iMAE .AI K.MORI AIO

OPTIMI PATIIIS

NACItlM.

DISSEKTATIO INATJC.UllAIJS

DE

miEUMATTSMO AllTTCULAIll ACUTO
VAKTISQUE EJÜS CURANDI
MF/niODIS.

■îK

rù

DISSERTATIO MEDICA INAUGUllALIS
CONTINENS QUAEDAM

DE

ItllElMTISllO ARTICl'LAItl ACLHO
VAIIIISÖUE EJUS CURAJIDI
JIETIIOIIIS,

Of AM ,

ANNUENTE SUMMO NUMINK,

EX AUCTORITATE RECTOUIS MAGMl'ICI

HENRICI EGBERTI VINKE,

TUIOL. DOCT. KT PBOr. OK«.,
NEC

AMPI.ISSIM1 SENATUS ACADEMlC.l
ET

^0U1LISS1M.^E I'AC-ll-TATI^ MEDICAK DIXUKK.,

SIMMISyVE IN

MKDICIKA IIOOUIIJUS AC IMIIVILEGIIS

IN ACADEMIA IIIIENO-TIIAJECTINA

KITE ET LEGITIME CONSEÜLI'.NDIS,

EUUmiOKUM EXAMINI SUUMITTIT

CORNELIUS JAC015US PHILIPPUS WINKLEll,
^irtncnsis.

A. I». XXVIII M. .Iiiiin, aiinl MIX « TI.IV , liora

VIANAE,
Ai'ui) (J. S. A. STUART.

.MDCCCIilV.

kmu

M MX,

INTRODLXrnO.

Non clubito fore quin plcrique, ratione habita eo-
rum, quae recentiori imprimis tempore a Viris ma-
xime habendis de rheumatismo scripta sunt, disser-
tationem de rheumatismo articulari acute superfluam
dijudicent. Quaenam imo nova facta ille, cui raro
occasio hujus morbi observandi data fuit, afferret,
quaenam de natura, causis, diagnosi, aliisque quae
non ab aliis jam dicta sunt? Denegandum tamcn
non est, minimam etiam observationem magni inte-
resse in morbo saepe male dignoto, vel saepius mi-
noris momenti habito, cujus autem eventus tam tris-
tes esse possunt.

Si igitur novitius in lato rheumatism! articularis

t-ainpo non multa invenit, de ([uibus illi lilari licet,
pars taiueu remauct, quod attinet ad curationem quae
a plurimis scriptoribus milii nimis neglecta videtur,
pars me judice maximi momenti.

Saepius mihi jam antea, de rheumatismo articu-
lari legenti, quaestioncm proposueram quaenam es-
set causa, quod in morbo adeo frequenti methodi
curandi tam variae sint ac tantopcre a se invicem
discrepent? An variae illae curandi methodi omnes
utiles sunt? Plurcsque alias quaestiones de hac ma-
terie movi.

Talem methodorum dilTercntiam explicare conabar
ex constitutione epidemica pro tempore observatio-
num dillerente, vel ex propria aegrorum constitu-
tione, sed omnibus bene perpensis brevi patebat,
haeccc quidem momenta aliquid interesse in eli-
genda cura illamque posse modificare , non autem
causas haberi posse methodorum ita inter se dif-
ferentium, ideoquc res mihi obscura remanebat. Quum
autem quaerens materiem, de qua dissertationem con-
jscribciem, mihi proponeretur, ut dc rheumatismo arti-
culari acute agcrem, pars maximi momenti mihi in ani-
mum venit: » Dis(iuisitio varinrum curandi methodo-
rum,quot; ut forsitnn causam discriminis cx illis exponercm.

In sequentibus igitur varias proponam methodes,
illarunKiue efliciam comparationem additis conclusi-
onibus ex illis deductis, quantumpote historiis mor-
borum illustratis.

(iuuin autem igriota inorbi natura et variae de illa
opiniones praeeipua causa haberi possint methodorum
difTerentiae, neecsse est ut primum agam de natura mor-
bi et rectam, si possit, afferam definitionem de rhcuma-
te et rheumatismo articulari acuto ; tum etiam in eadem
parte investigationem mihi proposui, num varii Auc-
tores varios morbos sub nomine Rheuma conjunxerint.
Dein de variis agam curandi methodis, cum historiis
morborum hue pertinentibus. Tertio tandem con-
clusiones quasdam therapeuticas afferre conabor.

PAUS PATllOLOGICA.

§ 1.

DK RHEUMATISMO IN GENEKE.

In scholis vetenim rlieuinatismiis ct catnrrlms tam-
quam morbi maxime afluies propoucbantur et materia
morbosa commutiis (acrimonia rbcumatica) alterutri
subcssc credebatur; scdem materia ista morbosa
babebat iu cerebro, unde ad orgaiia inferius posita
sese transferebat, variasque illic allcctiones mnr\)os:»s
elliciebat. Ilac de causa jubet rcgimcn Salernita-
num: »Silluat ad pectus dicatur Uheuma catarrlms,
»si ad fauces Bronchas, si ad narcs csto Coryza.quot;
llinc forsitan nomen Jluxiones (Germ. FiUsse, 13elg.
Zinkings), quo hodierno etiam tempore pro rheuma-
lismo et catarrho utimur, originem petit.

— u

Non solum autem coufusio adfuit rlieumatismum
inter et catarrhum, sed imprimis cum artliritide rlieu-
matismus saepe confundebatur. Cullenius primus dis-
tinctionem inter Ultimos morbos streime et accurate
ostendit; recentiores practici miims naturam morbi,
magis sedem investigarant.

öcliola pliysiologico-historica ante duo fere decen-
nia de natura hujus morbi plura agebat et hinc tlie-
oria electrica, cujus Scuonlein et Eisenm.vnn auctores
sunt, originem ducit.

Majoris momenti investigationes Gallo-Franci in-
stituerunt, et imprimis Bouillauü multa, morbum
illustrare valentia, attulit atcjue nisus invcstigationi-
bus suis pathologico-anatomicis coexistentiam morbo-
rum cordis cum rheumatismo articulari acuto probare
conatus est. Ex hac fonte anatomico-pathologico
nonnulli etiam rheuinatismum alfectionem medullae
spinalis ejusque membranarum existimant.

Nonobstantibus omnibus illis conaminibus ad ve-
ram rheumatismi naturam explicandam, hodierno
etiam tempore maxima hac de rc; confusio rognât.
Dolores enira, sede et natura inter se magnoperc
diflerentes, inaccurate saepe rheumatismi nomine in-
signiuntur; sic rheumatici dolores a multis omnes
nominantur illi, qui vel articules vel artus occupant,
neque conjuncti adveniuut cum aliis inflammationis
symptomatibus ; saepe etiam eo nomine salutantur
dolores vagi in organis ititernis. Plurimae autem il-

— () —

lae afTectioncs, rheumatismi nomine insignitae, po-
tius ad neuralgias sunt referendae, ut plurimum ex
ailcctione medullae sj)inalis originem ducentes. De-
negari quidem necjuit nexum eausalem adesse inter
rlieumatismum et aüeetiones illas spinales; quoad rheu-
matismum artieularem autem hic forsitam xar' esoxv.»
rheumatismi nomine insigniri meretur.

Alii lioc tempore rlieumatismum existimant inllam-
mationem vel legitimam, vel dyscrasia ortam; alii
contra morbura specificum sui generis habent ; alii
tandem docent rlieumatismum nunc eharaeterem in-

duere inllammatorium, nunc sine inflammatione de-
currerc.

Jn praesenti scientiae conditione opinioncm edere
audax esset; hoc autem jure statui posse videtur,
conditionem dyscraticam rlieumatismo subesse. Se-
quentia sunt hujus opinionis argumenta :

i'roductioncs morbosae rkeumaticae variis locis vel
eodem tempore vel successive advenientes.

Magna convenientia cum arthritide, morbisque
scorbuticis ac pyaemicis, in musculis vel articulis
sedem habentibus.

Jleactio acida secretorum, sudoris et urinae.
Cachexia pcdissequa et actio therapeutica multo-
rum medicaminum antirheumaticorum. —

Pro sede morbi imprimis distinguuntur llheum. mus-
cularis et llheum. articularis. Ilia sedem habet in tela
conjunctiva musculos circumdante et inter lasciculos

musculares penetrante; de lllieum. articular! acuto
in sequentibus paragrapbis sermo erit.

§ 2.

DE IlUEUMATXSMO AUTICUL.VRI ACUTO.

Ilaec rheumatismi species omnium maxime cognita
est, studioque dignissima ; multum coiivenit cum
arthritide ; hac de causa plurium antiquioris temporis
Auctorum confusie in horum morborum diagnosi. —
a. Morbi actiologia. — llhcumatismi uti omnium
morborum praedispositio constat; absente illa mor-
bus non aut raro saltem evolvitur, solaque illa prae-
dispositio in nonimllis casibus, nulla causa occasio-
nali accedente ad morbuin producendum suflicere
videtur. Modificatur aetate , sexu , temperamento,
climate, tempestatibus, vitae genere, aliisque.

Aetas infantilis a morbo immunis esse videtur et raro
etiam in pueris aetate provectioribus obvenit; saepis-
sime supcrvenit adultis, imprimis inter annum 20quot;quot;'
et öOquot;quot;; post GO«quot;» annum rarius observatur, mul-
tumque decrescit praedispositio.

Sexus aliquam non autem notabilem partem habere
videtur in illa praedispositione modificanda ; numerus
aegrorum sexus masculini plcrumque major quam
feminini est ; causa autem verosimiliter quaerenda in
potentiis nocivis, quibus sexus masculinus magis

— R _

(liiaiii sequior sexus ohnoxius est. JJoct. iMacario (1)
contiarium conteiidit et in 81 aegris 20 feininas
Ji vires observavit, quod convenit cum opinione a
lloFFMANNo édita, leminas plus quam vires rheumatismo
corripi. In omni casu, ex ejus opinione illa obser-
vatio multum valeret ad naturam seroso-lymphati-
cam rheumatismi probandam.

Tcmptiramcntum inter clficaciorcs causas pertinet;
sanguineum praedisponere affirmat Clar. Cuomel (2)
ex septuagint-x rheumatismi, quae observavit,
cxemplis, quinquaginta (juatuor aegros temperamento
sanguineo fuisse praeditos narrans; Iîouillaud insupcr
homines temperamenti sanguineo-lymphatici cum cute
alba, pellucida jiraedispositos habet. In genere illi,
(jui antea optima fructi sunt sanitate, vehementius
corripiunter, forsan quia potentiis nocivis magis sese
exponunt.

Acutae hujus morbi formae frequentius occurrunt
in pauperibus (juam in ditioribus, procul dubio quia
causae occasionales frequentius et vehementius in il-
los agunt.

Ex observationibusüoct. Macakio (8) constat tempus
hyemale et autumnale maxime esse jiroprium ad pro-
vocandum rlieumatismum articularem acutum. Men-
sibus Nov. et Dec. plurimos observavit casus, quod

(1)nbsp;Ann. mc.1. du la Flandre oooid. 2'quot;« Année. Du rlicumatismc.

(2)nbsp;lissai sur le lUiuniatisinr. l'aris 1S37, j'. ICO.

(3; 1.

— O —

convenit cura observatione antea jam facta frigus
Immidum fontem esse uberrimum affectionum rbeu-
maticarum. Sic praesertim corripiuntur illi, qui
(lomos novas habitant, vel positas in locis dcclivi-
bus, humidis, i)aludosis.

Quod attinet ad causas occasionales, inter frequen-
tissimas reccnseri meretur frigus humidum, subita-
neum corporis calentis et sudantis rcfrigcrium ; bine
subitus morbi ortus a subitis tem])eraturae mutationi-
bus, vcl si vestes sudore madefactae ad corjjus ro-
tin entur, vel refrigerio corporis in hcrba humida ja-
centis, multiscjue aliis potentiis nocentibus.

Bouillaud autem frigoris vim pluris , quam par est,
fecisse aliasque causas nimis neglexisse videtur ; nullo
enim jure alias a diversis Auctoribus relatas causas
prorsus dencgare licet, uti sunt: mensium, liaemor-
rhoidum aliarumque hacmorrhagiarum habitualium
suppressie, exanthema rotropulsum, subita cujusdam
secretionis cessatio, manuum pedumve sudoris ha-
bitualis suppressie, aliacque. —

b. Symptomatologia. — Praenuntiatur plerumque
rheumatismus articularis acutus symptomatibus gene-
ralibus, febrilibus, quae saepe per ahquot dies sjmp-
toraatibus localibus in articulis praecedunt: nonnum-
quam symptomata localia et generalia eodem tempore
adveniunt; raris tandem casibus afiectiones locales febri
aliisriue reactionis signis ]n-accedunt.

-Modilicatur morbi vrhcmriitia pro numero articu-

latioimra affectarura ; sic morbus nunc sine febre de-
currit , nunc cum veliementissimis reactionis signis,
quae tristissimara ac dolorificam morbi eifigiera
praebent.

Dolor aegrum maxime excruciat; quamvis gradu
difterat, semper vehementissimus est noctuque
vehementior quam de die; locum saepe mutat
variasque articulationes successive afficit ; nunc
pulsans est aut gravativus, nunc pungens aut
lancinans, nonnumquam remitlit, brevi nova ve-
hementia rediturus. Quies solamen alfert, minimus
articulorum alfectorum motus dolorem excitât et
acerbat.

Praeter dolorem semper praesentem, tumor plerum-
que adest , productum tum sanguine majori copia
in partem alTectam allluente et exsudato vulgo seroso,
interdum magis plastico, tribuendo processui inllamma-
torio (vcl primario, vel secundario) , tum abnormi
membranae synovialis secretioni.

In genu articulatione imprimis observatur hoc
phaenomenon, quo tamen nec aliae articulationes
immunes sunt; si vero articulatio profundius sita est
multisqne partibus mollibus circumdata, seri elfusi
praesentia saepe difficilius dignoscenda.

Decrescentibus congestionis symptomatibus tumor
antea résistons et clasticus mollis evadit et oedema-
tosus, cutis articulum tegens mollis fit, nitescens
atque transparens, ita ut vcnas coerulesccntea visu os-

tciulat. Uno codemque gradu cum dolore ac tumore
calor procedit in articule.

Rubor raro observatur, et ubi obvenit roseus
est uti in erythemate; unde nonnulli dermatologi
roscolam rheumaticam illum nuncuparunt. Digito
prementi cedit, immediate revenit pressione sublata.

Symptomata generalia primum incipiunt ab liorri-
pilatonibus ac febri (febri rheumatica). Haec intensior
vulgo est pro numero articulationum affectarum et
typum eifert irregulärem remittcntem vel ut pluri-
mum intermittentem ; ejus exacerbationes tempore defi-
nite non adveniunt, neque vespertinae vulgo sunt ne-
que remissiones matutinae; utraque absque régula
aggrediuntur (Wunderlicu). Secuiidum i)lurimos Auc-
tores pulsus fortis est, plenus et frequens, 80—100
ictus plerumque nuraerat, sed etiam ad 120 adscen-
dere potest. (1)

Cutis plerumque calida est et sudore tecta male
olente ct acido, saepe exanthema, miliarium vel su-
daminum formam prae se ferens, erumpit. Decres-
cunt febris aliaque reactionis symptomata una cum
aliis symptomatibus localibus, nonnumquam autem,
doloribus rheumatieia cessantibus, perdurat febris.
Secundum Bouillaud hoc symptoma cordis affectio-
nem dénotât, sive endocardii, sive pericardii, seu

(I) Macahio aatcm Je 31 quos observavit casibus in snx pulsum
ilivenit ^larv^lln et dpbilciu, iii (juatuor lardum extra modum , quaravis
all* «vmiitomata fcbr.lia valde cvoliita ciseiit.

utriusque ])hlogosin. Cephalalgia et delirium saepe ad-
suut, noil autem sunt symptomata uecessaria, quod
etiam de gastrica allectione valet. Sitis intensa
est, ciborum appetitus deletus, urina parca, turbida,
sedimentum (juidem deponit, non autem arenosum
uti artliriticorum.

Magnus casuum numerus retjuiritur ut efficiatur
quaenam articulationes saepius, quaenam minus fre-
quenter primarie alliciantur. Secundum multos ob-
servatores morbus fre(iuentissime primus obvenit in
genu articulatione; dein coxae, cubiti et humeri
articulationes infestât. Articulationes vero vertébra-
les, claviculares, manus et pedis raro ailiciuntur.
IVIoNNEiiET vero ex numero 93 casuum rheumatismi
articularis acuti effecit rlieumatismum primum genu
et pedis articulos allicere, et ultimum remancre in
manus et genu articulationibus.

Sedes alFectionis partim habetur membrana syno-
vialis articuli, partim tela conjunctiva, ligamen-
tum capsularc aliaque articulationis ligamenta cir-
cumdans.

c. J)uralio. — llheumatismi articularis acuti duratio
valde diversa est et uti plurimorum morborum nunquam
fortasse certo definiri poterit, ob magnum rerum su-
pervenientium numerum, ab adhibita curatione, mor-
bi vchementia, aliorum organorum aifectionibus simul
vel deinceps orti aliisque pendentium ; statui autem
potest morbi durationem 11. dierum ad tres menses

— J3 —

esse, ([uainvis in ultimo casu morbus chronicam jam
iiiduerit ibrmam.

Bouiixaud durationem pentlere a curatiouc adbibita ,
suaque mcthodo, venaesectiotiibus repetitis sci-
licet (formule des saignées coup sur coup) morbi
durationem ad 7 — 14 dies reduci opinatur.
CiioMEi. morbi durationem 21 dierum statuit, alii lon-
gius alii brevius temporis spatiiun ponunt. Brevis-
simum temporis intervallum a practicis allatum de
3 ad 4 die^i est.

JIacauio casum refert intra nycbtbymerum curatum,
alium intra biduum, alii intra triduum rcstitutum,
dum idem observavit casus soli natunc rclictos saepi-
us per tres pluresve menses protrabi.

d. Complicationes et metastases. — Hes maximi mo-
menti est complicatie rheumatismi acuti articularis
cum morbis cordis phlogisticis ; quam vero complica-
cationem a metastasi probe distinguendam vix est
quod moncamus. Antiquiores Scriptores illam non
fecerant distinctionem et solum de metastasi locuti sunt.

Complicationes vocantur morbi intercurrentes, qui
rheumatismo superveniunt, vel, ut aliis verbis utar,
extensie airectionis rheumaticae ad aliud quoddam
organon antea sanum. IVIetastasis e contra vcl retro-
ecssio vocatur subita symptomatum rheumaticorum
cessatio, alio morbo interne vehementissime apparen-
te. Metastasis ergo vera est revulsio morbosa, dum
complicatie nihil aliud est quam morbi primarii cx-

— Il —

tensio ad orgaiia interna, vel novi morbi ortus, jam
exsistcnti superveniens.

llbeumatismi articularis acuti coincidentia cum en*
doearditide vel pericarditide vel cndo-pericarditide re-
centiori tempore magnas egit partes. Quum cessa-
verint dolores rheumatici, pergente niliilominus febre,
ex Bouillaudii opinione certi esse possumus de en-
docarditide, vel pericarditide, vel endo-pericarditide;
insuper docet Vir ille celeberrimus illam coincidentiam
esse regulam, non vero exceptionem, quod probare
sludetll4 rheum. art. acut, casibus, accurate admodum
observatis, quorum 74 graviores et 40 leviores. De
71' gravioribus in 61' simul cum articulorum all'ec-
tione endocarditis vel endo-])ericarditis aderat, in
tribus dubia illa visa est; de 40 levioribus autem
in uno tantum de morbi cordis exsistentia constabat.

Ut opinionem suam magis adhuc probarct, idem
Auctor narrat, accurato institute examini satis patuis-
se, cx trecentis aegris, organico cordis vitio, endo-
carditidi vel endo-pericarditidi insecuto, laborantibus,
plus quam dimidiam partem antea per brevius longi-
usve temporis spatium rheumatismo articulari acuto
fuisse corrcptam.

Aliae vero, a Chomel, IIostan, aliisquc factae
observationes, cum illis non conveniunt, et quam-
vis non sit denegandum complicationem cum morbis
cordis nonnumquam, quin non raro, obviam esse,
hacc tamcn non pro régula habcri potest, cum sta-

tisticis insuper tabulis probatum videtur, illam com-
plicationem apud septimam tantum aegrogantium par-
tem observari. Memoranda sunt quae Canstatt (1)
de hac lege dicit: »Iliemit stimmt meine Eriah-
»rung nicht überein, und ich muss annehmen,
»dass dort wo Peri- und Endocarditis so haü-
»lig in Begleitung des Rheumatismus acutus
»angetroHerj werden, entweder besondere, ende-
»mische Verhältnisse mit im Spiele sind, oder
»dass die tlierapeutische Methode nicht ohne An-
»theil an dieser nicht allerwürts beobachteten Coïn-
»cidenz sei.quot;

Unde vero opiniones ita discrepantes? Quo fit,
ut Bouillaud illam complicationem fere semper inve-
nerit, dum alii, etsi assidue illam quaerentes, cam
raro tantum observaverint?

An forte Bouillaud, uti tam saepe fit, saepius vi-
derit ea, quae videre cupiebat?

An revera ab illo commendatae sanguinis detrac-
tiones repetitac, anaemiam ac hydraemiam producen-
tcs, abnormitatis cordis

sonorum atque persistentis
pulsuum' frequentiac causa fuerunt? Cum multis in
ultimam sententiam inclinarem.

Fieri quidem potest, cos qui sanguinis detractio-
nes non aut raro adhibeant in aegris rheumatismo
articulari acuto laborantibus, ea de causa tam raro

(1) ilaiiilliuoli der mtJicinisclieii Klinik, II. 2tc Abth. jiag. 03'J.

— it; —

morbos cordis obscrvarc. Cum Iiis observatione«
a multis lactae con veniunt, unde patet in aegris
rheumatismo acuto articulorum laborantibus nonnum-
quam strepitus folliculares in corde et in maguis col-
li vasis observari; cadaverum autoi)sii\_^nullam cordis
compaginis mutationem morbosam monstrante.

Cessante morbo strepitus illi folliculares etiam pergerc
possunt et martialibus adliibitis plerum(iue evancscunt.

Nihilominus illa cum morbis cordis conplicatio non
raro exsistit et omnium frequcntissima est. Praeter ea
complicari potest rlieumatismus cum pleuritide aliarum-
(jue membranarum serosarum inllammatione, peritonaei,
meningum, etiam tunicae vaginalis communis testis.

(iuod autem attinet ad metastasin rlieumaticam,
quamvis aliquando obvenit, multi tamen illam num-
(luam observavcre. Canstaït 1. c. jure sese opponit an-
tea receptae opinioni nominatas inÜainmationes meta-
staticae esse naturae, quum minime semper post eva-
nescentiam articulorum alTectionis acutae oriantur, po-
tius autem una cum illa sese evolvant, quin illi prae-
cedcre possint.

§ 3.

de natura mollul.

Tllicumatismi articularis acuti natura magnis adhuc
obnubilatur tenebris, (juas indefcssa multorum mag-

ni notninis mcdicorum couainiiia nonduin illustrarc
potuerunt. Quum tamen quaestio maximi momenti
sit in eligenda cura, non alienum erit eam paullo
accuratius perscrutare.

Naturam morbi inllammatoriam plurimi defendunt,
eam jam Syuenhamus et Stollius suspieati sunt, vera
autem morbi sedes illis non elara fuit. Pinellius et
Eiciiat, ulterius progressi, morbum inüammatio-
nem sjstematis fibrosi articulorum putant, ita ut ab
boe tempore rheumatismus fibrosus rheumatismo
musculari vel systematis muscularis inllammationi
opponeretur.

Neque hodierna doctrina de inllammatoria morbi
natura multa nos docuit. Bouillaud, aliique l^iious-
saisiüm secuti, rheumatismi articularis naturam unam
eandemque habent atque aliarum inllammationum acu-
tarum, dum alii articulari rheumatismo inllammatio-
nem sui generis subcsse crcdant.

Ex diametro illi opposita est nonnullorum opinio,
rheumatismum articularcm acutum minime naturae
inllammatoriae habentium , et inllammationem ne
elementum quidem morbi, sed complicationcm
tantum putantium. Deciiilly banc doctrinam
propugnans, rheumatismum articularcm acutum
acque minus artieulationum inllammationem ha-
beri licere opinatur ac variolas et morbillos cutis
phlogoscs, ac febrem typhoideam tractus intestinalis
inllammationem. In variis illis casibus imllammatio

2

ergo nihil üliuil esset (luain nianifesiatio symptoma-
tica causae morbilicae in organismo exsistentis.

Nonnullis rheumatismus analogiam habet cum ar-
thridite. Cuomel, qui etiam hujus opinionis est, rlieu-
matismum in ordine morborum plilogislicorum sub
luie ponit ct inunediate ante hacmorrhagias. Ex
ejus opinione rheumaticac aüeetiones aequc bene fa-
miliam naturalem constituunt ac febres intermittentes,
magnamfjuc cum movbis ncrvosis habent analogiam.

Memorandum adhuc llulclandum morbum allectio-
nem serosam habuisse.

Quatuor ergo, summatim , in scicntia valent sen-
tentiae dc vera vheumaiismi articularis acuti natura:
Lquot; Multis est niera inHammatio vel specifica
t^altem ;

2quot; nonnullis aQ'ectio serosa :
;3quot; aliis neurosis vel neuralgia ; dum
4quot; tandem alii morbo uti artliritidi dyscrasiam su-
besse lithiasicam sustentant.

Accurati examini varias has sententias ex ordine sub-
jiciamus, ut ex illis optimam quantumpote eligcremus.

Sustentant propugnatores inilammatoriae morbi na-
turae symptomata rheumatismi articularis acuti eadem
esse atque aliorum morborum phlogisticorum, utrius-
que alFectionis curam antiphlogisticam optimos edere
ellcctus.

Symptomata , üjunt, localia. uti sunt dolor , ru-
bor, calor, tumor, eadem sunt, quae a quovis me-

— lÜ —

dico cuivis inllaminatioiii tribuuntur. Febris inllam-
matoria adoit vcliementissima, et in nulla plilogosi
sanguinis crusta phlogistica crassior est.

Post mortem in articulis maxime indubiae inveni-
untur inliammationis sequelae, imprimis puris aut
purulentae synoviae accumulatio, interdum membra-
nae spuriae.

Princeps morbi causa, sic pergunt, frigus scilicet
Immidum, eadem est, quae inllammationes maxime ge-
nuinas producit, pneumoniam, pleuritidem, similia.

Quum tandem ex IIippocuatis o])inione naturam
morbi ostendat curatio, venaesectiones saepius bre-
vibusque intervallis repetitae (saignées coup sur
coup) morbi indolem inilammatoriam probant, quo-
rum argumentorum pretium priusquam quantumpote
perlustrare conemur, pernecesse videtur ut videamus
quid novissima experimenta nos doceant de sanguinis
crasi n hoe morbo et de mutationibus in telis ar-
ticulationum.

Ilecentiorcs quidem chemicae sanguinis analyses,
prouti anteriores, in morbo nostro, uti in plurimis
aliis morbis inllammatoriis, librinum tantum copia
auctum (sic dictam hyperinosin), globulosque sangui-
nis copia absolute imminutos (Ilcnle) demonstravere.
Memoranda tamen sunt quae Canstatt (1) hac de rc dicit:
» Indessen sind keineswegs alle rheumatischen Krankhei-
ten vonVermeiirung desPaserstolles im Blute begleitet,
(Ij I. o. II •gt;. (J1-.

O*

es ist nicht erwiesen, dass die Bhitkrasis der Entstehung
des llheumatismus vorhergehe, sie kann ebensowohl
Folge, Symptom, als Ursache der Krankheit sein und
man kann billig fragen, Avesshalb nicht in allen Eällcn,
wo der Easerstoil' in vermehrter Proportion im ]gt;luto
sich findet, wie bei Pneumonie, Pleuritis, Ptliisis
auch Symptome rheumatischer Airectionen sich zei-
gen. Erwägt man, dass in allen Eiillen von ausge-
breiteter Stase die EascrstoHmenge im Blute zu-
nimmt, so bietet sich von selbst die Erklärung, wie
im acuten Gelenkrheumatismus ein Gleiches stattfin-
den müsse, oline dass man seine Zullucht zur will-
kürlichen Annahme einer specifischen rheumatischen
Blutkrasis nehmen müsste. Was noch insbesondere
gegen eine primäre fibrinöse Abweichung der Blut-
mischung spricht, ist die gewöhnlich seröse und
schleimige, nicht fibrinöse Beschairenheit des Exsudats
in rheumatischen und catarrhalischen Entzündungen;
eine ursprünglich fibrinöse Blutkrasis müsste auch
fibrinöse Exsudate liefern ; hingegen kann die Aus-
scheidung von Serum aus dem Blute in rheumati-
schen Kraiikhciten gerade die relative Zunahme des
Eibrnis im Blute begünstigen. J\Ian wird mir den
Einwurf machen, dass die Ablagerungen in der
Endocarditis rheumatica an den Herzklappen aus Ei-
brin bestehen: diess ist aber kein Exsudat, sondern
ein Niederschlag aus dem Blute, durch die llerz-
bowcgungcn vermittelt.quot;

Ex hiscè crustae plilogisticae frequentia in rlicuma
tisino articulari acuto satis explicari potest. Dum-
modo autem in supra-dicta opinione Imereamus exsu-
dationem esse primariam, hyperinosin vero secunda-
riam, restât tamen, secundum IIenle , ut explicetur
absoluta globulorum sanguinis imminutio, quorum
numerus, rebus ita perpensis, relative augeri debe-
ret. Sanguinis detractiones illum globulorum san-
guinis defectum, cui in reconvalescentia difficulter
suppletur, augere valent, ita ut non raro, modera-
ta etiam rheumatismi articulorum acuti cura anti-
phlogistica instituta, chlorosi non dissimilis conditio
superstes sit, Eieri igitur potest ut in hoc morbo
crusta phlogistica ex sanguinis globulorum imminu-
tione oriatur, eadem ratione qua illam saepe in
sanguine chloroticarum invenimus.

Engel sanguinem saepe in venit spissum , nigrican-
tem , dilHcultcr aut non coeuntem, rare, iis tantum
exceptis casibus , qui cum endo- vel pericarditide com-
plicati erant, crusta i)hlogistica muni tum ; centra
nervorum reperit pallida, anaemica atque dura.

liucusque de sanguine. Quod autem ad inventa iu
ipsis articulis attinet, scquentia alFeruntur. Nunc
membrana synovialis inllammata invenitur, cavumque
articuli exsudatis repletum aquosis, turbidis, puru-
lentis, fibrinosis, nonnunquam haemorrhagicis ; nunc
partes molles, ossa et cartilagines suppuratione aut
maceratione destructae reperiuntur , vcl etiam inllam-

inationis productis aut exsudatis sanguinolentis iiilil-
tratae, In aliis casibus partes tantum molles articu-
lum circumdantes liquore aquoso sunt iniiltratae, qui
tamen etiam turbidus ac purulentus fieri potest.

Kussmaul (1) duos refert casus rlieumatismi articularis
acuti, in quibus insignes sanguinis cxtravasationes sub
ossium diapliysium periosteo reperiebantur, alteram cum
exilu in necrosi. Wunderlicu (2)duas refert autopsiarum
bistorias, in quarum altera condylus internus ossis fe-
moris sinistri, in circumferentia duorum pollicum carie
erat destructus , ossis inferior apophysis prorsus exsu-
dato ichoroso intiltrata et a diaphysi ita dissoluta, ut
genu llexione facile disjungeretur ; a loco condyli
interni carie aifccto longus sinus sursus sese extende-
bat per duas tertias ossis femoris partes ; sinus
ichore erat repletum quo etiam musculi circumjacen-
tcs macerati erant. Similia observabantur in supe-
rior! parte ossis femoris dextri et in inferiori apophy-
si ossis humeri dextri. In ipsis articulorum cavis
nulla structurae mutatio morbosa obvia erat, synovia
tantum turbida ac viscida. A nonnullis morbi exi-
tus in suppurationem in controversiam vocatus est
et rcvera minime negari potest tali in casu confusio-
nem cum pyaemia, synovitidc traumatica aliisvc
conditionibus saepissime cxsistere.

Ilium tamen, quamvis rariorem exitum negare non

(1(. Ariliif fiir l.lgt;^s. Moilk. XI. i. 1852.

(2). llamlliurli ilcr 1'alli. uiül Tlioraiiie II. ji. 977.

licet et hujus rei casus non dubitandi a nonnullis
observatoribus cum publico communicati sunt. Andral-
lius enim in femina, quae, acuto rlieumatismo arti-
culorum correpta, in initio secundae hebdomadis mor-
tua est, sanguinem in corde et in vasis majoribus
normalen invenit, nusquam phlebitidis vestigium,
in utraque tamen humeri articulatione ])us verum
totamque membranam synovialem minorum vasorum
injectione intense rubcntem. Bursae mucosae, ar-
ticulum cingentes, pus itidem continebant et cum
articuli cavis commuiiicabant. Partes molles circum-
jacentes normales erant et in cubiti articulatione
parvam liquoris turbidi copia reperiebatur. In priori
a WuNDEULiciiio (1) relata autopsiae historia in articula-
tione femorali tres circiter uncias puris reperiebat
spissi, uniformis, vini depositi colorem referentis ,
membranam synovialem inspissatam, superficiem ejus in-
ternam rubram ac inacqualem , cartilagines tamen arti-
cularcs intégras ; e caeteris autem durante vita alfectis
articulis in sinistra genu articulatione parva tantum
ligamentorum capsularium aderat rubescentia ; in sinis-
tra cubiti articulatione vix normalis synoviae copia,
membranae synovialis vero rubor intensus et puncta-
tus , in sinistrae manus articulatione rubescentia ad-
huc intensior cum oedematis subcutanei vestisio.

ALemorati casus inter vehementiores recenseri qui-
rl). I. c. ].. 077.

clem increntur multumciue valent ad probanduin,
exitum in suppurationem obtinere posse, Plurimi tamcn
observatores in eo consentiunt mutationes morbosas
in articulis non esse congruos cum symptomatum
veliementia, et saepissime plane deficere. Ex bisce
igitur patet exitum in suppurationem aliquando obve-
nire, non autem intei inventa necessaria pertinere.

His praemissis, alia ad morbi naturam perti-
nentia examini submittamus.

Symptomata rheumatismi articularis acuti non jiror-
sus eadem sunt ac morborum phlogisticorum. Rare
enim in his illa observatur mobilitas, subita illa
invasie, magna illa rapiditas ([ua morbus ad suum
culmcn pervcnit, illa subito cessandi vel locum mu-
tandi proclivitas, quae in rheumatismo articulari
acuto sese ostendunt.

Disparet febris in decremento morborum phlogisti-
corum, in rheumatismo autem perdurat postquam dolores
articulares jam evanuerunt. Tumor insuper in rheu-
matismo elasticus est ac fugax, in meris infllamma-
tionibus et in arthritide non ita. Magno jure ergo
simplicem hunc congestionem habere et quando vera
inilammatio oriatur , cui Andhallio docente lo-
cus datur, hanc uti complicationem considerare pos-
sumus.

Quod tandem ad argumentum attinet ex morbi
cura anthiphlogistiea deductum, hoc loco sufliciat ut
commemoremus , (um anterioris , lum rccentioris tem-

poris practicos, postquam de incommodo iis persuasum
esset, profusis sanguinis depletionibus allato, metlio-
dum mutavisse pro cura magis naturae morbi accom-
modata.

Ex bisce omnibus sequitur rheumatismum articula-
rcm acutum minime meram esse phlogosin, illi spe-
cificam quidem subesse posse inllammationem , inllam-
mationem vero si cxsistit aeque bene complicationcm
haberi posse.

iîreviori nunc examini submittamus sententiam
lIuFELANDi, rheumatismum nempe tamquam irritatio-
nem considerantis, in membranis serosis, non vero
in vasis sanguiferis sedem liabentem , morbum mini-
me veram phlogosin, sed tantummodo irritationem
ad banc accedentem opinantis. Secundum banc opi-
nionem morbus ad hydropes esset referendus et codcm
mode ac hydrocele similesque considerandus.

Negari quidem non potest in rheumatismo arti-
culari acuto abundantcm et abnormen synoviae se-
cretionem semper adesse, sed nequaquam cum IIu-
FELANDO ejus sccrctionis causam quaerere possumus
in materie peculiari morbosa retenta (acrimonia rbcu-
matica). Secundum nostram hodiernam doctrinam
suppressa cutis perspiratione aequilibrium turbari po-
test inter vasorum absorbcntium et sccernentium ac-
tionem, qua litiuoris scrosi copia quantitative augeri
potest; hac quidem ratione processus in genere lo-

— 2(1 —

calis, uti liydroccle, iii (juibusdain casibus explicari
potest, minime vero morbus universalis, uti rheuma-
tismus articularis acutus; in lioc acrimonia quaedam
rheumatica, iijpotlietica, (juae sanguine veliitur, ne-
cessarie in auxilium erat vocanda.

Eorum, qui morbum neurosin habent, opinio niti-
tur dolore, in rheumatismo articulari acuto velie-
mcntissimo vulgo et numquam deficiente, porro mo-
bilitatc symptomatum, nervoso quem morbus aliquando
induit charactcre vel nervosa quadam complicatione,
salutari in ijuibusdam casibus actione opii, aconiti,
veratrini aliorumve narcoticorum atque chinini im-
primis sulpliurici probata.

Ulteriorem horum argumentorum explicationem
silentio praetereundam mihi videtur, eo majus quum
in altero capite narcoticorum eirectus accurato exa-
mini submittere volumus.

Ilevera autem non conveniunt cum nervosa mor-
bi natura structurae mutationes in articulis atlec-
tis (1), morbi decursus aliquando acutissimus atque
pliaenomena critica, (juibus saepe cessât.

CuoMEL acutum articulorun rheumatismum ana-
logiam cum neurosi habere })robate studet, -»par

(1) Viginli iluo a lioiiiLLtvD allati inorlxinim casus, ut cunrirmitii
liasoe structurae mutationes Ictlialcm cvcntuni scniigt;rr comitari, scvcruni
juilidum uiiuimc ferre jiossunt.

» Vidmince de toulv lésion organique dans les parties
»quit affecte,quot;

At vero liae in re sane plus quam par est statuit,
sed etiamsi ejus monitum veritati omiiino oppugnat,
nervosa tamen morbi natura esse potest. Quaevis
enim neurosis post aliquod tempus eongestioni,
inllammationi Imjusque sequelis, structurae mutationi-
bus, ansam dare potest. Nonne dolores obtusi, vagi
in articulis saepius proprie dicto rheumatismo articu-
lorum acuto diu praecedunt? Nonne sani ab omni
parte homines rare a morbo corripiuntur, nisi causa
occasionalis (frigus humidum in corpus sudans agens)
eam(iue secuta medullae spinalis irritatio vehemen-
tiorcs sint? Alllciuntur plerumque rhcumatici, vel
ii qui jam antea rheumatismo articulari acuto labo-
raverunt, eadem quidem forma, sed leviori, quin le-
vissimo gradu prodeunte,; ita ut medici auxilium
invocare non necessc putavcrint.

Argumenta igitur, quae nervosae morbi naturae
opponuntur, non plane admittenda sunt, sed prae-
terea talis rheumatismi natura verisimilior lieri vide-
tur, si ad phjsiologicam medullae actionem respicimus.

Omnia enim irritamenta in nervos peri])hericos
agentia in medulla per rellexionein ct sympathiam
symptomata proferunt, quae plerumqne in systemate
capillari unius pluriumve partium stasi, in nervis
sensitivis neuralgia, in nervis motoriis vel iu i)ar-
tibus ab iis curatis spasmo sese manifestant. Quodsj

ergo totum systema cutaneum vel magna ejus pars
subito frigoris stimulo afliiciatur, abnormis reactio
in eo majorem organorum numerum extenditur, quo
major numerus sit fibrillarum nervearum ex medulla
originem ducentium, quae stimulum acceperint: tum
sequi potest rheumatismus artieularis universalis vel
febris rheumatica vel paralysis rheumatica.

Quum vero illa a medulla spinali repetenda stasis
in quadam tela seroso-fd)rosa sese manifestet, tum
symptomata nobis alferuntur rheumatismi articularis
acuti, uti sunt decursus lentus, organicae mutatio-
nes vel déficientes vel exiguae, hyperaemia, tumor
ac dolores vehementes, telae affectae exigua extcnsi-
bilitate, vicinarumque partium compressione incres-
centes.

Illa insuper fugacitas atque mobilitas, rheumatis-
mo articulari acuto propriae, optime explicari pos-
sunt ex partibus quas medulla spinalis in hoc morbo
producendo agit, eo majus si animo reputemus hu-
jus centri nervorum irritationem morbosam primariam,
stasi in quadam articulatioue producta , non facile
exstingui, mutuam vero reaetionem perpctuo persis-
tcrc, qua fit ut aliae articulationes eodem mode cor-
ripiantur.nbsp;,

Multa igitur aflcrri possunt argumenta pro nervo-
sa morbi natura.

Minus autem cum illis consentio, qui morbum, uti

— —

artliritidem, ex cliathesi litliiasica explicare conantur.
Ill utraque allectione, ita contendunt, acidum
uricum copia abundat ct rheumatici, uti arthritici,
calculis et arena urinaria saepe excruciantur, con-
crctiones insuper morbosae in articulis rlieumaticorum
eandem ostcndunt cliemicam compositiotiem (ex ura-
tibus scilicet parvaque phospliatum quantitate constan-
tes) ac artiiriticorum. In rheumatismo symptomata
localia cadem sunt (juae in arthritide: tumor, rubor,
dolores lancinantes, suppuratio in articulis rarissima.
Chronicus articulorum rheumatismus , perinde ac ar-
thritis , iiitumescentiae subinilammatoriac ac dcfor-
mitati allectarurn articulationum ansam dat. Compli-
cationes cum morbis cujusdam organi interni caedem
saepe in utroque morbo observantur.

Tandem pro sua sententia etiam alFerunt turbae'gas-
tricae, in utraque alFcctione obviae.

Non est denegandum inter utrumque morbum, sta-
dio provectiori scilicet, magnam dari convenienti-
am, et diagnosin, postquam morbus chronicum induit
characteiem, nisi adjuvante anamnesi, non facilem
esse; (sic vulgo dolores illi pertinaces in musculis,
tendinibus, articulis aliisvc rémanentes, in rheumati-
ticis rheumatici dolores vocantur, in arthriticis ar-
thritici). Haec autem non sufliciunt ut alter
morbus cum altero confundatur, alterique similis ha-
beatur.

On^inem trahit arthritis ex conditionibus morI)0-

O

— ;}() —

sis organoniin liacmatosi in abdomiiie iiiservientiuni ;
vivos niagis (juam feminas aggreclitur ; ejusque paro-
xysini ])eriotiice absque ulla causa evterna redeunt,
priinaeque aggressioni per longurn temporis spatium
turbae abdoiiinales praeccdant. lllieumatismus e con-
tra aeris injuriis producitur, nullis plerumque prodro-
mis praenuntiatus insultus alios non semper sequitur.

In arthritide insuper minores articulationes potius
corripiunter, v. c. primum plerumque hallucis articula-
tio ; a rheumatismo articulari acuto majores saepissime
ailiciuntur; et in hoc fixae concretiones raro ob-
servatae sunt.

Urinae sedimentum in rheumatismo articulari acu-
to magis a febre pendet.

llaereditas est régula in arthritide, exceptio in
rheumatismo.

Ex hisce facile intelligitur nullo jure rheumatis-
mum artieularem acutum et arthritidem unum mor-
bum haberi. —

Opinionibus de vera rheumatismi articularis acuti
natura ita inter sc distantibus, variarum curandi me-
thodorum eventus aptam nobis forsitan praebebit oc-
casionem e variis sententiis optimam eligendi, qua-
rum expositio in altera i)artc seciuetur.

J'AUS TIlKllAPEUTICA.

§

SANGUINIS UETUACTIONES.

a. Univcrsülds. — Vcteres de arte medica Seriptorcs
celeberriini jam sanguinis detractiones universales
in rheumatismo articulari acuto commendavere, (juod
non mirum videri potest ih morbo, signa sic dicta
patliognomonica inliammationis tali gradu ostcndente
et lehre intense stipato. Ex illis celeberrimus Sy-
DENUAMUs de universalibus sanguinis depletionibus
se(iuentia dicit : » Ut primum accersor, statim san-
»guinis uncias decern e brachio lateris afiecti mitti
»jubeo. Die sequenti, sanguinis tantumdem detrahere
» praecipio ; atque intercalate die uno alterove, pro
» aegri viribus tertio; dein, interjecto trium quatuorve
» dierum intervalle (i)r(mt aegri vires, constitutie,
» aliae(iuc circumstanciae suadoit raonent(iue), (juarto
»attiue ultimo ut jilurimum, venaesectioncm repeto ;
» raro enim usu vcnit, ut ultra (luartam vicem venam

— —

» iiicidamus, nisi vel regimen justo ciilidius praeees-
»serit, vel medieamina ealidiora aegro praeter ne-
»eessitatem fuerint ingesta.quot;

Ilaec metliodus tamen Svdeniiamo uon semper
placuisse videtur, quum postea declarat bis terve
instituta venaesectione melius esse ab ea abstinerc
et cathartica administrare. Summi momenti mihi
videtur haec sententia Sydenuami, qui accuratissimus
morborum interpres aegrotantium salutem pertinaci
cujusdam methodi applicationi anteposuit. Stollius
(quoque se interdum Sydenham! methodum seeutam
esse, allirmat. » Verum vim medicationis ait (1) » hu-
jus mali diuturnitas non raro elusit vircsque aegrorum
citius quam morbum fregimus.quot; Postea methodum re-
linquisse videtur.

Imprimis Tissotus et Roche inter phlcbotomiae lauda-
torcs nominari merentur. » Si le mal ne diminue pas con-
sidérablement,quot; ita in libro suo Tissotus ad populum ver-
ba facit, » apres la première saignée , il faut la réitérer
au bout de quatre heures. J'en ai fait faire quatre
dans les deux premiers jours et (luelques jours après
une cinquième.quot;

CuoxiELLius e contra unam vcl duas tantum venae-
sectiones commendat, febris tantum moderandae causa,
llecentiori autem tempore universales sanguinis de-
tractiones saepius brevibusque intervallis rcpctitac a

(1) Balio inc.lciidi. Toni. I. p. 57.

Cl. Bocillaui) tiinquiim uiiica vera methodus the-
rajjeutiea laudatae sunt. Methoduin istam (For m uh-.
dus saignées coup sur conp) in sc(iuentil)u.s hreviter
exponamus.

Quo die recipitur aeger, duinmodo fortis sit et me-
diae aetatis, venaesectio tit uiiciaruin xvi, sequenti
die duas , utraque unc. x - xii, ct spatio intcrmedio
depletiones topicae, vel per hirudines, vel per Cu-
curbitas cruentas, quas hirudinibus praefert Bouillauü,
quo modo x - xv sanguinis unciae adhuc evacuan-
tur. Cucurbitae vel in vicinitate partis aifectae ad-
plicantur, vel in cordis regione, siciuando hoc viscus
imprimis affectum est. Tertio die iterum jubetur
venaesectio et ap])onuntur Cucurbitae, ad evacuandas
sanguinis uncias. ix - xn umjuc. Quarto die fe-
bris, dolor et tunior, verbo omnia symptomata sic
dicta iiiflammatoria imminuta sunt, ct nulla ulterior
fit sanguinis evacuatio. (iuinto die morbus in con-
valescentiam transit. In vehementioribus tantum
exemplis febris nunc etiam perdurarc solet, quo in
casu ad novam dcplctionem vel generalem vel topi-
cam refugitur. A sexto ad nonum diem reconva-
lescentia manifeste prodit, aegroqiu; cibus niagis nu-
triens jam concedi potest. Alorbo recidivo, in casu
graviori novae jubeuLur venaescctiones, in minus
gravi diaeta, balnea, opiata, similia suflicere pote-
runt. Adjuvantia sunt diaeta, potus diluentcs, vcsicato-
ria, pressio partium externarum , partis cum ungnoiito

3

— u —

liydrargyri illinitac involulio, cataplasmata emollientîa ,
balnea, opium, partim intus, partim endermatice ad-
hibitum. Sanguinis evacuati quantitas in hominibus
bene nutritis, rheumatismo articulari acuto laboran-
tibus, seciuidum methodum cl. Bouillaud, plerum-
(jue est librarum iv - v, in casu velicmentori uslt;iue
ad libras vi - vu, quin viii; in leviori vero tan-
tum librae ii vcl m detrahuntur.

llacce adhibita methodo Bouillaud morbi dura-
tionem, alioquin G - 8 hebdomadum, ad 7 - 14 dies
vel magis adhuc reduci opinatur; hac praeterea
ratione morbus numquam lethalis necjue chroni-
cus fieret.

Ilaec a Viro clarissimo e ])raxi dcducta magni mo-
menti videntur, imprimis (pium non minus quam du-
centis conlirmcntur obsf-rvationibus. An autum verita-
ti pliuie congrua sunt? Nc(pia(piam nobis credere licet
Bouit-LAUDUM (!X industria res veritati ojjpositas retu-
lisse, scd 1quot; methodum suam jam diu bono cum
cvcntu ai)plicaverat in jilcuritide, pneumonia , aliisque
morl)is plilogisticis acutis, a ])riori ergo methodo cap-
tus habendus est. 2quot; (Juandociuidem Bouillaud
ubique endocarditis obscrvabat vcl cxsistere certe pu-
tabat, suam methodum etiam in iis adhibuit casibus ,
(pii verosimiliter sola cura diaetetica sanitati resti-
tuerontnr, dum insujjcr inter leviores ducento-
rum ab illo momoratorum casuum, tales refert ,
in quibus levior cnjusdam avticuli rheumatica afFectio

cum morbo cordis organico erat complicata. Tum
quoque adhuc memorandum divisionem casuutn obi^er-
vatorum in gröviores, leviores et lèves quamvis ad
speciem aptissima sit, nihil fere ad rem facere, ([uia illi
imprimis subest morbi cum cordis aflectionibus compli-
catio, quae uti jam vidimus in morbo régula non est.
H« Quum complicatio morbi cum endocarditide, etsi
non frequens sit, tamen occurrat, quumque tales
imprimis casus morte terminari soleant, ileri quidem
posset ut Bouillaud largis depletionibus endocardi-
tidem vel praecaverit vel sustulerit, atcjuc ut banc
ob causam nullus casus lethalis fuerit.

Ultimum argumentum pro metliodo stricte an-
tiphlogistica, quam Bouillaud instituit, militari
omnino videtur. at vero de iis tantum casibus valet
in quibus rheumatismus articularis acutus cum
endo- vel ])ericarditide comjilicatur.

Veritati consentanea esse non possunt, quae con-
tendit Vir Clar. de l)revi morbi duratione adhibita
sua methodo. Protractam enim reconvalescentiam,
magnam aegrorum debilitatem non commémorât; dum-
niodo dolor disparuerit, sanatus est aeger.

Demonstravit nempe imprimis Ciiomel rlieuma-
tismum acutum articularem ab una j)arte non tam
diu durare quam contendit Bouillaud, sed [)lerum-
(lue non ultra duas aut tres hebdomades, et ab al-
tera parte ex triginta tribus cxemplis, a Bouillauuo
allatis, non nisi sex ante linitam alteram liebdoma-

— —

ilein fuisse sanatii, nulla adhue habita ratione, tem-
poris, inter morbi i)rimum aggressum et aegri recep-
tiouem in nosocomium intermedii,

Alii Auctores e plurimis allatis morborum liistoriis
deducere se posse opinantur bouillaudum sua captum
metbodo, aegrotautes justo citius reconvalescentcs ha-
bere, cum rcmissiones 21 — 48 horarum in isto morbo
saepe obviae sifit. Cum igitur accurato institute ex-
amine probatiun videatur lîouiu.atinn elîatis non pla-
nam lidem esse habcndam, eins metbodo ab altera
parte jure op])oni videtur, quod alicpiando fortasse
non raro nocivos edideril ellcctus.

Ita vires aegrotantium illam frangerc ct cordis af-
fcctionibus ita motuendis, ac conditionibus morbosis sic
dietis chlorotieis longae durationis ansam darc bene
nnilti jure contendunt.

(iuod refutare conatus est Bouillaud, contendcns
non sanguii\is detractiones rejjetitas sed longam morbi
durationem esse causam remanenlis debilitatis, quia
sanguinis jactura mox rcstituitur. Ad rem illustrandam
fortasse iuvabit aliorum, banc methodum sine praeju-
dicata opinione expertorum, experientiam cxponere.
]\I()nnkket (I) (piatuor refert casus in nosocomio Pari-
siensi (la Charité) hac metbodo curates.

In ])rimo et (piarto casu endocarditis aderat, in (|uar-
to ])raoterea exanthema miliare, sudore coi)ioso sti-
patuin.

(I) Oaz. .les llAp. ii Scpl. isi-J.

— ar-
ia tribus prioribus casibus intra biduum quinquies
veria secabatur, inultacque applicabantur Cucurbitae cru-
entae; in omnibus rlieumatismus articularis acutus
quarto vel quinto ab instituta cura die evanuit, pul-
susc^ue tardior evasit (cpiod a Monneuetio bonum ha-
betur signum). In primo autem strepitus abnorinis
in corde remanens prognosin minus iaustam reddebat.

Primus aegrotans et tertius in stadio roconvalescen-
tiae anaemia laborabant (levis strepitus intermittens in
arteria carotide). Quartus vero die decimo ([uarto ab
instituta cura (juoad morbum melior sese liabebat, sed
cordis conditio periculi plena erat habenda et de per-
fecta sanitatis restitutionc minine adhuc sermo esse
poterat. Profitetur porro Monneret rnorbi vim
metliodo frangi (quidem posse, aegrotantes vero mor-
bis secundariis semper labdrare, (piod ut methodum
commendaretur non aptum videtur.

A llosTANio ([uinque observationes in nosocomio
Parisiensi (llotel-Dieu) factae cum ])ublico commu-
nicantur (1), in (juibus sanguinis detractiones licet mo-
deratiores institutae sunt, (juarum brevis conspectus hic
sequitur.

Obs. 1. Femina mipta, 23 annorum, ITjquot; m. Jan.
prima vice morbo correpta, nosocomium 18quot; h. m.

(1) Caz. a™ Ui^j.. 7 F6vr. 18f)l.

l'o.itca (Caz. ilos IIo]). 28 Fcvr. 1851) (piatiior ailhiic rcferuntur obser-
vationes bono cvuntii mo.lcrata antii liloposi curatau, tomiiore autoni cuni-
uHiiiicalioiiis iii nosoi'omiigt; ailliui- vrrsanli.«.

— ;is —

intravit, 7 - S articuli grailatini alliciuntur, dum
primo sono levissimus aderat strepitus. IJis vena se-
catur. Incipit stadium reconvalcscentiae Jan., re-
linquit nosocomium 4-'' Febr.

Obs. 11. Femina nupta, 23 annorum, antea nun-
([uam rlieum. art. ac. passa. Incipit morbus 12quot;
Jan., quator diebus post in nosocomium recipitur.
Una tantum instituitur venaesectio. Incijnt convales-
ccntia circa 25quot; vel 20quot; b. m. Nullus aderat stre-
pitus.

(Jbs. 111. Juvenis, 30 annos natus, tertia vice
morbo correptus, 20quot; m. Jan. (prima vice anno decimo
([uinto, secumla duodevicesimo). Bis vena secatur.
Fere sanatus 4quot; Febr. Nullus obvenit strepitus.

Obs. IV. Juvenis, 20 annorum, tertia corripi-
tur vice 14quot; m. Jan. (primus obvenit insultus anno
undecnno, secundus anno duodevicesimo); post liane
continuo palpitationibus laborat. In clinicum reci-
pitur 10quot; li. m. Primum sonum strepitus comitatur.

Duabus institutis venaesectionibus convalescentia
20quot; Jan. incipit.

Obs. V. Juvenis, 17 annos natus, secunda vice
morbo corriptur 4quot; m. Jan. (prima anno decimo (ertio),
nosocomium 9quot; Jan. intravit. Strepitus levis;duaeinsti-
tuunturvenae-sectiones; incipit stadium convalesccntiae
13quot; m. Jan., sanatusdemittitur Februarii. — Prae-
termitlentibus conclusiones ab Auctorc e.\. illisdeductas,
licet nobis ca exciiu-ro, ijuae not^tra scopo respondeanl.

Morbi duratione pro nostro scopo ab incepta cura
usque ad ineuntem reconvalescentiam statuentc (quod
mihi incertum videtur), liquet morbi durationem in pri-
mo casu fuisse 4-5, in secundo 9-10 dierum.;
in tertio non mentio fit de tempore quo cura inceperit,
neque de reconvalescentiae initio; a morbi invasione
usque ad sanationem duratio 14 dierum erat. Casus
quartus et (juintus siiiguli (juatuor dierum spatium per-
currebant. Doleiidum quod in his virium conditio ac
strepitus perduratio (([ui ter obvius eral) non memora-
tae sunt. Sanguinis tamen detracti copia non ita
magna erat, ut ex illa debilitatem vel strepitum ex-
spectari licerct. Moderations ergo hujus antiphlogoseos
effectus praecedcnti multo meliores videntur.

Apud nostrates moderata antiphlogosis, aliis sic dic-
tis remediis antiphlogisticis'adjuvantibus, hodie etiam
usurpatur, multiqnc bonos haue edere ellectus ail'ir-
mant, licet reconvalescentiae stadium non tali ])rcvi
tempore intret (jualis in casibus a Hostanio memo-
ratis; multique insuper post illam saepissime sta-
tum observavere anaemicum ac chloroticum , in
nostro morbo, docente Canstattio, post unam plures-
ve sanguinis detractiones citissime aliquando nas-
centem.

Magis magisque relinquitur Bouillaudii methodus,
quin moderata etiam antiphlogosis ab artis peritis in
dies limitatur; solum enim hodie administrari solet
in individuis plethoricis, ubi vehemens adost reactio

at simul morbus inllammatione partium internarum
nobiliorum complieatur.

In morbi initio praecipue cum antipblogosi caute
mercandum , (juia postea endo- vel pericarditidis for-
tuita complicatie largas sanguinis detractiones rcqui-
rit ; nc(iue a dolorum articularium vebementia indi-
cationem magnae sanguinis copiae detrabendae peta-
mus, (jua rheumatismus articularis lixus vagus lieri
posset ct rcconvalescentiae stadium protraherctur.
Methodus ergo prae aliis non commendari meretur,
urgente autem indieatione moderata antiphlogosis
utilis esse ])otest. Nostris autem temporibus anaemi-
cis ])arcae sint sanguinis detractiones ; quid mirum
igitur (juod nostro tempore varia adhibita sint remé-
dia , s})ecifica ut ajunt virtute ad morbum debellan-
dum ])racditae?

b. Topicae. — Opinantibus alVectionem articulorum
localem tantum morbi universalis esse manifestationem,
dare ])atet depletiones topicas tunc tantum utiles esse
posse, quando una mode articulatio allecta sit, neque in
aliam migret morbus, sitpie loco allccto vehemens
admodum dolor sit, aut in ])hlegmonosam et fixam
inllammationem degenerare minatur articuli morbus,
llirudinum vel cucurbitarum crucntarum apjilicatione
dcbellari quidem ])ossunt partis allectac tumor ac do-
lores; hi tnmen alibi plerumque exsurgunt ct aegro-
tanti ideo iiocere possunt (|imm morbus, a )gt;erii)beria

retropulsus, partes centrales aileetet, ita ut breve
levamen exitus funestus insequi posset.

§ 2

sa mn a.

a. Nilrnm. — Jam superior! saeculo magnae hu-
jus remedii doses (8-—10 dr. intra njclitlienieram)
in veliiculo demulcente adversus rlieumatismum arti-
cularem acutum a medico Anglicano Bkocley propo-
sitae sunt, qui post alicpot dies remedium levamen
aflerre, copioso erumpente sudore, alfirmat. Nostra
aetate Gendkin imprimis inter ejus laudatores re-
censer! meretur, doses unc. ß — iß intra nyctheme-
rum magna licjuoris (juantitate solutas adhibens.

Plurimi remedium simul cum aliis administravere,
pauci vero omnibus aliis sepositis, (piorum experien-
tiam in sequentibus breviter exponere conabimur.

Uoct. Akan (1) duodecim rlieumatismi articularis acu-
ti casus refert, (juorum tres endocarditide vel pericar-
ditidc erant complicati ; in omnibus hisce casibus , adhi-
bito nitro, media morbi duratio erat unius hebdoma-
dis post morbi invasionem. Intra nyclithemerum un-
cia in magna liquid! copia, durante morbo libra cir-
citer administrabatur.

(I) .lourii, ilck- ('niiiiaiiiiiaiiroii mùtl. aoiil,

— là —

T;\lcs, aflirmat doct. Au.vn , magnas doses vene-
ïiatos imm(iuam edidisse eliectus, vulgo sudorcs copi-
osos, nonnum(piam diarrhoeas, raro ahundantem uri-
nae seeretionem produxisse. Sub usu remedii mox de-
crevit pulsuum frc(pientia et durities, cordis impetus
imminuebatur. ITacc circulationis mutatio atque abun-
dans trans])iratio apud plurimos aegros observatur.

lîennet Gkxukini mctliodum secutus iu acuta
morbi specie remedium magnos edidisse elFectus, in
chronica autem jjarum elliccre, aflirmat. In initio
voniituritiones ac vomitus oriri, protracto autem re-
medii usu mox cessantes, declarat. Primis vel
30 horis nulla observabatur mutatio, tum autem
vel serius adhuc i)ulsus tardior ac dobilior fichât,
cjuod cliam ab Auaxio observatum fuit, abstjue
ulla jam nunc notabili aegrotantis conditionis mutati-
one. Saepe diuresis ac diaphoresis auctae observabau-
tur et in ultimo casu pulsus eo citius decrevit Ex
ejus opinione hujus salis virtus sedans principatum
tenet et cessantibus reactionis generalis symptomatibus
evanescit infîlammatio localis, tumor sensim decrcscit
ac non amplius ah uno ad alterum articulum migrât;
5quot;, G» aut 7° die aeger reconvalescentiae stadium in-
trat ct die 10° vel 12° sanatus haberi potest. Du-
rante medicaminis administratione lingua semper alba
observabatur.

Bennet, quamvis nitrum princeps adversus morbum
habeat remedium , non semper tamen eliectus edidisse

poàtca coniitetur, aliamqüe institui solet curam, dum-
modo inter (juatuor vel (juinque dierum spatium
conditio morbosa non emendata sit. Cordis allectio-
nes durante cura se numquam observasse déclarât.

Minus faustos obtinuit eventus, certe quoad mor-
bi durationem doct. Basuaji (i) ; 79 aegrotantibus
nitrum administravit, quorum sexus virilis 58 (de
(luil)us decern cordis allectione erant correpti et duo
succubuere) et feminini 21 (quarum octo corde labo-
rabunt et una tantum succubuit) ; 50 sanatorum mor-
bi media duratio 31, viginti sanatarum autem 31
dierum erat.

Quo(iue doct. Macauio (2) nitrum optimos edere
ellectus contendit; 3, 4 ad 5 drachmas de die ad-
ministrât, raro et tantummodo iu casibus acutissi-
niis ad unciam adscendit. Modifîcatur liaeccc cura
pro aegrotantis conditione et pro complicatione; sub
ista cura, inquit Macauio, mox evanescit febris ces-
santque dolores, sudoribus ac urina abundanter simul
prorumpentibus.

E quindecim ab illo observatis morborum casibus,
duodecim refert in quibus nitrum, licet non unicum
remedium esset, in cura tamen principatum tenuisse
dici poterat.

Brevitcr memorabiliores exponamus :

In tertio casu intra nychthemerum plane sanatur

(h ^l'd. ciiir Trans.nbsp;M. I«i9.

'i)' Aun. lufilic. (le la Flan'lro OrciJ.nbsp;— 1853. 5e livr.

aegnv, îidliibitis quatuor circiter uitri drachniis. lu
octava observatione de aegra agitur , ([uae intra die-
rum liebdomadem nitri ope sanitati restituitur ; cae-
teri intra duodecim vel (luindecim dierum spatiuni
pristinam récupérant sanitatem, (juod faustus omnino
eventus vocari licet; liquet enim e quarta observati-
one morbum sibi relictum, ut sanctur, duas vel tres
menses posse exigere, vel cbronicam iiiduere cliarac-
terem. Ex observatione tertia decima et décima
quarta concludendum esset, nitrum minus bonos
edere eirectus in articulorum rheumatismo apyretico,
licet multae allectae essent articulatioiies , dolores(pie
vehementissime ac in magna extensione saevirent.
Constat ex septima observatione tam magnas nitri
doses impune administrare non semjjcr licere, quia hoc
casu contnme vomitus ciebant. Metuendac iliac cor-
dis allectiones nullo memoratorum casuum obviae
erant.

In nostra quoque patria multi inveniuntur hujus
remedii laudatores, (^ui phlogisticam morbi naturam
amplcctentes , simul cum sanguinis detractionibus tum
univcrsalibus tum topicis eo utuntur. Aliquoties ejus
administrationem observare mihi contigit, medico
cum eventu, morbi tamen duratio ab eo non brevier
facta niiln' visa est.

Ex diversis allatis statucndum tantum videtur ni-
trum morbi durationem breviorem lacere, febrem ac
doleies mitigare pulsuuin(pii' fVccpuMitiam ac duritiem

innninuere. llisce tarnen ejus virtus therapeutica non-
dum explicala est; an Eisknmannio docente haec po-
tassae tribuenda? vel remedium tantummodo antiplilo-
gisticum habendum, quod fibrino solvendo agit?
lioc senyu venaesectionum adjumentum utilissimum
estic potest.

Nitruin ergo jiotius temperante virtute gaudere vi-
detur, quam specilica antirheumatica ab aliis in hoe
morbo illi tributa. Dentur tamcii inagnae rcmcdii
doses in magna vehiculi demulcentis copia, ut aver-
tentur molesta ac nonnumquam periculosa gastrica
symptomata. Non semj)er etiam datur medicamini»
administrandi, omnibus aliis sepositis, occasio. Cui-
nam illa semper datur remedio, specificis imo?

h. Alcalina. — Horum remediorum in nostro
morbo laudatores pro sua opinione afferunt :

1quot; illa sanguini alcalinam rcddere naturam, quia
saejnssime omnes fere secretiones, speciatim perspi-
ratie, in hoe morbo acidae observantur;

2quot; fibrinum quantitate auctum solvere;

3quot; virtute tandem temperante et diuretica illa
gaudere, qua sanguis eo citius purgetur.

Acida haec sanguinis conditio vim etiam noccn-
tem in endocardium cxerceret, hujus phlogosin ac
hypertrophiam eificeret, dum majori fibrini copia, de-
])ositionibus in valvularum jjartiumque circumjacen-
tium interstitiis, circulationem turbantibus, ansa da-

— 1.(1 —

rftur. Doct. FuuNiVAi,L(i) alcalia, spcciatiiti auloiu
liq. l-ali carh. magna dosi adhibcbat, doncc
evaiiuisset diathesis acida, vel non amplius ab ae-
gris remedium ferrctur; qua sub cura de quinqua-
ginta casibus ne semel (juidem cordis allectio erat
obvia. Saepe etiam alcalia cum colchico aliisque specili-
cis antirheumaticis praescripsit, (pio non ccrtiora
fiunt expérimenta.

Non plane tamen adhuc demonstratum est alcalia
codem modo in sanguinem agere in organismo quam
extra cum, quod si lierit nulla fortasse remédia ra-
tioni plus essent consentanea, quibus si cordis aflec-
tiones praeverterentur, jam hac ratione administrati-
one essent dignissima.

c. Phosphas ammaniac. —Nuper Buckler et Edwards
hoc remedium commendavere. Ponunt viri illi doctissi-
mi rheumatismo uti arthritidi dyscrasiam subesse
uvicam, de qua in altera parte fusius tractavi-
mus. Hujus ergo salis actio in eo consisteret,
([uod acidum uricum et uras sodae in salia mutaren-
tur solubilia, in uratem ammoniae et phosphatem
sodae, quae magna copia exccrnuntur; exstanti phos-
phati sodae, testante Liebigio , proprium est majorem
acidi urici quantitatem aqua solubilem reddere. Quo
facto acidum uricum sive liberum sive conjunctum
in organismo secretioni ])er rencs proprium ficrit.

(1) Th.' lamvt No. 11. 18ii.

Adininistravcre rcmcdii iü—2ü_^grana; ter dc die
ea dosi notabilia tioii observabantui phaeiiornena pliy-
siolügica, jnodo nausea et jn rosis (ininori autem gra-
du) , modo (stragulis aegro impositis calidis) sudor
vel urinae excretie audaucta. In urinis eorum, quo-
rum sanguis magnam acidi urici quantitatem conti-
net, sedimentum copiosum ex uratibus constans
i'ormatur.

Quamvis ailirmet doet. Edwauus pliospliatcm am-
moniae in arthritide et rheumatismo chronico optimus
edidisse eflectus , ejus tamen usum quoque in rlieiuna-
tismo articulari acuto laudat. Morbi in alios articu-
les migrandi proclivitatem immiimere videbatur et
in .15 casibus com^jlicatio cum cordis morbo nunquam
observata est. Exitum in rlieumatismum chronicum
articularem hoc remedie etiam praevertisse Edwards
opinatur.

§

Metallica.

a. Taüurus cmeticus. — Variarum rheumatismi
articularis acuti curandi methodorum illa speciatim
notari meretur, (piae a multis medicis adhuc usurjja-
tiir et consistit in tartari emetici magna dosi admi-
nistratione.

SroLL, Laennec et Dance hoc mediciimentum

bono cum evcntu se administrasse alllrmant ct ulteri-
ores a Scuoenllinio, Anurallio aliisque factae obser-
vatioues hoc remedie rheumatismi articularis acuti
decursum moderari conlirmant, potissimum quum symp-
tomata gastrica vcl biliosa simul obvia sint. Ita enor-
mes remedii adhibuere doses medici Americani, ut
aegros non intoxicatione esse morluos mirum sit.
Plcrumque instituta venaesectione administrandi me-
thodum Pescuieiu (8 — 12 grana in solutione intra
nychthemerum) sequuutur, uti in pneumonia. In initio
plerumipie materies sursum ct deorsum expellitur.
tandem autem 1er tur remedium. Qua demum agat
ratione vcl uti revulsivum aut tamscuam constrasti-
mulans incitando excretiones, vel systemate ner-
vöse deprimendo ; vcl sanguinem alterando vcl augen-
do cutis functionem non certo elïïci potest.

Celebcrrimus Scuoenlein inter remedii laudatores re-
censeri meretur; ut juvet, ait, largis per vomitum
non autem per alvum, ejectionibus opus est, netjue
secundaria in cutem actio exspectetur. Veliementi
vomitus reactione articulorum atrocissimos dolores
subito cedere saepe vidit.

Laennec , tartari emetici maximus antea propug-
nator in 17 ab ipso observatis casibus nullum cx-
pertus est ellectum et ab eo tempore ab usu abstinuit.

Dance etiam in 20 casibus magnas tartari eme-
tici doses contra rheumatismum articularcm acutum
parum valere observavit. Tam magnae igitur remedii

doses in universum reprobandae videntur; symptoma-
tibus tamen gastricis vel biliosis simul obviis, tarta-
rus emeticus egregios edere potest efleetus.

Moveri denique jiosset (juaestio an magnae istae
(loses morbi decursum non ita turbare valeant,
ut facile ad cor aliasve jjartes internas metasta-
ses oriantur, quod IIevfelder saepius se vidisse
dicit.

b. Mercunalia. Horum praecii)uc mercuriim didcc.m.
uscjue ad salivationem in hoc morbo adhibuere, non
autem uti sp(;cificum antirheumaticum scd propter
virtutem ejus antiphlogisticam et secretiones incitan-
tem. Ab Anglis inprimis summopere laudatur calo-
melanos cum opio ronnubium. (Jt methodi anti-
])hlogisticae adjuvans certe prodesse maxime calomel
jjotest.

Mercurius suhlimaluft corroninun secundum nonnul-
los rlieumatismi acuti decursum brcviorem rcd-
dere valet; alfectione ad unam tantum articulatio-
nem limitata, ^ — ^ grani pars bis tervc dc
die admistrata a])ud adultos bonos edidit ellec-
tus in casibus, aliis remediis pertinaciter rosis-
tcntibus.

Gastricis afrectionibus intercurrentibus remedii usum
vetari vix est quod moneamus. Ejus usum in
rheumatismo chronico cxpcrientia jamdiu com-
])robavit.

1.

Narcotica.

Narcoticorum adininistratio attcntione dignissima
est; si enim in mcmoriam revocaiuus quae in priori
caj)ite inveniuntur, rheumatismo articuh\ri acuto ve-
rosimiliter suhesse irritationem sjnnalem, narcotieo-
rum administratio iudicata videtur ct rationi congrua;
eorum etenim virtute peculiari systematis nervosi
iunctiones , lellexiones morhosas eHicientes eo usque
scdari possent, ut adversus stiuuilos allatos aliquam-
diu minorem reaetionem ostendant. Sola fortasse ac-
tione anodyna maxime i)rodesse possunt ; dolor enim
in nostro morbo non solum habendum est symptoma,
scd magno irritabilitatis gradu jam i)er se })ermancns
causa morbi fieri potest. ]mo quum ponamus rheu-
matismo articulari acuto inllammationem subessc, vc-
ri non dissimile est opium virtute sua narcotica ct vim
nerveam imminuente inllammationem moderare, quod co
])robabilius fit experimento a Cl. SciiiioEnEu van uer
KOLK institute, quidissectis nervia inllammationi minus
lacilc locum dari observavit: nonne ergo eo magis il-
lis, (jui rlieumatismum articulorum acutum c medulla
lantum petciulum existimcnt?

Varia morbo opposita sunt narcotica, (luorum prae-
ripua suilt: opium et mori)hinum, aconitum, vera-

triimin, cicuta , hclladonna, strychiiiuum , stramouium
alia(iue ; (juoruin iic Itmgiorcs simus usitatiora tan-
tum examiiu' subjicicmus.

u. Opium. — CoiiRiG.vn (1) primus hoc rcmediun)
in iioatro morbo proposuit ; suis ductus obscrvatio-
iiibus sequentia statuit: hirga dosi propinandum
est opium ; (jui autem granum urium ter quaterve
de die administrai, plus nocere {[uam auxilium af-
Icrre illi videtur.

Eo usque augeantur doses, ut aegri, licet non dor-
miant, dolore tamen sint immunes ac bene sese senti-
ant. Refractae doses irritant atijue crethismum nerveum
provocant, dolores autem non mitigare videntur. Me-
morandum insuper magnas tales doses alvum cojjio-
sam , adstringentia fortissima requirentem, produxisse.

(iua sub cura morbi media duratio 17 , post opii
autem administrationcm 'J dierum erat. Curac man-
dati numquam debilitati erant et minor erat morbi
ad rcdcundum proclivitas.

Nuntjuam Coiuugan jure metuendas cordis afFectio-
nes , a Bouillaud non obstante cura sua antiphlogistica
tam frequenter obscrvatas, vidit et funestum hunc
cxitum opium avertere posse existimat. Liquet porro
cx relatis casibus dolores lioc remedio revcra immi-
nui ct mirabile dictu sine narcoseos symptomatibus.

Ilaec cura ejus quo(|ue de morbo opinioni, cui

(1, Diil.liii lounul, i7, Vol. \VI.

iu initio turhatain subesse iiuiervatiouem contendit,
consenlanea videtur.

Postea dcnuo opium eclcbratum invenio a doet.
klusten (1), qui gradatim auctas remedii doses (gr.
^ — 3 omni trihorio) adhibet. Ultima aliquamdiu ad-
miuistrata dosi, seiisim sensimque doses imminuuntur.

Sua nititur metbodus quinquaginta per longum tem-
poris spatium observatis casibus et petit indicationem
ex dolore perstantc et ex conditione eretbica tam uni-
versali quam locali ; ab opio autem abstinendum simul-
ac adsit peri- aut endocarditis; quo in casu illud
adbibiît Coriuoan, complicationem avertere contendcns.
Doet. Keusten vero, non uti Cohkigan , opii admi-
nistratione endo- vel pericarditidcm avertere posse
credit, in conditionibus hyperstbenicis mimquam opi-
um se administrasse ailirmans. llae adbibita metbo-
do ad curam perliciendam decem aut quatuordecim
dies recpiirebantur.

Ex liiscc ergo tantum esset concludendum : opi-
um citius quam methodum antiphlogisticam salutem
alTerre; allectionum cordis nutem i'rcqucntiam hac mé-
thode secuta minorem esse, ronjici quidem potest,
conlirmationis tamen indigct.

Licet tandem cura opiata tamquam methodus non com-
mendanda videatur, minime tamen negandum, opi-
um maxime i)rodesse hominibus ercthicis rhcumatis-

(1,1 I)i'ul.;i-lir Klinik, ISjd, ^(l. 2 ct 2(gt;.

ino articulari acuto uüectis; his certe levameii et sorn-
iiuin placidura afl'ert, duminodo satis magnae adminis-
trentur doses; parcae enim et relractac doses exci-
tante magis gaudent virtute, quibus aegrotantes in
somnolentiam inquietam incidunt, ex (pia post breve
temporis intervallum exsultant, ita ut levem somnum
atrocissimi saepe secjuantur dolores.

h. ÄcouUu/ii. — Hoc in rheumatismo articulari chro-
nico saepius quam in acuto adhibetur, et quidem
ideo (juod sanguinis circuitum incit^ire dicatur ; sunt
tamen, (pii vim illam incitanteni negantes aconiti
magiias doses in acuta naorbi specie etiam adminis-
tra verint (Stokkk).

Lombaudus inter alia extractum aconiti alcoholi-
cum (gr. VI - dr ß intra nyclithemerum) uti specifi-
cum remedium in acuto articulorum rheumatismo
commendavit. Casus mihi innotuit in (juo quinque
granorum extr. aeon, singulis diebus administratio-
nem in rheumatismo chronico vertigines, ccphalea
vehemeus et nervi ojjtici irritatio insecpiebantur,
dum trium granorum de die usus protractus sen-
sim sanationem afFerebat; ([Uod licet parum ad rem
laciat, (juandociuidem aeger inter irritabiliores erat
recensendus, miror tamen (juod dosin ad drachmam
dimidiam augere et graiia sex minimam dosin sta-
tuere ausi sint.

(ÀVNSTATT aconitum remedium incertum habet, (luia
maxiHiae dosc.s innocue ferunlur, quod tamen modi-

rarniilis pracpiirationi vel aegri constitulioiii maxiinaiii
partem tribueiulum videtur; ex memorato eerte casu
remedium non semjier ita imiocuum esse constat.

Aliquoties ejus administrationem in rheumatismo
articulari acuto vidi, sed morbi durationcm breviorem
lactam aut symptomata molestissima cito imminuta
sub usu remedii numciuam mihi observare contigit.

Magnas quidem aconiti doses celerem allerre condi-
tionis morbosae emendationem semel mihi adspicerc
licuit, non tarnen sine notabilis intoxicatioin's symjjto-
matibus. In chronico vero articulorum rheumatismo
meritis celebratur encomiis.

c. Veratrhmm. — Multum ante aliquot annos com-
mendatus fuit externus hujus alcaloidei usus tam in
acuto quam in chronico articulorum rheumatis-
mo (1); nuper autem in rheumatismi articularis acuti
curationc summopere celebratus est, atcjue interna
ejus administratio paucis diebus morbum sanare fertur.
PiÉDAGNEL remedium in rheumatismo articulari

(1) Dp linjus modicaininis in noslrt) in0rl)0 usu mcntioncm jam factam
invenimus in cgrepia dissertatione doet. C. C. Ko'cll: dc vcratrino ejus-
que usu medico, obscrralionibus clinicis iiireilhjato, 1837 p. 86.

Quinque vir cloot.oum j)ul)lico commuuicavit obscrvatioiics ji. 37 —43.
Uni rheumatismo allrctorum remedium salutcm attulit, canteris non ita.

ScuDAMOBE cl Tl■K^BV■LL icquc ac doct. Rol'll vcratrinum unguenti for-
ma administraverp. Doct. IUrdslby in niorl)is rlioumaticis nnicJio in-
terne usus est, non autom bono cum cvcntu. (Conf. .!. PuRtin*; ilc
bclt;jins?lcn der Mut. .^Icd. en der Therap- dorr Dr. Kuru, dl. II
p. 11(1).

o;) —

acuto primus iiitus administrasse videtur, pilu.arum
forma, (juarum singulae veratrini 0,005 grm. (duodc-
cimam circiter grani partem) continebant; mane,
meridie et vespere uiiam tantum adhibet et sensim
dosis ad decem pilulas, ideoque ad 0,05 grm. vel ad t
grani partem circiter de die , auget. Quando non fertur
remedium, vel narcoseos symptomata provocat ,vel trac-
tus intestinalis irritationem, uti sunt faucium et ventri-
culi ardores, vomitus, diarrlioea ceteraque, pro tempore
ab illo abstinetur : hoe temporis intervalle balnea de
aquae vaporibus aegrotanti administrantur. Num-
quam in hoc morbo venaesectionc utitur Tikdagnel.
Uuos tantum cum publico communicat casus, mirabi-
li cum eventu veratrini ope curatos. In primo, ubi
omnes fere allecti erant articuli, et febris ac ceplialal-
gia vehementes erant, cufae die 28 m. Aug. 1850
inceptae 1 Sept. (post sex igitur dies) finem impone-
bat ; dolor ac tumor subsederant et die 14 m. Se})t.
aeger plane sanatus Nosocomium reliquit. In altero ,
5 Sept. 1850 sex administrantur pilulae; abstinen-
dum autem a remedio erat propter intoxicationis sympto-
mata (narcosin ct tractus intestinalis irritationem),
(juibus cessantibus melior sese habet aeger pristinam-
(jue sensim récupérât sanitatem et post leviorem mor-
bi regressum, 23 Sept. curatus dimittitur.

Ilisce pluribusque aliis bono cum eventu peractis,
PiÉDAGNEi. morbum intra dierum liebdomadem per
veratrinum sanari statuit.

Ex eo inde tempore multi experti sunt remediutn;
laudatur ab bis, eulpatur ab illis. Pulehriori adlmc
cum eventu se illud adbiliere perbibet Trous-
seau (in nosocomio Parisiensi Hotel-J)ieii). Adminis-
trandi rationem a Piédagnel propositam paucis
tantum mutatis sequitur ; primo scilicet die unam
])ilulam (0,005 grm) adbibct, secundo duas, tertio
tres ; rare dosis ad septem pilulas de die augetur.
Cessantibus morbi symptbmatibus, ((uod plcrunniue
(juarto, (luinto aut sexto post inceptam curam evenit
die, in dosi superioris diei consistit et pergcnte re-.
convalescentia ratione inversa dosin imminuit. ])um
irritationis gastro-intestinalis symptomata sese olie-
runt , tum remedium tali adbibeter dosi, quali sine
noxa ab aegris fertur. Quatuor refert casus Trous-
seau (1) veratrini administratione felicitcr sanatos;
quos breviter enarrare hoc loco cupimus.

Casus primus. 18 Eebr. Omnes ferc articulationcs,
tum extremitatum superiorum tum inferiorum nee
minus colli vertebrarum dolent, ru bent atque tument.

Primum cordis sonum strepitus comitatur, impri-
mis propc valvulas semilunarcs aortae, in trun-
cum hujus arteriae sese extendens quod secundum
'J'rousseau raro sese ollert, afiectionc plcrumque pro-

(1) Kntari mcrclur linrum rasmim cunim in nosocomio Holcl-Uicu
rtiam ohscrvatam esse a modicis iioslralibus, doct. Fauics üI Kkkkii, quo-
rum illc liacH! do vcratriiio observata rolulit in nostro Kriicrlorio (OJ®
jaargaiii; 18M).

])C orilicium, vel saepius adhuc prope valvulas
mitrales obvia.

Pulsus lot ictuum, lingua rubra, sitis intensa,
ciborum appctitus deletus , non autem nausea neque
vomitus, constipatio. Praescriptio: una pilula, veratrini
0,005 grm. continens, clysma et diaeta.

19nbsp;Febr. Aeger paulo melius sese habet; plane
1ère disparuere sinistri genu , ac(iue ac utr-uscpu: ar-
ticulationis tibio-tarsalis intumescentia, cetcri articuli
ut heri, idem strepitus, lingua rubens, sitis vehe-
mens, cephalalgia, nulla vomcndi conamina, duae
administrantur pilulae , eademque jubetur diaeta.

20nbsp;Fcbr. Pedum ac genuum articulationes a dolore
libcrae ; doloris, ruboris ac tumoris decrementum in
ceteris articulis atlectis; idem cordis strepitus, pulsus
80 ictuum. Trcs adhibcntur pilulae.

21nbsp;Febr. Articulorum sanatorum allectio non rediit,
manus vero sinisttae,' cubiti ct humeri articulationes
paulisper adhuc sunt correptae. Sonus cordis nor-
malis factus; pulsus 00 ictuum. IJic superiori vo-
mituritio, dolores colici et diarrhoea, tres ergo ad-
ministrantur pilulae et duo ita dicti r,potages gras.quot;

22nbsp;Febr. Manus dextrae, cubiti et humeri articu-
li sanati, evanuit tumor, rubor et dolor. Levis denuo
strepitus; 42 ictuum jmlsus.

Diebus insequentibus bona perstat valetudo ; mor-
bos! nihil in articulis supercst, cordis primus sonus
peiletentiin clurior lit. linnunuilur veratrini dosis,

tlum (lie 1 Marl. remedium seponitur. Per 14 deinceps
dies reconvalescens in nosocomio retinctur, ut bonae
valetudinis perduratio coniirmaretur.

(mus secuiif/ns. Aeger per quiiuiue jam dies mor-
bum passus, die 13 mensis ^lartii fsejrio a morhi
ewmó'irwe^ curae mandatur: plurimi aüeeti sunt articu-
li, nullus strepitus, pulsus 108. Una praescribitur
veratrini pilula et diaeta.

Usque ad 17quot;quot;' ejusdem mensis in eadem condi-
tione permanet aeger; pilularum numerus ad qua-
tuor augetur, pulsu sensim ad 81. imminuente:
liacc pulsuum frequentiaeimminutio universalis conditi-
onis emendatione stipata, animadvertcnte Trousseau
bonum signum est habendum , (juandoquidem emenda-
tionem in articulis praecedere solcat. Ilaecce 18 Mart.
etiam sese ostendit, quo die quinque adhibentur jjilulae.

19 Marlii, Jam fere sanatum aeger se putat;
pulsus 05, denuo quinque adhibentur pilulae, quas
irritationis gastro-intestinalis symptomata, veratrini
usum protractum vetantia, insequuntur; quo facto
28 Afart. denuo quidam corripiuntur articuli, qua-
tuor pilularum administrationcm postulantes.

21. Mart. IMultum denuo emendata est conditio,
alvus ali(iuantulum liquida est; quatuor adhibentur
pilulae. Diebus inscquentibus bona pergit valétudo;
27 Mart. oninia alfectionis articularis vestigia evaini-
cre. Veratrini dosis lente inuninuitur,

— r,n —

(hsiM lerliiis. Die 21 m. Martii 1853 eurae sub-
jicitur aeger; die post primam dosin assuinptam
jnulto melius sese habet et die 21quot; plane a dolore
liberatus est. Sub usu remedii protracto semper
pergit bona valetudo.

Casus quartus. Aeger die 22 mensis Martii curae
mandatur: multae correptae sunt articulationes, pri-
mus cordis sonus strepitu stipatur. Pulsus 102
ictuum est.

23 Martii et diebus insequentibus lenta conditi-
onis emendatie, licet nenn ulla obvia sint irritationis
gastro-intestinalis symptomata; jmlsus (50.

27nbsp;Martii. Quaedam tantum superest digiti imli-
cis et pollicis sinistri intumescentia ; quinque admi-
nistrantur pilulae.

28nbsp;et 29 Martii. Cordis articulorum([uc aflectio
plane evanuit. Veratrini dosis sensim imminuitur.

llelati casus maximi profecto momenti habendi sunt
pro(iue remedii efficacitate omnino militari videntur.
Primae observatiom's aeger, jam jjost tres dies, sta-
dium reconvalescentiae intravit, (juod itidem in tertia
et quarta observatione obtinuit. In secunda, reme-
dio per sex dierum spatium administrate, fere plenaria
secuta est sanatio ; in hac quo(pie notandum morbum
subito resurgere, (junm propter symjitomata veratrini
usu protracto excitata ab ejus administratione desisli

dclicrct. rulclicr proiecto cllcctus diccndus, quod
ad luorbi durationem attinet !

^lemorandum porro pulsum gradatim et eenstanter
sub usu remedii deerevisse.

Cordis tandem alleetioiies haec eiirandi ratio mini-
me promoveve videtur, potius contrarium obtinuit ;
in duobus enim e (quatuor relatis casibus corib's allec-
tio ante institutam curam cxsistebat ct una cum mor-
bo evanuit.

Doet. BouciifT decimam grani partem opiojuuctam de
die administrât et ad uuum, si opus est, granum dosin
aucret; morbo decrescente seiisim etiam illam imminuit.
Secumdo jam die notabile febris decrementum obser-
vavit deerevitque alitpiando pulsus ab 120 ad ü l,
brevi ])ost sensim ccsscre dolores. Saepe post largam
veratrini administrationem orta vomitus ac diarrboca
remedii doses imminuere jubent. Secundum eum cu-
tis secretionem veratrinum pcrciuam promovet.

Doet. Aii.vn exiguam tantum veratrino tribuit ac-
tionem. Duos enarrat casus (1), in quorum altero,
veratrino incassuin administrate, sulpbatis cbinini
usus sanationem mox attulit. Egregie suadet autem
si bonos non edat eiïectus remedium , nunuiuam ultra
3—4 dies ejus usum protrabcre.

Quamvis e paucis quae retulimus non, (piod vera-
trinum valeat, satis constet, prudenter tamen (reme-

(1) Itull. «In Tliéraji. ^ov. 1853.

— ()l —

(Iii enim ([uaita grani pars secundum Turnhuu- jam
homini nocere jmtcst) et cum judicio pcriculum cum
eo iaciendum esse existimo.

Pulsuum fre(pientiae atcpe caloris animalis decre-
mo:.tum attcntionc omnino digna sunt, (pialis vis ma-
gis adhuc probatur casu in clinico IIostanii observa-
to ; in hoe scilicet remedii dosin sensim augendo
(i - 2 ctgrm), die (|uinto pulsuum freciuontia su-
bito est imminuta a 80 ictibus ad -10 atcpie ad oc-
tavum uscjue diem immutata permansit. Ex virtute
ista deprimente veratrini actionem in rheumatismo ar-
ticulari acuto repetivere, (juarc in aliis (luocjue mor-
bis fcbrilibus in pneumonia v. c. aliiscjue Aran illud
commendat.

tu omni casu ca vend um ne vitae nerveae depres-
sio sive directa illa, sivc profusarum evacuatioiuim
a veratrino provocatarum set^uela, graves complica-
tiones suscitet, in hoe morbo uticjue metuendas.

§ 5.

Col-cuici M.

Nullum antirheumaticum quod vocant laudes majores
nactum est quam colchicum autumnale et ejus ])raepa-
rata, si(iue ellectus spectemus, quos peritissimi, maxi-
maeiiue i'idei in Anglia et Germania medici ab illo
viderint, jirolecto hujus modicaminis celebratas vires

in aegrolis poriclitari animus ferret. Anticjuis jam
nomine llerniodaclijU notum erat. Avicenn.v verosi-
militer propter vim rheumati aüjue arthritidi oppositam
Auintam arliadurum illud vocavit. Dein vero invi-
tis eneomiis Weuelii, 8toerkii atque Ehumannii,
etsi IloMii auctoritate in pharmaeopaeam Londinen-
sem receptum fuerit, prorsus fere obsolevit, donee a
doct. Williams in lucem iterum revocatum, magnas
de novo apud Anglos laudcs assecutum sit.

Neque minori cum eventu Scudamoiie , Sciioenlein
et Eislnmann eo usi esse videntur. llic nempe in
Ojiere suo laudatissimo (Hie Krankheitsfamilie lîhen-
ma) inter alia memoratu dignissima vini seminum col-
chici cum opio connuhii luculenter virtutem demon-
stravit. Secundum cum, cujusvis sive organi sive telae
rheumaticac affectioni validissimc mcdetur colchicum
alterante virtute pracditum. Virtutis medicatricis ra-
tione habita in corpus sanum vim toxicam habere ne-
mo mirabitur. Antiqui jam venenum acre et narco-
ticum habuere, cujus modo una, modo altera virtus
in lucem prodit, (luod e loci diversitatc, ex arnii
([uo colligitur tempore, nec minori ut mihi videtur
probabilitate cx aegri constitutione repetiverunt.

(iuoad virtutem acrem majori dosi mucosam
gastro-intestinalem irritât , diarrhoeam, alvum quo-
([ue sanguinolcntam, ventris tormina, nauseam,
vomitum producit, quibus aucta systematis uropo-
ietici actio accedcrc solet, id, quod i\on omnes as-

scntiunt; um taiulem atquc acidi urici in urina
copiam adaugct , iiquc cum scilla communis est
j)ulsuum mmierunj imminuendi virtus. Narcoticam
vim in cerebrum habet, excitationem mentalem,
agryjjuiam, statum quasi crapulosum, delirium mite
aut ferox oculis splendentibus et rubeseentilms, pro-
ducit. Tu cam neinpe cerebri partem, e qua nervi
ojjtici originem ducunt, agere videtur; multi enim
visionis turbas transeuntes, imprimis oxyojnam cum
inse(iuentc amblyopia post Colchicum assumptum ob-
servavere.

ScuoKNwuN mentis alienatmnes exinde ortas saepius
vidit cas(iue frecpicntiores, (pm in traetum intestina^
lem minus conspicua actio fuerit. Casum aflert juvem's
20 annorum ((uem rheumatismo acuto affectum, post-
(juam per ((uatriduum vinum seminum colchici modica
dosi assumpserat, delirium ferocissimum absque vel
minimo febris vestigio aggrediebatur. Se])osito col-
cliico per 48 horas symptomata perstiterunt, donec opi-
um propinatum somtuim attulerit, e quo sanus evi-
gilabat. Ex hoc liquet caute cum illo medicaminc
esse mercandum.

Semina, ut videtur, tutissime adhibentur, cum
melius maturescant atcjue facilius asscrvcntur; ])rae-
cipua ejus principia sunt: colchicimm., cui in])rimis,
ut ajunt, medicaminis actio dehetur, at(|ue verain-
num, ([uod jjerpcram cum priore Pellktieh et C.vven-
Tou id.üiticum liabiierunt. Hoc principium fortasse

— Cl. —

vcralvini (luu talis iu nostro morbo administrationis
nnper causa fuit. Praeparatum nobis usitatissimum
vinum liorum seminum est: Eisknmann tincturam
opii addendam ducit, se(iuentem formulam prae-
scribcre solet:

11. Vin sem. colcb. dr. iii,
Tinct. opii crocat. dr. ß.

M.

d. s. Omni hora 3quot; vel -t» gutt. 10 — 30.
Assevetat Eisenmann actionem colchici nocivam
opio praeverti, mucosae nempe irritationem atque ce-
rebri narcosin; ideo scilicet maximi hocce csnnubium
momenti esse, quod colchicum, diarrhoeam susci-
tans rheumati non amplius medctur; cum opii con-
juncti tutior majorum dosium administratio, imo ip-
sius medicaminis virtus augeri quoque videtur.

Apparet actio secundum Eisenmann jam vel 3quot;
hora post primam vel secundam assumptam dosin,
si(iue intra 12 horarum spatium' levamen non attule-
rit vel nimis jjaucam dosin vel conditionem organismi
mcdicamini minus aptam accusat. Colchici tandem
cum aliis (^uoque connubio loens dari potest. (1)

(iuod multis in casibus parum vel nihil juverit
ct idco specificum antirheumaticum dici nequeat, col-
chici laudatoribus plures objeccrunt. At quaestio

(1) Soliniiilt's .lalirl). 1813. Bd. 37. ItpilrSgo zur l.clirr ilcr allcri-
reiiden o.li-r iimslimiiicii.lcn llcilnicllxulc.

hic oritur nonuc rheuma cum artliritidc confuderint,
in quam profecto colchicum parum valet. Ipsius de-
Jiiquc plantae pro loco , proque aniii tempore diversa
virtus est (veruali cnim tempore major quam autum-
nali esse videtur), Inepta tandem, atque parciorum
dosium oh metum intoxicationis, quam tamen praever-
tere nonpotuère, administratie hisce forsitan accessit.

Multi i)orro Eisenmannii eHato colchicum nempe
tune quum diarrhoeam suscitet, vim suam antirhcu-
maticam amitterc sese opponunt et pro sua alferunt
opinione optimos remedium edidisse effectus, quum
abundantcm diuresin aut alvum copiosam et liquidam
produxisset. Colchicum deni(jue metastasibus in cor
aliacjue organa interna favere pcrperam nobis assump-
tum esse videtur.

Si colchicum adhibcre volumus imprimis quaestio
sese nobis offert utrum in febrili morbi specie, au
febre demum anti])hlogosi debellata eo uti liccat.
Quam plurimi, Angli imprimis, non neccsse duxe-
runt antiphlogosin , Germanorum multi non omittendam
esse censuerunt. Eisen'mann plerumque statim colchi-
cum propinat in pleuritide quoque rbcumatica aliisque.
Cauta tamen therapia non ad methodum sed ad In-
dividuum potius medendi consilium adaptat, quarc
in homine ])lethorico ac robuste cum antiphlogistica
cura ordiamur, quae in casu colchici actionem
adjuvat, minus autem in dcbihbus, exsanguibus.

Casus in quibus colchici actionen in rhenmatis-

— G() —

mum articulorum observare mihi contigit, numero
pauciores sunt atque minoris momenti; quare, ne
longus sim, a singulis enumerandis abstincbo. Ex
iis tamen nec minus ex Virorum in patria nostra ma-
xime de medicina meritorum experientia, haec sal-
tem concludere mihi liceat:

1° Colchicum esse ellicacissimum antirheumati-
cum, nec tamen (quod de quovis medicamine valet)
novos morbi insultus praevcrtere.

Caute cum co mercandum esse in morbo fe-
bre stipato.

8° Opii cum colchico connubium tutius atque
certi us agerc quam solum colchicum.

Opium vim colchici nocivam in tractum in-
testinalem praevcrtere, saltem imminuerc.

n» Colchicum solum vulgo molestias provocare ,
quod tamem maximam partem pendet ab aegri
constitutione.

0° Colchicum tandem, si diarrhoeam suscitet,
non amplius in rheuma agere, et in tali casu ab co
esse abstincndum.

§ (i.

cnininum sulpiiuuicum.

(iuum jam antea medici Anglici, IIaygartu im-
primis , corticem Peruvianum tamquam antirhcumati.

cum specificum valdopere commendavere, ultimi» tempo-
ribus cliininum sulphuricum plurimos fautores habuit.
Enormes hujus remedii doses Gallo-Eranci dare solent,
quibus scilicet intra aliquot dierum spatium morbo
mederetur. Guerard in rheumatismo articulari acuto,
imo quidem cum endocarditide complicato, nullum
aliud remedium praeter chininum ])raescribit ad
drachmam dimidiam de die. Sex casus refert, quo-
rum intra 4 ad 8 dies comjileta abscjuc ullis secjue-
lis nocivis, et sine ullo alio medicaminc porrecto,
sanatio secuta est.

Bruiuet majori adhuc cliinini copia citius sana-
tionem obtinuisse contendit ; grana 40 — 00 de
die interdum administrai, ita ut intra biduum vel
(luatriduum morbum se superasse iierhibeat. Casum
aflert (1) rheumatismi articularis acuti hoc remedio
curati , memorabilem illum, ([uia in hoc de homi-
ne agitur, inde a juventute tres jam morbi aggres-
sus passe post sexennii intervalla redientes : jirimum
corripiebatur aetatis anno 17°, dein 23°, postea 29quot;.
Primus morbi insultus, in quo exspectativa fuerat cura,
per sex menses duraverat ; secundus et tertius, largis
venaesectionibus debellati, singuli per mensem sua
stadia abseiverant. Quartus tandem morbi insultus,
Bhuiuetii curae mandatus et per mensem jam durans,
licet vehementissimus, intra quatriduum tamen sola

(I) Ann. de Tlierap. Dcc. 18JG.

Slt;-biu. Jalirli. 1817. IM 55.

— OS —

chinini adininistralione frangebatur ; rcconvalesccu-
tiae stadium ad iionum usque curae diem protralie-
batur. Primo quatriduo usus est aeger remedii gra-
ins 82, in altero gr. 04, summa gr. 1G4, (in genere
igitur gr. 18 de die) absque aurium tinnitu , cepha-
lalgia aliisve affectionis cerebralis symptomatibus.

O

Pulsuum frcquentia sub usu remedii ex ordine
decrcvit ab 126 ad 108, 90, 80, 70, GO
ictus ct illo scposito ad norman (74) reducta in-
venta est.

Ex quo constare videtur chininum vi gaudere tem-
perante in cordis arteriarumque actionem. Accommo-
danda est dosis, secundum IkmuET, acgrotantis con.
stitutioni; et meningum inflammatio, aliquando obvia,
fortuitum tantum habendum esset symptoma, chinini
sulphurici ergo administratione non productum! Tn
ccrebro caeterum primum vim excitantem, deindepri-
mentem cxerceret remedium.

Spirituosis dediti illud optime fcrunt. Memorandum
etiam minorem esse ipsius efficaciam in rheumatismo,
unum tantum articulum infestante ; rheumaticae nempe
affectiones universales, acutae, febriles ab ipso optimo
sanantur.

Legroux minores doses administrât, seil. gr. IG —
24, numquam tamen 32 gr. dosin intra nychthc-
merum superat, numquam intoxicatimicm inde ortam
se observasse asseverat, pulsuum frequentiam e con-
ra minorem lieri, imo minorem quam normae par

est. Cutis ealor, congestioues et dolor subsederuut
paucisque diebus sauatio est secuta.

Mcinorat (1) vigiuti quatuor casus in nosocomio
Ilotel-Dieu observâtes, bono cum eventu per cbini-
num sulpburicum curatos, quorum ne longus sim,
praecipuum tantum enumerabo.

In primo nempe casu aeger magnis cliinini
dosibus intra dierum liebdomadem sanatus est.
In secundo ancilla 24. annorum, antea sana (cui
ob amenorrlieam 20 Nov. cum levamine vena secata
erat) 25 Nov. curae traditur. Magnae chinini doses
pulsum parvum ac depressum reddunt aliaquc chini-
no projiria producunt symptomata, simul autem mor-
bum emendant. Levis cordis allectio sese ollert. Die
29 Nov. plane liberae sunt articulationcs (immi-
nuta erat remedii dosis), pulsus autem parvus adhuc
et strepitus a pericarditide repetendus etiamnunc aderat.
Seponitur chininum ob conditionem aegri emcndatam.
Curae non tribuit Legroux pericarditidcm, quip-
pe quam raro observavit, sed diathesi rheumaticae.
Pericarditidis cura per vesicatoria usque ad 24 Dec.
protrahebatur. Chininum ergo per (piinque tantum
dierum spatium bono cum eventu administrabatur,
dum totius morbi duratio 19 dierum erat. Verbo
in plurimis casibus, secundum cum Auctorem, mor-
bus paucis diebus chinino cedit.

(1) Journ. dc Mel. .lauv. ct Fcvr. 1815.

In quibusdam una pluresve institutae sunt vcnae-
sectioncs, ut sanguinis per chininum mutatio eruere-
tur. In casu nempe vicesimo quarto ter vena seca-
ta est, ut sanguis indagationi chemicae submittere-
tur, ex qua fibrini abundantia ante curam institutam
prodibat, quae intra 48 horarum spatium adhuc au-
gebatur, post quatuor vero dierum curam ad tertiam
usque partem imminuebatur. Globuli sanguinis e
contra durante cura increscerc videbantur. In his
asibus curae per chininum duratio in genere 7 , to-
tius vero morbi 17—18 dierum erat.

De 24 aegris quinque tantum morbi leviores regres-
sus passi sunt, septem cordis alFectione, quorum autem
sex jam ante institutam curam , corripiebantur ; melior
igitur haec ratio cpam cura antiphlogistica secuta.

Ex hisce tandem Leoroux inter alia sequentia de-
ducit: 1» agcrc chininum in praecipuam diathesis
rheumaticac causam, iibrini nempe in sanguine abun-
dantiam; 2quot; vi circulationem temperante maxime gaudc-
re ; 8quot; cfTicax esse remedium adversus rheumatismum
artieularem acutum, ([UO symptomata mitigantur , bre-
vior lit duratio cordisque allcctiones saepius (juam
aliis remediis praevertuntur.

Minus autem chinini laudem confirmant duodecim
rheumatismi articularis casus, quos doct. Salmon
cum publico communicavit (1), (juorum brevis con-
spectus in sequentibus :

(1) Gaz. dps Hop. Dc:. 10, 2i, 29, 1812.

In primo casu articulorum rheumatica affectio
vehemens, primum cordis sonum strepitus comitatur ;
chinini sulphurici dr. i, dein gr. xlv , tandem dr. j3
adhihetur. Post sex dierum spatium sanatio obtinuit.

In secundo casu multi correpti erant articuli,
aderant cordis strepitus, dolor in regione cordis et
dyspnoea. Articulorum, non autem cordis aflectio
chinino emendabatur. Morbus regressum faciebat,
chinino ac cataplasmatibus cum laudano denuo ce-
dentem. Aeger 9 Nov. receptus 6 Dec. nosocomium
relinquebat.

In tertio casu morbus in initio chinino emendatus
est, dolores autem iterum redeuntes remedio non ccde-
bant, quod itidem in quarto casu. In quinto chini-
num sanationem non attulit, iu sexto conditionis
emendationem, non autem sanationem; in septimo
casu et in octavo eundem quam in tertio habuit ef-
fectum ; in none dolores cito mitigati mox redeunt ;
in decimo subitam sanationem aeque subitus mor-
bi regressus insequitur ; in undecimo symptomata phy-
siologica maxime intensa observantur cum dolorum de-
cremento, postea autem morbus regreditur; in duo-
decimo tandem casu nulla omnino per remedium emen-
datie, in pejus e contra malum ruit.

Ex hisce patet medicamen illud magna dosi propi-
natum non tanta vi gaudere; plurimos novos acces-
sus morbi durationcm protraxisse ; in uno tantum casu
post sex dies sanationem obtinuisse, semel etiam ma-

luin in pejus misse. Tandem vero Salmon .opinatur
chininum, postquam incepcrat reconvalescentia, nimis
cito fuisse sepositum.

Doct. Casanova (1) optimo cum successu bis chi-
ninum adhibuit a scr. i — dr. i, in aliis vero (quos
(juidem non hujus loci esse existimo, cum ad rheu-
matismum muscularem pertineant) auctum malum est,
acccdcntibus symptomatibus cerebralibus. Patet itaque.
quod et alii jam sunt professi, chinini sulphurici
majorem esse virtutem in rheumatismo articulorum
debellando , quam in eo qui musculos tenet.

Geo. L. Upsuuk, medicus Americanus, duodecim
casus cum publico communicavit (2), quorum sex bono
cum cventu chinini sulphurici ope tractavit; cum tamen
alia simul remédia adhibuerit, haud scio an cxinde morbi
duratio, quod ad sanationem attinet chinino allatam, in
genere sit efficicnda? Initium tandem reconvalescentiae
a primis inde melioris conditionis signis computat.
Morbi rcmediis suis laudatis tractati durationem
quinque dierum et dimidii in genere esse ponit;
longissimam durationem 14, brevissimam autem du-
orum dierum. Sedans utique illud habet, ideoque in
stadio febrili quoque adhibendum. Post venaesecti-
onem pro re nata institutam, vel catharsi fortiori
producta olei crotonis ope, cui spccificam ferc iu hoc

(I) Solimidt's Jalirl). 1815. IW. iC.

(2; Rovuo nu'dico- cliirurf;. Je 1'aris, I'évr. 1852.

morbo virtutem vindicat, optimos de eo succcssus ob-
tinuit. Adultis grana 10, ter quaterve de die ad-
ministrât, minores autem doses plus nocere quam
prodesse credit. Imprimis secundum eum indicatur
ubi sudor copiosus erumpit.

An ex paucis bisce datis dc remedie rejiciendo vel
commendando judicium ferre liceat dubito. Scopum
quamvis nonnumquam fcfellcrit, si relatis fides lia-
benda interdum quoque profuit et itaque tentari
meretur.

llationi congruum neu esse vix dieere ausim, ple-
rumque enim afTectiones rheumaticae acutae decursum
quodammodo typicum habent, cum remissione et ex-
acerbatione, qualibus chininum opponi seiet.

Dosium enormitas forsitan causa fuit, (juare neu
saepius a nostratibus adhibitum sit, qui remedium
minori dosi propinantcs, cum nullo salutari eflcctu
illud praescripserint. Dosin ad aegri constitutionem
accommodatam commendarem, plcthorici autem et (jui-
bus ad congestionem cerebralem est proclivitas caute
huic curae submittantur. nc cerebri allcctiones orian-
tur in inflammationcm abeuntes (1)

Maxime convenict in lymphaticis, anaemicis, de-
bilibus apud nospeniuam frequentibus. Si vero tan-
ta requiritur chinini dosis ut vera intoxicatie

(1) MciiiiigltiJcni cx assumiihJ cliinino pauci orlam viilcrc, imo uiulti
plane nogant.

oriatur sique adeo tamquam narcoticum solummodo
prodest, quaeritur nonue aliis narcoticis minus noci-
vis et vilioris pretii, quorum in nostro morbo uti-
litatem experientia comprobavit, commode posset
cxcipi.

§ 7.

VeSICANTIA AilliULANTIA.

Ilaec curandi methodus a doct. Dechilly in actis
Academiae Parisiensis valdopere commendata est;
haue methodum prac omnibus aliis adhibendam censet,
quatuordeeim nitens observationibus, quarum amplius
quafuor refert. (l)

Pro re nata vena prius secanda est, dein ordine
quo ailiciuntur articulationes vesicantibus plane obte-
guntur , quo facto die insequenti jam tumorem col-
lapsum, dolorem insigniter imminutumesse, calorem cu-
tis in plcris(iue casibus subsedisse observabat. Vesi-
cans tamen per aliquod tempus applicatum fuisse opor-
tet, ut bulla permagna ibrmetur, quae deinceps exsic-
cetur. Articulationes plane vesicantibus obiegi necesse
praeterea judicat, quum symptomata ex ipsius experien-
tia iis locis praecipue perstent, qui vesicantibus non
tecti sint.

(1) Bull. (Ic 1'AcaJ. Tome XV. Nquot; 15—19. 1830.

»Systemati uro-genitali tioii iiocebaiit vesicantia, in
uno casu e contra proderant, simulac cutis irritatio
sese manifestare ineeperat.

Per quatuordecim in genere dies sub illa medica-
tione morbus perstabat.

Incognitum mihi num experimenta cum illis vesi-
cantibus (illisquc solis) continuaverint vel ab aliis il-
la repetita sint : conclusiones igitur a posteriori , hoc
casu maxime valeiites, deducere dillicillimum ; mi-
hi tamcn a priori videtur, morbum nimis et minus
recte processum localem esse habitum ; vehementia
reactionis symptomata, saepe observata, vesicantibus
certe quidem non cedent. Instituta venaesectione vel
fracta vi morbi illa valde prodesse posse exjierientia
docuit.

Tdem judicium de chloridi formyli applicatione, a
doct. Aran commendata (1), ferendum. Aqua tepida
madefactum linteum articulationibus applicat, cui
chloridi formyli tres drachmas inspergit. Madida illa
lintea siccis obteguntur et omnia una fascia conjun-
guntur. Ilaec methodus nihil aliud enicere potest
quam localem simulque momentaneam anaesthesiam.
Dc cactcrorum medicaminum topicorum in nostro
morbo administratione, cadem fortasse valent quae
antea de depletionibus localibus, in hocce morbo ad-
hibitis , dicta sunt.

(I) Hull. Kaller. Je Thtr. 15 igt;nv. 1850.

§ 8.

IIydrotuekavia.

Aiiuu frigidu inter ellicacissinia proiecto recenseri
nierctur agentia, quae cutis fuuctionein excitent,
quare jniruin vidcri non potest, et universalem et
localem applicationem multos adhibuisse in morbo,
cujus inter causas praecipuas cutis functio leasa habe-
tur. Hactenus plurics, idque optimo ut videtur cum
successu, eam applicucre in rheumatismo musculari
imprimis chronico, quam in rlieumatismo articulari.
Aquam tamen in rheumatismo quoque articulorum pro-
desse possc, casus probat quem doct. ^YlL^TnERUE.vD
memorat (1).

Juvenis, 23 annorum, die 15 Aprilis ejus curae
mandabatur, rlieumatismum patiens articulorum gene-
ralem, adeo vehementem ut nullum attactum ferret.
Ante IG menses similem accessum erat passus, qui
brevi cor aggressus erat, quemque dcpletionibus in re-
gione cordis, fonticulo per 13 septimanas suppurante,
mcrcurialibus tandem ad ptyalismum usque porrec-
tis morbique durationem ideo protrahentibus, trac-
taverunt. Aegrum visit jam per octo dies morbo

(1) Mod. Times. 240. I8ii.

afflictum. Dato cathartico, articulis duobus cpitbe-
inata de acj^ua frigida imponebantur, pannis de laua exac-
te superimpositis, quae cuinlevameu afferrcnt, caeteris
(pioque articulis applicari jussit. Dcnique tertia qua-
(pie hora remedium tcmpcraiis aeger assumpsit. Et
([uidom epitbematum actie ex ipsius aegri dictis
talis erat, ut scilicet alge rem, per duas tresve
minutas praesentem, caloris sensus sequerctur, ni
sudorem profusum, ab articulis in rcliquum corpus
dispersum, abiens. Post semiboram insigni levamine,
post triduum autem omni ferc dolorc sublato aeger
quot;audebat. Urina crassa erat et turbida, quare carbonas

O

sodae (dr. i ad aquae unc. viii) ei administrabatur,
pergebat interea in epitbematibus frigidis applicandis.
Vicesimo secundo mensis A^mlis die, i. e. septimanam
post curam inceptam atque diias septimanas post morbi
aggressum, sanitas restituta erat, leviori genu dolorc
excepto.

Hanccc methodum si eum cura superioris morbi
insultus conferimus, utra praefcrcnda sit, non du-
bium erit.

(ïeneralem tandem aquae frigidae applicationcm se-
cundum l'aiESNiTzii methodum tentaverc , (lua, uti
ferunt, intra biduum triduumve morbum sanaverint.
Doet. PiUTTi duos casus, hue spectantes, refert.

Uberior tantum observatie, cui in (povis nosoco-
nn'o bene instauralo locus datur, baliieorum, et ge-

ncraliuin et loealiuin, viirios tiindem pro vario appli-
catioiiis modo eilectus monstrabit. Neque ratioiii
imjjugDare uietliodus diei potest; acjuae tamen fri-
gidae in cutem actio secundaria cum epispastico-
rum atque revellentium agendi ratione quodammodo
sit aequanda; addendum quoque bahiea tepida, do-
cente experientia, longe j)lus prodesse in rheumatis-
mo musculari acuto quam in articulari, in quo, si
intensa febre stipatur, non raro plus nocent quam
prosunt; mitigatis vero symptomatibus balnea egre-
gium adjuvans elliciunt.

amp; 9.

Alia remedia in nostro morbo commendata.

Bene multa alia remedia ab artis peritis in nostro
morbo commendata sunt. Videamus de nonnullis.

Diaphoretica. — Ratione habita causae occasionalis
omnium frequentissimae, non mirum est, effectus maxi-
me salutares ab usu remediorum diaphorcsni promoven-
tium semper exspectatos fuissc. In provectiori morbi
stadio utilia esse poterunt ; in priori vero ca non adhiben-
da videntur, (luandotpiidem hoe tempore ut plurimum
profuse sudent aegrotantes , absque ullo levamine et cum
notabili aliquando symptomatum incremento; hac quidem
ratione morbi duratio prolongari posset; ne dicam
de exanthemate miliari saepe observato et alitpiando

funcsto ct dc cutis atonia plerumciue diapliorctico-
rum adhibitioncm secuta.

Fiirgantia. — Haec remedia in genere minus com-
mendanda videntur, et tune tantum iudicata esse,
([uum gastrica adsit complicatio.

Abhorrens ab remediorum cognitonun cnumeratio-
ne, huic fmem inponerem , nisi brevis mentio faci-
enda mihi videretur de succo citri (dr. /3 - i ter de
die administrato cum saccharo ad libitum) nuper mul-
tum commendato, cujus actionem explicare couati
sunt uratum oxydatione in sanguine retentorum.

§ 10.

CONCLUSIO.

Hanc nostram (lualemcunque variarum, (luibus mor-
bum debellare solent, methodorum expositionem si quis
accurate perlegerit, haud sane mirabitur, nos in ulti-
ma hujus speciminis parte, therapeuticas nonnullas
conclusiones exhibente, conscribenda esse breviores.

Et vero scripta, ciuibus in parte therapeutica ela-
boranda usus sum, perlustrans, verum sequens
C.vNsT.vTTii ellatum mihi visum est: » ITas die Thc-
raiiiu helriffl, so hut die Erfahrung, auf die sich ein
Jeder berufen zu können glaubt, noch zu sehr den

Charakter einer Lustdirne, die Jedem zu gefallen sucht,
uml hat sich noch nicht xmhedingten Glaubens und
Vertrauens lo'ürdig gezeigt'' Quos enim legi casus
morbi ostendebant quidem plerique felices methodi
alicujus aut remedii eilectus, quum morbus remedio
adhibito cessaret; sed licet vis illa medica acriori
coutradictioui numquam fuerit obnoxia, clfectus tamen
numquam efiicere potuit ut de sanationis causa
nullum dubium superesset; quum contra saepius rem
male imtellectam esse constet.

Quam exigua autem hac in re Bouillaudii metho-
do auctoritas sit tribuenda, non est quod hoc loco
repetemus. Salhia et metallica raro omnibus aliis
sepositis, plerumque tamquam adjuvantia methodi
antiphlogisticae adhibita sunt; dum magnae tartari
emetici doses saepius exiguos ediderint eifectus.

Inter omnia quae mihi de cura narcotica innotucrunt
remedia, imprimis reccnscndum est veratrinum, nostris
tcmporibus maxime pervulgatum, quod vim omnino salu.
tarem habere morbumquc brcviorem facere vulgo dici-
tur; sed ut omittam periculum, cui aeger , hoc remedio
sumto, exponitur, unice tantum a medieis Gallo-Prancis
commcndatum est, quorum temperamentum sanguineum
in communicandis observationibus therapeuticis ut pluri-
mum ali(iuid elliccre solet. Opium ]Vim a priori, quippc
remedium symptomaticum, sine dubio commendan-
dum mihi videtur. Quum vero, si salutarcm editu-
rum sit ellectum, majori dosi adhibendum sit re-

medium, practici haud pauci ab eo abstinebuntur.

Acouilum, invito magno laudatorum numero,
universe minus satisfecit, Colc/ncum, si tamquam
remedium empiricum et sub quadam conditione ad-
liibeatur (vide pag. G6), magis commendandum videtur.

CAiuini virtutem specilicam multae aecurataeque
observationcs conlirmant, aliae contra denegaut.
Quaestio autem, quateims rheumatismus articularis
acutus typicam interdum referat indolem hoc loco
sponte oritur.

Sententias igitur de rcmediorum eircctibus in hoc
morbo cernimus sibi invicem o])positas, quarum the-
rapia (licet universe tristissimum ollerat adspectum)
pauca tantum exempla praebet ; quae repugnantia non '
speetat diversam tantum rationem adhibendorum quo-
rundam parvi momenti remediôrum, verum etiam ad
applicationcm sese cxtendit rcmediorum, maxime he-
roicorum horrendaque dosi administratorum.

Et tarnen omnes illae methodi adeo discrepantes,
fundamento rationali infirmissimo nixae, calculis pro-
bantur et miracula fecisse perhibentur! Eilum igitur
iuvenirc, (juo se expédiât cx hoc labyrinthe, diillcil-
limum est novitio, cui propria deest cxperioitia.
Therapeuticis tamen conclusionibus promissis, quan-
tumvis imperfectis, alleretidis huic spceimini linem
imponendam censui.

Mclhodicus usus uarcoticorum , vel j)otius universe
corum antirheumalicorum, quae magis directe in sys-

Ü

—

tcina iici vosuin viui suaiu exercent, praelercndus milii

videtur methodo stricte antiphlogisticae vel alteranti.
Bonos eorum eilcctus non tantum multi casus morbi pro-
bant (morbum enim breviorem reddcre videntur), ve-
rum quaecumque eorum pertinent ad narcotica stric-
te sic dicta , eo praeterea commodo gaudent, quod dolo-
re dimnuiendo, inde orta rellcxionis phaenomcna si non
proliibent saltem multum levant, llivtioiuüe insuper argu-
mentum petimus c sententia rlieumatismum artieularem
acutum originem suam duxisse ex medullae spinalis irri-
tatione, suppressae cutis pcrspirationis sequela , ([uae
sententia tlienugt;eutica etiam ratione contirmaretur.

(Quodsi igitur in morbo curaiido heroicum quod-
dam adhibcre vellem, e classe potissimum iiarcotico-
rum illud sumercm; quod tamen ita accipi nolim,
(luasi vcram curandi rationem in mcthodico hujus illi-
usve heroici remedii usu quacrcndam esse censcam.
Noster enim morbus ad cos pcrtinere videtur, (pi
dclinitum habent dccursum, (luem naiuc sistere nec
breviorem reddere possumus , (lui decursus varius est
pro varia indole et vehementia febris et ailectionis
localis; illa si iiimia nou est, neque organon internum
alVcctum est, in casibus nempe levioribus, methodum
fxspectativam adhibendam esse q.onte apparet; sin
acutior est morbus, allectum organon nobilius, symp-
tomata vehemcntiora , heroicis vulgo remediis {Saig-
nées coup sur coup, veratnuo, aliisque) processum
niorbosiim vepnmere conantur. «luorum remediorunx

vis ill illum dccursum ignoratur, uti quoque facultas
abrumpendi incerta, quae tamen organisme maxime no-
cere posse extra omife dubium est. Ilaec autem agen-
di ratio me judice valde improbanda est.

Eorum potius sententiae subscriberem, (jui etiam
in casibus gravioribus morbi decursum non repriinen-
dum , symptomata impugnanda iis remediis, quae tlie-
rapia generalis offert, complicationes praesertim cum
cordis ct cerebri aifectionibus pro indole cum ivspyjia
tractandas censent. Quae exspectativo-symptomatica
agendi ratio mihi quidem in ea, quae hodie thcra-
peuticae scientiae est conditio, sola esse videtur,
quam merite rationalem appellare possimus.

G*

T II E S E S.

I.

Quae praxis iii uosocomiis docet non ejusdem ap-
plicationis suiit in praxin civilem.

TT.

Afetliodus nuinerica in medicina in genere ftülax.

m.

Cldoruretum sodii ex more potius quam ex ra-
tione nutrimentis addimus.

IV.

Saccharum in excretionibus diabeticorum ex solis
amylaceis originem non trahit.

V.

llheumatismi naturam ad neurosin accedere vero-
simile est.

VI-.

Egregia medicaminum divisio a Cl. ,1. Clarus

— s.-) _

proposita in medieamina organisme propria et alie-
na (Ersatzmittel des Organismus und Ilülfsmittel der
organischen Plastik).

Vir.

Phosphas calcis in quibusdam morbis lacte exci-
pi nequit.

VJII.

Mulla remédia adversus taein'am eonunendata elli-
caciora esseiit, si apta cura praeparatoria instituta esset.

TX.

1'ancreatis morbi imllis functionis laesae symptoma-
tibus dignosci jmssunt.

X.

Non lacio cum Cotton examen microscopicum in
phthisi pulmonali imllius fere pretii habente.

XI.

Delirium tremens hydrati oxydi amyli (foescl-oli,;)
potius quam alcoholi tribuendum videtur.

XII.

Diaeta parca in multis icteri chronici casibus re-
])robanda.

XTFI.

In intoxicatione per acidum arsenicosum hydras
magnesicus saepe praestat hydrati bi-ferrico.

xrv.

Ceux (jui, h l'aide de, medicaments, pretendent
faire cesser unc attacpu; d'éclampsie, ressemblent à
ceux qui secouent un sablier pour hater la marche

_ sr. —

invariable et réglée de la poussière qu'il renferme.

BoucnvT.

XV.

Peritonitis puerperalis ex utero originem trahit.

XVI.

Abscessus per descensum, si ossis laesi minima sus-
picio, non aperiendi.

XVII.

Ut ixartus praeraaturus i)rovocetur mammarum ir-
ritatio tutissima.

XVIII.

Membranarum durante partu dilaeeratio saepe
periculosa.

AAN MIJN VRIEND

C. J. W WINK LEK,

HU ZIJNE liEVOltDEllINO TOT MEÜICINAE DOCTOU.

riczcgcnd zij dccs dag, die U met roem ziet kroonen : —
O, had uw eedle Vader 'tuur beleefd,

Dat U , den jongsten zijnet zonen,
Den schedel met die lauweren omgeeft,
AVaarop uw beide broeders kuinien bogen.

En die hij zelf te Lcijden heeft geplukt.
Wat zaligheid had dan zijn ziel bewogen.
Wat vreugd zijn hart verrukt!

Hij leeft niet meer in 't midden van de zijnen.

De moede pelgrim eindigde den togt; —
Het vrijheidslicht, dat hij hier schaars zag schijnen.

Het heilig regt, waarnaar hij rustloos zocht.
De wetenschap, zijn steun, zijn lust, zijn leven.

Het reinst genot, dat voor den brave vliet,
Dat alles streelt hem thans in hooger dreven.
Van waar hij zceg'uer.d op U ziet.

— SS —

Die zegen is een kraelit oni uwe ziel te gorden
Bij 't opgaan van den weg, die naar den teinjiel leidt,
Waar 't broos geslacht, welks priester gij zult worden ,

Genezing door uw hand verbeidt.
Zoo is dees dag een feestdag voor ons allen.
Die 't licht der hope schenkt aan t' groen der lauwerblaên,
Eu onze beê mag als een loflied schallen:
»Vind heil en zegen op uw baan!quot;

De rustelooze tijd voert op zijn vlugge vlerken

])ees feestdag eerlang mcê; —aanvaard den wandelstaf;

U roept uw pligt tot worstelen en werken......

j\laar eerst ter beevaart naar uw Vaders graf;

Diii'ir zegge een zucht, uit 's harten grond gerezen:
»]\Iijn Vader! ik beloof in 't plegtigst oogenblik,
»Ik wil, als gij , de vreugd der mentchheid wezen
»Tot aan mijn' jongsten snik!quot;

a. winkler l'rixs.