Zonder te willen beweren dat, volgens den geijktcn term, dit werkje aan »ecne sinds lang gevoelde behoefte voldoetquot;, meenen wij toch te mogen verwachten, dat het velen onze.- collega's een welkom boekje zal zijn. De meesten onzer kunstbroeders hebben, en te recht, een afkeer van ponies asinornm, en wij kunnen niet ontkennen dat het «Taschenbuchquot; van Prof. Richard Hagen den naam van «ezelsbrugquot; volkomen verdient. Het is toch inderdaad niet veel meer dan eene droge, dorre opsomming van de meest gebruikelijke recepten tegen deze of gene ziekte, eene van die uitgevers-speculaties, zooals men ze bij onze Duitsche naburen maar al te vaak aantreft. Wel verre-dat wij in den 3ⁿ druk van dat product des welbekenden Leipziger Hoogleeraars de zaken althans op de-hoogte van de tegenwoordige wetenschap zouden voorgesteld vinden, bleek het boekje ons bij nadere inzage al dadelijk zeer achterlijk te zijn. Evenwel, wilden wij na de uitgave aangeraden en a gezegd te hebben, ook h zeggen, dan konden wij ons bij de-bewerking niet vergenoegen met eene eenvoudige overname van die ongenietbare reeks van recepten.

maar moesten liet geheel omwerken, er de verschijnselen en diagnose en nu en dan iets van de oorzaken en pathologische anatomie aan toevoegen en het, ook wat de therapie betreft, althans in overeenstemming brengen met de eischen des tijds. Iedereen begrijpt, dat een dergelijk werkje slechts compilatie kan zijn in zooveel mogelijk gedrongen vorm, waarbij duidelijkheid en zaakrijkheid hand aan hand moeten gaan. Behalve, dat het de resultaten van eenige door ons aangeteekende eigen waarnemingen bevat, wenschen wij het beschouwd te zien als eene oordeelkundige compilatie, waarbij ons steeds het doel voor oogen zweefde om werkelijk nuttig te zijn en onzen collega's, vooral onzen jongeren kunstbroeders, op den moeielijken weg der kinderpraktijk een leiddraad aan de hand te geven, die hen cilo, tuto et jucunde tot het gewenschte doel voert. Wij maken daarbij niet de minste aanspraak, een werk te leveren, dat den naam van wetenschappelijk verdient, maar wel onzen tijd besteed te hebben aan een arbeid die, hoezeer dan ook in zeer bescheiden vorm, iets bijbrengt tot het edele doel waarnaar ieder geneeskundige moet streven. Dat het ook als zoodanig in genade worde aangenomen!

(1) De opgegeven gift der Jaborandi is die, welke aan een volwassen mensch gegeven wordt. Alhoewel ons nog geen vooi'beeld van de toediening der Jabor. aan een kind bekend is, twijfelen wij niet of dit zal spoedig het geval zijn.

Het uitvallen van het haar in den vorm van cirkels of schijven, waardoor eindelijk geheel kale, glanzende plekken ontstaan, en ook somtijds do wenkbrauwen aangetast worden. Meestal komt do ziekte voor bij slecht gevoede kinderen van 4 —10 jaar. De alopecia areata is volgens Steiner niet besmettelijk. Behalve de inwendige behandeling met Mnahereidvigen, ijzer enz., zijn ook locale inwrijvingen met Spir. Vhii gallic., Spir. aromat. en zalven met witten praecipitaat heilzaam. Rindfleisch beveelt glycerine met tinct. Capsici (ïïïï. partes aequalcs) aan.

Bij lichte angina: Olie-inwrijvingen, het opleggen van een stuk spek of vooral cene vochtig-koude, goed uitgewrongen cravat om den hals. Ook i?. 01. Chcunoniillnr. 40,0. Land. liq. S. 50. M. ü. S. Om in den hals intewrijven. B ij ernstiger vorm beproeve men eene abortief kuur door bestrijking der amandelen met eene sterke lupis-oplossing: R: Nitr. Argent. 4,0 —5,0, Aq. depur. 30,0. De lapisstift worde bij kinderen, vooral bij jonge, steeds vermeden. Ook bestrijking met eene eenlgszins verdunde solutio chloreti ferrici. Wanneer bij vrees voor verstikking het kind te weerbarstig is om do amandelen te searlficecren, beproeve men een braak-middcl: 11: Tartari Stihiati 0,050, Sgr. Ipec. 30,0.

Aq. Chantomill, 100.0. Oxywell. Scillae 15,0, M. D. S. A1 naar don leeftijd oen oierl. of kindorpaplepel. Vooroudero kindoren die kunnen gorgelen, zijn aqua Galeis, aluin, chloras kalicus, verdunde solntio chloreti ferrici uw salmiak met water of een slijmig vehikel de beste gargarismata. Een vlijtig doorslikken van yspillen brengt vooral in hot eerste tijdperk van hevige ontsteking der amandelen grooto verlichting aan. Later bij etterende tonsillitis moeten weekmakende pleisters, zooals empl. de nieliloto, empl. diachyl. comp. aa partes aequales aan de overeenkomstige zjjde van den hals of dikwijls verwisselde lichte pappen worden aangewend. Do verstopping die gewoonlyk bestaat, wordt het best door een dec. Tamarind, of eene inf. llhei of eenige paplepels tinei. lihei aq. uit den weg geruimd.

Tegen dechroniseliehypertrophiedertonsillen wordt, zoo de kwaal op scrophulose berust, het inwendig gebruik van levertraan, ijzer, jodiumijzer, langen tijd voortgezet, aanbevolen. Van de plaatselijke middelen moeten vermeld worden aluin, jodiumtinctuur, hef: aanstippen met pasta Londinensis {bijtende Tcalk en bijtende natron), het inwrijven van tot poeder gebracht in do oppervlakte der amandelen cn het lang voortgezet oauteriseeren met Jielschen steen, dat wekelyks tweemaal verricht, zoo het op eene handige wijze geschiedt, den kinderen in liet geheel geen pyu of last veroorzaakt. Verder inspuitingen eon or 1 tot 2⁰/₀ joodglycerineoplossiny (om do aoht dagen te herhalen), oplossingen van chloor-zinlc (1: 100) of van chroomzuur (1: 4 tot 8).

Ook de uitwendige applicatie van jodiunitinctuur of van joodkaliumzalf op de aan den onderkaakshoek voelbare amandelgezwellen, doet meermalen goede diensten. Nopen echter do versehijnselen tot eene snelle verwijdering der kwaal, dan blijft de exeisie van eene of van beide amandelen het beste middel. 13ij gebrek aan het eenvoudige

of Fahnestocksche instrument of den tonsillotoom van Mathieu, bediene men zich voorliet uitsnijden van een haakpincet en de kromme schaar of den geknopten bistouri.

Eene niet zeer zeldzame ziekte. Zij bestaat vooral in eene sterk uitgedrukte, bijna doorzichtige bleekheid dor huid en zwelling der lymphklieren; ook met de lever en de milt is dit het geval. Do kindereu door deze aandoening bezocht, zijn hoogst anaemisch, lijden aan hartklopping, neiging tot bloedingen, ademnood en dikwijls aan oedeem der extremiteiten. Het beloop verschilt van cenige maanden tot jaren. Bijna altijd A-olgt do dood. De b c-han deling bestaat in het aanwenden van ijzer, chinine, levertraan benevens versche lucht en yoed voedsel.

De aktive en ontstekingachtige vorm vordert de anti-phlogose. De chronische en cachectischo vorm contra-indiceeren de antiphlogistische behandeling en vorderen veeleer afleidende en tonische middelen. Bij nog voorhanden ziekelijke oorzaken, de behandeling van deze met de overeenkomstige middelen.

Dluretica: Weinig drinken. Droog voedsel. — Diapho-retica: Dampbaden, Gnujak, Sassajiarilla, Dulcamara.

— Purgeermiddelen: Calomel, c. Jala})., melk of tamarinden. dedoct met bijvoeging van Natr. Sulphur, of 0,030

— 0.050 tart. eniet. — Tonica: ijzer, cortex, bittere middelen, goede dieet, wijn. — Topica: Kompressen met tinct. Scillae en digitalis natgemaakt; het bedekken dor

extremiteiten met koolbladeren; bij cachect. anasarca, kompresscn mot een decoct. Cort. Peruv. met vin. aromat, bevochiigd, berookingen met salie, melissa, menthe, jeneverbessen. — Kompressie. — Scariflcatie.

D. S. Met of' zonder bijvoeging van '/.i 'iter water worden groote stukken flanel natgemaakt, op de hydropischo doelen gelegd en met gewasto taf bedekt.

Is geen zeldzaam gebrek en komt inemgvuldiger bij jongens dan bij meisjes quot;vooi'. Is het frenulum te kort, dan kan het mot de schaar, door eenmaal te knippen, losgemaakt worden, hetgeen, hoe eenvoudig de zaak ook zij, toch voorzichtig geschieden moet. Stciner zag twee gevallen, waarin de kinderen tengevolge van eene diepe insnijding van het tongriempje aan verbloeding stierven. De oorzaak van liet te late spreken bij vele 3 a 4jarige kinderen wordt ten onrechte in een te kort frenulum gezocht en is veeleer, als er geen doofstomheid bestaat, gelegen in een chronisch waterhoofd of in langzame ontwikkeling van enkele horsendcelen, misschien van de fossa Sylvii.

De diphtheritis moet behandeld worden als 'eene infectieziekte, die zich 1)Ij voorkeur op den pharynx, het velum palatinum en de tonslllen localiseert. Met het oog cp het algemeen lijden, vordert zij bovenal eene toniseerende behandeling en moeten chin ine, ijzer, wijn, rum Diet water, brandewijn eene voorname plaats beklecdcn. Doch ook de plaatselijke behandeling is van het meeste belang, ofschoon het krachtig branden der diphtlieritische plaques met lapis infern., zoutzuur, chroouizuui', jodiumtiuctuur meer en moer wordt nagelaten. Onder de plaatselijke middelen die ten dool hebben, de exsudatie en necrose te ver-hoeden, noemt volgens Stciner do aqua Calcis de eerste plaats in. Zij wordt of onverdund of met 2 a 4 deelen aq. destill. verdund als gorgelwater, menigvuldiger in don vorm van inspuitingen of inhalaties door middel

van den pulverisatour aangewend met pauzen van 2 a Ji uur. — Volgens anderen (ü er hardt enz.) wordt do toedien mg van chloras kulicits in groote doses 10,0 — 20,0 o)) 150—300 aq. met ot' zonder bijvoeging van snJpJi. of hydrochlor. chin. 0,500—1,0 en 30 — 00 gtt. acid. hfjdrochlor. dil., met Syr. Unhid, als corrigens zeer aanbevolen. Plaatselijk «lt;/. Calc. als gorgeldrank en inhalatie, terwijl voor de kinderen die niet kunnen gorgelen en inlialeeren de chlovas kalicus in aq. Calc is wordt^op-gelost. Hierbij melkdieet en eieren. — In hot Jalirhuch f. Kindeyheilkunde, 187-1.-1 komt van Dr. G. Maijcroen opstel voor over do behandeling van keeldiphtheritis met ijs en ijsivater. Gedurende de eerste twee of drie dagen, in hevige gevallen ook langer, werden aanhoudend nach t en dag kleine stukjes in den mond geschoven en bovendien zooveel mogelijk jjswater gedronken. Zelfs zeer jonge kinderen van 8 tot 10 maanden kan men gemakkelijk ij9water theelopclsgewijs in de koel gieten. Door suiker, frambozen- of citroensap, of ook door rooden wijn kan liet ijs water smakelijk worden gemaakt. Bij gebrek aan zuiver ijs, plaatse men het drinkwater in een mengsel van ijs en keukenzout. Beginnen de locale verschijnselen te verbeteren, kennelijk aan het spoedig ophouden der koorts, zoo kan het kind meer rust worden gegund, maar liet is altijd raadzaam van het ontwaken tot de toediening van ijs te profiteeren. — Dr. Wie hers van Middelstum roemt de gunstige resultaten door hem verkregen met het cliloridum Ferri lirjuidimi, hetgeen hij in de volgende formule voorschrijft: R: Glycerin., par. G0,0. — Liquor, stipt. Loo ff. gtt. 8 —12. — O. II. 1 theelepel vol. Hierbij liet hij alle u. of 2 u. 0.060 Sulph. Chin, toedienen. Met bcido voorschriften wordt dag en nacht volgehouden, met de voorzorg den Ijjdor na het innemen der gutt. niets te laten gebruiken. — Dr. Tutschek heeft zeer gunstige

uitkomsten verkregen met het iahJazen van zwavelhloemeu door middel van een penneschacht. Vooral moot hierbij in acht worden genomen, dat do inblazingen om de 2 u. dag en nacht worden voortgezet, terwijl de zieken zoo dikwijls mogelijk met kalkwaier moeten gorgelen. Volgens Steiner echter verdient do insnffiatie van fijn poeder-vormige zwavelhloeiuen in geenon deele don naam van een specificum. — Dr. Schot tin te Dresden dient hot volgende mengsel om de IJ, of 2 u. toe, aan kinderen een kindorpaplepel, aan volwassenen oen spijslepcl:

Tegelijk koude kompresson om den hals. Reeds den 3» dag, bij obstructie nog vroeger, geeft Sehottin 's morgens vóór het ontbijt een laxeermiddel, bestaande uit calomel of eene infusio Sennae co))ip, met tinct. BJiei aq. en zet dan na G of 8 uren liet gebruik van Sulphis Magnesiae weder voort. Den 40quot; dag van de behandeling geeft S. van 's avonds 8 tot 's morgens 8 eenige lepels opgelosten cJiloras Icalicus met tincf. BeUadonnae.. — Dr. Kühn prijst ton zeerste zijno behandeling met het Kali carhonicinn paniui aan en laat kinderen van 1 — 3 j. pro die 1 — 2 grmm., oudere kinderen tot 4 grmm. en volwassenen tot 0 grmm., natuurlijk in oplossing nemen. Bestaat er constipatie, dan voegt hij er 10—20 grmm. ti)ict. lihei aq. bij. Ook do plaatselijke behandeling moot volgens hem geenszins verzuimd worden en bestaan in het onvermoeid penseelen, gorgelen of inademen van aq. Galeis, het toucheeren van geërodeerde sljjmvliosplckken met carholzuur en argent, nitric. (1- 10). Daarbij behandelt luj de vormen met ontstekingachtige zwelling der

mucosa door konsekwent voortgezette koudwater- of ijs-omslagen. Het régime roboreerend, versche bouillon of oplossingen van vleeschcxtract enz. — Zonder te willen ontkennen, dat de behandeling met oplossend op de exsu-daten werkende middelen , als kalkwater, hvomunndampen, carbol zuur, door penscelen, gorgelen of inhalatie eene soms zeer nuttige bijzaak is, beweert L e t z e r i c h dat zij nooit de hoofdzaak moet zijn. Zij ne methode bestaat e c n i g e n alleen in de m c c h a n i s c li e v e r w ij d e r i n g door middel van een sponsje, of met een om den wijsvinger gewikkeld vooraf in sterk ahiimcater gedompeld linnen lapje en het daarna penseeier der ulcereerende vlakte met Sol, Argent, nitric. 1,0 —1,500 op 15 — 20 grmni. aq. cieut. In den tusschentijd raadt bij aan met kalkwater of hromet. ka?., hromiwn of cctrhoJzimr te penseeleji of te laten gorgelen. De zivavelhloemen keurt hij geheel af. — Do methode van Brasch bestaat in de toediening van het acid. carbol. De vorm waarin hij het aanwendde, is do volgende: Acid. carbol, ergst. 2,0, Spir. Vin. reet., Glg-cerini puri aa 5,0. Met deze oplossing worden, al naar de hevigheid der plaatselijke ziekte, 1 — 3 m. daags de ziekelijke plekken gepenseeld. Het eerste half uur daarna moet geen spijs of drank gebruikt worden. Gelijktijdig hiermede geeft hij de volgende formule: Chlorid. Ferri liq, gtt. 15 — 20. Glgcerini 00,0. MDS. Alle u. of Vs ^u' een halve of heele papl., al naar den leeftijd. — Wat het penseelen der keel aangaat, waarschuwt Dr. Münch-meyer voor deze wijze van behandeling in alle gevallen, waarin men niet zeker is eene verwonding der mucosa te kunnen vermijden. Bij een lOjarig meisje, dat zich onder het penseelen met eene solutie van acid. carbol, ergst. 2,0 in Spir. Vini en Gig eer. au 5,0 zeer onstuimig gedroeg, had eene verscheuring van de mucosa der tonsillen en vooral van de uvula plaats. Hierdoor werden talrijke

locd- cn lymphvaten blootgelegd en op deze wijze, naar Münchmeyer meent, de opneming van het diphtheri-tische contagium mogelijk gemaakt, dat nog in den loop van eenige uren een ernstig diphtheritisch algemeen lijden en na 48 uren den dood tengevolge had. — De methode van Schütz bestaat in het laten inademen van eene oplossing van brom. pari, kali bromati aa 0,300 in 150,0 aq. destill., waarmede eene spons wordt natgemaakt, deze in een pintglas gebracht en den patient elk uur 10 min. onder mond cn neus ter inademing wordt voorgehouden. — Dr. Clemens schrijft, al naar den leeftijd, brometum halicum voor van 2 tot 4 grmm. op 80—100 aqua dastill. met of zonder bijvoeging van 20—30 grmm. Syrupus. Buitendien schrijft hij aq. chlorata 50 grmm. in vitr. nigr. voor, laat alle 2 u. 1 eetl. broomkalium-oplossiny in een kopje of een glas afmeten cn hierbij een eier-lepel chloonvater voegen. Na dit goed samen vermengd te hebben , wordt het dadelijk ingenomen. Het bromium dat door do bijvoeging van het chloor in hoogst fijn verdeelden toestand wordt afgescheiden, werkt zoo intensief schadelijk op de parasieten, die het wezen der diphtheritis uitmaken, dat meestal reeds na 24—48 uren de diphthc-ritischo membranen loslaten en afvallen. Vooral bij kleine kinderen heeft deze methode wegens dc groote moeielijk-heid ze te laten gorgelen, inhalceren of dc keel bij hen te toucheeren, groote voordeelen. — In zijn onlangs (1875) uitgekomen „ Grundriss der praktischen Medicinquot; zegt Kun ze omtrent de behandeling der angina diphtherina het volgende: „Vrij algemeen hebben de geneeskundigen tegenwoordig het veto uitgesproken over het vroeger zoo geliefd toucheeren met lapis infernalis enz., terwijl de oplossing der vliezen door gorgelen of inhalaties van kalk wat er of melkzuur hetzelfde lot verdient, evenzeer als de aanwending „kiemvernictigendequot; middelen {zwa-

velhloemen, aluin, carbolznur). Hot best beveelt zicli de volgende methode aan : Do zieke bekomt uitsluitend vloeibaar voedsel (melk, goeden bouillon), bij verschijnselen van anaemie ijzer Uq. Ferri sesquichl. gtt. 10: 100,0 Aq. alle u. 1 ectl.); wanneer het kind reeds in staat is den mond te spoelen en te gorgelen, laat men dit, om do diphtheritische massa's los te maken en mond en keel te zuiveren, vlijtig doen, het best mot eene oplossing van chloras kalicus (zie onderstaand recept), terwijl aan Jongere kinderen de chloorkalium- oplossing wordt ingegeven. Do afstooting der diphther. massa's schijnt door warme pappen om den hals bevorderd te worden. — Ook het voor korten tijd bij allerlei infectieziekten in gebruik gekomen salicijlzmir werd door Dr. II a n o w te Weckermünde met zulke verrassend gunstige resultaten aangewend, dat hij het zijnen collega's niet warm genoeg kan aanbevelen. (Berl. KI. WuqJi. 17 Mei, 75.) Hij laat volwassenen het acid. salicyl. 0,500 op 150,0 colatuur (en wel om het gemakkelijker op te lossen in eene solut. vanphosphus natricus (5,0 —150,0 of beter nog met de halve dosis hicarhon. natric.) jongere personen en kinderen natuurlijk in kleinere doses, en daarvan om het uur een eetl., resp. kinderpapl. langzaam inslikken. Hij vermeldt het geval van een zevenjarigenjongen, sedert vier dagen aan diphtheritis lijdende, die onder behandeling met dec. Corf ie. Per. en hot pen-seelen met aq. Galeis steeds sterkere diphtheritische afzettingen vertoonde. Tegen den middag nam de jonge i den eersten lepel van do saliojlz. oploss. in, tegen don avond reeds werden witte vliezen uitgeworpen en den volgenden morgen was nog slechts de eene amandel wit, do koorts gehee l geweken on hot kind genezende. In alle door hem medegedeelde gevallen was het resultaat even gunstig. Ook Dr. W a g n e r tc Friedberg vermeldt in de „Allyem. )ued. Central-ZeitutKj, No. S5. 187oquot; 15 met verrassend succes door hom

met salicylzuur behandelde gevalien. Hij liet kinderen die nog niet gorgelen konden van het salicylzuur 0,150— 0,300 om de 2 u. een poeder in water of wijn nemen, aan ouderen gaf hij gelijktijdig een gorgeldrank uit Acid. salicyl. 1,500, Spirit. Vini 15,0, Aq. des till. 150,0 MDS. bestaande. Alle u. te gorgelen. Scheiden er zich in dezen gorgeldrank kleine kristallen af, dan is het voldoende hem even te verwarmen. In de Geneesh. Cour. van '21 Nov. 75 komt cene mededeeling voor van Dr. Le Kütte te 's Hage, die, de a 1 g e m e e n e b e h a n-deling op den voorgrond stellende, groote giften murias Chinin., bijv. 30 grein pro die aan een volwassene toedient, doch ook de plaatselijke aanwending van oplossende middelen niet verzuimt en daartoe bij voorkeur van half kalkwater en half gedestilleerd water (S te in er) alle uur 1 lepel laat doorslikken en tevens gorgelen. Van groot belang acht Schr. het, den lijder des nachts alle 2 u. te wekken om op deze wijze het kalkwater aan te wenden. Natuurlijk dringt ook hij aan op gelijktijdige goede voeding, wijn, brandewijn met melk enz. — Dr. Luyten te Gouda vermeldt in een drietal opeenvolgende nummers der Geneesk. Cour. van Jan. 76 zijne wijze van behandeling; hij bepaalt zich tegenwoordig uitshiitond tot de algemeene behandeling en dient zijnen lijders, met do beste resultaten, niet anders toe dan laxantia, inden volgenden vorm:

De achtergebleven verlammingen van het palatum molle verdwijnen dikwijls van zelf; ter bespoediging der genezing kunnen kina- en ijzerhereidinyen, alsmede krachtig

voedsel en versche lucht beproefd worden. Dagelijks 0,250 suhcarhoii. Ferri met 0,004 Strychnine.

Indicaties: 1. moet de ziekte in haar specifiek wezen vernietigd, bekort en de exsudatie verhinderd worde i. 2. moet het gevormde exsudaat verwijderd en 3. het dreigende gevaar voor stikking en de koolzuurvcrgiftiging bestreden worden. — Begint de ziekte met eene erou-pens diphtheritische pharyngitis, dan moet onze aandacht in do eerste plaats op deze gevestigd en beproefd worden

door inhalaties, uitspuitingen en bij oudere kinderen door gorgelen het proces te localiseeren. Van allo nieuwo middelen hiertoe aangewend, zooals aq. Galeis, acid. litcticum, cJiloras Jcalicus, chloridum Ferri, /lores Siil-phuris, nitr. Argenti, acid. carbol, verdient de aq. Galeis het meeste vertrouwen (S te in er). Bloedontlastingen moeten onvoorwaardelijk worden afgekeurd. Treden de teekenen der laryngostenose meer bepaald op den voorgrond, dan ziet men, althans voor het oogenblik, van braakmiddelen niet zelden eene verrassende beterschap. Aan jongere kinderen geve men :

Do inotlioJo van Ilufolanrl is do volgende: eerst diens liiietiis emeticus. (1 (jrcin larf. einef., 1 scr, pnlv. Ipec. op eeno oplossing van 2J ons.) Gewone waterdampen ^laar-bij salpeter on lavementen van 1 eetl. wijnazijn. Klimmen nu de bezwaren in de ademhaUng, dan cuprnin sulph. in eeno braakverwekkende gift, daarna om do 2 uur ad

grein; zoodra de aanvallen van stikking weer toenemen, in eene volle gift; thans ook kwikinwrijvingen in den bals en huidprikkels. De methode van Lu z s i n sky : Terstond na vaststelling der diagnose een vesieatorium ter grootte van een rijksdaalder op hot manubrium sterni. Inwendig sol. kali carbon, (dr. j. op Unc. IV), in 24 u, te gebruiken. Do Spaanschevliegwond zoolang mogelijk in ottering te houden. I5ij grooto benauwdheid kleine giften morphine; na hevige aanvallen van stikking een braakmiddel.

Door sommigen wordt bij voorkeur Snlph. Cupri als braakmiddel gebruikt, 0,350—500 op (30,0 aq. en overigens in de volgende formule:

Men geeft eerst een lieelon poeder, daarna lost men een tweeden in 3 eotl. water op en geeft van deze oplossing om 't uur een eetl. Komen do verstikkingsaanvallen terug, zoo laat men opnieuw een heelen poeder nemen.

Nog oene andere methode door Steiner aanbevolen, is de volgende: men gevo een braakmiddel van Salph. Capri — G a 8 grein o]) 2 ons water. Is er oen- a driemaal gebraakt, dan logge men de braakmiddelen ter zijde on govo alleen amandelmelk, althaeathee enz. (beter volgons Dr. ter Kuilo oone mixt. gnmm. met carbonas kalicus (4 gram pro die) te drinken, logge vlijtig koude omslagen op den hals en l.ito eone zalf uit uiig. Hydrary., uny. Diyit. ]gt;. aa l^r)K'. extr. Bellad. Serup. 1 in do laryngeaalstreok inwrijven. Do braakmiddelen moeten bij eiken nieuwen aanval van stikking herhaald en dit zoolang voortgezet worden, als zij nog werken en verlichting aanbrengen. Weigeren do braakmiddelen ons hunnen dienst en komt er asphyxio, dan gaat men over tot de tracheotomie.

Nog eeno methode i» de volgende: Na vergeefsche aanwending van emotica, wordt het volgende voorgeschreven:

S. D. S. Eenc daarmede bevochtigde spons wordt in een peperhuisje of een Beyerschbierg'las niet een deksel gebracht en dan worden de dampen allo uur of half uur 5 —10 min. lang ingeademd.

Wordt de tracheotomie door de bloedverwanten geweigerd, zoo zijn in het tijdperk der asphyxie nog krachtig prikkelende middelen te beproeven, als wijn, aether, moschus enz.

Voor vlekken en angiomen van geringe uitgebreidheid, is niet zelden do vaccinatie, de cauterisatie met rookend salpeterzuur of met chroomzuur of bijtende pleisters (eigt;ipl. Dictclnjl. 8,0, tart. emet. 1,25) voldoende; grootere angiomen vorderen krachtige bijtende pastae (Weener brandpasta), de galvanocaustiek; de exstirpatie met het mes is het nelste en zekerste middel, doch niet zonder gevaar.

Vlakke, in hot niveau van het gezonde slijmvlies gelegene of eenigszins verhoogóe, geelachtige, geelachtig witte, van roode zoomen voorziene vlekken, aan het slijmvlies van do lippen, wang, tong, het verhemelte, tandvleesch of zelfs aan de tonsillen. — De aphthae zijn zeldzaam eene idiopathische aandoening en treden als zoodanig in epidemische uitbreiding op; menigvuldiger zijn zij secundair, symptomatisch en vergezellen dedentitie, den maagcatarrh, de acute infectieziekten, zooals morbilli, variola, scarlatina, typhus, diphtheritis, pneumonie, kinkhoest, enz.

De prophylaxis der aphthen bestaat in het zuiver houden van de borsttepels der moeder en van de mondholte des kinds en daarom verwijdering der zoogenaamde dotjes.

De behandeling der stomatitis aphthosa is zeer eenvoudig; zij bestaat in het voorschrijven van eene behoorlijke dieet en van zachte laxeermiddelen. Al de plaatselijk aangewende middelen hebben geen rechtstreekschen invioed op het verloop der aandoening. Evenwel kunnen do volgende formules beproefd worden. Het toucheercn met nitras Arg. doet het proces nauwlijks sneller verloopen en zou hoogstens bij een meer chronisch karakter kunnen beproefd worden. Bij sterke koorts en stypsis zijn antiphlogistische, verkoelende, licht oplossende middelen aangewezen, li: Tinct. lihei «lt;/. 3,0 — 5,0.

Van do kinderen, bij wie men in den stoelgang ascariden heeft aangetroffen, moet men zorgvuldig al die omstandigheden vermijden, welke invloed op de ontwikkeling dezer parasiten hebben. Men schrijve dus behoorlijk dierlijk en plantaardig voedsel voor, mot uitsluiting evenwel van groene vruchten en te groote hoeveelheden melkspijzen.

Vermoedt men spoehvormen in het darmkanaal en worden er ontlast, zoo moet men tot de wormafdrijvende middelen üijn toevlucht nemen, die zoowel de ontlasting der spoelwormen bevorderen, als hunne wedervoortbren-ging beletten. In twijfelachtige gevallen geve men het kind dagelijks een weinig zuren witten wijn; zijn er wormen voorhanden, dan vertoont er zich gewoonlijk spoedig een van. Dat spoelwormen behalve hoofdpijn, ook krampen, zooals eclampsie, chorea of zelfs epilepsie veroorzaken en onderhouden, wordt dikwijls, waarschijnlijk ten onrechte verzekerd. Volgens de waarnemingen van Kunze is in do meeste gevallen eene bijna zekere diagnose ook zonder voorafgaande ontlasting van wormen mogelijk, wanneer namelijk bij volsappige en niet tuberculeuze kinderen zich cenc nu eens aan de linker- dan aan de rechterwang zich voordoende roodheid vertoont, zoodat men in het eerst denken zou, dat zij door het liggen op deze wang ontstond en wanneer deze roodheid in den loop van den dag meermalen spoorloos verdwijnt en met of zonder koorts terugkeert. — Floves Cinae ter hoeveelheid van 0,000—1,25 in melk gekookt, knoflooksoep of clysmata zijn bekende, somtijds zeer goede middelen. Het zekerste middel evenwel voor het afdrijven der spoelwormen is de santonine, 0,00 — 0,120 pro dosi, twee- a 3 m. daags, het best in verbinding met calomel of chinine. Hot verschijnsel der chro-matopsie (kleurenzien), dat bij hot gebruik van santonine

niet zelden zich A'oordoet en de omstanders verontrust, is niet gevaarlijk en gaat spoedig over.

Voor ongeveer 4 — G jarige kinderen. Deze poeders moeten drie dagen achtereen gegeven worden.

Men ga de toeneming'dor uitstorting tegon, trachte haar te doen verdwijnen en do lastige verschijnselen te verminderen. Vorder bostrijdo men do oorzaken. Als symp-tomatiseho middelen worden de dinretica, cliciphoreticci en purgantia aangewend; vooral van deze laatste zag S teinor eenige malen nauwelijks meer gehoopte goede gevolgen. Dir/itdlis, SclUu, Sol, ucct. Kctlic., alcalisehc koolzure bronwateren, warme baden, spiritus dampbaden , olie-inwrijvingen der huid en bij eeno zeer groote, do respiratie ernstig bedreigende uitstorting de punctie, brengen voorbijgaande vcrliebting of werkelijke genezing aan.

M. 1). S. Om do 2 u. 1 kinderpapl. tot ecu cetl. Rij hydrops na scarlatina, kinkhoest, onz.

Rij lichtere graden van schijndood bij pasgeborenen, waarin het kind niet ademt, doch de navelstrengpols en de loctale harttoonen de normale frekwentic vertooncn, moeten dadelijk de ademhalingsbewegingen aan den gang gebracht worden. Te dien einde ga men, zoodra het kind

geboren is, over tot het onderbinden en bij ergere graden tot het doorknippen der navelstreng, reinigc de mond- en neusholte van de soms aanwezige slijmmassa's en trachto door eenige klappen met de vlakke hand of door het open neerslingeren van het aan de schouders aangevatte, met den rug naar voren en boven gekeerde kind of door hot bestrijken van de borst met prikkelende vloeistoffen reflexbewegingen der inademingsspieren op te wekken. Eerst na ingetreden inspiratie en frekwenter geworden hartpulsatie, kietele men de voeten, hot verhemelte, den neus met een penneveer, wrijve do huid, zette een lavement met water, azijn enz. wende reukmiddelen aan (Salmiak- spiritus) en bcstrijke borst- en maagstreek met tnosterdspiritus. Duurt na ingetreden respiratie het reutelen nog voort, dan geve men (j.rijmel Scillae. Gelukt het door deze middelen niet ademhalingsbewegingen teweeg te brengen, dan ga men, zonder echter veel tijd te verliezen, tot het aanwenden der faradisatie over, om door directe prikkeling der phrenici aan den hals, samentrekkingen van het middelrif te bewerkstelligen en trachte door het inblazen van lucht door middel van een in de trachea ingebrachten katheter den schijndood tc doen ophouden.

Astlnua laryn^ctim iniaiitiim. Spasmus glottidls. Asthma tliyiulcnm. Asthma jflillarl.

Behandeling- gedurende don aanval. — Men make allo handen en kleedingstukken los, brenge do zieken in zittende liouding, opene liet venster, bespronkelo den lijder met koud water, azijn, wrijve do borst daarmede, waaie mot verscho lucht of Icggo, als de duur van den aanval het toelaat, huidprikkels op de borst of aan de onderste extremiteiten, Men beginne echter met het kind oj) te tillen, om aan het strottenhoofd door achterover-buiging van hot hoofd eene zooveel mogelijk gunstige ligging te geven. In do weinige gevallen dat Dr. Alfred Vogel bij oen aanval tegenwoordig was, bracht hij den wijsvinger in den mond tot aan don achterwand van den pharynx, lichtte vervolgens het strotklepje met don vingertopomhoog en raakte de stembanden zeiven aan, waarop terstond kokhalzen cn daarna do bekende, fluitende, inademing tot stand kwam. Door sommige genees-heeren wordt ook de chloroform aanbevolen. Er zal wel zelden tijd zijn tot het zetten van lavementen uit inf. Cham., asa foetida, Valeriana. Lobman n raadt aan eeno spons in zeer heet doch niet kokend water te dompelen, uit te drukken cn meermalen eene minuut lang op den larynx te leggen.

Behandeling tegen de oorzaken dor ziekte gericht. — Geene hoofdkussens, doch lichte paardenharen- of zeegraskussens. Verder de middelen die bij rachitis, anaemic, gebrekkige ontwikkeling der kinderen aangewezen zijn, dus versche lucht, doelmatig krachtig voedsel, bij vroeg gespeende kinderen eene min , bij rachitis levertraan , ijzer cn kinahereidingen, een weinig wijn enz. Bovendien vooral herhaalde koude inwrijvingen van het hoofd — in het bijzonder bij bestaande craniotabes. Men vcrwijdere alles wat congesties naar hart cn longen teweeg-

brengt (grooto kamerwarmte, sclircicn, het schiulden der kinderen, to snel drinken, ophoopingen in den onderbuik). Een middel waardoor volgens Vogel de raehitis zeker kan tot stilstand gebracht worden is de ruwe, sterk ransig riekende leverivuun. Hierbij heeft hij 2 kinderen voortdurend in eene zachte atmospheer van kamfer laten leven door hun een stukje kamfer in een linnen zakje om den hals te hangen. Beiden herstelden. Niet veel nut heeft men van de zoogenaamde krampwerende middelen te verwachten, doch men kan ze wel beproeven, Hiertoe behooren braakmiddelen, zlnlx'oxijd, inoscJms. digitalis, helladonna, aquaLaitrocerasi, aq. Amygdal. amar Ityoscyamns, opium, tinct. Cannab. indica, alle u. 5 dr. asa foetida, uitras Argenti, kleine giften calomel, jodel ion ferricnm, jodetum kalicum, chloralhgdraat, misschien het inademen van een paar druppels Uinglnitriet op een zakdoek , lauwwarme baden.

Pasgeborenen wekke men door kittelen tot krachtig schreien op, daar de uitzetting der longblaasjes dadelijk na de geboorte het gemakkelijkst schijnt verkregen te worden; zoo noodig geve men een braakmiddel {Syr. Ipec., Oxymell. ScilL), bij zwakte excitantia {aether), bij con-vnlsies Inn'dpriHvls, mostaardpappen aan de kuiten.

Atrophia infaittum s- Tabes meseraïca infantum s. Catarrh, intestinalis chronicus.

Eene opgeblazen darmbuis, bloedige, atropliische, zeer verdunde darmwanden met verdwijning der plooien enz. kenmerken den chronischen catarrh dor dunne darmen, die zich meestal bij kinderen beneden de twee jaar vertoont. Geringere g'raden der opblazing, verdikte serous geinfiltreerdo darmrokken, vuilroode, leigrijze, verdikte slijmvliezen, benevens constante verandering van den tollikeltoestcl vormen de teekens van den chronischen catarrh der dikke darmen. Ook kaasontaarding¹ der a'o-

zwollen follikels met opvolgende zwoervorming (scrophu-leuse darmzweren volgons Niemeijcr) wordt waargenomen. — De m e s e n t er i a a 1 k 1 i er e n nemen zonder uitzondering aan deze veranderingen deel in den vorm van gezwollen of kaasachtig ontaarde tumoren. — Onder de symptomen is do diarrhae het voornaamste, doch de ontlastingen zijn niet zoo menigvuldig en niet zoo uitputtend als bij den acuten. Zjj zijn bruinachtig, groenachtig, donkergroen, grijsachtig geel of wit, nu eens dun, dan eens meer vloeibaar, of vooral slijmig¹, klonterig en verspreiden een zeer leeljjken, later krengachtigen reuk, met pijn en rommeling vooraf. Is er reeds zweervorming (enteritis folliculosa), dan vertoont er zich in de ontlastingen, behalve glasachtig slijm ook etter en bloed. Ook half en onverteerde spijsoverblijfsels worden meermalen bij do ontlastingen aangetroffen. Sterk geprononceerd meteorisme; debuikbekleedselen laten menigmaal de met gas gevulde darmkronkelingen onderscheiden. Onmiddellijke gevolgen zijn: algemcene vermagering, een oudachtig, rimpelig gelaat met diep liggende oogen enz. De kinderen nemen dikwijls buiten verhouding groote

hoovcollieclen voedsel tot zich. Do enteritis folliculosa leidt vooral bij kinderen in de twee eerste levensjaren bijna zonder uitzondeling tot don dood. Oorzaken zijn vooral verwaarloosde diarrliaoën van tanden krijgende en pas gespeende kinderen, alsmede do chronische darmca-tarrh van kunstmatig gevoede kinderen.

Hierbij geldt ter behandeling alles wat bij den chroni-schen catarrhus intestinorum moet in acht genomen worden. Opimn, pulii. Dover!, niagist. liisni., tauniiie, acetas Plu»ibi, ahniieit, hetzij elk op zich zelf of onderling verbonden, tinct. Catechu, decoct. Ligni campech., de nitras Aryeiif. enz. moeten wegens het meestal hardnekkige karakter der ziekte afwisselend gegeven worden. Kleine lavementen met stijfsel of Salep met bijvoeging van opium, uitt'cis sii'c/cut, uIkihoii, ucet. Phiuihl enz. ondersteunen de kuur wezenlijk. Zoet gemaakte bouillon, met of zonder ei; ook de in Engeland veel gebruikte beefthea, welke op die wijze bereid wordt dat fijn gesneden rauw vleesch met kokend water overgoten, na een kwartier digereeren, uitgeperst en den zoo verkregen bouillon een weinig zout wordt toegevoegd. Ook rauw geschaafd vleesch met wijn bewijst zelfs in wanhopige gevallen dikwijls verrassend goede diensten. Ook dagelijks drie-tot viermaal 8 — 10 druppels Malaga- Hongaarsche of Portwijn. Het drinken moet beperkt worden en in plaats daarvan laat Steiner aan do kinderen meermalen een mengsel van aq. font. met elix, acid Halleri — doch slechts lepclsgewijze — geven. Tegen incontinentia al v i toonen zich koude zitbaden, koudwater lavementen en het inwendig gebruik van extr. Nnc. voin. (0,015 a 0,030 a 0,OGO pro dosi twee h driemalen daags) nuttig. — Eenige malen is het Alfred Vogel gelukt door chinine-poeders van 0,060, dagelijks 2 giften , do verhoogde temper, der huid te doen dalen, waarna ook de atrophic afnam

on dc kinderen bij cenc lioogst voorzichtige, lastige voeding eindelijk weder begonnen te groeien, waarbij dan tot nakuur een tijdlang tinct. Martis pomat. 3 m. d. 10 drupp, toegediend werd. Nog één middel is er waarvan Vogel treffende uitwerkingen gezien heeft, namelijk de moederborst.

Herhaald baden en wasschen met verdunde aqua Gou-lardi geneest de kwaal spoedig. Bij sterke zwelling wende men eerst omslagen van koud water of aqua Gonlardi aan, alvorens do voorhuid terug to halen en liet opgehoopte en ontlede seeretum te verwijderen. Voordat men bij sterke phimosis tot de klieving van het praeputium overgaat, trachte men door het inleggen van wigvormige stukkon gepraepareerde spons de voorhuid te verwijden. Om dc vergroeiing bij diepe excoriaties te voorkomen , is het noodig, voortdurend op den eikel lapjes te loggen, die met aq. GouJ., olio of cone slappe lapisoplossing bevochtigd zijn.

Onder den vorm van den eenvoudigen, catarrh al en catarrh, zeldzamer onder dien van den er o u-peus-diphthoritischon.

Bovenaan staat do verwijdering der oorzaak. Ligt er een steen ten grondslag, dan verwijdero men hem zoo spoedig mogelijk, neme voorhanden blaarpleisters weg en houde met scherpe diurotica op. Tegen do plaatselijke pijnen: warme baden, warme pappen op do blaasstreck, inwendig groote hoeveelheden amandelmelk of hennepemulsie, eene zachte dieet, melk- en watersoepen, opiaten,

alleen of in verbinding met calomel (0,030 a 0,060 pro dosi), bij croupeuse cystitis lauwe injecties met chloras kalicns en uq. Cerasorum; bij clironischen blaascatarrh tannine, zoowel inwendig als in den vorm van injecties. Bij retentio urinae wordt do catheter dikwijls ingebracht.

In het Be)'!. KJ in. Wöchensclir. N⁰. 19. 1875 komen van Dr. Fürbringer, mededeelingen voor betreffende do toediening van hot salicylzunr bij cystitis, pyelitis enz. met ammoniakale nrinegisting, aan volwassenen, waarvan hij de beste resultaten zag. Do dosis schijnt nog niet vastgesteld, want terwijl hij (aan volwassenen) 1,0 gram pro die geeft, schrijft Dr. H a n o w te Ueckermünde (mede aan volwassenen) 0,500 op 150,0 pro die voor, in gevallen van Angina diphtherina. Wegens de gemakkelijker oplosbaarheid wordt het gegeven in eene solutie van phosphas natricus (5,0—150,0), beter nog van hicarhon. natricus. Overigens lost het salicylzunr op in 300 doelen water, in 4 declen alcohol, in 50 deelen heete olie en in 50 deelen heeto glycerine.

Opheffing van de prikkeling of ontsteking der oogleden en verwijdering van het sccretum; het moest wezenlijke deel der geheele behandeling bestaat in eene behoorlijke znivering van het oog. Om de overplanting van het zieke oog op het gezonde te voorkomen , bedekt men het gezonde oog met een licht kussen van droog pluksel en bevestigt dit met strooken hechtpleister. Zuivere lucht, vermijden van stof, rook en schol licht. Bij voorhanden slijmafzondcring druk reinigen met lauw water. Ouder de adstringeerende middelen wordt vooral de aanwending van den nitras Argenti aanbevolen:

Deze aanwending moet geschieden door den geneeskundige die de oogleden omstulpt, het slijmvlies goed niet het collyrvum natmaakt en vervolgens eenigo druppels zout water appliceert om de overmaat van uit ras Argenti te neutraliseeren.

Het bijtmiddel mag slechts dan herhaald worden, wanneer de brandhorsten verdwenen zijn en do aandocnina-

Gelijktijdig vlijtig afspoelen van het seeretum door middel van een lauwen waterstraal.

i)/. exacte. S. Meermalen daags in de slaapstreek ter grootte eener erwt intewrjjven.

M. exacte. D. S. Twecm. d. tusschen do oogleden to strijken, om het vastkleven gedurende den slaap te verhoeden en de prikkeling, die met hot openen der oogen verbonden is, te voorkomen.

D. S. 2 m. d. een druppel in het oog te brengen wanneer de ontsteking chronisch geworden is.

Somtijds komen er haomorrhagieën van de conjunetiva en ottering voor, waarover men zich evenwel niet moet verontrusten. — Meermalen is men verplicht de behandeling voltehouden, hetzij omdat do ziekte voortduurt, hetzij omdat er zich telkens rocidieven voordoen. — Er kan zich dikwijls veel pus en eene belangrijke chemosis vormen, zonder dat er ongeneeslijke veranderingen der cornea uit voortvloeien. Wanneer evenwel de zwelling der con-

junctiva cn dc chemosis buitengewoon zijn, moet men zijn toevlucht tot de incisie nemen.

M. IJ. S. Alle 10—15 min. 1 eierl. (Voor kinderen van een jaar, wanneer men geen tart. cmet. geven wil.)

M. IJ. S. Allo kwartier een eierl. tot oen papl. (Voor kinderen van 1 —G jaren.)

Alhoewel nog niet algemeen in zwang, is do zoutzure a pom or ph ine als hypoderraatische injectie aangewend, een braakmiddel dat bij croup, weerbarstige kinderen, vergiftigingen, verregaande dronkenschap met overvulling der maag, bij kinkhoest met sterke slijmop-hooping enz. een uitstekend middel belooft to worden.

De doseering verschilt tusschcn 0,003—0,012 pro dosi. Men neemt eene oplossing van 1,00 op 50,0 en geeft hiervan een '/o spuitje, verondersteld dat hot spuitje 1,0 bevat. Als plaats van injectie wordt gewoonlijk de inwendige vlakte van den voorarm gekozen. Ook aan kinderen kan het als ex pec to rans bij taaie, moeiehjk op te brengen slijmmassa's mot uitmuntend gevolg inwendig gegeven worden tot 0,005 alle 1 tot 2 u.

Zijn het slechts lichte c a t a r r h e n, dan vorderen zij geen andere behandeling dan het verblijf in gelijkmatig warme, goed geluchte vertrekken en de toediening van lauwe dranken, zooals vlier- of borstthee, melk enz. Ter bevordering der cxpcctoratie, wende men een infusmn rad. Ipecac, e 0,240—0,360 ad 120,0 met oxyniel Scillae en syrup. Alth., salmiak in een slijmig vehikel of bij grooten ademnood

eon hraalcmiddel aan. Is cr evenwel reeds koolzuur-intoxicatie voorhanden, dan werken de braakmiddelen gewoonlijk volstrekt niet meer of niet sterk genoeg¹. In-wrijvingen van terpentijn worden door Little als zeer werkzaam aanbevolen, alle 2—3 uren herhaald en de berst daarna met flanel bedekt. Worden de hocstaan-vallen van een meer krampaehtigen aard, dan zijn de antispasmodica en narcotica aangewezen», waartoe in do eerste plaats behooren do aq, Aint/ydul. amett'. 2 — 3 m. zooveel druppels pro dosi als het kind jaren telt, dagelijks 3 — 4 zulke giften, vervolgens de tinct. Oph', het extr. Bellad. 0,003 — 0,000 eenige keeren daags, extract. Cannah. indica enz. — Bij koortsige ca tarrhen bewijzen alieidi)ig naar de huid of het darmkanaal dikwijls zeer goede diensten; ook spekinwrijvingen of inwrijvingen met een ander zuiver vet op de borst en den rug maken den hoest in den regel gemakkelijker. Bij zeer rijkelijke productie van slijm on grooten ademnood, make men slechts een voorzichtig gebruik van narcotica en wende daarentegen spoedig prikkelende middelen aan, zooals liq. Annnon. (mis., tinct, Ferrl neet. aether., ffres Benzo'c's of wijn. (1) — Wordt de catarrh door scrophulose, rachitis, tuberculose veroorzaakt en onderhouden, dan is allo symptomatische behandeling vruchteloos en moeten deze grondoorzaken der kwaal bestreden en oïeam Jecoris, ijzer of kina beproefd worden. — Ter voorkoming van telkens weder-keerende bronchiaal catarrhen eu vermindering der voor-beschiktheid rtaartoe, is eene met verstand toegepaste hardingskuur het eenige en zekerste middel. Dagelijksche afwrijvingen der kinderen, eerst met water, dat een dag

Zie onder Bronchitis chronicus, ook het infusion Seney, niet Liq. Amnion, anisut.

in do huiskamer heeft gestaan, en later met koud quot;water, des zomers koude baden en zwemmen, eene voor liet jaargetij passende, niet te warme kleoding en een niet te angstig 't huis houden der kinderen b ij niet zeer mooi weer, zijn de middelen om dat doel te bereiken.

R: Extr. Cannah, iridic. 0,050—0,100. Palo. rad. Ipecacaanh. 0,050. Sacch. Lactis 4,0.

Bovenal middelen die do afscheiding¹ bevorderen, zooals inhalaties van eenvoudige of niet medicamenten, zooals salmiak, keukenzout enz. vermengdo waterdampen, bovendien stimulantia en nu en dan narcotica. Als expectorantia: ipecacuanha, senega , salmiak. De adstrin-gentiën {tannhie, plumhum) hebben bjj profuse afscheiding zelden eene gunstige werking. Verandering van verblijf. Respirator.

R: Extr. Cannah, iridic. 0,050—0,100. Palo. rad. Ipecacaanh. 0,050. Sacch. Lactis 4,0.

Gelijktijdig logge men een vesicatorimn op de borst, geve wijn en afwisselend hiermede, eene der beide volgende mixturen:

Prophylactisch dezelfde maatregelen als bij den bron-chiaalcatarrh zijn aanbevolen. Bij sterke opliooping van slijm in do bronchi , expectorantia, zooals ipecacuanha, oxymel Scillae, kennen, bij grooten ademnood en suffocatie-versehijnselen braakmiddelen. Togen den kwellendon hoestprikkel narcotische middelen, zooals Sgr. Diacod., tinct. Opii henzoïca ot' simplex, 2 a 4 druppels in tusschen-l)oozen van vcrscheideno uren 1), pulc. Doven' 0,020 a 0,0:30 p. d., hetextr. Cannabis indicae 0,010 — 0,015 — 0,030, extr. JIi/osc., helladoiina, lactucariam enz. Reeds vroegtijdig en niet eerst bij beginnendon collapsus maakt Steiner gebruik van prikkelende middelen, zooals tinct. Ferri acet. aether., liq. Amman, anisat., hemoë of wijn. Men vermijde bij do eatarrhalc pneumonie allo verzwakkende middelen en schrage liever door een doelmatig dieet en door tonica de krachten. Als koortswerend middel geve men chinine.

Een niet voel voorkomende vorm van pijn in de kindsheid. Zij vertoont zich onafhankelijk van eenige maagziekte bij meisjes tusschen de 9 en 14 jaren als medeverschijnsel van met bezwaren gepaarde geslachtsontwikkeling. Ook wordt zij door ingewandswormen, vooral door taenia, veroorzaakt. Ook hier kan ijzer wonderen doen.

Zij verloopt als cene chronische, vaak zeer langdurige en hardnekkige kwaal, die door eenj verstandige lichamelijke opvoeding en door gymnastisoeren, cene niet al te sterke inspanning van don geest, goede woning, gezonde lucht enz. kan verhoed worden. Zjj geneest dikwijls van zelfs na voleinde lichamelijke ontwikkeling of door acht te geven op de oorzaken en cene doelmatige verandering van uiterlijke omstandigheden en levenswijze intestcllen, zooals verblijf op het land , boter en licht verteerbaar voedsel, vreedzame gemoedsstemming, praktische bezigheden enz. De hoofdindicaties zijn: 1) cene betere bloedbereiding in de eerste wegen tot stand te brengen door goed voedsel, melk- en vleeschspijzen, rauw vleesch, eieren, molk, bier, wijn, cacao. Koffie, theo, koeken, moeiolyk te verteren, winderige spijzen moeten vermeden worden. — Zijn de digestie- organen ziek, dan is het eenc eerste voorwaarde ze nu eens door resolveercnde, zacht laxeeronde, dan weder door maagversterkende middelen in den normalen toestand terug te brengen. 2) De verbetering van het bloedvor-mingsproces in de tweede en derde wegen, vooral in de longen en de spieren door goede, zuivere lucht, wandelingen, gymnastiseeren enz. 3) Eenc behoorlijke verpleging der huid door warme, zelfs wollen of zijden onderkleederen.

het warmhouden der voeten, een goed verwarmd vertrek. 4) Versterking van het zenuwleven door eene verstandige levenswijze, vermijding van nederdrukkende gemoedsaandoeningen, te sterke opwekkingen; voormiddernachtsslaap; geen al te sterke inspanning van den geest. 5) Regeling der geslachtsfuncties.

Als bloedverbeterend middel staat het ijzer bovenaan; somtijds is het evenwel ook noodig andere bloedbestand-deelen in den vorm van geneesmiddelen in te voeren, zooals kool- of phosphorzure kalk, maynesui, keukenzout, vet, zooals levertraan, olijfolie, vette melk, vette bouillon enz. — Trousseau waarschuwt voor het gebruik van yzermiddelen bij chloroticae , die tegelijk aanleg tot phthisis hebben, en raadt in dat geval verblijf op het land, unaleptica en tonica aan.

S. N⁰. '2. — Van elk pakketje een poeder in water op te lossen, daarna bij één te gieten en dadelijk te drinken.

De cholera is ecne acute miasmatisch-contagieuse ziekte, die door een specifiek, ons nog onbekend vergif wordt veroorzaakt en verbreid. De vox cholerica wordt bij kinderen niet dikwijls waargenomen. De ontlastingen zijn niet in dien graad en niet die regelmatigheid zonder gal als bij volwassenen. Hoe jonger do kinderen, des te grooter de sterfte. Bij kinderen van 1 — 5 j. komt volgens Monti het minimum der gevallen van genezing voor. — Prophylactisch verwijdcrc men de gezonde kinderen uit het huis, waarin cholerazieken zijn. Do ontlastingen van aan cholera lijdende kinderen, het verontreinigde linnengoed, bedden enz. moeten dadelijk worden verwijderd en gedesinfecteerd (carholzmir, salicylzinir). Tijdens eene cholera-epidemic moeten zuigelingen niet worden gespeend. Men onthoude alsdan den kinderen alle spijzen zooals ooft enz. die licht diarrhoe ten gevolge hebben cn lette op elke, ook lichte diarrhoe. Men brengc ze te bed cn geve hun nevens slijmige kost, opiaten inwendig of in

den vorm van chjsmata. — Tot nog toe kan on zo gehoclo beliaiid'jling- niet anders dan symptomatisch zijn. Bij den c ho 1 o r a-a a n v a I trachte men den zieke aan het zweoten te brengen door de toediening van sterke koffie of thee met rum, door een warm bad (gedurende 3 a 8 minuten) en opvolgende inwikkeling in wollen dekens, of vochtig-koude lakens en hen daarin langen tijd te laten liggen; op deze wij zo gelukte het Steiner meermalen het ge-wensehte zweet te verkrijgen. Wat do Jahorandi hierin zal vermogen, moet door nadere waarnemingen worden uitgemaakt. Tegen do diarrhoe geve men opium met minerale zuren in aioniatische vehikels, (zie onder) en late alle 2 u. een stijfsellavement met 2 a 3 druppels Land. liq. S. applicocren. Jammer dat de opiaten ons bij de cholera infantum dikwijls evenzeer in don steek laten. Bij intredende cyanose, koel worden der huid en dreigenden collapsus make men dadelijk gebruik van prikkelende middelen. Ileete baden, gedurende 5 a 8 minuten, met koude begietingen in deze, afwrijvingen inet mosterdspiritus, huidprikkels en vooral inwendig krachtige, vuriga wijnen, brandewijn, rum zelfs in dron-kenmakende giften, zijn in zoodanige gevallen geboden. Steiner raadt aan van deze methode liever vroegtijdig dan te laat gebruik te maken. — Tegen het hevige braken zijn ijspillen, in ijs afgekoeld sodawater, alcalische koolzure wateren de besto middelen; door eenige schrijvers (Monti, Sacerdote) wordt het creosoot zeer aanbevolen. Ook hypodermatische injecties van morphine (0,001 — ü,003 elk uur te injicieeron) worden door velen geroemd, ofschoon Steiner er zich niet veel van voorstelt en buitendien morphine voor kinderen een uiterst gevaarlijk middel is. — Als drank yswater, rijst- of salopwater met rooden wijn, bier, dikwijls doch slechts in kleine hoeveelheden gegeven. — Tegen spierkrampen, afwrij-

vingen met ijs of chloroform. — Volgt er reactie, dan houde men met de prikkelende middelen op, onderhoudo het zweet zoolang mogelijk en store door een al te ijverig ingrijpende natuurgenezing niet. — Ook bij het cholera-t y p h oïd handele men slechts symptomatisch; afwrijvingen der huid mot azijn, koude omslagen op het hoofd, chinine, henzo'ê of sol. acet. kal. bij geringe diurese en teekenen van uraemie.

De dringendste indicaties dezer zeer gevaarlijke cn spoedige hulp vereischendc ziekte zijn: 1) de diarrhoe en liet braken tegen to gaan; 2) de afnemende levenskrachten tc behouden; 3) de temperatuur der huid tot haren normalen toestand terug te brengen en 4) het kind zoo spoedig mogelijk te voeden.

Dieet: Is het kind te vroeg of pas gespeend, dan geve men het weder de borst der moeder of eener min; wil het niet meer zuigen, dan wordt het uitgepompte zog met den lepel ingegeven; geen koemelk meer, maar bouil-

Ion, oin do 2—4 u. 1 ectl., ook met rijst, gerstewater of havergort gemengd. Braakt het kind ook deze uit, dan beproeve men do andere surrogaten der moedermelk, Liebigsehe soep, eikelkoffie, gerstekoffie en bovenal geschaafd, rauw, in rooden wijn gedrenkt vleeseh 1), in kleine hoeveelheden, allo 3 a 4 uren gegeven. Als dranken oene sterk verdunde Salepoplossing, rijstwater (een papl. vol zwak, niet bruin gebrande en fijngestooten rijst wordt tot eene halve flesch gekookt), maar geen water noch melk. In het algemeen zoo weinig mogelijk drinken. Bjj dreigenden collapsus, onmiddellijk nrikkelende middelen; warme baden (29 a 30° Eeaion.), met mosterdmeel; roode wijn, water met rum, elk uur een * pap!., sterke koffie met eonige druppels rum. Van geneesmiddelen kan men beproeven magist. Bism., alleen of in verbinding met 2)¹^^v- Doveri of opium of met conchae praeparat., dit laatste in gelijke doelen; eene solut. Salep e 0,(300 ad 90,0 met élix. acid. Halleri gtt. 8 en syrup. Dia cod. 15,0 of in jjlaats hiervan met alamen 0,860—0,480. Tegen do acute aiaeraie, de tinct. Ferri acet. aether, of tinct. nervina Bestucheff., 1 a 2 dr. alle 2 a 3 uur. Van acet. Fhirnh., tannitie, nitras Argent, heeft Steiner in dezen vorm van darmcatarrh nooit nut gezien. Na vruchteloos de gewone middelen beproefd te hebben, zag Klingelhöfcr bij kinderen van 4 tot 12 maanden goede gevolgen van carbolzuur en nitras Bismuth., het eerste 0,0025 p. d. in den vorm van: Acid. carbol, ergst, 0,030. Aq. dest. 40,9. Glgeer ine 5,0 in den beginne om de 2 u., na ingetreden betering om do 3—4 u. 1 eierl., afwisselend met nitr. Bism. 0,30 Sacch. alh, 0,500 in 1

AVij hadden nog nimmer het geluk dit vaak aangeprezen middel door kiudcren zonder tegenzin ingenomen of verdragen te zien. (Schr.)

eetl. water geroerd. — Roods na do eerste giften carholz, verdween het braken en na eenige giften bismuth do diarrhoo.

Do chorea moet in de meeste gevallen als ecno stoornis van do voeding, den groei of de ontwikkeling beschouwd worden, zooals zij dan ook veelal in de ont-wikkelingsperiodon des lichaams — menstruaalontwikke-ling, dentitieproces, bij een te snellen groei van het 12 — 17e jaar en bij gebrekkige voeding wordt waargenomen. Daarom zullen in de eerste plaats do ijzer-middélen alleen of in verbinding met chinine, met zinkoxyde, krachtig voedsel en verscho lucht doelmatig zijn. Nevens deze middelen moet als uitwendig versterkingsmiddel het koude water, in den vorm van wasschingen, douches, koude inwikkeling, zeebaden aanbevolen worden. — Ligt er rheumatismus aan ten grondslag, zoo worden lauwwarme of zwavelbaden aanbevolen. (2(5° R., 5 oneen kali salphurat. pro [balneo op een bad, waarin een uur lang moet verbleven worden).

Ontstekingachtige toestanden, hartgebrokcn on chi'onisclio bronchitis contraindicecren evenwel deze naast de koud-waterbehandeling werkzaamste behandelingswijze. Verder de middelen, die bij deze ziekte gebruikelijk zijn, zooals clnnine, diyitaJis, opiiDu, Zijn wormen als de oorzaak aangetoond, dan mag men van wormmiddelen genezing verwachten. Bij groote gevoeligheid van enkele wervels zijn een paar bloedzuigers, afleidende middelen, liggen op den rug, koude douches of begietingen dienstig. Onder de empirische middelen verdient vooral de //lt;7. Arsen. FoirJ. liet moeste vertrouwen. Men beginne naarmate van den leeftijd van het kind met twee a drie droppels daags, geve elke 2 a 3 dagen één droppel moer en klimme tot zeven a acht droppels in 24 uur. Henoch geeft moestal dadelijk de fincf. Fowl, en wel: Sol. Fowl. 4,0. Aq. clestill. 12,0. d. s. 3 m. d. 8 a 12 dr., zonder op te klimmen. Tot nakuur schrijft hij ijzer voor. Dr. ter Kuile genas oen geval waar yzet', chhiine en gyni-nastiek te vergeefs waren aangewend, mot groote giften lactas Zinci. Zinc, oxijd. alb. 0,500—1,0, chloroform inhalaties 3 m. d., evenwel niet tot volkomen narcose, strychnin. 0,0(50: 100,0 Syr. Sacch., in den beginne 2—3 oiorl. dagel., later meer; K u n z e zag in enkele gevallen oene snelle werking van hopersalmiah: R: Amnion, cu-prico-Sulphurici 2,0, Aq. clestill. 30,0 S. 3 m. d. 5—8 druppols. Samensteller dezes verkreeg genezing bij een meisje van 13 j. door eonigen tijd voortgezette, vrij groote giften hroniet. hal.

In de yArchiv. niédic. Belyesquot; Sopt. 75 komt oen geval voor van Chorea bij oen meisje van 11 j., die door do op haar toegepaste methode van Lubolski, door Dr. Testa volkomen genezen werd. Hij besproeide namelijk met den pulverisator van Richardson de gchoele wervelkolom, de 2 eerste dagen 2 m. per dag, telkens 3

minuten lang; later, 4 m. daags, telkens 5 min, lang. Hij combineerde de behandeling met versterkend voedsel, lujdvotlieraple en yijmnastieh, — Kinderen die aan chorea lijden, slapen het veiligst op een matras, die op den vloer dor kamer gelegd wordt. Gemoedsaandoeningen moeten streng vermeden en de patiënten afgezonderd en zacht behandeld worden. De kinderen mogen niet ter school gaan en moeten veel in do open lucht komen.

Stiebel onderscheidt namelijk eene chor. rachitica en eene chorea psychica. Bij do eerste vond hij den 7» hals-

wervel pijnlijk, waarop hij bloedzuigers plaatste, inwendig calomel gaf en unguent, cinereum om in de ruggegraat intewrijven.

7). S. Voor subcutane injecties. Eerst 2, 3 tot 4 druppels, later om den anderen dag met do dosis tot 10 drupp. opklimmende te injicieeren.

Wat men bij chorea van het eerst onlangs bekend geworden amylnitrit te wachten heeft, zal door nadere proefnemingen moeten worden uitgemaakt.

Eene zeer zeldzaam voorkomende en van de chorea minor wezenlijk verschillende ziekte. Zij bestaat in als paroxysmen optredende stoornissen eensdeels der motorische spierwerking, anderdeels van de psychische verrichtingen, waarbij hot bewustzijn meestal ten deele of geheel is opgeheven. Do stoornissen in de beweging openbaren zich door schijnbaar willekeurig volbrachte bewegingen die hoe gewaagd en gevaarlijk dikwijls, toch met onbegrijpelijke zekerheid worden uitgevoerd. De psychische symptomen bestaan in teekencn van exaltatie; het gelaat verkrijgt een verheven voorkomen, de oogen schitteren, de zieken beginnen liefelijk te zingen, te declameeren, anderen prediken of spreken met een denkbeeldig wezen, weder anderen gedragen zich zeer angstig, of maken zelfs dierlijke geluiden na. Deze paroxysmen

ontstaan meestal plotseling, duren sloclits eonigc minuten, een kwartier a een lialf of zelfs ineerclere uren en eindigen daarmede dat do zieken als uit een droom ontwaken. — liet wezen van deze, alsmede van do met haar verwante ziekten, zooals soninambulisme, dierlijk magnetisme enz. is nog altijd raadselachtig. Houdt men echter do feiten in hot oog, dat de chorea magna steeds een geneesbaar lijden is en slechts zelden in werkelijke epilepsie ontaardt, dat zij vooral meisjes tussehen het 10c on IGc levensjaar, dus in de periode der geslaehtsontwikkeling, aantast en de ziekte na hot tot stand komen der menstruatie in den regel verdwijnt, dan worden wij gedrongen edie motorisch-psychischc neurose, van liet sympathische zenuwstelsel aan te nemen. De periode der puberteit, het vrouwelijk geslacht, overprikkelende lectuur, slecht voorbeeld van nerveuse moeders, overspannen kloosterachtige omgeving zijn disponeerende momenten. Wat de behandeling aangaat, is ijzer alleen of met zink het boste middel bij gestoorde geslachtsontwikkeling; zijn er geene bekende oorzaken, dan beproeve men zinkhereidingen, misschien ook broomkalimn in klimmende dosis. Men verzuime niet do kinderen in eene andere omgeving over tc brengen en hun eene meer praktische, lichamelijk vermoeiende dan intellectueele bezigheid aan te wijzen en hen aan hardingskuren te onderwerpen.

Vooral zuigelingen in de eerste levensmaanden worden door koliek aangetast. Het is natuurlijk slechts oen ver-schynsol en wel van de meest verschillende buikziekten, maar vooral de gestadige begeleider der flatulentie. Behalve deze zijn koude, dyspepsie, maagdarmcatarrhen,

verstopping do stoornissen die haar veroorzaken, terwijl bij oudere kinderen wormen, vooral de ascaris lumbricoides hevige of lichte aanvallen van enteralgie teweegbrengen. De behandeling der flatulentie hoeft ten dool hot gas uit do darmen te verwijderen, hetgeen hot bost tijdelijk door lavementen mot warm water en oen paplepel olie bereikt wordt. Komt hierop geen rijkelijke ontlasting van drekstoffen en gassen tot stand, zoo geeft men lavementen van oen sterk, warm aftreksel van kamillen. Voedingsmiddelen die Hatulontie teweegbrengen, zijn meelpap en in 't algemeen alle mot koemelk en amylaoeën toebereide spijzen. Zogende kinderen lijden bijna nooit aan flatulentie. Kunstmatig opgevoede kinderen moeten spoedig aan vleesehsoepon gewend worden, eerst mot een weinig suiker eenmaal daags, later tweemaal on zonder suiker. Hot beste middel om aan deze soepen oono brijachtige consistentie te geven, is fijngewreven wittebrood. — De symptomatische behandeling der koliek bestaat of in eeno voorzichtige aanwending der narcotica, of in aetheriscke, aromatische middelen, thee van kamillen, pepermunt of melis sa, per os en per anum toegediend. quot;Warmte moet door warme doeken , warme dranken en door zakjes mot kamillen op den buik gelegd, aangebracht worden. Do tegen de oorzaken gerichte behandeling is verschillend: 1) Koliek door afwijking in don inhoud van maag en darmen. Hierbij kunnen soms braakmiddelen te pas komen, bijv. 0,240 — 0,320 pHh\ Ipecnanhae. Zijn onverteerbare voedingsstoffen eenmaal don pylorus gepasseerd, zoo veroorzaken zij reeds door haar eigen prikkel diarrhoe en men behoeft zelden haar door geneesmiddelen tot stand te brengen, ja veeleer gebeurt het dikwijls dat men haar door stoppende middelen moet stuiten. — 2) De wormkolieken moeten aanvankelijk mot opium behandeld worden, maar daarna met groote hoeveelheden worm-

drijvende middelen, waarover later. Een kind ilat diarrhoo en koliek heeft, mag men nooit vermifuga geven. — 3) Kolieken tengevolge van vastzittende drekmassa's, komen bij kinderen bijna nooit voor. Alleen kleven somtijds in grooten getale ingeslikte pitten van druiven en kersen tot groote klompen to zamen, die hevige koliekpijnen kunnen veroorzaken. Groote giften calomel, elk van 0,240—0,300, zijn hier op haar plaats.

Voor kleine kinieren het beste middel tegen maagzuur, winderigheid, kolieken enz.

15ij een bij aanraking pijnlijken buik, koorts en wanneer ontsteking der darmen te vreezen is.

Ook Calomel zeer fijn verdeeld in do ooglidspleet in-gestrooid, wordt als een voortreffelijk raiddel togen photo-phobic geroemd. Zweervorming op de cornea eontraindi-ceert hot gebruik van calomel. Is deze voorhanden, dan wonde men atropine aan.

Tegen verdikking van liet lid wordt liet besmecrcn met tinct. Jodii aanbevolen, alsmede cegen photophobie bjj scropliuleuze oplithalraie.

De behandeling moet al naar de omstandigheden, -waaronder de contractuur ontstond, verschillend zijn. Komt do contr. bij een reeds aan eene andere ziekte lijdend kind voor, zoo moet men de liet leven bedreigende aandoening trachten te bestrijden. — Is do vroegere ziekte niet hevig, of is de contract, primair, dan moet men do behandeling tegen deze richten. — Men schrijve linden-of oranjebloesemtheo voor en gelijktijdig lauwe baden. Wanneer de tegen de algemeene ziekte voorgeschreven middelen werken en deze verdwijnt, zoo houdt gewoonlijk de contractuur spoedig op. Is dit evenwel niet 200, dan moet men inwendig antispasinodica geven (Zinkoxyd met Ihjoscijamus) en wanneer er geen contraindicatie bestaat, eene krachtige dieet voorschrijven. — Tegen primaire contracturen bij meisjes in de puberteit, met menstruatiestoornissen, wende men de in zulke gevallen gebruikelijke middelen en vooral plaatselijke bloedonttrekkingen aan. — Tegen de vaak hevige pijnen geve men opium; bij een typisch optreden der krampen chin ine, tegen tetanische contracturen ferrum carbonicum sctccharatmn (bloedzuigers en chinin sulphur, bleven zonder gevolg). Uitwendig wende men o. a. chloroform inwrijvinytn en inwikkelingen van de aangedane extremiteiten in watten aan.

Directe, idiopathische of indirecte, symptomatische (zoogenaamde gereflecteerde) convulsiën. Oorzaken der

directe convulsiën: 1⁰. Convuls. tengevolge van artc-rieele hyperaemie der hersenen en hare vliezen (insolatie, meningitis). 2°. Convuls. tengevolge van stuwingshijperae-mie (tussis convulsiva, lobaire pneumonie, plouritische exsudaten, het hoogste punt der laryngitis erouposa, organische hartgebreken en stypsis alvi.). 3°. Convuls. tengevolge van anaemie. 4°. Convuls. tengevolge van qua-litatief veranderd bloed (Scarlatina, intermittens). 5°. Convuls. tengevolge van ziekten der hersenvliezen en der hersenen, (meningitis, hydrocephalus, hersenoedeem, encephalitis enz.) 5quot;. Convuls. tengevolge van ziekelijke veranderingen van den schedel (rachitis, chronische hydrocephalus en microcephalic). — O or na ken der indirecte convulsiën: Prikkeling van gevoelszenuwcn leidt vooral bij kinderen niet zelden tot stuipen. Tot deze reflexprikkels behooren stoornissen in het spijsverteringskanaal, vooral bij zuigelingen, overlading der maag, dyspepsie, darmcatarrh, hardnekkige verstopping, misschien ook ingewandswormen, bij zuigelingen na hevige gemoedsaandoeningen der moeder. Verder al te heete baden, verbranding, erysipelas, steken in de huid, ctteringen enz. Ook otitis, vreemde voorwerpen, zooook insecten in den uitwendigen gehoorgang, pleuritis, pneumonie, peritonitis. Do reflexstuipen die de dentitie vergezellen, doch zij men hier met de diagnose voorzichtig cn schrijve niet eiken eclamptischen aanval van tanden krijgende kinderen toe aan prikkeling der trigeminusvczelen. — Wat nu de behandeling aangaat, zoo is het niet altijd mogelijk aan de causaal indicatie te voldoen en kan in do plaats van de causale behandeling slechts de symptomatische in aanmerking komen. De arts beginne met het kind van alle benauwende kleeding en beddegoed te bevrijden en het üooveel versche lucht als mogelijk is toe te voeren. Het besprenkelen met koud water van het

aangezicht en de bloote borst brengt dikwijls krampachtige inademingen tot stand en vermindert ten minste daardoor liet gevaar van verstikking. Daarna afleidende middelen langs de huid en het darmkanaal, daar het kind meestal niet kan slikken. Hiertoe behooren lavementen met koud water, azijn en bij flatulentie met «sa foetida, voorts afwrijvingen der huid niet azijn of water, mosterd- of mierikswortelpappen op den tronk en de extremiteiten, inwikkelen in vochtigkoude lakens; een warm bad brengt algemeene stuipen, vooral bij tanden krijgende kinderen, spoedig tot bedaren.

R: Flor. Zinci 0,250. Calomelan. 0,120. Saccli. alb. 4,0. M. f. pulv. N⁰. 8. D. S. a. u. 1 p.

Voisin geeft kinderen van 2—3 j. giften van 0,500— 1,5, van 5 —10 j. van 2—5 grmm. en van 10—15 j. van 3 —12 grmm.

Vogel maakt, wanneer hij een gastrischen prikkel vermoedt, eene afleiding op het darmkanaal, doch niet bij kinderen die reeds aan diarrhoe en winden leden. Aan oudere kinderen die nog kort vóór den aanval veel voedsel gebruikt hebben, geeft hij een geschikt braakmiddel uit 1 grein tart. emet. in een sterk infusmn Ipecacuanhae. Kan men geen overlading van de maag en geen indigestie ontdekken, dan moet men aan den calomel de voorkeur

geven boven liet braakmiddel. Men geeft aan do kinderen alle uur */2—^ groin calomel, zoolang tot dat zij eenige malen ontlasting hebben gehad. — Van het hromet. kal. (1,25 — 2,00: 00,0 aqua alle 3 a 4 u. 1 papl.) heeft Steiner nog weinig nut gezien en komt hij daarom altijd weder tot het zink terug. Bij toxaemisehe stuipen, vooral in het verloop van febris intermittens, typhus enz. moet chinine in groote doses worden beproefd (1 a 2 grein pro dosi). Monti raadt het chloralJiydraat als hypnoticum voor pasgeborenen tot 0,050 aan, voor zuigelingen van 0,100—0,150, voor kinderen onder de 5 jaren tot 0,250, voor kinderen van 5 —12 j. van 0,400—0,600 p. d., alle 10 — 15 min., tot er werking plaats heeft. Van chloroforntinhalaties zag bewerker dezes, na vruchteloos andere middelen beproefd te hebben, een uitstekend effect. Ook de ar sen ih, het salperzuur zilver of palv. Dover i kunnen beproefd worden.

M. D. S. 's Morgens en 's avonds ter grootte van een hazelnoot in borst en onderbuik in te wrijven.

Als krampstillend, kalmeerend, carminatief middel in niet koortsachtige toestanden.

Eon catarrh van hot slijmvlies van ocnc of van beide neusholten, die nu eens als eeno zelfstandige idiopathische, dan weder als eeno symptomatische aandoening voorkomt. Bij zuigelingen heeft zij eene ernstige beteekenis, tengevolge der verstopping van den voor het zuigen bepaald noodzakelijken ademhalingsweg door den neus. Bij den idiopathischen neuscatarrh late men de korsten van de neusgaten meermalen daags met eeno in lauw water gedoopte spons weeken en verwijderen; daarbij worden gewoonlijk eenige druppels water iu den neus geperst, tengevolge waarvan een herhaald niezen wordt opgewekt en de half-vloeibare en verharde slijmmassa's verwijderd worden. Ook kan men de door slijm verstofte neusholten dei-zuigelingen 3 — 4 maal daags met: een in olijfolie gedoopt penseel weder open maken. Somtijds spuiten moeders en minnen eenige druppels zog in den neus harer zuigelingen. Bovendien worden opdrogende middelen, zooals zuikoxyde, aluin, iiiiras Aryoiti, iietzjj in den vorm van poeder of in sla2)pe oplossing met een penseel in den neus gebracht. Bij chronische coryza met stinkende afscheiding en ozaena verrichte men inspuitingen met Moras kalicus, hypermunyanas kullcus, wende snuifpoeder van tannine en ahüu aan of cautcriseero de neusholte krachtig met do lapisstift. Guersant beveelt als snuifpoeder de volgende mengsels aan: wille praecipilaat een deel, op poeder van allhaeivortel vijftien deelen, of calomel twee deelen op poeder van kinabast vijftien deelen. Is de coryza op scrophulose gegrond, dan moeten behalve de plaatselijke middelen, levertraan, jodium, joodliouüende minerale wateren, ijzer, joodijzer worden aangewend; is syphilis de grondoorzaak, dan zijn kwik of jodel. kal. do gepaste inwendige middelen.

Ook hierbij moet naar de aan de aandoening ten grondslag liggende oorzaken gehandeld worden. Deze oorzaken kunnen o. a. zijn: enterorrhagia en haematemc-sis tengevolge van purpura haemorrhagica , ulcus perfo-rans ventrieuli, liaemorrhagischc erosiën van het maag-slijmvlies, dysenterie enz. In het „Deutsche Zeits. f. pr. Mediz., 1875, 20quot; worden door Dr. Küster 2 gevallen vermeld van bloedbraking bij zuigelingen die volkomen wel waren en geen spoor van bloedverlies vertoonden en waar het uitgebraakte bloed uit de borsten der vrouwen voortkwam, die slechts weinig met melk gevuld waren, zoodat het kind bij het krachtige zuigen, met de melk ook bloed zoog. De volgende middelen worden aanbevolen: Kalmeerende en licht laxeerende middelen zooals 01, Aitiyydalafiiin, Maiuia, verschillende einollientid, — Minerale zit ren, koude, acht ring ent h(, — Fomentatiën met azijn. — Bij dreigende onmacht en zwakken pols: cenige druppels wijn, spiritus aethereus, aq. Menthae piper,, Cinnaniomi. — Bij ingetreden anaemic: (jeschilde voediny, ij zei praepai •aten.

Togen intestinaal-haeraorrhagiën tengevolge van purpura haemorrhagica. Voor kleine kinderen.

Verder nog' ijsjpïllen, sohtlio chloreti fervid on opium met magister, Bisnmthi.

In do kinderafdecling van do Weener algemeene poli-kliniek, onder leiding van Monti, kwamen in de jaren 1872 en 73 208 gevallen van acnten darmcatarrli voor, vooral bij kinderen beneden het jaar, waarvan bij 1G0 de oorzaak der ziekte alleen in de kunstmatige voeding moest gezocht worden. Bij de behandeling is de regeling der dieet dc hoofdzaak. Bij kinderen aan do borst voere men een strengen regel in het geven der borst in. Hoeft men het kind bij de borst voedsel gegeven, dan late men het nu alleen de borst nemen of voege men er een ander middel ter vervanging bij: kalfsbouillon met melk, Licbig'schc soep, Nes tie's kindermeel, versehe koemelk, zuiver of naar gelang van den leeftijd des kinds verdund, of eindelijk gecondenseerde molk. Na het spenen vordert een ingetreden darmcatarrli in die gevallen hot terugkeeren tot de borst, waar hij zich onder stormachtige verschijnselen voordoet, of reeds eenigen tijd duurt en in weerwil der diaetetische en medicamenteuse behandeling geen beterschap vertoont, vooral bij kinderen onder de 5 maanden on in den zomer; kan men niet tot de vrouwenmelk terugkeeren, zoo kiezo men een der zooeven genoemde middelen ter vervanging. Zoo is ook bij kunstmatig gevoede kindoren onder het jaar de overgang tot het natuurlijke voedsel, het beste middel om zoowel acute als ook chronische darmcatarrhen tot genezing te brengen. Bij den darmcatarrli van kunstmatig gevoede kinderen wordt veelal aanbevolen met de

melk geheel en al op te houden, wanneer ondev haar invloed de darmeatarrh ontstaan is. Vogel vervangt de melk door slijmige dranken (decoct. Sal. dat men 3 m. d. versch laat koken, met suiker zoet maakt en oven warm laat drinken) en geeft in plaats van melkpap 2 — 3 m. d. eene slijmige soep die uit dun, niet vet, ongezouten vleeschnat en rijst, haver of garst bereid en met suiker zoet gemaakt is. Zijn de stoelgangen reeds minstens 2 dagen normaal geweest, dan begint men met dagelijks 1 maal melkpap, daarna 2 en eindelijk 3 maal, waarbij echter de oplossing van Salop steeds moet worden gebruikt. (Vogel). Monti daarentegen is volgens zijne rijke ondervinding tot de ervaring gekomen, dat men wel is waar bjj kinderen boven hot jaar door onthouding van melk zeer gunstige resultaten verkrijgen kan, doch bij kinderen op den leeftijd beneden de 3 maanden do onthouding der melk hoogst nadeclig on do menigvuldigste oorzaak van collapsus en dood is. Waar do koemelk slecht is of niet goed verdragen wordt, geeft hij haar verdund mot gezouten kalfsbouillon en wol aan kinderen van 1—2 maanden koemelk en kalfsbouillon in gelijke declon, bij die van 2—3 maanden 2 dlu koemeiken 1 dl kalfsbouillon. Alleen aan kinderen die reeds oon jaar oud zijn, werd de koemelk eenige dagen geheel onthouden en daarvoor soep gegeven. Baden werden bij den acuten darmeatarrh voorgeschreven; wanneer plotseling collapsus intrad, 1—2 zemelhaden daags. — Wat nu de medi-c a m e n t e u s e behandel i n g aangaat, bij den eenvou-digen acuten darmeatarrh geeft Monti opium en zijne praeparaten, zooals den syrupus Biac., de tinct. Opii simplex en de pulvis Boweri. Hij begint zeer voorzichtig met zeer kleine doses omdat de gevoeligheid voor opium bij kinderen zeer verschillend is. Van do tinct. Opii simpt, geeft hij pasgeborenen tot 3 a 6 weken 1 drupp.

op 100 grmm. colatuur (potio gummosa), aan zuigelingen tot 7 — 8 maanden 1 drupp. op 70 grmm. Van de pulv. Doweri geeft liij aan kinderen beneden 3 maanden 0,070 in 8—12 doses, van 3 maanden tot 1 jaar 0,070 in 6 doses en aan kinderen van 2 jaren 0,140 in 6 doses. Gaan met den darmeatarrh gelijktijdig verschijnselen van dyspepsie gepaard, zoo verbindt Monti het opium bij zijne brakingen en zure stoelgangen met een alcali bijv. pulv. Doweri met l«p. Camrornm , tinct, Opii met bicarb, iidfr. Is er geen braking, maar zijn or in de ontlasting onverteerde easëine overblijfselen ₄ zoo voegt hij bij do jiulr. Doweri, Paullhtia Sorbilis (0,050—0,100) of magist. Bist». (0,030 p. d.). Wanneer de darmeatarrh zonder verschijnselen van dyspepsie verloopt, zoo worden adstrin-(jentia met opium voorgeschreven bijv. op eene mixtuur van 80,0 dertig druppels ratanhia tinctuur of bij de pulvis Doweri tannine gevoegd. —■ Is de catarrh der dunne darmen met acuten maagcatarrh gekompliceerd, zoo voegt schr. bij bestaande braking een paar druppels zuur bij de mixtuur, bij het poeder een weinig rhabarber. Als drank zijn overigens aan te bevelen salepoplossing of rjjstwater, havergortwater, amandelmelk — doch geen water en geene koemelk. —

Kunze laat zuigelingen aan de borst met maag- darmeatarrh overdag om de 2 u. en s'nachts om de 3 u. de borst nemen en geeft kort voor het aanleggen een weinig magnesia of biearbon. natrie. met claeosacch. Focniculi, Houden de diarrhoecn hiermede niet op, dan schrijft men voor:

Bij zuigelingen die mot de melkfiesch gevoed worden, of kinderen van 1 — 2 j. laan Kun ze met de melk ophouden, geeft salep- griesmeel- havergort- mcelsoep of dunne kalfs-of duivenbouillon met een weinig meel. Van medicamenten beveelt hij vooral bij buitengewoon braken aan:

Bij de overvloedige zomordiarrhoeën, waar het opium somwijle i niet voldoende is.

M. f'. pnlü. Deiitur talcs doses N⁰. 10. Bij gelijktijdig zuur in de eerste wegen.

Tegen de zomerdiarrhoe, wanneer de calomel go-contraindiceerd is, onder toevoeging van eenige druppels tinct. Opii.

Voor kinderen van ocnige maanden tot 2 jaar bij diarrhoe tengevolge van gestoorde huidfunctie.

In die vormen waar de en terocatarrh reeds enkele teekenen van enteritis vertoont.

Volgens de ondervinding van Trousseau is het Bismuth suhnitric. een der voortreffelijkste middelen bij diarrhoe der kinderen. Hij gaf een kind van 1 — 6 maanden dagelijks 0,300, van 0 — 12 maanden 0,400, van 1—2j. 0,600 en aan die van 3 j. tot de puberteit 1,0. R: Conchar. praejxtr. 0,550.

Voor een kind van 1 jaar na afloop van liet acute stadium om een chronisch stadium te voorkomen. Zoo noodig, voege men er een weinig opium bij.

In do reconvalescentie van den acuten darmoatarrh, om tonisch op dc darmmucosa te werken.

Bedaart on verhindert liet braken van onverteerde molk en voorkomt do ontwikkeling van gassen in do maag. Ook bij catarrhen der darmmucosa stilt dit middel do diarrhoc.

ilarmcatarrli (Xlivonisclic), ciitcritis folliciitaris, entero-colitis cïiio-nlca, taï)es sne^eraiea.

De indicatiën zijn dezelfde als bij den acnten darm-catarrh. De dieet is mede dezelfde en moet zeer in acht genomen worden. Genezing zeldzaam, vooral bij kinderen in de twee eerste levensjaren. Karakteristiek is de penetrant krengachtige reuk der ontlasting. Slechts

één middel, zegt Vogel, is er waarvan hij treffende uitwerkingen heeft gezien, namelijk de moederborst. Eenige malen is het hem slechts gelukt, door chinine-poeders van gr. 1, dagelijks 2 giften, de verhooging van do temperatuur weg te nemen, waarna dan ook de atrophic afnam en de kinderen bij eene hoogst voorzichtige, lastige voeding, eindelijk weder begonnen te groeien; tot na-kuur werd dan een tijd lang tuict. Ferri cijdou. 3 m. d. 10 drupp. toegediend. — Do chronische gevallen ontwikkelen zich uit de acute of de darmcatarrh neemt reeds dadelijk een slepend verloop aan. Daarbij zijn de ontlastingen niet zoo profuus en menigvuldig, 5 — 8 in 21 uren. Dc ziekte sleept z ch onder afwisselende beterschap of verergering 4 — G weken, zelfs 2 — 3 maanden voort. Dc chronische vorm van den darmcatarrh wordt voornamelijk bij kinderen beneden het jaar cn bij kunstmatig gevoede kinderen aangetroffen. — Kinderen van 8—9 maanden tot 2 jaren met een chronischen darmcatarrh, liet Monti wanneer do aandoening bij de onthouding van melk in cenige dagen niet beterde, met uitstekend gevolg de v e r s c h e nog w a r m e m c 1 k gebruiken, of als uitsluitend voedsel óf in verbinding met rauw vleesch. Hij begint met een bierglas en klimt op tot een maatje. Daarbij wordt eene slijmige soep van rauw vleesch gegeven. Dc L i e b i g'sohe soep en N e s 11 c's kindermeel bewijzen in vele gevallen goede diensten. Cacao (de poeder der van de olie bevrijde boonen, niet de schillen) en eik-elkoffie zijn bij den chronischen darmcatarrh vaak zeer heilzaam; bij kinderen onder het jaar kookt men ze als zwarte koffie en vermengt zo met 2 — 3 dln. melk; bij kinderen boven het jaar kookt men ze in zuivere melk. — Wijn, vooral roode wijn, maar ook malaga, wordt tusschen de 8 maanden en 1 jaar dikwijls aangewend. — Wanneer niet den chronischen darmcatarrh tegelijk een chronische maag-

catarrh, gebrek aau eetlust, oprispen, beslagen tong en een stinkende reuk uit den mond gepaard gaan, wordt sulphas Zinci, cohonho en vlwum fostiDU, dit laatste vooral bij kleurlooze stoelgangen in aanwending gebracht. Bijv. Siilphns Zinci 0,060; Aqu. clestill, 60,0, Tinct. Opii gtt. 1; Si/rup. simpl. 12,0 M. 1). S. 4 — 5 m. d. 1 eierl.

— Bij complicatie des darmcatarrhs met bronchiaal-catarrh geeft schr. ccue infus. rad. Ipecac, met opium.

— Steiner geeft kleine lavementen van stijfsel of salep met bijvoeging van opium, nitras Argenti, aluinen, acef. Phtinbi. Ook volgens hem bewijst rauw geschaafd vleesch met wijn zelfs in wanhopige gevallen verrassend goede diensten. In plaats van do kinderen veel te laten drinken, geeft hij hun meermalen een mengsel van aq. font. mot el lx. acid IlaUeri, doch slechts lepelsgewijze. Onthouding van alle dranken bewerkt dikwijls meer dan alle geneesmiddelen to samen. Tegen incontinentia alvi tooncn zich koude zitbaden, koud water en het inwendig gebruik van extr. Kuc. voitiic, (4 a a 1 grein pro dosi 2 a 3 m, d.) nuttig (S t e i n er).

D. S. Vóór, na of onder het gebruik van dierlijk voedsel. Bij kinderen die kunstmatig gevoed worden.

Bij gelijktijdige zeer groote prikkelbaarheid der maag, zoodat alles wordt uitgebraakt; daarna laat West een mosterdpap leggen en geeft cierlepelsgewyze een mucilaginous afkooksel, behalve bovengenoemd poeder.

Voor oen Ijari^ kind bij minderen graad van dezen geprikkelden toestand der maag.

In do diarrhoea a b 1 ac t a to r um. Gelijktijdig lavementen met 0,015 argenti nitric. 15 grmm. slijm en cenig opium.

Wanneer de dentitiebezwaren slechts gering zyn, is eenc exspectatief symptomatische wijze van handelen aan te bevelen, met eene nauwlettende zorg voor het dieet en vermijding van allo prikkelende en verhittende middelen. Eene lichte d i a r r h o e vereischt geene, — m e n i g-vuldigo, waterige, slijmerige en met braken g c p a a r de da r m ontlasti n g c n vcrcischen editor eene tijdige behandeling. Tegen groote onrust, slapeloosheid en nerven se stoornissen zijn dikwijls herhaalde lauwe baden heilzaam; ook afleidingen langs do huid door het opleggen van azijn-, mosterd- of micrilcs-wortelpappen aan de kuiten of de voetzolen brengen verlichting aan. Stuipen moeten met zhikoxyde bestreden worden. De behandeling der kramphoest bij do dentitio is meestal te vergeefs; zij verdwijnt na het te voorschijn komen oener tandgroep van zelf. Het een tijd lang zoo geliefde scarificeeren van het tandvleesch wordt tegenwoordig nog slechts zelden en zeker zonder veel gevolg verricht.

Sdcchari Lactis 0,500. M. f. pulv. Dcnl. tales doses. N⁰ 10. 1). S. Om de 3—4 u. 1. p.

]3ij tanddiarrhoeën mot dorst, gebrok aan eetlust, ver magering en verscliijnselen van hersenaandoening.

R: Oxyd, Zincl 0,250. Calomelan. 0,125. Sacc/i. all. 1,50. M. f, pulv. N⁰ 8. D. S. Allo 2 u. 1 p. 'Fogou stuipen.

Het dysontcriscli exsudaat van hot slijmvlies komt alleen in de dikke darmen en bij voorkeur in den endeldarm voor. Xa weinige dagen wordt dit vlies afgestooton en naar gelang van de diepte, waarin het is aangetast geworden, ontstaan nu meer oppervlakkige of diepere, zoli's gangracnouso zworen. Do ziekte komt bij kinderen zeldzaam sporadisch, menigvuldiger epidemisch voor en is

soms een idiopathisch, soms? een secundair lijden. Voorde besmettelijkheid pleiten enkele ervaringen; als uitgemaakt mag¹ zü echter nog niet beschouwd worden (S te in er). Heerscht de ziekte epidemisch, dan lette men van het begin af op elke diarrhoe, brenge de kinderen te bed en zij streng op het dieet. Men verwijdere en desinfecteere de ontlastingen (carbolzuur). Als dranken die lauw moeten gegeven worden, zijn aan te bevelen rijstwater, salep-oplossing of amandelmelk. Aan zuigelingen alleen do borst. Wat de medicamenteuse behandeling betreft, gevo men eerst een licht laxans, zooals richmsolie en daarna opium; volgens Dr. t. Kuilen kan dit zeer goöd gelijktijdig geschieden en bevindt hij er zich zeer goed bij om bij eene emulsie met ol. H.'cini eenige druppels vinum Opii te voegen. Ook in dit tijdperk maakt men gebruik van calomel met opium (zie onderstaande formule volgens Vogel). Ook clysmata van uwyhnn met opium (3 a 6 druppels) werken heilzaam en pijnstillend. Na deze voorbereidende behandeling geve men ipecac, met opium, bij kinderen het best in den vorm van pnlv. Doveri. (Zie dc form, hieronder.) Later komen adstringentia te pas, waaronder vooral volgens Dr. Alken de snee. Catechu, meestal weder in verbinding met »iur, Morph., liefst in poeder in groote giften (0,600—2,0 pro dosi 4 a G m. d.). Is dc diarrhoe hardnekkig, dan de adstringentia amara, de ratanhia, simarnha en de tannine, steeds in verbinding met de onvermijdelijke opiaten. Nitr. Argenti, ook acet. Flutnbi met mur. MorpJi. werken gunstig bij enterohelcoso (darmuleeraties) in kleine hoeveelheden ingespoten. (Zio onder.) Bij kwaadaardige of zelfs gangraeneuse dysenterie hebben clysmata met chloras 7,•aliens (Steiner) eenige malen uitstekende diensten bewezen. Warme pappen en baden doen de hevige onderbuikspjjnen bedaren, ook vochtig koude buikgordels, die twee a drie uur blijven

liggen, werken buitengewoon bedarend. De methode van Dr. A me lung te Carlshafen is de volgende: Bevonden er zich nog harde faecaalmassa's in den dikken darm, waarvan hij zich deels door palpatio van dit darm-gedeelte, deels door bezichtiging der ontlaste stoffen trachtte te vergewissen, dan gaf hij eerst eene emulsie van ricinusolie cn den volgenden dag het carholzmir •, waren echter reeds de karakteristieke bloedig-slijmigo ontlastingen met den hevigen tenesmus voorhanden, zoo gaf hij dadelijk carholzmir. Verminderden dan deze stoelgangen met den tenesmus, meestal na twee dagen, en werden zij vervangen door dunne faecaalontlastingen, een gunstig teeken, dan gaf hij met het beste gevolg tannine met opium en duurde de diarrhoe iets langer, dan do tinct. Cateclw. Zie hieronder zijne formule voor volwassenen, die voor kinderen moot gewijzigd worden. (Berl. KI. quot;W. Mrt. 73.) Ook het in alle infectie-ziekten zooveel belovende salicylzuur wordt onvermengd zoowel inwendig met tinct. Opii verbonden, eierlepelsgewijze, als in amylum-lavementen, wel is waar op grond van nog slechts twee waarnemingen, aanbevolen door Step h a n i d e s in de Wiener meel. Pr esse 14, 1875.

2 — 4 p, daags.

Pitli). Do v. 0,025.

AI it minis 0,100.

Elaeosucch. Eoen. 0,500,

ƒ. p. Dent. tut. doses aeci. N⁰ 5.

Pulv. rad. Ipecacuanh. 0,050.

Ilydrarg. chlorut. ■init. 0,100.

Sacchari 2,5.

Tinct. Opii simpl. gi ts. 3.

M. f. pule. N⁰ 5.

S. Om do 2 — 3 u. 1 p.

In dysenterie van 2 — Sjarige kinderen om l)ij hevige tenesmi de slijmmassa's te doon afgaan.

R: Ilydrarg. clilogt;'. mil. 0,008.

Opii purl 0,003.

Sacch. alb. 0,300.

De)it. tal. doses N^ü 8.

S. Alle 2 u. 1 p.

Voor een kind van 1 j. (Vogel.)

R: Solut, Salep, 125,0.

Acid. tannici 0,150—0,300.

Tinct. Opii s'nnpl. gtt. 3 — 8.

M. D. S. Voor 2 lavementen.

R: Argent, nitrici cry stalt. 0,025—0,050.

Aquae destill. 100,0 M. S. Voor 2 lavementen.

Recept voor volwassenen, dat voor kinderen naar gelang' van den leeftijd gewijzigd moet worden.

De behandeling richte zieh naar de oorzaken. Deze zijn: 1) Dyspepsie door anatomische veranderingen der digestieorganen. 2) Dyspepsie door quantitatieve en qua-litatievc afwijkingen in de digestiesappen. 3) Dyspepsie door veranderden zenuwinvloed. 4) Dyspepsie door fouten in do hoeveelheid en den aard van het voedsel. — In zeer vele gevallen is dieet alleen voldoende. Bij het verminderd of opgeheven digestievermogen is de toevoer van nieuw voedsel onder welken vorm ook, onder allo omstandigheden schadelijk, zoodat rust in't algemeen en rust van liet zieke orgaan in 't bijzonder de eerste grondregel der gohoele therapie is. Bij ontleedkundige veranderingen der spijsverteringsorganen, kan natuurlijk op

het gebrek aan eetlust niet gewerkt worden, daar dit slechts een gevolg der aandoening van het slijmvlies is en zoolang bestaan zal als deze niet begint te genezen. Bij dyspepsieën door afwijkingen in de digestiesappen, vooral bjj kunstmatig gevoede kinderen voorkomende, waarbij een veel zuurder maagsap wordt afgescheiden dan bij zuigende kinderen, zijn de kreeftsooyen te regt verdrongen door de koolzure kalk, de koolzure magnesia en de dribbel koolzure soda. West geeft deze laatste wanneer de lever niet functionneert, in vereeniging met rad. Colowho en tinct. llhei. Er bestaat geen middel om de dyspepsie door veranderden zonuwinvloed, welke koortsachtige ziekten vergezelt, weg te nemen. Bij de dyspepsie die door een 'abnonnalen prikkel der voedingsmiddelen veroorzaakt is, moet eenige dagen eene strenge dieet, bestaande uit dunne slijmige soepen of uit melk met kamillenthee, gehouden worden. Eene gunstige werking op zulk een geprikkeld slijmvlies oefent do calomel uit ad 0,008, 0,010 en 0,015 prodosi dagelijks 3 a 5 m. toegediend, alsmede bij verminderde galsecretie. In gevallen waarin calomel zonder gevolg werd toegediend, zag Henoch ecm- goede werking van kleine giften ^o»^-zuur en van creosoot , vooral als bij het braken nog zuur riekende, den anus ontvellende, groene, met witte kaasvlokken gemengde ontlastingen plaats hadden. Ook zag hij soms gunstige resultaten van pulv. raclicis Colombo (3 m. d. 0,060), terwijl de peps ine (3 a 4 m. d. 0,000) somtijds goede diensten bewees. S te i ner evenwel, zegt van 0,030—0,0G0 pejisine pro dosi, 3 a 4 m. d. alleen of in vereeniging met kleine giften chlnine (0,003 a 0,000) geene resultaten gezien to hebben. Dyspepsie van oudere kinderen tengevolge van dieetzonden, verdwijnt somwijlen het spoedigst door een te rechter tijd gegeven braakmiddel en een streng dieet. — Oudere kinderen, zegt Vogel,

krijgen nog¹ al dikwijls gcelzucht cn hebben ten minste in de eerste dagen een volslagen gebrek aan eetlust. Dit zag hij in verscheidene gevallen op eenmaal wijken door het gebruik van argent, nitric., dat van het 5c jaar af zeer goed in pillen kan genomen worden, waarvan elke pil 0,010 helschen steen bevat. Na 3 — 4 pillen keerde dan de eetlust weder, ofschoon do gcelzucht nog weken lang bleef bestaan.

Bij gelijktijdige darmverstopping. Ook wel een clysma en een warm, met eene in fas. ChamomiU. gemengd bad.

Eezeem is eene gewoonlijk chronisch vcrloopende huidontsteking, met kleine, onregelmatig staande blaasjes, knobbeltjes of puistjes en opvolgende vorming van korsten of schubben, die altijd met hevig jeuken gepaard gaan. Men onderscheidt: Eczema simplex s. vesiculosum; Eczema impe tig in odes wanneer de blazen grooter zijn, haar inhoud troebel, etterig is en na het barsten

der blazen tot gele of bruingele korsten opdrogen; Eczema s q u a m o s u m; E c z e m a r n b r u m. De geliefkoosde plaatsen bij kinderen zijn de h o ofd h u i d (eczema capil-litii, tinea capitis achorosa), het aangezicht (eczema faciei, crusta lactea), de overga ngsplaatsen van de uitwendige huid in liet slijmvlies, de extremiteiten, in het bijzonder de buigopper-vlak ten van bet knie- en elbooggewricht, de streek van den anus en van de genitalia en al die plaatsen waar twee huldoppervlakten elkander aanraken. Het verloop is zelden acuut. De oorzaken zijn behalve mechanische en chemische prikkels, zooals krabben met de nagels, zekere zalven, pleisters, urine, zweet, etter enz.; doch vooral geeft scrophulose aanleiding. Het eczeem is niet besmettel ij k; alleen kan het afscheidingsproduct op die plaatsen der huid waarmede bet langen tijd en dikwijls in aanraking komt, het eczeem voortplanten. Steiner is voor de locale behandeling, doch verbindt haar met i n we n d i ge middelen in al die gevallen waarin eene dyscrasie, zooals serophnlose de grondslag is. Voor de inwendige therapie zijn aan te bevelen levertraan, ijzer, joodijzer, jodiionJioudeude minerale wateren, jood-l-alhnn. Van de locale middelen bctoonen zich heilzaam bij het eczema rubrum vooreerst hot koude water in den vorm van meermalen verwisselde omslagen of douches, omslagen met alt;ina Gonlardi, tot dat de hyperaemie verdwenen is; bij het vesica leuse eczeem zalven of oplossingen van oxydum Zinci of «eet. Zinci, aluin, maginterinni Tiisinnthi, inerciirins praecipitatas albns cn ruber, do sohitio Vlem'incit-.r, de am eer zeep en vooral het door Heb ra aanbevolen unyiient, Dia-chyll albi. Togen het eczema squamosum is zonder twijfel teer het beste, als unyuentHni picetun of als oleum Cadini, in den laatsten tijd vooral ook het carbolzuur.

Bij cczccmen die aan buikoppcrvlakten en huidplooien gezeteld zijn, maakt Stcinor met nut gebruik vim strooipoeders, zooals , oxyclmn Zinc't,pule, Alain,

M. I). S. Door middel van een plukselpenseeltjc do eczemateuse plekken tc besmecrcn.

Eerst worden de korsten door herhaalde aanwending van cataplasmata van aardappelmeel en wassehingen van het hoofd met zemelwater onder bijvoeging van 5,0 car-hon,. natric. oj) een pond verwijderd en daorna met do zalf besmeerd.

Het longemphyseem is die pathologische toestand waarbij do longblaasjes door verlies der elasticiteit en conh-acti-liteit -wijder worden, atrophieëren en terwijl de tusschen-schotten verdwijnen, tot grootere blazen samenvloeien; in dien vorm komt hot evenwel in den kinderlijken leeftijd zelden voor, wel echter geringe en snel voorbijgaande graden dezer kwaal. — Bij kinderen een gevolg van bronchitis catarrhalis of bronchitis sicca, catarrhale of croupeusc pneumonie, croup, kinkhoest en tuberculose, struma, vreemde lichamen in de luchtwegen. De behan-ling moet gericht zijn tegen de primitieve ziekten die het emphyseem veroorzaken Tegen ademhalingsbezwaren, vooral van verzwakte kinderen, zijn aan te bevelen wijn , Uq. Ammoti. anis., benzoë, krachtig voedsel en nu cn dan herhaalde huidprikkels. Ook inademingen van gewone waterdampen of van medicamenteusc stoffen, zooals s alm lak, terpentijn en;:, brengen soms tijdelijk verlichting aan.

De verschijnselen zijn in de hoofdzaak die der eenvoudige etterige meningitis, met dit onderscheid dat liet beloop der encephalitis langzamer plaats heeft en vooral in het begin der ziekte zich soms kortere of langere remissies doen opmerken. Oorzaken zijn traumatische beleedigingen, otitis interna met caries ossis petrosi, etterige meningitis, gezwellen der hersenen, pyaemie, scrophuloso en syphilis. Do behandeling is bij traumatische encephalitis ontstekingwerend, als ijs of koude omslagen op het hoofd, afleiding langs de huid en het

darmkanaal mot volstrekte rust van lichaam cn geest. Tegen de hevige pijnen en nachtehjke onrust opiaten inwendig en onderhuids. Bij stuipen zinhoxyde, hroom-kaliutu en vochtigkoude inwikkelingen.

Komen zelden voor cn dan bij oudere kinderen. Spontane genezing heeft dikwijls plaats door langzame verdunning en eindelijke verscheuring van den steel. Om den polyp te verwijderen knijpe of hinde men het geprolabeerdo gezwel eenvoudig af. Niet te voorschijn komende polypen moeten binnen het rectum worden afgedraaid of alge-sneden , waarna eenige elysmata met koud water of ijs-water worden toegediend.

Endocarditis komt bij kinderen bij voorkeur in het linker hart cn hier vooral aan de mitralis voor. Insuf-fieientie als de meest voorkomende vorm, wordt herkend aan een systolisch geruisch, een versterkten tweeden longslagadcrtoon, verwijding van het rechter hart en een versterkten uitgebreiden hartstopt. De functioneele symptomen zijn: koorts, een gevoel van angst en onrust, drukking of pijn in de hartstreek, ademhalingsbezwaren, een droge kuch, cyanosc, neusbloeding. Als oorzaak vooral acuut rheumatisme. Geen behandeling van het acute rheumatisme is in staat het bijkomen van endocarditis met zekerheid te voorkomen. Versche endocarditis vordert do strengste rust, verkoelende zuurachtige dranken, koude omslagen of huidprikkels op de hartstreek en inwendig eene infns. Digit.

D. S. Om in eon vosicat. in tie praecordiaalstroek in te strooijcn, wanneer het kind de digitalis-infusic niet meer wil innemen.

D. S. Alle uur 1 kinderpaplepel. (Steiner.) Bij een stormachtig' beloop moet chiniiie, 0,030 — 0,0C0 pro dosi worden beproefd.

Berust de kwaal alleen op onzindelijkheid, nalatigheid, slechte gewoonte, dan is strengheid en straf het gepaste middel. Verder kunnen oorzaken zijn an aes thes ie v a n de gevoelszenuwen der blaas, scrophulose, rachitis en richte men hiernaar de behandeling in. Bij scrophulose en rachitis geve men joodijzer, ijzer, levertraan, bij anaemie ijzer en chiniue. Plaatselijk onder-steune men de kuur door koude zitbaden of aromatische

baden. La 11cm and laat hiertoe 4—5 handen vol van aromatische kruidensoorten in een gesloten vat afkoken, vervolgens dit afkooksel en buitendien een glas brandc-wijn in het bad gieten, waarna het met een doek bedekt wordt, zoodat alleen het hoofd van het kind er uitsteekt. Do kinderen blijven ¹/₄—¹ gt; uur lang in dit bad en na eenige baden kan de hoeveelheid kruiden en brandewijn verdubbeld worden. Zulke baden moeten dagelijks of om den anderen dag eenige weken lang genomen worden. Ook het langen tijd voortgezette, nu en dan gedurende een tijdlang, inleggen van den catheter, heeft Steiner soms hulp bewezen. Verder zijn volgens hem alle mechanische toestellen om den hals der blaas en den penis te comprimeeren als eenc doellooze plagerij te verwerpen. Hiertoe moet ook gerekend worden de methode van Corrigan's druppeltje collodion dat op de opening der voorhuid moet aangewend worden om de pisloozing tö beletten totdat het druppeltje verwijderd is en volgens hem binnen veertien dagen genezing zoude aanbrengen. Van geneesmiddelen worden dc belladonna en de uux vomica het meest geroemd. Ook het chlornret. Ferr. liq., het chloral, het hromet kal., do Syr. Jodet. Ferri en de tinct. Jodit. Trousseau en Bed nar raden behalve ecne methodische afwenning vooral do belladonna aan. Men wekt namelijk het kind 1 uur nadat het ingeslapen is, om het te laten urinceren en verschuift dit wekken telkens langer, 2 — 3 — 4 — 8 uren, totdat men het eindelijk in 't geheel niet meer behoeft wakker te maken. Gelijktijdig geeft Trousseau het Extr. Bellacl, in giften van 0,010—0,050. Eindelijk wekke ir;en het kind om don anderen nacht en late het geheel na, zoodra or in die nachten waarin het niet gewekt wordt,.geen bed-wateren plaats heeft.

10 Nov. 75) bestaat het wezen tier enuresis in eene wanverhouding tusschen detrusor en sphincter vesicae. De laatste is verzwakt, dus verkrijgt de eerste het overwicht. Dos nachts nu is do sluitspier geheel aan do willekeur onttrokken en doet zich de aandoening bij voorhanden dispositie dadelijk voor. Hierop berust de behandeling door den geïn d uce er d e n stroom. Men brengt een dun koperen knopje in den anus, het tweede plaatst men hier ot' daar naar willekeur, op de symphisis, het dijbeen. Elke zitting duur* 3 —10 minuten en wordt dagelijks 4 — 0 weken lang, herhaald. Dr. Kelp, directeur van een krankzinnigengesticht, heeft in twee gevallen bij meisjes van 1(5 en 20 jaar die wegens idiotisme waren opgenomen geworden en die tegelijk aan enuresis nocturna leden, met goed gevolg subcutane injecties van strychnine, Vi» opklimmend tot ¹ _(i (0,0047—0,010) in de heiligbeenstreek aangewend. Nothnagel geeft voor injecties de dosis van 0,003 — 0,000 aan en wel in eene oplossing van 0,0(30 in 8,0 water.

Kleine kinderen lijden in liet algemeen zelden aan waro epilepsie, wanneer men de veel vaker voorkomende eclampsie streng- daarvan uitsluit. De eclampsie onderscheidt zicli daardoor van de epilepsie, dat zij bijna alleen bij het uitbreken van acute ziekten voorkomt en derhalve na afloop van den aanval, de algcmeene gezondheidstoestand volstrekt niet weder wordt als vroeger en dat zij nog al vaak doodelijk is, terwijl epileptische aanvallen in den regel nagenoeg ongevaarljjk zijn. Altijd blijft het bij kinderen beneden liet jaar zeer moeielijk epilepsie van eclampsie of algemeene stuipen te onderscheiden i n wordt zjj eerst gekenmerkt door het chronisch verloop en het ontbreken van naziekten na een aanval, liet epil. paroxysmo en zijn ontwikkelde vorm openbaart zich door een plotseling ophouden van het bewustzijn, hetgeen dikwijls met een schrillen, ongearticuleerden schreeuw plaats heeft, door een langsuit neervallen der kinderen met daarop volgende clonische en tonische krampen. Daarbij komt dikwijls schuim of bloedig gekleurd slijm uit don mond te voorschijn en gaan urine ea faeces onwillekeurig af. Soms komen tot -10 aanvallen in 24 uur voor, dan weder slechts een in 3 a 6 maanden.

Dc oorzaken zijn gewoonlijk zeer duister. De zoogenaamde refleetorisdie epilepsie, zooals zij bij achtergebleven vreemde lichamen, bij geslachtsziekten, (onanie) ingewandswormen enz. voorkomt, wordt volgens S t e i ne r

in dc kindsheid slechts zelden waargenomen; volgens hem geldt deze zeldzaamheid zelfs voor de helminthen, die toch bij kinderen vaak genoeg als de oorzaak der epilepsie worden beschuldigd, daar hij er onder een groot aantal gevallen niet één telt, dat door wormen veroorzaakt is. — Daarentegen laat zich eene erfelijke dispositie niet loochenen en gaat de ziekte van ouders op kinderen over of ook met overspringen van eene generatie op de kleinkinderen. — Berust dé ziekte nu werkelijk op helminthiasis of op met bezwaren gepaard gaande geslachtsontwikkeling, dan zijn wormmiddelen of ijzerbereidingen aangewezen. Worden tuniores in de hersenen, op grond van andere symptomen van scrophulose of tuberculose vermoed, dan geve men levertraan, ijzermiddelen, jodhimbereidinyen, joodijzer. Men onderzoeke ook vooral nauwkeurig de geslachtsdeelen ten opzichte van onanie. Snel genezen huiduitslagen en een weggebleven habitueel zweet moeten somtijds weder te voorschijn worden geroepen. Alles wat men onder den aanval doet, het wrijven, begieten met water, zamen-drukken der earotiden, magnetiseeren, inademen van prikkelende gassoorten, het openen der duimen, het toebinden der oogen enz., zijn of nutteloos of zelfs ten deele schadelijk. — Kan men geen oorzakelijk moment vinden, hetgeen meestal het geval is, zoo is men genoodzaakt tot de tallooze empirische middelen over tc gaan, die, zooals Steiner zich terecht uitdrukt, na eenigen tijd van twjjfelachtigen roem in de antiquiteitenkast terecht komen. Daartoe behooren voor recente gevallen de rad. Artemisiae vulgar., de rad. Valerianae, de fioren Zinci en de zinTczouten, in meer verouderde gevallen de sulphas cnpricoammonicus en de atropine. Dit laatste mede zoozeer geroemde middel heeft Steiner volstrekt geene diensten bewezen. Van de strychnine hebben daar-

cntegen sommige schrijvers goede resultaten gezien, zooals o. a. Dr. Brand 1: van Oporto die in „the medical Reportquot; van Maart 69 een geval vermeldt van een jongen van 11 j. die sedert 3 jaren aan aanvallen van epil. leed tengevolge van een zonnesteek. Na hem vruchteloos verscheidene middelen te hebben toegediend, nam hij de proef met de strychnine in doses van grein, 3 m. d. Reeds na den derden dag van het gebruik van dit middel, hielden de aanvallen op, die na drie maanden nog niet teruggekeerd waren. Ook het argent, nitric. wordt door vele schrijvers aanbevolen. Over het in den laatsten tijd zeer geprezen hrootnkalium, zijn de meeningen zeer verdeeld. Steiner heeft aan het hroomhalium geene blijvende genezing te danken, A. Otto noemt het daarentegen het souvereine middel in epilepsie.

Aquae destill. q. s. ut f. pil, Nquot;. 90. M, D. S. 's Morg. en 's av. 1 — 3 p. allengs stijgende.

1). S. G m. d. 1 kinderpapl. Voor een 5 —10 j. kind. Otto geeft aan volwassenen gcruimen tijd 10,0 d. d. met betrekkelijk goed succes. (Zie Archiv für Psychiatric V. Band, S. 24 — 59. 1875.).

Gori?ige en periodische neusbloedingen bij sterke cn gezonde kinderen, moeten niet onderdrukt worden. Alleen wanneer de bloeding zoo rijkelijk is dat zij stroomsge-wijze plaatsheeft en zij bij purpura haemorrhagica, chlorose of scrophulose voorkomt, wende men in het eerst koude omslagen op voorhoofd, neus en nek aan, late koud water opsnuiven, legge kleine stukjes ijs in het bloedende neusgat, houde den hiermede overeenkomenden arm loodrecht in de hoogte, verrichte inspuitingen met creo-sootwater, solui, chloret. Ferri of extract. Secalis cornuti. Zijn al deze middelen vruchteloos, zoo ga men tot het tamponneeren over. De tamponnade door de mondholte met dc sonde van Bcllocq is vooral bij kinderen zeer

lastig; daarom b ren ge men liever eene plukselprop in die met een bandje bevestigd en met aluinpoeder of acid. tannieum bestrooid of met verdunden liq. Ferri gedrenkt is. Heeft nu de bloeding uit het voorste neusgat plaats, dan kunnen deze middelen tot het doel leiden, doch ligt de bloedende plek in het achterste gedeelte van den neus, dan neme men zijne toevlugt tot den rhineurynter van Küc hen meister, onlangs door E n g 1 i s c h verbeterd (Zie Wiener Presse 1875. 20—26). Natuurlijk lette men bij deze plaatselijke behandeling op de oorzaken en stelle eene daaraan beantwoordende therapie in.

Onder koortsverschijnselen ontwikkelt het zich het menigvuldigst aan den navel en neemt in omvang over de nog gezonde huidoppervlakten toe, die zij weldra geheel bedekt heeft. Het slot vormen niet zelden omschreven phlegmoneuse ontstekingen met suppuratie en wel het meest in de heiligbeenstreek of aan den voet- of handrug.

zeldzamer aan liet scrotum, alwaar zelfs gangreen kan bijkomen, liet is zulk oene levensgevaarlijke aandoening dat Steiner onder meer dan zestig gevallen slechts tweemaal een gunstigen uitgang heeft waargenomen, — Tot heden is het niet gelukt het erysipelas migrans te fixeeren; noch het krachtig toucheeren met lapis infanudis, noch hechtpleisterstroolcen, noch het gloeiend ijzer, noch de hvikzalf, vermogen iets. Zoolang de ontstekingssymptomen op den voorgrond staan, bestaat de doelmatigste behandeling in het aanwenden der koude en wel in den vorm van ijsblazen, koude omslagen en bij het afnemen der ontsteking, in warmte en in middelen die de resorpsie bevorderen, zooalsJoodkcdiionzcdf, jodluni-tinktimr, ung. cineremn enz. Bij hooge koortsgraden en een pyaemisch karakter der roos moet chinine beproefd worden. Slechts wanneer de verwanten zich tegen de aanwending der koude verzetten, maakt Steiner gebruik van aqua Calais in verbinding met oleum Olivarum of oleum Hyoscyatni (aïï. part. aequales).

Hierbij worden door T r o u s s e a u omslagen van broodkruim met wijngeest aangeraden.

Roodheid der liuid, ontbrekende of geringe brandende pijn, jeuking en oen snel, goedaardig beloop zjjn de clinische teekenen der ziekte. Erythema neonatorum noemt men reeds de bij vele kinderen sterk uitgedrukte roode huidkleuring na de geboorte die binnen weinige dagen verdwijnt. Een andere bij pasgeborenen voorkomende vorm is het erythema papillosum: boven de huid promineerende, donkerroode knobbeltjes tor grootte van speldeknoppen, aan den tronk en de extremiteiten, die branding en jeuking veroorzaken en binnen weinige dagen verdwijnen. Het treedt niet zelden bij herhaling op en zou licht met mazelen kunnen verwisseld worden, zoo niet het geheel koortsvrije beloop, het ontbreken der catarrhale symptoomen en de nog zeer teêre leeftijd, het in den regel gemakkelijk deden herkennen. Wat de b e-h a n d e 1 i n g aangaat, moeten de kinderen na het bad, dat geen enkelen dag mag verzuimd worden, eenvoudig in droge doeken gewikkeld, maar niet gewreven worden. Lichte vetinwrijvingen met oL Coccos ofeenig ander zuiver vet, schijnen do kinderen eenigszins tot bedaren te brengen. Erythema intertrigo (een smetten, wond worden) is die vorm van het erytheem, welke onderden invloed van mechanische en chemische prikkels zich bijzonder gaarne op plaatsen ontwikkelt, waar twee huidoppervlakten elkander aanraken en wrijven; derhalve aan den anus, do genitaliën, dedijplooi, aan do binnen-zijdp der dijen, in den oksel, aan den hals, achter de ooren, aan de hielen en de handpalmen. Het komt zelden bij gezonde, zindelijk behandelde, doch menigvuloiger bij onzindelijk behandelde, atrophische, zwakke en anderszins zieke kinderen voor. Roodheid en vochtig worden der huid, in het verdere beloop vorming van blaasjes en

blaren, vcrweeking cn loslating der epidermis, erosies en diepe zweren, die nu en dan met diphtheritische plaques worden bedekt en zelfs gangraenous kunnen worden, vormen do uitgangen van het erge en verwaarloosde intertrigo. Onrust, pijnlijkheid, gestoorde slaap vergezellen de kwaal. Het gewone smetten van vette kinderen wijkt meestal voor eene doelmatige behandeling in weinige dagen, doch is soms eene hardnekkige huidaandoening die weken lang aan alle middelen weerstand biedt. — Als voorbehoedmiddel moet de grootst mogelijke zindelijkheid in acht genomen en elke prikkel van urine on faeces afgeweerd worden. Dagelijksche, niet al te warme baden zijn zeer aan te bevelen. — Van locale middelen moeten bij nog ongeschonden epidermis strooipoeders, als pulv, semin. Lycopodii of een mengsel van oxydum Zin ei en jrulvls Amy li worden aangewend; op de smettende geëxcorieerde huidplaatsen werken zalven met ma gister in gt;11 Bismuthi, oxyd. Zinci, calomel, nitres Argenti gunstig. Men verzuime nooit, om tusschen de elkander aanrakende, ontvelde huidgedeelten fijn pluksel of zachte linnen lapjes te leggen en vóór het aanwenden der plaatselijke middelen de zieke plaatsen nauwgezet te reinigen en af te drogen. Worden de zweren diphtheritisch of gan-graencus, dan zijn nevens eene doelmatige toniseerende inwendige therapie plaatselijk aan te bevelen: chloras halicns, chloorkalk, carbolzunr, kamfer spiritus.

Tegen het smetten achter de ooren van kleine kinderen. De open plaatsen worden dagelijks eens, hoogstens tweern, met deze zalf verbonden.

liet erythema nodosum kenmerkt zich door buil-achtige, geïsoleerd staande zwellingen der huid ter grootte van erwten tot die van walnoten, van licht roede, hruin-roode of donkerviolette kleur. De zetel is meestal de strekoppcrvlakten der schenkels, zeldzamer de voorarmen, slechts bij uitzondering het aangezicht. Het gaat gepaard met licht febriele stoornissen. De behandeling bestaat in koude omslagen of inwikkelingen der extremiteiten in vochtigkoude linnen doeken, aanwending; van aqua Goulardi en wanneer de koude niet verdragen wordt, van oleum Olivarnm met chloroform. Bij darmverstopping moeten afvoermiddelen, tegen de koorisver-schjjnselen middelzouten, wjita Laurocerasi, acid. phospho-ricum gegeven worden.

Favus is die plantaardig parasitische huidziekte, waarbij zich deels geïsoleerd staande, deels dicht ge-

groepeerde napvormigo, bleekgele of zwavelgele korsten vormen, die zich op het hoofd (do lievelingszetel) gewoonlijk tot meer of minder dikke, droge korsten vereenigen en een eigenaardigen sehimmeligen reuk verspreiden. Favus tast zoowel kinderen als volwassenen aan en is door aansteking overdraagbaar; hij wordt niet zelden van dieren op mensclnn overgeplant. — Nadat de korsten door weekmakende decocten, melk, lijnmeel-pappen, olie, boter, zalven goed verweekt en door herhaalde wasschingen met zeep verwijderd zijn, worden de zieke haren uitgetrokken en schimmol^oodende middelen aangewend. Heb ra laat de zieke plaatsen tweemaal daags met sineerseeji afwrijven en met compressen bedekken, die nat gemai.kt zijn met curholztmroplossUiy (Zie onder). Verder zijn nog de sahUniautivasschinyen, benzine, terpentijn en styrax als heilzaam te vermelden.

f. uny. I). S. Na het afvallen der korsten in te wrijven om de haren te doen uitvallen.

M. I). S. Bazin laat 4 — 5 uren na flc epilatie cone inwrijving maken met deze zalf of niet do volgende:

Deze Aqua nicotiana wordt in het Hop. St. Louis te Parijs in de hardnekkigste gevallen aangewend.

Men beginne vooral dadelijk van nieuws af aan met de epilatie, zoodra zieh weder roodheid van do huid en schubjes vertoonen. Bij zeer uitgebreiden favus is bijna altijd na eene maand eene 2e epilatie noodzakelijk, soms zelfs eene derde. Wanneer do ziekte nog in de 2e periode harer ontwikkeling in behandeling komt, ontstaat weder een nieuwe haargroei; in de üe periode (het oblite-

roeren der haarzakjes) evenwel blijft de kaalheid onheelbaar levenslang bestaan. — de Renzi vermeldt eene wyze van behandeling van den favus zonder depilatie, bestaande in wasschingen en inwrijvingen van het hoofd met groene zeep, die 2 malen daags herhaald worden, waarop men eene zalf met phenylzure soda aanwendt. Echter moet men vóór deze behandeling de haren glad laten afscheren.

De miltzwelling is bij kinderen met intermittens nu en dan zeer aanzienlijk en in intermittensstreken bij vele kinderen het eenige teeken der ziekte. Intermittens kan op de meest verschillende ziekten gelijken (pneumonie, meningitis, typhus enz.) en er behoort altijd de grootste voorzichtigheid in acht genomen te worden, om zich diagnostische bokken te besparen. De febris quoti-diana komt bij kleine kinderen betrekkelijk het menig-vuldigst voor, bij oudere de typ us tertian us of qu ar tan us. liet eerste tijdperk, de aanval van koude, ontbreekt dikwijls geheel en kenmerkt zich in andere gevallen slechts door kleinheid van den pols, bleekheid der huid, blauwheid der nagels, koude der onderste ledematen, braken, kreunen en onrust, spier-beving, lichte trekkingen of een op slaap gelijkenden toestand. Het t ij dp e r k d e r h i 11 e is steeds het duidelijkst uitgedrukt en bij kinderen somwijlen de eenige uiting der tusschenpoozende koorts. Onrust, luid schreeuwen, ylen, eclamptische aanvallen eu herpetische efflorescen-ties in het aangezicht vergezellen bovendien dit tijdperk, in welks begin gewoonljjk het maximum der lichaamswarmte (40 a 41,5°) invalt. De miltzwelling ontbreekt nooit. Ook de apyrexie is bij kinderen niet vol-

komen vrij en ongestoord. — Zoo mogelijk ver wijdere men de kinderen uit de malariastreek naar hooger gelegen woonplaatsen, doch, zoo'dit onmogelijk is, neme men zekere diaetetische maatregelen in acht, voege bij het drinkwater een weinig wijn en behoede hen voor avondlucht, dieetzonden enz. Om den minder onaange-namen smaak beginne men bij kinderen met de toediening van den tannas Chinini in l¹/quot; maal grootero doses dan de snlph. Chinini, Mocbt deze evenwel de gcwenschte uitwerking niet hebben of ook bij gelarveerdo en pernieieuse intermittent ;s geve men den stilph. Chin., naar den leeftijd van het kind 0,060 a 0,180 prodosi in de intermissie. Kan men het zout inwendig niet toedienen, dan geve men het in clysmata (0,3G0 a 0,600 in 60,0 water opgelost); verzetten zich de kinderen ook hiertegen, dan beproeve men het in den vorm van hypodormatische injectie, of als zalf op den onderbuik of den rug in te wrijven. Mocht de chinine zonder werking blijven, dan bedient men zich met nut van den Liq. Ar sen. Fowl. (1 a 2 drupp. daags en allengs opklimmende). Steiner verbindt dezen met zeer goed gevolg dadelijk in het begin met chinine en opium. In den latercn tijd maakt men ook met goed gevolg gebruik van den Eucalyptus globulus, waarvan men de tinctuur toedient. Niet minder goede resultaten zien wij van het acid. salicylicuni dat door de toevoeging van hicarbonas natricus in kleinere hoeveelheden water oplosbaar en door syroop of suiker smakelijk gemaakt wordt. — Tegen intermittenscachexie (ascites, oedeem der extremiteiten enz.) zijn nevens krachtig voedsel, ijzer en Mnahereidingen de heilzaamste middelen, die men zoolang geeft tot dat de milttumor verdwenen is en in 't geheel geene rhytmische temperatuur-verhooging meer voorkomt.

M. f. Ungt. D. S. Om de 3 u. den onderbuik of den rug met ^l/₄ gedeelte van dit mengsel in te wrijven.

R: Coi-t. Chinae fnscae nul. pnlv. 100,0—150,0. 1). S. Met een liter water te koken en door te zeven en dit gedeelte bij een bad te voegen. Men kan ook het geheele decoct met het poeder bij het bad voegen. Stiebel beweert in 4 gevallen zulke goede resultaten hiervan gezien te hebben, dat in geen van deze meer dan één bad noodig was om de koorts te coupeercn.

Sacchari vel Syr. Ruhid. 8,0 — 20,0. M. D. S. Alle u. 1 eierl. tot een kinderpapl. naar den leeftijd.

Deze koorts is eene op typhus gelijkende epidemisch-contagieuse ziekte. Als karakteristieke teekenen: hevige koorts (temper. 39,5 a 40,°), zwelling der milt, alsmede der lever. Pols 140 a 160. Nadat deze koorts vijf a zes dagen heeft geduurd, volgt plotseling een volkomen ophouden der koorts waarin de zieken zich vjjf a acht dagen bijna volkomen wel bevinden. Meestal gebeurt het nu dat na deze intermissie een tweede aanval (relaps) zich voordoet, weder eenige dagen duurt en onder zweeten en een volkomen verdwijnen der koorts alweder snel geeindigd is. Slechts bij uitzondering volgt nog een derde, en dan slechts korte aanval. De prognose is meestal gunstig (sterfte 3⁰/_u) Wegens de sterke besmettelijkheid moeten de zieken geïsoleerd worden. Behandeling: Chinine in groote giften, bij collapsus wijn, brandewijn en rum.

Komt in de kindsheid niet dikwjjls voor en is dan steeds een secundair proces. Zij wordt reeds bij kinderen van drie a vier maanden waargenomen. Oorzaken; typhus, mazelen, pokken, roodvonk, diphtheritis, chronische darmcatarrh,chronische pneumonie, scrophulosc, malariaziekte enz. Verschijnselen: de krachten verminderen, de huid wordt vaal, een krengachtige reuk van de uitgeademde lucht. Genezing uiterst zeldzaam. Beha n-deling: versterkend dieet, leaf tea (') der Engelschen,

(1) De bereiding der beaftea is de volgende: Ys kilogram fijn gehakt vleesch zonder vet wordt 15 — 20 minuten

eieren, molk, bier, wijn. Van medicamenten geeft Steiner gaarne eene verbinding van extr. Cliinae mot clüoras kali ais. Ook oleum Terehhithinae, 10 a 12 druppels in eene mixtura gummosa van 90,0, acid. carholicum. Als direct op don gangrecnhaard werkende, worden aanbevolen inhalaties van oleum Tersbinthlnae, creosoot en 2 tot ■1⁰/₀ oplossingen van carholzaur.

De prognose zeer ongunstig. Goede voeding en ondersteuning der gezonken krachten door zuivere koffie met melk en suiker en een weinig goeden wijn. De indicaties zijn: 1) den verderen voortgang van het gangreen tegen te gaan cu 2) het gangraeneuse gedeelte tot afstooting te brengen. Aan beiden voldoet men , wanneer het gelukt eene reactieve ontsteking in de peripherie tot stand te brengen. Bij volkomen gebrek aan reactie, omringe men de gangraeneuse plek met lapis of liquor Ferri sesquichlorati. Bij onvoldoende reactie-ontsteking pen-scele men de aangedane plaats met tinctura Opii simplex, sol. Aluminis, argenti uitriel crystaUisaii of met spir. camphor, e. spir. Cochleariae et tinct. Myrrhae. Vogel wendt tot liet wegnemen van den gangraeneusen stank een verband van clüoorwater met tinctuur van myrrhe aan.

lang in een ¹/₂ liter water gelegd, deze vleeschbrei vervolgens over een klein vuur langzaam tot koken gebracht, wat zout bijgevoegd, een oogenblik snel opgekookt en dan door ecu doek gezeefd.

Wanneer de ziekte voortgaat en de grenzen dor kunstmatig gevormde brandkorst overschrijdt, zoo stelle men het bijtmiddel ter zijde en bestrooio de plek niet Fulv. Cort. Chinae fase. of drogen chloorkalk.

Oorzaken: het haastig inslikken van sterke zuren of bijtende alkalieën, als van zwavelzuur, salpeterzuur,

bijtende kali, bijtenden kalk, loog of koolzuren natron. Behandeling: bij vergiftiging met bijtende oi koolzure alkaliën, neutraliseere men deze zoo spoedig mogelijk met verdunde plantenzuren, azijn, citroensap of wijnsteenzuur, of men verzeept ze met vette oliën, amandel-of olijfolie, die de kinderen bij kopjes moeten nemen. Geen braakmiddelen. Ook de bijtende zuren vereischen cene zoo spoedig mogelijke neutralisatie bijv. met magnesia usta uit de apotheek, doch spoediger met fijn gemaakt krijt, asch en gewone loog, welke beide laatsten men echter voorzichtig en behoorlijk verdund moet toedienen, daar zij eenc nieuwe bijtende werking kunnen veroorzaken. Heeft men op deze wijze de meest dreigende verschijnselen verzacht, dan geeft men het kind de tinctura Opii, altijd een druppel minder dan het jaren telt, om de 2 uren herhaald, totdat zich eene lichte narcosis voordoet. Het beste voedingsmiddel hierby is de koemelk.

Komt bijna uitsluitend voor in het gevolg van andere ziekten en wel als complicatie bij roodvonk, mazelen, variola, typhus of als medeverschijnsel van de epidemischo keelziekte; ook na het gebruik van tart. emet. en sulpit. Cupri. De behandeling bestaat in het toedienen van ijs en koolzuurhoudend water, koude omslagen op de maagstreek en tegen de pijn in opiaten, morphine.

De maagverweeking is volgens S te in er in de meeste gevallen, doch niet a 11 ij d een postmortaal proces. Volgens hem ligt de oorzaak in eene verkeerde voeding

en soms in het centraio zenuwstelsel. De verschijnselen zijn een menigvuldig en hardnekkig braken, groote dorst, een ingevallen gelaat, een kleine versnelde pols, eene koele huid, onrust, slapeloosheid en meestal gelijktijdig diarrhoe. Een uitgang in genezing kan niet geheel geloochend worden. De behandeling komt met die der maagzweren in alle opzichten overeen; tegen het herhaalde braken ijspillen, in ijs afgekoelde melk, alcaliën, zooals bicarb, natricus; bij beginnenden collapsus wijn, warme, met mosterdmeel gemengde baden.

Komt in dc intensiefste vormen voor bij purpura en variola haemorrhagica, scarlatina, croup, pneumonie, scrophuloso, tuberculose, chronische exantheemen zooals eczeem en pemphigus, ook geforceerde en inspannende lichaamsbeweging.

Men onderscheidt eene inter meningeaio en ceno cerebrale haemorrhagie. Kleine meningeale bloed-extravasaten veroorzaken in den regel geene of slechts zeer geringe aan het ziekbed waarneembare stoornissen, bij grootere bloeduitvatingen daarentegen , vooral in den zak der arachnoidea worden symptomen van hersendruk-king waargenomen. Het kind ligt soporous, het gelaat is blauwachtig en koel. De groote fontanel is gespannen, sterk kloppend, de extremiteiten zijn of volkomen verlamd óf in een toestand van geringe contractuur met nu en dan trekkingen. De pols is klein en traag, de adem-

halingen hebben langzaam plaats. Deze toestand kan 4 a 18 dagen aanliouden. Do apoplectische haard die meer in de latere tijdperken der kindsheid waargenomen wordt, ontstaat of geheel plotseling te midden van een volmaakt welvaren óf na enkele voorboden, als hoofdpijn, groote prikkelbaarheid en onrustigen slaap. In sommige gevallen van hersenapoplexie worden de ouders eerst door liet ontstaan van verlammingen op hot lijden opmerkzaam gemaakt. Nadere oorzaken zijn hyperaemio van de hei'-sencn en hare vliezen, thrombose der sinus en dor venae meningeae, gezwellcu in de hersenen, encephalitis, hydrocephalus en traumatische inwerkingen op do schedelbeenderen, zooals vooral bij de verlossing, terwijl asphyxie, hartgebreken, kinkhoest, trismus en tetanus der pasgeborenen, pyaemio, scarlatina, morbillae, variola, typhus, purpura meer verwijderde aanleidingen vormen. quot;Wat de prognose aangaat, kunnen kleine haemorrha-giën zonder schade voor hot leven voorbijgaan, groote leiden bijna altijd tot den dood. Verlammingen na apoplectische haarden verdwijnen somtijds eerst 2 a 3 j. na haar ontstaan. De therapie kan slechts symptomatisch zijn cn is dezelfde als die bij do hyperaemia cerebri.

De lipspleot is of eene enkelvoudige, terzijde van de middellijn gelegen, of eene dubbele, aan weerszijde der middellijn. Zet zich de lipspleet ook op de kaak en het verhemelte voort, dan wordt het wolfsmond genoemd. Do operatie moet niet verricht worden vóór do vier a zes weken. Bij de dubbele hazenlip opereere men beide zijden niet ineens, maar met eene tusschenpoos

van drie a vier weken. Bij den wolfswond moeten eerst de lipspleten geopereerd worden, om later ecne vereeni-g-ing der vcrhemoltespleet tt beproeven. Wanneer de kinderen goed gedijen, wachte men met de operatie der ver-hemeltespleet liever een weinig, omdat in den loop der jaren ook wijde verhemcltespleten hoe langer hoe kleiner worden.

Indicaties: 1) Beteugeling der koorts; 2). liet tegengaan dor leverzwelling (alterantia, oplossende middelen); 3) Herstelling der normale «e- en excretie der gal door de speciaal op do lever werkende middelen {Ilhenin, Sapo medic., Aloë, Extr. Tarax., Kali aceticum). — Deze laatste middelen zijn vooral bij lang aanhoudenden icterus, levcrzwelling, en spanning in het rechter liypochondrium geïndiceerd, nadat de koorts opgehouden heeft. In het eerste stadium moeten zachte laxeermiddelen, later bittere middelen, alcalische minerale wateren toegediend worden. — Uitwendig wendt men pappen, lauwe baden en bij voort-duroude levcrzwelling inwrijvingen niet inuj. cinerexim aan.

D. S. Alle ^2 u- ^cen kopje tot er werking volgt Verkoelend laxeermiddel voor oudere kinderen.

De syphilitische leverontsteking wordt veel menigvuldige!' bij pasgeborenen en zuigelingen en slechts zelden bij oudere kinderen waargenomen. De prognose is ongunstig, de behandeling, die der syphilis in t' algemeen.

Kinderen met breuken lijden dikwijls aan kolieken. Beklemmingen zijn zeldzaam. De liesbreuk bij kinderen kan verwisseld worden met eene hydrocele, eene kyste

der zaadstreng, een bal die in het lieskanaal is blijven zitten on bij meisjes met een afdalenden eierstok. Alhoewel liesbreuken bij kinderen somtijds zonder eenige geneesk. hulp, na G, 8 a 12 maanden van zelf genezen, raadt S te in er imveerwil van verontreinigingen van den breukband met drekstoffen en urine en bij de teerheid der huid, spoedig ontstaande intertrigo en exeoriaties aan om zelfs bij zeer jonge kinderen een breukband te geven. Komt er beklemming, dan beproeve men in het warme bad ot' gedurende chloroformnarcose de repositie, die bijna altijd gelukken zal.

Herpes, niet contagieuse uitslag van blaasjes , in groepen op rooden grond, in het verloop van een zenuwtak of zenuwstam, met pijn gepaard. De voorkomende soorten zijn de herpes fa ei a lis en de herpes zoster (gordelroos, zona), in den regel slechts ééne liehaams-helft aantastende. Men onderscheidt den herpes zoster naar do localiteit in zoster pectoralis, zoster abdominal is, zoster femoralis, zostor brachialls, zoster facialis en zoster capillitii. Het beloop bedraagt gemiddeld vier a twaalf dagen. Wel worden roorls kindoren beneden het jaar er door aangetast, doch menigvuldiger tusschen het vierde en twaalfde jaar. ïer leniging der pijnen bevelen zich hot moest aan de plaatselijke aanwending van koude, de subcutane injectie mot morphine {inurias Morph. 0,120, aquae destillat. 4,0, daarvan 6 a 10 druppels voor eene injectie) of het inwendig gebruik van chinine met opium of morphium. CoUodium, helladonna kunnen zeer goed gemist worden.

De syphilitische leverontsteking¹ wordt veel menigvuldige!' bij pasgeborenen en zuigelingen en slechts zelden bij oudere kinderen waargenomen. De prognose is ongunstig, de behandeling, die der syphilis in t' algemeen.

Kindei'en met breuken lijden dikwijls aan kolieken. Beklemmingen zijn zeldzaam. De liesbreuk bij kinderen kan verwisseld worden met oene hydrocele, eene kyste

der zaadstreng, con bal die in het lieskanaal is blijven zitten on bij meisjes met een afdalenden eierstok. Alhoewel liesbreuken bij kinderen somtijds zonder ecnigc geneesk. hulp, na G, 8 a 12 maanden van zelf genezen, raadt S te in er inweerwil van verontreinigingen van den breukband met drekstoffen en urine en bij de teerheid der huid, spoedig ontstaande intertrigo en excoriaties aan om zelfs bij zeer jonge kinderen een breukband te geven. Komt cr beklemming, dan beproeve men in het warme bad of gedurende chloroformnarcosc de repositie, die bijna altijd gelukken zal.

Herpes, niet contagieuse uitslag van blaasjes, in groepen o]) rooden grond, in het verloop van een zenuwtak of zenuwstam, met pijn gepaard. De voorkomende soorten zijn do herpes facialis en de herpes zoster (gordelroos, zona), in den regel slechts ééne lichaamshelft aantastende. Men onderscheidt den herpes zoster naar de localiteit in zoster pcetoralis, zoster abdominalis, zoster femoralis, zoster brachialis, zoster facialis en zoster capillitii. Het beloop bedraagt gemiddeld vier a twaalf dagen. Wel worden reeds kinderen beneden het jaar cr door aangetast, doch menigvuldiger tusschen het vierde en twaalfde jaar. Ter leniging der pijnen bevelen zich het meest aan do plaatselijke aanwending van koude, de subcutane injectie met morphine (murias Morph. 0,120, aquae destillat. 4,0, daarvan G a 10 druppels voor eene injectie) of het inwendig gebruik van chinine met opium of morphium. CoUodinm, helladonna kunnen zeer goed gemist worden.

Deze wordt door een schimmel veroorzaakt, komt vooral op de behaarde huidoppervlakte voor, doch ook op niet behaarde plaatsen en in hot aangezicht, op den handrug^-, de voorarmen', den tronk enz. Men onderscheidt her pes tonsurans macules us en vesiculosus. Herpes wordt overgeplant door het gemeenschappelijk gebruik van kammen, handdoeken, mutsen, enz.; ook door dieren (katten, honden, paarden enz.) Steiner zag na zekeren tijd den herpes tonsurans van zelf weder verdwijnen; om hem te begrenzen worden vooral inwrijvingen met kalizcep (smeerzcep) of wasschingen met splr. sapon. alcalin. (Hebra) aanbevolen. Ook horarzalf, roode pgt;^t'ult;'c'gt;p'tu^at-zalf\ eene verrassend snelle werking zag Steiner van de aanwending van styrax.

De anaemie van de hersenen en hare vliezen komt in de kindsheid vrij menigvuldig voor, als gevolg van uitputtende ziekten, vooral profuse diarrhoeën in het beloop van cholera nostras, enteritis follieulosa, dysenterie, ontoereikende voeding enz. Kinderen die aan deze ziekte lijden, vertoonen nevens algemeene anaemie on atrophic, een opvallend bleek, vaal, scherp geteckend gelaat, terwjjl de huid van het voorhoofd gerimpeld is. Een menigvuldig, automatisch heen- en weêrwrijven of werpen van hot hoofd met achteroverbuiging hiervan, een trokken en plukken aan de haren, aan dc wimpers, aan de ooren of aan den neus, half geopende oogleden, groote onrust, met apfithie afwisselende, contracturen der bovenste extremiteiten, stuipachtig gestrekte of togen den buik opgetrokken onderste

— een spoedig en dikwijls weóerkeerend gemakkelijk braken van juist gebruikt voedsel ei drank; darmverstopping of ook waterige of slijmerige, bloedig-etterige ontlastingen duren somtijds tot aan den dood voort. — De behandeling zij eensdeels gericht tegen de zinkende energie van het hersenleven en anderdeels tegen do oorzaken die aan do anaemic ten grondslag liggen. De ziekenkamer worde goed gelucht; warme kruikjes aan de voeten en de zijden der kinderen gelegd. — Een warm, slechts korten tijd durend bad, prikkelende middelen op de huid van den onderbuik en de onderste extremiteiten — nu en dan verrichte wrijvingen van het kind met warmen azijn ondersteunen de kuur. Als inwendige middelen zijn vooral wijn, alle uur 15 of 20 druppels tot ^lj„ papl. toe gegeven of eenige druppels rum met water verdund aantebevelen. Verder liquor Ammon. anisat. — tinct. Ferr. acet. aether.

— Tast de ziekte kinderen aan die kunstmatig gevoed of reeds lang gespeend zijn, dan geve men meermalen kleine hoeveelheden bouillon, haver- of gersteslijm met melk; ook rauwvleesch met eenige druppels wijn.

Van de gezwellen die in de kinderlijke hersenen en hare vliezen voorkomen, komt do tuber kol het meeste voor; zeer zelden het carcinoom, sar co om, glyoom, parasiten (cysticercus cellulosae, echinococcus). Zij verschillen van het volumen ecner erwt tot de grootte van een hoenderei en een mansvuist. In den regel komt nevens tuberculose der hersenen ook die der lympklieren, longen enz. voor. — Tot de duidelijkste symptomen be-hooren de halfzijdige stuipen, verlammingen en contracturen. Gezwellen aan de hersenbasis veroorzaken in den

rcgol teckenen van liersendrukking, zooals amaurose, strabismus, ptosis van een of beide bovenste oogleden, braken, hoofdpijn. Oorzaken zijn serophulose en tuberculose, waarop de behandeling' moet gerieht -wezen. Overigens symptomatisch.

De verschijnselen verschillen naar gelang van de aanlcidende oorzaak, van den graad der hyperaemio en van den leeftijd van het kind; au eens staan de symptomen van hersenprikkeling op den voorgrond, dan weder die van hersendrukking. De meestal vluchtige en wisselende aard der symptomen, liet ontbreken van ernstige bewegingsstoornissen, het gelijktijdig aantoonen van eon ander ziekteproces verzekeren in de meeste gevallen de diagnose. De prognose is doorgaans gunstig, uitgenomen in die gevallen waar de hyperaemie door toestanden wordt teweeggebracht en onderhouden die langen tijd achtereen werkzaam zijn en vooral bij de toxaemische en insolatie-hyperaemio.

De symptomatische behandeling moet dikwijls in twijfelachtige gevallen aan de causale voorafgaan. Plaatselijke aanwending van koude, afleidingen naar do huid door inwrijvingon met mosterdspiritus, inwikkeling dor onderste extremiteiten in azijn- of mierikswortelpappcn, prikkelende lavementen, purgeermiddelen zooals calomel, 0,030 a 0,0G0 pro dosi meermalen toegediend of aq. laxat. Vienn., werken zeer heilzaam. Bij stuipen fjeve men oxijdnm Zinci (0,015 a 0,030 pro dosi) alleen of in verbinding met calomel (0,030 a 0,0G0). Bij hyperaemie der hersenen met depi'essic, zooals bij zonnesteek, hevige kinkhoestaanvallen enz., geve men liquor Amnion, anisat., u-jjn, kamfer, mosclms, warme baden, enz.

Do eenvoudige en purulente komt in tie kindsheid niet veel voor, doch, rekent men er de encephalitis i n-terstitialis van V i r e li o \v bij , dan neemt de menigvuldigheid van dezen ziektevorm in allengevalle aanzienlijk toe. Zij kan langen tijd latent blijven cn ook blijven de geestvermogens tot korten tijd vóór den dood behouden. Zij komt reeds als binnenbaarmoederlijke ziekte voor. Andere oorzaken bestaan in traumatische belecdigingen, otitis interna met caries ossis petrosi, etterige meningitis, gezwellen der hersenen, scrophulosc en syphilis. Bij traumatische encephalitis eene antiphlogistische behandeling als: koude op het hoofd, afleiding langs de huid en liet darmkanaal. Tegen de hevige pijnen en onrust opiaten inwendig en onderhuids.

Het cephalohaematoma externum bestaat uit eene bloeduitstorting tusschen het pericranium en do schedelbeenderen; bij liet c. internum heeft zij aan de inwendige oppervlakte van het schedeldak tusschen de dura mater en de beenderen plaats. Het is een plat, rondaehtig, meer of minder veerkrachtig, fluctueerend, onpijnlijk gezwel, tergrootte van een duivenei tot die eens appels, dat of reeds bij do geboorte of korten tijd daarna wordt opgemerkt. Het is omgeven en begrensd door een beonigen ring; het caput su ceo dan cum is nooit zoo scherp begrensd, fluctueert niet, maar vertoont eene deegachtig weeke consistentie. — Do behandeling is in den looi) des tijds tot geluk der aangetaste kinderen al eenvoudiger geworden. Als men het gezwel stil aan zichzelf overlaat,

hot niet drukt (door middel van plaatjes bladtin), do bedckksmlc huid niet prikkelt (met tinct. Jodii, yraiiwe zalf enz.), het niet kwetst (door punctie of hot verrichten eener kruissnede), dan verdwijnt het in een verloop van 3 — 6 maanden volkomen.

In het „Acrztl. Intclligenzblatt, 1875, N⁰. 32quot; komt een geval voor waar bij een jongen den 13quot; dag na de geboorte het extravasaat met goed succes ontlast werd door een aspirator (Dieulafoij) onder carbolbesprociing met daarnavolgcnd aanleggen van het antiseptisch wonden een compressiefverband.

Eene abnormale ophooping van serum in de tunica vaginalis van den bal. Zij treedt zeer zelden acuut, in den regel chronisch op, is of aangeboren of verkregen en betreft hetzij de tunica vaginalis van den bal of die van de z a a d s t r e n g.

Bij de hydrocele van de tunica vaginalis testis is de balzak veranderd in een ovaal of pcorvor-mig, glad, aan den liesring gewoonlijk duidelijk begrensd gezwel, dat elastisch, duidelijk fluctueercnd en tegen zon- en kaarslicht doorschijnend is. De bal bevindr, zich meestal aan den achtersten wand, zelden onderaan of in het midden van het gezwel. Naarmate bij de hydrocele congenita het met de buikholte communiceerende kanaal volkomen gesloten, ten deele of geheel open is, kan de inhoud van het gezwel bij drukking met de vingers óf volstrekt niet, of ten deele óf geheel in de buikholte geledigd worden. Wanneer er bij een open scheedekanaal

nevens de hydrocele te gelijk eene hernia aanwezig is, lette men in zulke twijfelachtige gevallen nauwkeurig op de wijze, waarop het gezwel verdwijnt, langzaam of plotseling, met of zonder borrelend geruisch, voorts op het percussiegeluid en de doorschijnendheid. — Bij pasgeborenen en kinderen in de eerste levensjaren geneest de hydrocele meestal spontaan en behoeft men niets anders te doen dan de gewoonlijk eenigszins langzaam plaatshebbende resorptie door aromatische omslagen en resorbeerende inwrijvingen te ondersteunen. Steiner wendt gaarne eene zalf aan van unyuent. Digit, pnrp. 15,0, jodet. hal. 1,25 en laat het scrotum in watten hullen, üe aangeborene, open hydrocele geneest het spoedigst, als men haren inhoud in de buikholte terugdrukt en een breukband aanlegt. Het zekerste middel blijft echter de acupunctuur, die men verricht door de waterbreuk met de linkerhand te spannen en verscheidene steken met de naald daarin te doen. Bij hydrocele acquisita van oudere kinderen, is de radicale operatie, namelijk de punctie aan te bevelen met een troiear cn opvolgende injectie van eene prikkelende vloeistof, byv. warmen rooden wyn, oplossingen van iodium enz.

De hydrocele funiculi spermatiei vormt dikwijls een langwerpig, spilvormig, strak gespannen doorschijnend, naast de zaadstreng gelegen gezwel, ter grootte eener boon tot die van een duivenei. De behandeling bestaat in het verrichten der punctie met opvolgende injectie van jodium-tinctuur of alcohol.

Bij kinderen zij men hiermede voorzichtig en klimme met de dosis totdat zich een gevoel van warmte openbaart.

Onder hydrocephalus verstaat men alle sereusc op-hoopingen binnen de schedelliolte, hetzij tusschen dc arachnoïdea en de dura mater (als uitwendige liydrocc-

phalus), in do mazen dor pia mater (als oedeem der pia mater), in de hersenkamers (als inwendige hydrocephalus) of in de hersenzelfstandigheid zelve (als hersenoedeem). ])e aangeboren hydrocephalus ontwikkelt zich tijdens het intra-uterine leven en heeft of een vroegtijdig sterven der vrucht ten gevolge of veroorzaakt bij voldragen kinderen een grooten hinderpaal bij de baring. — De aangeboren hydrocephalus is meestal een inwendige. — De verkregen hydrocephalus doet zich voor als hydrocephalus internus of externus, als oedeem dor pia mater of der hersenen. Men onderscheidt een acuton en een chronischen hydrocephalus. Do hydroceph. intern acquisitus bereikt niet de uiterste grenzen als van den congenitus. Als oorzaken der hydrocephalic moeten genoemd worden: tumoren in do hersenen, gezwollen aan den hals, uitputtende ziekten, in het bijzonder chronische darmziekten, rachitis, nierziekten, kinkhoest, hartgo-breken, croup van den larynx, tuberculose, scrophulose. De symptomen van don acuten hydrocephalus zijn die van de meningitis tuberculosa. In het volgende zal alleen het chronische in aanmerking komen. Het duidelijkst doen de afwijkingen zicli voor bij den aangeboren hydrocephalus; het buiten verhouding grootc hoofd, hot kleine, spitse, vaak oudachtigc gelaat, do sterk verwijde aderen aan do slaap- en do voorhoofdstrook, de halfgesloten oogon, bij oono zoor achterlijke ontwikkeling van liet overige organisme, verleoncn aan zoodanige kinderen een eigenaardigen stempel. Zoowel de psychische werkzaamheid als de zintuigen en de bewegingen zijn gestoord. Hoofdpijnen, braken, groote onrust, uren lang schreien, bijten, tanden-knarsen, sterk kwijlen zijn vrij constante verschijnselen. — Als regel kan golden dat kinderen met aangeboren hydrocephalus zelden den jongelings-loeftijd hereiken, maar reeds spoedig na de geboorte of tijdens

«ie dentitie bezwijken. — De apoplexia serosa, het acute liersenoedoem leidt dikwijls binnen eenige minuten, bij soms schijnbaar gezonde kinderen tot den dood. — quot;Wat de behandeling betreft, moeten al die middelen worden beproefd, welke bij de meningitis worden aangegeven, hoewel meestal zonder gevolg. Bij den chro-nischen hydrocephalus zijn noch resorbeerende zalven, noch de punctie en ontlasting der opgehoopte vloeistof, noch de inwendige toediening van diuretica en diaphoretica enz., in een enkel opzicht heilzaam gebleken.

M. D. S. Eiken avond bij kinderen beneden het jaar 3 grmm., bij oudere 5 — 7 grmm., op den afgeschoren schedel in te wrijven.

Eenvoudige hersenbreuk is die toestand waarbij door een spleet der schedelbeenderen een gedeelte der groote of kleine hersenen te voorschijn komt. Bevinden zich in den geprolabeerden zak behalve gedeelten der hersenen

cok nog serum, dan noemt men do hernia eene hydroën-e e p h a 1 oee 1 e. — De hersenbreuk is in den regel aangeboren , doch kan ook verkregen worden tengevolge van schedelwonden of van necrose der schedelbeenderen. Hare grootte wisselt af tusschen die van eene erwt en een kindsiioofd, terwijl het gezwel met eene bijna haarlooze huid bedekt is en klopping vertoont. Door drukking, die evenwel met de grootste voorzichtigheid moet beproefd worden, aangezien er zeer licht braken, stuipen, bewusteloosheid en tetanische strekking cn verlamming door ontstaan, kan het meer of minder teruggebracht worden, waardoor hot zich onderscheidt van het cephalohaematoom. Do prognose is bijna altijd ongunstig. Zij worden gewoonlijk met den toenemenden groei der kinderen grooter en leiden tot belangrijke stoornissen in de verstandelijke vermogens. Pogingen ter repositie zijn nutteloos en gevaarlijk; men vergenoege ziel) daarom om de hersenbreuk met een hollen metalen plaat te bedekken, teneinde haar voor beleedigingen te beschermen. Bij gelijktijdige ophooping van serum verkleine men het gezwel door eene meermalen herhaalde acupunctuur of ontlasting der vloeistof met den trocart explorateur.

Er zijn gevallen bekend waarin de buik door eene foetale kystenvorming in beide nieren zoo opgezet was, dat daarin een beletsel voor de geboorte bestond. Als oorzaak der hydronephrose kunnen alle momenten gelden waardoor het afvloeien der urine uit de nierkelken, de nierbekkens of de ureteren mechanisch bemoeielijkt, of geheel opgeheven wordt. Misschien kan herhaalde punctie met den trocart blijvende genezing aanbrengen.

Is bijna altijd een secundair proces of een deel van de algemeene waterzucht, tengevolge van parenchyma-teuse nephritis, scarlatina, chronische enteritis, tuberculosis, purpura, kinkhoest enz. Dc stoornissen gelijken op die der pericarditis. Do kinderen zijn meer ot'minder onrustig, door adeinhalingsbezwareu geplaagd en nemen bijna altijd de halfzittende houding aan; de huid is eer koel dan warm, oedemateus, de venae jugulares zwellen op. De hartstreek is cenigermate uitpuilende, de hart-stoot is verzwakt of niet te voelen, enz. Het hydropcri-cardium eindigt meestal letaal. De behandeling bestaat in de toediening van diuretica, zooals digitalis, solufio acet. kal., juniperns\ ook blijken afleidingen naar den darm en do huid soms zeer heilzaam te zijn. Is de ademnood zeer groot, dan zijn prikkelende middelen, zooals wijn, rum met water, Hq. Aminon. cutis, enz. aan-goweaen; do punctie van het pericardium is nog weinig in zwang.

Icterus iieonaiorum en de Icterus tier latere lifiulsheld of Icterus catarrlialis.

Do geelzucht der pasgeborenen vordert meestal geen bijzondere behandeling, daar zij gewoonlijk na eenige dagen verdwijnt. Dagelijks lauwwarme baden zijn voldoende. quot;Wanneer bij belangrijke obstipatio alvi te vergeefs lavementen worden aangewend, geve men lichte laxeermiddelen. Somwijlen evenwel is de icterus een verschijnsel van andere ziekten, bijv. eener ontstekingachtige aandoening der lever, van umbilicaalphlebitis of

prtcreitis, enz. Wij verwijzen dus naar het artikel hepatitis, doch laten hier eenige door verschillende artsen aanbevolen formules volgen.

Deze is verreweg do meest voorkomende en do typhus cxanthematicus do zeldzamer vorm. De ileotyphus is in de kindsheid veel lichter en goedaardiger dan bij volwassenen. De zwelling der mi 11 is volgens Stciner een constant teeken, hetgeen evenwel door vele andere schrijvers ontkend wordt. Ook de p jj n 1 ij khe i d der gezwollen milt is een tamelijk zeker richtsnoer. Hebben do kinderen tengevolge van rachitis, chronischen darmcatarrh of intermittens reeds milttumoren, dan valt de miltzwelling als diagnostisch teeken onbruikbaar Aveg. Vooral op do huid van den onderbuik, zeldzamer op de borst en de extremiteiten vertoonen zich van het begin der tweede weck af rooskleurige, op vloostekcn gelijkende vlekken ter grootte van speldeknoppen tot die van linzen (roseola maculata). Na 3 a (i dagen verdwijnen zij, terwijl op andere plaatsen nieuwe ontstaan. Petechiën ziet men dikwijls alleen of tusschen de roseola-vlekken en hebben niet altijd eene ongunstige beteekenis. Herpes labial is, mentalis en frontalis heeft S te in er eenige malen waargenomen. Het adomhalings-slij m vlies is constant catarrhaal aangedaan. De complicatie van typhus met hydrocephalus is voor de diagnose belangrijk. Do typhus komt bij kinderen het meest voor tusschen het 5e en 12c levensjaar. Steiner ontkent de contagiositeit. Daarentegen kunnen onder gemeenschappelijke uitwendige schadelijke invloeden een groot aantal

personen te gelijk ziek worden, waaronder vooral de verontreiniging van het drinkwater behoort Ook de melk is vaak eene bron van besmetting. — quot;Wat de temperatuur bij typhus betreft, deze rijst met eene verhooging van 1 graad van eiken morgen af tot aan den avond en daalt van ^ graad van eiken avond af tot aan den morgen, totdat zij tegen hot einde der eerste week of in het begin der tweede de hoogte van 39^ ti 40j⁰ Cols_#bereikt. — Do typhus komt het meest voor tussehen het 5e en 12e levensjaar. Miltzwelling, meteorismus, diarrhoe, roseola cn bovenal de typisehe tempera tu ur-verh o ud i ngen zijn karakteristieke objectieve symptomen. De prognose is gunstiger dan bij volwassenen; gemiddeld 1 sterfgeval op 10 a 12 gevallen. De behandeling zjj cxspeetatief-symptomatiseh. Men drage zorg voor zuivere, vlijtig verversehte lucht, voor het dadelijk verwijderen van het verontreinigde linnen en van do darmontlastingen, alsmede voor desinfectic. Als voedsel diene: krachtige bouillon, melk, eieren, als drank koud water, alleen of vermengd met acid. muria-ticum, phosphor icum oï elix. acid. Hall. De koud waterbehandeling van den tvphus, volgens de methode van Brand, bestaat nevens aanhoudende koude omslagen op het hoofd, de borst eu den onderbuik, telkens zoodra do temperatuur in de okselholte meer dan 39,5 en in het rectum meer dan 40° C. bedraagt, in een koel bad van 23 a 26°, daarbij elk kwartier koud water te drinken en ongeveer met tusschontijden van drie uur bouillon of melk. Steincr houdt deze koudwater-behandeling in lichte gevallen van kindertyphus voor overbodig en herhaalde koude omslagen, afwrijvingen of azijnwasschingen voor volkomen voldoende, in ernstige gevallen daarentegen voor zeer doeltreffend. Hij kan evenwel menige bedenkr.ng niet onderdrukken betrekkelijk den invloed dor koude

baden op uitgebreide bronchitis, hypostasen, pneumoniën en bij anaemische, teêre kinderen op den algeraeenen toestand der krachten. Onontbeerlijk houdt hij bij teóre en uitgeputte kinderen de pr ikk el e nde m i d de 1 en , wijn, rum, water {- a 1 papl. op een glas water, alle ~ ii v uur een slok te nemen), champagne, brandewijn en met de toediening dezer middelen wachte men niet te lang. Hierbij geve men 2 a 3 m. daags 0,030 a 0,120 chtnine pro dosi, naar gelang van den leeftijd. Tegen rijkelijke sl ij m ophooping inde bronchi is ipe-cuc-uanha (0,350 a 0,450 in een infusum van 00,0 u 90,0), bij moeielijk los hoesten mot lienor Ammon. anisat., (gutt. 8 a 15), tegen overmatige diarrhoc zijn amylum-lavcmoiten met cenige druppels laudanum, tegen sterken meteorismus chjsmata met kaniilleiilJice, in-wrij vingen met miy. aromaticum, bij d a r m v e r s t o p p i ng slechts buikopenende clysmata met olie cn zeepwater de gepaste middelen. Bij darmbloedingen ga men over tot ijswaterlavementen of clysmata met soluiio cïgt;loveti ferrici, Is de koorts volkomen geweken eu de tong weder vochtig cn zuiver, dan worden tonica, in het bijzonder do kinnhereidiugen, de tiuct. nefvino-tonku liestiidieffil, 2 a 3 drupj). daags in oen weinig suikerwater gegeven.

Gewoonlijk geschieden de inschuivingen van boven naar beneden, komen bijna alleen in de dikke darmen voor en nemen haren oorsprong aan de ileo-coecaalklep. Eene gewelddadige inwerking op don onderbuik, kwetsing, verstopping of eene lang aanhoudende diarrhoe worden als bijzondere aanleidingen waargenomen. Ver-

personen te gelijk ziek worden, waaronder vooral de verontreiniging; van liet drinkwater behoort Ook de melk is vaak eene bron van besmetting. — Wat de temperatuur bij typhus betreft, deze rijst met eene verhooging van 1 graad van eiken morgen af tot aan den avond en daalt van ~ graad van eiken avond af tot aan den morgen, totdat zij tegen het einde der eerste week of in het begin der tweede de hoogte van 39^ u 40~⁰ Cels_ibereikt. — De typhus komt het meest voor tusschen het 5e en 12e levensjaar. Miltzwelling, meteo rismus, diarrhoe, roseola en bovenal de typische temper a t u u r - v e r li o u d i ng e n zijn karakteristieke objectieve symptomen. De prognose is gunstiger dan bij volwassenen; gemiddeld 1 sterfgeval op 10 a 12 gevallen. De behandeling zij exspectatief-symptomatisch. Men drage zorg voor zuivere, vlijtig ververschte lucht, voor het dadelijk verwijderen van het verontreinigde linnen en van de darmontlastingen, alsmede voor desinfectie. Als voedsel diene: krachtige bouillon, melk, eieren, als drank koud water, alleen of vermengd met acid. mnrici' tieum, phosphor icumai élix. acid. Hall. De koud waterbehandeling van den tvphus, volgens de methode van Brand, bestaat nevens aanhoudende koude omslagen op het hoofd, de borst en den onderbuik, telkens zoodra do temperatuur in de okselholte meer dan 39,5 en in het rectum meer dan 40° C. bedraagt, in een koel bad van 23 a 26°, daarbij elk kwartier koud water te drinken en ongeveer mei; tusschontijden van drie uur bouillon of melk. Stel nor houdt deze koudwater-behandeling in lichte gevallen van kindertyphus voor overbodig en herhaalde koude omslagen, afwrijvingen of azijnwassehingen voor volkomen voldoende, in ernstige gevallen daarentegen voor zeer doeltreffend. Hij kan evenwel menige bedenking niet onderdrukken betrekkelijk den invloed der koude

baden op uitgebreide broncliitis, hypostasen, pneumoniën cn bij anaemische, teêre kinderen op den algeraeenen toestand der krachten. Onontbeerlijk lioudt hij bij teCre en uitgeputte kinderen de prikkelende middelen, wijn, rum, water (f a 1 papl. op een glas water, alle ~ a f uur een slok te nemen), champagne, brandewijn cn niet de toediening dezer middelen wachte men niet te lang. Hierbij geve men 2 a 3 m. daags 0,030 a 0,120 chinine pro dosi, naar gelang van den leeftijd. Tegen rijkelijke s 1 ij m op h o o p i n g in de bronchi is caciuoilia (0,350 a 0,450 in eer; infusum van 00,0 a 90,0), bij moeiclijk los hoesten me¹; liquor Amman, anisat., (gutt. 8 a 15), tegen overmatige diarrhoc zijn umylam-lctvcmenten met cenige druppels laudanum, tegen sterken met co rismus chjsmata met kamillenthce, h\-wrijvingen met uny. aromaticuni, bij darmverstopping slechts buikopenende clysmata met olie en zeepwater de gepaste middelen. Bij darmbloedingen ga men over tot ijswaterlavementen ot' clysmata met solutio chloveti ferrici, Is de koorts volkomen geweken en de tong weder vochtig en zuiver, dan worden tonica, in het bijzonder do Icinahereidingen, de li net. nervino-tonica Bestucheffii, 2 a 3 drupp. daags in oen weinig suikerwater gegeven.

Gewoonlijk geschieden de inschuivingen van boven naar beneden, komen bijna alleen in do dikke darmen voor en nemen haren oorsprong aan de ileo-coecaalklep. Eene gewelddadige inwerking op den onderbuik, kwetsing, verstopping of eene lang aanhoudende diarrhoc worden als bijzondere aanleidingen waargenomen. Ver-

soli ij ns cl en zijn: oen hcrhaakl braken van spij sovcr-blijfselen, g^-al, slijmmassa's en tegen hei; einde der kwaal zeli's drekbraking, koliekaehtigc buikpijnen, verstopping, diarrhoësche darmontlastingen, doch constant bloed in deze (kenmerkend verschijnsel), ingevallen gelaat, snelle vermagering, oen kleine draadvormige pols, metcorisme. In sommige gevallen voelt men een langwerpig gezwel, dat door sommigen voor het ingeschoven darmstuk gehouden wordt, maar waarschijnlijker uit drekmassa's bestaat die boven de inschuiving stagnceren. In den regel volgt de dood na drie a ces dagen. Genezing door samengroeiing, gangraeneuse afstooting en ontlasting van het ingeschoven stuk, is zeldzaam. quot;Wat do behandeling aangaat heeft men met recht de aanwending van drastische afvoermiddelen verlaten. Men beginne met het kind gedurende een uur in een warm bad te plaatsen en daarna pappen met Land. liq. Sydenh. begoten, of met een dccoct, frnct. Papaveris natgemaakte kompressen op den onderbuik te leggen. Men bcproeve herhaalde en rijkelijke inspuitingen van water met den toestel van llegar, ijswaterlavementen of indrijving van lucht, volgens Wagner met een gewonen blaasbalg. De door Pfeufer voorgeslagen behandeling schijnt de meest ra-tineele. Zij bestaat in een volstrekt dieet en rust en in het te voorschijn roepen- eener ophimiiureose en hoeft een stilstand van de wormsgewijze beweging ten doel, gedurende welken zich aan alle kanten ecne vergroeiing kan vormen. De aanwending van den mercurins vieux mag in elk geval beproefd worden als onschadelijk en dikwijls nuttig (Vogel). In het Berl. KI. Wöchenschr. van 1873. N⁰. 37, komt een geval voor van ecne volkomen sluiting van het darmkanaal bij een volwassen inensch, waar de toedienig van oen eetl. levende kwik, na een half uur herhaald, volkomen genezing ten gevolge

Ten gevolge van winden en koliek komt bij prikkelbare, kleine kinderen soms eeno spastische terughouding der urine voor, waardoor zij in meer dan 12 uren geen urine meer lozen, zeer onrustig zijn, een persend geschreeuw doen hooren en do beeneu naar het lijf optrekken. De behandeling is zeer eenvoudig en bestaat in de aanwending van lauwwarme baden, het leggen van een pap of een zakje niet kamillen op de blaas en in hardnekkige gevallen het inbrengen van eene eenigszins gebogene, met olie bestreken sonde in de blaas, terwijl daarenboven de volgende recepten tegen do aandoening zijn aanbevolen geworden.

Wordt ccnc kijstcvorming, vooral in do ondortongstreck genoemd. Het gezwel heeft de grootte eener erwt tot die eener okkernoot. De tong wordt door het allengs in grootte toenemend gezwel meer en meer opgeheven en tegen het harde verhemelte aangedrukt; de ademhaling, het slikken cn zuigen zijn belemmerd en do spraak wordt onduidelijk. Van de operatie-methoden blijkt nog altijd do beste te zijn de excisie van een gedeelte van den wand der kyste cn opvolgende cauterisatie met lapis ot' met in solutio chloreti ferrici gedoopt pluksel of klieving der kyste cn uitschillen van de beurs; ook werden door het leggen van een uit 3 a 4 zijden draden bestaanden seton dikwijls genezingen tot stand gebracht.

De ziekte kan in drie tijdperken verdeeld worden: IcTijdp. (Stadium catarrhale; s t. prodromo-rum). Het begint met teekenen van catarrh der luchtwegen; een herhaald niezen, uitvloeiing uit den neus, tranen en roodheid der oogen, prikkeling in de keel cn een droge, kwellende hoest, vooral s'avonds en s'nachts, voorts cene lichte koortsverheffing des avonds vormen den symptomen-complex van dit tijdperk, dat slechts cenigc dagen of tot twee weken duurt.

2c Tij dp. (Stadium convulsivum s. nervosum). Dit wordt gekenmerkt door een hoest die zich in herige aanvallen herhaalt en zoo eigenaardig is dat men hem eens gehoord, nooit weder vergeet en dien wij dus hier niet zullen beschrijven. Daarbij wordt het aangezicht blauwrood (van daar het zoogen, „Blauhustenquot; der Duitschers), de oogen puilen uit en zijn sterk opgespoten. De aanval eindigt gewoonlijk met braking, waardoor in het begin van dit tijdperk slechts weinig slijm, maar veel spijsbrij en maagsap worden outlast. Hoe meer de kinkhoest het derde tjjdperk nadert des te meer uitscheiding van slijm die half door der hoestaanval, half door braakbewegingen in rijkeljjke hoeveelheid ontlast wordt, liet aantal aanvallen verschilt van 12 tot CO in de 24 uur. Gewoonlijk verloopt dit tijdperk zonder koorts of er is koorts met verheffing des avonds. De duur bedraagt 3 a 8 weken, slechts zelden nog langer.

3e Tijdp. (St. critieum s. decrementi, chronisch katarrhaal, ook blennorrhoïsch tijdperk. De hoest verliest meer en meer het convulsieve karakter, de aanvallen worden zwakker en korter, de luide, halende inspiraties niet meer of slechts zeer zelden vernomen; het braken en opgeven van eene groote hoeveelheid geelachtig groene, sljjmig-etterige stoffen heeft gemakkelijker plaats. Het is nu een gewone bronchiaalkatarrh geworden die na twee a vijf weken geheel verdwijnt. Enkele malen komen in dit tijdperk nog kort durende recidieven met krampachtige parox-ysmen voor. — De complicaties dezer ziekte zijn talrijk en meestal gevaarlijk en kunnen gevoegelijk mechanische, nutritieve of gemengde genoemd worden. De eerste in het tweede, deze laatste in het derde tijdperk. Tot do belangrijkste complicaties behooren de bronchitis capil-laris, de bronchopneunionie en croupeuse pneumonie. Met het ontstaan der longontsteking, vooral van de

mfl'use croupense, worden de hoestaanvallen zeldzamer en zwakker of houden geheel op, terwijl de ademhaling drukker en moeielijker wordt. Mechanische complicaties zijn marginaal emphyseem der long, meestal voorbijgaand, voorts door stuwingshyperacmie veroorzaakte bloedingen uit neus, mond, bronchi, long, uit het oor met verscheuring van het trommelvlies, extravasaten aan de conjunctiva bulbi en het losse bindweefsel der oogleden, vervolgens onwillekeurig afloopen van stoelgang en urine, herniae, prolapsus recti en urethrae bij meisjes en de diagnostisch niet onbelangrijke zweer aan het tongriempje, die door verwonding van de onderste scherpe snijtanden tijdens de geforceerde hoestbewegingen tot stand komt en dus bij kinderen zonder tanden nog niet aangetroffen wordt. Deels mechanisch, deels nutritief zjjn de bij vele kinderen voorkomende compliceerende hersen-symptomen, zooals slaapzucht, stuipen en sopor; deze verschijnselen kunnen soms zoo hevig zijn, dat de kinderen bij een eclamptischen aanval plotseling sterven. Als nutritieve complicaties en naziekten komen er gastrische stoornissen, gebrek aan eetlust, diarrhoe, acute en chronische tuberculose, anaemie, hydrops en marasmus bij. — De kinkhoest is besmettelijk en tast elk individu slechts eenmaal aan. Kinderen van 2 tot 7 jaar worden het meest aangetast, zuigelingen worden in den regel verschoond. De incubatie bedraagt 1 a 7 dagen. De prognosis is niet ongunstig, doch kan het worden door complicaties en naziekten, alsmede bij zuigelingen, scrophuleuse, rachitische en tuberculeuse kinderen. De sterfte bedraagt van twee tot vijftien percent. quot;Wat de behandeling betreft verwijdere men als prophylactische maatregel de nog niet aan kinkhoest lijdende kinderen uit het gezin en uit do plaats der epidemie. Is er geen koorts aanwezig en het weer niet ruw, dan zende men

de kinderen, ook des winters, gedurende eonlge uren naar buiten. Van de talrijk aanbevolen middelen verdient de helladonna alleen (O,OOG a 0,010 a 0,030 drie-a viermaal daags en in allengs klimmende giften) of in verbinding met c/ümne (0,015 a 0,060 pro dosi) of «mX-oxyde nog altijd het meeste vertrouwen. Men klimme met de dosis dor helladonna bij ecno nauwkeurige controle der kinderen en houdt er bij intoxicatie-verschijnselen voor eenigen tijd mede op. Bij dikwijls lijmachtig vastklevend bronchiaal sccretum zijn ipecacuanha cn vooral koolzure alkaliën, zooals het herhaald drinken van sodawater nuttig. Van cldorofonn, van het inademen van gaszuiveringsdampen in de gasfabrieken, van de subcutane injectie van morphine cn de systematisch toegepaste koud-water-behandeling hoeft Steiner volstrekt geen in 't oog vallende resultaten beleefd. Het chloralhijdraat, 2 a 3 m. daags 0,030 in water of stroop, wordt door Adams aanbevolen. In gevallen van profuse bloedingen, waarin de kinderen bovendien elk geneesmiddel weigerden, heelt Steiner van in ijs afgekoelde melk goude resultaten gezien. In het 3c tjjdp. , vooral bij rijkelijke afscheiding^- moet chinine met tannine beproefd worden. Ook Oppolzer geeft met byzondere voorliefdepulv. rad. Bellad. des morgens en des avonds 5 milligram bij kinderen van 1 — 2 j. en stijgt hiermede 8 a 10 mllgrm.

De kleinste doses voor kinderen beneden de 3 j., de grootste voor oudere kinderen.

M. D. S. 2 lep. na het middageten, 1 1. vóór het avondeten en 1 1. vóór het naar bed gaan.

M. ü. S. Naar den leeftijd en de lievigheid der ziekte 1—3 eierl. of papl. en wel 1 in den ochtend en 1 — 2 s'avonds.

D. S. Ongoveer 30 druppels in de hand te gieten en voor mond en neus te houden, zoodat de dampkringslucht vrijen toegang kan hebben.

Tgt;. S. Hiervan 5—15 drupp. naar den leeftijd met een eenvoudige syroop om de 3 of 4 uren gegeven.

Prof. Binz te Bonn bevoelt g-rooto giften cltinine aan. Al naar den leeftijd (van 3 weken tot 5 jaren) en de hevigheid der ziekte, wisselt de gift af van 0,100 —1,0 daags. Stoffen geeft kinderen van 2—5 jaren gemiddeld 0,500—1,0 mur. of siilph. Chin, in 24 uren. — Dr. Woiss te Minden beweert goede resultaten gezien te hebben van het inademen van petroleum-dampen.

M. D. S. Bij hevige braking de borst, de zijden en hot epigastrium in te wrijven.

Dezen komen in de kindsheid zeer zeldzaam voor; de icterus catarrhalis en neonatorum hot monig-vuldigst, daaropvolgende vet- en spoklever; slochts by uitzondering worden de syphilitischo leverontsteking, de levereirrhose, do hepatitis parenchyma t o s a en tuberculose der leve r waargenomen; echi no coccus is een zeldzame gast. Do

Groepswijze knobbeltjes ter grootte van speldeknoppen, die gewoonlijk iets rooder dan de normale huid of vuilbruin gekleurd zijn, volstrekt niet of slechts matig jeuken en met eene zemelachtige afschilfering eindigen. Heb ra onderscheidt den lichen scrophu losorum en den lichen exsudativus ruber, waarvan do eerste hoofdzakelijk bij aan scrophulose lijdende kinderen wordt aangetroffen. Do behandeling is eene deels inwendige, antiscrophuleuse, deels plaatselijke. Hebra roemt in-wrijvingen met levertraan twee- ti viermaal daags, waarbij de kinderen tussehen wollen dekens gelegd worden. Steiner zag goede gevolgen van do solutio Vleminykx, (') van zalven met witten of rooden praecipitaat, alsmede van de teer zalf en liet unguent, Diachyl. af hi.

Komt bij jongens betrekkelijk zeer dikwijls voor. Oorzaken zijn hot physiologisch piszuurinfarkt, waarvan licht eenige korreltjes in de blaas blijven liggen en tot hern van den steen kunnen worden, alsmede dc hoeveelheid phosphaten, die in de urine van rachitische kinderen voorkomt, verder erfelijkheid en in het bijzonder slecht, ondoelmatig voedsel. .De steencn zijn of uraten, de grootste, van eene bruinachtige kleur, meestal broos, glad van oppervlakte, of phosphaten, wit, vast en broos of eindelijk ox al a ton van eene donker bruine kleur, eene hobbelige bij uitzondering zelfs van vele stekels

(') Flor. Sulph. libr. II, Galeis vlvae libr. 1, Aq. fontan. libr. XX. Coquo ad remanent, libr. XII, dein filtra.

voorziene oppervlakte. Do verschijnselen zijn gevoeligheid en pijn in do blaasstreolc die door sterke bewegingen» loopen, rijden, springen enz. verergert, doch door aanhoudend stil te liggen weder verdwijnt; verder oen plotseling afgebroken waterstraal hij het urineeren, een pijnlijke drang na ontlasting der urine, erecties, trekken aan den ponis, retentie on incontinentie der urine, bloedwateren en bovenal hot aantoonen van den steen met de sonde of den catheter, hetgeen bij kinderen zonder chlo-roformnarcose niet gelukt. Wat de behandeling aangaat, zoo is de operatie hot eenigc middel en baj kinderen de steensnede boven do liihotritie to verkiezen. Bij pisgruis en dispositie tot pispraccipitaten, zooals door Steiner bij kinderen van 10 l-, 12 jaren werd waargenomen, zijn de minerale wateren van Carlsbad on Vichy met nut aan te wenden.

De longphthisis ontstaat of uit tuberculose of uit chronische lobulaire en lobaire pneumonie, eindelijk uit chronische bronchitis en dus moeten wij oenc tubercu-leuse, eene pneum oni scho en bronchitischo phthisis onderscheiden.

Tuberculeuse phthisis. De tuborkels komen in do long of als miliairtuberkcls of als grootere grijze cn gele knobbels voor. De ziekte treedt of zeer acuut of op chronische wijze op. De belangrijkste s y mp tome n zijn telkens tcrugkecrendo hardnekkige catarrhen met een drogen hoest, koorts met remissies, cene langzame vermagering met bleekheid cn fletsheid der huid cn ceno vermeerderde adcmhalingsfrequontie (50 a CO zelfs 80 respiraties per minuut). De slaap is onrustig en met

longtering. De verschijnselen van dezen vorm van longtering sluiten zich aan bij do chronische pneumonie of bronchitis en leveren derhalve in hot begin van hot lijdon de met deze overeenkomende symptomen. Een hardnekkige catarrh, een droge, kwellende, soms zelfs krampachtige hoest, eene achterlijke ontwikkeling der kinderen, een afnemen van hot lichaamsgewicht, eene blcoke, droge, fletse en afschilferende huid, geringe koortssymptomen, oen treurig voorkomen der kinderen, zijn spoedig verdachte, op longtering wijzende symptomen, wanneer scrophulose en tuberculose in do familie erfelijk zijn. Verloopt de phthisis met etterige smelting van het infütraat en van hot longweefsel (vorming van cavernen), dan heeft er een meer of minder rijkelijk opgeven van slijmig-otterigo, zelden grijsgolo klompjes bevar,tonde stoffen mot producten van dotritus plaats, die nu o» dan bloedig gestreept zijn. Bloedspuwen in sterke mate is

zeldzaam, ofschoon Steinor het reeds bij kinderen van drie jaren gezien heeft. Waterzucht als uitdrukking van algcmcene anaemie en andere oorzaken, bij darmzweren, hardnekkige diarrhoeën niet etterig-bloedige ontlastingen, bij gelijktijdige larynxzweren, heeschheid of stemmeloos-heid, voltooien het treurige tafereel. Als oorzaken van dezen vorm van phthisis moeten genoemd worden erfelijke toestanden, zooals scrophulose, tuberculose en syphilis der ouders of scrophulose der kinderen, het verblijf in vochtige, sleclite lucht, in nieuwgebouwde en niet volkomen droge huizen, alsmedo kinkhoest en mazelen. De prognose, hoewel ongunstig, sluit de genezing niet uit. Wat vooreerst de prophylactischc behandeling aangaat, kinderen van moeders, wier longen ziek zijn, moeten zoo mogelijk eene min hebben of slechts korten tijd door de moeder gevoed worden. De inademing der stofdeeltjes yi fabrieken moot door kinderen vermeden worden. Kinderen in de ontwikkelingsperiode, bij wie vermoeden bestaat op tuberculose of chronische pneumonie, moeten zooveel mogelijk voor catarrhen, kinkhoest en mazelen worden behoed. Als voedsel moet worden aanbevolen melk, vloescli, krachtige bouillon, eieren, eikelkoffie, bier, verdunde oude wijn. Do medicamenteuse behandeling moet aan de causale indicatiën beantwoorden. Ligt bijv. scrophulose ten grondslag, dan jodUimhereiüingen, joodijzer, vooral levertraan. Voor anaemische kinderen zonder koorts, zijn ijzer alleen of in verbinding met chinine, de ijzerstroop, de chUiaijzcrxtroop, de gepaste middelen. Tegen hevige hoestprikkeling opiaten alleen of in verbinding met chinine, de tinct. Opii henzoïc,, 4 a 6 druppels daags, do helladonna, 0,00G a 0,015 pro dosi Ü a 4 m. daags, extr. Jli/osc. of cannabis Indic. Eene zeer goede wei-king zag Steiner dikwijls van eene verbinding van sulph. Chin. 0,120, pulv. fol. Digit, p, 0,1350, extr, Opii

0,0fi0, saech. 4,0 in doses N⁰. 12, nlle 8 a 4 u. 1 p-Tog-on rijkelijk opgeven worden tannine en halsamica, vooral terpentijnolie beproefd; bij hevig hoesten met moeielijk opgeven is liquor Amm, anis. hot gepaste middel. Tegen haemoptöe, haemostatica, als secale cornntum, aluin, solutio chloreti ferrici. Koude omslagen en ijsblazen voor erge gevallen.

De lupus komt bij kinderen in nlle 4 vormen voor: /. rxfoliatns, l. tuherosns, l. exnlcerans, l. serpiginosus. Al deze 4 vier vormen komen nooit bij gezonde kinderen voor, maar bij dyskratische en vooral bij serophuleuse, bij voorkeur aan de wangen en lippen. Het verloop is zeer chronisch. De plaatselijke behandeling is, vooral van den serpigineusen vorm, van het grootste belang. Het is dringend noodzakelijk het kwaad door eene stelselmatige cauterisatie tegen te gaan. De lapis is voor deze gevallen niet doortastend genoeg, men moet tot het deeg van arsenik of chloorzinh overgaan. Het arsenihpoedcr van Dupuytren (98 of 9!) doelen halomei en 2 of 1 deel wit arsenik) is bijzonder geschikt tot oppervlakkige cauterisation, niet te dicht aan den mond en do neusholte. Het wordt in poedervorm ^xj„ — Yn streep dik op de gezuiverde zweervlakte gestrooid, en met eene laag gompoeder bedekt, waardoor, als het deeg vochtig wordt, eene vastkleving ontstaat. Na 8 —10 dagen valt he*: deeg af, dat echter meestal eenige keeren moot herhaald worden. Veiliger en niettemin zeer doelmatig werkt hot cnloor-zinkdeeg. Men vermengt 1 deel chloor zink met 2 — 3 dcclen meel en brengt met eenige druppels water de pasta op do gezuiverde zwoer. Het chloorzlnk brandt even diep

als de dikte is van do opgelegde laag. Na het afvallen van de korst moeten de cauterisation zoolang hernieuwd worden, totdat vlakten met gezonde vleeschhouveltjes ontstaan zijn. — Zonder inwendige behandeling mot levertraan, jaren lang doorgezet, kan ook door de sterkste cauterisatiën gecne genezing verkregen worden. Bij de aanwending van het chloorzinh is do chloroformnarcose noodzakelijk. — Nog wordt do volgende pleister aanbevolen : R. Cerae albae 4,0. Colophonii, 01: olivaram aa 2,0., Acid. carbol. 5,0. m. f. Empl. S. Dozo pleister moet om de 4 dagen ververseht worden.

Men onderscheidt de acute en chronische ontsteking en als hare verdere gevolgen do resor p tie, ettering, verschrompeling, kaasachtige ontaarding, t u-borculisatie, verkrijting, hypertrophie,amy-1 oïde- en sarcomateuse degeneratie van het klierparenchym. Wat de frekwentio der aandoeningen betreft, staan de lymphklieren van don hals bovenaan; daarop volgen de bronchiaal- en dan de mesenteriaal-klieren. Hare ontsteking is meestal van chronischcn, zeldzaam van acuten aard; in dit laatste geval gaat zij mot meer of minder koorts gepaard en zijn de klieren pijnlijk, bij de chronische ontsteking geheel onpijnlijk. Door drukking der vergroote kliergezwellen op de groote hals-vaten, kan zich anaemie en veneuse stasis der horsenen ontwikkelen en tengevolge van dezen duizeling, slaapzucht, flauwten, motiliteitsstoornissen, als epileptiforme convul-siën. Meestal ontstaan de klieraandoeningen op secundaire wijze. Huidziekten, zooals eczeem, impetigo, prurigo, furunculosis, pemphigus, favus, enz. brengen

zwelling¹ teweeg' van lt;le naburige lymphklieren, alzoo in hot bijzonder van de hals- en nekklieren bij eczema ca-pillitii. Stomatitis en angina leiden tot zwelling dor correspondcerende onderkaaksklieren, aandoening van het bronchiaalslijmvlies en van de long tot bronchoadenitis, ziekten van het darmkanaal tot zwelling der mosente-riaalklieren. Een karakteristieken symptomen — complex veroorzaken ook de gezwellen der mesenteriaal-klieren (tabes meseraïca). Do behandeling betreft eensdeels do oorzaak, anderdeels de klieren zeiven. Zekere klierzwellingen verdwijnen reeds na hot verwijderen van den haar veroorzakendon prikkel, andere blijven meer of minder langen tijd bestaan, nadat de oorzaak hooft opgehouden. Ligt scrophulose aan de kwaal ten grondslag, dan zijn levertraan, jodium, jodium-yzer, melkkuren en het gebruik van jodium- en hrominni-houdende minerale wateren, zooals Hall, Kreuznach enz. aangewezen. Is do kwaal op syphilis gegrond, dan zijn joodkaliunt on kwikhereidingen de doelmatige middelen. Voor acuut ontstoken klieren zijn dikwijls verwisselde koude omslagen het eerste en beste middel. Om de verdooling te bevorderen worden inwrijvingen met verwarmde olie, jodium' en kwikzalven aangewend. Gaat de klier tot ottering over, dan worden pappen opgelegd. Bij een twijfolachtigen toestand dor kliergezwellen beproeve men jodiumtincf uur met tinct. Gallarnm iïïv. partes aeq. of een pleister van enipl. de melilot., empl. Diachyl. eomp. aa. part. aeq. Injectie van jodiumtinctunr of van eone oplossing van joodkaliunt in het kliorparenchym, brengt dikwijls verdeeling of ottering der klieren toweog. Bij vermoede of blijkbare inwendige kliergezwellen zijn behalve jodium, ijzer, chinine of jodiumbereidingen bovenal eene stikstofrijke voeding, melkkost cn het verblijf in goede lucht aan te bevelen.

Komt bij kinderen menigvuldiger acuut dan chronisch voor. Alleen dan wanneer het overvloedig- afgescheiden slijm meermalen daags uitgebraakt wordt, heeft men van liet klinisch standpunt het recht aan maagcatarrh te denken. Do v e r s c h ij n s e 1 o n zij n verder eone vaste, aanhoudende maagpijn, die bij drukking toeneemt en na het gebruik van spijs en drank optreedt, verminderde of geheel verdwenen eetlust, menigvuldige oprispingen, eene geelachtig beslagen tong, een zuurachtige reuk uit den mond, onrust of bij jongere kinderen een somnolente toestand, eene geringe of zelfs hevige koorts en bij een langeren duur der kwaal, vermagering. Eene verwisseling met beginnende meningitis tuberculosa, wordt door eene nauwkeurige waardeering van de wijze van het braken, alsmede van de karakteristieke hersensymptomen onmogelijk; ook met typhus zou do acute maagcatarrh hoogstens oenige dagen kunnen verward worden. Wat do behandeling betreft moet de maagcatarrh meer door regeling der dieet dan door geneesmiddelen worden bestreden en valt zij met de by de dyspepsie vermelde samen. Men onderzoeke don quantitatieven eu qualita-tieven toestand van het zog, de wijze waarop liet gegeven wordt, of bij de moedermelk nog ander voedsel toegediend wordt enz. Bij catarrh tengevolge van verkoeling zijn zweetdrijvende middelen, bij dien tengevolge van indigestie een braakmiddel aangewezen. Tegen het braken en de profuse slijmafschciding moeten het magisterium Bismuthi 0,015—0,030 pro dosi '2 a 3 maal daags gegeven, de nitras Argent, in oplossing, 0,030 a 0,060 op 2 a 3 ons tegen de pijn, vooral bij diarrhoe, opiaten worden aangewend. Vogel gaf aan een jongen van 8 jaar, na ver-geefsche toediening van nitras Argent., 5 drupp. Icreosoot,

in eeu slijmig vehikel, waarna tot zijne verbazing het braken der slijmmassa's plotseling- ophield. Henoch zag uitmuntende resultaten van do toediening van door jjs koud gemaakte melk, ijspillen en ijskoud suikerwater, gepaard met Priessni tz'sohe omslagen. Bij maagea-tarrh met stypsis, is rheum in den vorm van poeder of als tinctuur een dikwijls snel werkend middel.

Bij ziekten berustende op veranderde bloedmenging, verminderd weerstandsvermogen en circulatiestoornissen (embolic, thrombose), vormen de haemorrh. erosiën oppervlakkige rondachtige en streepvormige stofverliezen, met eene donkerroode, bloedende basis of bruinachtige korsten die enkel of in groot aantal voorkomen en zich meestal tot het slijmvlies bepalen. Symptomen zijn: bloedbraking, pyrosis, jmissehjkheid, oprispingen, gebrek aan eetlust, groote dorst en pijn in do maagstreek. Bij de behandeling neme men het oorzakelijk lijden in aanmerking en zijn verder -ijspillen, solatia chloreti f'errici, alunien, opium en magist. Bisniuthi dc gepaste middelen.

Tegen dit uit serophuleuse oogontstekingen overblijvend lijdon, worden de volgende middelen aanbevolen:

Ook langen tijd voortgezette instuiving van caloind-poeder wordt bij troebelingen van het hoornvlies aanbevolen.

Zij komt reeds bij zeer kleine kinderen, van één a twee jaar voor en is volgens Krafft bij een meisje van 11 maanden waargenomen. Gewoonlijk, doch niet altijd, zijn de gevolgen lichamelijke en psychische achteruitgang, wordt de huid bleek en flets, de musculatuur slap, zijn de kinderen zeer spoedig vermoeid, vertoont de gelaatsuitdrukking iets oudachtigs en apathisch, is de blik mat, waterig en ontwijkend, zijn de oogen van kringen voorzien, wordt de penis buiten verhouding groot en lang en zijne voorhuid licht beweeglijk. Do oorzaken zijn verleiding door andere kinderen, vooral oji kostscholen en instituten, door immoreele kindermeisjes; ook ophooping van smegma praeputii, het kruipen van den oxyuris vermicularis onder de voorhuid en chronischo exanthemen, vooral eczemen aan de geslachtsdeelen. Do

behandeling- bestaat volgens Öteiuer en Vogel in lt;le strengste bewaking van de aan deze ondeugd verslaafde kinderen. Zedekundige vertoogen geven gewoonlijk niet veel en volgens ben bestaat de beste mant-r e gel hierin, d a t m e n d e n k inde r e n het o n a-nceren door eene strenge bewaking bij dag en 1) ij n a e li t m o e i e 1 ij k o t' door klei n e operatics pijnlijk maakt. Hiertoe kan men volgens Johnson bij jongens de besnijding (!) en bij meisjes eene herhaalde eauterisatie verrichten van de schaamlippen en volgens Gros kleine insnijdingen maken van de clitoris. /jj moeten slapen op eene harde matras, licht gedekt, de handen mogen tijdens den slaap niet onder het dek blijven en men zorgc dat zij niet te lang op het secrcct vertoeven. In een opstel in „der Irrent'reund, XVII, 3, 7ü,quot; getiteld Kyatikzinuiylieid ult;( onanie, door Dr. Silomon, komt, wat de behandeling betreft, liet volgende voor: Dwang en moreele maatregelen, kamfer, lujmline en hroomlcaliuui laten in den regel in den steek. Chirurgische hulp alleen kan althans tijdelijk nut aanbrengen, door namelijk het p r a e p u t i ii m met collodion c a u t li a r i d a t u m to bestrijken, mot do voorzorg een gedeelte van den omvang tot bot verhoeden coner phimosis vrij to laten. Vervolgens is bij eene nauwe of bovenmate ontwikkelde voorhuid hare klieving somtijds van nut.

lieeds in de lüc eeuw waargenomen, vertoonde deze ziekte zich vooral in de l'Ju epidemisch in Frankrijk, Nederland (?) Duitschland, Italië, Engeland en Amerika. In den regel begint de ziekte met eene hevige koortsrilling eu intensieve hoofdpijn, die zich spoedig over het

achtorhoofd tot in don nek uitstrekt. Bij zeer jonge kinderen gebeurt hot somtijds dat hot bewustzijn oogen-blikkehjk verloren gaat on niet terugkeert; dit zijn de ergste gevallen. Het hoofd is meestal achterovergebogen, stijfheid dor onderkaak of werkelijke trismus, pijn in de ledematen, verlammingen, epileptiforme convulsion en eene tetanische stijfheid van de extremiteiten. De gemiddelde ziekteduur bedraagt 8 a 12 dagen. Prognose ongunstig. De behandeling is nog steeds niet overeenstemmend. Ofschoon sommigen (Leber t) beweren dat eene krachtige antiphlogose niet goed wordt verdragen, wordt deze door andoren zeer aanbevolen en dus bloedzuigers achter do „ ooron, koppen langs de wervelkolom, ijsomslagen op het hoofd, herhaalde koude baden of begietingen benevens afleiding langs de huid en liet darmkanaal door blaartrekkende pleisters en lavementen aangewend. Wat de therapie dezer vreeselijke ziekte bij volwassenen aangaat, die bij voorkeur jonge personen aantast, staan de narcotica bovenaan, terwijl bloedontlastingen of bepaald nadeelig of die in plaatselijken vorm een twijfelachtig nut opleveren. Nadat Chauffarda van Avignon onder eene antiphlogistische behandeling 31 van de 32 zieken verloren had, was hij gelukkiger naarmate hij alleen opium in grooto doses (0,050 — 0,100 ieder half uur) gaf, zonder oonige bloedontlastingen. In hoever men bij kinderen hier met opium zal kunnen en durven ingrijpen, moot door latere waarnemingen bevestigd worden. Morphine, subcutaan aangewend, vooral tegen do hevige pijnen, zal niet licht gemist kunnen worden. Met het oog op de koorts on liet typhoïde karakter der ziekte, zou ook chinine kunnen beproefd worden; W under lich roemt het joodkalhciii.

Een fibrineus-ottercK'htig- cxsudaat van do pia mater, liet menigvuldigst op de convexe zijde der hemisferen, doch ook dikwerf genoeg aan de basis der hersenen voorkomende. Zjj is eene niet dikwijls voorkomende ziekte (8 a 10 ojgt; de 1000 gevallen van hersenziekte) die zelden idiopatliisch ontstaat en meestal secundair veroorzaakt wordt door andere invloeden, als insolatie, verkoeling en traumatische beleedigingen, ook bovenmatige geestesinspanning. Secundaire meningitis wordt waargenomen in het beloop van erysipelas faciei et capillitii, van typhus, van pneumonie, als een voortgeleid proces bjj otitis interna, ozacna, periostitis enz. Verschijnselen: Het begin is zeer acuut en don 2n of 3n dag heeft de ziekte reeds haar toppunt bereikt. Zoowel goed gevoede als verzwakte kinderen, doch vooral de eerste, worden plotseling bewusteloos en door stuipen aangetast. Deze stuipachtig comateuse vorm treedt gaarne bij zuigelingen op. Hierbij ontstaan gelijktijdig koorts, verhoogde temperatuur van het hoofd, nu eens bleekheid dan weder roodheid der gelaatskleur, knarsetanden, groote onrust en herhaald braken. Bij vermindering der stuipen, vervallen de kinderen in een toestand van groote zwakte en sopor, waaruit zij door herhaalde convulsiën gewekt worden. Oudere kinderen krijgen koortsrilling, hevige hoofdpijnen, braken, duizeling, lichtschuwheid. Zuigelingen e i jonge kinderen grijpen dikwijls met de hand naar het hoofd en laten een pijnlijk schreien hooren. Met de convulsiën gaan partieele of uitgebreide verlammingen gepaard. Wanneer de fontanellen nog open zijn, puilen zij min of meer uit, om met de opkomende depressie weder te zinken. In het eerst is de pols versneld, bij toenemende depressie verlangzaamd. Gewoonlijk is er obstructio alvi,

liocwcl ook dunne ontlastingen worden waargenomen. Niet altijd verloopt de meningitis simplex bij zeer jonge kinderen zoo stormachtig, doch menigmaal onder de tee-kens van hevige depressie (oomateuse vorm). — De duur der meningitis simplex verschilt van 2 tot 1-1 dagen. Niet dikwijls volgt er genezing en deze is dan nog zelden volkomen. Geestesstoornissen, doofheid, blindheid, contracturen of verlammingen zijn vaak de treurige gevolgen. De diagnose moet gesteld worden met liet oog op do anamnestische en aetiologisehe momenten dei¹ ziekte, in verband met haar snelle ontstaan en verloop. i!jj scrophulose of tuberculose der kinderen met eene langzamer ontwikkeling der hersensymptomen, denke men niet aan eene eenvoudige, doch aan eene tuberculeuse meningitis. Ook dan wanneer de kinderen niet in de eerste dagen der ziekte bezwijken, worden de verschijnselen allengs zachter, maar blijft do diagnose tusschen deze twee vormen van hersenziekte nog altijd onzeker. De groote overeenkomst tusschen het verloop van de meningitis simplex en dat van den hydrocephalus acutus of de meningitis tuberculosa, maakt do bewering dat een acuut waterhoofd somtijds zou genezen, juist onzeker. Hoogstens in de eerste dagen is eene verwarring met typhus mogelijk, daar roseola, miltzwelling, bronchitis en diarrhoe, alsmede de koortsverhetHngen des avonds met remissies in den morgen weldra met zekerheid voor typhus pleiten. Ter onderscheiding van den zuiver comateusen vorm der meningitis simplex van de cerebrale anaemie, ga men nauwkeurig de aetiologische momenten en den geheelen habitus der zieke kinderen na, alsmede de meerdere lievigheid der koortsverschijnselen bij meningitis dan bij hersenanaemie. Van de behandeling met plaatselijke en algemeene bloedonttrekkingen stelle men zich niet te veel voor en waehte men er zich vooral voor bjj teêre,

verzwakte, anaemische kinderen. Plaatselijke aanwending van koude werkt meer kalmeerend dan genezend. Volgens Steiner oefenen het ung. cinereum, de joodkaliumzalf of zelfs de pokzalf op het geschoren hoofd ingewreven, geen geconstateerd gunstigen invloed uit op het beloop dor ziekte, terwijl volgens Vogel eene behandeling mot kwik hier juist op hare plaats zoude zijn, daar de beide kinderen die hij zag genezen, uit- en inwendig uitsluitend met kwik behandeld werden. Men wrijft te dien einde dagelijks 4,0 van de grijze zalf op het geschoren hoofd in en geeft elk uur 0,030 calomel. Ook hebben volgens hem koude begietingen van het hoofd, om de 2 — 3 uur herhaald, een zeer gunstigen invloed. Ily wikkelt daartoe de borst en de armen van het kind in een groeten doek en houdt het hoofd boven een schotel, waarop men uit dc tuit van een trekpot van eene matige hoogte gedurende 1 — 2 minuten eene begicting doet. Ook is, volgens Steiner, slechts zeer weinig van het inwendig gebruik van joodkalium te verwachten. Verder moet darmverstopping worden opgeheven door buikopenende clysmata, of purgeermiddelen, zooals aqua Lax. Vieim., calomeL Tegen levendig délire en stuipen werken algemeene in-wikkclingen van het lichaam in vochtigkoude lakens somtijds kalmeerend; evenzoo beproeve men, in liet bijzonder bij groote onrust, opium en niofphine inwendig of hypodermatisch. Bij sterke depressie dient men prikkelende middelen toe, zooals kamfer, moschus, enz. Bij den pyaemischen vorm make men gebruik van chinhw. (0,030 a 0,0G0 pro dosi) mm. d.

1). S. Met ccn handschoon 15 — 20 drupp, 2 — 4 tot (! m. cl. in den geschoren schedel in te wrijven.

Sporadisch komt zjj in de kindsheid zelden, doch als meningitis cerebro-spinalis veel menigvuldiger voor. Daalde myelitis of de ontsteking van hot ruggemerg zelf en de ontsteking zijner vliezen steeds nevens elkander ver-loopen, is het onmogelijk en ook nutteloos naar differen-tiecle teekens te zoeken. De symptomen bij kleine kinderen zijn, behalve eone tetanisebe strekking, nu en dan afgewisseld door concussies in de onderste extremiteiten, een kleine, draadvormige pols, eene zeer oppervlakkige ademhaling en een pijnlijk kreunen, vooral bij bewegingen. Bij oudere kinderen zijn de symptomen duidelijker, daar deze over stekende pijnen in de betrokken streek van het ruggemerg klagen die bij beweging toenemen. Verder stijfheid in de leden, in den nek, trismus, tonische spierkrampen van den tronk en do extremiteiten tot tetanus toe, onwillekeurig afloopen van urine en faeces, intermitteerende respiratie, een kleine versnelde pols met later bijkomende cyanose, verlamming der bovenste of onderste extremiteiten. Bjj jongere kinderen duurt de ziekte 2 a 3 dagen, bij oudere kan zij 2 a 3 weken duren. Wat de behandeling betreft zal antiphlogose in de minste gevallen kunnen aangewend worden, daar zij ol' te klein, of te verzwakt zijn. Koortsen en stuipen worden in het begin der ziekte het best met kleine giften kalotnel behandeld. Zijn de eerste geweldige verschijnselen ge-wekon, dan geeft men vaak eene inf. for. Arniccie. De gewoonlijk nablijvende verlammingen leveren geen zeer ongunstige prognose vermits bij het toenemen der krachten, minstens beterschap, zooal niet volkomen genezing volgt. Een belangrijk adjuvans is de koude douche op den rug en de voorzichtige toediening van strychnin, nitric., met welk middwl men nimmer boven J., hoogstens

}_r grein per dag mag klimmen, omdat zich anders teta-nische trekkingen on stuipen voordoen. Volgens Steiner beproeve men resorbeeronde zalven met ioocVmlluvi of uiKjnent, chiereum en diene meu tegen de hevige pijnen on de tetanische stijfheid van den tronk en de extremiteiten opium toe of als er trismus is, morphine hypoderma-tisch. Lauwe baden doen don zieke zeer bedaren. Bij don pyaemisehen vorm geve men chinine.

Komt niet zoo zeldzaam voor als meningitis simplex; volgons S te in er onder 4292 gevallen van hersenziekten 224 maal. Tuboreuleuse granulaties met gelijktijdige uitzweeting in de pia mater, in liet bijzonder aan de basis dor hersenen, on met acuton hydrocephalus vormen hot wezen dezer ziekte. Zij ontwikkelt zich moor of minder sluipend en onder aanvankelijk geringe verschijnselen. Onder de standvastige prodromi doot zich eene sterke vermagering voor van hot lichaam, niet van hot gelaat. Het kind is verdrietig, ontevreden en wispelturig, hoeft geen lust in do gewone spelen, hot verkrijgt oen vreesachtig en angstig karakter, is spoedig vermoeid, heeft con dikwijls afgebroken slaap en gilt bij hot ontwaken, klaagt over hoofdpijn, hooft een onzokoren gang on struikelt op den vlakken grond. Nadat deze prodromi twee a 4 weken of nog langer hebben geduurd en duidelijk erger worden, braakt hot kind plotseling eens of meermalen zonder dat er misselijkheid of braakneiging is voorafgegaan. Nu wordt het bedlegerig, de eetlust verdwijnt geheel, de hoofdpijnen worden heviger, trage stoelgang of hardnekkige darmverstopping doot zich voor, Eene buitengewone

Iiyporaosthesie der ^cheele Jmidopporvlakte, zoodat zij bij de lichtste aanraking pijnlijk wordt, laat zieli dikwijls opmerken. De pols die in het begin der ziekte 120 a 140 telt, daalt allengs tot 80 a 00 zelfs 48 slagen inde minuut om tegen bet einde der ziekte weder tot 120, 140 a 100 te klimmen. De kinderen worden nu volkomen apatbiscb, laten vooral des nachts oen eigenaardigen, in tusschcnpoozen herbaalden schreeuw booren (cri encépba-lique), grijpen dikwijls naar bet boofd, werpen het heen en weder, liggen met half geopende oogen en draaien de hulbi sterk naar boven. Nu doen zich ook partioele of algemeene cloniscbe krampen voor, waarop dan de tonische als contracturen, tetanisebe strekking, retro-versio capitis, trismus volgen. Do verlammingen ontstaan bij toenemende hersendrukking en komen in verschillende vormen voor. Van stoornissen der zintuiccn worden bij de oogen waargenomen eerst groote gevoeligheid voor bet licht met nauwe pupil en eindelijk geheel ontbrekende reactie op den licbtprikkel bij eene wijde pupil, strabismus, vermeerderde slijmafscbeiding met sterke opspuiting der conjunctiva. Ook de geboorzin weigert in het verdere beloop der ziekte zijne diensten. Als gemiddeld cijfer van den duur der tuberculeuse meningitis kunnen 2 a 3 weken worden aangenomen. — De ziekte komt bet menigvuldigst voor tusscbon bet 2c en 7e levensjaar, zelden bij kinderen in bet le jaar. Tuberculose en scrophulose vormen de mcnigvuldigste en belangrijkste oorzaken. Slechte huiselijke omstandigheden en het verblijf in groote volkrijke steden bevorderen zonder twijfel bet ontstaan der ziekte. Ge-legenbeid gevende oorzaken voor bet tot stand komen der ontsteking vormen de dentitie, mazelen, kinkhoest, typbus, otitis interna. Regtstreeks in tegenspra akmet Stel ner die beweert „dat door een snel genezen van

clironische uitslagen op het hou lil mcning-itis tuberculosa teweeggebracht zou worden, ecne dwaling isquot;, zegt Vogel dat liet hem reeds tweemaal gebeurd is, dat kinderen wier groote uitslagen o]) liet hoofd plotseling opdroogden, terzelfder tijd hydrocephalus kregen en hij sedert dien tijd van de opdroguide behandeling afziet, daar de hoofduitslagen na eenigen tijd vanzelf genezen en dus eene afwachtende behaiuleling volstrekt niet schaden, maar daarentegen misschien veel goeds kan doen. Zoo lezen wij in het lierl. Klin. AVochcns. van 24 Mei '75 een paar gevallen van Meningitis tubercul. bij een Jongen van 2 eii een meisje van 5 j., van Dr. Ri n teler van Ücijniiausen, waar na vruchtelooze aanwending eener menigte middelen en ook van het inwrijven van Tart. stih. o]) den geschoren schedel, zich na eenige dagen een vrij groote furunkel aldaar ontwikkelde, met het gevolg dat, toen de furunkel openging, de comateuse toestand zich begon te beteren, het bewustzijn allengs terugkeerde, do pols frekwenter werd, in één woord tie kleine patiënten langzamerbaud volkomen herstelden, op grond waarvan dus ür. Kintelcr het voor noodzakelijk houdt, bij deze ziekte eene proef met afleidende middelen te nemen. Als hoofdmiddelen der b c li a n d c 1 i n g beschouwt S t e i n e r overigens de hondc en de opiaten, op dezelfde wijze aangewend als bij de eenvoudige meningitis is uiteengezet. Ook hier kunnen, om de opslorping van het exsudaat te bevorderen, kici/c en jodium beproefd worden, het kwih in den vorm van het lujdraryij)^,i op den geschoren schedel ingesmeerd en inwendig als kalomel toegediend. Ook hier hebben volgens Steiner, evenals bij de meningitis, chinine, Joodha/inin en Jood ijzer tot dusverre niet met zekerheid op eenig goed gevolg te wijzen. In strijd hiermede vermeldt I)r. Daumann in de Allgem, Med. Centr.-Zeit. Nquot;. 42. '72 een door hem met jodet.

kal. genezen geval van hydrocephalus a cut us bij een a¹/., ,j. meisje, dat hij na vruohtelooze behandeling niet allerlei middelen, dagelijks 1 gram jodet. heil. in drie giften voorschreef. Na 5 gramm. gebruikt to hebben, verlangde patiënt voor het eerst weder naar voedsel en na nog 5 gramm. waren alle verschijnselen der ziekte verdwenen. — Ouder de pisdrijvende middelen wordt het salpeter, de dhjitalis, scilla en Juinperns, onder de krampstillende en prikkelende de asa foetida, de kamfer, de moschus en het casloreum gebruikt. Het voornaamste bij de troostelooze prognose dezer ziekte, is do prophylaxis, vooral in tubereuleuse en scrophuleuse families. M3u gewenne zulke voorbeschikte kinderen vroeg bloot-hoofds te loopen en vormijde een te sterken bloedaan-drang naar de hersenen, waaronder eeno te aanhoudende inspanning van den geest. Allo middelen die tegen die dyscrasiën gunstig werken, zijn aangewezen, zooals levertraan, joodijzer, do joodhoudende minerale wateren, _onz. — n₀t résumé der behandeling bij Vogel luidt: de kinderen in het begin, evenals bij do tubereuleuse meningitis licht ontstekingworend met kleine gitten kalomel, grijze zalf en koude begietingon van het hoofd te behandelen, misschien ook niet al te pijnlijke huidprikkels aan te wenden en oen hoogen graad van opgewektheid door morphine to bestrijden, terwijl Kun ze de behandeling der tubereuleuse meningitis in het volgende zamenvat: p rophylactisch zorge men voor eene goede min bij zuigelingen, melk en vleeschspijzon bij oudere kinderen, landlucht, baden. Bij do reeds ontwikkelde ziekte trachte men door levertraan enz. eene betere voeding te verkrijgen, zorgo voor geregelde darmontlasting, bestrijde de hoofdpijnen met koude omslagen en menigvuldig aangewende vesicantiën, be zorge slaap door kleine doses morphine (0,003 pro dosi s' avonds). De vroeger

aanbevolen koude overgietingen tegen sopor, do inwrijvingen met tartarus emeticus-zulf op don gesehoren schedel worden met reeht thans algemeen vermeden.

M. D. S. Om de 2 u. 1 kinderpapl. Als antiphlo-gistisch laxeermiddel bij hersenontsteking.

Bij het voorkomen van prodromi van mening, tuberc. als onrustige slaap, hoofdpijn, opzwelling der lymph-klieren, braken en verstopping, geve men de/e poeder zoolang als tot het verkrijgen van meerdere stoelgangen noodzakelijk is. (Kun ze).

Voor 2—3 j. kinderen in hot tijdperk der exsudatio bij coma. Gelijktijdig koude begietingen.

M. f. ung. D, S. Ter grootte van een kleine noot op den geschoren schedel op een plek van 6 — 7 centimeters om de 2 u. 10 minuten lang met een tampon van watten in te wrijven. In den tusscheiftijd moet de plek met een met zalt' bestreken lapje bedekt worden.

Mazelen is die acute, contagieuse algemeene infectieziekte, waarbij op de huid, van elkander gescheiden roode vlekken en knopjes optreden en die met catanh van het ademhalings- en oogenslijmvlies gepaard gaat. De incubatie duurt gemiddeld 10 dagen. Het stadium p r o d r o m o r u m begint gewoonlijk met lichte,

herhaalde koortsrillingen, niezen, tranen dor oogen, en een drogen, niet zelden croupachtigen hoest. Dit duurt 3, hoogstens 4 — 5 dagen, waarna de ziekte in het stadium e r u p t i o n i s overgaat en zich onder allengs stijgen der koorts tot 39° g' morg. en 40° s' avonds, het eerst in het gelaat, daarna aan don hals, aan den tronk en de extremiteiten, scherp om schreven, linzengroote vlekken ontwikkelen, die in haar midden meestal een of meerdere, iets boven de oppervlakte uitstekende en du idel ij k voelbare knopjes hebben. Deze knopjes onderscbeiden de mazelen, wanneer zij confiueerend zijn en dus licht met roodvonk verwisseld zouden kunnen worden, zeer duidelijk van deze laatste ziekte. Tusschen deze vlokken zijn echter altijd eilanden van normale huid gelegen. Na 24 — 3G uren is in den regel de eruptie van het exantheem op het geheele lichaam geeindigd en blijft het gemiddeld 24 uren onder aanhoudende koorts en catarrhale verschijnselen bestaan (stadium flori-t i o n i s) waarna reeds na 2 — 4 dagen do vlekken geelachtig geworden zijn. In het nu volgende stadium d o s q u a m a-tionis laat de epidermis als zemelvormige schubjes los, terwijl de koorts verdwijnt cn de catarrhale symptomen hun einde nemen. De duur der geheele ziekto bcdrafigt gemiddeld 3 — 5 Aveken. — Tot de anomaliën be-hooren de m o r b i 11 i confluentes en de m o r b i 11 i haemorrhagici. Een plotseling verdwijnen van het exantheem in het stadium florescentiae (het zoogenaamd naar binnen slaan van den uitslag) wordt waargenomen bij ontstekingachtige complicatiën van inwendige organen, zooals van bronchitis, bronchopneumonie of croupeuse pneumonie, alsmede na zeer profuse neusbloedingen. Morbilli sine exant lie mate ziet men bijna in elke epidemie. Als complicatiën zijn kinkhoest, bron-

chitis, pneumonie, diphtheritis, maagdarmcatarrh en dysenterie niet zelden. Mazelen en pokken of mazelen en roodvonk komen somtijds gelijktijdig^- voor. Oorzaken: Terwijl roodvonk op verre na niet alle kinderen aantast, treft men zelden een mensch aan die niet de mazelen gehad heeft. De eenmaal doorgestane mazclziekte verschaft niet altijd eene absolute immuniteit. Tusschen het 2e en 8e jaar komen do meeste mazelen voor, in het eerste jaar en nog meer op hoogen leeftijd zijn zij zeldzamer. De afscheidingen der luchtwegen, de tranen en het bloed schijnen de voertuigen van het contagium te zijn. Het besmettingsvermogen is reeds in het voorbodentijdperk voorhanden en even groot als in de latere tijdperken der ziekte. Door kleedingstukken en personen wordt, zonder dat zij zelve do mazelen hebben, de besmetting overgebracht en kan in andere streken tot meer of minder uitgebreide epidemiën aanleiding geven. Wat de diagnose betreft, kunnen mazelen het lichtst worden verwisseld met den rooden hond (rubeola) die zich kenmerkt door het ontbreken der koorts, der catarrhale symptomen, der afschilfering en door zijn uiterst vluchtigen aard, verder met den typhus e x a n t h e m a t i c u s , eene bij kinderen niet menigvuldige ziekte, die gekend wordt aan de regelmatig wederkcerende koortsexacerbatiën des avonds, alsmede het ontbreken der catarrhale symptomen aan de oogen en den neus. Koortsige urticaria onderscheidt zich van mazelen door het zeer vluchtige, dikwijls wederkcerende exantheem en de sterke jeuking. De onderscheidingskenmerken tusschen scarlatina en mazelen worden bij de eerstgenoemde ziekte vermeld. De prophylaxis moet hoofdzakelijk daarin bestaan dat gezonden reeds in het voorbodentijdperk van de zieken verwijderd worden gehouden. Dc schubjes in het dc-squamatie-tijdperk zijn evenwel niet besmettelijk en hot

is do vraag of in dit tijdperk nog besmettingen kunnen voorkomen. Do behandeling is eene diactetisch-symptomatische. In het a gemoen moeten de lijders aan mazelen warmer gehouden worden dan bij roodvonk. De drank moet bestaan uit warm suikerwater, warme melk of eene licht zweet bevorderende thee (lindenbloesem-thcc) waarbij men doelmatig slijmige afkooksels van al-theawortel of lijnzaad, lauwwarm te drinken en geen koud water geeft. Zoolang nog een spoor van uitslag te zien is, mag het bed niet verlaten worden en na het volkomen verdwijnen daarvan moet minstens nog 14 dagen lang, in een ongunstig jaargetijde nog langci', de kamer gehouden worden. quot;Wegens de lichtschuwheid, verduistering van het bed of de ziekenkamer. Komt het exantheem langzaam en spaarzaam voor den dag, is het bleek, zoo geve men liq. Amnion, acet. 1 eierl. in 1 kopje warme vlierthee en late men de huid met warmen mos-terdspiritus (bij kleine kinderen met gelijke deelen spiritus verdund) afwrijven, doch geve men geen warme baden. Tegen de hevige hoestprikkeling, in het bijzonder tegen den kwellenden, drogen hoest in 't begin der ziekte geve men e.vtr, Hyosc., «q. Lauroc., hellad., bij oudere kinderen ook morphine, het best in een dec. Alth. of in eene mixt. oleosa. Bij moeielijk loshoesten en taaie sputa zijn eene inf. rad. Iqjec. met aq. Lauroc., salmiak of sulph. aur. Ant. de gepaste middelen; is de bronchiaalafscheiding zeer rijkelijk, de ademhaling bezwaarlijk, dan is een tor rechter tijd gegeven braakmiddel, eene sterker infus. rad. Ipec. (e 0,450—0,800) met liq. Amnion, anis. (gutt. 12 — 25) op zijne plaats. Men trachte evenwel, eer men tot een braakmiddel zijn toevlucht neemt, door huidprikkels (wasschingen met inosterdspiritas, wrijven) en laxeermiddelen de eliminatie van het mazelengift door de huid en don darm te ver-

krijgen cn geve eerst dan een braakmiddel, wanneer wegens groote slijmmassa's in de borst, de respiratie op cene gevaarlijke wijze verhinderd wordt. Hooge koortsgraden vorderen chinine en digitalis, zwaktetoestanden en eollapsus ivijn, arnica, moschus[, haemorrhagiën kina-bereidingen en minerale zuren, een typhoied karakter der mazelen chinine en zuren.

Ter bestrijding van het hoesten bij de mazelen. Bij groote nerveuse opgewektheid voege men bij dezen linetus nog 0,100 Extr. Hyoscyami.

Tot verzachting van het branden in de oogen tengevolge van den scherpen tranenvloed.

M. 1). S. 2 m. d. een drupp. in 't oog tc druppelen. Tegen oogontsteking na mazelen.

Morbus Jtrlglitii. Parcncliymatcusc nicrontstcking. Nephritis alburn ino sa s. (lilliisa.

Zij komt bij kinderen menigvuldiger voor dan men gewoonlijk aanneemt, is in meer gevallen cene acute dan eeno chronische, in verreweg de meeste gevallen eene secundaire, slechts zeldzaam eene primaire aandoening. De morbus Br. die meestal (niet alleen zooals Vogel beweert) als naziekte van de roodvonk voorkomt, begint met stoornissen in den algemeenen gezondheidstoestand. Het gevoel van koude, bij oudere kinderen eene duidelijke koortsrilling, misselijkheid, braken, onrustige slaap, pols van 112 a 120, neusbloeding, pijnen

in do nierstreek, zijn meer of minder constant voorhanden wanneer hot belangrijkste symptoom der ziekte, namelijk de veranderde gesteldheid der urine optreedt. De kinderen hebben dikwijls aandrang tot wateren, maar do geloosde hoeveelheden zijn gering, de pis is vuilrood, bierbruin, somwijlen zelfs op koffiedik gelijkende en vertoont bij het koken grootere of kleinere hoeveelheden eiwit en onder het microscoop bloed, hyaliene en epithe-liumcilinders en verdikte epitheliumcellen. Weldra vertoont zich do hydrops, het eerst kenbaar aan do kleine glinsterende zakjes onder do oogleden en binnen weinige uren is de geheclo oppervlakte van het lichaam door anasarca aangedaan. Eindelijk komen de door retentie van pisbestanddeelen in het bloed ontstaande uraomische verschijnselen; hersenprikkeling en hersendrukking, hoofdpijn, des nachts erger wordende, braken, lusteloosheid en zwakte, stulpen, uren en zelfs dagen aanhoudende, ijlen, sopor en een comateuso toestand, stoornissen van hot gezichtsvermogen, als volkomen blindheid. Onder deze verschijnselen treedt de dood dikwijls eensklaps in of de uraomische symptomen en de hydrops verdwijnen, terwijl de hoeveelheid urine toeneemt, zweet en een rustige slaap zich vertooncn. Zeldzamer gaat de ziekte in dit tijdperk in den chronischen vorm over die ook dadelijk bij hot begin als chronische ziekte kan optreden en dan als zoodanig licht over 't hoofd go-zien wordt, daar allo verschijnselen zich bij dozo in mindere mate voordoen. De symptomen van den chron. morb. Br. zijn een hooge graad van anaemie, hydrops, gebrek aan eetlust, braken, hardnekkige diarrhoo, adom-halingsbezwaren, hartkloppingen enz. De duur der acute ziekte bedraagt slechts weinige dagen tot drie weken, verscheidene weken, maanden of jaren bij den chroais. m. Br. — Hot menigvuldigst komt dc ziekte voor tusschcn

het twoede en het tiende levensjaar. Slechts zeer zelden is zij een idlopathisch lijden tengevolge van een stoot, klap, val of verkoeling, in den regel vergezelt zij de acute exanthemata en vooral de roodvonk, minder de variola en mazelen, voorts de scrophulose, tuberculose, chronische huiduitslagen en danncatarrhen, intermittens, rachitis, syphilis, typhus enz. De behandeling zij eensdeels eene causale, anderdeels oene symptomatische het nierlijden in het oog houdende. Bij acuten morb. Br, worden aangewend licht antiphlog. middelen, als vochtigkoude inwikkelingen van den onderbuik in den vorm van een sluitlaken, mosterdpappen op de nierstreek en inwendig zuren, als add. phosphor., hmonaden of eene eenvoudige olieniixtunr; streng te ver mij den z ij n in het le tij d p. de diuretica, omdat zij meer schaden dan nuttig zijn. Neemt het bloedgehalte der urine af, dan make men gebruik van de digitalis, de .s'o/. acetatis halici (2,0 a 4,0 op 90,0 infus. Digit.), van den juniperus die vooral door Vogel, zoo versch mogelijk bereid, een tijd zonder stoornis voor de spijsvertering toegediend, wordt aanbevolen. Po kinderen nemen dien, door suiker zoet gemaakt en met een weinig water verdund, meestal gaarne in, van 2—3 papl. in 24 uren. Als drank geve men alcalische koolz. wateren, Selters-en sodawater. Ook bestrijde men de hydropsieën met zweetdrijvende en afvoermiddelcn. Uit de klasse der purgeermiddelen geeft men het best kalomel, ricinusolie, later ook senna, jalappa en kolohwinten en vermijdt terecht de uit zouten bestaande purgeermiddelen. De huidafscheiding, die bij anasarca zeer verminderd is, kan men door kleine giften opium of kamfer trachten op te wekken. Warme baden of spiritus-baden ondersteunen do kuur zeer. Tegen de uraemische verschijnselen bewijzen nog altijd chinine (0,120 a 0,180 pro dosi 3 a 4 m. d. ge-

gcvon) cn vochtigkoudc inwikkclingon van hot gchcolc lichaam do bosto diensten; Frorichs beveelt flores Benzoës aan, Osborne groote giften calomel; het braken doo men ophouden met ijspillen. Bij den chro-nischen vorm beproeve men tannine met ptdv. fol. Dig. en warme baden. De kost zij licht verteerbaar, doch tevens krachtig: melk, eieren, bouillon, week gebraad enz.

De idiopathische en de parenchymateuso. De eerste heeft plaats uit de navelgroef en wel druppelsgewijze ; deze laat zich gewoonlijk niet stelpen en de kinderen gaan alsdan onder de verschijnselen van acute anaemie en uitputting verloren. De parenchymateuse navelbloeding is in de meeste gevallen een bijverschijnsel van de acute vetontaarding der pasgeborenen. Nu en dan schijnt deze vrijwillige navelbloeding zeker reeds de eerste openbaring te zijn van de haemorrhagische diathesis. Behandeling: bloedingen die uit de navelslagaders komen, kunnen bij gebrekkige behandeling van den n.ivel door eene nieuwe onderbinding en cauterisatie niet lapis enz. gestelpt worden. De parench. bloeding biedt aan iedere behandeling weerstand. Beproefd zou nog kunnen worden de ligature en masse, waarbij men twee hazenlipnaalden kruiselings diep door den navol steekt en met 8 vormigc toeren omwikkelt, waarvan Vogel evenwel vermeldt dat in een geval op deze wijze door hem behandeld, uit de navelsteken zei ven het bloed weder uitliep. Hill heeft een geval genezen door op den navel eene gipspap tc gieten en de ontstaande scheuren telkens weder daarmede te vullen.

Deze ontstaat in de eerste levensmaanden, nadat het navellitteeken zich op de normale wijze heeft gevormd en wordt vooral bij kinderen die veel aan winden lijden en aanhoudend schreeuwen aangetroöen. De navelherniae der kinderen hebben de grootte van een hazelnoot tot die van een appel. Zij worden bijna nooit beklemd en

genezen gewoonlijk spontaan. De doelmatigste behandeling is die door middel van een plukselprop in den navelring gelegd en door een stukje kurk of bordpapier met zwachtels rondom den buik bevestigd. Hecht-pleisterstrooken, hoe doelmatig overigens ook, brengen licht eczeem te weeg.

Do navelwond wordt door verschillende oorzaken, zooals bijv. door mechanische oi' chemische beleedigingen, onzindelijkheid, door directe infectie, het verblijf der kinderen in met rottende stoften verontreinigde lucht cn vooral bij pyaemische en septichaemische infectictoestanden der pasgeborenen, de zetel van ontstekingachtig destructieve verschijnselen. De navelwond vertoont óf slechts eenvoudige verzwering óf bedekt zich met croupous beslag en diphtheritisehe korsten, secerneert etter of bloedig wankleuriger! ichor. In den omtrek van den navol ont-wikkelt zich slechts een erytheem of een wandelend erysipelas, in de hoogste graden zelfs ecne diepe, phleg-moneuse ontsteking. Het beloop is koortsig; braking, diarrhoc, een opgezette, pijnlijke onderbuik, pijnlijk kreunen, stuipen, alsmede de teekenen der pyaemie in 't algemeen zijn de vergezellende symptomen. Do prognose is zeer ongunstig. Wat aangaat de behandeling: bij eenvoudige ulceratie wende men chloras ImUchs, bij een ichoreus afscheidingsproduct chloorkalk met kamfer aan; men late gecne korsten op de ichoreuse vlakte zitten, door deze aanhoudend met warme, vochtige kompress5n te bedekken en om de 2—3 uur met warm water te te-sprenkelen. Tegen het erysipelas zijn Galeis met

ül. Oliv. of aqua Goulardl men oleum Hyoscyam. iïa of omslagen met koud water, bij abseesvorming pappen de gepaste middelen. Inwendig, bij pyaemie chinine 0,020 a. 0,030 a 0,0G0 p. d. alle 2 a ï'. uur, bij collapsus wijn.

De thrombose is meestal tijdens het beloop der navel-involutie verkregen. Zij komt meer in de navelslagaders dan in de aders voor. De oorzaken zijn nog niet volkomen duidelijk. De verettering en ichorvorming der prop leiden tot phlebitis en arteriitis, met al de gevolgen en complicaties, zooals zij reeds bij de omphalitis zjjn vermeld. De behandeling is dan ook dezelfde als bij deze.

De omphalitis kan onder ongunstige omstandigheden, zooals bijv. in slecht ingerichte, overvulde kraaminrichtingen tot koud vuur leiden. De ontvelde naveldeclen worden wankleurig, veranderen in grijsbruine korsten, van de grootte van een gulden tot die van eene handpalm. Algcmeene peritonitis, in enkele gevallen zelfs darmperforatio en ontlasting van faccale stoffen door de grangraeneuse buikbekleedselen zijn somtijds de gevolgen. Slechts zeer zelden komt genezing tot stand. De behandeling is die der gangraeneuse processen in 't algemeen; locaal per many anas halicus, chloonvater, kamfer, carhol-

zuur. Behalve goede voeding, bedient Voge 1 ter onderhouding van de zeer gezonken krachten zich van zuivere koffie met melk en suiker of van eenigo druppels ouden wijn.

Het geheurt somtijds dat na het afvallen der navelstreng, de navel niet altijd op normale wijze cicatriscert, doch het granulatieweefsel tusschen den 4quot; en 14ⁿ dag op excessieve wijze begint uit te puilen in den vorm van een sponsachtig gezwel ter grootte van een erwt tot die eener framboos, dat van een steel voorzien is of eene breede basis heeft. Het gebeurt in enkele gevallen dat deze granulatiestomp, zelfs na herhaalde wegneming wederkeerde en tot in het 4e levensjaar bleef bestaan. De behandeling bestaat in het afknippen van den stomp met de Coopersche schaar of in het afbinden en de opvolgende cauterisatie met lapis of solntio chloreti ferrici. Lichte graden der kwaal wijken door eenvoudig toucheeren.

Beide vormen van nierontsteking worden bij kinderen van alle leeftijden aangetroffen, evenwel het menigvul-digst in het 2e jaar. Oorzaken zijn: de pisstuwing tengevolge van blaassteenen, misvorming aan den penis (liy-pospadie) of eene andere met vorming van etter en ichor verloopende ziekte zooals psoitis, periostitis, caries, peritonitis, endocarditis, tuberculose, scarlatina, diphtheritis, variola. Daar de diagnose niet of op zijn hoogst bij

wijze van vermoeden gesteld kan worden, kan er van behandeling geen sprake zijn.

Nu eens bestaat bij de urticaria geen stoornis in den algemeenen toestand, dan weder gaan febrile en gastrische symptomen vooraf aan het uitbreken of wel vergezellen zij liet beloop der ziekte. Zij ontstaat soms bij kinderen na het gebruik van asperges, aardbeijen, kruisbessen, oesters, slakken, \v orst, honig enz., na inwerking ven grooto hitte of koude. Verder komt zij voor tijdens de dentitie en in het beloop van prurigo na hevig krabben; als habitueel zag Steiner haar eenigo malen bij meisjes met bezwaarlijke gesiachtsontwikkoling. Wat de oorzakelijke behandeling betreft, moeten de bij de aedologie vermelde momenten in 't oog worden gehouden en bijv. bij maagzuur maynesia carhonica, magnesia nsfa c. rheo of c. kali snfyhurico en siuker eierlepelsgewijze gegeven worden. Tot locale doeleinden is het meest aan te bevelen het koude water in den vorm van omslagen of wasschingen met aqua Coloniensis, 1 dl. alcohol met 2 dln. water; bij moeiehjkheden in de geslachtsontwikkeling is ijzer hot doelmatige middel. Künze laat wasschen met eau cle Goulard, zwakke zuren of met citroenschijfjes afwrijven en geeft een zacht laxans. In hardnekkige gevallen zou arsenicum of aco-niet baten, terwijl in de „Tribune médicalequot; van Maart '75 een geval voorkomt van een lijder aan urticaria die, wegens hevige hoofdpijn een mosterdbad nemende, zich plotseling van het uitslag bevrijd en deze waarneming in 5 andere gevallen bevestigd zag.

Valleix genas eene Neur. br. bij een 13j. jongen tengevolge van verbranding van de laatste phalanx van den duim niet carbon, ferric. Henoch eene door rheu-matismus veroorzaakt, door het inwendig gebruik van joodhalium.

Bij kinderen van 9 —15 j. Gewoonlijk komt zij voor in het voorhoofd en op de kruin en gaat niet zelden gepaard met misselijkheid braking, lichtschuwheid en (lui-

zeling. Bij meisjes met teekenen van anaemie en chlorose in het tijdperk der g'eslachtsontwikkeling^-, duren de aanvallen soms tot aan het begin der catamenia. Bij do behandeling trachte men de oorzaken te bestrijden. In den aanval zeiven beproeve men coffeïnum of coffeXnum citricimi, ook in de tusschenpoozen van den aanval 2 m. d. verder to nemen of F. Paulliniae sorhilis. In de armenpraktijk kan men eene infusie van fijngestooten groene (ongebrande) koffiebonen laten drinken. Bij typische migraine chinine. Romberg beveelt de Fowl. aan.

Een niet zeldzaam verschijnsel bij de scrophuleuse oog-aandoeningen. De symptomen zijn: stekende pijnen in de oogleden met een meer of minder hoogen graad van lichtschuwheid. B e h a n d e 1 i n g dor scrophulose, locale aanwending van unyuent. cinereum met extr. Bellad., herhaald indompelen van het hoofd in koud water of irrigaties daarop vormen de therapie.

Het mcnigvuldigst vergezelt zij den herpes zoster. Ook chlorose, met bezwaren gepaarde geslachtsontwikkeling en typhus veroorzaken bij kinderen neuralgiën van dien aard. Behalve de causale behandeling zijn vooral vliegende vesicatoria en cauterisatie der huid met lapis aanbevolen.

Zeldzaam vóór het zesde levensjaar, tasten zij in den regel oudere kinderen aan. Er komen slijmpolypen (weeke polypen) en fibreuse (vleesch- of harde polypen) voor. De eerste gaan uit van het slijmvlies der neusholte, terwijl de fibreuse polypen in het perichondrium , dikwijls aan de schedelbasis wortelen en zicli door langzamen groei soms naar boven tegen de basis der oogholte aan, soms naar den pharynx en het strottenhoofd hoen of naar buiten in «Ie kaakholte vertakken. Zij zijn gesteeld of van eene breede basis voorzien. Is de polyp zoo groot dat hij de neusholte verstopt cn buiten deze in de vermelde richtingen voortwoekert, dan vertoonen zich de daarvan afhankelijke stoornissen. Excoriatie van het ueusslijmvlies, bloeding, verlies van den reukzin, spreken door den neus, hardhoorigheid, moeielijk slikken en kouwen, stikkingsaanvallen, en een snuiven en persen om lucht te krijgen, bchooren tot de symptomen. Behandeling. liet verwijderen is de eenige weg ter genezing. In die zeer zeldzame gevallen, waarbij zij vooraan in den neus voorkomen, niet te groot geworden zijn en met eene dunne basis zijn vastgehecht, is het uitscheuren der polypen mogelijk, waarbij men zich bij kinderen het

best van dunne korentangen bedient. Zijn zjj gesteeld en is hun steel toegankelijk, dan zijn zij geschikt voor de afbinding, die het best door middel van de verschillende lisvoerders, vooral den rozenkransvormigen, wordt uitgevoerd. In gevallen, waarin de steel door neus of mond voor scharen toegankelijk is, moet in plaats van de afbinding de uitsnijding worden verricht.

De concrementvorming in do nieren wordt bij kinderen onder twee aetiologisch niet te scheiden vormen waargenomen en wel als piszuur infarct der pasgeborenen en als grootere niersteenen ter grootte van speldeknoppen tot die van erwten en kersepitten. De infarcten worden in de luiers als roodachtige korreltjes gevonden of zij hechten zich in de nieren vast en leiden tot het vormen van grootere concrementen in den vorm van niersteenen. In enkele gevallen, vooral bij kinderen van het 3e levensjaar te beginnen, doen een herhaalde aandrang tot wateren, pijn en schreien bij liet urineeren of zelfs reflexkrampen bij den doorgang door den ureter, alsmede hot herhaalde loozen van gruis de kwaal vermoeden. Komen de steenen in de blaas, dan blijven zij daar liggen en worden grootcr of zij worden in de urethra gedreven, om onder hevige pijnen zich spontaan te ontlasten of zij moeten als zij halverwege blijven vastzitten, kunstmatig verwijderd worden. De b e h a n d e 1 i n g bestaat daarin dat men de kinderen rijkelijk laat drinken, vooral alcalische wateren, zooals Soda-Seltcrswater enz., als voedsel hoofdzakelijk plantaardig voedsel geve en bij hevige pijnen lauwe baden laat nemen.

Tuberkels worden in tie nieren gevonden uls deel uitmakende v.an de algemeene tuberculose. Bij een anderen vorm is de tuberculose bij knapen meer van een plaatselijken aard en strekt zich van een tuberculeusen bal op liet slijmvlies van de blaas, de pisleiders en eindelijk ook op de nieren uit. De behandeling moet er zich alleen toe beperken, door versterkende middelen en levertraan te trachten het gestel te verbeteren.

Zij doet zicli voor als éénzijdige geïsoleerde kramp — en dit zijn de zeldzaamste gevallen, of als dubbelzijdige clonische spasmus met gelijktijdige uitbreiding op andere zenuwen. Do eerste kenmerkt zich door bij rukken plaatsgrijpende, vaak vrij hevige contractiën van den sterno-cleidomastoïdeus en trapezius der eene zijde, waardoor het hoofd sterk naar beneden en achteren en de schouder naar boven getrokken wordt. De dubbelzijdige of eigenlijke nikkramp vertoont gelijkmatige, meermalen zich herhalende, krampachtige samentrekkingen van beide hoofdbuigers. Zij komt het meeste voor en heefi; nu eens eene geringe, dan weder als het medesymptoom van ernstige stoornissen in het centrale zenuwstelsel eene zeer ernstige beteekenis. Zij wordt meest waargenomen bij kinderen van de 7e tot de 20c maand, is niet zelden gecompliceerd met spasmodische aandoeningen der oogspieren (nystagmus, nictitatio) en staat in vele gevallen ongetwijfeld in verband met moeielijke dentitie en met rhachitis. Helminthiasis en indigestie kunnen mede oorzaken zijn. De nikkramp die het symptoom vormt van

een diep en ernstig zenuwlijden, komt slechts zelden alleen voor, maar gaat gepaard met beneveling of ontbreken van liet bewustzijn, convulsiën in andere spiergroepen, sterk verwijde pupillen enz. quot;Wat de behandeling aangaat, zal in lichte gevallen die niet met een ernstig hersenlijden samenhangen, het zinTcoxyde, ijzer, levertraan en hroomkalium zijn aan te bevelen; waar de spasmus nutans het symptoom van een centraal zenuwlijden is, zal wel geenerlei therapie iets kunnen uitrichten.

Eene koudvurige verwoesting, hoofdzakelijk binnen de eerste zes levensjaren, menigvuldiger bij meisjes dan bij jongens voorkomende. De zetel tier noma is het menigvul-digst de wang, zeldzamer de kin, de vrouwelijke geslachts-deelen en de oorstreck. Meestal vormt zich op eene plaats der mondholte een geelachtig blaasje, dat weldra barst en zich in eene gangraeneuse plek verandert. In andere gevallen begint de noma zonder initiale brandblaar met eene eenigzins harde knobbelige zwelling in de zachte deelen der wang. De aanleidingen er toe zijn vooral de mazelen, de typhus, chronische darmcatarrhen, stomatitis ulcerosa, scarlatina, variola, tuberculose, intermittens, kinkhoest, scrophulose en groote doses kwik. De ziekte is niet contagious. Do prognose is zeer ongunstig en de behandeling hoogst ondankbaar. In het begin der ziekte moeten de zweren met het gloeiend ijzer, geconcentreerd zoutzuur, zwavelzuur of helschen steen krachtig worden gebrand; vormt zich eene scherpe de-

marcatielijn, dan moet do brandkorst mot de schaar worden weggeknipt. Zweren der mondholte moeten dikwijls met eene sterke ojdossing van chloras kalicus (8,0 a 1'J,0 op 40,0 water), hypermanganas kalicus oi chloorkalk worden bespoten en met in die vloeistof gedoopt pluksel bedekt worden. Ter vermindering van den kwaden reuk dienen de zooeven genoemde middelen of creosoot, 1,25 a 2,50 op 1 pond aromatisch water. Goed voedsel, eieren, vleesch, wijn, hier, versche lucht, groote zindelijkheid en bestrijding van de oorzaken, alsmede van de complicaties maken de verdere therapie uit. Leb er t gaf behalve krachtig voedsel, wijn enz,

II ierbij moet men de tong en de tanden met een lepel en een stuk bordpapier voor de aanraking van het bijtmiddel beschutten.

Oorzaken van tragen stoelgang en verstopping zijn te weinig of zeer taai darmslijm, een uitsluitend en rijkelijk gebruik van zeer kaasstofrijke melk en van alle zctmeel-houdende spijzen, te weinig drinken, adstringeerende voedingsstoffen en geneesmiddelen, zooals lood, opium enz.; verlamming der darmbuis in het beloop der hersenziekten, eindelijk ook mechanische hindernissen, zooals herniae, intussuscepties, tot een bal samengekleefde spoel-wormen, vruchtpitten enz. Bij de behandeling lette men boven alles op de dieet. Zoo geve men bijv. inplaats van 3 m. slechts 2 m. d. pap en in de plaats daarvan meer melk. Bij oudere kinderen kan men door gekookt of ook rauw rijp fruit, druiven, appels, peren enz , daarna door rijkelijk laten drinken van koud water den stoelgang vermeerderen en is het raadzaam zoo mogelijk de verstopping door verandering van leefregel en niet door purgeermiddelen van welken aard ook, weg te nemen. Gelukt dit niet, dan is de T. lihei aciuosu, ad 1 — 2 papl. ingegeven, het onschadelijkste middel. Een eenvoudig middel bij kleinere kinderen is een zoogenaamd pilletje van zeep, zoolang als een vingerlid en van quot;de dikte van een penne-schacht. Verder lavementen met koud water of zeepwater, die evenwel niet kunnen gezet worden wanneer vaste drekstoffen onbeweeglijk aan den anusuitgang liggen, zoodat deze dan eerst mechanisch met den vinger, den spatel of een ander instrument moeten verwijderd worden. Tegen habitueelc traagheid van den stoelgang bij oudere kinderen bewijzen gymnastiek, zwemmen en het methodisch gebruik van vochtigkoude buikgordels somtijds goede diensten.

1). S. 2 — 3 m. d. in oen onderbuik in tc wrijven. Voor kinderen die sleeht innemen

Bijna allo aandoeningen van het slijmvlies der mondholte kunnen zich op dat van den slokdarm tot aan do cardia voortplanten. De oesophagitis kan katarrhaal of diphtheritiseh zijn; ook kan de spruw zich tot aan de maag uitstrekken. De meest gowone aandoening is echter die welke door bijtend werkende zelfstandigheden en mechanisch werkende lichamen, naalden, vischgraten, beenstukken enz. wordt teweeggebracht. Ook heeft men na groote giften braakwijnsteen zweren in den slokdarm zien ontstaan. Onder de symptomen komt vooral voor eene brandende of stekende pijn op de eene of andere plaats van den slokdarm, aan den hals, den rug, tusschen de schouderbladen of in den hartkuil. Het slikken is meer of minder pijnlijk, de dorst kwellend, ofschoon de kinderen soms dagen lang weigeren te drinken. Minder duideljjk zijn de symptomen bij croup en diphtheritis. De behandeling zij in de eerste plaats causaal. Zijn bijtende stoffen ingeslikt, dan geve men dadelijk de overeenkomstige antidota; ingedrongen, spitse lichamen trachte men, hetgeen evenwel niet altijd gemakkelijk is, of te extraheeren of naar beneden in de maag te stooten. Deze pogingen zijn trouwens niet altijd noodig, want er bestaan een aantal stoffen, bijv. korsten brood, allerlei hard suikergoed, zelfs stukjes hout, die, lang blijvende zitten, week worden en dosr drinken naar beneden kunnen gespoeld worden. Slijmige, smerende middelen in verbin-

ding met opiaten tot verzachting der pijn, dikwijls gegeven stukjes ijs tegen den kwellenden dorst en bjj ach-terblijvende stricturen van den slokdarm eene consequent verriclitc verwijding door middel van ingebrachte slokdarm sondes of bougies vormen het verdere deel der therapie.

Nu eens brengen vreemde lichamen in den gehoorgang zeer spoedig de stormachtigste verschijnselen teweeg, dan weder verblijven zij jaren lang zonder eenigen hinder in het oor. Gewoonlijk stooten de parienten door hunne pogingen tot extractie het lichaam steeds verder tegen het trommelvlies aan, waardoor hevige ontsteking van den gehoorgang veroorzaakt wordt. De nerveuse stoornissen, voortgebracht door nu eens intermittcerende, dan weder subjectieve geruischen, kunnen overgaan in aanvallen van duizeligheid, convulsies, zelfs in anaesthesic der overeenkomende helften des lichaams, hemiplegie en epilepsie, die men na het verwijderen van het vreemde lichaam menigmaal voor altijd zag verdwijnen, waarom Tröltsch den raad geeft om bjj dergelijke aandoeningen niet alleen de pupillen te controleeren, maar ook het trommelvlies te onderzoeken. Voor alles moet door een spiegel dag- of lamplicht zoodanig in den gehoorgang gereflecteerd worden, dat men hem — zoo noodig met behulp des trechters — duideljjk te zien krijgt. — Ter reiniging van den meatus van bloed, etter enz. zijn de door Tröltsch gebruikte, lange, gesteelde, aan het einde op de wijze van een kurketrekker uitgevijlde sonden met

fijn pluksel omwikkeld, onontbeerlijk. Om den gehoorgang^- van etter te zuiveren wordt eene oplossing van glauberzout (eene koud-verzadigde oplossing met 9 deelen lauw water gemengd) aanbevolen. Heeft men zich nu van de aanwezigheid van een vreemd lichaam overtuigd en is het rond, niet met scherpe hoeken in den gehoorgang ingeklemd of veel kleiner dan het lumen van den meatus, dan bereikt men met warmwater-injecties, die met geduld en volharding worden volgehouden, zijn doel. Inspuitingen van zeepwater maken den gehoorgang glibberig en doen het vreemde lichaam gemakkelijker naar buiten glijden. — Bij het indringen van insekten in het oor raadt Tröltsch aan dadelijk cigarenrook in het oor te-blazen of olie in te gieten. Xiet altijd echter kunnen vreemde lichamen door inspuitingen verwijderd worden en in dat geval is het gebruik van pincetten en sonden aangewezen, natuurlijk bij sterke verlichting. Het slechtste instrument is de pincette of korentang, daar zij onvermijdelijk afglijdt en het vreemde lichaam slechts nog te dieper in den gehoorgang gedrongen wordt. Het best is de sondehaak die men van eene dunne zilveren sonde vervaardigt, door haar voorste einde ongeveer 4 millim. lang rechthoekig om te buigen. Men tracht met dit haakje achter het vreemde lichaam te komen. Vogel raadt hiertoe aan het stompe uiteinde van eene fijne haarnaald om te buigen en te trachten daarmede zoo goed mogelijk het aan de achterzijde van den gehoorgang zich bevindende vreemde lichaam te omvatten. — Andere methoden leiden eveneens somtijds tot het doel, zooals die van Löwenberg te Parijs aanbevolen, om namelijk een dun pluksel penseel in eene geconcentreerde lijmsolutie te dompelen, dit op het vreemde lichaam neer te laten vallen, dan te drukken en vervolgens na ^:i/₄ uur er mede uit het oor te trekken. De plaats van het vreemde lichaam

waarop dc lijm moet vastkleven, moet droog zijn. Eindelijk heeft men nog den raad gegeven, geforceerde water-injecties door do tuba in de trommelholte te maken om het op die wijze naar buiten te drijven. — Ontbreken echter verontrustende symptomen, zoo wachtc men de ottering gerust af, die het vreemde lichaam altijd los zal doen worden, zoodat vroeger vergeofsche pogingen nu plotseling niet succes bekroond worden.

Het zijn vooral de chronische ontsteking dor Meiboom-sche klieren (blepharoadenitis), de hordeola met uitvallen der cilia, verdikking der lidranden (tylosis), de conjunctivitis, het ontstaan van enkele of meerdere pustulae op do conjunctiva en cornea, het scrophuleuse vaatbandje, dc maculae corneae, slechts zelden eene parenebymateuse keratitis met ulceratie, perforatie, syncchie en staphyloom-vorming, die onder den invloed der scrophuloso worden waargenomen. Alle scrophuleuse oogontstekingen gaan gepaard met een meer of minder hoogen graad van lichtschuwheid en afscheiding van tranen Tengevolge van dit bijtende secretum, vormen er zich in den omtrek dor oogen erythemen, excoriaties en korsten. Eene algemeene, tegen de scrophuleuse dyscrasie gerichte behandeling staat op den voorgrond. Wat de plaatselijke aangaat, sluite men bij scrophuleuse oogontstekingen toch vooral lucht en licht niet te angstvallig af en laat alleen een gewoon ooglapje voor het oog hangen. Zoolang roodheid en pijn ontstaan, zijn alle zalven en indruppe-lingen iu het oog met zamentrekkende oogwaters na-deelig. In dit ontstekingachtig tijdperk is niets beter

dan lauw, gedistilleerd water, waarmede het oog elk uur gebet en begoten moet worden, daar door koude en koud water in de moeste gevallen de pijn en roodheid verergeren. Tegen de pustuleuse conjunctivitis en keratitis is calomélpoeder, doormiddel van een penseel intestuiven, hot beste middel; bij parenehymatouse en uleereuse keratitis laudanum, indruppeling van atropine (0,050 op 8,0 water), en unguentmn cinereum met atropine of extr. Bellad. in den omtrek van het oog ingewreven; ook het inwendig gebruik van het extr. Bellad. waarvan men 0,030 in 24 u. kan geven. Vesicantia achter de ooren werken dikwijls zeer weldadig. Tegen de blepharitis en adenitis Meibomiana moet vooral liet iritte (0,120 — 0,250 op 4,0 vet) en rooc/e ^'«ec/^^wMvorden aanbevolen, ook het uny. Zinci. Niettegenstaande elke plaatselijke en algemeene behandeling, kunnen de zweren van het hoornvlies vele maanden lang verergeren, wanneer zich plotseling een eczema aan het hoofd , eenc oorvloeiing, eene bronchitis of eene scrophuleuse beenaandoening voordoet en — de hardnekkigste oogontsteking, lichtschuwheid, eene overvloedige traanafscheiding en vaatopspuiting zijn binnen weinige dagen verdwenen. Met het oog hierop verwekt Vogel door inwrijving \amp;,t\ braakwijnsteen puisten, waartoe hij zicli van een mengsel bedient uit 1 deel tart. stihiat. en 3 dln. empl. citrinum. dat zoo groot als een rijksdaalder op een stukje linnen gestreken en met lange strooken kleefpleister aan den nek bevestigd wordt, welk verband na 4 dagen wordt weggenomen en oen aantal groote en kleine puisten voor den dag komen, die men met ung. Sahinae nog lang kan openhouden. Tegen hevige pijnen, slapeloosheid en algemeene opgewektheid laat Vogel 0,030 morphine in 90,0 water oplossen en geeft van deze oplossing, naar gelang het noodig is, bij paplepels.

Bij sterke lichtschuwheid. Baat deze zalf tegen do photophobie niets, zoo Into men inwrijvingen in den nek van unguent. Tartari stihiati tot puistvorming toe maken of geve inwendig het extr. Conii tot 0,050 of Coniine van '/o — 1 milligr. pro do si.

Togen verdikking van het lid (tyrosis) wordt het bestrijken mot jodhiuitinctuur aanbevolen.

1). S, 2 — 4 j. kinderen :5 m. d. 3 dr. te geven en dagelijks telkens met 1 dr. tot 20 — 25 te klimmen.

Tegen photophobie bij serophuleuse ophthalmie. Evenwel blijft de hoofdzaak altjjd ecne jaren lang tegen de scrophulose voortgezette voorzichtige en alge-meene behandeling.

Dit opschrikken 's nachts der kinderen, gepaard mot plotseling geschrei, zonder bekende oorzaak, heeft vooral in den laatsten tijd moer do aandacht der geneeskundigen gewekt. Ook in No. 28, 187C van hot „Deutsche Zeits.

i'. prakt. Medic.quot; komt eone beschouwing hierover voor van Dr. Gaspari. De kinderen schrikken plotseling op, brengen angstige, onverstaanbare geluiden voort, boven, zien wild om zich heen, maar slnpen na geringe aanvallen reeds na conige minuten weder in. Deze aanvallen kunnen eiken nacht, maar ook meerdere in één nacht voorkomen. Bij heviger graden houden zij een half' uur en langer aan; de kinderen zijn dan bewusteloos, hun gelaat is van schrik verwrongen, donkerrood, de wijdgeopende oogen rollen nu eens wild in 't rond, dan weder zijn zjj strak op één punt gevestigd. Volgens Steiner geeft het geheele ziektebeeld den indruk, alsof de geest door een schrikverwekkend droombeeld getroffen werd, waarvan het kind bij het ontwaken niets meer wist. Stuipen zijn door Steiner niet opgemerkt geworden en hij kent ook aan de dentitie geen bijzonderen invloed op deze aandoening toe, daar zij eerst op 3 — G jarigen leeftjjd voorkomt; Caspari daarentegen zag haar ook bij zeer jonge kinderen en ■ schreef haar bij deze juist aan het dentitie-proces toe. Volgens Steiner moet er eene idiopathische hersenaandoening worden aangenomen, waartoe teére, anaemischc , en intellectueel vroegtijdig ontwikkelde kinderen bijzonder zijn voorbeschikt. Wat de behandeling aangaat, bezitten wij in het hroomkalhon een middel dat specifiek op de aandoening werkt. Al naar den leeftijd van 0,500 —1,5 pro die (1,5 op 50,0, 4 m. d 1 eierl.) gegeven, wordt in den regel reeds na twee dagen eene gunstige werking verkregen. — Is maagzuur voorhanden, dan is het goed eene zelfde hoeveelheid hicarhon. kalicits. cr bij te voegen. Bij anaemischc kinderen verbond Caspari het hroomkalium met een ijzerpraeparaat, a\s: B,: Kali brom. 0,120, Ferr. lact, 0,005, Sacch. Lact. 0,250. M. f. pulv. IJ. S. 4 m. d. 1 p. met water.

Men onderscheidt con crythemateusen en cen catar-rhalcn vorm. Bij de e r y t h e m a te u s e otitis vindt men bij cen nauwkeurig' onderzoek met den oorspiegel ixiedheid van den gehoorgang' en vermeerdering van cen bruin oorsmeer. Na ccnige dagen ontvelt de geheele gehoorgang in groote of kleinere schubben, het rijkelijke oorsmeer droogt tot korsten en valt naar bulten. Dit proces is niet pijnlijk en de algemeene gezondheid blijft daarbij ongestoord. De catarrhalc otitis heeft veel duidelijker plaatselijke en algemeene verschijnselen. Na eenige dagen gevoelige pijn, vertoont «ich eene geelwitte, gelijkmatig vloeibare of vlokkige uitvloeiing die later sterk naar stinkende vetzuren riekt. Na eenige dagen of weken houdt bij de eenvoudige, niet op dyskrasieën bo-rustende otitis externa de oorvloeiing op, zjj wordt eenigs-zins kaasachtig en de afscheiding van het oorsmeer begint weder. De hardhoorigheid gaat insgelijks geheel over. Het scerctum verdrogende, brengt in de oorschelp, aan de oorlel en in den hals licht bloedende ontvellingen en groote vlakke zweren teweeg. Daarbij sterke zwelling van de huid des gehoorgangs, die het onderzoek belet. — Bij scrophuleusc kinderen wordt de oorvloeiing ligt chronisch. Des zomers blijft zij vaak maanden lang- weg om s'winters met vernieuwde hevigheid terug te keeren. Zoolang men in do diepte van den gehoorgang geen oorsmeer, doch slechts ecne kazlg vuile, stinkende massa vindt, kan eene chronische oorvloeiing niet als genezen beschouwd worden. Bij scrophuleusc kinderen keert de aandoening bij elke koudevatting, na elke onpasselijkheid terug. Do eenvoudige, uitwendige otitis verloopt ook zonder behandeling gewoonlijk gunstig. In het begin zijn Vlagoljjks 2 — '6 inspuitingen mot lauw water vol-

doende en eene liclito afsluiting van het oor door middel van fijn pluksel. Bij groote pijnlijkheid en aanhoudende slapeloosheid geeft men den kinderen s'avonds 1 — 4 drupp. tinct. Opii. In de eerste dagen van de uitvloeiing doen samentrekkende inspuitingen geen nut, maar veroorzaken meestal sleehts pijn en na eene korte vermindering der uitvloeiing eene rijkelijk» vermeerdering, waarom men zich hot best 8 dagen lang tot inspuitingen mot warm ■water bepaalt. Van de samentrekkende middelen houdt Vogel do aluinoplossiny (4,0 op 30,0 water) de beste, waarvan hij na eene inspuiting met water en eene zachte afdroging van hot oor bij een scheef gehouden hoofd eenige druppels s'morgens en s'avonds laat indruppelen. Na eenige weken houdt de uitvloeiing geheel op. Wil het oorsmeer niet voor den dag komen, dan zijn de in-druppelingen van levertraan met jodium (30,0—0,060) op hare plaats, waarna met eene langdurige jeukte de normale afscheiding terugkeert. Behalve aluin worden nog snlph. Zinci, tannine en bij stinkende afscheiding chloras knlicus, hetzij druppelsgewijze of door middel van de spuit of ook acid. carbol, aangewend. Bij scro-phulcuse kinderen moet daarbij altijd nog eene algemeeno behandeling met levertraan, ijzer, baden, verscho lucht, gymnastiek enz. verordend worden.

De verschijnselen der inflammatie met ettervorming' zijn veel heviger dan die van den vorigen vorm. De abscessen komen slechts in liec voorste, licht zichtbare gedeelte van den gehoorgang voor. Na 24 — 48 uren wordt de pijn zeer hevig, zoodat de kinderen dag en nacht schreeuwen en niet meer eten of slapen en ook niet goed meer spreken of slikken kunnen wegens de beweging der onderkaak. Steekt men nu zulk een absces met eene staarnaahl open, dan is dc pijn eensklaps verdwenen. Het oorabsces komt dikwijls voor bij kinderen die tanden krijgen. Do prognose is zeer gunstig. De behandeling moet bestaun in het verzachten van dc hevige pijn, door middel der voorzichtige toediening van opium of morphine. Ook geve men den lijders een hard hoofdkussen van paardenhaar. Men spuite lauw water in en Icidc dampen van wanne hamilleninfusie op het absces. Pappen verergeren de pijn. Eene eenvoudige punctie in het absces brengt het snelst verlichting aan. Do medicatie van Steiner bij verdikking van de weefsels van den uitwendigen gehoorgang en van het trommelvlies, bestaat in indruppeling van jodiumtinctuur, terwijl tegen de hardhoorigheid jodium zalf achter de ooren wordt ingewreven; hevige pijnen, vooral wanneer de

oorvloeiing plotseling ophoudt, worden door warme pappen op het oor, door in het oor geleide warme /.•«-mUlendampen en door liet indroppelen van opiumtlnctuur gelenigd; ook inwrijvingen van glycerin. 8,0, chloroform p, 2,0 rondom het oor doen haar bedarun.

Hierbij kunnen ot' alleen het slijmvlies of ook het beenvlies en het been aangedaan zijn.

a) Cat a r r li u s a u r i s m e d i a c. Deze ziekte op beide ooren voorkomende, moet als de voornaamste oorzaak der later ontstaande doofheid beschouwd worden. De catarrh plant zich van do tuba Eustachii op liet trommelvlies voort. Nu eens hooren de kinderen zeer slecht, zooals bij vochtig weer en als zij verkouden zijn of aan angina lijden, dan weder krijgen zij na sterk kuchen, niezen of braken voor eenige uren een tamelijk goed gehoor, liet voornaamste teeken is juist eene naar gelang van het weder afwisselende hardhoorigheid, verbonden mot catarrhale verschijnselen in den mond- en de neusholte en cene negatieve bevinding in den uit-wendigen gehoorgang. De prognose voor het gehoor is zeer ongunstig, daar de zieken reeds zeer tevreden moeten zijn, wanneer de kwaal niet in volslagen doofheid overgaat. — Daar de katheterisatie der tuba Eustachii en de aanwending der luehtdouche bij kinderen moeielijk kunnen aangewend worden, zoo moet zich do plaatselijke behandeling beperken tot het wegnemen der \ ergroote amandelen, het afsnijden der verlengde huig en inblazingen van aluinpoeder op den achterwand van den pharynx. Vogel onderhoudt in dergelijke gevallen een

puistuitslag bij afwisseling achter de ooren en op verschillende plaatsen van den hals en heeft hiervan veel succes gezien. Op een stuk linnen van de grootte van een rijksdaalder strijkt hij een pleister, bestaande uit: emplastr. adhaes. 2,0, tartar, stih. 1,25 en laat haar 4 dagen op de huid liggen, waarop zij niet bloedige puisten bedekt is, die eerst na eenigc dagen genezen. Nadat deze puisten genezen zijn, wordt deze behandeling op eene andere plaats herhaald.

b) De beenvliesontsteking van het middenoor, periostitis, de eigenlijke otitis interna. Deze is de belangrijkste van alle oorziekten, daar zij de hevigste pijnen veroorzaakt en dikwijls een volkomen verlies van het gehoor tot stand komt, dat het leven door etterige meningitis in den hoogsten graad bedreigt. De ziekte begint bijna altijd plotseling en gelukkig slechts aan één oor. Er ontstaat eene allerhevigste stekende pijn in het aangedane oor, die naar alle deelen in de nabuurschap uitstraalt. Deze verhoogde prikkelbaarheid der gehoorzenuw wordt weldra door eene meer of minder volkomen doofheid vervangen. Hierbij ontstaat dan eene hevige koorts met algemeen gevoel van onpasselijkheid, angstzweet en grooten dorst. Bij zuigelingen bij wie overigens al deze verschijnselen niet zoo sterk zijn uitgedrukt, kan deze koorts terstond gedeeltelijke of algemcene stuipen veroorzaken, waardoor alsdan lichtelijk eene verwarring met herscn-aandoeningen kan plaats hebben. Deze hevige verschijnselen duren nooit langer dan 5 a G dagen, binnen welken tijd onder stuipen en meningitische verschijnselen de dood ontstaat of onder langzame afneming der pijn eene verdeeling van de ontsteking plaats heeft en hot etterig exsudaat langs verschillende wegen naar buiten openbreekt. De meest gewone uitgang is doorboring van het

■en door warme -leido warme 1-a-³ ii opiuMtinctuu)' 8,0j cJllot'.ofui'Dl

van het

-d ook het beenziekte op beide —miste oorzaak worden. De op het trom-3n zeer slecht, ■n zijn of aan =sterk kuchen, =amehjk goed =ene naar ge-ig'heid, ver-—ii mond- en in tien uitliet gehoor er tevreden •en doofheid Eustachii n moeiehjk plaatselijke =i' vergroote en inbla-van den —mallen een

trommelvlies, uitvloeiing van een bloedig- gestreepten zeer stinkenden etter, eene uitstooting van de gelioor-beentjes en afzonderlijke beenstukjes en ten slotte genezing van de periostitis mot volslagen doofheid in het zieke oor. Ook gebeurt hot wel dat de gehoorbeentjes niet mode naar buiten gaan, het doorboorde trommelvlies zich na het afvloeien van den otter weder sluit en alsdan slechts cene geringe hardhoorigheid nablijft. Slechts enkele voorbeelden bestaan er in de literatuur dat de etter zich door de tuba Eustachii ontlast. Mcnigvuldiger zoekt de etter zich een uitweg door de holle ruimten van den process, mastoïdcus. Eerst na vele maanden, zelfs na jaren, sluit zich eindelijk de flstuleuse opening. Ook hier is de uitgang: doofheid, de zeldzaam gunstige: een geringe graad van hardhoorigheid. Zeer bedenkelijk is do aandoening van het labyrinth en do necrose van het rotsbeen met opvolgende etterige meningitis en encephalitis, waarvan de prognose doodelijk moet gesteld worden. Gewoonlijk zijn de aan otitis lijdende kinderen scrophuleus. Ook tengevolge van acute huiduitslagen, vooral van de roodvonk, komt dit lijden voor. Ook kunnen vreemde lichamen in aanraking met hot trommelvlies aanleiding geven. Wat nu de b oh an de 1 i n g aangaat, zij men met de toediening van hot opiuni bij kleine kinderen uiterst voorzichtig on geve lievea¹ hromet. hal., hitter amandelwater en het extra Lt van helladonna. Ook zij men, vooral bij scrophuleuse kinderen, zeer spaarzaam mot bloedontlastingen. Breekt de etter door liet trommelvlies of liet tepelvormig uitsteeksel door, dan komt hot er op aan, de afvloeiing goed aan den gang te houden en verrichte men daartoe om de 2 — '6 uren met ee ie tinnen spuit inspuitingen van warm water. Wanneer de inflammatie reeds eenige weken is afgeloopen, beginne men met ad-ringoerendo injecties, waartoe eene aluinoplossimj (4,0

op 30,0 water) hot best is. Ran beveelt bij caries van het tepelvormig uitsteeksel eene oplossing van hoper•vitriool (0,120—0,750 op 30,0 water) ter inspuiting in de holle ruimten van genoemd been. — Inwendig geve men den kinderen gedurende het tijdp. der ontsteking tot aan het doorbreken van den etter calomel in kleine giften.

Gewoonlijk wordt do otorrhoe aan zich zelve overgelaten uit vreeze door de plotselinge onderdrukking der uitvloeiing de algemecno gezondheid van het kind te benadeelen. Gelukkig evenwel begint het vooroordeel om de otoirh. niet te behandelen, langzamerhand meer en meer te verdwijnen. Vooral geve men acht op de constitutie en bestrijde men de scrophulose, do syphilis of andere constitutioneele ziekten door gepaste algemeene maatregelen. Verder is zindelijkheid eene voorname zaak in do

behandeling der otorrhoeën en drukke inspuitingen (5 a 6 keeren per dag) van lauw water of eene medicamen-teuso vloeistof met eon gewoon spuitje, beletten het vast worden der ziekelijke vloeistoffen, zooals van pus enz. In het eerst wanneer de otorrhoe nog jnet eeno scherpe pijn gepaard gaat, wende mon een kalmeerend oorhad aan, bestaande uit een halven liter malvawater waarin men twee slaapbollen laat koken. Men laat dan den patient het hoofd op zijde houden en giet een lepel van de vloeistof in het oor, die er tien minuten of een kwartier in moet blijven. Een paar bloedzuigers achter het oor, waarvan de tweede op het wondje gezet wordt, waarvan de eerste is afgevallen, is mede een uitmuntend middel tegen de pijn. Daarna kan het oor bedekt worden met eene pap, rijkelijk met laudanum bedeeld. Gi ample t re raadt als eene plaatselijke aanwending aan, het indruppelen van twee of drie druppels eener vloeistof, bevattende 0,010 aconitine op een onee gedistilleerd water. — Het meest komen evenwel chronische en on-pijnlijke uitvloeiingen vooi'. Overvloedige wasschingen zijn hierbij geïndiceerd. Bijna altijd wendt men lauwwarme inspuitingen aan, hetzij van zuiver water, hetzij licht adstringeerende; later eene zwakke aluinoplossing (1 a 5 grmm. op do 1000), van sulphas zincicus, acet. plmnhicAis, teenvater enz. Ook kan men in bijna alle gevallen gebruik maken van wasschingen met acid. phenic. 1,00, Glycerin. 30,0. Met een dotje watten in deze vloeistof gedompeld, wordt met oen pincet eenmaal daags de uitwendige gehoorgang¹ uitgeveegd. Menigmaal wordt dit uitveegen verricht met eene oplossing van nitras argent., doch dit moet niet meer dan om de 2 a 3 dagen geschieden. Waarmede men hot ook verrichte, eerst moet eene overvloedige injeotio van lauw water voorafgaan en de gehoorgang met een dotje droge watten good uitgeveegd

worden. — Meniere maakt in de chron. uitvloeiingen menigmaal gebruik van: Glycerin. 10,0, sulph. Zinc. 0,500—0,600, Aqnae 20,0, waarvan den zieke 3 — 6 drupp. in het oor gedruppeld worden, eens per dag. Nog eene andere wassching bij grooten vaatrijkdom op den bodem van den meatus, zelfs in gevallen van doorboring van het tympanum, is : acet. plnmbic. 0,500 —1,00, Aquae 30,0. In beide gevallen moeten gedurende 8 of 10 min. eenige druppels in botoor blijven. {.Tourn. de Médéc. et de CMr.pr. Dec. '73.)

De made bewoont hoofdzakelijk het rectum, doch wordt ook hooger op in do dikke darmen aangetroffen. Do symptomen zijn niet alleen een hoogst lastig jeuken in den anus en den omtrok van dezen, doch ook door verhuizing in do scheede jeuking, vulvitis catarrhalis, Icu-corrhoe en masturbatie, door het indringen onder de voorhuid erecties en balanitis. Zij komt nooit voor bij zuigelingen, maar steeds bjj oudere kinderen. Behandeling: koude zitbaden, clysmata met koud water die men door een olie-lavement doet volgen, of met knoflook-afkooksel, inbrenging van styrax of van yrijze zalf in den endeldarm. Komt men hiermede niet uit, dan gevo men clysma's van hydrary. mur. corros.

uitingen (5 h —■ medicamen-=stten het vast —van pus enz.

—eeno scherpe ^rend oorbad ^'ater waarin siat dan den ^n lepel van -of een kwar-=s achter het fozet wordt, uitmuntend ■dekt worden -ld. Giam-^:ng aan, het ■or vloeistof, grodistilleerd

ische en on-

vasschingen inon lauw-'ater, hetzij

'inoplossinff icicus, acet. 'ia alle ge-cid. phenic.

deze vlooi-■ tlaags de

wordt dit ns argent., cschieden. one overall de ge-

itgoveegd

Tengevolge van den chronischen catarrh van het nens-slijmvlies, wordt hot opgelioopte secretum kwalijk riekend (O z a e n a non u 1 e e r o s lt;a); meermalen ontstaan diepere en het been blootleggende zweren (O z a e n a ulcerosa). — Behandeling: dit lijden vordert een verblijf in zuivere, gezonde lucht; verder het inwendig gebruik van Oleum Jecoris A selli, ook van joclet. kal. en de locale aanwending van injecties eonor oplossing van argentum nitric, ergst., jodet. hal., cal ear ia chlorata, aq. chlorata, kali hypentianyarieum, acid. carholieum en vooral van chloras kaliens.

M. D. S. Eon paplepel tot een eetlepel vol met 250,0 water met de neusdouehe tc injieieeren.

Grootere bloeduitstortingen tussehen do dura en de pia mater vormen het haema torna, dat meestal op de eon-vexiteit der hersenen, zeldzamer aan de schedelbasis zich ontwikkelt. De ziekte kan niet met zekerheid gediag-nostiseerd worden. In hot begin gelijkt do symptomen-complex op dien der horsenhyporacmie of der meningitis simplex, later op dien van hydrocephalus. Oude kinderen klagen over pijn in hot hoofd; jonge kinderen van 1—3 j. verraden do pijn door groote onrust, dikwijls grijpen zij naar het hoofd, schreeuwen en kreunen, verder misselijkheid, braken, duizeligheid, lichte stuipen, anaemic, somnolcntie, coma. liet haematoom der dura mater veroorzaakt periodiek optredende epilepsiforme stuipen. Oorzaken: traumatische beleedigingon, cnriouse processen der schodclbeenderen, vooral van liet os potrosum, erysipelas facici en pyaemische processen; spontaan ontstaat zij bij uitgeteerde, door rhachitis aangetaste kinderen ; alsmede in het beloop van acute infectie-ziekten. De behandeling kan wegens de onzekerheid der diag-

nose slechts symptomatisch zijn en zich bepalen tot die middelen die bij meningitis en hydrocephalus worden aangewend. Koude omslagen op het hoofd, afleidingen langs de huid cu het darmkanaal, bij stuipen oxyduin Zinci en opiaten vormen de meestal vruchteloozc therapie.

Wanneer een betrekkelijk nauw praeputium met geweld over don eikel wordt heengetrokken en de eikel in de goot achter de corona glandis wordt ingesnoerd, ontstaat de paraphimosis. Ecne dergelijke insnoering van den eikel komt ook voor door het aanleggen van bindgaren , metalen draden of van over den eikel geschoven ringen tot stand. De wrongvormig gezwollen, oedemateuse voorhuid, de blauw-roode, wanstaltige eikel verleenen aan het lid een vreemdsoortigen vorm, die kinderen en ouders schrik aanjaagt. Vooral bij versche paraphimosis is de behandeling even eenvoudig als zeker en bestaat in de repositie. Men omvat de oedemateuse wrong achter do kroon met wijs- en middelvinger van beide handen en trekt haar, terwijl de duimen op den eikel eene tegen-drukking uitoefenen, allengs en zoo lang naar voren, totdat de voorhuid over de corona glandis hecnglijdt, waarmede de pijnlijke behandeling geëindigd is. Is do paraphimosis verouderd, de voorhuid en de eikel sterk gezwollen, dan moeten, voordat men tot de repositie overgaat, gedurende eenigen tijd koude omslagen of adstringcerende oplossingen op het lid worden aangewend. Slechts in zeldzame gevallen is het noodig dat de insnoering door eene insnijding wordt opgeheven. —

over paraphimosis eon stukje voor van Dr. Lange uit Ems, waarin hij beweert dat nooit eenc operatie nootlig is. Hij vat den inklemmenden ring met wijs- en middelvinger der linkerhand en kneedt zonder ophouden zeer langzaam den eikel samen, om het hloed er uit terug te dringen. quot;Weldra wordt de eikel veel kleiner en nu drukt hij onder hot aantrekken van den ring stevig tegen hem aan waardoor hij zich gemakkelijk achter don ring laat terugglijden.

Er zijn drie soorten van parotitis: a) de indiopathisehe, b) de secundaire en c) do metastatischc.

n) De idiopath i sche parotitis komt bijna alleen epidemisch voor en heeft door het zonderling voorkomen dat zij aan de zieken geeft, de bovenvermelde wonderlijke namen gekregen. Zij tast den mensch slechts eenmaal aan, kinderen beneden het jaar zelden. Gewoonlijk gaan' er verschijnselen vooraf, zooals koude, hitte, algemeene afgematheid, hoofdpijn, braking, ijlen, bij jonge kinderen zelfs stuipen. Na één, soms 2 — 3 dagen krijgen zij pijn onder één oor, die door het openen van den mond of door drukking erger wordt. Gelijktijdig bemerkten wij eene zwelling van de parotisstreek. De hardheid is op de plaats zelve der klier het aanmerkelijkst en neemt peripherisch af. Het aangezicht wordt misvormd. Dikwijls zwelt slechts ééne parotis; zwellen beide, dan geschiedt zulks gewoonlijk niet gelijktijdig. — Het beloop duurt gewoonlijk 8 —14 dagen, bijna altijd met uitgang in verdoeling. Door overgang van de acute ontsteking in de

chronische komt hypertrophie cn induratic tier oorspeekselklier tot stand. De prognose is bijna zonder uitzondering gunstig. — De behandeling is diaetetisch-symptoma-tisch. Zoolang koortsachtige verschijnselen bestaan, zijn rust, eenc stronuo dicot en een zuurachtige drank aangewezen. Het best wordt de zwelling zelve met olic-inwrijvingen behandeld cn met watten bedekt; vorder resorbeerende zalven, zooals uny. llydrarg. in verbinding met chloroform en opium, nncj. Digit, met jodet. kal. en extr. Op li, bestrijkingen met jodiumtinctmir, bij suppnratie warme pappen cn een spoedig openen van liet absces. Bij groote onrust eenc oplossing van morphine 0,015 op 90,0. S. Alle u. 1 eierl.

h) De sedundaire parotitis is zeer zeldzaam en ontstaat bij lang bestaande, diepgezetclde aandoeningen van de mondholte, als kwikspeekselvloed, diphtheritis of eenc verwaarloosde stomacace. De verechijnsclcn bepalen zich tot eene lichte zwelling en tot pijn bij drukking van buiten of bij het kauwen. Het beste diagnostische steunpunt blijft altijd de stand van de oorlel. De behandeling zij vooral gericht tegen de aandoening der mondholte, waarbij het kali chloricnm bijzonder wordt aanbevolen.

c) Do metastatische parotitis komt voor in het verloop van typhus of roodvonk, van pokken, mazelen en wel reeds in de eerste dagen, in welk goval geregeld de dood volgt, of met liet begin van liet hcrstellings-

tijdperk, in welk geval de voorzegging veel gunstiger is. De behandeling speelt bij do hevigheid der complicatie gewoonlijk eeno ondergeschikte rol. Zakjes met wanne zemelen schijnen, als de kinderen zo verdragen, een gunstigen invloed te hebben.

Rondachtig ovale, met eerst heldere, later weiachtig troebele vloeistof gevulde blaren ter grootte van linzen, duiveneieren of walnoten. In hot verder beloop barst gewoonlijk het epidermisbekleedsel, de inhoud ontlast zich en er vormt zich eene dunne, bleek- of donkergele droge korst. De inhoud bestaat aanvankelijk uit serum, latei-uit etter; in zeldzame gevallen bevatten de blaren slechls bloed (pemphigus haemorrhagicus). ITot menigvuldigst worden de extremiteiten aangetast, vooral de onderste, de tronk, de genitalia, do hals en het aangeziciit. Bij den syphilitischen pemph. vooral de voetzolen. — Naar het beloop onderscheidt men een acutcn en een chro-nischen pemphigus. De eerste verloopt onder koorts, groote onrust, hoofdpijn enz. en loopt binnen drie a zes weken af. De chronische p. onderscheidt zich daardoor dat met tusschentijden van eenige dagen, weken of maanden steeds weder nieuwe erupties te voorschijn komen en wel op vroeger verschoonde plaatsen. De chronische p. is dikwijls met darmcatarrh en bronchitis gecompliceerd en leidt door zijn langen duur tot een marastischen toestand der kinderen. De groote meerderheid zijn kinderen in het le levensjaar. Oorzaken kunnen zijn eene teêre, verzwakte constitutie, chronische, uitputtende, met

ettering gepaarde ziekte en pyaemie; do a c u t e p e m p h. komt ook bij goed gevoede, overigens gezonde kinderen voor; pemph. syphil. vergezelt de hereditaire syphilis. De ziekte is volgens Steiner niet besmettelijk. De acute p. is gewoonlijk eene goedaardige ziekte, do chronische daarentegen wegens zijne hardnekkigheid, zijne complicaties en gevolgen menigmaal bepaald ongeneeslijk. Wat de behandeling aangaat, is bij don acutcn vorm eene exspectatief-symptomatische voldoende en locaal oen uitdrogend strooipoedor of oenc zalf met oxydum Zinci. Do chron. pemph. biedt in don regel weerstand aan allo middelen en vere'scht, daar do aangetaste kinderen meestal scrophuleus-tuberculeus zijn, kinahereidinyen, kinine, fer-rnm, wijn, o/eatn jee. AseJL, joodijzer, acid. carbol., krach-tiffen kost on vorsche lucht. Plaatselijk wendde S te ino r bij chron. pemph, vruchteloos koud water, warme baden, nng. Jlydrary. cinereain, zinhzalf enz. aan.

Do diagnose der pericarditis bij kinderen is zeer moeielijk en dikwijls onmogelijk, daar do symptomen niet constant zijn en bij geringe exsudaton nauwelijks zijn waar te nemen. Oudere kinderen klagen over drukking en pijn in do hartstreek of den maagkuil; hartklopping en dyspnoe zijn dikwijls voorhanden, doch kunnen ook ontbroken. De koortsversehijnselen zijn gewoonlijk niet hevig', of ze moeten op eene complicatie berusten; de pols bedraagt tusschen do 120 en 140, is klein, onregelmatig, cyanose, oedeem, een angstig, eenigzins goawollen, bleek

of cyanotisch gelaat en ecno namelooze onrust, liet wrijvingsgeluid, ofschoon bij kinderen veel zeldzamer en niet luid te hooren, kan soms gevoeld worden en is het duidelijkst aan de basis of aan de punt van het hart. Oorzaken zjin: het acuut gewrichtsrheumatisme met of zonder endocarditis en klopgebreken; na dit, in de eerste plaats pleuritis, pneumonie, acute exanthemata, vooral scarlatina en variola, tuberculose, pyaemie enz. De behandeling bestaat in koude omslucjoi, sinapismen of vesicant ia op de hartstreek, digitalis. Ter bevordering der resorptie diuretica, laxantia en joodlealiumzalven in de hartstreek. Bij ontstaande hartverzwakking, dyspnoe en krachteloosheid prikkelende middelen, zooals wijn, liq, Am/non. anis., moschus,

D. S. Ter Inwrijving in de hartstreek. Gelijktijdig legge men met deze tincc. gedrenkte konipr. in deze streek.

Zij treedt op als eene acute en chronisclie, als eene algemeeno en partieële, als eene idiopathisclio en secundaire of metaatatische. Betrekkelijk dikwijls is de chronische peritoneitis eene tuberculeuse. Ascites vormt een menigvuldig gevolg van chron. periton. Zij begint gewoonlijk met eenmaal of meermaals braken van gallig groenachtige slijmstoffen. Pijn is een nooit ontbrekend teeken; bij algemeene perit. over den gehcelen onderbuik verbreid, bij omschrevene tot ccne begrensde plaats beperkt. Do koorts is meestal hevig, doch kun ook geheel ontbreken. De zieken liggen onbeweeglijk op den rug, elke beweging wordt angstvallig vermeden. De ademhaling is versneld, zeer oppervlakkig. — Als secundaire metastatische vorm vergezelt zij niet zelden de acute exanthemata, de nephritis parenchymatosa, verbrandingen, invaginatie, scrophu-lose, dysenterie enz. liet koortsige karakter, het braken en de collapsus, doch vooral de pijn in den onderbuik en het physisch aantoonen van een exsudaat maken de diagnose zeker. Do prognose is zeer ongunstig. Bij pasgeborenen en zuigelingen en bij de septische peritoneitis van oudere kinderen kan do dood reeds na 48 uren intreden. De idiopathische acute duurt van 8 — 21 dagen, de chronische maanden, zelfs jaren lang.

— Een tweede prognostisch moment betreft volgens Dr. Kersch (Go Aflev. der „Memorabiliënquot; voor 187(5) de kinderen van het vrouwelijk geslacht, die tusschen 5 —14 jaar aan peritoneitis door hem behandeld, allen onvruchtbaar gebleven zijn, alhoewel zij, wat hunne ge-slachtsfunctiën aangaat, overigens volkomen gezond waren. De behandeling moet bestaan in absolute rust, streng dieet en in het begin in antiplilogistische, pijnstillende middelen; in dikwijls verwisselde, in ijs of koud pompwater gedoopte compressen op den onderbuik. Steiner opent de behandeling, zoo de darmontlastingen niet rijkelijk zijn, met een purgans {calomel 0,060 pro dosi, 2 a 3 m. gegeven.) Daarna diene men spoedig opium toe (0,030 a 0,060 e.rtr. Opii in ecno mixt. oleosa van 90,0 —120,0); tegen den hevigen dorst en het braken, het vlijtig inslikken van stukjes ijs. Voor zieken die de koude niet verdragen, warme badenden lichte, niet zwaar op den onderbuik drukkende, pappen. Bij veel cxsudaat en vermindering van pijn, late men jodium' en mercu-riaalzalven op de buikbekleedsels inwrijven. Bij het eerste teeken van afneming der krachten wijn, rum met water, kinine, krachtige bouillon. — Kersch dient een met het getal jaren overeenkomstig aantal greinen kinine 1 — 2 m. daags toe {chininum muriaticum). Verder wendt hij bloedzuigers in vereeniging met daaropvolgende koude omslagen aan, zoo snel mogelijk achtereen te verwisselen. Bemerkt men dat er een cxsudaat bestaat dat weinig geresorbcerd wordt, dan talme men niet langer en ontlaste de buikholte met den troicar; men zorge dat dc opening zich niet sluite of verrichte eene 2e en zelfs 3o punctie onder voortdurend gebruik van diuretica en tonica.

Zijn gocne zeldzame ziekten bij kinderen. Gewoonlijk vindt mon bij door deze ziekte aangetaste kinderen de teokens der tuberculose en scrophulose. Verschijnselen zijn koorts, buikpijnen en opgezetheid van den onderbuik. De oorzaken zijn die der scrophulose en tuberculose. Kinderen tusschen de 4 en 10 j. worden het menigvuldigst aangetast, doch ook zuigelingen. Prognose zeer ongunstig. Behandeling: jodiiimyzer, 0,350—0,000 op G0,0 a 90,0 stroop, kinine mot 2)i(lv. Doveri of opium, vooral als er diarrhoe bestaat; levertraan bij het ontbreken der diarrhoe.

is van de aangeboren vormingsgebreken het meest voorkomende en bestaat in eene zoo aanmerkelijke vernauwing der voorhuid, dat zjj tot ontblooting van de uitmonding der urethra niet over den eikel hoen gehaald kan worden; de voorhuid is daarbij zeer lang of kort en nauw en daardoor het wateren pijnlijk, dikwerf geheel onmogelijk en de vermeerderde secretie en ophooping van urine tusschen eikel en voorhuid leidt tot balanitis, ul-ceraties en zelfs vergroeiing van de inwendige oppervlakte der voorhuid met den eikel. Behandeling; lichte graden verdwijnen mettertijd van zelf; bij erge phimosis met de genoemde gevolgen, moet men haar langs den operatieven weg zoo spoedig mogelijk doen verdwijnen. Al naarmate de voorhuid zeer lang of korter

Over het geheel moet men de pleuritis in den eersten kinderlijken leeftijd als eene hoogst zeldzame, na het begin der tweede dentitie altijd nog als eene zeldzame ziekte beschouwen. De uitgebreide pleuritis is meestal eenzijdig, zelden dubbelzijdig, liet exsudaat noemt of den vorm van vlokken, vliezen of bindweefscladhaesies aan of het vormt eene vrije uitstorting. Deze uilstorting die weinige onsen of zelfs wel 2 a 3 pond kan bedragen, bestaat uit serum met vezelstoffige vlokken of is etterig en bij zeldzame uitzondering haemorrhagiseh. Door groote, langdurige uitstortingen wordt de long onbruikbaar en ten deele of geheel in een leerachtig weefsel veranderd, terwijl de andere long hypertrophieert. Door adhaesies en fibrineuse verklevingen worden pleurit. uitstortingen dikwijls ingekapseld en vormen dan de geënkysteerde exsudaten. Eene groote hoeveelheid exsudaat doet den borstwand uitzetten, de tusschenribbige ruimten uitpuilen, drukt het middenrif naar beneden en verdringt, zich links bevindende, het hart naar rechts. Etterige exsudaten (empyema) kunnen geresorbeerd worden of eindelijk den borstwand perforeeren en tot doorbraak in de long en de bronchi, zeer zelden in den oesophagus of in de buikholte leiden. — De voornaamste symptomen zijn 1c koorts, die of zeer acuut of meer sluipend kan optreden, 2e pijn in de aangedane zijde en bij zuigelingen groote onrust, pijnlijke trekken in het gelaat, zelfs stuipachtige aanvallen met sopor, bij oudere kinderen ijlen. 3c hoest, die zich bij dc verdere ontwikkeling

der pleuritis, kort, droog en pijnlijk voordoet; de adem-halingsbowegingen worden frekwent, kort, oppervlakkig, pijnlijk. 4e Heeft zich eenmaal het exsudaat gevormd, dan is de ziekelijke thoraxhelft in haren omvang vergroot en is er eene versnelde, oppervlakkige respiratie met verminderde excursie der zieke borsthelft. — Kinderen met chronische pleuritis herstellen maar zelden volkomen, lijden dikwijls aan een drogen hoest, kortademigheid, hartkloppingen neusbloeding. Doorboort het exsudaat den borstwand, dan volgt er in het eerst eene opvallende beterschap, doch gewoonlijk blijven langen tijd etterende borstfistels bestaan; breekt het in een bronchus door, dan wordt de etter uitgehoest, in den slokdarm, dan wordt het uitgebraakt of gaat het met den stoelgang af. — De oorzaken der idiopathi-scho pleuritis zijn niet altijd duidelijk; somtijds kan zij aan het vatten van koude of een trauma worden toegeschreven; de secundaire pleuritis komt voor tengevolge van pneumonie, tuberculose, hartziekten, scarlatina, variola, morbilli, morbus Brightii, verbranding, syphilis hereditaria enz. De prognose is in de kindsheid iets gunstiger dan op lateren leeftijd. De behandeling moet bestaan in rust, weinig, licht voedsel en koorts-verminderende middelen, zooals digitalis met nitrnm, acetas kalicus; volgens Vogel ook in kleine giften kalomel mot een weinig opium-, hij geeft aan een kind van 3 — G jaar dagelijks 0,015—0,030 kalomel en 0,005—0,010 opium. Diarrhoe mag niet aanhoudend gedulii worden, öerhardt raadt in het lc tijdp. plaatselijke bloedontlastingen aan; Vogel is overtuigd dat deze het ontstaan en het toenemen van het exsudaat niet kunnen beletten, maar meent dat bij kinderen boven de 5 jaar te hevigheid der pleuritische pijnen door eenige bloedzuigers zeer vermindert. Evenwel is hij van gevoelen dat bij

kleine kinderen tot het stillen van de pijn de vochtige gordel (zie bij de longontsteking) volstaat. Volgens Steiner zijn tegen hevige, stekende pijnen meermalen herhaalde sinapismi of koude omslagen nuttig. Bij pijnlijken, kwellenden hoest kleine giften^?. Doveri, opium, exty. Cannabis indicae, aq. Laurocer. bij de vroeger genoemde medicamenten. Bij hooge koortsgraden en etterige exsudatcn moet kinine, 0,030 a 0,060 pro dosi worden beproefd. (Steiner). Ten einde te trachten het pleu-ritisch exsudaat te doen verdwijnen, verrichte men in-wrijvingen met grauwe zalf, jodiumzalf, bestrijkingen met tinct. JodiL Inwendig verschillende pisdrijvende middelen, waarvan Vogel vooral de tinct. Digit, gtt. 6 —12 per dag in 60,0—90,0 van ecnig vehikel en den rob Juniperi aanbeveelt, waarvan men maanden lang dc kinderen dagelijks 1—2 papl. kan toedienen. Bij chronisch verloopende pleuritis zijn kinine, kinabereidingen, ijzer, joodijzer, des zomers rnelkweikuren en het gebruik van alcalische koolzure wateren, benevens zachte zuivere lucht en een doelmatig dieet de gepaste middelen. Stormachtig ontstane groote exsudaties met sutïbcatieverschijn-selen, of bij een meer chronisch verloop een verontrustend voorkomen der symptomen maken de thoracentesc noodig, terwijl de etterophooping door jodium-inspuiting in de pleuraholte allengs kan beperkt worden. Ongetwijfeld kan de aspiratie-methode van Dieulafoy hier onschatbare diensten doen.

S. Om do 2 — 3 u. 1 p. Voor kinderen boven do 6 j. bij secundaire, acute pleuritis, hevige suffocatievcr-scliijnselen, brandende huid en versnelden pols.

Allo longontstekingen van den kinderlijken leeftijd laten zich naar hare anatomische veranderingen, naar haar klinisch verloop en hare oorzaken tot twee hoofdvormen brengen, de croupeuse, lobaire, meestal primaire en de catarrh ale, lobulaire ook h r o n-chopneumonie genoemd, hoofdzakelijk van secundai-ren aard.

r/. Catarrhale pne umonie, bronchopne u-m o u i e , lobulaire p u e u in o n i e. Bronchitis ca pillar is.

Het bronchiaalsliji»!vlies vertoont in verschillende uitbreiding, dikwijls tot in do fijnste capillaire bronchi, eene catarrhale aandoening met eene slijmig etterachtige afscheiding en dilatatie der bronchioli. In den regel zijn beide longen, als zeldzame uitzondering is er slechts eene aangedaan. Verschijnselen: Nadat do catarrh der luchtwegen reeds langoren of kortoren tijd heeft bestaan, vertooncn zich groote onrust cn koortsbewegin-

scrophulose en croup vergezelt. Ook kunnen eene snelle f wisseling der temper., onvoorzichtige handelingen bij het

ding er aanleiding toe geven. De diagnose is soms ; moeielijk wanneer het er op aankomt den e a t a r r h a 1 e n

van den erou pensen vorm te onderscheiden. De ontwikkeling der ziekte uit een primairen catarrh der luchtwegen, het slepende verloop, het meestal dubbelzijdige optreden pleiten voor eene catarrhale pneumonie. Do prognose is des te ongunstiger hoe jonger het kind is on hoe meer het in zijne voeding is achteruitgegaan. De duur der ziekte verschilt van twee weken tot verscheiden maanden. Behandeling. Wetende dat de catarrhale pneumonie gewoonlijk uit een bronchiaalca-tarrh ontstaat, zij het vooral ons streven bij zuigelingen en kinderen in liet 2c en !5e levensjaar aan eiken catarrh ernstig onze aandacht te schenken. Bij sterke ophooping van slijm in de bronchi moeten expoctoranlia zooals ipecacuanha, oxymel Scillae, Kermes, bij grootcn ademnood en verstikkingsvcrschijnselon braakmiddelen worden toegediend, binnen 24 uur te herhalen als zich op nieuw ademnood vertoont. Na het braakmiddel laat men bij

droge, brandende huid eenc digitalis-infusie 0,300: 100,0 met tart. slib. 0,020, om liet uur ¹/₂ eetl. nemen. Tegen don kwellenden hoestprikkcl narcotische middelen: st/r. Diacod., tinct. Opii simplex, 1 tot 3 druppels in tus-schenpoozen van verscheidene uren, pulv. Dovcri 0,020 — 0,030 pro dosi , het extr. Cannah. ind. 0,010 a 0,015 a 0,030, extr. Jhjosc.. Bellad., Lactncarium enz. Steiner geeft in den regel reeds vroegtijdig en niet eerst bij beginnenden collapsus prikkelende middelen, zooals tinct. Ferri acet. aether., liquor Ammon. an is.,¹ Jienzoë of wijn (zoeten Hongaarschen wijn 8 —12 drupp. om de 3 — 4 u.) Kunze geeft het volgende recept: R; Carbon. Ammon, 0,300, Aquae destill. 100,0, Syrnp. simpl. 30,0 S. om 't Yg uur een eierl. of kleine doses Moschns, Steiner raadt aan om bij do catarrh, pneumonie alle verzwakkende middelen zooveel mogelijk te vermijden en liever door een doelmatig dieet en tonica de krachten te ondersteunen. Nog moet vermeld worden dat Steiner en Neureuttcr reeds in 't begin der ziekte, alsmede bij intercurreerende verergering h u i d p r i k k e 1 s (mosterdpappen) op de borst applicceren en daarvan eene spoedige afneming der dyspnoe zien. Uij deze medicatie zorge men dat het kind veel gedragen worde, ter vermijding van hypostase.

De plaatselijke behandeling van V ogel, zoowel bij lobaire als lobulairo pneumonie bestaat in de aanwending van den vochtigen gordel, een zwachtel of zakdoek 3—4 vingers breed gevouwen, dien men in 1 a u w water dompelt en zoo lang weder uitperst dat hij niet meer druipt; dezen zwachtel of dock nu legt men als een gordel zeer hoog om de borst van het kind. Daarna neemt men een tweeden doek die echter G —8 vingers breed moet zijn en wikkelt dien nu droog en warm over den eersten vochtigen heen. Men kan met deze omslagen

4 — 6 dagen lang voortgaan. Wordt do gordel droog, dan kan men hem laten liggen en er eenige lepels warm water opbrengen, of er oen paar maal met eene natte spons over heen strijken. Vogel roemt zeer de resultaten door dezü methode verkregen; men bespeurt reeds na korten tijd eenc kleine verlangzaming van -de ademhaling en eene mindere werking van de neusvleugels.

Divide in part. 3. 1). S. Elk '/.i ^u- ¹ P- ^tot meermalen braking volgt. (Voor kinderen boven de 5 j.)

M. D, S. Een eierl. of kinderpapl. afwisselend met den tart, stih. of slechts s'avonds en s'nachts te geven, terwijl de tart. stih. des daags gegeven wordt.

M. D. S. Om het uur 1 halven of heclen cierl. Bij plotselingen collapsus en gestoorde respiratie en circulatie.

D. S. Alle u. 1 papl. tot meermalen braking volgt. (Voor kinderen onder de 5 j.)

M. f. pulv. D. tales doses aeq. Nquot; 10. «S*; 4 m. d. 1. p. Voor 3 — 4 j. kinderen ter bevordering der resolutie.

In het l^e tijdp. — het ontstekingachtige e n-gouemeut — is het weefsel der aangedane long door hyperaemie of stasis bloedrijk, donkerrood, gezwollen, vaster en wordt in liet 2e tijdp., de roode hepatisatie door de afzetting van een fibrinehoudend exsudaat in de naastbijgclegcn kleine bronchi allengs vast, grooter van omvang, bruinrood. In het verder beloop gaat de don-kerbruinroode kleur allengs in do gele, het tijdp. dei-ge Ie hepatisatie, en ten slotte in de grijsachtig-gele kleur over —grij ze hepati satie. Later wordt, de long met etter geïnfiltreerd, (tijdperk der etterige infiltratie). — In het tijdp. der r o o d e en in dat dei-ge 1 e hepatis. kan de vloeibaar geworden inhoud der alveoli door opslorping en uithoesten verwijderd en de long weder tot haren normalen toestand teruggebracht worden. Geschiedt dit niet en heeft de oplossing niet plaats, dan ontstaat in het verder beloop kaasachtige ontaarding, v e r e 11 e r i n g, zelden g a n g r e e n cn bij uitzondering induratie of cirrhose van het longweefscl. — In den regel treedt de ziekte plotseling op. Meestal begint de aandoening met een gevoel van koude, met braking, soms met een aanval van eclampsie. Daarna febrile of respiratorische stoornissen. De temper, verheft zicli tot 40°, zelfs tot 41° C. met 140—ICO polsslagen per minuut. De neusvleugels bewegen zich hevig op en neder, het schreien der kindereu bestaat slechts in steunen en kreunen. — Dc hoest is meestal droog en pijnlijk; bij kleine kinderen ontbreekt hij dikwerf geheel. In het tijdp. van het ontsteking a c h t i g engouement levert do pereut sie een opvallend tijmpanitischen toon.. De auscultatie laat in den regel lijnblazig reutelen, knetteren en een ver-

zwakt adorchalingggeruisch vernemen. In het tijdp. dor roode en gele hepatisatie is de percussietoon gedempt on leeg, terwijl de auscultatie een luid, helder bronchiaalademen, mot of zonder reutelgoruischen laat hooren. — In het tijdperk der oplossing gaat de gedempte percussietoon in den tympanitischon en eindelijk in den helderen vollen toon over. — H e r-p e s facialis en wel gewoonlijk aan de lippen, zeldzamer op het voorhoofd, de wang of de ooren, vergezelt dikwijls do pneumonie dor kinderen. — Een slechts aan den kinderlijken leeftijd eigen vorm is de onder zware hersensymptomen optredende croupeuse longontsteking, de door li i 11 i o t en B a r t h o z beschrevene h e r s e n p n e u m o-n ie. — v. Hütten bron nor in zijn onlangs vorschenon „Lohrbuch dor Kinderkrankh.quot; spreekt vrij uitvoerig over deze croupeuse pneumonie mot horsen verschijnselen. „In het begin,quot; zegt hij, is men niet in staat te beslissen of men met ecne croupeuse pneumonie of wel met eeno beginnende meningitis puru 1 onta of tuberculosa te doen hoeft. In het verloop echter der eerste 24 of 48 uren nemen de horsen verschijnselen mot hot optreden dor infiltratie zeer aan intensiteit af. Van de m e n i n-gitis tuberculosa daarentegen is de onderscheiding veel gemakkelijker. De bij deze voorkomende hcr-sonverschijnselen ontwikkelen zich achtereenvolgens in een vermagerend, meestal koortsvrij kind, terwijl de liior optredende horsensymptomen zich plotseling zonder prodromi vortoonen. Ook ontbreekt de eigenaardige langzame pols zoowol als hot intormitteoren er van. — Deze vorm van pneumonie komt bij zuigelingen niet voor, maar hot meest op don leeftijd van 2 — 6 j..quot; — Als complicaties moeten worden genoemd vooral pleuritis, verder darincatarrh, pericarditis, bronchitis, meningitis, etterige otitis interna, en lichte icterus

Do duur bedraagt gemiddeld vijf a tien dagen. — Wat dc oorzaken aangaat komt de eroupeuse pneumonie reeds aangeboren voor; dc verkregene is in den regel primair en wordt teweeggebracht door hot weder, door het inademen van bedorven lucht in koude, vochtige woningen. Secundair wordt croup, pneum. waargenomen bij croup, acute exanthemata, bij typhus, rhachitis, py-aemio, rhcumatismus, hersenziekten, intermittens enz. Het zwaartepunt der diagnose rust op het physisch onderzoek. Pleuritis onderscheidt zicli van de pnou-inonic door hevige pijn en een korten, kwellenden hoest, onbeweeglijkheid ucr lijdende zijde bij do ademhaling, verdringing van het hart en door het pleuritische wrij-vingsgeruisch. Eenc verwisseling van de zoogenaamde hersenpneumonie niet meningitis is in de eerste dagen dor ziekte licht mogelijk; de hooge tempor., het typische beloop en vooral de physische symptomen doen de pneumonie spoedig herkennen. — De prognose is over het algemeen gunstiger dan bij volwassenen. De sterfte bedraagt naar S t e i n e r gemiddeld 5 a 8 percent. — De behandeling is hoofdzakelijk diaetetisch-sympto-matisch. Strenge rust, eeno gelijkmatige kamertempora-tuur, dikwijls gegeven dranken van water, limonade, gerstto- of haverwator zijn in lichtc gevallen voldoende. In hot tijdperk van het ontstekingachtige engouement worden huidprikkels, zooals sinapismi, mierikswortelpappen enz. aangewend. Tor matiging van de koorts dienen digitalis, chinine, vitrum, sulnt, acet. kalic. en tinct. Veratri, doch digit, en veratrine zijn nadeelig voor de digestie. Het beste middel hiertoe zijn meermalen verwisselde koude omslagen. Togen den pijnlijken en kwellenden hoest brongen de narcotica, aqii'.i Lanroc., opium., pulv. Dov., extr. Hyoscyami of helladonna gewoonlijk verlichting aan. In hot tydperk der oplossing

zijn expectorantia, het best ipecacuanha alleen of met cenigc druppels liquor Amnion, ants, aan te wenden, 'egel gjj teêre verzwakte kinderen met teekenen van collapsus

Deze vrij menigvuldig¹ voorkomende aandoening begint gewoonlijk met eeno matige, allengs heviger wordende pijn, hetzij aan do voorzijde van hot voetgewricht, of aan oone der andere zijden, zeldzamer het gelieele gewricht innemende. Al meer cn moer wordt de beweging verhinderd, de voet gevoelig en zwelt het gehoolc voetgewricht op. In het verdere verloop wordt de huid rood, do zwelling weeker en komt het op eenc of moer plaatsen tot fluctuatie en absces dat, openbrekende meerdere fistelope-ningen achterlaat waardoor men met de sonde op carieusc beenplekken stuit, waaruit zich meestal een zeer kwalijk riekende, wankleurige etter ontlast. Gewoonlijk heeft do ziekte een langdurig verloop, geneest dikwijls met misvorming en blijvende stoornis der beweging, maar kan ook door gangreen cn langzame verzwakking den dood teweegbrengen. Wat de b e h a n d e 1 i n g aangaat, nu eens kan de amputatie van het onderbeen, dan weder de resectie van het carieusc voetgewricht noodig zijn, wanneer de ziekte slechts de onderste gewrichtsdeelen van liet onderbeen cn het bovenste gedeelte van den astragalus heeft aangetast.

Men geeft den naam van endeldarmuitzakking aan twee toestanden die tamelijk van elkander verschillen, namelijk 1) de eenvoudige omstulping der onderste slijm-vliesplooicn en 2) eenc invaginatie van hot bovenste

endcldormgcdeeltc in den anus, waarbij het buiten den anus te voorschijn komt. Meestal komt do eerste toestand voor in den vorm van oen rond ach tig of cilindervormig, bleek of donkerrood, glanzend, licht bloedend gezwel met eene centrale opening. Bij een langen duur van dezen toestand komt het tot eene croupeus-diphtheritische ontsteking, verzwering of zelfs tot gangreen van het slijmvlies. Bij de invaginatie voegt zich soms eene 1c-thaal verloopende etterige peritonitis. — De prolapsus ani wordt het menigvuldigst tusschen het eerste en derde levensjaar waargenomen. De oorzaken zijn verslapping van het rectum na darmcatarrli, dysenterie, hardnekkige verstopping, endeldarmpolypea, steenziekte, kinkhoest en algemeene zwakte. Bij tie behandeling lette men op de oorzaken, zooals diarrhoe, verstopping enz. en verricht de repositie het best in de buikligging met verhoogd bekken en geabducecrde beenen. Om het sterke persen te vermijden, late men den stoelgang in de liggende houding deponeeren of plaatse den waterpot op eene bank, opdat de voeten don grond niet aanraken. Koudwater- en jjswatcrlavementen, in hardnekkige gevallen, in het bijzonder bij atrophische kinderen, caute-risatie met de lapisstift of het gloeiend ijzer (Vogel was nooit genoodzaakt dit aan te wenden) vormen de verdere therapie. — In den laatsten tijd worden door Fo u c h e r subcutano strychnhie-injecties tegen verouderde endeldarmuitzakkingen aanbevolen, doch deze zijn wegens de hoogst gevaarlijke werking van dit middel slechts bij oudere kinderen raadzaam. Men steekt het Pravaz'sche spuitje een paar strepen van den anus af in het celweefsel en spuit van eene zwavelzure stnjchnine-oplossing 1: 100 ongeveer 8 — 10 druppels in. Deze injecties moeten 3—4 m. herhaald worden. Ook Henoch maakt op zijne kinderkliniek (Charité-Annalen bl. G13. 187G.) gebruik

van inspuitingen van strychnin, sulphur, 0,050 in 10,0 water, waarvan dagelijks, al naar den leeftijd 7—15 deelstreepjes van een spuitje van Pravaz, en dus 0,001—0,002 strychnine (Y^ — '/an g^rcin) geïnjicieerd werden. In enkele hardnekkige gevallen evenwel hadden zij, alsmede de aanwending van aluin-lavementen, geen invloed op de uitzakking en brachten eerst hypodennatische injecties van ergotine (1,0 op 10,0, dagelijks Vi^Vs spuitje r=: V;) — grein) eene volkomen en duurzame genezing tot stand. II e n o c h geeft dus de voorkeur aan de ergotine boven de strychnine-hijecHes.

Indien II e b r a beweert, dat de prurigo niet alleen de kwellendste aller huidziekten, maar ook volstrekt ongeneeslijk is, zoo geldt dit laatste niet van de prurigo der kinderen, bij wie zij eene der menigvuldigste huidziekten uitmaakt. Het wezen dezer huidziekte bestaat in de vorming van bleekrood gekleurde, doeh altijd sterk jeukende knobbeltjes ter grootte van speldeknoppen tot die van hennipzaden, die opengekrabt zich aan de punt met bruinrood gekleurde korstjes bedekken. De knobbeltjes promineeren zeer weinig, maar komen bij warmte en door het krabben meer te voorschijn. Bij een langen duur van het lijden wordt de huid verdikt, ruw, hard en sprok; vooral in de liesplooi zwellen de klieren tot groote knobbels op. De slaap is onmogelijk, eetlust en spijsvertering komen in do war, de lijders nemen naar lichaam en geest af en niet zelden is bij volwassenen de zelfmoord het treurig uiteinde.

Prurigo komt bijna alleen vooraan dc strekoppervlakten der extremiteiten, zeldzamer aan den tronk. Houdt men zich aan deze door II e b r a vastgestelde pathognomo-nische teekeneu, zoo worden andere huidziekten die men vroeger hiertoe rekende, uitgesloten, hetgeen ook vooral voor de diagnose der prurigo bij kinderen geldt. Vooreerst do pruritus, waarbij lt;lc karakteristieke knobbeltjes ontbreken. Vervolgens de lichen, die zich door meerdere roodheid der knobbeltjes, zoowel als daardoor onderscheidt, dat deze aan de punt geen bloedkorstjes dragen en n i e t j e u k e n. — De ziekte komt op eiken leeftijd der kinderen voor, doch bij kleine kinderen het menigvuldigst, zooveel te zachter evenwel, hoe kleiner het kind is (prurigo mitis.) Volgens Dr. K 1 e m m te Leipzig (Jahrb. für Kinderheilk. VII. 4. 187G.) komt de aandoening bij zuigelingen niet voor en is het bij deze voorkomende uitslag lichen; volgens S t e i n c r treft men haar ook reeds bij zuigelingen aan cn gaat zij dan van de extremiteiten op de bilstreek over; zij stoort tengevolge van het hevige jeuken dikwijls langen tijd don slaap, waarbij de voeding der kinderen lijdt en deze zichtbaar achteruitgaan. - De ziekte is noch erfelijk, noch aanstekend. Kinderen van armen lijden er veel meer aan dan de meer gegoeden, terwijl onreine cn verwaarloosde kinderen er zeer toe voorbeschikt zijn. Behandeling: — Bij nog zeer jonge kinderen met cene teêre, gevoelige huid is het raadzaam eerst mot weinig ingrijpende middelen te beginnen; men kieze eenvoudige vetinwrijvingen, zwakke teerzalven of levertraan. Van uitwendige middelen hebben bij oudere kinderen slechts twee eene afdoende werking: dc smeer zeep en de tee r. De smeerzeep wordt alleen of beter nog met zwavel (50: 100 grmm.) eiken avond of om den anderen avond ingewreven, totdat de epidermis zich begint

doelmatig. (K 1 e m m). Volgens S t e i n e r is voor oudere kinderen en bij reeds vergevorderde verouderde vormen do solntio VJemmyhx (') als het beste en snelst werkende middel aan te bevelen; acht a tien inwrijvingen zijn gewoonlijk voldoende om de grove veranderingen der huid te doen verdwijnen en tegen de achterblijvende ruwheid laat hij gewoonlijk eenige teerinwrijvingen volgen. Togen hot lastige jeuken wendt hij eene vochtig-koude inpakking der aangedane extremiteiten aan. Ook zalven mot ivitten praecipitaat en haïsam. pernvian. blokon hem dikwijls heilzaam. Inwendig bevoelt Klomm hot gebruik aan van arsenicum, dat het jeuken bedaart.

Niet zelden ziet men de ziekte bij do aanwending er van zonder eenige inwendige behandeling genezen. De gift dor solntio Fotvleri voor een tweejarig kind is twee druppels met water 2. m. daags; daarna klimme men met de dosis na 4 — 5 dagen met 1 — 2 druppels. Indien liet middel reeds zonder gevolg is gegeven geworden,

Het is goone gemakkelijke taak, zegt S te in er, bij kinderen het duidelijk nadoelige krabben te verhoeden; een herhaald afknippen der vingernagels, hot laten dragon van handschoenen tijdens den slaap en do omwikkeling der zieke extremiteiten met hechtploistorstrooken zijn met het oog hierop aanbevelingswaardige maatregelen.

Deze bij meisjes van 1 — 3 jaar tamelijk menigvuldig voorkomende aandoening moet men trachten te bestrijden met dagelijksche baden van zemelwater of een afkooksel van notenbladeren en dagelijks meermalen herhaalde was-sehingen met vinum of acetuni aromaticum, met water gemengd, of met eene oplossing van sublimaat of horax.

D. S. In een liter water op te lossen en de aanged. plaatsen met deze oplossing meerm. te wasschen.

Wordt een kind aan eene eenvoudige, eatarrhale zwelling van het larynxslijmvlies ziek, dan doen zich weldra hevige ademhalingsstoornissen voor, waarvan de oorzaak in de nauwheid der stemspleet gelegen is. Hier komt bij eene zekere bijzondere neiging van enkele individu's, familiën en zelfs generaties, (eatarrhale dispositie). Het komt zeer dikwijls voor dat kinderen die nauw merkbaar heesch zijn, plotseling op croup gelijkende aanvallen van s t i k k i n g krijgen (p 8 e u d o c r o u p ), die volkomen overeenkomen met aanvallen van werkelijken, fibrineusen croup. Deze

strottenhoofdscatarrh ontstaat meestal eensklaps te midden van de beste gezondheid of voegt zich by een reeds bestaanden catarrh van den neus of de diepere luchtwegen. Een blaffende croupachtige hoesttoon, waarop spoedig een heesch klinkend, pijnlijk weenen volgt, eene moeielijke en benauwde ademhaling, angst en beklemming met een zich snel oprichten in het bed, als het kinderen boven de twee jaar betreft, zijn de gewone teekcns. Nadat deze aanval slechts korten tijd of eenige uren hoeft geduurd, nemen de Tcrschynselen at, do ademhaling en de stom zijn nog wel als bij den echten croup, doch de kinderen gaan weder liggen, verlangen te drinken en slapen dadelijk weder in. Menigmaal is het met dezen eenen aanval afgeloopen, menigvuldigei evenwel ontstaan zoodanige paroxysmen ook in den tweeden, derdon en vierden nacht. Do temperatuur dei huid kan hierbij wel iets zijn toegenomen, werkelijke koorts met eene algemeen ziekelijke aandoening komt evenwel niet voor. Eigenaardig- is het dat op den dag nooit heviger aanvallen plaatsgrijpen waarvan de oorzaak misschien ligt in de grooterc gevoeligheid van den larynx voor zich ophoopende slijmmassa's. Kinderen die eenmaal aan strottenhoofdscatarrh geleden hebben, worden dikwijls en vaak na de geringste oorzaak weder daardoor aangetast. Deze dispositie blijft bestaan somtijds tot aan het tiende a twaalfde jaar, omstreeks welken tijd de strottenhoofdsholte aanmerkelijk wijder wordt en hare vroegere prikkelbaarheid meer en meer verdwynt. Daaraan moeten al de gevallen van 7 a 8 maal doorgestanen en met goed gevolg behandelden croup worden toegeschreven. De gewone uitgang is die in genezing, hoewel er gevallen voorkomen dat de strottenhoofdscatarrh in werkelijke, exsudatievo laryngitis ontaardt. Oorzaken kunnen zijn het vatton van koude.

mid- het inademen van onzuivere lucht en te sterke inspan-■eeds ning door hevig schreien. Gaarne gaat hij gepaard icht- niet mazelen en kinkhoest, zeldzamer met pokken, rood-firop vonk en typhus. — Behandeling: — Men schatte eene den pseudocroup ook in i;ijne lichtste vormen nimmer iem- gering, houde de kinderen in eene gelijke temper., het gove warme molk, thee of suikerwater en logge om den one hals warme pappen ot' eene met warme olie doortrokken lige linnen lap. Ook do vochtige omslagen om den hals de werken zeer gunstig, indien zij slechts met groote zorg-ten vuldigheid verricht worden. Daartoe moot de vochtige gen cravatto zeer smal zijn, met guttaporche-taf bedekt en 1 is met een breederen, drogen doek op die wijze om den ger hafs bevestigd worden dat het water van de onderste len linnen strook niet zoo snel verdampt en eeno gedeeltelijke tier afkoeling van de huid voortbrengt. Inwendig geeft V o-jke gel gewoonlijk de solntio kali carhoti. (0.500—1,0 op mt 100,0 water) en laat de kinderen zooveel mogelijk drin-ag ken. Is men in twijfel omtrent den aard dor ziekte, dan jr- geve men volgens S t e i n e v een braakmiddel: oonc mixen fnra oleosa van drie ons met 1 grein tart. emet., pap-lio lepelsgewyze. Tegen den hovigen , kwollendon hoostprikkel )r- moeten pulv. Doveri 0,020 a 0,030 pro dosi of eeno er oliemixtuur met extract. Jlyosc. 0,030 a 0,000 worden n- aangewend; is do hoest erg en duurt het lang -quot;Wflnt ks hij los wordt, dan is de salmiak 0,180—0,300 op 90,0 er decoct. Althaeae van goed gevolg.

sus W c r 1 h o f i i, met gelijktijdige bloedingen uit do slijmvliezen. Do p u r p. simp 1. kenmerkt zich door wijn- tot donkerzwai troode, b ij d r u k k i n g m e t d e n v i n g e r n i e t v e r d w ij n e n d e v 1 e k k e n ter grootte van linzen (purpura), door stipvormige (petechiën) ofstriem-vormige (vibiees) haemorrhagioön, of eindelijk de huid-haemorrhagie is diffuus (ecchymosen), — De bloeduitva-tingen beperken zieii of tot de extremiteiten, gewrichten, den onderbuik of zij beslaan hot grootste gedeelte der huidoppervlakte. Slechts zelden heeft de haemorrhagie druppelsgewijze uit de huid plaats. Naar de 1 r o q u e n-tie komen de slijmvliesbloedingen op de volgende wijze voor: epistaxis, dikwijls zeer sterk, zelfs uren lang durende; s t o m a t o r r h a g i e, bloedingen uit de monden keelholte, waar aan het slijmvlies en het losse tand-vleesch ecchymosen gevonden worden; tusschenbeidenkomt hot ook uit de tonsillen; en ter orrhag ia, darmbloedingen; bij de stoelgangen zijn slechts kleine hoeveelheden bloed bijgemengd of zij bestaan voor het grootste gedeelte uit zwartbruine, chocoladekleurige stoffen. Koliekachtige pijnen gaan gewoonlijk aan de ontlastingen vooraf; h a e m a t e m e s i s, bloedbraking is zeldzamer dan de vorigen; pijnen in de maagstreek en braking^- van bloedig gestriemde slijmmassa's of spijsoverblijtsels, zeldzamer van grootere hoeveelheden bloed; haematuria is in '/3 van alle door 8 te in er waargenomen gevallen somwijlen aanzienlijk ; li a e m 0 p t y s i s, bloedhocst vormt bij de purp. haemorrh. een zeer zeldzaam verschijnsel. De bloed vlekziekte verloopt meestal koortsvrij Eenigo dagen voordat do haemorrhagiën zich vertoonen klagen de kinderen gewoonlijk reeds over een gevoel van alge-meene afmatting en zwaarte in do voeten. De ziekte duurt dikwijls slechts eenige dagen, doch kan ook vele weken lang duren. De oorzaken zijn ten deele nog

duister on is dc purpura nu eens een primair, dan eens een secundair lijden. Eene aangeboren hac-niorrhagische diathesis met ecne abnormale broosheid van de wanden der capillaria wordt bij de zoogenaamde bloederfamilies (baemophilio) waargenomen. Bij haomo-philie hebben de bloedingen meestal eerst b ij kwetsing en drukking plaats, zijn evenwel dan uiterst moeielijk te stillen en is de ziekte steeds eene overgeërfde of aangeboren e. Er zijn geheele bloederfamilies, waarvan vooral de mannelijke leden de zieken schijnen te zijn. liet trekken eener tand, het zotten van bloedzuigers enz. doet bij deze vaak eene niet te stillen bloeding ontstaan.

Ook brengt de acute vetontaarding der pasgeborenen dergelijke symptomen teweeg. De later ontstaande purpura simplex of haemorrhagica is waarschijnlijk gegrond op broosheid van de wanden der capillaria, op alteratic van het bloed en op stoornissen van den bloedsomloop on treedt of primair op of secundair in het verloop van tuberculose, scrophulose, chronische darmcatarrhen, typhus, mazelen, pokken, roodvonk, pyaemie, kinkhoest enz. — Purpura simplex secundaria wordt ook reeds bij zuigelingen waargenomen, terwijl de purpura haemorrh. eerst bij kinderen tusschcn do vier en twaalf jaar voorkomt. De prognose is bij de primaire purpura simplex gewoonlijk gunstig, de secundaire heeft meestal eene ongunstige beteekenis, terwijl de purpura haemorrhagica steeds eene ernstige ziekte is.

Do behandeling der purpura bestaat in eene prophylactische, eene algemeene en eene plaatselijke. Kust, een verblijf in droge, vlijtig geventileerde vertrekken, krachtige, licht verteerbare kost, zooals vleesch, groenten, zuurachtige vruchtsappen, wijn, bier, azijn-wasschingen der huid en inwendig kina, minerale zuren

cn dc door Henoch aanbevolen ergotine behoorcn tot de prophylaetische en algemeene therapie. De beste manier om secale toe te dienen is bij wijze van hypoderm. injectie, waartoe bij voorkeur het extr. aquos. moet aangewend worden. Bij volwassenen zijn om te beginnen vijftien druppels eens of tweemaal daags voldoende. Plaatselijk wendt men adstringeerende poeders, den %. Fcrri sesquichlorati_} de compressie en de cauterisatic tot stilling van hevige bloedingen uit dc huid aan. De resorptie der ccchymosen begunstigt men door kompres-sen, in loodazijn, leamfer-spiritus enz. gedrenkt; ook koude baden om dc 2 dagen cn het indompelen in koud water zijn nuttig; bij slijmvliesbloedingen chloridumFerrl, ijspillen, clysmata met azijn en ijswater, bij hevige bloedingen der neusholte het tamponnccren maken dc hoofdtrekken der behandeling uit.

üe rhachitis bestaat in eene ontwikkelingsziekto van bet scolet, die haren grond beeft in eene afneming der kalkzouten in de beenderen en in eene ziekelijke ontwikkeling van bet beenweefsel. Daardoor blijven do beenderen week en buigzaam en zijn de epipbysen ten-

gcvolg'c van de woekering van het niatviculairweefsel gezwollen en verdikt. Daar de groei van het geheele lichaam gestoord is, blijven de rhachitisehe kinderen betrekkelijk kleiner dan andere van denzelfden leeftijd. De chronische rhachitis, zooals zij in den regel voorkomt, begint of reeds in de Ti 8e week of eerst met het begin der dentitie en eindigt gewoonlijk met het 4^e a 5^C jaar, slechts zelden later, terwijl de gevolgen, vooral aan liet scelet, zeker dikwijls het geheele leven lang blijven bestaan. Ten aanzien van do rhachitisehe veranderingen aan de afzonderlijke afdeelingen van het scelet, geldt het volgende; — Schedel. Deze is ot reeds absoluut grooter of schijnt dit slechts in verhouding tot de geringe lichaamslengte en de kleinheid van hot aangezicht; zijn vorm is meestal in de rechte afmeting verlengd. De fontanellen sluiten zich veel later en blijven niet zelden tot aan het 4^C en 6^C jaar open. Ook de naadverbindingen komen langzamer tot stand. Het weck o achterhoofd (craniotabes von Elsilsser) komt reeds van de derde levensmaand af voor en wordt slechts zelden bij kinderen van het 2« jaar meer aangetroffen. De schedclrhachitis begint met een profuus zweeten van het hoofd, hetgeen in het verloop daarvan nooit ontbreekt, terwijl het menigvuldige schuren en boren met het hoold in het kussen en de daardoor veroorzaakte spaarzame haargroei constante symptomen zijn. Als een verschijnsel dat met de verminderde kalkafzetting in den schedel gepaard gaat, moet hier nog het 1 a t e r e tanden krijgen van rhachitisehe kinderen vermeld worden. Thorax. Tiet eerste verschijnsel van de rhachitis der ribben is eene duidelijke pijn bij aanraking ot drukking op de borstkas. Zij ondergaat naar den aard der kwa.il meer of minder groote veranderingen, die zoowel de ribben als de wervelkolom betreffen en samen de rhachitische borst-

kas voortbrengen. Welft het siernum zich sterker naar voren, terwijl de ribbenkraakbeent'eren zich daarachter moer of minder ingebogen aansluiten , dan ontstaat de k i p p e n-borst (pectus carinatum). Do moeste verkrommingen der wervelkolom die in do eerste vier jaren des levens ontstaan zijn, afgezien van die door caries der wervelkolom teweeggebracht, worden door rliachitis veroorzaakt. Bek-ke n. liet rhachit. bekken, dat zijn grootst gewicht eerst dan verkrijgt, wanneer het een hinderpaal voor de baring veroorzaakt, berust o. a. ook op den belemmerden wasdom en de gebrekkige ossificatie, die samengenomen eerst hun hoogste punt bereiken, wan leer do kinderen leginncn te loopen. De rhachit. der e x t r e m i t e i t e n wordt liet eerst aan eene zwelling der epiphysen van don radius en de ulna aan hot handgewricht herkend. Zjj is bijna de eenige ziekte die do kinderen zoo langzaam op de been doet komen. Al zijn de kinderen in het eerste levensjaar nog zoo ziekelijk geweest, zoodra zij eenmaal aan de betere hand cji niet rhachitisch geworden zijn, beginnen zij toch op zijn laatst met de achttien maanden te staan. Hun gang is dan bezwaarlijk, onzeker, waggelend (cendengang) en zjj worden zeer licht vermoeid. Onder de rhachitische verschijnselen der extremiteiten komen nog voor do verkrommingen in den vorm der sabelbeenen en X voeten en van do voorarmen in meer of minder erge boogvormige gedaante enz. Do ligamenten van het heupgewricht, vooral tie kapselband zijn buitengewoon verslapt, zoodat de kinderen gemakkelijk hunne voeten in het gelaat kunnen brengen en met bijzondere voorliefde de toonen in den mond nemen.

D i a g n o s e. De moedors merken meestal daardoor liet eerst de aiekte op, dat do kinderen, niettegenstaande zjj ouder dan een jaar zijn, niet willen loeren loepen of, wanneer zij loopen konden, het weder verlecren en

niet willen afstoken. Onderzoekt men nu de boenen, dan vindt mon do gewrichtsuiteinden gezwollen, bij drukking gevoelig en do lange pijpboendoren vaak roods boogvormig gekromd. Uit bot verdere ziokenonderzoek blijkt dat bot kind sedert oenigon tijd aan digostiestoor-jiissen [(diarrboo, braken) geleden hooft, sterk aan bet hoofd zweet, zoodat het hoofdkussen, nadat het kind geslapen hooft, goheol doornat is, dat do urine de luren sterk kleurt on een licht rood neerslag van phosphorzure kalk maakt en dat het. kind nog geen enkele tand heeft ]}ohalve de veranderingen aan de pijpboenderen vindt men do groote fontanel aan liet hoofd opvallend groot en het borstbeen meestal kiolvormig naar voren gebogen. Wat de oorzaken betreft is bij oen groot aantal zieken de erfelijkheid niet to miskennen. Er zijn rha-chitische kinderen wier vader en moeder den eigenaar-digen rhachitischon schedelvorm vortoonon. Van do ziekten der kinderen is hot de hereditaire syphilis, waaruit dikwijls onmiddellijk de rhachitis zich ontwikkelt. Zij is dan ook geenszins oeno ziekte der arme volksklasse en komt evenzeer in do rijkste on meest gegoede families voor. — Van uitwendige oorzaken kan slechts ecne enkele met zekerheid aangewezen worden, namelijk het gebrek aan v e r s c h e lucht, vorder ondoelmatig voedsel, onthouding van melk en hot opbrengen met moelkost, slechte molk, zooals zij bij enkolo personen voorkomt of bij vrouwen die te lang zogen, onvoldoende opneming van kalkzouton, digostiestoornissen; vochtige koude, donkere, slecht geventileerde woningen en onzindelijkheid. — De uitgang in volkomen genezing wordt dikwijls waargenomen; evenwel kan de rhachitis hot leven middellijk of onmiddellijk ernstig in gevaar brengen. Met recht gevreesd zijn bij rhachitischo kinderen do capillaire bronchitis, bronchopncumonic, tubcr-

culosc, do scrcuso uitzweetingeu in do moningen on do hersenen, sptaHmus glottidis, algomoono stuipen, enteritis i'ollicularis on con hoogo graad van algomeeno anaemic. Tot de behandeling behoort vooreerst oone zekere prophylaxis die op don gezondheidstoestand der moedor tijdens do zwangerschap betrekking heeft. Verzwakte, anaemische of in hare jeugd aan rhachitis of scrophulose geleden hebbende moeders, moeten door diaotetische maatregelen en roboreerende middelen, zooals ijzer, chinina enz. versterkt worden. Is de moeder na de baring niet recht goed, dan neme men eene min; is deze niet mogelijk, dan is de koemelk voor kinderen tot driejaar liet beste, door niets tc vervangen voedingsmiddel. Aan reeds gespeende kinderen geve men oen licht verteerbaar voedsel dat hoofdzakelijk uit melkspijzen moet bestaan; verder lichte vlceschsoorten, rauw vlecsch, eieren, bier, kleine hoeveelheden goeden wijn. Van de medicamenten staan levertraan on ijzer bovenaan. Het g c-b r u i k d er t r a a n a 1 1 o e n geneest d e r h a e h i-11 s, zelfs b ij overigens ongunstige verhoudingen. Het ijzer geeft mon als lactas ferrosus, potnaft Ferri, ferr ion saccharatnm , pyyophosphnft ferros. als tinct. nervin. Beai-ucheff. cn als ijzer siroop. Is do spijsvertering zwak of ontbreekt zij geheel, dan verbinde men het ijzer met chin ine, on kleine giften rhe.nm. Wat aangaat do toediening der phospliorztire hall- zegt Vogel dat de daarmede genomen proeven op het voetspoor van Benoke geenszins gunstig luiden, terwijl het middel daarentegen door Ku nze hoog geroemd wordt en S tei ner het onvermeld laat. Dr. F 1 e i s c li m a n n , arts aan het Josef-lcinderhospitaal te Weonen, zegt in een opstel in liet Wiener Wochenschr. N^ü 51. 1872 dat „bij do aanbevoling van de phosphorz. kalk als specificum te veel gewicht aan enkele verschijnselen gehecht wordt.quot; —

Stcincr heeft tcg:en dc groote onrust dor kinderen, vooral des nachts, herhaalde wasschingon met in het begin bijna koud, later met koud water met voordeel aangewend. Rhachitische kinderen moeten 2, hoogstens 3 m. s'weeks een bad nemen, waarvan de temperatuur 24 a 26, later 20 a 21° R. moet zijn, met bijgevoegd mout, dennennaaldem.vtract, hop, aromatische Icruiden, enz. Dc spierzwakte vordert spiritucus-aromatische in-wrijvingen {spiritus aroniat., sp. Forviicarum, spir. Vin! rectif.) De grootste zorg vereischt het in 't oog houden der rhachitisehc kinderen bij het rechtop dragen, bij pogingen tot staan en loopen. Voorhanden verkrommingen en infracties worden door ecne doelmatige chirurg, ol' orthopaodische behandeling zooveel mogelijk verbeterd of opgeheven.

Elaeosacch. Anrant. 0,300. M. f. pulv. Divid. in part. acq. Nquot; rgt;. S. 's in. 011 's av. 1 p. Bij voorkomende verstopping.

Alhoewel de ranula in de meeste gevallen niets anders is dan eene h y d r o p i s c h c uitzetting van de slijmbeurs onder de tong' (F 1 e i s c h m a n n), kunnen niot alle gevallen tot dozen oorsprong teruggebracht worden en is zij volgens Steinor cok dikwijls een reton-ticgozwol van do uitloozingsbuis {ductus Whartoni-anus) van do ondertongklier of van deze zelve. ITet e-ezwel heeft de grootte eener erwt tot die ooner okkor-

noot en in dit laatste geval is hot ook van buiten onder do kin te voelen, liet is rondachtig, week, veerkrachtig, doorschijnend on fluotuocrond. Bij toenomendon wasdom wordt do tong togen hot harde gehemelte gedrongen en hierdoor hot zuigen, slikken en ademhalen bomoeiolijkt. Eene sterke ontwikkeling' dor kwaal leidt tot stikkings-aanvallon welke met die van croup eenigo overeenkomst hebben. Do prognose is niot ongunstig; soms heeft eene spontane genezing plaats door verottering der kyste en hare omgeving. Gewoonlijk echter blijft z j station-nair. De b e h a n d e 1 i n g bestaat in eene excisie van hot voorste gedeelte van den kystenwand en in eene meermalen herhaalde cauterisatie dor holte mot lapis, ol met in sohdiu chlorcti ferrici gedoopt pluksel ol klieving

der kysto cu uitschillcn van de beurs, indien zulks noodig is; door liet leggen van een uit drie a vier zijdon draden bestaanden seton werden dikwijls genezingen der ranula verkregen.

Deze abscessen ontwikkelen zich als de later te beschrijven retropharyngeale, doeb komen zeldzamer voor dan deze laatste. De symptomen zijn: bezwaren bij het slikken en ademhalen, een dadelijk braken na hot gebruik van voedingsmiddelen, eene schrille, eenigs-zins bevende stem. Hot beloop dezer abscessen leidt of tot perforatie met genezing, of de kinderen gaan mn-ratisch te gronde.

Het bestaat uit een grooter of kleiner plat, peervormig of ovaal, rondachtig absces ter grootte van een duiven-tot die van een kippenei aan den achtersten en zijdo-lingschen pharynxwand. Volgens S t e i n e r komt hot zelden idiopathisch voor, door ontsteking van het phn-ryngeale bindweefsel of door verottering van retropharyngeale lijmphklieren en staat hot menigvuldiger in verband mot caries der halswervels of ontwikkelt hot zich in het verloop van pyaemischo processen. Hiermede eonigszins in strijd komt in het „Jahrbuch für Kindor-heilk. VI. li. 1874quot; de vermelding voor van Dr. H c h m i t z die binnen drie jaren in het kindorhospit. te St. Petersburg lü gevallen van idiopathisch retropharyngeaal absces waarnam. Volgens dezen ligt aan dit abseos eene retropharyngeale 1 y m p h a d e n i t i s ten grondslag en komen tot het levensjaar standvastig retropharyng. Ijmphklieren voor waarvan zich gewoonlijk twee op do hoogte van don 2quot; on !5n halswervel, aan beide zijdon

der middellijn in het losse bindweefsel bevinden. Voor eene dergelijke opvatting pleit ook de meestal zeor langzame ontwikkeling, daar men in de meeste gevalb'n van de moeders hoort dat de kleine patiënten reeds 2 — 3 weken moeielijkheid in het slikken en ademhalen ondervonden. Volgens hem is ook geene bijzondere dispositie door scrophulose ot' rhachitis voorhanden. De v o r-s c h ij n s e 1 e n zijn zeer eigenaardig. liet gelaat is bleek, eyanotisch, met eene angstige uitdrukking. Eene met open mond luid hoorbare, snorkende of sissende ademhaling, een steeds toenemende ademnood, dikwijls een droge, krampachtige hoest, eene gedempte stem door den neus en de onmogelijkheid om de kaken te openen, zijn verdere symptomen. Het hoofd is achterover gebogen, de hals gestrekt, de bewegingen van het hoofd brengen hevige pijnen te weeg. Op het hoogste punt der ziekte is het slikken geheel onmogelijk en neemt alles in hevigheid toe. Volgens de meeningen van alle schrijvers wordt het retrophar.-absces het meest in het eerste on tweede levensjaar waargenomen, vooral echter in de zevendeen achtste maand, hetgeen vooreen invloed der dentitie schijnt te pleiten. — liij do hoogst moeielijkc inspectie vindt men het velum palatinum cn de uvula rood en gezwollen. Het hoofdmiddel der diagnose is echter het onderzoek met den vinger die zich weldra overtuigd hoeft van het voorhandenzijn, dc plaats, de grootte en dc huctuatic des gezwcls. — Dc prognose is slechts dan ongunstig, wanneer de ziekte miskend en het absces niet geopend wordt. De opening aan do natuur over te laten is zeer gevaarlijk, daar of de kinderen aan glottis-oedeem stierven, of stikten loor het instroomen van den etter in den larynx, vooral in den slaap. De b e h a n d e 1 i n g bepaalt zich in het begin dor kwaal tot hot aanwenden van koude omslagen om

don lials, het toedienen van ij spillen on tot rust. Heeft zidi het absces eenmaal gevormd en is er fluetuatic, dan is het mes het souvoreine middel en wel van de mondholte uit; alleen in c.ie gevallen waar het buiten aan don hals niet te diep ligt, opent men van buiten, waarbij men om hot gevaar van kwetsing der grooto vaten te voorkomen den achterrand van den m. sterno-eleido-mastoïdeus kiest on tot do nabehandeling een draineerbuisje invoert. — Mon gaat op de volgende wijze to werk: liet hoofd van het ingewikkelde, op den schoot der helpster gehouden kind wordt volkomen recht door een tweeden persoon vastgehouden. Nu brengt men den linker wijsvinger snel in de kool en lixeert met don top het meest uitstekende punt van liet absces; onder zijne leiding wordt dan eene smalle, tot aan de punt met hechtpleister omwikkelde bistouri ingestooten en terwijl nu de linker-wysvinger do epiglottis nederdrukt en zoo do stemspleet bedekt, het steekwondje naar onderen verwijd. Snel wordt nu hot mes verwijderd en het hoofd dos kinds naar voren gebogen, om don etter uit neus en mond te laten stroomen. Sluit zich later de kleine snode weder en is de sonde niet voldoende haar te openen , dan moet de kleine operatic herhaald worden.

In do kindsheid komt bijna alleen het acute g e-w r i ch t s r h e u m a t i s m e voor. liet onderscheidt zich weinig van dat der volwassenen, doch is in zijn verloop korter en minder hevig en hardnekkig. In den beginno is er hevige koorts met rillingen die hoogstens 8 — 10 dagen duurt en alleen wanneer er gevaarlijke complicaties, vooral ziekten van het hart bijkomen, een onbepaalden tijd aanhoudt. De kinderen zijn meestal

zeer block en gecollabecrd, hebben ccnc pijnlijke uitdrukking en nemen aan de aangedane gewrichten de grootst mogelijke rust in acht. Want liet incest wezenlijke en belangrijke zicktetceken voriiicn do zwellingen der g ro o t e ge w richten, vooral van het knie- voet- hand- en ellebooggewricht. Vervolgens komt de pijn die in het bijzonder bij drukking en beweging van de aangedane extremiteiten toeneemt. Een snel overspringen van de ziekte van hot eene gewricht op het andere, van de eene extremiteit op do tweede, komt bij kinderen dikwijls voor. — De koorts bezit geen typisch karakter, maar vertoont groote schommelingen en onregelmatigheden. liet z w e e t e n is bij kinderen niet zoo hevig als bij volwassenen. — Het rheumatisme is gecne ziekte der eerste kindsheid; in don regel wordt het eerst van hot vijfde levensjaar af waargenomen, ofschoon het ook enkele malen in het eerste of tweedejaar voorkomt. — Van de complicaties vormt ook bij kinderen de e n d o- on pericarditis de menigvul-digste en belangrijkste (volgens S t e i n e r in ³/_r) aller gevallen); zeldzamer nemen de pleura en de vliezen v a n, h e t r u g g e m e r g er aan deel onder het beeld der chorea minor. Bijna al de hartziekten in de kindsheid zijn liet gevolg van hot rheumatisme. Voortdurende of opnieuw optredende koorts zonder nieuwe g'ewrichts-zwelliiig, groote onrust, angstigheid, braken en ijlen laten altijd tot eene localisatie op het hart besluiten, die door het physiseh onderzoek zeker wordt. — 13 e-h a n d e 1 i n g. Volgens Vogel kan het rheumatisme niet alleen niet gecoupeerd, maar zelfs niet verkort worden en hebben noch calomel, noch hrciahn'ijiisteeii., noch ver at vine, noch hloeüonttrelckingeii, noch kondwa-terhehandel'uuj eene duidelijk gunstige werking. Onder zulke omstandigheden blijft alleen eene symptomatische

bcluuidoliiif,'' over, waarbij morphine de hoofdrol speelt. De aangedane gewrichten worden het best niet olie gewreven en dik in watten gewikkeld om iedere onzachte uitwendige aanraking te verhoeden. Ook volgens S t e i-n e r bezitten wjj geen specificum tegen het rheumatismc en kan de behandeling slechts s y m p t o m a t i s c h zijn. Tegen de koorts chinittc. en (liyitalis, deze laatste inliet bijzonder bij complicaties van het hart; ook chinine met helladonna blijkt dikwijls heilzaam te zijn. Plaatselijk bewijzen de hotKJirctfpyot»slagen de beste diensten; worden deze niet verdragen of worden de pijnen onder hun gebruik zelfs erger, dan zijn in wikkelingen met watten of werk en inwrijvingen van lt;,lie met chloroform oi nnyu-entnin dUjltails met jndelum Inliemn en extract, liclla-(loiinae het boste.

Hoewel wij noch bij Vogel in zijn „Lehrbuch der Kinderkrankheiten 7'' Anll. TiV, noch bij vonllütten-b re n n e r in zijn pas verschenen „Lehrbuch de Kinder-heilkundequot; noch in eenig geneeskundig tijdschrift van den laatsten tijd iets vindon aangaande de werking hetzjj van prnjtijlunihu, hetzij van het sulicijlzuur bij het gewrichtsrlieumatisme van kinderen, mogen wij toch veilig uit analogie met de voortreftclijke weAing dezer middelen bij volwassenen in die ziekte, verwachten dat zij ook bij kinderen met voordeel zijn aan te wenden en zelfs de uitspraak dier beroemde kinderartsen „dat wij geen specificum tegen de ziekte bezittenquot; ten volle zullen logenstraffen.

Er is nauwelijks ecno ziekte waaromtrent do meonin-gon zoo ver uiteenloopen als omtrent de rubeola. Sommigen houden haar voor een gewijzigd roodvonk; anderen voor mazelen en nog anderen voor een gemengden vorm van beiden. Volgens de waarnemingen van Vogel onderscheidt zich het exantheem in den beginne in niets van dat der mazelen, behalve echter wat den duur aangaat, daar het namelijk reeds na oen, op zijn langst na twee dagen volkomen verdwijnt en do daaropvolgende afschilfering nauw merkbaar is. Tietzelfde g-oldt van de catarrhale symptomen. Mogen al de oogleden zwellen en de conjunctiva eenigszins geïnjijieerd zijn, dan ontbreekt toch de bronehiaaleatarrh die daar entegen bij mazelen een kenmerkend , nimmer uitblijvend verschijnsel is. De ziekte wordt over 't algemeen niet dikwijls en alsdan gewoonlijk in epidemische verbreiding waargenomen. liet geheele verloop is in den regel koortsvrij of gaat slechts met eene geringe koortsigheid gepaard. Eene duidelijke b e s m e 11 e 1 ij k h e i d kon S t e i n e r niet waarnemen, terwijl andere waarnemers beweren

dat do rubeola zoowel direct als indirect van het eene op het andere individu wordt overgedragen. Met eenc eenvoudige exspectative b o h a n del i n g komt men volkomen uit. Inwendig verdunde zuren, uitwendig koude wasschingen tegen hot lastige jeuken was alles dat tegen dit onschuldigste aller acute koortsvrije exanthemon in aanwending kwam.

Do anatomische veranderingen bestaan wezenlijk in eon grooteren bloedrijkdom dezer organen, lioogero graden veroorzaken, vooral bij groote uitbreiding, prikkelings-verschijnselon, die weder voorbijgaan of' tot do symptomen van drukking zooals zwakte, zwaarte, vorlamimrigon (üiz. klimmen. De oorzaken zijn nog weinig bekend; Steinor zag do ziekte bij tetanus, ciiorea, rhouma-tismo, acute exanthomata, caries der wervelkolom on traumata. Do be h a n d o ling zal, als do diagnose vermoed wordt of verzekerd is, hoofdzakelijk op hot aotiologisch moment moeten lotton en overigens symptomatisch zijn. Bloedontlastingen vinden nog steeds verdedigers en kunnen, als deze niet worden verricht, dooi' huidprikkels vervangen worden.

Deze hevig Jeukende huiduitslag wordt teweeggebracht door een dierlijken parasiet, don S a r e o p t e s s. a c a r u s scab ie i, een diertje van '/■, Vi streep lang en ¹ ₇ a Y,; streep brood. Met liet gewapend oog beschouwd, gelijkt

de mijt voel op een schildpad Alleen de wijfjes boren zk'li onder de epidermis meer of minder rechte of kronkelige gangen, die ook met het bloote oog zichtbaar zijn en e e ii k e n m e r k e n d te e k e n d e r v o o r h a n d e n schurft uitmaken. Aan het einde van eiken gang bevindt zich gewoonlijk eene witachtige verhevenheid, waarin de mijt te vinden is; somtijds gelukt het door voorzichtig mot eene naald er in te steken, de mijt er uit te lichten. De lievelingsplaatsen van de schurftmijt zijn do handen, vooral tusschen do v i n g o r s, do ellebooggo w r i c h t o n , de o k-s e 1 p 1 o o i e n , do penis, do billen, do voet e m vooral de voetzolen. Steeds veroorzaakt de schurft een sterk jeuken, dat in de bedwarmte toeneemt en al naar do gevoeligheid en vatbaarheid der huid voor exanthematische vormingen, blaasjes, p a p u 1 a, puisten en zelfs op e c t h y m a en p e m p h i g u s gelijkondo offlorosconties doet ontstaan. De diagnose der schurft is bij kleine kinderen moeichjkor dan bij volwassenen, daar do mjjten bij dozen geen voorliefde voor do handen bobben, maar hare gangen aan hot gc-hecle lichaam en wol zoor geïsoleerd graven, zoodat men bij oen kind vaak lang naar een gang zoeken moet. Hot menigvnldigst vindt men do gangen bij kloino kindoren aan do voetzolen, don buik en do billon; zij komen evenwel in het gelaat voor, hotgoon mon bij volwassenen nooit aantreft. — Hot verloop dor scabies is bij kinderen steeds langdurig, indien namolijk geen behoorlijke therapie tusschenbeiden treedt. Deze t h o r a p i o onderscheidt zich bij kinderen van dio dor volwassenen en is verschillend, al naardat het consensuoele uitslag bloot uit papulae of ook uit puisten of zweren bestaat. Bij kleine kinderen die nog weinig krabben kunnen, is hot gewoonlijk slechts papuleus, bij grootere komen tal-

rijke, grootc etterpuisten voor. Wat do b o li a n d e 1 i n g betreft, is liet beste middel dat thans voor kinderen allo anderen geheel verdrongen heeft, de halsam.pemvianum 10,0—15,0. Men smeert daarmede de kinderen s'avonds rijkelijk in en plaatst zo den volgenden morgen in een zeopbad. Tot volkomen dooding der mijten is reeds ééne enkele,flinke inwrijving voldoende, doch om geheel zeker te gaan, herhaalt men haar 2 — 3 avonden. Do p e r u-viaansehe b also m heeft het voordeel boven alle andere sehurftmiddelen dat hij niet in hot minst prikkelt en dus de genezing der secundaire exanthemen niet stoort. Onaangenaam is het dat lang bruine vlekken in het linnengoed achterblijven. Als goodkooper middel wordt door P a s t a u en S c h u 1 z e de .sfj/rax liquidun li: Stj/racis 30,0 01, oliratiou 60,0 geroemd. Tegen achterblijvende prikkelbaarheid der huid zijn warme baden, in wrijvingen met zinkzalf of met R: 01. Cadini 00,0, Chloroform. 7,5 aan te bevelen. Dr. o n t i behandelde '27 scabieuso kinderen met balsam. Copaivae en bevond dat wanneer de huid er goed mede werd ingewreven, na eene enkele inwrijving het jeuken ophoudt en na verloop vrn 2 — 12 dagen eene volkomen genezing tot stand komt. In al zijne gevallen werd het kind goed met zeep en water gewassehen en 2 m. daags zorgvuldig met den balsem ingewreven. Baden waren niet noodig. Verder heeft Dr. Monti in het Jahrb. für Kinderheilkunde (IV. 2.)quot; op het carholzuur opmerkzaam gemaakt, waar-mode hij als wassching 1 dr. op 1 pnd. water, of als zalf (I dr. oj) 1 ons vet) do door schurft aangedane dooien dagelijks 3 maal sterk laat inwrijven. Na 2 — 3 dagen is dan gewoonlijk de scabies verdwenen. De reuk van het carholzuur is wel is waar niet zeer aangenaam, doch het heeft boven styrax het voordeel van goedkoop te zijn. In hoeverre do henzinr, (R: Benzine, Spir.

rectif. aa 00,0) in inwi'ijvingen sneller en zekerder dan de andere methoden genezing' aanbrengt, moet nog dooide ondervinding worden uitgemaakt, ofsehoon enkele ervaringen zeer gunstig luiden. Wanneer de schurft zich slechts tot enkele plaatsen bepaalt, do handen, de armen, zoo wendt men volgens II o b r a het best 2 m. daags suhliinauibaden (1,25 op 1 pnd. water) aan- Is de scabies over het geheele lichaam verspreid, dan schrijft men eene inwrijving voor van het gansche lichaam met stneerzeep, hierna een bad van een half uur, na het bad cene afwrijving gedurende een half uur met solntio Vleminykx en eindelijk weder een bad van een half uur. Volgens S t e i n e r is voor zeer uitgebreide en reeds verouderde gevallen de solntio Vleminykx het zekerste middel. Do chirurgijn Messner raadt inliet „Med. chir. Centralblattquot; de Vleminykx?sche. solutie aan, die hij telkens versch bereidt door 4 lood versch gebrande kalk, 8 lood zwavelbloemen en 4 pond water twee uren lang te koken en te filtreeren. De aldus verkregen oplossing is voor het 2 maal inwrijven van hot geheele lichaam volkomen voldoende. De eerste inwrijving wordt na eene afwassching met warm zeepwater cf een bad, de tweede s'avonds vóór het naar bed gaan verricht. Den volgenden morgen afwassching of bad. Van de groote menigte voorgeslagen behandelingsmethoden der schurft heeft Dr. v. Eisenstein te Weeneii (Bericht van het ziekenhuis Wieden 1875) de volgende methode het doelmatigst bevonden: Do schurftlijder wordt aan liet geheele lichaam, met uitzondering van liet gelaat, met smeerzeep ingewreven, na verloop van een halfuur in een lauwwarm bad gebracht en de zeep afgcvasschen; daarna wordt hij goed afgedroogd en in zijn bed gebracht. Hierna wordt hij in de lichte gevallen slechts op die plaatsen waar gangen voorkomen, ingewreven, bij zeer

uitgcbreide seabies evenwel aan het geheele lichaam, met in ghjeerine opgelosten sti/rax liquidus. (2 dln. styro.r en 1 dl. glycerine), daarna in een laken gehuld eenige uren to bed gebracht en eindelijk in een lauw bad af-gewasschen, waarna de schurftkuur in de meeste gevallen voleindigt is. — Na liet dooden der mijten in de huid moeten ook de zich in het linnen, de bedden en de kleederen bevindende mijten en eieren gedood worden door deze voorwerpen op eenc temperatuur van boven de 00° Ré. te verhitten (bakoven).

M. 1). S. Na reiniging met groene zeep i5 in. d. iu _kote wrijven, bijzonder bij scabies pustulosa.

aniKlocniiiR' der slik-organen en der nieren. Zij moot ⁰⁰niot als cent» eenvoudige huidziekte, maar veeleer als oene algemeene ziekte opgevat worden, welker meest in

gaat, doorloopt het roodvonk drie scherp afgescheiden ^i tijdperken: het s t a d i u m i n c u h a t i o n i s et ]) r o-

r i t i o n i s en hot s t a d i u m d e s q u a m a t i o n i s. ^vfHot i n c u b a t i e - t ij d perk duurt van 2—10 dagen. Er komen slechts weinige gevallen voor waar van hot

waargenomen. Dit stadium kan somtijds geheel ontbreken, terwijl de ziekte alsdan dadelijk met het te voorschijn komen van het exantheem begint. Naar gelang van den graad der ziekte in 't algemeen zjjn ook de voorloopers meer of minder erg. Nadat deze verschijnselen oen of op zijn langst drie dagen geduurd hebben, begint de eruptie van het exantheem (sta d i u m eruption is et fi o r i t i o n i s) het eerst aan den hals en in het gelaat, het bovenste gedeelte der borst in don vorm van eene fijn gestippelde, onduidelijk begrensde roodheid op de merkbaar gezwollen huid. Deze roodheid die voor drukking met den vinger wijkt, om daarop van de peripherie naar het centrum terug te keeren, breidt zich nu over het geheele lichaam uit. Gezonde, goed gevoede kinderen worden werkelijk zoo rood als een kreeft, terwijl bij anaemische, zwakkelijke kinderen de roodheid /ach minder intensief vertoont. Gelijktijdig niet liet uitbreken van het exantheem nemen de angineuse bezwaren loc. De tong wordt aan den wortel en in het midden wit beslagen, aan de randen en de punt donkerrood gekleurd, de papillae fungiformes zijn gezwollen waardoor zjj ruw en droog en met recht a a r d b e i t o n g genoemd wordt. De lichaamswarmte handhaaft zich met geringe remissies die dikwijls des avonds invallen, op do hoogte van 41,5° a 42° C; in dit tijdperk reeds zijn dikwijls afgestooten epithelia en eiwit in de urine aan te toonen. Onder afneming aller verschijnselen, wordt ook het exantheem allengs bleeker, om eindelijk geheel te verdwijnen. Dit tijdperk bedraagt van drie tot acht dagen en gaat over in het stadium desquamation is. Op de plaatsen van de roodheid der huid komt nu eene loslating der epidermis voor, die aan de het eerst aangedane huidgedeelten begint. Dit geschiedt meestal in den vorm van groote lamellen (d e s q u a in a t i o me m b r a n a c e a)

of van kleine op meelstof gelijkende schubjes (desquama tio fu r f ur acoa). Evenals op de huid, heeft op de slijmvliezen een dergelijk desquamatieproces plaats. Do kinderen hoesten een troebel slijm uit, ook de tong-stoot haar epithelium af, do urine wordt troebel en bevat eene g-roote hoeveelheid epitheliumcellon. De ontvelling begint gewoonlijk na liet verbleken des exantheems, docli kan zich tot 14 dagen later vertragen. De duur van liet ontvclliug's tijdperk bedraagt 8 a 20 dagen, maar de afschilfering kan zeer gering zijn, of in zeldzame gevallen geheel achterwege blijven. — Deze beschrijving levert het beold en hot verloop van de eenvoudige, goedaardige roodvonk. Anomalieën in liet verloop, complicaties en naziekten kunnen dit voorkomen wezenlijk doen veranderen. Zij kunnen het best van het volgende gezichtspunt uit beschouwd worden: 1) Onvolkomenheid of formeele verscheidenheid des exantheems, 2) Wijziging der slijmvlies-aandoening, 3) Intensiteit der constitutioneele ziekte en 4) Anomale localisatie.

Tot de volkomen roodvonk behooren als hoofdver-schijnselen roodheid der huid en angina; ontbreekt een dezer beiden , zoo hebben wij : S c a r 1 a t i n a sine angina en Scarlatina sine exanthema te. — Wat den eersten vorm betreft, kan alles den gewonen gang gaan op het moeielijke slikken na. De alge-meene symptomen zijn hierbij nooit van bijzondere hevigheid. Do scarlatina sine exanthemate is moeielijk te diagnostiseeren, daar eene verwisseling met eenvoudige angina zeer goed mogelijk is. Met zekerheid kan de roodvonkangina alleen dan gediagnostiseord worden, wanneer men hetzelfde individu reeds vroeger aan eenvoudige angina behandeld heeft en nu een belangrijk verschil in den vorm en de koorts waarneemt. — quot;Wat

den vorm aangaat van hot exantheem hebben wij vooral do scarlatina va ri eg-at a, daalder- tot handgroote roode vlekken die door een zeker gedeelte gezonde huid van elkaar gescheiden blijven; verder de scarlatina laevigata. Bij deze wordt de geheele huid, van het gelaat af tot de voeten toe, kreeftrood, in welk geval do afschilfering het sterkst is. Of de exsudatie vindt plaats in den vorm van kleine knopjes (s c a r 1 a t i n a p a p u-1 o s a). Ue epidermis verheft zich in den vorm van talrijke kleine blaasjes (scarlatina m i 1 i a r i s) of van grootere blazen (sc. b u 1 1 o s a s. p e m p h i g o ï-d e a). Het exantheem komt slechts op bepaalde uren te voorschijn met intermitteerenden typus (sc. inter-mitten s). Nevens de roodheid der huid komen hae-morrhagieön voor (s c. h a e m o r r h a g i c a s. p e t e c h i-a 1 i s of nu en dan ook u r t i c a r 1 a. — quot;NV ij z i g i n-g e n der slijmvliesa a n d o e n i n g: — Het verhemelte en de amandelen zij)gt; óf slechts eenvoudig rood, óf rood en belangrijk gezwollen, óf zij bedekken zich in boosaardige epidemieën met grijsachtigwitte vliezen (angina diphtheritica). De epidemieën met diphtheritische of gangraeneuse angina behooren steeds tot de boosaardigste. Intensiteit der constitutioncele ziekte: — Onze voorvaderen, zegt Vogel, namen een erethiseh, een synochaal, een torpide en een septisch roodvonk aan. Onder erethiseh roodvonk verstaat men het ziektebeeld dat als normaal roodvonk bovenaan gesteld wordt. Deze geheele vorm verloopt gewoonlijk niet gevaarlijk. — De synochalc, ontstekingachtige vorm kenmerkt zich door een snel optreden der ziekte, hevige koorts, sterk ontwikkeld exantheem met miliairvorming, hevige angina en hersonverschijnselen, slapeloosheid, deliricën, hoofdpijn en lichtschuwheid. — In enkele epidemieën is de torpide of nerveuse vorm de voorheerschende.

De ziekte begint hierbjj onmiddellijk met groote pro-stratie, duizeling, stille delirieën, onmacliten en coma. De angina heeft neiging in diphthoritis over te gaan. liet exantlioem breekt onvolkomen uit. Er komen profuse diarrhoeën en de zieken sterven gewoonlijk den tweeden tot vierden dag der ziekte. Genezen zulke kinderen, dan zijn zij blootgesteld aan gevaarlijke naziekten. A n o-m a 1 o localisaties: — Behalve de huid en de mond- en keelholte, kunnen in enkele epidemieën nog andere organen bedenkelijk ziek worden. Zoo zijn or epidemieën geweest waarin vele kinderen op de hoogte der ziekte pleuritis of pneumonie kregen en daaraan bezweken; in andere stierven zij plotseling aan tetanische krampen. Somtijds, vooral bij beginnende ontvelling, wordt de mucosa van het darmkanaal hevig aangedaan en ontstaan profuse darmcatarrhen of dysenterische diarrhoeën met zeer p jj n 1 ij k e n t e n e s m u s. De me-nigvuldigst voorkomende localisatie is die op de nieren, waardoor de acute Brightsche hydrops ontstaat. (Zie bladz. 223). Zij komt in enkele epidemieën zeer menigvuldig, in andere bijna niet voor. Bij belangrijke angina zwellen de lymphklieren van den hals op en ontstaat ook soms parotitis. (Zie bladz. 262, de metas-tatische parotitis). Slechts in enkele epidemieën wordt eene zeldzame complicatie waargenomen, namelijk de arthritis scarlatinosa. Meestal reeds tijdens de desquamatie optredende, tast zij bij voorkeur het knie-en ellebooggewricht, zeldzamer het voet- leup- en schoudergewricht aan. Roodvonk compliceert zich ook met andere acute exanthemata, voort.1 gaarne met varicella en mazelen, zoodat de symptomen van beide ziekten nevens elkander verloopen. — Als naziekten worden het menigvuldigst waargenomen: chronische nephritis, chronische sercuse uitstortingen in de pleura,

het peritoneum of in eon gcwricht na morbus Brightii, onnoozelheid, chorea, verlammingen, doofheid, aphasie, blindheid na hevige herscnvcrschijnselen, noma van het aangezicht en de geslachtsdeelen. Oorzaken: — De roodvonk ontstaat door eontagium. Do besmetting heeft vooral plaats gedurende de afschilfering en niet gedurende het cfflorescentietijdperk. Dat de roodvonk door middelpersonen overdraagbaar is en het eontagium ook aan meubels, bedden enz. en wel langen tijd achtereen kleeft, wordt door Steiner betwijfeld. Kinderen van het 2c levensjaar af worden het menigvuldigst, zuigelingen zeldzamer aangetast. Een tweemaal voorkomen van de roodvonk behoort tot de zeldzaamheden. Diagnose: — De hevige koorts, de angina, de in de vlakte uitgebreide, fijn gestippelde uitslag, de opvolgende afschil-fering in grootc lamellen en do toestand der urine doen gemakkelijk de ziekte herkennen. De verwisseling met mazelen wordt voorkomen door het geiieel ontbreken der catarrhale verschijnselen, door het moeielijk slikken tengevolge der angina tonsillaris, door het uitbreken van het exantheem het eerst aan den hals, terwijl het aangezicht gewoonlijk verschoond wordt. Verder heeft de afschilfering in groote lappen plaats en bij mazelen in een fijn wit poeder. De naziekten van roodvonk zijn vooral nephritis, hydrops, parotitis, otorrhoe, die van mazelen vooral tuberculose, bronchitis, oogontstekingen, eczeem, croup en pneumonie. Wat de prognose aangaat, zij moet altijd twijfelachtig gesteld worden, omdat zelfs de lichtste roodvonk eene ernstige en verraderlijke ziekte is; men make de voorzegging bij oen overigens goedaardig niet gecompliceerd verloop altijd afhankelijk van de verhouding der urine en doe vóór het einde der derde av e e k nooit eene bepaalde uitspraak. — B e h a n deling: — De eenige verstandige p r o p h y 1 a x i s bestaat

methoden wel te vergeefs aangewend worden, terwijl bij ■, de lichte een verdund minoraalzuur en eene matige spekinwrijving het best zullen zijn. Ook zal eene be

hoorlijke ventilatie van hot ziekenvertrek, een voorzichtig dageljjks luchten namelijk, niet te warme en te zware bedden, oen dagohjksch verschoonen van het lijf- en bedlinnen bij verstandige oudg^ nauwelijks tegenwerking ondervinden. Als drank geve men koud water, limonade, vruchtensappen, als voedsel molk en bouillon. Zoolang de afschilfering duurt moeten de zieken te bod of althans in het vertrok gehouden worden. Om zich tegen alle denkbare verwijten te vrijwaren boude men de kinderen zes weken lang in do kamer. Van goneos-middolon zijn de minerale zuren, acid. mnriaticum, elke. acid. Hall., digitalis, chinine de nicest gebruikelijke. Bij een slecht ontwikkeld exantheem geve men dagelijks 2,0

koolzure ammoniah op 150,0. By de symptomatische behandeling van enkele lastige of dreigende verschijnselen grijpe men niet te haastig, noch te krachtig in; die arts is de beste die de natuur het minste stoort. (S t e i n e r). Wordt het uitbreken van het exantheem eenigszins vertraagd, dan trachtc men het door mosterdpappen cn prikkelende wasschingen met warmen azijn of met loog te bevorderen. liet bestaande exantheem wordt zeer doelmatig met spekinwrijvingen behandeld, waardoor zoowel liet lastige huidjeuken verzacht, alsook een behoedmiddel tegen te snelle verkoeling verkregen wordt. Dreigende hersenverschijn-selen, delirieën, slaapzucht of coma worden het best door koude begietingen van het kaal geschoren hoofd, die alle uur herhaald moeten worden, gebeterd. Bij de torpide, septische vormen moet men spoedig naar chin ine, kamfer, wijn, moshus en castorenm grijpen en de krachten zoo goed mogelijk trachten te onderhouden. Bij de boosaardige, diphtheritische anginae ware eene krachtige plaatselijke behandeling door het inblazen van ongezuiverde zivavelbloemen, de inhalaties om het uur van kalk-water of verdund melkzuur, 2,5 op 30,0, enz. zeer wenschelijk, zoo niet de verzwakking der kinderen en hun weerstand dit verbood. Men moet zich dus bepalen tot liet geven van inwendige middelen, waarvan do beste de koolzure kali en de chloor zure kali zijn, waarvan de eerste een we ris el ijk gunstigen invloed op do zuivering van het slijmvlies heeft en de laatste den stank wegneemt. Men geeft beide zouten afzonderlijk in waterige oplossingen, van elk dagelijks tot 4,0. — Bij morbus Br. moeten, zoolang de urine zeer weinig en sterk bloedhoudend is, de middelen die rechtstreeks op de nieren werken, vermeden worden; men geve eenvoudig zuren en eerst wanneer het bloed ver-

dwijnt, ga men over tot de diuretica, zooals digitalis, juniperns, acetas kali en s enz. en rade het drinken aan van veel soda- en Selterswater of alcalische Icoolzure hroti-wateren. Tegen de hydropsieën zijn lauwe baden nuttig, zelfs tweemaal daags, diaphoretiea, diuretica en bij dreigend gevaar drastische laxeermiddelen; tegen urae-mischc verschijnselen beprceve men chinine in grooti doses (0,000 a 0,090 pro dosi 3 a 4 m. d.), koude begic-tingen, inwikkelingen; bij dreigenden eollapsus wijii, kamfer, moschics, warme baden mot bijvoeging van mos-terdmeel. S t e i n e r raadt ten sterkste aan de urine zoo dikwijls mogelijk en dadelijk van het begin der ziekte af te onderzoeken en den zieke eerst dan gezond te verklaren en uit de behandeling te ontslaan, nis na verloop van minstens drie weken geene nieraandoening' is te constateeren. Zoolang de afschilfering duurt, soms tot in de zesde week, is de ziekte besmettelijk.

jV. I). S. Omgescluul om do 2 u. 1 papl. tot oen eotl. Tegen hydrops na roodvonk.

Bestaat in eene verharding der huid en van het on-derhuidsche celweefsel, alleen bij pasgeborenen in de eerste levensweken, volgens Steiner gewoonlijk in de eerste drie a vier dagen na de geboorte. De verharding begint aan de kuiten en breidt zich van daar allengs

over hot geheele lichaam uit, terwijl daarbij een opvallend dalen der temperatuur plaats heeft. De huid is bleek, wasachtig glanzend of geelachtig. Dc kinderen worden zwak en somnolent, willen de borst niet nemen, de pols- en hartslag is klein en meestal langzamer. Onder het toenemen dezer verschijnselen, leidt de ziekte meestal binnen weinige dagen tot den dood. Zij is waarschijnlijk het resultaat van diep gezetelde stoornissen in het ademhalings- en circulatie-stelsel. De behandeling moet nevens eene goede voeding hoofdzakelijk streven naar het tot stand doen komen der respiratie, opwekking van den bloedsomloop en daardoor naar verhooging der eigenwarmte. Daarom schijnt het belangrijkste te zijn warme baden, warme kruiken, inwikkeling der kinderen in goed verwarmde doeken, kneden en faradiseeren van het lichaam enz. Daarenboven is het rationeel dc hartcontractie te versnellen door wijn, rum, brandewijn druppelsgewijze gegeven. a 11 e i x heeft twee kinderen zien genezen waarvan bij elk twee bloedzuigers achter de ooren gezet was geworden, In den regel echter mislukken allo pogingen ter genezing.

Onder scorbut verstaat men eene broosheid van de wanden der capillaria, waardoor eene grootere of kleinere hoeveelheid bloed in het omliggend weefsel wordt uitgestort. Behalve op deze broosheid berust de ziekte op alteratie van het bloed en op stoornissen van den bloedsomloop, en treedt of primair of secundair op in het verloop van vele ziekten. Deze bloedingen komen nu

ook in meerdere of mindere mate in do mondholte voor, maar nooit bij een goed gevoed kind in eene goede woning; bij welgestelden, alleen tengevolge van langdurige, ernstige ziekten, vooral na typhus abdominalis; bjj de onbemiddelde klassen in vochtige woningen, bjj slecht voedsel. V e r s c h ij n s e 1 e n: — Nadat gewoonlijk geruimen tijd bleekheid, vermagering, typhus vooraf zijn gegaan, begint het tandvleesch bij hot kauwen pijnlijk te worden en tot lichte bloedingen geneigd te zijn. De buitenste tandvleeschrand ligt niet meer vast tegen de tanden aan, is een weinig gezwollen en van eeno blauwroode kleur. Na eenigea tijd bestaat de tandvleeschrand slechts uit blauwroode dikten mot kleine excres-eenties die bij de minste aanraking bloeden. De tanden zijn met een geel slijm bedekt en den geheelen dag vloeit een bruinrood, stinkend speeksel uit den mond ; er ver-toonen zich nu ecchymosen op het slijmvlies van tong, wangen en lippen die somtijds openbreken en fungeuso zweren met licht bloedenden grond vormen. Bij verergering dezer symptomen vallen de tanden uit, worden groote stukken tandvleesch gangraeneus afgestooten, komt cr algemeene hydrops eu bezwijken de kinderen anaemisch. De behandeling is zeer eenvoudig wanneer men in staat is de ellendige omstandigheden waarin het kind leeft te verbeteren, het in eene drooge, goed geventileerde woning zorgvuldig te verplegen en hot dierlijk voedsel te geven. Als een der inoostc geliefde geneesmiddelen wordt het citroensap of een plantenzuur aanbevolen. Do mundaandoening wordt met adstringeorende mondspoe-lingen, bestaande uit aluin, eikenbast, ratanhia, catechn enz., waarbij men met voordeel eenige druppels myrrhe-tinctuw voegt, bestreden. Overvloediger bloedingen tracht men door liquor Ferri sesquicJUorati of door cauterisatio met lapis of geconcentreerd souteuur te stillen. Bij gan-

gTacneusc verwoesting' moet men met kina, wijn, excitec-rende middelen en goede voeding de krachten trachten te onderhouden.

Onder scrophulose verstaat men de in den kinderlijken leeftijd voorkomende en of overgeërfde of v e r k r e g c n neiging van de verschillende weefsels des 1 i c h a a m 3 tot langdurige, hardnekkige, ontstekingachtige aandoeningen. Misschien moet de „scrophuleuse vulnerabiliteitquot; gezocht worden in eenc abnormale histologisehe s t r u c t u u r d e r b 1 o e d-ma ken de organen en wel voornamelijk der lymph-klieren, daar juist deze, zelfs bij het ontbreken van cenigc uitwendige aanleiding, niet zelden en vaak alleen scro-phuleus aangedaan worden en het groote belang voor do algemeene voeding licht te verklaren is, dat eindelijk eenc verzwakking van het weerstandsvermogen tegen ziekelijke indrukken van die organen plaats grijpt, die dan later scrophuleuse aandoeningen vertoonen. Dat deze voorwaarde tot ontwikkeling van scropludeuse aandoeningen in de lymphklieren in structuuranomalieën gelegen is, volgt daaruit dat het eerste begin dezer aandoeningen in stoornissen van den afvoer en den toevoer des bloeds in de lymphklieren bestaat en slechts een gedeelte der lymphklieren en niet allen ziek worden; ware een specifiek agens in de sappenmassa of ook slechts eenc ziekelijke hoedanigheid der sappen do oorzaak, zoo zouden alle lymphklieren ziek moeten worden. — De zoogenaamde scrophuleuse habitus is do som van ver-

scheideno, scherp geprononceerde uitwendige localisaties dezer ziekte. Men onderscheidt een torpiden scro-phuleuson habitus mot rijkelijke vetvorming, plompo lichaamsvormen, gezwollen lippen, dikken peervormigen neus, opgezetten buik, nu.gere extremiteiten, geringe lichaamskracht en trage werking van don geest en een erethischen habitus met een fijnen lichaamsbouw, scherpen gelaatsvorm, schoone oogen met blauwachtige sclera en lange wimpers, zwakke musculatuur en groote psychische opgewektheid. — De door scrophulose veroorzaakte locale aandoeningen openbaren zich hoofdzakelijk in de 1 y m p h kl ie r e n, de huid, het slijmvlies, de beenderen en de gewrichten. De scrophuleuse 1 y m p h kl . e r e n komen uitwendig het menigvuldigst voor aan den hals, in den nek, in de lies, zeldzamer in de okselstreek, binnen in de lichaamsholten hoofdzakelijk in het mesenterinm. Evenwel is niet elke klierzwelling bij kinderen als een scrophuleus verschijnsel te beschouwen, aangezien zwelling der cervicaal-occipi-taal- en auriculairklieren ook tengevolge van de dentitie, stomatitis, angina en chronische huidziekten aan het hoofd volstrekt niet zeldzaam voorkomen. — Op de huid neemt men als scrophuleuse aandoeningen waar liet eczeem in zijne verschillende vormen, voorts impetigo, beide dikwijls genoeg met elkander; iets zeldzamer de grootere blaren en puisten zooals ecthyma, rupia en pemphigus; van do papuleuse vormen lichen, van do ulceraties de dermatitis follicularis en de lupus. Ook acute vormen waaronder het gefixeerde of wandelende erysipelas, voorts vluchtige ery themata en urticaria. — Op de slijmvliezen komen voor hardnekkige catarrhen als, o p h t h a 1 m i a s c r o p h u 1 o s a, o z a e n a, o t i t i s, b r o n-chiaal-catarrh, welke allen in alphabetischc volgorde

reeds behandeld zijn. — Beenziekten vormen eene belangrijke klasse bij do openbaringen der serophulose. Haar uitgangspunt kan zijn bet been v 1 ies (periostitis)₎liet bcenweefsel (osteitis) of eindelijk het beenmerg (osteomyelitis). Verder kan verwoesting of versterf der aangetaste beenderen plaats hebben (caries en necrosis), doch de scrophuleuse aandoeningen der beenderen bc-hooren tot het gebied der chirurgie.

Beloop en uitgang der serophulose in 't algemeen. — Het verloop van alle scrophuleuse aandoc-ningen is slepend en langdurend; hoe talrijk de localisaties, des te meer lijdt ook de algemeene toestand; recidieven in do reeds vroeger aangetaste organen keeren licht terug. De prognose der serophulose is bij eene gepaste behandeling doorgaans gunstig. Genezing is het zekerst te verwachten als de scrophuleuse ziektehaarden meer uitwendig gelegen zijn (huid, zintuigen, uitwendige klieren). Bij localisatie evenwel in de inwendige klieren, in het been, in het darmkanaal enz. wordt het organisme door ernstige gevaren bedreigd. — Het meest te vreezen is do tuberculose. Men wordt door de verschijnselen gedrongen aan te nemen dat serophulose en tuberculose, zooal niet identisch, toch nauw verwante ziekten zijn. Oorzaken: — Kinderen van alle leeftijden, met uitzondering der zuigelingen, worden door serophulose aangetast. In do meeste gevallen is de ziekte-aanleg geërfd en wel overgeplant door scrophuleuse, tuberculcuse, syphilitische in jaren ver gevorderde, verzwakte, laat geluwde en nauw verwante ouders. Verder komt de ziekte-aanleg tot stand door eene verkeerde voeding, vooral bij kunstmatig gevoede kinderen, door het bijna uitfluitende gebruik van amylumhoudende voedingsstoffen, a¹s brood, koek, aardappels, peulvruchten, alsmede door het verblijf in donkere, koude, vochtige, met bedorven lucht gevulde.

nog niet behoorlijk droog geworden nieuwe woningen. Tengevolge van zekere gelegenheid gevende oorzaken, kan zicli hot latente lijden openharen, waartoe hehooren de vaecinatie, het vatten van koude, de mazelen, de kinkhoest en andere acute ziekten, na wier afloop do sero-phulose schijnhaar versch of als een nieuw reeidief optreedt.. — De behandeling stelt zich ten doel de verbetering van de constitutie en de v o e-d i n g eensdeels en eene locale behandeling van de verschillende ziektehaarden anderdeels. Kinderen van tubcrculeuse, serophuleusc en zwakke moeders geve men eene min en late men tien a twaalf maanden aan de borst; aan oudere kinderen schrijve men een gemeng-don dierlijken en plantaardigen kost voor. De voeding moet bestaan in krachtige soep, melk, wit vleesch, eieren, versche groenten, ooft; als drank is bij nog jonge kinderen doelmatig melk, eikelkoffie, voor oudere kinderen bier verdunde wijnen. Veel beweging in open, gezonde lucht, gymnastiek, zwemmen ondersteunen de kuur in hooge mate. Van de medicamenten geven levertraan, jodium en ijzer de boste resultaten. Gecontraïndiceerd is do levertraan bij kooi tsachtige toestanden, gebrek aan eetlust en bij diarrhoe, welke laatste verschijnselen zij des zomers niet zelden zelve doet ontstaan. Men geeft haar het best 1—2 uur na het ontbijt, van 'n — 1 eetl. en laat een weinig koffie nadrinken of dient een klein stukje suiker toe. De meeste kinderen nemen haar evenwel gaarne. Bij goed gevoede, doch overigens sterk scrophu-leuse kinderen kan men hij de levertraan kleine doses jodimntinctuur, 1 — 2 druppels op 30,0 voegen. Vogel waarschuwt echter tegen eene eenigszins lang voortgezette inwendige jodiumbehandeling. Als surrogaat voor de levertraan, indien deze niet verdragen mocht worden, is oeue infusie van notenbladeren, waarvan men dagelijks

2—3 kopjes drinken laat, hot doelmatigst. lie* jodium wordt het best gegeven als joodijzer, 0,350 a 0,500 op (50,0 a 90,0 suikerwater in 24 uren te nemen, of als syrup. jodet. Ferri, 4,0 op 90,0 (iq. destill., als jodetum kalicum, 0,350 a 0,600 daags. In de plaats hiervan kunnen Ag jodium- en irowmmhoudende minerale wateren gebruikt worden. (Hall, Kreuznaeh, Krankenheil, do Adelheidsquelle). Bij zeer anaemische, zwakkelijke, teére kinderen laat Steiner, alvorens jodinmmiddelen aan te wenden, ijzerbereidingen voorafgaan. Lact. fer ros,, carbon, fer ros. sacchar., pyrophosphas Ferri (0,015 a 0,060 pro dosi 2 a 3 m. d.), ijzer sacchar aat.

Wat de plaatselijke behandeling der scroplm-leuse aandoeningen betreft, deze komt óf elders in dit werkje voor óf behoort tot de ehirurgie.

Eone vermeerderde afscheiding der smeerklieren; bij kinderen treft men vooral die der hoofdhuid aan (se-borrhoea capillitii.) Deze vermeerderde afscheiding vormt bij onzindelijk behandelde kinderen in den loop van het eerste levensjaar, met bijgemengde epidermidaaleellcn, vuilnis en stof, op de hoofdhuid donkergele of vuilbruine korsten, die haar somwijlen als een mutsvormig vlies overdekken. Ter behandel i ng, de verwijdering namelijk dezer korsten, iets dat zonder vrees voor de gezondheid geschieden kan en moet, zijn inwrijvingen met olie, kikj. simplex, of crème céleste voldoende.

Deze kramp doet zich voor als eenzijdige geïsoleerde kramp — en dit zijn de zeldzaamste gevallen.

of zij treedt op als dubbelzijdige clonische spasmus met gelijktijdige- uitbreiding op andere zenuwen. De éénzijdige nikkramp kenmerkt zich door bij rukken plaatsgrijpende, vaak vrij hevige samentrekkingen van don sternocleido-mastoïdcus en trapezius der eeno zijde, waardoor het hoofd sterk naar beneden en achteren en de schouder naar boven getrokken wordt. De dubbelzijdige of eigenlijke nikkramp vertoont gelijkmatige, meermalen zich herhalende krampachtige samentrekkingen van beide hoofdbuigers. Zij vormt den meest voorkomenden vorm en heeft nu eens eene geringe, dan weder als het medeverschijnsel van diepe anatomische stoornissen in het centrale zenuwstelsel, eene zeer ernstige beteekenis. ZÜ wordt meest waargenomen bij kinderen van de 7e tot de 20e maand, is niet zelden gep^ ard met spasmodische aandoeningen der oogspior. n (nystagmus, nictitatio) en zal voor vele gevallen wel in causaal verband staan met moeielijke dentitie en rhachitis. Helminthiasis en indigestie heeft men ook als oorzaak beschouwd. Als symptoom van een diep en ernstig zenuwlijden, komt zij slechts zelden alleen voor, maar gaat gepaard met andere zenuwstoornissen, zooals ontbreken van het bewustzijn, convul-sies in andere spiergroepen, sterk vei wijde pupillen enz. De prognose is verschillend, naarmate de oorzaak voorbijgaande en uit don weg to ruimen cf van een diepen anatomischen aard en niet weg te ruimen is. Ligt rhachitis, het dentitieproces of helminthiasis aan de kramp ten grondslag, dan zal do prognose over het algemeen gunstig luiden. Behandeling: In gevallen die niet met een ernstig hersenlijden samenhangen, zal het zink' oxyde, ijzer, levertraan en hroomkalium zijn aan te bevelen; is evenwel de spasmus nutans het symptoom van een centraal zenuwlijden, dan zal welgcenerlel therapie iets kunnen uitrichten.

Dit lijden kenmerkt zich hoofdzakelijk door verzwakking¹ van dc bewegingen in de spieren der boenen en der lendenstreek; dezo verzwakking breidt zich langzamerhand tot de armen en ten laatste hoe langer hoo verder uit, totdat eindelijk alle bewegingen vernietigd worden; verder neemt hierbij het volumen van eenige aangedane spieren of zeldzamer van bijna alle spieren der verlamde deelen toe, terwijl het interstitiëele bindweefsel der verlamde spieren zich mede bovenmate ontwikkelt. — De ziekte begint of reeds bij de geboorte óf in de eerste kindsheid, óf omstreeks het 6e, 7e tot 10e jaar en heeft d - volgende symptomen: zwakte inde boenen waarvan echter de spieren zeer ontwikkeld zjjn; daarop volgt eene buitengewoon groote volumevermeer-dcring der verzwakte spieren, eene zeer sterke achtcr-overbuiging bij het loopen en staan, met eene zadelvormige inbuiging van de lendenstreek; in het verder verloop, dat echter jaren vordert, breidt zich de paralyse ook over de bovenste ledematen uit, totdat de lijder aan dc gevolgen van phthisis to gronde gaat. Hierbij wordt somtijds eene zekere verstomping der intelligentie en zelfs volkomen idiotisme waargenomen. De pseudoliypertrophi-schc paralyse is eene ziekte der kindsheid. Men vindt ook kinderen van dezelfde familie daardoor aangetast en dus is misschien erfelijkheid mede in het spel. De prognose is niet gunstig. Wat de b e ha n d eli ng aangaat, beveelt Duchcnnc het directe faradiseeren der spieren aan in verbinding mot de waterkuur en methodische kneding.

Eene aangeboren abnormale ophooping van serum in liet kanaal van bet ruggemerg, met uitzetting van dit laatste (by d r o r r h ach i s int. s. bydromyelocele). Bij baren boogsten graad is de vorming van liet rugge-merg volkomen belet (am ye lie), waarbij bet wervclka-naal eene open goot vormt; bij een geringen graad is het ruggemerg rudimentair, bij den minsten graad volkomen ontwikkeld voorbanden. Gewoonlijk gaat deze toestand met bet ontbreken van een grooter of' kleiner stuk en cone onvolkomen vereeniging der wervelbogen (spina bifida) gepaard, waardoor naar gelang van liet been-defect eene soms langere, soms kortere, smalle of broede spleet ontstaat. Door deze spleet, meestal in do lendenen beiligbeenstreek, zeldzamer aan bet borst- en balsgedeelte der wervelkolom, prolabeert een met serum gevulde zak, ter grootte van een bazelnoot tot die van een kinderhoofd, die door de uitwendige buidbekleedsels, de dura mater en de arachnoïdea gevormd wordt en meer of' minder duidelijk fluctueert. Do huid over de gezwellen is of normaal of geëxcorieerd. liij horizontale houding des lichaams of bij drukking verslappen deze gezwellen niet zelden, terwijl zij bij eene opgerichte houding en bij bot schreien des kinds zeer bard en gespannen aanvoelen. Door sterke drukking op de grootere gezwellen kan men dikwijls verdooving, braken en stuipen doen ontstaan, terwijl daardoor bet water uit het ruggemergskanaal in de schedelholte gedrongen wordt De behandeling is vrij troosteloos. De punctie door middel van den proef-trocav en opvolgende inspuiting van verdunde jodium-tinctuur, de punctie door middel van naalden, de excisie, het écrasement, eindeljjk de stelselmatige samendrukking

door middel van collodion en andere drukverbanden mogen soms tot een good resultaat leiden, menigvuldiger verhaasten zij den dood. Hot doelmatigst is, het gezwel door een halfbolvormig goed beschuttend werktuig van blik, dik leder of caoutchouc voor uitwendige beleedi-gingen te behoeden. Volgens Kun ze (Orundriss dor prakt. Medicin. 1875.) pompe men inct een spuitje van Pr a va z de vloeistof uit den zak en comprimeere dan met een drukverband; bij wederophooping moet tie operatie herhaald worden.

Deze bij scrophuleuse kinderen zoo vaak voorkomende kwaal ontstaat óf als medeverschijnsel der scrophulose, óf menigvuldiger door traumatische invloeden, stooten, vallen, enz. Het wezen der ziekte is ontsteking van een of meer wervels met het karakter der tuberculeuse in-ttammatie en de duidelijke neiging tot gangreen en ulce-reuse vernietiging der beenderen. Nadat het lichaam geheel geïnfiltreerd is en de wervel den last dor boven hem gelegen deelen niet meer dragen kan, ondergaat hij eene knikking, liet meest naar achteren (kyphosis), doch in den regel gepaard met eene min of meer belangrijke zijdelingsche verkromming (scoliose, kyphosis scoliotica); zij ontstaat meestal langzamerhand, zelden snel. — Do zieke wervels onderhouden in de nabijheid der weefsels een ontstekingsproces, waardoor etterophoopingen ontstaan die somtijds als verzakkingsabsccssen zich aan de voorste vlakte der wervelkolom naar beneden uitstrekken. Ook van achteren, aan de rugvlakte komen dergelijke abscessen voor. De eerste teekenen der ziekte

bestaan in een pijnlijk gevoel in de wervelkolom, die onmiddellijk zeer zorgvuldig moet onderzoekt, betast en ge-pereuteerd worden om het pijnlijke punt te kunnen vinden. Behalve deze plaatselijke verschijnselen ontbreken de algemeene nimmer, als: gebrek aan eetlust, koortsbewegingen, slapeloosheid en vermindering der geestvermogens. In het verdere verloop ziet men belangrijke plaatselijke veranderingen ontstaan, namelijk de knikking der wervelkolom naar achteren en terzijde, benevens deformiteit van den thorax. Al naar deze plaatselijke aandoeningen onderscheidt men de s p 0 n d y 1 i t i s t h 0 r a-c i c a, de spondylitis c e r v i c a 1 i s of a n g i n a II i p-pocratis en de sp0 ud y 1 i t i s 1 um ba 1 i s en sacr a 1 is. De behandeling moet, behalve de bestrijding der dyscrasie, ten doel hebben het overgaan der ziekte op edele organen zooals hersenen, hersenvliezen, ruggoinerg te beletten. Zorgvuldig moeten allo mechanische belee-digingen van de wervelkolom vermeden worden. Daarom moet, zoolang het ziekteproces nog niet volkomen is afgeloopen, eene rustige, horizontale ligging op den rug, of zoo dit niet mogelijk is, op de zijde op eene goed gevulde matras aanbevolen en de lijder in deze houding bevestigd worden. Om de kinderen het genot der frissche lucht te schenken, moeten zij zooveel mogelijk op hun leger naar buiten gebracht worden. Tegen de hevige pijnen moeten, behalve narcotica inwendig of plaatselijk in den vorm van opium, afleidingen aangewend worden. Voordeelig zijn kleine vesicatoria, ingrijpender, doch even-zoo tegen de pijnlijkheid niet zelden nuttig, is de seto)i. Verzakkingsabscessen moeten, indien zij niet volumineus zijn, zoolang mogelijk niet geopend worden, daar do ziekte, nadat zij geopend zijn, meestal snelle vorderingen maakt; zijn zij groot en pijnlijk en op het punt van doorbreken, dan moeten zij ontlast worden.

Dit lijden kenmerkt zich hoofdzakelijk door verzwakking¹ van do bewegingen in de spieren der heenen en der lendenstreek; deze verzwakking breidt zich langzamerhand tot de armen en ten laatsto hoe langer hoo verder nit, totdat eindelijk allo bewegingen vernietigd worden; verder neemt hierbij het volumen van eenigo aangedane spieren of zeldzamer van bijna alle spieren der verlamde doelen toe, terwijl het interstitiëele bindweefsel der verlamde spieren zich mede bovenmate ontwikkelt. — De ziekte begint óf reeds bij do geboorte of in de eerste kindsheid, óf omstreeks het 60, 7e tot 10c jaar en heeft d» volgende symptomen: zwakte inde heenen waarvan echter de spieren zeer ontwikkeld zijn; daarop volgt eenc buitengewoon grooto voluinevermeer-dering der verzwakte spieren, eene zeer sterke aehter-overbuiging bij het loopen en staan, met eene zadelvormige inbuiging van de lendenstreek; in het verder verloop, dat echter jaren vordert, breidt zich de paralyse ook over de bovenste ledematen uit, totdat de lijder aan de gevolgen van phthisis to gronde gaat. Hierbij wordt somtijds eene zekere verstomping der intelligentie en zelfs volkomen idiotisme waargenomen. Do pseudohypertrophi-sche paralyse is eene ziekte der kindsheid. Men vindt ook kinderen van dezelfde familie daardoor aangetast en dus is misschien erfelijkheid mede in het spel. De prognose is niet gunstig. Wat de behan del i ng aangaat, beveelt Duchenne het directe faradiseeren der spieren aan in verbinding met de waterkuur en methodische kneding.

Eene aangeboren abnormale opliooping van scrum in liet kanaal van het ruggemerg, met uitzetting van dit laatste (h yd r orr hach i s int. s. hydromyelocele). Bij haren hoogsten graad is de vorming van het rugge-merg volkomen belet (a my el ie), waarbij het wervelkanaal eene open goot vormt; bij een geringen graad is het ruggemerg rudimentair, bij den minsten graad volkomen ontwikkeld voorhanden. Gewoonlijk gaat deze toestand mot het ontbreken van een grooter of kleiner stuk en eene onvolkomen vereeniging der wervelbogen (spina bifida) gepaard, waardoor naar gelang van het been-defect eene soms langere, soms kortere, smalle of breedc spleet ontstaat. Door deze spleet, meestal in do lendenen heiligbeenstreek, zeldzamer aan het borst- en halsgedeelte der wervelkolom, prolabeert een met serum gevulde zak, ter grootte van een hazelnoot tot die van een kin-derhoofd, die door de uitwendige huidbekleedsels, de dura mater en de arachnoïdea gevormd wordt en meer of minder duidelijk fluetueert. De huid over de gezwellen is of normaal óf geëxcorieerd. Bij horizontale houding des lichaams of bij drukking verslappen deze gezwellen niet zelden, terwijl zij bij eene opgerichte houding en bij het schreien des kinds zeer hard en gespannen aanvoelen. Door sterke drukking op de grootere gezwellen kan men dikwijls verdooving, braken eu stuipen doen ontstaan, terwijl daardoor het water uit het ruggemergskanaal in de schedelholte gedrongen wordt De behandeling is vrij troosteloos. De punctie door middel van den proef-trocar en opvolgende inspuiting van verdunde jodium-tinctuur, de punctie door middel van naalden, dc excisie, het ecrasement, eindelijk de stelselmatige samendrukking

door middel vfin collodion on andoro drukverbanden mogen soms tot een goed resultaat leiden, menigvuldiger verhaasten zij den dood. Het doelmatigst is, het gezwel door een halfbolvormig goed beschuttend werktuig van blik, dik leder of caoutchouc voor uitwendige belcedi-gingen te behoeden. Volgens Kun ze (Grundriss der prakt. Medicin. 1875.) pompe men mot een spuitje van Pr a va z de vloeistof xiit den zak en comprimeere dan met een drukverband; bij wederophooping moot de operatic herhaald worden.

Deze bjj scrophulcuse kinderen zoo vaak voorkomende kwaal ontstaat óf als medeverschijnsel der scrophulose, of menigvuldiger door traumatische invloeden, stooten, vallen, enz. Het wezen der ziekte is ontsteking van een of meer wervels met het karakter der tuberculeuse in-flammatie en de duidelijke neiging tot gangreen en ulce-reusc vernietiging der beenderen. Nadat het lichaam geheel geïnfiltreerd is en de wervel den last dor boven hem gelegen deelen niet meer dragen kan, ondergaat hjj eene knikking, het meest naar achteren (kyphosis), doch in den regel gepaard met eeno min of meer belangrijke zijdelingsche verkromming (scoliose, kyphosis scoliotica); zij ontstaat meestal langzamerhand, zelden snel. — De zieke wervels onderhouden in de nabijheid der weefsels een ontstekingsproces, waardoor ctterophoopingen ontstaan die somtijds als verzakkingsabscessen zicli aan de voorste vlakte der wervelkolom naar beneden uitstrekken. Ook van achteren, aan do rugvlakte komen dergelijke abscessen voor. De eerste teekenen der ziekte

bestaan in een pijnlijk gevoel in de wervelkolom, die onmiddellijk zeer zorgvuldig moet onderzocht, betast en ge-percuteerd worden om hel pijnlijke punt te kunnen vinden. Behalve deze plaatselijke verschijnselen ontbreken de algemeene nimmer, als: gebrek aan eetlust, koortsbewegingen, slapeloosheid en vermindering der geestvermogens. In het verdere verloop ziet men belangrijke plaatselijke veranderingen ontstaan, namelijk de knikking der wervelkolom naar achteren en terzijde, benevens deformiteit van den thorax. Al naar deze plaatselijke aandoeningen onderscheidt men de s p o n d y 1 i t i s t h o r a-ciea, de spondylitis cervicalis of angina II i p-p o c r a t i s en de spondylitis 1 u m b a 1 i s en s a c r a 1 i s. De be handeling moet, behalve de bestrijding der dyscrasie, ten doel hebben het overgaan der ziekte op edele organen zooals hersemn, hersenvliezen, ruggemerg te beletten. Zorgvuldig moeten alle mechanische belee-diaingen van de wervelkolom vermeden worden. Daarom

moet, zoolang het ziekteproces nog niet volkomen is afgeloopen, eene rustige, horizontale ligging op den rug, of zoo dit niet mogelijk is, op de zijde op eene goed gevulde matras aanbevolen en de lijder in deze houding bevestigd worden. Om de kinderen het genot der frissche lucht te schenken, moeten zij zooveel mogelijk op hun leger naar buiten gebracht worden. Tegen de hevige pijnen moeten, behalve narcotica inwendig of plaatselijk in den vorm van opium, afleidingen aangewend worden. Voordeelig zijn kleine vesicatoria, ingrijpender, doch even-zoo tegen de pijnlijkheid niet zelden nuttig, is de seto)i. Verzakkingsabscessen moeten, indien zij niet volumineus zijn, zoolang mogelijk niet geopend worden, daar de ziekte, nadat zij geopend zijn, meestal snelle vorderingen maakt; zijn zij groot en pijnlijk en op het punt van doorbreken, dan moeten zij ontlast worden.

Een proces in de mondholte van zuigelingen, dat door ontwikkeling- van plantaardige parasieten tot stand komt. Vooral kinderen in de eerste levensmaanden, maar ook een- cn meerjarige kinderen, soms ook volwassenen, worden door den spruwschimmel (oïdium albicans) bezocht. Op het donkerroode, gewoonlijk eenigszins droge slijmvlies ontstaan aanvankelijk witachtige stippen, die meer of minder snel in grootte en aantal toenemen, zich tot een dun beslag of tot eenigszins dikke vliezig afgezette, hier en daar zelfs heuvelvormig opgehoopte viltachtigc massa's vergrooten en uitbreiden. Deze geelachtig witte stoffen die veel op gestremde melk gelijken, komen het meest voor aan de lippen, de wang, het verhemelte, de tong enz ; in hevige gevallen strekt de spruw zich uit tot aan den oesophagus cn de epiglottis tot aan de bovenste stembanden, waardoor de somwijlen voorkomende heeschheid verklaard wordt. Steiner zag eenige malen de mucosa der maag er mede bedekt. De duur der spruw is in den regel kort en bij krachtige kinderen met zorgvuldige verpleging bijna nooit langer dan acht dagen. Bij atrophische kinderen die met dotten stil worden gehouden, bestaat zij verscheidene maanden, tot den dood toe. De gewone complicaties dor spruw zijn acute chronische maag- en darmcatarrhen, vooral bij kunstmatig gevoede kinderen, alsmede de stomatitis aphthosa. De oorzaken der spruw zijn: do sterk zure reactie der mondholte, die op eene gebrekkige speekselafscheiding bij pasgeborenen berust. De hoeveelheid van het zure slijm krijgt do overhand boven het alealische speeksel en dit mengsel reageert dan zuur. Het overbrengen van het eeno kind op het andere, vooral door eene en dezelfde min in de vondclingsgestichten, maar vooral de in de

dotten bevatte gistende stoffen zijn veelvuldige oorzaken. Later vindt men spruw bij typheuse, serophuleuse, ca-chectische kinderen. De geheele behandeling berust daarop, de zure reactie dor mondholte te bestrijden, aan wolk doel do horax ton volle beantwoordt. Hot is voldoende allo uur mot oono horaxoplossing van 1,0 op 25,0 de mucosa te penseolon. Hiermede en met aqua Calcis in slappe verdunning moot meermalen daags do mondholte door middel van oen grof linnen lapje uitgowasschen worden. Ook do door spruw aangedane tepels moeten tegelijkertijd daarmede behandeld worden. Doorgaans evenwel wordt do gunstige werking geparalyseerd dooide algemeen in zwang zi nde bijvoeging^- van honig of siroop. Ook is hot bopaalc noodzakelijk do dotten weg te laten en zelfs is molkkost nadoolig door hot gehalte van suikor en caseïne. liet best geeft men, zoolang de spruw bestaat, dunnen bouillon.

De stomaeace, oono by kinderen niet zeldzame aandoening der mondholte, is, anatomisch beschouwd, eeno parenchymatouse gingivitis mot ulceratie on verval van het tandvloosch. Symptomen: Do rand van hot tandvleesch, dat zich algemeen rood voordoet, is op enkele plekken met eeno dunne laag geel slijm bedekt. Eeno lichte aanraking van zulk tandvleesch veroorzaakt eene bloeding der ulcoreerende gedeelten. De stomacaco ontwikkelt steeds een eigenaardige n f o o t i d e n stank on deze stank is het die haar gemakkelijk van de hoogere graden der catarrhale stomatitis

geconstateerd kan worden; de kinderen van hetzelfde huisgezin en de naast elkaar geplaatste kinderen op de schoolbanken doelen elkaar de stomacace zeer gemakkelijk mede. Wel komt zij volgons Steiner onder zekere schadelijke verhoudingen dikwijls met endemische hevigheid voor. Deze ongunstige, tot dc ziekte disponeerende omstandigheden zijn bedorven, ontoereikend voedsel, oene vochtige woning en onzindelijkheid, overvulde, slecht geventileerde kinderziekenhuizen en kostscholan. Ziekelijke,

bleeke, scrophuleuse, en rhachitische kinderen zijn zeer aan de kwaal blootgesteld. In do reconvalescentie na zware ziekten, zooals typhus, mazelen, roodvonk, pokken, dysenterie enz. treedt zij gaarne op. Ook mooie-

lijke dentitie behoort tot de oorzaken. Hoewel de ziekte somwijlen reeds bij kinderen beneden het jaar voorkomt, levert het tijdperk van het derde tot aan het achtste levensjaar de meeste gevallen. Een lang voortgezet gebruik van kwik en van loodpraeparaten geeft aanleiding tot sto-macace, evenzeer als dit met phosphorusvergiftiging en scheurbuik het geval is. Behandeling: — Wij zijn zoo gelukkig tegen de stomacace slechts con middel te bezitten, hetgeen reeds aanbeveling genoeg is. Dit is do chtoras kalicus waarvan Vogel aan kinderen boneden het jaar 0,500 —1,25 , van 1—3 jaar 2,0, van 3 — 5 j. 2,5, bij oudere kinderen 4,0 in 24 uren geeft. Deze verschillende hoeveelheden worden telkers in 120,0 water opgelost, met eene siroop verzoet en in het verloop van 12 —18 uren toegediend. Ka dezen tijd is in alle gevallen cn bij eiken graad van stomacace de reuk volkomen verdwenen. Bij lichtere graden heeft dadelijk genezing plaats. Bij heviger graden is mede het eendaag-sche gebruik van den chloras kalicus wel voldoende om den reuk weg te nemen, maar indien men er niet 3 — 4 dagen mede voortgaat, komt hij terug en maakt de ziekte nieuwe vorderingen. Langer dan 4 dagen behoefde Vogel het middel nooit aan te wenden en nimmer zag hij er kwade gevolgen van. Eene plaatselijke aanwending is bij deze inwendige toediening van den chloras kalicus gewoonlijk onnoodig.

Onder catarrhale stomatitis verstaat men roodheid, pijn en eene verhoogde secretie van het slijmvlies der mondholte. De tong is het roodst en bedekt zich bij eenige-zins langeren duur mot een wit beslag. De slijmklieren

der lippen en van het slijmvlies der ■wangen puilen als witgrijze of geelachtige, doorschijnende knobbeltjes uit en leveren bij drukking een druppeltje slijm. Nevens deze gezwollen slijmklleren verheften zich nu en dan weinige of vele, op herpes gelijkende, teêre blaasjes, die licht barsten en geelachtige, zich snel mot een vliesje bedekkende erosies achterlaten. Dat do kinderen pijn hebben is duidelijk te bemerken, daar zij ongaarne zuigen en zeer weinig en altijd liefst koud voedsel nemen. Deze pijn is somtijds zoo groot, dat de kinderen gedurende eenige dagen niets over de lippen nemen en merkbaar achteruitgaan. Do secretie is hierbij steeds vermeerderd, do slijm vloeit voortdurend uit de mondhoeken, erodeert ze, kleurt de kin rood en maakt de kleedoren doornat. Opmerkelijk is het dat het gansche proces en ook de bovenbeschreven zweertjes n i m m e r e e n i g e n reuk versprei d e n. Do meest gewone oorzaak is het doorbreken der tanden; vorder vooral do dotjes met hun meestal gistenden inhoud. Bij oudere kinderen te warme, scherpe, sterk prikkelende spijzen en dranken, carieuse tandpunten, onzindelijkheid, zekere geneesmiddelen, zooals kwik, jodium, antimonium, arsenik en eindelijk typhus, do acute exanthemata, morbus Brightil enz. De behandelin g is eenvoudig en bestaat in het verwijderen der oorzaken, zooals de dotten, carieuse tanden enz. Daar het overvloedig afgescheiden slijm spoedig zuur wordt, is het raadzaam de mondholte met eene zwak alcalische oplossing zooals horax 1,20, water 30,0, Moras kalicus enz. te penseelen. Bij de sterke secretie der mondholte is het raadzaam, de borst door zoogenaamde kwijlslabbeltjes van wasdoek of caoutchouc voor nat worden en verkoeling te beschutten.

Onder de pathologische nieuwvormingen in het strottenhoofd, in de kindsheid slechts zeldzaam voorkomende, nemen de papillomata de eerste plaats in. Op zekere hoogte gekomen, vormt deze woekering oen witachtig rood, bloemkool- of moerbeiaehtig, samengesteld, meer of minder week gezwel, dat zich onder den microscoop voordoet als hypertrophie van het slijmvlies en als woekering van het bindweefsel. Het liefst vormen zij zich aan de randen van de stembanden. Het eerste verschijnsel is heesch-heid, die, al naar den zetel der kwaal, óf voorbijgaande is óf hardnekkig voortduurt. Alleen bij gezwellen met een langen steel kan zij lang ontbreken. Gewoonlijk eerst na do heeschheid vertoont zich de ademnood, die soms in aanvallen van stikking kan overgaan, vooral na koudc-vatten. Met liet grooter worden van het gezwel ontwikkelen zich de teekens eener toenemende laryngostcnose die de kinderen, evenals bij croup, tengevolge van een plot-selingen stikkingsaanval of van dc koolzuur-intoxicatic doet bezwijken. — Het verloop is nu eens sneller dan eens langzaam en kan weinige of vele jaren vorderen. De oorzaken zijn duister. — Bij kinderen boneden de driejaar is de diagnose met den keelspiegel moeicljjk en onmogelijk, doch dc diagnose kan ook zonder het gebruik van den keelspiegel met groote waarschijnlijkheid gemaakt worden, wanneer do bovengenoemde symptomen aanwezig zijn. liet zijn vooral liet chronische, koortsvrije verloop, de heeschheid, do ademhalingsbezwaren en eindelijk dc laryngostcnose die eene verwisseling met den eenvoudigen chronischen catarrh moeielijk maken. De eenige heil aanbrengende b e handel in g bestaat in do operatieve verwijdering der nieuwvormingen, indien niet een te jonge leeftijd of andere hindernissen in den weg

staan. Bij kinderen beneden de drie jaar kan de kunst bewerking nauwelijks worden toegepast.

Onder struma verstaat men iedere vergrooting der schildklier. Zeldzamer als een aangeboren, meer als een verkregen toestand komt do krop bij kinderen niet zoo menigvuldig voor als bij volwassenen. Hij vormt of een gelijkmatig gezwel (struma lympbatica), óf de vergrooting bestaat in afzonderlijke, in grootte verschillende colloïd-knobbels of cysten (struma cystica). — Somwijlen komen kinderen met aangeboren lymphatische struma ter wereld, zijn gewoonlijk asphyetiseh en kunnen slechts moeielijk in 't leven gebracht worden. Evenwel verdwijnen de kroppen der pasgeborenen, merkwaardig genoeg, na eenigc ■weken spontaan. Gewoonlijk beginnen oudere kinderen, vooral meisjes, tusschen do tweede dentitie en de geslachtsontwikkeling aan krop te lijden. In kropstreken komt d(! aandoening dikwijls voor. Doet zich het lijden in kropvnje streken voor, dan laat zich niet zelden een struma bij de moeder, de vader of de grootouders aan-toonen. De verkregen krop wordt gewoonlijk slechts lastig als schoonheidsfout. AYat de behandeling betreft, is een chirurgisch ingrijpen bij het gevaar der kropex-stirpatie en zelfs de eenvoudige punctie en injectie der kysten slechts geoorloofd bij levensgevaarlijke verschijnselen en mag nimmer wegens de schoonheidsfout alleen verricht worden. De lymphatische smunao verdwijnen zonder uitzondering na een G—12 malig pen-seclen met jodiumtinctuur, in tussehenpoozen van 3 — ü dagen verricht. De cystenkroppen verdwijnen hierdoor niet, worden evenwel ook zichtbaar kleiner en ontwik-

kolen zich althans niet verder, zoodat bij het groeien des kinds de vormverandering slechts weinig meer in het oog valt. Do jodiwntinctunr werkt veel sneller en zekerder dan dc jodixnizalveu; ook de subcutano injectie eener jod'mmoploss'my en buitendien het inwendig gebruik van Jodetum Icalicwn en jodium bevattende minerale wateren (Hall, Kreuznach, Adelhaidsbron), zijn de gepaste, doch met voorzichtigheid aan te wenden middelen. De jodium* tinctuur is natuurlijk gecontraïndiccerd bij alle zwakke, anaemische kinderen en vooral bij vermoeden van tuberculose die door dit middel snel tot ontwikkeling komt.

Hoofdzakelijk hebben wij bij kinderen te doen met eene o v e r g e ë r fd e syphilis (syphilis hereditaria); dc verkregene (syphilis acquisita) is veel zeldzamer. Prognostisch is het van belang te onderscheiden, of de kinderen de ontwikkelde syphilis met zich op de wereld brengen of eenigen tijd daarna ziek worden. Of de kinderen worden namelijk wel levend en voldragen geboren, doch zijn atrophisch , vertooncn de sporen dor ziekte en bezwijken reeds na eenige dagen of weken; óf de syphilis openbaart zich reeds in liet moederlijk lichaam en de vruchten komen dikwijls in do tweede helft der zwangerschap dood tor wereld. Die kinderen die uit syplu-litische ouders voortkomen, schijnbaar gezond geboren worden en eerst na weken of maanden de toekenon der syphilis vertooncn, genezen onder eone behoorlijke behandeling zeer dikwijls en kunnen zich zonder eenige dys-crasische verschijnselen volkomen verder ontwikkelen. Verschijnselen: De overgeërfde syphilis vertoont zich 1° op de h u i d, 2° op deslijmvlieze n,

tot eene aanmerkelijke afschilforing en zelfs diepe ex- s coriatios. Deze voorliefde der syphiliden (syphilitische

p h i 1 i s cutanea maculosa. Bleek- of bruinachtig rood gekleurde vlokken ter grootte van linzen. Eerst plat verheffen zij zich later boven de huid en zien er uit als afgeslepen of bedekken zich met fijne witte schubben. quot;Worden zij niet antisyphilistisch behandeld, dan infil-treeren zij zich meer en meer, wordt de huid rimpelig, begint de cutis vochtig te worden en zich met gele korsten te bedekken. Op die gedeelten der huid welke voortdurend mot faeces verontreinigd worden, zooals aan de natos, de buiging der dijen en do onderste extremiteiten komen dikwijls excoriatics voor. De syphilis cutanea squamosa, schubbensyphilide, psoriasis syphilitica ontwikkelt zieh of uit de maculo-papuleuse vormen of in zekeren zin primair op alleen staande, bruinrood of vuilrood gekleurde infiltraten van do grootte

van linzen. — Do tweede vorm, d e p a p u 1 o u s e, bestaat bijna nooit op zich zelve, maar is of met den eersten of met den derden vorm, den bulbeusen gecompliceerd. Do syphilitische knopjes (lichen of strophulus syphiliticus) zijn bruinachtig van kleur, hard, zonder rooden rand, staan meestal verstrooid en bevinden zich eveneens het menigvuldigst in do handpalmen en aan de voetzolen; ouder geworden bedekken zij zich met kleine epidermis-schubjes en veranderen slechts zelden in kleine zweren. — De derde vorm, de b u 1 b e u s e en pustuleuse is de boosaardigste en komt slechts bij hoogere graden der dyskrasie voor. Spaarzame of talrijke, geïsoleerd staande of conflueerende ovale blaren ter grootte van erwten tot die van duiveneieren met een flauw etterigen inhoud, die spoedig barsten. De pemph. syphil. komt op de geheele huid, het liefst aan de handpalmen en voetzolen voor en wordt bijna altijd reeds mede ter wereld gebracht. Dergelijke kinderen zijn in don regeï in hoogo mate atrophisch en worden slechts cenige dagen, zelden meerdere weken oud. Kiet elke pemphigus neonatoru m is van syphilitischen aard; veel menigvuldiger is hij p y a c m i s c h-c achectisch; slechts indien neven den pemphigus ook andere duidelijke teckens van hereditaire syphilis aanwezig zijn, mag hij als zoodanig beschouwd worden. Wat de prognose betreft is volgens Z e i s s 1 's rijke ervaring de aangeboren syphilis, die zich bijna uitsluitend als pemphigus voordoet , onvoorwaardelijk doodelijk. Hiervan wel te onderscheiden de pemph. contagiosus, benignus. — Do vierde vorm doet zich voor als condylomata lata, plaques mu que uses: zich in de breedte uitbiei-dende infiltraten van eeno vuilroode kleur en zoo groot als linzen tot halve centen met oppervlakkige exculceratie. Zij komen het meest voor aan do plaatsou van overgang

van de uitwendige huid in hot slijmvlies, aan de genitalia, den anus, de lippen en de neushoeken, voorts aan de billen, do liosplooi, do halsgroef, de okselholte, den navel enz. — Op do s 1 ij m v 1 i e z e n. liet eerste verschijnsel der hereditaire, eenigo weken na de geboorte ontstaande syphilis is oone zwol ling van het mond-slijmvlies. Dergelijke zieke kinderen ademen altijd met open mond en snorken onder het zuigen. Het neus-slijnivlies is rood en gezwollen. Nadat deze zwelling eenige dagen bestaan heeft, komt er eene etterige secretie (e o r y z a syphilitica) die in het begin slijmig is en later bloedig wordt en dan somtijds de bovenlip aantast on eindelijk op de beenderen overgaat. Syphilitisclie kinderen lijden in 't algemeen aan eene duidelijke neiging tot hardnekkige neus-catarrhen. — Daarop volgt het eerst het s 1 ij m v 1 i c s van den pharynx. Het doet zich donkerrood en gezwollen voor, somtijds met ulccraties met spekkigen grond en randen, defect der uvula, van het zachte gehemelte enz. Aan het s 1 ij m-vlies der lippen komen kloven (rhagaden) voor. Deze hebben daarom nog eene bijzondere beteekenis daar door haar eene zekere, rechtstreeksche infectie van een syphilitischen zuigeling op eene gezonde min kan teweeggebracht worden. — Ook vertoonen zich dergelijke rha-gades en zweren aan het reet u m , aan de vulva en het praeputium. — In het subcutane celweefsel ontwikkelen zich bij vele syphil. kinderen gumma ta (gomgezwellen) die, hetzij met het lancet geopend of spontaan opengebroken, nlcerceren en eerst na langen tijd een littceken vormen. Ook navel verzweringen, onychia komen tegelijk aan meerdere vingors en toonen voor. — Do 1 y m p h k 1 i e r e n in de nabijheid van syphil. zweren zwellen wel consensueel op, maar gaan zelden in ottering over, — Zeer zelden zijn bij kinderen

hot periosteum en de beenderen, als ook het oog de zetel der syphi). aandoening en wol des te zeldzamer hoe jonger de k.ndercn zijn. — Wat de syphilis der spieren betreft, werden eenige malen verlammingen van de bovenste en onderste extremiteiten tengevolge van hereditaire syphilis aangetroffen. — Het verloop der hereditaire syphilis is in de meeste gevallen, vooral bij kinderen die de teekens der ziekte reeds mode ter wereld gebracht hebben, ongunstig; marasmus, pyaemie, peritoneitis, pneumonie, darmeatarrh, meningitis enz. zgn oorzaken van den dood. Vooral kunstmatig gevoede kinderen sterven licht. Gunstiger is het verloop bij kinderen aan de borst en bij wie de teekons der syphilis eerst zes a acht weken na de geboorte optreden. Aetio-logie: — In verreweg de meeste gevallen (y_i0) stamt de hereditaire syphilis van den vader af. — Vaders met latente syphilis brengen soms door die ziekte aangedane, soms scrophuleuse, soms ook geheel gezonde kinderen voort. — Kinderen van syphil. vaders kunnen de symptomen der lues vertoonen, terwijl de moeder geheel vrij blijft; zelfs kan do conceptie en de geboorte van zulke kinderen zich meermalen herhalen, zonder dat de moedor in het minst besmet wordt. — Is do moeder secundair syphilitisch, zoo bereikt de zwangerschap bijna nooit haar normaal einde, maar volgt er abortus of althans vroeggeboorte. — Was de moeder reeds vóór de bezwangering secundair syphilitisch, werd zij tegelijk met de bezwangering of in de eerste maanden der zwangerschap besmet, dan zijn de kindoren bijna altijd door lues aangetast. — Syphilis der moeders, eerst in de laatste maanden der zwangerschap verkregen, zou op de vrucht niet meer kunnen overgaan. — Een hoogst merkwaardig feit is dat een syphil. kind welks dyscrasie, bij geheel intacte moeder alleen van den vader stamt, de moeder

door hot zuigen nooit aansteekt, terwijl cene gezonde min, die men zulk een kind aan de borst legt, in den regel geïnfecteerd wordt; de besmetting heeft het menig-vuldigst door de lippen plaats. — Secundair syphil. minnen kunnen kinderen van gezonde ouders vele maanden lang voeden, zonder dat de kinderen door syphilis worden aangetast, indien althans etterende oppervlakten geen infectie teweegbrengen; door het zog schijnt derhalve de besmetting niet mogelijk te zijn. — Hot is nog niet bewezen dat primaire zweren aan do genitalia der moeder tijdens de baring een gezond kind kunnen besmetten. — Verkregen wordt de syphilis bij kinderen door syphili-tische minnen, aanraking (kussen, bij elkander slapen) met aan syphilis lijdende personen, door de inenting met van syphil. kinderen genomen lymphe (als zij door bloed verontreinigd is) door stuprum violentum vanwege besmette personen of zelfs door beproefden coïtus. Behandeling: — Zijn er reeds vroeger kinderen met lues geboren of is herhaaldelijk abortus vooraf gegaan, dan moeten de ouders, vooral de vader, prophylactisch-antisyphilitisch behandeld worden. De arts zorge in de eerste plaats voor eene doelmatige voeding. De moeder zooge het kind zelve, doch kan of mag zij niet, dan passe men eene doeltreffende kunstmatige voeding toe die evenwel zeer voor het behoud van het kind doet vreezen. Men geve geen syphil. kind aan eene gezonde mir, tenzij zij, met hot gevaar bekend gemaakt waaraan zij zicii blootstelt, toch het contract wil sluiten. Wat de modicamenteuse behandeling betreft, is geen ander middel ter bestrijding der hereditaire syphilis zoo zeker en snel werkend als het kwik, ofschoon daarmede de recidieven niet altijd kunnen voorkomen worden. Van alle kwikbereidingen bewijst het calomel (0,015, 0,020 a 0,040 pro dosi, '6 a 4 maal daags) de beste diensten. Bij zeer anaemische

kindoren verbindt men met voordeel de calomel met f er rum, bij diarrhoe en koliek met kleine giften p. Doveri. Vogel eehter geeft reeds sedert jaren geen kwihpraeparuten meer inwendig, maar laat op de gezonde huidplaatsen dagelijks 0,500—1,00 ung. ciner. flink inwrijven. Steiner zegt, „tot salivatie toe,quot; hetgeen door Dr. ter K ui le op gezag van Sigmund zeer wordt afgekeurd. Vogel laat zich hierover niet uit en zegt alleen dat „wanneer de zalf 's avonds ingewreven is, men zonder de kuur te bena-deelen, den anderen avond een bad kan laten nemen, waarop dadelijk opnieuw moet ingesmeerd worden.quot; Volgens Steiner heb ben dc subcutane s u b 1 i m a a t i n-j e c t i e s (0,002—0,003 voor eone injectie) het onaangename dat op de injectieplaatsen lichtelijk hevige en hardnekkige ulceratics ontstaan. Dit nu wordt door Prof. Lewin met getallen bestreden, daar volgens hem bij 14000 zieken in II jaar met gemiddeld 25 injecties elk, 20 abscessen werden waargenomen. Eene tweede tegenwerping, de groote pijnlijkheid namelijk der sublimaat-in-jectie, kan Lewin niet geheel loochenen, ofschoon volgens hem de pijnen niet onverdragelyk zijn. Teneinde beide nadeden zooveel mogelijk to vermijden heeft Prof. Bamberger twee andere kwikzilver-verbindingen gevonden om onderhuids in te spuiten: het kw ik zilver-al-huminaat en \iQipepton-kwikzilver. Ook Prof. v. S igm un d beweert dat met de door hem verrichte injecties van hicyanuretum Hydrarg. de reactie zeer gering was en er zich geen ontsteking, geen absces en geen bijzondere pijn voordeden. De normale vorm der inspuiting voor volwassenen was 0,300 op 35,0 gedistilleerd water; het getal der injecties bedroeg gemiddeld 17. V. Sigmund koos als plaats van inspuiting de zijden van de borstkas en den buik. De sublimaat-injecties werken ongetwijfeld krachtiger, zonder echter de verdere ontwikkeling der

syphilis tegen te gaan, hetgeen alleen van de inwrijvings-kuur te verwachten is. De voorkeur geeft v. S. aan de calomel-injecties en raadt ter vermijding der absces-vonning kleine giften aan, zooals Scarenzio en andoren aangewend hebben. Bij 50—100 mllgrmm. (voor volwassenen) zag hij in den regel geen abscesvorming. 6—8 injecties niet tusschenpoozen van 4 dagen zijn voldoende voor gewone papuleuse en pustuleuse vormen. De injectie-mc-thode moge overigens in de privaat-praktijk boven de inwrijvings-methode gesteld worden, omdat zij snellere resultaten geeft, minder omslachtiger is en ook de omgeving van den zieke voor de verontreiniging met kwikzilverdeeltjes bewaart, waarmede de lucht en het bedde-goed tengevolge der manipulatie bij inwrijving der zalf geïmpregneerd worden, zoo moet toch zekerheidshalve aan de inunctie-kuur de voorkeur gegeven worden. (Zie „Douts. Zcits. f. pr. Med. No. 50. '76 en Wiener Med. Wochens. Prof. v. Ö i g m u n d No. 37. '76). — De plaatselijke zweren behandelt men het best met lapjes in kamillen-infusie gedompeld, terwijl de rhagades en lip-penzweren het best met lapis geeauteriseerd worden. De baden met sublimaat (1,0—4,0 op een bad) zijn kostbaar, voor het kind en do helpers gevaarlijk en bij eene voorzichtig aangewende smeerkuur volkomen nutteloos. De joilimnbereklingen vond S t e i n e r bij hardnekkige secundaire verschijnselen op de slijmvliezen, in de klieren en in het beenvlies dikwijls heilzamer dan het kwik, weshalve hij bij oudere kinderen bij wie de syphiliden op den achtergrond treden, liever gebruik maakt van jodetum halicum (0,350, 0,500 a 600,0 daags in een decoct, cort. Chin.), van jodetum ferricum (0,600—1,quot;5 de die) of van syr. jod. ferr. Eene gecombineerde kwik- en jodiumhe-handeling werkt in hardnekkige gevallen dikwijls in 't oog vallend gunstig.

De taenia soli u ni (t. eucurbutina, armata). Deze is een witgeelachtige, 15 — 30 voet lange, gelede worm die als alle taeniasoonen do mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen in elk barer ontwikkelde leden veree-nigd draagt, en zich door eieren voortp.^:ant die echter nooit in het darmkanaal zelf tot ontwikkeling komen. De kop doet zich aan het ongewapend oog voor als een wit puntje, waaraan men met do loup vier, somtijds zwartachtig gepigmenteerde zuignapjes, een snuit en een baken-krans kan onderscheiden. Do bals is verscheidene duimen lang, ongeleed, veel gelijkende op een draadje. De volwassen geledingen bezitten op den rand eenc uitpuiling voor de scheede en den penis en wel is deze beurtelings aan den rechter- en aan den linkerrand gelegen.

De taenia m e d i o c a n e 11 a t a is breeder en dikker dan dc vorige en onderscheidt zich ook daardoor van deze dat de van v 1 e r g r o o t e z u i g n a p pen v o o r-z i e n e kop geen h a k e n k r a n s bezit. Ook bij deze zijn de geslachtsopeningcn ter zijde gelegen.

13 o t r i o c e p h a 1 u s 1 a t u s. De bals is veel korter, de leden zijn allen broeder dan lang en liggen dakpan-vormig over elkander heen; de kop bezit geene zuignappen en haakjes, maar twee zuigvoren. De geslachtsopening bevindt zich niet terzijde, maar op het midden der leden.

Terwijl de taenia solium uit de vin van bet varken ontstaat, ontwikkelt zich de taenia m o d i o-canellat a uit den cysticercus van het rund. — De Botriocephalus komt alleen in Rusland, Polen en Oost-Pruisen tot aan den Weichsel voor, terwijl de taenia solium en mediocanellata in alle andere landen van Europa wordt aangetroffen. — Zeer zelden komen deze

women bjj kinderen beneden bet jaar voor en bij zuigelingen bijna nooit. Weisse wijst bij de aanbeveling van liet rauw geschaafde rundvleeseh in do diarrhoe der kinderen op het gevaar van hot overbrengen van lintwormen. — Letten wij op de ziekelijke vers ch ij ns el on waaruit tot het aanwezig zijn van lintwormen moet besloten worden, zoo bieden zij niets karakteristieks aan. Er kunnen stoornissen van den eetlust, somtijds vraatzucht, soms oen geheel gebrek aan eetlust, meestal voorbijgaande, koliekachtige pjjnen in de navelstreek zonder diarrhoe, een gevoel van drukking, knaging oi' branding in den onderbuik, braakneiging, vooral 's morgens in den nuch-teren toestand, hoofdpijn, oorsuizing, aanvallen van flauwte, onrustige slaap, knarsetanden, ook zenuwverschijnselen, zooals chorea, eclampsie en epilepsie voorkomen. Al deze teekens verkrijgen evenwel eerst kracht van bewijs voor de diagnose door den afgang van enkele geledingen of door het aantoon en der eieren. — Zoodra nu do tegenwoordigheid oencr taenia bekend is geworden, is het noodzakelijk haar uit den darm te verwijderen, daar door Leuckart do zelfontwikkeling met zekerheid geconstateerd is. Deze heeft namelijk uitgemaakt dat alleen het m a a g s a p het vermogen bezit, de eischaal van het iintwormei op te lossen, dat verder het in het rijpe ei volkomen ontwikkelde embryo als cysticercus cellulosae te voorschijn komt en nu van liicr uit met de circulatie naar do spieren, het hart, de lever, de nieren, de hersenen, het oog en do beenderen verhuizen kan. Het is dus dringend geboden. Juist tegen de taenia met kracht te velde te trekken. — De anthelmintic a nu worden verdeeld in de zoo-danigen die den worm dooden (taenicides) en zijne uitdrijving bewerken en in de zoodanigen die door bevordering der darmsecrcties on der darmbcwogingen zijne uitdrijving

begunstigen (taenifuges); do zekersten zijn natuurlijk do eersten; o f s c hoon ook hier d i k w ij 1 s d e k o p van don lintworm n i e t g e v o n d e 11 w o r d t, k a n d e genezing toch z e o r goed plaat s-hebbon en zijn volgens Bremser 99 van do 100 genezen. Mocht werkelijk dc kop niet gevonden worden, dan wacht men totdat er zich weder geledingen in dc ontlasting vertoonen, alvorens opnieuw het middel toe te dienen. — Dc lintworm kan slechts afgedreven worden bij kinderen die over het jaar oud zijn, zich volkomen wel bevinden en geen groote neiging tot diarrhoe hebben. Zeer kleine of tanden krijgende kinderen verdragen zelfs de zachtst werkende lintwormmiddelen niet. Tot de werkzaamste helinintcn behooren de G^((uciativovtelbcist) de Konsso, de Saoria, de ICamala en do rad. Filicis maris. Do voorbereidingskuren b( hoeren tot de geschiedenis. Ook het voor afgeven van een purgans werd door M é r at en Colin afgekeurd, omdat de taenia zich onder den invloed van het lintwormmiddel niet den kop ineenwik-kelt en gewoonlijk in een kluwen wordt uitgedreven en indien nu vooraf een laxans gegeven wordt, dc worm zich onder dc peristaltische bewegingen uitrekt, afscheurt en de kop achterblijft. Volgens Lereboullet (Gaz. Hebdom. '76) moet men eerst na (i uur ecu purgans toedienen, omdat men, het vroeger gevende, gevaar loopt dat het middel nog niet voldoende gewerkt heeft en dc uitdrijving niet volkomen is; geeft men het later, dan kan dc worm zich weder hersteld hebben, zijn kop weder vastgehecht zijn en is het doel gemist. Terecht, ook naar onze ondervinding, keurt V o g' c 1 dc toediening af van hot oleum Iticini als purgans na een helminthieum, daar de meeste kinderen het dadelijk weder uitspuwen, terwijl toch in allo pacdiatrische leerboeken het ol Iticini een voorname rol speelt. V o g e 1 roemt den cortex rad.

Punicae grannti als hot eenvoudigste en zekerste middel en bedient zich voor kinderen van 2—5 jaar van de volgende formule: R; Cort. rad. Pui}. Gr an. ree. 30,0. Macera c. Aq. font. 360,0 per horas 24; dein ooq. per horas 12 ad remanent. 180,0. Dit decoct wordt 's morgens nuchter in drie doelen in tusschenpoozen van een V* uur toegediend. Na 1—2 u. komt de worm gewoonlijk te voorschijn. Vooral moet do bast vorsch zijn. — A^rol-

thehn.) dikwijls werkeloos on volgen er dikwijls misselijkheid, praeeordiaalangst, duizelingen enz. Stoiner geeft de honsso van 4,0—8,0 op 30,0 honig des morgens nuchteron thoolopelsgowijze. Ook hot extr. Filicis maris bewijst somwijlen goede diensten. Stoiner verbindt gaarne pulo. Kanialae 4,0 mot extr. Fihcis mavis 1,25 op 90,0 aquae Menthae, terwijl ter Kuilo verscheidene malen met zeer gunstig gevolg, zonder oenig laxans te geven (wegens de laxcerende werking der Jcamala) het volgende hoeft toegediend: K : Konsso 6,0—10,0, Kaniala 3,0—5,0, extr. Fil. mar. aeth. 1,0 — 1,5, Mell. dep., uq. desti/l. aa t. q. s. ut f. elect, mollo D. S. 's Avonds en den volgenden morgen telkens de helft. Ook K u n z e geeft aan kinderen bij voorkeur de Kamala 5,0—10,0, in twee porties voor een kind van G —10 j. met citroonlimonado, — Nog worden als werkzaam aanbevolen de zaden (mot do omhulsels volgens V i g i e r) der cucurhita citridhis (watermeloen in den Levant en Zuid-Europa). A r e h a m-baul t geeft dit middel aan kinderen onder do 5 jaren in eone dosis van 30,0, van 5 — 7 jaar van 45,0 als bonbons met citroen en bittere amandelen, of als gefiltreerde emulsie gesuikerd en mot een aromaticum. — Tot de talrijke Abyssinische lintwormmiddelen behoort ook de Saoria , de rijpe, gedroogde vrucht der Moesapicta, waarvan aan volwassenen 30,0 in poedervorm in de een

of andere brei, soep of ook in suikerwater of oen elec-tuarium gegeven wordt; de werking van dit middel is zaelit en gaat zelden met onaangename verschijnselen gepaard. Men kanhet daarom ook aan kinderen (15,0—20,0) en vrouwen, alsmede aan personen met eenc zwakke constitutie geven.

De tetanus is eenc bewegingsneurose die zich voordoet als tonische spierkramp, soms s)eHits in enkele, soms in alle willekeurige spieren, Bepaalt de kramp zich slechts tot de kauwspieren, dan vormt zij den trismus. Gewoonlijk komen zij bij kinderen met elkander voor. Tetanus is

steeds van trismus vergezeld, doch mondklem wordt ook zonder stijf kramp waargenomen Meestal komt de ziekte bij pasgeborenen voor, (trismus en tetanus neonatorum) hoewel de bewering van Vogel dat de tetanus der pasgeborenen steeds samenhangt met het eieatrisatieproees van den navel reeds lang door feiten weerlegd is. Voor enkele gevallen kan zonder twijfel de navelstomp liet uitgangspunt van het lijden zijn en het is dan een trismus traumaticus; hiertoe behooren de gevallen die na de besnijdenis en eene verbranding ontstaan; voor andere ligt de oorzaak weder in de inwerking van groote koude op de teêre huid der pasgeborenen, een te koud bad, het besprenkelen met water bij schijndood geboren kinderen, misschien ook tocht. Ook door de werking van hooge warmtegraden op de huid (31J a 35 graad Reaumur) kan t. rheumaticus ontstaan. Dat ook slechte, verpeste, roo-kerige lucht in de woonvertrekken het ontstaan van tetanus begunstigt, blijkt uit verscheidene ontwijfelbare waarnemingen. — D3 trismus en tetanus van oudere kinderen ontstaan na de inwerking van traumata, soms van den onbeduidendsten aard. Steken, instooten van glas- of houtsplinters in de handen en voeten, het stooten met den voet tegen een puntigen steen, fracturen met splintering van beenderen enz. vormen zoodanige oorzaken. Ook de rheumat. tetanus komt bij oudere kinderen tengevolge van het slapen op den \ochtigen, kouden grond, baden bij verhit lichaam enz. nu en dan tot stand. In sommige kraaminrichtingen (Dublin, Milaan) werd do tetanus epidemisch waargenomen, endemisch in Triest, Spanje, op Minorka, in quot;West-Indië, Jamoïca, op Cayenne. Maar niet alleen in het zuiden, ook in het hooge noorden, bijv. op IJsland, wordt de ziekte endemisch waargenomen. De prognose is hoogst ongunstig, zoodat Gölis en II e im en evenmin Vogel zich in hunne langdurige

praktijk op één goval van genezing mochten beroemen. Hufeland stelt de stcrftererhouding als 50 : 1. Do prophylactische b e h a n d e 1 i n g is dus ook hier van het meeste belang. Bij eene zear voorzichtige diae-tetische behandeling en verpleging der pasgeborenen, vooral ten opzichte van lucht en baden, eene voorzichtige wijze van handelen met den navel en bij de uitvoering der besnijdenis, alsmede eene doelmatige chirurgische behandeling van wonden, zal zonder twijfel het aantal gevallen van tetanus kunnen beperkt worden. Wat do medicamenten se behandeling betreft, hoopte Vogel nog het meest van narcotica. In een paar gevallen gaf hij opiuvitinctuur, in een ander geval narcotiseerde hij met chloroform, een en ander evenwel zonder succes. De verstandigste methode is volgens hem het kind goed te voeden, door liet dagelijks tweemaal door middel van een elastieken katether die zich zeer gemakkelijk door tien oesophagus in de maag brengen laat, melk of bouillon met een ei in de maag te injicieeren en de plaats waarvan de trismus uitgaat, hot navel-littceken, met een klein ferrum candens te eautcriseeren. Ook volgens S te i n e r zijn nog altijd opium, morphine, curare, calaharboon, hetzij inwendig gegeven of onderhuids aangewend, het meest aan te bevolen, alhoewel ook deze ons in den regel in den steek laten. Tegenover de waarnemingen van deze schrijvers staan die van Monti die bij pasgeb. Ü,0ÜG calaharextract in oplossing onder de huid spuit en dit meermalen daags herhaalt, totdat er 0,020 a 0,0G0 gebruikt is en bij oudere kinderen met 0,020 pro dosi begint, onder welke behandeling van de 16 gevallen 11 behouden bleven. — A u c h e n t h u 1 e r genas een kind van 14 dagen met trismus neon. door cliloralhydraat] tijdens den aanval werd 0,0G0 chlorallujdraut in zog opgelost door den neus ingegoten; in lt;! dagen werden 1,500

bij 27 tetanischo aanvallen gebruikt. — De subcutanc dosis van curare is volgens h n r d t bij tetanus

De stremsels in de sinus van i et harde hersenvlies komen in de kindsheid zoowel primair als secundair onder menigvuldige omstandigheden tot stand; zij vormen som s een zelfstandig proces, dat aan het ziekbed vermoed kan worden, soms weder slechts een bijsymptoom of een go-volg van andere diepere horsenaandoeningen, met wier symptomenreeks zij meer of minder samensmelten en verdwijnen. Do stremsels vormen vaste, eenigszins harde, bruinroode of bruinachtig gele coagula. Zij hangen of over hunne gehoelo uitbreiding of slechts op enkele punten met den vaatwand innig of los samen. Verkleuring, verweeking of overgang in ichor en zelfs olditeratie dor ader zijn niot zelden verdere gevolgen van deze stremsels. Wat hun zetol betreft, leert de ervaring, dat hot meest do sinus transversus en roctus worden aangedaan, zeldzamer de sinus longitud. en nog zeldzamer do sinus eavernosus, petros, en eircularis. Hot boste beeld der zuivere hersensinus-thrombose zien wij dikwijls na uitputtende diarrhoeön, na de cholera infantum, de enteritis follicularis zich vertoonen, waarbij nevens algemeeno vermagering, ingezonken grooto fontanel, slaapzucht, diepen sopor en teekens van hersendrukking, zooals verlammingen in hot bereik van den facialis en oculomo-torius. Stijven nok, stijfheid der rugspieren enz. nog andere stoornissen in do circulatie voorkomen, die voor dc diagnose van stolling in de hersensinus pleiten. — De duur kan slechts weinige dagen a drie weken bc-

dragen, alhoewel het wol niet gemakkelijk is, vooral hij chronische uitputtende ziekten, het hegin der thrombose te bepalen. Yoor 't overige komt het ziektebeeld of overeen met eene pyaemischc koorts of hot gelijkt op dat van hersenanaemie (hydrocephaloied), of van encephalitis inter-stitialis. Komen er volgons Gr i o si n g er enkele gevallen van genezing voor, dan kunnen doze wol alleen betrekking hebben op zeer beperkte stremsels. (S t e i n e r). Het is moeiclijk, den duur van don thrombus te bepalen. Of een thrombus eenigo dagen vóór den dood, in agone of eerst na den dood ontstaan is, kan niet altijd gemakkelijk uitgemaakt worden. — Verreweg de meeste gevallen komen voor ii de eerste twee levensjaren, doch men iioeft zo reeds bij pasgeborenen waargenomen. — De o o r zaken der horsensinus-tlirombose zijn verlangzaming van den bloedsomloop in hot algemeen of locale belemmering van dezen door drukking op de adors, bloedver-dikking, bijv. bij cholera infantum, of eene onstoking der dura mater, verwondingen van den schedel en caries dor schedelbeenderen, vooral van het rotsbeen. Men onderscheidt haar in eene marastische en eene ontstekingachtige. De eerste komt voor bij acute en chronische maagdarmcatarrhon, bij tuberculose, scrophulose, rhachitis, pyopneumothorax, pyaemie en misschien bij alle uitputtende ziekten, waardoor do kinderen verzwakken, zooals bij traumata, pachymeningitis en caries van hot rotsbeen. Wat de b e h a n de 1 i ng betreft, komt men nog het verst met prophylactisch te werk te gaan, vooral mot het oog op de marastische tlirombosen. Tegen deze laatste moeten prikkelende middelen, wijn, bouillon, rauw vleesch, bij gespeende kinderen eene min, inwendig de tinct. F err, acet. aether, of moschus enz. worden beproefd. Bij den ontstekingachtigen vorm is de ontstckingwerende behandeling aan te bevelen.

Ei- is ccne erfelijke hypertrophic beider tonsillen die zich reeds zeer vroeg', vaak reeds in het tweede levensjaar ontwikkelt en niet hot gevolg- van anginae is. Onder de functioneele stoornissen, hierdoor teweeggebracht, be-hooren do verhindering der respiratie door den nous, het voortdurende snorken in den slaap, moeielijke slikking, vermindering van den reukzin, hardhoorendheid tengevolge van de gelijktijdig voorhanden eatarrhale zwelling van het keelslijmvlies en moor bijzonder van dat der tubae, vorder zelfs somtijds stikkingsaanvallen, bjj hoogere graden en langoren duur misvormingen van het gelaat en don thorax. Lichtere vormen, vooral wanneer sloohts eene tonsil erg hyportropliisch is, veroorzaken slechts geringe of volstrekt geeno dergelijke stoornissen. De door hyportrophio dor amandelen aangedane kinderen worden dikwijls door acute anginae aangetast en veelal vergezellen scrophuleuse aandoeningen dor huid, der oogen en der beenderen deze kwaal. Wat de behandelinn-

aangaat, kunnen de mindere graden aan zichzelve overgelaten worden en ziet men na liet eenige maanden voortgezet gebruik van levertraan, ijzer, jodiiimijzer eene aanmerkelijke verkleining der hypertrophische amandelen. Bij belangrijker graden der kwaal is c,o extirpatie dor amandelen dringend geïndiceerd, daar anders do kinderen tengevolge van stikking kunnen bezwijken. De togen-standora der tousillotomie steunen zich daarop, dat ten tijde dor puberteit do moeste hypertrophischo tonsillen tot haar oorspronkelijk volumen gereduceerd worden, dat de tonsil als een conglomeraat van lyinphklioron en dus als een tot vorming on regeneratie dos bloods bijdragend orgaan en dus hare verwijdering niet als zoo geheel onverschillig moot beschouwd worden. Do symptomen kunnen

echter tot oene snelle verwijdering der kwaal nopen en dan blijft de excisii van cene of van beide amandelen het eenige en boste middel; de kunstbewerking brengt des to meer nut aan hoe jonger het kind is en wordt het best met het eenvoudige of gewijzigde Fa h n es toek-sehe instrument verricht. Daar de tonsillen gewoonlijk na herhaalde ontstekingen plegen te liypertrophieeron, moet men hygiënische maatregelen, vooral het vatten van koude voorkomen. In Amerika en Engeland houdt men als het zekerste prophylactische middel daartegen de 's morgens te verrichten koude wassschingen van het goheelo lichaam. In verband met de bovenvermelde al-gemeene behandeling is natuurlijk de plaatselijke van groot belang, doch zij moet met volharding worden volgehouden. In de meeste gevallen is de alnui voldoende, evenwel onder die voorwaarde dat het middel tweemaal daags wordt aangewend en wel niet in den vorm van gorgeldranken en inblazingen, maar door liet toucheeren met den eerst in honig en daarna in almnpoeder ge-doopten wijsvinger. Een mengsel van tannine on j odium-tinctuur van stroopconsistentie zou eveneens uitstekende diensten verschaffen. L a s è g u e raadt een mengsel aan bestaande uit 1,00 talk en honig q. s., de lang voortgezette cauterisatie met lapis in substantie of met geconcentreerde oplossingen, het betten net chroonizuur in meer of minder verdunden vorm. (Monatsehrift f. Ohren-heilk. 187G. 5.) Ook de uitwendige applicatie van jodiuni-tinctuur of joodkaiiumzalf op de aan den ondcrkaakshoek voelbare amandolgozwollen heeft S t e i n e r meermalen goede diensten bewezen. Om de menigvuldige acute anginae te bestrijden, kan hij vooral voor oudere kinderen, het meermalen daags herhaald gorgelen met gewoon koud water en het aanleggen van eenen met water bevochtigden halsdoek niet genoeg aanbevelen.

Do eenvoudige tonsillitis met omschreven ontsteking blijft zich tot de follikels bepalen (angina follicular is), terwijl er ook eene uitgebreide ontsteking voorkomt, die het parenchym der tonsillen in haar geheel aandoet (angina phlegmonosa). Verschijnselen: — De ziekte begint met moeielijk slikken, pijn, een gevoel van branding en droogte in de keel, vermeerderde afscheiding van de vloeistof der mondholte, eene onduidelijke spraak door don neus, oorsuizing^-, hardhoorendheid, vluchtige pijnen in hot oor. Onderzoekt men dc keelholte, hetgeen volgens Vogel het best geschiedt door dc tong met den vinger neer te drukken, dan vindt men bij de folliculaire tonsillitis op eene of beide, eenigszins gezwollen en roode amandelen geelachtige, scherp omschreven aan de follikels beantwoordende ontstekingshaarden ter grootte van hennipzaden die mot verwoesting der follikels eindigt cn bij veelvuldige herhaling aan de oppervlakte der amandelen ecu hobbelig voorkomen geeft. — Bij de p h 1 e g m o n c u s o tonsillitis zij n de amandelen donkerrood en zoo sterk gezwollen dat zij elkander bijna aanraken en daardoor don isthmus faucium tot eene smalle spleet vernauwen. Na drie of vier dagen worden de vergroote amandelen weder kleiner of de zwelling houdt zich op eene zekere hoogte, gaat in induratie over en wordt chronisch. Zelden gaat bij kinderen de ontsteking in ottering over; de pijnen bij het slikken en ademhalen worden zeer hevig en er vormt zich meestal in lt;5én tonsil eon abscos dat gewoonlijk spontaan onder braken of hoesten openbreekt en met bloed gemengden etter bevat. — De acute ontsteking der amandelen duurt gewoonlijk slechts weinige dagen tot twee weken; zij keert licht

weder en gaat lt;lan gaarne in den chronischen vorm met induratie over. — Wat de aetiologie betreft, zoo komt zij somtijds epidemisch voor; meestal echter zijn de gevallen slechts sporadisch en doen de bijzonder gedisponeerde individuen aan Niet alleen bij oudere kinderen, maar ook bij zuigelingen wordt zij aangetroffen. Zij is nu eens idiopathisch, door verkoeling, snelle temperatuurswisselingen veroorzaakt, dan eens secundair symptomatisch en vergezelt standvastig de roodvonk, zeldzamer variola, scrophulose, kinkhoest enz. — Behandeling: Lichte vormen van tonsillitis vcreischen geen behandeling'. Bij ernstiger vormen valt, wanneer de kinderen onder dc '6 — ■! jaar zijn, oen belangrijk middel, het gorgelen met koud water, weg. Olie-inwrijvingen in den hals werken pijnstillend en verhitten niet. Ook het opleggen van een stuk spek of nog beter, eenc vochtig-koude, goed uitgewrongen cravat om den hals, brengen dikwijls groote verlichting in den toestand aan. Zijn de kinderen in staat om tc gorgelen, dan zijn aqua Calcis, (i/itiii, chloras kalicits, verdunde .sofuiio chloveti fert'ici en salniiah met water of een slijmig vocrmiddel de beste gargarismata. Bij etterende tonsillitis moeten weekmakende pleisters, zooals etupi. de meliloto, cnipl. Diachijl. comi). aïï part. aequales of dikwijls gewisselde pappen worden aangewend. Een vlijtig' doorslikken van ijspillen brengt vooral in het eerste tijdperk van hevige ontsteking der amandelen groote verlichting aan. Bij vrees voor verstikking moeten insnijdingen in de amandelen gemaakt worden en indien dit wegens te groote onrust der kinderen en gebrek aan voldoende hulp niet goed geschieden kan, moet men een braakmiddel beproeven.

Alhoewel van het pathologisch-anatomisch standpunt uit met zekerheid kan beweerd worden dat zekere ziekelijke aandoeningen als coxarthrocace en de serophuleuse g'ewriclitsaaiuloeningen, de spondylitis, do ziekten der conjunctiva en der cornea, do otorrhoeön en de serophuleuse huidziekten gewoonlijk op geen tuberculosis der aangetaste deelen berusten, ziet toeli de clinicus eiken dag dat deze ziekten 1° geenszins van localen aard zijn, maar deels afwisselend, deels op verschillende plaatsen tegelijk voorkomen, 2° dat zulke kinderen altijd van tuberculeuse ouders afstammen en iiquot; dat zij na afloop der serophuleuse aandoeningen, die gewoonlijk tegen den tijd der puberteit verdwijnen, meer of minder tuberculeus worden. De clinicus moet dus avcI een innig verband tusschen de beide dyscrasieën aannemen. Doch ook de pathol. anatomie toont in vele gevallen het materieele verband aan. Men vindt namelijk bijna bij alle kinderlijken, waarin serophuleuse veranderingen, ziekten der beenderen of der lymphklieren worden aangctrollon, ook ergens in de inwendige, gewoonlijk in de bronchiaal-klieren, een of meerdere groote, g'ele kaasachtige tuberkels, die als het brandpunt te beschouwen zijn der menigvuldige, peripherische serophuleuse aandoeningen. — De algemeene symptomen der tuberculosis zijn de volgende: de gelaatskleur is in het algemeen bleek, vaal en anaemisch, de wangen vertoonen eene omschreven roodheid aan de cene zijde, die na weinige uren weder verdwijnt. De gelaatsuitdrukking van tuberculeuse kinderen is meestal weemoedig, treurig, de bewegingen van de oogleden en den bulbus, welks sclera duidelijk blauw wordt, zijn traag. De koorts is een constant verschijnsel bij algemeene tuberculose.

Men moet echter omlerscheiden tusschen de gewone, vaak exaccrbeerende vaatopwekking' der lijders aan chronische tuberculose en tusschen de hectische koorts die in het laatste tijdperk zich vertoont en tot den dood toe aanhoudt. Bij deze voorbijgaande vaatopwekkingen lijdt de voeding der kindoren niet belangrijk, terwijl zij ook geheel kunnen ophouden, indien geene nieuwe tuberculose aandoeningen voorkomen. Met de hectisclie koorts is het evenwel geheel anders gesteld. Eiken avond is er cxacerbatie, nooit echter meer een volkomen koortsvrije toestand. Deze koorts kan maanden en zelfs jaren duren, teert de kinderen tot een scelet uit en verlaat ze niet meer tot den dood toe. Zij kan verwisseld worden met intermittens, hetwelk evenwel door de vergeefsche aanwending van grooto giften chinine spoedig uitgemaakt wordt. Verder met typhus waarvan de verschijnselen bij kinderen minder duidelijk uitgedrukt zijn, en eindelijk ook met eene abnormaal verloopende pneumonie. De voeding lijdt bij alle tuberculeuse kinderen aanmerkelijk, hoewel do aan acute tuberculose lijdende kinderen ondor hot jaar hierop eene uitzondering maken, daar zij namelijk tot den dood toe goed gevoed blijven. Do spruw is bij grootero tuberculeuse kinderen een bijna zeker toeken van het naderend einde. — De huid blijft bij de chronische tuberculose nooit normaal, zij verliest hare oorspronkelijke gladheid en wordt slap en rimpelig. Vaak heeft er aan don romp en den hals eene zemolachtige afsohilfering plaats. Op de geheele huid, maar vooral aan het hoofd dringt het zweet in grooto druppels te voorschijn, zoodat de haren en hot hoofdkussen dikwijls doornat worden. — Algomeone h u i d w a ter z uch t komt bij eenvoudige tuberculose niet voor; alleen om de gewrichten cn op don voetrug bevinden zich in hot laatste stadium lichte

oedemen. Bij kleine kinderen zijn deze oedemen zekere diagnostische punten van uitgang, daar zij bijna uitsluitend aan de tuberculose toekomen. — De prognose mag ook bij tamelijk vergevorderde tuberculose niet onvoorwaardelijk doodelijk gestold worden, daar er gevallen zijn waarin, niettegenstaande allerlei ongunstige teekenen, nog na jaren lange uittering eindelijk weder eene volkomen voeding en ontwikkeling intreedt. — Aetiologio: — Geeno ziekte is zoo bepaald erfelijk als de tuberculose. Alhoewel do kinderen geen volkomen tuberkols mede op de wereld brengen, kan do tuberculose zich reeds in do eerste levensjaren volkomen ontwikkelen, zoodat men bij een kind van 2 — 3 maanden reeds miliaire en somtijds zelfs ook grooto gele tuberkols aantreft. Stamt een der ouders af van eene tuborculeu.se familie, de andere evenwel van eene volkomen gezonde, zoo behoeven daarom gewoonlijk niet allo kinderen tuberculeus en zelfs niet eens scrophuleus to worden. Is do vader tuberculeus, de moeder echter gezond of omgekeerd, zoo kan het zeer goed zijn dat hot eene gedeelte der kinderen volkomen gezond, hot andere tuberculeus wordt. Meermalen merkt men evenwel van de eene zijde een minderen graad der dyscrasie op, die zich in zachtere moor scrophuleuse vormen uit en van den anderen kant bij de schijnbaar gezonde kindoren lichte scrophuleuse aandoeningen en eene neiging tot bronchiaal-eatarrhon, chronische blepharitis en phlyctaeneuse conjunctivitis. Do grootste mooiolijkhoid die men te overwinnen heeft, wanneer men liet ontstaan dor tuberculose alleen door erfelijkheid wil verklaren, is die, «lat lichtere graden van tuberculose, enkele omschreven, somtijds reeds verkalkte tuberkols niet kunnen gediagnostiseerd woiden. Men vindt meermalen bij ilo sectio der krachtigste, bost gevoede individuen die aan eene of andere acute ziekte overleden

zijn, in een longentop of dc bronchiaalklieren de overblijfselen van een vroeger tuberculeus proces, waarvan niemand ooit iets vermoed had. Men kan dus ook nooit stellig' beweren dat geen hereditaire aanleg aanwezig is, en dat in oen gegeven geval de tuberculose bloot door andere, uitwendige oorzaken moet teweeggebracht zijn. Dat slechte lucht, hec verblijf in bedompte, niet geventileerde, stoffige vertrekken, vochtige woningen en slechte kost zoovele oorzaken van tuberculose zouden zijn, wordt door Vogel op grond zijner rijke ondervinding zeer betwijfeld. Dat zij den orfelijken aanleg zeer bevorderlijk zijn, is daarentegen zeker. Wat nu dc behandeling betreft, deze splitst zich in do preventieve behandeling en in die der reeds omwikkelde of vermoede tuberculose. Huwelijken onder tuberculeuse personen moeten worden beperkt; tuberculeuse moeders late men niet zoogen, maar men geve het kind eene min. Scrophulcuse aandoeningen moeten bestreden worden om het bijkomen van tuberculose te verhinderen. 15ij reeds ontwikkelde tuberculose is vooral eene doelmatige hygièno van het grootste belang. Voedzame, licht verteerbare kost, vleesch, eieren, melk, daarbij een weinig bier, versche, zoele lucht, vermijding van verkoelingen en zoo mogelijk een winterverblijf in een warmer klimaat zijn de hoofdtrekken der algemeene behandeling. Van de eigenlijke geneesmiddelen zijn de levertraan, de weikuren en de alcalische koolzure wateren nog de meest gebruikelijke, doch meestal te vergeefs. De behandeling van de tuberculeuse aandoeningen der verschillende organen is zuiver symptomatisch en reeds elders vermeld. De koor tsexacerbaties moeten met cliinine en dUjilalis elk alleen of in verbinding met elkander bestreden worden; tegen hevige hoestprikke ling zijn opiaten, extr. llijosci/aini, belladonna, bij vastzittende fluimen snljjJmr auratam Anthnonil,

salmiak nuttig; bij diarrhoeën van tub. kinderen geve men opium, acetas l'/umhi, tannine en tegen hectisch zweet moeten spelcimvrijvingen, chinine, tannine worden beproefd.

Deze komt wel meestal, doch niet uitsluitend bij het mannelijk geslacht voor. Grijze, nauwelijks waarneembare knobbeltjes in do oppervlakkige slijmvlieslaag der blaas, voorts grijsgele, de grootte van linzen bereikende kaasachtige knobbels, lenticulaire zweren en andersoortige verliezen van substantie, hypertrophic en dilatatie der blaas vormen de anatomische veranderingen dezer kwaal. De symptomen zijn dezelfde als die der chronische cystitis. De diagnose is bij gelijktijdige tuberculose van andere haarden op deze gegrond; alleen tot den urogenitaaltoestel beperkte tuberculose bljjkt uit de plaatselijke stoornissen. Do prognose is altijd ongunstig. De behandeling is symptomatisch cn meestal pijnstillend. Opiaten, morphine, inwendig, als subcutane injectie of door middel van clysmata aangewend, licht verteerbare kost en verzachtende slijmige dranken vormen de voornaamste behandeling.

Deze in de kindsheid hoogst zeldzame ziekte werd door Bi Hard, Spiegel berg, Binz cn anderen in het bijzonder bij pasgeborenen waargenomen ; zjj schijnt

haren grond tc hebbon in vctontaarding der slagaders en veroorzaakt dien symptomen-complex die onder den naam van melaena neonatorum beschreven is. Hevig braken, bloedingen uit maag en darmkanaal, groote onrust, uitingen van pijn en collapsus vergezellen deze altijd lethaal verloopende ziekte. De behandeling bestaat in koude omslagen op de maagstreek, chlorühun Ferri, ijspillcn en wijn.

Sedert langen tijd reeds kent men do pokken aan den uier der koe. Alhoewel haar verloop nauwkeurig is nagegaan, is het nog niet beslist of zij door een contagium of wel spontaan ontstaan. Dat de knechts en meiden die met zulke koeien omgaan, aangestoken kunnen worden, wist men reeds voor meer dan honderd jaren, terwijl men reeds meermalen opgemerkt had dat deze lieden van de ware pokken ves'sclioond bleven. Dit feit nu werd eerst in 1 700 door .Tenner hoslist. — Do inenting geschiedt óf met de lympho van den uier der koe (oorspronkelijke lymphe) of met aan de mensehelijke entpuist ontleende lymphe (gehumaniseerde lymphe) of uit do pokken, die verkregen zijn door enting- op den uier der koe met mensehelijke lymphe (retrovaccinatie-lymphe) of eindelijk met de glycerine-lymphe. Volgens S te in er is de zekerste méthode ongetwijfeld die van arm op arm, ofschoon Fleischmann (Wiener quot;Wochenschrift 1872. fi. 7.) beweert dat do met glycerine vermengde vaccine, maar volgens de scarificatie-methode aangewend, nog zekerder resultaten oplevert. Teneinde de lymphe lang te bewaren is het volgens hem voldoende, zuivere vaccine met dezelfde

of dubbele hoeveelheid chemisch zuivere glycerine te vermengen. De eenvoudigste wijze achten wij een glaasje eenigc keeren op de geopende pokpuist te drukken eu de op deze wijze verkregen vaccine, met de punt van het vaccinatie-lancet, die wij daartoe in een fleschje met glycerine gedompeld hebben, mot deze stof goed te vermengen. Teneinde nu tj voorkomen dat deze met lymphe bezwangerde glycerine door hot opleggen van een tweede, op dezelfde wijze voorziene glaasje, zich er tusschen verspreide, hebben wij vooraf één glaasje voorzien van een uit kaartpapier geknipt randje, zoodat nu de glycerine tusschen de op elkaar gelegde glaasjes zich als een groote, heldere droppel voordoet. Ten overvloede plakken wij, tehuis gekomen, do glaasjes met een weinig gomlijm hermetisch op elkander en kunnen de verzekering geven, dat de op deze wijze bewaarde vaccine zich nog na or-bepaalden tijd even werkzaam betoont als in hot begin, zonder zoo angstvallig als wij steeds in de Duitschc voorschriften (zooals o. a. in eene Pruis, ministerieele verordening in Mei, 1871) vinden opgegeven, bij de vermenging van do vaccine met glycerine en water op de verhouding te hebben acht gegeven. Do inenting geschiedt meestal door met de lancetvormigo entnaald, die met koepokstof is bevochtigd, op beide opperarmen, van 5 tot 10 steekjes te verrichten die tot de papillairlaag reiken. Omtrent liet aantal steekjes loopen evenwel de mecningen zeer uiteen. Eenige (J e n n er, II e b r a, li u rc h a r d t) houden reeds do voortbrenging van één entpunt voor voldoende, terwijl anderen (C u r s c h m a n n, E u 1 e n b u r g. Uil Ier) een grooter aantal noodig achten. Spam er sluit zich in zijn opstel „Einiges zur Impf- und Blattern-fragequot; (Deutsch. Archiv. f. klinis. Med. li). I. 77.) aan do uitspraak van E uien burg aan „dat de voorbehoedende k r a c h t der v a c c i n e i n e e n e b e p a a 1 d e

betrekking s t a a it tot het quantum der ingebrachte lymphe.'' Voor die gevallen waar spoedig na gelukte inenting variola voorkwam, neemt sehr. aan, dat geene voor do individueele dispositie voldoende hoeveelheid werkzame stof is ingeënt geworden. Daarom houdt hij het voor geïndiceerd, in al do gevallen waar de pokken allen opgekomen zijn, de inenting te herhalen, teneinde de misschien nog voorhanden dispositie-overblijfselen te vernietigen. Van to voren echter moet reeds, vooral bij personen die sterk aan het gevaar van besmetting blootstaan, zooals bij zulken die zich in de nabijheid van poklijders bevinden, een grooter aantal van entsteekjes aangebracht worden. Het is daarom geraden de kinderen (behalve ten tijde van pokkenepidemieën) niet al te vroeg in te enten. — Reeds in 1801 heeft Bryce gevonden dat men door herhaling dor inenting na den On dag, oer zich de areola gevormd heeft, steeds nieuwe pokken kan voortbrengen. Voor zulke, wel is waar niet constante gevallen, neemt schr. aan dat het individu door de eerste inenting niet volkomen verzadigd was, zoodat, indien bet na de eerste inenting in de gelegenheid geweest was door do pokken besmet te worden, dit werkelijk zou geschied zijn. Dikwijls vertoont zich reeds in de eerste twee dagen, doch niet altijd, eone lichte zwelling, op den derden en vierden dag verheft zich een klein rood knobbeltje, dat op den vijfden a zesden zich tot een blaasje vergroot en tot aan den achtsten dag groeit Terwijl de inhoud etterig wordt, vormt er zich om de punt een soms breedere , soms smallere roode kring. Van den negenden a tienden dag af droogt de puist op en verandert in eene geel-, bruin- of zwartachtige korst, die tegen den achttienden a conentwintigsten dag afvalt, mot achterlating van een verdiept, rondachtig litteeken dat allengs tot melkwit

verbleekt. Op don 811 a lön dfig¹, dus ton tijde van hot etterig' worden van don puistinhoud, is de lichaamstem-peratuur belangrijk verhoogd, de pols frequenter en de eetlust verminderd. Tor leniging van liet lastige jeuken late men do puisten dikwijls mot olie of versche boter bestrijken. Om hot wrijven te voorkomon late men don arm van den 4n — lOn dag met oo¹¹ fijnen linnen zwachtel omwikkelen. Men ent hot best in in de zomermaanden, omdat in don winter do pokken zich langzamer ontwikkelen. Do beste leeftijd is tusschon 3 en 12 maanden. Bij eone hoerschende pokkenepidemie is het evenwel raadzaam, roods weinige dagen na de geboorte de inenting te verrichten. Do in te enten kinderen moeten volkomen gezond on niet juist in eone tandperiodo verkeeron. — Wat de overplanting betreft van verschillende ziekten door do inenting, is het slechts van do syphilis bewezen, dat zij door middel der lympho (als zij door bloed verontreinigd is) op gezonde kinderen kan worden overgebracht. Scrophulosis en rhachitis kunnen niet mede ingeënt worden; daar het publiek evenwel niet het noo-digo inzicht hierin beeft, zoo neemt men, om alle latere verwijten te voorkomen, liet best sleclits volkomen gezonde kinderen zonder eenig uitslag ter afneming van stof. — Niet altijd is evenwel het verloop dor vaccinatie zoo geregeld als wij hot zooeven schilderden. De secundaire koorts wordt dikwijls zoo hevig dat het leven werkelijk in gevaar schijnt. Do kinderen krijgen hevige stuipen, collabeercn, worden zeer bleek of braken aanhoudend maagslijm. Van een doodclijken uitgang, bloot door de koorts teweeggebracht, boort men echter nooit. — Als complicaties en directe gevolgen van do i n e n t i n g komen voor: het enterysipelas hetwelk zich vooral bij kwaadsappige kinderen den Dn of 12n dag over den ganschen arm en ook verder over

den tronk kan uitbreiden, mot lievige koorts en ulceratie der puisten. Het e n t c r y t h e e m, in den vorm van erythema urtieatum, urticaria en roseola, vooral bij kinderen met zachte huid. V a c c i n o 1 a, een op varicella gelijkende uitslag van blaartjes, die meer of minder rijkelijk over de huidoppervlakte verbreid is. Eczeem-en i m p e t i g o p o k ken: bij scrophuleuse kinderen ontwikkelen zich van de entpuisteu uit, die in scrophuleuse zweren overgaan en moeielijk genezen, hardnekkige efflo-rescenties van blaartjes en puisten. Ook t' u r u n c u-losis, phlegm one en z^lt's gungieen zijn als gevolgen der inenting waargenomen geworden. — Als anomalieën van het plaatselijk verloop moet nog eene te snelle en eene vertraagde ontwikkeling der entpuisten vermeld worden. lij] slechte vaccine die uit eene gebrekkig ontwikkelde puist voorkomt, vormen zich reeds na 2—8 dagen kleine blaasjes, die zonder indruk, nauwelijks de grootte eencr linse bereiken en na G —8 dagen reeds weder verdrogen. Hier tegenover staat eene vertraagde ontwikkeling der koepok, die eerst 8 tot 10 dagen na dc inenting te voorschijn komt. Als werkelijke na-ziekte eencr met allo voorzichtigheidsmaatregelcn verrichte vaccinatie moet slechts het plotseling uitbreken van scrophuleuse aandoeningen vermeld worden, waardoor de kinderen van tuberculeuse ouders met verrassende snelheid en hevigheid aangetast worden. — De vraag hoe lang de vaccinatie voor variola vrijwaart, werd reeds menigmaal gesteld en de hieromtrent ingestelde onderzoekingen hebben eindelijk tot de algemeene revaccinatie ton tijde der puberteit geleid. Hoe dit nu ook zij, het staat vast dat kinderen die goed ontwikkelde vaccinatie-puisten gehad hebben g'een echte variola zullen krijgen. (Vogel.) Door de ondervinding geleerd, hechten wij echter meer aan de uitspraak van Stel nor die zegt,

dat, welk con weldaad de vaccinatie voor het menschdom ook zijn moge, zij toch geene absolute beschutting tegen do pokken verleent en zelfs de bewering, dat dooi haar de intensiteit van bet pokkcnproces wezenlijk wordt verzwakt, gewijzigd en de sterfte verminderd, nog' met talrijke uitzonderingen te kampen heeft.

De varicelkn, ook valsche, water- of steenpokken genaamd, zijn zóó weinig gevaarlijk dat verreweg de meeste gevallen niet in geneesk. behandeling komen. Enkele malen slechts gaan gastrische symptomen en een weinig koorts vooraf. Binnen G —12 uren vertoonen zich dan hier en daar op do huid kleine blaasjes zonder del. Slechts enkele puistjes doen zich op den rug en het voorhoofd voor die aan de echte variolapuist herinneren. De inhoud wordt reeds na 2 — i3 dagen troebel en verdroogt den 4n tot een korst die geen litteeken nalaat. Levensgevaar of oenig blijvend nadeel is bij varicellen nooit te vreczen. Ook bij varicellen is ecne exspectatieve b e h a n d e 1 i n g voldoende. Zelfs is het onnoodig de kinderen het bed te doen houden, liij koortsachtige prodromaalsymptomen geve men lichte laxeermiddelen, tamarinden of middelzouten. De puisten laat men met een weinig olie of coccus vet besmeeren, stelt de kinderen ecnige dagen op een zachte plantaardige dieet en houdt zo in ecne gelijkmatige kamertemperatuur.

Men verstaat onder pokken eene koortsachtige, conta-gieuse, typhisch verloopende ziekte met efflorescenties op

lt;1(! huid. Ook Vogel on ccno monigto andorc artsen nemen op het voetspoor van Kobra slechts één pokkenproces aan dat echter naar gelang van zijne intensiteit in drie vormen gesplitst wordt; do v i r i o 1 a v e r a , de v a r i o 1 o ï s si v e v ar i o 1 a m o d i f i e a 1 a en de v a r i o c 11 a. In den laatsten lijd evenwel is het aantal van hen grocter geworden die beweren dat variola en varioloïs als do eigenlijke pokken-vorm streng van de varicella moet gescheiden worden. Zoo zijn volgens T h o m a s, K u n z e en vele anderen de varieellen cene ziekte die met variola en varioloïs niets gemeen heeft. Zij geven voor hun gevoelen de volgende gronden op: het ontstaan en het verdwijnen der varieellen heeft veel sneller plaai s, epidemieën van varicella komen menigvuldiger voor dan pokkenepidemieën, de vaccinatie is geen prophylacticum; alleen worden kinderen aangetast; gcene prodromaalsymptomcn; de eruptie heeft dikwijls reeds aan het einde van den tweeden dag plaats. De inhoud der varicelpuisten wordt gezegd niet oculabel te zijn, enz. Volgens Stei ner nu pleiten evenvele gronden voor als tegen de specifi citeit der variol.i en varicella. De volgende feiten heeft hij bij dit streven en zoeken naar het ware vastgesteld:

2. Ook aan de eruptie van varieellen gaan niet zelden prodromaalsymptomen vooraf,

13. De inhoud der varieelblaasjes is bepaald oculabel; hij heeft door inenting daarmede van andere niet gevaccineerde kinderen gevolg gezien en wel wederom onder den vorm der varicella , volkomen zooals zij zich bij de spontaan ontwikkelde ziekte vertoont.

4. Hij zag door aanraking met aan varicella lijdende kinderen bij andere, zoowel gevaccineerde ala niet geënte kinderen echte variola ontstaan en omgekeerd,

5. Vaccinatie beschut niet togen varicella, maar ook niet gevolg ingeente kinderen werden en wel, zooals liij gezien heeft, in betrekkelijk korten tijd tweemaal door echte variola aangetast.

G. Kinderen die p.-s varicella hadden doorgestaan, werden spoedig daarna door eclite variola aangetast.

Met het oog op zoodanige feiten is liet, zegt Steiner, moeielijk, eene beslissende uitspraak te doen, maar Inj is zeer geneigd om aan te nemen, dat variola en varicella verschillende en niet alleen in den vorm van elkaar afwijkende graden van eene en dezelfde ziekte zijn, — Anatomie: — liet p o k k e n knopje ontstaat gewoonlijk op den vijfden dag der ziekte, door uitpuiling der epidermis tengevolge van zwelling der Malpighisehe laag. 15 1 aasjes. Onder de duidelijk gezwollen cellen van het rete Malpighii vertoont zich een mazenwerk van vezelige structuur dat ettereellen insluit. P u i s t. ilet mazenwerk breidt zich naar het corion heen meer uit, het wordt wijder, in de mazen zijn ronde cellen. Jlet ontstekingsproces wordt besloten door eene langzame afstooting van den inhoud der puist door eene daaronder nieuw-gevormde epidermis. De del is eene eenvoudige verdieping van de epidermis. — Het stadium pro-el r o m o r u m. Het i n c u b a t i e t ij d p e r k duurt tus-schen 8 en 14 dagen. Het pokkenproces vertoont naar gelang van de hevigheid der algemeene verschijnselen, van het aantal efflorescenties en van c'e daarmede gepaarde complicaties verschillende trappen. Koorts met eene temper, van 39 a 40° Cels., gastrische stoornissen, tot herhaald braken toe, pijn in het voorhoofd, groote onrust, met slaapzucht afwisselende, een schrikachtige, dikwjjls afgebroken slaap, ijlen, knarsetanden, stuipen, somtijds teekenen van collapsus vormen de gewone symptomen van dit tijdperk, die gedurende drie dagen met

avoml-cxacerbaties toenemen, totdat eindelijk het exau-theem uitbreekt en het s t a d i u m e r u p t i o n i s et f 1 o r i t i o n i s aanvangt. Bij do ware pokken vertoonen zich do efflorescenties hot eerst in liet aangezicht, als cone roodc, eenigszins verheven vlek op de huid dio niet van het mazelexantheem te onderscheiden is. In het midden van deze roode vlek ontwikkelt zich een klein, hard knobbeltje en hierop een nog kleiner blaasje, dat evenwel snol grooter wordt en den derden dag reeds de grootte verkregen heeft eener linze. gt;^ra het uitbreken van het exantlieem nemen do algemeene symptomen in hevigheid af. De groote onrust en de deliriën verdwijnen, de pols wordt weeleer en langzamer, de ademhaling geregelder, de specifieke variolareuk evenwel is na het uitbreken duidelijker dan vroeger. Den Gquot; dag na do eruptie of den i)¹¹ van het begin der ziekte treedt bij de kinderen de febris secundaria, de etteringskoorts in. Do areola om de pokken vergroot zich, liet gelaat zwelt dikwijls monsterachtig op en de huid begint ondragelijk te jeuken. Zoo komt liet eindelijk tot liet 3e tijdperk, stadium exsiccation is of d o c r u s t a t i o n i s. De opdroging heeft in dezelfde volgorde plaats als do proruptie der offlorescenties plaats greep en wel het eerst in het aangezicht, daarna aan den hals, aan de handgewrichten, aan den romp en eindeljjk aan de onderste extremiteiten. Er vormen zich nu over het geheelo lichaam, maar vooral in hot gelaat, bruine, dikke korsten, die langzamerhand afvallen en een met epidermis bedekt litteekcii achterlaten. Do prognose is afhankeljjk van den leeftijd des kinds, van de hevigheid der ziekte, van hare complicaties en eindelijk misschien van de omstandigheid, of hot kind en hoe lang geleden het is ingeënt. Hoe jonger het kind, des te ongunstiger do prognose; dit geldt vooral voor de zuigelingen. Ontste-

kmgachtigc complicaties vooral van diphtlieritischcn en pyacmischen aard zijn ongunstige teekens en maken de pokken steeds gevaarlijk. In kwaadaardige epidemieën bedraagt de sterfte 50 a GO, in meer goedaardige ook wel slechts 5 a G percent, liet hoofdgevaar voor kleine kinderen is gelegen in oen stormachtig prodromaaltijdperk, waar diepe sopor of convulsiën het leven bedreigen en verder in de febris secundaria die een typheus, sep-tiscli karakter kan aannemen. — De volgende afwijkingen komen in aanmerking: p o k m a z e 1 e n , n i r 1 u s, een goedaardige vorm zonder puistvorming; variola m i 1 i f o r mis, waarbij het uitslag in wratachtige knobbels, zoo groot als gierstknobbels bestaat, zonder ottering en zonder ontstekingskring, waarvan de uitgang altijd lethaal is en slechts wordt waargenomen bij atro-phische, anaemische, anderszins zieke kinderen; variola p e m p h y g ü i d e a , met groote blaasvormige cfllores-centies; variola confluens, de puisten vloeien samen tot groote, door etter ondermijnde holten; variola b a e m o r r h a g i c a , onder hevige koorstverschijnselen komt het tot ontwikkeling van talrijke, slechts weinig boven liet niveau der gezonde huid uitstekende haemorrhagische knobbeltjes of blaasjes, waartusschen ook petechiën worden aangetroffen. Hierbij worden behalve huidhaemorrhagieën gewoonlijk otk capillaire apoplexie in de hersenen, hacmorrhagie der longen, der nieren, van het darmslijmvlies, bloedwateren en bloedige darmontlastingen waargenomen. — Ook op verscheidene slijm vliezen des lichaams ontwikkelen zich puisten en wel slechts tot knopjes zoo groot als speldekoppen of als blaasjes zoo groot als linzen, die spoedig eollabeeren en worden afgestooten. Zij veroorzaken naar gelang van de verschillende localitoit vermeerderde speekselafscheiding, pijnlijk slikken, heeschhcid, croupachtigen hoest,

diarrhoe enz. Nog andere anomalieën en complicaties zij n: ottering' op rt e cornea met perforatie en phthisis hulbi; vergroeiing der neusholte enz. Het gelijktijdig voorkomen van variola on scarlatina, van variola en morbilli werd meermalen waargenomen.

— Als nazickten komen voor: tuberculosis, noma, beennecrosc, en al de scrophnleuse aandoeningen bij door deze ziekte aangetaste kinderen. Oorzaken: — De pokken zijn eene bij uitnemendheid aanstekende ziekte. De smetstof is vervat in den etter der puisten en in het bloed der pokziekeri. Het aanstekingsvermogen is het grootst in het stadium tloridonis et decrustationis. liet belangrijkste voor de praktijk is, dat niet bloot echte pokken bij ongevaccineerden weder echte pokken voortbrengen , maar dat so m s o o k d e a a n r a king m et v a r i o 1 o ï den en zelfs met zeer lichte v a r i c e 11 e n b ij een o n i n g e ë n t kind de echt e m e n s c h e n p o k k e n k u n n o n d oen ontstaan.

— Wat nu do behandeling betreft, geldt de inenting, doch bovenal hot isoleeren der gezonden van de zieken. Overigens bestaat er geen specificum togen de ziekte. De talrijke geroemde! middelen om de litteeken-vorming te voorkomen, zooals uiujuent. cineyeum, col-loclium, suhlimaat, emplastr. Diacln/l., .jodituntinctuur of zelfs de pijnlijke verwoesting mot de lapisstift, baten alle weinig of volstrekt niets. Nevens eene rationeele diaetetische behandeling, zooals bjj mazelen en roodvonk, kan onze therapie slechts symptomatisch zjjn. Men zorge voor goede ventilatie, voor eene gelijkmatige temper, van 14° li. en onthoude zich van alle verzwakkende behandeling, zooals van bloedontlasting, calomd en andere laxeermiddelen. Bij darmcatarrh die bij kinderen onder het jaar zeer gewoon is, kan men dezen in matigen graad laten voortbestaan daar do hersonsymptomen

hierdoor zichtbaar getemperd worden; zoodra deze echter prof'uus dreigt te worden, moet hij door kleine dosis opium, alle 3 — 4 u. een druppeltje tinctuur, tot stilstand gebracht worden. Overigens tegen de hevige koorts clnnine, digitalis, de minerale zuren; tegen het spannende en brandende gevoel in de huid koude baden, vochtig koude inwikkelingen, spekinwrijvingen; bij aandoeningen der mondholte chloras halicus , bij variola haemorrhagica kinahereidingen, wjjn, versche lucht. In het stadium decrustationis bevorderen warme baden en herhaalde vetinwrijvingen het afvallen der korsten. Do sterke zwelling der oogleden belet in den regel elk thé-rapcutisch ingrijpen.

Een gewijzigde, zachtere vorm der variola, waarbij dezelfde tijdperken worden waargenomen als bij do echte pokkon, alhoewel zij allen korter en minder scherp ge-tcokend zijn. Bij de varioloïdon bedraagt de duur slechts van 7 —11 dagen. Do specifieke pokkenreuk ontbreekt, maar daarentegen doet zich bijna geregeld een donkerrood, huidorytheem voor uit groote vlekken bestaande, dat men mot don naam van „rasliquot; bestempelt. Do eruptie begint niet in hot aangezicht alleen en gaat ook niet trapsgewijze langs don romp naar bonedon tot do onderste extremiteiten, maar vertoont zich vrij golijk-tijdig aan liet gehoole lichaam. Terwijl bij variola op cone en dezelfde plok allo pokkon op denzolfden trap van ontwikkeling staan, vindt men bij varioloïs zeer

gewoonlijk knopjes, blaasjes en grooto puisten aiovens olkander. liij varioloïs komen wel is waar enkele puisten voor, die zich tenopzichte harcr g-rootte en structuur op gcenerlei wijze van echte pokken onderscheiden; de meeste echter zijn niet van een del voorzien, maar verdrogen als hyaline hennipzaadgroote blaasjes tot ecne overeeu-komstige dunne korst. De algemeene verschijnselen die reeds van den beginne af aan onbelangrijk waren, verdwijnen met het uitbreken van het exantheem óf geheel óf reduceeren zich althans tot een minimum. Eene werkelijke secundaire koorts komt hier niet voor en do kinderen bevinden zich meestal ook zoo wel, dat zij nauwelijks te bed te houden zijn. De ettering dei-puisten is nooit zoo sterk dat de omgeving erysi-pelateus rood wordt en de meeste puisten openbarsten. Gewoonlijk drogen zij snel in, do korsten vallen na eenige dagen af en laten licht roodo, nauwelijks verdiepte litteekens achter. Ook de naziekten zijn zelden en weinig gevaarlijk. Somtijds ontwikkelt zich eene hardnekkige furunculosis of een sterk vochtig impetigo met zwelling der naburige lymphklieren. De prognose is veel gunstiger dan bij variola; het gevaar berust vooral op aandoeningen van den larynx, waardoor croupverschijnselen en plotseling glcttisoedeem ontstaan, verder op snel doodendc convulsies, op complicaties met pneumonie of meningitis en eindelijk op het bij uitzondering zich ontwikkelend septisch karakter der koorts. B e h a n d e 1 i n g: — De vaccinatie is g e e n bcliocd-middel tegen varioloïs , maar zij wijzigt het contagium der echte pokken in zoo ver dat do overplanting opeen ingeënt kind slechts in het hoogste geval in staat is varioloïs voort te brengen. De behandeling der eenmaal uitgemaakte ziekte is eene zuivere exspcetatief-sympto-matisehc. Hetzelfde geldt hieromtrent als by de therapie

der variola is gezegl geworden. Bij hot begin der ziekte geeft men het bost verdunde minerale zuren, bij diarrhoc daarentegen mucilaginosa. Bij larynxeroup leent sterke cautcrisatie van den pharynx en do epiglottis mot eeno geconcentreerde oplossing van nitras argenticus (2,0 — 30,0 water) do beste diensten.

Vooral bij kinderen komen zeer dikwijls brandwonden voor. Het vaakst branden zich de kinderen aan de bovenste ledematen en in het aangezicht, het meest aan heetc werktuigen ot' met heete vloeistoffen, melk, water of soep. Daarom zijn de hoogero graden van verbranding, eene geheele vernietiging en korstvoi'ming, zeldzaam en slechts zelden gaat het verder dan tot do blaasvorming tenzij ouders of omstanders door het onvoorzichtig ruwe uit- of aftrekken van kleedingstukken, kousen of ander dun goed, de blaren mede afrukken en dus zelve dc oorzaak van verbrandingen van den tweeden graad zijn. — De ottering is evenwel ook na de eenvoudige blaar-vorming zeer sterk en langdurig en dc litteekens hebben grooto neiging zich samen te trekken. Bij eene groote uitbreiding vertoont zich reeds den tweeden dag eeno belangrijke reactie, eeno hevige koorts, die bij prikkelbare kinderen mot stuipen gepaard gaat. Do algemeene verschijnsolon zijn evenwel gewoonlijk niet zeer lievig en verdwijnen bij eeno geschikte positie en behandeling van het verbrande deel binnen weinige dagen. Do plaatselijke behandel ing richt zich naar den graad der verbranding. De pijnen van het eenvoudige cry thee m bedaren het snelst door vetinwrijvingen en daaropvolgende bedekking met watten. Koude is alleen

bij kleine vormen van erythema raadzaam en wordt bij uitgebreide verbrandingen door de meest ervaren heelkundigen , W a 1 t h e r, N u s s b a u m e. a. voor gevaarlijk gehouden. Groote blaren moeten door fijne instekingen ontlast worden, maar men mag de opperhuid niet verwijderen, omdat zij spoediger dan alle pleisters korst- en litteekenvorming tot stand brengt. Het bestrijken met eene geconeentreerde oplossing van helschen steen (2,0 op 15,0) iloet in dit geval do beste diensten. Bij eene cutis die in eene groote uitgestrektheid bloot ligt, is dit echter zeer pijnlijk. Do verettering verbindt men eerst met ceraat, later met lood- of zinhzalf. Oppervlakten, van opperhuid ontbloot, bijv. tussehen de vingers en teencn, mogen elkander nimmer aanraken, maar moeten door lapjes met ceraat en hechtpleister zorgvuldig van elkander gehouden worden. Vooreerst verwondert het ons dat Vogel (aan wien wij deze behandeling der brandwonden ontleenen) geen melding maakt van het van ouds bekende en beproefde middel: het liniment van gelijke deden lijnolie of olijven olie en kalhwater {Carronolie), dat nog altijd het beste middel is dat wij kennen en waarmede koude omslagen, als de ontsteking sterk is, zoor gevoegelijk kunnen worden ver-eenigd. Daar verder bij teere kinderen door verbrandingen snel de dood kan teweeggebracht worden, al zijji zij tot betrekkelijk kleine plekken beperkt, is het hier in de eerste en voornaamste plaats geïndiceerd de pijnen te verzachten. Bjj Bell nu komen hiertoe twee pijnstillende middelen voor, de inwendige aanwending des opmms en de uitwendige van den alcohol. Zonder groote noodzakelijkheid evenwel znl men in zulke gevallen geen gebruik van liet opium bij kinderen maken, maar wel uitwendig van den alcohol. Ook Sydenham reeds recommandeert om bij verbrandingen de aangedane plaat-

sen met in spiritus l'ini gedrenkte linnen lapjes te beleggen, 3—4 maal daags, daar daardoor de cutis voor ottering bewaard en do pijn tot staan gebracht wordt. Het jammerlijk schreeuwen der kinderen houdt oogeu-blikkeljjk op, zoodra de gebrande plek met spiritns-compressen losjes bedekt ol' in spiritus gebaad wordt. De als door een wonder gestilde pijn komt oven plotseling weder terug, wanneer men een oogenblik met het middel ophoudt, weshalve men er 1 — 2 uren onafgebroken mode moot volhouden. Na verloop van dezen tijd is do rood geworden epidermis bleek geworden en verschrompeld of zijn do blaren gebarsten en leeggeloopon. Men horhalo nu de aanwending van den spiritus in langere tussehenpoozen, totdat do gebrande plek volkomen droog is, wat in don regel in G —12 uren volgt. Bij zeer uitgebreide brandwonden werkt de in grootore hoeveelheid verdampende spiritus vordoovond, hetgeen bij kleine kinderen den arts voorzichtig moet doen zijn. AVannoor do geprikkelde toestand is opgeheven, moeten zacht opwekkende en adstringoorendo middelen worden toegediend; vooral de oplossing van sulphas Zinci, ocno zalf met carhouus Calcis, of mayisterium Bismnthi, of hot uuij. o.njdi Ziuci; eenvoudig pluksel en drukking met thoolood of pleistorstrookon. Niets gaat do overvloedige ottering beter tegen, of kan de blooke, slappe granulaties beter vast en levendig maken, dan hot oppervlakkig, soms ook het sterker cauterisoeron mot argent 'Cu s in substantie. Ook de oplossing van dit zout wordt mot goed gevolg aangewend. — De al ge moo no behandeling zij ontstoking- en koortswerend. Bij diarrhoo, aanhoudende onrust en slapeloosheid men zijn toevlucht wol tot opium als het doeltreffendste middel nemen.

Allo in de kindsheid voorkomende verlammingen laten zich evenals hij volwassenen tot twee g'roote oor-sprongshaarden terugbrengen; zij worden veroorzaakt hetzij door eene aandoening van het centrale zenuwstelsel, van hersenen cn rusgemerg of door stoornissen cn verhindering van de geleiding in de beweegzenuwen van haar centraal heg'in af, tot aan hare peripherische uitbreiding.

Vei'laiiiiuiii^en tengevolge van inate-rleele veranderingen in liet eentrale zenuwstelsel, enz.

Daar deze reeds bij de verschillende ziekten van hersenen en ruggemerg vermeld werden, zij het genoeg cr hier op te wijzen, dat halfzijdige verlammingen (hemi-plegicën) in de kindsheid dikwijls door tumoren, vooral tubereuleuse gezwellen in do hersenen, veroorzaakt worden, dat apoploxieën en encephalitis veel zeldzamer dan bij volwassenen aan de verlammingen ten grondslag liggen, dat deze laatste dan ook meestal als hemiplegieën, zeldzamer als paraplegieën zieh voordoen. Tot deze categorie behooren alle verlammingen die met hydrocephalus, meningitis, atrophic, sclerose der hersenen, apoplexie, voorts met ziekten van het ruggemerg gepaard gaan en alsdan slechts een mede verschijnsel van de genoemde processen vormen.

Verlamming (D i ph t he r i t i s c h e). — Deze komt of reeds in het verloop der diphtheritis tot stand of menig-vuldiger eerst eenige dagen of zelfs weken na afloop

daarvan. Zij vertoont zich meest als paralyse van het velum palatinum met moeilijk slikken, onduidelijk door don neus spreken, als verlamming der stembanden, voorts als accommodatiestoornissen dor oogen, dubbelzien, als paralyse der extremiteiten, menigvuldiger van eene onderste dan van eene bovenste, van de blaas en den endeldarm. De verlamming komt even goed bij lichte als bij zeer erge vormen van diphtheritis voor; zij wordt zelfs waargenomen na anginao die wegens hare geringe stoornissen geheel over 't hoofd werden gezien en waarbij do paralyse in zekeren zin het eerste waarneembare teeken der ziekte vormde. Zij tast zoowel zuigelingen als oudere kinderen aan en wordt vooral door de belemmering van het slikken en ademhalen soms gevaarlijk. Do prognose is gewoonlijk gunstig en Steiner nam na weken of maanden eene volkomen genezing waar. Nevens goeden analeptischen kost en verblijf in verscho lucht moeten bovenal chin ine en ijzerbereidingen aangewend worden; vaak genoeg verdwijnen zij zonder eenige behandeling van zelf. Maar ook enkele malen heeft men in zeer hardnekkige gevallen zijn toevlucht tot hypoder-matische injecties van Injdrochlor. Stri/chn. moeten nemen.

V e r 1 a m m i n g v a n d e n fa e i a 1 i s. — Wat de faciaalparalyse betreft, zoo wordt zij somwijlen onmiddellijk na de geboorte waargenomen, doch is zij bij de onbeweeglijkheid van de gelaatstrekken der pasgeborenen hier moeielijker te herkennen dan bij volwassenen. Alleen bij het schreien waardoor de mondhoek der gezonde zij do wordt vertrokken en de geheele gezonde gelaatshelft in plooien valt tegenover de onbeweeglijkheid der verlamde helft, valt de verandering in het oog. Is de oorzaak der verlamming eene centrale, zoo staat ook de uvula scheef, maar daar tie aanleiding gewoonlijk in het verloop van den n. facialis ligt, zoo kan men ook

moestal geon verandering aan het zachte verhemelte en de huig opmerken. De mcnigvuldigste oorzaak van de verlammingen der pasgeborenen ligt in den forceps, maar ook caries van liet rotsbeen, opgezette klieren of trek-keiule litteekens in de nabijheid van den facialis kunnen haar ook teweegbrengen. De behandeling der fa-ciaalparalyse richt zich naar haar oorzaak en vermag alleen dan iets, wanneer haar verwijdering mogelijk is. Zoo kan men trekkende litteekens, meestal het g-evolg van scrophuleuse zweren en kliergezwellen verwijderen, terwijl daarentegen de verlamming tengevolge van caries van het rotsbeen in den regel eene voor het gehecle leven is.

V e r 1 a m m i n g na h e r s e n h a e m o r r li a g i e. — Bij deze gedrage men zicb vooral in het begin slechts mditferent en mag¹ men eerst dan, als alle hersensymp-tomen over zijn, tot een voorzichtig gebruik der faradi-satie overga 111. Zijn de verlammingen hot gevolg van een diep horsenlijdcn, dan zullen zij elke behandeling trotseeren.

V e r 1 a m m i n g e n. (li li e u m a t i s c h c). — Deze komen zelden in de kindsheid voor, tengevolge van een sterken tocht bij een verhit lichaam of snelle afkoeling door op een kouden steen te gaan zitten jnz. lie noch en K hom berg zagen rheumat. aangezichtsverlammin-gen bjj kinderen tusschen do twee en acht jaar. Zij wijken bijna altjjd voor eleetriciteit.

V e r 1 a m m 1 n g. (E s s e n t i e e 1 e ). S p i n a 1 o k i n-d e r v e r 1 a m m i n g. — Men verstaat hieronder ecne verlamming die gewoonlijk geen duidelijk uitgesproken centraal karakter heeft en noch tot de hersenen als iic-miplegie, noch tot het ruggemerg als paraplegio kan teruggebracht worden. Vandaar do naam „essentieer'. Zij komt bijna uitsluitend voor in den leeftijd van '/o — S'/jj.

cn bostftat in het gedeeltelijk of volkomen verlies van het bewegingsvermogen van enkele of van alle spieren, in eene, zeldzamer in beide bovenste of onderste extremiteiten. Kenmerkend voor de kinderverlamming is het dat de sensibiliteit nimmer gestoord is cn het reflexie-vermogen onveranderd blijft, Tegen elec tri-ei te it verhouden zich de aangedane spieren in het begin volkomen onveranderd, met het begin der spicr-atrophic echter neemt natuurlijk de elcktro-musculaire contractuitelt voor den inductiestroom meer en moer af. Na eenige maanden kan alleen nog maar de g a 1 v a-nische contractiliteit opgewekt worden, ofschoon ook trager. Na hoogstens ecu jaar is de opwekbaarheid voor beide soorten van stroomen totaal en voor altijd verloren gegaan. — De verlamming ontstaat somtijds, hoewel zelden, zonder prodromale symptomen en komt des nachts zonder eenige anderen stoornis tot stand; meestal evenwel kan men bij liet kind reeds eenige dngen en weken vooraf lichte koortsbewegingen, eene zekere onbehaaglijkheid, onrust, slapeloosheid of somnolentie waarnemen, die echter na het lot stand komen der verlamming weder verdwijnen. De bewegingsstoornis is of slechts onvolkomen (paresis) of volkomen (paralysis). Deze verlammingen verdwijnen slechts in de zeldzaamste gevallen weder, volgens eenige schrijvers reeds binnen twee tot acht dagen, in den regel blijven zij stationnair en leiden tot atrophic en vetontaavding der spieren, tof paralytische horrelvoeten, plat- of hakvoeten in lichtercn of ergeren graad, tot permanente contracturen der hand en der vingers, aan den romp tot verkrommingen der wervelkolom , het uitsteken der scapula en caput obstipum. Volgens Yogel staat do essent. kinderparalyse ongetwijfeld met het doorbreken der tanden in verband, terwijl Steiner zegt: „met het dentitieproces zal men wel

nauwelijks con aetiologisch verband kunnen aannemen.quot; Do prognose is onmogelijk to bepalen; nu eens gaan uitgebreide verlammingen mot ernstige initiaalsymptomon snol in genezing over, dan weder blijven circumscripto vorlammingon hot gohoolo loven bestaan. Eerst na een paar weken beslist het zich of de verlamming oen goedaardig, voorbijgaand of eou boosaardig, pormament ka-raktor heeft. Koagoeren do spieren niet moor op galvanische prikkels, dan begint hare voeding or oiuler te lijden en kan 00 verlammiug met zekerheid als ongeneeslijk beschouwd worden. Wat do behandeling aangaat, de rationeelste 011 eenvoudigste methode schijnt voor de eerste weken dor verlamming de dagelijkseho aanwending te zijn ooner koude douche, daarna warm-houden van het verlamde lid, menigvuldige passieve bewegingen en spiritueuso inwrijvingon. Indien na ruim vier weken zich geen beterschap voordoet, zoo is het tijd, door goindueeerde electrieiteit (volgens S te i n 0 r door den constanten stroom), die dagelijks eenmaal 5 — 10 minuten lang aangewend wordt, de consecutieve atrophic der spieren te bestrijden. Steinor laat de zittingen in don beginne slechts 2 a 5 minuten duren en niot dagelijks plaats hebben, Hij laat dan op de tusschendagen baden geven met Franzensbadcr Eisen-morsalz waarvan een half pond voldoende is voor een locaal bad en een geheel pond voor een algemeen bad voor oen kind. Deze baden worden dan liefst des morgens genomen, daar zij lichtelijk den slaap storen. \\^r anneer nu weder na eenigo weken geon beterschap verkregen is, zoo gaat men over tot het inwendig gebruik van de zwavelzure Sfri/chnine 0,003—^0,010 pro die. Mochten er onder het gebruik hiervan zich plotseling hevige, totanische aanvallen voordoen, dan is het boste eene snelle, koude begieting eu de toediening van sterke

koffie. Ook de gereoskundige gymnastiek met ecne inc-thodischo kneding der verlamde ledematen is althans een aanbevelingswaardig middel om de atrophic en vetont-aarding der spieren tegen te houden. Zijn do kinderen dcor rhachitis aangedaan of vertoonen /jj do teekens van anaemie, dan wordan de zoooven genoenido uitwendige middelen met het inwendig gebruik van levertraan, ijzer of Jood ijzer verbonden.

V e r 1 a m m i n ge n (T r a u m a t i s e li e) zooals trekking, stooten, drukking, slag, kwetsing enz. brongen bij kinderen volkomen of onvolkomen paralysen teweeg. — Hiertoe behooren in do eerste plaats de verlammingen in het bereik van don n. facialis en van den plexus brachialis, die bij pasgeborenen door do drukking dor tang of tengevolge van oen nauw bokken worden tc-weeggebracht. Hiertoe moeten ook die pijnlijke verlammingen gerekend worden, die na oen ruw trekken aan een dor bovenste oxtromitoiton bij hot optillen of tot zich trekken van kleine kinderen ontstaan. De traumat. verlammingen laten bijna altijd cone gunstige prognose toe cn verdwijnen dikwijls reeds na cenign dagen, op zijn laatst na woken. Zij voreisclicn geene ingrijpende behando 1 i ng , maar slechts eenvoudige spirituouse inwrijvingen, opslorpende zalven on herhaalde lauwe baden. Ook wijkon zij bijna altijd voor do electriciteit.

Veria m m i n g d o v s t o m b a n d o n , paralysis glottidis. — Zij komt zeldzaam voor en openbaart zich zoowol door stoornissen in de stomvorming als door die van de adoinlialingsbewegingon. Do eerstgenoemde bestaan in eene schorre stom, heeschheid of volkomen stommoloosheid, do laatsgonoemde in tussclienboiden voor-komende adonihaliiigsbezwaivn en krampachtige hocst-paroxysmen met een eigenaardig vibrecrenden, blatenden toon, conigszins op dien van croup gelijkende. Deze

stoornissen hcbbon moestal een chronisch verloop, met tusschenpoozen van eono zuivere, heldere stem, hetzij van zelf bij hevigo gemoedsaandoeningen of by het inwerken van uitwendige invloeden. ]5ij hot spiegelonderzoek vindt men bij het overigens geheel normale strottenhoofd eene gebrekkige cn asymmetrische beweging van de banden en spieren die bij stemvorming werkzaam zijn. ])c spanning der stembanden wordt ongelijk en daardoor komt de heeschheid tot stand. Do volgende vormen worden aangenomen: lⁿ stembandverlamming tengevolge van eene aandoening van het centrale zenuwstelsel, zooals bij hydrocephalus, meningitis tuberculosa en tumoren. 2° Peripheriscbe glottisverlamiuing dooi' drukking op den nervus vagus en recurrons, tengevolge van vergrooting der schildklier, of, hetgeen meer bet geva is, dcor hyperplastische en kaasachtig ontaarde lymph-klicren bij scrophuleuse kinderen. J5⁰ Glottisverlamming als gevolg vau catarrhale of ontstekingachtige strottenhoofdsaandoeningen. Hiertoe behoort de stembandverlamming na strottenhoofdscatarrh, na diphthcritis enz. 4° Reflectorische stembandverlamming als teeken van bezwaarlijke gcslachtsontwikkeling en tengevolge van wormprikkeling. Voor de diagnose zijn, waar het spiegelonderzoek niet mogelijk is , het iatermitteerend karakter der stemmcloosheid, het aantoonen van scro-phuleus ontaarde klieren, pas voorafgegane diplithoritis of ocne nog bestaande hersenziekte enz. steunpunten van veel waarde. De behandeling is causaal en symptomatisch. Berust de ziekte op scrophuleus ontaarde klieren, dan zijn levertraan. joodijzer, joodlaliam, jodium-houdcude minerale wateren de gepaste middelen; is de glottisverlamming een gevolg van diphthcritis, dan moeten ijzer, chinine, chinahereidingen ben .vens analejitisc/he kost worden beproefd. Vergroote lymphklieren aan den hals

moeten door het gebruik van joodkalium, verkleind of zoo dit niet baat geëx^tirpeerd worden, maar daar zij zich ver in de diepte uitstrekken moet dit door een geoefenden, met grondige anatomische kennis toegerusten operateur verricht worden. In den laatsten tijd worden hierbij de geneeskundige gymnastiek en de electrothcrapio van vele zijden aanbevolen.

Dat eene verkeerde voeding de voornaamste oorzaak is der ontzettende sterfte van kinderen beneden het jaar, leert de dagelijksehe ondervinding iederen geneeskundige. Eene met de natuur zooveel mogelijk overeenkomstige, kwantitatief en kwalitatief gepaste voeding in het eerste levensjaar, is de voornaamste voorwaarde voor eenen normalen groei en wasdom van het kinderlijk lichaam. Het beste voedingsmiddel nu voor een pasgeboren kind is, zooals men weet, de melk der eigen moeder, indien deze niet zoogen kan, de melk eener min, en indien ook deze niet te verkrijgen is, de melk van een huisdier. In welke gevallen nu kan do moeder niet zoogen en in welke mag zij niet zoogen? Zij kan niet zoogen wanneer zjj geen of te weinig melk heeft, wanneer plaatselijke ziekten der borst, ontsteking, ottering, verharding, kankerknobbels voorhanden zijn of eindelijk wanneer de tepels ontbreken of gebrekkig gevormd zijn. Het meest komen platgedrukte tepels voor, gewoonlijk hot gevolg van oen te hoog gedragen corset. Veel kan in de laatste maand der zwangerschap gedaan worden om dit te verhelpen. De vrouwen moeten ruim gekleed gaan en dagelijks don kop eener Goudschc pijp op den tepel zetten en aan 't andere einde met den mond zuigen of beter

nog¹ dagelijks een caoutchouc-melkpomp op den tepel plaatsen. Verder verdragen zich zekere levensomstandigheden en beroepen moeilijk of volstrekt niet met een geregeld zoogen. — In welke gevallen mag de moedor niet zoogen? Aan alle moeders die aan tuberculose of zelfs maar aan erfelijken aanleg daartoe, aan syphilis, hardnekkigo chronische huiduitslagen, aan arthritis en epilepsie lijden, moet het zoogen verboden worden. Zoolang de melk tengevolge van zekere acute ziekten, zooals typhus, dysenterie, pneumonie, acute exanthemata, rhcu-matisme, kraamvrouwenkoorts enz. niet verdwijnt, late men met het zoogen voortgaan, daar do melk niet direkt schadelijk op het kind en hare verwijdering weldadig op de moeder werkt. Ook het wanneer en het hoc van het zoogen is niet onverschillig en in dit opzicht wordt dikwijls gezondigd. Een gezond kind moet bij voldoend en kwalitatief goed zosquot; in de eerste dagen, zoolang de maag nog geene grootere hoeveelheden kan opnemen, herhaaldelijk aan do borst gelegd worden, doch langzamerhand en wel hoe vroeger hoe beter moet dit met cene zekere regelmatigheid plaats hebben en wel gemiddeld alle twee uur overdag en alle drie a vier uur s'nachts. Men gebruike de borst niet als een bedarings-middel voor het schreiende kind, maar geve haar geregeld om de twee of drie uur. Is het in de tusschcnpoos onrustig, dan is dit geen teeken van honger, maar eone andere oorzaak in het spel. s'Nachts is cene tijdruimte van 4 uur bijv. van 9 tot 1 uur als eerste slaap voor de zoogende vrouw voldoende. I)e vrouw bezige bij het zoogen beide borsten met eene zekere regelmatigheid. — Hoelang een kind moot gezoogd worden hangt van velerlei omstandigheden en verschijnselen van de zoogende en van de zuigelingen af. In bet algemeen is het raadzaam het zoogen tot aan het begin der dentitic of

totdat do oorstc groep tandon doorgebroken is, voort te zotton, dus gemiddeld tot do 9c of 10c maand. Zwakke cn rhachitische kinderen late men langer aan de borst dan gezonde on hen die zich normaal ontwikkelen. — Kan, mag of wil oene moeder niet zelve zoogon, dan is het beste surrogaat eene m i n. Al do mooiolijkhodon die zich voordoen hij hot kiezen ccner min moeten wijken voor de bedenking dat door haar dikwijls een monschon-levon kan behouden worden. Evenwol ga men bij de keuze eener min steeds met het meest onbegrensde wantrouwen te werk en ondorzooke zoowel haar zelve als haar kind met de meeste nauwkeurigheid. Ook haar zog moet onderzocht worden. Volgens de proeven van Vcrnois cn Becqueroi bestaat normaal zog^- op 1000 din. uit:

Het vetgehalte der vrouwenmelk is zeer veranderlijk. De méthode om dit te onderzookon bestaat daarin dat men het uitgepompte zog in den galaktometer giet. De galaktometer is een reageerbuisje dat van eene schaal met 100 deelstrcep-jes voorzien is. Men vult hem tot 0 streep met zog, laat hem 24 uur stilstaan lii leest dan de dikte der roomlaag af. Deze galaktometer heeft «venwel het nadeel dat het onderzoek eerst na 24 uur kan voleindigd zijn en dat het vaak moeielijk en pijnlijk is zulle eene groote hoe-voolhoid zog uit de borst eenor min te pompen. Voor don praktischen arts is het voldoende, de volgende eigenschappen van het zog te onderzoeken. Hij vult zijn in 100 dln. verdeelden galaktometer tot het bovenste deel-streepje en laat hem 24 uur goed bedekt stilstaan; na

dezen tijd moet d; roomlaag minstens 3 deelstreepjes bedragen. Vervolgens onderzoekt Itij het vcrscho zog met blauw lakmoes- en geel eurcumapapier. Het lak-moespapier mag in geen geval rood worden, terwijl het eurcumapapier zieli lichtbruin moet kleuren. Verselic vrouwenmelk is blauwachtig wit of zuiver wit, zeer weinig zoetachtig en eenigszins flauw van smaak. Tegen het einde der zwangerschap en in tie eerste dagen van het zoogen wijkt de chemische en physische hoedanigheid van het zog van de latere wezenlijk af: het is meer geelachtig, rijker aan vaste bestanddeelen, vooral aan vet en zouten en laat onder den microscoop eo 1 o str u m-bollen zien. Het colostrum verleent aan het zog' eene licht afvoerende eigenschap en dient om de ontlasting van het meconium gemakkelijker te maken. Bovenal echter schenke men aan den gezondheidstoestand der min, hare digestie, haar slaap, hare ademhaling, hare huid en hare genitaliën grooter opmerkzaamheid dan aan de chemische en morphologische samenstelling harer melk en bedenke dat het veel belangrijker is zich van eene voldoende kwantiteit der melk te overtuigen, dan hare kwalitatieve hoedanigheden te onderzoeken. «Ü de moeielijkheid zich eene min te verschafFen, vergenoege men zich die te nemen welke aan geeno koortsachtige ziekte, geen syphilis en geen tuberculose lijdt en eene voldoende hoeveelheid melk uit gezonde borsiten seeerneert. — Er zijn eenige omstandigheden die vai invloed zijn op de samenstelling van het zog: l^u De innervatie. Door gemoedsaandoeningen der vrouwen, schrik, toorn, angst, pijn, hysterische toevallen enz. wordt het zog dunner, armer aan suiker, weiachtig, en kan bij het kind lievige verschijnselen, zooals braking, diarrhoe, zelfs stuipen veroorzaken. Hieruit volgt dat aan do psychische stemming cener zoogende vrouw de grootste

opmerkzaamheid moet geschonken worden. 2° Do tijd die sedert de ver lossing ver loo pen is heelt mede een grooten invloed op de scheikundige samenstelling van het zog. De eerste melk bevat meer boter en zouten dan later, terwijl tie hoeveelheid melksuiker geringer wordt hoe meer tijd sedert de verlossing der vrouw verloopen is. 3° Do voeding der zo ogen den. Natuurlijk vermindert deze, zoo zij ontoereikend is, de hoeveelheid van het zog- in het algemeen en de vaste bestanddeelen in hei; bijzonder. Het meest nemen de boter en de caseïne af. Of sommige voedingsmiddelen meer melk maken dan andere, laat zich moeiclijk bepalen, daar de assimilatie van verschillende voedingsmiddelen bij enkele individuen zeer verschillend is. Zooveel echter ts zeker dat de hoedanigheid en de hoeveelheid der melk in rcehtstreeksche rede staat tot hot stikstof-gehalte der voedingsmiddelen, liet genot van alcohol of alcoholhoudende dranken deelt aan het zog eene ver-doovende eigenschap mede. De zuigelingen slapen veel, beginnen echter spoedig aan hersenaamloening te lijden, verteren slecht en vermageren. Ook van medicamenten heeft men reeds verscheidene in het zog kunnen aan-toonen. Absynth maakt de melk bitter, de etherische olie van knoflook en thym verleenen haar den reuk dezer planten. Geeft men aan eene min een of ander purgeermiddel, zoo gaat dc purgeerende werking in de meeste gevallen op de melk en met deze op den zuigeling over. 4^Ü De geslachtsfuncties der vrouw. Deze hebben een onmiskenbaren invloed op de melksecretie. liet tc-rugkeeren der menstruatie doet het zog in hoeveelheid afnemen en in vaste bestanddeelen toenemen en brengt bij de zuigelingen meestal, doch niet altijd, nu eens lichtere dan eens ergere spijsverteringsstoornissen teweeg. Duren nu deze laatsten niet langer dan de menstruatie,

clan bestaat er geen reden, oin het verdere zoogen te verbieden. Is zulks echter wel het geval en de voeding van het kind niet bevredigend, dan moet spoedig eene verandering van het voedsel plaatshebben. — Eene nieuwe zwangerschap tijdens het zoogen maakt de hoeveelheid zog gewoonlijk, doch niet altijd, geringer, terwijl lie colostrumbollen terngkomen. Verbiedt zicii het verdere zoogen wegens het verdwijnen van het zog niet van zelf, zoo moet de zuigeling van de borst genomen worden omdat anders de ontwikkeling van de nieuwe vrucht er ouder lijdt en zulks ook in het belang der moeder en van den zuigeling is. Een matige coïtus heeft geen directen schadelijken invloed op de hoedanigheid van het zog. — Ten aanzien van den ouderdom van liet zog is het een vereischte dat de bevalling der moeder en die der te kiezen min niet te ver van elkander verwijderd zijn. Het zog eener min zij liever drie a zes weken ouder dan jonger. Het best blijkt echter de betrekkelijk goede ot' slechte gesteldheid van het zog uit het gedijen van liet kind, vooral uit den toestand dei-spijs ver tering. — De vraag hoelang een kind gezoogd moet worden, hangt ai' van velerlei omstandigheden en verschijnselen van de zoogonde en van de zuigelingen. In het algemeen is het raadzaam, als de omstandigheden het overigens veroorlooven, het zoogen tot aan het begin der dentitie ot' totdat de eerste groep tanden doorgekomen is voort te zetten, dus gemiddeld tot aan de negende of tiende levensmaand. Zwakke en rhachitisehe kinderen late men langer aan de borst, dan gezonde en hen die zich normaal ontwikkelen. — Wanneer en hoe het kind gespeend moet worden, kan niet alleen door den arts beantwoord worden maar hangt gewoonlijk van eene menigte omstandigheden, de min en het kind betreffende, af. Het natuurlijkste is voorzeker het kind zoolang to laten

zuigen, als het do borst gaarne neemt, daarbij gedijdt en de zoogonde hierdoor geen nadeel voor hare gezondheid, zwakte, bleekheid, vermagering, algemeene hyper-aesthesie enz. ondervindt. Dit duurt bij eene gezonde min en een sterk kind in ons klimaat gemiddeld 4 — 8 maanden. Dan merkt de min op dat de zuigeling niet genoeg meer krijgt en nu moet hem eenigen bijkost gereikt worden. Hiermede mag reeds in de derde a vijfde maand begonnen worden. Langgekookte vlees(disoep, beschuiten-, meel- oi' griesmeelpap in melk gekookt, worden door do meeste kinderen gaarne gebruikt en goed verdragen. Zekere acute ziekten der zoogenden alsmede der zuigelingen maken soms een plotseling spenen noodig, iets dat slechts zelden zonder nadeel voor het kind plaats heeft, doch meestal levensgevaarlijke of snel doodende ziekten tengevolge heeft. — Kan de mooder nu zelve niet zoogen en bezit zij de middelen niet over eene goede min te beschikken, zoo blijft er niets anders over dan de kunstmatige voeding. Ontwijfelbaar het beste plaatsvervangend middel voor de vrouwenmelk blijft nog al tijd de zuivere, o n v e r v a 1 s c h t e koe m e 1 k. De melk der ezelin en der geit komt in hare chemische samenstelling wel is waar nader bij de vrouwenmelk, maar hare geringe verbreiding maakt een algemeen gebruik daarvan niet mogelijk. Het grootste verschil tus-schen vrouwen- cn koemelk ligt daarin dat de caseïne der vrouwenmelk in de maag in kleine, lichte vlokken, die van de koemelk evenwel in groote samenhangende klonters zich afscheidt die in het nog jeugdige maagsap moeieljjker oplosbaar zijnde, de spijsvertering der kinderen meer of minder bezwaren en storen en dus of uitgebraakt worden of als groote, zure, onverteerde massa's het geheele darmkanaal passeeren dat daardoor zeer geïrriteerd wordt. Het is daarom van belang de

caseïne der koemelk deze eigenschap te ontnemen, hetgeen eenigermate kan bereikt worden door haar sterker alcalisch te maken. Vogel bedient zich sedert lang hiertoe van eene oplossing van hicarhonas natricus 4 gnn. op 200 grm. water, waarvan bij eiken maaltijd ecu eierlepel gevoegd wordt. De koemelk wordt in de eerste levensmaanden met water verdund; in het begin geve men ²/._j melk en water, van de tweede levensmaand af ³/,_t melk en oen Yi water, in de vierde maand kan zuivere, onverdunde melk gegeven worden. De melk moet liet kind warm (28 a 30° 11.) gegeven worden. De toediening heeft het best in z u i gfl e s sche n plaats, omdat daarbij de aangezichtsspieren op gelijke wijze geoefend worden als bij kinderen aan do moederborst. Deze zuig-Hesschen zijn tegenwoordig veelal voorzien van eene clastiekc buis van een halven voet lang aan welker uileinde een tepelvormig mondstuk van caoutchouc met gaatjes bevestigd is. Daar echter deze mondstukken dikwijls met zinkoxyd bezwangerd zijn en het moeielijk schijnt ze behoorlijk zuiver tc houden, geven wij de voorkeur aan een gewoon fiesclijc, 120—150 gramm. bevattende, met een tamelijk nauwen hals, waarvoor men eenige stoppen uit eene nieuwe fijne spons snijdt en de daarin passende spons alsdan door een daarover gebonden stukje krip of batist aan den hals van het Heschje bevestigt. Deze sponsjes moeten eenige malen per dag verwisseld worden en worden liet best in koud water bewaard. Eindelijk zij men vooral bedacht opoe verandering in de bestanddeelen der melk wanneer de koeien de stallen verlaten en zich in plaats van ;nct hooi, en ander stalvoeder met gras gaan voeden. Zijn de ouders verstandig, dan geve men in de eerste drie levensmaanden slechts deze melk en geen pap en beginne eerst met de vierde maand met eenmaal daags pap tc geven. Do

beste pap wordt bereid door eene snede oudbakken wittebrood een kwartier lang in koud water te weeken, waarna het gewoonlijk zwak zuur reageert en dan bet niet verder uitgeperste wittebrood niet 200 grinm. alca-iiseh gemaakte, niet afgeroomde molk en een weinig melksuiker tot eene gelijkmatige brei te koken. Veel meer geliefkoosd dan ile wittebroodspap is, vooral bij de lagere volksklasse, tie meelpap; ook bij deze gedijen zeer vele kinderen uitmuntend, en bot is nog volstrekt niet uitgemaakt of zij niet even onschadelijk is als de wittcbroodspap. — In gevallen waar geen min te verkrijgen is en de koemelk niet verdragen wordt, is bet vooral de Liebigsebe soep voor zuigelingen die volgens Vogel en Steiner over bet algemeen een licht verteerbaar, aangenaam smakend voedingsmiddel voor zuigelingen is, dat reeds vele geheel atrophische kinderen bet leven gered heeft. — Een ander praeparaat, do gecondenseerde melk, het eerst door de Ameri-kaansche maatschappij Anglo-Swiss-condensed milkcom-panij to Cham in Zwitserland in don handel gebracht, mag in bet bijzonder voor de kunstmatig gevoede kinderen als een goed voedingsmiddel beschouwd en aanbevolen worden, maar zal de versche, -zuivere koemelk nooit vervangen. — Eerst sedert eenigen tijd is het kindermeel van Nestlé in gebruik gekomen. Het is eene fijne beschuitsoort die uit tarwemeel, eidojer, en gecondenseerde molk bestaat. Dit praeparaat verdient boven de Liebig'sche soep daarom de voorkeur, omdat het veel gemakkelijker in het gebruik is; men kookt nameljjk eenvoudig één eetlepel meel met (3 eetlepels water. Neemt men moer water, zoo verkrijgt men eene aangenaam smakende vloeistof, die uit de tiesch wordt toegediend. Kinderen van twee tot drie maanden verdragen dit voedsel zeer goed en gedijen er door, hoewel dit bij pasgeborenen

niet altijd hot geval is. Uitmuntende diensten verleent dit Nestlc'sche kindermeel bij zoogende vrouwen die niet genoeg zog hebben. Dit laatste is ook het geval met de voeding niet karnemelk, voor weinige jaren vooral door Ballot to Rotterdam aanbevolen. Ballot hoeft, zoowel in gevallen waar de moeder to weinig zog had, als in die waar hot kind geheel de borst moest ontberen, uitmuntonde resultaten gezien van de toediening van karnemelk, liij liet oen eetlepel tarwemeel op een kan karnemelk koken on mot een weinig keukenstroop zoet maken en bij diarrboo van het kind hot tarwemóol door oen eetlepel rijstemeel en do strooi) door suiker vervangen. Hot grooto bezwaar eohter dezer manier van voeding bestaat in de mooielijkhoid zich het geheele jaar door goede karnemelk te verschaffen. — Andore me Ik surrogaten, die in do plaats van molk of als bijkost gebruikt worden, zijn do verschillende koffie-, do papsoorten en de bouillon. Tot do eerste behooren do eikelkoffie, de cacaoboon en, do Löschnerscho kin der koffie, do ger stokoffio on do gewone m o Iele a k o f f i e. De zoogenaamde p a p s o o r t o n van t a r w e-, r o g g e n-, r ij s t- on a a r d a p p e 1 m e e 1, g r i e s m e e 1, arrowroot, beschuit, wittebrood mot melk, water of bouillon bereid, worden dikwjjls aangewend. — Ter bereiding van bouillon bedient men zich van rundof kippen vloosob, aanvankolijk zonder bijvoeging van zout on groente, zelfs mot bjjvoeging van suiker en een weinig verdund Hij wordt naar omstandigheden mot melk of mot rijst, lijn griesnieel, sago, luivergort, gerst of eidojor vermengd. Ook hot bier is, in don gewonen of boter in den gekookten toestand on met suiker nog een weinig zoet gemaakt, een goed surrogaat voor melk en wordt bij kinderen met zwakke spijsvertering dikwijls beter verdragen dan melk en bouillon, — Er zijn kin-

deren die volstrekt geen koemelk verdragen. Deze kunnen van slymige soepen of vleeseluiat met cidojer ecnige maanden lang leven; zij groeien echter slechts langzaam en krijgen bij dien kost geen behoorlijken pcnuiicidns adiposus onder de huid; om de vier weken moet men daarom altijd weder eene proef nemen met volkomen ver-sche zoete melk; dikwijls wordt de melk later goed ge-resorbeerd, ofschoon zij vroeger volstrekt niet verdragen werd. —- Welke geneesheer met kinderpraktijk kent niet de nadeelen, veroorzaakt door het gebruik der zoogenaamde dotjes, die zoo dikwijls aanleiding geven tot vorming van schimmels op liet slijmvlies der mondholte en tot vaak noodlottige stoornissen in de spijsvertering! Maar welke geneeskundige heeft ook niet ontelbare malen te vergeefs zijne afkeuring van dat misbruik te kennen gegeven! — Zijn er reeds meerdere tanden voorhanden, dan kan men den kinderen al een weinig vleesch geven en wel eerst in fijngesneden of gesehaafden vorm. Tweejarige en oudere kinderen mogen reeds aan de tafel der ouders aanzitten, maar geene moeielijk verteerbare, sterk gekruide, zeer vette, verhittende en prikkelende spijzen mee eten. Het bijna uitsluitende gebruik van vleesch voor anaemische kinderen, is nadeelig. De beste drank voor kinderen is zuiver water; bij gebrek daaraan laat Steiner vooral zwakke kinderen, gaarne goed uitgegist bier in kleine hoeveelheden drinken.

A. V u 1 vo vagi n i t i s, fluor al b u s, 1 euco r r h oe a. Onder leucorrhoe verstaat men eene zoodanig vermeerderde secretie der vagina en vulva dat eene nu eens dik vloeibare, licht gele, groenachtig gele, dan eens dun

slijmachtige vloeistof uit de grooto seliaamlippen tc voor-seliijn komt on somtijds langs de beenen en het perineum vlooit. Ecne vermeerderde roodheid, zwelling, pijn, het gevoel van jeuking en branden, in het bijzonder tijdens en na de pisloozing, een angstige gang met korte schreden en de beenen ver van een, excoriaties op het slijmvlies en somtijds eene lichte koorts zijn de meestal voorkomende gevolgen der ziekte. Het verloop is altijd chronisch en vooral bij de catarrhen van scrophuleuse en anaemische meisjes kan het maanden en zelfs jaren lang aanhouden. Wat de oorzaken aangaat zoo kan het niet geloochend worden dat ook zelfs bij kinderen Aan wolnige jaren infectie door druiperstof plaats vindt. Er bestaat namelijk onder het volk een ongelukkig bijgeloof dat de druiper van het mannelijk lid verdwijnt, wanneer het met een hymen in aanraking gebracht wordt en dit geeft menigmaal aanleiding tot het bedrijven van ontucht. Ook onzindelijkheid, ophooping van ontleed afscheidingsproduct van smeer- en slymklieren, mechanische prikkelingen door het inbrengen van vreemde lichamen (waskaarsen, griffels, glazen parels, booncn, haarspelden enz.) in de vagina, door ingekropen maden zijn zulke aanleidingen. Spontaan ontstaat de leucorrhoe zeer dikwijls bij scrophuleuse kinderen in vochtige woningen. Zij komt evenzeer voor bij kinderen die pas eenige weken, als bjj hen die verscheiden jaren oud zijn. — Voor de behandeling is het volkomen onverschillig of de leucorrhoe door druiperinfectic of spontaan ontstaan is. In beide gevallen bewijzen rainheid en dagelijksche gehcelc baden de beste diensten. Hetspjedigst geneest de mechanisch ontstane leucorrhoe. Na do verwijdering van een stukje hout, een boon, een glasparel enz., welke voorwerpen zich achter hot hymen verbergen en somtjjds niet gemakkelijk weder te voorschijn kunnen

gebracht worden, houdt de roodheid en ettering^- binnen weinige dagen op. Bijna even spoedig gelukt de genezing der door oxyuris veroorzaakte leucorrhoe, wanneer men dagelijks meermalen den endeldarm inet koud water en wegens de grootere gevoeligheid de vagina met warm water uitspuit. Uij onanie is de prognose niet zoo gunstig, daar de meisjes wegens de pijn wel eenige dagen ophouden met onaneeren, maar zoodra deze voorbij is, opnieuw beginnen en door dezelfde aandoening worden aangetast. — De door aansteking met diuiperstof ontstane leucorrhoe duurt minstens zes weken, doch kan ook eenige maanden aanhouden, liet hardnekkigst is de ziekte, ook zonder infectie, bij zeer scrophuleusc of tu-berculeuse individu's in een meer gevorderd tijdperk.

— Aan krachtige, vroeger gezonde, door infectie ziek geworden kinderen dient men lang achtereen laxantiën, jalappe₎ soma, aloë en middelzouten toe, terwijl aan dyscrasieën lijdende individu's dadelijk versterkend mot ijzer, china, en vleeschdieet moeten behandeld worden.

— De plaatselijke behandeling moet zich, bij de weinige ruimte der kinderlijke genitaliën, bepalen tot vlijtige injecties met koud of warm water cn des nachts tot het liggen van een plukselpropje in de vulva. Dit pluksel kan zeer goed met cone alnitioplossiiii/ (1: 10 water), eene tannineoplossinij (1; 30 water) of eene oplossing van zinkoxyd gedrenkt worden. — Bij scrophuleuse kinderen verleenen zeebaden, jodiumhoudende bronnen, Heilbronn, Kreuznach, alsmede de levertraan de beste diensten. De huiduitslagen aan de uitwendige genitaliën, zooals eczeem, impetigo en prurigo, moeten zuiver gehouden en met opdrogende zalven zoo spoedig mogelijk bestreden worden.

]{. Vulvovaginitis ph leg mo no sa. Deze treedt gewoonlijk veel acuter op dan de eerstgenoemde vorm ; zij

gaat gepaard mot huivering, ocne duidelijke koude rilling met opvolgende hitte, terwijl onder hevige, eerst brandend stekende, later kloppende pijnen do eene helft der genitalia opzwelt, de huid rood en gespannen wordt en uitpuilt; vroeger of later ontdekt men dan eene weekere, fiuctuecrendo plek die openbreekt en meer of minder etter ontlast. — Traumata, verkoeling, onzindelijkheid, verwaarloosde huiduitslagen aan de genitalia of vulvovaginitis eatarrhalis, vooral bjj serophuleuse meisjes, zijn de gewone aanleidende oorzaken. Behandeling: — Strenge rust, plaatselijke antiphlogistica, in liet bijzonder koude omslagen, bij dreigende suppuratie warme pappen en een ter reehtertijd openen van het absces vormen do even eenvoudige als doeltreffende behandeling. Bij overgang in den ehronischen vorm en gelijktijdige seropliulose zijn levertraan, joodijzer, jodhim-hondende minerale uHiteren inwendig, locaal eene zalf van joodkalinm of jodiunitinctnnr de doelmatige middelen.

C. Vulvovaginitis diphtheritica. Do diphthe-ritis komt bijna nimmer sporadisch en bij ons in hetalgemoen zeldzaam voor; de vulvovaginitis diphther. ontwikkelt zich nog het menigvuldigst gedurende en na oene boosaardige mazelepidemie, ook na diphtheritis, roodvonk, pokken, typhus enz. Zij is het niedesymptoom van oene algemeene aandoening of heeft de beteekenis van eeno alleen locale kwaal en treedt primair o]) of ontwikkelt zich op het reeds anderszins ziekelijk aangedane slijmvlies der schaamlippen. De correspondeerende lymphklieren zwellen daarbij altijd op en niet zelden grijpen de slijmvlies-zweren over op de huid van de uitwendige geslachts-deelen en van het perineum. Koorts, verlies van den eotlust, vermagering met geelachtig witte, droge huid vergezellen het proces. De prognose is niet altijd gunstig, vooral dan niet als de diphtheritis der genitalia

de uitdrukking is eener algemccno diathese. De bchandel ing- is of eene alleen plaatselijke ot' te gelijkertijd oene algemceno. In het begin chlovax halicus in sterke oplossing of ayna Calois, later cauterisatics met lapis, acid. muriaticum concentr. of eene sterke snbli-niaatoplossiuy; deze laatste oefent op de diphtheritis eene bei)aald gunstige werking uit. Tegen het algomecne lijden moeten roboroerende e)i bederfwerende middelen worden aangewenè, zooals kitia niet chloras kalicns, chiniiie, minerale .'iirc-ii, wijn, verselie lucht. Om vcr-groeiïngen van dc geshuditsojiening te voorkomen moeten plukselwiekjes of linnen lappen dikwijls worden ingelegd.

1). Vulvovaginitis gangraenosa, koud vu ui der geslachtsdeelon. Het gangreen der vulva ontstaat óf uit de zooeveu geschilderde diphtheritis of juist zoo als noma bij kinderen die eene koortsachtige ziekte, typhus, pokken, roodvonk, mazelen doorstaan hebben, liet doet zich somwijlen zoo snel en zonder subjectieve versclnjnseleu voor, dat eerst de koudvuurachtige stank de' omgeving tot oen nauwkeuriger onderzoek aanspoort. Men vindt dan in den regel aan do binnenvlakte der groote schaamlippen eenige blaren die spoedig barsten en een scherp vocht ontlasten. In andere gevallen waar het gangreen zich in dc diepere wcefsellagcn der labia ontwikkelt, beginnen do laatsten oedemateus te zwellen, worden eerst na eenige dagen pijn op enkele plaatsen blauw en breken eindelijk open, waarbij dan eene groote gangraeneuse vlakte te voorschijn komt. Meer of minder sterke koorts, uitputtende diarrhoeën, gangraeneuse haarden van andere organen, vooral noma van het aangezicht en andere met de oorspronkelijke ziekte samenhangende complicaties vergezellen do kwaal, die bijna altijd tot den dood leidt. De gangraeneuse vulvovaginitis tast het meest de kinderen aan tusschen het tweede

en zesde levensjaar, maar ook heeft men luuir bij zui-g-elinyen van drie maanden waargenomen. — Do alge-meenc behandeling- moet eeno tonische, roborcerendo en antiphlog'istisehe zijn; daarbij krachtig-, licht ver-teerbaar voedsel. Plaatseljjk zijn ter begrenzing- van het koudvuur en tot opwekking der geneeskracht vooral gepast: en uteri sa ties met mlnerulc zuren, lapis iiifertiah's ot' het gloeiend ijzer; voorts kanifer als spiritus cawpho-t'dtus, chloorkalk, chloras kalicus, solnfio chlorcti ferr iel en bovenal de stiptste zindelijkheid.

Het braken heeft bij kinderen dikwijls eeno andere beteekenis dan bij volwassenen. Het gebeurt namelijk bij zuigelingen zeer licht dat zij onmiddellijk of korten tijd na het zuigen een gedeelte van het gebruikte zog geheel onveranderd of als eeno zuurachtige vloeistof zonder de minste braakbeweging, verkleuring of vertrekking van het gelaat weder terug geven en wel des te lichter als men de kinderen dadelijk na het zuigen veel heen en weer beweegt. Dit braken wordt zeer begunstigd door het bijna geheel ontbreken van den blinden zak, van den fundus ventriculi bij kinderen. Deze wijze van braken komt bijna alleen bij kinderen aan de borst — daarentegen zelden bij kunstmatig gevoede voor. Oudere tot het 5° jaar die braken, schijnen den dood nabij. Zij verliezen volkomen hunne kleur, hun voorhoofd is met koud zweet bedekt, de ademhaling versneld, onregelmatig, de pols bijna onvoelbaar. De kinderen gaan stil liggen en steunen zacht, steken soms

de liftiul in den mond cn hebben op hun gelaat de uitdrukking' van don grootstcn iing'st. Nadat deze toestand somtijds uren geduurd heeft, begint het kind plotseling hevig te braken, ceno groote hoeveelheid spijsbrei stroomt uit den mond, er volgen nog eenige bewegingen van kokhalzen onder een luid geschreeuw van de verschrikte kindoren — en het gcheole ziektebeeld is op eens verdwenen. — Plotseling opkomend braken zonder misselijkheid of kokhalzen met ontlasting van waterige, slij-morigc, witachtige of geelachtig groene vloeistof, meestal in een boogvorinigcn gulp, waarna de kinderen zonder tcekens van misselijkheid weder verlangen te drinken of doorslapen - is een teeken van horsenprikkeling en komt bij tuberculeuse meningitis, hydrocephalus, morbus Brightii enz. voor on is steeds een symptoom van eenc zware ziekte. Men moet derhalve wel acht geven en onderzoeken of het braken alsdan niet door misselijkheid cn kokhalzen is voorafgegaan. — Behandeling: — Tegen het braken der zuigelingen behoeft men niets te doen zoolang do voeding er niet door lijdt en geenc groote hoeveelheden melk ontlast worden. Is dit laatste echter het geval, dan moot het zuigen op cene and «re wijze geschieden. De kindoren mogen niet zuigen totdat zij vrijwillig de borst loslaten, maar moeten na een poosje er af genomen en zoo rustig mogelijk te lapen gelegd worden. Het daardoor ontstaande geschrei bedaart spoedig. Is deze handelwijze nog niet voldoende, dan geeft men eenigo lepels van ecne zoetgemaakte sterke thee van kamillen, voordat men do kinderen aan de borst legt. — Het braken der kunstmatig opgevoede kinderen is altijd een toeken van verzwakte spijsvertering en moet stellig bestreden worden. De behandeling met koolzure kali- of met koolzure mcir/uesia is hier uitmuntend op hare plaats on leidt, wanneer de dieet

buitendien geregeld ia, spoedig tot liet doel. Is het darmkanaal mede aangedaan en bestaat er diarrhoe, dan moet deze eerst gestuit worden, voordat men verwacliten mag, dat de braking zal ophouden. Ook hierbij staat liet kalomel, ad 0,010 2 — 3 maal daags toegediend, onder alle bekende middelen bovenaan. — Meent men dat do kinderen neiging tot braken hebben en slechts tengevolge daarvan onrustig en angstig zijn, dan volstaan gewoonlijk werktuigelijke middelen om den actus van hot braken zelf te voorsehijn te roepen. Vogel raadt o. a. hiertoe aan den vinger in den mond te brengen, do tong naar beneden te drukken en het velum palatinum te kittelen. Yolgt ook op deze manipulatie geene braking, dan kan men met zekerheid aannemen dat de kinderen geene neiging tot braken hebben en dat een toegediend braakmiddel te vergeefs zal zijn. liij blijkbare misselijkheid en in gevallen waar deze wijze van handelen geen braking doet ontstaan is het volgens Vogel het best, 0,250—0,500 'pulv. IpecacHanh. op den wortel van de tong te strooien, terwijl men met den wijsvinger van de linkerhand de kaken zoo ver mogelijk uit elkander houdt en daarna eenige paplepels te laten drinken. Is ook deze hoeveelheid ipecacuanha niet voldoende, dan kan men er zeker van zijn, dat de niafg geen inhoud heeft die haar bezwaart, en dat door sterker braakmiddelen slechts groot nadeel zou worden teweeggebracht. — liet braken, dat op hersenschudding tengevolge ■quot;au een slag of val ontstaat, duurt, wanneer geene belcedigingen dor beenderen of hersenbloedingen bestaan, skclits een of een paar dagen, om alsdan voor eene volkomen genezing plaats te maken. Vreemd genoeg dat Vogel, van wien de 7e uitgave zijns leerboeks der kinderziekten in 187(gt; verscheen, geen melding maakt van de door ons op bladz. 78 beschreven wijze om vooral bij weerbarstige

kinderen, vorg-iftigingen enz. braking op te wekken door de inspuiting van de zoutzure apomorjahiue.

De liazelip is eene aangeboren splijting der bovenlip, de wolfsmond eene aangeboren spleetvorming van het harde verhemelte. De lipspleet is of eene enkel-vormige, terzijde van de middellijn gelegen en met oen der neusgaten eorrespondeerende, of eene d ubbe 1 e, aan weerszijden der mitldellijn gelegen spleet, tussclien welke zieh soms eene hooge cn breede, soms eene smalle en kleine lap bevindt. -- 8oins is de lip met liet tandvleesch innig vergroeid. Zet zich de lipspleet ook op de kaak en het verhemelte voort, dan ontstaat de onder den naam van wolfsmond bekende gecompliceerde spleetvorming. De verhcmeltespleet is soms slechts smal ter breedte van ¹ .j a 1 streep, soms wijd geopend en groot en veroorlooft alsdan ecu volkomen inzicht in de choanen. Do splijting zet zieh dikwijls ook op hot zachte vor-homelte voort. De belangrijkste functionccle stoornis is liet b e z w a a r 1 ij k e o f o n in o g e 1 ij k e zuigen. Terwij 1 kinderen met een liazelip den tepel, in plaats van tussclien do lippen, met de kaak vatten en liet zuigen dan toch nog mogelijk is, kunnen zij dit bij bestaanden wolfsmond volstrekt niet cn moeten zij met don lepel en do flosch gevoed worden. Maagdarmcatarrhen on atrophic leiden dikwijls tot oen spoodigen dood. — Worden de kinderen niet voor het doorbreken der eerste tandon geopereerd, of is do operatie mislukt, dan groeien de tanden op de plaats, waar do kaak niet door do lippen bedekt is, naar buiten in plaats van naar onderen en verkrijgt de mis-

vorming van het gelaat door dezen scheeven stand der tanden een nog- hoogeren graad. — Kinderen niet eene hazelip en een wolfsmond lijden voorts aan eeno o n d ii i d e 1 ij k e en m o e i e 1 ij k e s ]i r r a k, daar enkele letters, voornamelijk 15, P, M en W tot vorming waarvan de bovenlip volstrekt noodzakelijk is, bij do hazelip onduidelijk en bij den wolfsmond hoogst onvolkomen door ben worden uitgesproken.

Er zijn families waarin vclo leden hazelippen hebben, zoodat wel eene soort van pracdispositie ot' erfelijkheid moet aangenomen worden. — Wat de b e h a n d e 1 i n g aangaat, de operatie alleen kan dit gebrek der eerste vorming opheffen. Omtrent het tijdstip der te verrichten kunstbewerking loopen de gevoelens der heelmeesters eenigszins uiteen. Is de voeding van hot kind zeer bemoeielijkt, leert het in do eerste leversweken niet behoorlijk zuigen en slikken, dan blijft het natuurlijk in zijne ontwikkeling ten achter, en de operatie moet zoo spoedig mogelijk gedaan worden. Js dit echter niet het geval, dan is liet beter te wachten tot na de 4c levensmaand. In elk geval echter moet vóór het doorbreken der eerste tanden geopereerd worden, want zoodra het tanden krijgen eenmaal is begonnen, zijn de kinderen aan veel moer ziekten blootgesteld en is do goede uitslag daarom twijfelachtig. Ook beginnen zij na het eerste halfjaf r reeds hunne handen te gebruiken, waarmede zij na de operatie den geheelen uitslag kunnen verijdelen. Voor de dubbele hazelip geldt hetzelfde, slechts met dit onderscheid, dat men beide zijden niet in eens, maar met eene tusschen-ruimte van drie a vier weken opereert, omdat bij deze wijze van handelen meer uitzicht bestaat op een gunstig gevolg. Bij gelijktijdig voorhanden wolfsmond doet men goed, in de eerste levensmaanden eerst de lipspleten te opereeren, om eerst later eene vereeniging der verhe-

meltesplect to beproeven. Blijkens do ervaring worden in don loop der jaren ook wijde vorlieineltespleten hoe langer hoe kleiner, weshalve men niet hare operatie liever een weinig wacht, vooral wanneer do kinderen op bevredigende wijze gedijen. Is alleen hot zachte verhemelte gespleten, dan is de naad voldoende; voor splijtingen van hot harde verhemelte bevolen zich aan passend vervaardigde obturatoren of do operatieve voreoniging, ofschoon alle ervari igen hierin overeenkomen, dat deze kunstbewerking moet tal mislukt. Men vorzuimo niet hot kind vóór de operatie cenige uren wakker to lioudon, opdat hot later in een dos te langoren slaap vervallo on hot eerst de borst re laten nemen, opdat hot niet te spoedig door don dorst ontwake. — De verschillende operatiemethoden /elvo moeten in chirurgische werken worden nagezien.

Behalve hot idiotisme behooren deze in do kindsheid tot de zeldzame uitzonderingen. En wat natuurlijker, daar al do opwekkende on deprimoerondo oorzaken dio in de latere jaren zielsziekten teweegbrengen, van de kindsheid en jeugd nog ver verwijderd blijven. Maar ook do lichamolijko oorzaken, ongonooslijke ziekten van do hersonon en andere organen, dio bij volwassenen vaak genoeg zielsstoornissen teweegbrengen, verschoonen don kinderlijken leeftijd of leiden tot den dood voordat zich krankzinnigheid kan ontwikkelen. Evenwel zullen wel iederon arts enkele gevallen van deze ergste aller kwalen voorkomen.

woonlijk veroorzaakt tloor eon acuten of chronisehon gc-])rikkelden toestand der hersenen. Zij houdt meestal slechts kort aan, zonder verdere stoornissen achter te laten, of wordt ook allengs erger, om evenals bji volwassenen eindelijk in onnoozelheid te ontaarden. Stei-ner zag^- gevallen van acute razernij bij kinderen tus-liet Gc en 13° jaar als voorloopster der variola, na icon-nesteek en als naziekto van den typhus.

b) De manie uit zicli vorder als waanzin. Bij dezen vorm is elke associatie van denkbeelden opgeheven; daarbij voegen zich dan niet zelden panphobic en grootiieids-waanzin, de teekens van de beginnende verlamming en van de onnoozelheid.

2. Psychische depressie toes tanden. Als zoodanig worden bij kinderen lichtere of ergere graden van hypochondrie en melaneholie aangetroffen die, als niet tijdig eeno doelmatige behandeling wordt ingesteld, soms tot in latere jaren blijven voortbestaan. Zoo neemt men bij vele overigens lichamelijk gezonde of zwakkelijke, anaemische kinderen eene bepaalde neiging waar, om zicli zekere ziekten in te beelden, waarvoor bij een nauwkeurig ingesteld onderzoek, niet de minste grond bestaat. De oorzaken van dit verschijnsel zijn maar al te vaak het slechte voorbeeld der ouders, vooral van hysterische moeders, eene verkeerde opvoeding, het lezen van boeken die de verbeelding prikkelen, vooral van zcdelooze romans, vroegtijdige minnekoozerijen en gevoel van eigen gewicht, ook de vrees voor een spoedigen dood enz. — Lichtere vormen der melancholie worden ook bij meisjes in do ontwikkelingsperiode waargenomen.

3. Psychische z w a k t e t o c s t an d e n. Deze worden in de kindsheid vooral vertegenwoordigd door het idiotisme, de onnoozelheid. Alleen wordt hier gehandeld over het sporadische idiotisme en niet over

het endennsoho, dat als „cretinismoquot; vooral in hoogo gebergten optreedt. De toestand is in don regel aangeboren (volgens West maken de congenitale gevallen do minderheid nit) en verraadt zich reeds door den afwijkenden schedelvorm (microcephalic — hydrocephalus). Andere anatomische grondslagen zijn gelegen in cene rudimentaire ontwikkeling der hersenen, met asymmetrie, hersensclerosc, het geheel ontbreken van enkele hersendeelen enz. Griesinger heeft de volgende vijf typen van liet idiotisme aangenomen : — 1. Geheel welgevormde kinderen, meestal met vriendelijke trekken, in den regel eenigszins microcephaal. Nu eens staat de verstandsontwikkeling op den laagsten trap, dan weder is zij meer gevorderd; meestal zijn hot matig versatiele, maar ook niet zelden apathische toestanden, met auto-matische bewegingen, somtijds met zwakte der onderste extremiteiten. 2. — Eenvoudig in den groei van lichaam of geest zeer achterlijke kinderen. De ontwikkeling gaat tot een zeker (4c a G^) levensjaar voort, om dan volkomen te blijven stilstaan. B. — De basilairhynostotische vorm van den cretintypus in den engsten zin. 4. — Het Aztekentype. Dit zijn microecpiialen die wel zeer klein blijven, doch goed geëvenredigde, slanke lichaamsvormen vertoonen. Deze individu's zijn zeer levendig en vroolijk, nieuwsgierig en zeer zwak van geest. G r a t i o 1 e t vond hunnen schedel zeer klein, de beenderen dik, de schedelbasis weinig verbeend, kraakbeenig. Do hersenen hebben minder windingen dan die van den orang en den chimpansee. 5. — Enkele idioten naderen in hunne physio-nomie, hunnen habitus en hunne wijze van doen tot sommige diersoorten (overeenkomst met apen, varkens, schapen). — Do graden zijn dus zeer verschillend. In den hoogsten graad ontbreekt allo opgewektheid van den geest en ook de zintuigen volbrengen slechts hoogst

gebrekkig hunno verrichtingen, üoofiieid komt vaak voor. De kinderen leeren volstrekt niet spreken; liet geschreeuw is lieesch, eentoonig. Zij kunnen in het geheel niet loopcn, verslinden begeerig de hun voorgezette spijzen zonder zo te proeven, laten do urine en den stoelgang onwillekeurig wogloopen, krijgen atrophi-sche spieren en eene ruwe, vaak met zweren bedekte huid. Gelukkigerwijze evenwel sterven de meesten dezer kinderen reeds gedurende de eerste dentitie onder stuipen en bereiken nooit de puberteit. — In den minder lioogon graad leeren de kinderen stamelen, later ook gaan en er komen ook opwekkingen van liet instinkt voor. Zij verlangen eten en drinken, onderscheiden hunne omgeving en hiten zich als leerzame dieren aan zindelijkheid en kleine werktuigelijke verrichtingen gewennen. Hun gang blijft echter altijd onzeker, de uitdrukking van hun gelaat onnoozel, de spiertoestel zwak; vaak komen stuipen en later verlammingen voor. Ook deze kinderen komen zelden de eerste en tweede dentitie te boven en bereiken geen hoogen leeftijd. — In den lichtsten graad, dien men als den overgang tot eenvoudige zwakte van geest moet beschouwen, loopt het kleine hoofd niet meer in het oog, het lichaam ontwikkelt zich, ofschoon langzaam, tot eene bijna normale gesteldheid en slechts het een of ander zintuig blijft stomp; een zwak gezicht of doofstomheid maakt ook deze individus meestal tot onnutte leden der maatschappij. — Door eene rechtstreek-sche behandeling kan natuurlijk de gebrekkige ontwikkeling der hersenen niet verbeterd worden; men kan slechts do zwakke geestvermogens door core doelmatige opvoeding opwekken. Men gewenne de kinderen vooral aan zindelijkheid, daar anders altijd zweren op de huid ontstaan, en zij weldra atrophieeren. Als eerste grondstelling moet golden, deze ongelukkige kinderen uit hot

ouderlijk huis to verwijderen en hen in een idioten- of krankzinnigengesticht te plaatsen. Slechts hier is liet mogelijk, door stalen consequentie, door het in aanmerking nemen van elke individueele vatbaarheid en door het verwijderen van alle stoorende invloeden zooveel doenlijk liet bereikbare te verkrijgen. Men kan er daarom niet genoeg op aandringen, do nog zeldzame idioten-inrichtingen met nieuwe te vermeerderen.

Kinderen, die eenige uren met een ontbloot hoofd aan de warme zonnestralen zijn blootgesteld geweest, komen met een rood gelaat, een rooden hals en roodc armen te huis, en klagen over eene hevige hcofdpju. De roodc kleur van do genoemde huiddcelcn verdwijnt niet even als na eene eenvoudige verhitting, maar blijft dagen lang als een erythcem met kleine oneffenheden bestaan. Na eenige uren ontstaan delirïen, vaak van een woedenden aard, met ontwikkeling van eene buitengewone spierkracht; de roodc oogen, de vernauwde pupillen, eene sterke klopping van de carotiden, eene heetc huid, een lievige dorst en eene drooge tong doen eene hevige meningitis vermoeden. Do pols is zeer versneld en meestal geregeld, terwijl hij bij do etterige meningitis weldra ongeregeld en vaak langzamer wordt. Ook missen wij het braken, tenzij zich nog groote hoeveelheden van onverteerde spijzen in de maag bevinden. — Het verloop van den zonnesteek is het tegenovergestelde van dat der meningitis. Na een halven of een geheelcn dag, hoogstens na 2 dagen, verdwijnen alle genoemde verschijnselen. Na wederom 2 — 3 dagen is do gezondheid volkomen hersteld. Behandeling: — Ader-

lating'cn vci'mindci'cn ecnigszins do vcrscliijnselcn; men verricht zo evouwel bij ■woedende deliriën zeor matig-, hetgeen ook voor liet aanwenden van bloedzuigers geldt. Do boste on kortste weg is altijd, de haren zoo kort en spoedig mogelijk af te knippen en om hot uur oeno koude begieting to doen in eene drooge kuip. Daarop volgt geregeld eene aanmerkelijke vermindering van do hevigste verschijnselen. Zoodra de kinderen een weinig rustiger zijn geworden, legt men ij so inslagen op het hoofd, mostaardpappen aan do onderste ledematen, geeft kalomel met jalappe en zet prikkelende lavementen. Dr. Drake te Montreal gaf aan een volwassene die door een zonnesteek getroffen was, wegens de buitengewoon hooge temper. 2,0 chinine in drie doses, in tusschenpoozen van eon half uur. Twee uren na do oorsto toediening, werd de huid vochtig en weldra met een overvloedig zweet bedekt. Spoedig daalde do temp. aanmerkelijk en den volgenden dag werden 0,300 chinine om do vier uur voorgeschreven. Hierna waren alle ongunstige verschijnselen spoedig verdwenen en werd de patient binnen drie en een halven dag uit het hospitaal ontslagen. {Canada medical and surgical Journal, Sopt, 1876.) Ha 11 te Calcutta injieieerde bij een zieke die reeds comateus was en niet meer slikken konde, op verschillondo plaatsen in de schouderstreek de volgende chinincoplossing: Sulph. Chin. 0,350 — Acid. Sulph. dil. gutt. 5. — Aqu. destill. gutt. 50. Na een uur was de huidtempor. gedaald, do zieke nam gestadig in beterschap toe en had na verloop van 12 uur zijn bewustzijn volkomen teruggekregen. Hall had zelf nog vijf dergelijke gevallen gelukkig behandeld en eveneons andere militaire artsen van hot Indische leger.

Catarrhus hronchialis acutus, zic Broneliiaalcatarrh. Catarrhns intestinalis chronicus, zie Atrophia infantum. Celweefselverharding, zie Scleroma.

Diarrhoea infantum, zie Darmcatarrh, (Acute) Eclampsia infanftini, zie Convulsiën.

Pneumonia catarrhalis, zie Bronchopneumonie. Pneumonia lohularis, zie Bronchopneumonie.

Daar dit werkje in ecnigszins van elkander verwijderde tusschenpoozen is samengesteld, zijn er cenig-c herhalingen ingeslopen, die tot de meerdere ot' mindere waarde wel niets afdoen, maar er toch niet behoorden in voor te komen. Bij het doorbladeren merkten wij de volgende drukfouten cn onnauwkeurigheden op:

Bladz. 53 staat op den lⁿ regel: loed-en lymphvaten, moet zijn: bloed- en lymphvaten.

Bladz. 55 staat 'Jt regel van onderen : do beste resultaten, moet zijn : de beste resultaten. (??)

Bladz. CS staat 9c regel van onderen: Geen hoofdkussens, moot zijn : (Jeene veêren hoofdkussens.

Bladz. 100 komen, te beginnen met: Ook Calomel zeer fijn verdeeld in de ooglidspleet ingestrooid enz., eenigc voorschriften voor, die daar ter plaatse niet behooren.

R:	Pulp. Tamarind, dep, 50,0.
	Tart. depur, 15,0.
	Syrup, Hub id, q, s. ut fiat elect, molle.
D.	S, s' Morg. en s' av. 2 eierl.
R:	Hydrarg. chlor. ruit. 0,015—0.030.
	Sacchari 0,500.
M.	f. pulv. Bent, tal. doses aeq. N⁰. 10.
S.	Om de 2—3 u. 1 p.
R:	Ungt. Hydrarg. cm. 7,5—15,0.
	— fiavi 15,0.
M.	exacte. D. S. Dagelijks 2 m. iets in de lever
	streek in te wrijven,

R:	Pulp. Tamarind, dep. 50,0.
	Tart. depur. 15,0.
	Syrup. liuhid. q. s. ut fiat elect, molle.
D.	S. s' Morg. en s' av, 2 eierl.
R:	Hydrarg, chlor. mit. 0,015—0.030.
	Sacchari 0,500.
M.	f. pulv. Dent. tal. doses aeq. N⁰. 10.
S.	Om de 2—3 u. 1 p.
R:	Ungt. Hydrarg. cin. 7,5—15,0.
	— flavi 15,0.
M.	exacte. D. S. Dagelijks 2 m. iets in de lever-
	streek in te wrijven.