-ocr page 1-

DISSEKTATIO MEDICA INAUGUIULIS

UE

BILIS CONCREMENTIS VULGO
OALOULIS DIOTIS.

-ocr page 2-

Pt..

■ ifc; emamnm him..

' W .row ^IJJOJAT) ■ :

, Iƒ quot; , Vnbsp;iomnigt;A.M WHOT?au». an/.TUfOtotu h

ahnbsp;Ia00AI,

K aR-nbsp;. ^iS'^iS't'^»«! .wiaao .«(wc O! .ono ,eiTiujffl . tiixoan .noaa

c ;

».aav .toa» Ta .pioa .ooh ts .hoe .ho«,
HOiï oa«

y '

per-

^ ..... . . .nbsp;ki sa^uhk lb.nbsp;'■

ôîwaox^l^ oiJêfâMièvîdii Aviioiasi.^

. T^^-ilHj^Ug tKiMAXa fA^uiliiülïa.

^»frHHifSui

^J- ^rmi ,.'ÂMvÀkgt;ÔM ^ imATJflfEil'il'Vjgi î^^JK M .A.

■ i. ■ ■ ■

K:

.V'ïyr;'^ ijj ibtó

■ ■ ■■ . .

-ocr page 3-

DISSERTATIO MEDICA INAUGURALIS

13ILIS CONCEEMENTIS VULGO
CALCULIS DICTIS,

quasi,

ANNUENTE SUMMO NUMINE.

ex auctokitate rectoius magnifici

JACOBI VAN HALL,

ord. leon. nederl. equitis, ord. cokon. quern. decurionis,
jur. rom. et iiod. doct. et prof. ord.,

nec non

amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu

et

nobilissimae FACULTATIS MEDICAE decreto,

summisque in

MEDICINA'HONORIBUS AC PRIVILEGIIS
IN AGÂûEMiA RHENÛ-ÎRAjEGîiNÂ

rite et legitime consequendis,

ERUDITORUM EXAMINI SUBMITTIT

ADRIitrVlIÜ UEIVRieUI^ TEWjJtilt,

e p«go JUTPIIAAM.

Jj

A. I). XXVI M. FEBRUAHII A. MDCCCLVI, IIORA V.

tî^rnjfrti nb Îljiînniii,

akui) L. E. BOSCH ET FILIUM,

mdccclvi.

-ocr page 4-

mumnm mmf. orfatha^.fd

■ ■ -

8iTwa}[a7i«)o aoiJi
,8mia
mmm

. a /I m u Ü M hty 3T via u vî ^ a

y

tmywsLnnbsp;-jU

„a JAHnbsp;laoa/ lt;•

^nbsp;w .T!»a .lt;K« Ml .bMH JIM

) fiuaîT^îaaA^^^ .

oc.natKc» i'JîKvîti* k-^TÄÜHÄ ■îJne«tJii4

, 81M1 a ëi Ul A a HIM1T TO

/iiîiôUàwii ni
;navsaitt**»»nbsp;ai««

TrTtm;|aa ihïâax« M^Jimia «aa

.m^Mnr m'^mwim mrêMmm»^

-ocr page 5-

«

p A li E N T 1 B U S
OPTIMIS CARISSIMIS,

PRAECEPTORIBIJS
. AESTUMATISSI.MIS

SA CRU M,

-ocr page 6-

il.--: .

t

.OITA

gt; J H I ' /: tlt; H / i

0

mir

hoHsW .iti'iSWÄSi' ««t^'m^ ï^-ÛÏ V-i'.

-ocr page 7-

PRAEFATIO.

Cim multim mea intersit brevi summos honores
capessere, mihi visus essem imprudenter acturus,
si in quaestionibus praestantioribus vires periclitari
ausus essem. Memor illius Ciceronia?ii : //prima
sequetiiem honestum esse et in seeundis, tertiisque
eojisistereargumentum aggressus sum , quod,
licet non omnibus numeris, pressiori elaboratione
absolvi possit.

Ne tamen opportunitatem elabi patiar jmlam
profitendi, quid quantumque Promotori aestumatis-
simo me dehere sentiam. Gratias ago quam maxi-
mas pro benevolentia, pro urbanitate, qua sui
copiam facere nunquam recusamt, quotiescunque
lubebat ipsius auxilium impilorare.

-ocr page 8-

Ceteris etiam Praeceptoribus, inprimis Medi-
cinae Professoribus , cu7)i pro egregia institutione,
turn pro humanitate, qua me proseeuti sunt, gra-
tiam habeo sinceram.

Me in scholis clarissimorum virorum Schröder

van der kolk, donders, van goudoever,ojö/wm

disdplinis fructum esse quam maxime laetor. Tuis
etiam lectionibus, Cl.
suerman , me usum esse, sem-
per grato animo recordabor.

Exemplum autem eminentis Promotoris, viri
Clarissimi
loncq , in mentem insevit imaginem
medici perfecti, ad cujus similitudinem artem
exercere, utinam mihi contingat!

-ocr page 9-

GENERALTA QUAEDAM DE CALCULIS ' FELLEIS.

Calculi felici s. biliarii, s. cholelithi, qui
dicuntur, solida, quasi lapidea sunt . conere-
menta, quae in ductibus biliferis vel vesica fellea
inveniuntur cl praecipue ex bilis principiis con-
stituuntur.

Eorum numerus valde est diversus. Morga-
gni
C), testis omni exceptione major, ut Soem-
mering
eum nominat, refert se 3000, walter (-)
500, bailly (3) 1000, bouisson (') 1800 cal-
culos in vesica fellea invenisse.

Si tanto numero, plerumque parvi sunt, nec

C) Morgagni , de sedibus et causis morbonim. Epist. XXXVII.

i^) Walter, Observationes anatomicae. Berolini, 1775.

(') Bailly, The morbid anatomy of the most important parts
of the human body. London, 1793 , pag. fiO.

{*) Boiiisson, de la bile etc. Montpellier, 1842.

-ocr page 10-

majores grano hordei. Interdum unus tantum
invenitur, isque saepe permagnus, ut
bailly et
GREisELius (') quoque unum magnitudinc ovi
gallinacei se vidisse testantur.

Colore multum variant. Jam coerulei, jam
albi vel subflavi et flavi, fusci, nigri. Tandem
sine colore vel spermati ceti similes, vel virides
et pcllucidi; interdum etiam maculati, ut mar-
mor e).

Variant quoque figiua; si unus tantum adest,
plerumque forma rotunda est vcl ovali; si plu-
res, saepius sunt irregulari, polyedrica, cubica,
pyramidali forma, e mutua parietum frictione
nata (3). Tunc plerumque alter alteri coagmenta-
tur, ut omnes unmn tantum corpus formare vi-
deantur. Superficies nunc est glabra, attactu
plus minusve adiposa, nunc vero aspera et
inaequalis.

In vesica fellca aut liberi jacent, aut in plica
ejusdem tanquam in capsula inclusi sunt; saepe
exsudato cum pariete vesicae interno cohacrcnt,
vel jacent in loculis formatis exsudato spissato,
albuminoso vesicae, vel exsudato, quod transiit
in tclam fibrosam (0. •

(') Morgagni, Op. cit.

C*) C. Rokitansky , Ilandb. d. spcc. path. Anat. II. Bd.
pag. 372. Wien, 1842.

J. Cruveiliiiek , Traité d'uuat. pathol. Paris, 1852. T. 2.
Pag. 176.

Rokitansky , Op. cit. pag. 373.

-ocr page 11-

Teste ciiuvEiLiiiERio (') etiam quasi in oystidi-
bus involuti esse possunt, in ductu hepatico,
cliolodocho vel cystico.

Jam apud walterum , qui praecipue eorum
studio operam dedit et magnum numerum cal-
culorum examini subjecit, divisionem invenimus,
a structura desumtam. Distinguit nimirum lapil-
los striatos, lamellatos, et corticatos.

-Eorum structura nunc est aequalis, nunc inae-
qualis, secundum compositionem ex una plmi-
busve lamellis. Sunt, qui structurampeUucidam,
radiatam, crystallinam (instar crystalli pellucidus,
8cultetus) liabent, inprimis qui constant c chole-
stcarino.

«

Plerumque nucleum habent. Fauconneau-
Dufresne (4)
, //le noyau existe constamment
inquit, haud vero in concrementis peculiaris cu-
jusdam structurac, quae in fractura cerae fusae
speciem referunt. Hicce nucleus constat ex
muco, biliverdino, interdum sanguine coagulato
aliisque corporibus alienis. Si diu servantur cal-
culi, nucleus exsiccatur, granosus fit vel in pul-
verem redigitur. Hicce nucleus nunc splendens,
ciystallinus ob cholestearini copiam, interdum

(') Op. cit. pag. 177.
(2} Op. cit.

C) Rokitansky, op. cit.

(*} Fauconneau-Düfuesne, Traite do l'affcction calculcuse etc
Paris, 1851. Tag. 102.

-ocr page 12-

spoiigiosus (' ), nunc subniger, nunc crocco
colore, ctiam fuscus aut flavus. Magnitudo hujus
nuclei non semper convenit cum magnitudine
calculi. Plerumque major est, (juo minor calcu-
lus, et forma saepius cum lapillo convenit. In-
veniuntur calculi, in quibus duo, quatuor, imo
quinque nuclei adsmit,
(gijibert , boUisson et
tauconneau-dufresne) qui certe orti sunt ex
conjunctione plurimn minorum, (piormn exempla
tamen sunt rara. Verumtamen calculi etiam in-
venti sunt, quorum centrum cavitatem pracbe-
bat. Quamvis rarissime corpora aliéna tam-
quam nuclei adsunt,
lobstein et bouisson etiam
lapillos memorant, quorum nuclei constant ex
vermibus intestinorum, ascaride lumbricoide vel
distomate hcpatico, vel ex eorum fragmentis. Sic
calculus describitur magnitudine pruni domestici,
maxima parte compositus ex cholestearino, cujus
nucleus liquefactus magnam quantitatem globu-
lorum hydrargyri praebuitnbsp;Hicce calculus

repertus est in homine, qui curam antisyphiliti-
cam per infrictiones ex ungt. hydrarg. passus
erat.

Circum nuclcum saepissime stratum radiatum
invenitm-, constans e cholestearino et biliverdino,
cujus singuU radii splendide convergentes ad pe-

(') S. soemmerikg, de coiicrementis biliaiüs. Trajceti ad
iloenum,
1795. pag. 84.
(2) M. L
acarteuie, Gaz. de Santé, 15 Avril 1827.

-ocr page 13-

ripheriam nuclei tendant ('). Ilicce splendor, e
cholestearino ortus, se minus ostendit, quum
major copia biliverclini adest. Quo minor biliver-
dini copia, ratione habita cholestcarini, eosplen-
didior et magis radiata est structura, ita ut in
calculis albis, qui fere toti constent ex choleste-
arino, stratum radiatum quoque niajus sit.

Circum partem radiatam pars corticalis posita
est, quac fero tota ex biliverdino constat. Cho-
lelithi, quibus est magna quantitas cholestcarini,
fere semper parvam partem corticalem habent.

Durities calculorum bilis.jcst parva, recentes
facile digito franguntur; siccati facile in grana
teruntur. Qui constant ex cholestearino, ple-
rumque sunt duriores et solidiores quam qui ex
biliverdino. Quod attinet ad pondus eorum
specificum, id quoque est exiguum, ncc multum
a bilis pondère difïert. Exsiccando tam loves
fiunt, ut facile aquae innatcnt, sed tandem,
inibibito liquore, submerguntur. Variae tamen
causae ])ondus specificum variare possunt. Pon-
dus absolutum differt a nonnuUis granis ad plures
uncias; inventi sunt interdum miciarum 4
et 372 C).

Constitutie chemica constat, ut jam dixi, ple-
rumque ex cholestearino et biliverdino, acccden-

(') J. Cruveiliiiek, op. cit.

C^j sciiaakmidt, apud iialleu ill clciu. i)liysiol. i)ag. 565.
(') Richter, med. und chir. Bciueikungen I. Bd. pag. 59.
Goettingen, 1793.

-ocr page 14-

tibus felle spissato, résina bilis, margarino, muco,
epitlielio, pliospliatibus etc.

Marcet (') dicit, se magnum calculum vi-
(lisse, eiusque analysin fecisse. Hic calculus
singularis est in historia calculorum biliarium;
constabat nempe totus e carbonate calcis, colo-
rato bile, colore erat flavus eiusque pondus gra-
vius aqua.

In cinere, praeter salia carbonatica et phos-
phatica calcis et natrii, etiam manganesium et
ferrum (
dolaeus et schurig) , interdum cu-
prum inveniuntur.

Secundum Rokitansky (3) concrementa ex
carbonate et phosphate calcis composita, non sunt
producta bilis, sed potius muci blcnnorrhoïci et
puris e vesica fellea.

Calculi biliarii secundum compositionem che-
micam dividi possunt

1°. in calculos fere unice consistentes e cho-
lestearino.

3°. in eos, qui praecipue e biliverdino constant.

3quot;. in concrementa, quae striatim choleste-
arinum et biliverdinum ostendunt.

4o. in ea, quae fere unice ex materiis anorga-
nicis constant.

Investigationes et analyses chemicae inveniuntur

(') RIakcet, Essai sur les affections calculeuses, pag. 140.
(2)
Heller, Archiv, f. phys. unci path. Chemie, vol. II p.
223 et Bertozzi, Polil's Annali di chimica. IMilano, laglio 1645,
(') Op. cil. pag. 373.

-ocr page 15-

apud BERZELIÜM, (') BRAMSON, f) SEIFERT,
leiimann, ( ) BECQUEREL et RODIER (').

Praeter calculos biliarios proprie sic dictos di-
stinguitur etiam glarea biliaria, (gallice: gra-
velle biliaire) quam
haller dicit etiam in hepate
reperiri posse («).

Concrementa sunt minora quam minimae len-
ticulae , et structura non conveniunt cum calculis.
Hoe ideo solum de iis referimus ct tantum ad-
dimus,
BOUISSONÜM Ç) tres sequentes varietates
distinguere :

1quot;. Gravelle cholestérique corpuscula sunt
parva, quae bile aut faecibus, in quibus inventa,
sunt colorata, mollia et facile digitis conterenda;
comburuntur ut adeps, constant cliolestearino,
interdum conjuncto cum parva quantitate bilis
spissatae et muci. Sunt amorplia. Non tantum
in vesica fellca inveniuntur, verum etiam in om-
nibus ductibus biliferis et saepe in faecibus.
2quot;^. Gravelle jngmentaire ou de matière colo-

-ocr page 16-

rante, constans ex minimis particiilis biliverdini,
inprimis repertis in bobus.

3°. Gravelle mélanique ou charhonneuse, quae
pulverem refert aut grana parva conglomcrata,
aut pultem nigram majoris vel minoris spissitu-
dinis.

Haec necessario praemonenda judicavimus. Pro-
cedimus ad pathogenesin.

:::rnbsp;ai:

-ocr page 17-

'nbsp;l\. ■. quot;lînbsp;■;!.;•■-■ Ml') . ; ■

•»• ■-» 1 f Kj'»: 1',.;.

:nbsp;,.■:.!;;nbsp;-aijj; lui/jyi a;.-.. wj^

oin'..;:Jinbsp;iiucua iii-lliMi ■

C A P U T IL

AETIOLOGIA.

Quomodo cholelitlii oriantur et e quanam cau-
sa, adhuc satis incertum est. Multae exstant
hac dc re hypotheses, quas enumerare non hujus
est loei. Certum est, mucum et epithelium
plerumque puncta esse, circa quae alia corpora
solida se jüngere possunt. Praeter haec in cho-
lelithis fere semper etiam pigmentum quoddam
calcareum invenitur, quod verosimiliter ad cal-
culorum formationcm conferre potest.
Bram-
soN (') hoe invenit, quod novam periodum in
historia constitutionis atque formationis calculo-

(') Ueber Gallensteinbildung in ZciJsch. f. r. Med. von iienle
uud rretjffer 184G, IV Bd. et .seiffert , Ueber Zusammensetznnt;
etc. , in Zeitseh. f. r. Med. von henle und pfeuffer 1851, X Bd.

-ocr page 18-

rum biliarium constituit. At vel sic tamen non-
dum liquet, quomodo cliolestearinum a bile
possit separari, si etiam mucus et corpora cal-
carea, ut solida corpora, adsunt. Quaeritur ita-
que, an bilis calculos continens normalis sit.
Putaverunt nonnulli, eam esse normalem ; (' )
ex analysibus vero bilis humanae ad hoe usque
tempus institutis parum adhuc concludi potest,
quia chemicis media deficiunt ad tam exiguam
bilis copiam, quae plerumque in cadaveribus
invenitiu-, accurate explorandam. Accedit, quod
bilis in cadavcre repertae indoles magis fortasse
a pathologico pendet processu, qui mortem in-
duxit, quam ab co, qui cliolelitliorum formatio-
nem effecit. Hoc autem fere certum est, bilem,
in qua formantur concrementa, nou tantum cho-
lestearini posse continere quam normalem. Raris-
sime (-) tabulae cholestearini iu bile sejunctae
inveniuntur, saepissime contra in liquoribus e. g.
exsudatis hydropicis etc. magna copia, undo con-
cludi possit, materies solidas ac insolubiles mul-
tum valere ad formandos calculos biliarios. Si
quaerimus, quid in bile normali cliolestearinum
ac cholepyrrhinum soluta retineat, experimenta
directa docent, hoc praecipue effici acido tauro-
cholico et natro tauro-cholico. Quum resi-

(') Novi commentât. Acad. scient, inst. Bonou. T. 111. p. 307.
conf.
i.eumakn Loc. cit.

Lehmann, op. cit. pag. 61.

-ocr page 19-

diium insolubile calculoruin fiiscorura digerimus
cum acido tam-o-cholico vel iiatro tam-o-cholico
acido, solvitm-, nonnullis floccis cinereo-albis
exceptis, et solutio antea sine colore, nunc colo-
rem bilis reccntis induit.
Strecker jam diu mon-
stravit experimentis, cholestearinum acido tauro-
cholico (') eiusque salibus solvi. Pormatio cholcK-
tliorum hue usquo ideo manifesta esset, quum
dcmonstrari posset, bilem concrementa deponen-
tem aut inopem esse acidi tauro-cholici, respectu
cholcstearini et pigmenti calcarei, aut acidum
eius tauro-chohcum jam decomponi in vesica
fellea et ideo suam vim harum materiarum sol-
vendarum amittere.

Reputantes, cholelithos, qui abundant chole-
stearino, sine illo pigmento calcareo numquam
inveniri, contra calcules inopes cliolestcarini
Sem-
per magnam eius pigmenti copiam habere, con-
cludere quidem possumus, hancce conjunctionem
valere in genesi horum concrementorum. Accedit
ad hancce opinionem firmandam, quod saepius
occurrunt cholelithi in regionibus, ubi aqua
multum calcis continet, ut ct in aetatc provcc-
tiori, quando, uti notum est, variae calcis de-
positiones locum habent.

(') Acidum, quod Lehmann taurocholicum, Strecker choleïnicum
donominavit, compositum est ex ac. cholal. et taurino. conf.
don-
ders
en ijauduin, Handleiding tot dc natuurkunde v. d. gezonden
mensch. Utrecht, 1851. D. I. afd. I. pag. 208 et sqq.

-ocr page 20-

— u —

Haecce de calculorum biliarium formatione hy-
pothesis novissimis investigationibus indicatur,
ut iis, quas instituit
buamson, seifert, Leh-
mann
, alii.

Hein (') formationem in ductibus biliferis
quaerit'intra hepar sitis. Majores et crystallini,
secmidum eum, solum in vesica fellea formantur
et sunt sequelae morborum localium hepatis, e. g.
catarrhi viarum biliferarum aut simplicis irritati-
onis mucosae !nbsp;. gt;i

Nonnulli affirmaverunt, in vena portarum etiam
calculos formari?)(^)nbsp;1'nbsp;quot;

Sexum quod attinet: faeminae magis quam viri
calculis biliariis subjectae esse videntur Se-
cundum PR0UTIÜM (*) proportio est ut 1—4
vel
5. Heypelder (') inter 40 calculis istis
laborantes 5 tantum viros invenit; ceterae erant
foeminae, 32—70 annorum. Inter quindccim
historias morborum a calculo, quas
iialler opus-
culorum pathologicorum tomo III enarrat, trcs
tantum virorum sunt. Ejus sententiam quoque
sequuntur
hoppmann C) , soesimering , diet-

Cgt;) Dr. HEIN, Ucbcr Gallensteine etc., in Zeitschr. f. rat. Med.
VON IIENLE und PFEUFFEU IV 15d. 1846, pag. 29.

(■2) Revue med. 1844, ubi Fauconneau—Dufresne narrat talem
casum.

(') Uein, 1. c. inter 623 casus 377 erant feminae, 243 viri.
(♦) Prout, Stomach aud urinary diseases.
(5) -Conf. Canstatt, Byzondere ziekte en gcnczingslcer, d.lV.
afd. pag, 460.

(quot;) Hoffmann , medicina rationalis systematica.

-ocr page 21-

TRicii C), Etiam anni climacterici formationi
favere putantur. Haec autem praedispositio mihi
videtur non adeo in peculiari quodam, quod ge-
neri foemineo est proprium, verum potius in
vita magis sedentaria et domestica quaerenda
esse: haec enim certe est causa, quod calculi)bi-
hares tam frequenter occm-runt apud viros doctos,
incarceratos (
iialler), monachos atque aegrotos,
qui diu in lecto decubucre. Plerumque occur-
runt in senectute, certe in aetate provectiori, raro
in juventute, rarissime apud infantes. Haeredi-
tarium quoque morbuui in quibusdam fainiliis
occurrere, nonnulli putaverunt.(-).

Plomines obesi quoque saepe calculis biliariis
laborant iet polypiosis interdum eos comitatur
Inter causas etiam nominantur abusus spirituoso-
rum, vinum acre, alimentum siccum, cibi case-
osi et pingues, moeror continuus.
Hoffmann
etiam putat, venae sectionem neglectam in ple-
thoricis calculorum formationi favere.

Secundum canstatt (*) cholehthiasis in non-
nullis regionibus, ut in Hannovia, Goettingae,
et in quibusdam Angliae et Hungariae regioni-
bus endemica est. Utrum autem diaeta incola-

(') Observationes quaedam de calculis in corporc hnmano inven-
tis. Ilalac, 1788.

Fauconneau—dufuesse, op cit.
C) Bokitansky, op cit. pag. 374 , qui dicit saepe carcinoma
etiam calculis comitaii.
Op. cit.

-ocr page 22-

rum, an humidum et frigidum clima hujus rei
causa sit habenda, non manifestum est.

Artliritis interdum quoque nexum causalem
habere videtur cum cholelithis, et secundum
PIIOUTIUM (') apud eos, qui laborant calculis e cho-
lestearino, persaepc praedispositio invenitur ad de-
positiones acidi urici in urina. Etiam apud
BUDD leginuis: wit is probable, that in Lon-
//don, the habit of drinking porter, which fre-
//quently leads to lithic acid deposits, and to
//the most inveterate forms of gout, in persons
//who inherit no disposition to them, may also
//frequently lead to the formation of gallstones.quot;
Causa proxima autem in mutata chemica compo-
sitione bilis quaerenda erit, uti supra jam mo-
nuimus.nbsp;■
illiU;

(') Op. cit.

(^)l'On diseases oL, the lircr by a. dudd, II. Kdit. London,
18D2. ri}g. 300.

-ocr page 23-

' 'nbsp;!■gt; ':iii;)!iii ;;:! i; . ui'''quot;.

'f;nbsp;ir:,! i i/.

niu!) -nO ihiv

■nbsp;••nbsp;-........ ' a / [!■ gt;:;■)

■nbsp;-lll'Ti A IJ TT ''I'* 7Trnbsp;'i'nbsp;'

I; ..[

CAPUT m

s Y M r T O M A T O L O GI A.

^ il-- ^

, S^on'ih - ij - -
■ ,nbsp;- MiH)! ^nbsp;- ■ 'mM

V' , in!gt;l(j quot; ' i; -i;-!)nbsp;^

'h iilt;Mnbsp;gt;1 Mill - '

Plurimi et, ut vidimus, maximi calculi bili-
ares in vesica fcllca inveniuntur. Non tam fre-
quenter in ductibus biliferis intra hepar sitis
adsimt, quam' in vesica.

Apud bonnetum (') magnus exemplorum cita-
tur numerus, ut et apud
morgagnium; recen-
tiori tempore apud
berardum, andralliüm ,
reynaudium,
alios. Hacc concrementa plerum-
que pertinent ad sic dictani glaream biliariam-
Rarius etiam calculi in ductu hcpatico inveniun-
tur.
Walter, 1. c. in observationc secunda, in
ductu hepatico, ad capacitatem polhcis unius
aucto, concrementum biliare, magnitudme nucis
moschatae minoris reperit. Tali in casu plerum-

(') Bonnet, sciiulcrctum nuatom. Libr. IIL scct. 17.

-ocr page 24-

que ductum choledochum obstruuiit. Andral (')
parvum calculum prope conjuiictionem ductus
hepatici et clioledocbi invenit. Idem (2) semel
etiam ductum hepaticum immodice extensum,
concrcmentisque expletum invenit, dum ductus
cysticus et choledochus crassitudine parietum
obliterati erant.
Cruveiliiier (') etiam calculos
in ductu hepatico observavit. Si calculi adsunt
in ductu cystico et choledocho, fere semper e
vesica proveniunt. Hunc transitum interdum co-
mitatur gravissima symptomata, ut infra videbimus.

Calculis biliariis laborantes saepe queruntur
de gravitate (1) et pressione in epigastrio et hy-
pochondrio dextro, alHciuntur cardialgia, colicis
periodicis, ictero, variisque symptomatibus dys-
pcpsiae. Alvus eorum parca et irregularis est
et plerumque faciei color flavescens. Saepe ta-
men nullum symptoma eorum praesentiam indicat.
Unica signa pathognoraonica sunt excretio calcu-
lorum et strepitus quidam (
lisfranc) , in maci-
lentis interdum per integumenta abdominis ob-
servandus. Calculi etiam, qui in vesica fellea
adsunt, tumorem externe obàervandum formare
possunt. C^)

1nbsp; Hoeuiiaave , Praclcctioiies ad institiit. § 790.
(') quot;WuKDEnucii, Handboek der Pathol. cn Therapie D. III.
afd. 2 pag. 1194.

-ocr page 25-

Gravissima symptomata, quae interdum jjro-
ducunt, certe haec sunt, quae comnmni nomine
colicae hepaticae definiuntur. Iiaecce colica
sive neiualgia hepatica, nonnisi hyperaestliesia
plexus hepatici, secundum
henocii quoque non
raro sine calculis apud feminas occurrit, ple-
rumque afficiens liystericas atque hypochondriacas.
CusACK (') se observasse dicit, abusum theae in-
fusionis in Anglia multum valere ad hanc neu-
ralgiam provocandam.
Stokes cam interdum
observavit cum dysmenorrhoca.

Cohca hepatica plerunupie efficitur irritatione
plexus hepatici, quam transitus calculorum e ve-
sica fellea in ductuni cysticum producit.

Nimia cor])oris intentio et motus, mutata cor-
poris positio praesertim in latus sinistrum, re-
spiratio profunda, momenta sunt, (piae ad hunc
transitum ansam jjraebere possunt. Dolor tunc
plerumque subito oritur, inprimis duabus vcl
tribus lioris post coenam coi)iosam. Aegroti
queruntur de sensu i)ressionis et constrictionis
urentis in regione vesicae felleae, qui identidem
m tam vehementem dolorem lancinantcm et per-
forantem vertitur, ut aeger in positione curvata
in Iccto aut humi se jactet atque manibus epi-
gastrium premat, ut doloris remissionem accipiat.
Hue accedunt nausea, vomitmitio, anxietas, quae,

(') Cnses of certain nervous disfases, occurring principally in
females with observations. Dubl. Journ. pag. 220.

-ocr page 26-

— IS —

durante paroxysmo, augentur, et dum dolor se
per irradiationem, quae dicitiu-, in humerum et
femur dextrum propagat, ingemiscentes et anxie
clamantes, mortem amicam invocant. Omnes
fere musculi spasmodice sunt afifecti; oculi et
facies rubra ac tumida sunt, vultus Hippocra-
ticus.nbsp;' '

Plerumque etiam affcctiones sympatliicae su-
perveniunt, vertigo, cephalalgia, convulsioncs,
tam locales quam universales, inimo'etiam cpilèp-
sia. Dolores vehementissimi apud valde'yéiisibiles
etiam mortem per syncopen inducere possunt' '(' ) ;
saepe certe diuturnam Icipothymiam producunt.

Lingua et OS plerumque sicca, nidgüa etiam est
sitis. Vomitu fere semper alimenta et muciis in-
terdum cum bile mixtus ejiciuntur^'' Incipiente
insultu, febris plerumque non adest. Pulsiis fere
semper parvus non acceleratus Cquot;), pressio dolo-
rem non semper auget, interdum minuit. Icterus
in pkuibus casibus post finem paroxysmi oritur.
Cum calculus ductum choledochum intravit, dolor
sensim sensimque minuitur et bilis excretio cal-
cule impcditur. Quum calculus ductum cysticum
reli(pnt aut in ductum choledochum pervenit,
aut denuo in vesicam fellcam rediit, dolor

(') In BiANcni, Historia hcpatit. Tom. I., multa cxempln
leguntur subitancao mortis u eolica ex concremcntia biliaribus ortae.

(2) Soemmering, dieit op. cit. pag. 57. „SIcmoratu autem
dignum, pulsum sanguinis, etiam in summis doloribus regulärem
mauore.quot;

-ocr page 27-

— fü -

plerumque cessât, etsi post veliemeutissimos pa-
roxysmos (') magiius collupsus jemanet, pulsus
debilis et tardus est et totum corpus frigido
sudore tegitur.

Cephalalgia, major minorve sensibihtas iu re-
gione hepatica, caeteraque symptomata nervosa,
inprimis apud ferninas sensibiles etiam diu rema-
nere possunt

Vehementia et diutm-nitas horum symptomatum
diversae sunt. Pendent a numero, forma et
magnitudine calculorum, nec non a structura
viarum biiiferarum, Interdum symptomata post
unam duasve horas cessant, vulgo cum calculus
in duodenum pervenit.

Si calculus est magnus et viae biliferae par-
vum habentjlimjcn-, aut si plures calculi adsunt,
symptomata cum nonnullis remissionibus per
plures dies diirare possunt. Tunc etiam plerum-
que observatur color iste luridus, ictericus et
urina jumentosa fusca.

Inter symptomata minus veliementia nunc etiam
febris oritur, quae partim potest esse sequela
irritationis mucosae, partim subitae efl'usionis bilis
diu retentae et morbose mutatae in duodenum.

In decursu per tractum intestinalem calculi
biliarii saepe etiam colicam et tenesmos exci-
tant; si permagno sunt ambitu, etiam ileum (2)
cum letliali exitu producere possunt.

II-

('■) Budd. Op. cit.

('•') Abekcuomuie , Diseases of stomuch cfc. 2 Ed. pan-, ggij,

-ocr page 28-

Cum autem jam iu duodenum pervenerunt,
tunc aut vomitu, quod rarissime fit ('), aut per
anum evacuari possunt.

Concrementa in minoribus viis biliferis intra
parenchyma hepatis sita, plerumque parva sunt,
ct fere semper bile propclluntur. Tunc produ-
cunt interdum levem quendam dolorem, eumque
mox cessanteni, qui tamen nervosis saepe satis
vehemens est. Symptomata sequelarum harum
concretionum, ut hepatitidis, abscessus hepatis
etc. tunc saepe magis se ostendunt. Calculi bilia-
rii , quamvis raro in ductu hepatico adsunt, ibi
exiguum tantum dolorem excitant. Dolor tunc
magis in segmento hepatis inferiori sedeni ha-
bere dicitur: ^:Ii;)iltrviO(| t.lt;] -uu^ •

----Mwj; ,,nbsp;IIInbsp;Iii:

(') SaiüMG, Lithologia, ubi narratjocto casus concrcmcntorum

biliariorum vomitu excretorum.

iiiniüiiKui Mini» ;uii;jiu rjtiir • mi

UN..;). '

aiJl^iui

i.jjji

■!JJ - ^ i-Inbsp;. iii' quot;nbsp;ibi' 'l:gt;ll|lJgt;,nbsp;-j

1!' i rt»; ;. -i ; ;ill!li-i U)-nbsp;i;;-«nbsp;■ ■

^H' inbsp;mI)!)-! ftr - , iii'Jli; ilüquot;

.l'li;''-)^nbsp;J^ .1 -■ ■)v';ii V-: , .:;:i)lgt;i.i'i.j

•nbsp;riiHilrri-i'ii;

crj,;;;;nbsp;, lüiiW:-'-: -U:nbsp;nhiiiiiiUjc^v-- ^

ïiiil'Kim ilUjnbsp;•liMI'^f)/nbsp;ji; ;■J^)Ji; Jl '

■ M!f})jl!;rilt;H : ^ 'l 'i;;':; ! !■■ V :!n! lil'inr)!! )

Jüli^ï'u ;nbsp;MJC'if.

i;;nbsp;' M il '::nnbsp;'

^hquot; how; ir.i-nbsp;'; ■•gt;1! u ii!^ =i I'''•

-ocr page 29-

f-

^ {nbsp;'nbsp;-Ml'- ii '1 t)!)fr.: ,-Jjiiiiov : ;)quot;JI

Jdllf-; :; |iJ5II0iJV'l II''
-Kp
i-r\':i\Ud i^.i'r -ii.ino^. (f ,,,nbsp;;

Jiij!.: gt;:77(:.| -)! = (iiil(i t'!.- cti;^ ^lliUjSlI IUI /fhuKrtjUi
nl)0'n{nbsp;P ynbsp;o-ifii ? ■

.quot;iJ;; ÏI!U'r . ^ M Uinbsp;lü- if ;iufl)[f))(t' niir'

InrrMül Hifinbsp;i'ufotfjl/f- : ^ !.::nbsp;-jl'.-/

:inbsp;f,.nbsp;OIKi';

I!I!''Ï î^rnliiL . lf[i/l)('0!^0 ;nbsp;0({f)j;ri ■;!inï oi'j

'f , itriJriu; ()5v:j;lt;| m~n*jTrn''(ir oimf :ïv(i h;:[; in
■ffilj 'Iftjo'I tmÙJ-)/:;) f]!0-ri;loh tü);' quot;1/f lilX';
- Mïoh: ■ nonnin? 'ï/;,nbsp;m dui

Diagnosis saepe pertlifficilis est. Certum de-
nmni signum datur, quando unus pluresve calculi
cum faecibus per alvum eliminantur.
Hoppmann
jam dicit: //iiiter onmia quae monuimus signa,
//nihil datm' certius vehementes a calcule felleo
//prognatas dijudicandi passiones, ac si ipsi cum
//excrenientis per alvum secedant;quot; quamdiu in
vesica remaneiit, aut nullis se symptomatibus
produnt, aut levem modo dolorem excitant ac
pressionis (piemdam sensum in regione vesicae
et symptomata interdum generalia, quae aequo^
jure ulcerationi vesicae felleae aut morbis orga-
nicis hepatis aut ventriculi intestinorumque aöcc-
tionibus adscribi possunt.

Hue usque nullum constans et singulare sig-
num pathognomonicum notum est, quod certo

-ocr page 30-

indicat, calciilos biliarios adesse. Quum ex vesica
fellca exeunt, et symptomata observantur, quac
colicae liepaticae propria diximus, tum demum
pro certo diagnosin facere poterimus, quando
acgrotus jam prius eiusmodi affectionibus labora-
verit et calcules adesse jam manifestum fuerit.

Diagnosis facilior redditur scientia causarum,
e quibus plerumque oriuntur calculi.

Doloris habita ratione, primo adspectu judicari
possit, inflammatoriam conditionem adesse; in-
primis quum nondum aegrotus tale symptoma
praebucrit. Generatim autem febris symptomata
desunt, quae certe raro in dolore, cujus causa
est inflamniatio, deficiunt. Praeterea origo do-
loris nobis etiam aliquid luminis adfert ad dia-
gnosin constituendam. Dolor enim ex inflamma-
tione ortus sensim tantum crescit et continuus
est; contra ex colica hcpatica subito dolor oritur,
manifestos habet paroxysmes, et dum in priori
casu dolor pressione externa augetur, in poste-
riori potius minuitur, certe pressione ingravescit.

Tn omnibus casibus ad diagnosin constituen-
dam necesse est faeces explorare, ut cognosca-
mus, num calculi biliares insint an secus. Quem
in finem optime utimur vase ut cribrum perforate,
in quod excreta funduntur. Continua aquae in-
fusione sensim sensimque faeces perfluunt atque
concrementa insolubilia remanent in cribro (')•

(') Cakstatt , op. cit. ct qniilem part, supplemcnti, quam
HEKOCii scripsit pag.
585.

-ocr page 31-

CAPUT V.

PROGNOSIS.

Prognosis valde est varia et pendet a conditi-
onibus , a symptomatibus, quae singulis casibus
propria sunt.

Notum est, cholelithos diu in vesica fellea
adesse possc sine ullo symptomate. Plures au-
topsiae nobis eos monstrant, ubi durante vita
nulla corimi fuit suspicio.

Fausta est prognosis, quum calculi non nimis
magni, reguläres et glabri sunt; tunc enim minore
cum dolore facile una cum bile in tractum intes-
tinalem protruduntur, nec ullam rnorbosam affec-
tioncm relinquunt.

Minus fausta est prognosis, cum symptomata
colicae hepaticae intrant. Haec enim ipsa jam
causa mortis esse potest; non minus calculi' diu
incarcerati sequelae, ut inflammatio, suppuratio,

-ocr page 32-

gangraena, ijerforatio eet. mortem afferre possunt.

Aegroti, qui semel paroxysmum colicae liepa-
ticae passi sunt, recidivis expositi sunt. Plerum-
que unus tantum vel pauci calculi durante in-
sultu vel post eundem evacuantur, et quamvis
omnes qui adsunt calculi eliminentiu', calculorum
formatio remancre potest.

Si ileus ut sequela calculorum oritur, tum certe
prognosis etiam valde infausta est.

■ iiift r'/ i'l'ijijfii .-tjmiln/ llllij_ Uil
r/v-ni.;! u:i; ! • ,
nbsp;'Kolm ■oiitU);'

!nbsp;ïiUfTi-^ -uiüO iiiM , -ii'jiii}i fumhi;;

t'.' 'itinjfjrrim-nbsp;rr tin; , iib'^viji-; riio

illff.i':-;'^ m!nbsp;o!){fl;f'|' !gt;i')ti;l

■nbsp;uKJiio'/.nbsp;iti;trgt;r;/;i 1.) 'iu-ihintdi'i

'nbsp;un' ? i'iioiïj^iiniivo. KUH'ifv

41 riidi! '^'V'quot;; ;; ü) =ji!i)(gt;!!ji ;»iï-' , rfit'I'iu'f!
tri'ji r.tv' li'-tiv .nï!; ^!!!!!!;;'nbsp;jifochWi-r;

'hiuîî : i'jj-ili:quot; orb^ïiKvrquot; ■•niririy.-n n^oii-ioai .t^fii/l

•, -ji'... - «...w .»itiiiutr'-.niu III 'quot; ü'rif;'' •'Hf-nV
'frbinr' O' . i[tjn-quot;=nbsp;•gt; ut /iip iljMVitl- tO-^Mj,'':

r: ;'ili i ïDuh jii Mii^i'K» i quot; 1'jrt'n'JtH.u^ ^

-ocr page 33-

'nbsp;^ i UI !i;'ini i-),! , i.irii-

■ ■ ■ n ) htiv.ih hl\y ,

-Mji;i} !',.■ iitjUtu;! Hlinil »/lp
inbsp;- f ; lüjlO t^Ofj I'jv )|j((l?

ciPUT'vLlr:;;:::;;;;

^ ^fM liii: ..uriOr i'ih. (ij i,, ' !;; ; ii'iü

exitus,,

' ■ I' ^rrj; (.. I.lll;-- rOnli'l

Symptomata, quac calculus biliarius efficere
potest, uti jam vidimus, majori vel minori tem-
poris spatio adesse possunt, et aut transire in
stadium quietis, cui ocius serius novus paroxys-
mus succedit, aut in quietem continuam et sani-
tatem, quando calculus in tractum intestinalem
protruditur et cvacuari potest. Mortem afferre
potest virium exhaustione; ansam dare potest aliis
morbis, ct sic quoque in mortem abire. Hae sunt
nuitationes, de quibus jam breviter videbimus.

Prinui morbosa organica mutatio calculis bilia-
riis orta certo erit inflammatio mucosae, ut
sequela stimuli quem excitaverunt. Secundum
PÜEIISTERU.M (') originem ducit e ductu bilifero

(') FöasTEU, Leerboek der pathol. anat. Tiel, 1851. 2« stuk.
I'ag. 208.

-ocr page 34-

comnmni et ductu cystico et praesertim vesicam
felleam occupât ('). Deeursum habet acutum,
ad cuncta membrana simul se extendit et efficere
potest, ut vesica fellea rumpatur et bilis atque
calculi in abdomen efFundantur : aut decursus
est chronicus, ulcerationes in membrana mucosa
producerc potest, ut et fistulas in cellulosa
mucosae subjacente cum perforatione quaqua-
versus. Superficies externa vesicae felleae in hoc
casu membranis spuriis tegitur et, adhaesioni-
bus post infiammationem ortis, cum omnibus
partibus contiguis conjungitur; unde fit, ut, post
perforatum vesicae parietem, plerumque circum-
jacens cellulosa bile inibuatur, inflammatio cum
pyogenesi, abscessus in peritonaeo oriantur, item
fistulac per tegumenta abdominis (-), in ventri-
culo, duodeno, colo transverso, per quas saepe
magni calculi facile eliminantiu:. Eadem obser-
vantur in infiammatione ductuum biliferorum,
stimulo calculorum producta.

Secundum foersterum atrophia vesicae felleae
bonus est exitus chronicae inflammationis.

Parietes valde crassi evadunt. Vesica ipsa
continet fel inspissatum cum muco et calciüis.
Vesicae volumen perparvum est. In parietibus

(') TIokitansky op. cit. 3G6.

JloFwiANN 80 cx ulcere abdominali concrementa biliana
prodire vidit;
nuETTNKii 38 calculos ejusmodi per umbilicum ; toi.et,
coucrementum biliare ovi columbini niagiiitudine cx ulcere iimbili-
cali proveniens vidit.
Tolet , de Lithotomia. Cap. IV. pag. 24.

-ocr page 35-

crassis interdum ossificatio spuria oritur. Hicce
a
rokitansky (') callus abuormis dictus exstat
ossificatione vesicae felleae, quae ut sequela in-
flammationis in telam fibrosam est mutata.

Eiusmodi mutationem in textura atque forma
vesicae felleae observavi apud foeminam in clinico
medico clarissimi
loncq.

Haccce femina, 53 annos nata, (in nosoco-
mium academicum recepta die 2ö Pebruarii
1855), mater novem liberorum, statui-ae erat
modicae. Post annum 4G aetatis non amplius
menstrua habuerat. Querebater de dolore in
dorso et latere dextro, valde emaciata erat, pul-
sus frequens. In hypochondrio dextro usque ad
umbilicum tactu invenimus massam duram, per-
spicue hepar valde extensum, crura erant oede-
matosa, débilitas magna, anaemia notabihs. Fae-
ces coloratae', urina ostendit sedimentum album.
Ante plures annos semel ictero laboraverat. Obiit
die 8 Martii. In autopsia, postero die instituta,
hepar se permulto majus quam normale ostendit.
Praeter perparvam partem lobi dextri fere nor-
malem, erat ceteroquin degeneratum in telam
sohdam, lardi speciem prae se ferentem. Loco
vesicae felleae saccus erat e tela fibrosa duodeno
conjuncta, ab omni parte clausa, magnitudinis
circitcr 2 centim. in diametro. Serum inerat
ct novem glabri, pellucidi calculi biliares, qui
cholestearinum continebant.

(') 1. c.

-ocr page 36-

An hîc, durante ictero, inflammatio chronica
ductumn biliferormn, per calculos allata, locum
habuit, unde, ut sequela, telae nuitatio?

Calculi biliarii ductus biliferos quoque dilatarc
possunt. Dilatatio se ostendere potest ab exitu
ductus choledochi in duodenum ad ductus capil-
lares bilis, aut tantum majorem ( ininoremve par-
tem occupât.

Majores ductus biliferi inprimis se valde ex-
tendere possunt. Morgagni reperit aliquando
ductum choledochum adeo extensmn, ut facile
duos digitos ei inducere posset.

Hydrops cystidis felleae exoriri potest, quando
cholelithi in ductu cystico remanent. Nulla bilis
amplius in vesicam felleam intrare potest, quae
muco agglomerato sensim extenditur ; si magis so
contrahit, mutatur in cystidem serum continentem
aut limpidum aut reliquiis bilis leniter coloratum.

Quum cholelithi in ductu choledocho adsunt
eumque obstruunt, tunc icterus cum eius seque-
lis (Cf. pag. 18) exoriri potest; non semper autem
hoc accidit; bilis saepe etiam inter calculos et
parietes ductus choledochi effluere potest. Ob-
structio totalis praesertim pendet a magnitudine
et forma calculorum.

Inter rarissimes exitus citari potest formatio
abscessus in hepatis substantia ut sequela ulce-
rationis, (') perforationis calculis biliariis in
vesica fellea aut ductibus biliferis ortae.

(1) lîl dd. op. cit.

-ocr page 37-

Haud dubio i venae parvac, ulceri finitimae,
iiiflanimantur, aut secretum ulceris saniosum al)-
sorbetur. 'I ■ ill -- iu :;![.-nbsp;;j

Quum per tractum intestinalem calculi parvi
viam faciunt, etiam in processu vermiformi ma-
nere possunt atque ansam'^praebere'lad ulceratio-
ncm et perforationem,rformationem abscessus in
cavitate peritonaei aut peritonitidem cum exitu
letlialij)i.w ..nbsp;. iînbsp;= --noj^t;;-

iMîJiî-jflliinbsp;!/! .nbsp;j f

O'ltKJljJuii I:;nbsp;if'

lt;.;.ni;;;i» _ i^Oi »lt;[ cno/o ^Kollül ^ihlJtiV' -jC-^rV^'
sîlid i'Mn/i iii :;it;u(-î o';:;^/') uJ-^ib m niùi- :
-:i;iii ,nbsp;:/iigt;f-tf- iiüiyllüi iü'^ hk;; ^ ni ^-oiKjuij;

;'5 «IJ»tun •'IUlibiiiij/-;nbsp;unouf

£!!;gt;Iu:.»I1I i'li:-) itlin-i-: ItCihl Igt;rgt; flinbsp;, ltlli;'l)!f() )

fllJifmolcr.i ■ •illi:)] rtlli ! clU.MiÜin ijn.; îî'ybirjrif/l Ijii
Mi''-!:» =;;:'j(»h')l(gt;(|M üj'jM!» iü i: Itl'jjuil'i iirjiiiO

.•••fgt;i/{--'! quot;ïiuti minnbsp;:- •. ■ , : nir;i-quot;.)

£ujquot;:;i!nbsp;ii'gt;': gt; ■ .n r;--;../ , ^\ .ujiij .1'.)')

hgt; -lOholii'} V)\iUnbsp;•(!;•.r.;quot;' ;.llî)fVM. ..fi

•lt;!(-! !-)fu(j Ol')!,'!!!-; uIm; . -ïUi'illbnbsp;li,.;

t; ,l?d-()i.r.){{ IJquot;li;)'-iin(| --iIi-.Kil ^uJOiwr.

,l(;;i'!n|iJ'i|iii i;iii''(i| ,1-
(•It!;i(r;iiinbsp;ni;!i-i -n^/•gt; ■nbsp;-i mdJ

•t.'M lii'Mlj)';.'; h!nbsp;gt;lM,(j-))) I(i

!'inbsp;'!!ii )l!i ) gt;ii'lt;M lin(.)'t'i'Hrnbsp;, «liiuirir,

KWililul ïiulil'Mil» Inn liuib'l fi-jirtov
'■V .'('. -Tr iff rn

-ocr page 38-

Ir

îiâiiyjl;--; . jijhii rï SjjiUni.;!; :r-j'î jo iUfifilr^.''
iL; .(]ii({nbsp;-'ijb J n CKvjq« ^îjJiîyqoi tnjüj;;

Jri-ûoibKîi'i Vi »aiî-.lri'iiiiVjû ïivftiil»
Jif.j^ii q Offih'i': ff=:yio':}J) f)/tup ,0 iJiiln

OÎ;,; /îiii ; ^ijfnyb ßso-nili ß?;i!!fJi7K'
-
lUnbsp;oin-v; r .j:!! ^.tn;:^-'

, 4lKinoit;iyi. C A^^U i YII.

••;gt;f5 ]!Î;Î;Anbsp;' ^ 4]iiiiii(i')jf.;iuv iroHiiltiV

. rnib t'^ oifolqnbsp;,-/.oi ;,ot(rf j

cil-j^^i^ ynii-v nnoiinîi-u/b yni.
•^j-' , înljitp^oq ^'Vi nji
i? jniiit-) liutii,^nbsp;'i^^ai

jiiîiw'iir-iiii oibiig .iu—'.; î '' ) .t;;-) ul-i:::t •(*

i)l] ff.ifnui , cC)!gt;i;ii/.!!lyr c^wtjjjiii' gt;l}] mb b/? rrrih

(-' ,'iMîijn î)io Kijibiî'îvfi'/iiUiiroi-iini^Miifhir
•fi Medicatio instituenda)apud élaborantes calculis
biliariis il partim palliativa-;! partim radicalis esse
debet.;)!- .v^ni^i ir. ,

Priori afFectiones ) spasticae et dolor, quem
calculus ductus biliferos permeans excitât, se-
danda sunt et calculer um amotioi promovenda.

quot;Posteriori 1° resolutio calculorum,jqui adsunt,
est promovenda formatio novorum i calculoruni
praevenienda.nbsp;v.

Ad curationem palliativam omnia medicamina
sunt iudicata, quae valent ad spasmodicam con-
tractionem ductuum biliferorum aniovendam et
calculi in duodenum transitum promovendmn.
Hue imprimis pertinent balnea calida vel tepida,
in quibus per longum tempus, immo per aliquod
boras, aegrotus rcmancrc debet. Externe cata-

-ocr page 39-

plasmata et fomentationes calidae, eiuollicntes,
saepe repetitae applicentur ex dec. cap. pap. alb.
aliisve sedantibus, et infrictiones adhibeaiitur
oleosae, aliaeve, quae dolorem sedare possunt.
Clysmata mucosa demulcentia quoque adhiberi
possunt, interne tepidae, mucosae potiones.

In symptomatibus interim vehementioribus,
validiora medicarnina sunt adhibenda. Apud ae-
grotos fortes, robustes, cum pulsu pleno et duro,
sine dubitatione venae lectio larga (
powell) est
instituenda, immo etiam, si ita res postulat, re-
pctenda est. (') Haecce venae sectio instituitur
partim ad ductus irritates relaxandos, partim ad
inflammationem praccavendam. Sic etiam, si
dolor in hypochondrio dextro pressione augetur
et febris intercedit, hirudines sunt applicandae
et epispastica adhibenda, si nempc suspicio est,
processum inflammatorium enasci.

Quando symptomata, quae plus minusve in-
flammationem indicabant, nunc diminuta sunt,
cmn fructu narcotica adhiberi poterunt, quao
curatio imprimis apud nervosos et minus robustes
aegrotos antiphlogisticae curationi praeferenda
est. Opium ejusque praeparata, acet. morj)hii
prae ccteris hic primum locum tenent. Nonnun-
quam opium cum fructu pulveri aërophoro
conjungitm* aut datur cum praeparatis, quibus
etiam ventriculi irritabilitas diminui potest, nempe

(V Hoffmann, v. Swieten, dfrande.

-ocr page 40-

ac. hydi'ocyanico. In aliis casibus opium aetlieri
mixtum, salutares edit cfiectus.
Pemberton (')
dabat omni hora 1 gr. opii sive 25 gutt. tinct.
opii, et simul clysmata ex amylo et tinctura opii.
Bell (-) ad sedandum dolorem onmibus 2 vel
3 horis dat 2 ad 3 gr. opii, et pannos, laudano
imbutos, ad regionem epigastricam applicat.
Powell cm-ationem incipit a magna dosi opii,
quam paulatim diininuit.
Bricueteau , si
opium exspectatum auxilium non adferebat, tinct.
castorei parvis dosibus adhibebat et omnibus
remediis frustra adhibitis ad dolorem levandum,
bono cmn eventu vesicam glacie impletam ad
epigastrium applicabat.

Belladonna etiam cum bono eventu adhil)ita
est.
Lalotto (*) casum refert, in quo extrac-
tum in pilulis dabat, omni bihorio Vo-'/a gr. una
cum unguento ex hoc medicamine composite. In
vehementibus symptomatibus quoque chlorofor-
mum adhiberi possit.

Ad vehementi vomitui occurrendum potio Ri-
verii datur (').

Nonnulli medici (heberden, sauxders) vo-
niitum per ipecacuanh. gr. 20-30 vel tart.

(') C. R. Pemberton, VciliandeUng over de verschillende ziek-
ten der onderbuiksingewanden, 1820, pag. 47.

(') Bell, on the diseases of the liver etc. J.ondon 1833.
(') Briciietau, neue Samml. auserl. Abhandl. Bd. x. 5, S. 255.
(•') Schmidt's Jahrb. Bd. L S. 170.
(') Canstati-. op cit.

-ocr page 41-

emet. gr. ß-1 pro dosi excitare conati sunt,
sperantes fore ut laxatione fibrarum muscularium,
quae post vomitum plerumque intrat, et actione
diaphragmatis et musculorum abdominis, durante
vomitu, duplex emolumentum assequcrentur, et
ita calculus melius protruderetur.
Hoitmann et
MoiiGAGNi hoc jam valde improbabant, et certe
periculosissima est agendi methodus. Conditio
irritata enim ductuum biliferorum vomitu au-
gebitur et ruptura vesicae felleae insuper se-
quela esse potest, ut
stokes semel observavit.

Simulac ex minutis symptomatibus conjici po-
terit , calculum in duodenum pervenisse, res pos-
tulat, ut encmatibus ex aqua tepida evacuationi
calculi bilisque stimulantis, cujus interdum in
tubo intestinali magna copia adest, et eccopro-
ticis auxilicmur. Quo minus haecce medicamina
adhibenda sunt in vehemcnti colicac liepaticae
accessu, eo magis hic bono cum successu sumi
poterunt, ut salia alcalhia, mere, dulc., decoct,
fruct. tamarind, cum manna, ol. ricini.

Ad solutionem calculorum efïiciendam, variis
temporibus multa remédia caque diversissima
proposita sunt. Alcalia carbonica quam maxime
hunc ad finem comniendata sunt, quia eorum
efficacitas explicabatur e solubilitate facili salium
potassae et sodae cholcstearinicae. Diversa re-
media specifica ad hunc scopum afieruntur, ut,
ac. nitricum (
richelmi) , aq. calcis (wiiytt,
conradi)
, ac. oxalic, et phosphoric, (carren-

-ocr page 42-

defiez) C). Praeter haec dürandei (-) specifi-
cum quam maxime laudatur,

Compositio ejus haec est: i

R. Ol. Terebinth, rectif. d-quot;. i.

'Ill solve innbsp;) •

Aetheris Sulph. dMÜj.
Duiiande incipiebat, per ü ad 8 hebdomades, a
demulcentibus et resolventibus adhibendis. .Tunc
mane dabat scr, ij specifici sui, dein aegrotus su-
niere debebat, quantitatem quandam lactis vel
jusculi camis vitulini. Etiam postea decoct, rad.
cichoreï dabat. Si aegrotus- circiter libr. 1. hujus
remedii sumserat, ' cessabat et^finem curae impo-
nebat medicamentis eccoproticis. Multa consilia
addit, quibus attentioiiem referre debemusi du-
rante cura. Varii auctores optimos eventus hujus
remedii adnotant.
nbsp;;i

Dupaucqueremedium mutavit,iutendoloco
olei terebinth., oleo ricini, atque etiam hoc modo
bonos effectus se vidisse scripsit. VerosimiHter
calculi, qui jam in duodenumîpervenerant, ut ex
casibus ab illo allatis Uquet, ol. ricini actione
per anum climiuati sunt.

Theoreticis argumentis autem usus horum spe-
cificorum dilficillime vel potius nequaquam potest
cxplicari, et remedium
duhandki milii etiam vi-

(') vide, CAKSTATT. OJ). fit.

(î) Nouveaux mémoires de l'acad. de Dyon. 1782 2« Sem.
(») Revue médicale. Avril 1841.

-ocr page 43-

detur non multum ivalere ad cholelithorum solu-
tionem; qua antispasmodicum, aether solum mihi
agere posse videtiu-: plus mihi valeret usus alca-
liuni, praesertim bicarb, sodae, ct aquarum mi-
neralium rcsolvcntium, ut Carolinae, Tcplitsensis ,
Fachingensis aliarumque.

Aqua Vichiana (') a medicis Gallicis quam maxi-
me laudatur. Porro etiam succi exprcssi ex her-
bis recentibus atque earum extracta ut taraxaci,
cichorei, saponariae, chelidonii.

Hall in nonnullis casibus electricitate usus est.

Petitum, qui vesiculam felleamchirurgicoauxilio
aperiri calculosquo auferri jubebat, vix quis-
quam nostratum sequetur, si eum excipias
casum, quo adJiaesio et abscessus inter ventris
parietem et vesicam felleam exstant. //Ergo non
//nisi in adhaesione vesiculae felleae ad integumenta
//abdominalia', tentanda exulceratio est vel apertm-a
//artificiosa,quot; ut
Soemmering dicit.

Ut tandem praecaveanius formationem calculo-
rum novorum, secretionem et excretionem bilis
ordinäre debemus medicaminibus nominatis ex
alcalibus et herbis, et praesertim diaeteticis prae-
ceptis sequentibus. Aeger mane surgat, corpus
sub Jove frequenter exerceat currendo ac lavando.
A cibis pinguibus, cerevisiis gravioribus, ncc non

(') Ilacc aqua (eau de Vichy) magnani continet copiam bicarb,
sodao, aliorum jue salium. Vd. Mémoire sur les eaux minérales
de Vichy, 1843.

-ocr page 44-

a coenis largioribus se abstineat.nbsp;Utatiir quam

plmimum cibis blande nutrientibus.nbsp;Alvus, si opus

est, promoveatur usu rad. rheinbsp;cum pauxillo
aloës aut purgantium leniorum.

■ i;
fm'

II

onü Jrdoq .THo'n onbab'jm i,J • • aaiHJiavugt;ij shaJI
?')l io ?.oJqooinq hoA .8r,qiiioo j'; Jo i-sn'fiirla i'; ooivjifgt;.
-ni'1 siißb KnirnoloD oii'j aßq jnavitaq on 3ir.'I ob ^-.Jii.l
fïiJué'b /. \'n li ,5)ni'jof)^fn no leondnion £jb ^tilicfigt;r)li
quot;.sMilicfcdoiq nb luDb;o al OHp oWi^ioq fcnlnr)

.U

lab snu?êiHü/v nodaajiolojno i3b ^nunioimsV oiCl'.
xia(lgt;:iaülo3(iu tjI) yiKnljimy'/ oiii'3 A:)U
h gt;,! nviioilgt;lnßigt;l ■
bmUciioj^jO lütl
.rj/.ii\yH[c'. uh obiil:)^' i;gt;l) .aifpnoflT
-nibjü
isvjbiwe , iiiiJiadJiiiiiyl Jibiu iuiij 'jiq^iUiiT' TA.
nloürlouV/ aiib nuf lua Aou wj jbbniul ILiodii

•v/oHOaiVnbsp;quot;'.n9«nugnib3u«!ugt;dpj tiU

111

• W'yjvjui tjiüiuübil nitgt;nyiiin non i.ianAKUU im;tl»rn')gt;!

m

mÊiÊÊÊÊSÊÊÈm

-ocr page 45-

I: ! ii;- quot; , i ; -

T II P: S E S.

I.

Recte cruveilhier: »La médecine n'est point une
»science à chiffres et à compas. Les préceptes et les
»faits de l'art ,ne peuvent pas être enfermés dans l'in-
» flexibilité des nombres: en médecine, il n'y a d'autre
»calcul possible que le calcul des probabilités.quot;

IL

»Die Vernichtung der ontologischen Auffassung der
» Krankheiten ist auch eine Vernichtung der ontologischen
»Therapie, der Schule der Specifiker. Der Gegenstand
»der Therapie sind nicht Krankheiten, sondern Bedin-
» gungen ; überall handelt es sich nur um das Wechseln
» der Lebensbedingungen.quot;
nbsp;Virchow.

III.

Remedium durandei non magnam fiduciam meretur.

-ocr page 46-

IV.

quot; Sulph. chinini non habet vim tonicam.

.rî-îAI/; i -toHnbsp;-.Ur.

V.

»Der Arsenik ist ein Mittel, zu welchem kein be-
»sonnener Arzt'anders'als im Nothfall greifen wird.quot;

Lietzau.

!;wrf(j-iqoi(| anb^jh-jm JÜ^^'rjiquot;!?:.'.: .an; :gt;i;
'«Usus mercurii dulcis in hepatitide reprobandus est.

lU:nbsp;Of»

VII.

/

Lepidius quam verius clarus de'cyaneto zincico :
»Es soll,quot; iuquit, »gegen Cardialgie, Céphalalgie, Hys-
»terie, Keuchhusten, Epilepsie helfen, that's aber nicht.quot;

VIII.

In vera peripneumonia nullum remedium venae sec-
tioni anteponendum est.quot; ' -^'xlufi ;»iuinuü.r

IX.

In gastritide venae'sectio quam rarissime convenit.
In acutissima medicamenta interna non prosunt. ' ini

In dilata tione cordis, parietibus • extenuatis, venam
secare est mortem maturare.yy

' inquot;quot; cerebri 'commotione non instituenda' est venae
sectio, nisi ingrediente reactione, quam vocant.

ïï

-ocr page 47-

XII.

» Videndum, ne tantum ex una parte noceamns, quan-
»tum ex altera prosumus.quot;
nbsp;Hoffmann.

XIII.

In ietero calculoso emetica plane sunt rejicienda.,,

Egregie cruveilhier: «La médecine proprement
»dite puise dans l'anatomie pathologique une grande
»partie de sa certitude.quot;

ir

, XV.

)i'j!\ - n.?gfî,!yrgt; 90 IInbsp;.{}- --V mr.

Nbn-îegemus crasi sanguinis specialiquot;. qua' tubercu-
lorum ortum exphcemus. lir.jjliq:^ .(,nbsp;^

XVI.

Chlorosis ea forma est anaemiae, quae haud raro
se ostendit tempore pubertatis incipientis.

XVII.

Minus recte choulant: »Im höheren Alter,quot; inquit,
» unterliegt der Körper nach und nach einer Menge von
» anatomisch-physiologischen Veränderungen, welche den
»alten Spruch:
Senectus ipsa morbus est, zur völligen
» Wahrheit machen.quot;

XVIII.

» Wherever an important vital process is going on.
» tbere is an increased flow of blood to the part and
»a congestion, if it may bc so termed, oranaccumu-

-ocr page 48-

»lation of blood in the vessels. by which the vital ac-
»tion^isj^maintained.quot;
nbsp;Budd.

XIX.

Non assentior hippocrati dicenti: »mulierem utero
»gereutem, si instituatur venaesectio, abortare, eoque
» magis si foetus grandior fuerit;quot; contra statuo, venae
sectione saepe abortum praecaveri posse.

iVnbsp;ri'nbsp;I

XX.

Capitis rotatio, quam scanzomi proposuit, bis for-
cipem applicando mihi videtur reprobanda.

XXI.nbsp;,
/i

Curatio localis ulceris syphilitici ante diem quintam
post coi'tum, cui tribuendum est, sufficit.

XXII.

In ulceribus curandis maximi est momenti universam
aegrorum conditionem respicere.nbsp;^

XXIII.

Virus gonorrhoïcum inferre in oculum, uti nonnulli
commendant in panno aliisque, est rejiciendum.

XXIV.

Eecte Doct. teljer; »heeft de arts de noodige en
» doelmatige middelen aangewend en te vergeefs beproefd,
»de breuk in te brengen, niets mag hem dan terughou-
»den, de beklemming op te heffen.quot;

-ocr page 49-

hiü^is-v/ c)ji) /lt;lt; booid ■!!.; iJoüÄi'^

. uiuviihau:^ ^ iUwoif- iT '.sioo'nui loimoaeß poVl

o: .;gt;!{,hodj; ,oiiiiiJsiiii.ieni i?.
oii j/.uijjjJt: «tinor) quot;;jiiDi/t loibiung HuJgol ig slynrir^
.'j . uq n'^/roojiiq awjiodr, oq'jna :)noiJy-3i;
aan mijnen vlilexd

TOT DOCTOK IN DE GENEESKUNDE,

ir.!nii/p rnoib oian hUUtjIr.vs ahoohr ^ifoool oiji,iuD

^üm-. .nsuJÏoo
AiXX

■.^•Tjvinir iifj3(uofit ly.o iiriixcm r^ibitßiii:) -udrrrjlu nf
De laatste schrede .is afgelegd :nbsp;,

Van 't oefenperk , u bier ontsloten ,

Straks wordt der iToogeschool 't vaarwel gezegd ,
Eu wat ge hier doorleefd)hebt en,genoten.
Herinneringen aanj cen jong'lingstijd, vol zoets
En lieflijks, in het binnenste uws gemoeds
Voor altoos weggelegd.

l: ')b f ; , - . i .1,1 .
Want voortaan wijdt der maatschappij ^ .

Gij al de vruchten van die jaren ,

Hier doorgebragt om wetenschap, hetzij

Door andren, 'tzij zelf-vorschenil zaam te garen,

Opdat gij later zoudt verdrijven met Gods hulp

Uit 's rijken ziekvertrek en 's armen stulp

Der krankheun breede rij.

-ocr page 50-

Gezegend zij het schoone doel ,
quot;VVaarmeê ge uw loopbaan binnensueldet,

Smaak ruim 't genot vau 't zaligend gevoel
Eens redders, dan wanneer gij perken steldet
Aan 't vlijmen van de smart en 't woeden van den dood.
Dat ondank nooit den last dier taak vergroot',
Den lust er toe verkoel'.

Wat u ook in de toekomst wacht ,
Gedenk uw' Akademievrinden ,

En wees verzekerd , als geluk u tegenlacht,
Wij juichen met u, — mögt ge rampspoed ondervinden,
Geen onzer , die , als hij 't vermag, u niet
Volgaarne eiken galsteen vau verdriet

Geheel te ontnemen tracht.

Vaarwel dan , 't scheiden doet ons zeer,
Moog' 'tlot ons vaak weer zamenbrengen,

Hoever uiteen — wij zullen u ter eer
Nog lang in Utrecht's vest een feestdronk plengen.
En treCn ook wij die wijde, wijde wereld in ,
Wij blijven wenschen met opregten zin:
Steeds dale op u en uwe levensgezellin
Dos Hemels zegen ncur.

Utrecht, S-i Febr. 185G.

J. JONGENKEt,.