txvtx uZ
TrSrspiv trot Soxe7 ofiotov tw flffw slvxi xxi Trarspov tu flvgt;)tw ;
^ ou 5oxe7 (TOI TÏ /wèv hlov oTovnbsp;rs icx) itysf^ovsvsiv

TreCPvxévxt, to Sè flvijTov xpxea^xt tb hxI lovXeCetv,

Pl\to:
(Phaed. 80)

»Si quis cuim mc nimis altum saperc dicat, rcspondeo sim-
»piiciter, in cirilibiis rebus esse raodestiae lociim , in nonlcm-
» plationibus vcritati.quot;

Baconus :

(De interpretatione Naturae, prooemium.)

^lJ Ï

'si-

wtiif Ii irfiiiiii

[rrtfcis mc no« ^ot^orum

PIAE MEMORIAE

SAGRVni.

m momtm nkïH

'ET/Óvto? xpci ixvärov STTI TOV uvipuTrcv, TO
fiêv ÖVMTOV, 'éoiKsv, autsv uttoM^jksi'
tI S'xiitvxTov, truv xu) xStdipiofov o'lxersci
irrtov, VTrsxxupyiiïxv TW ^avdru.

1'l.ato:

(w Phaedone lOG.)

Si quando conscripsimus lihrinn., hunc sequimur ma-
jorum noslrorum laudabilem morem cl hanc piam can-
su^liidinemul., quamquam pluribas is Iccturis sit
sci'iptiisunius ant pnncorum lamen ei^ 7iomen praefi-
qamiis.

Quantu)nvis aulein diului^nilatc Jam consuevimus Ha
facere., altior tamen quidam sensus ea re videtur lu-
iere. Nimirum aut necessiludiitis cl tjrati animi., aut
aesiumationis sinqularisaut amicitiae publicum ea re
volumus significare leslimonium. Si enim parenlum
caris'simorum, aut cognatorum cujusdam nomine uli-
mur., id testari volumus., qua dodrina artevo instrucli
sumus., corum nos cura ct opera et sumplihus esst;
instruclos; si vero viri ingenio el scribendi usu praes-
tantis., quasi diffulenles modeste viribus noslris^ saliem

(l/us uuclorilate commendulum iri opus sperumns ; si
nmici demum nomen adhibemus, cupimus communia
ut sint amicis omnia sitnulque pro/ilemur quum mi-
sere viramus., et quatn exiguum sit., quod agiinus, si
oivimus el agimus soli; quam vero Jucunde et slrenue
si gralissimo et vero illo amicitiae vinculo cui adsfricti
sumus.

Vernm enim vero dum alii juvoiies, sc/iolas desc-
rentes., parentibus suis hoe opere inaugurali suo o/fi-
cium praestant, fortunati nimiuin ntique illi., me ei
patre et matre et fratre et sororihus jam dudum orba ■
verat mors, et quufu., quem patrem deinde Fraiiciscuni
Antonium Johanncm Klling, reuerabilem senem ., ama-
bum., isto anno vidissem morieniem solus ego supersles :
quem jam laetiore hocco dio post tot tristissimosla-
bore ac dolore plenos, iii gaudii mei partem vocabo,
aut cuinam ad commendalionem meam libellam huucce
dicabo'? Inter primos sane., qui mine jam primas hic
parles teneretis, meruistis de me vos omnes., quitus
longo horum annorum cursu., maximo tamen dum his
medicis studiis vacabam., usus sum magistris et prae-
ceptoribus : Tu imprimis magne Tilane el vos von Haum-
liaucr et van Genus e/ Matthes, qui non modo doctrina»
veslrae praeceptis., sed el consiliis amicis palernisquc
omni modo juvistis me et sublevaslis. Quamquam au-
lem omnibus robis et singulis {nam el Tui Vrolik et
Tui Miquel el Tui v. Schnccvoogt (jratissinius recor-
dor) maximas habeo gratias., nequc unquam salis
polero referre., magna enitn fuit benevolentia., paralis-
simaque semper voluntas; tamen hunc mihi dahilis
ceniam et hanc indulgenliae veslrae libertatem., prae
serlim quum el ros plerique habealis liberos., u quilnts

honorari semper el amari capitis., ul ne hodie ego sim
ftlius ingratusneve degener fraternet ne, quibus amnia
debeo, saltem primitias has deferre videur recusare.

Etsi enim communi morfalium sorte ex hocce peri
grinationis suae loco abierunt jam illi omnes, attamen
vivunt, revideboque illos, et ipsi me respiciunt ex-
spectantes, et repetentes continuo, quae horlabantur
tnorienies, ne indignus eorum nomine, ac vila et ex-
emplis unquam vivere pergam. Ecquid enim hanc im-
mortalitatis ac melioris vitae spem fiduciamque extin-
guere aut minuere in nabis posset? An rerum adver-
sarum casus? scd fortiores contra enitimur et «si
»tolus collabitur orbis, impavidos ferient ruinaequot;.
An corporis infirmitates et aegritudines? Sed in his
ipsis ad beatiorem et diulurniorem vitam suspirando
prospicimus, veluti dum » grues appetente hieme calidioru
loca pelentes maria transmitterequot; parant, et sicut nas-
centes papiliones, exuvias hasce relinqtiendas geslimus,
si probi sumus, si?i mali horremus. Omnes enim bea-
titudinis et fruitionis aclernae inexplebili invincibilique
tenemur desiderio. ^ Atque haec ila senlimus, ait Tul-
»lius*), natura duce, nulhi ratione, nullaque doclritia.
«Alaximtim vero argumentum est, naluram ipsam de
»immortalitate animorum tacitam judicare, quod omni-
»bus curae sunt et maxime quidem, quae post mortem
futura sunt.... Quid procrealio liberorum, quid pro-
»pagatio nominis, quid adoptiones fdiorum, quid lesta-
»mentorum diligentia, quid ipsa sepulchrorum monu-
»menta, quid elogia significant, nisi nos futura etiam
n cogitare?____ Quid in hac republica lot tanlosque viros

1) Tuscul. Quaest. I. 13, 11 amp; 15.

»ob rempublicam interfectos cogitasse arbilramtir? îis-
«demne ut finibus nomen suum., quibus vita., termi-
»narelur? Nemo unquam sine maqna spe immorlalita-

»tis se pro patria offerret ad morlem____Sed nescio

ygt; quomodo inhaeret in mentibus quasi saeculorum qtiod-
ndam augurium futurorum-., idque in maximis ingeniis
rgt;altissimisqm animis et exislit maxime., et apparet
«facillime., quo quidem demto., quis tam esset amens.,
»qui semper in laboribus et periculis viveret?quot; Sed ta-
rnen «rien ici-bas n'est éternel., hors Vinstabilitd de
» Vhomme et de tout ce qui f entoure. vrai bonheur J)
»est une satisfaction compléte et sitnuUaiic^ de foutes
«nos facultés; et nous ne pouvons satisfaire une partie
»de notre être., qu'au detriment de Vautre. Les jouis-
»sances intellectuelles ne s'achètent que par le sacrifice
»des jouissances sensibles; les plaisirs du corps ôtent
»à l'esprit même la facuUd de jouir. Il y a plus: la
»jouissance elle-même., far sa disproportion avec nos
»ddsirs et nos espérances., se change en douleur et.,
»selon la pensée bien profonde de nos saints livres., la
«souffrance est au fond de toutes nos joiesquot;. »Extrema
»gaudîi luctus occupaiquot; {Prov. 14, 15.)®).

Scilicet is qui creavit nos., Deus., ut ex hac rerum
universitate mutabili fmitaque cognoscamns Ipsum im-
matabilem et infinitum., ut possimus cognoscere, indi-
dit rationali menti nostrae anteceptam quandam veri.,
boni., pulchrique aelerni speciem., qua videntes et diju-
dicantes haec, quae vera et bona et pulchrà sunt ca-
duca, excitaremur amore et desiderio ejus, quod est

1)nbsp;lîeatitudo dicitur nempe a Boè'tio» Status omnium bonorum aggrc-
tjaiione per/ectissimusquot;' (De consol. phil.)

2)nbsp;A. M. «Do la perfectibilité' humainequot; I. p. 53.

immuUthile ct uctcrniim. Si autem indidit — ecquis
impius pessimus hunc rationis suae dignitatem audehit
abjicere — non potest etiam hanc spem fallere mendax.
Quae meditatus ipse Rousseau scripsit^): »Dieu,dit-
»on, no doit rien à ses cre'atures: je crois qu'il leur
»doit tout ce quil leur promit en leur donnant Vétre;
«or, c'est leur promettre un bien, que dc leur en
»donner l'idée ct de leur en faire sentir le besoin.
»Plus je rentre cn moi, plus je me consulte, et plus
rgt;je lis ces mots dans mon âme: sois juste, et tu seras
»heureux. U non est pourtant rien, à considérer l'état
■»présent des choses: lo vie'chant pospèro et le juste
»reste opprimé. Voyez aussi quelle indignation s'allume
ygt;en nous quand cette attente est frustrée! La con-
» science s'élève et murmure contre son auteur, elle lui
» crie en gémissant : Tu m'as trompée !

vJe t'ai trompée, téméraire! et qui te Ua din Ton
»âme est-elle anéantie? As-tu cessé d'exister?... On
«dirait aux murmurs des impatiens mortels, que Dieu
»leur doit la récompense avant le mérite et qu'il est
«obligé de payer leur vertu, d'avance. Oh! soyons bons
«premièrement^ ct puis nous serons heureux. IS'e.vi-
«geons pas le prix avant la victoire, ni le salaire avant
»le travail. Ce n'est point dans la lice, disait Plutar-
» que, que les vainquers do nos jeux sacrés sont couron-
«nés, c'est après qu'ils l'ont parcourue.

quot;Si l'ame- est immatérielle, elle petit survivre au
»corps, et si elle y survit, la providence de Dieu est
»justifiée. Quand je n'aurais pas d'autre preuve de
»l'immortalité de l'ame que lo triomphe du méchant ct

1) Emile, tome II.

XIY

» l'oppression du juste en ce monde, cela seul m'empé-
relierait d'en douter. Une contradiction si manifeste, une
^gt;si choquante dissonance dans V harmonie universelle,
»me ferait chercher à la résoudre. Je me dirais: Tout ne
«finit pas pour nous avec la vie; tout rentra dans l'ordre
»« la mort.quot;

Sed plurimi contra nituniur, animaeque sitnul cum
corpore esse moriendum opinantur ; ^^ neque aliud est
quidquam, cur incredibilis his animorum videatur ae-
ternitasquot; nisi quod nequeunt, quam ipsi in se sentiunt
animam, etiam ocidis, aut saltem microscopio videre, qualis
sit. Sed quid ergo et cujusnam naturae est illud, quod
adeo nos impellit, quod cogitât el vult et desiderat,
quodquo est irrequielum in nobis, donec requiescat in
sunono bono ct vero? An ignis est, an aqua, an ae-
ther aliquis 1 an carneum, an sanguineum, an osseum,
an nerveum? Respondit jam Cicero: *) Animorum nulla
in terris origo inveniri potest: nihil enim est in ani-
mis mixtum atque concreluni, aut quod ex terra natum
atque fictum esse videatur, nihil ne aut humidum qui-
dem aut flabilo, aut igneim ; his cniin in naluris nihil
inest, quod vim memoriae; mentis, cogilationis habe-
at , quod ct praeterita tcncat cl futura providcat et
complecti possit praesentia. Nam materialia ista sunt
omnia, et inertia, moverique non possunt, 7iisi vi aliéna
agitantur. Anima vero, quam dicimus, dum movetur
et moveri se sentit, ^una etiam sentit, se vi sua, non
aliéna moveri, neque moveri posse aliter, quam ipsa
voluerit. »Nam haec est propria natura animi ac vis,
»ait idem Tullius,^) quae si est una ex omnibus,

1) Loc. cit.nbsp;2) Ibid.

»quae se ipsa semper moveut Atqui hoc quidem ar-
gumentum tam evidens et tanti ponderis est visum ei-
dem illi Tullio, tit qui hoc argumenta non movenlur,
eos non revereatur contumeliose dicere ibidem »philo-
sophes plebejosquot;. »Licet concurrunt pleheji omnes phi-
»losophi, {sic enim ii, qui a Platone et Socrate, et
»ab ca familia dissident, appellandi videntur) non modo
»nihil unquam tam eliganter explicabunt, sed ne hoc
»quidem ipsum, quam subtiliter conclusum sit,intelli-
»fjent.quot; Si autem ipsa sese movet anima nostra, spon-
tanea, non iners est, neque ergo inaterialis, neque
cum materia dissolvctur. »est enim inteiutüs quasi dis-

»CESSUS ET SECnETIO AC DIREMTUS EAlll'M PARTIUM, QUAE ANTE
» INTEIUTUM JL'NCTIONE ALIQUA TENEBANTUK.quot;

Sed demus jam paullisper, animam esse, quod isti
maxime volunt, nerveum quid. Noverit ergo ista anima
ipsa sese, qualis, quanta, ad quas paries cxtensa et
quomodo mota sit. At horum omnium nihil anima de se
novit. Quin ad usque tempora Galeni nihil de nervis
ipsis sciebant doctissimi, et quamvis post Aristotclem
Ilerophilus et Eudeinus cognoverant nervos inservire
sensationibus et motibus ciendis, nihilominus tamen {ab
Asclepiadc et Uufo aliisque) saepe nervus {vsvfov) pro
ligamento {trvvSstruoç) et tendine {revuv) accipiebatur. Sed
ipso hoc saeculo XI, quam exigua et quam dubia sunt
multa, quae potuimus cognoscere ? Ast retorquendo in-
surget aliquis quaerens ,num ergo anima spiritualis de
sese poterit edicere, qualis, quanta, ubi et quomodo
mota sit? Respondebimus: animam quidem nescire de

1)nbsp;Gal. dc loc. affect L. Ill, c. 14.

2)nbsp;De us. part. L. VIII. 8—IC, ct in lib. do nerv. dissect.; vid.
de Ilippocr. et Plat. deer. L. I.

se formam mayiiitudinemve (iiumcunquoneque scire
posse unquam., spiriliudis enim quum sit., exlensi non po-
test ei inesse quidquam., mentiretnrque ipsa., simensunl
qualihetvel minima vel maxima ., sese diceret mino-
rem mujoremve. Atlamen anima novit suam sponlanc-
ilalem^intelligenliatn, voluntatem. Alque haec, quae de
se novit anima., nota fuere tola antiquitale ab indoet is
non minus., quam doclis., quamquam non de fuerunt
etiam., qui aqnoscentes haec maluerint tamen corpori
suo quam animae adscrihere; scilicet quum maluisseni
etiam., talos sese esse perituros, quam aeternum vic-
turos.

Quod si jam., quia simplex est anima nostra, non
potest cum corpore dissolvi, eritne igitur omnino delenda
fortassis? Ilcspondeant nobis physici el cliemici:» Wie ? —
»sollten jener oberen, unsichtbaren Welt, nach welcher
igt;ein mächtiger Zug die Seele führt, nicht �nigstens
»dieselben Hechle, derselbe feste Bestand zukommen,
rgt;wie die sind, welche nach der gewöhnlichen Annahme
»in der sichtJmren Welt der wägbaren Stoffe herrschen ?
y^Bei dieser niedrem Region , welche doch die Menschen-
r.spräche die vergängliche, die wandelbare nennt, ist es
anerkannt, dass in und aus ihr sich kein Stoff, kein
ygt;einzelnes Stäuhlein ganz verlieren, ganz vernichtet
»werden könne. Das Wasser, tcenn es auch als Dampf
»in die Luft sich erhoben, wenn es durch den Nord-
»wind sum Eis verwandelt worden, oder wenn es beim
»Festwerden des Steines als Bestandtheil in das Gefüge
»des Kryslalls sich getcebt, bleibt noch immer dasselbe
»Wasser: eben so viel und so xcenig in der einen als
»in der andern Gestalt. Das Eisen, wenn es mit Schwe-
»fel verbunden den Kies, oder von jenem gelrennt und

» mit dem Oxijijon vereint den liotheisenslein yebildel,
■ableibt immer soviel nnd dasselbe Eisen , das es yewe-
»sen.......

»Ist denn schon in der unleren, materiellen Well
»den einfachen Grundstoffen eine solche Unzvrslörbar-
»keil und Unveränderlichheit ihrer Natur zuerkannt,
sollte nicht die Seele, tvelche ursprüngliclier und
»selbslständigcr, einfacher und undverändcrlicher ist,
»als jedes Element der Leiblichkeit, jedem Untergang,
»jeder Auflösung trotzen? Ist schon den beiden wägbaren
»Elementen irgend eines Salzes: der Säure und dem
»Alkali, eine solche Versetzung von der einen, ganz
rgt; abgeschiednen Ställe an die andre oder icenigslens ein
»solches Unmerkbarwerden {Verschwinden) für die zwi-
»schenliegenden Medien möglich, dass irenn hier der
»sänrende, dort der alkalisirende Pol einer Voltaischen
»Säule in die Misclmmj tritt, an der einen Seile das
»Alkali vergehet, an der andren die Säure, beide
»aber, ohne dass nur das Geivicht eines Släubleins an
«der Mischung fehlte, und ohne für die dazwischen
»gestellte Lackmus-Auflösung gleichsam sichtbar zu wer-
»den, sich die eine hier, das andre dort zusammen-
»gehäuft finden; ist hierauf bei der oben erivähnten
»Umtauschung der Pole ein solches, kaum auf getvöhn-
»lieh materiellem Wege erklärliches Wandeln der ge-,
»sammten Säure, wie des gesammten Alkaliquot;s nach der
»andren Stätte möglich; wie sollte es uns in der hö-
»heren Region der Lebensprincipien unmöglich däuch-
»ten, dass die Seele, wenn sie hier aufgehört zu tvir-
»ken, auf einmal auf ganz andrer Stufe wieder dasein
»und wirksam tverden könne?''— Sed ne deleri qui-

1) I)r. G. II. V. Schtibn-I. Die Geschiclitc der Seele, II, § 25.

dem potest anima. Nam quum non possil cum corpora
dissolvi, deleri non potest, nisi a Deo; atqui Deus
delere eam nequil, non quidem quia non polest facerc,
est enim potentissimus, sed quia, quum sit sanctissi-
mus et sibi constantissimus, nequit secum ipse pugnarc.
Etenim prima creans Deus animam rationalem, indidit
ei facultatem cognoscendi verum et bonum, et cum ex
cognitione boni oriatur desiderium boni, jure eliain
Deus censendus est auclor desiderii illius bealitalis per-
fectae, quo agitamur ; si ergo Deus deleret animam tum,
quum vel maxime confidimus id desiderium fore adimplen-
dum, mendax esset et crudelis, exci'ans desiderium,
quod tamen nunquam vellet explore. Deinde vei'O Deus
creans animam rationalem, non potuit non velle, ut
a cognoscente agnoscerelur et coleretur ; atqui quum ta-
rnen , quia ob rationis facultatem non potuit creare
animam non liberam , neque polest ullo modo frus-
tari fme suo, [csset enim vel ob insipientiam, vel ob
impotentiam), multi sint, qui nolint verum et bonum
Ipsum amare et colere; saltem in his frustaretur fine
suo, nisi posset cogéré, ut nccessario agnoscant poenas
dantes in altera vita, postquam noluerunt libere ag-
noscere in hac inla felices. Ergo quum nequeat esse in
bonos minus bonus et justus, quam in malos, necesse
est dicere, a Deo neque horutn neque illorum animas
esse delendas; quum vero libertas, qua sola mereri
apud Deum potest anima, exerceri tantum possit,
qnamdiu cum corpore conjuncta est , non poter it etiam
mereri quidquam in altéra vita; quumque contemptus

1)nbsp;Singula hacu infra fusius explicabnntur.

2)nbsp;Vid. infia cap. III. (iuacst. IV.

suulini boni vel amor summa etiam dignus sit domno
vel praemio, necesse etiam est, malos aeternum dare
poenas, vel aeternum beari bonos.

Sed ultra jam quaerendum est, num igitur, post-
quam corpus hoe mortuum fuerit, vivere possit
anima sola. Non sane est , quod dubitemus affir-
mare. Etenim animae vita quum consistât .sponta-
vcilale, quae sese prodit ralione, seu facultate cognos-
cendi verum, ri verum (absolulum) autem sit immu-
tabile, el aeternum et infinitum, sitque to verum ab-
solutum simul eliatn to bonum absoluta; hahebit sem-
per, quod cognoscat et amet; ') quin immo turn quidem
multo perfectius poterit vivere et cognoscere, quum cor-
poris hujus caligine et quasi velamine exuta immediate
poterit videre, et tum multo ardentius etiam poterit
amare, quum nullis falsis lenociniis decepta poterit
abduci. Quam ob causam rectissime quidem ille ipse
Cicevo'^) sensit : »Atque ea profeeto tum multo pur ior a
net dilucidiora cernentur, cum, quo natura fert, liber
»animus pervenerit. Nam nunc quidem, quamquam fo'
»ramina illa, quae patent ad animum a corpore, cal-
»lidissimo artificio natura fahricala esl, tarnen terrenis
« coneretisque corporibus sunt intersepta quodammodo.
» lt;Ju7n autem nihil erit praeter animum, nulla res ob-
»jecta impediet, quominus percipiat, quale quidque sit.''

Verum enim vero si non polest, quemadmodum re-
liquae res dissolvi anima; si nequit etiam deleri, et
si corpori superstes poterit vivere: quo igitur tandem
jsolula corporeis his vinculis abitura est? An, sieuti

1)nbsp;î^'iiiu ctiiiiii inali amore et dcsidcrio illius boui, quo si voluis-
scnt, pot\iifMgt;ciit bcari, quam maxime Ingebunt.

2)nbsp;Ttisc, fjitaot. I. 20.

opinantur punlheislae (rcalislac) fU to h kzi to ttxv .
aut, siculi pantheislae {idealistae) volmt, tanquam co-
gitatio singularis in universalem cl absolutam ubsor-
bebitur ? Sed non animadverlere illi videntur primi a
summo et perfcctissimo {absoluta), quomadmodum nou
polest desumi quidquam, quin reddatur impcrlcctius,
sic etiam non posse addi quidquam eidem, nisi red-
datur pcrfectius, ita ut ipsi secum puqnare convincan-
tur, assumenles perfectum, absolulum, quod tamen
perfectum, absolulum non esset; hi vero secundi non
attendere videntur, animam nostram non esse coijitati-
onem, sed ipsam cogitantem. Itaque, etsi nequeat dici
(philosophicc) omnino in quem locum abitura sit ani-
ma, tcilicet quum de anima, quae simplicissima est,
nequeat dici locus qualiscunque ; necesse tamen est di
cere, fore, ut anima, corporis islius exuta caligine et
velamine, perspiciat verum ac bonum ac pulchrum,
quod est, aelernum illud et immulabile et perfectum ,
quo, si agnoverit et voluerit amaro, beabitur, si vero
neglexerit et noluerit, frustrabitur lugens aelernum.
» Tamque id aequum est, ait idem, Cicero '), quam illud
» decorum maximeque prolandum, non easdem improhis
Dsedes, qua* bonis atque integris, post mortem esse
»propositas. Inlellexerunt enitn ex majoribus nottri.i
»complures, qui sapientia praestiterunt, cum in dût
» aequitas praecipue vigeal, eaque in eorum gubernatione
» appareat maxime, fieri non posse, quin nequitiam see-
»leraque aversetilur, quique ea in vita exercuerunt,
«eos a se ipsis longissime sejungant. Quod in vulgus
»edi, verumque exislimarc, non modo rationi conve-

1) In opere, rni titulus -Consolntio.quot;

«m'eus, si'd nlile quoque in primis est futurum. Nam'
»si quid in hominum animis pietatis, si quid reVujionis
» inei'il, certe ob hanc potissimum causam se a flagitiis
«ac facinoribus abstinehunt, quod inipios ac nefarios
» homines a deorum concilio ac societate arceri judica-
»bunt.quot; Ilaec enim lex est justissima, vel in ipsis re-
bus humanis, ut qui bene faciunt praemio, qui vero
male, domno afficiantur et poena.

Quum igitur et vos, dilecfissimi mei tristissimo illo
mihi secessu abieritis in pleniorem hanc et perfectiorem
suinmi veri cogiiitionem; et quum per virtutis vestrae
constantiam, ad quam etiam morientes hortari me non
destitistis, dubitare non liceat, quin etiam amore illius
sumiui l)oni, quod semper expetiistis pie colentes, ae-
ternum fruituri sitis beati: hoc jam vobis pietatis et
grati animi mei pignus aveo offerendum, quo solemniori
aliquo modo amoris vestri, et praeceptorum exemplorum-
que recordari possem. Jam vero quia amor ille vester
pietasque, qua semper solliciti me fovistis, non potuil
etiam morte extingui aut minui, postquam pleniore et
liberiore illa vita securissima veritatis cognitiamp;ne sum-
mam, ut conßdo, felicilatem adept i es Iis, et quia, {si
qua tamen etiamnum esse possit) non alia vos teuere
queat solliciludo, nisi qua etiam me aliquando vobiscum
beatum fore capitis : nihil scivi facere vobis gratius,
mihique utilius, nihilque curis vestris, ut optimis qui-
busque doctrinarum praeceptis puer etjuvenis inslituerer,
dignius , nisi, quum hic doctoratus mei dies venit, palam
proßteri, non posse nos scire quidquant, si contemnimus
a principe vcritalis ducerc invcsligationis principium;
conslarc vero nos homines surnuji artificis mirabili ar-
lificio corpore quidcni ca(Uico et morlali, anima au-

lern imniortali, (juac quum ratione pracdila cx rebus
creatis possit cognoscere summum verum, nequeat
etiam, nisi in summo bono conquiesccrc. Accipito ùjUur
et respicUe; sed si quid etiam auxilii in vobis est,
adestote semper, ne a veritatis et virtutis sincero studio
desciscam, nec patiamini, ut vita vestra ac moribus sim
indigmis fdius unquam aut degener frater.

LAMBERTÜS.

.fin«

p UiVEFATIO.

Argumentum hujus disscrlationis quum ipsa natura sua vi-
tlcretur ferre, ut dicerctur non tantum de corpore, sed eliam
dc anima; quumque non propter corpus anima, sed propter
animam corpus videatur esse : non est, quod longa praefatione
eoner defendere rationes, quibus adductus non modo consen-
tancum, verum etiam necessarium judicavi, principi huic nostri
parti partem aliquam concedere et singula physiologica, ut in-
tclligerentur, ad cam ipsam referre. Nam si domum quam
inspicimus et varia cubicula lustrantes supellectilem , qua in-
structa atque exornata est, rcvisimus, melius singula dijudi-
cabimus , si novimus cujus causa aedificata sit, quidque negotii
aut muneris is, qui inhabitat, agere aut adimplere debeat.

Deinde vero studiosius eliam haec tractanda suscepi prop-
terea , quod cum scientiarum naturalium instauralione et iii-
cremcnto revigere coepit materialistarum perversilas, quam
nemo probus et sapientior quisque non possit non detestari.
Neque vero in ipsarura scientiarum naturalium contcmptum id
dixisse velim ; praestautissimae cnim sunt eliam et utilissimae,
ac sane dignissimae, quibus diligentissime, quam possumus,
animum cxcolamus, sed, quia in bis empirtce omnia dcmon-
strantur, multi »plebeji philosophtquot;, qui omnia miscent ct
omnia turbant, persuaderi sibi volunt, nihil eliam in reliquis

sciciiliis esse certi, nisi ({uod scnsibus Iiis niaterialibus aliquo
modo possit scntiri, non allcndentcs utique, in ipsis illis cx-
perientiis niliil nobis firmum, nihil certum possc videri,
antequam rationis lumine intellexerimus : non possc omnino
aliter videri, quam videmus. Ergo ctiam in bis, etsi sensibus
expcrimur , tarnen non sensibus, sed rationi confidimus certi.
Alqui si ratio sola est judex, sensibusque tantum confidimus
in iis, quatenus ca, quac renuntianlur, non pugnare cum
ratione videntur; confidamus ctiam necesse est rationi in iis,
quae sola ratione ccrnuntur, neque de iis, quae nunliari sen-
sibus nequeunt, donec renuncient, cxspectabimus. Quare mag-
nus ille et ingcnuus R. Tfagner nuperrime monuit: »Voor
»die Physiologen echter, voor wie het eene behoefte is, om
»zieh ook met deze verbcvenste vraagstulcken bezig tc houden,
» moeten wij vooruit aannemen, dat zij deze vragen niet naar
»den mectkundigen maatstaf beoordeelen:' Iiis igiturmateria-
listis cum optimis quibusque opponere me volui tt quum multi
incauti juvenes, uc a turba forte dissentire videantur, nimis
saepc facile abripi se sinant istis iallaciis, si cis aliter non
potuisscm prodesse, indicare saltem volui ea , quibus a tanta
pestc possent ipsi se servare.

Sin vero acrius forte videar institisse , consideranda est ipsa
rei gravitas, quae agitur. Sed veliementius jam ante me in-
dignatus idem laudatus 1\. Wagner scripserat : » Dc ware
»scheidsmuur tusschen ben, (eerwaardige, door bunnen wetcu-
»scbappelijken stand...^ hooggeachte mannen) cn eene andere
«klasse zal altijd de leugen en dc beuzelgeest ziju , waarvan
»de laatste zich bedient. Daar men, belaas, ecnc aanraking

1)nbsp;»quot;Weten en gcloovcn, inzonderliciil ten opzigte van de toekomst
der zielen.quot; (Vers. vern. p. 22.)

2)nbsp;Ibid. in praefat.

»inet (leze niet geheel en al vermijden kan, en de troep
»derzulkeo, voor wie eene menigte bladen tot strijdplaats die-
» ncn , niet gering is , al mogen zij zich ook dikwijls uit vrees
»naar het uiterlijke kalm vertoonen, is men (och somwijlen
»genoodzaakt, om de zweep te grijpen, ten einde zich ruimte
»te maken. Men behoeft niet altijd met de handen in den
» schoot te zitten, wanneer dit heiizclgespuis de natie van de
»dierbaarste, van de vaderen geërfde goederen beroovcn wil cn
»schaamteloos liet volk met zijnen onreinen adem bezoedelt,
»en het dan nog daarbij wil wijsmaken, dat dit een welrie-
» kende geur is.quot;

Sed tamen si non juveni ita dicere conccdendnm esse pu-
tant ; serio omnino me rem egisse sciant, nec jocando aut
ridendo voluissc cvitar-c difficultates ullas ; dc ceteris autcm
defendat me Baconus: »si quis enim, ait, me nimis altum
O saperc dicat, rcspondeo simpliciter, in civtlibus rebus esse
»modestiac locum, in contcmplationibus veiitati,quot; in quam
omnibus nobis eadcin aequo jura competunt , et quae omni-
bus cordi esse debet. At: «Es gibt eine Wahrheit die
»7iiemals alt wird; sie allein ist der Mühe unsers Forschens
» uerth, und ihr Erkennen ist des Menschenlebens höchstes
«Ziel.quot; ')

Iiis igitur praefatus spero fore, ut sit mihi lector benevo-
lus et aequissimus judex. Ipse autem nihil jam liabeo, quod
praestem officiosius , quam ut gratias agam quum professori-
bus optimis omnibus meis, qui per hos annos docuerunt me,
tum imprimis promolori meo praeclarisslino F. C. Donders,
qui non recusavit, ipso hoc tempore, quod fcriando conce-
ditur, reviserc ca, quae scripscram, accuratissime, quique

1) Schubert. Op. cit. I. pa^'. VI11.

bcncvoHs suis monitis effccit, ut , si quid meriti iu his sit,
potuirit etiam augeri. Sed quum non minima sit praeceptoris
laus maximumque solatium , habere diligentes et bonos disci-
pulos, contendere, uti feci, pergam, ut Atbenaco Illuslri
huic, in quo didici, neque Academiae Ultrajectcnsi, cujus
alumnorum albo bis annis adscriptus fui, ne sim saltera
dedecori unquam.

L. F. A. MULLER.

iNTRODur/no.

Mos csl et consuetudo, ct Acadcniicac leges ila iin-
perant, ul qui denicnso studiorum suorum cursu, ad
amplissimi doctoratus palmam adspirant, antequam isto
honore ornentur, plublicum doctrinae suae specimen
cxhihcant. Cui mori, quihusque Academicis legibus et
ego jamjam obtemperaturus, circumspicere cocpi ct
mccum ipse meditari, quid potissinmm argumenti eli-
gerem, quod aptum essct, quo et doctrinae specimen
justum possem reddere, Icctorumque altcntioncm non
otiose defatigare. Sunt enim, (sine doctrinae aut peri-
tiae contumelia id sit dictum), qui festivam hanc nau-
ciscendi doctoratus diem, et quae in ea geruntur,
ncscio quem festivitatis lusum ct quasi comoediam re-
[)ulantcs, satis se praestare videantur, dum libellum
qucmpiam, nunquam legcnduin typis imprcssum ha •
bcant pcrhibcndum. Non sane patrum nostrorum haec
mens fuit, qui isla instituere prudenlissimi ac sevcri
in rebus tanti momenti, quanti est acstimanda salus
: publica et privatorum. (}uotquot enim humanioribus
! his artibus instruimur, amplioribusquc his studiis el
i doctrinae praeceptis imbuimur, sive immutabilis ct
I inimaculalae Dei legis et moruni custodes, sive jurium
; 1

hominum justitiacque defensores, sive lillerarum cul-
tores, sive ipsius vitae tutores; vocati sumus omnes,
qui sanctissima quaeque et carissima a civitatc univer-
soque populo commendata nobis habituri simus. Nil
ergo parvum, nihil love duxi esse habendum cx iis,
quae, antequam ad istos muncrum honores committa-
mur, ut pracstcntur a nobis acquissima lege ii, qui
pracsunt, providerc, ct, quantum in me erat, volui
contendere, ut loti isti legi parercm, Ncquc etiam os-
tcnlalionis, quae forte viderelur, cxtimui spccicm,
quum non oslenlalionis causa, quae csscl Icvissima,
sed. commcndationis, quae est dc rc gravissima, jussus
essem scripturus,

Patebat aulcm longe campus vaslissimus; novistis
enim omnes, viri doctissimi, quibus hacc, quae scripsi,
lecturis examinanda proposui, quanlus sit scicnliarum
complexus cl longissima series, quas, ul boni simus
medici, nosse nos, aut quibus saltem non Icvitcr cni-
dilos nos esse oporlct, Multa hic sane sunt, quibus
rubore modcsto suffundamur tirones, plura cliam,
quibus ad majores conatus ct ad diligcnliora studia
usque slimulcmur. Medici cnim quum sit mederi ho-
minibus, animalibus ratione ulcnlibus, ncccssc est cum
scire non tantum conditionem corporis ct leges, quibus
regitur, sedet cas, quibus anima est subjecla; quumquc
saepe ci, quae religiose aliis taccntur, patcfacta os-
tcndanlur domestica arcana, necesse cliam est, ut sit
vir gravis, qui callcat ca arte uberrima, quae est, in
consolandis alque excitandis, in conciliandis et moven-
dis animis, ita ut nihil cum fugerc aut latere ncquc
in physicis, ncquc in spychicis homines jure exposlu-
larc sibi videantur.

iFigens igitur copia cllsscrendi, ut abundantia magis
opprimât cligcntcm, quam penuria possil rotardare
quacrcntcm.

Verumtamen (luum ca plerumque magis desideren-
lur, quac ulilitatis aliquid habere cognoscuntur, caquc
diligentius audiunlur, quae nova sunt, aut quae magnam
saltcm partem ignota lalucrant adhuc; proposui mihi
scribere dc ca rc, quac et in physiologicis cl in pa-
ihologicis rebus mihi semper visa est didicillima cl
valde obscura. In ea enim disquerenda ac disputanda
cam saltcm utilitatem fore sperabam, ut, etiamsi non
()crligissem, ut possem doccre alios, tamen docturus dc
mullis docerer ipse.

Nimirum adstans ad acgrotantium lectos quum saepc
vidcrcm alios toto corpore inquielos jactari, ncutiquam
id volcntcs el animi compotes; alios pacatissimos ani-
mo, ut hcbetcs dixcris, scdentes, subito dislorqucre
ora capitc vehementer moto ct brachiis agitalis; alios
paralylicos pcdem , in quo sensus erat nullus, movendi
voluntatis impcriuui milium, si pungcrcntur acu, pri-
mum contrahere, deinde vehementer jaculari, sciscita-
lus, quidnam rei id esset, aut quae morbi causa; au-
dirc quidem erat re/lexoruin molimm nomen , non lamen
justo slupori responsum. Habcham lamcn, quod el
ipse rogalus in similibus rebus rcsponderem, sciliccl
esse «motus re/lexosquot;, cl bene quidem, quum aliud
nesciretur. Scd lanien non contentus isto nomine, mul-
lum de re medilalus statui cam aliquando majori otio
exaniinandam ; suspicabar enim ibi latere lapidcm, si
non philosophorum cum, tamen physiologornm.

Hunc igitur laborern in hocce spccimine mihi pro-
posui, ut quae de motibus, quos dicunl rellexos, po-

lueriin cxcogilare ac probare, in niediuni conferreui,
Dolcbam enim, i'elegcns ca, quae auetores nolissinii
in libris suis hac de re examinata a se passim scrip-
sere, quod fere omnes, rcjecta aut saltem neglecta
meliere hominis parte, anima rationali, omnia quae in
homine fiunt, solo corpore fieri solisque materiac legi-
bus , notis atque ignotis (1) explicari posse arbitrantur ;
aut si non onmino negant et contemnunt animam, ejus
lamen usque adeo obliviscuntur, ul in rebus (}uidem
Iheologicis dicant ulilem aut neccssariam, in rebus vero
physiologicis ac psychicis c;\ videantur possc carerc.

Sicut enim in rebus philosophicis, auctore liacono
a Vcrnlainio, docente in suis operibus, quae »Itestau-
ralio magna, — Do dignitate ct augmenlis scientiarum
libri IX ct Novum orgunum scionliarumquot; inscribuntur,
veritatem non ratiociniis cx principiis rationis dcduclis,
sed per experientiam esse quaerendam, coepit vigere
cmpirismus, sed qui cessit dein ei, quem E. Kantius
invexit, rationalismo, cx quo formavit sibi mox .1. Th.
Fichte-) idealismum subjectivum, ct F G. J, Schel-
ling^) systcma absolutae idcntitatis, sive idealism uni
objeclivum; el sicut cx systemate liaconi non vidimus
fieri ^ quod ipse sibi pollicitus esse videtur, nimirum
»philosophiam obiter libalam quidem a Deo abducere,
profundius vero haustam ad Deum adduccrequot;, quum
mox surrexit malerialistarum et sensualislarum, aller

1)nbsp;In: Kritik der reinen Vernunft.

2)nbsp;In opere: «über den Begriff der ]\'issenschajtslchrequot; et -Grund-
lage der gesammten Ulssenschaflslcltre.quot;''

3)nbsp;-Entwurf der Naturphilosophie,quot; — -.Tahrhücher der Mediän
als Wissenschaßquot; — «Darlegung des wahren Verhältnisses der N'atur-
philosophie zu der verbesserten Fichte sehen Ijchrequot; — « Ueber das Vcr-
hKltni.is des Realen uud Idealen in der Natur' etc.

Kpicuri impius et foedissiimis grcx, Kanlii vero el
Vichtei, et Schelliiujii asseclae, de omnibus dubitare
facile convincuntur : sic etiam iu medicis disciplinis
hae doctrinae, autoribus Cabani , et Broussais 2), ct
Gall 3) aliisque paullatim praevaluôrc, ita ut alii dc
omnibus videantur dubitare, vel dc iis ipsis quae agunl
ct praescribunt, alii vero ca tantum certa habere, quae
oculis vident et manibus tangunt. Unde factum est, ut
plurimos possis aiidirc juvenes, qui quum, quod non
sunt, videri tamen cxoptant, doctorum se nomen inc-
reri possc dcsperent, nisi dubia esse omnia dixcrint,
aut animam suam esse materiam inertem fuerint
profcssi.

Tanti autcm mali radicem in co opinor esse posi-
tam, quod, ut fit humana levitate, quae omnia audet
ct omnia pervertit, ca quae juncta deherent tencri,
scparantur, quae vero discerni ac distingui perverse
confunduntur. Si cnnn Baconus, quum aggrcdcretur » in-
staurarcquot; scientias, non scparassct, ca quae cx ralione
praestanlur, ab iis quae per scnsus inlellectui submi-
nistranlur, conlemncnsque illa, hacc nimium amassel

1)nbsp;quot;liapport du physique et da moral de Vhommequot;''.

2)nbsp;'De Cirritation et de la Joliequot;quot; — - Cours de phrénologiequot;quot; etc.

3)nbsp;»Anatomie et physiologie du système nerveux en général et du
cerveau en particulier.quot;quot;

4)nbsp;Sl enim L'aconu» quum statucrct; (Nov. Org. 1.1, npli. 1.) 'hominem
naturae ministrum el interpretem tantum facere et intelligere, quantum
de naturae ordine re vcl mente obseroaveritquot;', haec pro rebus naturalibus
et pbysicis tantum statuisset, monens, (Dc augment Scient. 1.1.) »n«
distinctas illas Theologiae et Philosophiae doctrinas , earumque latices
imperite misceant ac confundantquot;quot;: nimis forte severe liaec a mc dicta
viileri possent; sed qnum hanc eandem C3q)erientiam et observandi
methodum contendat dehere esse fundamentum et primum principium
certudidinis etiam ipsius «philosophiae moralis et civilisquot;; utique ma-
nifestum est, eum contempt« ratione scnsus nimium amasse. Ita enini

non poluissciil abuli ejus (loslriiia Lockuis *) cl CoiNuiUA-
oiis cuin suis ad horrores Sonsualismi, ncque Cabanis
et IJuoussAis ad nialcrialisnium-, si Kantius contra, quum
aggredcrclur cxaminare rationem et inlclleclum, his
sohs non nimium concessisset, dum scnsibus omnem
ncgabat fidcm, non Ficiiteus eliam, ct qui sequuti sunt,
impune ausi fuissent imaginari sibi, ca quae videmus,
et audimus ct tangiinus, esse apparentia tantum ct
quasi mentis phantasmala, ncque orla essct somnian-
lium, ct dclirantium ct dubitanlium illa cohors, in
quibus nihil causae est neque effectus, nihil rati, neque
probati. Homo cnim quum sit animal rationale, scn-
sibus simul ct ratione pracdilus, quae scit solo quidem
ratione scit, sed quae scit lamcn non sola ratione ei
suppedilanlur; aut quae ncscit, non, quia non nunti-
anlur per sensus, ignorât, sed quia a ratione non
comprehendunlur. lllinc Kantius, hinc vero «aconuser-
ravit. Et rc quidem vera, (piid est, cur quae distincte
ct clarc videmus et audimus et langimus ea infilias
irc ncqueamus? Nonne, ([uia inlclligimus, in co ralionis
principio vcrli omnem ccrliludinis cardinem, quod »idem
non potest esse sinml et non essequot;, idem non potest
audiri simul ct non audiri, videri ct non videri, langi

Imbet: (Nov. Org. lib. 1. aph. LXXX). .Interim nemo cxpcctct
magnum progrcssum inscientiis, (praesertim in parte eannn operativa)
nisi Pbilosopbia Naturalis ad scientias particulares producta fuerit,
et scientiae particulares nnsus ad Naturalem l'hilosophiam reductae.
Ilinc enim fit, ut Astronomia. Optica, Musica, plurimae nrtes me-
chanicac, utque ipsa Medicina, atque ((luwl (luis magis miretur) Phi-
losophia Moralis et Civilis et ücientiae logicae, nihil fero habeant al-
titudiuis in profundo; sed per superficiem (? !) et varietatem rerum

tantum labanturquot;.

1)nbsp;'An essmj conccming underslandin;/, in four books .

2)nbsp;'Essai sur origine des connaissances humainesquot; et 'Jraité des

sensationsquot;.

cl non langi ab eoclein ? Aul ({uid esl ilcruin, cur
scnsuuni minislcrio adeo ccrli conlidamus? Nonne, quia
pugiiarcl cum ralionc, non esse rem, cl lamcn videri
apcrlam, audiri el langi dislinclam; non esse, cl la-
mcn agere aul agi?

Itaque ncc sensibus negans, quae sensibus percipi-
unlur, ncc rationi negans quae rationis justa lege in-
Icllccta comprchenduntur, ila cocpi agere, ut, quae
(lislincla sunt, dislingucrcm, quae juncla non separa-
rem, utque quae intelligimus, non dubitari, quae vero
expcrimur ratione firmari posse ostcnderem.

Vides igitur, lector hcncvole rem, quam agam,
vides ctiam viam, qua persequar; ul sequaris invito.
Scicnliac enim quum sit, »rerum cognoscere causasquot;,
inquirere, cur et qûa ralionc movcanlur, ea quae mo-
veri videmus, haud inutile inauguralis speciminis ar-
gumentum esse existimavi.

CAPUT I.

Morus UEl'LEXI yui DICANTUK.

Moius re/texi dicunlur ii, qui fiunt quidcni mus-
culis solito voluntatis') imperio subjcctis, sed praeter
voluntatem ct sine conscientia, non tarnen omnino et
semper contra voluntalcm. -- Dixi: non tamen omnino
et semper contra voluntatem, quia fortior ac constans
voluntatis intentio ctiam vchementissimos spasticos illos
molus non raro, sallcm aliquamdiu, cocrcerc posse
videtur.

Jam vero ul in considcrandis hiscc motihus ordinem
aliqucm ac mclhodum dcfinilan» sequamur, utque di-
versorum, quibus fieri conspiciunlur, modorum uni-
versum aliqucm conspeclum babeamus, animadverten-
dum est, molus hos fieri in corpore tum sano, quum
aegro, quin imo in corpore rcccns cxanimato arle etiam
possc excilari. Ilaquc considerabimus molus rcficxos
I» qui fiunt in corpore vivo sano, 2quot; qui fiunl in cor-
pore vivo aegro cl demum 5» qui producunlur cxcilali
arte in corporc rcccns cxanimato.

Dividunlur ctiam in molus rcficxos singulares, si

1) Videbimus Uuien infra etiaiu motus, qui fiuiit musculu volnn-
tali non sul.jcclis. omnes jure merito dici debero refic.xos , ncque almd
inter miwinc interccdcro discrimen, nisi quod ht semper et solito
ordine f.unt iclle.^i, illi vcro non solito unliiie, sed saepe praeter
ordineni.

Hunt in singulis seorsiin musculis, et in niticorsales, si
limit in musculis simul pluribus. Vcrumtamen quum huic
(lissertationi non aliuiu praclixerim scopum, nisi quo
coner horum motuum rationem sullicicntem ostendere
ex intimo ac necessario ncxu, qui intercedit corpus
inter atque animam, huic ultimae divisioni inhacrcre
minus necesse fore arbitratus sum, propterea quod quam
valere rationem in singulis partibus ostendero, ea ipsa
etiam in pluribus valebit, quum discrimen sit non in
ipsa causae natura , sed in sola ejus extensione.

■1° Motus ueflexi cokpoue sano: hue refcruntur isli
motus singulorum atque omnium simul arluum, toliusque
corporis vehementes saepe coiicussioncs, si terror subiUis
supcrvenerit, paritcr ac illi laetiores motus, quibus tolum
corpus exsullando mbvetur, si e. g. praeter exspectationem
amicorum adventus inopinatus renuncialur. Deinde ii mo-
tus, qui «Zgt;nbsp;dicuntur. Nimirum si aliis rebus in-
lenti suhilopungimur acu, vel musca importuna aut ape
circumvolanle vexamur, statim eliam inscii admola manu
arcere pungcntem cl rcpellcrc infestantem conamur, quasi
natura inslinguenle acli. Aut si, dum minime exspecta-
mus, sclopelum prope nos exploditur, ulramque manum
ad aurcs ct tempora apponimus; si minilalor nobis (juis
ictu, vcl siinulalo, claudimus oculos; si cadinius proni,
protcndimus hrachia, si verosupini, inllexo dorso exten-
dcntes el agitantes hrachia tentamus acquilibrari. Scxen-

tosque alios tales molus quisque facilc recordabitur. _

Somniantium vero quis non vidit et expertus csl motus?

Item hue referri merentur ii motus et motuum ten-
lamina, qui dicuntur motus coordinati sive concomi-
tantes, in iis partibus nempe, quac solito simul mo-
vcnlur. Ita multi homines, unum ocuhim elaudentes
alterum aperlum teuere nef|ucunt, nisi longo ac multo

cxcrcilio. Alii, dum Icncnt digitos simul cxlcusos, nou
valent cos allernos, aut hinos aut ternes ab invicem
dimovere, sed dum primum ct secundum movere inten-
dunt, etiam tcrtium movent, etc. Demum motibus re-
(lexis adnumcrari etiam motus rcspiratorios neccsse csl.

2° Motus uefeexi in corpohe aegro: ad hunc ordineui
rcfcruntur ii motus, qui in irritât ion i spinali originem
habere vulgo censentur, quique inquietudinis muscu-
lorum ct spasmophiliae nomine denotantur. Tolus la-
lium acgrotantium habitus intpiictissimus est, scd ope-
rationcs psychicac in iis nullo modo turbalac esse ani-
madverlunlur. Lcclo suo continuo jaclanlur ct, quan-
tumvis contra nilanlur, non possunt tamen impcdire,
quominus brachia ct pedes agitcntur, extendantur modo,
modo ncctantur, nunc supini, nunc proni volvanlur
miseri, modo surganl Iccloquc prosiliant, modo dccum
bant. Anguntur interea saepe vchcmenler, atlamen mentis
compotes, quid sccum fial, baud ignorant. Arrcplis
sponda ac slragulis connixi conlincrc scse, aut, si su-
bito vir gravis cos affalur, aliquamdiu quidem quicsccrc
posse videntur, mox vero cacca vi jactanliu- rursum.
. In spasmophilia fiunl trcmorcs artuum juncli spasmis
tum clonicis quum tonicis, nunc in singulis, nunc in
pluribus simul membris ac corporis partibus, non so-
lum iis, quae cx medulla spinali, scd etiam iis, quae
ex ccrcbro nervos suos sortiuntur: facie, oculis, lingua,
laryngé. Inter hacc omnia lamen intcllcclus non lurba-
lur, quin imo voluntas libera mancl in aliis, praeter hos
inordinalos, motibus produccndis, ila autcm, ut saepe,
dmn membrum ali(iuod movere inlenlanl, novi sinud
spasmi in reliquis oriantur.

Nolandum autcm est, quod talcs aegroti saepe quasi
inslinclu quodam ac nisu acquisito fcrunlur, ut simuleul,

n

nescio quam ob causam, aul sallcm augeanl istos spas-
mos; sed quos lamen, poslquam ila quodammodo provo-
carunt, relinere jam aut coercere non amplius valent.

Iiis proxime adjunguntur molus ac convulsiones, quibus
eorripiunlur alque agitantur puellac ac fcminae hys-
lericae, molusque illi, quos c/ioreae nomine dixerunt.
Ktiam ad molus rcflcxos adnumerandos esse cxislimo
spasmos illos, qui ßunt in variis morbis tclanicis, uli
in telano traumatico, rbcumatico et trismo neonatorum.
Convulsiones etiam cerealcs et omncs deni(|uc, qui in
ceteris, quos nervosos dicimus, morbis fiunt molus
convulsivi : in eclampsia et epilepsia ct hydrophobia, et
quos nomiuavit Homberg « spasmos coordiiuitosquot;. Tan-
dem cliam tremorcs, quibus concutiunlur laborantes
fcbri intermitlenti in sladio frigoris, moluum rcflcxorum
nomine comprehendi posse, quatenus fiunt praeter vo-
luntatem et contra voluntatem, nemo ncgabil.

Imprimis tarnen hic nolandi ii molus, qui fiunt cliam
in membris paralylicis, inter quos refcrcndos judicavi
iremores, quos communi nomine paralyseos agitanlis
comj)Iccli solemus, et tremorcs cx inloxicalionc mer-
curiali atque alcoholica oriundos, et illos, quos, quia
(Iccrepitam scneclulcm concomitari soient, Iremores so-'
num dicimus. Sed dum trcmorc.s isti vulgo explicantur
cx lono imminulo vcl cx relaxatione musculorum an-
(agonislarum, aliud est genus commolionum, quae fieri
ad adslantium el aegrolanlium saepe sluporcm conspi-
ciunlur in nicmbris ipsis quacunquc dc causa, sive apo-
plexia, sive morbo spinali, sive fractura vcl alià lae-
sionc dislorsioneque vcrlcl)rarum, paralylicis, in quibus
ncc sensus est ncc molus volunlarius ullus, quosque

1) Lchibucli der Ncrvonkraiiklicitoii des Menschcii, p. 040 ct bcn.

praepriinis laotuuin rellcxoruni nomine insignirc phy-
siologi soient, pulantcs se jam mirincc explicassc istos
motus, si magno, scd inani, vcrho roflcxus dixerint.
Vidcrc enim saepe est tales homines paralyticos, qui,
dum mcmhris paralyticis punguntur atque uruntur, nihil
(lolcre vcl sentirc se testantur, neque ullo voluntatis
imperio has partes ullo modo movere possunt, qui vc-
ro, si vcl leviter ad plantam pedis paralytici titillantur,
cxpcriuntur non tantum leves nuisculorum contractioncs,
scd totius istius cruris vehementes sacpc jaculationes.

Tlujus modi exemplum narrat inter alia llombonj.
loo. cil. p. 559 de viro XVIII annorum, (pii oh laesi-
oncm verlcbrarum colli inferiorum imperfecta icnehalur
paralysi. In ((uo exemplo id etiam singulare legitur,
quod initio quidem morbi titillalionc unius plantac sui
lanlum pedis motus, deinde utriusque pedis ac demum
vigcsima scxla die molus non solum exlrcmilalum in-
feriorum, scd ctiam trunci ac hrachiorum concitaban-
lur. __ Aliud ctiam cxemplum narrat ibidem p. 078,
a Pinel juniore observatum in puclla idiola XVIII an-
uoruui, iu qua motus isli rcflexi jungebanlur cum in-
sultu cpileplico. »Am 21 December 1821, ail, beviel
ein solcher Paroxysmus (cpilcplicus), der am vierten
Tage lödllich endete, und in xcelchom auch dio para-
bjtischon Glieder der linken (paralytici) Seile an den he/-
tigen Convulsionen Theil nahmen.quot;

Quibus expositis cl narralis quasi sponle, praesertim
iis, quae in primo Rombergi exemplo narrata sunt,
dcducli sumus ad eos

0quot; Motüs iieflexos, qui mite possunt excitaiu in cok-
i'ore iiecens exanimato : iu liiscc vcro cxpoucndis scquar
maxime expcrienlias clarissimorum pbysiologorum, (luas
ipsi experli tcslanml, cl quae ab aliis rcpclilac passim

in libris leguntur. Ipse enim nihil novi experiri len-
lavi, quum, quae alii experti crant, suflicere posse vi
clercntur ad plenam ac certam aenigmatis explication
nem, dummodo ad primas physiologiae et rectae ra-
tionis leges comparata intclligercntur. Itaque, si, (ut
fiat experimentum in animali vili), rana capite ahscin-
ditur, continuo quidem vehementes quaedam ac tur-
hulentae convulsioncs contractioncs(jue spasticac tum in
trunco, lum in membris fieri conspiciuntur; crura postica
ipsomomcntoextendunlur, quasi spasmo letanico rigida,ct
femorum praesertim varii musculi motu tremulo agitantur.
Saepe fit etiam, ut rana capite licet rcscisso prosiliat, aut
per terram circumvoluta maxime miris,sed inordinatis mo
tibus fiat quasi ludibrio. Sedata vero hac prima procella,
postquam animali aliqua quies data est, haec licet experiri :
1. Crus, quod prinmm extensum' fuerat, subito ad
ventrcjn atlrahilur et, si manu cxperienlis iterum
extensum fuerat, denuo atlrahilur; unde concludi-
nuis animal ad hos molus simplicitcr producendos
non egere cerebro.

Initio quidem hi motus in ipso crure, 'si ejus
digili prcmuntur, definiuntur; postea vero universalis
reaetio eadem digitorum pressione etiam in reliquis
corporis partibus videtur concilari.
a. Jam vero hi molus onmcs excilari tantum ])ossunl,
(juamdiu ncrvus scnsitivus, qui slimulatur, vcl nervi
sensitivi earum partium, quae irritantur, cum me-
dulla spinali intcgri cohacrcnt. Nam postquam nervus
ipse reseclus fuit, vcl varii alicujus partis nervi in
radicibus suis a medulla spinali scjuncli fucre, omnis
subito reagcndi vis consopila quicscil, ([uanlumvis
stinmlare ct concilare tcnlaveris. Si dein aulcm ramus
quis nervi molorii, aut radix nervi molorii tangilur,

inoveri quidem ca pars, aul eac parles ceruuulur,
in quos ramus aut uervus variis suis ramis cxtenditur,
sed reliquac parles omues, quae cx islo nervo ramos
non accipiunt, immobiles pcrsislunl. Undeconcludi-
nms, incilalioncm in nervo scnsilivo conduci ac pro-
pagari per mcdullam ad nervos molorios ccnlripe-
lam, in nervo aulem molorio ccntrifugam. Elcnim

o. disscclis a medulla radicibus poslicis nervorum cruris
dextri poslcrioris, nullus jam neque in hoe crure,
ncquc iu ulla corporis parle fit molus , si digili
pedis hujus dextri prcmunlur aut pungunlur; sin
vero sinislri pedis poslcrioris digili prcumnlur, statim
fiunt motus non solum in ipso boc pcde sinislro,
scd cl iu toto saepe rcliquo corpore et in altcro
quoque pede posteriore dextro.

A. Disscclis a medulla radicibus anticis nervorum cruris
dextri, oriuntur quidem, si prcmunlur digili ejus
pedis, molus in utroque pedc anteriore cl posteriore
sinistro, mdli vero in ipso dextro presso.

8. Disscclis tandem a medulla radicibus tum anlicis tum
poslicis nervorum cruris dextri, si ejus digili prcmun-
lur , nulla jam neque in ipso hoc crure, neque in ulla
alia parte fit mutatio, quamvis, si pes sinister, cujus
nervi integri sunt, lacessitur, ct ipse cl rcliquac par-
tes , exceplo solo crure dextro, vehementer agitcntur.

0. Si transversa scclionc medulla spinalis dividilur,
molus, quominus cxcilcnlur, non pracpediunlur, nisi
in iis lanlum partibus, quae nervos suos supcriore,
quam qua secla fuerat parte, accipiunt, quando sci-
licet irrilalio fit cx parle aliqua, quae csl infra locum
scclionis. Si e. g. rana capite plexa fuerat ila, ut
occiput inter et primam vcrtcbram secla sit, cl si
dein sccalur ctiam medulla vcrtcbram (luartam inter

cl, qiiinlam, ul primum pungunlur digiti altcrulrius
pedis anlerioris, statim in ulroque hoc pcdc et ad
ventrem quoque fiunt conlraclioncs musculorum,
non lamen in pedihus posleriorihus. Item si pedes
posteriores lacessuntur, motus dcfimunUir ad parles,
quorum nervi oriuntur infra seclam mcdullam, el
non ad partes superiores cxtendunlur.

7.nbsp;Si cauda laccrtae variis segmenlis Iransversis dissocia fu-
erat, etiam in his singulis segmcntis, irrilata sua cute
exlcriore, spasmi ac molus fieri cernebantur. Idem au-
tem etiam in angue dissecta facillime poterit observari.

8.nbsp;Si vero sectione transversa non tota medulla dissocia
est, sed duabus incisionibus cx utroque latere sibi
oppositis ita est divisa , ut quasi ponte in media sub-
stantia cinerea cohaerentcs jungantur adhuc paries,
molus per hunc quasi pontem conducti ac transcun-
Ics in omnes simul partes undique excilari ct com-
municari posse cernunlur, cl quidem co melius,
quo latior cinereac substantiae pars intacta reman-
serat, Si c. g. ranac capite plexae medulla spina-
lis a parte quidem dextra quartam inter ac quin-
lam, ct a parte sinistra quinlam inter et sextam
vertebram ita incidilur, ut ambae bac incisiones ad
median! fere mcdullam pcrtingant, rclicla parva tan-
tum parte substantiae cinereac, qua junganlur, il-
laesis nervorum radicibus, conlracliones ac molus in
reliquae adbaerentis Irunco pharyngis parle ct in Im-
meris excitanlur comprcssione digitorum poslicorum

1) nine videtur posse concludi, irritationem in nervissensitivisnon
tantum ascendendo, sed simul etiam descendendo per medullam deduci
ad nervos motorios, praesertim qimm, si intégra et non divisa est
medulla spinalis, motus universales non minus ex pedeantico,quam
postico conoitari queant, dummodo pes, qui lacessitur, saltem sensi-
tivis suis nervis cum medulla conjunctus sit.

cl vicissirn in his compressione digilorum anlicorum.
Quin imo, si in vivenle rana haec ipsa ilcranlur,
inleger eliam, scd minus promplus, mcmbrorum usus
animali vidclur rcmanere; el si dein capile rescisso
digili anlici pungendo irrilanlur, lam vehemcnlcs
saepe oriuulur molus, ut sine capile Iruncus pro-
silial cl pedes poslici scalpello, quod forte ahdomini
imposilum fuerat, quasi amoluri admoveanlur.

9. Si seciione longiludinali lolus medullae tractus di-
vidilur, possunt communicari quidem molus ex (pia-
cunquc parle laleris dextri rcliquis onmihus parlihus
lateris ejusdem, non tamen sinislri, etiamsi posl scc-
üoncm partes separatac sibi apponunlur. {Valentin).

10.Si vero, ranae vivenlis canali dorsali aperlo, me-
dulla a vertebra quarla ad os coccygis usque sec-
tione longiludinali ila incidilur, ul non tola media
substantia cinerca dividalur, scd in parle antica
parva maneat substanliae cincrcac commissura, pedes
posteriores et anteriores motu suo ea re nc(iuicquam
impediri videntur; scd et, abscisso dein capile, e
digilis pedum posleriorum non solum in bis ipsis
pedibus posterioribus , verum etiam in pedibus an-
lerioriims molus excilari qucunl. »Ik kliefde zelfs,
ait Valentinbei geheele ruggemerg van de
Streek van den eersten of tweeden wervel af aan
in de lengte, en nam nog de volmaaksle willekeu-
rige beweging, cn na dc onthoofding, zeer uitge-
breide, algemeenc reflexversclnjnsclcn waar, wan-
neer er van voren nog maar eene kleine verhindings-
brug van ongerepte partijen des centralen zenuwstel-
sels overgebleven was.quot;

1) Natuurkunde vsin den nienscli, II. p. 166, vers. vern. .f. G.
Ilooseboom.

m

StilliiKj vero, qui hanc rem eliam observaveral,
quemadmodum ipse eliam Valentin referl, ani-
madvertisse se dixit*), malus in utroque latere
concinnitate ac convenientia sua fuisse tur halos.

11.nbsp;Sin tamen sectione longiludinali medulla ita dividi-
tur, ut non quidem substantia cinerea, sed tantum ner-
vorum radices in substantia alhida rescindantur, nullus
incitalionem ulla istius lateris parte tentatam molus
conscquitur, neque motus ex alio latere citati huic
paralytico lateri communicanlur. At si forte minima
cinereae substantiae pars cum resectis in substantia
alba radicibus dissecta fuit, nonnumquam motus et
concilari ct communicari posse videntur. ïlx hisce
igitur licet concludendo evincere, motus excitari et
communicari non per substantiam alham exleriorem,
sed per substantiam mediam cinercam medullae.

12.nbsp;Si aperta abdominis cavitate, sed integris nervis et
intégra medulla, intestinum aliquod aut mescnterii
pars scalpcllo tangitur, varii saepe molus magna ala-
crilate non solum in ipsis intestinis, quae voluntate
moveri nequeunt, sed etiam in iis partibus et mem-
bris, quae nmsculis gaudent voluntate movcndis, pro-
ducuntur. Quare manifestum fit, non tantum eas par-
tes, quae immediate ex medulla spinali nervös suos
sorliuntur, sed ct intestina, quae nervo sympathico
ope gangliorum cum hac medulla conjunguntur,
his motibus cxcitandis posse praebere ansam.

'10. Si vero, rcsectis fibrillis iis, quibus nervus sym-
pathicus conjungilur cum nervis spinalibus (a se-
cunda scilicet ad Infimam usque vclchram), aul
deleta intra canalcm suum medulla spinali, idem

1) Untcrsiichnngcn über die runctioiien des Rückenmarks und der

Nerven, p. 82.

repclilur, nulli uscjuam in niusculis volunlariis
excitanlur molus, quanlumvis intestina jejuna lan-
gantur punganturve.
Iiis, quae enumerala sunt, praecipuis experimentis,
addere juval quaedam, quae in singulis possunt obser-
vari, quaeque, quum ad explicaudam naturam et causas
horum moluum haud leve pondus habere videantur,
adnotatu dignissima arbitratus sum. Etenim animadvcr-
sum fuit: a. fieri melius et promtius molus diclos
rcflexos, capite rescisso, (quando nempe voluntatis im-
perio nequeant retineri, aut temperari), quam dum
animal illaesum vivit; b. solcre cl exlcnsione et inlen-
sione sua cgse proportione comparâtes ad vim et causam
cxcilatricem ; c. fieri primum quidem in partibus proxi-
me adjacenlibus loco irrilalo, v.g. in musculis corum
ipsorum membrorum, quae lacessuntur, deinde vero
in remotioribus ; d. fieri molus non tantum in iis par-
tibus, quae parti irrilalae proximae sunt, sed maxime
in iis, quae funclionibus suis ac lege physiologica cum
eà parle conjunguntur, sic si laryngis mucosa langilur,
lussis, si vero pharyngis mucosa, degluliendi conatus
aut vomilurilio cxoritur; c. eliam in motibus reficxis
eos musculos motu suo coordinari, qui, dum parles
ad voluntatis imperium movcnlur, sinml allcrnive con-
Irahunlur rclaxanturve, quemadmodum vidcrc est in
rana, quae, dum subito capite plexa est, jacel cru-
ribus cxtcnsis, tclanicis. Si enim ila jaccnlis crus
slimulalur, primum quidem adduclores ct flexorcs mus-
euli contrahuntur, deinde vero, poslquam pes sub
ventrem attractus est, muscull extcnsores; ilauliidcm
omnino fiant molus, quos fieri neccssc est, quando
animal vult sallare nalarcvc; f. fieri bos molus saepe
quasi prudcnlcr, ct ad fines eerlos accommodalissimos.

Ilaccce oniuia expericnlid physiologoruni sensibus
obvia, ct saepe casu fortuite inventa, notissima sunt.
Quam autcm prompti fuôre plurimi in tentando et ex-
periendo, tani tardi fuerunt in explicando, etdemon-
strando, ut, quae fieri videbantur, etiam cur fierent
possint intelligi. Et tamen in explicandis his, non in
narrandis miris, opus est ac labor ; etenim non sufiicit,
scire quid fiat, scilicet quod simplicis experientiae est,
quum scientiae sit »rerum cognoscere causas.quot; IVeque
enim dubito bac in rc dissentirc a magno Leibnilzio
ctiam si loquatur is de altioribus illis fidei divinae
mystcriis, dicente: »satis nobis esse scirc, »t/^o-t;quot;,
([uum to jtwç vires nostras excedat. [Nam inter tb tlt; io-t«,
sivc uti paulo inferius dicit, »to2ti et a-w?quot; interce-
dit ri Start. Quomodo, (to ttuç) res sit vel facta fuerit,
ncscimus non solum in ordine fidci sivc supernaturali,
scd ctiam in ordine scientiac sive naturali; at vero
cur (Siért) ita sit vel fiat, id utique scire possumus ac
cogimur, quum hoc solo docti indoctos anteccllere
videantur.

Verum enim vero si ca, quae etiam his ultimis annis
viri maxime laudati de motibus rejlexis scripsere atque
disputavere, consulimus, fatendum utique est, longe
plurimos egrcgie quidem deseripsisse, motus isti quales
sint, circa leges tamen et rationes, quibus ita sint ac
fiant, quibusvc, turbato sanitatis ordine concentuquc,
fiant necessario, omnes halucinari et nomini nomen

1) De concoidia scicntiae cum fide § 56. Scilicet to cT/ot',sive id,
cur credirnus in rebus fidei nobis suppcditatur, co quod ab ipso Deo
veracissimo effatum esse cognoscimus, et hinc in fide «rationale obse-
quiumquot; nostrum fit; fides vero, nulla nixa ratione sufficiente, répug-
nât, estque fides raiionalislarum, qui dum tamen religiosi ac pii lia-
beri velint, alia meliora se dicunt scire, alia pejora pie{\?) credere.
Fidei est submisse sentire, non caccutire.

suffcicntcs diccrc quasi ominantes , fieri «translationc u
nervis sensitims in nervos motorios.quot; Id idem candide
confessus Wunderlich^) ila habel: »Hij deze processen
»stooten wij niel alleen in gezonden tocsland op vcr-
»scheidene onbegrijpelijke verschijnselen en verhondin-
»gen, maar ook van de wijzigingen in hel inlreden der
«renex-beweging, die zich in ziekelijke gevallen voor-
»doen, kunnen de oorzaken groolendeels niel door-
»grond worden, liet is niet overtollig, dilaantenier-
»ken, dewijl velen van meening zijn, dal zij builcnge-
»woon physiologisch le werk gaan en eene voldoende
«theorie der verschijnselen geven, wanneer zij ze als
»reflexwerkingen aanduiden. Inderdaad is daarmede
«echter niets minder dan ecnc verklaring geleverd,
»maar slechts eene uitdrukking voor een voor bet bc-
»grip niel verder toegankelijk proces.quot;

Saepc quum hac de re meditarer, atque alios, viros
doclos, consulercm, menlem subiit illud Galilei ad
aquarios Florentinos dicenlis »naturam ahhorrere a
vacuo.quot; Et re quidem vera si aequo judicio locus con-
cedilur, falendum est, doctissimos quosque viros sac-
culi XIX non minus faluc ad arcana naturae respon-
disse, quam istos saeculi XVI. Iii enim rem re, illi
rem nomine nomini suffcclo explicarc posse se putant.

Antequam lamen ad ea, quae medilalus sum ipse,
progediar exponenda, conerque et analomicis el phy-
siologicis el psychologicis legibus comprobare, paucis
juval praecipuas sententias examinare, quae de motibus
reflexis prolalae hueusque maxime valuere.

1) Handboek der Path, cn Thcrap. (Vers. J. II. Jansen, II, 4.
p. 1140.)

CAPUT II.

PRAECIPUAE SENTENTIAE AI) EXl'LICAiSDOS IIÜS
MOTUS PIIOLATAE IIEFUTAWTUU.

Prima est Marshall Hall slalucntis ct acritcr pro-
pugnantis, interccdcrc systcma ncrveum cerebrale inier
ac sympathicum novum a se invenlum systema » e-WtVo-
motorimnquot; Auditis tamen atque examinatis rationibus,
quibus vir gloriolae suae cupidissimus islud suum sys-
Icma comprobare alque explicare conatus est, intclli-
gcmus mox illos, quos vocavit ncrvos »incidentes et
excitomoforiosquot; non solum gratis assumtos esse, et nul-
libi posse demonstrari ; sed etiam ad removendam difli-
cultatem ipsam quaestionis nihil eflicere, quum non
intelligatur qua ratione, quave lege nervi isti a nervis
reliquis différant vimque suam exerceant. Nam «vis
nervosa Ifalleriquot; de qua loquitur, primo quidem praeter
nomen nihil habet, et deinde non ostendilur, quanam
libcrtate aut necessitate isla vis in his maxime nervis
ila agere possit aut debeat. Id saltcm mihi non licuit
intelligere, quamvis quaercnti animum et spem magno-
pere incilasset doct. L. C. E. C. Fock, quum in prae-
fatione ejus ad versionem vcrnaculam operis Marshall
Hall rgt;Het zenuwstelsel en deszelfs ziektenquot; haec legis-

n

sein:.... »immers die oiildekkingcn bepalen zich niet
slechls tol afzonderlijke daadzaken, maar zij looncnaan,
op welke wijze, en in welke riglingen het beginsel der
werkzaamheid in hclzelve, de vis nervosa van Ilaller,
werkt, en vinden hare toepassingen in de physiologische
verschijnselen zoowel als in de pathologie en de therapie.quot;

Quam ob rem juval hic praecipuos quosdam locos ex
ipso opere Marshall Hall transcribcre ac nolare, ul
quisque legens de acquilale accurata logices, qua auctor
raliocinatus est, judicare ipse possit. Ita autem in prae-
falionc sua pag. XX et scq habet. »Daarenboven wal
de zaak zelve aangaat, of het cerebraal-, en het ei-
genlijke spinaal-slelsel (ofschoon in dezelfde hulsels be-
val) anatomisch ge.scheidcn zijn, zoo geloof ik dal proef-
nemingen cn waarnemingen aan het ziekbed zulks onbe-
iwislbaar bewezen hebben. (?!) Dc hersenen zijn het mid-
denpunt van het eene stelsel, het eigenlijke ruggemerg
is het middenpunt van het andere stelsel.' Men neme
de eerste weg, cn het gevoel cn de wil verdwijnen,
terwijl de redcxwerkingen l)lijven heslaan. Men neme
het laatste weg, cn ook deze werkingen houden op.
Zijn de gevolgtrekkingen die men uit deze daadzaken
moet afleiden, niet zoo helder als dc dag?quot;

(Liceat hic animadvertcre, non agi jam dc iis, ad quae
concludi oporteat, sed de iis, ad quae auctor conclusil.
Videlur enim in his cl in lola sua rcliquia argumen-
lalione peccasse contra rcgulam syllogislieam:

-Latius liunc (terminum) quam pracmissac conclusio non vult.quot;

Scilicet ex co, quod sublato encephalo, auferunlur
cliam voluntas el sensus \ molus vero reflexi, quamdiu
persistit medulla spinalis, excilari queunt, non sequi-

liir, inolus islos aliis ncrvis cxcilari ac conduci, quam
quibus, dum cnccphalum adcral, cxcilabanlur cl con-
duccbantur, sed lanlum, cos sine sensu excilari et sine
voluntate conduci.)

»Ten opzigle der vcrrigling, ita enim pergit, welke
beslaan blijft, wanneer dc invloed der hersenen ver-
nietigd is, is het een zeer belangrijk vraagpunt, langs
welke wegen namelijk die vcrrigling werkt. Wanneer
dc hersenen het hoofdmiddenpunt van het stelsel der
herscn-zenuwen zijn, cn wanneer, dat middenpunt weg-
genomen zijnde, eene andere vcrrigling beslaan blijft;
moet er dan niet een ander stelsel, eene andere soort
van zenuwen zijn, die dc wegen daarstcllen, waarlangs
dc werking van dat stelsel zich kan uilen (vide nolam
praecedenlcm) ?

»Zijn deze physiologische daadzaken niet voldoende,
om te bewijzen, dat die twee stelsels anatomisch ge-
scheiden zijn? reeds van liet oogenblik, dat ik mijne
nasporingen begon, was ik naar aanleiding dezer daad-
zaken van gevoelen, dat er cen stelsel van incident-
en van re/lex-zenuiven moest beslaan, welke van de
herscnzenuwcn, dit is, van de zenuwen van gevoel cn
van willekeurige beweging, zoo moesten verschillen,
als haar middenpunt, (het eigenlijke ruggemerg) van
dc hersenen verschiltquot;____

»Bij dc gewervelde dieren bestaat dus het gcheclc
ruggemerg uit iwee gedeelten, die inderdaad zoo innig
mcl elkander vercenigd zijn, dat zij door den ontleed-
kundige niet tjemalclcelijk (melius forte dixisset nun-
quam {afzonderlijk kunnen daarqesteld ivorden, en wel-
ligt alleen door phijsiologisc/ic proefnemingen en patho-

logische waarnemingen te onderscheiden zijn. Hel ecnc
is (le zich in hel wervcliianaal bevindende streng van
gevoel en willekeurige bewegingszenuwen; de eerste be-
geven zich naar hun gezamenlijk middenpunt, de her-
senen, de laatste ontspringen in dat middenpunt. Het
andere, hetwelk men hel eigenlijke ruggemerg kan noe-
men, onderscheidt zich daardoor, dat het excito-molo-
risch is (?) cn de as daarstelt van een afzonderlijk
stelsel van opwekkings- (excitorische) en bewegings {mo-
torische, of ejccilo-molorischG) zenuwen, welke as in het
algemeen, doch vermoedelijk niet zonder uitzondering,
met hovengenoemden streng vereenigd is.quot;

Ad haec id tantum adnotasse sulhciat: aliud esse
functioncs alicujus partis, aliud vias, per quas quasi
duclae functioncs islae propaganlur. Etiamsi enim im-
pedita et destructa cum cerebro voluntatis funclione,
alia, quam ille appellat functionem motuum re/le.vorutn,
functio persislcre videatur, propterea tamen concludcre
nondum licet, hancce functionem alia via propagari aut
cieri, quam qua propagahalur functio volunlatis, nisi
ante demonstratum fuerit, esse revera talem aliam viam.
()uod quidem eo magis eliam hic poslulari posse vide-
tur, quod cx ipsis motibus reßexis nullatcnus manifestum
fit, cos alia fieri via, quam qui a voluntate inlendunlur
motus, quum ipsi molus non natura, sed tantum modo
dilïcrant; scilicet hi cum ordinc fiunt ac rcgula,(quod
est intclligcnliae et voluntatis), illi sine ordine cl sine

1) Hoc iiou ita vclim intelligi, quasi motus rcflcxi fièrent sine ullo
online; vidimus enim supra cos fieri saepo quodammodo prudenter et
ad fines ccrtos acommodatos, sed volui tantum diccre, cos non fieri
CO ordinc, ([ui Uberc eligitur, aut cui liberc obtcinperatur. Etenim
in motibus voluntariis, non nisi cx excrcitii defectu plures, quam quac
jubentur, partes movcntur, dum in motibus rcflcxis nioventur non

as

regula. Alque hic quidem aliam ellam diflicullalem ol-
fendimus, quam Marshall Hull nuntjuam supcrabit,
(juaque lola ejus hypothesis irrita reddilur, nimirum
quomodo fia(,, ul non impcdito voluntatis imperio motus
reflexi non fiant, aut' cur saltcm ad tempus motus isli
contincri queant. Quod idem jam animadvertit Cl.
C. Ludwig ').

»Hiernach ist es nicht nölhig noch darauf aufmerk-
sam zu machen, dass diese Hypothese cs geradezu
unmöglich macht zu erläuteren, warum unter dem
quot;NVillenseinnuss die Reflexe nicht erfolgen, warum eine
stetige sensible Erregung eine variable motorische be-
werkstelligt und endlich warum auf eine beschränkte
Erregung nicht jedesmal, sondern nur unter ganz
gewissen Bedingungen eine allgemeine Bewegung er-
folgt.quot;

Quid si deinde it XXIV cogitur ipse confitcri: »Doch
al is het twijfdachtig of er een afzonderlijk anatomisch
gedeelte voor het cxcito-motorischc stelsel oj) zich zelve
bestaat, hel is nogtans volkomen duidelijk (!?) dal het
met het andere stelsel vereenigd beslaat en een afzon-
derlijke physiologic, pathologie en therapie bezit.quot;?

solum musculi ii, qui v. g. ad saltura ncccssarii sunt, sed etiam alii
in aliis partibus, qui ad saltum niliil facere videantur. Verbo ex mo-
tibus reflexis elucet quidem ordo et lex, scd lex et ordo necessarius
et quasi praest-abilitus, ex motibus vcro voluntariis ordo idem ct lex,
scd quo libera voluntas pro arbitrio suo utitur. Exemplo machinao aut
horologii hacc puto posse illustrari. Quemadmodum enim horologio
certis intervallis horac pulsantur ct indice indicantur, quamdiu pon-
dcribus suis et elatere, tamquam moderatoribus, rcgitur; scd omissis
intervallis horae continuo sequentes pulsantur, indexque per omnes
continuo numéros gyro peragitur, si elater frungitur: sic existimo
ctiam fieri motus istos rcflexos in machina animali (corpus enim est
machina), quando clatcr ille, quo rcgitur, cum cerebro ablatus est.

1) Lehrbuch der I'liysiologie des Menschen, p. HS.

Miranda sane esl clarissimi viri scnlcnliae Icnacilas,
qua, postquam haec confessus esl, pergit lamcn el rc-
pctit pag. 2 : »Ik geloof genoegzaam bewezen te hch])en
(vide superiora), dat het juister of liever dat hel nood-
zakelijk is, eene andere onderafaccling van het zenuw-
stelsel aan te nemen. Beschouwt men het Cerebraal
of Cerebro-Spi7iaal-gcdec\lc van het zenuwstelsel als de
organische zitplaals der ziel — van gevoel, perceptie,
oordeel cn wil — cn het zcnuwknoopgedeclle als lt;le
bron der betcegingen der inwendige spierachtige organen
van voeding, afscheiding, enz. dan is het duidelijk (?),
dat cr tusschen die twee afdcclingen van het zenuw-
stelsel , een middenstelsel moet bestaan, hetwelk vroeger
niet gekend was, te welen: dat voor alle verri(jtingen
van ingestie en egeslie, van exclusie, retentie, expulsie

enz....... Ik heb hel, voor hel tegenwoordige, om des-

zelfs organische zitplaats en om de eenvormigheid van
deszelfs wijze van werking, hel eigenlijke Spinaal- en
excitomotorische stelsel genoemd.quot;

Scilicet omnes illae functiones ingeslionis el egcsti-
onis, exclusionis, retentionis, expulsionis etc. fmnl in-
ternis iis organis motu praeditis, quibus fit nulritio,
secrelio etc., quibusquc ipse auctor dicit praeessc
systema sympathicum, et lamcn vult iisdem eliam
praeessc illud syslema hucusque ignotum. Nam syslema
sympathicum el ncrvis ceicbralibus cl spinalihus uhiquc
conjungi, ab iisque eliam sorliri lila, non potuit hic
innui, quum res sil esselque nolissima.

Pariter p. bO ex co, quod, secla medulla spinali
inter membrum, quod movebalur el locum, qui irri-
labatur, continuo molus sistebanlur, slalim conclusil:
«Die bewegingen en die physiologische verriglingen

haiKjeu dus af cuu een ufzondeiiijk stelsel van incident-
zenuwen, het ruggemerg en rejlex-senuwen, icelke alle
dat bijzondere kenmerk hebben, dat zij met de vis
nervosa begaafd zijn.quot; Et pag. Si quasi inquietus ct
sibi ipse diflidcns, quaerit: »Kan ik niet verklaren,
lt;lat dit de zuivere uitdrukking van daadzaken en vrij
van hypothesen is? Immers ik spreek niet van vezelen
of van draden, (quid ergo sunt isti nervi ?) omtrent
welke men zooveel getwist heeft, cn nog zooveel on-
zekerheid bestaat, maar van eene werking in zenu-
wen, die men beide duidelijk zien kan.quot; (Etiam islos
nervos excitomorios?)

»Deze incidentzenuw, die wij alzoo hebben aange-
toond (?) is slechts eene zenuw van een geheel stelsel
van incident-zenuwen; hetwelk eveneens de uitdrukking
van daadzaken, eveneens vrij van hypothetische beschou-
wingen isquot; etc. Vcpum fcstinatione opus est; nimium
jam his fallaciis immoratus sum, et cx dictis abundc
poterit patere, 'quantopere oblitus sit Marshall Hall
sententiarum Ilerschelii, quas operi suo praescripsit:
» Wij moeten nimmer vergeten, dat het onderwerp onzer

1) Equidem concedo, licere concludere ex effcctu ad causam, sed
nou ad causam qualemcunque. Si concluditur ex effcctu aJ causam,
concludatur ad causam justam oportet, et si agitur de causa materiali
sensibus obvift, quemadmodum hic, dum ex motibus reflexisad nervos
excitomotorios et reflectentes concluditur, indicetur et demonstretur
etiam ista causa necessc est. Undo patet etiam quid sit respondendum,
si quis forte put.aret, posse hoe idem argumentum etiam retorqueri
in spiritualistas, tencntes et profitentes, esse in homine animam ra-
tionalem, immaterialem, immortalem, propterea, quod homo cogitat
ac vult. Ingons enim disparitas est, quum anima hoe ipso, qnod
cogitat ct vult, etiam ostenditur esse immaterialis et simplex, ac
propterea sensibus non posse percipi ncc vel sub mieroscopio videri;
nervi vero, utpote materiales, sint sensibus obvii, et saltem armatis
oculis spectabiles.

nasporingen beginselen en niel verschijnselen,-wellen
cn niet afzonderlijke, van elkander onafhankelijke daad-
zaken zijn.quot; Et: » Deze nieuwe onderzoekingen zullen.....

ook de opmerkzaamheid der waarnemers opwekken cn
haar tevens langs den juisten weg, zonder welke alle
waarneming verloren arbeid is, leiden, door aan te
wijzen, wat aangenomen moet worden.quot; Quisque enim
ex iis, quae ex islo opere retuli, facile perspiciet, to-
tam viri argumentationcm laborare claudicantcm misera
pclitione principii, et ut rccte adnotat D' J. Wallach,
qui opus hoe gcrmanice cdidit, pag. GI. »Dass ein
Hauptfehler in des Verfassers Lehre die Inconscqucnz
ist, mit der er sensitive und motorische Nerven unter-
scheidet und wieder zusammenwirft. Von hier aus
entspringen mancherlei Irrungen.quot; Quare hoc systc-
ma, quod non est ratione inventum; sed phanlasia cflic-
tum, quia gratis assumptum est, etiam gratis rcjicitur.

Altera deinde sententia est eorem, qui uti E. Pjlu-
ger^), ridcntes et rejicientes animam rationalem, im-
materialem atque immorlalem, quasi «Deum ex ma-
chinaquot;, quia ipsi ulique nimis wvàicvxtAcs, «ea quae sunt
spiritus non sapiunt, assumpscre ficlam sibi aliam
animam, quae rcsideat in medulla .spinali. Propterea
enim quod inter motus reßexos, eliam cos, qui in
animalibus capite plexis arte excilari possunt, obser-
vantur multi, qui quasi ad voluntatis imperium com-
posili ct ad fincm certum accommodati licri vidcanlur,
imaginati sibi sunt, etiam in medulla spinali esse in-
tellcclum ct voluntatem, seu polius inlellcclum et vo-
luntatem esse tantum effectus dynamicos, qui ex varia

1) Die scnsorischen Functionen des Rückenmarks, C. II, III.

ct multifornii coinposilione ct conccnlu forluilo vis
ncrvcac résultent '), fere queniadniodunfi indicatie ho-
rarum in horologio fit compositionc et physico concursu
rotularum. Quum cnim anima a sapicntissimis quibusque
in cerebro reponatur, uli jam ipse intellexit Galenus di-
cens : T^v Mytarocijv ■^f^ijv olt;XfTv èv èyxsCpdXu xpxiiv ttmcsut;,
quumquc lamcn, abscisso capite, in molibus aliquid in-
tclleclus videatur remanerc ; fas sibi pulavere isli animae
negandae, quia (ct rectc quidem) pugnare videtur,
scindi aut dividi animam.

Quod si dieeretur isla anima, quam in medulla spi-
nali rcponunt, ipsa esse anima immalcrialis ct im-
morlalis, qua fit, ut homo bcsliis superior non solum
sentiat, quae ipsum circumdant corpora, fcralurque non
pariier ac brulum animal nisu inslinclivo ad amandum
et volendum lanlum ca, quae scnsibus arrideant; sed
ut sentiat ac sapiat etiam maxime altiora illa pulchra,
jusla, honesta, velilque libere ea, quae intellexit sibi
fore bona: non esset uliquc, quod adeo obnilcrcr,
sallcm hoc loco cl in hac re; scilicet quum, nihil de-
rogantes cxccllcntissimae animae naturae, solam ejus
scdem cx ccrcbro vel medulla oblongata ad medullam
spinalem Iranslulissent, quamvis uliquc non iulellige-
relur, cur ila sede sua movealur anima, cum tamen
ad ipsam diflicullalcm, ob quam moverelur, scdcs ipsa

1) Do usu part. L. IX, c. 4. — Quare etiam pro notionc annto-
raica, quae tum valebat, nervös quidem cerebrales dixit esse sensitivos,
spinales vero motoriot (ibid. L. XVI, c. 2, seq.). Item etiam Pytha-
goras docuit vires sentiendi Pfêfit et vires intelligendi (müc) esse in
cerebro. {Diog. Laert L. VIII, 30.) Plato vero in Phaedone. 48. ita
habet: ó Si èyxJpaXót ècTU ô -rrèf cùaâvîaeit ■jrafs'xaquot;' tûô kxoùtiv, xcù à^àv,
xal óolt;f,pcci've7^ai. Sic etiam juxta eundem Platonem (Tim. 483) caput
jam ipsa forma sua dicitur esse imago universi, quia in capite ha-
bitat omnia regens animus (foi'f).

nihil l'aceic vidcaluv. At vcro propterea isli inaleria-
lislac hacc niachinanlur, (sed somnianles ac délirantes),
([uod sibi cl aliis optant posse persuadcre, cum corpore
eliam mori animam, scilicet, ul edamus et bibamus ;
alqui ideo hanc funestissimam sententiam censui esse
impugnandam, quod hominem brûlis aequiparanles ,
malunl vicias darc manus animae maleriali, spinali,
dynamicae, fictae, quae pariler ac vis isla nervosa
Ualleri praeter nomen nihil habel, quam sentire ac
sapere ul dccel. Ante me aulcm jam impugnans scrip-
sit vel ipse Rousseau: »Qu'on me montre un autre ani-
mal sur la te'rre qui sache faire usage du feu et qui
sache admirer le soleil. Quoi! je puis observer, con-
naître les êtres et leurs rapports ; je puis sentir ce que
cest qu'ordre, beauté, vertu; je puis contempler Vuni-
vers, m'élever à la main qui le gouverne ; je puis aimer
le bien, le faire et je xME comi'aueuais aux betes ? Aine
abjecte, cest ta triste philosophie qui te rend semblable
à elles; ou plutôt tu veux en vain f avilir. Ton génie
dépose contre tes principes, ton coeur bienfaisant dément
la doctrine, et l'abus même de tes facultés prouve leur
excellence en dépit de toi.quot;

Sed non animadverlere videntur isli, praeter alia

1) Ita enim Broussais (Ephem. n® 2). «L's fonctions du cerveau
produisent C intelligence.'quot;'' Et : C est le système nerveux, qui perçoit,
sent, raisonne, veut, prévoit etc.... les phénomènes intellectuels sont
aussi le résultat de faction d'une matière nerveuse.... Nam.... la ma-
tière nerveuse, dans un certain état, produit par son action tous les
phénomènes intellectuels chez les animaux aussi bien que chez Vhommc.
(Vid. Prop, de pathologie). Et jam ante ipsnm dixerat Diderot:
«qu'un chien ne diffère de C homme que par V habitquot; et repetit Brous-
sais: (Cours dc phrénol., pag. .'594.) «Il est temps défaire disparaître
le mur d'airain que les métaphysiciens ont élevé entre l'homme et les
animaux. Quo quid magis absurde, quidve impmlentius potest dici?

iiiuUa, quae negicxcre, couiparalioncin horologii nequa-
quam hic possc valere, quum quae fit in horologio
indicatie liorarum, fiat neressario; motus vero in ho-
minis corpore ad liberum voluntatis arbitrium. Deinde,
quis adeo stultus est, ut non intclligat, quantumvis
exactissime horologio indicentur horae, non lamen prop-
terea debere aut posse dici horologium iulclligcns, scd
inlelligcnlem cum, qui fccil, arlificem?

At vero etiamsi anima isla spinalis exislerol, menie
lamen vel ipsorum suorum crcalorum nihil essclaliud,
nec esse posset, quam ad sxamnmm vis quaedam rcsul-
tans vis vero rcsultans in se est nihil, quum non sit
ex duabus tribusve progcnita tertia, quartave singu-
laris , scd tantum ex compositionc priorum dircciione
variarum circcla, et quidem ita cfi'ccla, ut vi ac di-
rcciione suarum componcnlium cffeclu agat media,
clficiatquc praeter «uas componcnlcs nihil. Si ergo, fa-
lentibus , ipsis matcrialislis non in ipsa vi nervea est in-
tcllectus, non polest ctiam esse in ejus resultante,
quum vis rcsultans a sua componenlc non différât nisi
dircciione, et direclio, quia est accidens rei, nou mulei
essentiam rei.

Praeterea aulem, ut talis anima tanquam vis rcsul-
tans jure assumerctur, ostcndcndum forel, quacnani
sint ejus componenles ct quaenam componcnlium inter
se conjunctio, ut reliqua absurda multa el fulilia millam.
Sed non viderc videntur isti, quantopere hallucinenlur,
verlcnlcs scse continuo circulo pctitionis principii, quum
omne id, quod velinl tali niachinalionc probare, jam
probatum supponanl. Antequam enim vires istae possint
in unam resultare, neccsse est lege physices, ut ex uno
puncto exsiliant. vSed copiosc ct egregie hacc traclai

D' It. II. Lolze ') »Die Zusanuuenselzuiig der physischen
Bewegungen nach dein Parallelogramm der Kräfte isl
die verführerische Analogie, deren gewöhnlich elwas
ungenauer Ausdruck diese unerfüllbaren Hoffnungen zu
erregen pflegt. Zwei Bewegungen sollen eine drille nicht
minder einfache erzeugen, als sie selbst waren. Warum
also sollten nicht auch die innerlichen psychischcn Zu-
stände der einzelnen Nervenelemente, ihre Empfindun-
gen, (?) ihre Gefühle, (?) ihre Slrebungen, (?) in beständiger
Wechselwirkung mit ähnlichen Zuständen ihrer Nach-
barn bcgrifl'en, zuletzt den einfachen Strom eines Gc-
sammtbewusslscins erzeugen, der gleich einer resulti-
rendcn Bewegung uns stets den Schein der Einheit geben
müsste, obgleich er aus unendlich vielen Componenten
, erzeugt ist? Wir sagten oben, das der ungenaue Aus-
druck jenes physischen Geset zes solche Hoffnungen errege.
Das Parallclogranun der Kräfte sagt uns, dass zwei
Kräfte, auf einen nnd denselben Punkt einwirkend,
diesem Punkte eine mittlere einfache Bewegung erthci-
Icn. Von der Einheit dieses Punktes schtœi(jt jene Hy-
pothese....

» Gewiss liegt einer grossen Menge solcher Aussprüche
wirklich die leichtsinnige Unklarheit zu Grunde, als
könnten die Thäligkeitcn verschiedener Theile eine lie-
sullante hervorbringen, die nicht nur als Zustand irgend
eines oder mehrerer von diesen Theilcn selbst, sondern
als selbständiges Wesen dastände. Lassen wir jedoch dies
äusserste Missverständniss beiseil, und nehmen wie als
zugestanden an, dass aus der Verschmelzung n)chrerer
Thäligkeitcn nie von selbst ein neues Subjccl entstehe,

1) Mcdic. Psi/choloijie oder Physiologie der Seele, igt;. IG—18.

dein ihre llesullanle zukommt, dass diese viehnehr stets
an denselben Substraten haften müsse, von denen die
zusammensetzenden Bewegungen ausgingen, oder auf
die sie wirkten, so bleibt uns nur folgende Ansicht
der Sache übrig. Jedes Ncrvenclement wird auf eine
uns übrigens unbekannte Weise die inneren psychischen
Zustände, in die es durch irgend welche Heize versetzt
ist, auf seine näheren und entfernteren j\achbarn über-
tragen. Nach allen Analogien naturwissenschaftlicher
Anschauung müssen wir voraussetzen, dass auf die
(«rosse dieser iMilthcilung theils die V^erschiedenheit der
räumlichen Lage, theils der Grad der Engigkeit des
physiologischen Zusammenhangs der Elemente bedeu
tenden Einlluss haben wird. Wie eine Welle mit abneh-
mender Höhe sich über einen zunehmenden Wasserkreis
verbreitet, wird der jedem Klcment eigenthümliche
Erregungszusland sich den entfernteren nur in gerin-
gerem Grade millheilen und am Ende dieser ganzen
Zerstreuung wird jedes derselben sich in einem andern
Gcsammtzuslande innerer Erregungen befinden als jedes
andere. Dies wird wenigstens der Fall sein während
der kurzen Zeil, die bei der beständigen Abwechselung
der Eindrücke im Seelenleben jedem einzelnen zu seiner
ungestörten Verbreitung vergönnt ist, und die stets die
Herstellung eines vollkommen gleichartigen Zuslandcs
in allen einzelnen Ncrvenelemenlcn verhindern würde.
Diesem Ergcbniss wüsslcn wir nichts mehr liinzuzu-
fügcn; dass es weil entfernt ist, die Einheil eines IJe-

wusslseins zu begründen, leuchtct von selbst ein.....

»Man wird sich endlich auch entwöhnen, diese Ein-
heit in irgend einem ausgedehnten Massenelemente zu
suchcn und zugestclm, dass das Bewusstsein, welches

5

ia tier That cine Arl Kesullaiile aller Wirkungen ein-
zelner Organe ist, (scilicet catenas, quatenus actus
aniinae percipienlis sequitur impressionem in organis
sensuum faciam el per nervos ad animam perduclam,
non lamen quatenus ipse actus percipicndi esscl c/feclus
[resuUans) impressionis el mólus nervorum), doch diese
Uesullanle nur dann sein kann, wenn ein einfaches,
immaterielles Subject schon feststeht, auf wclches alle
die zusammenströmenden imd einander modificirenden
Wirkungen sich bezichen.quot;

Sed miltanuis absurda hacc; existere talis anima
omnino nequit, quum sit sibi ipsa contradictoria; esset
enim matcrialis, sed sensus aufugiens ct simplex, in-
lelligens, sed actionis suae ncsciens, volens, sed neces-
sitate acta, quum motus reflexi in ipsis eliam maleri-
alislis Hanl invilis.

Terlia demum sententia est eorum, qui explicanles
cl definienles molus re/lexos nimcupanl cos translalos,
sciliccl fieri eas Irauslalione transversa de nervis (sen-
silivis) in nervos motorics, ila lamen ul communicalio
horum nervorum nulla usquam possit indicari, nisi quae
fiat ipsa aflinitate lubulorum suorum seu ncurilemalc.
Quod tolidem fere verbis vir cetcroquin ingenii acu-
mine praestans C. Ludwig^) scripsit:.... »Sic (die Lei-
lung) kann sich von einem Uohr auf ein anderes ver-
breiten, so dass daim die Leitung durch die Scheiden
hindurch geschieht.quot; Et paulo infcrius: »Andernlheils
kann aber auch eine von beschränkten Stellen in das
Ilückenmark einlrelclcnde Erregung sich einem grossen
Theil desselben millheilcn, ohne dass wir eine Korn-

1) Lehrbuch der Thj-siologic des Menschen, I, p. 139.

inunikalion der Lumina der urspriimjlich und der se-
cundar erreijlen Röhren nachweisen oder auch nur
wahrscheinlich (? !) machen können. Wir sctscii also in
diesem Fall voraus, dass die Erregung einer Röhre die
Veranlassung zur Erregung der nchcnlicgenden gegeben
habe. Querleilung.quot; — Slalimque lanquam rem cer-
tissimam submitlit: »Diesen gegenseitig erregenden Ein-
fluss üben entschieden (?) die sensii)lcn auf motorische
Röhren; ein Gleiches vermuthet man zwischen moto-
rischen und motorischen, sensiblen und sensiblen, mo-
torischen und sensiblen.quot;

Jam vero si quacras argumenta, quibus hoc »ent-
schiedenquot; demonstrct, non habet alia, quam quae sunt
notissima e.\pcrimenta in animalibus capite plexis etc.
quibus utique dcmonstratur, fieri ac posse arte etiam
excitari tales motus; nullatenus vero fieri vcl excitari
translationc per vaginas nervorum sibi adjacentiuu).
Quare manifestum fit, totam hanc sententiam rcdire
ad sinipliccm nominum mutuationcm, mcramque hy-
[)Othesin, et quidem hypothcsin talem, quae rcpugnct
duabus primariis Physiologiac legibus, conductionis sci-
licet centripetae et centrifugae, quas tamen non potest
non agnoscere ipse etiam Cl. Lndwig, scribens: »Auf
die Gegenwart des ersten Falles, der sog. Längcnlei-
tung, schlicsscn wir, weil vom Willen aus ganz be-
schränkte Bewegungen ausgeführt werden können, und
weil ganz eng unigrenzte erregende Einwirkungen auf
empfindliche Flächcn ebenso beschränkte Empfindungen
erzeugen. Beides wäre unmöglich, wenn die Erregung
auf dem Wege von oder nach dem Hirne* nicht voll-
kommen isolirtc Bahnen fände.

Igitur si viae illae ncccssario sint .scjmictac (isolirle)-,

quin imo si scjunclio haec fiai ipsis parielibus, sive
vaginis nervorum, uli expcrimento comprobavit E. Du
Boîs-Reymond, quem ipse Ludivig in praeclaro suo operc
maximopere laudal, ct ab impugnalionibus in hanc
ipsam thesin acriter défendit (p. 121); si eliam eorum
communicatio possit nullibi demonstrari aut verosimilis
rcddi, ut ipse etiam conülclur Ltidtvtg, quonam, quaeso,
jure, quave raliocinii consequenlia polcrit dici, fieri
translalioncm per vaginas, sive parietes nervorum ?
Profeeto antequam tali scntenliac adhaeream, potius
consenlircm, nisi aliae id rationes vctarcnt, iis, quos
vocavit Ludwig, loco cit. p. 1 spiritus myslicos, dicens :
»Geister, die der Mystik zugewendet siyid, haben auch
sogleich als Zwischenglied eine besondere Rückcnmarks-
seele angenommen, die denn freilich etwas ganz anderes
.sein müsste, als die denkende und bewussle Ilirnseclc,
da durch deren Dazwischentreten gerade die Reflexe
gehemmt statt begünstigt werden.quot; At vero quae de
ista anima spinali mea sil opinio, cx supra diclis salis
existimo posse dijudicari.

CAPUT m.

MOTUS RKFLEXI EXPLICANTUR^^X EO, ÇUOD CORPUS
SIT AISIMAE INSTRÜMENTUM AUTOMATICUM.

Jam rcfutatis iis, quae hucusque ad explicaudos molus
rcflexos in medium erant prolatarestât, ul exponam
ca, quae ipse exacti raliocinii Iramitem proscquulus
inveni, quaeque ad rem lantam lamque ohscuram rite
inlelligcndam plurimum facere novumque haud sane
contcmnendum lumen affundere posse existimavi, Non
enim destruendi, sed exlruendi mens fuit.

Anle omnia verd in hisce disquisilionihus duo, quac
ccrlà expcrientià constant, rclincnda esse, ab iisquc
sinere duci me debere statui. Primum quidem : fieri
hos motus ope medullao spinalis, propterea quod vidi-
mus eos fieri atque excilari posse eliam in corpore
capite suo resecto, dummodo parles movendae irilegris
suis nervis cum medulla cohaereant, et quidem fieri
atque excitari eo facilius, quo perfectius cerebrum a
medulla spinali dissectione vel alia quacunque ratione
sejunctum fuerat. Allerum vero: posse quamdiu medulla
spinalis cum cerebro conjuncta est, homoque ynentis
compos ac voluntatis exercendae capax est, coerceri
saltem aliqualenus hos molus volunlatis imperio, etiamsi
praeter voluntatem fiant; fieri autem necessario, nulloque
modo posse impediri, ut primum volunlatis imperium,
quominus exerceafur, impeditum est. Quibus intcllcclis

jam statim promim mihi fuil suspicari do unionc ac
conimcrcio animam inlcv cl corpus, slaluique inter cas
res, quihus ad solvcndam lantam quaestionem utercr,
eliaui animam assumcndam, quemadmodum pracfixà
huic operi sententiù viri clarissimi Lotze jam volui in-
dicare dicentis: »Nur andeuten wollen wir hier, dass
eine vollständige meclMuischc Ansicht unter jene Ele-
mente, aus deren Zusammenwirken das Lehen hervor-
geht, auch die Secle mit aufnehmen muss.quot;

Attamen haec suspicabar tantum, nihil ccrli ausus
profcrrc. Scd considerans deinde motus rcspirationis,
sciliccl ubi singuli ac plures siuml nuisculi movcnlur,
dum dormimus pariler ac dun» vigiles sumus, dum
minime cogilamus non minus, quam dum mcnlc al-
icndimus, numcris alquc ordine ahsolutis; scd quos re-
tinere ctiam vcl incitare, minuere vcl augere pro lihilu
valemus; considerans eliam motus intestinorum, quae
movcnlur quidem sponle el constanter et convenienler,
sed quae initio ac fme suo ila quasi cuslodiunlur alquc
invigilanlur, ul, qui fiunl molus in sphincterihus ad
utramque exlremilalcm longissimi islius canalis, volun-
tatis imperio possint rcgi; cl dcnmm aninuun advertcns
ad illud gcnus moluum lolius corporis, quos inslinclivos
vocavi, Uli dum inopinanlcs subito gaudio cxullamus,
aul limore horrculcs resilimus ferae minaci facti ohvii,
aut in locum praecipitem proximi : admirahundus quidem
quod fiunl haec omnia tanto conccnlu et quasi prüden ti
impcranlis consilio, lamquc el tempori el fini accom-
modala ; mox banc mihi Ihesin statui esse prohandam :

«OUPL'S KSSE ÜUASI KGllEGUjM AllTOM.VTV'M , IN QUO MIKO , KT
I'EUFECTISSIMO AUTIFICIO OMNES AC SINGUI.AE PAIVTES ITA SINT
rUAUI'AUATAE, ATIJUE DlSl'OSITAE , l'T OJINES iM(tTHS FACII.I NIgt;

«OTIÜ COiNClTEiNTUl», CONCITATlyUE coxtineantl'u, modo adsit,
yri coxcitet, m0de15etlk ac contineat; CONCITENTUR VEllO
alii, ouasi spo.nte (rt«/0Hlt;ö/JC6'), quia cst niacliina vivciis,
[motas funcHoniim animalitim)-, alii veiio {voliinlarii et
involunturii sivc reflexi) aut ad voluntatis impeiuüm, aut,
quando scilicet praepedilo moderanlis intervenlu machina
sibi relicta omni inßuxui patet, praeteu et contiia vo-
I.uiNTATEM, IIOC tantum disciumine, ut qui fiunt motus 510-
deiuntis {(inimae) impeiuo, fiant ordine ac numeius cer-
tis , reliyui sine OUDINE piiokumpant caeco impetu.

Cogitabam mihi liaec fcrc, quemadmodum fieri no-
vimus in instrumento musico, in quo omnes soni quasi
Icnsi lacent, donec hulentis digilis soluli pulchcrrimo con-
cenlu rnisccri incipianl; scd, si impcrita manu, aliave vi
cacca tangunlur, tur])alo ordine conclamant. Vcl cliam
quemadmodum fit in machinis nostris vaporc actis, (piae
ipso motu suo ac cererilate sua adinoncnl cum, qui guhcr-
nal, quinam adilus vapori apcriendi, quique sccludcndi
sint, ne praecipiti, quo non vult, cursu suo fcratur.

Ilaquc in hacc tria maxime inquirendum mihi cs.sc
inlcliexi, nimirum ut indiccm dcmonstremque 1° lalcm
esse in corpore nervorum (scilicet in quibus constat
motus concilari) analomicam dispositioncm mutuamque
conjunclioncm ac dcpendenliam, ct quidem intra me
dullac spinalis Iractum, ut eû sola motuum ordo ac né-
cessitas inlclligatur ; 2° constare hominem necessario cor
pore animali malcriali, el anima spirituali intelligcnli,
posseque 5° animam, nihil vetanle divcrsissima, ut pu-
tant , natura, agere in corpus , cl vicissim corpus variis
mutationibus suis ctiam animam alliccrc. Candide lanien

1) i. e. sine eo online singulari, quem pi acnicilitamur; sed caeco im-
petu !ul eum oidinem universalem, qui in ipsis partibus praedispositus est.

profUeri liic non putlel, mc in his mcdilalionibus non
paruni adjulum al quasi directum fuisse iis, quae ante
me in eadem rc cxcogilaverat Mar s hall-Hall ^\icclc]m
raliociniis fallacibus, ut palet ex supra diclis, nequa
quam poluerim assenliri, ipsoque syslemale tolo coclo
ab eo dislem. Quemadmodum cnim Marshall-Hall opi-

nalus erat, deberc praeter nervos cerebro-spinales, sen-

sensilivos cl motorios, alios etiam esse, quos vocavil
incidentes et rcflexos, sive excito-motorios, sed qui cum
cerebro non conjuncti et ab animae inlluxu indepcndenles,
et cum reliquis ncrvis non cohaercnlcs, sed iis quasi
appositi, solis molibus reflexis inserviant; sic ego inlel-
lexi deberc eosdcm nervos sensitivos, sive cos, qui varias
suas mulaliones via rccta el conlinua ad animam inlcl
ligcnlcm cl volenlcm dcferunt, simul aliû aliquà, sed
hucusque ignolA vià, el antequam ad animae sedem
pcrtigerint, conjungi ncrvis moloriis, ila ul possint va-
rias suas commolioncs, dum ad animam rcferunlur,
eliam via sua dcllcclcre simul in nervos motorics, prae-
sertim si via ad cerebrum inlcrcepta sit, alque ila in
his citare eosdem molus, qui ccleroquin ab anima jubcri
soleant. Ideoque cogitavi dc nervorum nolorum alia alque
alia disposilione, qua, dum nervi scnsilivi cl molorii
non inlcrmisso Iraclu cum ccrcbro cohaerenl, eliam
invieem junganlur mulalionesque suas sibi (sc. scnsilivi
moloriis) dcferre possint. Nam hac sola ralione vide-
batur mihi intelligi posse, quomodo, qui molus Hunt
praclcr voluntatem, (musculis volunlariis), iidem eliam
a voluntate jubcri possint, et vicissim quomodo, qui
a voluntate jussi fiunt ordine cl ad finem praecogitalum
appositi, possint eliam fieri absque el contra voluntatem,
sed ulique, non tales, el ad quem finem volumus nos ;

sed sine ordine caeci, et ad quem linem ai) eo qui et
animam et corpus creavit et, ut jungerentur, condidit,
rati ac praedispositi sunt. Nam, ut cum Cicerone^)
dicam : » Iluud ergo, ul opinor erruvero, si a principe
investigandae veritatis, hujus disputationis principium
duxero.quot; Id enim certum est, Deum in omni scicntia
esse alpha ct omega, omniaque sicut a Deo fieri cocpta
sunt, ita cliam, ut intclligantur, a Deo incipi debere.
Non quidem quasi velim contendere, Deum semper et ne-
cessario e.sse primam veritatem, quae intellectu concipia-
lur distincte et explicite, et ex qua tanquam primo priuci-
pio reliquae deducantur; neque etiam, uti aliqui voluut,
in rebus philosophicis debere incipi aclu, ßdei; fides enim
in philosophia non valet nisi, ut praeluceat rationi in suis
invcstigationibus, quin imo fides ipsa ratione innititur,
ct sine ratione fides esse nequit; credimus enim qua-
tenus fidimus auctoritali, auctoritati autem non fidimus,
nisi quatenus eam certam ac veram c.sse cognovimus.
Sed id contendere volui, in re nulla unquam certo
aliquid nos posse scire, si, uti nostris temporibus saepe
magno scieutiae detrimento fit, incipiatur a principio,
quo Deus secluditur vel eontemnitur. Quidquid enim
cognosci potest, omne, uti ajunt, scienliao ohjectum,
vel refertur ad res hujus mundi aspcctabilis, vel est
Deus ipse explicite aut saltcm implicite perceptus. Ni-
mirum omnes nostrae ideae ad quatuor haec genera
reduci possunt: 1° ad ideas, quas dicimus sensuales^
quarum objectum sunt res scnsibus perccptae, 2quot; ad

1)nbsp;De natur. Deor. lib. II, cap. XXI.

2)nbsp;Conf. Plaionem, (Crat. 39quot; scq.) diccntem, si vera rerum nomina

velimus scire, a diis esse incipiendum: ^Af ijvv (fixator cmh d-ei,» apyjc^ai,
ffxoTTOUfuVol'f TT^' 7roT(? «'jTo TO ofcf« (//' -quot;^eu/ 6igt;dii'(nbsp;■

ideas abslractas, vcl tjcnericas, (juac, ulul subjcclivac,
habcanl suain objectivilalem in rebus, a quil)us sunt
abslractac; 3° ad ideas facliiias, pluintasticas, quas
memoriae ac phanlasiae ope concipimus compositas se-
cundum eas res, quas ante pcrcepcramus, et quarum
origo atque objectum ideo ctiam nccessario in iis ipsis
rebus rcponcndum esl, A' demum eas ideas, quae omni
sensuali pcrccplionc priores et mcnli quasi inhaercntcs
ac connatae (non tamen ita connatae, ut sint ipsa mens,
sed quae ita innncdiatc vi ipsius rationalitatis percipi-
untur, ut mcnli semper praescnlcs tanquam lumina prae-
luceant), sint ci lex ac regula in cacleris rebus deju-
dicaudis, qualcs ideae sunt: rav esse, (ron hol zijn) veui,
BONi, PüLCiini, JusTi, noNESTi, quae omnes nullo modo
sensuum ope nobis vcniunt, scd quae lanlum occasione
alicujus scnsalionis magis distinclac cl clarae percipi-
unlur. Elenim si de re praedicamus esse, verum, jml-
chrutn etc., non judicamus illud esse, verum, pulchrum
ex ipsa ca re, quum, antequam^) quid dc re judicc-

1) Hoc sentions Plato opinatus est, animas c statu quodam priori,
quo Deum immediate intuitae essent, in terram relegatas ac corpori-
Ims tanquam carceribus inclusas, nihil addiscere, scd omnia quasi
reminisccndo scire, ita ut homo omnia possit invenire, dummodo r/-
rilittrlet constanter quaerat: TaXXa 'tixvtx cthiiv àm'Feh èk» ti: à/lt;fpeîo(
»l'.x^inbsp;fgt;!TÓi»- 10 yàp ^yireir äfx xai tonbsp;àvci^iv^JK ogt;.ov

ffftlt;V. (Men.'81). In Phaedone (75) vcro ita habet : n^ô toiquot; à'fa affauS-ju

rfiii't^'ôpM xai'«xouew'xlu '^raXXa aiffS-aVeuS-oi Ttix«'quot;'nbsp;fi\ojgt;6Tlt;ti

Pir/JT^W «ÙTOÛ TOij'/irói;';nbsp;ta È* tûvnbsp;hx

èiceiffe afolatu, Sri 'Xfo^Vß'.irM f.ugt; vrdvTsc Totaotct evM oiov ixelvo, isTi Ji
aÙTOÛ (paiiXrftepa. 'Avayxij è* tu» lt;71 pücifrßsvcüv, ûnbsp;O-'XCL^r yen-

ßttoi eùd-ù{ iapü/xéi Tf xoj ij'xot'oAte/*«/ tàc «XX'dtfnbsp;i ■^«ïf /^f.

quot;E/w lt;ƒ«' 7«, ^x/xsf, irfà TOI'TSW T);V TOÔ (Vcu tWTijfti!» fi^'P^'*'- fi^'. .gt;Ufiy
y(*é3»ai ètfx, «if è'o/xe», ktxyx^ yfftit aÙTijV mfb tcü yuéjâm Jxogt;T(f iye-
,(gt;fxe»a, yi'TruTafii»« xa} fi/)!r yersff»M xal eù»ù( ■ywo'/iMO/ où ^loVoir tÔ /ffo»

mus aut praeiliccmus, id scire nccesse sit, alque igilur
eliam antequam praedicemus, to esse, puichrum, verum,
nccesse sit, scire aliquo modo, quid sit esse, verum
puichrum. Jam vero objcclum quarli luijus generis J
idearum est ipsum absolutum

esse Dei, vertssimi, pul-i
cherrimi, justissimi. Objcclum cnim illud est esse
plenissimtirn perfectissimum, nullis limitibus finituvi ,'^
est immutabile, est aeternum, est unum.nbsp;T i

Est plenissitnum et perfectissimum, quia quâ norma,
secundum quam omnia, quae sunt, judicanlur, debet
necessario cliam omnia conlinere'); est nullis limitii^i
bus finitum, quia, si essct finilum, posset saltcm all-
quid cogitari, quod non secundum hanc normam pos-
sit judicari; est immutabile, quia quâ infinitum, esti
cliam simpUciter seu sine accidente-, si autem est sim-
plicHer, est eliam immutabile, quia quae mulanlur, i
lanlum in accidentihiis suis mularijpossunt; est aeter-

xal TO fiel^ov ¹»lt; to e)\X-rTov, k'KXa xaj ^vß-Trctyra t« ToictÜTt' cv -yctf wef«
Toü incv rvf Ó \6yoc yit^ii» ftäXXöi» ti jj* xa} •jcifn uvtov tou xäAAov
KXf Sticciiov icxi itrtov ax), OTcep A/yw, rrefi UTrcLvTm, oJ^
êttia-^px'yi^óf.ceSx tsSto S 'édTtv, xal iv TaU ifOK-^atau èfUTÜvrt;
xai i* Tcilt ämxpi'ieaiv k'rtoxpuößevui, aate ärayxaiov eivai ^ Tovroiy
ä.'TtdvT'^ Tctf è'Xmiji.tat Trfp roü yeJss^M elXy^pïyM,

l) Ciivciit autem quis Iioc ita intcllisat, quasi volim dicere, omnia
quae in hoc mundo videntur, esse Deum; pantheistarum enira ista
sunt somnia.— Ites quidem istae, quatenus sunt matcriales, mutabi-
Ics et üiütae, seu, uti philosophi dicunt, formaliter, non sunt Dcus,
ncc in Deo continentur; sed continentur cssentialiter. Essentiao cnim
rerum sunt ideae rerum ct bao iJeae, sou idealia quao vocant, sunt
in iutcllectu divino. l'orro sicut id, quod est in rebus materiale,
finitum ct mutabile, non est positivum quid, seu pcrfectio; sed ne-
gativura et ultcrioris perfectionis negatio, sie ncquc in Deo id potest
esse. — Sed indicare haec tantum potui pro seopo ct angustis li-
mitibus liujus dissertationis; alio loco tractare copiosius et invictc
probare conabor, quura lias philosopliicas quaestioncs cx instituto dis-
putarc licebit.

num, quia si non csscl aclcrnuni, csscl vel ex alio
orluni vel ab alio factum; quod autem üicluui est aut
ortum ex alio, id co ipso non est plcuissimum et perfcc-
tissimum, neque infinitum ; —est demum unum, quia
quod est, id cliam verum, lA bonum, u\ pukhrum, id
honestum, uXjustum est '). Igilur ctiam objcclivilas harum
hujus quarli generis idearum in ipso esse Dei repo-
ncnda est, qui Dcus, utique Dens absco7ulitns, \nhi\s
ideis quasi forma atque imagine intelligibili rationali
menti nostrae est semper pracscntissimus, sivc, ut su-
pra dixi, objectum harum idearum est Dcus Ipse saltem
implicite perceptus

Neque enim quis putct istas ideas esse ideas gcuc-
ricas. Idcae enim gencricae sunt ideae abstractae, quae,
antcquam potucrint abstrahi, debucrunl cognosci in
individuis , ct in individuis judicari praedicariquc se-
cundum normam pracluccntem.

Jam idem hoc argumentum, quod valuil in quarto

hoc geiicrc ulcarum iioslraniin, cliaiii valet in primo,
secundo et tertio genere idcarun), quarum ol)jcclivilalcm
ostendi esse in rcl)us scnsii)ilil)us hujus mundi aspec-
lal)ilis. Sed non ulique eo sensu, quo res hae mundanae
in doctrina pantlicislica, (sive panthcisnms iste sit rc-
alis, sive idcalis) doccntur esse ipsam Dci substantiam;
vcl uli nuperrime professer M. da Amorie v. d. Hoeven
in suis dcclamalionibus «de historia Philosophiaequot; (puta
suae) in Felix Meiutis Amslclodami habitis dixit: »de
buitenkant van do Godheidquot;; sed eo sensu, ut osteu-
dalur, etiam de his rebus mundanis, fmilis, sensihus
oI)viis nihil posse scienlifice dispulari, quod sanae menti
conveniat, nisi co lumine illustrantur, quo, quemad-
modum lumine physico oculis nostris fiunt spectahilcs,
sic menti fiunt intclligibiles; aut nisi eo utamur prin-
cipio, eoque alphabclo, in quo Dcus est A ct xi.

Etenim onines illae ideae, et sensuales, et abslractae,
ct fictitiae sive phantaslicae sunt idcac negativae, i. e.
talcs, quae negalionem aliquam includant. Nam omnes
islae res sunt finilae ac limitibus circumscriplac, ide-
oque etiam earum conceplus necessario sunt finili, ne-
galivi, i. c, quamquam concipiuntur etites, verae, pul-
chrae, tamen concipiuntur tamquam talcs, in quibus
non sit omne esse, omne verwn, omne pulchrnm*)'.

1) Eodem fere modo latiocinatur Cl. A. M. in opcro: «De la per-
fectibilité humaineliv. I. Chap. 8 : »Tout, au dedans ct dehors do
«nous-mêmes, rappelle notre intelligence h Dieu, dès qu'elle veut
»réfléchir dans le silence des passions. Elle découvre partout Timper-

»fection, c'est-à-dire, une sorte d'alliage d'être ct dc néant..... Elle

»verra que, si elle juge les créatures imparfaites, c est ququot; elle a Vidée
«du parfait; car l'idée du moins suppose la connaissance du/j^u.ç. Ré-
«fléchissant ensuite à l'amour qu'excite cn elle la présencc da bien ,
»clic reliera cet amour sur le dét,'ré d'être qu'elle observera dans

scd quae sinl lanlum vcrac, pulchrac sub quodam rc-
spcclu cl formû fmilà. Jam vero omnis negalio neccssario
cliam supponil nolioncm ejus, cujus csl negalio; nam
negare id, quod non cognoscilur, faluum csl. Ergo
idcac, scu conccplus rerum hujus mundi adspcclabilis,
quos, judicamus enfes, voras, bonas, piUchras neccssario
supponunl ad id ipsum judicium formandum, aliud
esse, aliud, verum, bonum, pulchrum, quod flnilum
ac limilalum non sil, scd quod sit absoluhm cl in-
fMiilum, cujusquc nolio ralioni noslrac pracscnlissima
sil ei quasi lypus cl norma ct lumen, ut reliqua finita
ac relativa dijudicemus.

Ilacc jam quoad ipsas ideas el cognilioncs nostras
universim. Verum enim vero scicntiae quum sil re-
rum investigare causas, ctiam, ut dc rebus scicnlificc
dispulemus, neccsse videtur inquircre, res ipsae undo
sinl, quid sint, cl cur sint. Quapröplcr cliam id semper
salcgcrunt omnes omnium temporum alquc aclatum
philosophi, ul inquircrent in originem, naturam el leges
hujus umndi. Scd in quasnam insanias abierint saepe
isti, quihusquc fallaciis dccepti fuerint, nemo, qui eorum
libros legit, ignorai; ila ut reclc quidem Cicero^:

«chaque chose. Elle aimera toutes les créatures, puisque toutes ren-
,ferment quelque bien; mais elle aimera le Créateur par-dessus tout,
«parce que seul il possède plus de perfection que tout l'univers ; ct
«pour que les affcctions du coeur soient pivrfaitemcnt en harmonie
«avec les vues de l'esprit, elle n'aimera tout qu'en Dieu et que pour
«Dieu, puisque tout n'existe que par Lui, cn Lui et pour iiu'.quot;

1)nbsp;l'raeclare ad hanc rem Plato (Phaedo 7G): Ei aiîv htty â S^pvx-
KoiVquot; quot;Ei, KxXov TE xxi àyxi'bv xxl Ttxtrx h TCixvTyi oi/a-ia,
xxl i^l TXVTV^V TX èx tSv xïtr^heuv TrdvTX xvxCpéçofisv,
ùiraVj^otiffa* 'Xforepcy àyeJfi'jKovTil gt;|VeTtgt;J!w OL'Cctv, Kxl TXVTX SKCIV^
S7rBlKXl^0(i£V, àvayxjÙD», ouTUf âcAtp XM xavrct hit'.

2)nbsp;De divinat, lib. II.

»iVe.scio, inquit, quomodo nihil tum absurde dici po-
lest , quod non dicatur ab aliquo philosophorntnquot;, ct sa-
picnlcr vel ipse Bayle , pielale sua sane minime su-
spectus: »II faut, pour bien raisonner sur la produc-
tion, considérer Dieu comme l'auteur de la matière et
comme le premier et le seul principe du mouvement.
Si Voti ne peut pas s'élever Jusqu'à l'idée d'une création
proprement dite, on ne saurait éviter tous les écueils,
et il faut, de quelque côté qu'on se tourne, débiter dès
choses, dont mire raison ne saurait s'accommoder.quot;

Itaque rcspondendo aliquibus quacstionibus, quibus
ipse me intcrrogaveram , conatus sum quasi inductione
demonstrare, nos per res mundanas necessario debere
asccndere ad Deum creatorem, utpole verum earum
principium ac fmem.

Propterea autem maxime has philosophicas quaes-
tiones hic movere'statui, quod, inventa et scienlifice
comprobala vera rcrum origine, spcrabam fore, ut
aliquid luminis alTulgeal, quo facilius pcrspicere pos-
simus, quid simus ipsi nos et corpus nosirum, et quae
moventur in co, qua ratione moveuntur.

IVam et corpus humanum inler eas res est, quarum
origo ct natura et finis quaerilur, et quemadmodum
universum hoc Graeci xitr/wov seu /iccy-pSxotrtxov, oh pulchri-
tudinis ordinem, sic hominem i^ixfiaoai^ov saepe dixerunt.
Jam vero facilius arlificii hujus conditionem ac slruc-
luram posse perspici pulabam, si primum innoluerat,
quis ct qualis sit ejus artifcx, et quid sibi voluerit
arlifex isto suo artificio. Itaque, ut universale sit ar-
gumentum, quaerere hic .statui, non dc corpore tanlum

1) JJiclion. historique ct critique: Art. Ovid.

noslro, sed de oinnihus univorsiin corporibus, quibus
consliluilur muiulus hic aspcclabilis, quid, unde cl
quare sint, ut sic quasi sponte et solo ralionis luniine
ad corporis et animae cognilioncm, ad utriusque ori-
ginem, fmem alque imioncm inducamur, quantum sci-
licet pro scopo hujus disscrlationis necessarium esse
videhilur.

I. Qnncstio :

Unde, est me wundus {mzxfifcoa-faoi;)'^

Quaestio unde hic mundus (ac proinde cliam homo
cl genus humanum), orlus sit, mullum semper a phi-
losophis agitata est; alii vero in alias senlenlias abie-
runl ct al)crravcrunt semper veteres, abcunt et aberrant
etiamnum noslrales, scclanlcs ct imilanlcs et rénovantes
illa, quae vel anliquilas ipsa ohsoleta et absurda refu-
laverat dudum el rejcccrat, syslemala. Al quid mirum,
quod homines absurdissima quaeque pro veris amplcc-
lanlur, umbramque pro lumine diligant; si, ipsa sana
sua mente ac praesertim Deo sapienlissimo sapienliores
sibi visi, quaerant non sapientiam, sed suam ipsorum
stulliliam, non quae vera, sed quae commoda sibi visa

fucrint, scctculur?

Omncs vero isti errores alque absurdilates, utul im-
mulali ultimis hisce saeculis ac rcnovati paucis com-
prehcnduntur nominibus: Fatalismo, Casualismo , et

1) Contm cos, qui omnia casu foituito orta csso velint, ita ilisscrit
Cicero {de Nat. Deor. lib. II, Cap. XXXVII) : .Ilic ego non mirer
quemquam. gui sibi persuadeat, corpora quaedam solida atlt;]ue indimdua
vi et gravitate ferri, mundumque effici ornatissimum et pukhcrrtmwn cx
eorum corporum concursione fortuitaf Hoc qui exislimet fieri potuisse,
non intelligo, cur non idem putet. si innumerahiles unius et viginti for-

Pantheismo '). Non vacal)o singulis hisce refellendis,

sed ut omnes, quolquot fuerunt aliquando et mundi
aeterni et mundi diwini adoratores impii ac pessimi, uno
simul feriantur ictu unoque argumento convincantur, créa-
tum esse hunc mundmn a Deo, ita liceat ratiocinari :
mundus hic univcrsus est vel realis, i.e. vere existil,
vel est tantum idealis, i. e. mera repraesentalio men-
tis nostrae, quemadmodum deliraverunt J. Th. Fichte
et asseclae ejus, quos propterea Ichler gcrmanice ri-
dent, et quos non immerito Jean Paul Richter û'ixil :
capita negativa «negative Köpfe.quot; Jam vero sive res
hujus mundi reales dicantur, sive ideales, id tamen
semper utrimque verum est, manifcstari in iis aliquid
sciendum. Alqui omnis manifestatie tria haec necessario

1) {Briefe und bevorstehender Lebenslauf.) 'Alles Unerklärliche leiden
sie nicht neftertals einmal, nemlich oben am Systeme als Hacken, woran
sie die Schlussketten festmachen. Ein Gegenstand ist ihnen, wie den
Norwegischen Feldmäusen ein Gräuel, weil er sie und die JJäusc im
geraden Wege aufhält. Sie machen es daher so: sie ersinnen ein ge-
räumiges, hinten und vomen offenes Wort, in das Alks geht, und
darein stecken sie Alles.... Bas ist die philosophische fcoa tleni....
Ohne etwas im Kopfe zu haben, als das geistige Wesen darin, setzen
sie sich hin und befruchten sich, wie Seehasen, selber, und geben dann
das Lexikon ihres Inneren der Welt, gleich Glaskugeln, die sich, leicht
gerieben, mit einem schöncn, inneren Lichte anfüllen, wenn sie luftleer
sind.quot; — Quam autem futilia et absurda ista sint inter alios argute
demonstrat auctor ingeniosus M. Maugras: « ün doit, o\t, réputcr
extravagante toute hypothèse (ecquid enim aliud ista commenta sunt?),
gui ferait passer pour insensé quiconque voudrait la prendre pour règle
dans ses discours. En effet, un monde de simulacres constants exige les
mêmes procédés, les mêmes précautions qiCun monde de réalités ; ct n'au-
rions-nous qu'une apparence d'estomac, une apparence de faim, il n'en
faudrait pas moins nous donner une apparence de mouvement pour
manger une apparence dc pain. Si une apparence de brigand a paru
tuer une apparence de voyageur pour lui enlever une apparence dc bourse ;
il n'en faut pas moins qu'une apparence de gendarmerie paraisse se mettre
à la poursuite de l'apparence assassine, pour paraitre ramener devant
des apparences de juges qui, après avoir paru entendre des apparences
de témoins, paraîtront livrer Vapparence criminelle aux mains d'une
apparence de bourreau.quot;

supponit: id, quod nianifeslat, id, quod manifestalur,
et denique id, cui manifestalur; manifeslare est enim
praebere intelligendum. Quis autem lam hebes est,
qui non videat id esse i nielli gentis? Etenim manifes-
lare, praebere inlelligendun», est eliam velle intelligi,
velle vero intelligi est inleudcre finem, et inlendere
finem id esse inlclligentis, quis negare audcbit, nisi
faluus ac slullus baberi nialueril. Porro res hujus uni-
versi : scu ideae et apparenliae, quas macbinantur isli
Ichler, non ipsae sese manifestant aut praebent inlel-
ligendas; quid enim lam absurde dici posset, quam
lapides et arbores, monies terramque universam velle
aul inlelligere, quae velint? Aul quis, si slaluam, aul
domum, aut urbem conspexeril, cogitare incipiet, ip-
sum marmor elegisse el voluisse sibi islam speciem,
aut lapides, el ligna, el melalla quasi inito consilio
conspirasse, ut fianl donms aut urbs? Ncque vero exis-
limet quis, ipse ce crcalorem ac dcum reputans, crcari
ac poni isla omnia a suo Ego. Existimare enim id non
poterit, nisi caecum et rationis expertem confiteri se
maluerit; ralionis cnim est praevidere, quae volumus
non agitari caeco impelu; atqui tamen confilendum
est vel forlissimis islis diis, quum domum aut urbem
aut monlem conspiciunl, se aperlis et conversis oculis
non posse non videre islam donmm aul urbem aul
monlem, ncc quum asinus eis obviam factus est, asi-
num hunc facere philosopbum. Aul quid est, cur si
([uis talis philosophaslcr forte in via obvius factus esl
asino, non possit non hunc asinum el non aliud quid
videre? An quia revera videt asinum, an quia infelici
hora non polest ipse se non asinum videre, aut cogi-
tare? Ergo necesse esl, confiteri se creare, quum tameu

S2

non crecnl et non velint creare, agere et tarnen nes-
circ, quae agant, quod profecto non sapientis est, sed
rationis expertis.

Verum non solum inlclligentis est manifestasse, seu
praebuisse intelligenda ista omnia, sed summe intclli-
genlis, {Dci), licet enim finita sint ista, quae ccrni-
mus, universa, »non modo, ul fièrent, eguerunt ra-
tionequot;, sed ut fierent et intelligenda pracbercntur,
in finita eguerunt ratione. Idipsum jam ïullius vidit,
quum {de Nat. dear. lib. II. cap. XXXVIII) scripsit:
» Quis enim hunc hominem dixerit, (jui quum tam cer-
ntos coeli motus, tarn ratos astrorum ordines, tamque
»omnia inier se connexa et apta vider it, neget in his
»tdlam inesse rationem eaque casu fieri dicat, quae
»tanto consilio gerantur, nullo consilio assequi fossu-
»mus? An cum, machinalione quadam moveri aliquid
»videmus, ut sphaeram, ut horas, ut alia permulta,
»non duhitamus, quin illa opera sint uationis: quim
»aulem impetum coeli admirahili cum celeritate moveri
»vertique videamus, constantissime conficientem vicis-
»situdines anniversarias, cum summa salute et cohser-
»vatione rerum omnium: duhitamus, quin ea non solum

»UATIONE FIANT, SEI) ETIAM EXCEI.LENTI , DIVlNAtfUE KATIONE?quot;

Nam pulcherrimae Icges ') et admirabilis ordo, in illis

1) Ncquc dicat aUieus quis magno sed inani verbo, ut assolent,
»Naturamquot; esse auctricem harum rerum; »quasi, uti ait Cl. Fr. Eo-
thenflue (Institutiones phil. theor. T. II,p. 274) quem aliquando audivi
praeceptorem, 'quasi quaestio esset, unde immediate effectus et hinc ordo
mundi nascatur. Porro facile concedimus effectus et ordinem mundi im-
mediate a natura, i. e. a collectione virium actiuarum et passivarum,
quae sunt in rebus mundi, oriri; ast quaestio non est, unde immediate
hi effectus oriantur; sed quaestio est, quis ordiruiverit has vires, quis
statuerit has leges, juxta quas agunt, ut hi potius, quam alii effectus
nriantur, uno verbo, quis, si ita /oçu;/as «v, natvkam NATCRAVEKIT.quot;

ciruilur, ut, qui ea praebuit inlelligenda, eliain posu-
erit ordine, non aliunde jam ordinalas acceperil, (secus
enim eadem continuo quaestio urgeret) sed ipse creaverit.

Sic est enim existimandum : Qui ea manifeslavit non
manifeslata sibi prius, et qui ea ordine posuit non or-
dinata, ncc ordinanda ab alio ') accepta, is profeeto
dicendus est independentissimus, sibique solus suflicien-
lissimus, is ordinem novit ipse, non ab alio didicit,
is ipse sibi ordo, ipse sibi lex esl; atqui qui ipse sibi
est ordo ac lex, is est infinite sapiens. Sapienlis enim
est agere ordinc et lege, infinite sapienlis non posse
non agere ordine el lege, quia agere, vcl posse agerc
sine ordine et ralione imperfectum esl. Enjo Deus per-
fectissimus, infinite inlelligens ac potens creavit hunc
mundum et praebuit intelligendum.

Posset hic ultra jam quaeri, quandonam Deus cre-
averit, ct quo loco mundum collocarc polueril. Nam
quum Dcus infinilus sil, putant, ncquiisse poncrc in-
tra sc, ncquc extra se, quia non erat locus! Al iinpii
isli ac hcbclcs non vident, Dcum non esse infinitum

1) Fuerunt cnim ct sunt etiamnum, quod utique pudendum est con-
fiteri ,

qui ratione sc uti arbitrantur, dum ration! quam maxime pug-
nantia délirant, opinantes, fuisse saltem aeternam aliquam materiam,
quam uXipi graeci dixerunt. Quod enim aeternum fuerat, cur id etiam
aeternum persistcre nequit, quum tamen quotidie mutari, labefactnri
ac pessumdari videamus? Attamen innituntur cbemicis inventis, di-
ccntes non quidem materiam, sed materiao elemeuta simplicia esse
aeterna. Sint aeterna ista, i. c. nunquam delenda aut intcrilura, nihil
oppugno; sed fuisse etiam actenia, id omnem cogitandi vim superat.
Si enim aeternum fuissent scjuncta, quae vis et unde prorumpens,
ut jungerentur, coegit? Deinde vero etiam hoc pugnat, quod, quae
dicuntur fuisse aeternum, ac propterea vi ac virtute sua sola existere
independentia, jam mutata natura, cogantur existere non solum ab
infinita, sed etiam a finita ratione hominis, chemici, unita, vel dis-
soluta, bina, terna, vel quaterna; quo quid magis absonura esse po-
test? Esse aeterna et tamen mutata, independentia et tamen coacta!

exlensivc, quia habcrel, quod ncquil, paries numero
i/ifinilas; scd esse infinitum intensive. Quum lamen
liaec ad proposilum meum minus facere videanlur, alias
his responderi poleril. Nunc suflicil respondisse, unde
sil hic mundus, seu quis sil is, qui hunc mundum
manifeslavil, Urgel alia quaeslio: quid aul cur sit hic
mundus, seu quid sil id, quod manifeslalur.

II. Quaestio :

QüU) EST IllC MUNDIS, SEU OB QUEM ET AD «UEM
FINEM CUEATÜS?

Quum finis rei sil ctiam ipsa essentia') rei, quaes-
tioni : »quid sit hic mundusquot; simul eliam rcspondebitur
respondendo quaestioni: »cur sitquot;, fmem enim suum
assequi nou valebil quidquam, nisi sit id, quod esse
debet. Quaercndum est igitur el respondendum, quid,
quum Deus omnipolens ac sapienlissimus creavit hunc
numdum cl manifeslavil, quid, inquam, Dcus mani-
feslando volucril manifcslarc, seu quid praebendo hunc
mundum intelligcndum, voluerit intelligi, verbo quis

1) Supra(i)as. 43. not.) dixi, essentiam rei esse icfeo?» rei; quomodo,
quacrat fortasse aliquis, haec concilianda sunt? Respondeo: ƒ ms enim
rei e.st id, cur res est; essentia rei, id , quo res est ,quod esse debet; idea
rei id, quod nccessario in re inesse cogitari debet, ut sit id, qnod esse
debet. Jam vero hacc tria: id cur est, id, quod esse debet et id quod
inesse debet, quisque fiicile videt esse acqualia, ita ut ergo ctiamper-
miscuo cis uti liceat. — Exemplo etiam facile id nobis persuasum
Imbebimus, si vel ad cas ipsas res, quae hominum manu factac sunt,
animum advertimus. Sic horologii essentiam nemo sano dixerit rc-
ponendam esse in argento vel auro vcl acre, qno factum est, scd
iu CO, quod ita sit coaptatum ac constrnctum, ut possit indicare horas.

fucrit ac sit finis ') Crcationis. Porro finis crcalionis
(listinguitur duplex, alius quidem, propter quem creavit
Dcus, quemque dicimus fincm opcrantis, alius, qui
rebus creatis altingendus a Creatore propositus est,
quemque dicimus fiticm operis. Jam vero quonam bono
allectus, vel quanam necessitate coactus Deus potest
dici aliquando statuisse, ut crcarct, quum aelernum
sit solus sibi sufiicicntissimus, nihil egens, perfcclis-
simus? Absonum est id dicere, ipsamque ideam Dei
mutare ac negare. Ergo Deus tanquam finem operantis
non poluit velle nisi Semefipsu7n, i. e. infinitas suas
perfecliones: Sanctitatcm, bonitatem absolutam, Sapien-
tiam, Majestatem infinitum, has voluit ergo Deus ma-
nifeslare^), has praebere inlelligendas; hunc ergo etiam

1)nbsp;Jis enim, qui fortassis hic milii velint opponcre: esse temere
praesumentis, quin imo esse blasphcmum, velle serutari consilia Dci
lubens quidem concedo, esse temcre praesumentis velle serutari omnia
consilia Dci, id enim e^ct, finita ratione velle intelligere, quao non
nisi infinita ratione comprehenduntur ; non vero esse etiam temere
praesumentis velle intelligeie, quae Deus ipse intelligenda manifes-
tavit, et inquirere, quid simus ipsi ct ad quem linem creati, Blas-
phcmum et impium est dicere de Deo, quod Deus non est, et quod
Deus non vult, non vero dicere, id, quod Dcus est, et quod vult.

2)nbsp;Summi sane momenti duco, ut baec rite et justo suo sensu in-
tclligantur ac praeprimis no confundar cum pantheistis, Dicens enim,
Deum nihil veile nisi Semetipsum, ac nihil velle aut posse inani-
festare, nisi suas perfectioncs, propterea tamen non ita volui dicerc,
(juasi Deus creans Semetipsum creat, seu quasi ca quae creata sunt,
ipsac sint Dei perfecliones creatae; quo enim quid rationi magis op-
positum posset excogitari? (et tamen pantheistas non pudct talia ef-
futire), 'Esset enim Deu« quia creat, et tamen non esset, quia nondum
creatus; esset perfectissimus et tamen nondum perfectus. Sed id volui
tantum contendere, Deum omnia propter Semetipsum tantum voluisse
ac potuisse creare, Ct quum voluit creare, creando manifestasse in
rebus creatis suas perfectioncs ita ut res creatae cas indicent, Quod vero
quis non videt, quis non miratur, quis ncgat? Quin imo ncgaturi et
negantes vel maxime confiteri coguntur, dum negantes Deum Creato-
rem, res creatas divinas, et ipsas Deum dixerunt. Proh miseros ac

finem rebus a se crcalis, ceu fmcm operis, quum sit
artifex sapientissimus, voluit, el, quum sil Deus Sane-
tissimus, non potuil non statuere, nimirum ut sint ta-
les res crealae, cx quibus infmitae suae perfcclioncs
possint, quasi imagine cognosci; uti admonuiil jam mag-
nus Apostolus Paulus scribens ad Romanos (cap. 1 , 20):
Tà yup àipciTX »vtov {tov fieoD) utto krfo-fwç xólt;rtiov to7ç
TTOOÎJKÂO'« voovfievx hxtofütxi, VI ts x'iSioç xilTOV I6vx(lllt;; xxt
èstÔTuç....

Ilinc ille ordo, hinc illae leges, hinc amocnllales
illae ac voluplatcs; hinc inmensa (finita tamen) spalia,
lot orbes, lol soles, tol planetarum, erranliumquc slcl-
larum cursus, hinc maxima illa, hinc minima non
minus miranda ac stupenda, hinc lam multa tamque
varia ct lamen intimis nexibus atque alTinitatibus in
pulcherrimum concenlum disposita alquc unila. «Quae,
ul ait laudalus Tullius, si singula forte non movent,
universa certe tarnen inter se connexa atque conjuncta
movere debebunt.quot;

Aveo igilur concludendum : Cueatum esse hunc mundum
a Deo ad suam ipsius glouiam; mundum vero u'sum, utut
finitum *) et divehsissimae a Deo naturae, positum esse

hcbetcsl quibus tarnen condolcndum potius quam irascendum. Nam:
.Video meliora, proboque, détériora sequorquot; (Ovid. metam. Hb. 7,
v. 19 et 20).

1) Quaeri hic posset, cur res hujus mundi finitae sint, quum ta-
men Dei perfectiones (utpote Ipse Deus) non nisi inünitae cogitar'
et esse queant; seu cur Deus perfcctissimus et omnipotens, non ta-
men potuerit creare, quemadmodum Leibniuius voluit, mundum per-
fectissimum, perfectione obsoluta, infinitum. Ratio haec est: nempc
quia Deus non potuit creare ipsas suas perfectiones, utpote quae sunt
aeternae, seu quia Deus non potuit Ipsum Se poncre intelligendum,
utpoto qui, antequam se ponerct, est aeternus; sed quia tamen non
potuit praeberu intelligendum aliud quam Semetipsum (suas perfecti-
ones) potuit tantum quasi in imagine ponere intelligendas suas per-

yuasi spectacüliim, quo i.nf1nitae dei 1'eufectiones manl-
festatae ooonoscantür.

III. Quaestio:

An necssauium euat, cueato mundo ciieaui animam?

Ucslal icrliuin, ul oslcndam, cujusnain causa lari-
lanun rcruiii inolilio facla sil; respondendum enim eral:
quid manifestcl, deinde quid manifcslclur, el demum
cui manifeslelur.

Igilur quia ereando Dcus niiiil aliud poluit velle,
nisi gloriam suam, i. e. perfcclioncs suas, prout sunt
crcalione imilabiles, neque cam ipsam oh causam poluit
non proponere rebus a se crealis, ul sinl quaedam
■perfcclionum suarum simulacra finita; eliam sanclilatis

fectioncs. (imim vero ca, quae posita sunt, eo ipso etiam coepta sint,
et quae coepta ca etiam finita sint, sequitur, Deum ereando non po-
tuisse crearc muudum infinitum, sed finitum, perfectum quidem, sed
perfectum tantum fine suo i. o. relative perfectum. Addi Iiis ct, quae
pap. 44 et 54 jam adnotata sunt, etiam haec possunt: essentiae qui-
dem rerum sunt ideae rerum, ct idcae hae sunt ipsae ideao Dei,
quatenus imagine possunt repraesentari; jam vero repraesentari nihil
potest, ne Dei quidem perfectiones, nisi similitudine quadam; quum
autem similitudo non possit fieri, nisi formâ modoque, et forma mo-
dusque non possit esse, nisi in re finita, necesse est, ut id, quod
creatum est, sit finitum. Exemplo id illustrari potest. Si quis librum
scripsit, liber iste erit seu in libro isto repraesentabitur idea auctoris,
eritque ergo liber essentialitcr id, (juod est in auctore; sed quia liber
nequit scribi sine aliquâ saltem formä, forma in libro erit, non quia
est etiam in auctore, sed quia sine forma omnino scribi nequit. Sed
inter Deum creantem et hominem scribentem aut fabricantem id
interest discrimen, quod homo quidem nihil potest repraesentare, nisi
in rc, quae jam erat ; Deus autem id ipsum etiam faciat esse, in quo
repraesentat. Etenim pugnat quidem Deum facere ex nihilo aliquid;
sed non pugnat Deum facere, ut, ubi nihil est, aliquid fiat.

et vci'ilalis suae necessitate non poluil non veile, ul
liacc, quid cl cur sint, intelliganlur.

Triplex hic concedilur oplio : vcl enim Dcus ipse se
sibi manifeslavil, vel in mundo se mundo manifeslavil,
vel demum necesse fuil, esse adhuc aliud quid ralionc
praedilum, quod ca, quae manifeslala erant, cognosce-
rcl. Verum enim vero non primum dici potest; nam
manifeslarel sibi, quod jamjam manifcslum sibi erat;
neque allerum, nam mundi hujus lapides, ac montes,
ac maria, el quae in inlimis terrae viseeribus abscon-
dila reperiuntur melalla, el quae in co, qui onmia
cingit ct cocrcil, coeli complexu, adhere cursus ordine
quaeque suo defmiunl igneae formae, non senliunl, non
cogitant, non cognoscunl quidquam. Sunt enim onmia
isla exlcnsa, composita partibus; alqui quae constant
partibus, ea sentire, judicarc, cognoscere nequeunt,
quum ad haec requiratur unilas conscienliae, quae unilasquot;
non nisi in uno conscio polest esse.

Deinde vero etiam propterea neganda est his rebus
ratio, quod ratio scsc prodit vel maxime ei\ vi, quam
dicimus sponlancilatem; cogilamus enim non tantum
de iis, quae videmus ac scnlimus, scd eliam de ils
quae non videmus, ncc vidimus usquam, non lanlum,
quae praesenlia, sed eliam quae rcmolissima, tempo-
ribus ac locis dissila sunt, cogitalione apprehcndimus;
non lanlum quae sensuum minislcrio suppcdilantur, sed
quae ipsi volumus alquc eliginms haec cogilamus. Jam
vero isla vis non inest cl non polest inesse rebus ex-
tensis ct composilis. Non inest, quia non quA formà
el quo motu volunl, sunt et movenlur ipsae, scd quà
formà aliéna vi formanlur alque agitantur, ita formari
et moveri cogunlur inertes. Non potest inesse, quia

antequam toli posset inesse, deberet inesse singulis
partibus, et etiam si singulus partibus inesset, non
posset tamen agere in toto; nam singulae deberent
veile idem; si autem deberent jam non velient, ita
ut antequam in toto posset agere, in singulis ne-
cesse esset destrui, aut coarctari ; si autem in sin-
gulis destruitur aut coarctatur, (piomodo in toto [)o-
terit esse intégra, aut libera? Quare fit, ut ipsi inipii
materialistae, dum de his rebus agitur, fatcri cogan-
tur, sc nihil intelligere. Je pense, ait Voltarius, {Let-
tres philos.), je pense et je suis corps, jo n'en sais
pas davantagequot;. Hinc etiam factum est, ut Leibnit-
sius, in monadologia sua, (quae sane praecellentis
hujus viri opus futilissimum est,) quum monades
omnes, sive materiales illae sive spirituales sint, ejus-
dem esse naturae assumpsisset, eam vim dixerit in
■saxis esse consopitam, in bestiis somniantem, sed in
homine vigilantem.

Ex his quae dicta .sunt hactenus, intelligitur etiam,
quid respondendum sit iis, qui velint contendere cor-
pus et animam esse unum, seu animam esse tantum
modum corporis. Hujus enim sententiae videtur etiam
fuisse aestumatissimus ceteroquin professor nostcr
G. E. V. Schneevoogt, quum in sua oratione inaugu-
lari: nDe physiologische eenheu) van ligchaam en zielquot;

1) Per totum enim istud opns r.idicalis ct universalis hic error est,
quo putavit omnes monades (eiementa) materiao, ejusdem esse na-
turae et generis, ac monadem animae. .i\t elcmenta quidem mate-
riae, etsi simplicia sint, atque igitur simplicitate sua convcniantctmi
.anima simpliei, differunt tamen ct non conveniunt alia qualitate.
Nam eiementa materiae cssentialiter sunt inertia, quia quae esseu-
tialiter conveniunt toti, (materiae inertï), conveniunt etiam singulis
partibus. Anima vero est cssentialiter simplex et activa, spontanea.

n

(1G=' Junii 1801 , p. 22) diceret: »Moge dan ook al de
natuurkundige de woorden kracht, levenskracht, ziel
niet geheel en al kunnen missen, toch zal hij hun ge-
bruik zooveel mogelijk beperken. liezigt hij ze evenwel
in de beteekenis van absoluut zelfstandige tvezens, die
het bewegend element of liever de bewegende idee uit-
maken van eene reeks van verschijnselen, dan M. IL,
laat ons het rondborstig bekennen, zijn die tvoorden
voor hem slechts de onbekende cv; dan zien wij in elk
hunner slechts den terminus technicus onzer onwetend-
heid. (?!) — Moge de theologie cn het geloof dan ook
al behoefte hebben aan de voorstelling van eene zelf-
standige ziel; op het gebied van den natuurkundige zij
die ziEi, niets anders dan het proülct of, teil men de
coëfficiënt van verscheidene met meerdere of mindere
naauwkeurigheid gekende factoren. Wat hij onder dut
woord te verstaan hebhe, kan eenigluk een phaenomeno-

logisch begiup, eene collektief-litdulkking zijn ïjoo/'ec/tc

reeks van verschijnselen die in zijn bewustzijn, als te
zamen behoorende opgevat ivorden. — Sed nimis pug-
nantia haec sunt, aut mihi, quatenus clarissimi viri
sententiam intellcxi, saltem videntur, quam ut vir
ingenio praestans, ipse haec a se dicta non refutassct
ad finem ejusdem orationis p. 45 dicens: »iVw«, M. II.!
neen - en nogmaals neen! Nederig erkent zij (psychologia)
hef, dat er eene zijde van 's menschen geest is, daar,
waar hij zich in de hoogeue denkvormen der logica
openuaart, waardoor wij de werking in het stoffelijke
substraat tol dusver volstreict niet kunfien nasporen,
evenmin als wij den invloed van dit laatsle op die
denlcvormen physiologisch kunnen aantoonen. — Zij
laat het psychische leven ongedeerd en bewondert daar-

ran zelfs den rijkdom en de volheid.quot; amp;c.... Male enim
confundcbanlur ibi initio: kracht, levenskracht, ziel.
iVimirum kracht ct levenskracht sunt conceptus ab-
stracti, quum kracht et levenskracht esse nequeant,
nisi sit id, in quo est kracht et levenskracht; anima
[ziel) vero sit id ipsum, in quo est vis sentiendi, et
cogitandi et volendi. Deinde male ibi etiam dicebatur
anima »productquot; sive »coefficientquot;, quum »factoresquot;
isli qualescunque sint, eflicere quidem possint aliquod
sui multuplum, non vero essentialiter diversum, quale
esset simplex activum ex pluribus inerlibus. Quare
igitur baec clarissimi viri auctorilali non credimus,
neque injuriam ei facere pulabimus non crcdendo,
praesertim quum neque ipsum so credere palam pro-
fessus sil. Ergo non est anima modus vcl, uti dicunl,
modi/icatio corporis; modus enim rei quum sit rc.s
ipsa hac vel illa specie nobis exhibita, etiam de modo
rei valebunt, quae valent de ipsa re. Porro autem
modus rei ne positivum (|uidcm quid est in re, sed
negativum, quum per ipsum modum res in suo esse
linialur, negeturque ei major tuv esse gradus.

At vero absurdiora hacc sunt, quam ut impugnan-
dis cl rcfulandis adeo insistam. Salius fuisset dicere
cum auctore operis: Les Ilelviennes, lom. Il, p. 271,
scq. : » Vain sage je 7 en crois sur la parole. Oui,
»il n'est rien cn toi qui mérite plus mon admiration
»et mes respects que la vile matière. Tu raisonnes
»comme elle rend ses sons, lorsque le vent Vagite. Le
»même mécanisme dirige ta plume et la »min de Vau-
» tomate. Machine comme lui, tu n'as pas phis de droit
»que lui à mes hommages. Comme la brute, esclave
»du mouvement et du destin, tu n'as rien qui élève

»ton essence aiidessus de la sienne.... Voltaire, Helve-
»tius, Lucrèce, La Mettrie, Fre'ret, Diderot, non, vous
»71 avez ni âme ni esprit; tout mon erreur dlait de vous
» combattre, comme si la raison avait eu chez vous quelque
»empire.... Mais quoi! vain sophiste, ton orgiteil se rtf-
» voile et s'indigne. Ton humiliation est donc dans la
«doctrine. Tes disciples ne peuvent que t'offcnser en s'en
» tena7it à tes leçons. Tes dogmes les plus chers derien-
«nent ton outrage, si tu viens à bout de m'en convaincre.
»Sois donc du moins d'accord avec toi-mètne. Ou ne
ygt;m'anno7ice plus que l'esprit de l'homme n'est qu'une
»chimère et un fantôme, ou laisse-moi le me'priser et
nte regarder du même oeil que la vile matière.quot;

Ueslat igitur diccre, Deuni, si voluit crearc, i. e.
creando inanifcstarc suas pcrfcctioncs, quemadmodum
voluit, debuisse, ut fmem suum possit assequi, crcarc
aliquid ratione praeditum, quod perfectiones has in
rebus ceteris creatis manifestatas intelligeret, et quum
impium sit etabsurdum, dicere, Deum sapientissimum
et verissimum ca, quae sapientiae suae ac veritati
debuit, non voluisse aut non fecissc, voluit ac fccit eliam
hoc aliquid, et fecit, quale modo vidimus dcl)erc esse,
siinplex^), non iners, sed spontarieum, vi coqilundi
praeditum, rationale, ita ut jam non necesse sil rati-
ocinari cum Carlesio: «cogito ergo sumquot; sed ut liceat
cliam convertero dicendo rgt;snm ergo cogitoquot;.

1) Si vero simplex est etiam nunquam dissolvenda est, et si nun-
quam dissolvenda, etiam natura sua semper victura est, immortalis
ergo anima nostra.

IV. Quaestio:

I'otiiitxe anima sola esse in hoc jllndo , an necesse
flit, f.am conjiingi clim c0hp011e?

Ultra caiidcin semper ratiocinandi viam proscqucndo
inquiramus jam, quid sil rationalilas scu ratio, si forle
indc possit inveniri,/quot;«/tf/'ïV/ze nccessariicm, creatis reliquis,
creari etiam corpus humanum eique nniri animam, ut
deinde e.v unione ac umtua utriusque dependentia coguos-
camus, quale creari et quo artificio instrui corpus opor-
tuerit, ac sic tandem pcrspccto isto artificio discamus,
non tantum universim qua ratione moveatur corpus ,
sed eliam qua ratione concitcnlur illi, qui dicti sunt
molus 'reüexi. Ardua sanc ac difiicilis haec res est,
sed summi momenti ncc dcspcranda; qui enim voluit
ut cognoscanms mundum hunc universum Dcus, (» Cuncla
fecit bona in tempore suo, et mundum tkadidit disi'u-
tationi eokumquot;. Ecclcs. Ill, 11.), voluil eliam ut cog-
noscamus corpus nosirum, neque Ipse Pater luminum.
luminc suo pie ac candide quaerenlibus décrit.

Est autem rationalilas seu ratio »facultas cognoscendi
verumquot;; cognosccre aulcm quum sil pcrspicere rerum
inler se convenicnliam '), ad cognoscendum duo semper
necessaria sunt, scilicet id quod pcrspicilur convenire,
et id quocum pcrspicilur convenire. Itaque , quemad-
modum, ut in imagine (portret) regis possit cognosci
rex, necesse est habere aliquam salleni ideam regis.

1) Si, v. g. qiioil niiiiual cognoscitur cquus, perspiciuntur convc-
nire isti animali ca, quae conveniunt cquo, seu, ut.dicere soient
pliilosophi, perspicitur illud animal convenire cum idea equi.

ila cliam, (iiiiim Deus crcando volucril, ul iu vel)us a
SC crcalis cognoscalur Ipse, neccssarium csl, ul is, a
cpio se cognosci vuU Dcus, pracsenlcm sil)i liabcal idcam
ali(piam Dei, quacum harum rcrum convenicnliam ali-
{juam possit pcrspiccre. Kt hanc quidem idcam necessc
csl cognoscenti immcdialc adesse, non mediale aul ali-
unde repetendam ; si enim aliunde petere aut ac(iuirere
hanc idcam dcbcrct, debcret acquirerc judicio; scd
antequam cam posset judicare el judicando cognosccre,
debcret jam ejus idcae idcam habere, ila ut conlinuo
cadcm maneat dilTicultas cl eadem redcat argumentatio.
Al vero banc idcam nos habere non adeo probatu dif-
ficile videtur. llabcmus enim rationem ; ccquis rationa-
lisla, aul alheus, aul matenalisla aul sensualisla ne-
gare vclil? ipse scepticus negare nequit, quum vel ne-
gando alhrmarc convincalur. Ratio vero est facultas
coijuoscendi verum; verum autcm est id quod est, ergo
ratio csl facultas cognoscendi id quod est, scu facultas
cognoscendi to esse; idcam vero rov esse vidimus supra
esse idcam Dei-); ergo Dcus volcns cognosci, quum

1)nbsp;Ilaco ct quae iu sequentibus m.agis ctiam cxplicabuntur, aliquo
moilo divinasse jam ipso Plato videtur, quamvis non ausus est, certo
cdicere , (puun diffidens sibi addat: »sed Deus seit, an vera sit sententia,quot;''
(0eö{ Je T.ov oiJéf ei oKyfiy^e ovoa roy^c^'^'-) It-H autem (1'olit. VII. 517.)
cxplicat: tx S'oSv èf^ol (pxivSfisvx ovru (px'mTXt, h r^ yvu-
o-tw 7£\svTx'txy\ rov xyxrov IStx axl fióytq ópxfSxt, JCpSeïira
Sê '^vXXoyiaréx elvxi, w? xpx ttxiti Trxvruv «uV»} opSSv rs
scxl axXuv xirix, fv n opxrü xx) rov roCrov xvptov re-
y.ovffx ev re vo»jtw xvrvi xvfix xX^^eixv xx) vovv Trxpxcrxof*^^*!,
xxl ot» St7 rxCrvy (Se7v rov (jiéXhovrx i/z(pp6vult;; Trpd^eiv j)
tSix « Ivifiotri^.

2)nbsp;Idem etiam boe modo poterit probari: r.atio est facultas cognos-
cendi verum; jam (pjum cognosccre sit perspieere rerum couvenien-
tiam, et venun sit id quod est, esse vero rei sit rci cum idea sua
con venientia, (eatenus enim dicimus rem esse, quatenus in re inve-
nitur exisfere id, quod in idea ejus cogitatur), resumendo ratio erit

inlclligenli indidit idcain roV esse, indidil ci ideani sui.
Ktenim haec omnia, seil, riesse, rh verum, ro bonum,
TO pulchrum amp;c. unum sunt varia tantum specie per-
ccptum, quemadmodum pag. 44 jam indicavi. Nam
TO esse est eliam ro verum, quum verum sil id, quod
est. Deinde etiam to esse est to bonum; nam bonum
est, quod est id, quod esse debet; scd id, quod esse
dcl)et, fil fine suo, ergo, quum rei (in rZ al)so-
lulo) sit esse rei bonum fil tw esse, seu tI bonum
absolutum est rb esse absolutum. Pariler eliam tS esse
ostendilur esse tI pulchrum. Nam, quamvis jam Plato
dixcrit^), »vetus est proverbium, difjicile esse discere,
quid sit pulchrumquot;, omnes lamen consenlire videntur,
consislcre pulchrum in cerUl quadam harmonia et con-
venientia. Alii enim hanc harmoniam reponunt «in
imrietate cum unitatequot;, alii »in communi (dem Allge-
meinen) cum singulari (mit dem Individuellen)quot;, alii
in formis; alii demum dicunt, esse »harmoniam quan-
dam, sed quac aliter definiri non possil, nisi »effectu

facultas pcrspicicndi convenlcntiam convcnientlac rei cum idea sua. Quum
autem res cum sua idea plus minusvc, pleno aut tantum aliquo modo
convenire possit, esse rei erit ßnitwu, si tantum aliquo modo, plus
minusve convenit cum ideä suä, erit vcro perfectum, infinitum si
plene convenit. Nam si plene convenit res cum idea sua, res, si
ita fas est dicere, cum sua idea identificalur, ita ut idea rei in hoc
casu non solum sit essentia rei, scd ipsum esse rei. l'orro, si res
cum sua idea identificatur, etiam non nece-sse est, ut a cognoscente
ad aliam ideam refcratur; atqui quod non ad aliud rcfertur, id non
est relativum, et, quod non est relativum, id est absolutum, et quum
Tu esse non ad aliud refcratur, ctiam ejus idea erit idea absoluti.
Ergo, ut breviter repctam, ratio quum sit facultas cognoscendi verum,
ct quum verum absolutum sit esse absolutum, ratio est facultas
cognoscendi verum absolutum, (Dcum).

1)nbsp;Vide pag. 43, 54 ct fi3, not. 1.

2)nbsp;IlaXoui ita.fotf.ua., otlt;nbsp;/^«S«quot;''' (Crati/l.
384.)

«u;

suoquot;. Sil ergo, nil oppugno; sod si fit puichrum iu
rebus harmonia, harmonia hacc sane esl in iis, quae
sunt, el fil eo, quod sunt. Nam ea, quae non sunl,
neque possunl conspirarc, el ea, quae non eonspiranl,
non eonspiranl, quia non sunt idem; idem aulcm non
siml, quia non babenl omnv esse, seu quia sunt cunt
dcfectu; ergo summa harmonia erit in eo, in quo ni-
bil non est, seu in pleno (absoluto) me'). Quare rec-
lissime fortassis dixerinl ii, qui exislimanl, puichrum
esse TO ideale {das Idealische), scu qui pcrceplioneui
pulchri dicunl, esse quandam infmiti divinationem
{Ahnnmj der Unendlichkeit). Oquot;quot;' autem dicunt, puich-
rum esse id, quod phicet, scu, quod jucundum esl,
nomini nomen suflicienlcs, nihil explicant. Sed lon-
giora hacc sunt; — indicassc aliquo modo sufliciat. —
Quibus intellcclis ralioncm eliam licet dicere: faculta-
tem cognoscendi Deum, el hinc polest videri, ralioncm
iiabere quasi fundamentum el radiccm in idea Dei, seu
in idea rov esse, quae esl idea Dei implicila, ralioni
semper pracscnlissima, facuUatemque cognoscendi totam
inniti praesentiae Dei. Deinde quum omne judicium \
componalur subjecto, praedicato ct copula, palet eliam
nullum posse fieri judicium sine idea rov esse scu Dei,
ergo cliam nihil posse de re quapiam scicnlificc dipu-
lari, nisi confileamur saltem implicite esse Deum.

Quam miserc igilur decipilur, et ipse se irrationalem

1) Quaerat forte aliquis, qua ijjitur ratione pulehra sint ea, inqui-
qus est contrar/uHi (Kontrast). Respondeo: primo quidem nunquam
contrarium esse in re cadem rcspcctu ejusdem ; dein vero quia, quem-
admodum in pictura ea magis oluccnt, quibus apposita est umbra ^
qujynvis umbnl nihil luminis iis addatur, sic etiam harmoniam oonim,
(juae conspirent esse suo, sive fine suo), magis elucere iis appositis,
quae defectu suo non jwssimt conspirare.

profUcri cogilur, si dixerit » impius in corde suo: non
csl Dcusquot;; non enim polest abjicerc aul negare Deum,
non abjeclà prius ac negalû sua ratione, pariler ac
non polest exlinguere lumen oculorum suorum cl no?i
caccutire. Quanto aulem melius ac sapicnlius sensit ad-
mirandus ille Socrales quum de anima rationali dixit
»l^eTsxsi Tûv hovquot;. Et si dixit Sencca »Rationem nihil
esse aliud, quam in corpus humanum parlent divini
spiritus mer sumquot; ; Epiclelus vero: »Anitnos, ila esse
devinclos Deo, ut particulae sint ejus et ab eo quasi
avulsiquot;: non utique viderunt hi, non possc discerpi ac
laccrari Deum, sed tamen, inessc in ralione divinum
quid inlellexerunt. Propius, vero ad sententiam nos-
tram accessisse videntur Aristoteles^) dicens: Tcdvrs^
«väpwTo« Tffî flewvnbsp;v7riÀii\ptv, Ct inler Chrislianos

Joan. Damascenus : „^au. yk? ^ yvZaiç rov sTvalt; fifov ùtt'
civTov 0va-iicuç èyxxTjffTTxpTxt. Graviter vero et distincte
Tullius^): »Quae est qens, inquit, aut quod yenus
hominum, quod non habeat, sine doctrina anticipati-
onem quandam Deoiium , quam appellat 5rp3Agt;î4/lt;v Epi-
curus, i. e. anteceptam anim0 IlEI yuandam inf0rmat10-
nem, sine qua non intei.ligi quidquam, nec qliaeri, nec
disputa ri potest.quot;

Al vero non salis erat Deum, ut assequi posset finem
crcalionis sibi propositum creasse animam ralione prae-
lt;litam ; sed necessc habuit crcarc etiam corpus, eique

1)nbsp;Xcnoph. I, 4, 8, 0; IV, .3, u.

2)nbsp;Oper. Tom. H. Kpist. GC.

3)nbsp;De coelo. lib. I. c. 3.

4)nbsp;De orthod. Jld. lib. I. c. 1.

5)nbsp;De mit. deor. I. IC.

C) Nc qui.s forte incautiis oircndatnr liac voce: necr.sse, aiiim.adver-
tcndum est, hic tantum sermonem jiosse esse do necessitate couse.-
quentiae. Nempe: Dcus (juidem M^re creavit, aut créât hunc mundum ;

coujungere intîmo animam, i. v. crcaro hominem. Nam
Dcus non potuit animam rationalem crearc non liberum,
propterea quod, quemadmodum supra (ubi dixi ma-
teriam non posse cogitare quia iners est), vidimus,
antequam ratio queat inesse, insit necesse est sponta-
ncilas, qua ipsa moluum suorum ac opcralionum sit
auelrix, cogiletque ac cognoseat, quae vult, sed eliam
velit, quae placent el nullo modo possit cogi, sed ipsa
libere se ad agendum déterminai. Quai'c vel ipse Vol-
turius, quamvis non puduil eum dicere »Je pense cl
je suis corpsquot; acriler lamcn insurgil in eos, qui ausi
fucrinl hanc libcrlalem negare, scribens [Uisc. sur la
liberie^:

»Vois (le la liberie cet ennemi mutin,
Aveugle portisan d'un aveugle destin ;
Entends comme il consulte, approuve, délibère;
Entends dc quel rcprocbe il couvre uu adversaire.
Vois comme d'un rival il cberclie à se venger,
Comme il punit un fds et le veut corriger;
11 le croyait donc libre? Oui, sans doute, ct lui-nicme
Dément à chaque pas son funeste système.
Il mentait à son coeur, cn voulant expliquer
Ce dogme absurde .n croire, absurde à pratiquer;
11 reconnaît cn lui ic sentiment qu'il brave,
Il agit comme libre et parle comme esclave.quot;

Ergo crcala est anima ralione praedila ac libera, cl
non lanlum voluit Dcus, ul ah anima cognoscatur, sed
ul eliam libero cognoscatur. Quum autem libertas con-
sistai in elcclione, non potuit anima poni sola in hoc
nmndo, sed necesse fuit, ut conjungerclur cum corpore.

sod (luantunivis libere crcans non potest tamen pro sapientia sua ac
anctitate non velle media ad finem sibi profwsitum necessaria. Dcus
est enim Deus sibi constantissimus, (ccn lonscijucnt God.)

Nain Iil)crlalis non lanlum esl, possc cognosccic vc-
vcrum in liac vcl illa rc cx pluribus, quum sacpc nc
hoc quidem nobis liberum sil, cognoscamusque saepc
audiendo el videndo verilalem, quam nolumus; scd
libcrlalis esl vel maxime, posse, quamvis meliora coq-
noscamus et prohemus, tamen détériora sequi. Negavil
hoc Leibnitzius, propterea quod quantumvis liberi la-
men nccessario feramur in bonum. Al non adverlil ille,
nos clsi nccessario feramur in bonum, nec possimus
non vellc bonum, lamcn non sequi bonum, nisi quod
ipsi elegerimus. Ralio quidem non polesl cognilam ve-
rilalem non agnosccrc aul ncgarc, nisi vclil secum
ipsa pugnarc, sed polest lamen cognitam verilalem non
amarc; ergo überlas non est in cognoscendo, sed in
volcndo et amando id, quod verum, (bonum) est. Si
ilatjue anima sola csset, nullis illcccbris scducla cl quasi
olincbulala, non pqsscl, quum non sit libera in asscn-
licndo vcro, in rebus creatis non agnosccrc Dci pcr-
fecliones, quum in iis praeter has Dcus nihil potuerit
aut voluerit manifcstare, el lias agnitas, quia bonac
sunt, ctiam non posset non amarc, quum aliud bonum
non invenircl. Unum enim reliquum foret, ul anima
in rebus creatis, contcmplo Creatore, non Ilunc, sed
seipsam agnosceret aUfue amarcl, (jucniadmodum vo-
luerunt Kantius ct Fichte, deliranlcs res mundi esse
posilioncs el apparenlias sui Eqo. Verum enim vcro
Kantius cl Fichte non ctiam fucrunt animae purae,
sed ulique homines; sensuum imaginibus cl pbanlas-
malis nimium, prob dolor, obfuscali. Sed vera haec
non sunt cl nimis pugnanlia ; anima enim ralionalis
csl, cl quamdiu solo rationis lumine illustrata, nullis-
quc sensuum illcccbris scducla est, non polest vcllo

aul. auiarc nisi verum, i. e. bonum inlcllccliiale, quod
uascilur vcrilale, non errore. Krror enim est id, quod
pugnat cum ralionc; pugnat aulem cum ralione, ea
quae diversissima cl distincla sunl, rcpularc similia
aul eadem, quod vero pugnal cum ralione, id ne di-
xeris ci esse amicum aul bonum. Et quidem ipse Kan-
liiis ncgans contra sensualistas, onmes cognilioncs nos-
tras nobis venire per scnsus, non tamen ncgabal, esse
aliquid extra nos; sed illud esse tantum quasi incogni-
(um X ajebat, quod quale nobis apparcat, amnganius ')
ipsi formis sensualilatis mentis nostrae. Ouem primum
Kanlii errorem sequutus Fichleus ultra dein abcrrabal,
(licet juslo reliquo judicio) ncgans illud x onuiino esse
quidquam, supposuitque ci, quam docucrat Kanlius
»Kritik der reinen Vernunftquot; suam »Reitie Jchhcits-
lehre.quot; Elenim quo jure Kanlius negavcral, res esse ta-
les, quales per scnsus rcnunliantur, scd formas ac
modos islos a mente nostra cis apponi pulavarat, codcm
cliam Fichteus poleral negare, res esse omnino aliquid,
ac putare el modos rcrum el res ipsas poni a meute

1) llacc jam contra Protagorani egit ipse Plato, (üratyl. 38G),
ipipe Jij WoJfif» , ea 'Efi-wytrei , TrOTepov xai Ta ivra ovTCCc è'xt'f (pai'veTai,
iSi'a aürüt gt;j ovat'a. eivxi jxafftip , ucTiep ufutxyópx!; exe^e Kèyquot; trdvtuv
Xpyil^xToiv (iérpov fivxi 'xv^puTtov, «gt;«, oT« (isv dv èfioiCpxtvyi-
rxi tx npdynxTX elvxi, TOtxvrx (ièv £(ttiv s(ioi, oJx S'ccv (roi_.

TOtXVTX s'xv ffoV ^ èx«quot;nbsp;quot;quot;quot;quot;nbsp;^e;3«udT)jTa Tijf

ovaiM.....

Koi TavTa 7«, wf èy^ftai ao'i iraiu Jomï, j^por^ceas oiÜff))t apeo'i'iquot;',!

Tram Jiivarè)' ei'ti npUTXyÓpXV «? gt;l9))' \syeu' oüfèv yaf nt 'XoV Tgt;) a\y)-
Qei'oc 6 êrefoi Toü iripov ^fof/^ianepof eój, tlhtep ö. at èxacta Jox^ , ixaoTi/)
è'jTa'.........._ , . •

OvXoZ», fi Mï-re Traffi mavra èariv inot'ui óf^icc xm ati', fttjre ixasTV ièa
;xajTO» TÜ» ófTOj» tan, Jr'Xor cfij irtiXuTa airzü» oüsi'm èx^^Tó. Tiva (itficuo»
ktitamfxynMu, ov trpof gt;i/ixlt;; ovSè iifiuv, êXxó^ev« üvu xx)
XXTU tw ^et^pw (PxvTutrnxTi, «aaa xxi' XÜTX rrpo? tvjv «utwv
ou(rlt;«v è^ovtk ïtfp ttê^vxsv.

pocla. IVam profcclo, si dare cl disliiidc videmus do
nmm aul Uirrim, non minus ccrli sumus, esse eam
douumi ac lurrim, quam omnino aliquid.

At erravit isle ulerque ac ddiravit; aut quid po-
luissel respondere Kanlius^ regains, quid tandem sinl
istae formae menlis, aut cur, si videmus rem quadra-
lam, eandem nequeamus simul eliam videre rolundam
ac Iriangulam? nihil nisi fatalem quamdam necessila-
lem, quae quid sil aut unde oriatur nesciat. Alqui
tamen , si res illa non esset vere quadrala, sed tan-
tum a libera mente quadrala fingeretur, nil obslaret,
quominus eliam rotunda ac triangula fingeretur. Pari-
ler Fichions obambulans secundum flumen rogalus, cur
non sine nave Iransnavigct, non poterit auderc et non
mergi, ut confiteri cogatur, non jam impcrarc se fic-
lae navi aut ficlo llumini, sed vinci ac submergi ip-
sum flumine.

Quum ergo manifestum sit dclirasse islos, et qui-
dem Kanlium, quia non aval para ratio, ac Fichleum,
quia non erat purum Ego ; palet cliam non posse esse
consenlaneum rationi, ut cognoscat et amet res istas
lancpiam formas el posHiones mentis suae, sive tov
Ego, quia error non est bonum. Sed neque posset ani-
ma, quamdiu sola esset sine corpore, ipsas has res
cognosccre ct amare tanquam bonum aliquod a se
distinctum ; nam si nunc quidem, quum simus ho-
mines , cognoscimus, dummodo libidincs taccant, illis
rebus non posse saliari nos, sed esse tanlum quasi
adminicula quaedam, quibus ad verum bonum cognos-
ccndo asccndamus, quanto magis ct quasi immediate
id cognosceremus, si essenms sine hujus corporis ca-
ligine animae purae ? iVeque dicat quis rationem lamen

..ai«..nbsp;»'-'»•

l)o.ssc crrare cl dccipi cl ila crrorc dcccplain imagi-
nari sibi l)onum ac vcruin quod lamcn ncc bonum
ncc verum csl. Ucspondco enim, non possc crrare ra-
lionem, sed hominem. Errarc quidem polesl homo el
deceplus verum ac bonum habere, quod verum lamcn
non csl; sed, si errai homo, errai non quia raliona-
lis, sed quia libidine alque cupidilalc aclus saepc fil
irralionalis. Porro libido ac cupidilas non orilur cx
ralionc, seu inlclligenlia veri, scd cx scnsualilale, qua
fil saepc, ut anima, quum corpori inclusa non imme-
diate res videt, sensuum blandiliis nimium capta, fa-
cile sibi pcrsuadeal, esse bonum aut sallem, non adeo
malum iis indulgcre; nam: quae cupimus facile cre-
dimus, quae nolumus infiliamur.

Confilendum lamcn est, rationem possc non sem-
per slalim verilalem plane perspicerc; al proplcrca
non errabit, scd in iis rebus caulc judicium suum
relincbit donec majus lumen affulgeal. Polesl igitur in
iis rebus ralio sapienter quidem dubitarc; scd errarc,
qua ralio, non polesl, haud magis, quam ille, qui
labyrinthum ingressus lencbal filum, quo reduccrelur,
aul is, qui amussi rccl:\ ulilur, po.ssil ducere lineani
curvam. Elenim hocce filum , hancce amussim tenet
ratio, quum Deus constilucns animam, ut ex rebus cre-
atis cognoscat verumquot;, praesenlem Ipse Se ei posuil
specie inlelligibili tov esse, veri, pulchri absoluti. Si
quis enim animum diligcnlur vclil adverlerc, mox in-
iclligct, omnia, quae in praeceptis logices veteres/gt;Wn-
cipia rationis ') dixerunt, ad unam idcam rov esse (quam

1) Talia principia sunt: Idan non potest esse et non esse simul,—
Qnae sunt eadem uin tertio, sunt eadem inter se, — Nihil est sine ra-
tione sußcicnte, — Quae distinguuntur inter se, etc., (luovum duo
postrema facile intelliguntur ex duobus prioribus esse dedneta.

nemo vel negando polesl non adirmare se habere lani-
(|iiani nornam dijudicandi), posse reduei; sed quam
sapientes illi variis senlenliis (principiis) ad facilius
raliocinandum adaptavcrunt. Jam igilur ul rcspondea-
mus Kantio, quid sit, aul unde orialur necessitas illa,
qua non possimus res alias judicare, quam a nobis
videntur, non dubito respondere: quia ratio nostra
radicem el quasi fundamentum babel in idcA Dei ,
Dcus aulcm non potest mulari, quia simpUciter est ,
cl qualenus ergo res cum rw esse convenire cernun-
lur, eatenus non possunt eliam cerni non convenire.
Necessitas ergo illa non est in forma mentis, sed iu
co, quod TO esse non polesl non esse.

Restai igilur tenendum, animam, si mansissel sola,
non potuisse esse liberum a necessitate, sed, quemad-
modum non polesl cognitae vcrilali non assentire, sic
cliam non potuisscl cognitaé veritatis bonum non velle
ct amarc, cum optio altcrius boni non daretur. Sed
tamen quum optio haec necessaria esset, (siquidem
sine libcrd elcctione non potest esse libertas) et quum
sine libertate non possit inesse in cognoscente ratio ,
(Uli superiore loco demonslralum est)-, manet dicen-
dum necesse fuisse, ut Dcus creator, si velit esse Dcus
conslans, ila constituai animam, ut dum verum pos-
sit in rebus mundanis perspicere, eo tamen perspiciat
modo, quo praeter cognitae veritatis bonum, possit
eliam allici alio bono simulate, possilque rei loco eliam
ejus quasi umbram caplare. Itaque necesse fuit, ut anima
ila in hoc mundo constituatur, ut non immediate re-
bus opponatur, sed aliud quid ipsam el res inter
medium ponalur, quod, dum subliliori licet specie
rebus illis est simillimmu et ex iis etiam capit incrc-

10

menlum, fiai animae quasi involucrum pellucidum el
sonorum cl agile, efiiciaturque ipsum cum anima loluni
aliquod singulare', cui res parlim sinl exislenliae aug-
menlum, et per quod parlim fiant inlelligcntiae objcc-
lum quot; repercussum. Ita enim fiet, ut intclligcns, cog-
noscendo res illas, possit cas ipsas etiam amare tam-
quam bonum aliquod alteri (licet ignobiliori) sui parli
saltem utile ac jucundum ; quatenus enim ad alendam
et recreandam illam partem inserviunt, vere cas aliquid
boni habere nemo negabit.

Quo aulcm meliori modo, aut quo sapicntiori con-
silio id fieri potuit, quam conjungcndo ct unicndo
animam cum corpore isto nostro; ita ut hacc duo,
etsi non confundantur aut misccantur, efficianl tamen
unum — {supposilum, uli ajunt philosophi,) — scili-
cet hominem? Ilac enim unione anima ratione non
imminuitur, aclu seu activilale non perditur, libertate
etiam augetur; corpus vero quasi medium el ipse
nuntius rerum animam inter et reliquas res creatas

1) Neque vero cxistimet quis, me hic consentire aut facere cum iis
{sensualistis et empiristis), qui putant, omnes cognitiones nostras no-
bis per sensus ct experientiam venire, innixis famoso illo cflTato:
.nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensu.quot; Sunt enim ,
quemadmodum supra jam ostendi in quarto illo genere idearum.quae
nullo modo per sensus acquiri possint, uti rl esse, rh vcrum, tÏ
pulchrum, T^ bonum, Haec enim, quum ipsa in rebus non sint, non
etiam per sensus ex rebus possunt nuntiari, et quum in rebus tan-
tum aliquo modo manifestentur, ut manifestatac iutelligantur, necesse
est eorum aliquam ideam esse in intelligente ; antequam enim de re
quapiam praedicare possimus to esse, aut to verum, aut topt^lchrum,
tiecesse est eorum anteceptam quandam animo speciem habere. Sed
haec satis jam demonstrata sunt, ubi ostendi in his ipsis percipiendis
rationem nostram habere quasi radicem. Torro ne cognitiones quidem
rerum sensibilium tanquam cognitiones nobis per sensus veniunt; per
sensus enim nobis tantum veniunt affcctiones et mutationes, quae re-
bus in nervis fiunt. Nam si vel eo ipso, quod rem audimus aut vide-

altius evehitur. Fit enim hac uuione homo animal ra-
tionale, sequidem ratione percipit homo atque intelli-
git non tantum quae praesentia sunt, sed quae prae-
terita et futura sunt, conjungit; non tantum quae
scnsibus obvia, sed et ea, quae scnsibus abscondita
sunt, comprehendit, comparai alque dijudical; »quae
non auris audivit ncc oculus viditquot;, ea ipsa cogitalione
ac desiderio insaliabili prosequitur comprendenda : cor-
pore vero ad animalia et res celeras corpcrreas propius
accedens familiare cum iis ipse dominus et rex con-
sortium atque intimam consuctudincm init; ratione
fruilur vero bono, quod est Deus; corpore utitur bono
utili et jucundo, quod praesto est scnsibus; gaudet
lerrenis, béalur coelestibus. Attamen ila fruilur ac
beatur, ut non sine labore beelur; ila utitur et gau-
det, ut non sine timoré utatur. Sed tamen non vitu-
peranda in his, admiranda potius ct pracdicanda cre-
atoris bonitas et -sapientia. Scilicet id maximum est

mus, cam etiam cognosceremus, non sano intelligeretur, cur, si quis
lingua latina aut graeca non institutus, nihil cognoscat, si latine aut
graece alius cum alloquitur, quum tamen vox latina aut graeca non
minus percutiat aures, quam patria. Quare illud: 'nihil est intellectu,
quod non prius fuerit tn sensu,quot; co tantum sensu verum est, quod
quidem do re nulla materiali qnalitatem quampiam possimus praedi-
care, quam sensibus non experti simus; sed ipsum illud praedicantis
jnîlicium non magis venit per sensus, quam ipsa scientia venit audi-
tione lectioneve vocis scientiae. Nimirum per sensus, sive nervos, im-
préssiones tantum rerum ad animam perducuntur, ipsum autem judi-
cium est actus animae intelligcntis ct examinants, quales istae sint
imprcssiones. Ilinc etiam videro est, quam perperam agant physiologi
illi, qui in alia cerebri parte imaginantur sibi fieri perceptiones
sivo sensus {waarnemingen), in alia repraesentationea sive conceptus
{voorstellingen), in aliâ nisus (streven), et sic demum ex iis resul-
tare cognitiones ct volitiones; quum primo quidem necésse sit, ut
unum idem et sentiat et rcpraesentet sibi et nitatur, deinde vero in
Iiis ipsis consistât ac prodat sese spontaneitas seu activitns rationali-
tfttis. Sed de bis alias.

solatium, ca maxima bcatiludo, (ecquis, cui nobile est
pectus, negabit?) scire ea, quibus fruimur, labore non
alieno, sed nostro esse parala; deinde vero ca eliam
securius defcndunlur, quac non sine timorc tencntur.
Etenim quum res illae corpori nostro sint vere utile
quid, corpusque ipsum sit altera nostri pars, facile
fieri potest incautis, ut istis utilitabus et jucundilatibus
allecti nimium capiamur ; sed quum anima, si ipsa
sibi velit atteudcre, non possit non cognoscere in re-
bus illis majus sibi bonum et perenne ct pcrfcctissi-
mum manifcstari tanquam in acnigmatc et speculo,
quemadmodum docet magnus ctiam gentium doctor
Paulus '), diligentiori usque studio praccavebit, ne iis,
quae videt pcssumdari ac mutari quotidie, nimium in-
hacreat. Quam ob rem, (et est sane, quod pudeat
multos nostrates), illc jam Pla(o-) dixit, constare nos
parte nobiliore et ignobiliorc, comparavil(iuc partes has
duobus equis, quorum alter pulcherrimo cursu subli-
miora petit, alter malus ad inferiora continuo dcficc-
tit. Quemadmodum igitur, ut utar hac Platonis com-
paratione, bonus auriga ct habcnis ct loris invigilabit
semper malo isti equo, nc cx via prosiliat, aut ubi
non expedit consistât, sic eliam assidue cavendum est
animae, ne, ad quod sensus nimis inclinanlur bonum,
in eo eonquiescat, neglecto summo vero, »in hoe
enim posilus est labor el ultima animae pugnaquot;. Al-

1)nbsp;bxstrofjef ykp àgt;t/ Jt tffrfwtfou tv amyi-txri, tots Sè 'TtpdtorTiov -jrfÓTw-
■nov' apTi yiyvtüJKa s* néxpovi, tote Jè «tk/fwtrofi«/ xasaf xai e'we7fùîff0gt;j»
(Cor. I. c. 13, V. 12.)

2)nbsp;Bpi'Bei yàp 6 rife xccxy,: ï-Jt-not ttirèyw, i'ii r)igt;yy'r ps'^oquot; rexal ßapvnav
OT«» ^tgt;i xaxüii yj rtSfo/nftsm üTiö riir ifnóx,'^' £vùx ?ravo; re xxt
iyà)v 'Jlt;r%xTOi ^ux^ Trfóxetrai. {Phacdrus, ü47.

(|ui haec sum, proplcr quae dixi, uecessarium fuisse,
ut anima jungeretur cum corpore, scilicet ul sic prae-
ter bonum iUud intcllectuale verum cl aeternum esset
aliud quasi simulalum breve fugaxquc, quod possit per
libcrlalem eligi

Ex his, quae dicta sunt haclenus igitur invicte, opi-
nor, dcmonstratum est, crcatum esse hominem, eum-
(juc conslarc duplici elemenlo, anima scilicet rationali
el corpore animali, (juac duo quantumvis natura in-
ter sese ditlcrant, tamen ita conspirant, atque una agunt,
ut unam cHiciant hominis pcrsonani ; persona enim dici-
tur subjeclum actionis liberae. Etcniuj ob rationis facul-
latcm Dcus non potuit creare animam non distinclam
a corpore, simplicem et spontaneam, ct ob libertalis
cxercitium ctiam non potuit creare non conjunctam cum
corpore.

IVeque dicant opponcndo, cx sacra rcvelatione nos
scirc, Dcum etiam-crcassc angelos, Ijosquc esse tamen
sine corpore spiritus. Iiis enim ita respondco: scire nos

1) Ilinc etiam videre est, quam sit consentaneum rationi id, quod
ex sacris libris fide docemur. Quamvis enim non is siin ego, qui in
rebus philosophicis cx fide velim probare quidquam, sed neque prae-
sumam dicere, sola ratione duce hominem omnes illas veritates, maxi-
mas sane et admiratione plenas, quibus divina misericordia révelatis
christiani ditati sumus, posse investigando detegerc; tamen philosophe,
nimirum veritatis amjinte et diligenter quaerente, haud indignumiiec
dedecusei existimo, eaquae, ultra quam ratio pcrspiccre possit, divina
luce patefacta sunt, ctiam rationis luce modeste et pie veile illustrare
ac confirmare; nec vereor proflteri, nihil in iis detcgi, quod cum sana
ratione possit pugnare. Videmus enim ex iis, quae de animae libertate
disputavi, hominem non alio modo a fine suo ac vero bono posse ab-
duci, nisi ut sensuum illecebris allectus, contempto vero bono, (Deo),
sequatur illud bonum aliud, quod dicimus sensuale, in eoque quasi'
consopitus conquiescat. Jaw vero legimus in sacris libris (Gen. III. 6.);
primos hominum i)arentes, sprctâ Dei lege, nianducasse poma, quibus
vetitum erat vesci, arboris vitac. Jnde autem ortam esse malorum mul-
titudinem docemur, qua pressi, Iicu nimium, ingemiscinms omnes.

eliain ex sacra revclalione, angelos non esse crealos,
ut ex rebus crealis Deum agnoscerent. lia ut jam non
possim non consenlire praeclarissimo ac strenuo viro
It. Wagner, doctori GoUingensi, dicenli *): «De bijbel geefl
»tegenover een valsch spiritualismus en materialismiis, in
» hct allezins jnisle dualismus van eenen lot een bezield
» bewerktuigd wezen vereenigden geest en ligchaam, den
»ook physiologisch alleen houdbaren grondslag van eene
»welenschapimlijke psychologie en anthropologie aan de
I) hand.quot;

His aulcm quid jam materialistae opponere possunt ?
• Verumtamcn, quum nihil intcntalum relinquere vclim,
alque id maxime cliam hac disputatione mihi propo-
suerim, ut focdissiinam istam, scicnliae non mimus,
quam bonis moribus exiliosam doctrinam fundilus ever-
lam ac confcllam, speciosissimae cuidam, quam ma-
chinanlur, diiricultati paucis juvat respondere antequam

in corpus, quomodo instruclum sil, inquiramus. Fa-
bulantur enim de legibus materiae ignotis! quibus for-
sitan fieri possit, ut materia cogilct, vcl quibus, uli
ait Broussais : » la matière nerveuse, dans un certain
ÉTAT produit par son action tous les phénomènes intel-
lectuelsquot;.... Sed egregie inter alios rcspondit Lotze-.^)
»Ihre Taktik besteht einfach darin, auf einen noch
nngesichlelen Wirrwarr von Thatsachen hinzuweisen,
dessen Unklarheit uns gewissermaszen dafür bürgen soll,
dass er noch viel Aufschlüsse verbirgt, während doch
die Unmöglichkeit dessen, tvas man in ihm zu finden

1)nbsp;.Welen en gelooven, inzonderheid ten opzigte van de toekomst
■ der zielen, (p. 26 amp; 27. vers. vern.)

2)nbsp;loc. cit.

3)nbsp;Med. Psijchol. p. 39.

ÂO//Ï, sich von vorneherein erweisen lüsst.quot; Sinl enim
mulla adhuc nalurac arcana, nil pugno; sit spes cerla,
plurima, quibus obslupcscant homines, detegendi, est
sane, quod slimulcmur ad indagandum; ast fieri la-
men nunquam polesl, ut quae essentialiter. sunt pug-
nanlia, essentialiter pugnanlia non sinl. Nam tunc esset
idem simul el non esset, quod est absurdum. Si itaque,
quae essentialiter pugnant, non possunt convenire cidcm
rci, non possunt cliam inertia etnbsp;quae oppo-

sita sunt, inesse in materia, nec poterit ulla lege fieri,
ut materia, non mutata sua natura, fiat spontanea;,
aut si mutatur, non jam materia, aut materiale-, sed
spirituale crit. Sed ncque mulari potest unquam mate-
ria , ul fiat spirituale aul sponlaneum ; nam materia
est composita, aul sallcm consislit clemcnl'is, quae
componi possunl; atqui quod contponi potest, id non
potest esse sponlaneum, quum co ipso, quod posset
componi, non essct sponlaneum. Sunt quidem in bo-
mine spiritus el materia, scu spontaneitas el inertia,
sed consislit eliam homo diversis subslanliis, corpore
maleriali, quod esl iners, et anima spiriluali, quae
est spontanea. Non ergo minus ridcndi sunt malerialis-
lac tam ab.surda sperantes, quam ipsi rident alebimis-
tas islos, qui ex rebus quibusque vilibus, nobilissima
melalla conficere se posse sperabanl.

Y. Quaestio :

quid est corpus humanuji (mlt;xpi«olt;r;[lt;o?), et quo.'hodo '

instrüctii.m sit nece.sse est?

Jam reliquum esl, ul dicam de corporc. Quum aulem
hie agalur lanlum de motibus corporis, hosque con-

cilari ope nervoriiin omnibus cerlissimum sil pbysioUi
gis, cl quaeralur lanlum de jusla nervorun» inlcr se
disposilione ac ncxu cum sensorio conununi, eliam in
bis inquirendis cl demonsliandis defmielur haccce dis-
pulalio. Facile aulcm perspicilur cx iis quae demon-
slrala sunl adhuc , corpus esse medium quid animam
inlcr el rcliquas res crealas, esseque conjunclum cum
anima propter animam , ut sit animae tamquam in
slrumenlum, quo anima cum hac rerum aspcclabilium
cl cognoscendarum varielalc ineal rationale consorti-
um. Al vero quia lamcu anima et corpus substanliae
sunt inviccm diversae et prorsus dislinctac, agalque
vitam aliam anima, aliam corpus, aliisque anima,
aliis corpus egel, quibus alalur atque augcalur; ne-
cesse est, ut corpus sit quasi machina automalica,
quae, (juemadmodum fil in aliis rebus arte cxcogita-
lis, sponte sua moveri possc vidcatur aliquamdiu; sed
cujus molus lamcn, (quia est propter animam), ad
animae liberum consilium regi queant ac moderari,
sallcm quoad integrum valebil corpus.

Kl rc (luidem vera viderc est parles corporis duas,
([uae vel maxime suslenlandac ac rcnovandae conliniu)
ejus vitae necessariae sunt, cor el pulmoncs ila mo-
luum suorum vicissiludinibus dilatari, alquc constringi,
ul nequaquam voluntatis jussu aut incilalione indigeanl,
attamen ita dilatari ac constringi, ut etiam a voluntate
possint his motibus lemperari, accelerari aul relardari.
Nam et ipsum cor, indcfessum illud cl continuo mo-
lum, sisti sallem aliquamdiu polesl. Magis eliam au-
lomalici illi molus apparent in longissimo cl lorluoso
intestinorum tractu, quae digerendis ac concoquendis
cibis ad sanguinis instauralioncm praesunl, quae mo-

vcnlur, scd inoveri aut quiescere ad voluntatis arbi-
trium jam nullo modo queunt. Quam vero sapienter
haec ita comparata fucre ! Nam si singuli isti motus
indigerent voluntate, indigerent ctiam intellectu ; quan-
tum igitur temporis requircretur, ut inoveri ac vivere
posset corpus, aut quantulam vcl toto hujus vitae tem-
pore corporis sui partem plene posset anima cognos-
ccre, (hic labor enim fuit, hoc opus tol jam saeculo-
rum !), quum tamen creata sit, non tantum, ut sciai
movere corpus suum, sed ut cognoscat ex hac tota
rerum universitate manifestantem se Deum creatorem
ac moderatorem, utque sciât insidiosis sensuum illeci-
bris extricarc sese, ut libere possit frui illo bono, quod
non est simulalum, sed verum, non periturum, sed
aelernum.

Sed lamen hae quoque partes, quae voluntati sub-
jeclae non sunt, ita provide propter animam et pro
anima fuere accoirrmodatac, ut nihil possint accipere,
quod non a voluntate fuerit acquisitum ac porrectum,
nihil etiam emittere, quod non voluntatis arbitrio di-
utius etiam possit relineri, ita ut digestio et secrelio
fiai quidem praeter voluntatem, ingeslio vero omnino,
et excretio saltem aliquamdiu cliam a voluntatc depen-
dcre videatur. Ad utramque enim intestinorum Iractus
exlremitatem musculi sunt positi, qui voluntate pos-
sint moveri. Quibus fit, ut etiam in physiologicis suis
funclionibus Ipsa intestina aliquo modo possint regi
ab anima; dein vero humana sagacitas alios etiam in-
venit modos, quibus caccos hos intestinorum motus
valeamus, saltem mediale, incitare, retardarc, quinimo
convcrtere. Nota enim sunt, quae dicuntur evaciian-
tia, adstringentin, emetica, et quamvis his tantum

U

inedcndi causa uli dccercl, laiueii el ad giilani ')
et crapulam nefando scelere abusum est perversum
gcnus.

Aliae demum partes ila moventur, ul vcl maxime
et proximo ad volentis animae imperio obediendum
paratae esse videantur, sed tamen iterum ea ralione
accommodalae, ut etiam possint moveri nullo recto
voluntatis imperio incitatae, dum sanae nihilominus
extant et imllo morbo disturbatae, {motus reflexi in
corpore sano). Videre hoc est in iis motibus, qui ini-
tio ilicli sunl motus instinclivi, quique fiunt ad defcn-
dendum et conscrvandum corpus, uti dum i)alpcbra-
rum oculi niclilationihus cavelur a pulvere forle turbine
sublato et ah iclu etiam simulate; vel dum protcndi-
mus brachia casu procidcntcs, vel toto corpore resupini
inncclimur subito viso periculo, et in sexcenlis aliis
casibus, dum motibus nequaquam consilio nostro fac-
tis, sed congruis lamen ca, quae nocere poluisamp;ent,
arccmus, et ca, quae fulciendo juvare, comprendimus.
Quanam autem vi, in hiscc, dum verissime dici ne-
quimus agere, agamur - an forle indirecte ralionis
intuitu, sive, uti dicunl, inslinclu rationali; an sola
aulomatica corporis dispositione, non sane auserim af-
firmare. Nam islae niclilationes palpebrarum viderenlur
primo quidem possc explicari eo, quod pulvis, in
oculum injcctus incitaret ramum sensitivum nervi
quinti, qui aliquo modo conjunctus cum ramo molo-
rio nervi facialis in cenlro originis communis, ante-

1) Nota enim sunt foeda illa, quae luxuriosi Uomaui inter epulas
cousueverant, ita quidem, ut Cicero pudore non reveritus sit, palam
pro rostris dicere Caesari•. -Cum, inquit, vomere te post coenam velle
Jixissesquot;.,.. (Orat. pro reg. Dejot.J

quam ad aniniam possit pcrveiiire allcclio, ipsam af-
I'cctionem suam communicarcl cum nervo faciali pal
l)el)ras rnoventc.

Sic eadem haec ratio, sed pei conjuuctiones aliorum
nervorum sensitivorum cum moloriis in suo eliam ori-
ginis ccnlro, posset cliam valere in explicandis iis mo-
tibus, quibus vel inscii retrahimus manum aut pedcm,
si dormicntcs aut saltem non allendenles pungimur
acu, aul quibus loli conculimur et resilimus, si quis,
quem non vidcramus, ictu nos ferit, aut clamore ad
aures lerrcfacit. Sed aliler res se habere videlur, si
niclilaliones illae fiunt viso tantum pulvere et nondum
in oeulum injcclo, si(iuc fiunt alii isli molus, quibus
cavemus, viso tantum periculo el nondum aclu jau)
facla laesione; nam tunc quidem non polest conuuuni-
calio fieri per nervum sensilivum quinlum, neque ali-
um quemcunque, quia nullus nervus scnsilivus atlici-
lur, nisi quo modo tangalur. In bis igilur alia causa
valere videlur, nisi pulandum sil, per ipsum cliam
nervum oplicmn posse conjunctione quadam cum nervis
moloriis in loco originis suae aul concursus communi
imprcssiones rcceplas communicari. Atqui hoc quidem
valde eliam probabile fil, si altendimus primo, sen-
sum visùs omnium longissime per circuitum patere,
ila ul hoc sensu oiimium longe plurimae fiant eliam
sensaliones, ad quas in reliquis corporis partibus rcs-
pondcnl rcaclioncs, el si secundo reputamus id, quod
palhologicis fiivenlis constat, scilicet elïici paralysin aul
hemiplcgiam, poslquam ad corpora striata ct iu thala-
mo nervorum oplicorum facla est sanguinis cffusio ex-
sudaliove; nou enim injuslc inde concludi posse vide-
tur, in hunc locum revera plurimos /icrvos motorics

convenire. Sed lainen non iiegligenda videtur alia res.
Si enim isti motus fierent sola conductione materiali
per conjunctioncs quasdam nervi optici cum nervis
motoriis, non sane intclligerctur, cur isti motus non
fiant etiam alia quacunque visione. Nam ccrlc visio
inaterialis periculi, qua talis, non diffcrt ab alia qua-
cunque visione ctiam materiali , sed periculum fit
judicio intclligcntis istam visionem, quod vel propterea
ctiam magis manifestum est, quod non omnes' pariter
iisdem rebus terremur, scd saepe alius ne movetur
quidem, quibus alius maxime horrct, et quod idem
iisdem saepe rebus terrctur, quibus alias ctiam ju-
cunde afficitur.

Dicunt quidem hoe fieri idiosijncrasiis ! magnum pro-
fecto hoc verbum et sonorum, scd sensu vacuum, quo
alii aut mala fraude volunt dccipcre, aut alii, meliora
nescientes, cffugiunt diiTicultalcm, fere quemadmodum
fit in congressu bcllico, dum subito cxploduntur tor-
menta sine globis, nc sonitu ac fumo possit animad-

1) Ne quis cavillando audeat retorquere hoe argumentum oppug-
nans: si nulla materialis visio, aut nulla materialis nervi affectio, ab
alia diffcrt, vel nullum fit ab anima judicium, quia omnia etiam eadem
judicarct, vel anima ipsa, quae vult, addit sensationibus, et vera sunt
ea, quae Kantii ct Fichtei dicta sunt dcliria, — moneo, visioneni, aut
quot; sensationem quameunque, aliam ob alia non differre modo conduc-
tionis, praeter quam nihil fit aliud in ncrvis, sed differere utique modo
excitationis, ad quam vel maxime referimus sensationem. Nam aliter
profecto excitatur sensatio re dura, quam re molli, aliter re aspera,
quam laeva, amp;c. Deinde autem visio lupi et visio canis lupini mate-
rialitcr non differunt, uti animadverti potest in incÄtis iis, qui ne-
sciunt distingucrc, et tamen aliter agimus viso repente lupo, aliter viso
cane, scilicet quum sciamus jam, quam ferox sit lupus, quamque canis
fidelis, et quum jam facilius minutiora illa, quibus differunt, noveri-
mus distinguerc: Hinc etiam fit, quod saepe nocte obscura terremur
tangendo forte ea, quibus de die delcctamur, scilicet solo tactu minus
facile distinguinuis, quam tactu visuque simul conjunctis.

verlcre hoslis, quae agantur. Quid enini isla voce, si
quis sensus insit, potest significari aliud, quam major
mlnorvc in nervis sensibilitas, qua fil ut alii aliis cadem
re magis minusve afïïcianlur? aut si significetur ipsius
nervi morbosa quaedam el abnorniis mutatio, mulabi-
lur quidem ejus afTcctio, scd tune valcbit isla mulalio
eliam in reliquis aliis rebus, quibus alficilur;^ al vero
in utroque casu judicium lamen animae, qua talc,
eril juslum, quae enim vehemenliora judical, revera
vebcmentius pcrcipiuntur, et quae mutata judical,
rêvera ctiam aliter percipiunlur. Potest tamen corrigi
talc judicium conferendo cum aliis, quemadmodum vi-
dere est in ictericis, alquc iis, qui ulunlur pcrspi-
cillis viridibus; quamvis enim isli subflavescenlia om-
nia el subvirescentia vident, non tamen, si velint at-
Icndere, flava omnia cl viridia esse judicabunl.

Quibus rite pcrpcnsis, mihi quidem placet in expli-
candis hisce motibus, (qui fiunt ad solum visum el
audilurn), conjungere hoc utrumque, nempe: anato-
micas nervorum conjuncliones cl animae inlelligenlis
actionem. Fil enim in iis rebus subitum el directum
aliquod judicium, et islud judicium statim consequi-
lur actio, partim quia jam assuevimus ila in talibus
casibus agerc, partim quia in nervis ipsis omnia jam
ad tales molus praedisposila esse videntur. Atqui hoc
magis eliam probabile fit, 1» quod, si non subito cl
improviso isla conspiciunlur el scnliunlur, sed si ma-
gis consulto possumus agere, non fiunt isti motus;
2quot; (|uod iidem, ((ui fieri videntur praeter voluntatem,
motns etiam a voluntate imperati fieri possunt; quod
autem 3quot; co diflicilius coercemus, cpio magis cum
vilalibus, quas dicunt, functionibus sunt conjunct!, —

Sccl (iuid(iui(l cu'uiue placuerit magis, id lamen mani-
feslum fore exislimo, praeserlim si altendimus ad mo-
lus vilales, (pulmonum, cordis, inteslinorum), in his
ad aulomatici inslar moveri corporis membra, jureque
possc dici coni'us hoc automaticüm animae instrumentum,
Enim vero hae ralione corpori pro vita ac conser-
valione sua a Creatore sapientissimo sapienter esse pro-
visum clara luce perspicitur ex iis, quae experiri cl
observare quisque potest ; sed provider! sic eliam de-
buissc haud difficile est demonstralu. Nam vidimus
crealam esse animam ralione praedilam , ut cognos-
cat ex reliquis rebus creatis verum {Deum), scu di-
vinas perfecliones in iis manifestatas ; sed quum ralio-
nalis esse non possit, nisi sit spontanea libera, con-
junclam fuissc cum corpore, ut possit uti libertate ,
habcatque, quod eligat bonum, quod est, verum et
aelernum , aut quod scnsibus apparet fugax el cadu-
cum. Jam vero si corporis vilae alque couscrvalioni
non satis esset provisum, ul ipsum cliam suam age-
ret vitam, alerclurquc iis, quac iu reliquis anima-
lium ct plantarum regnis parata sibi extant; si non
modo ad conquircnda haec omnia, sed cliam ad di-
gerenda et in singulas partes, quae convcniant dislri-
huenda invigilare cl praesidere ei animae necesse es-
set ; quomodo quaeso, tota in his occupala anima

1) Sunt enim qui opineutur, Fyjeutiu-s/nVilt;ua/(sfa« isti, animam ii)sani
sibi efficere, atque elaborarc corpus, qui, dum materialistis impug-
nantes matcriam nimium abjiciunt, animam nimium extoHant; sed qui,
dum ita agunt, et animam et corpus depcrdant, facieutcsaninumi fere
inaterialem, corpus fere spirituale. Inter bos etiam rcputo Dr. G. II.
V. Schubert, virum in scriptis saltem suis pietiitis fuco et ortliodoxiac
ostentationc vulgo haud insigncm. In opcrc enim, cui titulus: »Die
Geschichte der Seelequot; praeter curiosa nndta ct delirantis phantasiac
comnjcnta plurima, (piibus incautus Icctor facilc abripitur, etiam Imec

principcin Hncrn a crealoie sihi positum allingcrc pos-
* sel ? an non a provido ac sapienlissimo Deo male esscl
provisum el corpori et animae?

His igitur positis et experientia cliam eomprobalis ali-

habct: (T. ii. p. 125. § 29.) »Vorzugsweise pflegen wir an der Seele
drei Lehensäusserumgen zu unterscheiden: zunächst jene, vermöge welcher
sie ihren Leib zu dem bestimmten Zweck seines Daseins bildet
und für den weCUSELVERKEUII mit seiner aussenwelt geschickt
machet, dann jene, vermöge welcher sie. die einzelnen Dinge dieser
Aussenwelt wahrnimmt oder empfindet, drittens aber die That der selbst-

ständigen Fortbewegung durch Raum und Zeitquot;........

«Verweilen wir zuerst bei dem offenkundigen (f) Gehcimnixs der Bildung
des Leibes und bei seiner Gestaltung zu dem bestimmten Zicccke des be-
sondren Daseins. Ks wirken hierbei zwei verschiedene Mächte zusammen;
die eine ist jene innere, dem einzelnen Geschöpf eigenthümliche, durch
welche der aufgenommene Nahruwjstoff der besondren Leiblichkeit verähn-
licht und zu einer organischen Gesammlheit gegliedert wird; die andre
ist der Zug eines allgemeinen, äussren Lebens, welcher den werdenden
Leib in eine feststehende Beziehung zu der Mannichfaltigkeit der andren
Geschöpfe setzet, mit welchcn und für welche er dasein und leben soll.

»Eine Schöiterkraft der lebenden Seele ist es, weixhe aus

dem chaotisch-formlosen stoffe ein ganscii NeUES , organisch
Geformtes schaffet.quot;'................

. . . Undmehr noch als durch die Verähnlichung des äusseren Nahrunrjs-

stoffes überhaupt, gibt sich die unsichtbar, im Inneren des Leibes waltende

Seele als ein Neues schaffendes kund, wenn si den Speisesaft

den sie aus dem genossenen Futter und Getrünk sich bereitete'

in die Form des Blutes , das Blut aber , in polarisqier Zer-
setzung und Auseinanderlegung hier zum Fleisch, zu Haut
und Haar, dort zum festen Knochen, oder zum bildsamen
Nervenmark gesaltet.

Quantopere autem a talibus pseudospiritualistis confundantur mate-
rialia et spiritualia ita, ut fiat materia forme spiritualis, anima ipsa
ferino materialis praeter alios multos locos, quibus vires attractionis
et gravitationis, magneti amp;c. dicit esse rerum inorganicurum animas,
non obscuro intelligitur iis, quae poetizat (I. p. 33): Diezcs unsicht-
bare Ergänzende (sc. materiae), welches wie die Seele in und bei dem
Leibe, in und bei dem sichtbaren Gewordensein der Wesen ist, zeigt
zieh, gleich dem grünen Gegenbild in einem Äuge, welches vorher
lange ein rothes Bild betrachtete, öfters da in seiner eigenthümlichen
Kraft, wo dem sichtbar Gewordenen seine Krajt entgeht; jener er-
scheint da, wo dieses zu verschwinden anfängt....... Ebenso wird in dem

Verfahren jener neuen Ileilart (magnetismi animalis) der sichtbare

quo modo eliam paiidi mihi viam pulaham qua, secu-
tus ea, quae analomicis cl physiologicis invenlis nota
sunl, invcnirem, quale possil esse in corpore arlilicium,
quo üal, ut eae partes, quae nonnisi voluntate mo-
vendae sunl, aul quae sallem, ut cum eo ordine liant
omnia, quo a ratione jubentur, volunlali suhjcclae esse
debent, moveri aliquando possint imielcr voluntatem ,
immo etiam contra voluntatem.

Si enim cum corpore conjuncta esl anima ad unum
hominem elTiciendum el si corpus esl animae inslrumcn-
lum aulomalicum ; necesse csl animam in plerisque
suis operationibus, sallem quae fiunt circa res sen-
sibus percipiendas, dependere a corpore, corpusque
vicissim dependere ab anima ; scilicet, ([uod anima
res crealas non potest cognoscere, nisi quo modo
per corpus de iis nunliclur ei, el earum quasi ima-
go praesens pracbcatur '), et quod vicissim cor-

Bestand des Stoffes fast unmerklich gemacht, nicht aber zerstört. Es
tritt nun in seiner ganzen eigenthumlichen Wirksamkeit das unsichtbar
Ergänzende hervor ; die verhüllten Kräfte der Seele entfalten sich, der
schlafende Funke entzündet zieh zum hellen Lichte, (clara visio)? I amp;c....
et pag. 387 ubi agens de generationc ct vita foetali, comparando
dicit, corpus fieri ex anima, sicuti flos efflorescit sua gemmft: » ll'éjiii
auch die Wirksamkeit der mütterlichen Secle, JENER DER NOCH NICHT
ZUR LeIBUCIIKEIT UINDURCll GEBROCHENEN SeEI.E DER FrUCIIT ,
eben so laut übertOnt wie das Rufen eines starken Mannes die leise
Inbsp;Stimme eines Kindes amp;c----

'nbsp;Conf. eliam, quae habet non minus, speudospirituaUsta Dr. 11. II.

;nbsp;Lotze (Med. spychol.) agens pag. 45 seq. »de identitate rernm reali

Inbsp;et idealiquot; (»die Identität des Realen und Idealenquot;) et pag. 160 seq.

'nbsp;»de ortu et interitu animarum.quot;

inbsp;1) Ferme quemadmodum is, qui castello inclusus eorum, quae foris

jnbsp;sunt atque aguntur, nihil {»test scire videreve, nisi habeat opjwsita

;nbsp;in parietibus specula quaedam, quibus trauseuntium circumdantiumque

1nbsp;rcpercussae ei imagines opponantur; aut quemadmodum belli dux de

^nbsp;iis, quae in remotis pugnac locis geruntur, non nisi per nuntios po-

test cognoscere, quibus ipse dein mandata sua defert.

pus, quamvis sil mobile et automalicum, tamen
non movetur ad quae moveri utile et consentaneum
est, nisi animae imperio dirigatur; baud aliter quam
fil in navibus et curribus vapore actis, qui moventur
(luidem ipso suo artificio, sed qui, ut moveanlur quo
et quando et quam celeriter convenit, indigent homine
reclore ct gubernatore. Atqui hinc fit, ut hac invicem
corporis alque animae nmlua dependenlia decepti (si
lamen non ipsi se dccipiunt), materialistae opinenlur,
et aliis pcrsuadere conentur, corpus et animam esse
umim maleriale physiologicum. Nam quod cum corporis
incremenlo ctiam animae vires augeri videantur; quod
cum irritabiliorc delicatioris feminei corporis habitu
etiam conjunctus sil sublilior animae sensus ; quod cum
ciliore sanguinis circulatione major etiam sit juvenum
animositas et audacia; quod in decrepita senectute,
quum corpus marcescit, acies oculoruni niinuitur, ce-
lerique sensus omnes redduntur obtusiores, cliam vires
animae saepe minui paulalim , ingcnium minus promp--
tum, et judicium tardius fieri vidcamus; quod denique
ipsi corporis morbi, regionis silus, ipsaque aëris Icm-
peries efiicere videatur, ul, quo saniores sumus, eo
ctiam melius mente valeamus, et quo amoeniore loco
et sereniorc coclo degimus, co etiam alacriores simus:
quid hisce omnibus persuaderi, aul probari polest aliud,
lt;iuam mutua corporis atque animae, quam diximus,
dependenlia, qua fit, ut quo magis perfectum et agile'
est corpus, eo ctiam melius possit anima et promptius
respondere sensationibus, cl quo melius habet corpus,
co cliam perfcctius animae inservirc. Nam profecto non
sine aratro colit agrum arator, non sine scalpro efflcit
staluam sculptor, ncc sine penicillo cl coloribus pingit

12

imaginem piclor. Qiiemadmoaum aulem arlificem aut
opcrarium noviums dependcre ab iis rebus, quas arli
ac labori soient adhibere, sic etiam anima depcndel
a corpore, sine quo non potest rcpcrcussas rerum imagines
accipere intelligcndas ; sed quemadmodum pulcberrime
scribens aliquis non potest nitidas et concinnas duccrc
litteras, si utitur stylo obtuso, aut is, qui ulilur spc
culo male polilo, concavove, ipse se vilior aul major
videbitur ex isla imagine, sic etiam anima male judi-
cabit res, si incaula eas judical imagine per sensum
forte male habentcm sibi data. — Sed tamen novinms
ipsos eliam aegrotos et sencs, de iis rebus, quae scn-
sibus non subjacent, justissima saepe proferre judicia,
quin immo homines posse dolores suos dissinmlare ip-
sosque cruciantcs se illuderc voluntate, quam sensu for-
tiores, quod profecto non possent, si non csset eorum
anima a corpore dislincta. Quare non in corpore solo,
uti voluut materialistae, quarenda est uuilos physiolo-
gica, praesertim qumn luce clarius possit ostendi corpus
malcriale iners non posse cogilarc et velle; sed in
uniono corporis et animae; non in aggregatione par-
tium similium; sed vcl maxime in nexxi conspirâtionc-
que et quasi concentu harmonico diversorum. -- -Iam
vero scimus animam de iis, quae eam circumdant,
fieri certiorem sensu, sive is sensus sit gustûs, vel odo-
ralûs, vel audilûs, vel visùs, vel taclus'), acccdere
vero ad ea corpus vel disccdere ab iis, ad quae mo-
veri aut a quibus amoveri velit libera anima.

Sensus igitur quomodo fiat, et quomodo deinde sen-

1) Sic est visus tamquam animae pictor, accuratas ei rerum ima-
lt;^ines depingens; anditus continuo invigilans praeco; tactus rerum
mensor ac ponderator ; gustus chemicus exammator.

sui fougiuus liai molus, (piae viae pateanl a rebus
exleris per corpus ad animam, quaeque vicissim ab
anima ad res et quae harum viarum muluae inflexio-
ncs sint et quasi bivia, id videlur esse examinandum.

Constat autem certis multorum annorum el anato-
miac el pbysiologiae invcnlis, tum sensum, quum mo-
lum fieri nervorum inlervenlu. Constat etiam sensalio-
nes suis ex singulis corporis partibus ncrvis, quos
sensitivos, ct molus paritcr suis nervis, quos motorios
vocant, asccndcntes et descentes per mcdullam spina-
lem conduci ad cerebrum ct a cerebro deduci ad paries
movendas. Unde notae sunt primae illae pbysiologiae
leges duae, scilicet conductionis centripitae et deduc-
lionis cenlrifagae, alque ila alios quasi nuntios praesto
babel anima, quibus cerlior fiat de iis, quae intra cl
circa corpus fiunt, alios , quibus ad paries varias, ul mo.
veanlur, quo convenit modo, niandare ac dcferre possit.

His jam ex anatoinia cl physiologia mihi dalis ila
mecum ijjse coepi cogilare: Variae mulaliones cl sen-
saliones conducunlur ad animam consciam sentien-
tcm per nervos sensitivos, cl varii, quos vult aniina
molus, ad paries deducunlur per nervos motorios;
necesse ergo est, ut nervi tum sensitivi tum motorii
sint integri ct contiuui cohaerentes cum cerebro et iis
partibus, quae sentiunlur et movenlur. Alqui hoe cliam
ila esse, dubitari non licet, quum videamus omnem
sensus conscienliam subito exlingui, omnesque molus
voluntate fruslra inlcnlari, quam primum ii nervi a
cerebro intercepli sunt, quorum ope movcri aut sen-
liri paries noscunlur. Sed lamcn quia multi molus
fiunt nibil senlienle ct nihil volcnle anima, cl alii saepe
molus in aegrolis fiunt, ad ijisorum defatigalionem el

quantumvis obluctari concnlur, elium iwcessariiim ur
bitrabar esse, ut nervi motorii ac sejisitivi quantum-
vis oporteat, sint intergri ac continui ad cerebrum per-
tinentes , habeant tamen alignas conjunctiones et quasi
in invicem Iransitus, quibus, quae ducuntur per nervos
sensitives sensationes, possint, antequam ad sensorium
pervenerint, aut si, quominus perveniant, impediun-
tur, transeuntes excitare motus correspondentes. Hac enim
ratione inlelligerclur non solum, quomodo fiant motus
illi voluntati nullatenus subjecti, sed loti automalici,
verum ctiam illi ceteroquin voluntati subjecti, sed
nonnunquam praeter ac contra voluntatem incitati. Nam
primi isti, voluntati non subjecti, intclligerentur fieri
stimulo aliquo in nervo scnsilivo excitalo, qui non
pertingcns ad cerebrum, statim per conjunctionem il-
lam transeat in suum nervum motorium. Hi ergo etiam
nervi sensitivi male eo nomine dicerentur, quum nihil
in iis sentiatur, scd potius excitantes dicendi forent
aut stimulantes. Intclligercnlur vero dein etiam alii
illi motus voluntati ceteroquin subjecti, sed praeter ac

1) Nequo tamon existimet quis, mc hic veile redire ad systema
excitomotorium Marshall-Hall. initio a me coufutatnm. Nervos enim
suos incidentes et reflectentes Marshall-Hall imaginatus est interponi
tanquam proprium systema, uti videre est in ejus libro, inter systema
cerebrale et spinale, vel etiam cerebrale et spinale inter et sym;,a(Atcu.H
(vide, quae pag. 20 ex ejus opere relata sunt; nam ipse, quo loco
interponeret i.cscivisse videtur), nullo modo cum nervis sensitivis et
voluntate motoriis. connexum ; ego vero non novum nervorum syste-
ma, sed noti nervi novum nomen sufficere volui. Deinde etiam iWars-
halillall istud systema excito motorium valere vult iu omnibus om-
nino motibus reflexis, sive isti fiant musculis voluntariis, sive vo-
luntati non subjectis; ego vero excitantes eos nominavi nervos, qui
serviunt stimulo non ab anima percepto, nec percipiendo, sed auto-
matice motis partibus deduccndo (v. g. intestinorum), dum ii, qm
cum sensorio communi conjimcti sunt, dicuntur sensittvt.

contra volunlatcni aliquando incilali, quomodo possint
Heri. Nam primo quidem animà aliis rebus intenté
alque abslractâ, si subitus casus supervencril, possel,
antequam correspondentes et junclos nervos motorics
coercere aul moderari valeat voluntas, transire scnsa-
lionis ille stimulus ad molum producendum; deinde
autem hacce re in aperto etiam esset cur nervus sen-
sitivus incilalus, si morbo vel pressione vel dissectione
ea parte, quae esl superior, quam qua jungitur cum
nervis moloriis, interceptus sit a cerebro, tolus quasi
exonerctur in nervinn vcl nervos suos motoriosjunctos;
el tandem oh eandem causam eliam possel explicari,
cur capile secto molus rcflexi facilius possint concitari,
quam dum animal illaesum est, ct quare in membris
paralyticis, quae voluntate moveri nullo modo possunt,
saepc ad levcm lilillalionem molus insciis aegrolis ori-
antur; contra vcro cur capile non resecto, et in mem-
bris sanis, non paralyticis molus iidem retineri queanl.
Nam in primo quidem casu voluntas aut ablata, aul
sallem praepedila est, ila ut partes automalicae totae
scnsalionis Iransilui pateanl; in secundo vcro casu
sensatio ista simul eliam ad animam pervenit el po-
lest igitur anima admonita continere molus excilandos.
Singula igitur hacc plane ctiam convcniunl cum iis
quae in aegrolis abscrvanlur, qui laborant fractura,
dislorsione aliave laesione simili spinali, el non levi-
ter comprobanlur iis, quae in animalibus capite plexis,
aul medulla spinali transverse secta, aul nervorum
radicibus disseclis, Icnlari alque excilari posse experti
omnes physiologi testantur,

Atqui quum, resecUs a medulla spinali nervorum
tum sensilivorum tum moloriorum radicibus, exlingua-

lur non lanluni sensus, verum etiam deperdatur
niovendi facultas in iis partibus, ad quas nervi illi
pertinent; contra vero extinclo cum resccta.nervi sen-
sitivi a medulla spinali radice sensu, motus tamen non
impediatur, quamdiu nervorum motoriorum radices in-
tegrae cohacrent cum ea medullae parte, quae est in-
fra locum suae disjunctionis a ccrcbro, pronum est

concludcre nervös motorios, si quomodo juncti sunl cum

sensitivis, intra medullae tractum iis junctos esse
debere.

llaque circumspiciens ea, quae analomici potucrant
invenire, primam quidem offendi sententiam eorum,
qui lenent singulos nervorum tubulos non inlermisso
traclu asccndere usque ad cerebrum, neque ullas ullibi
inflexioncs, quibus concurrant, delegere se potuissc
confitentur. Placcbat haec sententia, quia convcnicbat
cum primis istis legibus physiologicis »conductionis
centripctae. et deductionis centrifugae: displicebal ta-
men , quia nusquam dicehantur conjungi nervi, aut in
invicem inflecli sensitivi (excitantes) et molorii intra me-
dullae spinalis tractum. Nam quod Vcdenlinus quidem
propugnat, nervorum tubulos in ccrcbro et in extremis
corporis partibus in sese ansis quibusdam inflecti,
id praeter alias mullas el graves difficultates, quae
inde orirentur, sed quas hic ultra persequi neque utile
neque necessarium est, ad explicandos molus hos re-
flexos nihil conferre posse videtur. Non enim inlclli-
gcretur, qua ratione capite abscisso nervi imprcssio-
nes suas sibi defcrrc possint; aut saltem non inlelli-
geretur, si scilicet inlra medullam nusquam conjun-
guntur, qua ratione, si quo medufla superiore ct
inferiore loco transverse secatur, molus possint ex-

citari in iis partibus, quae nervos suos sortiuntur ex
ea medullae parle, quae est intra utramque sectio-
nem, uti lit v. g. in angue dissecta. Ouagt;»quam au-
tem multi in hanc primam sententian», qua dicuntur
omnes nervi continui ad ccrcbrum asccndcre ct ex
cerebro descendere, insurrexcrunt propterea, quod
pugnare cum forma medullae spinalis eam contendunt,
tamen non rcjiciendam idcirco omnino putaveram. Non
cnim salis considérasse hi videbanlur mibi, non prop-
terea augeri continuo crassilic debere medullam, quod
novi continuo nervi accedunt, sed quod novi et cras-
silie sua non diminuli accedunt. Si cnim nervi per
medullam ascendenlcs continuo volumine suo decrcs-
cerent, non solum non necesse e^sel, ut augerelur
voluminc suo medulla ascendens, ulul plurcs continuo
nervi, sed pariler dccrescenlcs, acccderent, verum fieri
eliam posscl, ul cliam auclo nervorum numero, me-
dullae lamcn volumen non augerelur, quin immo
cliam dccresccrcl. Igitur quod ca senlenlia diccbanlur
nervi ad ccrcbrum continui pertinentes, id placuit ;
quod dicebantur nusquam inter se conjuncti, id in
explicandis molibus istis reflexis diflîcullatis non leve
quid videbatur habere.

Aliam deinde inveni sententiam corum, qui oppug-
nanles primam sententiam Icnenl, sequuti disquisilio-
nes analomicas Volkmanni ') : nervos originem suam

I) Quum haec scriberem, non legeram ipsum Volkmanni opus; sed
nota miiii liaec ejus sententia erat tantum e.'i operibus anatomicis,
pathologieis et physiologicis maxime llyrtl, Wundeiliih et Valentini.
l'ostquani autem haec scripta jam pro nïoro academico tradiderain
mense ,Iunio amplissimo promotori meo, clarissimo professori F. C.
Dondert examinanda, admonuit mc amicissime vir is clarissimiis, ut
legerem, quae ipse Volkmannus scripserat in quot;Diclionario physiologica

(lucere ex medulla spinali el ncganl horum cum cere-
bro, sallem omnium, conliuuilalem. Non negabo equi-
dem hanc originem, quin polius defendam, quum
posterioribus mullorum inquisilionibus salis ccrlo de ea
rc slalui possc videalur. At vero non adeo quaeritur
de nervorum origine, quam de eorum collocalione cl
conjunctione tali, ul possint esse 1° viae, quibus sensa-
liones ad animam consciam pcrlingant, jussique mo-
lus delcranlur, seu ul possint inservire legibus istis
duabus conduclionis centripeluti, el deductionis centri-
fligue., cl 2' ut possim esse viae, quibus stimulus
scnsalionis ad cerebrum non pcrvcnicns, (saltem non
ad animam consciam), possil transire ex nervis sensi-

livis in nervos molorios.

Nam, quia rcsccto capile aul transverse secta me-
dulla, sensus ct voluntas exlinguitur in iis partibus,
quae sunl inIVa locum sectionis, juste inferlur, sensum
cl voluntatem esse in cerebro, el quia sensus cl vo-
luntas nequeunt esse, nisi in anima, jusle eliam in-
ferlur, animam esse in cerebro'). Quamquam autem

Cl. li. Wagner, utque nil intentatum sinereni, quo praeclarum hoc
opus mihi compararem. Nova igitur et majori datîi opcrb, (nam ante
jam saepius desideraveram), tandem contigit, ut ab amico illc liber
pro tempore legendus mihi conccderetur. Studiose igitur legi auiuc
velegi totum istum «articulumquot;, ct (luamquam, saltem meo judicio
nihil in eo inveni, quod ad explicandos motus reflexos facere possc
videretur, plurima tamen inveni inter ea, quae VoUcmannus ibi dis-
imtat de nervo sympathico, qnae ad illustranda ea. qua in hacce dis-
sertatione de automatica corporis indole disserui, non leve pondus
videntur habere, llaec ergo inferiore loco his adjungenda statui, grates
referens clarissimo promotori nieo. Ipsi enim haec debeo, quia si non
adeo adhoi-tatus fuisset, procul dubio nequo contigisset ca legere, quum
ipse jam dudum de comparando isto magno et eximio opere desperasscm.

1) (iuapropter, ctsi non desint, qui ncgent esse animam, tamen
vix erit aliquis, (lui non consentiiit in cerebro scntirc ct agerc
iivxiiv (!?), ila ut ipsi materialistac , pro matcriali sua utique rerum

jnsle nequit lt;lici anima iu ccrehro occupare locum,
aut sedem habere, utpote quae, immaterialis et sim-
plex quum sit, referri ad niaterialia ct extensa non
potest, tamen quia finita est, (non cxlensionc quidem,
sed intensione seu activilatc finita), consentaneum est,
ul habeat aliquam quasi sphaeram, scu latitudinem
activitalis, intra quam ca, quae percipere aul sentire
debet, satis ei praesentia sistanturut possit percipere

intelligentia, dixerint cerebrum Organum intelligens, dum esse non
potest, nisi Organum inielligentis.

1) Non sine acuminc, ut assolet, ad sensum magis effinxit haec
Lotze: »Wir wollen uns einen thierischen Körper denken, der aus
»allenthalben gleichartiger Masse bestehend, ohne innere Gliederung
• und Organisation doch in irgend einem seiner Punkte eine Seele
»einschliesse. Seine gleichartige Substanz könnte leicht von den an-
•kommenden äusseren Keizen Erschütterungen crfalircn, die für ver-
»schiedene Eindrücke verschieden, sicii durch die gcsammtc Masse
»verbreiteten und mit einem Theile ihres Einflusses auch den Sitz
»der Seele berührten. Eino grosse Mannigfalligkeit qualitiv verschie-
»dener Empfindungen würde daher der Seele .sicher sein auch bei
»dieser unvollkommenen Organisation, die weder besondere Zulei-
»tungswege der Eindrücke, noch Centraiorgane ihrer Verarbeitung (?)

»besiisse.....................

.....»Gerühle und Strebungen würden in ihr aus dem Lauf

»dieser verschiedenartigen Zustände eben sowohl als in liöher orga-
»nisirten Wesen enstehen können, und selbst Handlungen nach aussen
»würden ihre Ziele treffen, auch ohne dass eine räumliche Vorstel-
»lung derselben vorherginge. Denn setzen wir voraus, was vielfache
»Analogien gestatten, dass die homogene Substanz dieses Thicrkör-
»pers auf Reize contractu sei, so wird jeder Tlieil, den e« äusserer
-Eindruck unmittelbar und mit voller Kraft traf, in grösserem Masse
»als die übrigen, in eifteu Zustand der Zusammenziehung versetzt,
»und so ganz natürlich eine Bewegung des Körpers nach der Seite
»des Angriffs hin erzeugt werden. Ohne daher von ihrem eigenen
»Körper, von der Lage seiner Organe und der Objecto eine räum-
»licho Anschauung zu besitzen, würde diese Seele dennoch in üe-
»bereinstimmung mit den äusseren Umständen leben und ihre Uewe-
»gungen zwar nicht selbst ausführen, aber ihr Geschehen doch we-
»nigstens durch neue eigenthümliche Gefühle wahrnehmen können,

»Mit der wachsenden Mannigfaltigkeit der körperlichen Organi-
»sation wächst auch dfis l'cdürfiiiss, für den Zugang der Eindrücke

13

el agcie conveaienler. Queinadnioduin enim, uli supra
jam animadverli, is, qui caslcllo inclususesl, nou po-
test videre nec rescire quidquam eorum, quae foris
sunt, nisi per specula ei rerum imagines exhibeantur,
aut nisi per nunlios, quae 'aguntur, ei nuntientur;
vel quemadmodum oculis nostris, etsi longissime patent,
non distincte valcmus videre, nisi quae certo inlervallo

»zur Seele bezondere Wege offen zu halten oder in schaffen. In einein
quot;Körper, der aus Knochen, Muskeln, Blutgefässen uud parenchyma-
..tösen Organen aller Art besteht, würden die äusseren Eindrücke, von
«der Obei-fläche zu dein Sitzoder Seele hinstrebend, bei jedem lieber-
»gang aus einem dieser Medien in das andere Widerstände, Zer-
»Streuungen nnd Ablenkungen erfahren, durch welche sie entweder
»an der Erreichung jenes Zieles ganz gehemmt -werden, oder nur
»verworren nnd abgeschwächt »ich bis zur Seele hindurchkämpfcn
«würden. Innerhalb des übrigen Körpers der höheren Thiere bildet
• deshalb das Nervensystem einen vielfach verschobenen und in feiner
»gestah wunderlich ausgezackten Rest jenes sensiblen Leibes, den
»wir vorhin voraussetzten. Mit langen, faserförmigen Fortzätzen drängt
»es sich durch dio Zwischenrämne der aufgelagerten Knochen, Mus-
»keln und Häute hindurch, überall diese Bedeckungsschichten spal-
»tend, und der äusseren Welt wenigstens Ausläufer jener sensiblen
»Substanz zuzusenden, und ihren Eindrücken Wege darzubieten,
»auf denen sie in demselben stetigen Medium fortlaufend mit Bewah-
»rung ihrer Form und unabgeschwächt durch seitliche Zerstreuung,
»den Sitz der Seele erreichen können. Für diezen selbst aber gilt
»fort, was wir oben annainnen. Es ist nicht nöthig, dass alle jene
.zuleitenden Fäden der Nerven in einen einzigen Punkt verschmelzen, an
«welchem die Seele sich befände, es reicht hin, weim sie alle in ein
«nervöses ^arenchjm einmünden, das der allseitigen Verbreitung der
«Erregung keinen Widerstand mdir entgegensetzt und sie daher wenig-
«stetis mit einem- Theile ihrer Wirkung gewiss auch die Substanz der
«Seele erreichen lässt. Würde doch ohnehin, falls eine Durchkreu-
»zung aller Fasern stattfinden sollte, dieser Schlnss des ganzen Ner-
»vengewölbes nicht ein mathematischer Punkt, sondern stets eine
»räumliche Ausdehnung sein. Diese grösser oder kleiner anzuneh-
»men, macht für das Trincip der Ansicht keinen Unterschied, und
»der Mangel eines einzigen Centraipunktes im Gehirn würde mithin
»der Annahme, dass die Seele in ihm doch einen bestimmten und
»feststehenden Sitz habe, keineswegs entgegenstehen.quot; (Med. Tsychol.
pag. 110—118).

tantum a nobis distant; sic etiam existimandum puto
esse de anima scntiente, Etiamsi igitur non possit in-
dicari praecise locus animae in cerebro, tamen quia
est anima in cerebro, necessarium est omnes nervos
motorios et sensitivos in cerebro convenire.

Quam ob rem cum ista nervorum cx medulla spi-
nali origine parum ad intelligentiam legum physiolo-
gicaruni videbatur profectum, praesertim sensds ac
motuum reüojeorum. Quamquam enim legcram in opere
anatomico D quot; Ihjrtl , ortum nervorum ex me-
dulla ita esse intelligendum, ut ex pluribus nervorum
motoriorum radicibus pauca tantum his juncta fila ad
cerebrum pertineant, pariterquc pauca tantum lila ex
pluribus nervorum sensitivorum radicibus ad sensorium
commune ascendant; tamen ca re, quantumvis argute
excogitata sit, et quamvis etiam in explicandis moli-
bus voluntariis valere possit, 1° non potest cxplicari,
quomodo paucis isti's fdis sensitivis possel anima perci-
piens dislinguerc simjulares ex singulis corporis parti-
bus advenientes affecliones, et 2' quia ista fila sensi-
liva et moloria non conjuncta aut in invieem non
Iranseunlia sunt, neque potest ea re explicari, quo-
modo fiant molus reficxi.

Non cxiguum aulcm lucis allerre videbanlur ca,
quae invcnerat J. Budge, scilicet radices nervorum
l)oslicorum, sive nervorum sensitivorum, sallcm apud-
ranas dividi in duas partes, quarum alia recta ad-
scendit ad cerebrum, alia transversa intrans ad inlerio-
riorcm substantiam cincream inter corpuscula polypo-

I) Lecrliock van de ontleedkunde van den niensch, in verband
met pliysiologie en praktyk. (Vers. vern.nbsp;/'. l'eelcn, p. laquot;

in nota vert.)

laria tlcsinil. Hac eiiiiii ultima rc adjulus cocpi suspi-
cari, si forte ista transversa parte (ope corpusculorum
inultipolarium?) fieret conjunctio cum nervis molo-
riis , quum eliam hi inter corpuscula mullipolaria suh-
slaiiliae cinercae cornu anlerioris orlum habere dican-
lur. Nam non necesse est, ut nervi molorii cl sensitivi
immediate junganlur; sed sufficil, al aliquo modo jun-
ganlur. Si ergo inlerposilis corpusculis mullipolarihiis
jungerenlur, ex quibus oriuntur, suflicerel, ul ea cor-
puscula, ex quihus oriuntur nervi molorii, filo nervco
cohaereant cum sensorio, quo filo anima mollis stimu-
lum retinere possit. Possc enim retinere nos islum
stimulum, certissima conscientia leste dubitari ncquil.
Similia namque in mullis machinis nostris videri potest
quotidie. Si allcndimus v. g vel ad eas campanulas,
quae sunl ad domuum noslrarum portas , quae dum
filo quodam cum cubiculo nostro junctac sunt, simul
alio filo jungunlur cum cubiculo ancillarum, a quibus
janua est apericnda-, sed quibus aperire non licet an-
tequam dato signo id velle nos indicaverimus. Quam-
vis autem ancillae sint intelligentes, corpuscula vcro
non inlclligenlia ; tamen, dummodo juncla sint cum
sensorio, perfeclius haec eliam, (juam ancillae obe-
dient, hoc ipso quod non sunt inlelligcntia.

Legi dein, quae ex operc Köllikeri {»Handbuch dor
Gewebelehre') refert 1)'. 6'. A. Wunderlich in operc suo,
([Uod iranslulil in vcrnaculam linguam IV. J.//./awit'H :
(.. Handboek der Pathologie en Therapiequot;) : » Volgens
hem, (Köi.i.ikeku.m) trekken de motorische vezelen der
peripherische zenuwen, nadat zij in de voorste en zij-
delingsche strengen ingetreden zijn, in horizontale rig-
ting door de witte zelfstandigheid cn komen in de voorste

hoornen der (jrijze zelfslandüjheid. Duur gaan de eene
en tvel inzonderheid de verst naur binnen ingelredene
bundels, zonder vlechten te vormen, in de binnenste
deelen der voorste hoornen regt rugwaarts en iets naar
binnen, treden door de imvendige groepen der veelstra-
lige groote zenuwcellen door, echter zonder met de ver-
lengsels dezer cellen zamen te hangen, strekken zich
tot de zijdelingsche deelen der voorste commissuur uit
en zetten zich ten slotte onder eenen sterkeven of ztvak-
keren boog zoo in de longitudinale vezelen der loitte
zelfstandigheid voort, dat de motorische wortelvezelen
der regterzijde in de linker voorste strengen der wille
zelfstandigheid, die der linker in de regier overgaan,
dat alzoo in de witte commissuur niet slechts een za-
men hang van dit deel der motorische wortels met de
longitudinale vezelen der voorste strengen, maar ook
eene totale kruising der eersten plaats heeft. Eon ander
deel der motorische vezelen neemt volgens Köllikeu aan
deze kruising geen deel, verloopt veel meer in kleinere
bundels of enkele vezelen opgelost, ten deele regt rug-
waarts, ten deele boogvormig naar buiten; zij wenden
zich ten slotte naar de voorste helft der zijdelingsche
strengen, in tvelke zij in horizontaal verloop verschil-
lend ver indringen, dan naar boven ombuigen en als
longitudinale vezelen verder verloopen. De achterste ge-
voelige zenuwwortels treden dwars door de longitudinale
vezelen der wille zelfstandigheid naar de achterste grijze
hoornen, lossen zich in kleinere bundels op en volgen
in de grijze zelfstandigheid twee wegen: de eenen buigen
zich boogvormig opwaarts, verloopen in het achterste
gedeelte der grijze zelfstandigheid en sluiten zicJt allengs
aan de longitudinale vezelen der zijdelingscho strengen

aan; do anderen dringen eerder naar ooren en verliezen
zich len slotle iu de achlersle en zijdelingsche strengen
en dringen ook in de grijze cotmnissuurr — Adclil

deinde Wunderlich :

»Ilel lijdt geen twijfel, dat deze verhoudingen van
lict verloop der vezelen, indien zij zich verder beves-
tigen , voor de pathologische feiten en inzonderheid voor
de kruising der bewegingsverlammingen van groot gewigt
worden; doch het zou vüokiuiug zijn, ze yooueerst veuoeh

tueouetisch ten nutte te haken.quot; Cui ulliuiae isUus COn-
clusionis parli haud adeo polui asscnlire, ut polius
cum iis, quae ipse, licet nullis propriis anatomicis aul
microscopicis invesligationibus duclus, a priori, ut
vocanl, excogitavcram, magis vidcrentur convenire; nam
primo quidem oslcndunlur cliam nervi molorii asccn-
dere ad cerebrum, quemadmodum id ex invcnlis a
litulge, de nervorum sensilivorum parle fuerat demon-
stratum, deinde vero quemadmodum Uuilge viderat
partem aliam nervorum sensilivorum inflccli Iransvcrsam
inter corpuscula multipolaria substantiae cincreae et ad
commissuram, sic eliam Kölliker motorios nervös ad
eas partes inllccti animadverlerat.

Ilic ergo rcrum cardinem et conjunctionis vias inler
motorios et sensitives nerves positas esse nou innuerilo
opinabar *). Verum sicut ipse in confcllendo systemate

1) Postquam haec jam typis, ut imprimercntur, tradideram, legi
iu: Canstatt's Jahresbericht, p. 62: P. Owsjankikow sah beim Men-
«schcn mehrfach Fasern der vorderen Wurieln in Verbindung mit
-Ganglienzellen der Vorderhörner, und letztere sah er häufig einen
»Fortsatz nach der grauen Commissur zu absenden. I5ci Fischen be-
«obachtete er, dass dio Zellen der beiden Vorderl.örner wirklich dnrch
«die Fasern der vorderen Commissur m^it einander in Zusammenhang
.stehen, und glaubt hieraus, sowie aus jenen, wenn auch nur un-
.vollkommenen Ueobachtungen, auf den Menschen bchlieszen zu

}i Marshall-Hall excogilalo professus sum, in rebus
malerialil)us el sensibus obviis non valere raliocinia ,
quae dicunl, a priori, anlequam eliam per expcrien-
liam re sensibus patefacla, comprobcnlur; sic cliauï
eadem necessilale magnopere premi me scnlicbam, In-
gemiscebam isla lanla dilFicullalc, laborcmque Imnc
lam for li ter susceptum, tanto tempore, lot vigiliis,
lanlaque onitni contcntionc continuâturn dcjcclus siniino
paene fruslralum, (si tamen fruslralus labor dici pos-
set, quo elTeceram saltem, ut scircm, quid quaerendo
oporteat invenire), ad alia tempora reponendum me-
dilabor, doncc aut alios analomicorum libros Icgissem,
aut ipse eliam de pcniliori medullae spinalis conditione

«dürfen. In den Ilinterhörnern, besonders nacli ihren Spitzen zu,
»fand Owsjannikow gar keine Ganglienzellen und meint, das was
quot;Andere dafür gehalten haben, seien Kerne des Bindegewebes ge-
quot;wesen. Auch dio gelatinöse, sogenannte Rolandosche Substanz hält
-Owsjannikow für Bindegewebe. Bei Fischen kamen ihm Ganglien-
-'Zellen ebenfalls nur in der vordem Hälfte der grauen Substanz des
quot;Uückenmarks vor und auf Querschnitten gingen von jeder dieser
quot;Zellen drei Fortsätze aus, von denen der eine in die vorderen der
«andere in die hinteren Spinulnervenwurzeln, dei; dritte ddkcji die
»CoMMISSUn zu den ZeLLEN der anderen KÜCKENMARlCSniiLFTE
»verlief. Diese drei Ausläufer verhielten sich übrigens gleich, und
-erklärt sie Owsjanrukow für Axcneylinder, mit Ausnahme der Gan-
»glienzellencomniissuron, welche als eigenthümliche Fasern zu be-
»trachten seien. Auf Läiigenschnitten des Kückenmarks wurde beo-
»bachtet, dass jene Zellen, init welchen alle Fasern der Nerven-
»wurzeln sich verbinden, einen vierten Ausläufer gerade zu nach oben
«aussenden; welcher sich vom Centralcanal des Marks allmählich
.Aveiter entfernt, wodurch die woisze Substanz gebildet wird, welche
»je weiter nach dem Hirn zu desto umfangreicher wird. Ob die Gan-
»glienzellon noch mehr, als diese vier Ausläufer besitzen, was bei
»l'ctromyzon und Ammococtes beobachtet wurde, ob die Zellen einer
»und derselben Rückenmarkshiilfte unter einander in Verbindung
»stehen, blieb zweifelhaft.quot; Sed omnia haec mox pulcherrime ct ac-
euratissinic a nostrate clarissimo Schroeder v. d. Kolk descripta re»
lerani.

poluisscin inquirere. Anxiu.s el niullum agilalus hisce
nicditalionibus die quodam ingressus sum ad bihliopo-
lam, audivique forluilo novum anle aliquot tempus
editum fuisse opus a Clarissimo nostro J. L. C. Schroedcr
van der Kolk de eadem illa re '). Perlerrilus sum primo,
non enim dissimulem, ne quid a tantae auctorilalis
viro diceretur, quod cum iis, quae slalueram ipse,
minus conveniret. Jussi lamcn affcri opus, noveram
enim non lanlum praeslantcm inter primes viri cla-
rissimi doctrinam, scd noveram etiam ingenuum animi
candorem, cujus sane egregium praebuit testimonium,
quum scripsit in opere: »Album der I\atuciiquot; {vijfde
afl. 1852). »De zelfstandigheid deu ziel, geslaafd door
eene beschouwing van den mensch in zijne verschillende
ontwikkelingslijdperkenquot;. Egregie enim eliam co loco
cgil rem animae immortalis contra malerialislas, quam-
vis lamcn non omnino polucrim asscntire iis, quae
de ipsa animae substantia dixit ibidem, p. 137: »llet
is naar mijne meening voor een groot deel de onge-
lukkige onderscheiding van stoffelijk en onstoffelijk,
die hierin tot zoo vele verwarring leidt. Zoude men
niet veiliger doen, door in de Natuur te onderscheiden,

wat wij door onze zintuigen kunnen waarnemen, en het-
geen daaraan onttrokken is? Wie geeft immers ons het
regt om te beslissen, dat de perken der Natuur niet de
grenzen onzer zintuigen overschrijden en dat in hare
schalkameren geene zelfstandigheden bestaan kunnen,
die wij niet waarnemen, niet meten noch wegen kun-

i) Anatomisch physiologlcsch onderzoek over het fijnere zamenstel en
de ivcrking van het ruggemerg. door J. L. C. Sciiroedeu van der
Kolk. Uitgegeven door de Koninklijke Akademie ran Wetense.hap-
pen, 18.^)4.

nen? Liever wil ik dan onzen geest houden voor eene
zelfstandigheid buiten het bereik onzer zintuigen en
onttrokken aan de stof der aarde, üan een geloof opge-
ven, hetgeen dook de natuüu zelve ons is ingesciikevèn.
Is het immers een door de Natuurkundigen algejueen
aangenomene stelling, dat geene slof, geeno zelfstan-
digheid, zelfs niet het kleinste atoom uit do schepping
verdwijnt, dan moet ook deze hooge zelfstandigheid
onsterfelijk wezenquot;. Nam primo quidem ista materiale
inter et immaterialo distinctio omnino retinenda ct
neccssaria miiii esse videtur, quum res materialis,
etsi sentiri aut videri aut gustari, uti pleraque gaza,
nequeat, proptera lamen nou ccsset esse materialis,
esse sciliccl extensa, partibus etiamsi sui similibus
cojiposita, ct INEIIS. Deinde vero voluisscm, ul dis-
liiixisset pracclarissimus auctor inlcr non disparere,
(niet verdwijnt) el immortalem esse. Sicut enim cxis-
tentia rei nondum 'est vita rei, sic cliam pcrsistentiu
rci nondum csl immortalilas rei. Ergo cliam liac
ratione ingenii discrimine dislarc vcl siinpliccm mate-
riae aiomum a simplici nostra anima confitcndum csl,
sciliccl vita projjria seu simitaneitate.

.Ilaquc magna aviditatc novum illud praestanlissinii
viri opus cocpi legere, dicque nocluquc incubui stu-
dendo; scd quanto replelus sum gaudio, (juanla lacli-
lia exsullavi, quum iion modo nihil invenissem, quod
pugnarcl cuni iis, quae meditatus 1'ucram ipse, sed
quum omnia ista bujus lanli viri disquisitionibus aiia-
tomicis confirmarcnlur et comprobarcnlur, cl iconibus
ctiam, quas pulcherrime cl accuratissime a sci[)so dcli-
ncatas operi isli nou satis ccicbrando allixit, descri-
bcrenlur singula ad amussim, (|iiac non nisi ad uni-

14

lOÜ

vcrsalcin conspcctuni ct quasi grossiori modo poluc-
ram mcntc conccpla aduml)rarc. Quam o1) rem nihil
scivi facere melius, quam relicta omni commentatione,
transscrihere hue praecipua ea, quihus, quae ratioci-
nando Statueram ipse, prabari ct demonstrari anato-
mice posse videantur. Ex his enim patehit, (ila nempc
jam liccat breviter praemonere) 1° leges duas prima-
rias istas, quas adeo censucram esse retinendas, ul to-
tam disputationis meae partem physiologicam his super
duxerim esse conslrucndam, conduclionis scilicet cen-
tripetae ac centrifugae, quas alii impune etiam invcrli
posse praesumunt, intaclas ct iuunulalas scrvari, quum
iuvencril anatomiae perilissimus vir vias illas conjunc-
tionesquo inter nervös, quas dixi, revera exislere; quum
aulem nervi illi, per ([uos excilari molus rcflexos pu-
lat, non ad cerebrum adsccndanl, patebit 2quot; eliam,
cur isli molus fieri possint iuvitis nobis, elsi animi
simus compotes; sed demum etiam patebit, cur saepe
firmiere voluntate spasmos illos retinere valeamus, quum
viderit ncrvos islos conjuiiclos esse cum aliis filis ncr-
veis, moloriis, quae ipsa cum ccrcbro cohacrcnt').

Sed jam audiamus ipsum:

1) Conf. cum his, (juac dicta sunt p. 91—91 ct p. 100.

CAPUT IV.

DICTA ANATOMICE CONFHIMANTIJU.

Poslquam cl. auclor rclullt, quae jam anlc ipsum
viri alii (pracscrlim Clarke, Volkmann, Schilling, cl
eximius 11. Wagner ct Graiiolet) dc nervorum cx cor-
pusculis nmllipolarihus origine, horumquc corpus-
culorum inlcr se conjuclione dcscripseranl, pergit
pag. 28:. »Wat voorccrsl hclrcfl dc onderlinge ver-
»binding van dc multipolaire gangliënkogels door mid-
»dcl van hunne verbindingsdraden, zoo licbben wij
»ons hiervan in een aanzienlijk gclal praei)araten zoo
»zeer overtuigd, dal dil geen den minslen twijfel kan
»overlaten, eji wij vcrmccneu thans in slaat Ie zijn,
»ook den ongeloovigslc, indien hij voor overluiging
»vatbaar is, door hel loonen van onze praeparalcn,

quot;hiervan het bewijs Ie leverenquot;.......

......»Somwijlen zijn twee ganglicncellen

»nabij clkandcrcn met een vrij dikken draad verl)on-
»dcn; meestal is de verbinding ziglbaar of tusscbcn
quot;de aangrenzende, of ook tusschen verder gelegene
quot;gangliëncellen, zoodat niet zelden een verbindings-
»draad over dc naaste gangliënccl loopt zonder zanien-
»hang, om zich mei cene verdere Ie vcrcenigen; sou»-

»wijion hangen de cellen niet meer dan eenen com-

»niunicaticdraad zamen...........

»Deze gangliëncellen zijn het menigvuldigst in de
»voorste horens, zoo als door de meeste schrijvers te-
»regt is opgemerkt en wel bijzonder bij de intrede
»der zenuwen; doch ook in het midden der voorste
• horens zijn de gangliëncellen met hunne draden in
»een groot aantal; echter is dit niet overal gelijk; in
«dc lenden lt;!n cervicaalaanzwclling zijn dc voorste ho-
»rens der grijze stof veel hreeder en het aantal mul •
»lil)olaire gangliënccllen is hier ongelijk veel grooter,
.dan in hel dorsaalgcdeelte van hel ruggemerg; zoo-
»dal.... bet aantal nndlipolaire gangliënccllen in ecnc
»directe verhouding staal lol dc dikte der zenuwen,
»die uil hel ruggemerg ontspringen, ilehalve dit alge-
»mccn verschil in aantal van ganliënccllen, hehhcn wij
«ook de ganglicuccllcn veel mcnigvuldiger gevonden op
»de plaatsen, waar de zcnuwwortcls in hel ruggemerg
»indringen, dan in de lusschengedccllen, hetgeen dan
»ook geheel mei hel dcnkhccld van den oorsprong
quot;der zenuwen uil deze muUipolairc cellen overeen-
komt____

»Kindelijk hehhcn wij nog hcslcndig ecnc groep gang-
»liënccllcn aangetroffen, die ons zeer gewigtig voorko-
»men en waarvan vroegere schrijvers geen melding
»maken, tenzij, hetgeen mij zeer waarschijnlijk voor-
»koml, Kölliker deze cellen vermeldt, zonder echter
»hel juiste verband aan te geven. Deze cellen liggen
»zeer na in ecnc groep bijeen, in de uitstraling der
»achlcrslc graauwc commissuur, waarin duidelijk hunne
»draden overgaan....

»Intusschen zijn zij zeer duidelijk, ofschoon kleiner

»dan dc cellcn iu dc voorste horens; zij slaan zeer
»digi hijeen; ook deze groep is in de lendenaanzwel-

»ling rijker cn duidelijker......

»Eindelijk zijn er nog afzonderlijke ganglicncellen
»tusschen de wille niergslof of longitudinale draden;
»zij zijn gelegen in de zijdelingsche uilloopendc draden
»der grijze slof, die zich hij eene dwarse doorsnede

»tusschen de mergstof verdeden......

»Uit dit alles hesluilen wij, dat, zooals Clnrke lercgl
»heeft aangegeven, er meerdere kolommen van mulli-
»polaire ganglicncellen in het ruggemerg aanwezig zijn,
»die zich door de geheele lengte van het ruggemerg
»uitstrekken, waarvan die in de voorste horens de
»voornaamste zijn; vervolgens terzijde van de achterste
»commissuur, dan nog in het midden der grijze slof,
»tusschen de voorste en achterste horens, cn eindelijk
»in de achlersle horens zelve, als de klcinsle. Deze
»kolommen zijn echter niet te heschouwen als geheel
»op zich zelve staande, integendeel hangen zij allen
»meer of minder te zamen. Vooral dia uit do voorste
»horvns strekkon zich uit tot tegen het begin of da
«basis der achterste horens, of hel midden tusschen
»da beide horens en de hier geplaatste ganglièncellen
»hangen door hunne draden naauw te zamen met de
«groep ter zijde van de commissuren.

»Deze verticale kolommen zijn echter, in de longi-
»tudinale rigting beschouwd, van zeer ongelijke uit-
»breiding; niet alleen zijn zij tusschen de cervicaal-en
»lendenaanzwclling grooter en rijker aan cellen, maar
»ook neemt het aantal cellen toe, waar de wortels
»der zenuwen in het ruggemerg en de grijze slof
»dringen; zij vormen dus meer of min zamenhangende

Ito

«ijiovpoti, die in eene lomjiludintde rilt;jlin(j hoven elkan-
»der (jcplaatsf. zijn.

»Hel gcwigl Ul ccnon physiologischcu ziu van deze
»niuUipolaire cellen hangt ten naauwsle te zamen mei
«hare verbindingen, niet alleen onderling, maar vooral

»mvl do zenuwworlels......

»liij ccne dwarse rigting (scclionis) gelMkl bel meer-
»malen de zenuwdraden zeer fraai cn onafgebroken
»van builen lol in den hoorn Ie kunnen vervolgen-,
»zij ondcrscbeiden zich in dikkere cn dunnere bun-
»dels, die vrij regt van ljuilcn lol in de grijze slof
»doordringen; bij de intrede in de grijze slof liggen
»meest eenige mullipolaire gangliënccllen, waarvan hel
»somwijlen gelukt excentrische draden in de zenuw-
. wortels of zijdelingschc uitstralingen le kunnen ver-
»volgen, zoo als zeer duidelijk door Clarke is afgebeeld,
.ofschoon hij hel gewigt vau dit feit niet heeft erkend.

........»De zamenhang of liever de oorsprong der

»zenuwen aan de voor- of hewecgzijde uil de gaugli-
»cnccllen is mij echter gelukl veel overtuigender le
»vinden iu eenige longitudinale secties. Nadal men
»eerst op dc dwarse snede naauwkeurig de rigting vau
»den voorslcu hoorn en de intrede der zenuwen heefl
»bepaald, rigle men het mes zooveel mogelijk parallel
»mei de inlrede der zenuw; maakt men dan iu die
»rigting dunne plaatjes, die zoowel de intrede der
»zenuw bevallen, als ook lol in de grijze slof door-
»dringen, dan ziet men zeer ligt dc wortels der zenuiv-
»draden dwars tusschen de longitudinale vezels tol den
r, voorsten grijzen hoorn doordringen. Zeldzamer gelukt
»hel hij het groot aantal van ganglicncellen, dal men
»hier het verband mcl zekerheid zien kan; mcesl loopcn

..(Ie zenuwvvorlels lussclien de gangliëncelicn door cii
••eindigen zonder mei deze zanjcn Ie hangen, dal ü,
»zij zijn afgesneden. Hij de dunheid van een dergelijk
»sneedje, en daar deze zenuwworlels niel geheel regl,
»meestal meer of min golvend verloopen, kan dit niel
»bevreemden; soms echter, wanneer men toevallig dc
»juiste rigting getroffen heeft is dit verhand dan ook
«zoo overtuigend, dat het geen den minsten tivijfel
gt;' overlaat......

»In een zeer fraai voorwerp, onder meerdere andere
»was dc verbreiding der zenuwwortels bij ccnc dwarse
..snede zeer duidelijk, waarvan ik ccnc zoo naauw-
•• keurig mogelijke aflcekening gemaakt heb. (Vid. Op.
»fig. 5). Men ziel ook bier ccnc vrij zware zenuw iu
»eene dunnere door het merggedeelle in dc voorste
»grijze stof overgaan, waarvan eenige draden zich mcl
»gangliëncelicn vercenigen.

»Er kan dus geen twijfel overblijven, of dc wortels
»der bcwecgzenuwen ontspringen uil het ruggemerg,
«cn wel uit gangliëncelicn der voorste horens, die on-
»dcrling zich tot een net vercenigen, en dikwijls zich
»in meer of minder afgezonderde groepen verdeden.
»De hoofdvraag is dus: op tvelke wijze zijn nu deze
zenmvivortels door middel van het gangliènnet, waarin
«zij overgaan, mot do hersenen verbonden?

»Dat de voorste draden, die (vid. op. fig. 5. AAA)
»als dwars doorgesneden worden voorgesteld, dc dra-
»gers van de werking van onzen wil zijn op de bewc-
»gingszcuuwcu, is door alle physiologen erkend, cn
»aan gccncji twijfel onderbcvig. Niet zoo duidelijk is
»echter hel verband aangegeven tusschen deze jucdul-
»laire draden cn dc grijze stof. Om dil verband aan

..digst zijn, waar dc zwaarste zenuwen onlspringcn,
„of waar dc meest zamengcsteldc zenuwverbindingen

» gelegen zijn......

„Veel moeijelijker is het onderzoek omtrent het za-
»menstel der achterste horens cn de hierin tredende

»zenuw wortels.quot;nbsp;♦

Uepetit deinde brevitcr quae alii auctores, {Volk-
mann, Wagner, Marshall Hall, Todd, Clarke, Schil-
ling) ad cxplicandos motus reflexos excogitavcre. Wag-
iieri aulcm, praestantissimi viri, hypothesin, qua per
corpuscula multipolaria cogitantur conjungi nervi moto-
rii cum sensitivis, »ingeniosam dicit, simplicem ct
verosimilemquot;.

Altcntionc etiam dignissimum est illud, quod rcfert
a Clarke visum: radicis nervorum posticorum per cor-
nua posteriora substanliae cinereae cum radicibus anli-
corum nervorum et commissuris cohaerere. Gratioletem
vero conqucri dicit de eo, quod in investiganda ori-
gine nervorum posticorum minus fucrit fclix, opinari
tamen radices bas in fascicules longitudinales posticos
inflecti. Ipse autem pergit de iis, quae vidit ipse, pag.
42: »Ook wij bekennen gaarne, dat het onderzoek
»omtrent den oorsprong in het verloop der achtcrste
»zenuwwortels ons veel moeijelijker is voorgekomen,
»dan van de voorste; door onze heldere en duidelijke

1) Ilaec Wagneri sententia, quae adeo cum meis ratiociniis conve-
nire videtur, nota mihi non fuit antequam hic legoram. Dietionarium
enim ejus physiologicum, quum ipse non habercm, nescio quo fato,
data saepe opera, nullo modo legendum potui mihi parare, et ad-
hue carcro eximio illo opere cogor, Sed si, uti facile credo auctori
nostro, hypothetica tantum illa ibi proponantur, confirmare quidem ,
si legissem, mcam mily sententiam vehementer potuiwent, non ta-
rnen, uti desiderabam, re etiam demonstrare.

»praeparalen, door middel van cidoor-calciuin, meenen
»wij loch eene schrede verder hierin le zijn gekomen.
»Indien men bij de inlrede der achlersle worlels eene
»longiludinale, dunne snede vervaardigt, ziet men
»doorgaans, dal een of meerdere wortels het rugge-
nmerg intreden, maar dan zich terstond naar boven
»in de longiludinale strengen ombuigen; zoodat het
»overtuigend is, dat althans een gedeelte van de zenuw-
»vezels direct in de achterste longitudinale strengen
»overgaan, (vid. op. fig. 7»)......

......»Behalve deze naar hoven in de longiludinale

»strengen overgaande wortels, komen uit de achterste
»strengen uit afzonderlijke bundels ook dwarse vezels,
»die zich naar het centrum of den achtersten hoorn
»begeven, waarvan hel echter bijna ninuner gelukt in
»eene longiludinale snede den loop ver te vervolgen,
»doordien zij te boglig loopcn.

»Des le beter gelukt dit in eene dwarse snede juist
»op de hoogte, waar de zcnuwworlcl in het rugge-
nmerg treedt, genomen; bij deze rigting ziet men
»duidelijk, zoo als reeds door Stilling cn anderen is
»afgebeeld, den zenuwicortel in den grijzen achtersten
»hoorn indringen, die men tot aan het centrum van

»den hoorn...... cn somwijlen nog iets verder ver-

»volgen kan, waar zij zich vooral rigten naar do
«ganglièncellen, die hier in eenige groepen, cchler
»spaarzamer dan in de voorste horens, gelegen zijn.
»Of zij in de gangliënccllcn overgaan, heb ik wegens
»de buitengewone fijnheid niet geene volkomene zeker-
»heid kunnen beslissen; maar heb echter meermalen
»gezien, dat een dergelijke bundel of streng van deze
»fijne vezels tot iti eene groep ganglièncellen, maar

..(ligst zijn, waar dc zwaarste zenuwen ontspringen,
„of waar de meest zamengcslcldc zenuwverbindingen

» gelegen zijn......

«Veel moeijelijkcr is hel onderzoek omlrcnl hel za-
..menslel der achterste horens en de hierin tredende
»zenuwwortels.quot;nbsp;♦

llepetit deinde brevitcr quae alii auctores, {Volk-
mann, Wagner, Marshall Hall, Todd, Clarke, Schil-
ling) ad cxplicandos motus reflexos excogitavcre. Wag-
iieri *) autcm, pracstantissimi viri, hypothcsin, qua per
corpuscula multipolaria cogitantur conjungi nervi moto-
rii cum sensitivis, »ingeniosam dicit, simplicem et
verosimilemquot;.

Altcntione etiam dignissimum est illud, quod refert
a Clarke visum: radicis nervorum posticorum per cor-
nua posleriora substantiae cinereae cum radicibus anti-
corum nervorum et commissuris cohaerere. Gratioletem
vero conqueri dicit de eo, quod in investiganda ori-
gine nervorum posticorum minus fucrit felix, opinari
tamen radices has in fascicules longitudinalcs posticos
innccti. Ipse autem pergit de üs, quae vidit ipse, pag.
42: »Ook wij bekennen gaarne, dat het onderzoek
„omtrent den oorsprong in het verloop der achterste
»zenuwwortels ons veel moeijelijkcr is voorgekomen,
»dan van de voorste; door onze heldere en duidelijke

1) Ilacc Wagncri sententia, quae adeo cum meis ratiociniis conve-
nire videtur, nota mihi non fuit antequam hiclegeram. Dictionarium
enim ejus physiologicum, quum ipse non haberem, nescio quo fato ,
data saepe opera, nullo modo legendum potui mihi parare, et ad-
huc carere eximio illo opere cogor, Sed si, uti facile credo anctori
nostro, hypothetica tantum illa ibi proponantur, confirmare quidem,
si legissem, meam mih; sententiam vehementer potui'sent, non ta-
men, uti desiderabam, rc ctiam dcmonstr.ire.

» praeparalcn, door middel van cliloor-calcium, meenen
»wij loch eene schrede verder hierin le zijn gekomen,
»hidien men bij de inlrede der achlersle worlels eene
»longiludinale, dunne snede vervaardigt, ziet men
»doorgaans, dat een of meerdere wortels het rugge-
»merg intreden, maar dan zich terstond naar boven
»in de longiludinale strengen ombuigen; zoodat het
»overtuigend is, dat althans em gedeelte van de zemm-
«vezels direct in de achterste longitudinale strengen
»overgaan, (vid. op. fig. 7»)......

......»Behalve deze naar boven in de longiludinale

»strengen overgaande wortels, komen uit de achlersle
»strengen uil afzonderlijke bundels ook dwarse vezels,
»die zich naar hel centrum of den achlerslen hoorn
»begeven, waarvan het echter bijna nimmer gelukt in
»eene longiludinale snede den loop ver le vervolgen,
»doordien zij le bogtig loopen.

»Des le beter gclükl dil in cene dwarse snede juist
»op dc hoogte, waar de zenuwworlcl in het rugge-
»merg treedt, genomen; l)ij deze rigting ziet men
»duidelijk, zoo als reeds door Stilling en anderen is
»afgebeeld, den zeyimcwortel in den grijzen achtersten
»hoorn indringen, die men tol aan hel centrum van

»den hoorn...... cn somwijlen nog iets verder ver-

»volgen kan, waar zij zich vooral rigten naar de
^ gangliëncellen, die hier in eenige groepen, cchlcr
»spaarzamer dan in de voorste horens, gelegen zijn.
»Of zij in de gangliënccllen overgaan, heb ik wegens
»de buitengewone fijnheid met gccne volkomcne zeker-
»beid kunnen beslissen; maar heb echter meermalen
»gezien, dat ven dergelijke bundel of streng van deze
»fijne vezels tot in cene groep gantjlivncellen, maar

t,mel verder kon vervolgd worden; zoodat ik vermoed,
»dat zij hierin overgaan, waarom men deze vezels
»ook niet tol in de voorste liorens, zoo als-eenigen
»willen, vervolgen kan.

»Behalve deze zenuwworlels komen hier echler nog
»andere vezels voor, waarop hel mij toeschijnt, dal
»de aandacht der schrijvers niel genoeg gevestigd is
»geweest; namelijk: de geheele achterste hoorn wordt
»door eenen meer of min dikken bundel van fijne vc-

»zels als met eenen band of gordel omgeven----Deze

»laag van randvezels wordt gedurig versterkt door de
»stralen, die men vooral in dal gedcelle van hel merg,
»waar de zenuw niet binncnlreedl, met vele lakken
»ziet uitstralen, en waarvan de meeste draden in deze

»randvezels overgaan..... Dal deze randvezels inlus-

»sehen vooral van dc dwarse stralen, die bier, even
»als wij aan de voorste horens gezien hebben, dc
»longitudinale mergslrengen doorkruisen, afkomstig
»zijn, blijkt daardoor, dat iudicn men ccn dwars
»sneedje neemt, uil dit gedcelle van hel ruggemerg
»tusschen twee zenuwworlels, waar geen zcnuwworlel
»aanwezig is, deze stralen, hoezeer meest minder za-
»mcngeslcld, echler toch aanwezig zijn, cn deze rand-
»vezels heb ik in die sneedjes zelfs zeer zwaar gevonden.

»Vooral is hel opmerkelijk, dal deze randvezels vele
»kleine, meest langwerpige gangliënccllen bczillen ....
. »Deze randvezels omgeven echter den achtersten
»hoorn niet alleen van buiten, maar zij slaan zich
»voor een deel aan de basis van den hoorn naar bin-
»nen, waar zij van wederzijden elkander in de groep
»gangliëncellen ontmoeten, en de lol hiertoe doorgc-
»drongene zenuwwortels overkruiscn. Niet alle vezels

'•(Ier inergsli-aleii gaan iu deze randvezels over: eenige
»(reden, of inel de zenuwworlels of ook afzonderlijk
quot;in den grijzen hoorn in en dringen door lot in het
»centrum der grijze stof.

» Eindelijk hangen met deze randvezels nog tc zamen
•gt;de vezels, die uil de grijze achlersle commissuren
»zich gedeeltelijk dwars naar het ccnlrum, gedeeltelijk
»in deze randvezels verspreiden.

»Uit dit een cn ander hl ij kt dm, dat hier twee
«soorten van zenmmmrtcls zijn, waarvan de ecnc ter-
»stond in de witte mmjstralen naar boven klimmen
»en zich naar de hersenen schijnen te begeven. Deze
»zijn onbetwistbare zenuwen van het gevoel; de andere
»wortels echter, treden dwars door de witte strengen
»naar den achtersten hoorn, welken zij doordringen en
»gedeeltelijk zich met de randvezels, waardoor de hoorn
»omgeven cn ingesloten icordt, vermengen, en die in
»het centrum van dc grijze slof tusschen den voorsten
»cn achtersten hoorn zich in gajujliënccllcn schijnen te
»verliezen, waarin tevens zoowel het meerendcel der
»randvezelen als do achlersle commissuur zich ver-
» eenigen.

»Deze zenmcdraden kunnen wel naamvelijks iels an-
»ders zijn dan reflexzemiwcn, die den prikkel over-
»brengen in het net van ganglièncellen, xcaarmede zij
»schijnen zamen te hangen, vanwaar de ontvangen in-
»druk zich dun kan mededeelen aan de voorste cellen-
»groepen, ivaaruit de zenuwworlels voor beweging ont-
»springen. Deze dwarse worlels, die tot dusverre voor
«gevoelwortels gehouden zijn, schijnen dus tot reßex-
^ worlels te behooren, die de gevoelzenuwen vergezellen
»tot aan en in het ruggemerg, tvaar zij uit elkander

Bwijken; de eerste om naar boven zich naar de her-
«senen to begeven, de andere om zich met het alge-
«vwene middelpunt voor beweging, dat is met de eene
«of andere groep ganglièncellen in het be(jin der voorste

«horens te verbinden.......

..Maakt incn nu ccne overlangschc snede door den
..achtersten hoorn, zoo ziet men duidelijk, dat deze
..zoogenaamde gelatineuze stof uit fijne, doorschijnende

»longitudinale vezels bestaat...... Bij gelukkige sneedjes

..ziet men hierlusschcn weder de dwarse fijne bundels

.der renexzcnuwen verloopen...... Somwijlen schenen

»deze dwarse bundels zich ook in dc longitudinale
.om le buigen, hetgeen ook Schilling waarnam. Nu
..en dan, schoon vrij zeldzaam, vindt men ook midden
..in deze gelatineuse stof of achlerslen hoorn duidelijke
.ganglicncellen, die ik zoowel bij dwarse als bij lon-

.gitudinalc secties heb aangetroffen...... Deze zijn

»buitengewoon klein en vormen kleine omschrevene

»groepen......

»De heleekenis cn physiologische verklaring dezer

»longitudinale vezels...... is niet gemakkelijk......

»Indien wij echter lellen op den oorsprong der be-
»wcegzenuwen uil groepen van gangliënccllcn cn dat
»deze groepen onderling met elkander voor verschil-
. lende spieren in verband staan ter coordinalie der
»beweging; dat verder hij een eigen geirritcerden toe-
»stand van het ruggemerg een prikkel zeer vele of zelfs
.alle zenuwen van het ruggemerg tol convulsive wer-
»kingen kan opwekken en zoo de rencxbewegingcn
»zich lot verafgelcgene gedeelten kan doen uitstrekken,
»dan is het meer dan waarschijnlijk, dat deze longi-
igt;tudinale fijne doorschijnende vezels, waartUt de ach-

dierste horens beslaan, comnnmicalierezelen zijn, dal
'is, die op verschillende hoogte van het ruggemerg gele-
^gene ganglièmjroepen onderling verhinden, en zoo vooral
^dienen voor de coordinatie der beivegingen.quot; ')

De commissuris deiu haec hal)et (p. 48) animad-
verlenda:

«De voorste conunissuur onderscheidt zich van de
»achterste zeer bijzonder; doordien in de voorste de

»vezelen zich kruisen...... Wij hebben deze kruising

»bestendig waargenomen en Jiiervau eene afl)cchling
»uit het Icndcngcdeeltc der koe gegeven. (Op. fig. I I.)
•gt;De vezelen slaan zich na de kruising om, loopen ten
»deele als menigvuldig zich door elkander vlcchtcndc
»vezels langs de binnenzijde der voorste fissuur in dc
»witte strengen, ten deele gaan zij in den binnenrand
»van den voorsten grijzen hoorn over, waar zij zich
»vermengen met de ring- of randvezclcn, die uit dc
»menigvuldige stralen voortkomen cn van uit de grijze
»stof, zooals wij boven gezien hebben, in de witte
»mergstrengen zich verdeden, en de longitudinale ve-

»zeis opnemen. Zij gaan.....geenszins in de tvortels

«der voorste zenuwen direct over.....het zijn veze-

«len, die als dwarse commissiiren moeten beschouwd
»worden. De verbinding namelijk van deze vezelen met
»die, welke uit de stralen langs den rand van den
»hoorn verloopen, cn de menigvuldige stralen, die zich
»uit de commissuur langs de voorste fissuur direct in

1) Ilac re videtur explicari, id, quod pag. 15 in not. adnotavi •
scilicet irritationem per nervos sensitivos (incitantes) non tantum ad^
scendcndo, sed ctiam dcsccndendo deduci posse ad nervos motorios
quum per fila ista, varia corpusculorum strata tam superiora quam'
inferiora c onnectentia, conductio semper manoat centrtpeta, quam vis
descendere videatur.

„de wille slrengen verspreiden, wijzen wel op eene
„soorlgelijke verbinding en werking, dal is, zij nemen
„waarschijnlijk longiludinale vezels op, waarvan zij do
«werkintj aan dc tegenovergestelde zijde van het rugge-
nmerg overbrengen, en hier gaan zij over eene groep
«gangliëncellen...., welke groep gangliëncellen weder
«met andere groepen, in den voorsten hoorn aanwezig,

«meer of min in verband schijnt te staan......

„De vezelen der achlersle commissuur gaan evenmin
,.ccne direclc verbinding aan mei de eigenlijke gevoel-
..vezelen, die zelfs niel in den achlerslen hoorn in-
..dringen, als mei de voorsle worlds; ook mei de
„vezelen der renexzenuwen,.... hangen de vezelen der
„achlersle commissuur waarschijnlijk nid direct zamen.
.. Zij schijnen hier in do verschillende gangliëncellen uit
«te loopen, die men algemeen in het ruggemerg be-
« schouwen kan als punten van vereeniging van ongdijk
»werkende vezelen, als middelpunten, (pag. öö comparai
» cum lagenis Leydcnsibus inviccm junctis) waar zenuw-
» werking wordt opgewekt, die dan van uil deze edlen
»in verbindingsdraden en zenuwvezelen uilstraall,quot;

Ex bis igitur, quae reluli, abunde pulo confirmata
ac demonslrala esse, (luac ipse solis raliociniis innixus
exeogilala posueram. Nam:

1». Nervi molorii, ex corpusculis mullipolaribus cornu
anlerioris oriundi, conlincnlur cum cerebro, non quidem
directe, uli Köllikerus \mla\cvixl, (sed banc senlenliam
non secutus eram, quod diceret contineri directe, scd
(piod diceret contineri; ((ua praecise ralionc conline-
anlur nescivi, contineri aulcm debere ccrlo slalui);
sed mediale, inlerposilis sciliccl corpusculorum nmlli-
|)olariunj slralis, c (luibus fila ncrvca ad cerebrum ex-

Icnduntiir, quemadmodum jam prius ipse etiam pro-
posueraui.

2° Nervorum motoriorum medullam ingredientiuu»
pars demonstrata est recta asccndere ad cerebrum ,
pars vero alia transversa inflecti et per corpuscula mul-
polaria sui cornu posterioris conlineri ac jungi cum
iis corpusculis, in quibus dicta fuit esse origo nervo-
rum motoriorum.

In his autem id singulare sibi babet praeclarissimus
auctor, quod hanc transversam nervorum istorum partem
dixit: nercos n-ßexoves, dum a sensitivis reliquis ego
exciluntium nomine distinxerarn.

Ifos enim cl. auctor dixit esse sine sensu, et ut
mihi videlur p. 70 ct 71 facto periculo in cane salis
demonstravit.

Ita enim habet: »Naar onze voorstelling dient de
»grijze stof in het ruggemerg geheel alleen voor hewc-
»ging, dc achlersle meer voor reflex en coordinatie
»der beweging, terwijl hel gevoel alleen door dc ach-
»tersle en zijdelingsche mergslrengen naar boven wordt
»voortgeplant. Dat dit inderdaad het geval is, bleek
»mij vooral uit de verschijnselen van strychnine bij
»eenen hond: in ligtere aanvallen traden vooral en
• wel het eerst dc achterpoolcn in werking, die ook
»later in de aanvallen meer verstijfd hieven, zoodat
»het dier steil op dc achterpoolcn stond, met naar
..voren schuins geneigd ligchaam. Gedurende deze stuip-
). trekkingen niet alleen , maar zelfs, loen het dier meer
»dan eens op den grond lag, mei lelanisch stijf uil-
»geslrokle poolen, had het zijn bewustzijn niet verlo-
«ren, waarvan nujnc toehoorders met mij gcluigc wa-
oren; zelfs toen een wille doek toevallig van dc ccne

IG

rzijde van hel verlrek naar dc andere werd gedragen,
„volgde de hond met zijne oogen en zijnen kop dezen
«doek, terwijl uit alles bleek, dut het dier geene de
„minste pijn scheen te gevoelen. Zoo is het ook bekend,
«dat er na le sterke giften strychnine, de lijders, zon-
r.der iels le gevoelen, plotseling door abnormale bewe-
»gingen cn schokken worden overvallen. Na den dood
»van den hond onderzocht ik ruggemerg en hersenen,
..vooral met het oogmerk, om de aanwezige eongeslie
.in dc verschillende deelen na le gaan, waarbij ik in
mIc hersenen geheel gccne bijzondere congestie aan-
.. irof; nïaar hetgeen mijne aandacht vooral tol zich
.. trok, was ccne merkwaardige aandoening in de grijze
«slof van de lendenaanzwelling: hierin waren namelijk
.. vel^) kleine uitstortingen van bloed, terwijl in hel me-
»dullairc gcdeclle niets abnormaals werd aangelrof-

, fon.......Kr heeft dus na het geven van strychnine

«ecnc sterke congestie en irritatie plaats in de grijze
„stof, die op de plaatsen waar de aandoening en prik-
n kcling het sterkst is , zooals in de lendenen, in effusië
»of dilatatie van dc bloedvaten kan overgaan; en echter
..geschiedt dit alles zotider eenig gevoel, zonder eenige
„pijn. ir(/5 de grijze stof in het ruggemerg gevoelig,
. of liepen de gevoelzenuwen door tot in de grijze stof,
a(/a;t kan men zich eene dergelijke congestie en irri-
«talie, hoedanig in eene gevoelzenuw zelve de hevigste
„pijn verwekt, niet denken, zonder eenige getoaarwor-
„ding te veroorzaken. Van hier dan ook, dat dc re-
»flcxbewcgingen geene pijn of gewaarwording vcroor-
»zaken in het ruggemerg, zoodal ook door deze waar-
• neming dc directe opklimming der gevoelzenuwen in
»bel ruggemerg, waarvan ik dc ovcrluigendslc prae-

«paraten bezit, physiologiscli of pathologisch, indien
»men wil, bevestigd wordt.quot;

5°. Corpuscula illa multipolaria, ab aliis ctiam in-
venta et descripta, cs.se vias illas cl conjunctiones de-
monstrala sunt, quibus non lanlum, ut etiam ipse
cogitavcram, junguntur nervi reflexores (excitantcs) mo-
toriis, scd ctiam quibus junguntur nervi motorii cum
cerebro. »Volgens dil denkbeeld, ail auctor ingeniosus
»(p. GO), kunncu wij ons dus dc groepen van gan
• gliënccllen voorstellen als ecne ballerij met twee po-
»len, of liever, die van twee zijden kan geladen wor-
»dcn: de eene pool hangt door middel der zijdeling-
»lingsche stralen niet de geleiddradcn vau den indruk
»van onzen wil te zamen, de andere pool door middel
»van verschillende verbindingen van gangliëncelicn met
quot;de rellcxzenuwen, waardoor eene groep vatbaar is,
»om zoowel psychische als physische prikkels tc ont-
»vangen.quot;

4°. Demum quae dixi de aulomutka corporis condi-
tione non obscure (pag. G4 in nota) confirmantur: »Dat
»het maken van planmatige bewegingen b. v. het doen
»van eenca tred reeds in de organisatie en bewerking
»van hel ruggemerg, dat is, in dc verschillende naau-
»werc Verbindingen van zekere groepen van gangliën-
»cellen gelegen is, cn dus als voorbeschikt in het
»maaksel van hel ruggemerg is uitgedrukt, wordt
»hoogst waarschijnlijk, indien men slechts let op een
»•zeer jong kind , hetwelk, als de moeder het opheft,
» reeds zeer vroeg tegen haren school op, de regchna-
»tige beweging van eenen tred, afwisselend rnct den
»regier en linker voel begint le maken; nog overlui-
ogender ziet men dal in ecu jong kieken, iictgecn reeds

»Icrsloiul iia hel vorlalen van den dop wegloopt. Tol
..hel doen van eenen tred worden verschillende com-
»binatiën van spierwerking gevorderd, die men niel
»leert ten gevolge van ecnc hesludeerde oefening, zoo-
. dal men na meerdere mislukkingen eindelijk eene
-keuze doel; maar de combinatie, die hierloe gevor-
»derd wordt, moet reeds in hel ruggemerg georgani-
«scerd en als voorbeschikt gelegen zijn, zoodal slechts
»een enkele indruk gevorderd wordt, om deze combi-
»natie in beweging te brengen. Onze ziel kent de spic-
»ren of werktuigen niel, noch him aantal of zitplaats,
»door wier verbinding zij eenen tred voorlbrcngt. Welk
»eene studie zoude het vcrciselien, indien wij uil alle
O mogelijke onregelmatige spierbewegingen, waarvoor
»een been vatbaar is, eerst door oefening die moesten
.leeren verbinden, die eenen tred veroorzaken?quot; Mulla
dein alia passim praeclara habenlur physiologica, quae
aulcm, ne longior jam longa fiat oratio mea, in ipso
illo eximio libro legenda transmitto,

Non possum lamen non adjungere quaedam ad ea
(piae scripsit pag. 51 cl seq. Agens enim contra Kölli-
herum, onmia omnium musculorum lila nervorum
moloriorum ad cfrebrnm pertinere putanlem, cl con-
vincens suniccrc, si isli molorii nervi uno paucisvc
lanlum filis nervcis per corpusculorum nudtipolarium
strata cum cerebro conlineanlur, quibus fdis molus
imperati diriganlur in plures musculos idem ac simul
operantes v. g. bicipilem et brachialem internum, ila
disscrit: »lïegcvcn zich nu alle deze spierzenuwen langs
»hel ruggemerg tol in de hersenen, en wel lot hel
»punt, waar onze wil werkt, dan moet onze wil altijd
»gelijkmatig op alle deze duizende zenuwvezels wer-

»ken ; maar dan bcsfaal er ook geenc verklaring, waarom
»onze wil niel slerker op eenige zenuwvczcls dan op
»andere zoude kunnen inwerken, daar zij wel naar
»willekeur op verschillende spicrzenuwen werken kan,
»en wij zouden het vermogen moeien heziltcn, h. v.
»de eene helft van den biceps, of ook den biceps al-
»Icen in werking le brengen en den hrachialis inlcrnus
»gerelaxecrd le laten.quot;

Iiis enim addcre vellem: esse aulem necessarium,
ul nervoriun poslicorum (sensilivorum) singula fda
ad cerel)rum perveniant, quemadmodum etiam supra
contra sententiam Volkmanni posui, nimirum quia
necesse est, ut anima possit certior fieri de singu-
lis singularum parlium movendarum et tuendarum
afTeclionibus. IIoc enim nescio an salis intelligatur ex
iis, quae tamen ipse eliam ad explicandam medullae
formam addidit; «Aan de achlcrzijdc hebben wij ech-
»icr gezien, dat de eigenlijke gcvoeldradcn, na hunne
»intrede in hel ruggemerg, terstond zich naar boven
«ombuigen, om een deel der achterste strengen uit le
»maken; de achtersle en achlcrzijdelingsche strengen
»moeien dus zooveel zenuwdraden bevallen, als er
»zenuwen voor gevoel zijn. In de opklimmende rij van
»dwarse doorsneden zullen dus de achterste cn achlcrst-
»zijdelingsche strengen door de telkens bijkomende ge-
»voelzcnuwcn veel dikker naar boven moeten worden,
»dan dit met de voorste het geval is.quot; Quod si aulem
voluit intelligi, eliam hacc non possunt, nisi confirmare
inca ratiocinia.

Hoe loco aplissime interponi posse existimavi ca,

(luae supra (pag. 95, nol.) indicavi, me volle ex arliculo
Volkmiinni, (jui esl in diclionario physiologieo II. Watj-
ncri disserlalioni huic adjungerc. Quum igilur dixerim
ibi, me, Icelo islo arliculo, non invenisse, quo molus
rcllcxi, sallcm meo judicio possint explicari; invenisse
vero plurima de nervo sympalhico, quibus, quae de
automatica corporis nostri indole dispulavi, confirmari
posse videantur; juval breviter praecipuos aliquoslocos
examinare, cx quibus id ila judicaveram.

Singula cnim, quae auclor ille ad explicandos mo-
lus rcflexos disseril, id sibi vclle videntur, ul excilari
eos iranslalione transversa {Querleitumj) opinclur. Ete-
nim pag. 508 et seq. inier plures bouas rationes, qui-
bus orlum nervorum ex medulla probabilissimum facil,
cliam banc habet, (p. öi.) meo quidem judicio, inep-
lam. »Ebenso unbedeutend erscheinen mir dicGiünde,
»die man von Seilen der Nervcnlcilung entlehnen möchte.
»Man stellt sich vor, die isolirte Leitung von einem
»Puncle zum anderen verlange die Einheit (conlinuila-
ulcm!) der Faser. Ich bekenne, nicht einzusehen,
»warum? Verlangl man darum Einheil der leilenden
«Faser, weil der gctrennlc Nerv zum leiten nicht fähig
»ist? Aber wer möchle eine pathologische Trennung

»mit einer ursprünglichen SoudvruiKj vergleichen?----

»Die Hauptsache ist, dasz unzweideutige Erfahrungen
»beweisen, dasz die Nervenleilung auch ohne Conlinui-
»lät der Faser zu Stande komme. Solche Erfahrungen
»beweisen die Reflexbewegmujen.quot; Ilic non videlur ani-
madvertcre, sese verli circulo. quum hoc ipsum sil
probandum, molus rcfle.xos fieri sine conlinuilalc nervi.
Et si addit: »Denn wenn Reizung einer kleinen llaiil-
»stelle bei geköpflcn Fröschen eine belrächllicbe Menge

»von Muskeln in Bewegung setzt, so ist nicht im Ent-
»ferntsten daran zu denken, dasz die wenigen sensi-
hcln Fasern, die hier von dem Reize getroffen wer-
»den, mit den zahllosen motorischen, welche in Action
• treten, materiell verbunden sein sollten.... (?) Est ist
»durchaus nicht abzusehen, warum die organisircndc
»Kraft nicht aus 10 Fasern ebenso gut einen isoliren-
»den Leitungsapparat sollte herstellen können, als aus
»einer continuirlichcn; auch leugne ich, um einen
»mir mündlich gemachten Einwurfe zu begegnen, dasz
»das letzte Mittel vor dem ersten sich durch Einfach-