DISSBRTATIO MEDICA INAÜGURALIS

GONTAGIO MORBI SYPHILITICI
IMPRIMIS SECUNDARII.

«10g pscasADi 'iKi^^ijs«.*

.ojâa^o-îfl JADiaaif'aiTATJlD^J

Ai5iT£aiA/iT-oranfl ÂiMaoAOA m

iBatjpaaKoo'SMmsaü. ^ -àTia quot; ■

DISSERTATIO MEDICA INAUGIIRALIS

de

CONTAGIO MORBI SYPHILITICI
IMPRIMIS SECUNDARII,

quam,

ANNUENTE SUMMO NUMINE,

EX AUCTORIJ'ATE RECTOEIS MAGKIFICI

GERARDl JOHANNIS MULDER,

mATH. MAG., FHIL. MAT. MED. DOCT. BT PROF. ORD.,
nec non

AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSENSU,

et

NOBILISSIMAE FACULTATIS MEDICAE DECRETO,

SUMMISQÜE IN

MEDICINA HONOEIBUS AC PRIVILEGIIS
IN ACADEMIA RHENO-TRAJECTINA,

EITE ET LEGITIME CONSEQOENDIS ,
eruditorum examini submlttit

LEONARDUS VAN LOENEN

Kheno-Trajectinus.

A. D. XVII M. DECEMBRIS, ANNI MDCCCLIII, HORA T.

TRAJECTI AD RHENUM,
APUD J. G. B R 0 E S E.

MDCCCLIII.

L

ex officina typographica oieben et dümont.

PARENTIßUS

OPTIMIS CARISSIMIS

s a c r u m.

,0 I Î A ï a  H î

i

gr/miafi 9ßi. miU)iffl9ßtq aßlaoomjqma 9«pra}3il£«p atyrf .Eaiis'î
-oiq fimui m aßitinihq mmoibirla ffimoam aid àkas lt;«0
-matóïiiBó maiomE nifmup ^, minos l97 ßJsß^ anoitosm êüuk insüfe
.nimoaiiaeilflßl^saiq ioJ Ist''. maa BHîi^qxanbsp;ïtifiîoJ laq amp;iJp

de oioâïon liili'^ immôJmtn am 9amp; aniraon oiw rnmoiiV
-n« 8llilt;ißJ3 iaiß Jswfii^i an obßßlaoeiq obfflo aiipiolub in-ii
ifß) jnßbillüa xi/ oßoni smir fcoiip .oraîiii; Äiisiawitu omi cUfOf.quot;«
:.ob9i5 ROH ,Î3Ï01 miß^ 9TOfnnqqü8 ffiMO/ oshi .eisißo. Oüb'if

.ßbnßbiml 2ii3nifloy ü3£B«Ï Jßüsebnbsp;tfiiffs ifftf

rt-in îuJaq atup ifaab ooxn oluaewqo öb bfiwp

- 'nbsp;' iulttV

-ioï sib^qiJa wof«ß 3o- .nJßJöH| siö ^orfiup .i^mao KJm mauO
-iiir -^sbfBlps amp;ß!izßtn -laJsl .yT'fflßiip fnau'IaqfOOD ?.unq .iflöttv
siaatß offlfliff? djßjsß abfli jellaroî b ssi aiius nt -îôfiugaHfi') »upiit
' •»üpidtf Je t^qnidf-xiiü gumiSäibba , gJfwuiA ajunüqo iumwoiq

PRAEFATIO.

Pauca huic qualicunque scriptiunculac praemittam me animus
cogit. Qui enim hae raeorum studiorum primitiae in lucem pro-
dirent nulla mentione facta vel eorum, quorum amorem caritatem-
que per totam vitam expertus sum, vel tot praestantissimorum
Virorum vario nomine de me meritorum! Nihil profecto ab hoc
gravi dulcique officio praestando me retineret, nisi stabilis con-
scientia imo inhaerens animo, quod vires meae vix sufficiant tali
arduo officio. An ideo vocem supprimere satius foret, non credo:
ubi enim vires desunt tamen voluntas laudanda.

Valeat de hisce quod de opusculo meo : dedi quae potui non
quae volui!

Quem inter omnes, quibus hic pietatis et amoris stipendia sol-
verem, prius compellarem quam Tc, Pater maxime colende, nii-
hique carissime! Tu enim me a tenella inde aetate summo amore
prosecutus es, optimus Amicus, fidelissimus Dux semper et ubique

praefatio.

mihi fuisti. Num necesse est publice declamare me prorsus con-
scium esse, pietatem meam tantis tuis in me collatis beneficiis
\ix sufficere? Non possum quin verbo attingam solemnem illam
horam, quae mox instat, qua summos in Arte honores fore ut
capescam spero; id enim seraper summum tuum optatum dixisti,
quod gaudium nostrum tibi gaudere liceret, quod vix sperare ausus
fuissem. Gratias igitur quas habeo maximas D. 0. M. me olîerre
oportet, qui tuam infirmam valetudinem hucusque sustentaverit;
quae, si quid vota valent, per longum temporis spatium adhuc Matri
carissimae, Sorori conjunctissimae, mihique incolumis servetur,
etiam atque etiam precor.

Quodsi jam tempus juvenile in memoriam revoco, quo in illustri
hujus Urbis Gymnasio versatus sum, Vos imprimis meminisse ju-
vat, Viri Doctissimi, qui animum juvenilem primum litterarum amore
imbuistis et ad graviora studia conformastis. Vestras egregias in-
stitutiones seraper grato animo recordabor.

Vobis quoque, Viri Clarissimi, th. g. van liüth de jeude,
g. j. mulder, r. van rees, p. harting et c. h. d. buys ballot,
Praeceptores aestumatissimi, quorum egregia institutione mihi frui
contigit, quorum praeclaris auspiciis arduam nec non pulchram
naturae viam ingredi mihi licuit, gratum animum pro vestris exi-
miis consiliis et multis in me collatis benevolentiae testimoniis pro-
que domestica mihi concessa familiaritate palam tester. Quidquid
tempus deleat, vestrorum de me meritorum memoriam nunquam.

Non possum quin Vos compellam, Viri Clarissimi, b. f. suerman,
j. l. c. schroeder van der kolk, g. j. loncq et f. c. don-
ders , Medicinae in hac Academia Professores honoratissimi, quo-

prakfatio.

rum egregiis lectionibus tum theoreticis, tum practicis mihi, quod
valde gaudeo, interesse licuit. In memoriam revocanti quantum in-
signi vestrae doctrinae copia mihi prodesse volueritis, quot uti-
lissima consilia atque optima praecepta Vobis debeam, verba de-
sunt, quibus pectoris grati sensus exprimam. At non solum optimi
Praeceptores, quoque Fautores et mihi continue Duces fuistis meque
multis benevolentiae et humanitatis testimoniis semper accumulastis.
Nolite recusare gratias ex imo pectore Vobis oblatas pro tantis de
me meritis, quorum recordatio semper mihi grata erit. Utinam etiam
in posterum vitae stadium vestris consiliis et benevolentiae testi-
moniis mihi gaudere liceat, unum est quod maxime in votis habeo.
Vos omnes, Praeceptores Carissimi, in Academiae et Humanitatis
salutem diu adhuc incolumes servet D. 0. M.

Quid Tibi autem dicam, Vir Clar. l. c. van goudoever, Pro-
motor aestumatissime, quando hac opportunitate Te compello ! Qui
grates méritas Tibi agerem, cui tanta debeo tum pro optima tua
institutione in praxi chirurgica et obstetricia, tum pro auxi-
lio , quod in elaborando hoc specimine mihi tam ample tamque
benevole suppeditasti ? Qui mihi de Dissertationis argumento dubi-
tanti illud lubenter commendaveris, cujus gravitas virium mearum
infirmitatem certe longe superabat; quoties vero hujus difficultates
me opprimèrent, doctrinae tuae copiam mihi nunquam denegasti,
neque egregia tua consiha mihi defuerunt. Persuasum Tibi habeas
animum meum ob magnam tuae benevolentiae copiam Tibi pror-
sus devinctum esse, nec quidquam dulcius mihi esse quam Tibi
gratias quas habeo maximas et sinceras hodie palam offerre, iu-
que posterum etiam vitae stadium Te eadem pietate atque amore

^nbsp;PRAEFATIO.

prosequi. Tua maneat utilissima vita per longam annonim Seriem
in aegrotantium et scientiarum salutem servata, Tibique omnia
prospéré cédant.

Restât mihi Vobis valedicendi officium, Commilitones amicissimi,
quibuscum in hac aima Musarum Sede tot annos et studii et ami-
citiae vinculis conjunctus fui. Complures jam hinc abiistis, pauci
tantum hic superestis, Vos omnes mei memores es tote, vivite fe-
lices: ubi terraruin me sors ducat, ego semper recordabor vestrae
amicitiae.

d. XV m. Decenabris
a'. MDCCCLIII.

CONSPECTUS.

INTRODUCTIO.

CAPUT I.

be viko sïphilitico.

§ 1. Quid est virus syphiliticum?
§ 2. Num unum datur virus syphiliticum an plura?
$ 3. Num gonorrhoea est morbus syphiliticus?

CAPUT II.

DB VIKI SYPHILITICI AGENDI KAIIONE.

§ 1.nbsp;De insitione vel inoculatione,

§ 2.nbsp;De viri syphilitici absorptione.

§ 3.nbsp;De Syphilide spontanea.

$ 4.nbsp;De syphilidis localisatione.

§ 5,nbsp;Num semper contagiosa est primaria syphilis?

CONSPECTUS.

CAPUT III.

DE MFFEKENTIA PRIMARIAM INTER ET SfiCUNDARIAM SYPHILIDEM.

CAPUT IV.

DE SYPHILIDIS SECUNDARIAE C0NTA6I0.

1.nbsp;Observationes clinicae.

2.nbsp;De haereditaria Syphilide.

3.nbsp;Experimenta.

CAPUT V.

CRITIC A EXPERIMENTORUM CONTEMPLATIO.

INTRODUCTIO.

Pauci dantur raorbi, qui tam amplura medico praebent ob-
servationis campum quam syphilis, etiam lues venerea, sive
morbus venereus dictiis. Nec tempore nec sede circumscripta,
neonatum aggreditur aeque ac senem, virum et feminam, ne-
que una semper sed varia admodum forma prodit. Num mi-
rum est istiusmodi morbi, jam per saecula pandemici, innume-
ras observationes plurimasque descriptiones esse factas? Nonne
igitur perspicuam ejus notionem summo jure exspectare lice-
ret? Contrarium tamen verum. Quamvis multa vanaque hujus
morbi symptomata hodie melius quam antea cognita sint, prae-
cipue autem horum nexus causalis, qui dicitur, accuratius cog-
nitus sit, obscuram tamen ejus naturam neque historica, nec
clinica, nec physiologica disquisitio ad hunc usque diem quo-
dammodo illustrare potuit; et uti morbi natura sie etiam eius
genesis in tenebris adhuc latet ; id quod plane testantur cer-
tamina, omni tempore in medicorum scholis de illa gesta inter
sectatores opinionum maxime discrepantium, quas autem ad
duas classes referre licet, quarum altera syphilidem, exeunte

1

saeculo XV demum in Europa exorlam et cognitam, altera semper
inter homines eam grassatam esse, dicto vero tempore demum
innotuisse statuit; cui opinioni, saeculo XVIII a guilielmo beg-
kett 1), chirurgo Londinensi, et sanchez medico Parisiensi,
defensae, novissimo tempore imprimis favent rosenbaum 3),
cazenave 4) et vidal 5), et quidem hanc ob causam, quod apud
varios scriptores antiqui et medii praesertim aevi morbi comme-
morentur contagiosi circa organa genitalia obvii, uti quoque
generales affectioues, quoad formam syphililicis manifesto similes,
quae tamen, causa morbi specifica latente, nullo nexu causaii
cura genitahum morbis conjunctae, potius heterogeneae habe-
bantur et aliis, genere magis minusve similibus, adnumerabantur.

Horrendum morbum epidemicum anno 1494 in Europa ex-
ortum imprimisque regiones méridionales aggressum, supra
commemorati scriptores morbi venerei, tunc temporis valde
exasperati propter dissolutos mores, complicationem existimant
cum aUis epidemiis, quales sant typhus (cazenave), pestis
Maranica aut liehen epidemicus (vidal), in quarum evolutio-
nem cum bellum Italicum, tum effluvia aut miasmata, alia,
insignem vim exercuerant. Qui priorem vero opinionem tu-
entur scriptores, perhibent morbum istum, a medicis illius
saecuh Gallicum, Italicum, vel etiam malum Neapolitanum aut
Hispanicum dictum, per socios christophori columbi ex Ame-
rica in Europam translatum fuisse, quod imprimis astruc 6),

1)nbsp;Aa Attempt to prove the antiquity of the venereal Disease long be-
fore the Discovery of the Westindies. Philoa, Transact, nquot;. 857, p. 139.

2)nbsp;Dissert, sur l'origine de la inalad. vénér. Paris 1752.

3)nbsp;Geschichte der Lustseuche im Alterthuni, 1815.

4)nbsp;Traité des syphilides. Paris 1843, p. 22.

5)nbsp;Traité des malad, vénér. Paris 1853, p. IX.

6)nbsp;De morbis veuereis, 1738, L. VI.

swietenius et girtanner 1) probare conali sunt. Confiderunt
illi auctores iis, quae oviedo, historicus Hispanicus, saeculo
XVI vigens, scripsit: morbura scilicet venereum jam per pki-
rimos annos in America cognitum fuisse. Alii eorum, uti
simon % dietrich 3), alüque auctores, morbum syphiliticum
ab antiqua lepra deducendum credunt, quae in genere per
totam Europam hocce saeculo jam rarior facta, pecuharibus con-
ditionibus novam quasi formam induerit, horrendamque acce-
perit saevitiem. Hancce leprae spuriae speciem denique, Mau-
ritanis a rege ferdinando Catholico ex iïispania expulsis, in
Italiam aliasque regiones illatam fuisse, opinantur hensler 4)

et GRÜNER 5).

Quod jam ad lias diversas sententias attinet atque argu-
menta ad eas probandas allata, sequentia statui posse viden-
tur: 1°. antiqui et medii aevi scriptores mentionem quidem
fecerunt de genitalium morbis, quales sunt gonorrhoea, bubo-
nes, ulcera benigna et maligna, phimosis, paraphimosis, con-
dylomata, rhagades, vegetationes, alia, quos imnmnditie, ex-
cessu in venere, coitu cum foeda et immunda muliere, raas-
turbatione productos habuere. Quae aiFectiones verosimiliter
quidem fucrunt venereae, at vero non syphiliticae, simplici
non vero specifica irritatione vel inflammatione ortae, quibus
topica curatio medebatur, nullaque succedebant symptomata
conslitutionalia. De hisce affectionibus illustris hallerus ß)

1)nbsp;Verhandeling over de venerische ziekte, uit het Hoogduitsch. Leij-
den 1796, p. 24 sqq.

2)nbsp;simon, eicord's Lehre v. d. syphilis, Th. I, p. 3.

3)nbsp;Die Krankheitsfaniilie Syphilis, 1843, Th. I, p. 37.

4)nbsp;Geschichte der Lustseuehe. Hamburg 1789.

5)nbsp;chk. god. gruner, Aphrodisiacus. Jenae 1789.
C) Biblioth. Pract. Vol. X, p. 473.

1*

sequentia docet: »Universi fere saeculi XIV et XV scriptores
de morbis penis scripserunt, et de vulneribus, quae homines
luxuriosi ex concubitu cum femina immunda contraxerint. Ve-
rum topicum id malum erat.quot; Pustulosa et tuberculosa déni-
que exanthemata aliaeque affectiones, syphilidi secundariae ad-
scriptae, leprae fortasse tribuendae erant. 2quot;. Americana mor-
bi origo veritati plane contraria est habenda, quia neque a
columbo, neque ab alio quoeunque de talis morbi praesentia
in novo orbe mentio facta est, quaeque oviedo affert, omni
fide carent: morbum enim jam anno 1494 in Italia adfuisse,
plures fide digni auctores huius temporis testantur, dum se-
quenti demum anno columbi socii in Italiam advenere, qui
praeterea pauciores numero fuere, quam ut morbum tam late
universeque dispergere potuerint; oviedo denique 30 demum
annis post Americam detectam historiam suam scripsit. 3quot;. Con-
stat, syphilidis ex lepra originem nec probatam , neque etiam
probandam esse, cum multa, leprae nomine salutata, forsitan
revera syphilidis symptomata fuerunt.

Quamquam igitur de origine syphilidis nil aliud constat, nisi
morbum exeunte saeculo XV primum in Europa vel apparuisse
vel observatum fuisse, id tamen certum est, syphilidem initio
morbum habitum fuisse quam maxime diversis modis ab uno in
alterum translatum, praecipue quidem coitu cum foeda muliere,
testibus jang de vigo 1), benedettio 2) et petro pin'ctore
epidemiae aequalibus, sed etiam aere, sudore (swietenius) ,
saliva, vestimentis (fabricius hiloanus). fernelius primus
contagio specifico morbum produci docuit; dixit enim: »hanc

1)nbsp;Pratique de chirurgie. 1513. Liv. V, Ch. 1.

2)nbsp;ALEX. BENEDETTï, de omnium a vertice ad calcem morb. sign. etc. 1525,
L. XXVII in folio.

3)nbsp;Tract, de morbo foedo et occulto his temporibus afBigente, 1499.

luera nulli adnasci, nisi contagio qui se poliucrit i) ;quot; majori
simul cura, quam praecedentes auctores, varios, quibus obti-
nere possit infectio, modos descripsit, quod ex sequentibus
ejus verbis patet: »Solus concubitus, aut alius impurus con-
tactas; nutrix, a qua infans pollutus lac sugit, a mammis;
obstetrix, quae infectae parienti opem tulerit, a manu ; infans,
a vitiata nutrice, ab ore ;quot; ex quibus praeterea luculenter pa-
tet fernelium quoque opinionem eorum amplexum fuisse, symp-
tomata tam localia syphilidis , quam generalia contagiosa haben-
tium. Ista doctrina per duo saecula in medicorum scholis viguit,
donec hunterus, exeunte saeculo decimo octavo, earn evertere
conatus fuerit, argumentis, cura ex observationibus tum ex
institutis experimentis petitis, syphilidem constitutionalcm non
contagiosam esse contendens 3). Ab huntero igitur certamen
incepit, a ricord ejusque sectatoribus haud minori vigore di-
midio saeculo post contra veteris dogmatis fautores renovatum
et ad hunc usque diem propagatum. Jam hunterus plane per-
spexerat, quaestionem tam insignis momenti non clinicis tantum
observationibus esse discernendam, ideoque ad inoculationem
artificiaiem confugit, ut hac ratione de contagio syphilitico
melius posset judicare. llaecce viri syphilitici insitio recentiori
tempore fundamentum quasi exstitit systematis, a ricord pro-
lati, et jam per viginti et quod excurrit annos omni vi et
summa tenacitate defensi. Quod hunterus jam suo tempore
docuit, id et nunc docet ricord 3), experientia (insitione sci-
licet) syphilidem secundariam non esse contagiosam demon-
stratum esse. Hancce niiiilominus doctrinam, etsi plurimis

]) Universae Medicinae L. VI, c. 20.

2)nbsp;JOHN HUNTEu's Abliandlung v. d. veuer. Krankheit. Berlin 1848.
j). 374 sqq.

3)nbsp;lucoKD, Lettres sur la syphilis. Paris 1851.

observationibus et experimentis plane confirmata videretur, non-
nulli iique magnopere laudati Viri ab initio inde refutare conati
sunt, quippe cui obstaret et syphilis secundaria et natura
tuberculorum mucosorum contagiosa. Postremis vero annis sys-
tema, a RicoRD prolatum, magis magisque labasci incepit, incres-
cente numero insitionum pure, de affectionibus syphiliticis se-
cundariis desumto, bono eventu institutarum. Non solum enim
bene cedebanl insitiones pure de tuberculis mucosis vel pustulis
planis humidis desumto, sed etiam pure ecthymatis syphilitici
secundarii; neque in ipsis tantum aegris, sed in sanis quoque
hominibus institutae. Jure enim multi existimabant eo tantum
rem dirimi posse, si insitionis ope sani inficerentur homi-
nes; simul autem medici indignum esse et Immanitati omnino con-
trarium talia instituere experimenta plurimi eorum censebant,
at vero non omnes: waller enim, medicus Pragensis, rem
aggredi ausus est, ejusque experimenta contagiosam syphilidis
secundariae naturam, licet non ab omni parte certam, veri-
simillimam tamen reddiderunt. Eodem tempore aut brevi post
vidal, cazenave, rinecker, alüque similia experimenta eodem
eventu instituerunt.

Critica horum experimentorum indagatio, tum eorum, quae
■pro contagio syphihtico militantur, tum eorum, quae illi op-
-pugnare videntur, hujus speciminis praecipuum argumentum
efficit. Ad quod vero tractandum priusquam transeamus, de
natura viri ryphilitici, de ejus agendi ratione deque aliis qui-
busdam quaestionibus dicendum crit.

CAPUT PRIMUM.

DE VIRO SYPHILITICO.

i.

QUID EST VIRUS SYPtlILITICUM ?

Hunterus primus fuit, qui directe, i. e. insitione artificiaii,
deraonstraverit oriri syphilidem sola infectione per virus syphili-
ticum vel contagio specifico, puri ulcerum sypliiliticorum inhae-
rente et insitione reproducendo. Quidam tarnen initio hujus
saeculi doctrinae Broussaisianae fautores, jourdan imprimis,
desruelles 2), richOND des brus 3), dévergie 4), alii, Spe-
cificam causam refutare, propagationem morbi peculiari te-
larum affectarum natura et minori majorive irritationis gradu
explicare conali sunt. Insitiones frustra tentatae et medicinae
physiologicae immoderatio praecipuae falsae hujus opinionis cau-
sae fuerunt ; quae cum observationibus clinicis, tum indubitatis

1)nbsp;Traité complet d. mal vénér., 2 Vol. in 8». Paris 1826.

2)nbsp;Traité pratique d. mal. vénér. Paris 1836.

3)nbsp;De la Non-existence du virus vénérieu, t. I, p. 76. Pans 1826.

4)nbsp;Clinique de la maladie syphil. Paris 1826.

experimentis a ricord prolalis, refutata, prorsus omittenda fuit.
Observationes dein innumerae et experimenta specificam mor-
bi causam comprobarunt; morbi vero naturam ignoramus, cog-
noscimus duntaxat symptomata, quod autem et de caeteris
contagiosis morbis valet. Variae quidem bypotiieses ex disqui-
sitionibus et experimentis deductae sunt, quae rem plus mi-
nusve illustrare videbantur: fundamento autem carcntes mox
evauuerunt. Hanc sortem subierunt vermes, quos abercrombie
(1684), deinde deidier i) morbi causam habuerunt, licet eos
non indicaverint; — hanc subiit vibrio lineola Mull, et trico-monas
vaginaHs, quorum illam in pure ulcerum gländis primariorum,
hanc in purulento vaginae secreto microscopii ope detexit clar.
donné 2), quas tamen in pure bubonum syphiliticorum et af-
fectionum primariarum aliarum partium frustra invesîigavit ;
unde apparet haec infusoria ad contagionem haud necessaria
esse, quippe quae ad nullum peculiarem locum circumscripta sit.
Observaiio idem confirmavit, qua scilicet apparuit, animalculis
aceto vini necatis, pus nihilominus aptum esse ad insitionem.
Quum denique constiterit de illorum praesentia in aliis secretis
putridis, decompositione producta habenda sunt. Quam gluge »)
postea invenit in pure ulcerum primariorum massam albesccn-
tem, globulis coliaerontibus constitutam, et materiem tenacem ,
viscidam in pure secundario, utramque a pure normali differen-
tem, obscuram contagii naturam ne aliquantulum quidem illustrare
potuit. Uti microscopica, sic chemica etiam indagatio bucusque
sterilis fuit, quippe quae nullum specificum principium, nullam

1)nbsp;Dissertation ined. sur les maladies vénér. 7quot; edit. Paris 1710.

2)nbsp;Recherches microsc. sur la nature des mucus et la matière des divers
écoulements des organes génito-uriuaires, etc. Paris 1837.

3)nbsp;Anatom. microscop. Untersuchungen z. allgem. u. spec. Patliologie,
is.'jg. im. t, p. 23.

a pure normali discrepanliam indicare potuit. Sanguinis analyses
a LERCH 1) et GRASSI 2) institutae, aut nullum discrimen aut
globulorum tantum numerum imminutum et albuminis copiam
auctam in Syphilide constitutionali indicaverunt, dura contra-
rium saepe in Syphilide primaria observaretur ; sanguinis igitur
analysi nequaquam morbi causa, sed ejus effectus tantum accu-
ratius apparuit. Ex dictis itaque patet, viri syphilitici naturam
plane incognitam esse, a vehiculo illud separari non posse, dum
fermenti ad instar peculiaribus conditionibus reproducitur. Va-
ria corporis fluida ejus véhicula habeantur necesse est ; nec
solum pus, sive merum, seu minori majorive muci quantitate
commixtum, sed quoque sanguis eorum, qui Syphilide univer-
sali laborant, a multis quin plurimis fons über habetur, quo
virus propagetur; hue referendae etiam sunt quaedam ahae
secretiones, sperma ex. gr., cujus vim inficientem probare vi-
dentur variae observationes syphihdis congenitae in neonatis,
quae, matre nulla unquam syphilitica affectione correpta, a pa-
ire tantum constitutionali Syphilide affecto repeti poterat ; ea-
dem verosimiliter valent de lacté et saliva. Hac de re vid.4.l 3):
»en effet,quot; dicit, «des nourrices, sous l'influence de la dia-
these syphilitique et n'ayant néammoins aucun symptôme appa-
rent de celte diatlièse, ont communiqué la vérole à des enfants
très-sains, nés de parents sains. Ici le lait aurait été alors le
véhicule du poison.quot; Salivae autem indoles contagiosa, licet
observationibus non prorsus probata, ex analogia tamen deduci
cura jure quodam potest ; uti enim sperma et lac, sic etiam sa-
liva sanguine secernitur. Quid mirum igitur inflcientera vim ,

1) Dr. WAALER, über Contagiosität der secimd. Syphilis; Prager Vierlel-
jahrschrift, 8quot; Jahrg. 1851, bd. I.
L') Gazette mamp;Ue. 1850, p. 200.
3) Op. laud., p. 511.

sanguini inhaerentem, uti ex observationibus plurirnis et expe-
rimentis, imprimis a wallrro institutis, constare videtur, etiam
fluidis a sanguine secretis posse inliaerere. Propriani igitur
virus habere videtur essentiam nec vehiculo modificatam, nec
conditionibus externis, quales sunt aeris teniperies et agentia
chemica, uti experimentis confirmatur a doet. tongue i), in
urbe Philadelphia medico practico, institutis. Hic enim ma-
teriei ab ulceribus primariis desumtae succum gastricura, sul-
phatis cupri et sulphatis ferri solntionera admiscuit, quo facto
bono cum eventu mixtum illud pus se insevisse testatur. Pus
syphiliticum etiam extra corpus per longum temporis spatium
vim specificara conservai: insitionem nimirum cum pure per
Septem jam menses in lanceola residue sibi successisse com-
mémorât clar. sPEm\o 2), dum idem et alii scriptores con-
firmant.

Hisce de viri origine, natura, vehiculo praemissis, conside-
randa nobis sunt symptomata insitione tum artiflciali, tum na-
turali producta, ut quantumpote respondeatur quaestioni, an
ex symptomatum syphiliticoruin differentia ad differentiam cau-
salem concludere liceat.

2.

NUM UNÜM DATUR VIRUS SYPHILITICUM AN PLURA?

Symptomata quam maxime diversa viri syphilitici contagione
prodnci, quotidiana docet experientia; quod cum imprimis de

1)nbsp;eicord, Traité pratique des maladies vénériennes. Paris 1838,
p. 115.

2)nbsp;c. si'EiiiKo, La syphilisation étudiée, ctc. ïrad. de l'italien par a.
TKESAL, Paris 1853, p. 84.

secundariis symplomatibus valet, tum licet minori gradu de
primariis. Quanta enim est ulceris primarii varietas quoad for-
mam et indolem! Quacunque enim forma prodeat, vel levis
tantum quin vix oculis percipiendae excoriationis ; vel ulceris
partes cursu rapido destruentis et vix limitandi, quale est ul-
cus phagedaenicum aut gangraenosum; vel fungosi ulceris, vel
indurati, uti ulcus hunteri sie dictum, semper symptoma locale
causae specificae sistit, quod variis sub formis aut in diversis
hominibus, aut in eodem diversis temporibus, observatur, quod-
que post bebdomades plures aut menses, generali infectione
orta, sequuntur symptomata constitulionalia, aut sub forma le-
vions roseolae syphihlicae, aut forma graviori ac vehementiori,
Pustulae nempe ecthymatosae, aut aliorum in cute exanthematum,
aut planorum condylomatum forma in membranis mucosis vel in
Carum vicinitate, aut ulcerum forma, quae secundaria sympto-
mata inter se magis adhuc quam primaria differunt. Quamvis
affectiones cum primariae, tum secundariae plerumque signa
quaedam pathognomonica ostendant, quibus diagnosis facilior
fit, nihilominus variis admodum conditionibus, sive in homine
ipso sive extra eum quaerendis, adeo modificari possunt, ut spe-
cificum characterem maximam partem amHtant, ideoque non
nisi difficulter distinguantur ab aliis affectionibus forma quidem
similibus, non autem syphiiiticis ; bancce symptomatum a vui-
gari typo discrepantiam et diagnosm difficilem reddere et in
wTorem inducere posse, facile intelligitur; idque eo facilius ob-
tinere, quo severius morbi signa ex typo immutabili judicentur,
testatur historia; ita hunteri i) schola propriam morborum
classem constituit, nomine syphilidis spuriae, sive pseudo-
sypMlidis seu sypUloidis, ad quam illae affectiones refere-

1) HUNTEUÎ, Op. laud., p. 761.

banUir, quae, quod ad originem attinet, cum Syphilide quidem
conveniebant, forma vero quodammodo differebant a typo ab
huntero creato et ubivis recepto; quibus denique specifica
curatio non medebatur, vel nocere videbatur, quaeque ia;itur
non syphiliticae habebantur. Hanc morborum classem postea
insigniter extenderunt medici nonnulli Anglici, tum sypliih-
dem spuriam, tum ipsius sypiiilidis etiam varia symptomata
vel primaria, vel secundaria ad eam referentes. Opinabantur
enim de contagio syphilitico idem valere, quod de aliis valet
contagiis, quae, corpore suscepta, constantem symptomatum
Seriem producunt. Ad constantia autem syphilidis symptomata,
ex illorum opmione, inter primaria solum ulcus hunteri , inter
secundaria exanthemata nonnulla leviora et ulcerationes perti-
nent. CARMICHAEL 1), qui ineunte saeculo nostro inter Anglos
huic opinioni imprimis favebat, opinatus est, caetera sympto-
mata tum primaria, tum secundaria tanquam pseudo-syphili-
tica esse consideranda, diversis contagü speciebus producta,
quorum quinque allatus auctor assumit cum totideni ulceribus
syphiliticis primariis convenientes. Credebat insuper unumquod-
que ulcus primarium constantem symptomatum generalium Se-
riem prof'ucere solere; ita post ulcus simplex oriretur exan-
thema papulosum, post phagedaenicum vero et gangraenosum
vehernentiores affectiones generales, uti exanthemata pustulosa,
ulcera faucium, caries ossium palati et nasi; ita post ulcus
induratum sequeretur psoriasis et sie porro. evans j^) quoque
et JCDD 3) huic theoriae favebant, existimantes contagiuni sy-

1)nbsp;On the venereal Diseases, wich have been confounded with Syphi-
lis, Dublin 1814.

2)nbsp;Patliol.iand praot. remarks on ulcerat. of the genital Organ.% Lond. 1819.

3)nbsp;Einiges über den Ursprung ii. das Wesen des syidülitischen Giftes,
III üjLnra.M)'s sv]j]iiiidologie, th. J, p. 286.

pliiliticum ex variis constare viri speciebus, quae absque iii-
fectione variis causis occasionalibus in homine oriri possunt,
quaeque contagio propagatae diversa etiam symptomata produ-
cers solent. Haec autem theoria necessario perire debuit, quan-
doquidem ex symptomatum diversitate ad aetiologicam differen-
tiam false concluderit, atque causae specificae tantum adscrip-
serit, quod magnam saltem partem temperamento, corporis
Constitution!, idiosyncrasiae, aetati, vitae regimini magis mi-
nusve incongruo, imprimis vero ineptae curationi, et variis
potentiis nocentibus adscribendum fuisset. Constantem symp-
tomatum Seriem unoquoque contagio produci plane testantur
variolae, vaccina, morbilli, scarlatina caeterique morbi conta-
giosi; nihilominus momenta enumerata, diversas imprimis ho-
minum constitutiones, ejusmodi esse, quae contagii vim insig-
niter mutare possint, morbis contagiosis epidemice regnantibus
admodum perspicuum fit: alios enim contagiosus morbus vehe-
menter aggreditur, ahi leviori tantum gradu corripiuntur, alii
adhuc contagio nullo modo afficiuntur. Diversitatem autem
syphilidis symptomatum tum a variis illis momentis, tum a
varia morbi sede, non vero a variis contagiis pendere, expe-
rientia plane comprobavit; docet enim observatie i) : 1quot;. ulcus
simplex abusu spirituosorum facile in phagedaenicum mutari;
2quot;. ulcera syphilitica in hominibus, vel scrofulosa vel alia dys-
crasia laborantibus, saepius phagedaenica et diphtheritica fieri,
dura 3°. in simplicia iterum mutantur ulcera emendata externa
aegrotantium conditione, habitatione imprimis et victu, vel rau-
tata medicatione; 4quot;. ulcera hominum , qui e regionibus tropicis

1) Vid. bicord, Lettre XIX; vtdal, Op. laud, p. 159 sqq.; spkei^jo,
Op. laud,, p. 503 sqq.; m.usonneuve et montakikr, Traité prat. d. mal.
vénér., Paris 1853, p. 157 sqq.

in septemtrionales venerint, raaligniora fieri, eorum contra, qui
ex his in illlas migraverint, brevi sanari (ricord, vidal). In-
sitione quoque comprobatur semper eandem pustulae speciem
ulcerum primariorum pure produci, cujus demum forma con-
stitutione aliisve causis modiflcatur; quod autem puris ab ulcere
indurato desumti insitione saepe ulcus induratum, simile igitur
symptoma, producatur, plerumque facile explicandum similitu-
dine conditionum in utroque casu praesentium, et nullo modo
probare valet plura dari contagia syphilitica ; neque nexus supra
memoratus primaria symptomata inter et secundaria, quem
statuit carmichaf.l, observatione comprobatur; iidem enim
ulceris speciei, ulceri indurato v. c., admodum varia super-
veniunt symptomata secundaria. Perspicuum igitur est varia
syphilidis symptomata ex iisdem oriri causis, quae etiam alio-
rum morborum contagiosorum imagines modificant, nequaquam
vero e variis contagiis: ejusmodi enim conjectura experientiae
prorsus contraria est. Statuendum igitur videtur non nisi unum
dari virus syphiliticum, illud tamen varias easque obscuras mo-
dificationes in organisme pati : docet enim experientia insitione
puris ulcerum simplicium simplicia, hunteranorum hunterana l),
secundariorum plerumque secundaria ulcera oriri.

§ 3.

num gonorrhoea est morbus syphiliticus ?

Non. tantum ulcera cancrosa (chankers), verum etiam puru-
lentam vel muco-purulentam secretionem membranae mucosae,
urethrae imprimis sed vaginae etiam, specificum viri syphili-

1) EICOED, 1. c.; -WALLERI commentât, supra cit.

tici contagionis signum, at vero sine jure, multi habuerunt.
Quae affectio, ab hodierna medicina blennorrhoea, a vetere
inepte gonorrhoea dicta, quidem ulcerum syphiliticorum stimulo
oriri potest, saepius tamen aliis stimulis non specificis produci-
tur, variis pro variis hominibus, quorum praecipua sunt specilli
vel catheteris in urethram introductie, fluida acria v. c alca-
lina in eandem injecta (swediaür) l), excessus in coitu vel
coitus cum femina durante menstruatione, prae aliis omnibus vero
cum muliere blennorrhoea vaginae laborante, multaque alia 2).
Quae ex hisce causis oritur blennorrhoea, cujus notio ad prima
humanitatis fata pertinet, cum virulenta, sive ulceris syphilitici
comité, blennorrhoea omni tempore confundebatur, quum in-
dubitata utriusque speciei criteria deficerent et quaeque blen-
norrhoea post coitum impurum orta, ab eo inde tempore quo
syphilis in Europa apparuerit, virulenta et urethrae ulceribus
producta haberetur. Falsam esse ejasmodi opinionem imprimis
swediaur et hunterus indagaUonibus anatomico-pathologicis
probaverunt; nihilominus uterque auctor blennorrhoeam syphi-
lidis symptoma esse ex experimentis suis deducere studuit;
quin eandem esse puris pnmariorum ulcerum indolem ac blen-
norrhoeae docuerit hunterus, qui, pure gonorrhoico in suum
ipsius corpus insito, ulcera syphilitica et affectiones constitutio-
nales passus fuerit 3). Hujus contrariam vero opinionem pro-
fessus est benjaminus bell, celeberrifflus huntero aequalis,
blennorrhoeam affectionem peculiarem esse, proprio contagio
productam, contendens; quod autem ideo a syphilitico admodum
diversum habuit, quia pus blennorrhoicum blennorrhoeam qui-

1)nbsp;PKUYS V. D. HOEVEN. Do Arte Medica, 1. H, P- 1. 106-

2)nbsp;RicoKD, Lettre 3™«.

3)nbsp;HUNTEK, Op. cit.. p. 628 seqq.

— le-
dern, non vero ulcus syphiliticum producat; quae belui opinio
insitionuni i) quarundam cum pure blennorrhoico a discipulis in
semet ipsos institutarum eventu comprobata videbatur: sive enim
lieret insitio in urethra, seu sub praeputio, sive ad glandis su-
perfidem, blennorrhoea quidem oriebatur, nunquam vero ul-
cus syphiliticum. Sequentia imprimis argumenta attulit Vir cele-
berrimus, ut opinionem probaret : '1'\ syphihs universahs perraro
post blennorrhoeam observatur; 2quot;. raro tantum ulceris syphi-
litici contagio producitur et rarius adhuc contrarium obtinet;
3quot;. post suppressam gonorrhoeam syphilis universalis nunquaai
sequitur; 4quot;. denique, syphilis multo frequentior foret quam
blennorrhoea, si eodem produceretur contagio. bellu theoriam
multi recentiores auctores professi sunt, quodque discrimen con-
tagium syphiliticum inter et blennorrhoicum interest, turn obser-
vationibus, tum maxime experimentis comprobare studuerunt.
Hoe nomine magni momenti habendae sunt, quas ineunte saeculo
nostro HERNANDEZ 2) fecit cum pure gonorrhoico insitiones, qui-
bus simplicia quidem, non vero syphilitica ulcera supervenerunt.
Blennorrhoeam non esse syphilitici morbi symptoma ex ob-
servationibus suis deducit Hernandez ; quodsi vero post blen-
norrhoeam orirentur infeetionis universahs symptomata, Her-
nandez, uti post eum ricord, ea ulceri vel in urethra vel
in fundo vaginae abscondito attribuit. Generales post blennor-
rhoeam orti affectus, uti sunt exanthemata varia, maxime
herpetica, articulorum morbi, etc., a symptomatibus vere
syphiliticis, secundum ilium auctorem, prorsus differunt. Inter
hodiernos auctores imprimis baumes 3) theoriam de duplici

1)nbsp;bell. On venereal Disease, T. I, p. 439,

2)nbsp;Essay analytique sur la non-identité du virus gonorrhoique et sy-
philitique, Toulon 1813,

3)nbsp;Précis théorique et pratique sur les malad. vénér. 2 Vol. 8°. 1840.

viro strenue defendit, contagium blennorrlioicum a sypliilitico
eo praecipiie distare putans, quod minori gaudeat acritate et si
localis tantum infectio obtinet simplicem blennorrhoeam, si ge-
neralis vero, mitiores minusque extensos effectus quam virus sy-
philiticum producat, quod quibusdam observationibus probare
conatur. Celeberrimus ricord et hancce theoriam de contagio
blennorrhoico et alteram ab huntero prolatani ac nunc quoque
a multis inter Gallofrancos syphilidologis acceptam validis argu-
mentis refutasse videtur. Ex ejus opinione blennorrhoea phleg-
masia habenda est magis minusve intensa membranae mucosae
uretliro-genilalis, diversis omnino stimulis, prouti aliae catarrha-
les affectiones, productae ; at vero acria praesertim ex vagina mu-
liebri effluvia apud virum blennorrhagiam accendunt, et vicis-
sim fluidum muco-purulenturn a virili urethra secretum causa
frequentissima sistit urethritidis blennorrhoicae apud mulierem :
in utroque enim casu pus secretum admodum acre est, et
insignis mucosae urethrae sensibilitas. Pus ulcere syphilitico
primario secretum stimulo mechanico non vero specifico sim-
plicem blennorrhoeam urethrae producere potest, quod tarnen
raro obtinet, cum longe saepius ulcus syphiliticum hoc in casu
oriatur. Ulcere syphilitico blennorrhoeam produci posse, obser-
vatione probatur: non raro enim viri ulcere primario ad glan-
dem penis vel ad praeputium laborantes acri puris secreti irri-
tamento balanitide vel balano-posthitide sensim progredienti cor-
ripiuntur. Blennorrhagiam non esse affectionem syphiliticam ob
sequentia comprobatum habet ricord i): 1°. pus blennorrlioi-
cum, si inseritur, pustulam specificani non producit, dummodo
non affuerit ulcus absconditum: »toutes les fois,quot; sunt illustris
auctoris verba, «que le muco-pus a été emprunté à une mu-

1) Lettre S^e et 3me.

queuse non ulcerée les résultats de l'inoculation ont été né-
gatifs.'quot; 2quot;. Symptomata syphilitica gensralia Llennorrhoeam
simplicem nunquam sequuntur; orti vero affectus generales
aut syphilitici non fuerunt, aut si fuerunt, ulcus occultum ad-
fuit. Ulcéra ista abscondita (chancres larvés), etsi a multis
negata, revera exsistunt, quod et anatomia pathologica et oh-
servatio illum docuerunt: quae enim praedixerat, facta insi-
tione in duobus hominibus blennorrhagia urethrae laborantibus,
ulcera syphilitica abscondita, post mortem in urethrae parte
posteriori et vesica ipsa latentia monstravit ricord i); tales
indubitatae observationes nec negativis experimentis a Mor-
gagni 2), hunter cuLLERiER et BOYER institutis, neque ar-
gumentis e theoria deductis subverti possunt, eoque minus quod
ejusmodi ulcera vel durante vita specuh vaginae ope dignoverit
ricord in feminis, quae sola blennorrhagia laborare videban-
tur. Quodsi igitur theoria de ulcere abscondito non mera hy-
pothesi, sed experientia etiam nitatur, ricordh doctrina de
blennorrhoea iis praeferenda videtur, quae ab huntero et bau-
mes prolatae fuerunt, idque maxime ob sequentia argumenta:
1°. consentiunt omnes generalis infectionis signa blennor-
rhoeae raro supervenire; 2°. etiamsi ulcus occultum perraro
observetur, sufficere tamen posse videtur ad explicandas gene-
rales infectiones post blennorrhoeam ortas; 3quot;. quae denique
observatae fuerunt syphihdes constitutionales cum ab aliis,
tum imprimis a cazenave , baumes , martins et simon , etiamsi
non affuerit ulcus in urethra latens, physiologicae absorptionis
sequela esse possunt, qualis absorptio turn observatione, tum

1)nbsp;Tr. prat, etc., p. 271.

2)nbsp;De sedibus et causis morborum, L. Ill, epist. 44.

3)nbsp;HT7NTEE, Op. cit. , p. 59.

analoga aliorum venenorum actione probatur; 4quot;. oriunlur de-
nique in balanitide et balano-postliitide vel erosiones, vel leves
excoriationes praeputii et glandis, quae Observationen! fugiimt,
vel quia non satis perspicuae sunt, vel quia celeriter sanantur;
hisce nihilominus infectionem generalem saepius supervenire
satis superque constat.

CAPUT SECUNDUM.

DE VIRI SYPHILITICI AGENDI RATIONE.

1.

de insitione vel inoculatione.

Virus sypiiiliticum in humanum organismum prorsus specifica
ratione agit, eaque diversa ab ea, quam aliae magis minusve
similes materies virulentae in illud exercent, puta contagium
variolosum, vaccinae, rabiei caninae, alia. Nihilominus earum
actio, quamvis valde diversa, tamen pro parte convenit, ut itaque
comparatio quaedam institui possit. Ex hunteri opinione virus
syphiliticum, sive naturah seu artificiaii inoculatione in corpus
humanum translatum, faventibus quibusdam conditionibus, ac-
tionem specificam producit, quam plerumque nec vero neces-
sario inflammatio comitatur et suppuratio sequitur, cujus secre-
tum in aliis hominibus similem excitât actionem 1). Hoc igitur
, respectu cura inoculatione viri variolosi aut vaccini convenit,
tum eo quoque, quod infectionis signa primum loco infecto ap-

1) miNTER, Op. laud., p. 16.

pareant, sequentibus post breviorem longiorerave incubationis
periodum universalis infeetionis' symptomatibus, quae efficiunt,
ut contagiura e sanguine secernatur. Quodsi vero symptomata
ista, quae syphilidem constituunt, viri actione inficiente pro-
ducta sint, ejus absorptionem sive lymphaticis vasis, sive venis,
et transitum in circulationem praecessisse necesse est, pure
specifico in eas partes, in quibus absorptio obtinere possit,
allato, quales praecipuae sunt: mucosa genitalium et urethrae,
labiorum, oris, caet., insuper partes tend epidermide obductae,
uti praeputium, interna labiorum majorum superficies, regio
analis, papilla mammae, aliae; quas partes, cum faciUime epi-
dermide denudentur vel vulnerentur, ricord aptissimas habet,
quibus virus syphiliticum inseratur. Qui physiologicam absorp-
tionem defendunt auctores insignem harum partium imbibendi
facultatem afferunt, quam e contra vehementer negat ricord,
nisi solutio continui adsit: »Soyez bien convaincu,quot; inquit i),
»qu'en dépit de l'acte le plus intime, de la fusion la plus com-
«plête et de l'orgasme le plus voluptueux, avec une peau in-
tègre et une muqueuse irréprochable, on peut sortir sain et
»sauf des rapports les plus compromettans. Soyez bien con-
» vaincu, au contraire, qu'une portion de peau déchirée, qu'une
»muqueuse éraillée rendront funestes les attouchements les
»plus légers.quot; Apodicticam tamen hanc sententiam, ut ex se-
quentibus quoque apparebit, alii merito réfutant, libenter con-
cedentes excoriatam vel erosam partem ahquem ad contagium
fîuscipiendum aptiorem reddere, nequaquam vero solutionem con-

1) Lettre 12'. Eandem opiuionera. jam ante aliquot annos professus
est clar. eicord; sequentia enim leguntur in ejus opere, cui titulaô
Traité pratique etc.: »tandis qu'un doigt privé d'épiderme contracte le
chancre par le contact de son pus, les organes génitaux, restés eu tous
points intègres, peuvent en être impunément .souillés.quot;

tinui conditionem, ut dicitur, sine qua non infectionis exisli-
mantes.

Quod ad epidermidem, sanam nimirum, attinet, cum ricord
plane consentiendum videtur: intacta enim epidermide, virus
ad corium penetrare nequit; ut igitur oriatur infectio, inoculatio
requiritur, quae variis modis perfici potest : vel lanceola uti in
variolae vaccinae insitione, qui modus maxime usitatus est,
vel cute vesicatorii ope denudata, uti wallage fecit, vel scari-
ficationibus factis et pure syphilitico aut sanguine quoque dein
inunctis, secundum walleri methodum. Haec syphilidis inocu-
latio artificialis, primum ab huntero in ipsis aegrotantibus in-
stituta, a ricord praesertim ejusque discipulis frequentissime et
quidem vario fine adhibita est et etiamnunc adhibetur. Jam antea
diximus, hünterum inoculatione usum esse, ut demonstraret puri
ab ulceribus syphiliticis primariis secreto contagium inhaerere.
Porro indicavimus, quomodo postea ricord eam adhibuerit, ut
affectiones vere virulentae a spuriis non virulentis decerneren-
tur, v. c. a blennorrhoea. At vero non hunc in finem tantum
insitiones instituebantur : secundariam enim Syphiliden] non con-
tagiosam esse, ricord inoculatione praecipue demonstrare vo-
luit ; alii vero e factis insitionibus hanc petierunt conclusionem :
sypliilidem secundariam revera contagiosam esse.

§

de viri syphilitici absorptione.

Absorberi virus syphiliticum, nemo est qui dubitet; plane
probatur absorptie, cum convenientia cum aliis virulentis mate-
riis, tum clinica observatione, tum quoque experimentis. Symp-
tomata enim syphilitica, imprimis bubones et diversae exanthe-

malum formae, ulcera secundaria et tertiariae affectiones efte-
cerunt, ut brevi jam post morbum cognitum puris vlrulenti ab-
sorptionem fieri statuerint medici. Yasis lympliaticis detectis,
multi et praesertim hunterus i) his unice absorptionem ad-
scripserunt, dum generales constitutionales affectiones syphili-
ticae ab illo et plurimis aliis auctoribus sequela habebantur
puris virulenti, in sangmnem translati. Hanc postea doctrinam
broussais ejusque sectatores negarunt, generaha symptomata
sympathicâ partium actione produci déclarantes; quae tamen
theoria, postquam experimenta luce clarius probaverunt, pus
bubonum syphiliticorum esse contagiosum, quod jam hunte-
rus enuntiaverat, relicta fuit. Attamen vasa lymphatica non
diutius unica via habebantur, qua virus in circulationem trans-
veheretur, postquam observatione demonstratum fuit, bubonem
non semper praecedere universali infectioni, virusque venis
quoque absorberi. Experimenta, porro a waller 2) aliisque in-
stitua, quibus inoculationis ope, non tantum puris sed sangui-
nis quoque, probatum est syphilidem secundariam esse conta-
giosam, omne, si quid restaret, dubium sustulerunt. Facta
insitione tum naturah, tum artificiah obtinere absorptionem
omnibus constat; diversae autem sunt variorum auctorum opi-
niones de modo, quo obtineat. ricord nimirum symptoma lo-
cale, ulcus seil, primarium, absorptioni semper praecedere con-
tendit, alii contra, hunterus imprimis, cazenave et vidal, ulcus
non requiri, ut fiat absorptio, statuunt. Quamvis hunterus
absorptionem ab ulceris syphilitici superficie frequentissimam
haberet, putabat tamen immediata quoque absorptione cute
tenui, mucosae fere simih, uti in glande v. c. et praeputio est,

1)nbsp;Op. laud., p. 504, 562 et aliae.

2)nbsp;Prager Vierteljahrschr., 1851, Bd. I et Hi.

posse obtinere, non vero ita cuti sana. Hanc hunteri opinionem
multi hodierni medici amplectuntur : »En effet,quot; inquit yidal i),
»le virus appliqué sur certains points de la muqueuse peut très-
»bien arriver jusqu'au torrent circulatoire sans solution de con-
»tinuité tégumentaire, la muqueuse peut très-bien être im-
»pregnée par lui, et l'absorption qui s'exerce irrésistiblement
»sur la plupart des agents toxiques, qui lui sont offerts sous
D forme liquide et sur certains corps demi-sohdes, ne se ferme
»pas au virus syphilitique seul.quot;

Sic etiam wilson 2) absorptionem physiologicam admittit,
ut et simon Hamburgensis. Absorptionem itaque non tantum
ab ulceris superficie fieri, sed quoque absque cutis laesione
obtinere posse, admodum probabile, quin certum vere haben-
dum. Structuram praeterea contemplantes partium, quae prae
aliis contagio exponuntur, statim apparet in illis omnes inveniri
conditiones, quae fluidorum absorptioni et praesertim fluidi tam
irritantis, uti pus syphiliticum est, favere possint: »Ook moet
men bekennen,quot; inquit Clar. van goudoever 3), » dat er niets
ongerijmds in het denkbeeld gelegen is, dat b. v. bij den coitus
de dunne, sterk gerekte mucosa van de glans of van het prae-
putium, wanneer zij met het virus als het ware wordt inge-
wreven, iets daarvan kan absorberen, even als ook medica-
menten, in de huid ingewreven, kunnen opgenomen worden.quot;
Requirit igitur physiologica absorptio quaedam momenta fa-
ventia: vel contactum nimis protractum nimirum partis infeclae

1)nbsp;Op. land., p. XXIII.

2)nbsp;De leer der Syphilis naar de Engelsche uitgave van eeasmus Wil-
son, door s. junius, Leijden 1858, bl. 2 et 3.

3)nbsp;egbert druitt's Chirurgisch vade mecum. Uit het Engelsch ver-
taald door j. c. ten noever de beauw; nagezien eu vermeerderd door
Prof. L. c. van goudoever, 1853, Dl. I, bl. 212,

et sanae, vel contactum saepius repetitum, uti nutricera iuter
et alumnum, etc. Hisce deficientibus conditionibus faventibus,
coitus cum mulieribus, ulceribus sypliiliticis primariis, revera
contagiosis, laborantibus, ab aliis impune exercetur, dura alii
ex iisdem feminis vehementem sibi contrahunt niorbum.

§ 3.

de syphilide spontanea.

Statuenti ricordio nullam dari syphilidem universalem nisi
praegresso primario ulcere, infectionis generalis fonte, multi
syphilidem spontaneam objecerunt, aut syphihdem ita dictam
d'emblée, i. e. absque praecedente syraptomate primario ortam.
Peculiaris ista syphiHdis forma, ad quam imprimis referuntur
quidam bubones, at vero exanthemata etiam et ulcera secun-
daria, nulla alia affectione syphilitica praegressa orta, etsi rara,
ex eorum opinione, qui physiologicam admittant absorptionem,
tamen revera datur. Quam morbi originem imprirais cazenave
strenue defendit, dicens i) : »bien loin, que parmi les symp-
»tômes de la syphilis il y en ait un, qui soit univoque, comme
»on l'a dit, et qui traduise d'une manière exclusive l'infection
»syphilitique, U n'en est pas un peut-être, qui ne puisse
»être à lui seul l'expression première positive de cette infec-
«tion.quot; Tara latam vero significationem nec lagneau 2), qui
plures commemoravit bubonum spontaneorum observationes, nec
viD.\L physiologicae absorption! tribuit. Secundum hunteri

1)nbsp;cazenave, Op. laud., p. 152 et 174.

2)nbsp;Traité pratique des malad. sypMlit. Edition de Bruxelles, 1828,
p. 83.

opiiiionera spontanea morbi species rara est, quin etiam subinde
valde dubia, uti ex hisce uuNfEai i) verbis patet: »in viris
»interdum bubones observavi puris absorptione absque locali
»symptomate ortos; quibus unice confidere licet: quia in femi-
»nis enim incertum est, an non virulenta exstiterit blennor-
»rhoea vel ulcus absconditum. Si in universum partes melius
»inquirerentur, saepius forsan ulcus parvum, tanquam infectio-
»nis fons, detegeretur.quot; Neque experimentis, nec chnicis ob-
servationibus bubonis spontanei, et in genere spontaneae syphi-
lidis , exsistentiam probatam esse, uti contendit ricord , veritati
obstat. Cum pure ex spontanen bubone desumto baumes ino-
culationis ope ulcera primaria produxit, quin talem bubonem
symptoraata secundaria et tertiaria, docente experientia, secuta
sunt. Hoc autem constat, saepissime hisce in casibus dubium
remanere, an non levis excoriatio syphilitica vel ulcus abscon-
ditum praegressa fuerint, licet interdum accuratissima indagatio
ne vestigium quidem localis infeetionis indicaverit. Quoque ex
analogia syphilidem universalem exsistere posse, non prae-
gresso ulcere primario, denionstrare conati sunt. Docuit enim
observatio, in vaccinatione quoque pro symptomatibus topicis
nonnunquam universalem sequi eruptionem vaccinarum pustula-
rum 2); fatendum tamen, illud argumentum parvi momenti
esse habendum. Neque theoria obstat, quominus acceptam ha-
beamus bubonis spontanei exsistentiam. Quodsi enim pus sy-
philiticum , ex ulcere vasorum lymphaticorum ope absorptum,
per vasa illa absque ulla eorum laesione ad glandulas ingui-
nales transferri possit, absorptio quoque tenui cute vel mem-
brana mucosa, ut videtur, obtinere potest sine locah istarum
partium aftectione.

1)nbsp;hunteß, Op. cit., p. 508.

2)nbsp;BOUSQUET, Nouveau traité do la vaccine etc., Favis 1848, p, 547.

m

Plura igitur argumenta, tum ex observatione, tum ex theo-
ria petita, probare videntur syphihdem spontaneam revera, eti-
amsi rarissime, occurrere posse.

de syphilidis localisatione.

hl antecedentibus, ubi de absorptione viri syphihtici egimus,
jam diversas opiniones de ratione, qua obtinet, proposuimus,
simulque animadvertimus, ricordium viri actionem localem con-
ditionem prorsus necessariam universalis infectionis habere, con-
tra vero vidal, cazenave aliosque infectionem localibus symp-
tomatibus praegredi contendere. De viro syphilitico eadem
valere perhibent, quae de aliis viris, uti variolarum, rabiei ca-
ninae, pustulae malignae, ozaenae contagiosae et mallei farci-
minosi, quae per brevius longiusve temporis spatium quasi sine
actione in corpore manere (incubare) possunt, priusquam ac-
tionem, sensibus manifestam saltem, praebeant; in hisce morbis
localia symptomata saepe sequuntur infectionem generalem;
eadem ratione ulcera primaria et bubones non locaha dicunt
syphilidis symptomata, sed primaria generalium symptomatum
vocant. »Dans certains circonstances,quot;inquit vidal i), »aucon-
»traire le virus est absorbé sans qu'il s'opère d'abord un effet
»local, et celui-ci se produit par contre-coup, c'est à dire,
»après un temps d'incubation de la part du virus.quot; Quod etiam
magis apparet ex iis, quae cazenave 2) dicit: »ainsi il y a eu
«d'abord contagion, puis infection et enfin vient l'expression

1)nbsp;Op. cit., p. 157.

2)nbsp;Op. cit., p. 143.

»symptomatique,quot; Hanc differentiam quoad llierapiam magni
esse momenti perspicuum est, quippe quae ex ricordii opinione
primis diebus, quamdiu absorptio viri nondum obtinuerit, lo-
calis tantum esse debeat, dum ex aliorum sententia non solum
localis, sed etiam et praesertim quidem jam ab initio inde uni-
versalis cura adhibenda sit. Cura localis, abortiva sic dicta,
prompta viri destructio, ut absorptio praecaveatur, causticis
imprimis magis minusve efficacibus, vel etiam excisione ulce-
rum, haecce, si cum ricord localisationis theoriam amplectimur,
dummodo tempestive adhibeantur, plane sufficiunt. Incubationis
autem theoriam veram habentes, medicationem universalem cum
remediis specificis instituere debemus ad delendam dispositionem,
vel diathesin quam vocant syphihticam, ad praecavendas igitur
nocivas viri in corpus suscepti actiones. Inter hasce sibi plane
oppositas opiniones medium quasi tenet Hunteriana theoria,
docens virus syphiliticum eo tempore in circulationeni transire,
quo oriantur symptomata localia, imprimis ulcera syphihtica pri-
maria, gradumque infectionis pendere ab ulcerum ambitu,
eorum extensione, tempore, per quod absorptio obtineat, et se-
cretionis virulentae quantitate l). Ex his igitur principiis quoque
curatio topica cum universali curatione mercuriali conjungenda
est, ut et locah medeatur malo, et lues prohibeatur universaüs.
Prorsus locali actioni viri per majus minusve temporis spatium
obstat absorptio caeteroquin tarn vivida, de qua Bousquet 2)
merito testatur: ncette facilité est telle qua peine en contact
»avec les vaisseaux absorbants ils (les virus) sont pris par eux,
»sans que rien puisse les leur enlever; les ventouses elles-mê-
»mes, le plus fort, le plus puissant antagoniste de l'absorption

1)nbsp;I1UÄTEE, 1. c., p. 434, 563.

2)nbsp;bousquet, 1. c., p. 513.

»qu'on connaisse, n'ont pas plus d'efficacité.quot; Has Cucurbitas iis
partibus admovebat, quibus brevi ante vaccinae lympba insita
erat, quocirca porro: »on pouvait penser,quot; inquit, »que le
»ventouse aurait attiré au dehors tout ce qu'il y avait de virus
»dans sa sphère d'activité. Cependant la vaccine vint à point
»et suivit tranquillement sa marche, comme si l'on n'eut rien
»fait pour l'empêcher.quot; Insuper absorptionis vigorem tot for-
tuitae intoxicationes probant, uti intoxicatie per contagium in
cadaveribus praesens producta, post neglectam in digito exco-
riationem, vel quae viperae morsu oritur, quemque invita vul-
nerum imm3diata cauterisatione varia eaque saepe gravissima
symptomata sequuntur i). Praesertim vero absorptionis vis ma-
nifesta redditur celerrima venenorum cum anorganicorum tum
organicorum actione. Utrum viri syphilitici proprietas, qua spe-
cificam in omni casu cieat intlammationem, absorptionis im-
pedimentum sit, utique dubitandum. Virus nimirum variolosum,
variolae vaccinae, alia, itidem specificam inflammationem provo-
cant, et nihilominus celerrime in sanguinem recipiuntur. Locali-
sationem viri syphilitici alio quoque argumento, de inoculatione ar-
tiflciali deducto, probare conatus est ricord 2), statuens scilicet
virulentam actionem (fermentationem quasi) immediate post ino-
culationem incipere, ac sese non interrupta symptomatura serie,
macula nimirum, papulà, vesiculâ , pustulâ ecthymatosa osten-
dentem. Quodsi igitur in artificiali inoculatione non observatur
stadium incuhationis, propter differentiam inter artificialem atque
naturalem insitionem, in illa incubationem non obtinere nequa-
quam concludendum est. cazenave 8) vero contendit in insitio-

1)nbsp;YIDAL, Op. cit., p. 177.

2)nbsp;EICORD, Lettre 24™, p. 181.

3)nbsp;Op. laud., p. 146.

niLus arte factis incubationem viri ideo non obtinere, quia hae
insitiones in jam infectis et viro quasi saturatis hominibus in-
stituebantur, indeque minime sequi, in sanis quoque incubationem
non obtinere. Majoris autem momenti sunt quae vidal i) ri-
cordh de localisatione opinioni opponit: eo judice ricord vul-
nuscuh inflicti sequelas naturales cum specificis confudit ; facta
enim insitione cum pure ab affeclione secundaria desumto, spe-
cifica symptomata tribus demum aut quatuor hebdomadibus post
traumatica sese ostendebant ; insito autem pure ulceris primarii
stadium incubationis adest quidem, sed breve est.

Tertium, quod pro sua opinione argumentum attulit ri-
cord 3), si verum esset, maximi momenti esset habendum :
infectionem nempe universalem fere nunquam oriri cura ulce-
rum syphiliticorum abortiva tempestive, i. e. intra quinque post
infectionem localem dies, adhibita, hanc vero curam oborta
ulceris induratione non juvare. Cui tamen ricordh argumento
vidal 3) rnerito sese opponit, dicens, sanato ulcere nequaquam
probari viri actionem esse deletam ; oportet enim, ut diu adhuc
observentur aegri, antequam affirmare possimus, nullas affec-
tiones generales secuturas esse, neque ricord argumentum
allatum satis probavit: constat enim, symptomata universaha in-
terdura diu postquam localia evanuerint manifestari. Praeterea
generalis infectio sequitur non raro, invita terapestiva pustulae
syphiliticae cauterisatione. Quodsi itaque localia symptomata ve-
rosimiliter quasi reflexus habenda sint infectionis generahs,
uti quoque spontanea syphilis probare videtur, ista generahs
infectio topicis symptomatibus aut praecedere potest, ita ut haec

1)nbsp;Op. laud., p. xxiii ct 153 seqq.

2)nbsp;Lettre 24'»e, j,. 179^ geqq.

3)nbsp;Op. laud., p. 153,

inter et illam periodus incubationis brevior diutiorve, ut in aliis
contagiis, adest, vel, uti hunter opinatus erat, infectio univer-
salis, quo tempore localis viri effectus apparebat, oritur. Huic

vero hunteri opinioni eadem fere opponi possunt, quae contra
RicoRDU argumenta allata sunt, neque verum est, quod hunter
contendit, infeetionis gradum ex numero ulcerum, eorum ma-
jori minorive extensione, tempore, per quod persliterunt affec-
tiones primariae, pendere. Theoria incubationis, secundum ca-
zenave, vidal, lagneau et aüos, vera nobis videtur, quamvis
incubatio contagii syphilitici ab aliorum contagiorum incubatione
hoe profecto respectu différât, quod in Syphilide stadium incu-
bationis diversae omnino sit durationis, quod de alns contagiis
non ita valet. Haec vero differentia verosimiliter pendet e sede
et indole affectionis, ex aegrotantium constitutione, emodo,

quo infectio obtinuit, etc.

Vulgo intra secundum et quintum post contagium susceptum
diem topica apparent symptomata, nonnunquam postridie con-
tagii , subinde etiam post diem quintum l).

g 5.

num semper contagiosa est primaria syphilis?

Est quaestio maximi sane momenti, utrum pus ulceris syphi-
litici Primarii per totam ulceris durationera contagiosa sit, prouti
lympha variolae vaccinae v. c.; aut si non per totara duratio-
nem, quamdiu facultatem specificam retineat? Docuit et etiam-
nunc docet ricord 2), ulcus syphiliticum primarium in progres-

1)nbsp;VIDAL, 1. C., p. 154.

2)nbsp;KTCORD, Lettre 11quot;^ p. 85 et Traité prat., p. S8.

^JP

sivo tantuîii stadio pus specificum, i. e. contagiosum, secernere,
virulentam autem puris actionem disparere vel in reparationis,
sive sanationis stadio, vel si ulcus in simplicem ulcerationem
transient, vel in tuberculum mucosum. Idem ex illius opinione
de.bubone syphilitico suppurante valet, nec minus de blen-
norrhoea sic dicta virulenta. Quaerenti, quamdiu contagiosum
sit ulcus primarium, respondet ricord i): «la période ulce-
» reuse, spécifique, est illimitée dans sa durée, en conservant
Wes caractères des ulcères primitifs; c'est ainsi que j'ai pu
»pratiquer l'inoculation avec du pus fourni par des ulcères qui
»duraient déjà de dix-huit mois. Quant aux différentes phases
»du chancre, elles peuvent toujours être déterminées parl'ino-
»culation.quot; Tamdiu igitur perstat, quamdiu pus secretum post
inoculationem specificam générât pustulam, quam unicum con-
tagionis criterium habet: »Le seul caractère positif,quot; ita in-
quit »univoque,pathognomonique du chancre, à la periode
»de progrès ou de statu quo spécifique, se trouve dans le pus
»qu'il sécrète et qui peut être inoculé.quot; Alii contra, ut snioN, ca-
zenave et vidal, inoculationem incertum imperfectumque auxi-
hum diagnosticum habentes, potius e caeteris pathognomonicis
signis, uti e forma, colore, fundo, marginibus et secretione ulce-
ris aut bubonis ad diversas eorum periodos concludunt. »Ce
»sont en effet,quot; ita vidal 3) de inoculatione dicit, »les chancres
»déformés, dénaturés par la réparation ou une complication,
»qu'elle ne peut dévoiler. Pour les autres chancres, pour ceux
»qui sont à ciel ouvert, ou à l'état de progrès, non modifiés par
»le travail do réparation, pour ceux-là l'inoculation est inutile,

1)nbsp;Tr. pr., p. 187.

2)nbsp;Lettre p. 16.5,

3)nbsp;Op. cit., p. 167.

»eile n'est plus que dangereuse.quot; Quamdiu igitur fundus ulceris
magis minusve durus sit, coloris grisei, flavescentis ; quamdiu
ejus margines elevati sint et duri ; quamdiu ulcus formam ro-
tundam retineat et areola coeruleo-rubra circumdetur, tamdiu
contagiosum manet. Licet in plerisque casibus enumerata signa
ad diagnosin sufficiant, nihilominus variis complicationibus vel
incipienti reparationis stadio, vel aha ratione ita occultari pos-
sunt, ut ex hs concludi nequeat, num contagiosa sit affectio
necne, quali in casu insitio tantum artificialis rem decernere
potest. Neque igitur chnicae observationes, neque experimenta
per se sufficiunt ad rem dijudicandam, conjuncta vero magis
minusve accurate indicare possunt, quamdiu pus syphiliticum
specificam suam qualitatem retineat. Certi autem limites nequa
quam, uti jam ex ricordii verbis efficicndum, admitti possunt
neque ut postea videbimus taies admitti hcet. behrend i) inve
nit nonnulla ulcéra syphilitica per 5—6 dies pus insitioni ap
tum producere, alii contra per 14 dies, quin diutius quoque
MAisoNNEuvE 2) ulcus post duos adhuc annos aptum inoculationi
pus producens se observasse dicit ; vidal diutius adhuc secrelio-
nem ulcerum contagiosam esse posse credit; dicit enim: »la
»marche du chancre est ordinairement lente, il dure depuis un
»mois jusqu'à plusieurs années et peut conserver pendant ce long
»temps la faculté de se reproduire.quot; Quaenam sit causa, quae
efficit ut tantopere duratio stadii virulenti ulcerum syphiliticorum
différât, nondum certe cognitum est; non dubitandum tamen,
quin varia aegri constitutio, quin externa quoque momenta hac
in re multum efficiant. Insignera enim aegri constitutionem.

1)nbsp;Annotât, ad huntebi opus de SyphiL, p. 492.

2)nbsp;Op. cit. p. 143.

3)nbsp;Op. cit. p. 152.

temperainenlum, dlversam vitae rationem, imprimis autem irre-
gulärem ineptamve curam vim habere in omnem omnino mor-
bura satis cognitum est, quod vero imprimis valet de morbo,
quem hic spectamus, de Syphilide nempe, uti variae ulcerum
vel bubonum complicationes, sive plastica, seu gangraenosa,
vel phagedaenica et serpiginosa probant. Statuere igitur licet,
eadem momenta non solum indolem, verum etiam viri syphili-
tici efficacitatis durationem plurimum posse modificare. ld tamen
pro momento sufficiat, nondum certum esse quamdiu primaria
syphilis pus insitioni aptum producere possit. Neque omitten-
dum est, fere ubique in ipsos aegros insitionem factam fuisse,
quod, ut postea videbimus, nequaquam sufficit ad dijudican-
dura, utrura virus syphiliticum adhuc sit contagiosum nec ne.

CAPUT TERTIÜM.

DE DIFFERENTIA PRIMARIAM INTER ET SECUNDARIAM
SYPHILIDEM.

Virus sypliiliticum, sive in initio ejus effectus locales sint,
seu statim in sanguinem recipiatur et diathesin specificam con-
stituât, actionem suam per serieni symptomatum potest mani-
festare, quae plerumque ab ulcere primario (clianker) incipiens,
cachexia ita dicta syphihtica, nostro tempore, quod gauden-
dum, longe rariori quam antea, terminatur. Inter unum alte-
rumque morbi extreraum catena quasi symptomatum exsistit,
quae ricord i) ad tres retulit classes. Ad primam, secundum
ricord, pertinet ulcus primarium, proxima infeetionis sequela,
atque bubo syphiliticus; secunda eas continet affectiones, quae,
postquam virus sanguini coramixtum virulentam facultatem par-
tim amisit, sub forma exanthematum diversissima, ut macu-
losa, papulosa, vesiculosa, pustulosa, squamosa et tuberculosa,
vel tanquam ulcera in cute et membranis mucosis secundaria,
vel tanquam iritis syphilitica et sarcocele seu testiculus syphi-
liticus, apparere possunt. Ceterae affectiones telae cellulosae

1) Lettrenbsp;p. .218.

subcutaiieae et submucosae, systeraatis ossei, fibrosi et niiiscu-
laris, uti etiam variorum organorum, ut cerebri, pulmonum,
hepatis, etc., tertiae ab illo annumerantur classi.

Alii vero syphilidologi duas ulteriores classes unam faciunt,
quam variis nominibus désignant, ita: syphilidis secunda-
riae (cazenave 1), consecidivae (vidal 2) et gibert 3), con-
ßrmatae (lagneau 4), constitutionalis (hunter 5), (maison-
neuve 6); distinctionem inter syphilidem secundariam ac ter-
tiariam ideo non admittunt, quia tertiana symptomata subinde
una cum secundariis apparent, nonnunquam iis praecedunt;
quod tamen ricord curae institutae adscribit. Affectiones sic
dictas secundarias chirurgi ab omni tempore signis plus minusve
pathognomonicis, uti sunt sedes, forma, color, decursus, incu-
bationis duratio, curandi ratio ac institutae curationis effectus,
a magis minusve similibus primariae syphilidis symptomatibus
distinguere studuerunt, nullum tamen horum sufficere, ut certe
distinguantur, experientia docuit: etenim primaria ulcera quidem
imprimis ad genitalia inveniuntur, at vero etiam in labiis, lin-
gua, quin etiam, uti ricord aliique sustinent, in tonsillis,
palato et pharyngé, dum secundaria quoque ad genitalia obvia
dari possunt. Forma rotunda non certum indicium est ulceris
syphihtici primarii, quandoquidem magnam partem forma e
sede pendet. Exanthematis syphilitici color vulgo quidem at
vero non semper ex rubro brunneus (cupreus sic dictus) est.
Ulceris primarii decursus nequaquam in omni casu acutus est,

1)nbsp;1. c. p. 142.

2)nbsp;Op. cit. p. 326.

3)nbsp;Manuel d. mal. vénév., T. II, p. 242.

4)nbsp;Op. cit. p. 199.

5)nbsp;1. c. p. 562.

6)nbsp;Op, cit. p. 136.

nec secundariorum symptoraatum chronicus. Non sola secun-
daria syphilis curam internam requirit, idem de primaria,
imprimis de ulceribus induratis, inveteratis, valet. Quam in-
certum denique incubationis tempus sit, e.x: diversoram scrip-
torum observationibus manifestum fit: secundum ricord i) enim
symptomata secundaria uno vel duobus mensibus post infectio-
nem apparere soient, cazen.'^ve 2) contra, legendre et mar-
tins incubationem por quinque annos perdurare posse opinan-
tur. Antea hunter , nostro tempore rigord ejusque sectatores,
constans criterium in eo situm esse contendunt, quod primaria
syphilis inoculatione transmitti possit, secundaria vero non pos-
sit; quod tamen criterium ad certam diagnosin statuendam
nequaquam sufficit: ulcera enim primaria tantum in stadio pro-
gressionis pus inocuiationi aptum producunt, et nihilominus
ulcera primaria dicenda sunt; tubercula mucosa sive condylo-
mata lata, quae ricord 3) secundaria vocavit symptomata, quia
insitioni non reproducerentur, crebra docente experientia, do-
centibus quoque experimentis, revera contagiosa sunt, ita qui-
dem ut ipse RICORD illa antea formam quasi inter primariam
syphilidem ac secundariam intermediam 4) et vere contagiosam
habuerit, licet hodie sententiam mutaverit ; etenim dicit 5) :
ftle tubercule muqueux doit être rapporté aux accidents secon-
»daires; il est une preuve de vérole constitutionnelle; comme
»les autres symptômes secondaires, le véritable tubercule mu-
» queux ne peut se transmettre que par voie d'hérédité,quot; l^routi
ricord per longum tempus tuberculis mucosis certum, quem

seqq.
, p. 21S.
1) Tr. prat. p. 152.
S) Lettre 2ünquot;', p. 218,

occupare deberent, locum assignare nequivit, ita etiam aliorum
de illis opiniones diversae atque incertae saepe erant. Nonnulli
cotidylomata isla lala symptoma babuerunt primarium simul ac
secnndarium (lagneau, gibert), aut primarium tantum (cazr-
nave), nut ea primum signum syphilidis constitutionalis voca-
runt, uti vidal, simon aliique, qui secundariae syphihdis
symptomata contagiosa esse opinantur. Ea insitione reproduci
non posse affirmat ricord , cui tamen sententiae opponendae
sunt et chnicae observationes et, quod omne probat, insitiones
a waller, rinecker, vidal, cazenave alÜSque plcno SUC-

cessu factae, non tantum cum pure vel sccretione sero-puru-
lenta tuberculorum mucosorum, verum etiam cum pure de pus-
lula ecthymatosa secundaria desumto.

Neque tantum affectiones illae secundariae inoculatione re-
productae sunt, verum etiam experimenta a wallero instituta
contagium ipsi sanguini inhaerere, quod dudum jam ex innu-
nieris syphilidis haereditariae exemplis suspicati fuerant plures,
absque omni fere dubio probaverunt. Ulcus igitur primarium
non semper principium raorbi constituit, quandoquidem exan-
thema papulosum vel tuberculosum vel pustulosura primum
symptoma esse potest. Quodsi ergo secundaria symptomata
contagiosa esse possint, et interdum appareant ulcere primario
non praegresso, distinctio inter symptomata primaria ac secun-
daria magnam partem valorem amisit, quum dentur papulae,
Pustulae aut tubercula tum primaria, tum secundaria, prouti
quoque ulcera et bubones secundarii. An satius duci possit
distinctionem hucusque acceptam, quae quamvis scientiae minus
respondeat, usu tamen comprobatur, relinquere, eique aliam a
rinecker 1) nuper propositam substituere, valde dubitandum

]) Yerhandl. d. Phys. Med. Gesellsch. zu Würzhurg. 1852. III, 3.

est: proposuit nimirum Vir clar. distinguere inter syphilidem
cancrosam (chanker-syphilis) atque condylomatosam (condylomen-
syphilis), uti jam antea wallage i) inter syphilidem exanthema-
ticam vel condylomatosam atque pustulosam distinxeral. Divisio
a rinegker proposita ideo quidem non accipienda videtur,
quandoquidem condylomata lata, sive tubercula plana seu mu-
cosa, rarissime primum infectionis symptoma coristituunt et
saepissime post primaria ulcera oriuntur.

Quocirca etiamnunc consentaneum videtur ulcera syphilitica,
infectione vel inoculatione orta atque insecutos bubones pri-
maria syphilidis symptomata dicere, omniaque deinceps orta
morbi symptomata secundaria vocare.

1) Syphilidol. vou behkknu, T. I. p. 498.

CAPUT QU AR TU M.

ÜE SYPHILIDIS SECUNDARIAE CONTAGIO.

§ 1-

observationes clinicae.

Inter varia, quae olim a multis scriptoribus allata sunt aut
nunc quoque afferuntur argumenta, secundariam syphilidem
contagiosam esse probare conantia, insignem occupant locum
ea, quae ab observatione clinica petuntur. Artificialis quidem
inoculatio, experimentum igitur, clinicae observationis valorem
multum infringere videbatur, at vero tollere nequaquam poterat.
Nova vero ista via, quam ricord aliique multi inierunt, etiam
observationi valde profuit. Negari etenim nequit antiquiores
observationes, ut plurimum saltem, non ita accuratas esse, ut ex
iis justae conclusiones peti possent. Sed praeterea, quum ricord
ejusque sectatores experimentum observationi adeo antepone-
rent, ut illud unicam viam haberent, qua quaestio de vel con-
tagiosa vel non contagiosa syphihde secundaria discerni posset,
observationum auctores coaeti fuerunt accuratiores instituere
indagationes, ut vim syphilidis secundariae contagiosam clinica

vla demonstrarent. Admodum diversus harum indagationum
eventus fuit, saepe incompletus quin nullus, et quidem ob dif-
ficuUates insignes, quin interdum nullo modo superandas, quibus
haec indagalionis methodus, uti jam sponte patet, premitur.
Difficultates istae turn aegris attribuendae sunt, tum ipsis ob-
servatoribus. Nullus profecto alius morbus datur, in quo aegro-
tantes sive de industria, seu ipsi in errorem ducti, vel morbi
originem ignorantes, medicum tantopere fallunt aut fallere co-
nantur, quam morbus syphiliticus.

Anamnesis itaque in isto morbo magis adhuc quam in ahis
incerta est et nihilominus ex sola aegrotantis narratione prae-
gressorum cognitio saepe petenda est. Dum autem ricord
aegrotantium narrationibus et imprimis nutricum testimoniis,
memor proverbii «Fallax gens nutricumquot;, omnem fere fidem
denegandam censet, multi tamen alii scriptores ea non semper
quidem, at vero in compluribus casibus majori quin plena quo-
que fide digna existimant. Prae ahis vidal i) observationes
tuetur, etiamsi pro parte aegrotantium dictis nitaiüur, et quidem
hanc ob causam, quia conditiones, quibus aut aegri ipsi, aut
nutrices vel parentes, pudore sive metu seu alia causa, medicum
in errorem ducere proclives sunt, rarae dicendae sunt, respectu
habito ingentis eorum, qui morbo corripiuntur, numeri, dum prae-
terea accuratum aegri examen multam saepe lucem afferre valet.

Nimiam fidem aegrorum dictis aut moribus habitam, impri-
mis vero aegrorum imperitiam, aut medicorum ignorantiam
vel imperfectam morbi ejusque symptomatum cognitionem, vel
praejudicatam eorum opinionem, id effecisse ut argumenta pro
contagio syphilidis secundariae, priori saeculo vel nostro quo-
que ineunte, etsi ah illustribus medicis allata ut plurimum

1) Op. cil„ p. 2'i seqq.

nequaquam probarent, quod jirobandum fuisset, utique con-
stat, quandoquidem distinctio inter pnmaria symptomata atque
secundaria antea admodum imperfecta erat, atque igitur non
bene distingueretur utrum infectio per primariam an per se-
cundariam sypliilidem obtinuisset. Omnem autem fideni iis non
esse denegandani multi quin ipse ricord consentiuntur. Roganti
autem num crebrae recentiorum observationes, inter quas Wal-
lace 1) imprimis, cüllerierjmnzor, biett, cazeiNave 2), vidal
bouchüt 4), simon 5), waller nominaudi sunt, certo statuere
potuerint utrum secundaria syphilis contagiosa sit, inoculationis
fautores, prae aliis vero ricord, fortiter negando respondent.
Nuperrime adhuc ricord in Academia Medicinae Parisiensi Iiis
verbis hanc suam hac de re sententiam enuntiavit 6) : »je con-
»clus, que tout ce que j'ai vu, observé et expérimenté me
»prouve que les accidents secondaires de la syphilis ne sont
»pas transmissibles.quot; Quae a ricordio observationibus in ge-
nere opponuntur fere hue redeunt: nimis aegris eorunive mo-
ribus habetur fides; confunduntur primaria cum secundariis
symptomatibus, tubercula mucosa ex. gr, sive pustulae planae
cum ulceribus primariis vel luxuriantibus vel in periodo repa-
rationis versantibus; denique ulcera primaria, non raro inter
condylomata ista lata praesentia, iisque magis minusve abscon-
dita, aut primaria ulcera insohtis locis occurrentia, uti in fau-
cibus, ad palpebras, digitos, ideoque pro secundariis habita.

1)nbsp;Syphilidol. von behrenb. T. I, p. 193 seqq.

2)nbsp;1. c. p. 108 seqq.

3)nbsp;1. c. p. 516.

4)nbsp;Traité pratique des mal. des nouveaux-nés et des enfants à la ma-
melle, 2'^ édit. 1852. p. 882.

5)nbsp;a. si.woN, kicoed's lehre v. d. Sv^dhilis, T. 1, p. 32. T. Il, p. 14.

6)nbsp;Gommuuicat. à l'Acad. de Méd. par bicohd etc., p. 381.

Quos supra enumeravi auctores syphilidem secundariam conta-
giosam credunt, quia nutrix saepe ab infante, cui ubera praebet,
si vel tuberculis mucosis affectus est, vel vegetationibus aut
excrescentiis circa anum aut ad genitalia, vel in oris cavitate
ulcerationes secundarias otferat, absque ullo, ut putant, dubio
contaminata sit; quod eo magis accipiendum credunt, cum
ulcera primaria in neonatis perrara sint; deinde quia infantum
a nutricibus infectio non minus frequens est, sive haec obti-
neat secreto alTectionuni secundariarum, quod vulgo fit, sive
quod rarius lacte; porro quia inoculationes cum materie ab
affectionibus secundariis desumta interdum bene successerint,
quibus nunc etiam addenda sunt experimenta a wallero cum
sanguine capta.

An licet nobis omnium illarum observationum atque experi-
mentorum vim denegare, uti mcoRD fecit? Non credimus, id
tamen ex dictis perspicue apparet clinicam observationem so-
1am, quod jam hunterus agnoverat, quaestionem dijudicare
quidem non potuisse, eam tamen contagium syphilidis secun-
dariae verisimillimum reddidisse.

2.

de haereditaria syphilide.

Aliud argumentum afferunt, qui syphihdem secundariam con-
tagiosam esse perhibent, haereditatem scilicet. Matres syphi-
liticas saepe procreare libères, in quibus brevius diutiusve
post partum symptomata affectionis syphiliticae apparent, cujus
causa tantum in morbosa parentuni conditione quaeri potest,
jam praecedentis aevi experientia probaverat. Sed quum alii,
inter quos swieteniüs norainari meretur, syphilidem neonate-

rum infectione aut in conceptione aut durante gravidilate ortam
crederent, alii neque sanguinem, neque secundariam syphili-
dem in genere contagiosam habentes, hunc infectionis modum
locum habere non posse perhibebant, atque syphilidis neona-
torum originem ex infectione durante partu, aut uti hunterus
ex actione viri incogniti, cum viro syphilitico magis minusve
convenientis, explicabant. Ad hanc opinionem refellendam non
sufficiebat indicare syphihdem secundariam esse contagiosam,
sed accurata observatione probandum erat, haereditariam sy-
philidem non esse sequelam infectionis durante partu vel post
eum. Explorationes speculi ope institutae satis superque de-
monstrarunt, in multis casibus infectionem durante partu non
potuisse obtinere, ita quidem ut non solum ii, qui secundariam
syphilidem contagiosam esse defendant, sed etiam ricord ejus-
que discipuli in eo conveniant, quod syphilis in neonatis here-
ditate oriri possit, eoque magis, quandoquidem observatione
probatum videretur spermate virorum, qui antea Syphilide la-
boraverant, sed a morbo sanati videbantur, contagium in Ovu-
lum posse transmitti, muliere immune mancnte.

Ilaereditaria nihilominus syphilis a diversis auctoribus diversa
ratione accipitur atque explicatur. Qui syphihdem secundariam
contagiosam perhibent, inde novum argumentum pro sua opi-
nione petunt. Ricord vero opinatur syphihdem hereditariam,
sive a raatre proveniat, sive a patre, seu ab utroque, nequaquam
morbum contagiosum esse demonstrare. Ex ejus enim opinione
syphihs hereditate accepta plane convenit cum aliis affectioni-
bus haereditariis, cum plithisi v. c., carciuomate, arthritide,
mania, aliis. In Academia Medicinae, quae Parisiis est, nuper
hac de re verba faciens, sequenti ratione loquebatur i): igt;ll est

1) Cumiuimicat. etc., p. 3Ü7.

»im autre argument de m. velpeau, qui ne me paraissait plus
»possible que dans l'ouvrage de m. cazenave-, c'est cette opi-
»nion empruntée aux auteurs du siècle dernier, qui considé-
»raient l'hérédité comme un fait de contagion, comme la preu-
»ve, qu'une maladie est contagieuse.quot; Istud vero argumen-
tum, quod ricord absurdum vocat, probatur îquot;. analogia cum
alns morbis contagiosis ex. gr. variolis ; 2quot;. syphilidis haeredi-
tariae charactere pathologico ; 3°. observatione et experimentis.

1°. Negari enim nequit infantem in utero variolis corripi
posse, ipsa maire eodem morbo correpta; quin i) etiam inter-
dum, hcet raro, foetus correptus fuerit, matre non affecta,
sive in hac dispositio abesset, seu vaccinae insitione fuisset de-
leta. Quod de variohs idem de morbo syphilitico valet : matre
Syphilide secundaria sive constitutionali, quam vocant, affecta,
morbus plerumque, licet non semper, in foetum transit, neque
aliter fere quam per sanguiuem transire potest. Nonnunqnam
jam in neonatis observantur, plerumque vero post paucas heb-
domades vel menses quoque sese manifestant peculiaris coryzae
species, vel erythema papulosum ad dunes et genitaha vel iu
aliis corporis partibus, aut etiam aha symptomata secundaria,
absente omni symptomate primario.

2®. Etiam character pathologicus haereditariae sypliilidis in-
fectionem in utero potius quam haereditatem proprie dictam
probat, qualis in phthisi adest, vel in scrofulosi vel in aliis
morbis, in quibus praedispositio quidem adest, cujus vero ad
morbum evolutio pro parte a conditionibus quoque externis pen-
det, quae ad syphilidem producendam non magis requiruntur,
quam ex. gr. ad producendas variolas.

]) Vid. ejusmodi observationes a maukiceau, mead, deneux aliisque
commemoratas in opere, cui titidus Nouveau traité de la vaccine par
j, bousquet, Paris, 1848. p. 23 seqq.

3quot;. Diftei'enlia inter Syphiliden! haereditariam aiiosque mor-
bos haereditarios etiam magis perspicua fit contagiosa ejus in-
dole, quae multis observationibus fere probata est; quodsi prae-
terea WALLERI experimenta cum sanguine syphiliticarum insti-
tuta vera haberi possint, iis simul probatur infectionem foetus
in utero per matris sanguinem fieri posse.

Aliqua tamen convenientia inter morbos haereditarios supra
dictos atque syphilidem haereditariam, quod ad genesin at-
tinet, negari nequit, quam inter alia transitus syphilidis inve-
teratae (ricordii tertiariae) parenturn in scrofulosas, haeredita-
rias affectiones apud infantes, quoque scrofuloidum nomine in-
signitas, ex multorum opinione testari videntur. Supra dicta
sufficere videntur ad confirmandum, quod velpeau i) contendit :
»Qu'on trouve la preuve delà nature contagieuse de la vérole
»constitutionnelle dans l'hérédité, qui n'est plus contestée au-
»jourd'hui par personne, et qui n'est au fond qu'une générale
»transmission de la syphilis constitutionnelle des parents à l'en-
»fant.quot; Sufficiunt quoque ad probandum infectionem sanguinis
ope obtinere posse, quae tamen infectio in iis tantum casibus
probata haberi potest, in quibus muUeres Syphilide conptitutio-
nali affectae, quin etiam ad speciem sanatae, infantes procréant
brevi postquam nati sunt Syphilide constitutionaU affectos. Plura
ejusmodi exempla narrantur, inter quae observatio sequens a
vassalio 2) relata magni momenti videtur:

Vidua quaedam morbo syphilitico correpta apta instituta cu-
ratione sanata videbatur. Aliquo tempore post iterum nupta bis
peperit ; uterque infans manifesta Syphilide secundaria correp-

1)nbsp;Communie, prem. de m. velpeatj in op. cit., p. 263 seqq.

2)nbsp;Mémoire sur la transmission du virus vénérien de la mère à l'enfant.
1807; etiam in cazen-ivii opere cit., p. 132 seqq.

tus succubuit. Maritus brevi post morbo acuto succubuit, nul-
lum unquam symptoma syphiliticum passus. Tertia vice nupta
mulier gemellos peperit, qui eodem morbo succubuerunt; dein
puerum procreavit jam cito corona venerea affectum , sed as-
sumtis mercurialibus sanatum. Per totum illud temporis spa-
tium mulier ab omni morbo vacua videbatur, dum neque alteri
nec tertio marito morbum communicavit. Infantes revera Sy-
philide fuisse affectos exinde apparet, quod eorum unus nutri-
cem inficeret.

Etiam in clinico nostro chirurgico talis observatio facta est:
mulier quaedam, uti et ejus conjux, ante aliquot annos Syphili-
de affecta fuit. Apta curatione instituta neque apud eam, neque
apud maritum ullum dein symptoma syphihticum observatum
fuit, accurata Ucet instituta exploratione; quater tamen isla
mulier infantes peperit, dum nascebantur, perfecte ut videba-
tur sanos, at vero tertio vel quarto mense coryza syphilitica,
exanthemate, aliisque secundariis affectionibus correptos, et non-
obstante curatione e medio sublatos. In hoc casu uti in prae-
cedenti quoque infectio obtinere debuit post conceptionem et
quidem per sanguinem malernura, nisi saltem in nostro casu
etiam patris sperma inculpare vehs.

§ 3-

experimenta.

Quamvis observationes accuratae syphilidis secundariae in-
dolem contagiosam fere probaverint, non tamen certissimara
et omni dubio vacuam fecerunt. Ad quam obtinendam certitu-
dinem experimento observationes confirmari oportebat. Metho-
dus experimentalis, ab hiintero creata, denique in Galliam

translata, ibi in systema erecta est, quod clinicam methodum
prorsus restringeret. Mox vero multi et in Gallia et imprimis
in Germania se opposuerunt systemati a ricord explanato. Jam
ad primariam dignoscendam syphilidem insitionem artificialem
non sufficere opinantes, eam minus adhuc ad discernendam
primariam morbi speciem et secundariam, quam ob rem ea im-
primis usus est ricord, aptam habebant. Tum ricord tum
ejus adversarii suam opinionem experimentis probare conati
sunt. Quae experimenta illi sufficiebant, his nullius momenti
erant et vicissim ; unde vero hacc differentia ? Ricordii adversarii
ejus indagandi methodum incusant, ricord vero illos non bene
affectiones secundarias et primarias distinxisse contendit. Quanti
istae imputationes faciendae sint, critica experimentorum diju-
dicatio efficere poterit, qua simul quoque apparebit, quousque
experimenta illa ad quaestionem de Syphilide secundaria vel
contagiosa, vel non contagiosa, discernendam profecerint. Quod
ad ipsa experimenta attinet, eorum conspectus sponte ducit ad
distinctionem inter positiva, sive ab assertoribus contagii insti-
tuta , et negativa, seu a ricord cum suis prolata. Inier priora
ea, quae ante viginti fere annos av.mlace instituit, ex multo-
rum opinione ideo magni sunt momenti, quia ab illo experi-
menta non in ipso aegro sed in sanis hominibus, i. e. affec-
tione syphilitica non laborantibus, facta sunt. Ante tres annos
secuta sunt experimenta a \v.\llero Pragensi instituta. Verum
quidem est jam ante eum Gallofrancum diday insitiones cum
sanguine syphiliticorum fecisse, quae tarnen ahum in finem in-
stituebantur, nimirum ut aegros primaria Syphilide affectos ip-
sius viri actione sanaret, quod hodie syphilisare vocant.

Post wallerum inter Gallofrancos nonnulli experimenta
instituerunt, ita vidal, cujus experimenta imprimis ecthyma
secundarium spectant, caze.nave , bouley , richet et linde-

mann, dum iiuperrime sperino , syphilisationis in Italia patro-
nus, et inter Germanos rinecker positiva experimenta numero
auxerunt. Antequam ad criticam experimentorum tum positivo-
rum tum negativorum disquisitionem transeamus, breviter ipsa
experimenta referre oportet.

wallace 1).

Hic primus opinionem auctoritate illustris hünteri iu Anglia
universe acceptam, syphilidem scilicet secundariam non conta-
giosam esse, experimentis refutare conatus est. Ejus tamen
experimenta scriptoribus Gallo-francis diu latuerunt, donec ante
paucos annos ricordii attentionem excitaverint. Quamvis ex
WALLACH praelectionibus de syphihde manifeste appareat eum
bene multas, etsi saepe absque bono eventu, insitiones insti-
tuisse, duae tantum ab eo ample relatae sunt, ütraque inocu-
latio facta est cum pure pustularum psydraciarum. In altero
casu in humerum, in altero in praeputium sani hominis pus
inserebatur. In priori post quatuor hebdomades insitionis loco
oriebatur parva papula, quae in pustulam, deinde in ulcuscu-
lum transibat, dum post aUquod tempus series constitutionalium
symptomatum sequebatur; in posteriori post quatuor itidem
hebdomades in praeputio crusta parva apparebat, flavescentis
coloris et areola circumdata; post tres hebdomades et dimidiam
universum corpus syphilitico obtegebatur exanthemate; appare-
bant insuper circa anum et in aliis locis papulae mucosae una
cura insigni ex ano effluvio.

Utrumque igitur experimentum bene cessisse wallage ex-
istimat.

1) Syphilidologie von beheend. 1841. s. 60 seqq.

waller 1).

Experimentum primum. — In puero 12 annos nato, no-
mine durst, jam plures annos in Nosocoaiio Pragnnsi propter
tineara capitis favosam curato, caeterum sano, ad internara dex-
tri femoris superficiem scarificationes fiebant, quibus factis pus
tuberculis mucosis secretum in vulnuscula inserebatur, quae
deinde linteo carpto, eodem secreto luimectato, tegebantur.
Haec tubercula obtegebant labia majora et minora mulieris, in
qua praeter cicatricem ulceris primarii nil aliud detegendura
erat. Postquam vulnuscula sanata erant, oriebantur post 25 dies
in locis scarificatis plura solitaria tubercula, quae deinde con-
fluebant et crustis squamosis obtegebantur, quibus remotis su-
perficies excoriata atque elevata apparebat. Duobus fere men-
sibus postquam institutum fuit experimentum, oriebatur in variis
trunci locis exanthema raaculosum, quod per totum dein corpus
dispersum partim papulosum, partim tuberculosum fiebat. Post-
quam hoc exanthema sub mercurialium usu evanuerat et puer
per septem hebdomades ab omnibus syphihdis symptomatibus
liber visus erat, orta est angina syphilitica cum tuberculis pla-
nis, mucosis (plaques muqueuses) in utraque tonsilla, ad pala-
tum molle et in commissura oris dextra, quae ibi per decern
hebdomades permanserunt atque, sicuti quaedam postea ortae
condylomatosae excrescentiae in margine palati mollis et ad
arcus palatines, sub usu jodeti kalici et cauterisatione ope la-
pidis infernahs evanuerunt; simul quoque medebatur tincao
favosae; quo facto puer septem mensibus post inoculationem
omnis morbi symptomatis expers fuit.
Experimentum alterum. — Apud puerum 15 annos natum,

1) Prager Vierteljalirschrift für die praktische Heilkunde, 8quot; Jalirg
1851, Bd. T, li. nr.

Komiiie FRIEDRICH, scoüosi affectum, et jam per septem annos
hipo exfoliativo dextrae genae et regionis mentalis laborantem,
in quo tamen nunquam symptoma ullum syphiliticum apparuerat,
in femore dextro novi scalpelli ope scarifieationes fiebant, In
vulnuscula sanguis puellae syphiliticae inserebatur. Puella ista,
ex brevi tempore constitutionali syphihde laborans, plura ul-
cera primaria habuerat, quibus sanatis urethrae blennorrhoea
superstes fuit. Facta celeriter cicatrisatione, loco vulnerato
oriebantur 34 diebus post insitionem duo distincta tubercula,
quae in ulcus insignis magnitudinis transibant, cujus basis,
margo, fundus et peripheria manifeste syphiliticam indolem mon-
strabant. Fere eodem tempore etiam tuberculum solitarium
in humero dextro observatum fuit, cujus tamen ortum aeger
explicare non poterat. In hoc quoque casu novem hebdomadi-
bus post experimenti initium, exquisitae maculae syphiliticae in
trunco evolvebafitur, quibus brevi tempore in diversis corporis
locis papulae et tubercula succedebant, quorum diagnosis aeque
facilis erat atque in primo casu. Triginta septem diebus post
eruptum exanthema, postquam usus mere, sublim, corros. prae-
scriptus fuerat, exsudatum oriebatur in tonsilla dextra, cui in-
secuta est exigua ulceratio, quae ut etiam maculae in cute dis-
paruere, ulcere loco inoculationis orto simul sanato. Propter
recidivam anginam et dein ingressam ulcerationem membranae
Schneiderianae, post 9 hebdomades jodetum kalicum praescri-
bebatur, eo elfectu ut dictae affectiones disparuerint et puer,
quatuor mensibus postquam experimentum institutum est, plane
sanatus sit.

Experimentum tertium. —In puero 14 annos nato, inde ab
infantia caeciiate, conjunctivitidis blennorrhoicae, quae phthisin
oculorum produxerat, sequela, aifecto, inNosocomio degenti,novi
scalpelli ope tres incisiones paralleles fiebant in humero sinistro.

quibus aliquid sanguinis ab aegro desumto, de quo in primo
experimento sermo est, brevi postquam exanthema eruptum erat,
inserebatur; fascia quarto die sublata, jam duo vulnera sanata
erant, in tertio autem eoque maximo aliqua suppuratio obtinue-
rat; at vero clausum erat vulnus septimo die. Cicatrices inte-
grae manebant, donec 30 diebus post experimentum institutum
tuberculum cutaneum ad externam et aliquot diebus post etiam
ad internam cicatricem oriretur, utrumque ulceratam superfi-
ciem exhibens. Octo hebdomadibus post inoculationem orieban-
tur in pectore et abdomine, praesertim ad scrobiculum cordis,
maculae syphiliticae, quae post quatuor bebdomades prorsus
disparuere. Postquam etiam tubercula cutanea applicatis lotio-
nibus cum mere, sublim, corr. disparuerant, oriebatur angina
syphilitica et apparebant tubercula mucosa cum ulceratione ton-
sillarum et arcuum; quae symptomata usu jodeti kalici sublata
sunt, ita ut quinque mensibus post insitionem nullum praeter
cicatrices morbi reliquium superesset.

Praeter ista experimenta bono successu instituta, duo alia
retulit WALLER, quorum effectus negativus i. e. nullus fuit; in
uno casu post 6, in altero post 19 bebdomades nullum adhuc
signum, neque in insitis locis neque in aliis observandum erat.

vidal.

Exper. primum 1). — Juvenis 23 annorum, sanis parenti-
bus natus, et ipse bona semper valetudine fructus, brevi post
sanationem ulceris syphilitici primarii ad praeputii latus, syphi-
lidis universahs symptomatibus corripiebatur. In Nosocomium
receptus accurato submittitur examini, quo patuit tubercula lata
circa anum adesse, praeterea rhagades quasdam inter plicas

1) Op. cit. p. 331 seqi].

membranae mucosae simul cum purulento ex ano effluvio. Quo
loco ulcus syphiliticum essliterat nil aliud inveniebatur nisi cica-
trix aliquantulum indurata, hi toto insuper corpore aderant hic
illic Pustulae crustis varii coloris tectae et areola rubro-brunnea
circumdatae. Querebatur aeger de cephalalgia supraorbitali dolo-
ribusque nocturnis in articulationibus. Pus e pustula ad dextrum
pectoris latus desumtuni lanceolae ope ad internara utriusque
femoris partera inseritur. Jam postero die ad unuraquodque vul-
nusculum papula conspiciebatur, sensim sensimque in pustulam,
jam praesentibus pustuhs similem, mutata. Pure ex hac pustula
desumto nova insitio instituitur et quidem eodem eventu.

Altera deinceps insitio cum pure e pustulis ecthymatosis, ad
sinistrum pectoris latus ejusdem aegrotantis obviis, facta est in
quodam pharraaciae studioso, cui boudeville nomen, juveni
eximiae constitutionis neque unquam affectionem syphiliticam
passo, qui ad experimentum institiiendum libere corpus obtu-
lit. Ad utriusque antibracliii latus internum lanceolae ope pus
inoculatum est; sequenti die parva in utroque antibrachio con-
spicua erat papula, dein in pustulara mutata, quae post quin-
docim dies sanata erat. Viginti diebus post ad cicatricum latus
novae oriebantur pustulae, in ulcera transeuntes pus largiter
secernentia et post 45 dies sanata. Per omne illud temporis spa-
tium defuerunt symptomata infectionis generahs, quae post tres
demum menses manifesta fiebant, obortis pustulis in parte ca-
pitis capillis tecta, alopecia et inturaescentia glandulae cervi-
calis. hisecuta est angina syphilitica, dein roseola, tandem
dolores rheumatici spurii cum cephalalgia nocturna. In hoc de-
mum morbi stadio cura antisyphilitica instituta est.

Exper. secundam 1). — Juvenis 17 annorum, temperamenti

1) Ibid p. 371 seqq,

lymphatici et debilis constitutionis propter universalem syphili-
dem in Nosocomiura du Midi dictum receptus, accurato
exaraini submittebatur, quo patuit ante octo dies, brevi post
spontaneam blennorrhoeae sanationem, exanthema pustulosum
imprimis in trunco, sed etiam in ahis corporis partibus ortum
fuisse; quae pustulae acuminatae erant, plerumque superficiales,
atque in utraque clune hic illic ecthymatosam formam prae se
ferebant. Cum pure ex duabus harum desumto 1res insitiones
perficiebantur, duae in antibrachio dextro, tertia in sinistro; in
utroque post duos dies apparebant pustulae parvae acuminatae,
areola rubro-brunnea vel rubro-fusca circumdatae, crustis fla-
vescentibus et parum adhaerentibus obtectae ; quibus ablatis in
brachio dextro fundus ulceris rubri coloris apparuit. Quatuor-
decim diebus post factam inoculationem deciderunt crustae,
ulceraque sanata erant. Cicatrix in brachio dextro ahquantulum
prominens, tubercuH ad instar, in sinistro depressa erat; utra-
que areola cuprei coloris cingebatur.

Exper. tertium 1). -—Hoe instituebatur in viro temperamenti
lymphatici, 2G annos nati, qui jam antea saepius syphihde af-
fectus fuerat, tune vero temporis bubone indolenti inguinal!,
ulceri syphihtico insecuto, et exanthemate laborabat, scilicet pus-
tulis varicellarura formam prae se ferentibus, turn in superioribus,
tum in inferioribus extremitatibus obviis. Pus e duabus etiam-
nunc integris pustulis desumtum lanceolae ope in superficie in-
terna utriusque femoris inserebatur, unde mox duae similes
pustulae prodibant, quarum pure altera insitio quatuor diebus
post facta est et quidem eodem eventu.

Exper. quartum 2). — Juvenis 19 annos natus, lymphatici

1)nbsp;Ibid. p. 343 seqq.

2)nbsp;Ibid. p. 247 seqq.

îemperanicnli et salis bonae constitutionis, aliquot mensibus
postquam ulcus syphiliticum primarium in glande penis sanatum
erat, excrescentias ad ani circumferentiam percipiebat; explo-
ratione instituta aliquot tubercula plana observabantur absque
ulceratione, denique loco ulcerationis mucosa rubra erat, in-
crassata, non vero excoriata; tandem materies sero-purulenta
exigua quantitate glandem inter et praeputium prodibat. Praeter
aliquam variarum glandularum intumescentiam nulla alia ad-
erant symptomata. Epidermide ad brachium sinistrum parvi
vesicatorii ope sublata, superficies denudata papularum muco-
sarum pure humectabatur. Pus ipsum desumtum erat a tuber-
culis mucosis ad ani circumferentiam viri cuiusdam obviis, in quo,
praeter cicatricem ulceris primarii indurati ad frenulum prae-
putii, quod ante 4 vel 5 menses apparuerat, ulcus dextri arcus
palatini et dolores rheumatoidei, igitur tantum symptomata ge-
neralis affectionis apparebant. Duobus diebus post denudata
corii superficies ulceris formam prae se ferebat, marginibus abrup-
tis fundoque flavo, el magnam puris quautitatem secernentis.
Simphcissima adhibita cura, jam 10 diebus post insitionem sta-
dium reparationis incipiebat, et papulosae eminentiae locum
ulceris occupabant. Quoque in altero bracliio epidermidis pars
per vesicatorium sublata erat, quae denudata superficies per
idem temporis spatium unguenti epispastici ope suppurare con-
tinuavit, nullum autem ulcerationis vestigium obtulit.

Exper. quintum 1). — Vir 37 annos natus, qui iam muUos
annos morbo syphilitico universali laboraverat, cujus indicia,
Uli cicatrices ulcerum in diversis extremitatum inferiorum locis,
atque testiculorum intumescentia, conspicua erant, praeterea
crurum paralysi afiectus erat, verosimiliter exostosi ad colum-

1) Ibkl. p. 408 seqq.

nam vertebralem producto. In hocce aegro inserebatur pus a
tuberculis planis alius aegrotantis desumtum, sed absque ef-
fectu. Altera facta in humerum insitione cum pure e tuberculis
planis ulcerantibus duorum syphiliticorum desumto, quorum
alter praeter ista tubercula ulcus quoque monstrabat in sana-
tionem vergens, quinto post iteratam materiel purulentae ap-
plicationem die ulcusculum ortum est, quod post hebdomadem
in tuberculum crusta tectum mutatum erat. Quatuordecim die-
bus post, remotâ crusta, superficies ulcerans apparebat, dif-
ficulter sanata et maculam cuprei coloris relinquens.

cazenave 1).

Ab hoc auctore pus exanthematis tuberculosi in aegrae crus
lanceolae ope inserebatur eo eventu, ut postea loco insitionis
ecthyma prodierit, cujus pus iterum bono cum eventu in utrum-
que feminae antibrachium inserebatur. Nulla aha symptomata,
hoc excepto exanthemata, hac in femina adesse, exploratione
speculi ope saepius iterata constabat, quo scilicet nullum pri-
mariae syphilidis symptoma erat detectum.

bouley 2),

Apud mulierem Syphilide tertiaria affectam vesicatorii ope
epidermis de brachii parte tollebatur, quo facto per tres dies
denudata cutis hnteo carpto, pure de tuberculis planis desumto
humectato, tegebatur. Quinto post inoculationem die vulnus sa-
natum erat, at vero die 17 eodem loco papulae lenticulares orie-
bantur, quibus post decem dies insecutum est exanthema ecthy-
matosum, quod cullerier et cazenave syphiliticum essejudica-

1) Ibid. p. ,365 ; etiam Annal. des malad, de la peau et de la syphil.
par ciZENATE,

S) VIDAI, Op. cit. p. 24S seqq.

runt. Ut comprobaretur experioientum, alterum vesicatorium
applicatum est, non tamen facta puris syphilitici inoculatione,
neque hoc loco exanthema prodiit.

richet 1).

Puella 21 annorum, temperamenti lymphatici et satis bonae
constitutionis, e brevi tempore tuberculis mucosis ad genitalia
laborans, accuratae et repetitae explorationi submissa, tantum
tubercula ad commissuram labiorum posteriorem, cum ulceribus
primariis, quae stadium reparationis intraverint, multum. con-
venientia, levioremque faucium inflammationem, nullum vero
ulcus syphiliticum, neque ad genitalia externa, neque ad collum
uteri, neque in aho corporis loco monstrabat. Deinde secretum
pustulae ecthymatosae, in superficie interna femoris sinistri re-
cens ortae, lanceolae ope eidem dextri femoris loco inserebatur,
quo facto insitio accurate hgata ab omni contactu tegebatur.
Post biduum, mutata pustula ecthymatosa in ulcus fundo griseo
et marginibus inaequalibus praeditum, insilionis loco vesicula
oriebatur, quae post triduum in pustulam fundo duro insiden-
tem transibat; cujus pure in brachio insito altera ejusdem gene-
ris sequebatur, quae fere duabus hebdomadibus post insitionem
prorsus disparuit, prioris adhuc duritie superstite, quae sensim
sensimque, uti etiam ulcus in femore sinistro obvium, protracto
jodeti hydrargyrici usu disparuit; qua curatione quoque pso-
riasis palmae manus interim orta sublata est.

rinecker 2).

Insitio frima. — Infans innuptae cujusdam mulieris, nomme

1)nbsp;Ibid. p. 363 seqq.

2)nbsp;Verhandl. d. Pbys. Med. Gesellsch. zu Würzburg. 1832. Ill, 3.

BRÖiXNEH, quae prioribus graviditatis inensibus constitutionali
laboraverat Syphilide, tribus hebdomadibus postquam natus est,
hereditaria syphilide correptus videbatur, cujus symptomata prae-
cipua erant condylomata lata ad genitalia, syphilitica oris labiorum
et linguae affeclio (plâques muqueuses) et exanthema lenticulare
sive acne syphihtica, qua sensim paulatimque tota obtegebatur
facies. Quamvis indoles horum symptomatum syphilitica jam eo
cognoscenda erat, quod puella viginti annorum infante infecta est,
attamen facta est artificialis insitio, ut de natura morbi contagi-
osa vel non contagiosa omnibus constaret. Medici 24. annos
nati, qui nulla unquam affectione syphilitica laboraverat, cuti in
humero sinistro ope vesicatorii denudatae pus, ex quibusdam in-
fantis acnes pustulis desuratuni, inserebatur. Quatuor fere heb-
domadibus elapsis insitionis locus durus el infillratus videba-
tur, partim excrescentiis papulosis obduclus, quae octo diebus
post formam tuberculorum prae se ferebant et dein, orta sup-
puratione, pro parte ad apicem suam crustis erant tectae, qui-
bus dolores juxta vasorum lymphaticorum decursum el qua-
rundam glandularuni axillarium tumescentia accedebant. îlaec
tubercula mensis spatio insigniter increscebant, neque dispare-
banl nisi cauterisatione facta cum pasta e chloreto zincico parato.
Sex demum mensibus post insilionem apparebant symptomata
constitutionalis morbi, ut tubercula mucosa ad scrotum, ulce-
ratio superficialis tonsillarum et arcus palatini, conjuncta cum
inflammatione frenuli linguae et membranae mucosae labii in-
ferioris spécifia, quae interno chloreti hydrargyrici usu celeriter
sanabantur.

InsUio altera, pure a suppuranlibus tubercuhs praecedcn-
tis aegri desumto, perficiebatur in brachio ahus medici, qui
artificiali cum pure primario inoculatione tredecies repetita con-
tractum morbum syphiliticum sanare conatus fuerat. Producta

ulcera primaria quinto usque post ortum die cauterisatione facta
disparuerant, dura ultimum eorum, quo tempore novum inslitue-
Latur experimentum jam per sex bebdomades fuerat sanalum.
Die 23 loco inoculationis apparebant vestigia eruptionis, et 35
die ibi plura aderant tubercula cuprei coloris, quae cum ap-
plicato unguento e jodeto hydrargyrico disparuissent, 76—80
diebus post inoculationem exanthema syphiliticum lenticulare in
corpore oriebatur, tum angina syphilitica et tubercula plana ad
scrotum, ad internam femorum superficiem et ad perinaeum.
Haec symptomata prorsus disparuerunt interno jodeti kalici et
externo dicti unguenti usu.

Insitio tenia. — Pus a tubercuhs inbrachio praecedentis me-
dici desumtum inserebatur ad dorsum pueri cujusdam, 12 annos
nati et chorea insanabih laborantis, jam diu in Nosocomio cu-
rati, eo quidem effectu ut die 27 post inoculationcra insitionis
loco rubor valde circumscriptos cum cutis infiltratione oriretur,
et dein eodem loco tuberculum non dolens prodiret, cujus super-
ficies in initio glabra, mox Immida flebat et tenuibus crustis
tegebatur. Nulla instituta curatione, hujus tuberculi locum octo
hebdomadibus post experimenti initium quodammodo depressa
cicatrix occupaverat, neque ullum symptoma constitutionale se-
quebatur.

lindejuisn 1).

Hicce medicus Germanus, cujus nomen e disputationibus de
contagio syphilidis secundariae, deque syphilisatione in Acade-
mia Medicinae Parisiensi innotuit, quinque fere mensibus post
seriera inoculationum peractam, quae pure ab ulceribus syphi-
iiticis primariis desumto sibimet ipsi infligaverat scientiae ar-

1) De 1,1 Syphilisatlon etc. Communicat. ä l'Acad. de Médic. p. 21.

(iore ductus, virus syphiliticum denuo sibi insevit; pus ipsum,
desumtum ab ulcere syphilitico in tonsilla amici, qui paucis
hebdomadibus ante indurato laboraverat ulcere primario, quo
sanato roseola syphilitica orta erat et tumuerant variae glandu-
lae, lanceolae ope ad superficiem internam brachii sinistri in-
serebatur. Undecimo demum die post insitionem parva papula
eo loco observabatur, quae post quatriduum ad magnitudinem
pervenerat lenticulae, quaeque serum continebat rubescentis co-
lons, tandemque crusta tegebatur; crusta sublata ulcus apparuit,
quod continue increscens septem fere hebdomadibus post insi-
tionem, orta inflammatione, notabilem duritiem accepit, tune
vero absque ulla medicatione sanabatur; 37 diebus post in-
sitionem variae corporis partes doloribus rheumatoideis corri-
piebantur, quibus paullo post exanthema papulosum per totum
truncum supervenit: exinde peculiaris cura antisyphilitica, sy-
philisatio dicta, instituebatur.

sperino 1).

Exper. primum. — Apud puellam 19 annorum, ad cujus in-
troitum vaginae indurata ulcera primaria in stadio cicatrisationis,
sed praeterea in tota corporis superficie pustulae ecthymatosae
observabantur, duae insitiones puris ab una harum desumti
primum in femore sinistro, dein quoque in dextro perficiebantur.
Die sexto post insitionem in sinistro apparebant duae parvae
puslulae, quae post quinque dies prorsus caeteris pustulis ecthy-
matosis similes erant; aderat scilicet ulceratio superficialis crus-
tis fusci coloris tecta. In dextro femore septimo post inoculationem
die itidem duae pustulae sed parvae illae oriebantur, eadem
ratione qua caeterae decurrentes. Notandum tamen alias quas-

1) la sj-pliilisation etc. p. 17 et 168.

darn insitiones, ope puris de ulcere ectliymatoso desurnti in liacce
puella aliis diebus institutas, nullum effectum habuisse,

Expe7\ secundum. — Apud nutricem 35 annorum, cujus
mammarum papillis complura tubercula ukerata obsidebant,
infectione ab alumno contracta orta, puris ab hisce desumti duae
insitiones acus ope in femore dextro perficiebantur. In utroque
post septimanam duae proveniebant papulae, quae sexto die post
leviter excoriatae et tenui crusta obductae erant. Inoculatione
puris ab hisce desumti duo tubercula mucosa orta sunt. Insitio
tuberculorum puris in femore sinistro instituta eundem habuit
eventum. Omnes hae pustulae post 20 dies disparuerant; nulla
locali neque generali cura instituta, superstite tantum macula
cuprei coloris.

Haecce experiroentorum series, numero quidem exigua, at
vero momento plena, alii e schola sic dicta experimentah pro-
deunti, cujus magnus hunterus auctor habetur, originem de-
bet. Hunterus scilicet non succedente artificiali insitione syphi-
hdem secundariam eadem qua primariam ratione, i. e. lanceo-
lae ope, reproduci non posse concludebat. Quatuor experimenta
ab illo instituta, etsi historico nomine magni momenti habenda,
omnium consensu non sufficiunt ad naturam syphilidis secun-
dariae non-contagiosam probandam. Ricord ea, quae illustris
Chirurgus inceperat, summo ardore prosecutus est et tali modo
extendit, ut ejus experimenta ad quaestionem dijudicandam muUis
omnino sufficere viderentur. Experimentorum aRicoRDio institu-
torum eventus pro maxima quidem parte tabulis tantum com-
municatus fuit, at vero nonnulla eorum quodammodo fusius
referuntur, quorum quaedam hie commemorare cupimus, ut
cum primis enumeratis experimentis comparari possint. Conve-

nit quoque tabulam statisticam inoculalionura cum pure de se-
cundariis afFectibus desumto jam ante 15 annos institutarum,
quibus nuper 20 aliae addilae sunt, hic referre. Experimenta
ricordu praecipue confirmarunt cullerier et ratier 1): »nous
»avonsquot;, sunt illorum verba, «plusieurs fois inoculé sans suc-
»cès le liquide sero-purulent exhalé à la surface des papules
»syphihtiques, vulgairement appelées pustules muqueusesquot;; et
»alio loco : »le pus formé dans les bubons qui accompagnent les
»ulcères primitifs ou secondaires, ou la blennorrhagie, peut
»être impunément introduit sous lepiderme et sous lepithé-
iihum, ainsi que celui, que fournissent les ulcères rongeants
»de la gorge et les ulcères cutanés, etc.quot; Deinde puche per
12 annorum spatium 55 insitiones cum pure e pustulis ecthy-
matosis secundariis sine successu instituit, neque ahus eventus
fuit quod ad papulas mucosas et lupum syphiliticum attinet.
Experimenta quoque, quae robertius Massiliensis nuper insti-
tuit, eundem negativum eventum habuerunt; et nuperrime Sig-
mund, Clarissimus in Academia Viennensi Professor, se neque
secreto planorum condylomatum, nec pure ulcerum faucium vel
palati secundariorum insito ullum symptoma syphiliticum, ne
post sex quidem hebdomades, ortum vidisse profitebatur.

Praemisso universah conspectu, tabulam inoculationum
quas inde ab anno IS.'îl ad 1837 sine effectu instituit ricord,
referam :

Syphilis secundaria.

Tubercula mucosa
Pustulae vel papulae mucosae

1)nbsp;Diet, de Me'dic. et de Chirurg, etc. T. X, art. Inoculation.

2)nbsp;Tr. prat. p. 527.

Ecthymata secundaria..................................10.

Rupia................................................9-

Inariuni................49.

labiorura..............14.

palati................4.

faucium..............81.

ani..................41

Syphilis tertiaria.

Tubercula ulcerata totius corii crassitiem occupantia. . . 21.
» telae cellulosae vel gumraata in abscessus et

ulcera mutata.................... H-

Periostoses suppuratae................. 15.

Caries........................

His etiam 20 inoculationes i) annumerandae sunt, quas
cum PucHio inde ab hoc tempore simili eventu instituit, tum
etiam 28 ahae a mairion quidem factae, a ricord 2) autem
de industria relatae. Es insigni eorum experimentorum numero
viginti tantum fusius communicantur. Sequentia commernora-
bimus:

Exper. tertium 3). — Juvenis 18 annorum, ante duos menses
propter ulcus syphiliticum et bubonem in dextro, dein in sinis-
tro quoque inguine in clinico curatus, Syphilide generali seu
secundaria corripitur, sub forma pustularum ecthymatis ad
brachia femoraque, ad penis radicem vero atque in phca ge-
nito-crurali sub forma planorum condylomatum prodeunte. In
media interna dextri femoris parte ulcus apparet crusta satis

]) Lettre 14™®, p. 112.

2)nbsp;Tr. prat. p. 533.

3)nbsp;Ibid, p. 481.

crassa tectum. Ad enucleandam quaestionem utrum ulcus istud
primarium esset an ecthyma secundarium habendum, pus ab
illo desumtum in alterum femur inseritur. Vulnusculo post qua-
tuor dies sanato, ulcus secundarium fuisse statuit ricord.

Exper. decirnum quartum 1). — Vir 34 annorum ulcera-
tione extensa ad partem pharyngis posteriorem laborat, quae
sinistrani tonsillam penitus fere destruxit. Ad organa genitaha
nullum recentis cicatricis vestigium apparet, sed prope frenulum
conspicuus est locus parvus, albidus, subdurus, ulceris pri-
marii, ante octo annos aegrum aggressi, intra mensis spatium
sanati, reliquium. Postquam evanuit istud ulcus nulla sympto-
mata syphilitica apparuerunt. Pus ab ulcere in pharyngé de-
sumtum utrique femori inseritur, at vero sine effectu; ulcus
idcirco secundarium habetur.

Exper. decÀmum quintum 2). — Id factum est in mu-
Uere ulceribus ad ulramque mammam ejusque papillam affecta,
quae etsi simplicia, tamen syphihticorum ulcerum adspectum
prae se ferebant. Mulier scilicet nunquam primaria affectione
se laborasse asseverabat, atque quatuor infantibus ubera sine
ullo damno praebuerat, maritus semper sanus fuerat. Neonatus
mulieri traditus infans, ad speciem sanus, post tres hebdomades
exanthemate ad frontem et circa anum, crustis obtecto, squa-
moso porro in variis corporis locis exanthemate corripitur, dura
insuper profundae ulcerationes in clunibus et ad suras oriuntur.
Nonobstante statu illo morboso lactandi negotium per sex ad-
huc hebdomades continuât nutrix, tune autem increscente
morbo infantem parentibus restituit. Octo diebus post fissurae
oriuntur ad utramque papillam, proprium infantem nihilominus

1)nbsp;Ibid. p. 505 seqq.

2)nbsp;Ibid. p. 508 seqq.

per 15 dies aiere pergit, qui inde nullam noxam accipit. Pus
ab ulceribus in mammis desumtum utrique femori sine successu
inseritur, post biduum scilicet nullae pustulae ortae sunt, quam-
obrem affectio, qua infans laborabat, secundaria existimatur.

Nuperrime robert Massiliae medicus practicus, Ricordii
discipulus, pus quarundam affectionum secundariarum et sibimet
ipsi et aegris sine effectu insevit. Prima inoculatio facta est
cum pure pustulae ecthymatosae ; altera cum pure de ulcere
tonsillae secundario desumto ; tertia cum secreto ulceris ad pha-
ryngem obvii viri cujusdam jam per biennium Syphilide gene-
rah laborantis; quarta denique cum purulenta tuberculorum
mucosorum secretione.

1) Gazette des Hôpit. n«» 0 et 11, 1853.

CAPUT QUINTÜM.

CmTICA EXPERIMENTORUM CONTEMPLATIO.

Etiam si eventum pro momento mittamus, utraque series ino-
culationum plures differentias magni momenti offert, praecipue
earum numerum atque methodum experimentandi spectantes.
Positivorum experimentorum numerum exiguum esse prae ne-
gativis facile inde exphcatur, quod experimentum in schola Ri-
cordiana simul auxihum diagnosticum et minime unice ad in-
vestigandum instituatur, uti in clinica schola ; quocirca ex hacce
numerorum differentia nequaquam concludere Hcet syphilidem
generalem in nonnullis tantum casibus contagiosam in genere
autem non contagiosam esse.

Imprimis deinde differt methodus, quam secuti sunt experi-
mentatores: dum enim in schola ricordii, nulla fere excep-
tione, experimentum in ipsis aegris instituitur, e contra expe-
rimenta a wallace, waller , rinecker alüsque prolata sanos
plurimum homines spectant, ideo praesertim instituta, quod ex
illorum opinione aegri, generah Syphilide laborantes, secun-
dariae syphilidis contagio fortasse insensibiles aut minus sensi-
biles fiunt, prouti viri variolosi, vaccini aliorumque virorum in-

feclio plerumque contra novam infectioneni tuetur. Quod etiamsi
verisimile habendum sit, exinde tamen nondum concludendum
est, uti inter alios cazenave et simon fecerunt, eam tantum ino-
culationem syphilidis secundariae contagium demonstrare posse,
quae in sano homine instituitur, quamvis fatendum hac demum
ratione contagiosam morbi naturam plena certitudine esse de-
monstrandam.

Varia porro ratione in diversis experimentis insitio facta est :
ricord enim ejusque sectatores lanceolae ope secreta affectio-
num secundariarum inserere solent, alii contra vesicatoriura vel
scarificationes adhibent. Num vero diversa inserendi ratio tanti
momenti sit, quanti vidal opinatur, contendens i) fore ut
saepius bono cum eventu instituta fuissent experinieTitl^ si
vi^ALLACio duce vesicatoriura adhibuissent chirurgi, quandoqui-
dem pus a tubercuhs mucosis secretum vesicatorii quidem ope,
non vero lanceola insitura infeetionis symptomata producere so-
leat, ideo quidem dubitandum est, quod, uti ex allatis expe-
rimentis efficiendum est, nonobstante varia inserendi methodo,
pure ab iisdem affectibus desumto eadem producerentur sym-
ptomata. ld tamen ex istis experimentis effici posse videtur
inoculationem cum pure a tuberculis mucosis desumto, si
lanceolae ope instituitur, plerumque male, si vesicatorii ope,
saepius bene succedere, quare haecce methodus in genere
praeferenda videtur, in iis saltem casibus, in quibus insitio
in ipsum aegrum instituitur, in quibus forsitan majori viri
stimulo ad infectionem producendam quam in sano homine
opus est.

Quocunque autem modo instituantur experimenta oportet ut
tum positiva, tum negativa quibusdam conditionibus respondeant :

1) Üp, laud, (), 25a.

1° oportet ut (ie secundaria affectionum, de quibus pus
desumitur, natura nullum dubium remaneat; sympto-
mata inoculationi insecuta indubitatae operationis sequelae sint
necesse est ; 3quot; ubi post inoculationem nulla symptomata ob-
servata sunt, certitudo adesse debet talia neque in posterum
esse insecuta ; 4° denique oportet ut oborta symptomata revera
syphilitica fuerint, non tarnen stricto sensu, quo ricord vocem
illam accipiat, pustulam specificam ecthymatosam unicum cri-
terium habens, eo vero sensu, quem waller , rinecker non-
nullique aln ei tribuunt, secundaria secreta vulgo symptomata
secundaria producere opinantes. Non enim licet a viro, quod
jam in organisme degerit, ibique mutationes vel modificationes
subierit, eosdem plane effectus exspectare, quos recens pri-
marium virus producere solet.

Positivis experimentis contagiosam naturam demonstrare co-
nati sunt 1° sanguinis hominum secundaria syphihde affecto-
rum ; 2° tuberculorum mucosorum ; 3° ecthymatis secundarii ;
4quot; quorundam aliorum affectuum secundariorum. Walleri
experimenta, alterum nempe et tertium, quae sola ad hunc us-
que diem sanguinis naturam contagiosam directe probant, po-
sitis conditionibus ita respondent, ut ricordii oppositio eorum
virtutem potius confirmet quam infringere valeat. Quum enim
ligatura accurate posita scarificationes ab omni fortuita contami-
natione tegerentur, ricordii i) objectio, symptomata inoculationi
insecuta non huic sed infectioni postea fortuito factae esse ad-
scribenda, omni valore destituitur; neque magis valet altera
ejus objectio, qua probare conatur tubercula mucosa apud ju-
venem, de quo in altero experimento sermo est, ulcera prima-
ria cum indurata basi fuisse; tuberculis enim pluribus postquam

]) Lettre 30™«.

sanatae sunt scarificationes diebus ortis, non potuit quin ul-
cera primaria fuerint, quorum evolutio longe diversa est. Sed
etiamsi tubercula post insitionem orta primaria fuissent ulcera,
ista nihilominus ulcera sequela inoculationis cum sanguine sy-
philitico habenda essent, atque igitur, nisi praejudicata opinione
considerentur, vahdum illius sanguinis contagiosae naturae sis-
terent argumentum. Quae pro altero experimento allata sunt
argumenta quoque de tertio valent.

An vero idem dicendum de experimentis, quae avallace ,
waller , vidal aliique cum pure tuberculis mucosis vel pustu-
lis ecthymatosis secundariis secreto instituerunt, aut an plus
valent ea, quae ricord illis objecit ? Statuens i) pustulas psy-
dracias, quarum secretum priori insitioni a Wallace institutae
inserviit, primarias fuisse non secundarias, statuens porro proc-
torrhoeam , de qua in altero wallach experimento sermo est,
ulceris primarii absconditi sequelam fuisse, cujus secretioni in-
sitae orta infectio generalis attribuenda sit, illustris auctor hy-
pothesin tantum emittit, nihil vero probat. Verisimile omnino
est symptomata insitionis loco in altero experimento orta et
generalem infectionem ipsius insitionis effectum fuisse, nulla-
que datur ratio quare errorem in diagnosi suspicaremur, im-
primis quum incubationis periodus in dicto casu adeo protra-
heretur, quod, testante ipso ricordio, in primaria Syphilide
non obtinet. De hisce itaque experimentis valent vidalii verba :
»elles ne laissent aucune espèce de doute sur la transmissibilité
»de la pustule muqueuse et des autres pustules se rapportant aux
»accidents dits secondaires 3).quot; Eadem prae omnibus valent de
prima walleri insitione, quam ricord tot saepeque tam vanis

1)nbsp;Lettre 14»^

2)nbsp;Op. cit. p. 242.

objectionibus refutare conatur i), quarum enumeratio inutilis
et mmis longa foret. Scire sufficiat in hoc casu objici iterurn
argumentum ad fastidium usque repetitum, puero tineâ capitis
laboranti loco secundarii puris insitum fuisse pus primarium
desumtum ab ulcere primario in vagina abscondito, blennor-
rhoeae vaginae causâ et condylomatum secretionem contaminante.

Haec omni fundamento carens hypothesis, uti quoque alte-
rum argumentum, condylomata lata aut fuisse ulcera primaria,
aut tubercula in puero post insitionem orta fuisse ulcera pri-
maria indurata, accurata morbi producti descriptione, nec mi-
nus ilius ortu et decursu satis superque refutatur. Num caetera
etiam experimenta indubia contagii argumenta habere licet?
Jam diximus insitiones in sanis hominibus factas longe majoris
momenti esse habendas quam eas, quae in ipsis aegris aut
saltem syphihtica affectione laborantibus instituuntur, quippe
quae contagiosam syphihdis secundariae naturam admodum pro-
babilem quidem reddant, non vero probare possint. Quam vi-
dal instituit inoculationem apud sanum pharmaciae studiosum,
magni omnino momenti habenda esset, nisi symptomata localia
post insitionem orta quoad evolutionem atque decursum valde
differrent ab iis, quae waller, rinecker, lindemann atque
bouley observaverunt. Ista nimirum symptomata localia in vi-
dalii experimento longe citius inoculationem secuta sunt, quam
in aliorum insitionibus obtinuit, quod eorum indolem primariam
potius quam secundariam indicaret; symptomatum porro evolu-
tie et decursus magis cum iis conveniunt, quae post infectionem
cum pure primario observantur, quam cum iis, quae vulgo in
secundariis affectionibus obtinere soient : tribus enim hebdoma-
dibus postquam pustulae ecthymatosae primum ortae evanue-

1) Lettre 30™quot;,

-.Ti-
rant, remanentis indurationis loco similes oriebantur pustulae ;
et uti omnibus notum est indurationes ab ulceribus primariis
relictae frequenter iterum in ulcerationem transeunt.

Quae etsi objectiones experimenti valorem omnino infringant,
nequaquam tamen prorsus tollere possunt, quod neque possunt
argumenta ricordii, qui hoc imprimis experimentum cum vehe-
mentia aggreditur. Illo judice 1) BouDEYiLLio pus primarium insi-
tuni est non secundarium: etiamsi enim pustulae apud pharmaciae
studiosum ortae manifeste, concedente ricordio , infectionem
generalem indicarent, fieri tamen potuisse contendit ut nova
ulcera primaria simul orta essent ; affert porro ricord pustulas
in antibrachiis obortas fuisse ulcera primaria indurata, ideo
quidem quod nonnullae glandulae lymphaticae tumefactae fue-
rint. Quum ricord aegrum ipse non viderit, prior ejus objec-
tio nil probare potest, neque altera potest, quia in secundaria
syphihde quoque tuméfiant glandulae, imprimis in regione cer-
vicali posteriori, quod etiam ex ricordii opinione saepissime
signum diagnosticum magni moraemi sistit.

Experimentum vidalii itaque non tale est, quo contagiosa
syphilidis secundariae indoles probatur, etiamsi illam verisi-
niilera reddat; idem de experimentis a richet, cazenave et
sperino institutis valet, quibus itidem objecit ricord ecthyma
primarium pro secundario habitum esse, qualis vero confusio
tunc tantum admitti posset, quando una vel duae pustulae ec-
thymatosae adfuerant; ubi vero majori numero vel cum ahis
symptomatibus secundariis exsistunt, talis confusio vix exspec-
tanda est; neque in omni casu valent, quae mafsonneuve et
montaniek 2) contendunt, seraper requiri lanceolam ut distinc-

1)nbsp;Commun, à FAcad. etc. p. 297 et lettre 14me.

2)nbsp;Traité pratique etc. p. 216.

lio inter utramque morbi speciem certa fiat. Solus kichet pus
ecthymatis sohtarii insevit, in caeteris aegrotantibus exanthe-
ma pustulosum latius extensum aderat, quumque accurata ae-
grorum exploratione in omnibus illis casibus nullum primarium
symptoma detectum fuerit, cum fortuita contaminatie vulnus-
culorum non admittenda sit et specifica pustularum, quae post
inoculationem ortae sunt, natura lanceolae ope demonstrata fue-
rit, admodum verisimile est pustulas ecthymatosas, quarum pus
inserebatur, revera secundarias fuisse,

Longe tamen majoris momenti habenda sunt experimenta a
rinecker et lindemann cum pure quorundam ahorum atfectuum
secundariorum instituta. In priori enim rineckerii inoculatione
Vir doctissimus .... in suum damnum contagiosam syphilidis
secundariae naturam expertus est, dum contagium syphilidis
haereditariae transitu matris in foetum nullo modo imminutum
sit, quandoquidem facta insitione infectio non tantum localis sed
universalis quoque producta sit. Aequalem virtutem alteri ejus
et tertio experimento tribuere non hcet ; medicinae enim Doctor,
de quo in altero experimento sermo est, iterata inoculatione
secundum methodum doctissimi auzias türenne sibimet pus
ulcerum primariorum insevit, et etiamsi cura pustularum syphi-
liticarum, quae insitionem sequuntur, abortiva ex ricordii et
rineckerii quoque opinione affectionem universalem praecavere
possint, non semper tamen, uti jam antea vidimus, talis curatio
revera prophylactica dici meretur, quocirca in casu supra me-
niorato symptomata universahs infectionis, quae serius orieban-
tur, syphilisationis sie dictae praegressae effectus esse potue-
runt, quod vero de localibus inoculationi insecutis symptomati-
bus non valet, quae revera insito puri secundario tribuenda
videntur, praesertim quia evolutionis modus et horum symp-
tomatum et tuberculi indolcntis in pucro chorea laboranti, il-

lorum iudolem secundariam manifesto indicant. Annotandum
quoque est in tribus rinfxkerii experimentis, uti in iis quae
waller instituit, symptomata localia aUquot hebdomadibus post
inoculationem factam orta fuisse. — ïnsitio quam doctissimus lin-
demann sibimet ipsi infligavit a ricord iisdem 1) argumentis
ac caeterae refulatur, quod sciUcet pus a primario ulcere ad
tonsillam obvio non a secundario desumtum fuerit, quodque post
insitionem non tuberculum mucosum sed ulcus primarium indu-
ratum ortum fuerit. Verisimilius attamen est et banc insitionem
cum pure ab ulcere secundario desumto factam fuisse, quando-
quidem provenerit illud pus ab ulcere tonsillae, quatuor hebdo-
madibus postquam primarium ad praeputium ulcus sanatum est
orto, praegressa roseola syphilitica, tum quoque propter ipsum
insitionis eventum : symptomata enim oborta secundaria fuisse
non primaria probabile reddit protracta incubationis periodus,
quae, si inseritur materies ulcere primario secreta, longe bre-
vior est, vel uti opinatur ricord prorsus deficit.

Hac igitur experimentorum analysi apparet ea non immerito
testimonia haberi contagii syphilidis secundariae, a ricord ejus-
que sectatoribus negati, non tantum propter argumenta supra
allata, sed ideo quoque quod plurimae insitiones cum materie
affectuum secundariorum absque ullo effectu fuerint institutae.
Experimenta positiva, dummodo severum examen patiantur,
plus valere quam negativa, etiamsi numero longe frequentiora,
per se patet, at vero negativa quoque magni momenti habeantur
necesse est. Sed uti positiva sic etiam negativa experimenta
examini accurato submittantur. An vero omnes quas ricord
instituit inoculationes cum materie affectibus secundariis secreta
conditionibus, quae posci queunt, respondent? Quod insitione

1) Commun, à l'Acad. p. 34 ot 298.

instituta post duos ad decem dies pustula specifica non orta
fuerit, exinde nondum efficiendum neque in posterum sympto-
mata secundaria sese obtulisse, quum ex wallach, walleri,
rineckerii experimentis satis pateat incubationis periodum diu-
tius quam per decem dies protrahi solere. Experimentum decimura
quintum nihil probat, quandoquidem ipse ricord ulcera mam-
raarum simphcia, non syphihtica habeat; dicit enim: »des deux
»côtés, sur Ie sein et sur le mamelon, on voit des ulcères à fond
»grisâtre, bords taiOés à pic, irréguliers, Qi simulant, quoi-
»que simples, des ulcères syphilitiques i).quot; Hoc in casu inocu-
lationem pustulam specificam non produxisse diagnosin de af-
fectionis indole non syphihtica solummodo confirmare potuit.

Dubia ahata contra ea ricordii experimenta, quorum supra
mentionem fecimus, quoque contra plura alia afferri possunt.
Stadium incubationis non admittens, pustulam ecthyniatosam
unicam formam specificam habens, ricord verosimiliter plures
insitiones sine successu instituit. Non in omni vero casu even-
tum experimenti negativum hisce causis tribui posse, neque in-
sitioni factae apud aegrotantes ipsos, neque modo, quo insti-
tuerentur insitiones, nimirum lanceolae ope, ex iis efficiendum
est experimentis, in quibus invitis bis omnibus insitio bene
successit.

Ex omnibus, quae hucusque innotuerunt, probabilis conclu-
sio ea est, quod affectiones secundariae non in omni casu, sed
faventibus diversis conditionibus infectionem producere valeant,
quodque probabiliter pustulae ecthymatosae, tubercula mucosa,
aliaeque secundariae affectiones non omni tempore et per totam
istorum durationem contagiosa sint, uti primaria quoque ulcera
tantum in stadio progressionis non vero in reparationis periodo

1) Traité pratique ctc p, 309,

inficiendi vim possideant. Analogia etiam quae virus syphiliti-
cum inter atque alias virulentas materies exsistit pro ista hypo-
thesi mihtari videtur: in omni enim infectione datur periodus
incubationis, incrementi ac decrementi, et dum morbus istas
periodos percurrat revera modificatur et imminuitur viri effica-
citas, ita ut tandem vi sua inficiente destituatur. Id manifesto
patet ex variolis, vaccinae viro, cujus virtus et efficacitas mi-
nores fiunt, prouti pustulae obsolescant, quod jam illustris jen-
NERUS observaverat.

Proposita hypothesis eo sensu etiam utilis est, quod expli-
care valeat, quomodo similia experimenta a diversis instituta
eventus contraries habere potuerint. Sed aliter quoque utilis
hypothesis : ex illa nimirum sponte sequitur quaestio, quibusnam
sub conditionibus contagiosa sit syphilis secundaria. Hoc re-
spectu valent, quae apud ricordium legimus dicentem: »si l'on
»parvient à établir les circonstances dans lesquelles les acci-
» dents secondaires peuvent être contagieux, on aura fait faire
»un grand pas à la syphilogénie et rendu un grand service à
»la science i).

Instituta ad hunc usque diem experimenta rem quidem plane
dijudicare nondum possunt, verisimillimum tamen est syphihdis
secundariae contagium temporis lapsu imminui, illud in initio
efficacissimum esse, dein minus fieri, tandem evanescere. Num
hmites isti unquam sive observationibus, seu, quod praestat,
experimentis definiri poterunt, quaestio profecto summi mo-
menti est, cujus tamen solutio forsitan diu adhuc inter pia
vota recensenda erit.

1) Lettre IS™quot;.

TANTUM.

THESES.

Systema nervosum Vegetativum intimo nexu cum systemate ner-
voso animali conjunctum esse plane ostendunt physiologica experi-
menta et comprobant pathologicae observationes.

II.

Egregie KÖLUKER: »Dass die Knochensubstaaz in stetem'und zwar
sehr energischem Stoffwechsel begriffen ist, davon geben neben so
vielfachen Erkrankungen derselben auch noch ihre Veränderungen

im höheren Alter künde.quot;

)iJ

III.

Alcaloidea nec physiologica neque therapeutica virtute prorsus
conveniunt eum materiebus, e quibus extrahunlur.

IV.

Substantia, colloid dicta, secretione non exsudatione producitur.

V.

Virtus therapeutica decocti zittmanni pro parte chloreto hydrar-
gyrico tribuenda est.

VI.

Non ex solo pulsu sed ex omnibus simul sumtis symptomatibus
venae secandae indicatio petenda est.

VII.

Recte stoll: »In hominibus infimae sortis vino non adsuetis
praestantius cardiacum vino non datur.quot;

VIII.

Diabetem mellitum ad morbos dynamicos nou vero ad organicos
numerandum esse statue.

IX.

Optime de pneumoniae curatione animadvertit c. CANSTATT:
»Verdient auch der Zustand der Kräfte des Krauken Berücksichtigung
»in Beziehung auf Wiederhohlung der Blutentziehungen, so dürfen
»doch in dieser Krankheit am wenigsten aus Furcht vor Schwä-
»chung die nöthigen Entleerungen versäumt werden.quot;

X.

Non consentie iis, qm statuunt tuberculosin et scrofulosin pror-
sus eundcm esse morbum, cognatnm potius utrumqne habeo.

XI.

Syphilidis symptomata omnia eodem viro producuntur, quod ta-
men varias easque incognitas mutationes in organismo patitur.

XII.

Blennorrhoea membranae mucosae urethro-genitalis post coitum
orta, affectio quidem venerea non vero syphilitica habenda est.

XIII.

Quae blennorrhoeae interdum superveniunt syphilidis sympto-
mata vel ulceri abscondito, vel physiologicae, quam vocant, viri
absorptioni tribuenda. Fatendum tamen syphilidem spontaneam,
i. e. physiologica absorptione productam, rarissimam esse.

XIV.

Ulcus syphiliticiun primarium non est localis affectio, sed uni-
versalis infectionis symptoma.

XV.

Tubercula mucosa sive pustulae planae humidae ad secundariae
syphilidis symptomata referenda sunt.

XVI.

Syphilidem secundariam contagiosam esse observationes proba-
bile, syphilis haereditaria probabilius, experimenta autem certum
fecerunt.

XVI!.

Contagium syphilidis secundariae hoc maxime nomine a prima-
riae contagio differt, quod hujus infectione semper primaria, illius
vero, nisi semper plerumque saltem, secundaria symptomata pro-
ducantur, tum eo quoque quod secundariae syphilidis contagium
longe diutius in corpore latere possit.

XVIII.

Quandoquidem crebra experientia probatum videatur infantem in
nutricem, hanc in ilium syphilidem secundariam posse transmit-
tere, neque in uno casu nec in altero infanti nutrix ubera prae-
beat necesse est.

XIX.

Recte sciiürmayer: »Der von der Möglichkeit des Lufteinblasens
ausgehende Einwurf gegen die Beweiskraft der Lungenprobe hat
übrigens in seiner abstracten Anschauung im Compendium und
überhaupt in der Theorie ungleich mehr für sich als in der Praxis.quot;

XX.

Si funiculus umbilicalis prolapsus reponi nequeat, partus, fieri
si potest, quam citissime absolvendus est.

XXI.

E variis methodis ad partum arte praematurum provocandum ad-
hibitis, injectiones in vaginam secundum kiwischii methodum va-
rio nomine praoferendae videntur.

XXII.

Injectiones chloridi ferri liquidi in saccum aneurysmaticum, quas
nuperrime commendavit pravaz ad sanguinem coagulandum, re-
probandae videntur.

XXIII.

Herniotomiam instituisse, etsi non stricte indicatam, mehus est
quam indicatam neglexisse.

XXIV.

Non assentiendum videtur Clar. crüveilhier dicenti: quot;je suis
«persuadé que Ia veine jugulaire à son embouchure, que la veine
»sous-clavière elle-même, auraient beau être ouvertes, si la circu-
»latiou et surtout si l'inspiration étaient assez paisibles pour qu'une
»attraction brusque et puissante ne fut pas exercée sur l'ouverture
«de la veine, l'introduction de l'air n'aurait pas lieu.quot;