r I

DISSERTATIO PHYSIOLOGICO-MEDICA

ACTIONE ATUOPAE BELLABONNAE IN liilDEM.

îfT^x,-' ^ .-J

DISSEETATIO PHYSIOLOGICO-MEDICA

de

ACTIONE ATROPAE BELLADOMAE IN

quam,

AliiUENTE SUMMO ÜUMLNE,

ex auctoritate keotokis magnifici

GERARDI JOHANNIS MULDER

MATH. MAG., PHIL. NAT., MED. DOCT. ET PROF. OED.

nec nok

AMPLISSIMI SENATÜS ACADEMICI CONSENSU,

et

nobilissimae FACULTAÏIS MEDICAE decketo,

pro (Bvahn JDüctoratus

summisqüe in

medicina honobibus ac privilegtis

IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA

rite et legitime consequendis,
ERÜDITOROM EXAMISI SÜEMITTIT

GERARDIIS CORNELIUS PETRUS DE RUITER,

Rheno-Trajectinus.

a. d. ii. m. julii, anni mdcocliii, hoka v.

TEAJECTI ad EHENUM,
P. W. VAN DE WEIJER typis mandavit.

mdcccIjIII.

.«iilfll i lMO0âJJl 3A10aTà lOlTM

■ .mvm omm mwAU'--^

lomvtö^M ersroi'o^ jtrj^TmowaA- 'xa-

iiaajuM aiMviAiioL laHAaao

''''nbsp;.lt;i»dnbsp;..iw*» ^»ü ..ï«)!nbsp;..«■lt;»,-»t** .

■ ' .

.oTHÄoacr ÎAOïaaM 8ITATJaOâ.U a/Jösaumo«

BmT iteavfnbsp;.w »nbsp;.

A

INTEODUCTIO.

Cum parum temporis mihi superesset, ad disser-
tationem conscrib'endam, CL donders, Promotor,
auctor mihi fuit, ut nonnulla experimenta de actione
Atropae Belladonnae in pupillam instituerem. Vide-
bantur experimenta nuperrime instituta a budgio
et WALLEED circa vim, quam diversi nervi in iridis
motum exserunt, facilius opportunitatem praebere
ad actionem etiam radicis Belladonnae in pupillam
intelligendam, et licet nostra experimenta non penitus
rem absolverint, fore ut sufficiant, quibus legi sa-
tisfaciam, sperare liceat.

Saepius nervum sympathicum ad Collum secuimus,
tum in cunicusil tum in canibus, ut actionem Bel-
ladonnae in pupillam ita contractam indagaremus,
et simul licuit, temperaturae mutationes in aure im-
primis sed etiam in bucca et apud canes inter pal-
pebras notare, qualem temperaturae auctionein, a

1

bernaedio 1) post iiervum sympathicum perscissum
inventam, ipse caloris productioni in dictis partibus
tribuere videtur. Tempus non sufFecit, ut nostra
hac de re observata in dissertatione conscribamns et
alio loco haec longlus commemorare propositum est;
hic notasse snfficiat nullam a nobis temperaturam
auctam fuisse observatam, quae non a sanguinis
af fluxu majore, deleto vasorum tono ex nervorum
perscissione, explicari potuit, quare directae saltem
nervorum vi caloris productio in dictis partibus non
tribuenda videtur 2).

In expositione eorum, quae ad pupillam pertinent,
sequentem ordinem observandum duximus:
§ 1. De iride.

§ 2. De motu iridis.

§ 3. De nervis, qui motum iridis regunt.

§ 4. De actione belladonnae in pupillam.

§ 5. De modo actionis belladonnae.

§ 6. De nervis in quos agit.

§ I. Iride.

Iris partem efficit illius membranae, quam veteres,
monente brueckio 3), uveam dixerunt. Hanc pro-

1)nbsp;Comptes rendus, T. XXXIV. 1852, p. 472.

2)nbsp;Ni fallor eamdem explicationetn amplectitur budge, qui rarau-
los vaso-inotorios aurium, aeque ac dilatatores pupillae, e medulla
spinali repetit {Archiv. ƒ. -p^ijs. Heiïk. B. XII. S. 393.)

3)nbsp;Anatomische Beschreibung des menschlichen
Berlin 1847.

lixius describere inutile duximus, quoniam pauca
jam cognitis addenda habemus.

Ad uveam tres pertinent musculi: 1°. musculus
tensor choroideae, qualem esse ligamentum ciliare antea
dictum BRUECKiüS probavit, 2°. musculus dilatator
pupillae, e longis cellulis radiatim in iride dispositis
constans, 3°. musculus sphincter pupillae, ex iisdem
cellulis constans et pupillam cingens.

Constant hi musculi in plerisque animalibus, quem-
admodum in homine, ex dictis cellulis longis, quas
telae musculari organicae proprias esse kölliker
demonstravit; in avibus vero e fasciculis striis trans-
versis munitis, quales in tela musculari animali
occurrunt, tenuiores vero et quasi imperfectiores
Facillime dicti musculi conspiciuntur in iride cuni-
culorum albidorum, satis transparente, ut absque
ulla praeparatione facillime prodeant, in primis cir-
culares prope marginem pupillae. Addito acido ace-
tico nuclei characteristici facile prodeunt, et patet,
partem tenuiorem iridis, pupillam limitantem, e solis
cellulis circulariter dispositis constare, sensim autem
radialiter dispositas inter hasce misceri, quae majori
numero in parte externa iridis observantur: neque
tamen ita regulärem situm et directionem observant.
Ad marginem pupillae facile etiam discretae cel-
lulae acuum ope obtinentur,

Simul in dicta iride cuniculorum albidorum vasa
et nervi, addito acido acetico vel solutione sodae
causticae, conspiciuntur. De vasis nihil est quod
commemoremus. Nervi originem ducunt e ganglio oph-
thalmico, ciliares dicti, inter quos pauci tantum di-
recte a nervo naso-ciliari abeunt. Ganglion autem

ophthalmicum intrant: radix motoria e nervo oculo-
motorio; radix sensilis e nervo naso-ciliari; ramus
sympathicus, cum radice sensili decnrrens, ortum
vero ducens e medulla spinali, transiens in truncum
cervicalem nervi sympathici, plures, ut videtur, fibrillas
etiam accipiens ex ganglio cervicali supremo, atque
adscendens ad ganglion Gassei'i, fibrillasque sensiles
inde oriundas ad ganglion usque ophthalmicum comi-
tans. Hunc decursum rami sympathici ex experimentis
physiologicis deduxerunt waller 1) et budge 2).

In musculis uveae dicti nervi ciliares plures plexus
formant, quod facile visu eat in iride albidorum cu-
niculorum, Multi ramuli ad peripheriam iridis,
plexu formato in musculo tensore choroideae, in-
trant, ibique prope marginem iterum plexum formant
majorum ramulorum, e quibus minores ramuli exeunt
tertiumque plexum constituunt in illa iridis parte, ubi
cellulae musculares jam circulariter dispositae obser-
vari incipiunt. Tubuli nervei maxima pro parte ad
tenuiores pertinent; divisione tenuiores adhuc fiunt,
longum decursum habent singuli tubuli imprimis
crassiores per iridem et in illo decursu ansas multas
formant e quorum apicibus divisione novae fibrillae
ansa% formantes exeunt, quae autem ansae terminales
non sunt habendae, quandoquidem saepius tubulorum
divisiones ulteriores observantur et multis locis, amissa
vagina medullari, invisibili modo terminantur.

1)nbsp;Passim in Comptes rendus. T. XXXIV, et XXXV. 1832.

2)nbsp;Conf., inter alia, Archiv, f. physiol. Heilkunde. B. XT. p. 773.

§ II. De motu iridis.

Duplex motus iridis observatur, alter reflexorius,
voluntarius alter. Luminis radii, pupillam transgressi
et nervum opticum irritantes, actione reflexa nervi
optici in nervum oculo-motorium, contractionem pu-
pillae inducunt et quidem uno nervo optico irritato
utriusque pupillae. Quod fieri in avibus perperam
nonnulli negarunt 1), forsitan ex celerrima contrac-
tione, lucis stimulo admisso, in errorem inducti.
Lentior contractio est in homine et ceteris mamma-
libus, lentissima in amphibiis. Pupillam, morte inse-
cuta vel potius circulatione et respiratione sistentibus,
persistente quodammodo irritabilitate, lucis stimulo
adhuc contrahi observaverunt haeless 2) et budge 3)
et ipsi confirmatum habemus. Inde conclusio facta
est luminis radios directe etiam irritare iridem atque
ad motum eiere, quod dubium tamen habemus, ut-
pote tum in homine tum in animalibus cognitum
experimentum, quo lucis radios et quidem solis per
rotundamaperturamin cameram reflectoris opeinjectos
et simul lentem vitream transgresses in focum
coeuntes, in iridem ipsam incidentes nullam, per pu-
pillam ingressi maximam contractionem inducere de-
monstratur, ab omni parte confirmavimus, ita ut, si
lux quicquam valeat in ipsam iridem, haec actio
lentissima sit et forsitan calor magis agat quam lumen.

1)nbsp;Inter alios grâmer* HBt OLCCOfififloddtiö'VßTTilOgßH dßV OOgBti,
Haarlem, 1853, et owèn. Art. Aves. in Cyclopedie of Anatomy
and Physiology.

2)nbsp;Die Muskelirritabilimt. München. 1850.

3)nbsp;Comptes rendus. T. XXXV. p. 561.

Altera contractio voluntaria est, et fit quando oculus
accommodatur ad propinquiora argute conspicienda.
Hanc actionem voluntariam esse nonnulli negaverunt,
sed sine jure. Pupillam quidem contrahimus absque
eo ut hujus contractionis conscii simus, sed hoc
valet de quovis motu voluntario. EfFectuum conscii
sumus, non ipsius contractionis. Ubi quis sonum al-
tiorem edit, musculis laryngis fortius tendi chordas
vocales ignorât, sed effectus, nempe tonus altior,
mente versabatur 1). Sic ubi quis pupillam contraxerit
hujus contractionis inconscius esse potest, neque
est effectus seu scopi, ut propinquiora nempe distincte
videat. Hanc igitur ut illam voluntariam dicimus. Neque
jure objicitur, contractionem non fieri nisi per asso-
eiationem, simul nempe oculorum musculos rectos
internos sese contrahere, ut axes optici convergant.
Vix enim datur musculus, qui seorsim contrahi potest,
ut Semper sjnergia aut associatie quaedam subsit.
Praeterea contractionem voluntariam iridis defen-
dimus sine necessaria musculorum oculi contractione.
Ex experimentis a diversis physiologis, imprimis a Pro-
motore 2), vitrorum ope prismaticoruminstitutis, patuit
non dari arctiorem nexum oculi inter accommodationem
et axium convergentiam, ita ut diverso gradu con-
vergentiae ad eandem distantiam oculus accomodatus
esse possit. Jam quaestio erat, utrum pupillae motus
sympathiam haberet cum axium convergentia an cum

\) Exemplum hoc aptissimum attulit Doct. cramer l. c. p. 115.
2) Nederlandsch Lancet. 2e. serie, D. III. bl. 233 en Holl.
Beiträge B. I. S. 379.

accommodatioiie. Weberus l)jain hanc quaestionem
tetigit. Secundum eum, motus pupillae arctius nexus
esse videtur cum gradu quo axes oculorum conver-
gunt, quam cum gradu quo radii lucis divergunt,
cui oculi adaptandi sunt.

Hujus experimenta, quae in eo consistebant, ut
nunc per vitra ocularia concava nunc per convexa
perspiceret, repetiimus, neque tamen cum eodem
effectu. Concludit enim webek, accommodatione ocu-
lorum ad radios plus minus convergentes recte frangen-
dos, sine axium motu perfecto, pupillam neque contrahi
neque dilatari. Nos autem per vitra ocularia concava
prospicientes, simul ratione habita distantiae inter duo
vitra, ne ad objecta, ad certam distantiam posita,
conspicienda requireretur axium motus, semper con-
tractionem observavimus, e contra per vitra convexa
prospicientes, dilatationem, licet haec non semper
aeque manifesta esset. Vitris concavis, quorum focus
negativus 20 vel 16 centimetris aequabat, usi fuimus
et ad diversam distantiam objecta argute conspicere
licuit, absque eo ut duplices imagines apparerent.
Dimotis vitris alia accomodatio requirebatur ad idem
objectum conspiciendum, nullus vero axium oculi
naotus; neque minus constans erat pupillae dilatatio,
lentius quidem insecuta, quoties vitra dimovebantur.
Vitris utentes convexis, quorum focus 16 centimetris
aequabat, objecta conspicientes ad 2 centimetrorum
distantiam, sensionem ingratam percepimus ad can-
thum oculi externum; exigua autem erat neque semper

1) Programma etc. cuL inest Diss. E. H. weberi summam doc-
trinae de motu iridis continens, p. 12.

Altera contractio voluntaria est, et fit quando oculus
accommodatur ad propinquiora argute conspicienda.
Hanc actionem voluntariam esse nonnulli negaverunt,
sed sine jure. Pupillam quidem contrahimns absque
eo ut hujus contractionis conscii simus, sed hoc
valet de quovis motu voluntario. EfFectuum conscii
sumus, non ipsius contractionis. übi quis somim al-
tiorem edit, musculis laryngis fortius tendi chordas
vocales ignorât, sed effectus, nempe tonus altior,
mente versabatur 1). Sic ubi quis pupillam contraxerit
hujus contractionis inconscius esse potest, neque
est effectus seu scopi, ut propinquiora nempe distincte
videat.Hanc igitur ut illam voluntariam dicimus. Neque
jure objicitur, contractionem non fieri nisi per asso-
ciationem, simul nempe oculorum musculos rectos
internos sese contrahere, ut axes optici convergant.
Vix enim datur musculus, qui seorsim contrahi potest,
ut semper synergia aut associatio quaedam subsit.
Praeterea contractionem voluntariam iridis defen-
dimus sine necessaria musculorum oculi contractione.
Ex experimentis a diversis physiologis, imprimis a Pro-
motore 2), vitrorum ope prismaticoruminstitutis, patuit
non dari arctiorem nexum oculi inter accommodationem
et axium convergentiam, ita ut diverso gradu con-
vergentiae ad eandem distantiam oculus accomodatus
esse possit. Jam quaestio erat, utrum pupillae motus
sympathiam haberet cum axium convergentia an cum

1)nbsp;Exemplum hoc aptissimum attulit Doct. cramer 1. c. p. 115.

2)nbsp;Nederlandsch lancet. 2e. serie, D. III. bl. 235 en Holl,
Beiträge B. i. s. 379.

lentibus convexis muniti 1), observatis, nondum
certiores fieri potuimus. Hanc observationem in
avibus jam a kieseeo 2) notatam postea reperimus.

§ III. De nervis, qui motum iridis regunt.

Musculorum actio augeri et diminui potest. Quod,
quemadmodum de musculis in genere, de sphinctere
valere ac dilatatore pupillae in promptu est. Pupilla
dilatata aeque ac contracta causam igitur et activam
et passivam habere potest. Nimirum dilatatur pu-
pilla tam sphincteris diminuta quam dilatatoris aucta
actione, contrahitur sphincteris contractione aucta
aut dilatatoris imminuta. Facile arridet hypothesis,
alterum nervum, oculo-motorium scilicet, actionem
regere sphincteris, alterum, sympathicum puta, dila-
tatoris, nervo trigemino autem iridis sensibilitatem
deberi.

Quam hypothesin in genere confirmant observa-
tiones.

Petit 3) jam anno 1727 pupillam contrahi vidit,
secto trunco nervi vagi in animalibus, et jure hoc
phaenomenon simul secto trunco sympathico, in
pluribus quadripedibus ad nucham cum vago juncto,

1)nbsp;Conf. van trigt. Diss. inaug. de specula oculi. 1853. p. 29.

2)nbsp;Ophth. Bibliothek von Dr. karl dimly. B, II. S. 99. 1804.

5) Mémoire dans lequel il est démontré que les nerfs intercos-
taux fournissent des rameaux, qui se portent des esprits dans les
yeux, in libro cui titulus: Histoire de Vacadémie Royale des
sciences. Année 1727.

apetito tributum esse, düpuy 1) exstirpando primo
ganglio sympathico cervicali probavit. Plurimi expe-
rimentatores, inter quos beid 2) imprimis recenseri
meretur, hoe factum confirmarunt; budge et wal-
ler 3) autem in eo imprimis de physiologia bene
meruerunt, quod haec filamenta nervi sympathici e
medulla spinali, et quidem e radicibus motoriis ner-
vorum cervicalium duorum inferiorum dorsaliumque
sex superiorum originem petere probaverint. Haec
origo, uti ab illustrissimo wagnero 4), a nobismet-
ipsis confirmata est.

Nervum sympathicum in ranis, in cuniculis, simul
cum vago in canibus secantes semper vidimus pu-
pillam ejusdem lateris fere statim minorem reddi,
dilatari autem, modo vel mechanico vel chemico vel
galvanico hoe nervo irritato. Bis etiam in cuniculis gan-
glion cervicale primum exstirpavimus, quo facto di-
minutae etiam fuerunt pupillae dimensiones, neque
tamen, uti accurata mensuratio docuit, minores erant
quam in casibus, ubi nervus tantum infra ganglion
sectus erat. Differentia inter pupillas utriusque lateris
major erat, quando oculi debiliori lumini exponebantur:
nimirum actione reflexa irritato nervo oculo-motorio
tanta est vis contractionis musculi sphincteris, ut
dilatatorem facile superet et hujus actione illius con-

1)nbsp;Journal de médecine, chirurgie etc. Décembre 1816. t. XXXVH.
p. S40.

2)nbsp;Conf. Edinb. medical and surgical Journal, Aug, 1S39. et
Physiological and Pathological Researches, Edinburgh. 1848.p. 291.

3)nbsp;Conf. 1, c.

4)nbsp;Nachrichten von der G. A. Universität u. d. Königl. Gesell-
schaft der Wissenschaften su Göttingen. 11 April 1833. N». 6. S. 69.

tractio param limitetur; e contra, ubi minor est actio
sphincteris, absente majori luminis stimulo in nervum
opticum, actio magis perpetua musculi dilatatoris
jam multum valet ad dilatandam pupillam, quae di-
latatio multo minor est, ubi, bujus musculi ob sectum
nervum sympathicum virtute amissa, solummodo exini-

minuta sphincteris actione pendet. Congruit cum eo,
quod, facta instillatione Belladonnae, qua lucis ef-
fectus in pupillam coarcetur, citius lucis elfectus
iterum visibilis fiat in oculo illius lateris, cujus nervus
sympathicus sectus fuit adeoque musculus dilatator
contractionem pupillae sub leviori actione sphincteris
non impedit.

Kanarum et cuniculorum pupillae sectione nervi
sympathici non tantum contrabuntur quantum pu-
pillae canis. Modica luce observatarum dimensiones
in primis erant =2: 3; in cane = 1: 3, post
biduum = 2:3. Differentia illa non prorsus eadem
manet; perstitit autem paulo minori aut majori gradu
in omnibus animalibus, quorum nervum sympathicum
secuimus aut ganglion sympathicum primum exstir-
pavimus. In pluribus cuniculis per tres aut quatuor
bebdomades boe observare licuit, atque inter pupillas
cuniculi, cujus unius lateris truncus sympathicus
ad Collum erat sectus, post 22 bebdomades mani-
festam budge 1) observavit differentiam.

Partem nervi sympathici a loco sectionis adscen-
dentem post tres bebdomades ad ganglion usque
degenerationem subiisse adiposam comprobavimus.

1) Arch. f. phys. Heilk, 1. c.

Ganglion ipsum ac fibrillae exeuntes, quarum nu-
merus numerum intrantinm longe superare videbantur,
nullam mutationem offerebant; in uno autem casu,
addita soda caustica, pauci tubuli, iique longe cras-
siores quam caeteri, absque ulla praeparatione statim
visui sese obtulerunt, multo caeteris obscuriores,
singulatim inter pellucidas fibras tenuiores decurrentes
et degenerationem, minus licet characteristicam, refe-
rentes, Quaestioni inde ortae, num paucae hae fibrae,
quae probabiliter nullum cum ganglio ineunt nexum,
dilatatorem pupillae regant, negativam jam solu-
tionem dederunt experimenta a budge et avallek
instituta, qui, secto trunco sympathici ad Collum, post
plures bebdomades irritatione ganglii primi sympa-
thici pupillam dilatari viderunt. Neque tamen ex
illorum experimentis probatum aut refutatum velim,
novas fibrillas ex ganglio ipso ortum ducentes bis
accedere. Cum vero nutritio fibrarum egangHo exeun-
tium nequaquam turbetur atque irritabilitas secto
trunco sympathici persistât, sane expectandum fuisset,
majorem insecutam iri dilatationem exstirpato ganglio
quam solummodo secto trunco sympathici. Quod
cum non ita sit, concludendum videtur in ganglio
ophthalmico iterum talem esse fibras inter transeuntes
ac globulos nucleates nexum, qualis ad nutritionem
nervorum ciliarium illorumque irritabilitatem inte-
gram servandam requiritur. Hanc vim ganglio Gas-
seri, quod tangunt fibrillae, de quibus sermo est,
non exerceri probaverunt experimenta a budge et
wallero instituta, neque est quod cum budgio 1)

1) Arch. f. phys, Heilk. 1. c. p. 810.

hanc diversitatem miremur, quandoquidem penitus
latet, an ullus omnino nexus, in ganglio sympathico
primo facile confirmandus, globulos inter nucleates
et fibras has sympathicas in gangho GASSERI etiam
intercedat.

Nervum oculo-motorium in sphincterem pupillae
agere, constat.Haeclonge jam fuitfere omnium phy si olo-
gorum sententia, quam vero experimenta a volkmanno
et ab e. webero instituta in nonnullis saltem anima-
libus iterum improbabilem reddiderant. Erroris cau-
sam indicavit budge. Nimirum nervi sympathici irri-
tabilitas longius post mortem persistit quam irrita-
bilitas nervi oculo-motorii. Quod jam e dilatatione
maxima, mortem animalium brevissimo tempore in-
secuta atque ex superstite actione musculi dilatatoris
explicanda, abunde patet. Si jam minus caute irri-
tatie galvanica nervo oculo-motorio applicatur, facile
accidit, ut in basi cranii filamenta simul nervi sym-
pathici irritentur, quorum irritabilitas sola superstes
dilatationem efficit, perperam oculo-motorio jam pa-
ralytico tributam. Actio nervi oculo-motorii in con-
tractionem pupillae etiam in homine ipso, scilicet in
damnatis jam capite trnncatis comprobatum est, tum a
physiologis Franco-gallicis duval, rochart et
petit 1), tum a budgio et wallero 2). NuHNIUS
autem 3) in homine, quemadmodum volkmann et
e. weber in cuniculis et feie, in homine decollate, irri-
tate nervo oculo-motorio, dilatationem pupillae vidit,

1)nbsp;Gazette médicale de Paris. 1852. p. 457.

2)nbsp;Archiv für physiologische Heilkunde. 1. c. p. 773.

3)nbsp;Zeitschrift für rationelle Medicin. Neue Folge. T.III. 1853.

institutis autem experimentis, ut rem illustraret, in
diversis animalibus, eamdem cognovit causam erroris,
quam Büdge indicaverat.— Experimenta physiologica
prorsus confirmant casus bene multi paralyseos nervi
oculo-motorii, in homine observati, semper pupillae
dilatatione comitante, qui casus soli fere sufficerent,
ad nervo oculo-motorio vim in sphincterem pupillae
vindicandam.

Nervum trigeminum sensibilitatem iridi tribuere,
per exclusionem concludere licet. Nimirum neque
nervus sympatliicus neque nervus oculo-motorius
fibras sensiles continet, quae magnam iridis sensibi-
litatem, jam mechanico stimulo manifestam, expli-
cent. Nervus autem naso-ciliaris non tantum radicem
emittit ad ganglion ophthalmicum sed recta quoque

via nonnullos ramulos ciliares iridi tribuit--Multo

obscurior actio est, quam nervus quoque trigeminus
in motum iridis habere videtur. Secto nervo tri-
gemino in basi cranii, cuniculorum pupilla minor
reperta est, quae contractio, uti lentius oritur, non
nisi per aliquot dies aut horas perdurat. Idem phae-
nomenon tum in ranis a Johanne muellero, tum in cu-
niculis observatum est, secta dimidia parte medullae
oblongatae; post tres dies pupillae autem aequales
erant. Antea secto oculo-motorio in cuniculis, non
minor dimidiae medullae oblongatae aut nervi tri-
gemini sectionem sequebatur pupillae contractio.
Solo etiam comprimendo nervo ophthalmico Willisü
contractionem pupillae jam sequentem viderunt budge
et waller.

Vix sufficiunt haecce experimenta ad explicandam
actionem nervi trigemini in iridis motum. Si autem

vis illa, secto nervo oculo-motorio, intégra maneat,
refiexio nervi trigemini in oculo-motorium in cerebro
non accusari potest. Si porro irritatio nervi Oph-
thalmie! wiLLisii contractionem producat, vis cen-
trifuga quorumdam hujus nervi filamentorum negari
nequit. Si denique contractio pupillae, sectionem
nervi trigemini sequens, non minor sit, ubi nervus
ocuio-motorius antea sectus est, videtur stimulus
nervi trigemini »secti in ipso ganglio ophthalmico
in alias fibras transferri.

Haec nobiscum reputantes, non est quod vitupe-
remus doctissimum cramer, hypothesin statuentem,
a nervo trigemino voluntarie in majorem actionem
inducto proxime pendere oculi accommodationem ad
propinquiora. Lentis anterioris superficiei convexitati
auctae hanc accommodationem deberi, duobis annis
ante helmholtziüm 1), cramerus 2) noster, cujus
hic mérita vindicare juvat, probavit, atque iridis
singulorum musculorum actioni conjunctae in forma
lentis mutationem tribuendam esse fere extra du-
bium posuisse videtur. Hanc autem nervo trigemino
deberi, actionem suam tum in fibras nervi sympathici
tum praecipue in fibras nervi oculo-motorii in ganglio

1)nbsp;Monatsbericht der K'ómgl. Preuss. Akad. der Wissensch,
eu Berlin. Febr. 1853. S. 137.

2)nbsp;Paucis verbis commemoravit inventum Ds. CRAMEa in libro, cui
titulus Tijdschrift der maatschappij voor Geweesfcwnde. 1851, D. II.
bl; 115. Clarissimus autem promotor historice breviter detectum
memoravit (Nederl. Lancet. 2e. serie D. I. bl. 529) et fere ante
annum et dimidium discipulis, a cramero doctus, demonstravit,
ante duos vero annos Cl. bowmanno Londinensiet graefio Berolinensi
renuntiavit.

ophthalmico transferenti, hypothesin statuit inge-
niosam sane sed subtiliorem et ulterius probandam 1).

Ubi de actione Atropae belladonnae in pupillam
sermo erit, nonnulla hue pertinentia adhuc comme-
morabuntur.

5 IV. De actione belladonnae in pupillam.

Secundum weberüm, ray 2) primus observa-
tionem a foemina nobili factam retulit, quae ulcus-
culo cancroso, paulo infra oaulum particulam bella-
donnae recentis inposuit, quae noctis unius spatio
iridem adeo relaxavit, ut omnem explicandi sese et
pupillam contrahendi facultate ei adimeret, siquidem
pupilla clarissimo lumini obversa dilatata perstitit,
alteri pupillae plus quadruple amplior, donec amoto
folio iris musculosam vim et tonum paulatim recu-
peraret. Similem vim in Hyoscyamo et Aq. Lauro-
cerasi inesse himlt 3) testis est.

Hac virtute belladonnae nostro tempore ad scopes
diversos utuntur ophthalmologi, tum ut diagnosin
firment morborum iridis vel partium profundius
sitarum, quippe speculi oculi ope jam facilius con-
spicuarum, tum ut synechiam, synizezin aut pro-
lapsum iridis avertant, aut lentis crystalhnae intu-

1)nbsp;Conf. CRAMER in libro citato, p. 108, cujus licet nondum
a Societate Harlemensi cunctatore editi exemplare Ds. cramer
clarissimum donders donavit, quo jam frui licuit.

2)nbsp;Historia plantarum. T. I. p. 680.

3)nbsp;Ophthalmologische Beobachtungen. Bremen. 1801. S. 1—31.

mescentis, post punctionem cataractae, irritationem
iridis impediant, tum denique ut, dilatata pupilla, Cata-
racta centrali aut pupilla partim accreta correptis
visum reddant 1).

In experimentis nostris solo sulphate atropini usi
fuimus, quod turn propter mechanicam irritationem ab-
sentem tum propter constantem compositionem extracto
belladonnae caeterisque belladonnae praeparatis prae-
ferri meretur. Videntur Angli primi hoe praeparato
usi fuisse, cujus solutionem gr. iv in une. 1 aquae
distillatae adhibere solent.

Eadem nostra semper fuit solutio, quoties alia non
speciatim iudicata est. Cujus si duae guttulae in
oculo instillantur, dilatatie pupillae compléta in ho-
mine sequitur, etiamsi vix per dimidiam minutam
hoe fluidum cum cornea et conjunctiva in contactu
manserit. In nobismetipsis et in aliis pupillae di-
latatie, post decem minutas nondum conspicua, post
quindecim fere semper jam incipiebat; contractio
autem, tum lucis stimulo tum accommodatione volun-
taria, satis intégra adhuc persistebat. Post 20 aut
25 minutas plerumque dilatatio compléta erat, ita ut
vix margo iridis superstes videretur, ac penitus pu-
pilla immobilis esset. In genere in hominibus pro-
vectioris aetatis tardius, citius autem in junioribus,
imprimis in infantibus effectus sequebantur, quod

i) Clar. Promotor jam per annum et quod excurrit puerum
decem annorum, cataracta centralL congenita affectum, et puellam
18 annorum. synechia partial! laborantem fere quavis hebdomade
sulphatem atropini instillandum curavit, quo fit, ut visus, neglecta
instillatione penitus fere abolitus, quasi in integrum restituatur.

3

horum corneae tenuiori faciliusque imbibent! tri-
buendum censemus. Die sequente quodammodo di-
latatio diminuta est; immobilis autem remansit pupilla.
Per duos dies eadem fere manet conditio; a quarto
autem inde die magis magisque dilatatio disparet et
redit mobilitas, simul cum facultate oculum accommo-
dandi, ita ut 8 vel 14 diebus post instillationem
xmllum amplius discrimen inter pupillas observetur.
Doctissimus cramer 1) se observasse commémorât,
dilatata pupilla actione belladonnae, nisum accommo-
dandi pro propinquioribus non, uti in statu normali
esse solet, pupillae contractione sed dilatatione, licet
exigua illa, dignosci. Quam autem crameri ob-
servationem, suae de mechanisme accommodationis
theoriae respondenten!, confîrmare non contigit. A pri-
mo inde die post instillationem, ope speculi oculi, con-
vexa lente muniti, rem prosecuti fuimus atque in initio
nisui accommodandi motum nullum, pupillae autem mo-
bilitate redeunte, contractionem manifestam juncta vidi-
mus. Methodus entopticaremconfirmavit. Symptomata
interdum generali a instillationem dictae solutionis inse-
qui, exemplis jam illustra vit Doctissimus van trigt 1).

Facillime etiam in cane et fele summum dilata-
tionis gradum produci experti sumus. Citius etiam
in junioribus, tardius in aetate provectioribus sequitur
efFectus. Plerumque post 10 minutas nihil, post 14
min. incipiens, post 20 aut 25 min. completa dilatatio
aderat, ita quidem ut iridis margo vix conspici pos-
set. Post hebdomadem dilatatio satis adhuc nota-
bilis supererat, licet mobilitas rediisset.

1) 1. c. p. 37.

In cuniculis jam citius dilatatio observatur, in
junioribus quidem intra 3 aut 5 minutas, neque tamen
unquam maximum attingit gradum, in homine, in
cane et feie obvium, margine semper iridis unius fere
millemetri superstite. Fortiori etiam solutione adhi-
bita, haec margo non disparet. Debilior dilatator
pupillae hic accusandus videtur.

In columbis factam instillationem dictae solutionis
nulla secuta est dilatatio. Negatur jam a kiesero 1)
elFectus belladonnae, hyoscyami et aquae lauroce-
rasi in avibus. »Nach meinem deshalb angestellten
Versuchenquot; inquit »widersteht eine Taube Gaben
von dr. 1 Extr. Belladonnae, und eben so grossen
Dosen von Extr. Hyoscyami und Aqua Laurocerasi
coJiohata. Alle diese Mittel bewirkten, auch in den
stärksten Dosen, äusserlich aus Auge und innerlich
angewandt, nicht die mindeste Veränderung im Auge
und Verminderung der Beweglichkeit der Iris. Selbst
beim Papagey, diesem so sehr sensibeln, so nahe
der höhern Klasse der Säugethiere gerückten Vogel,
war keine Wirkung der narkotischen Arzneikörper,
in der möglichst starken Dosis äusserlich dem Auge
angebracht, auf das lebhafte Spiel der Iris bemerk-
lich. So dass ich nach diesen und mehrern andern
an Hühnern, Gänsen und Enten gemachten Ver-
suchen geneigt bin zu glauben, dass in der ganzen
Klasse der Vögel die Iris insensibel für narkotische
Mittel ist.quot;

1) Ophthalmologische mbliotliek V. himlv und Schmidt 1804, B. II.
S. 96.

A webeeo 1), in oculum columbae et strigis passe-
rinae solutionem extr. belladonnae inspergente, kieseki
observatie comprobata est, nequaquam a nobis. Solu-
tione fortiori usi, dilatationem vidimus post 7 minutas
jam incipientem, post 15 minutas manifestam, post
25 minutas manifestiorem. Multum autem aberat ut
tota iris disparuisset: relatio fere erat = 2: 3 inter
utriusque pupillae dimensiones. Neque penitus im-
mobilis erat ad lucis stimulum, quo quodammodo
contrahi pergebat, tremore accedente celerrimo mar-
ginis pupillae, plus minus etiam in statu normali
obvio, cum oculi tremore solito non confundenda. Dila-
tationem autem jam intra horae unius spatium con-
tractio excipiebat, ac duabus horis post instillationem
omnis effectus disparuerat. Si contactus solutionis
etiam debillioris per decem minutas cum cornea et
conjunctiva protrabatur, oculo immobili aperto, dila-
tatie quoque sequitur, ac tandem eodem modo appli-
cata solutione fortiori penitus immobilis pupilla red-
dita est, paulo autem magis quam in priori casu dila-
tata. Post duas horas immobilitas jam disparuit. —■
Hanc debiliorem actionem belladonnae in avium
pupillam non tantum fibris muscularibus radiatim
dispositis in iride avium fere deficientibus, sed prae-
terea, uti ex kieseri experimentis efficimus, minori
sensibilitati pro ipso narcotico tribuendum censemus.

In ranis quoque fefellit dicta solutio. Fortiori ad-
hibita non défait effectus, vix diversus ab illo, quem
aves obtulerunt. Nimirum sequentia notavimus.

1) 1. c. p. 22.

Hae mensurationes instrumenti ope nonii muniti
accuratissime perfectae dilatationem brevi insequi,
mox contractione exceptam, luculentissime probant.

In Perca fluviatili, in Esoce lucido et aliis piscibus
buc usque pupillae dilatationem, sulpb. atropini
inspergendo, solutione quoque fortiori, nondum ef-
ficere contigit. Neque lumen quicquam valebat. Post
mortem vix sensibilem dilatationem observare nobis
videbamur.

Superest ut commemoremus interdum tum in ho-
mine tum in cuniculis et ranis alterius quoque late-
ris leviorem dilatationem nos observasse, dum in ho-
mine generalia quoque symptomata orta erant. Usum
internum Belladonnae utriusque pupillae dilatationem
efficere constat, qua de re experimenta autem non
instituimus. Lectu dignissima est relatio I) Doctis-

1) Legitur apud roques in suo libro cui titulus: Phytographie
médicale. 1835. T. I. p. 471 seqq.

simi gaultier de claubry de veneficio 150 et
quod excurrit militium, qui Atropae Belladonnae
fructus sumpserant. Constans symptoma erat pu-
pilla quam maxime dilatata, immobilis.

§ 5 De modo actîonis belladonnae.

Dilatatio pupillae tum in mammalibus, tum in
avibus tum denique in amphibiis sulphatis atropini
aut alius belladonnae praeparati in oculo instilla-
tionem sequitur. Questio jam est quommodo agat.
Usus internus belladonnae itidem dilatationem pupillae
provocat, quod non nisi absorptione in sanguine et
actione secundaria in systema nerveum explicari
potest. Instillatio autem in oculo ejusdem tantum
lateris dilatationem efficere solet, et ubi illam utrius-
que lateris dilatatio sequitur, symptomata generalia
in homine saltem non deficiunt, ita ut alterius lateris
dilatatio eodem modo explicari posset ac illa quae
usum internum sequitur. Hinc autem patet oculum,
in quo instillatio fit, magis recta via affici ulterius
eruenda.

Probabiliter physiologi hypothesin amplexi sunt,
atropinum instillatum absorptione per corneam. in
humorem aqueum suscipi atque directe iridis nervös
afficere; quae sententia autem vix pronuntiata, ne-
dum probata est. Quin fere improbabilis videbatur
nobiscum reputantibus, infrictionem unguenti bella-
donnae in regione supra-orbitali, uti cognitum est,
ejusdem tantum lateris pupillae dilatationem saepis-

sime provocare. Praeterea vir doct. von graefe
Berolinensis Promotori retulerat et ipse probaverat
extr. belladonnae inj actionem in oculi cameram ante-
riorem nequaquam iridis dilatationem sed iritidem
pedissequam habere, quare experimenta nonnulla in-
stituere, ut certiori judicio locus foret, non inutile
duximus.

Haec experimenta transitum atropîni in bumorem
aqueum extra dubium posuerunt. Jam vidimus, di-
latationem, etiam in animalibus minus sensibilibus
ad actionem atropini, eo citius post factam instilla-
tionem oriri, quo tenuior est cornea, quo juniora
sunt animalia. In ranis post 5, in columbis post 7,
in cuniculis post 10, in cane et homine non nisi
post 15 minutas dilatatio manifesta est. Neque refu-
tatur hic modus agendi dilatatione unius lateris post
factam infrictionem in regione frontali. Infrictionem
unguenti belladonnae in hac regione non nisi post
plures horas dilatatio sequi solet et idem observavi-
mus in quatuor hominibus, sat magna copia solutionis
sulphatis atropini regioni supra-orbitali applicata. Post
unum alterumve diem dilatatio disparuerat. Nequis
objiceret epidermidem impedivisse, quominus brevi
tempore absorptio fieret, in duobus canibus ipsi cuti
regionis supra-orbitalis, epidermide destitutae, ad dis-
tantiam 16 et 18 millemetrorum a margine supra-
orbitali, sulphatis atropini solutionem applicuimus
et sequentia notavimus. In priori 35 minutis post
applicationem solutionis fortioris nulla dilatatio; ite-
rata applicatione, utraque pupilla quodammodo di-
latata estj post plures horas lateris applicationis
pupilla major est. In altero cane post 20 minutas

exigua utriusque pupilla dilatatie; post horam nulla
ulterior mutatio; iteratam applicationem sequitur
major utriusque pupillae dilatatie, mobilitate quadam
superstite. Ex bisce efficimus, in cute vulnerata
facilius fieri absorptionem, qua facta utriusque pu-
pillae dilatatie brevi jam oritur. In altero autem
cane post plures horas manifestier ejusdem lateris
dilatatie erat, quod e transitu directo sulphatis atro-
pini in oculum per liquidum nutritium explicandum
censemus. Ejusmodi transitus substantiae absorptae
per liquidum nutritium, imprimis telam cellularem
secutae, pluribus exemplis demonstratur. Ita saepius
applicationem ung. hydrargyri prope glandulam pa-
rotidem intra 24 horas salivationem insequentem
Promotor observavit, dum multo major ejusdem
unguenti copia aliae cutis parti applicata aut nullam
aut tardiorem salivationem provocat. Sanguinem
quoque in musculis femoris contusione ex vasis
missum post plures dies maculae ex flavo virides-
centes ad internam genu faciem sequuntur, materie
colorata non in vasis resorpta per liquidum nutri-
tium descendente. Tractus tantum intestinalis atque
vesicae diversas tunicas non transgredi substantias,citius
quippe in sanguine susceptas, experimenta böCKERI
bene instituta, minus recte autem explicata, docent.
Sed tantus capillarium numerus in aliis plerisque
telis, praesertim in tela cellulari non ofiquot;enditur.
Porro vidimus ranarum pupillas, secto capite, amotis
etiam cerebro et medulla, quin et oculis ex orbita,
remotis exscissis partibus contiguis cauta applicatione
sulphatis Atropini in solam corneam mox dilatari,
quod non nisi transitu atropini in cameram anteriorem

explicetur. Idem observavimus in solo capite vaccae
recenter mactatae, in cuniculo jam mortuo, in aliis,
ita ut circulatio saltem non requiratur ad eftectum
atropini producendum, neque actio in nervi trigemini
ramulos externes accusari queat. Deinde sulphatem
atropini per parvam aperturam in disco e substantia
caoutchouc dicta confecto et pressione contra ocu-
lum affixo ita applicuimus, ut parva tantum pars
corneae centralis solutionis contactum subiret, at-
que post 10 minutas, remoto disco, dilatationem
secutam jam vidimus. Cuniculi cameram oculi an-
teriorem acus ope, quali ad cataractae operationem
utuntur, aperuimus atque minima sulphatis atropini
solutionis quantitas tubuli ope capillaris dicti per vul-
nusculum introducta fuit, eo elFectu ut in initio ex ir-
ritatione pupillae contractio oriretur, mox vero dila-
tatione sat notabili et immobilitate excepta. Expe-
rimentum denique crucis instituimus, transitum sul-
phatis atropini in humorem aqueum luculentissime
probans. Solutionem fortiorem bis cuniculi oculo
applicuimus, contactu per aliquot minutas protracto.
Post dimidiam horam dilatatione probe insecuta,
oculum aqua iteratim abluimus, ita ut nec quicquam
extus solutionis superesse posset; nunc vero humo-
rem aqueum cuniculi detractum in canis oculum,
animalis ad atropinum sensibilioris, instillavimus,
eo effectu, ut per dimidiam horam oculo aperto
contactu cum cornea et conjunctiva protracto, ma-
nifesta esset dilatatio pupillae canis, manifestier etiam
post horam unam, adeo ut ipsius iridis marge tantum
tenuissimus superesset. Mobilitas autem non penitus
deerat et postridie dilatatio nulla superstes mansit.

4

Cum jam ejusdem canis oculo sulphads atropini so-
lutionis Septem partibus aquae dilutae (ita ut uncia
una aquae dimidium tantum granum sulpbatis atropini
contineret) tres guttulae eodem modo applicuerimus,
et celerior et completior fuit dilatatio, per plures
dies absque ulla pupillae mobilitate superstes. Vix
ponderabile quid in bumorem aqueum transire, quan-
tulum, quatenus absorbetur, ad pupillae dilatationem
efficiendum jam sufficit, luculenter patuit.

Haec omnia si nullum relinquant dubium de trans-
itu instillati sulpbatis atropini in bumorem aqueum
ac de effectu inde secuto, non est quod alteram
pupillae dilatationis explicationem quaeramur. Om-
nibus nervis sectis, ganglio quoque ciliari abscisso,
nulla superstite circulatione, actio sulpbatis atropini
in pupillam non minus manifesta est. Nullus igitur
modus agendi admittendus videtur nisi directus post
transitum in bumorem aqueum, aut indirectus post
absorptionem in sanguinem, quae tum in oculum ipsum
tum in centrum nervosum actionem secundariam pe-
dissequam habere potest.

§ 6. Zgt;e nervis, in quos Belladonna agil.

Superest ut de nervis dicamus, quorum actioni
perturbatae, post sulphatis atropini instillationem,
pupillae dilatatio tribuenda est. Haec questio diffi-
cillima est neque prorsus solutam habemus. Liceat
autem quid a nobis actum sit ad rem illustrandam,
breviter exponere.

Filamenta nervi oculo-raotorii paralysi affici facile
experimenta probant; nimirum hunc nervum sphinc-
terem pupillae regere in aperto est, huj usque actio-
nem prorsus deletam esse, siquidem atropinum ac-
tionem probe habuerit, e sequentibus efficitur.

1®. In homine, in cane et feie, quorum fibrae radiales
satis abundant, tanta est pupillae dilatatio, quanta non
nisi e paralysi sphincteris compléta explicetur.

2'. Deëst motus tum reflexorius, tum voluntarius
sphincteris oculi, quem regunt filamenta nervi oculo-
motorii. Deest etiam motus reflexorius, nervo sym-
patbico ante mydriatici applicationem secto, licet jam
dilatatoris antagonismus vix agat, quare etiam, di-
minuente belladonnae actione, in hoc oculo citius
motus reflexorius redit quam in altero.

3'. Ubi actio belladonnae debilior fuit, major
inter utramque pupillam est differentia, lumini
satis intense expositis oculis, quod non ita esse
in columbis explicat fibrarum radiafium omnis fere
defectus.

4quot;. Irritatio galvanica oculo animalis vivi applicata,
pupillam, ob magis intensam actionem in sphincterem,
coarctat, nullam autem contractionem producit pu-
pillae vi atropini probe dilatatae.

5°. Secto trunco sympathico ad collum, quo fit ut
musculus dilator pupillae paralysi afficiatur, atropmi
instillationem satis intensa pupillae dilatatio inse-
quitur, non nisi ex paralysi nervi oculo-motoni, su-
perstite iridis elasticitate, explicanda.

Quodsi facile itaque sit narcoticam belladonnae
vim in sphincterem pupillae demonstrare, quid in dila-
tatorera (in nervum sympathicum puta) valeat, expe-

rimenta magno quidem numero instituta non prorsus
extra dubium posuerunt.

Vis belladonnae in dilatatorem pupillae esse potest
aut nulla, aut narcotica, aut stimulans. Ni fallor vim
narcoticam in dilatatorem excludere licet; quoniam,
iterata instillatione solutionis etiam fortioris, nulla
tandem sequitur pupillae dimensionis diminutio. Sin
paralysis etiam leviori gradu dilatatoris modicam
belladonnae actionem sequeretur, paralysis compléta
ex iterata instillatione solutionis fortioris exspectanda
foret, et musculo dilatatore jam aeque ac sphinctere
paralytico, maximus dilatationis gradus persistere
non posset. Numquam autem vidimus, iterata in-
stillatione pupillam iterum minorem reddi, neque,
quod exspectandum fuisset, trunco sympathico unius
lateris secto, alterius lateris pupillam, contactu jam
protracto solutionis sulphatis atropini ad minorem
tandem dimensionem reduci, qua lateris sympathici
secti pupilla gaudebat.

Narcoticam vim igitur in musculum dilatorem pu-
pillae belladonna nullam habet.

Neque tamen satis probatum habemus belladonnam
nervum sympathicum ita irritare, ut actio musculi
dilatatoris augeatur. Siquis credat, ex dilatatione
pupillae, belladonnae instillationem insequente, in
casibus nervi oculo-motorii paralytici a clar. rujbte
et aliis observatis, actionem belladonnae stimulantem
in dilatatorem pupillae effici posse, hanc dilatationem
sive e paralysi incompleta, de qua judicium ferre
difficillimum, sive ex actione narcotica in filamenta
nervi trigemini, quibus, uti vidimus, vis quoque in
sphincterem pupillae inesse videtur, sive denique e

superstite tono musculi sphincteris, ex nexu cum
ganglio ophthalmico non dissolute, forsan explicandam
objicio.

Pupillam actione mydriatici, antea secto trunco
sympathico ad collum dilatari, minori autem gradu,
quam quo in altero latere conspicitur, biffi, teste
crameko, expertus est, et ipse ceamer 1) confir-
mavit. Trunco sympathico secto, ejusdem lateris,
instillato mydriatico, pupillae dimensio uno tantum
millemetro, alterius autem lateris diametrum verti-
calem duobus, transversam quidem duohus milli-
metris et dimidio auctam vidit. Inde concludendum
cramer suspicatur dilatationem pro parte tantum
ex sphinctere paralytico, pro parte ex irritatione nervi
sympathici, ac majori inde dilatatoris contractione,
explicandam esse. Me quidem judice, haec oh-
servatio rem dijudicare nequit. Nimirum musculus
sphincter mydriatici actione prorsus paralyticus reddi-
tur; vix autem dilatatio exspectanda est, simul ex per-
scissione nervi sympathici musculo dilatatore paraly-
tico, ac si paulo major quidem pupilla redditur, quam
omni post mortem irritabilitate evanida, actio quae-
dam quamvis secti trunci sympathici in musculum
dilatatorem superesse videtur. Sin dilatatoris actio
intégra manserit quin paulisper diminuta, musculo
antagonista, sphinctere scilicet, penitus paralytico red-
dito, facile jam pupillam maximum contractionis
gradum attingere non mirum videtur. Differentia
dimensionis auctae in utroque casu nullo itaque jure
auctae dilatatoris actioni tribuitur.

4) Het cacommodatie-vermogen der oogen, enz. 1853 p. 127. seqq.

Ne cuiquam occasio praeripiatur ex experimentis
alia deducere, a nobis facta biffii et cramebi
experimenta confirmantia commemoranda duximus.
Sunt sequentia. In tribus cuniculis truncus sinister
nervi sympathici ad collum secatur 1) et notantur
pupillarum utriusque oculi dimensiones: a. post ope-
rationem institutam; h. duabus horis post applicatio-
nem mydriatic! ad utrumque oculum; c. die sequente
tempore matutino; d. una hora post iteratam instilla-
tionem ; e. quinque horis post proximam instillationem;
ƒ. eodem die una hora post alteram hoc die my-
driaticiapplicàtionem; g. die tertio, non amplius facta
instillatione; h. die quarto.

t) Hoc loco verbo commemorandum videtur, iridis nervös facil-
lime in albidis cuniculis, addlta imprimis solutlone sodae causticae,
conspicuos, intra tres hebdomades characteristicam transformationem
adiposam non subiisse, neque haec transformatio Inventa fuit ante
tres hebdomades ganglio cervicali primo exstirpato. Semel circa
paucos tantum crassiores tubulos nervos dubium fuit, an inci-
plentem metamorphosin subiissent, nempe in eodem casu ubi cras-
siores nonnulli tubuli supra ganglion cervicale supremum non
prorsus immutati videbantur (conf. p. 12). Iris cuniculorum alborum
ope speculi oculi indagata, pupilla contracta e sectione trunci sym-
pathie! aut dilatata ex instillato mydriatico, quoad vasorum lumen
et sanguinis copiam nullam manifestam diCferenttam obtulit, neque
etiam, secto trunco sympathico choroideae et retinae rasa dilatata
erant, quae ligata arteria carotide quam maxime ad idem latus
contracta conspiciebantur.

Praeterea canis, cujus ambae pupillae instillatione
sulphatis atropini dilatatae erant, sinistri lateris trun-
cum vagi et sympathici secuimus, quam operationem
magna pupillae contractio, uti e tabula juncta patet,
secuta est.

Haec cum non sufficiant, ad probandam nervi
sympathici irritationem dilatatorisque actionem auctam
post mydriatici instillationem, alia experimenta in-
stituimus, quae, licet, e nostro saltem judicio, scopo
non prorsus responderint, breviter commemorare
liceat.

Nervum oculo-mutorium citius post mortem irrita-
bilitatem amittere quam nervum sympathicum, supra
jam retulimus. Quamoberem effectus applicationis
mydriatici, morte jam insecuta aut oculo a syste-

mate nerveo separate, lucem allaturi videbantur. In
ranis, quorum cor exscissum erat, in capite trnncatis,
in illis, quibus et cerebrum et medulla et ganglion sym-
pathici primum cervicale dimota erant, quin et in oculis
a contiguis partibus ideoque a ganglio ciliari prorsus
separatis, constans fuit dilatatio applicationem mydria-
tici insecuta. In capite vaccae a trunco separate,
cute quoque sublata, dlmidia bora post mortem satis
notabilem etiam pupillae dilatationem, intra dimidiam
horae atropini instillationem sequentem, vidimus.
Idem denique observavimus in cuniculo, e suppu-
ratione ad collum jam per plures horas mortuo. In
omnibus illis casibus aliqua autem irritabibtas in
filamentis nervi oculo-motorii superesse potuit, quippe
quae multo longius persistere possit quam in trunco
ocu.lo-motorii, quod si ita est, dilatatio irritationem
nervi sympathici probare nequit. Addamus, 24 horis
post mortem mydriatici applicationem in vaccarum
oculis nullum elFectum edidisse. Si autem sive ante
mortem sive brevissimo tempore post mortem instilla-
tio facta fuerat, per plures dies dilatatio perstitit, quod
e quodam sub illa iridis forma rigore accedente, vel ex
impedito motu per frictionem inde oriundam in lentem
crystallinam explicandum videtur. Ita ranarum pu-
pillas per plures dies diversas vidimus, ocuhs post
factam mydriatici instillationem ex orbita exscissis.
Canes etiam, quorum alter oculus mydriatico dilata-
tam pupillam habebat, aeris inflatione in venam jugu-
larem aut aquae injectione in arteriam carotidem 1)

1) Haec injectio fiebat, ut cerebrum sanguinis penitus expers habe-
retur, quale sibi comparare cupiebat comrailito heinsius ad analysin
chemicam, quod ex voto successit.

occidimus et aliquam brevi tempore oriri coarcta-
tionem vidimus, sed nihilominus major pupilla
mydriatica mansit. Sectio nervi oculomotorii aut
nervi trigemini ante instillationem belladonnae nullos
fructus polliceri videbatur; quandoquidem in oculo
a partibus contiguis penitus separate instillationem
mydriatici pupillae dilatatio insequitur, ita ut haec
certe exspectanda fuisset, dubium autem relinquens,
utrum sphincteri magis paralytico an dilatator! magis
contracte deberetur.

Unum tantum experimentum irritationem dilata-
toris vorosimilem reddere videtur. Nimirum irrita-
tione galvanica, ad oculum animalis viventis applicata,
contractionem utriusque musculi iridis effici con-
stat, praeponderante musculo sphinctere, ita ut pu-
pillae contractio sequatur. Aliquantum temporis
post mortem, diminuta sphincteris magis quam dila-
tatoris irritabilitate, irritationem galvanicam dilatatio
sequi potest. Ita saepissime fit in cuniculis. Mydria-
tico autem applicato, margo semper sat notabilis iridis
superest. Si hoe in statu contractie tantum normalis
adesset musculi dilatatoris, major etiam hujus con-
tractio, pupillae dilatationem augens, expectanda foret
e stimulo galvanico applicato. Quae cum non sequa-
tur in cuniculo vivo, videtur sola instillatione bel-
ladonnae jam maximum contractionis gradum atti-
gisse musculus dilatator. Liceat denique maximum,
mydriatico applicato, dilatationis gradum pupillae
hominis, canis et felis, iridis superficiel vix quid
relinquentem, invecare, quae summa dilatatio con-
tractionem absulute auctam dilatatoris maxime pro-
babilem reddit, utique probans, comparata cum contrac-
tionis gradu ti'unci sympathici sectionem insequente.

quanto diversa fieri possit longitude cellularum mus-
cularium.

Conclusiones itaque nostrae hae sunt.

lo. Atropinum musculi sphincteris pupillae (sc.
filamentorum nervi oculo-motorii) actionem diminuit,
prorsus tandem tollit.

2°. Atropinum musculi dilatatoris pupillae (sc.
filamentorum nervi sympathici) actionem non dimi-
nuit, probabiliter äuget.

3°. Vim motoriam nervi trigemini in iridem,
probabiliter, utpote e ganglio ophthalmico, non di-
rectam, sed potius per filamenta nervi sympathici in
dilatatorem, per filamenta nervi oculo-motorii in
sphincterem pupillae agentem, belladonna directe
modificare nequit.

THESES.

I.

Calor aurium aliarumque partium adauctus, post
sectionem trunci nervi sympathici ad Collum, direc-
tam vim nervi sympathici in caloris productionem
nequaquam probat.quot;

II.

Globulos sanguinis normali metamorphosi in lienem
destrui negamus.

III.

Pendet oculi accommodatie a forma curvaturae
anterioris lentis crystallinae mutata (cramek).

IV.

Walleri methodus magni momenti est ad ner-
vorum functiones indagandas.

V.

Tonum muscularem absque jure negant recentiores.

VI.

Fibrae, quae ad truncum sympathicum anatomico-
rum pertinent, magnam partem e medulla originem
ducunt.

VII.

Incongrue dicta hydrotomia (lacaüCHIe) anato-
micis investigationibus conducere potest.

VIII.

Atropa Belladonna inter substantias, quibus ophthal-
miater utitur, primum occupât locum.

IX.

Hydrops post febrem intermittentem sequela ca-
chexiae aut anaemiae, non pressionis in venas hypo-
gastricas lienis aut hepatis nimis auctae.

X.

Respiratio oppressa bills secretioni adipisque for-
mationi prodest.

XI.

Crepitationis praesentia pneumoniam adesse con-
firmât; hanc autem non negat crepitationis absentia.

XII.

Exsudatio lymphae plasticae in pulmonum pa-
renchymate durante vita ab hepatisatione dignosci
nequit.

XIII.

Tincturae jodii infrictiones in fracturis inveteratis
non probe accretis utiles esse possunt.

XIV.

In operatione hydroceles in genere paracenthesin
cum injectione incisioni praeferendam esse statuo.

XV.

In multis casibus ubi forceps adhiberi solet aeque
bene vectis ope partus absolvi potest.

XVI.

In haemorrhagiis post partum aquae frigidae in-
jectiones optimum remedium.

XVII.

Docimasia pulmonum vixisse infantem probari
nequit.