DISSEEÏATIO
OBSTETRICIO-MEDICA INAUGURALIS

CONHNENS

IIISÏORIAM EOllUM, QUAE ULTIMO BIENNIO

TOCOCOMIO ACADEMICO OBSEllVATA
EUERUNT.

m

DISSERTATIO OBSTETRICIO-MEDICA INAÜGURALIS

COKTINEN3

HISTORIAM EORUM, QUAE ULTIMO BIENNIO

IN

TOCOCOMIO ACADEMICO ORSERVATA FUERUNT,

QÜAM ,

ANNUENTE SUMMO NUMINE,

KI AUCTORITATE RECT0M3 MACSIFICI

HENRICI EGBERTI VINKE,

THEOL. DOCT. ET PROF. ORD. ,
KEC NON

AMPLISSIMI S E N A T U S ACADEMICI COKSENSI?

ET

NOniLissiMAE FACULTATIS MEDICAE decreto,

SUMMISQUE IN
^MEDICINA HONOHITiUS AC PRIVILEGITS
IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA

RIIE ET LEGITIXB CO.XSKQUENDIS ,

ERUDITORUM EXAMINI SUBMITTIT

ARNOLDUS FRANCISCUS VERHOEFF,

RHENO-TRAJECTINUS.
A. D. XVII M. JIJNII A. MDCCCT.IV , HORA V.

TRAJECTI AD RIIENUM,

APtlD L. E. BOSCH ET FILIÜM ET VIDÜAM P. MUNTENDAM ET FIMUM.

MDCCOLIV.

; ■ ' quot; ; O ■ ■ '

............ lï.«*''!

P A R E N T [ ]3 U S
OPTIMIS CARISSIMIS,
PRAECEPTORIBUS
AESTUMATISSIMIS

SACRUM.

m?

t.!Âfsvîws.: '.dia-n-^'-, '

^xiüinbsp;,nbsp;Âfiftdj Vn^jv}« ^anTftk^/ Wtvjuiwoa

(urina tol'XiwHnbsp;Kioroî^ A nr

fii/jp doa ovjH wyuufj nqquot;'Ttm
loiou« . füwiüli.jÄTi^nbsp;:

oojriUr aüfrp ^atuv^inbsp;•'TsK.^iya M'^i-j^qT

et^iff. OH , ßtsvioeH^onbsp;m

atrn'gt;lJc?io!»{o cna/r^iaq rsöfi^^- ömrénbsp;mamp;tU

, Uffjitw;nbsp;V ^orSilî J .eTSfr.t-i^r^.tfjiquot; quot;

yiött'»^ flî Ilt;U;.' .Jt^^^^iiwnbsp;l^l.JO'OüUij^T«« iSiU-^fÜ!» MW-i«

ot^Ä^i^o:) ^ihomVW?-p^atfüi»nbsp;itfcTi^i ti-'»«»«

■»syp iwr y fü.BW^'j'^b» i^ja'-ISid^up ,nbsp;«f' afo.îw

fli^x^Kt,? {fciff ttxr.ji';»!»'.»;^

(IS

introïtus.

Quum mihi ut aliis curriculo academico peracto
accident sors specimen quoddam conscribendi ut
summos in Medicina capere honores possem, diu mihi
defuit idoneum argumentum. Multa jam milii in
mentem venerant et aequc multa rejecta, donec tan-
dem Vir Clarissimus vax goudoever, Chir. et art.
obst. in hac Academia Professor, Promotor simul
aestumatissimus, mihi cum per annum fere sub ejus
auspicio Tococomio academico praefuissem, auctor
fuerit ut historiam conscriberem eorum, quae ultimo
biennio in eo Tococomio observata sunt, eo magis
cum etiam priori anno majori partuum absolutorum
numero interfuissem. Libens occasionem arripui,
nam etiamsi argumentum ad disserendum in genere
minus idoneum csset, valde tamen mihi arrisit cogitatio
ut de iis scriberem, quibus aut adstiteram, aut quae
ipse perfeceram. Etsi in conspectu meo non multa

VIII

inveniantur, quae memoratu dignissima sunt, tamen
aliqua adsunt me judice peculiari mentione haud
indigna. Probe mihi persuasum est me hune libel-
lum conscribentem scientiae nullo nomine profuturum
esse, bene quoque scio multa in descriptione mea
desiderari, spero tamen fore ut benevolus Lector, si
quis habeat libellus, mihi scribendi non consueto
ignoscat.

CAPUT L

CONSPKCTUS GENERALIS.

Duorum annorum spatio (1832—54) in Toco-
comio Acadcmico 156 feminao partum terminaverunt,
dum insuper 14- gravidae, quibus partum in eo
peragcre concessum erat, yel domi vel alibi pepererunt.

Nonnullac Harum feminarum jam durante gravi-
ditate in Tococomio vel in Clinico chirurgico
aliquod tempus degerant, quarum tres Syphilide cor-
reptae erant, dum una ingentem maculam corneae
habebat, quarta haematuriam accusabat, de qua vero,
dum in Clinicum recepta erat, non amplius patuit;
quinta denique propter haemorrhagiam e vagina,
quae satis vehemens fuerat, recipiebatur.

Ceteroquin multae i)er aliquot dies aut diutius
ante partum in Tococomio recipiebantur, dum cetera-
rum plurimae vel quavis hcbdomade vel duabus

1

praetcrlapsis scptimanis scsc ostcndebant, ita ut gravidi-
tatis dccursum ut plurimum observare potuerimus. Om-
nes mulieres , undecim exceptis, graviditatem ad ter-
minura duxerunt; tres gemellos, una trigcminos
produxerunt, ita ut 101 infantes nati sint. Horum
infantum 9 jam plures uti ex pulsatione defi-
ciente et post partum ex epidermidis solutione
dijudicari poterat, mortui erant; 9 durante partu
moriebantur, dum insuper 8 brevi post partum
diem supremum obierunt, et quidem 3 gemello-
rum, 2 trigeminorum, sextus infans debilitate
universali, septimus enteroeolitide, oetavus trismo
et tetano insequente universali mortui sunt. Horum
IGl infantum 135 sani Tocoeomium reliquerunt,
plures vero eorum post brevius longiusve tempus
variis morbis, vel negligentia obierunt.

Quod attinet ad menses, quibus hi partus perae-
ti sunt, sequenti ratione divisi erant:

Jan.nbsp;7.nbsp;n.

Febr.nbsp;9.nbsp;(3.

Mart. 12. 10.

April. 5. 14.

Maji, 4.nbsp;S.

•Tun.nbsp;5. 10.

Jul.nbsp;7. 11.

Aug.nbsp;2.nbsp;2.

Sept.nbsp;5.nbsp;2.

Octob. 3.nbsp;3,

Nov.nbsp;7.nbsp;G.

Dec.nbsp;9. 3.

yeminae nuptac 24 in Tococomio partum percge-
runt, harum 6 primiparae crant, 10 secunda, 2
tertia, 2 quarta, 1 quinta, 2 septima et 1 nona
vice paricbaut.nbsp;,

Omnium gravidarum parturiebant

Gravidarum aetas sequens

infranbsp;20 aetatis annum 1.

a 20nbsp;usque ad 24 // 55.

// 25nbsp;// // 29 // 59.

// 30nbsp;// // 34 // 23.

// 35nbsp;/' n 39 // 14.

// 40nbsp;// n 44 quot; 4.

Primipararum quatuor tantum aetatis vitam tri-
cesimam superavcrant.

prima -nbsp;32 annos nata

secundanbsp;33

tertianbsp;37

quartanbsp;43

De iis , quae 25 aetatis annum nondum attigerant,
3 tertium et 10 secundum pcragebant partum, dura
una 19 annos nata primipara erat.

Anno 1852 nulla puerperarura mortua est, duae
tarnen postquam sanae Tococomium reliquerunt, post
aliquot dies redierunt cum pcritouitidis syinptomatibus.
Ambae in Clinico interno receptae atque sanatae
sunt. Posteriori vero anno duae puerperae endo-
metritide correptae diem supremum obierunt.

Pucrorum 91 masculini 70 feminini generis erant.
Ut semper etiam nunc statim post partum peractum
variae dimensiones annotabantur, ut etiam pondus.

Unius infantis pondus 9^4 fÊ, trium 9fß erat. Mi-
nimum pondus viveiitis infantis erat.
Gemellorum pondus erat ....nbsp;G^/^

3V4 4 '
3

Trigeminorum duo priores pondus liabebant 4 et
öV^Cf, dum tertii infantis pondus non annotatum est,
(luandoquidem ad maturitatem non pervenerat.

Medium omnium infantum pondus erat G—7 librorum.

Puerorum longitudincm ([uod attinet maxima erat
20, minima 15 pollicum. dum 17—18 polliccs or-
dinatam longitudinem dicere possumus.

Dimensiones variae sequentes erant:

Dimensio magna obliqua..........5quot; 1quot;'

(a mento ad minorem fontieulum).

//nbsp;recta.........4quot; 4quot;'

(a nasi radice ad partem occipitis
plurime prominentem).

Dimeiisio perpendicularis........3quot; G'quot;

(a vertice ad foramen occipitale magnum).

// transversa major........3quot; G'quot;

(intra tubera parietalia).

// transversa minor........3 '

(intra processus zygomaticos).

// obliqua dextra..........10 quot;

(a tubero parietali dextro ad originem
processus zygomatici sinistri).

// obliqua sinistra.........3quot; 10quot;'

(a tubero parietali sinistro ad originem
processus zygomatici dextri).

Distantia humerorum ..........G '

// troclianterum .........

Ad vitia infantum congenita referri possunt nae-
vus maternus in dune sinistra in uno casu ; in
altero crus atropliicum dextrum et defectus digiti
unius manus dextrae, dum praeterea cicatrices vari-
olarum ut videbatur aderant; in tertio exanthema
quoddam pustulosum, quoad formam cum varicellis
vel exzematc impctiginode conveniens.

Placentae abnormitates non visae sunt, uno tan-
tum casu excepto, in quo placentae parvae, anaemi-
cae pars uterina quae dicitur plurimis in locis ossificata
erat, dum facile lamellae cartilagineae detrain
poterant, quae in massam granulosam facile digitis
redigcbantur.

Placentarum pondus circiter libri unius erat, dum
funiculi insertio

in 52 casibus centralis.

ill 81 casibus excentrica,
2'1lt; // inarginalis,
1 casu velamentosa erat,
Funiculi longitudinem quod attinet
longissimusnbsp;32

brevissimus tantum 12 pollices
metiebatur, dum media longitude erat 20 pollicum.

Funiculi gyri in 98 casibus sinistrorsum, in 54
dextrorsum sesc movebant, dum do 8 funiculorum
gyris non constat.

Partus 147 sola natura terminabantur. Ter forceps
adliibita, toties versio instituta est. In uno partu
clunibus praeviis extractio capitis iudicata erat, dum
insuper in uno partu incisiones parvae ad labia
minora, propter vulvae angustiam et perinaei rup-
turac metum, factae sunt. Duo infantes, qui forcipis
ope nati sunt, durante partu mortui erant, dum
versionis ope semel foetus vivus natus est, in du-
obus aliis casibus foetus ante operationem jam nior-
tuus erat.

CAPUT II.

GllAVIDIÏAS.

Graviditatis dccursus plurirais in casibus norraalis
erat; quaedam muliercs Syphilide correptae erant,
duae jam ante partum mastitide laborabaiit, post
partum in suppurationem transeunte.

ündecim parturicntcs graviditatem non ad terminura
peregerant, dum supersunt nonnullae, quae nisi ad
terminum pcpererunt, ab eo saltern non multum
dillerebant.

a. Gravidarum ausciiUatio. — Omnes gravidae
durante partu et plurimae etiam ante partum stethos-
copii ope investigabantur, et numquam cordis foetus
vivi soni deerant, pulsatie fortissima plurimis in
casibus co loco erat, cui foetus dorsum proximum
erat; foetus autem positio sola pulsatione non m
omnibus casibus detcrminari potuit.

— s —

Susurrus, qui uterinus dicitur, in multis non in
omnibus casibus animadvcrti potuit ; fortissimus erat
ubi foetus mortuus erat, saepius etiam post par-
tum fortis mnnebat.

Ex anamnesi graviditatis terminum auspicari sae-
pius non potuit, dum non paueae ultimae menstrua-
tionis tempus, aliae primos foetus motus non memi-
n erant.

b.nbsp;Jlorli durante graviditale. Praeter jam me-
moratos morbos, peeuliarem deseriptionem nequaquam
postulantes, apud unam gravidarum epilepsia ob-
servata est, dum altera liaemorrliagiam e vagina,
verosimiliter e varice ru])ta, sexto graviditatis mense
aflecta fuit, graviditate tamen ad terminum perducta.
lloc in casu liaemorrliagiam non ex utero fuisse
bene constabat, quod scilicet et exploratio durante
graviditate et post partum sana placentae condilio do-
cuit; disruptum tamen varicem videre nobis non con-
tigit, quum haemorrhagia jam ante niulieris in Toco-
comium introitum sponte desiisset.

c.nbsp;Poetus situs durante graviditate plurimis in
casibus definitus erat, non semper vero jam
ante partum determinari poterat; quod ad positionem,
praeviae partis capitis scilicet, attinet, haec plerumque
ex loco, quo cordis ictus optime audiebantur, inter-
dum exploratione interna, eflicienda erat; non semper
tamen ut jam diximus cordis ictus optime percipie-
bantur eo loco, cui foetus dorsum proximum erat.

CAPUT 111.

l'AUTUS.

In plurimis partubus decursus erat regularis; 142
in 'casibus caput praevium erat, in 11 dunes, in 3
humerus sese digito exploranti oflerebant.

In Septem partubuspositio determinari non potuit,
quia 4 harum feminarum nato infante in Toco-
comio recipiebantur, dum ter infans jam natus erat,
antequam aliquis nostrum adesse potuerit.

Casus qui supersunt sequenti ratione divisi sunt.

Partus capite praevia.

Occiput sinistrorsum..........93

n dextrorsum anteriora versus 45
// posteriora // 1

Partus clunibus praeviis.

Prima positio.............. 9

(dorsum anteriora versus).

Secuiida positio................. 2

(dorsum posteriora versus).

Partus humero praevia.
Positioiiis humeri dextri prima species ... 1
quot; quot; » secunda // ... 1
quot; quot; sinistri // quot;... 1
De causa mortis 19 foetuum non in omni casu
constat. In nonnullis partus longiori durationi »
in aliis matris vivendi rationi, in aliis denique funi-
culi pressioni et inde sanguinis reiluxui impedito,
ut docuit cadaverum sectio, tribuenda mihi videtur.
Semel strictura vasorum funiculi, etsi non vera obli-
teratio, observata est.

In 23 partubus funiculus Collum semcl circum-
volvebat, quinquies bis, semel tantum ter, dum
praeterea in sex aliis unam alteramve extremitatum
circumdabat, ter discindi circumvolutum funiculum
opus fuit, funiculi circumvolutio, si brevem non-
nullorum infantum asphyxiam excipias, iis in nullo
casu nocuit. In uno vero infante crus dextrum nou
tantum valde atrophicum invenimus scd supra genu
in femore locus observabatur valde emaciatus, quasi
ligatura constrictus. Non certum quidem constat
funiculum hoe in casu deformitatis causam fuisse,
attamcn mihi valde verisimile videtur.

Tere omnes mulieres in dorsum decumbentes partum
pcregerunt, exceptis iis, quae vitio organico, gibbosi-
tatc seil, coactae, in unum alterumve latus decubuerunt
Perinaei integritas apud quatuor feminas servari
non potuit, in uno autem casu , in quo partus for-

cipis ope pcractus erat, ruptura notabilis erat, in
alio ruptura tum perinaei degenerationi ulceribus
sypliiliticis productac, lum perpetuae mulieris jacta-
tioni tribuenda erat.

Sequentes casus specialem raentionem mercntur.

Partus forcipalis.

1. Partus forcipalis apnd primiparam^ decursu partus
tum vitiosa uteri positione, turn infantis vohmine

retardato. — jouanna îi...... 20 annos nata, puella

robusta , plethorica, prima vice gravida, die 12 mensis
Januarii obortis doloribus liora prima post meridiem in
Tococomium se contulit, narrans jam per totam noc-
tem pracgressam dolores periodice adfuisse et ante horam
aquas ellluxisse. Exploratione instituta patuit uterum
valde cxtcnsum esse, cum fundo dcxtrorsura positum
ct praetermodum prominentem. Ostium uteri ad
magnitudinem llorcnae circiter dilatatum cum margi-
nibus relaxatis, caput foetus praevium erat, attamen
positio nondum definiri potcrat. Membranae etsi non
valde tensae tamen non ruptaeerant, ita ut si rcvera li-
([uor ellluxerit, ille verosimiliter liquor spurius, qui dici-
tur, fuerit. Soni cordis in regione liypogastrica sinistra
audiebantur. Perverse parturiens graviditatis termi-
num jam ante mensem adfuisse statuebat. Post aliquot
Iioras ostium magis dilatatum, membranae valde ten-
sac, sutura in transversa pelvis dimcnsionc distingui
potcrat. Contractiones valde dolebant. Indc ab hora
n ad 8Va usque dolores decrcscebant, tunc vero

iteruin fortiores fiebant. Ilora 9 ostio apcrto mem-
branae fortiter tensae erant, dum nocte hora 12
ruinpebantur. Meinbranis ruptis caput, etiamsi fortes
dolores adessent, non tamen in pelvis cavitatem de-
seendebat, brevique magnum oriebatur caput succe-
daneum. Capitis positio interim determinata erat;
fonticulus nimirum minor sinistrorsum et anteriora
versus posita erat, sutura sagittali in prima obliqua
decurrente. Tardus erat partus decarsus ; hora demum
matutina quarta ingens caput succedaneum ad parvam
a vulva distantiam pervenerat. Eo vero loco rema-
nebat, nee validi dolores illud promovere poterant,
quapropter hora matutina scxta forcipis ope partus
terminandus videbatur. Vitiata uteri positio, quae
scilicet verticalis fere erat, sine dubio causa fuit,
quare uteri contractiones etsi reguläres et fortes caput
expellere non i)otucrint. Pulsatioîies cordis audieban-
tur quidem scd longe debiliorcs quam an tea.

Muliere choridi formyli ope consopita forceps ap-
plicabatur, plures tractiones satis fortes foetus caput
eduxerunt, uteri positione ab adjutore quantumpote
emendata. Kato capite, non vero mutata uteri posi-
tione , validiores contractiones ad humeros extrahendos
requirebantur, dum nucha foetus perniciosam admo-
dum sed non evitandam pressionem contra symphysin
ossium pubis patiebatur. Praeterea funiculus justo
brevior extractionem difRciliorem reddebat, atqueextrac-
to ad medium fere truncum usque infante dilaceraba-
tur, quo facto parva sanguinis quantitas ex eo eflluxit.

Infans, ut neraini mirabitur, asphycticus erat»

leviores extreinitatum iiiferiorum quidera animadver-
tebantur inotus, non tarnen vita suscitari potuit.

Placenta plane soluta facile removebatur. Vulvae
angustia capitisque magnitudine factura est, ut peri-
naei ruptura satis notabilis praecaveri non potuerit,
quae tamen ruptura durante puerperio sponte sanata est.

Forcipis usum hoe in casu requisitum esse, oranes
ni fallor consentient: partus decursus valde retarda-
batur , non quia dolores justo debiliores erant, quod
ai obtinuerat secale cornutum indicatum fuisset,
aeque minus quia vel plethora uteri vel spasmus vel
alia quaevis morbosa uteri conditio aderat, scd tan-
tummodo quia uteri positio vitiata erat nee emendari
poterat, dura siraul foetus volumen praetermodum
magnum erat; pondus scilicet erat O'/'a librorum.
Jmpediraentum itaque meclianicura aderat, naturae
viribus non aut diflicillime superanda. Infantis mors
pluribus causis tribuenda est : scilicet ipsius partus
retardation!, jam per se foetus vitae periculosae, tum
pressioni in nucham et medullara oblongatam durante
humerorum extractione, tum quoque funiculi tensioni,
circulationem ut per se patet valde turbanti.

Puerpera per aliquod tempus debilis mansit, at vero
sanata Tococomium reliquit.

Sectio infantis cadaveris in ultimo capite com-
memorabitur.

2. Forcipis applicatiö in primipara parvae sta-
turae ^ longissiyna partus duratione et parlurieniit
exhausiione iudicata ; niptura perinaei notahilis ,
sanatiosine operatione; foetus durante partu mortuus.
APOLi,ONiA L...., 29 annos iiata, parvae admocluin
staturae, primipara, 14 Aprilis 1852 in Tococomio
academico recipiebatur. Pulsatio in sinistro hypo-
gastrio, susurrus uterinus dextro latere perci-
piebatur. Graviditatis terminus medio fere mense
Julii exspectari poterat. Sana erat mulier, scd admo-
dum hysterica. Venter valde propendebat, uterusque
ultimo mensi insigniter distensus erat. Die 8 J ulii
dolores praesagientes inceperunt et vespertino tem^jore
increverunt, ostium uteri externum apertum erat, ita
ut digitum admitteret; collum nondum prorsus dis-
paruerat, scd sicuti ostium internum digitum
adinittebat. Per duos dies conditio eadem mansit;
die 10 vero hora vespertina nona collum cvanucrat atquc
ostium ad quartae llorenae partis magnitudinem dila-
tatum erat; pars autem praevia nondum distingui
poterat propter altam positionem, licet tum ex loco,
quo cordis soni audiebantur, turn quo foetus motus
a muliere nobisque percipiebantur, certo fere effici
posset caput esse praevium. Post horas duas 'vel tres
dolores increverunt, attamcn non valde efficaces erant
ad ostium dilatandum, nam 11 Julii die hora sexta
vespertina ostium nondum ad llorenae magnitudinem
dilatatum erat, membranae brevi ante ruptae in vaginam
pendebant, caput praevium erat, et sutura (sagittalis
verosimiliter) in secunda obliqua pelvis dimcnsione

distingucbatur. Cordis soui in utroque hypogastric
audiebantur. Per duos dies conditio cadcm fere man-
sit, dolores quidem adsunt, at vero vix aut ne vix
quidem aliquid ad ostium dilatandum efficientes ; die
12 caput succedaneum parvum aderat, sonique cordis
distincte adhuc audiebantur, postero vero die non
amplius percipiendi erant. Parturientis conditio si
magnam anxietatem et inquietudinem excipias , satis
faustaerat; pulsus frequentia justo major cx insomnio
diuturno facile explicanda erat.

Dies 14 Julii. Media nocte exploratio docuit ostium
magis dilatatum esse, ejusque margincs caput firmitcr
amplectari. Positio prima nunc definiri potcrat.

Hora matutina prima motus convulsivi oricbantur,
tum oculorum ct faciei musculorum, tum universi
corporis, dum facies rubra erat et carotides fortiter
pulsabant. Eclampsiae metus oriebatur, altamcn
perpessis omnibus symptomatibus nobis videbatur nil
aliud nisi insultus hystericus adesse cum notabili
simulatione, quam ojnnionem mox confirmavit cura
adhibita, conspersa aqua frigida brevi ad se rediit
l)uella. Doloribus fortioribus factis ostium sensim
plane dilatabatur atque caput in pelvis minoris cavi-
tatem dcscendebat, ita ut hora 6 matutina ad parvam
a vulva satis angusta distantiam pervenisset. Hoc
autem in statu partus mansit ad horam decimam,
quo temjjore forcipis applicatio iudicata ccnsebatur,
cujus opc caput, paucis nec fortibus illis tractionibus
institutis, brevi extrahebatur, dum truncus facile in-
sequebatur. Placenta sine diflicultate amota est.

Jnfans mortuus erat et quidem durante partu, uti
jam ante unum diem et dimidium ex deficientibus
cordis pulsationibus suspicati eramus, dum infantis
adspectus factam diagnosin confirmabat.

Etiam in hoc casu rnptura perinaei praecaveri nou
potuit, et hïc vulvae angustia accusanda erat, cui
accedit, quod dolore satis forti oborto, caput nimis
cito, non forcipe sed uteri vi expulsum fuerit.
Ruptura notabilis erat: sese fere ad marginem ani
extendebat ibi vero in duo crura, anum pro parte
circumeuntia dividebatur. Quiete et munditie intra
quatuor septimanas ruptura plane sanata est.

Mulier per aliquod tempus debilis mansit, attamen
plane restituta Tococomium reliquit.

Hoc in casu longioris partus durationis causam
indicare non diflicile est; pro parte enim liquoris
amnü jam in initio secundae periodi eflluxui tri-
buenda est, pro parte etiam vitiatae uteri positioni,
qua factum est, ut caput diu supra pelvis introitum
remanserit, praeterea doloribus non valde efficacibus.
Exspectare durante ista secunda periodo unica indi-
catio erat, spasmus non aderat, uteri scilicet, neque
congestio, igitur nee antispasmodica conveniebaut,
neque depletiones sive universales sivc topicae.

Secale cornutum contraindicatum \idebatur: quam-
diu enim ostium uteri non apertum est, remedium
illud, ut mihi videtur, vulgo nocebit, et in hoc
casu magis adhuc nocuisset, eflluxo liquore amnü
uteroque foetum satis fortiter circumdante. lijitur
propinato secale et vita foetus magis periclitabatur,

et facile uteri inflammatio provocari poterat. Aperto
ostio, mortuo infante, secale non administratum est
propter metum ne utero noceret; forcipis applicatio
ab omni parte indicata erat. Etiamsi igitur non raro
proficiat secalis cornuti ante forcipis applicationem
administratio, in iis scilicet casibus in quibus dolores
deficiunt vel admodum debiles sunt, in nostro casu
et inutilis erat et periculosa habenda, aquae enim
jam ante tres dies ellluxerant.

3. Partus forcipalis ob inertiam uteri., secale cornnto

absque effectu administrato. — fransina r...........

27 annos 7iata, constitutionis pletliuricae et valde
nervosae, primae graviditatis linem ultimis mensis
Aprilis vel primis Maji diebus exspectabat. Durante
graviditate sanitate fructa est, at voro nobis innotuit
cam ante aliquot annos mania religiosa per quoddam
tempus fuissc a/lectam , quae quidem sanata est, rema-
nente autem insigni systematis nervosi irritabilitate.
Postquam per aliquot dies dolores quidam afluerant,
die Maji 4 matutino tempore in Tocoeomium venit
cum doloribus validis. Prima exploratione ostium
uteri attingi non potuit, nec de capitis praevii
positione judicium ferri. Ilac in conditionc partus
ad sextam horam vespertinam mansit, quo tempore
ostium ad quartae florenae partis magnitudinem dila-
tatum erat; ab hoc inde tempore partus celerius
decurrit, ita ut hora undecima ostium maximam
partem dilatatum esset. Membranae fortiter tensae
erant, et extra dolorem prima positio infantis dignosci

poterat. Nunc autem conditio immutata manebat ;
membranis ruptis jam ante plenam ostii dilatationem
caput succedaneum oriebatur. Hora 12 post meridiem
catheteris ope urina emittebatur, dum uterus
in dcxtrum latus inclinans totum hypocliondrium
dcxtrum implerct. Decubitus gravidae in latus oppo-
situm ad partum accelerandum nil effecit. Dolores
ipsi longum tempus jam aberant et uterus iners
manebat. Ilora quarta pomeridiana scrupuli duo seca-
lis cornuti recens pulverisati praeseribcbantur, in 4
dosihus, ita ut omni horae quadrante gr. X sume-
rentur, quae quamquam ad dolores excitandos non
multum eflecerint, tarnen verosimiliter profucrunt,
praecavenda haemorrliagia, cujus in tanta uteri inertia
justus metus erat, si forcipis ope uteri depletio ob-
tinuisset. Interim pulsationes cordis, quae ante
horain audiendae adliuc erant, nunc non auiplius
distinguuntur ; post aliquod tempus forceps appli-
catuv. Et facilis erat applicatiö, et celer capitis
extractio ; paucae enim levioresquc tractiones ad caput
evolvcndum sufiiciebant. Antequam vero forceps intro-
ducta fuit, venaesectio instiluebatur , prophylactice
potius in puella pletliorica, quae mania laboraverat,
quam forti congestione stricte iudicata. Placentae
remotio satis diflicilis erat, quia ostium ad florenae
magnitudinem sese contraxcrat. Post horam autem
removebatur. Propter metum maniae redeuntis (animo
parturientis graviter perturbato) statim post partum
duo pulveres de acetate morpliii (gr. V4 pro dosi)
praescribebantur.

Infans mortuus erat. Causa mortis, ut quidem
sponte patet, circulationi sanguinis impeditae tribu-
enda est. An vero secale cornutum accusare debemus ?
Nam etiamsi dolores remedium non validos excita-
verit, tamen contractilitatem, ut dicunt, uteri orga-
nicam auxit. Brevi ante remedium propinatum
audiebantur pulsationes, non amplius brevi post ad-
ministrationem. Porcipc prius, id est ante secalis
coniuti usum, adplicata verosimiliter infans vivus
natus foret, ut autem jam diximus remedium pellens
praescriptum fuit ex metu ne metrorrhagia post par-
tum oriretur.

Versio.

Haecce operatio ter propter positionem foetus
transversam instituta est.

1. Versio in pedes, aqttis jam dudum eßuxis,
foetif, mortuo; chloridi formyli inhalatio. — jüsina

IIENIUCA A........, 25 annos nata, constitutionis

sanae, prima vice gravida, die 18 Dccembris
1851 in Tococomium venit, quaerens ut ei, si
partus instaret, aditus pateret. Ipsa graviditatis
tcrminum ad finem mensis Eebruarii anni 1852
ponebat. Quum institueretur exploratio, statim jam
insolita uteri latitude conspicua erat, imminuta
simul ejus altitudine. Pulsatio in media uteri
parte audiebatur, foetus motus hic atque illic
percipiebantur. Pars praevia non attingenda, Collum
uteri longum atque laxum erat. Procedente gravi-

(litate aliquoties explorata fuit mulier, atque semper
uterus praetermodum latus mansit, dum partes prae-
viae distingui non potuerunt, ita ut positionis foetus
transversae suspicio orta sit. Per integumenta
communia, quae satis crassa erant, foetus partes
distingui non poterant.

Primo Martis die in Tococomio recepta est,
narrans, nunc jam per tres dies liquorem amnii efflu-
xisse, foetus motibus per illud tempus non perceplis.

Exploratio docuit vaginam liquore defluente esse
humidam, satis angustam, atque attactu dolorosam,
ostium uteri ad üorenae magnitudinem dilatatum
esse, dum pars praevia, quamvis difliculter, attin-
gitur. Latere sinistro ostii uteri humerus invenie-
batur, dorsum foetus inferiora versus situm erat,
Immeri apice in sinistrum latus vergente. Per in-
tegumenta communia nunc caput in latere sinistro,
in latere opposito extremitates distinguebantur. Aderat
igitur prima humeri dextri positio. Pulsatio non
audiebatur, fatendum autem perpetuam parturientis
jiictationem impediisse, quominus distincte per stc-
thoscopium audire potuerimus.

Etiamsi igitur foetus mors probabilis hfiberi pos-
set , quum liquor amnios jam ante 3 dies efiluxus
fuerit, mulierque nullos motus perceperit, fieri
tamen posset, motus ideo nou percipi, quia liquore
effluxo, uterus infantem arete circumdaret.

Etiamsi autem mortis probabilitas adesset, deerat
tamen certitudo, ideoque versio instituenda fuisset,
si manus per ostium uteri transmitti potuisset. Ostio

autcin ut vidimus parum dilatato, versio institui
nondum poterat, qua propter conati sumus maui-
pulationibus exteruis (quales wigand et mautix
aliique commetidaverunt) foetus positionem emendate,
licet spes boni eventus hoe in casu exigua esset.
Manipulationibus istis positio quidem mutata, at vero

non emendata est; dexter enim humerus sese retrahebat,

venter sensim sensimque anteriora versus movebatur,
atque humerus sinister praevia pars reddebatur, ut
nunc altera species sinistri humeri positionis adesset.

Dolores interim parvi momenti erant, atque ostii
magnitudo hora vcspertina septima non modo nou
aucta, sed spasmodica illius contractione potius
imminuta erat; sinistrum brachium pro parte in
vaginam descenderat. Uterus foetum fortiter circum-
volvebat atque attactu dolebat, contractiones irregulä-
res erant, non fortes sed valde dolorificae. Vagina ut
antca dolet ac valde augusta est; pulsus parumper
acceleratus est. Spasmum tollere antequam operatic
institueretur, omnino indicatum erat, quo scopo
parturienti quatuor pulveres praescribebantur, quorum
quisquc 4 pulv. Dov. grana continebat, ut omni
semihora unum sumeret; interea injectiones demul-
centes tepidae in vaginam immittebantur. Spasmus
sensim recedebat et durante noctc ostium satis dilatatum
est, ut manus facile transire posset. Brachium
sinistrum nunc in vagina jaciebat. Matutino tempore
venaesectio instituebatur propter pulsum plenum et
frcquentem, quae venaesectio cephalalgiam tollit
atque pulsum correxit. Nunc operatio instituta est,

postquain inulier ad dolorem leniendum sed etiam
od operationcm satis diflicilem leviorem reddcndam
cliloridi formyli ope consopita est, quod brcvissimo
tempore suecessit, et quidem ita ut de tota opera-
tione nihil seuserit mulier. Postquam nunc bra-
chium vinculo circumdatum erat, manus sinistra ad
pedem praevium ducta est et versio sine magna
diflicultate instituta. Partim natura partim arte truncus
ita convertebatur, ut dorsum prim um posteriora versus
spectans dein antrorsum verteretur. Brachium dex-
trum ad latus capitis erat allatum sed facile evolutum
est, uti etiani facile caput extrahebatur. Placenta
ml abnormale praebuit Infans, uti exspectatum fuerat,
mortuus erat et quidem per plures horas, forsitan
diutius, decompositionis signa autem nondum aderant.

Quod manipulationes istas externas attinet, fieri
quidem jjotest eas in nonnullis casibus, ubi liquor
amnii adhuc utero continetur, atque hic igitur
suülcienter distensus est, convenire et subinde bono
evcntu adhibitas esse. Nulla cnim ratio adest,
quare Viris, uti wioand atque mautix, fidem
deuegaremus. Si vero jiaiitino contigerit semel
infantis positionem emendare per manipulationes
externas, aquis jam ante plurcs horas eflluxis in-
stitutas, idem nobis nequaquam contigit, ct ut per
se patet fere numquam obtinebit. In casu non
urgente, uti nostrum erat, periculum fieri potest,
etiamsi spes boni cventus parva sit, dummodo peri-
culum illud rem non peiorem reddat, atque vidimus
in nostro casu positionem revera hac ratione minus

faustam factam esse. Quousque igitur ex uno casu
concludere liceat, manipulationes extern as, aquis
ellluxis, ab omni parte dissuadeudas censeremus. Si
autem illas manipulationes laudare non possumus,
co magis laudandum fuit chloridum formyli. Exi-
guo temporis spatio muiier consopita est; facile
manus per angustam vulvam et vaginam immitte-
batur, facile ad pedem veliebatur, etiamsi ad ante-
riorem uteri partem positum; versio infantis nullas
praebuit difiicultates, quamvis liquor amnii ante
iluatuor fere dies efiluxus esset, et uterus per omne illud
tempus foetum fortitcr circumdedisset ; facilis fuit
foetus extractio; nihil de tota operatione sensit mu-
lier, et puerperium ita normale fuit, ut ne momen-
tum quidem pulsus acceleratus fuerit, ac muiier decimo
post partum die plane restituta esset.

2. Partus genielloruni; transversa alterius foetus
positio; versio in pedes; infam vivus. — Uxor

cüUNEMi VAN u........ 38 annos nata, nonum jjar-

tum peractura, inter quos linus fuit gemellorum,
1'i Martis die anni 1853 in Tococomio recepta
est; collum uteri tunc 5—G lineas longa erat, ostio
externo aporto, Pulsatio ct susurrus uterinus in
sinistro latere percipiebantur, dum foetus motus in
latere opposito, ut muiier dicebat, interdum aderant.

Post septimanam collum brevius, ostium externum
ut etiam internum apertum, caput praevium. Dolo-
res accusabat foemina. Sequenti die matutina liora
scxta ostium uteri prorsus npertum erat, mcmbrani.s

fortiter tensis, dum capitis positio secunda defiiiie-
batur. Membranis ruptis statim ferc caput trans pelvim
descendebat et brevissimo tempore nascebatur. Nato
vero foetu ambitus uteri paulum imminuebatur,
quapropter gemellos adesse statim suspicabamur; ex-
ploratione interna nullam partem praeviam invenie-
bamus, pulsatio autem in latere sinistro audienda
alterius foetus praesentiam indicabat. Post decern
horae minutas novi dolores oriebantur et novae aquae
formabantur; brevi post membranis sponte sua rup-
tis , eodem momento manus extra genitalia conspicua
üebat. Exploratione interna tune patuit manum
esse dextram, dum dorsum anteriora versus et caput
in latere sinistro positum erat. Dolores nunc satis
validi foetus versionem statim indicabant, quae versio
facile manu sinistra perficiebatur. Introductio manus,
versio et foetus extractio jjropter vaginam dilatatam
ct uterum extensum nullis diflicultntibus premeban-
tur. Infantes ambo debiles erant. Placentarum
extractio e vagina satis facilis erat.

3. Fersio hifaniis ^ jam per aliqiiod tempus

mortui, in multere admodurn parva et difformi. __

SOPHIA VAN D... , 35 annos nata, admodum parva
atque staturae deformis, ante aliquot annos partum
immaturum enixa, iterum gravida facta, die 28
mensis Julii 1853 in Tococomio academico recipie-
batur, narrans jam per septimanam dolores adfuisse
ct durante eo tempore nunc atque nunc sanguinem
e vagina flnxissc. Quandoquidem menses die ■iquot;« Ja-

iiuarii hujus anni ultima vice fluxerant, statim patebat
graviditatem non ad finem pervenisse, uti quoque ex mi-
nori uteri extensione conspicuum erat, quod felix omnino
dici poterat, quia introitus pelvis angusta erat, recta
diametro —î^Vgquot; tantum metiente. Susurrus
utcrinus in dextro latere audiebatur, pulsatio deerat,
ostium uteri ad florenae magnitudinem apertum erat,
membranae fortiter tensae et attactu rudiores erant,
pars praevia distingui non poterat. Doloribus deinde
parumper fortioribus obortis ostium sensim magis
aperiebatur. Ilaecce conditio perstitit usque ad horara
matutinam sextam, quo tempore membranae sponte
rumpebantur, dum femina sese alvum deposituram
credebat, Statim post exploratione facta funiculus
umbilicalis digito sentiebatur. Puniculi pulsationes
prorsus dcerant, ita ut de foetus morte nunc plane
constaret ; digiti ope pars praevia sentiri non poterat,
quapropter tota manus ad explorandum introduce-
batur, quo facto foetus positio definita est. Caput
in dextro latere positum erat, dum humerus dexter
inferiora, dorsum posteriora versus et crura juxta
foetus ventrem supra symphysin ossium pubis
posita erant (altera dextri humeri positio). Versio
ut patet instituenda erat, ad quam ostio satis aperto
transiimus. Postquam mulier inhalationibus chloridi
formyli sensu orbata fuit, versio manu dextra satis
facile peragebatur. Statim extractio et placentae jam
solutae remotio insequebantur. Poetus non ultra 7
menses attigerat. Uterus bene sese contraxit, et
Puerperium ab omni parte normale fuit.

Etiam hoc iii casu chloridum formyli utilissimum sese
praestitit remedium; cujus nimirum ope operatio, quae
alioquiii diflicilis fuisset, absque ulla dillicultate, absque
ullo dolore peracta est. Operatio procul dubio longe
difficilior fuisset, si graviditas ad justum termiuum
pervenisset, et quidem propter pelvis angustiam satis
notabilem.

Partus clunihus praeviis; trunci ac capitis ex-

tractio artijicialis; infans viortuus.-- ei-isabeïii ii____,

puella sana, 22 annos nata, prima vice gravida, 15
Octobri 1853 Tococomium adiit, graviditatis tcrmi-
num ultimis Novembris vel primis Decembris diebus
exspectans. Pulsatio cordis foetalis in dextro latere
aderat, dum foetus motus nunc in uno nunc in altero
latere percipiebantur.

Die 30 Novembris hora nona matutina narrabat
gravida per totam noctcm dolores adfuisse et liquo-
rem sensim sensimque ellluxisse. Exploratione interna
instituta patuit ostium ad llorcnae magnitudinem
apertum esse, dum de parte praevia ob altum situm
dubium remanebat, membranae ruptae erant, uti
etiam ex. magna vernicis caseosae copia digitum ex-
plorantem tegente liquebat; pulsatio una cum susurru
uterino in dextro latere audiebatur. Ilora pomeri-
diana prima partem praeviam non caput scd nates
esse patuit, osse coccygis dextrum latus versus sito.
Ilac in conditione mansit, dum dolores non valde
eflicaces erant, ad horam 9 vespertinam, quo tempore
fortiores liebant. Pulsatio antea dextro latere audienda

nunc etiam in sinistro latere una cum susurru uterino
animadvertebatur. Eodem tempore ostium fore plane
apertum erat et nates inferiora versus movebantur.
Ueinde autem partus ita tarde progrediebatur, ut hora
4- tandem matutina scrotum in exitu appareret, et
post lioram et dimidiam dunes in prima positione
natae essent; nullis obortis doloribus brevi post
truncus extraliebatur, sed brachia juxta caput elevata
non nisi dilliculter solvebantur, uti etiam caput,
mentum nempe a pectore recedebat, ad cujus evolu-
tionem satis magna vi opus erat. Uteri contractio
bona erat atquc placenta facile removebatur, foetus
vero durante operatione mortuus est; funiculi pul-
sationes etenim in initio percipiebantur; banc ob
rem quoque, doloribus corpus non expellentibus,
extractio facta est, elevatis vero bracliiis, menti a
pectore recessu atque difficiliori ideo capitis extrac-
tione debilis vita exstinguebatur.

Scarificationes vulvae propter nirniam angxistiavi
hono successu factae.

Ad partus, in quibus artis auxilio opus erat,
unus pertinet, in quo incisionibus parvis vulvam
angustam dilatare opus erat. -

EMSABETii coR\ETgt;TA D____, 21 annos nata, primi-
para, die 2 Junii 1852, doloribus ad partum obortis
in Tococomio recepta erat et quidem hora matu-
tina secunda. Exploratione interna patuit, ostium
ad pollicis diametrum dilatatum esse, dum ab hoc
inde tempore dolores satis validi aderant. Ostium

prorsus hora quiiita dilatatum erat, hora iiisequenti
liquor amnii effluebat et paullo post caput pone
genitalia externa pervenerat. Hac in conditione dum
durante contractione caput in cxitu videbatur, post
contractionem sese retrahebat, neque contractiones
validissimae partum peragere poterant. Vulva an-
gusta causa habebatur. Dein cultro ad apicem ob-
tuso parvae incisiones fiebant, et quidem tali eflectu,
ut eodeni fere momento caput natum sit. Puerperium
ab omni parte normale fuit, scarificationes factae intra
paucos dies sanatae sunt. Quam timent nonnulli in-
cisionum dilacerationem in hocce casu non obtinuit.

Partus gemellorum.

Ter gemelli nati sunt. Uno in casu ambo capite
praevio nascebantur, altero in casu ambo clunibus prae-
viis, in tertio gemellorum alter capite praevio alter
humero praevio sese prodebat.

Gemellorum pondus, longitudo atque genus sequen-
ti ratione erant :

Infantis prioris alterius

l 43/,nbsp;6Va

Pondus j 33/4nbsp;4

i 3 Vanbsp;3

14Vanbsp;17

U
14

Placentae in omnibus casibus separatae, quamvis
membranis junctac erant, vasorum communicatio non
aderat.

Duo priores geraellorum, quantum novimus ad-
huc vivunt, 4 alii vero, de quibus deinceps adliuc
sermo erit, vel statim vel post aliquot dies debilitate
exstincti sunt.

Partus trigemimis.

SOPHIA K.., bipara, 26 annos nata, mulier sanaac
robusta, die 28 Novembris anni 1852 sese in Toco-
comium contulit, primis Januarii anni insequentis die-
bus partum se peracturam esse crcdens. Collum uteri
plus quam dimidium pollicem longum erat, ostium ex-
ternum apertum, caput pars praevia, alte positum et
digito exploranti facile sursum tolli poterat. Susurrus
utcrinus in dextro latere, pulsatio in opposite
audiebatur. Abdomen tumidum erat, ita ut gravida fere
ad finem octavae graviditatis mensem pervenisse vide-
retur, etsi collum uteri longius esset, quam hocce tem-
pore esse soleat. De plurium infantum praesentia
nondum aderat suspicio.

Die 4 Pebruarii dolores praesagientes sese ostende-
bant et in Tococomio recepta est; perstiterunt illi
dolores ad 18 Februarii diem usque, nunc fortiores
nunc minus fortes. Die 18 media noctc dolores in-
creverunt et ostium apcriri coepit. Ilora 4 matutina
exploratione interna ostium uteri, utpote alte et pos-
teriora versus positum, difficulter adliuc attingendum
erat, dum caput supra pelvis introitum haerebat. Do-

— ao —

lores validi aderant, mulier valde inquieta erat. Post
horam ostium ad ilorenae magnitudinem apertumerat,
dum nullae aquae formabantur, membranae laxae in
ostio pendebant. Non diu post ostium pro maxima
parte apertum erat et membranae tcndi coepebant.
ilora 7 ostium prorsus apertum, membranae fortiter ten-
sae, ad genitalia externa sese extendentes, dilaceratae
sunt, et statim eaput prima positione ad parvam ab
introitu vaginae distantiam perveniebat. Ibi diu man-
sit et non nisi post duas lioras fortissimo dolore ex-
pellebatur, trunco immediate sequente. Parea liquoris
amnii quantitas emissa est, venter valde tumidus
manebat, dein exploratione interna instituta de alterius
foetus praesentia constabat, qui foetus post horam di-
midiam, clunibus in secunda positione praeviis expul-
sus fuit, et statim tertius insecutus est; hie autem
mortuus erat. Uterus bone sese contraxit, dum pla-
centarum avulsio nil abnorme praebuit.

Dimensiones variae duorum foetuum viventium erant
sequentcs:

Foetus prioris alterius

Longitude...........15quot;. 10quot;. ö'quot;

Pondus..............4.nbsp;5 Va ft

Secundinarum pondus.....2 tt.

Funiculi longitudo ......14quot;. 16quot;

// insertio..........C.nbsp;C.

quot; gyri...........S. S.

Genus................Fem. Fem.

Tertii foetus qui feminini generis erat, dimensio-
nes non annotatae sunt.

1'lacentarum et tertii foetus conspectus. — Pars
uterina placentarum, quae conjunctae diametrum 12
poll. Par. formamque fere rotundam habebant, nil
abnormale prodebat, satis difficile tamen erat scpa-
rationem inter singulas placentas ostendere. Foetuum
magnitudini singulae respondebant, ita ut tertii foe-
tus prioribus longe minoris placenta non major quam
palmae manus esset. Densitas potius minor quam
major erat.

Placcniis a parte foetali conspectis conspicuum erat
singulis foetibus membranas separatas fuisse; singulae
proprium referebant saccum. Funiculo primi foetus
insertio erat in margine intra hujus et tertii foetus sac-
cum, dum magna vasa pro parte adhuc supra tertii
foetus placentam sese extendebant, sed in primamre-
grediebantur ; vasorum autem communicatio observari
non poterat. Secundi foetus funiculus hic atque illic
cystidcs gelatina quadam repletas monstrabat. Funi-
culus tertii foetus 11 polHces longus pro parte
membranis obvolutus erat, et quidem per 4 pol-
licum longitudinem. Funiculus ipse quasi carno-

sus erat, attactu durus, dum ad uniua a ventre
foetus pollicis distautiam subito vasorum lumen mul-
tum imminüebatur et funiculus admodum tenuis erat.
Ut autem accuratiores simus, addamus funiculum
lioc loco proprio non amplius dari, sed constarc ex
clongata abdominis cute, llujus funiculi gyri non
adsunt, vasa, quae in parte constricta clausa fere
videbantur, tamcn aperta erant, etsi valde angustata,
gyri in parte funiculi tenui non inveniebantur, ita
ut liicce casus non conveniat cum iis, qui ante
aliquot annos a «reit , et deinde ab aliis noiinullis
Scriptoribus relati sunt.

Caput hujus tertii foetus magnum saccum forma-
bat, in quibus plura ossa soluta percipiebantur;
aperto sacco omnia ossa inveniebantur, parietalia
satis magna, cetera parva, a se invicem prorsus se-
parata. Cerebrum parvum erat, in massam pultaceamita
conversum, ut de singulis eius partibus nil dis-
tingui posset. Omnes faciei partes aderant, oculi
a se invicem valde distabant, nasus parum conspi-
cuus erat, dum nasi ossa non conjuncta erant. ïoetus
5 vel 6 mensium videbatur. Ejus mors sequenti
ratione mihi explicanda videtur: utero magnitudine
crescente tertii foetus funiculus, brevis ille, tensi-
onem subire incipit; cutis tenuis ventris simul ex-
tensa est. Circulatio inde impedita aut valde tur-
bata est, et quidem imprimis sanguinis regressus
in placentam diilicilis facta est: inde stasis venosa,
transsudatio, hydrocephalus. Pressione caput sero
extensum disruptum est; de tempore, quo hoc

factum sit, nou certo constat, aequo minus num
ruptura brevi ante aut post mortem obtinuerit. Utruui
serum cranio contentum per orbitas an per aliam
aperturam ellluxerit, effici non potuit, quum in cute
aperturan nullam invenerimus. Foetus quinto vel
sexto gravidatis mensi vivere desiisse videtur, quod
tamen probatu satis diflicile est, nam uti gemellorum
alter saepe altero longe minor est, eo magis trigemi-
norum , ut igitur diutius vivere potuerit, quam c
corporis evolutione quis efliceret.

Puerperium valde prosperum erat. Nonnulli dolores
post partum aderant, quae paullo diutius persistebant
ot magis dolorifici erant, quam post uteri normalem
expansionem. Solummodo in lierniam ventralem
propensio erat, quum musculi recti fere mauus pal-
mam a se inviccm distarent. Nono post partum die
femina prorsus icstituta erat, et duobus diebus post
sola Tococomium reliquit,. quum puerorum prior
sexto, alter septimo post partum die mortuus esset.
Foetus primum natus jam statim sates fortes clamores
cdiderat, neque etiam aspliyctice natus erat, ungues
in manibus et pedibus satis bene forinati erant, scd
in genere infans immaturus videbatur, licet justo
tempore nasceretur. Foetus alter, cujus pondus ut
diximus majus , asphycticus erat; post quaedam co-
namina quidem clamores edebat, sed non alta voce, dum
pectus durante inspiratione inaequaliter movebatur.

Per tres dies ambo non diu quidem sed satis bene
sugcbant, tranquilli erant, numquam clamorem eden-
tes, cutis color praerubrus, alvus normalis erat. Post

3

quartum diem ambo decrescere incipicbant, color cutis
magis flavus fiebat, crura rubra mancbant, pedes pa-
rumper oedemate afiiciebantur, deglutitio prorsus im-
j)ediebatur et tandem moriebantur.

Autopsia in utroque casu ferc idem docuit. — Seri
modica quantitas in abdominis cavo; intestina anae-
mica, tum tenuia cum crassa contracta ac pro maxima
parte vacua; hepar non permagnum, sanguine satis re-
pletum, vena umbilicalis atque ductus venosus aperta,
sine occlusionis vestigia, tunica eorum intima prorsus
laevis erat.

Pectus in utroque cadavere praesertim vero secundi
foetus valde fornicatum erat, aut potius videbatur, ob
deficientem ejus lateralem expansionem. Cor apud am-
bos in statu foetali, ductu arterioso ct foramine ovali
apertis. Pulmoncs prioris infantis pro maxima parte
statum foetalem monstrabant: jjulmo sinister nullam
aerem continebat, sed faciliter inÜari poterat, etiamsi
nonnullae partes aeri imperviae remanerent. Puhno
dexter pro parte emphysemate aflcctus erat, pro parte
atelectasis aderat, lobus superior prorsus aerisindige-
bat, vel minima ejus frustula statim in aqua subside-
bant; lobus medius pro parte, infimus prorsus,
emphysemate aflectus erat. Pulmo dexter alterius infan-
tis prorsus aere ropletus erat, prorsus etiam ad super-
ficiem emphysemate aflectus. Thorace aperto nequaquam
collapsiis est. Pulmo sinister pro maxima parte atc-
lectasi correptus erat, et quidem suprema pars, in parte
vero infima atelectasis atque emphysema per vices
quasi aderant.

— :J5 —

Ilaemorrhagiae post partum.

Ter leviores post partum liaemorrhagiae sine eflectu
uoxio adfueruut, dum duobus in casibus gravior hae-
morrhagia occurrit. Semel metrorrhagia satis gravis
tum interna tum externa observata est in mulierc
sana, saepius partum enixa. Partu feliciter peracto,
uterus immediate sese contrahebat, at vero post horam
ct dimidiam subito sanguinem defluere mulier
senticbat et quidem admodum copiose. Simul uterus
distensus erat, mollis, sanguine ut exploratione
interna patuit partim Üuido, partim jam coacto reple-
lus. Manu coagula ista prudenter remota sunt, simulque
epithemata frigidissima abdomini imponebantur, dum
manipulationibus externis subinde factis, uteri con-
tractio promovebatur. Hisce rcmediis brevi stetit hae-
morrhagia, aderat autem metus ne denuo oriretur prop-
ter imperfectam uteri contractionem, quamobrem secale
cornutum (gr. v. pro dosi) praescriptum est, et quidem
optimo eventu. Mulier etsi primis diebus sanguinis
jactura debilis esset, brevi tamen restituta est.

Altera haemorrhagia gravior, accedente febre puer-
perali, nisi morti ansam dcderit, eam saltern sine du-
bio acceleravit.

CAPUT IV.

puerperium.

Pucrperiuin in omnibus fere casibus, si gastricis-
mum leviorem et semel observatam diarrhoeam ato-
nicam, tonicis remediis facile debellatam, excipias,
prosperum dccursum habuit. Quater mastitis, jam
durante graviditate orta post partum in suppurationem
transiit. Bis peritonitis aliquo post partum tempore
orta est, dum in duobus aliis casibus febris puerpe-
ralis morti ansam praebuit.

Peritonitis gravis vicesimo post partum die orta;
notalile in abdomine exsudatum; reconvalescentia
valde protracta.-— geertruida k. .., 21 annos
nata, primipara, propter anginam syphiliticam et
propter condylomata et fluorem album pertinacem in-
eunte mense Martio in Clinico cliirurgico recepta,
pro usu interno jodurctum hydrargyri accepit, extus

lotionibus de mercurio sublimato corrosivo adhibitis.
Hoe tempore graviditas ad 5Va vel 6 mensem pro-
gressa videbatur. Pulsationes cordis foetalis audie-
bantur, uti quoque motus foetus a gravida percipie-
bantur; aliquo autem tempore post sensim sensimquc
debiliores fiebant, tandemquc prorsus cessabant. Die
20 Martis dolores subinde oriebantur, diebus inse-
quentibus persistentes, ita ut partum instare certum
lleret. Tribus diebus post (23 Mart.) hora 6 post
meridiem ostium ad ilorenae magnitudinem apertum
erat, et ita celeris erat partus decursus ut brevi
I)ost totus foetus natus sit, brevi ac sine ulla dilli-
cultatc insecuta placenta. Poetus circiter ad initium
septimi mensis pervenisse videbatur, sed absque ullo
dubio jam per 10 aut plures dies mortuus fuerat.

Puerperium reguläre fuit, et post 14 dies mnliere
Tococomio sana dimissa est; sex vero diebus post rediit
cum veliementioris peritonitidis symptomatibus, nar-
rans se jam anteriori die doloribus gravibus vexatam
fuisse. Dolor imprimis vehemens erat ad sinistrum abdo-
minis latus, quo ne levis quidem attactus ferebatur_
Venter tumebat, pulsus celer, frequens ac parvus erat,
facies anxia et collapsa. Recepta est, ut per se patet ^
in Clinico aegrotans ibique curata est. Hirudinibus
imminuto dolore patuit magnam exsudati, ut videbatur
satis consistentis, copiam sinistro latere in regione hypo-
gastrica adesse. Vesicatorium impositum est, intus
propter periodicos etsi irreguläres febris exacerbationes
sulphas chinini saepius administratum est, postea cor-
tex peruvianus praescribebatur. Sanatio lentissimc

obtinuit, sensim exsudatum resorbebatur, at vero quo
tempore mulier Nosocomium reliquit non prorsus
disparuerat. Aliquot vero mensibus post nil de eo
sen tien dum erat.

Peritonitis vehementissima tertia post partum heb-
(lomade orta, in muliere dxirante partu gravi uteri
spas7no affecta; morbus valde protractus; diuturna
reconvalescentia, — Johanna i,..., 21' annos nata,
puella robusta, admodum pletlioriea, die 26 Martis
anni 1852, obortis ad partum doloribus in Tococo-
mium venit. Ostio plane aperto, dolores velicmen-
tissimi facti sunt, irreguläres, spasmodici, qui dicuntur,
quibus caput nullo modo propellebatur. Abdomen
paullo supra symphysin ossium pubis valde dolebat,
ibique perspicue uteri locus constrictus sentiri poterat.
Pulsus plenus erat, frequens , facies calida, ruberrima,
cephalalgia vehemens. Instituitur venaesectio uncia-
rum xij, non vero sedato spasmo et pulsu pleno
manente, iterum eadem sanguinis quantitas detrahitur,
eo quidem ellectu ut brevi post spasmus plane subla-
tus sit et infans nasceretur.

Puerperium nil notatu dignum obtulit, et 12 post
partum die mulier sana Tococomium reliquit. Posthebdo-
madcn autem rediit, dolorem ingentem per totum ven-
trem- accusans ; vehementissimus autem erat in regione
hypogastrica, levissima pressione valde adauctus; pulsus
admodum frequens, tensus, parvus erat; facies anxia;
lingua sicca; sitis magna; jam per duos dies dolores,
narranto acgra, adfuerant. Statimquot; in Clinico interno
recepta est; hirudines duodecim ventro imponuntur.

dum pro usu interno calomel cum opio praescribitur.
Die insequenti et tertio hirudines iterum applicantur,
a calomelane vero propter diarrlioeam ortam desisti
debuit. Dein solummodo demulcentia cum opio
sumsit. ITypogastrio dextro amplum vesicatorium
impositum est, postquam hirudines symptomatum
vehementiam sustulerant. Venter autem semper dole-
bat atque tumidus erat, lingua rubra et sitis inex-
plebilis manebat. Postquam autem haec conditio per
aliquot dies duraverat, per duos dies apparuit aegram
post meridiem insigniter sudare, dum pulsus simul
longe frequentior atque minor fiebat, vespertino tem-
pore sudor evanescebat atque pulsus, quamvis parvus
esset, minus tamen frequens erat. De frigore non
constabat. Vespertino secundi diei tempore sulphatis
chinini gr. xij, cum opii gr. j propter conditionem
intestinormn irritatam, pulverum forma praescribeban-
tur, qui pulveres durante nocte sumebantur, et tem-
pore matutino iterati sunt. Intestina sulphatem
chinini bene tulerunt, ita ut sudor evanuerit. Ab
hoc inde tempore solummodo demulcentibus atque
nutrimentis blandis usa est aegra. Post aliquod tem-
pus rursus intcrmittentis febris nunc satis perspicua
symptomata insecuta sunt, quae suljihatis chinini
administratione cesserunt.

Post priorem sulphatis chinini administrationem
reconvalescentia intrare coepit, aderat magna exsu-
dati in abdomine quantitas , lente imminuens. Ilecon-
valescentia diu admodum duravit, attamen prorsus
sanata mulier Nosocomium reliquit, remanente in

abdomine exsudati parte, sensim sensimque deinde
resorpta.

F ehr is aliaq ue syniptoHiata brevi post partuvi ex

metu fehris puerperalis orta. — magdai-ena s.......

annos nata, primipara, die 2 mensis Januarii
1852 satis prosperum partum geregerat. Vesper-
tino tempore alterius diei pulsus erat frequentissimus,
parvus, facies inllata, valde anxia, cephalalgia vehe-
mens, appetitus deletus, sitis inexplebilis, lactis
secrctio parca, corpus sudore tectum, locliiarum
lluxus normalis. Dc inflammatione autem nihil pate-
bat , breviquc apparuit nil aliud nisi anxietatem hisce
symptomatibus ansam praebuisse; verebatur etenim
mulier, no ut amica febre puerperali brevi ante mor-
tua eodem morbo corriperetur. Symptomata, postquam
allocutione quieta facta est, sub julapii usu immi-
nucrunt et intra nychthemerum plane disparuerunt.

Fehris puerperalis^ lentus morhi decursus; eventus

lethalis. — alida van w........, 27 annos nata,

primipara, durante graviditate in Nosocomio civili
syphilidis causa recepta erat, atque die 25 mensis Julii
anni 1853 in Tococomium venit. Uteri fundus tunc
manus palmam supra umbilicum clevatus erat ct gra-
viditas ad 7Va mensem progress» videbatur. Die 5
Augusti hora 4 matutina exploratione interna patuit
partum incepisse atque ostium uteri fere ad llorcnae
magnitudinem apertum esse. Partus rcgulariter pro-
cedit, ita ut hora nona et dimidia pcractus esset. Die
ante partum febre corripiebatur, durante partu adhuc
praesonti. Per dies inscqucntcs, si lochias justo for-

tiores atque oleutes, febremque leviorem cum vesper-
tina exacerbatione excipias, satis bene sese habebat
nullumque dolorem ne pressione quidem percipiebat,
quo tempore aquae chlorii une. ß.—une. xij acjuae usa
est foemina. Die 8 dolorem puerpera accusabat mo-
lestum in ventre, praecipue in regione hypogastrica
dextra, pressione imminutum, qui dolor autem cata-
plasmate calido applicato pro maxima parte evanesce-
bat. Duobus sequentibus diebus conditio fere immu-
tata mausit, de dolore non queritur puerpera, pulsus
frequens manet, appetitus parvus est, dolor abest,
locliiae imminutae sunt, semper male olentes.

Die 11 diarrhoea orta est, sub vesperam aegra le-
viter delirat, febris fortior est, sudor copiosus, ce-
phalalgia. Sequens remedium praescribitur :
11. Solut. saleb scr. ij—une. viij.

Laud. liq. Sydenh. gtt. xviij.

Syr. simpl. une. j.

Quali potione per duos dies usa est, tunc vero diar-
rhoea emcndata ab usu remedii destitimus.

Die 13 propter exacerbationem febris vespertinam,
quae cum frigore inciperat, cui sequebantur calor,
deinde sudor mixtura sequens propinatur:
11. Sulph. chinin, gr. xij.

Acid, sulph. dil. q. s. ad sol.

Aquae depuratae une iij.

Laud. liq. Sydenh. gtt. xvj.

Syr. comm. une. j.

m. d. s. 0. h. c.

Febrifugum remedium sequenti die assumtum est,

non vero magnos edidit cflcctus, etsi exacerbatio mi-
nus veliemens vespertino tempore rediret.

14 ei 15 Äug. Conditio fere eadem manet, nulla
symptomata notatu digna adsunt. llacce mixtura
utitur aegra:

R. Extract, gram. unc. j.
Mucil. g. arab.
Laud. liq. Sydenh. gtt. xij.
Aquae depuratae unc. x.
m. d. s. 0. h. c.

16nbsp;Äug. Ob strictiorem alvum laud. liq. Sydenh.
e mixtura omittitur. Vespertino tempore febris exa-
cerbatio oritur et nova diarrhoea cum torminibus,
quapropter mixturae additur syr. papav. alb. unc. j.

17nbsp;Äug. Nulla fere conditionis mutatio, diarrhoea
pergit et durante die sputa cruenta nonnulla tussi
excernuntur. Pectoris autem exploratio nil docet.
Propter tussim satis molestam mixturae aqua lauro-
cerasi additur.

19nbsp;Äug. Tussis parumper imminuta est,sputarum
excretio cessavit, ceteroquiu sudor adest copiosus,
febris cum mentis aberratione, carotides satis fortiter
pulsant, facie autem collapsa oculisque nullo modo
splendentibus, pulsus sensim debilior factus est. Nu-
triendi scopo praescribitur dec. alb. Sydenh. unc. x.
cum ovis N°. ij, dum propter remanentem intestino-
rum irritationem et nisum in diarrhoeam solutione
saleb utitur aegra.

20nbsp;Ävg. Durante nocte intense friguit puerpera,
delirium adfuit, matutino tempore sudor copiosus erum-

pit cum pulsu frcquentissimo et debilissimo. Iteratur
dec. alb. Sydenli. Interdiu diarrhoea cessavit. Ves-
pertino tempore fere a febre libera est aegrotans, quam-
obrem pilulae sequentes praescribuntur :
R. Sulph. chinin. gr. xij.
Opii depur. gr. j.
Extr. liq. q. s. ut f. pil. xij.
s. 0. h. 3 pil.

21nbsp;Aug. luvito sulph. chiuini frigus noctc rursus
intravit et matutino tempore rursus sudor copiosus
cum pulsu frcquentissimo, debilissimo, dum tussis iterum
aucta est. Percussionis sonus editus in sinistro latere
parumper obtusior videbatur quam in opposite, aus-
cultatione nihil docente. Sequens demulcens praescri-
bitur :

11. Decoct, lich. crisp, scr. ii—une. j.
Aquae laurocer. dr. ij.
Syr. papav. rhoead. une. j.
m. d. s. 0. h. c.

llora secunda post meridiem frigus rediit et ad ho-
ram quintam perstitit, quo facto rursus sudor erupit co-
piosus. Interim delirat aegra, accedit decubitus ne-
glectus, cum alvi et urinae incontinentia et magna
indifferentia. Venter tympanitide fortiter expanditur.

22nbsp;Aug. Pulsus frcquentissimus est; cordis mo-
tus, qui intra secundam et quartam costam perci-
piuntur, vehementiores sunt. ' Eespiratio brevis, per-
cussionis sonus in utroque latere obtusus; stetho-
scopii ope cordis soni male distinguuntur.

Etsi de pleuritide nil patcret, videbatur quaedam

seri quantitas in pleurae saccis adesse, dum cordis
motus irreguläres, soni ejus male auditi, ictus inso-
lito loco perceptus metum injiciebant, ne i]i peri-
cardii cavo quoque exsudatio obtinuisset. Propter
magnam aegrotantis anxietatem hirudines vj pectori
imponuntur; nullo vero, uti exspectaveramus, eflectu.
Vespertino tempore die 18 post partum moritur aegra.

Sectio cadaveris 38 hor is post mortem.

Cranii cavitas, — Dura meninx prope sinum lon-
gitudinalem cranio fortiter adhaerebat, cerebri super-
ücies externa hyperaemica, dum cerebrum ipsum parum
sanguinis continebat.

Pectoris cavitas. — Cordis situs mutatus erat,
et quidem ita ut intra 2—4 costam superiora versus
atque sinistrorsum magis jaceret. Cor sinistrum
sanguinem non continebat, ejus substantia emollita
erat, colore fere violaceo tincta. Dextrum cor magna
adipis quantitate obtegebatur. In pericardii cavo satis
magna liquoris violacei, adipem continentis, copia
aderat. In utroque pleurae sacco serum, etsi non
insigni quantitate, inveniebatur. Pulmones ipsi
sani erant.

Abdominis cavitas. — Aperto abdomine intestina
aere admodum expansa foras egrediuntur. Peritonaeum
parietale pallidum erat, inflammationis signa nou
praebens. Ilepatis capillaria aere repleta invenimus,
lien magnum, pultaccuta. Dextrum ovarium cum
tunica serosa intestini ilii concretum erat, quo loco
perforatio intestini inveniebatur, quae ab externa parte
intcriora versus progressa erat. Sinistrum ovarium

cum intestiiio recto et flexura sigraoidea concretuni
atque perforatum erat. Utrumque ovarium pure rc-
pletum erat.nbsp;'

Alia peritonitidis signa non conspicua crant.

Uterus normalis erat, serosa superficies non laevis
quidem sed non inflammata. Locus autem, quo
placenta adnexa fuerat, mollior erat, profundius colo-
rata, ita ut liic endomctritidem adfuisse suspicari
posses.

Gravis post partum haemorrhagia; fehris puer-
peralis pyaemica, cum perilonitide secundaria et
eventu lethali. — ciiuistina van der k. .., 20
annos nata, puella paupera, debilis, scrofulosa, malo
vitae generi dedita, primipara, die 3 Novembris hora
9 vespertina satis prosperum partum enixa erat. Utero
bene contracto, tribus autem horis post cum urinam
emittere vellet et hoc scopo fortius se moveret, magna
sanguinis copia repente e vagina fluxit et fere statim
lipothymia orta est. Metrorrhagia detecta statim ab
adstantibus epithcmata frigida ventri imposita sunt,
quo facto brevi imminuebatur eflluxus. Sanguinis
jactura feminam vehementer aüecerat, facie pallidis-
sima decumbebat, labiis pallidis, pulsu frequentissimo,
parvo, atque valde inquieta erat, ita ut, quamvis ei
quietem absolutam suaserimus, tamen in lecto hue
atque illuc perpetuo sese jactaret, nunc crura attra-
hens, nunc extendens. Aderant simul vertigo, anxie-
tas praecordialis, nausea. Sanguine continuo, licet
parva admodum copia, adhuc e vagina efiluente, ute-
roque imperfecte contracto drachma dimidia secalis

— to —

cornuti in G pulveribus praescribitur, quorum omni
liorae quadrante unus sumendus erat. Brevi nunc
uteri contractio secuta est, conspicua ex fundi ejus
duritie, oborto simul dolore in lumbis, veris ad
partum doloribus simili. Puerperae conditio per tres
priores dies non infausta dicenda erat, si debilitatem
magnam, pulsuumque frequentiam excipias; lochiac
coagulis mixtae satis copiosae lluebant, atque lactis
secretio parca erat.

Die 6 Novembris vero vespertino tempore dolor
ingens in regione hypogastrica ortus est, pressionc
tamen fortiori fere disparens; febris aderat atque fri-
goris sensus, sese prodens horripilationibus; lingua
pallida erat, locliiae male olebant.

Cataplasma tepidam abdomini impositum dolorem
parumper mitigavit.

7. Nov. Aegra in eadem conditione; dolor semper
adcst, uti heri pressione immunuta, gravis cepha-
lalgia, sequens medicamentum adhibitur:

R. Decoct, alb. Sydenh. unc. xij.
Laud. liq. Sydenh. gtt. xxiv.
Aquae Chlorii dr. ij.
Syr. Simpl. unc. j.
m. d. s. o. h.nbsp;c.

Vespertino tempore eadem fere hora ac praegresso
die rursus horripilationes oriuntur, quapropter cum
febris intermittens fortasse subesset, in aegra debilis-
sima profecto statim tollenda, sulphas chinini propi-
natum est modo sequenti:

11. Sulph. chinin. gr. xij.

Acid, sulph. dil. q. s. ad sol.

Pulv. g. arab. unc. j.

Aquae depuratae unc. vj.

Syr. papav. alb. unc. j.

in. d. s. 0. h. c.

Sub usu hujus mixturac rursus frigus accedit cum
calore ct sudore insequente. Dolore in regione hypo-
gastrica, imprimis sinistro latere, persistente, etiamsi
semper pressione imminuto, inflammationem nihilo-
minus vel uteri vel peritonaei metuimus, ideoque
largum vesicatorium dolenti loco imposuimus.

8 Nov. Matutino tempore gravis in ventre dolor
adest cum ischuria, post cataplasma adhibitum non
sublata, quapropter catheteris ope IG urinae unciae
statim imminuente dolore emittebantur; dein clysma
adhibitum est, cui quatcr alvi depositio insecuta est.

Praescribuntur decoct, alb. Sydenh. unc. xij, additis
vini Ehenani unc. iv, qua potione pro potu utitur aegra,
propinato simul dec. cort. pcruv. f. sequenti ratione:
E. Cort. peruv. f. unc. ß.

Coq. 1. a. ad col. unc. vj.

P. g. arab.nbsp;unc. j.

Acid, muriat. dil. dr. ij.

Syr. simpl.nbsp;unc. j.

m. d. s. 0. h. c.

Vespertino tempore aegra in eodem statu, praeter
febris exacerbationem ordinatam. Nausea interdum
adest, quin vomitus etiam, quo brevi ante assumta
e ventriculo rejiciuntur.

9. Nov. Immiuuta aliquantulum est pulsuum frc-
quentia, ceteris iisdem maiientibus, eademquc cura
adliibita. Decocto corticis tantum, ut melius illud
ferret ventriculus, laud. liq. Sydenh. additur. Per
hunc et praecedentem diem dolor parvi momenti erat,
pressione semper potius imminutus quam auctus; uter[
tamen volumen solito majus erat. Lochiae sanguino-
lentae cessavcrant.

10 Nov. Matutino tempore puerpera collapsa est,
venter valde tumidus cum dolore saevissimo nocturno
tempore oborto, pressione leviori adaucto, peritonitidem
secundariam cum copiosa exsudatione accessisse patuit.
Vesica urinaria valde extensa, catheteris ope 20 unciae
urinae emittuntur. Sex hirudines ventri applicantur et
sanguinis lluxus per horam ct dimidiam per cataplas-
mata sustentatur. Iter. dec. alb. Sydenh., vini Rhenani
lagena dimidia praescribitur, simulque in usu corticis
peruviani pergitur, omisso vero acido muriatico diluto.
Vespertino tempore insigniter collapsa est aegra, pulsus
debilissimus est, carotides autem fortiter pulsant. Ad-
modum tumet abdomen semperquc etsi minus dolet. In
desperata conditionc praescribuntur pulveres sequentes:
R. Moschi gr, vj.
Extr. op. aq. gr. iij.
Sach. alb. dr. j.
m. f. pulv. acq. vj.
d. s. 0. h. p.

Vitam vero fugientcm moschus retinere nequiit,
jam brevi oritur ronchus mucosus fortis, deglutitio
sensim sensimque diflicilior fit et post longam agoniam

die sequenti (iiono post partum) hora prima post me-
ridiem moritur aegra.

Sectio cadaveris 20 horis post mortem. — Praeter
crustas multas favosas in capite atque maculas cada-
verosas ad dorsum imprimis, viridemque ventris valde
tumentis colorem, adspectus cadaveris nil insoliti
praebebat. Niliil in cranii neque in pectoris cavitatc
repertum est. In abdominis vero cavo multa morbosa
aderant. Uterus erat magnus, llaccidus; placentae
insertionis loco multus detritus erat, qui faciliter
aqua diluebatur, mdla endometritidis neque phle-
bitidis uterinae vestigia. Serosa uteri erat opaca,
parumper rubro colore tincta, etiam peritonaeum
cavi abdominis splendorc orbatum erat, pauca tantum
inflammationis vestigia referens. In abdominis cavo
permagna partim serosi partim plastici partim puru-
lenti exsudati cojna aderat, intestina tenuia hic atque
illic exsudatione plastica invicem levitcr adhaerebant.
Coagula in vasis non invcniebantur.

Epicrisis.

Causa e qua morbus in utroque casu ortum duxit,
ut mihi videtur in sanguinis crasi abnormali quacri
debet. In primo enim casu mercurialibus ct quidem
mercurio sublimato corrosivo per longum tempus, ut
cx anamnesi patuit in Nosocomio civili, in quo propter
graviorcm syphilidem recepta fuerat, curata erat mulier,
dum in altero casu mala jam per se sanguinis crasis,
chlorotica scilicet, insigni sanguinis post partum
jactura multo adhuc vitiata est. Utrum quoque secalis

-1.

cornuti administratio dcficiente uteri contractione
utique iudicata, validiores hujus organi post partum
contractiones provocando ad prodacendum morbum
aliquid contulerit, aflirmare non anderem. De con-
tagio suscepto sermo esse non potuit, nam prior
mulier in 'Nosocomio civili, ubi gravidae non reci-
piuntur, per longum tempus degerat, dum in Toco-
comio febris puerperalis per plures menses non
adfuerat et praeterea nemo nostrum jiuerperas febre
correptas adierat. Aeque minus contagium in cada-
veribus productum, si morbum producere possit,
de quo multi adhuc dubitantur, hic accusandum est.

Forma sub qua febris puerperalis hisce in casibus
sese ostendit, endo7netntidis cx^i puerperalis, etsi
potius signa sic dictae pyaemiae observarentur, quod
plerumque fit teste Kiwiscii von iiotïeuau dicente:
//Naardien het slijmvlies der baarmoeder bij dezen
//ziektevorm voornamelijk is aangedaan, wordt deze
//vorm van kraamvrouwenkoorts endometritis ge-
//naamd, waarbij men echter in het oog moet hou-
//den , dat het plaatselijke ziekteproces in de baar-
//moeder volstrekt niet het hoofdverschijnsel der ziekte
//is, daar dit vooral in het voorhanden bloedlijden
//is gelegenquot; (1). Symptomata pyaemica praecipua
erant horripilationes cum calorc alternantes, febris
ct insignis virium lapsus , quibus in priori casu diar-

(1) luwiscn TON KOTTEUAu, Klinischc lessen over dc ziekten
van het vrouwelijk geslacht en hare beh.indeling. Vert. door
Dr. r. PEELEK. Tiel 1852, Dl. I, pag. 452.

rhoca acccdebat. Dolor in regione liypogastrica pres-
sione externa fortiori imininutus primum aderat, qui
dolor magis spasmi eharaeterem prae sc ferebat, atque
cataplasmate applicato allevabatur. Lochiarum lluxus
justo fortior, atque ingratus illarum odor primo in
casu ulceribus, quae aderant sypliiliticis et profusae
leucorrlieae jam dudum praesenti, in altero profusae
muci purulenti secretioni c vagina tribui poterat,
dum neque in uno casu nec in altero colli uteri
inflammatio aderat. Demum diarrhoea in priori casu
cum febre persistente et horripilationibus febris puer-
peralis praesentiam indicabant. Diarrhoea localisa-
tion is febris puerperalis suspicioncm mo vit. Quae
diarrhoea post mortem, ut sectio cadavcris do cuit, pro
maxima parte perforationi intestini tribuenda fuit,
quippe cui inflammatio etiamsi circumscripta cum
insequente ulceratione necessarie procedit. In alvo
puris praesentia non detecta est, fateri autem debe-
mus microscopicam inspectioncm non obtinuissc.

Inflammatio verosimiliter proscrpsit ab utero ad
ovaria; haec cum intestine adjacente concrcverunt et
pergcnte inflammatione perforatie insecuta est. Dein
membranae mucosae bronchorum affectio novae in pul-
monibus localisationis metum suscitavit, sed per breve
tantum tempus, neque pericarditis, quae ob sonos
cordis minus distincte audiendos et percussionem in
majori extensione obtusam et mutatum cordis situm
suspicabatur, docente autopsia adfuerat. Ilaec allectio,
ut mihi videtur, potius malae innervationi vitiata
sanguinis crasi productae, quam novae symptomatum

4*

localisationi, ut etiam postea sectio docuit, tribuenda.
Pulmoncs sani erant, dum respiratio per ultiraos dies
brevis et dilïicilis , tum quoque mutatus cordis situs ex
abdomine fortiter iumido diapliragma sursum in pec-
toris cavum premente promptam explicationcm liabent.
In secundo autem casu sanguinis jactura ct insignis
hoe modo producta anaemia morbo ansam dcdit,quod
frequentissima comprobatur experientia. Etiam bic me
judice affecta in initio fuit mucosa uteri; etiam hic
omnia symptomata pyaemiae sic dictae aderant, dum
tandem die 10 Novembris subito localisatio obtinuit,
peritonitidis vehementis signa producens, qua intra
paucas horas profusa admodum exsudatio in abdo-
minis cavum producta est.

Deficientia coagula in vasis formam pyaemicam nonquot;
excludunt, ut testatur Kiwiscii von uotteuau , (1)
//Tegenwoordig beschouw ik de pyaemische crasis als
//het primitieve en de stremmingen in de vaten be-
//nevens de zoogenaamde metastasen als het secundaire
//verschijnsel, als de plaatselijke uitdrukking van de
//bestaande bloedziekte, terwijl de beide verschijnselen
//(stremming en metastasen) in geen noodzakelijken
//innigen zamenhang tot elkander staan.quot;

Medicatio in utroque casu symptomatica esse de-
buit, antiphlogisticorum enim remediorum usum et
sanguinis crasis et primo in casu intestinorum status
irritatus contraindicabant ; demulcentia, roborantia ,
et nutrientia blanda vires sustentandi scopo iudicata

(1) O. C. t. I, p. 421;

erant, dum sulphatis chinini usus judice iu utroque
casu non permissum tantum sed indicatum erat.
Ubi enim in tam gravi conditione, qualis hic aderat,
de praesente vcl absente febre intermittent! dubitatur,
propinandum remedium est. Eo nimirum non uten-
tes, si indicatum erat, aegris summoperc nocuissemus,
dum contra remedium in febre continua, pyaemia
sustentata ac producta nocere nequit, si justis cautelis
adhibetur. Addendum adhuc in priori casu, narrante
muliere, ante partum intermittentis febris insultum
adfuisse. An vero hoc in casu ovariorum inflamma-
tio, aut potius exitus ejus in ulcerationem, jam tunc
obtinuerit, neque affirmare nec negare possumus.

Sanguinis detractiones universales non indicatas
fuisse, cuique facile patebit, idemque de topicis valet.
Crasin sanguinis emendare, si fieri poterat, unicum
erat, quod aqua chlorii, acido muriatico, cortice
peruviano, blandisque nutrimentis conati sumus,
sed frustra.

CAPUT Y.

neonatouujl moiuu.

Ad neonatorum morbos, qui in Tococomio observati
sunt, pertinent ophtlialmiae purulentae leviores atque
graviores. In levioribus casibus sola mundities inter-
dum sufliciebat, in aliis solutio de nitrate argenti
gr. i—unc. j. instillabantur, in gravioribus injectiones
de nitrate argenti fiebant. Sine ulla cxceptione matres
lluore albo pertinaci, excoriationes in labiis majoribus et
cruribus saepe produeente, laborabant. Aphtliae non raro
observatae sunt, quae peculiarem curam non requirebant;
in levioribus casibus mundities sulTiciebat, in gravio-
ribus linimentum de borace cum melle communi vel
syrupo violarum brevi sanationem allerebat.

Tr'mnus et tetanus. — Unus infans trismo 6 post
partum die allectus brcvique mortuus est. Quum
durante nocte valde inquietus fuisset, atque sugcre
noluisset, hora 10 matutina patuit infantcm trismo

allectum esse, causa tamen e qua ortus erat latebat,
Praecedentibus diebus perfecte sanus fuerat; deinflam-
matione vel h'epatis vel venae umbilicalis vel alius
cujusvis partis nulla aderant symptomata, Alvus
solummodo non copiosa erat. Infanti in balneum po-
sito spasmi remittuntur, brevi tamen post redeunt.

Deglutitione non prorsus impedita syrupus rliei prae-
scribitur. Spasmus non continuus erat, remittens
cum in balneum reponeretur, nunc vero ad totum fcre
truncum extensus ut verus tetanus adesset. Plurimum
mammam prehendere recusabat infans, interdum vero,
spasmo non soluto quidem sed imminuto per momen-
tum sugebat. Hora nona vespertina, postquam paullo
ante omnia trismi ac tetani symptomata disparuerant,
infans subito e vita decessit.

Sectio cadaveris 45 lioris post mortem de conditione
morbosa nil docuit, omnia organa prorsus sana liabeban-
tur. llepatis hyperaemia levis aderat dum in abdo-
minis cavo parca liquoris serosi quantitas reperiebatur.
Systema nervosum nil abnormalis praebuit.

Mors durante partu. Infans joiiannae m.......

de qua pag. 13 locuti sumus, durante operatione uti jam
diximus mortuus erat; cadaveris sectio 3G horis post
mortem instituta est, et sequentia docuit: hyperaemia
insignis adest cerebri atque meningum , sanguis extra-
vasatus invenitur circa medullam oblongatam praecipue
supra duram matrem, scd etiam inter hanc et inam
meningem. Medulla oblongata ipsa, quantum videre
potuimus, nil abnorme praebcbat. Etiam hyperaemia
intestinorum in abdominis cavo contentorum aderat.

Capitis cum atlante articulatio valde mobilis atque
inürma erat, ita ut laesionis bujus articulationis
suspicio orta sit, quod autem non ita erat. Apoplexiae
niedullae tum insigni cerebri hyperaemiae mors tri-
buenda fuit.

Mors infantis durante partu apoplectica, cepJialae-
matomate producta. — Nupta quaedam mulier die
23 Januarii 1853, infantem mortuum pcpererat, dura
partus decursus nihil obtulerat, ex quo t\jus mors
exjjlicari poterat. Infans non valde evolutus, atlamen
maturus erat, ungues bene formati erant, venter
tumcbat, testiculi ambo in scroto aderant.

Cadaveris sectio scquentia docuit:

Caput. Portis hyperaemia cum sanguine extravasato
infra integumenta communia, tam supra, quam infra
galeam aponeuroticam. Majores minoresque sanguinis
extravasationes erant ijraccijme in musculis tempora-
libus , qui sanguine extravasato valde tumescebant.
Portis cerebri atque meningum hyperaemia. Magna
liquoris cercbro-spinalis copia, quae, quum reunio
inter caput ct atlantem solvebatur, quasi per sypho-
nem cmittebatur.

Thorax. Pulmones aerem non continent, thoracis
venae admodum repletae sunt, multum serum limpi-
dum in pleurae saccis adest. In media pulmonis
sinistri parte, paululum posteriora versus, locusinve-
nitur pollicis unius diametri, durior quam reliquae
pulmonis partes, intense rubro colore tinctus (hepa-
tisatio, pneumonia circumscripta); sola haec pars
acri inllato impervia est, caetcrae partes facile acre

cxpanduntur. Pone locum inflammatum parca san-
guinis cxtravasati copia adest inter pleuram pulmona-
lem et pulmonem ipsum. In pericardio multum serum
invcnitur, venae injectae, cor sanguine atro et
coagulato prorsus repletum.

Abdominis cavtm. Hepar permagnum, nou valde
liyperaemicum, vesica fellea repleta, lien mag-
num, non |;multum sanguinem continens, mesen-
terii venae atque mesocoli modice repleta sunt. Uti
in cranio et tliorace et in abdominis cavo magna seri
quantitas adest spissi, glutinosi, non sanguinolenti.
Vesica urinaria multum urinae continet.

Placenta fere exsanguis erat, vasa foctalia medio-
criter repleta sunt, parenchyma ipsum, durum atque
siccum, nil abnormale praebebat. Puniculus admodum
crassus erat. Vasa umbilicalia bene patebant inde a
placenta ad medium funiculum fere, ab hoc vero loco
ad cum, quo ligatura adplicata fuerat, artcriae nou
quidem clausae erant, sed admodum angusta, ita ut
tantum tcnuissimum specillum admitterent. Ilic atque
illic in vena diverticulum coagulato sanguine reple-
tum aderat. Arteriae quoque ad locum usque, ubi carum
lumen minus ficbat, sanguinem continebant, ab hoc vero
loco usque ad ligaturam vacua erant. Quum funiculi
pulsationes post foetum natum non adfuerint, fere
certum est jam ante cum natum haue partem san-
guinem amisisse. Notatu etiam dignum est per lon-
gitudinem fere duorum pollicum Parisiorum tres loco
duarum artcrias adesse. llamus ex altera artcria
profectus, iijusdem fere luminis ac artcria ipsa, post

dccursum duorum pollicum in alteram arteriam trans-
ibat.

Funiculi prcssio atque sanguinis relluxus impeditus
causae mortis apoplecticae infantis habendae sunt.

Num vero contractio arteriarum jam antea adfuit?
Probabile non est. Sola enim pressione fortiori et
diu protracta, status vacuus et arteriarum contractio
me judice explicari possunt. Etiamsi quoque lumen
arteriarum jam antca immiuutum fuisset, id causa
mortis esse non potuit. Infans enim maturus erat,
sane nutritus, dum pulsationes ejus cordis durante
partu perfecte percipiendae erant.

Mors foetus apoplectica, cephalaematoinate pro-
ducta. MAiiiA V........... 35 annos nata, 15 !Martis

die partum satis prosperum percgerat. Poctus autem
morluus erat.

Autopsia scquentia docuit:

Cranium. Sanguis cxtravasatus est intra galeam
aponeuroticam ossis parietalis sinistri, quo loco caput
succedaneum adfuerat. Totum os sanguine imbutum
est. Cranii ossa valde mobilia, ita ut et ossa frontis
ct OS occipitis faciliter et notabili gradu sub ossa
parietalia moveri possint. Durae atque piac meningis
vasa valde repleta sunt.

Thoracis cavitas. Thoracis venae sanguine repletae
sunt, pulmones inferiorem ejus locum occupant
facile acre replentur. In pericardio cochlear seri
limpidi adest. Venae coronariae valde repletae,
dum in corde ipso magna liquidi sanguinis copia
aderat.

Abdomen. Omnia organa hyi)eracmia aliecta, prac-
sertim hepar, uti etiam renes, vesica fellea parum
repleta est. Magna liquoris serosi quantitas in ab-
dominis cavo, nullum pcritonitidis vestigium. Uterus
sanguine valde repletus erat.

Sanguinis fluxus impeditus hoc in casu certe mor-
tem attulit; quomodo ferc obtinuerit pressio, circu-
lationem ita turbare valens, non patuit. Verosimile
quidem est arterias umbilicales compressas fuisse,
probari autem haecce sententia nequit.

Mors infantis sexto post partum die. — geuuiïjb
DE v..., 33 annos nata, primipara, 11 Aprilis
die partum peregerat. Infans asphyctice clunibus
praeviis natus debilis erat, neque prorsus matu-
rus, ungues breves atque tenues erant, multa lanugo
adhuc aderat.

Sexto die vespertino tempore infans, antea debilis
quidem, at vero nulla acgritudinis symptomata osten-
dens, coeruleus et moribundus inveniebatur. Dum
per plures horas mammam preliendere noluerat, post
meridiem parca pultis copia ci data erat, brevique
post infans coeruleus fiebat et levioribus convulsio-
nibus corripiebatur.

Balneum tepidum administratum est sine eflectu,
atque matutino tempore diei insequentis exstinctus est.

Sectio cadaveris 48 horis post mortem. Tuhnones
sani, acre repleti sunt. In corde dextro nigri glu-
tinosi sanguinis copia invenitur. Abdominis organa
auaemica sunt, hepar non praetermodum magnum.

Meningum hyperaemia fortis aderat, exsudatum
serosum iu arachnoideae saccis, cerebrum oedemato-
suui atque molle erat.

Meiiinges spinales etiam hyperaemicae sunt.

Meningum hyperaemia unicum morbosum post mor-
tem symptoma erat, neque sufficit hoc ad mortem
explicandum.

Ophthalmia purulenta pertinax. — Infans e ma-
tre syphilitica natus tertio post partum die ophthal-
mia purulenta afficiebatur, prius oculo dextro, die
insequenti quoque sinistro correpto. Sinister oculus
intra quinque dies injectione de nitrate argenti facta
sanata est; alterius oculi conditio primum quidem
injectione emendabatur, dein vero in eodem statu
manebat. Injectio fortior facta est, dein acidi tannici
solutio injicitur, sed absque eflectu liotabili. Tandem
sulphatis zinci solutio gr. ij—unc. j, sed frustra adhibe-
tur, neque cauterisatio conjunctivae ope nitratis argenti
fusi aliquid profuit. Suspicantcs syphilidem forsitan
ophthalmiae subesse pulvcres de calomelanos ^ gr. bis
de die praescripsimus , dum palpebrarum cum sulphate
cupri scmel de die cauterisatio fiebat. Emendabatur
quidem conditio sed lente admodum. Itcrum fiunt
injcctiones de nitrate argenti, dein de sulphate
zinci, dum in usu mcrcurii dulcis pergitur. Tandem
sanati sunt oculi.

Sex infantes debilitate universali, primis post
partum diebus mortui sunt, in quibus omnibus status
pulmonum foetalis magis minusve notabilis reman-

serat. Statum istum mortem promovisse certum quidem
est, débilitas autem infantum me judice in omni
casu causa fuit deficientis pulmonum expansionis.
Aerem inflando partes pulmonum densas, atelectasia
affectas, semper sine magna difficultate expandere
potuimus.

T A N T U M.

T II E S E S.

I.

Errant cjui, nervo vago dissecto, mortem
laryngis paralysi tribuunt.

II.

Succus pancreaticus non necesse est ad adipis
absorptionem.

III.

Non omnis liydropho])ia morsui canis rabidi
est tribuenda.

IV.

In febribus perniciosis intermittentibus sulphas
cliinini administratio aliis de chinino praepa-
ratis est praeferenda.

V.

Venaesectio nonnumquam convenit in typho.

VI.

Irritationis syniptonuita in febre biliosa peri-

g;3

pneumoniam non rare simulantia a vera peri-
pneumonia non nisi ausciiltatione et percussione
distinguenda sunt.

VII.

In laryngitide exsudativa, solitis remediis ui-
cassum adhibitis, tracheotomia peragenda est.

VIIT.

Pleurae inflammatio non semper thoracis para-
centhesin vetat.

IX.

Tussis absentia pubnonum sanitatis docu-
mentum.

X.

Inter remedia antisyphilitica joduretum potassii
princeps habendum est.

XI.

Carcinomatis mammae operatio optime fit in
lis casibus, in quibus morbus post laesionem ex-
ternam prodiit.

XII.

In tumore erectili ligatura omnibus aliis
methodis vulgo praeferri meretur.

— r.1. —
XlTl.

ristulam ani in omni casu sanare licet.

XIV.

Haemorrhagia membranis intactis durante con-
tractione e placenta praevia est.

XV.

Non dantur medicamenta, quae certo abor-
tum producere valent.

XVI.

Versio in pedes in omnibus casibus versioni
in caput praeferendum.

XVII.

In placenta praevia venaesectio non semper
contraindicatur.

XVIII.

Ilecte iiENKE: //Selbst dann wenn man in einer
Höhle des Körpers eine zureichende Ursache des
Todes gefunden zu haben glaubt, ist es den-
noch ratlisam auch die übrigen Höhlen zu ölfnen.