Igenoot van Jezus lijden zijt, ok deelgenoot van zijne heer-vezen.

Rom, IV. 8.

* DE NAÏOiGINfi

THOMAS VAN KEMPEN

( a. KEMTIS.)

Derde, geheel nieuwe Uitgave met zorg herzien en aanmerkelijk verbeterd.

Verinet-rilenl

MET MORGEN- EN AVONDGEBEDEN, DE GEBEDEN ONDER DE H. MIS , ONDER HET LOF , DEN H. KRUISWEG EN ROZEKRANS.

Ik heb overal rust gezocht, maar die nergens gevonden, dan in een hoekje met een boekje, ^

.vordcn ^{JCiï 1 A3ISTERDAM EN} uotterdam.-^O

KERKELIJK GOEDGEKEURD.

h \ r

genoot van Jezus lijden zijt, k deelgenoot van aijne heerezen.

Rom. IV. 8.

DE NAÏOIGIM

THOMAS VAN KEMPEN

( a KEMPIS.)

, Derde, geheel niemve Uitgave met zory herzien en aanmerkelijk verbeterd.

Verineercleril

met morgen- en avondgebeden, de gebeden

ondeh de h. mis , onder het lof , den H. kruisweg en rozekrans.

^0©aa333,

Het werkje, waarvan hier cene nieuwe Nedcrduit-sche uitgave wordt aangeboden, is algemeen bekend onder den titel van ; Navolging van Jezus Christus; aldus genoemd wegens deszelfs aanhef in hel lquot;⁰ boek ; die mij navolgt, (zegt de Heer) wandelt niet in de duisternis, (loes vin 42.)

Het bevat, hoezeer ook in den eenvoudigsten stijl geschreven, de kern van het zuiverste en verhevenste onderrigt — Bij den eersten opslag treft het door zijne onvergelijkelijke eenvoudigheid. — Men vindt weinig aanlokkelijks in die reek.5 van spreuken , die daar zonder orde op het papier schijnen nedergeworpen.— Inderdaad heefl de sprei kwijsheid van Thomas een zeer alledaagsch voorkomen. Men meent dat men gemakkelijk hetzelfde, op dezelfde wijze zou hebben kunnen zeggen. Zelfs ontsnapt dikwijls op het eerste gezigt het puntige, dat de eene gelijksoortige spreuk van de andere onderscheidt, aan het oog.— De spreuken van Thomas hebben den stillen glans van parels, waaraan zij ook door hare opvolging aan het dikwijls verborgen snoer van des schrijvers gedachte, niet kwalijk gelijken.— Intusschen het duurt niet lang of men heefl ze als zoodanig herkend en geschat.— Men begint zich Ie verwonderen over zulk een diepen stroom van wijsheid, als waaruil al die schatten zijn voortgekomen.— In dit opzigt vergelijkt men onwillekeurig den eenvoudigen ^,rhom. van Kempen met den wijzen koning van Jerusalem. Ja misschien bestaat er geen werk, dat, na de H. Schrift, meer lezers gevonden heeft dan ditzelfde boekske : over de navolging van Christus.— Van hel oorspronkelijke telt men meer dan tiree duizend uitgaven.-— De vertalingen, die er alleen in hel fransch van bestaan, gaan het gelal van duizend Ie boven, en worden nog dagelijks met nieuwe vermeerderd.—

VOORREDE,

Er is bijna geene bekende taal, waarin het niet is overgebragt. Bc lofspraken in zoo vele talen, aan dit kleine geschrift te beurt gevallen, zouden, bijeenverzameld, een groot boekdeel vullen ; ja , men beeft niet geaarzeld, aan hetzelve eenen lof te geven , dien het met geen ander menschel ijk geschrift deelt.

Immers de vermaarde Fontenel le zegt or van : (1) »dc navolging van Christus is het schoonste bock, »dat ooit uit raenschcnhanden kwam, want het Evan-ngclic is niet van menschelijkc herkomst.quot;

De groote Leibnitz drukt zich aldus uit: »De »navolging van C. is een der voortreffelijkste «werken, die ooit geschreven zijn. Gelukkig hij, die «den inhoud niet alleen bewondert, maar er ook »zijn leven naar rigt.quot; (2)

l)e kundige Perponcker laat zich in zijne voorrede over de navolging niet minder gunstig uit: »het «boek ' zegt hij «heeft genoeg eigenwaarde om geen »ander gezag of aanbeveling tc behoeven.— Er » heerscht zoo veel kalmte in, zooveel ervaringsvrucht, «zoo veel helderheid, zoo veel opbouwings- en voe-quot;dingskracht J en is de inhoud zoo nuttig, zoo belang-quot;rijk, hoe eenvoudig, zacht, bescheiden en liefderijk quot;is de stijl; maar ook hoe kort, krachtig en verheven «tevens ! hoe wel naar den toon der ware wijsheid »geschikt ! hoe brandend in godsvrucht, hoe geheel «de zaligheid des Hemels ademende.quot; (Navolg, van Chr. voorr. xvm.)

Voegen wij hierbij nog de getuigenis van eenen Schrijver, die der Katholijke kerk tot sieraad strekt, en bij haar zulke onwaardeerbare verdiensten heeft: het is die van den voorlreflclijken Bisschop van Regensburg, Sailer. «Ik zocht eenen vriend ,quot; zegt «de waardige man, »dien ik te huis steeds bij mij «koude hoiulen en ook op reis ligt mede koude »nemen, zonder den voerlieden reden te geven, om «zich over een zwaar gepak tc beklagen.— Ik zocht

1) Vie du grand Corneille.

2) Lettr. p. 77.

VOORREDr.

• oenen vriend , die mij in alle gevalfen de waarheid «durfde zeggen, mij overal op den afgrond der «eigenliefde, en op mij zclven opmerkzaam maakte ; neenen vriend , die den trage aanspoorde, en den «ijverige op hel spoor hield; die den treurige «opbeurde , den blijmoedige toomde , den dwalende «bestrafte, en den afgematte verkwikte. — Wel is «waar, ik wist wel, dal buiten God, nergens zulk «een alomtegenwoordige vriend te vinden was. Maar «juist daarom had ik eenen tweeden zigtbaren vriend «noodig, diemij den alomtegenwoordigen, onzigtbaren «vriend herinnerde en tot Hem henen dreef. En «dezen getrouwen, zigtbaren vriend, die mij op God «aandachtig maakte, en tot God aanspoorde, vond «ik in hel boek van de Navolging van Christus. «Niet éénmaal heb ik de;:en vriend op vleijerij kun-»nen betrappen.— Niet éénmaal voegde hij aan de «eigenliefde een gunetig woordje toe; overal ver-«volgde hij haar, en rukte haar honderderlei maskers «van het aangezigt af, of joeg haar met eene scherp «indringende roede uit de geheimste schuilhoeken «waarin zij zich verborgen had, onbarmhartig weg. «Niet eenmaal verdedigde hij de begoochelende ver-«beeldingskracht tegen de voorregten van het heilige «gebod in ons. Niet éénmaal bragt hij aan de mode «het offer , om het dunne vernis der mensehenliefde «voor de Goddelijke liefde zelve te verkoopen ; stout «en koelbloedig noemde hij zelfbedrog wat zelfbedrog, «ijdelheid wat ijdelheid was.— Hij leerde mij de «beste wenschen mijns harten beproeven, en zelfs «de vroomste bewegingen van mijnen wil wantrou-«wen. Ilij leerde mij droomen van waarheid, en «den vinger Gods onderscheiden van de verborgene «bedriegerijen der booze eigenliefde. Door dezen «weldadigen invloed mijns vriends op verstand en «hart gesterkt , kreeg ik hem meer en meer lief, «verstond ik hem beter en beter, en werd ik ein-«delijk ook zijn vriend, zoo als hij lang de mijne «was geweest.quot;

Zoo spreekt Sailer en in deze zijne taal stemmen

zoo vele andere mannen mede, die Uuor deu^a en verstand zich ecnen onsterfelijken naaiigt; bpji'

maakt. Ja de Navolging bevat niet afh kingen, welke geschikt zijn om de zie. i ii,

zij is daarenboven opgevuld met bewonderenswaai uige raadgevingen in alle omstandigheden des levens.— In welk eene gesteldheid men zich uok bevinden moge, men leest dezelve nooit zonder vrucht.--De heer de laUarpc is hiervan een treffend voor'celd; laat ons dezen eens hooren spreken: »Ik s in »mijne gevangenis alleen in eene kleine k^merquot; zegt hij »en diep bedroefd. Sedert ccnige dagen »had ik de Psalmen, het Evangelie en eenige goede »boekcn gelezen, Derzelver uitwerking was schielijk, »ofschoon trapsgewijze, lleeds was ik aan het geloof «teruggegeven; ik zag een nieuw licht; maar ik «ontstelde en u -, . ,gtig , daar het mij Dcenen afgrond , namelijk dien van eene vecr-«tigjarige afdwaling aanwees. Ik zag de geheele »kwaal, maar nog geen redmiddel. Niels was er «rondom mij, dat mij den bijstand van de godsdienst «aanbood.— Van de eene zijde was mijn leven in «mijne oogen, zoo als ik helzelve bij het licht der «hemelsche waarheid zag, en van eene andere zijde «de dood, dien ik dagelijks verwachtte, zoo als men «dien toen ontving. De priester verscheen niet meer «op het schavot, om dengenc die sterven moest te «vertroosten ; hij beklom helzelve niet meer dan om «zelf te sneven.— Vol van deze treurige denkbeelden, «was mijn hart verslagén. en wendde zich lot God, «dien ik had weergevonden, en nog naauwelijks kende. «Ik zcide tot Hein ; Wat moet ik doen ï Wat zal «er van mij worden?.... Ik had op eene tafel het «boekje der navolging, en men had mij gezegd, «dat ik in dit uitmuntend werkje, dikwerf het ant-«woord op mijne gedachten zoude vinden.— Ik open «hetzelve onverschillig, en mijne aandacht viel bij «het openen op deze woorden : Zie mij hier, mijn nZuon ; ik hom tot u, omdat gij mij ijeroipen hebt. «Ik las niet verder ; want de schielijke indruk, dien

»lü'öïldcrvontl', is boven olie uildrukkingf verheven ; 'i 'dtpt i= mij even onmogelijk , liien metle-gt;: quot;J'ois Ic vergeten.— Ik viel met hetaangezigt rtji^ni sfie', en zwom in tranen, onder het aanheffen ovan een luid geschreeuw, en hel uitspreken van «afgehrokene woorden. Ik gevoelde dat mijn hart «verligt en'meer opgeruimd was, maar tevens als iiw-re het gereed om te bersten. Overvallen door neem! menigte van denkbeelden en gevoelens, weende niki wrij lang, zonder dit mij eenig aandenken van «diefl toestand overbleef, als dat mijn hart nooit iets «sterker en aangenamer gevoeld beeft; en dat de «woorden : Zie mij hier, mijn Zoon ; onophoudelijk «in mijne ziel weergalmden, en op eene krachtige «wijze al hare vermogens schokten.quot;

Iloe vele verborgene gratiën moet dan niet het boek bevatten, waa. ui, enkele plaats, niet

minder kort dan eenvoudig, eencziel,die door filo-sotiscbeu hoogmoed sedert langen tijd verhard was, heeft kunnen treffen ! —

Dat men zich intusschen daarin niet bedriege.— Om die levendige en plotselinge indrukken en zelfs een waarlijk heilzaam uitwerksel voort te brengen, vereischt de Navolging een wel bereid hart. Men kan er tot een zeker punt het bekoorlijke van gevoelen, men kan hetzelve bewonderen, zonder dat uit deze onvruchtbare bewondering eenige verandering in den wil of in hel gedrag voortvloeit.

Niets is voor de zaligheid nuttiger, dan hetgeen op de ootmoedigheid berust ; indien men niet ootmoedig is, of ten minste niet verlangt, bet te worden, zal hot woord van God op de ziel vallen, gelijk de daauw op eene dorre zandwoestijn. Als de Zaligmaker zijne leerlingen den weg naar den hemel wilde aanwijzen, wat deed hij dan ? Jezus nam een klein kind, plaatste bet in hun midden en zeide : «voorwaar ik zeg u, indien gij niet wordt als kleine «kinderen, zoo zult gij niet ingaan in het koningrijk «der Hemelen.quot; De man , die dit boekske schreef, had tot zinspreuk : zoek nnbekend te blijven (amo

VOOHKEDt.

ucscirc.) — Dc strijd, die sedert ecuwen tot op dezen day;, over den waren selirijvcr van dit werkje gevoerd wordt, is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de nederigheid van den maker, die zich in zijne handschriften alleen als afschrijver (hie liher est scriptus manu et eharactcrihus Thoma! a Kempis) doet voorkomen. En nogthans heeft deze ootmoedige man door dit zelfde bock, dat op elke bladzijde den roem der menschen veracht en verwerpt, in de geheele Christelijke wereld, cenen naam verworven, die misschien alleen voor dien der Apostelen wijkt.—-Ziedaar ons van het boek gekomen op den Schrijver, waarbij wij nog een oogcnblik willen toeven, liet is bekend, dat er van vroegen tijd af over den vervaardiger van dit beroemde werk hevige geschillen gevoerd zijn. Ja welligt is er geen werk, over welks Schijvcr men meer getwist heeft, dan over dien van het bock van de Navolging van Christus, Meer dan twee eeuwen lang is men het daarover oneens geweest, en meer dan honderd boeken zijn er over geschreven. Sommigen hebben den II. Kerkvader Bcrnardus als Schrijver genoemd, doch zonder genoegzamen grond. Meer algemeen beeft men voor Schrijver gehouden Joannes Gerson, een vermaard lecraar en Kanselier der Universiteit van Parijs ; terwijl weder anderen en wel dc mecsten als Schrijver noemen Thomas van Kempen, — of gelijk hij schrijft Thomas Jlamerken (Malleolus),. Deze werd ten jare 1580 geboren in het niet groote, maar in de uitgestrekte Rijnvlakte bij Keulen , bevallig gelegen stadje Kempen, liet is van dit plaatsje, dat hij naar de gewoonte dier tijden, zijnen naam van Thutnas van Kempen ontleent. Als kanunnik regulier van dc orde van den 11. Auguslinus leefde hij voorbeeldig, en is in het klooster van St. Agnesberg bij Zwolle ten jare 1471 iu den geur van heiligheid overleden. Welligt zou men thans (na de verhandeling van den Eerw. ïeer Gel. lieer J. B. Malou, enz. enz.) (1) met meer zekerheid

Cl) Uecherehes historiqnea et critiques sur le véritnble auteur du Uvro fla t'Imitation de J. C.— Louvuin — 1848

VOORREDE.

uitspraak kunnen doen ; dan wij houden ons tevreden met het zoo schoone gezegde van den vromen Schrijver, wie hij dan ook zij: onderzoek niet, wie hel gezegd heeft ; maar let op halgene gezegd wordt.

Wij voegen hierbij den wensch, dol dit gulden hoekske ook thans nog in ons Vaderland hetzelfde vriendelijk onthaal moge vinden, dat het sedert vier eeuwen alom mogt ontmoeten ; en onder den zegen van God veler harten geleide op den weg der navolging van Christus.

9

ON DERRIGTIN G

BETREKKELIJK

mm omiLua

Het heilige Misoffer is eene offerande, in welke Jezus Christus, zich als slagtoffer, voor ons opdraagt, door de bediening zijner kerk, die zich aan het altaar door den priester, deszelfs bedienaar doet vertegenwoordigen. Jezus Christus heeft hetzelve ingesteld, om onder ons de offerande, te doen voortduren, welke hij aan het kruis, voor der menschen zaligheid heeft opgedragen, en om ons de genade toe te voegen, die hij daardoor verdiend heeft. Er is alleen verschil in de wijze, waarop Jezus Christus, ons slagtoffer, zich voor ons aan God opdraagt: aan het kruis heeft Jezus Christus, zich door zich zeiven opgedragen en is hij, op eene bloedige wijze geofferd ; op onze altaren draagt hij zich op door de bediening zijner kerk, vertegenwoordigd door de priesters, en hij wordt, op eene onbloedige wijze opgeofferd.

Deze offerande is een brandoffer, aan God opgedragen, om zijne grootheid en oppermagt, over alle schepselen te erkennen : wij moeten dezelve dan bijwonen, met de gevoelens eener diepe aanbidding en volmaakte onderwerping aan zijnen goddelijken wil.

Het is eene offerande van dankzegging om God te bedanken, voor de weldaden, waarmede

ONDEKIlIGTINe , ENZ. 15

hij ons overladen heeft: wij moeten dan, dezelve bijwonende, in levendige gevoelens van dankbaarheid en liefde treden.

Het is een zoenoffer, opgedragen voor de kwijtschelding onzer monden ; niet in dezen zin, dat het toereikend zonde zijn, het heilige Misoffer met geloof bij te wonsn, om kwijtschelding onzer ongeregtigheden te bekomen, zonder dat het noodig ware, onze toevlugt tot de biechtte nemen; maar, omdat het een uitwerksel heelt, van Gods verbolgenheid te stillen en hem te bevredigen, en de genade en gesteltenis te bekomen, die onontbeerlijk zijn, om het sacrament van hoet-vaardigheid met vrucht te ontvangen; ten einde ditquot; uitwerksel, ten onzen opzigle, te bekomen, moeten wij de heilige Mis hooren, met gevoelens van leedwezen, en met een vast voornemen van ons te beleren.

liet is eindelijk een verzockoffcr. dat is te zeggen, dat het Gode opgedragen wordt, om van hem al de tijdelijke en geestelijke hulp te verwerven, die ons noodig is : waaruit volgt, dat wij in hetzelve met geloof, godsvrucht, ijver en betrouwen moeten tegenwoordig zijn.

Alzoo vloeijen de gesteltenissen, welke wij in deze verhevene offerande moeten bezitten, voort, uit de inzigten zelve, welke de Keik heeft, wanneer zij die opdraagt.

liet wordt aan God alleen opgedragen, omdat het eene hulde is, die de opperniagt des Scheppers aanduidt : hetzelve aan anderen opdragen, zou eene heiligschendende eeredienst zijn, afgoderij door God verworpen. Wanneer men alzoo spreekt van eene Mis, ter eere van de heilige Maagd,

ONDERmOTING

van dc Engelen of de Heiligen, is dit niet te zeggen, dat men Iiun de lieilige offerande opdraagt, maar alleenlijk, dat men daarin gedachtenis van lien houdt, om God Ie bedanken, voor de genade, welke hij hun gedaan heeft, en men smeekt hunne tusschenkomst af, opdat zij, met ons, dit offer opdragen aan hem, wien het behoort.

Deze offerande wordl God opgedragen voor alle levenden en dooden : hiervan komt de gedachtenis (Memento) der levenden en dc gedachtenis der overledenen, welke wij houden, om beide dea Ileere aan te bevelen.

\oor dc levenden : het is voor allen, dal het heilige oller wordt opgeofferd , zelfs voor de ongcloovigen, de Joden, de Ketters, de Scheurmakers, die in den kerkban zijn. omdat God de zaligheid van allen verlangt. De Kerk treedt in hare inzigten, dagelijks dc offerande vernieuwende, die eens is opgedragen voor de zaligheid van geheel het menschelijke geslacht. Die algemeene wenschen, worden altoos uitgedrukt, wanneer wij aan het altaar zeggen ; geheiliyd zij uw naam, ons toehome uw rijk. üw wil geschiede. Gel)ed, vol ijver en liefde, dat, uitgesproken in het midden onzer heilige geheimenissen, de vurige wenschen uitdrukt, welke wij vormen, opdat alle menschen tot de kennis der waarheid en het rijk Gods geraken. Het is daarom, dat de Kerk in het openbaar, cn voornamelijk op goeden vrijdag, bidt voor de bekeering der Joden, ongcloovigen en anderen, die zich buiten den weg der zaligheid bevinden. Jlaar de levenden, voor welke zij bijzonderlijk het heilige Misoffer opdraagt, zijn hare onderdanige en trouwe kinderen : voor deze is de

betrekkelijk het h. misoffer. 15

bijzondere bede, welke de Priester hemelwaarts-zendt, wanneer hij het vlekkelooze Lam, den eeuwigen Vader opdraagt : ontvang, o heiliye Vaderf dit zuivere en vickkelooze slagtofferjhetivelk gt;i)\) u voor alle getrouwe Christenen opdragen.

Voor de overledenen : de overledenen, vour welke wij de heilige offerande opdragen, zijn nodi de Heiligen, die in den hemel zijn, deze hebben geene gebeden meer noodig : noch de verdoemden, voor hen is geene verlossing meer: maar het is voor de zielen, die, nog niel geheel aan de goddelijke regtvaardigheid voldaan hebbende, in het Vagevuur, plaats van zuivering, wederhouden worden, tol dat zij gereinigd zijn van de iigte vlekken, waarmede zij uit dit leven gescheiden waren. Het is een punt des Geloofs, dat zij geholpen, verligt en zelfs verlost worden, door de gebeden en het heilige Misoffer : in alle tijden heeft de Kerk hetzelve voor de overledenen opgedragen.

Dewijl de heilige Mis opgedragen wordt voor allen, en voor alle in de goddelijke genade in den lieer ontslapenen, volgt hieruit, dat, wanneer de geloovigen den priester verzoeken de offerande des altaars voor eenen levenden, welken zij aanduiden, of voor eenon overledenen, in liet bijzonder op te dragen, de andere levenden en overledenen daarom niet zijn uitgesloten van deelnemingen in de heilige geheimen ; maar hierdoor wordt ) priester verzocht God te bidden , dat hij

zich, in zijne groole barmhartigheid, gewaardigc de vrucht der heilige offerande op eene bijzondere w^ze toe te voegen, aan den levenden of overledenen, welke hem in het bijzonder wordt aanbevolen.

.I

ONDERRIGTING

Over het altaar en deszelfs toebchooren.

De altaren der Katholijke Kerk zijn van de vroegste lijden : zij klimmen op tot den tijd der Apostelen, zoo als wij zien in den brief van den heiligen Paulus, aan de Hebreeuwen,(Hoofdstuk XIII, vers iO.) Derzelver wijding of toeliciliging, is van de eerste eeuwen in gebruik geweest, en uit hoofde van zich zelve en van alles, wat er toe behoort, bieden zij den verlichten geest niets aan, dat zijne godsvrucht en zijne godsdienst geen voedsel geeft. In der daad, het altaar op zich zelve genomen, brengt natuurlijk de herinnering hij, hetzij aan de heilige Tafel, aan welke Jezus Christus het laatste avondmaal, met zijne leerlingen nam, hetzij aan het kruis, aan hetwelk zijne, liefde tot ons , hem vasthechtte op den Calvarieberg, waar hij zijn leven voor de menschen en voor hunne zaligheid wel wilde opofferen. De Kerk heeft bevolen, dat de altaren van steen zouden zijn, omdat zij, in eenen geestelijken en figuurlijken zin, bijzonderlijk Jezus Christus verbeelden, die in de heilige Schrift genoemd wordt de hoeksteen, uit hoofde zijner goddelijke sterkte, en omdat hij de vaste band is, die de twee volkeren, Joden en Heidenen, door dezelfde middelen van zaligheid vereenigt, welke hij beiden aanbiedt. De Kerk wil insgelijks, dat men overblijfselen der Heiligen, in de altaren zoude stellen, om ons hunne innige vereeniging voor te stellen met Jezus Christus, die door het altaar verheeld wordt, en om ons alzoo te doen beseffen, hoe krachtig hunne voorspraak voor ons, bij hem is. Dit gebruik is ook van de eerste

BETREKKELIJK HET II. MISOFFER. 17

tijden , en herinnert aan de dagen der vervolging, wanneer men zich in de noodzakelijkheid bevond, van het heilige Misoffer, in onderaardsche plaatsen, op de grafsteden der martelaren op te dragen.

De doeken, waarmede het altaar overdekt is, verbeelden de linnen doeken, waarin het ligchaam van Jezus gewikkeld was in het graf: het kruis, in het midden geplaatst, is een zegeteeken der overwinning, welke het goddelijke Lam over de geheele wereld, niet door het staal, maar door het hout behaald heeft, even als de profeten zulks voorzegd hadden, door de verdiensten vaa zijn lijden en van zijnen dood, op den galgenboom des kruises. De brandende waskaarsen, die ter regter en linker zijde flikkeren, zijn een zinnebeeld, van dien glansrijken dag, die de Joden en Heidenen verlicht heeft, en die hen van de duisternissen tot het wonderbare licht van het Evangelie heeft doen overgaan : zij beteekenen dat goddelijke licht, hetwelk alle mensehen verlicht, komende in deze wereld.

Over den kelk en zijn toebehooren.

Wij zien in de oudheid kelken van hout, steen, glas, koper, tin, zilver en goud, maar sedert lang heeft de Kerk gewild, dat men geene andere dan gouden en zilveren kelken zoude bezigen ; eensdeels om de heiligschendingen of oneerbiedigheid te voorkomen, die door broze stoffen konden veroorzaakt worden, en anderdeels voor den meerderen eerbied ; ten minste moet de kuip van zulke stoffen zijn, en, zoo zij van zilver is, moet zij van .binnen verguld zijn : de kelk

ONDERRIGTING

moet door den Bisschop of iemand daartoe bijzonderlijk gemagligd, gewijd zijn : hetzelfde heeft plaats omtrent de pateel, welk een klein plat rond schotellje is, zonder boord, dienende om daarop het ligchaam van Jezus Christus te doen rusten; zij moet even als de kelk, ten minste van zilver zijn en de oppervlakte verguld.

Het purificatorium is een linnen doekje, hetwelk men op den kelk legt, dienende om denzelven ^f te droogen en te zuiveren.

De Pallas, een tinnen doek , over een vierkant bordpapier gespannen,dient om den kelk gedurende het Misoffer te dekken , opdat er niets invalle.

Het Velum of de kelkdoek , is een stuk van dezelfde stof, als het priesterlijke gewaad, om alles te dekken.

Eindelijk de Beurs, insgelijks van dezelfde stof en kleur, bevat eenen gewijden doek, Cor-poraal genaamd, die van fijn lijnwaad gemaakt is, welken men onder den kelk openspreidt, om het ligchaam van Jezus Christus en de kleine gedeellen, welke zich van de 11. Hostie zouden kunnen afscheiden, onmiddelijk aan te raken.

De heilige Bonaventura, in zijne uillecjyiug van de II. Offerande der Mis, vindt in den kelk het afbeeldsel van het graf van Jezus Christus, in de Pateel den steen, die den ingang van hetzelve sloot, in den Corporaal de zweetdoeken, waarin zijn heilig Ligchaam gewonden wsrd, en in het Purificatorium, de spons met gal en azgn gevuld, welke men hem aanbood, om hem, door eenen brandenden dorst verslonden wordende, te laven : de kelkdoek eindelijk, herinnerde hem de duisternissen, die zich bij den dood des Zaligmakers over de aarde verspreidden.

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 19

Over bet priésterlijke gewaad.

rieeft de burgerlijke maatscliappij verschillende kleederen voor de onderscheidene bedieningen der overheden, der legers, der pleitzalen, ge-reglshoven, enz.—veranderen de vorm en de kleur if volgens de plegtigheid der dagen, volgens de dagen van vrolijkheid of rouw —zoo is hel ook niet te verwonderen , dat de christelijke maatschappij onderscheidene gewaden bezigt, voor het heiligste aller geheimen : de zwakheid onzer zinnen vordert dien toestel, die den uiterlijken glans der goddelijke bedieningen verheit, zonder iels Lij hunne wezenlijke grootheid te voegen.

In hel begin nogtans was dit gewaad gelijk aan de gewone kleedingslukken : om meerderen eerbied te beluigen, bediende men zich in de kerk van kleederen, die zuiverder, kostelijker en uilsluitend voor de eeredienst bestemd waren. Men heeft den ouden vorm, nogtans met eenige veranderingen, behouden. Zij moeten gewijd worden, alvorens men die voor de dienst gebruikt, en terwijl de priester zich kleedt, zegl hij gebeden, toepasselijk op de geheimzinnige beleekenis van elk stuk, waarmede hij zich kleedt.

Deze kleedingstulvken zijn:

1°. De Amict, hel schouderkleed, of de witte doek, waarmede de geheiligde bedienaars hunne , schouders en hunnen hals bedekken: dit is een gt; teeken, dat den priester herinnert aan de zedig-» heid en den eerbied, mei welke hij tot de heilige geheimen moet naderen. Dit gewaad — zegt Paus Innoeenlius 111, brengt ons te binnen, datJezus

OISDERRIGTING

Christus zijne godheid onder den sluijer onzer natuur heelt verborgen, om onze zaligheid te bewerken.

2quot;. De d/be, of kleed van wit lijnwaad, hetwelk in het Roomsche Keizerrijk de personen van onderscheid droegen, beeft de Kerk behouden, omdat het door deszelfs witheid de volmaakte zuiverheid aanduidt, waarmede de priester lot het altaar moet naderen en aldaar het vlekkelooze Lam opofferen.

Het kan ons het witte kleed herinneren, waarmede Heiodes den Zaligmaker uit spotternij deed omhangen, en leert ons, naar zijn voorbeeld, met geduld den spot en de beschimpingen verdragen, waarmede de menschen ons, om onze deugd bejegenen.

5°. De Cingcl of gordel, dienende om de albe op te houden, is hel teeken der kuischheid, die de eerste deugd des priesters moet wezen : hij kan ons ook aan de koorden herinneren, met welke de Zaligmaker gedurende zijne geeseling aan de kolom werd gebonden.

4°. De Stool, fijn lijnwaad, hetwelk de rijken gebruikten om hunne aangeziglen af te vegen. Heeds in de zesde eeuw veranderde men deszelfs gebruik en vorm : van dan af is zij van stof gemaakt in eenen langen en smallen wimpel, zoo als nog heden, en zij werd een eerekleed en het zinnebeeld van de magl der priesterlijke waardigheid. Innocentius 111 beschouwt dezelve als het teeken van de gehoorzaamheid en dienstbaarheid, welke Jezus Christus omhelsd heeft, om ons de vrijheid van Gods kinderen weder te geven. De priesters dragen dezelve onder bet

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 21

heilige Misoffer gekruist over de borst, om aan te duiden, dat hunne magt al dcszelfs vermogen uit het kruis van Jezus Christus trekt.

5°. De Manipel, voorheen een kleine doek, die de stool verving toen deze niet meer dan een enkel versiersel geworden was, diende alsdan zoo als vroeger de stool, om hel zweet van het gelaat te droogen. Sedert de twaalfde eeuw werd de manipel slechts een enkel versiersel, van stof gemaakt en aan den linker arm gedragen, maar behield zijne eerste beteekenis, die van den evangelischen arbeid, zweet en tranen,

C⁰. De Kasuivel, voorheen een geheel ronde mantel, waarin de priester als gesloten was, en die slechts eéne opening had om er het hoofd door te steken. Wanneer men iels te doen had ligtle men die op en plooide men hem op de armen ; hij was aan de twee zijden opgerold, hing voor en achter naar beneden en bad bijna den vorm van onze hedendaagscho kasuivels, waaruit men datgene heeft gesneden, hetwelk op de armen opgerold of gevouwen was. De dienaren die den priester aan het altaar bijstonden, moesten dezen zwaren mantel ondersteunen bij de bewierookingen, aan de offerande en aan de opheffing ; het is om aan dit oude gebruik te herinneren, dat men nog de kasuivel opheft bij die verschillende deelen der Mis. Dit kleed verbeeldt de liefde, die den priester geheel moet omgeven ; en bet liefelijke juk van Jezus Christus, hetwelk de offeraar met vreugde en bereidwilligheid moet dragen, wordt daarin aangeduid door het kruis, dat zich van achter op dezelve bevindt.

7°. De Dalmalica was voorheen een kleed.

ONDEr.IVIGTING

geschikt voor de dienaren en is nu een gewaad geworden, hetwelk de diaken en subdiaken, boven de albe dragen, wanneer zij den priester aan het altaar bijstaan.

8°. De Koorkap was voorheen een mantel, welken men gebruikte in de processien, wanneer het regende , dien men voorheen den naam gegeven had van ptuvia/e. de schelp, die van achter is, was cene kap om het hoofd te dekken. Deze mantel is in het vervolg een enkel versiersel geworden, voor de heilige plegtigheden bestemd, en kan even als de kasuivel, de evangelische liefde beteekenen, die de bedienaar der altaren als in eenen nieuwen mensch moet veranderen.

De inwendige gesteltenis der geloovigen, moet gedeeltelijk met de deugden overeenkomen , eigen aan de offerande , welke zij met Jezus Christus en zijnen vertegenwoordiger opdragen. De Amict moest hen doen gedenken , aan de zedigheid der kleederen , de ingetogenheid en stilzwijgendheid in Gods tempel ; de Albe en de Cingel of Gordel aan de zuiverheid en ootmoedigheid ; de Manipel aan het vrome leven en de werken des geloofs, welke zij met het heilige slagtoffer moesten ver-eenigen ; de Stool aan de waarheid van hun ambt, hetwelk hen roept, om op do aarde de offerande op te dragen , en in den hemel te heerschen ; de Kasuivel aan bet zoele juk des geloofs, waaraan zij zich in alle omstandigheden moeten onderwerpen ; eindelijk moet die uiterlijke toestel tot de oogen , maar nog meer tot het hart spreken , om de grootheid der offerande , het langdurige gevolg harer voorbereiding en den overvloed der vruchten , welke meu er uit moet trekken, te verheffen.

BETREKKELIJK HET 11. MISOFFER. 2b

Wanneer men,, zegt de H. Augustinus, een gebruik , algemeen aangenomen ziet in de Kerk, dat gepleegd en onderliouden wordt bij al de volkeren , die het geloof omhelsd hebben, en men het begin daarvan in den loop der eeuwen , die tussclien de apostelen en on? zijn verloopen , niet kan aanduiden, kan men bonden , dat hetzelve tot de tijden der apostelen opklimt. Dit algemeen grondbeginsel is op het gezegende water toepasselijk , waarvan men in de geheele katholijke Kerk gebruik maakt. Is men dan niet meer dan vermetel , wanneer men voor bijgeloovige en bespottelijke oefeningen houdt, dezulke, die oenen zoo eerbiedwaardigen oorsprong hebben? de zulke, welke de Kerk, door Jezus Christus ingegeven, onderhoudt en alom aanbeveelt'! en door die achtingswaardige oudheid is de geheiinrijke betee-kenis , aan de zegening van , en de besproeijing met het water verknocht reeds voldoende , om te bewijzen, dat or niets bijgeloovigs in dit gebruik is.

De Kerk zegent het water, opdat de duivelen, uit kracht der gebeden , welke zij, hetzelve zegenende en bezwerende, uitspreekt, geene magt zouden hebben op hetgene, dat door dit water aangeraakt wordt, maar de FI. Geest zijne heilig-' makende kracht over hetzelve zou uitstorten. Zij vermengt gezegend zout met liet water,omdat liet sout het zinnebeeld dor voorzigtigheid en wijsheid is , zoo als Jezus Christus leert (.Marc. IX. 18 , 10) , en de kracht hebbende om van bederfenis te beveiligen , duidt deszell's vermenging net het water, het zinnebeeld der opregtheid :n zuiverheid , de heilzame uitwerkselen aan van lods genade in onze zielen , de eenvoudigheid

2

ONDF.RRTGTING

cn zuiverheid der duif , de voorzigtiglieid der slang , de ware wijsheid , die van het bederf der zonde behoedt.

Men besproeit niet dit water het altaar en het heiligdom., om alles te verw ijderen, wat de aandacht, en de ingetogenheid des priesters zou kunnen storen, het vergaderde volk , om het tot de offerande voor te bereiden , en om in aller harten de gevoelens van boetvaardigheid, uitgedrukt in den Psalm : Ontferm u mijner o God ! welken men gedurende dc besproeijing leest , op te wekken.

Men plaatst dit water aan den ingang der kerken , opdat de geloovigen , als zij hetzelve nemen , aan God de genade zouden vragen , om gereinigd te worden van hunne zonden , ten einde hunne gebeden zuiverder cn krachtiger te maken.

Het is goed dit water te nemen , als men opstaat en slapen gaat , voor dat men zijn gebed begint, wanneer men bekoord wordt, als er een onwoder woedt, en er de zieken cn de dooden mede te besprocijen tot verligting hunner ziel, en alle plaatsen, alwaar men de listen des duivels vreest : deze zijn alle gebruiken door de Kerk van Jezus Christus goedgekeurd , cn deze kan niets aanbevelen noch goedkeuren , dan hetgeiie heilig is.

Maar, opdat het gebruik van het gezegende water heilzaam zij, moet men zich er van bedienen met eenen geest van geloof en berouw over zijne zonden, omdat dit water niets door zich zelf, onafhankelijk van het geloof van hem , die het gebruikt, gevoegd bij de gebeden der Kerk, uitwerkt. Men dient berouw dc hebben , omdat

BETREKKELIJK HET II. MISOFFER. 27

men , len einde de genade te bekomen gereinigd te worden van zijne zonden , door zich niet dit water te wassclien ; God sclienkt nimmer diegenen de vergeving dei-zonden welke van geene boetvaar-diglieid doordrongen zijn.

Ovór de godsdienstige omgangen in liet algemeen en in het bijzonder over die, welke voor de Parochiale Hoogmis geschiedt.

Het woord Processie (omgang) komt van het latijn proerdere , hetwelk beteekent , ywm, voort-ffaan : bet is een togt , welken de geestelijkheid en het volk, met eenig godsdienstig voorwerp, biddende doen.

Wij vinden de omgangen reeds voor het christendom in gebruik bij het Joodsche volk, zoo als wij op verscheidene plaatsen van de heilige Schrift lezen ; de christene Kerk heeft deze heilige oefening der eeredienst reeds van de vierde eeuw aangenomen, zoodra zij , door hot eindigen der eerste vervolgingen, den vrede cn de vrijheid begon te genieten.

Natuurlijke redenen hebben in don beginne aanleiding tot deze plegligheid gegeven. Alzoo ging men, wanneer men overblijfselen der heilige martelaren vond op eenigc plaats, alwaar zij gedurende de vervolgingen waren verborgen geweest, die met plegtigheid halen, en men bragt ze zegepralend in de Kerk , terwijl men Psalmen en lofzangen zong : men deed hetzelfde, wanneer die overblijfselen, van de eene plaats naar de andere werden overgebragt.

Daar het niet zelden gebeurde, dat de Bisschoppen het heilige Jlisoller in andere kerken hunner bisschoppelijke stad, dan in de hoofdkerk,

28 OriDERIUGTING

pkgtiglijk gingen opdragen, vertrokken zij uit j

deze, vergezeld van de geestelijkheid en gevolgd _a

door liet volk , onder het zingen van Psalmen ^ en andere gebeden, en men begaf Zich alzoo

naar de bedoelde kerk. ei

In openbare of algenieene noodwendigheden ^

stortte men buitengewone gebeden , men ging _ai in bedevaart naar dc grafsteden der heilige martelaren, psalmen zingende, en men keeide op dezelfde wijze tcing : die gezangen -werden

lilunicn, dat is smeelcingen geheeten : hiervan g_£

komt de naam van litanie der Heiligen, welken ,]_c men aan het gebed geefl, dat sedert geruimen ' j._c

tijd bij de wederinvoering der omgangen , ge- ]_le

zongen wordt. de

Ziedaar grootendeels de eerste oorsprong der _en

omgangen en hetgenc er aanleiding toe gegeven _va

heelt. Later heeft men die ingevoerd, welke op ii_c de zon- en voornaamste feestdagen des jaars,

voor de parcchiale hoogmis gehouden worden ;

degene, die plaats grijpen bij zekere bijzondere i_]u

plegtigheden, alloos met een overeenkomstig doel- _r0l

wit ; ' degene, die men doet rondom dc steden _uj_t en velden, zoo als op dc kruisdagen, om dc

goddelijke zegeningen over de vruchten der aarde gg^

af tc smeeken, en die in cenen geest van boet- _zoc vaardigheid gedaan worden. ■ gei.

Die voorde parochiale Hoogmis plaats hebben, i)_ra

werden voorheen rondom de kerk gedaan , of g_an

zelfs rondom de parochie, ten einde van God hei

door de gebeden en het zingen der psaimen, teel

het rijk zijner genade, zijne goddelijke bescherming Wi

over dc gemeente, cn dc rust der zielen van de j

afgestorvenen, wier stoffelijke overblijfselen op _zeei

DRTREKKELtJK HET H, MISOFFER. 29

de kerkhoven rusleden, te verkrijgen ; men droeg altoos gewijd water bij die omgangen, om de plaatsen waar men kwam, te besproeijen, en die tegen de listen des duivels te beveiligen. Ten einde de goddelijke dienst te verkorten, heeft men zich later tevreden gehouden , die omgangen alleen binnen de Kerk te doen.

Aan het hoofd van alle omgangen wordt het kruis van Jezus Christus gedragen, om aan te duiden, dat het de weg en de geleider is der geloovigen, en dat allen zich onder den standaard der zaligheid moeten scharen. De brandende fakkels ter regter- en linker zijde des kruises zijn het zinnebeeld van Jezus Christus, die het licht der wereld is, en die, welke door de geestelijkheid en het volk gedragen worden, zijn eene getuigenis van hun geloof, want het geloof is het geestelijke licht, dat ons verlicht en geleidt.

De vaandels, op welke de ligchamen van de heilige personen der Kerk afgeschilderd zijn, of hunne beelden, welke men in die omgangen ronddraagt, drukken het verlangen der geloovigen uit, om derzelvcr voorspraak bij God te verwerven.

De brandende wierook, die overal den goeden geur verspreidt, leert den geloovigen, dat zij, zoo ais de heilige Paulus zegt, overal den goeden geur van Jezus Christus moeten verspreiden. Men brandt er eene grootere hoeveelheid in de omgangen, in welke Jezus Christus zelf, in zijn heilig Sacrament wordt omgedragen ; dit is een teeken van aanbiddingj naar het voorbeeld der Wijzen, die hem in zijne krib kwamen aanbidden.

De geloovigen moeten de omgangen met eene zeer diepe ingetogenheid vergezellen , en trach-

^;1

30 ONDERRÏGTING

ten in dien geest te treden , die dezelve deed instellen. Alle zijn zij zeer geschikt , om ons tc doen gevoelen , dat wij geene verblijfplaats op de aarde hebben, dat wij onze toekomende woning opzoeken, dat dc Christen een reiziger en balling in deze wereld is, dal de Hemel het ware vaderland is, werwaarts hij streeft, onder het geleide van .lczns Christus, onder de schaduw der bescherming van de allerheiligste Maagd en der Heiligen, door de oefening des gebeds cn der boetvaardigheid, om alzoo tot het altaar des Hemels te geraken, waar ongestoorde rust en het eeuwige heil aangetroffen worden : het is in deze godvruchtige gevoelens, dat de geloovigen de omgangen moeten beschouwen cn volgen.

Al deze omstandigheden^ in welke wij thans treden, bewijzen dan, dat er niets is dat de Kerk doet of bezigt in de plegtigheden van hare eeredienst, dat niet eerwaardig is en hoogst geschikt om het geloof der Christenen op te wekken en hunne godsvrucht te voeden. Dat de Christenen zich dan bevlijtigen om er den zin van te vatten, om in de heilige gesteltenissen te treden, welke de Kerk hun, door het zien barer plegtigheden wil inboezemen ; en mogen dc goddcloozen eindelijk schaamrood worden over hunne vermetelheid, door die voor bijgeloovige en bclagchelijke oefeningen te beschonwen, en ophouden van datgene te lasteren wat zij niet kennen.

BETREKKELIJK HET H. MISOFFER. 51

OVEU DE BESTE WIJZE

om het heilige Misoffer met vrucht te hooren.

De geschiktste wijze is zich te vereenigen niet de gebeden en plegtigheden der Kerk , door ons geene andere inzigten voor te stellen dan do hare , onzen geest te vestigen op de gedachten , waarmede zij wil, dat wij ons zouden bezig houden , en in ons geene andere gevoelens op te wekken, dan die, welke zij wcnscht dat wij koesteren^ om het voordeel te genieten van met haar te bidden en op te offeren, en de vrucht niet te verliezen, die gehecht is aan den geest der woorden en plegtigheden vol beteekenis en geheimenis, welke zij in dil verhevene werk hezigt. Tot dat einde gaan wij eene reeks van gebeden geven, betrekking hebbende o|) de woorden en verrigtingen des priesters aan het altaar, en wij zullen eenige uilleggingen daar bijvoegen. Tot meerdere duidelijkheid, zullen wij de gebeden en plegtigheden van het heilige Misoffer in zes plegtige deelen verdeden, die zeer gemakkelijk te onderscheiden zijn.

Het eerste is de openbare voorbereiding, die aan den voet des altaars gedaan wordt.

Het tweede begint aan den Introïtus, en bevat de verrigtingen en de gebeden, die aan het altaar geschieden tot na het Symbolum of de geloofsbelijdenis, hetgene weleer de Mis van de leerlingen in de godsdienst of Catechumenen ge-heeten werd, welke men voor de offerande wegzond,

52 ONDERRIGTING , ENZ.

benevens de openbare boetelingen, als nog niet waardig zijnde bij de voltrekking der heilige geheimen toegelaten te worden. Het is dit wat aan deze goddelijke verrigting den naam van Mis, van het latijnsche woord Missio, hetwelk wegzending beteekent, deed geven.

Het derde deel is de offerande der Mis.

Het vierde is de Canon ot' de Consecratie.

Het vijfde datgene, hetwelk aan den Pater noster begint, bevat de bereiding tot de nuttiging en de nuttiging of Communie zelve.

Het zesde is de dankzegging na de Mis.

I

lt;gkbkï»EI¥ vamas 131: MIS.

Ik geloof vastelijk, o mijn God ! dat de heilige Mis hel onbloedige offer is van het ligchaam en bloed van Jezus Christus , uwen Zoon. Maak dat ik hetzelve heden niet die aandacht , dien eerbied en die heilige vrees bijwone, welke zulke merkwaardige geheimen vorderen.

Ik vereenig mij raet den priester en uwe gansche Kerk, om u dit offer met dezelfde in-zigten op te dragen, waarinede Jezus Christus hetzelve aan liet kruis heeft opgedragen : ik draag het ii op, om uwe oppermagt over mij en over alle schepselen te erkennen, en om u mijne gioote dankbaarheid te betuigen voor al de weldaden, welke gij over mij hebt uitgestort.

Zoo gij de Mis bijwoont, met een bijzonder iiizigt om God meer uitdrukkelijk te bedanken, voor eene door zijne goedheid verworvene genade, zoo voeg er bij :

En, namelijk, dat gij mij dusdanige genade, om welke ik u smeekte, hebt vergund. Ik draag het u op, om door de eindelooze verdiensten van het goddelijke slagtoffer, dat op hel altaar gaat opgedragen worden, de vergiffenis van al de zonden

GliBEDEN VOOR EN OXPER

te verwerven, waaraan ik het ongeluk heb gehad mij pügtig te maken. Laat niet toe, dat ik de bruiloftszaal nws Zoons binnen trede, zonder met het bruiloftskleed versierd te zijn. Reinig van nu af mijne ziel. De heilige zaken zijn voor de Heiligen : liet is mij niet geoorloofd, 11 zoo nabij te naderen, zonder mij even als Mozes, alvorens ontschoeid, dat is, de aangekleefdheid aan de zonde uit mijn hart verbannen te hebben. Ik verfoei dan al mijne boosheden en ongeregtig-heden, ik vraag 11 daarvoor vergeving en verzaak dezelve voor altoos.

Eindelijk draag ik u met uwe Kerk deze eerbiedwaardige offerande op, om van uwe goedheid al de genade te verwerven, welke zij voor mij en voor al hare kinderen van u vraagt; gij hebt mij, bij voorkeur boven zoo veel anderen, het geluk gesehonken , in haren schoot geboren te w jnleii en haar toe te beliouren ; verleen mij dooi de verdiensten van Jezus Christus, uwen welbeminden Zoon, de noodige hulp om mijnen heiligen roep, door werken, den Christen waardig, te verzekeren ; gewaardig u, om mijner zaligheids wille, mij al die genaden toe te staan, welke ik heden bijzonderlijk van u verzoek.

Gewaardig u ook, mij gunstiglijk aan te hoeren voor allen, voor welke de regtvaardigheid en de liefde het mij ten jdigt maken te bidden.

Indien hot uw voornemen is de heilige Mis te hooren, ten einde eenige bijzondere genade voor iemand te verwerven, druk hier dan den persoon en de genade uit, welke gij voor hem verlangt te bekomen ; en herinner u altoos, dat zoo gij

IIET H. MISOFFER.

om ecnig lijilelijk goed bidl, gij hol voorwaardelijk moet vragen, voor zoo verre die gunst met den goddelijken wil overeenkomstig is en voordeelig voor uwe zaligheid is, of voor die van dengenen^ voor welken gij bidt.

Ik verzaak vooral, O mijn God ! aan al de verstrooidheden, die mijnen geest zullen komen overvallen , ik hid u , mij daarvoor te behoeden, opdat niels van het aardsehe mij aan de liefderijke gemeenschap onttrekke, welke ik met u, o mijn Heer en mijn God ! verlang te hebben. Amen.

In den naam des Vaders en des Zoons en des. heiligen Geesles. Amen.

EKKSTTK BDiEKSi BSsCSS M. 3I1S.

DE OPENniKK VOORBEREIDING, DIK AAN DEN VOET DES ALTAARS GEDAAN WORDT.

De aankomst van den priester aan hol altaar, verbeeldt de komst van Jezus Christus in deze wereld door de menschwording, en de priester, in zooverre hij mensch en zondaar is, herinnert wonderbaar aan de vernietigingen van het vleeseh gewordene Woord, dat de gedaante van eeitcn slaaf aangenomen, en zich mot al onze ongereg-tigheden beladen heeft ; en in do gelezcne Missen schijnen de vernedering en vermindering van Jezus nog meer uit, door do eenvoudige en zedige treden van zijnen bedienaar.

De priester begint met over zich op de uitge-

Öi GKBEOEN VOOR EN OXOER

te verworven, waaraan ik het ongeluk lieb gehad mij pligtig te maken. Laat niel toe, dal ik de bruiloftszaal uws Zoons binnen trede, zonder met het bruiloftskleed versierd te zijn. Reinig van nu af mijne ziel. De heilige zaken zijn voor de Heiligen : het is mij niel geoorloofd, n zoo nabij te naderen, zonder mij even als Mozes, alvorens onlschoeid, dal is, de aangekleofdhcid aan de zoude uil mijn hart verbannen le hebben. Ik verfoei dan al mijne boosheden en ongeregtig-heden, ik vraag u daarvoor vergeving en verzaak dezelve voor altoos.

Eindelijk draag ik u met uwe Kerk deze eerbiedwaardige offerande op, oiu van uwe goedheid al de genade te verwerven, welke zij voor mij en voor al hare kinderen van u vraagt; gij hebt mij, bij voorkeur boven zoo veel anderen, het geluk geselionken , in haren school geboren te w orden en haar toe te bebooren ; verleen mij dooi de verdiensten van Jezus Christus, uwen welbeminden Zoon, de noodige hulp om mijnen heiligen roep, door werken, den Christen waardig, te verzekeren : gewaardig u, om mijner zaligheids wille, mij al die genaden toe te staan, welke ik heden bijzonderlijk van u verzoek.

Gewaardig u ook, mij gun stiglijk aan te hooien voor allen, voor welke de regtvaardigheid en de liefde hel mij ten pligl maken te bidden.

Indien hot uw voornemen is de h eilige Mis te hooren, ten einde eenige bijzondere genade voor iemand le verwerven, druk hier dan den persoon en de genade uil, welke gij voor hem verlangt te bekomen ; en herinner u altoos, dat zoo gij

HET H. MISOFFhR.

om ecnig lijdelijk goed bidt, gij hel voorwaardelijk moet vragen, voor zoo verre die gunst met den goddelijken wil overeenkomstig is en voordeelig voor uwe zaligheid is, of voor die van dengenen, voor welken gij bidt.

Ik verzaak vooral, o mijn God ! aan al de verstrooidheden, die mijnen geest zullen komen overvallen , Ik bid u , mij daarvoor te behoeden, opdat niets van het aardsehe mij aan do liefderijke gemeenschap onltrekke_, welke ik met u, o mijn Heer en mijn God ! verlang te hebben. Amen.

In den naam des Vaders en lies Zoons en des. heiligen Geesles. Amen.

EKKSTTK DEBCKSi ÏÏSiSfi Si. 3IBS.

DE OPENilAKE VOOKDEREIDING, DIE AAN DEN VOET DES ALTAARS GEDAAN WORDT.

De aankomst van den priester aan hel altaar, verbeeldt de komst van Jezus Christus in deze wereld door de mensehwording, en de pnester, in zooverre hij menseh en zondaar is, herinnert wonderbaar aan de vernietigingen van liet vleesch gewordene W oord, dat de gedaante van eenen slaaf aangenomen, en zich niet al onze ongereg-tigheden beladen heeft ; en in de gelezene Missen schijnen de vernedering en vermindering van Jezus nog meer uit, door de eenvoudige en zedige treden van zijnen bedienaar.

De priester begint met over zich op de uitgc-

56 GEBEDEN VOOR EN ONDER

strektstc wijze, het teeken des II. Kruises te maken, _cn

hetwelk de aanwezenden gelijkelijk behooren te _we doen. Het gebruik van dit teeken klimt tot de

apostelen op, cn reeds spreekt Tcrtullianus in jg

de tweede eeuw, van het teeken cn zinnebeeld _vel

der Christenen, die daarvan bij het begin en _ren

het einde hunner voornaamste werken gebruik _v0( maakten.

De Priester begint met het teeken des kruises, t_ro

omdat hij en het ehristene volk aan de drie god- ver

delijke Personen door het Doopsel zijn toegewijd : mjj

den Vader, die hen heeft aangenomen voor zijne _zei

kinderen; den Zoon, in wien zij zijn aangenomen; uw

den heiligen Geest, door wien zij zijn aangenomen, jk in den heiligen Doop herboren wordende.

De psalm, welken de Priester aanstonds zegt,

is eene bereiding tot het heilige Ofl'er, door gevoelens van vrees, verlangen, betrouwtt

heilige vreugde. kei

Aan het Confiteor of de schuldbelijdenis vouwt hai

de priester zijne handen te zamen, blijft in eene ecl

nederige houding, die eenen zondaar past, cn bel

zich voor God beschuldigende, slaat hij op zijne wo

borst j terwijl hij smeekt hem te reinigen , he;

eer hij tol liet allaar opklimt : te dien einde ^vei

biedt hij hem de verdiensten van Jezus Christus, He

van de allerheiligste Maagd en van de Heiligen aan. ^voi

. , cn

In den naam des Vaders en des Zoons en _on. des heiligen Gecstes. Amen.

De Psalm Judica.

Ik nader tot het altaar, Heer, gij die het licht zijt van hen, die zich in duisternissen bevinden

HET H. MISOFFER.

en die mijne loevlugt zijt in al de rampen, welke mij omringen.

Gewaardig u mijne ziel le bezoeken, en mij de zaligheid aan te brengen, naar welke ik verzucht : wolken des hemels, zendt ons den regtvaardigen, en dat de aarde den Zaligmaker voortbrenge.

Heilige Geest, teedere cn edelmoedige Vertrooster, boezem mij gebeden in, die waardig zijn verhoord le worden : bestier mijnen wil, versterk mijnen moed, opdat ik over de wereld en over mij zclven moge zegepralen : maak , dat ik steeds aan uwe inspraken onderdanig zij; maak vooral, dat ik u beminne !

Hot Confiteor of de schuldbelijdenis.

Ofschoon gij, o mijn God! om mijne zonden to kennen, mijne belijdenis niet behoeft, en gij in mijn hart al mijne ongereglighedcn leest, belijd ik die echter voor het aanschijn van hemel en aarde; ik beken, dat ik u door mijne gedachten , door mijne woorden en door mijne werken bcleedigd heb. ik beschuldig mij daarover, en bid u ootmoedig om vergeving. Heilige Maagd^ Engelen des Hemels, Heiligen van het Paradijs, bidt voor ons , vraagt voor ons genade, terwijl wij in dit dal van tranen cn ellende zuchten, en verwerft voor ons vergeving onzer zonden.

Misereatur.

O Jezus! vergun ons de kostbare gave van het berouw en de vergiffenis , welke gij zelf aan de grootste zondaars beloofd hebt, zoodra zij voor n

GEBEDEN VOOR EN ONDER

hunne ongercgligheden belijden en zucliten omdat zij uwe eindelooze heiligheid beleedigd, uwe goedheid miskend, en uwe gienzelooze liefde veracht hebben.

De priester klimt op het altaar.

Gelukkig liij^ die, in zijne zwakheid, door uwe genade ondersteund, waardig zoude zijn tot uwe altaren te naderen !

Geef mij Heer! die genade door de verdiensten der Heiligen, die zoo veel deel hebben in uwe heerlijkheid.

Hij kust het altaar.

De kus van den priester op het altaar , wordt te gelijk aan Jezus Christus,welken het altaar verbeeldt, gegeven, en aan de Heiligen, wier overblijfselen in het altaar rusten, en met Jezus Christus één en hetzelfde slagtoffer, één en hetzelfde altaar zijn. De priester kust bet altaar op dit oogenbllk ^ om de hoop te betuigen , welke hij koestert van voor zich cn voor zijne geloovigen , de vergeving te verwerven , welke hij zoo even aan den voet des altaars, door de verdiensten van Jezus Christus en door de voorspraak der Heiligen, heeft gevraagd. Vereenigen wij ons met hem , door een heilig vertrouwen , en zeggen wij :

En gewaardig u ons, die de opvolgers van hun geloof cn van hunne heilige verlangens zijn , de genade der verzoening te verleenen , die hier op aarde bet begin was, van den vrede, welken z.j nu in uw en schoot genieten.

Zoodra de priester het altaar gekust heeft, bewic-

UET n. MISOFFER.

rookt hij , in plegtige Missen, hetzelve : dit is om God te bidden de gebeden des christen volks aan te nemen, gelijk oenen wierook van goeden geur.

De priester,den wierook zegenende, zegt: Wordt cjezerjend door hem, tol wiens eer gij gebrand wordt. A men.

TWEEBSE WEESj fiBÜKDS SS. 3ff5S.

r.EBËDEN EN ONDEKRIGTINGEN , VAN HET OOGENBLlK PAT DE PRIESTER HET ALTAAR OPÜAAT , TOT AAN DE OFFERANDE.

Do Introïtus.

Do priester leest, aan den kant des Epistels, het begin van eener: Psalm , welken men voorheen geheel bad, ten einde den geest en de genade des gebeds over zich in te roepen, die zoo noodig gedurende het heilige Misoffer zijn , als ook, om den wenseh en het verlangen uit te drukken, waarmede de oude patriarchen naar de komst van den Messias haatten.

Gij zijt bet, Heer, die den Heiligen van liet oude testament, zulke vurige verlangens ingeboezemd hebt, om uwen eenigen Zoon op aarde te zien nederdalen ; deel mij iels van die heilige vurigheid mede, en maak dal ik , ondanks de ellende en moei-jelijkheden van dit leven', in mij een heilig verlangen ontware, om mij met u, door ecne vurige liefde, te vereenigen.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

De kj-rle eleison.

Deze twee gvieksche woorden bet eek enen : Heer, ontferm u onzer, en die welke volgen : Christus, ontferm u onzer. De priester herhaalt die zoo dikwijls, om ons te leeren , dat het alleen door liet aanhoudende gebed is, dat wij des Heeren bijstand, in onze noodwendigheden kunnen verwerven.

Heer, wij zouden, uit hoofde van de menigte onzer zonden, nimmer genoeg tot u kunnen zeggen ; ontferm u onzer. Wij smeeken u, om die genade, met het geroep van den blinden van Jericho, met de volharding van de cananeesche vrouw, met de drift van al degenen, welke gij u gewaardigd hebt le verhooren, wanneer zij volharden tot u te roepen ; Heer, ontferm u onzer.

De gloria in excelsis.

Deze lofzang , welks begin door de Engelen gemaakt en door hen, gedurende den Kersnacht, aan de menschen geleerd is, is een gevolg van lofbetui-gingen tot God en Jezus Christus. De priester heft, als hij denzelven begint, de handen hemelwaarts, om aan te duiden, dat men de harten lot in het honc/ste des hemels moet verheffen, en hij vouwt die (inmiddelijk daarna tezamen, als reeds den wrede ca den goeden wil bezittende, welke hij verworven en over de aarde getrokken heeft. Hij buigt zich daar, waar het gebed eene aanbidding, eenc dankbetuiging wordt, of den naam des Zaligmakers her-liaalt, en hij eindigt met hel teeken des heiligen Ivruises en met de aanroeping der allerheiligste Drievuldigheid. — Men zegt dezen lofzang niet in

HET H. MISOFFER. 41

de tijden van boelpleging : hij is voor pleg-tigheden voorbehouden.

Glorie zij God in den hoogsten, en op aarde vrede aan de menschen , die van goeden wil zijn. Wij loven u, wij aanbidden, wij verheerlijken u , wij danken u, om uwe overgroote heerlijkheid, lieer , God, hemelsche Koning, God, almogende Vader! Heer eenig geborene Zoon , Jezus Christus ; Heer God, Lara Gods,, dat de zonden der wereld wegneemt, ontvang ons gebed; die zit aan de reglerhand des Vaders, ontferm u onzer , want gij zijt alleen heilig, alleen Heer, alleen de Allerhoogste, Jezus Christus, met den heiligen Geest i i de heerlijkheid des Vaders. Amen.

Onder de plegtige Missen zou men de volgende uitbreiding van

dien lofzang kunnen lezen, terwijl hij gezongen wordt.

Glorie in de hemelen aan God, die, in dit groote geheim , de wonderen zijner wijsheid , barmhartigheid en magt op eene zoo onuitsprekelijke wijze heeft doen uitschitteren. Vrede aan de menschen op de aarde; het is de God des vredes zelf, die den-zelven aan de wereld is komen brengen : heil den menschen van goeden wil, die hun hart voor dezen hemelschen en geheel goddelijken vrede openen, en die wel gesteld zullen zijn, om hem te ontvangen.

Groote God! God, eindeloos heilig, eindeloos goed! wat kunnen wij, op het zien van al die wonderen uwer teederheid doen, dan n onze lolbetui-gingen , onze zegeningen, onze aanbiddingen en al de gevoelens onzer harten aanbieden; almogende God, Koning van hemel cn aarde, wij doen u de dankbetuigingen , welke wij uwer heerlijkheid

42 GEBEDEN VOOR EN ONDER

en liefde vcrscliuldigd zijn; maar daar wij onbekwaam zijn om u door ons zelve waardige hulde aan te bieden, vereenigen wij ons niet die, welke de Engelen en gelukzaligen u bewijzen, in den hemel.

O Jezus! eenige Zoon des hemelschcn Vaders. Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt, ontferm u onzer; o gij, die, in hoedanigheid van slagtoffer, reeds de zonden van het menschdom, in uwe tranen afwascht, en die dezelve eens door uw bloed zult uitwisschen, gewaardig u onze gebeden te verhooren : ofschoon in onze oogen vernietigd, zit gij aan de regterhand uws Vaders in den hemel, wij sroeeken u, erbarm u onzer, en kom onze kwalen genezen , door die met ons te deelen.

Wij erkennen u, o geboren wordende God! en alleen heilig, alleen de Heer, alleen groot, en eindeloos verheven boven alle grootheid. Gij heerseht niet den heiligen Geest in de heerlijkheid van uwen hemelschen Vader; kom als opperheer in onze harten heersohen; wij wijden u die aan den voel van uwe krib toe, om u altoos toegenegen te blijven. Voor wien zouden wij voortaan zuchten kunnen lozen, ten zij voor n, onzen Zaligmaker, onzen Weldoener, den God vol minnelijkheid en goedheid! Wij willen u van ganseher harte beminnen in den tijd, om niet op te houden u te beminnen in de eeuwigheid.

Dominus vobiscum.

Door deze woorden, die beteekenen : de Heer zij met u, wenscht de priester aan het volk Gods zegen: en het is daarom , dat hij zich tot hetzelve wendt. Hij kust eerst het altaar, om te toonen , dat hij ,

BET n. MISOFFER.

wenschende den vrede aan het volk te geven, den-zelven eerst van Jezus Christus, welken het altaar verbeeldt, moet ontvangen. Het volk antwoordt het hem : en hij zij met uwen geest drukt alzoo deszelfs erkentenis uit jegens een priester, en den geest van liefde en eendragt, tiie onder hetzelve moet heersehen , om gezamenlijk te Lidden, en God een heilig geweld aan te doen, duoreene vereeniging van smeekingen.

Ja, wees met ons. Heer, en met uwen dienaar, opdat wij met godsvrucht mogen bidden , en gij ons ter uwer verheerlijking en ter onzer zaligheid moget verhooren.

liet Oremus.

De priester aan den kant van den Epistel wedergekeerd zijnde, zegt : Oremus, dat is te zeggen; laat ons bidden, en hij maakt eene hgte buiging met het hoofd naar het kruis, om aan te duiden, dat het door de verdiensten van Jezus Christus is, dat wij de genade kunnen vertt tirven , welke wij van God vragen; ook eindigt hij het gebed, met onzen god-delijken Zaligmaker aan te roepen door de woorden per dominum nostrum Jesum Christum : door onzen Heer Jc:us Christus. Hij zegt een of meerdere gebeden, volgens de dagen : de geloovigen moeten de meening hebben, van met hem te vragen, hetgene hij van God verzoekt. Het volk antwoordt : Amen, om te kennen te geven , dat het de woorden des priesters bekrachtigt.

Ontvang Heer, de gebeden, die voor ons hemelwaarts gestierd worden ; verleen ons de genade en do deueden. welke de heilisie Kerk, door den

■ii GEBEDEN VOOR EN ONDER

priester, voor ons vraagt. Wij bekennen, dat wij niet verdienen door u verhoord te worden; maar gewaardig u echter , in aanmerking te nemen , dat wij u al deze genaden vragen , door Jezus Christus, uwen Zoon , die met u leeft en heerschappij voert in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Geef mij, lieer , de heilige vermorzeling des harten , opdat ik , aan den voet uwer altaren, mijne langdurige afwijkingen en schuldige zwakheid be-weene: omgeef mij met uwe sterkte, opdat de arbeid, de gevaren , de hinderpalen , de vervolgingen der rnenschen , of de kwade voorbeelden , mij nimmer van u scheiden.

Ik smeek u om die genade, door de eindelooze verdiensten van Jezus Christus, mijnen Zaligmaker. Amen.

Dg Epistel.

De Joden begonnen de vergadering van den sab-bathdag, met de lezing van Mozes en de profeten. De eerste Christenen volgden dit gebruik, in hunne vergaderingen op den zondag, en in al de eeuwen der Kerk heeft men lezingen gedaan uit de heilige Schrift , genomen uit de boeken van het oude testament, of uit de werken en brieven der apostelen , ■vooral uit die van den heiligen Paulus. De Kerk, voor het Evangelie , de schriften der gezanten van God doende lezen , schijnt het voorbeeld van Jezus Christuf na te volgen, die eenige zijner leerlingen voor hem uitzond om de geesten en de harten voor te bereiden in de plaatsen , werwaarts hij zelf gaan wilde.

Ik beschouw dezen Epistel, o mijn God! als eenen

HET H. MISOFFER.

brief, die van den hemel komt , om mij uwen aanbiddelijken wil te doen kennen. Vergun mij, bid ik n , de noodige kracht, om datgene te volbrengen, wat gij mij beveelt. Gij zijt het, Heer, die de profeten en apostelen ingegeven hebt, hetgeen zij geschreven hebben : verleen mij eenig deel in hunne verlichtingen , en laat tevens in mijn hart een vonkje dalen, van dat heilige vuur, waardoor zij ontstaken waren, om u, gelijk zij, te beminnen en te dienen op de aarde.

In de groote missen, wanneer de Epistel gezongen wordt, kan men de volgende lezing er bij voegen :

Het is hoog tijd , dat wij uit onzen slaap ontwaken, want de dag gaal voorbij , de nacht des doods nadert, wanneer er geen tijd meer zal zijn, om aan onze zaligheid te werken. Laten wij dan de wei-ken der duisternissen verwerpen : ons met J. C. beklee-den, en de zinnelijkheden des vleesches niet meer volgen. Dat ons leven rein, onze godsvrucht levendig zij : wij verwachten onzen God en snellen hem te gemoet. De hemelen doen over de regtvaardigen , bij uitstekendheid den dauw hunner zegeningen nederdalen; dat ons hart zich eindelijk opene , als een dorre grond voor het water, en Jezus Christus en al do christelijke deugden voortbrenge. Hechten wij ons aan het goede; onthouden wij ons zelf van den schijn van het kwaad : dat de God des vredes ons in alles heilige , ten einde onze ziel onberispelijk bevonden worde voor zijn aanschijn. De genade van God, onzen Zaligmaker, is sedert lang verschenen, en leert ons de goddeloosheid en den geest des lijds vlugten; in deze wereld met matigheid, godsvrucht en regtvaardigheid leven, alzoo

GEBEDEN VOOR EN ONDER

de gelukzalige hoop en de toekomst der heerlijkheid van onzen Heiland te verbeiden , die zich geleverd heeft, om ons van alle ongeregtigheid vrij tekoopen.

Het Gradueel.

Na den Epistel,leest de priester nog eenige woorden van de psalmen , zoo als aan het Jiiti o/tus, om het gebed of de lofluiging le vereenigen met de onderrigling in den Epistel ontvangen. Die verzen noemde men Gradueel, omdat zij gelezen of gezongen werden op de trappen van den Jnbé of het koor. Het woord alleluja, dat in het Gradueel voorkomt, van septuagesima tot den l'aasehtijd uitgezonderd, is een hebreeuwsch woord, beteekenende: Loof God.' en het drukt tevens een gevoel vau verrukking van vreugde uit. Men behoort, gedurende dit gebod, zijn hart herneUvaarts te verheden^ zich bij de Engelenkooren te voegen, en te trachten hunne blijdschap, op het zien van Gods weldaden, na te volgen.

Uwe lessen onderwijzen en behagen mij , Heer! zij verheugen mij, en doen mij de hoop koesteren, van u eenmaal in den hemel, mijn Vaderlandj te zullen zien.

Het overdragen van het boek van de regter- naar de linkerzijde des altaars.

Deze overbrenging doet ons zien, dat de Joden, geweigerd hebbende de profeten en de apostelen aan te hooren, verlaten werden, en dat de apostelen tot de Heidenen gegaan zijn, wien zij het Evangelie gebragt hebben : bidden wij God, dat hij nimmer toelate, dat wij door onze zonden

HET H. MISOFFER.

gelijk de Joden verdienen, dat zijn licht ons ontnomen worde, om aan anderen gegeven te worden. Gedurende deze overbrenging van het boek, is de priester diep nedergebogen in het midden des altaars, cn hij doet een vurig gebed om zijn hart en zijne lippen te zuiveren, voor dat hij het heilig Evangelie leest.

Maar om dit hemelsche Vaderland te verdienen, zuiver lieer, dit hart, in hetwelk gij uw verblijf moet nemen ; reinig mijne lippen met hel gloeijende vuur der heilige liefde, dat gij gebruiktet om die van uwen profeet Isaïas te reinigen, opdat gij mij, na waardiglijk uwe heerlijkheid op aarde verkondigd te hebben, eens moget toelaten,, om die in den hemel te vieren. O Algoedc, behoed mij van de ongeloovigheid, die haar venijn onder ons verspreidt, en straf mij nimmer met mij de fakkel des Geloofs te ontnemen.

Dominus vobiscum, voor het Evangelie.

Doe mij, lieer, uwen heiligen wil kennen; spreek, o mijn God! uw dienaar hoort.

Het Evangelie.

In de plcglige Jiissen wordt het boek der Evangeliën bewierookt, opdat de geur van den wierook het teeken zij van den goeden geur, welken God in die zielen verspreidt, welke zich door hel heilige Evangelie doen kennen. 3Ien draagt brandende waskaarsen ter regler- en ter linkerzijde van het boek, om ons te doen kennen, dat Jezus Christus het ware licht is, dat ons door zijn evangelisch Woord verlicht. Wij blijven

•18 GEBEDEN VOOR EN ONDER

des

staande, gedurende de lezing van het Evangelie, _van

om aan te duiden, dat wij bereid zijn Jezus l_iet ,

Christus te volgen, als den eenigen Meester welken i_iem( wij moeten aanhooren en dien wij voortaati willen ik

gehoorzamen. ₍]_at

Beschouw hot Evangelie, hetwelk gij gaat hooren, i_n J]

als het riglsnoer van uw leven en uwe zeden, een van

rigtsnoer, hetwelk gij beloofd hebt te zullen _ons

volgen, door de in uw Doopsel aangegane ver- j_s

bindtenissen en waarnaar gij strengelijk zult _mon

geoordeeld worden. De priester maakt , voor naar

hij het Evangelie heginl, een teeken des kruises i,inn

met den duim , op de eerste woorden van _zuiie

hetzelve, om te doen zien, dat de leer van J. C. gebo in de wereld niets uitgewerkt heeft, dan door V

de verdiensten van zijn lijden en zijnen kruisdood. te 1

De drie teekenen des kruises, welke de priester wooi

op het voorhoofd, den mond en de borst maakt, liet

en welke wij gelijkelijk, naar zijn voorbeeld maken, dien

zijn de teekenen van drie plegtige geloofsbelij- geloi

denissen. Wij maken liet eerste op hel voorhoofd, oor

om aan te toonen, dat wij ons voor het. Evangelie niijn

niet schamen : het tweede op den mond, om lot

te betuigen, dat wij ook met den mond eene hart

hemelsche leer willen belijden, welke wij in het te!»e

hart bezitten : en het derde op de borst, om te en

toonen, dat wij verlangen het kruis van Jezus _moe

Christus diep in ons hart te prenten, en onze U aangekleefdhcid aan het geloof, door daden willen bewijzen

Men moet de wijsheid en de waarheid zelve .

aanbidden, in al de woorden van het Evangelie; ^ Jezus Christus spreekt daar voor ons, en wien ^ zouden wij aanhooren ten zij hem, die de woorden

HET II, MISOFFER.

des eeuwigen levens bezit ? Na hel lezen ot zingen van het Evangelie kussen do priester en de diaken het ecrbiediglijk, om hunne verknochtheid aan die hemelsche woorden te betuigen.

Ik sta op, o opperste Wetgever ! om te betuigen, dat ik bereid ben de eeuwige waarheden, dio in het heilig Evangelie besloten zijn , ten koste van mijn leven zeli's, te verdedigen. Gij leert ons, dat niet allen die zeggen : Heer, Heer, (dat is, die zich bevredigen uw Evangelie met den mond te belijden, zonder den vasten wil te hebben, naar hetzelve te leven) liet rijk der hemelen zullen binnen treden., maar dat alleen diegenen hetzelve zullen ingaan, die hunne werken volgens uwe geboden zullen verrigt hebben.

Verleen mij dan de genade, zoo voel getrouwheid te hebben in de vervulling van uw goddelijk woord, als gij mij standvastigheid inboezemt in het te gelooven. Helaas! waartoe zou het mij dienen, wanneer ik voor u zal verschijnen, het geloof te hebben gehad, zonder do verdiensten der liefde en der goede werken, ten zij om mijne vcroordeeling vreesselijker en mijn eeuwig lot schrikkelijker te maken ! O God der barmhartigheden! oordeel mij niet naar die aanhoudondft tegenstrijdigheid, welke ik tusschen uwe leer en mijn gedrag gesteld heb, en boezem mij den moed in, om te beoefenen lietgene ik geloof, ü, Heer, zal al de roem daarvan toekomen.

Wanneer het Evangelie in de plegtige Missen gezongen wordt, zou men intusschen do volgende lezing uit de heilige Evangeliën getrokken geheel of gedeeltelijk kunnen doen.

Zoo iemand mij bemint, zegt Jezus Christus,

3

EJO GEDF.DEN VOOR EN ONDER

zal bij mijn woord bewaren, mijn Vader zal hem beminnen, wij zullen tot bem komen en in hem onze woning vestigen, licmint den Heer uit geheel uwe ziel, uit al uwe krachten, ziedaar het eerste en grootste gebod. Het tweede is aan dit gelijk : gij zult uwen naasten beminnen gelijk u zelven : doe zulks en gij zult leven. De gcheele wet en de profeten zijn in deze twee geboden besloten. God is geest, en hij wil in geest en -waarheid aangebeden worden ; want indien uwe regtvaar-digheid niet volmaakter is dan die der Pharizeën, zuit gij het rijk dor hemelen niet binnen gaan. Doel boetvaardigheid: want zoo gij geene boet-vaardigheid doet, zult gij allen vergaan. Het rijk Gods nadert : do bijl is reeds aan den wortel van den boom gezet, en van den kant , waar hij zal vallen zal hij voor altoos blijven. Wees steeds bereid, want ik zal komen op het uur, waarop i»i! hel niet verwacht. Heil hun, die van de goederen dezer wereld onlhecht zijn! zalig zijnde zachtniocdigen, de vreedzamen, die rein van harten en barmhartig zijn : zalig degenen, die met gelatenheid lijden, die dorstig zijn naar de regt-vaardigheiri, want liet rijk der hemelen behoort hun toe. Wat baat het den mensch het heelal te winnen, zoo hij zijne ziel verliest ? Niemand kan twee meesters dienen; vergadert geene schatten voor de aarde^ maar voor den hemel , zoekt voor alles het rijk Gods en zijne regtvaardigheid, het overige zal u, als bij toemaat , gegeven wordsn. Komt lol mij, mijn juk is zoet en mijn last, is ligt; leert van mij, dat ik zachtmoedig en ootmoedig van harte ben, en gij zult de rust uwer zielen smaken. Zoo iemand mij wil volgen, dat

HET II. MISOFFER.

Iiij zich zelven verlooclicne, dagelijks zijn kruis opneme en mij nakome. Bemint uwe vijanden; vergeeft, en men zal u vergeven ; vraagt, en gij zult ontvangen. De weg des verderfs is breed; maar die tot liet eeuwige leven leidt , is eng, en weinigen volgen hem. De hemd lijdt geweld, men moet strijden om hem te hekomen ; het is alleen door het lijden, dat ik tot de heerlijkheid gekomen ben, er is voor u geen andere weg, want de leerling is niet hoven den meesler. Die zieh verheft, zal vernederd, die zich vernedert zal verheven worden. Die uit God is, hoort Gods woorden. Zoo gij mijne geboden onderhoudt, zult gij in mijne liefde verblijven, en gij zult daar zijn, waar ik zelf ben, waar ik u cene plaats ben gaan bereiden.

Deze zijn de heilige woorden ; dat onze zonden uitgewischt worden door de kracht van het évangelie , en met opregtheid in oefening gebragt !

Het Credo.

Het Evangelie is op de zon- en zekere feestdagen gevolgd door het Crcdü of de Geloofsbelijdenis, omdat het bijzonderlijk op die plegtiglieden is, dat de geloovigen, vol van denzelfden geest, voor de altaren, de aanbidding van al onze heilige geheimen moeten vernieuwen, en een ple^tig blijk moeten geven van hun volkomen geloof aan al de waarheden des Evangelies, in het kort bevat, in het Symbolum.

Ik geloof in eenen God, den Vader, almogcndeiv Schepper van hemel en aarde, van alle zigtbare en onzigtbare dingen ; en in eenen lieer Jezus

gebeden voou en onder

Christus, den ceniggcborcn Zoon Gods, die uit den Vader voor alle lijden geboren is ; God van God, licht van licht, waarachtig God van den waarachtigen God ; geboren en niet gemaakt, van een wezen niet den Vader ; door wlen alle dingen gemaakt zijn, die om ons menschen en om onze zaligheid nedergedaald is uit den hemel,

en is vletscu gewouden dook den h. geest, uit

de maagd mauia ; hij is Hieiisch geworden, die ook gekruisigd Is voor ons onder Pontlus I'ilatus; hij is gestorven, begraven en is ten derden dage wederom opgestaan, volgens de schriftuur ; hij is opgeklommen len hemel, zit ter reglerhand des Vaders, en zal wederkomen met heerlijkheid, om de levenden en dooden te oordeelen ; wiens rijk geen einde zal hebben. En In den heiligen Geest, den lieer, die levend maakt, die van den Vader en den Zoon voorkomt, die met den Vader en den Zoon te gelijk aangebeden en verheerlijkt wordt, die door de Profeten gesproken heeft. En ecne heilige Katholljke en Apostelijke Kerk. Ik belijd een Doopsel lot vergiffenis der zonden, en ik verwacht de verrijzenis der dooden en het leven der toekomende eeuwen. Amen.

GEBED

Gedurende liet zingen van het Credo.

Hoe zal Ik u, o mijn God ! waardiglijk bedanken voor de kostbare gaaf van het geloof, waarmede gij mij, bij voorkeur boven veel anderen, die zuchten in de duisternissen der dwaalleeren, begunstigd hebt? Maak, lieer, dat die mij steeds dierbaar zij , die wonderbare gaaf, hoog verheven boven de eer, de rijkdommen, do vermaken

HET U. MISOFFER, 53

en de ijdelheden dezer vergankelijke wereld. Geef mij eene volmaakte neiging voor alles , wat het geloof mij leert, opdat ik met gelijken eerbied aanbidde, al wat ik begrijp, in uwe onuitsprekelijke geheimen, en al wat mijne geestvermogens te boven gaat. Dewijl mijne stand zoo bekrompen is, dat ik mij zeiven niet begrijp, besef ik, eindelooze God ! dat het noch billijk, noch mogelijk is , uwe goddelijke geheimen te doorgronden. Maar gij hebt mij door uwe genade overtuigd, van de kennis, getrouwheid en opregt-heid dergene, door welke gij uwe heilige aanspraken aan de wereld verkondigd hebt. De wereld heeft daaraan geloof gegeven : het zou het grootste der wonderwerken zijn, zoo zij zonder «onderwerken die hadt kunnen gelooven. En werwaarts zou ik mij wenden, om meerdere zekerheid te verkrijgen ? Indien ik mij bedrogen vond, zoudt gij het zelf zijn, die mij in dwaling gehragt haddet; wanneer dan mijne zinnen en mijne verbeelding twijfelen, zullen echter mijne rede en mijn wil nimmer twijfelen. Dat geloof, o Jezus, dat geloof, hetwelk do apostelen over de geheele aarde verkondigd, en zoo veel duizende martelaren met hun bloed bezegeld hebben, dat geloof, hetwelk zoo veel heilige leeraars, in hunne onsterfelijke schriften, verdedigd hebben, dat geloof van alle eeuwen, dal steeds den goeden geur zijner deugden over de wereld verspreidt, en den hemel met heiligen bevolkt heeft ; dal geloof, dal nimmer het lijden zonder vertroosting, de kwalen zonder hulpmiddel gelaten heelt, dat verhevene geloof zal voor altoos het mijne zijn : voltrek dan in mij, smeek ik u, o mijn goede Zaligmaker, voltrek uw werk.

84 GEBEDEN VOOR EN ONDER

niet alleen door in mijne ziel dc fakkel des Geloofs in al haren glans te behouden, maar ook, en wel vooral door hetzelve werken des lichts voor mijne eeuwige zaligheid te doen voortbrengen. Amen.

Dominns vobiscum.

Mijn God, dat uwe genade met ons en met den priester, uwen bedienaar, zij, om u deze offerande waardiglijk te kunnen opdragen.

G-—e

DEISOIS EDKSCtL SSKSS SB. MIS.

HET BEGIN DEK OFFERANDE OF DE OPDIUGT

Hot Offertorium.

Ontvang , o heilige Vader , eeuwige en almogende God. dit vlekkelooze offer, dat wij, hoe onwaardig wij ook zijn mogen, u opdragen. Ik draag het u op, als aan mijnen levenden en waren God, voor mijne tallooze zonden, beleedigingen en nalatigheden ; ik draag het u ook op, voor alle geloovige Christenen, levenden en overledenen, opdat het hun en mij ter zaligheid verstrekke. Am.

Wanneer de priester den wyn en het water in den kelk giet.

O God ! die door een vreemd uitwerksel uwer magt, den mensch in eenen verhevenen graad van voortreffelijkheid en uitstekendheid geschapen hebt, en die door een nog bewonderenswaardiger wonder uwer goedheid, u gewaardigd hebt, dit werk uwer handen, na zijnen val te herstelle/i, verleen mij, door het geheim, hetwelk de ve;^--

HET II. MISOFFER,

menging van het ivater met den wijn ons vertoont, de genade van te mogen deelen in de godheid van Jezus Christus, uwen Zoon, die zich volgaarne met onze menschheid heeft willen bekleeden, hij, die God zijnde, met u, in de eenheid van den heiligen Geest, leeft en heerscht in al de eeuwen. Am.

Da opdrngt Tan don kelk.

Ik draag u. Heer, met uwen bedienaar den kelk der zaligheid op, en smeek uwe goedheid denzelven, als een reukwerk van goeden geur, te doen opstijgen, tot den troon uwer goddelijke Majesteit, voor onze zaligheid en voor die van de gansche wereld.

Ik bied mij voor n aan. Heer, met eenen ootmoedigen geest en een rouwig hart; ontvang mij, bid ik u, en maak dat de offerande, welke ik u geheel uil eigen beweging opdraag , in vereeniging met die van Jezus Christus, heden voor u, op dusdanige wijze voltrokken worde, die u dezelve aangenaam kan maken, o Heer, mijn God!

In de plegtige Missen bewierookt de priester het brood en den wijn, die opgedragen zijn geworden, zeggende : Dat deze wierook, welken gij gezegend hebt, tot u opklimine. Heer, en uwe barmhartigheid over ons nederdale. Vervolgens bewierookt hij het altaar en zegt : Dat mijn gebed. Heer, tot u opklimme gelijk deze wierook, dat de upheffiny mijner handen u aangenaam zij, gelijk de avondofferande. Stel, Heer, eene wacht aan mijnen mond, en de omzigtigheld op mijne lippen. Laat niet toe, dat mijn hart vervoerd worde tot kwaadaardige woorden, om mijne zonden trachten te verschoonen.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Terwijl hij het wierooksvat aan den diaken wedergeeft, zegt hij ; Dat de Heer het vuur zijner liefde in ons ontsteke, cn ons door cene eeuivige liefde doe branden. Amen.

Dat wij ons best doen, om in al die godvruchtige gevoelens te treden, en die heilige verlangens in ons te vormen.

Daarna hesvierookt de diaken aanstonds den priester aan hel altaar, Jezus Christus zeiven vertegenwoordigende, on in zijnen persoon het heilige geheim opdragende.

De priester wasclit zijne vingeren.

De priester, na zijne handen gewasschen te hebhen, alvorens liet heilige Misoffer te beginnen, wascht hier zijne vingeren, om in den geest van Jezus Christus te treden, die do voeten zijner apostelen wiesch, voor dat hij hun het heilige Sacrament des Altaars toediende, ofsclioon zij bevorens reeds zuiver waren. Dit toont ons , dat het niet genoeg is , zuiver te zijn van gruweldaden, om aan de geheimen deelachtig te worden, maar dat men zicli van de geringste vlekken der zonden moet zuiveren.

Mijn God, gewaardig u mijne ziel te wasschen en te reinigen, van alle vlekken der zonden : vernietig in mij de minste onvolmaaktheden , cn maak mijne ziel, door uwe genade, zoo zuiver als zij het onmiddelijk na het Doopsel was

Verguu mij, Heer, de genade van de wereld te vergelen, die de strengheid uwer oordeelen moet ondergaan ; van deze aarde te verachten, die ter prooi zal zijn aan uwe wraaknemingen ;

HET n. MISOFFER.

en van gcene de minste aandacht te verleenen aan die ontwerpen, aan die listen, die slechts de duurzaamheid van eenen dag , van eene minuut, van eeno seconde hebben ! dat ik onder de voelen vertrede die eer, die verlangens, die gevaarlijke vermaken, die den geest verlagen en hcdvvelmen ; die valsche goederen, die de ziel in het verderf storten, die valsche bekwaamheden, die vermaken, dien valschen uitwendigen schijn van achting en vriendschap, die zoo veel rampzalige slagtoiïcrs maken ; en dal de eerste, de ijverigste mijner zorgen zij, den dag uwer wraakneming te voorkomen, op welken gij eene vreesselijke rekening over uwe weldaden en genaden zult vragen ! Hierom smeek ik u, o mijn God ! door de eindelooze verdiensten van Jezus Chrislus. Amen.

Het orate fratres.

De priester, na zijne vingeren gcwasschen te hebben, komt weder in het midden des altaars, en aldaar nedergebogen, doet hij eene nieuwe opdragl van de offerande, welke hij der heilige Drievuldigheid gaal aanbieden, ter gedachtenis van hel lijden, den dood, de verrijzenis en do hemelvaart van onzen Heer Jezus Chrislus ; en om de genade te verwerven van dit waardiglijk te doen, keert hij zich tot de omstanders, zeggende : Bidt broeders, om hen te verwittigen, zich, door hunne gebeden, met hem te vereenigen, ten einde de offerande, welke hij aan God voor zich en voor hen gaat opdragen, aan hem aangenaam te maken.

Heer, verhoor de gebeden van al uwe geloovigen, die vereenigd zijn, om u dit verhevene offer

3.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

op te dragen, hetwelk wij u bidden aan te nemen, tot verheerlijking van uwen naam, tot ons bijzonder voordeel en tot welzijn van uwe geheele Kerk. Gcwaardig u. in onze harten te storten de noodige gesteltenissen, om met vrucht dit groote werk van onze Godsdienst bij te wonen : heilig den priester, die uwe heilige geheimen voltrekt, en reinig zijne handen en zijn hart, opdat hij in staat zij uwe genade over zich en over ons te brengen.

De stille gebeden.

Na het Orate fraires, keert de priester zich naar hel altaar, en zegt in stilte een of meer gebeden, die volgens den dag veranderen, en deze worden stille gebeden genoemd, uit hoofde hij die in stilte zegt; zij strekken bijna allen om aan God te vragen, dat hij de giften, die op het altaar zijn, goedgunstiglijk aanneme, en hij ons door zijne genade in staat zoude stellen, om zelfs hem, als eene hem aangename offerande, te worden aangeboden.

Verander, o mijn God ! deze offerande in uw ligchaara en bloed, en herschep onze harten in u zeiven, door de kracht dezer aanbiddelijke geheimenis : dal uw heilig Woord op deze offerande, welke wij u opdragen, nederdale, opdat zij een heilzaam slagtoffer worde, dat uwer Majesteit aangenaam, en uwen dienaren nuttig zij, door de toepassing van het bloed van Jezus Christus.

Dal deze offerande overvloedige zegeningen over uwe geloovigen doe nederdalen, hunne harten

nET n. MISOFFER.

verandere, de zonde en de aardsche geneigdheden in dezelve vernielige, en u aldaar een aangenaam brandoffer en eene bestendige woning bereide, in vereeniging met, en door de verdiensten van Jezus Christus, uwen Zoon en onzen Heer, die met u leeft en heerschappij voert. Amen.

TÏ15«H»K ISEEIL SJEEl BS. MS».

DE CANON OF REGEL DER CONSECRATIE, VOORAFGEGAAN DOOR DE PREFATIE.

Aan het einde der stille gebeden verheft de priester zijne stenig zeggende : In alle eeuwen der eeuwen, eene uitroeping, die alle geloovigen uit-noodigt, om zich met hem le vervoegen en hem te antwoorden : Amen. Men heeft dit antwoord steeds met vurigheid gegeven : de heilige Hiero-nymus zegt, dat men dit woord Amen overal in de kerken, als eenen donder, hoorde weergalmen.

De geloovigen geven hierdoor hunne bewilliging, aan al helgene de priester, in hel geheim, van God komt vragen.

De Prefatie is eene inleiding tot de gebeden van den Canon, die bij uitstekendheid genoemd wordt het gebed. Het is eene uitnoodiging om de harten tot God te verheffen, en hem te danken voor het grootste wonderwerk, dat door de Consecratie uitgewerkt wordt.

Eeuwige Vader, zie hier het oogenblik, waarop uw goddelijke Zoon, onze Zaligmaker Jezus Christus, uit den hemel op het altaar gaat nederdalen :

^ÜU GEBEDEN VOOR EN ONDER

niets, dat aardsch is, moot mij meer bezig Iionden ; mijn hart moet niet meer verzuchten, dan naar zulk een zuiver offer, dat de zonden der wereld uitwischt : reinig hetzelve door het vuur uwer liefde, opdat het geenen smaak meer vinde, dan in de heraelsehe goederen. Door welke dankbaarheid zal ik immer al uwe weldaden kunnen erkennen, en voornamelijk, die van ons een verzoenoffer te geven, dat dagelijks en meermaal eiken dag, voor ons de offerande vernieuwt, welke het eens op den Calvarieberg heeft opgedragen, ten einde uwe barmhartigheid over ons te trekken ? Het is, eeuwige Vader, door Jezus Christus, uwen welbeminden Zoon, dat al de Hemellingen u verheerlijken en u hunne hulde aanbieden. Neem goedgunstig aan. Heer, dat zondaars zoo als wij, hunne zwakke lofhetuigingen met die dezer hemelsehe Geesten vervoegen, en dat wij ons allen, met hart en geest, met hen vereeni-gende, in eene verrukking van vreugd, liefde, dankbaarheid cn verwondering uitroepen :

Sanctus.

Heilig, eindeloos heilig, alleen waarlijk heilig is de Heer, onze God ; het heelal is vol van zijne heerlijkheid. Dal de gelukzaligen hem zegenon in den hemel, terwijl wij op aarde dengenen aanbidden, die nederdaalt in den naam des Heeren, aan wien eer en heerlijkheid in alle eeuwen zij toegekend.

Na den Siinctus, aan den Canon.

De Prefatie wordt gevolgd door den Canon,

HET H. MISOFFER.

dat in het grieksch order of rerjel beteokent. Men heeft dezen naam gegeven aan de gebeden, die de consecratie voorafgaan, vergezellen en oniniddelijk volgen, omdat zij in alle missen dezelfde zijn : zoodal de regel daarvan bestendig, en de orde onveranderlijk is.

De voorschriften dezor gebeden zijn zeer oud cn vol van de grootste gevoelens van Godsdienst : men ziet er al de vragen, welke de Kerk door de verdiensten van Jezus Christus doet ; terwijl de voorspraak der heilige Apostelen cn Martelaren er ook zeer nadrukkelijk in uitgedrukt is.

Dil deel der heilige Mis wordt in stilte gezegd, omdat het bestemd is voor een meer aandachtig en inwendig gebed. Ofschoon ieder in het geheim bidt, moet men daarom niet nalaten, zich in den geest met elkander te vereenigen, cn zich met den priester te vervoegen, die altoos in den naam van allen tol God spreekt. Do priester maakt dikwijls het teeken des kruises over zich en over het opgedragene : want, wal is er natuurlijker, dan dat men den gekruisigden Jezus dikwerf verbeeldt, in een werk, dat een aandenken is van zijnen smartelijkcn dood, cn waarin hij zich zeiven aan ons geeft, om onophoudelijk zijne offerande te vernieuwen.

Ziehier de letterlijke vertaling van die gebeden, tot aan de Consecratie; laten wij die, met den priester, in den naam der Kerk, godvruchtiglijk lezen.

Te igitur.

Wij bidden u dan, allerbarmhartigstc Vader, en smeeken u, door onzen Heer Jezus Christus,

62 GEBEDEN VOOR EN ONDER

uwen Zoon, deze giften, deze olTerande, dit roin en vlekkelooze oiïer aan le nemen en te zegenen, dat wij u voor uwe heilige Kerk opdragen , opdat het u behage liaar den vrede te schenken, haar te bewaren, in de eenheid te behouden, en haar over de geheele aarde te besturen, en met haar uwen dienaar ÏS., onzen Paus, onzen Bisschop N. ; eindelijk al degenen, die regtge-loovig zijn en belijdenis doen van het Roomsch Katholijke en Apostolijke Geloof.

DE GEDACHTENIS DER LEVENDEN.

Memento.

De priester bidt hier voor het geheele genootschap der in leven zijnde geloovigen, en bijzonderlijk voor die, welke hem verzocht hebben het heilige Misoffer tot hunne meerling op te dragen. Laat ons, van onzen kant, in dit oogen-blik bijzonderlijk aan Goil diegene onzer levende broeders aanbevelen, aan welke wij verlangen, dat de vruchten der 11. Offerande, door de goddelijke barmhartigheid, meer bijzonderlijk toegevoegd worden.

Wees uwe dienaren en dienat'cssen N. en N., indachtig , Heer, en allen, die hier tegenwoordig zijn, wier geloof en godsvrucht u bekend zijn, voor welke wij u deze offerande van lof opdragen, of die u dezelve, zoo voor zich als voor die, aan welke zij verbonden zijn, opdragen, voor de verlossing hunner zielen, voor de hoop hunner zaligheid en behoudenis, en om u hunne hulde, als aan den eeuwigen, levenden en waren God, aan te bieden.

HET H. MISOFFER..

GEDACHTENIS DEK HEILIGEN.

Communicantes.

In gemeenschap verccnigd zijnde, mot al uwe Heiligen, eeren wij de gedaclilenis eerstens, van de verheerlijkte Maagd Maria, Moeder van God, Jezus Christus, onzen Heer, en van uwe gelukzalige Apostelen en Martelaren, Petrus en Paulns, Andreas, Jacobus, Joannes, Thomas, Philippus, Bartlioloma-'us, Mathaeus, Simon en Thadéeus, Linus, Clctus, Xystus, Cornelius, Cyprianus, Laurentius, Chrysogonus, Joannes en Paulus, Cosmas en Damianus , en van al uwe Heiligen ; door wier verdiensten en gebeden wij u smceken, ons in alles de hulp uwer bescherming te verleenen : dit is hetgene wij u vragen, door denzelfden Jezus Christus, onzen üeer. Amen.

BETROUWEN IN DE OFFERANDE.

Hanc igitur.

Hier strekt de priester de handen uit over de giften, die geheiligd worden, en door do oplegging der handen, als lid der Kerk, vcrccnigt hij zicli met het offer, om met hetzelve opgedragen en geofferd te worden ; en als bedienaar der Kerk en priester van den Allerhoogste neemt hij en stelt hij zich, als het ware, in den naam en door het gezag van God, in het bezit des slagtoffers, in zoo verre het de plaats der inenschen genomen heeft, die het slagtoller van Gods verbolgenheid en reglvaardigheid moesten zijn. Hel is uit dezen staat van goddelijke veroordeeling, dat wij getrokken worden door de opoffering.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

welke Gods Zoon van zich zelven aan zijnen Vader gedaan heeft, om de straf te dragen, welke wij door onze zonden verdiend hadden, en om hem eene genoegzame voldoening te geven, waartoe wij buiten slaat waren.

Deze pligtpleging, welke de priester hier doet met de handen over het op te dragene slagtoffer uit te strekken, is eene navolging van hetgene Mozes van Godswege aan de priesters der oude wet voorschreef. Wannccf men, zegt hij., eene offerande voor de zonde zal opdragen, zal de priester de hand over het hoofd des slaytoffers uitsteken, en alsdan zal het gunstiy aangenomen uorden en tot boete der zonden verstrekken. (Levit. ch. 1. -4.)

Wij smecken u dan. Heer, de hulde gunstiglijk aan te nemen, welhe wij u bewijzen door deze opdragt , en ook die van uwe geheele Kerk is : verleen ons, tijdens do dagen van dit ster-lelijke leven, den vrede, die van u komt ; behoed ons van de eeuwige verwerping, en stel ons onder liet gelal uwer uitverkorenen ; door onzen lieer Jezus Christus. Amen.

Qnam Oblationem.

Wij bidden u, o God ! deze offerande te zegenen, haar te stellen onder het getal van die, welke gij goedkeurt; haar aan te nemen ; een waardig o.Ter er van te maken, waardoor wij u eene redelijke en geestelijke eeredienst bewijzen ; zoo dat zij voor ons worde het ligchaam en het bloed van uwen welbeminden Zoon, onzen Heer Jezus Christus. Amen,

HET II. MISOFFER. 65

Voor ons, dat is te zeggen, om ons de gaven mede te deelen, welke hij, door de opoffering van zijn ligchaam en bloed, verdiend heeft, de genade van de geheele vergiffenis onzer zonden, en van al de hulp, die ons noodig is, om het werk onzer zaligheid te voltrekken.

Bij de Consecratie.

Dat de hemel zich opene, en de regtvaardige op de aarde nederdale, en dal de zondaren de vertroosting genieten van aldaar hunnen Verlosser te zien. Rom, Heer, kom, liefderijke Hersteller der wereld ; kom een geheim voltrekken, dat als het kort begrip van al uwe wonderdaden is ; kom eene verandering uitwerken, welke wonderbaarder is, dan de schepping van het heelal.

Bij de Opheffing.

Nadat Jezus Christus zich, volgens zijne belofte, tegenwoordig gesteld heeft, aanbidt hem de priester met eene kniebuiging, en heft hij hem op, om hem aan het volk te tooncn, en door hetzelve aangebeden te worden.

Vereenig in dit eerbiedwaardig oogenblik , al uwe krachten, om in de verhevene gevoelens van aanbidding te treden, waarin zich de hemelsche Geesten bevinden, die het altaar omringen, en zich voor den Opperheer van hemel en aarde vernietigen * zie hen, met de oogen des geloofs, door eene heilige siddering bevangen, en te gelijk verslonden door de vlammen der vurigste liefde voor den oneindig heiligen, oneindig be-minnenswaardigen God, den God, zoo mild in

⁰⁰ GEBEDEN VOOR EN ONDE11

weldaden ; denk, dat, zoo hij wol van den troon zijner heerlijkheid wil nederdalen, zulks is, om u de schallen zijner genade te brengen ; o ! ontvang zijn weldoend bezoek niet vruchteloos ; eenmaal zoudt gij hel vragen, gij zoudt er naar verlangen, cn welligl zou het te vergeefs zijn ! Aanbidding, berouw, liefde, dankbaarheid, onderwerping, hoop, ziedaar wal gij op dit oogenblik uwen goddel ij ken Verlosser moet aanbieden, die vol zaehtnioedigheid en met de belofte zijner eindelooze barmhartigheid tot u komt: zondaren, wie gij ook wezen moogt, komt uwen God, uwen Zaligmaker le geinoel !

O sulutaris I/ostia... O slagtoffer der zaligheid dal ons den hemel opent, de geest der duisternissen levert ons eenen geweldigen strijd, versterk ons tegen zijne aanvallen.

Ecce panis Angelonwi... Zie het brood der Engelen, dal het voedsel der menschen is geworden, het is waarlijk het brood der kinderen, dat den dieren niet moet toegeworpen worden.

Done Pastor... Goede Herder, waarachtig brood, Jezus, ontferm u onzer; Wees ons voedsel en onze steun • doe ons de ware goederen genieten in het land der levenden. Wees onze geleider, tot dat hemelsche Vaderland; toon ons steeds den weg aan, die naar hetzelve geleidt, breng ons op hot regie spoor, zoodra wij van hetzelve afwijken ; houd ons op dat heilige pad, tot dat wij in die haven komen, waar gij de belooning uwer trouwe schapen zijl.

Vervolg van den Canon, na de Ophetflng.

Zoodra de priester den kelk, na de opheffing.

het n. misoffer. 07

weder op het altaar gesteld heeft, bedekt hij denzelveiij en maakt hij, uit eerbied, eene kniebuiging ; hij herhaalt dit , tot aan de nuttiging, telken reize, dat hij den kelk ontdekt of dekt. Terwijl hij, om zoo te spreken, Jezus Christus tussehen zijne handen heeft, bidt lüj God zijnen Vader, voor de levenden en overledenen, vol betrouwen op de tegenwoordigheid van Jezus, die voor ons spreekt, en onze gebeden allerkrachtigst maakt.

Letterlijke vertaling van het vervolg van den Canon tot aan den Pater noüer.

Unde et raeraores.

Nadat de priester, na de woorden der Consecratie van den kelk, het bevel, door Jezus Christus gegeven, toen hij zijn eigen ligehaam en bloed geconsacreerd had : Zon menigiverf yij dit zult doen, zult yij het doen ter mijner gedachtenis, uitgesproken heeft, vervolgt hij met deze woorden :

Het is hierom, [leer, dat wij uwe dienaren, en met ons uw heilig volk, ons herinnerende aan het gelukzalige lijden van uwen Zoon, Jezus Christus, onzen lieer, aan zijne opstanding uit bet graf, over de hel zegepralende, en aan zijne heerlijke opklimming ten hemel, uwe onvergelijkelijke Majesteit opdragen hetgene de gift zelve is, welke wij van u ontvangen hebben, het zuivere ofler, het heilige oll'er, het vlekkelooze offer, het heilige Brood des levens , dat geen einde zal hebben, en den Kelk der eeuwige zaligheid.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Supra quae.

Gcwaardig u, Heer, gunstig neder te zien op de opdragt, welke wij u van de heilige offerande, van dit vlekkelooze Slagtoffer doen ; gewaardig u, die aan te nemen, gelijk het u behaagd heeft de geschenken van den regtvaardigen Abel, uwen dienaar, de offerande van onzen Aartsvader Abraham, en die van Melchisedech, uwen opper Priester, aan te nemen.

Snpplices te rogamus.

De priester buigt zich diep neder, om zich voor God te verootmoedigen en hem de vurigheid van zijn gebed betuigende, zegt hij bet volgende :

Wij smeeken u, o almogende God, te bevelen, dat deze geschenken door de handen van uwen heiligen Engel, op uw verbeven altaar gedragen worden, in de tegenwoordigheid uwer goddelijke Majesteit, opdat allen, wie wij ook zijn, welke, aan dit altaar deelachtig geworden zijnde, het ligchaam en bloed van uwen Zoon zullen genuttigd hebben, vervuld worden met al uwe zegeningen en al de genaden des hemels ; door onzen Heer Jezus Christus. Amen.

GEDACHTENIS DEU OVERLEDENEN.

Memento.

Wees ook. Heer, gedachtig uwer dienaren en dienaressen N. en N., die, geteekend niet het teeken des Geloofs, hun sterfelijk leven voor ons hebben geëindigd, om in den slaap des vredes te rusten.

HET n. MISOFFER.

Hier blijft de priester een weinig stil, om in hel bijzonder aan God de overledenen aan te bevelen, voor welke hij wil bidden, en voornamelijk dengenen, voor wie hij hel heilige Misoffer moei opdragen. Daarna gaal hij voort:

Wij smeeken u. Heer, hun door uwe barmhartigheid, en aan allen, die in Jezus Christus rusten, de plaats van verkoeling, licht en vrede te verleenen, door denzellden Jezus Christus, onzen Heer. Amen.

Nobis quoque peccatoribus.

De priester zegt deze drie woorden op eenen hoogeren toon, opdat de omstanders dezelve zouden kunnen hooren, zich met hem vereenigen en gezamenlijk de goddelijke barmhartigheid zouden afsmeeken.

Ook voor ons, zondaars, die uwe dienaren zijn en op uwe groote barmhartigheid hopen, gewaardig u, ons ook deel te geven in bet hemclsehe erfdeel, met uwe heilige Apostelen en Martelaren, met Joannes, Stephanus, Matthias, Barnabas, Ignatius, Alexander, Marcellinus, Petrus, Felicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Cecilia, Anaslasia, en met al uwe Heiligen. Gelief ons in hun heilig gezelschap aan te nemen, en geen acht te geven op onze verdiensten, maar toegevend te zijn jegens ons; door onzen Heer Jezus Christus, door wicn gij Heer, deze goederen steeds voortbrengt, heiligt, levend maakt, zegent en ons geeft. Dal u door hem, met hem en in hem alle eer en glorie gegeven worde, o God, almogende Vader, in de eenheid van den heiligen Geest.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Deze laatste woorden : door hem, met hem en in hem, enz., zeggenrle, maakt de priester driemaal het teeken des kruises met de heilige Hostie over den kelk, om aan te loonen, dat God alleen, door de kracht der offerande, welke Jezus Christus aan het kruis heeft opgedragen, vereerd wordl. Vervolgens maakt hij er twee over het altaar, om aan te duiden, dat het door het kruis ¹⁸ (^waarvan 'iet altaar een afbeeldsel is, omdat gelijkelijk de offerande op hetzelve voltrokken is) dat de heilige Drievuldigheid, die hier genoemd wordt, alle eer en glorie ontvangen heeft.

Deze woorden : u alle eer m glorie rjcyeven ■worde, uitsprekende, heft do priester den kelk en de heilige Hostie een weinig omhoog. Vóór de twaalfde eeuw, was er in de Mis geene andere opheffing van het ligchaam en bloed van Jezus Christus, dan deze. Alsloen verhief de prie-ter dezelve hoog genoeg , dat het volk Jezus Christus koude zien en aanbidden, door wien de heiliTe Drievuldigheid alle eer en heerlijkheid bewezen werd. Deze kleine opheffing is nog een voetspoor en overblijfsel van het oude gebruik.

Na dit laatste gebed van den Canon geëindigd te hebben, spreekt de priester, een weinig luiden, om het volk zijne toestemming te vragen in al hetgene hij in hunnen naam lot God^zoó even heeft gezegd.

Vcs. In alle eeuwen tier eeuwen.

Autw. Amen.

HET n. MISOFFER. 71

VIJF»»: OEEIj DER II. IMIS.

DE BEREIDING TOT DE NUTTIGING.

Voorrede van het gebed des Heer en.

Oremus.

Door de heilzame voorschriften van Jezus Christus opgewekt, en door de goddelijke leering onderwezen, durven wij zeggen ;

Pater noster.

Onze Vader, die in de hemelen zijt; geheiligd zij uw naam. Ons toekoine uw rijk. Uw wil geschiede op de aarde, als in den hemel. Geef ons heden ons dagclijksch brood. En vergeel ons onze schulden, gelijk wij vergeven onzen schuldenaren. En leid ons niet in bekoring. Maar verlos ons van het kwaad. Amen.

In de jilcgligc Missen zou men, tijdens het zingen van liet Puler Noster, de uitbreiding van het gebed des Heeren kunnen lezen : zie de inhoudstafel.

Libera nos.

De priester met eene slille stem Anten antwoordende, wil hierdoor zeggen : Ja, mijn God, ik vraag u, in den naam der geheele vergadering, dat gij ons van alle kwaad gelieft te verlossen ; en hij breidt daarna deze vraag uit, door een gebed, gedurende hetwelk men zal kunnen zeggen :

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Libera nos.

Mijn God, verlos mij van de zonden, van mijn voorgaand leven, cn waarvan ik aan uweregt-vaardiglicid rekening moet geven : onttrek mij aan mijne kwade gewoonten, en aan mijne altoos voortdurende ongeregelde geneigdheden, die mij tot liet kwaad uitlokken. Eindelijk, mijn God! verlos mij van den duivel, van de wereld , van het vleesch en van den eeuwigen dood.

De priester eindigt dit korte gebed, makende met de Patecl het teeken des kruises over zieh , daarna kust hij dezelve : dit is, omdat de laatste woorden eene vraag bevatten, waardoor hij Gode den vrede vraagt, waarvan de Patecl liet werktuig ol' zinnebeeld is, en wij dezen vrede, de vriendschap des Heeren, niet kunnen bezitten, dan dooide verdiensten van het kruis. De Pateel is het zinnebeeld van dien vrede, omdat ze het schoteltje is, waarop men het ligchaam van Jezus Christus legt, dat, tot teeken van vrede en verzoening, moet uitgedeeld worden.

Na dit teeken des kruises en den kus der Pateel, breekt de priester de heilige Hostie, om Jezus Christus na te volgen, die het heilige brood brak , voordat hij het aan zijue apostelen ronddeelde : hij iaat een klein gedeelte in den kelk vallen, om de verceniging van hot ligchaam en bloed van Jezus, in zijne heerlijke opstanding, aan te duiden.

Vervolgens de oogen op de gedaante ven het brood vestigende, drukt hij, terwijl hij op zijne borst slaat, tot driemaal toe, op het zien van Jezus Christus, de gevoelens uil. die den II.

HET n. MISOFFER.

Joannes den Dooper bezielden, toen hij den Zoon Gods zag : Lam Gods, dut de zonden der wereld •wegneemt, ontferm u onzer.

Het Agnus Dei.

Mijn Zaligmaker, Jezus Christus, gij zijt het ware Lam Gods, opgeolferd om onze zonden uit te wisschen ; maak, dat wij, door uwe genade, na de vergeving onzer zonden bekomen te hebben, een nieuw leven leiden, en verleen ons de liefde tot, en don vrede met onzen evennaaste , welke gij zoo zeer aanbevolen hebt, en die zoo noodzakelijk zijn, om deelgenoot te worden van de uitwerkselen en de genade der heilige Communie.

Na driemaal het Agnus Dei gezegd te hebben, stiert de priester, diep nedergebogen, een gebed tot God, om hem te smeeken zijnen vrede aan de Kerk le vergunnen, en eene ware eendragt tussehen al hare leden daar te stellen, eene vereeniging van geest en hart, die liefde, waarvan Jezus Christus gezegd heeft, dat liet door haar is, dat men zijne ware leerlingen zal kennen. In de plegtigc Missen, slaat de Priester, na het altaar gekust te hebben, regtop en wcnscht den vrede aan den Diaken, en door dezen aan do geeslclijkiieid en het aanwezende volk. Hij kust het allaar, om aan le duiden, dat hij den vrede niet kan geven, dan na dien alvorens zelf van Jezus Christus, die door het altaar afgebeeld wordt, ontvangen te hebben. Gedurende den vrede--kus moeten de aanwezenden vragen, om met een ieder in vrede te leven, en nimmer door hunne schuld, de eendragt le verbreken, die onder de

4

GEBEDEN VOOR EN ONDER

Christenen, welke allen broeders en in Chrislus ingelijfd zijn, moet heerschen.

Het gebed voor den vrede is gevolgd door twee andere, door welke de Priester van God de vruclit der offerande en communie afsmeekt.

Om in dit oogenblik volmaaktelijk in den geest der Kerk te treden, en zich inniger met den R' Priester te vereenigen, zoude het te wensehen zijn, daV al de aanwezenden rein genoeg waren, om werkelijk tot de heilige Tafel te naderen.

Laat ons, zoo wij dit geluk niet hebben, Jezus Chrislus smeeken, dat hij het ons ten spoedigste verleene, en ons zeiven teedere genegenheden tot hem, een diep berouw over onze misdrijven, en een levend verlangen om hem te ontvangen , inboezenie , ten einde ten minste geestelijk te eommuniceren. Jezus Christus vergunt dikwijls uan eene welgedane geestelijke communie dezelfde genade, welke hij aan eene werkelijke communie zou geven.

HET DOM1NE NON SUM DIGNUS,

en de Nuttiging.

Wanneer de priester gaat nuttigen, zegt hij driemaal met een diep gevoel zijner onwaardigheid :

Heer, ik ben niet waardig, dal gij komt onder mijn dak, maar spreek slechts een woord, en mijne ziel zal gezond worden. Deze woorden ' zijn die van den hoofdman des Evangelies nagevolgd , en passen volmaaktelijk den Christen, die, steeds der mededeelingen en genade van eenen God onwaardig, geene andere aanspraak daarop

DET n. MISOFFER,

heeft, (Jan zijne grnote barmhartigheid : dat hij dan, door zijne ootmoedigheid en heilige gesteltenissen, IrachtB God te bewegen van op zijn vurig gebed mei de troostvolle woorden, die eertijds den melaalschen de gezondheid wedergaven, le antwoorden : Ik wil het, wees gezond.

Gebed voor de geestelijke Communie.

Heer Jezus, ik beken, dat gij het ware levende brood zijt, van den hernel nedergedaald, en dat gij met ziel en ligchaam en met uwe godheid, door eeiie bewonderenswaardige goedheid, eene hartroerende barmhartigheid en eene wonderbare magt, wezenlijk tegenwoordig zijt onder deze gedaante van brood en wijn, om ons met u zeiven te voeden. Ik aanbid u alsdan uit al de opregtheid van mijn hart.

Ik geloof, dal gij in dit aanbiddelijke Sacrament eindelooze schatten en bemelsche genaden besluit, waaraan mijne behoeftige en ellendige ziel vuriglijk verlangt deel le hebben.

Ik geloof aan de wooi den, welke gij gesproken hebt : i' ia mijn vlecsch eet en mijn bloed drinkt, die blijft in mij en ik in hem... hij zal in eeuwigheid leven. Zie mij hier, o levend brood ! ellendig en kwijnend van honger en dorst, aan eindelooze zwakheden onderworpen. O ! hoe zeer verlang ik u te nuttigen, opdat ik, met u, opperste geneesheer onzer zielen, vercenigd zijnde, geheal en waarlijk, door uw leven, moge leven.

Ik beken nu, met schaamte overdekt en met een diep leedwezen over mijne zonden, dat ik niet waardig ben, dat gij in mijne woning komt: ik durf u dan mijne ziel niet lalen binnen treden.

GEBEDEN VOOR EN ONDER

om u aldaar le huisvesten, door werkelijk uw heilig ligcliaani tc ontvangen ; maar ik weet en geloof met den hoofdman van het Evangelie, dal, ofschoon gij afwezend zijl, dat is tc zeggen, ofschoon ik de heilige Communie niet ontvang , gij echter met een enkel woord mijne ziel kunt reinigen van al wat haar onwaardig maakt om u le ontvangen.

Ach ! gewaardig u dit woord van sterkte en heiligmaking uit te spreken : genees, door de almogende zalving uwer genade, mijne kranke ziel, en haast u uw verblijf in haar te komen vestigen, om haar in haren honger te voeden, cu in hare uilerste zwakheid te versterken ; gij, die volgens den wil uws Vaders en de werking des heiligen Geestcs, door uwen dood hel leven aan de wereld hebt gegeven : voed mij, maak mij levend, heilig mij door uw gezegend ligchaam cn bloed.

O beminnenswaardige God ! gij , wicn ik voorlaan boven alles wil beminnen, maak, dat ik u nooit meer beleedige : vergun mij uwe genade om deze en die zonde.... le vluglen, aan welke ik mij zoo gemakkelijk, zoo dikwijls pligtig maak : hecht mij aan u door de banden der vurigste liefde, en verzeker mijne getrouwheid hier op aarde, opdat ik het onuitsprekelijke geluk moge smaken van u in de eeuwigheid te beminnen cn tc bezitten.

Deze oefening van cene geestelijke communie kan ook dienen voor de bezoeken aan het allerheiligste Sacrament gedurende den dag bij voorbeeld, gedurende Jiet lof.

HET H. MISOFFER,

Beknopt voorschrift van Fénflon.

Heer!ofschoon ik, door mijne zonden en trouweloosheden, onwaardig ben tot uw altaar te naderen, en u, door de heilige Communie, te ontvangen, durf ik u nogtans smeeken mij eenig doel in uwe barmhartigheden te vergunnen. Gewaardig u, mij de genade te verlcfinen van deelachtig te worden aan de verdiensten uwer offerande ; verlicht mijnen geest, versterk mijnen wil, en reinig mijn hart, opdat ik niet meer dan aan u denke, niets meer, dan u alleen, uit liefde tot u, beminne, maak, door uwe genade, dat ik niets meer verlange, dan voor li te leven, te lijden en te sterven.

SBESOE KX MKKfc, UKlf

II.

BEVATTENDE DE DAMvZEGGIMG,

De nuttiging is gevolgd door twee afwasschin-gen, uit eerbied voor het ligchaam en bloed van Jezus Christus : de eerste, opdat er niets in den mond des priesters van over blijve, de tweede, opdat er niets blijve van de heilige gedaanten in den kelk of aan zijne vingeren. Terwijl hij deze afwasschingen nuttigt, vraagt hij nogmaals de vergeving der zonden, de genade van een heilig leven en den prijs des eeuwigen levens. De gebeden, welke hij daarna zegt, zijn eene dankzegging om God te bedanken voor de groote weldaad, welke hij hem en het chrlstene volk daar even heeft bewezen, en tevens eene nieuwe

GEBEDEN VOOH EN ONDER

om u aldaar le huisvesten, door werkelijk uw heilig ligchaam le otitvaiigen ; maar ik weet en geloof met den hoofdman van het Evangelie, dat, ofschoon gij afvvezend zijl, dat is te zeggen, ofschoon ik de heilige Communie niet ontvang , gij eehter mei een enkel woord mijne ziel kunt reinigen van al wat haar onwaardig maakt om u te ontvangen.

Ach ! gewaardig u dit woord van sterkte en heiligmaking uit le spreken : genres, door de almogende zalving uwer genade, mijne kranke ziel, en haast u uw verblijf in haar te komen vestigen, om haar in haren honger te voeden, en in hare uiterste zwakheid te versterken ; gij, die volgens den wil nws Vaders en de werking des heiligen Geeslcs, door uwen dood liet leven aan de wereld hebt gegeven : voed mij, maak mij levend, heilig mij door uw gezegend ligchaam en bloed.

O beminnenswaardige God ! gij , wien ik voorlaan boven alles wil beminnen, maak, dat ik u nooit meer beleedige : vergun mij uwe genade om deze en die zonde.... te vlugten, aan welke ik mij zoo gemakkelijk, zoo dikwijls pligtig maak : hecht mij aan 11 door de banden der vurigste liefde, en verzeker mijne getrouwheid hier op aarde, opdat ik het onuitsprekelijke geluk moge smaken van u in de eeuwigheid te beminnen cn te bezitten.

Deze oefening van eene geestelijke communie kan ook dienen voor de bezoeken aan het allerheiligste Sacrament gedurende den dag bij voorbeeld, gedurejide Jiet lof.

HET n. MISOFFER,

Beknopt voorschrift van Fénélon.

Heer!ofschoon ik, door mijne zonden en trouweloosheden, onwaardig ben tot uw altaar te naderen, en u, door de heilige Communie, te ontvangen, durf ik u nogtans smeeken mij eenig deel in uwe barmhartigheden te vergunnen. Gewaardig u, mij de genade te verlefinen van deelachtig te worden aan de verdiensten uwer offerande; verlicht mijnen geest, versterk mijnen wil, en reinig mijn hart, opdat ik niet meer dan aan u denke, niets meer, dan u alleen, uit liefde lot u, beminne, maak, door uwe genade, dat ik niets meer verlange, dan voor u te leven, te lijden en te sterven.

5KKSOE KX liAAVSVC; MKKIj O Kif H. 3115.

BEVATTENDE DE DAMvZEGGING.

De nuttiging is gevolgd door twee afwasschin-gen, uit eerbied voor het ligchaam en bloed van Jezus Christus ; de eerste, opdat er niets in den mond des priesters van over blijve, de tweede, opdat er niets blijve van de heilige gedaanten in den kelk of aan zijne vingeren. Terwijl hij deze afwassehingen nuttigt, vraagt hij nogmaals de vergeving der zonden, de genade van een heilig leven en den prijs des eeuwigen levens. De gebeden, welke hij daarna zegt, zijn eene dankzegging om God te bedanken voor de groote weldaad, welke hij hem en het christene volk daar even heeft bewezen, en levens eene nieuwe

GEBEDEN VOOR EN OSOER

betuiging van getrouwheid. Al de aanwezenden moeten zich dan met den priester vercenigen , om hunne dankbaarheid te bewijzen, en hnn opregt voornemen te beluigen van voortaan een christelijk leven te leiden.

De laatste Gebeden.

Wat zal ik u wedergeven, Heer, voor al de weldaden, waarmede gij mij overladen hebt ? Hoe zal ik u immer de dankbaarheid kunnen bewijzen, welke ik u, voor zoo veel goedheid, voor zoo veel liefde verschuldigd ben ! Ontvang, bid ik u, om in mijne onmagt te voorzien, de lofbetuigingen der regtvaardigen op aarde, van de goddelijke Maria, de zuiverste der maagden, van al uwe Engelen en Heiligen in den hemel.

Ik ga heen, zoo ik hoop, gezuiverd door uwe heilige geheimenissen ; door uwe genade geholpen, zal ik trachten mij te beveiligen tegen al datgene, wat mij op nieuw zou kunnen bezoedelen ; ik zal over mijne zinnen waken, opdat de dood, door de zonde, geenen ingang meer in mijne ziel vinde, en ik zal niet ophoudeu u ootmoedig en vurig te bidden, ten einde gij mij, tot mijnen laatsten zucht, tegen de vijanden mijner zaligheid verdediget. Maak mij getrouw aan deze heilige voornemens, welke gij, o mijn God ! o mijn Vader! mij hebt ingegeven ; ik smeek u om dezelve, door Jezus Christus, uwen Zoon, onzen Heer.

Het Ite missa est.

Nadat de gebeden gedaan zijn, keert de priester zich weder naar het midden des altaars,, hij kust dc

BET n, MISOFFER.

plaats, waar de. overblijfselen der Heiligen ruslen, keert zich om naar het volk, en na hetzelve de goddelijke gaven toegewenseht te hebben, door de woorden : Dominus vobücwn, zendt hij het weg, zeggende : Gaal, de mis is geëindigd ; en het volk dankt God, door deze woorden: Deo gr alias : God zij dank.

De priester zich daarna weder naar het altaar omkeerende, buigt zich diep neder, en sliert een laatste gebed tot de heilige Drievuldigheid, waarin hij haar op nieuw het werk bij uitstekendheid, hetwelk hij zoo even heeft vollrokken, aanbiedt, terwijl hij haar vraagt, dat hetzelve het onderpand zijner zaligheid en van die van het geloovige volk moge wezen. Vervolgens het altaar kussende, om zelf de zegening van Jezus Christus, door het altaar afgebeeld, le ontvangen, heft hij de handen hemelwaarts, om le toonen, dat het aan dezen Opperpriester, die in den hemel, aan de regterhand van den troon der opperste Majesteit gezeten is, toekomt, het geloovige volk, door de verdiensten van zijne geheimenissen en gt; van zijn kruis, voor de eeuwigheid te zegenen. Hij keert zich daarna om tot het volk en zegent het in den naam van de drie Personen der allerheiligste Drievuldigheid, terwijl hij over hetzelve het teeken des kruises maakt, om te leeren, dat het slechts door het kruis is, dat wij in de hemelsche zegeningen, deel kunnen hebben.

In de Missen, in welke de Gloria in exeelsis niet is gezegd geworden, zegt de priester, in stede van ite missa est, naar het altaar gekeerd.

Vers: Laat ons den Heer zegenen; waarop het volk, even als op ite missa est, antwoordt: God ay dank.

GEBEDEN VOOR EK ONDER

Terwijl de priester den zegen geeft, belioort het volk zich onder de hand des Hoeren te verootmoedigen, en hem te smeeken van het door de bediening des priesters te zegenen.

De godsvrucht der laatste eeuwen heeft het gebruik ingevoerd, hetgene door den Paus Pius V in eene wet is veranderd, van aan hel altaar, het begin des Evangelies van den 11. Joannes te lezen, waarin de godheid van Jezus Christus in de grootheid der eeuwige raadsbesluiten, die den Zoon Gods op de aarde hebben doen nederdalen, in zulke verhevene uitdrukkingen vermeld zijn. De geheele godsdienst is in die woorden besloten. Het volk moet hetzelve regtstaande en met eerbied aanhooren, en Jezus Christus vragen, dat hij ons de genade verleene, van tot den dood toe de hoedanigheid van kinderen Gods te behouden, welke hij ons door zijne Menschwording, zijnen Dood, zijne Opstanding en Hemelvaart verdiend heeft.

GEBED

Terwijl do priester, in het midden des altaars nodergebogen, bidt, voor dat hij den zegen geeft.

O mijn God ! geef geen acht op mijne onwaardigheid ; maar niets inziende dan uwe onuitputbare barmhartigheden en de verdiensten van het goddelijke Lain, dat geofferd isgsworden, om de zonde der wereld uit te wisschen , doe over mij den overvloed uwer zegeningen nederdalen.

Gebed gedurende het laatste Evangelie.

Eeuwig woord , waardoor alles is gemaakt en dat in de volheid des tijds, voor ons vleesch

HET n. MISOFFER.

geworden zijnde, deze eerbiedwaardige en verhevene offerande ingesteld hebt, wij bedanken u hiervoor met den diepslen ootmoed. Dat alle Engelen en Heiligen des hemels u daarom loven, cn maak, dat wij zelve beginnen u te zegenen op de aarde, door ons gedurende dezen dag en al den tijd, welken gij ons nog in de wereld vergunnen wilt, op zoodanige wijze te gedragen, als onze goddelijke aanneming waardig is.

Blijf na de Mis nog eenige oogenblikken overwegende, alvorens de kerk te verlaten ; bedank God en vraag, dat bet bijwonen des heiligen Wisoiïers, voor u niet vruchteloos zij. Tot dankzegging kunt gij het Te Deum lezen. Zie yod-vruchlige oefeningen voor den zondag.

gt;Bse3ï$eSselt;$gt;eeey$lt;^Stesamp;i$elt;3!!gt;BSë§S3e3e8lt;

DE NAVOLGING

VAN JEZUS CHRISTUS.

vgt;^\/

asasaa seas,

VERMANINGEN , WELKE VOOR HET GEESTELIJKE LEVEN NUTTIG ZIJN,

VWV

I. HOOFDSTUK.

Men moet Christus navolgen , en alle Edelheden der wereld versmaden.

1. Wie mij volgt, zegt de Heer, wandelt niet in de duisternis (1). Dit zijn de woorden van Christus, waardoor wij vermaand worden om zijn leven en zijne zeden na te volgen , indien wij waarlijk verlicht en bevrijd willen worden van alle verblindheid des harten.

Dat dan onze grootste betrachting , het leven van Jezus Christus te overwegen.

2. De leering van Jezus Christus gaat alle leering der Heiligen verre te boven ; en die den geest van Christus had , zou het daarin verborgen manna vinden.

Doch niet zelden gebeurt het , dat velen, al hooren zij dikwijls het heilig Evangelie, weinig smaak daarin gevoelen , omdat zij den geest van Christus niet hebben.

Hy dan j die volkomen en met smaak de woor-

U (Joan. 8. v. ia.)

DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS. 83

den van Christus wil verslaan , moet trachten zijn leven gelijkvormig te maken aan dat van Christus.

3. Wat zal het u baten diepzinnig over de heilige Drieëenheid te redetwisten , indien gij, bij gebrek aan ootmoedigheid , aan de heilige Drieëenheid mishaagt ?

Voorwaar , verhevene woorden maken niemand heilig of regtvaardig , maar een deugdzaam leven maakt den mensch aangenaam aan God.

Ik gevoel liever eene opregte vermorzeling des harten , dan dat ik de beschrijving daarvan wete.

Al wist gij den geheelen Bijbel van buiten en daarbij de gezegden van al de wijsgeeren , wat zou u dit alles balen zonder de liefde en de genade Gods ?

IJdelheid der ijdelheden ! alles is ijdelheid behalve God te beminnen , en hem alleen te dienen.

De grootste wijsheid is , naar het hemelsche rijk te streven , door het versmaden der wereld.

i. Het is dus ijdelheid , de vergankelijke rijkdommen dezer wereld te zoeken , en daarop zijne hoop te stellen.

Het is ook eene groole ijdelheid, eerambten na te jagen en zieh tot eeneu hoogen staal le verheffen.

Het is ijdelheid , de lusten van het vleeseh te volgen , en datgene le verlangen , waarvoor men hier namaals vreeselijk moet gestraft worden.

Hel is ijdelheid een lang leven te wensehen , en weinig bezorgd te zijn voor een goed leven.

Hel is ijdelheid , alleen bezorgd te zijn voor het tegenwoordige , en niet op de toekomst te denken.

l) i. v. a.),

84 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Het is ijdelheid , dalgcne Ie beminnen , wat zoo snel voorbij gaat, en zich niet derwaarts te spoeden , waar de eeuwige blijdschap te wachten is.

Gedenk dikwijls deze spreuk : hel oog viordt niet verzadigd door ie zielig noch hel oor door te/looren.{l)

Arbeid dus om uw hart van de liefde der zigt-bare dingen af te trekken , en u tot de onzigtbare te wenden : want zij , die hunne zinnelijkheden volgen , besmetten hun geweten , en verliezen de genade Gods.

II. HOOFDSTÜ K.

Over het nederig gevoelen van zich zeiven.

1. Ieder mensch is natuurlijk weetgierig; maar wat baat de wetenschap zonder de vreezc Gods ?

Inderdaad , een nederig akkerman , die God dient , is beter dan een hoovaardige wijsgeer , die, terwijl hij zich zeiven vergeet , den loop des hemels wil begrijpen.

Die zich zeiven wel kent, heeft een klein gevoelen van zich zeiven , en schept geen vermaak in de lofspraak der menschen.

AI kende ik alle dingen dezer wereld , indien ik de liefde Gods niet bezit , wat zou mij zulks bij God baten , die mij volgens mijne werken zal oordeelen ?

2. Matigt de groote begeerte om veel to weten : want daarin is groote verstrooijing en bedrog gelegen.

Die veel weten, zijn gaarne gezien , en hooren gaarne , dal zij voor wijze mannen gehouden worden.

(1) Eccles. I. T. 8.

EEHSTE BOEK. 85

Er zijn veel dingen , welker kennis aan de ziel weinig of niets baat.

En hij is zeer dwaas , die zich op iels anders toelegt, dan op dalgene , wat tot zijne zaligheid dient.

Veel woorden verzadigen de ziel niet ; maar een goed leven verkwikt den geest , en een rein geweten geeft een groot betrouwen op God.

3. Hoe meerdere en klaardere kennis gij van veel dingen hebt , des te strenger zult gij geoordeeld worden , tenzij gij ook zoo veel te heiliger geleefd hebt.

Verhef u niet over eenige kunst of geleerdheid, maar vrees eerder voor de kennis, die u boven anderen gegeven is. ,

Indien gij u Iaat voorstaan , dat gij veel weet, en dit wel genoeg verstaat, zoo weet echter , dat er meerdere dingen zijn , die gij niet weet.

Heb dan geen hoog gevoelen van uwe wetenschap (1), maar erken veeleer uwe onwetendheid.

Wilt gij n zeiven boven iemand verheffen , terwijl er velen gevonden worden die geleerder, en in de Schriftuur en in de wet van God meer ervaren zijn , dan gij ?

Wilt gij iels nuttigs welen en loeren , verlang dan onbekend te zijn , ea voor niets geacht te worden.

4. De voordeeligste les is : de ware kennis en verachting van zich zeiven.

Niels aan zich zeiven toeschrijven , en van anderen een altijd goed en verheven gevoelen hebben, is groole wijsheid en volinaaktheiil.

Indien gij iemand opcntlijk zaagt zondigen ,

fl) Bom. XII — 16.

80 DE NAVOLGING VAN JEZUS CDMSTUS.

of eenige zware fouten bedrijven , zoudt gij nog-tans u niet beter moeten achten dan hem ₍want gij weet niet boe lang gij in liet goede standvastig lunt wezen.

Wij allen zijn zwak en broos, doch gij moet niemand voor zwakker houden dan u zelve.

III. HOOFDSTUK,

Over de leering der waarheid.

1. Zalig is hij , die geleerd wordt door de waarheid zelve, gelijk zij in zich zelve is, en niel door beelden en voorbijvliegende woorden.

Onze meening en onze zinnen bedriegen ons dikwijls , en zien zeer weinig'

Wat balen ons vernuftige twistredenen over de verborgene en duistere zaken , waarover wij in Gods oordeel niet zullen gestraft worden , wijl wij die niet geweten hebben.

liet is eene groote dwaasheid , dal wij , met verzuim van heigeen nuttig en noodig is, ons opzettelijk bekommeren niet ijdele en schadelijke dingen. Waarlijk, wij hebben oogen . en wij zien niet.

2. En wat bekommeren wij ons over geslachten

en soorten ?

Hij , lot wien het eeuwig Woord spreekt , bekommert zich niet met zulke twijfelachtige gevoelens.

Uit het eeuwige Woord ontspruit alles , en alle dingen verkondigen dal Woord , en dit is het beginsel (God zelf) , hetwelk tot ons spreekt (1).

(1) Joan VIH. 25.

eerste boek.

Niemand kan zonder hetzelve iets wel verstaan, of regtzinnig oordaelen.

Hij, die alle dingen vindt in dat een , [dat God is) en alle dingen trekt uit dat een, en alle dingen ziet in dat een, kan gestadig van harte zijn, en in God bevredigd blijven.

O waarheid, die (iod zelf zijl! maak mij één met u in eene eeuwige liefde.

Het verdriet mij dikwijls veel te lezen of tc hooren : want in u is alles, wat ik kan begeeren of wensehen.

Dat in uwe tegenwoordigheid alle leeraars z« ij-gen , en alle schepselen verstommen : spreek gij alleen lot mij.

3. Hoe meer men bij zich zelven ingetogen ca eenvoudig is , des ;e meerdere en verhevener dingen begrijpt men zonder moeite: want men ontvangt het licht des verstands van boven.

Een zuivere , eenvoudige en bestendige geest wordt niet door veelvuldige werken verstrooid ; want hij doet alles ter eere Gods ; en in zich zelven rustende , tracht hij van alle eigenliefde ontslagen te zijn.

Wat hindert en kwelt u meer, dan de onve»«-storvene geneigdheid des harten ?

Een goed , godvruchtig mensch regelt eerst inwendig al de werken , die hij uitwendig verrigten moet.

Ook vervoeren dezelve hem niet tot de lusten der bedorvene neiging ; tnaar hij bedwingt die volgens het oordeel der gezonde rede.

Wie heeft een' sterkeren strijd dan hij , die tracht zich zelven te overwinnen ?

En dit behoorde ons voornaamste werk te zijn,

■quot;%v

88 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

te weten : ons zeiven te overwinnen , en dagelijks legen ons zeiven sterker te worden , en gedurig voort te gaan tot een beter leven.

-i. Alle volmaaktheid in dit leven is vermengd met eenige onvolmaaktheid, en al onze bespiegeling is niet zonder eenige duisterheid.

De nederige kennis van u zeiven is een zekerder weg om tol God tc komen, dan de diepe navor-sching van eenige wetenschap.

De weienschap of de eenvoudige kennis van eenige zaak, die in zich zelve goed en door God geboden is, is wel niet te misprijzen ; doch men moet altijd aan een goed geweten en een deugdzaam leven de voorkeur geven.

Maar omdat er velen zijn, die meer trachten veel te weten, dan wel te leven, dwalen zij dikwijls, en doen geene of weinige vruchten mei hunne geleerdheid.

o. O, indien zij zoo veel ijver aanwendden om de zonden uitte roeijen en deugden te planten, als zij doen, om twistvragen voor le stellen, dan zou er zoo veel kwaad en ergernis onder het volk, en zoo veel ongeregeldheid in de kloosters niet gebeuren.

Voorwaar, in den dag des oordeels zal ons niet gevraagd worden, wat wij gelezen, maar wat wij gedaan hebben : noch hoe welsprekend, maar hoe godsdienstig van leven wij zijn geweest.

Zeg mij eens, waar zijn nu al die heeren en meesters, die gij goed gekend hebt toen zij nog leefden, en die om hunne geleerdheid hoog geacht werden ?

Anderen bezitten nu hunne bedieningen, en ik weet niet, ol zij wel eens aan hen denken.

EEUSTE DOEK.

Gedurende hun leven schenen zij iets te zijn, en nu zwijgt men van hen.

6. O hoe spoedig gaat de roem der wereld voorbij ! O had hun leven met hunne geleerdheid overeengestemd! dan zouden zij wel gestudeerd en wel gelezen hebben.

Hoe velen, die weinig bezorgd zijn om God te dienen, gaan er in de wereld door ijdele geleerdheid verloren ?

En omdat zij liever groot dan nederig willen zijn, daarom woorden zij in hunne gedachten verijdeld.

Hij is waarliik groot, die eene groote liefde tot God heeft.

Hij is in der dasd groot, die klein is in zijne eigene oogen, en die hel toppunt van eer als een niet acht.

Hij is waarlijk w ijs, die, om Christus te winnen, alle aardsche dingen als slijk beschouwt, (d)

Waarlijk geleerd is hij^ die den wil van God volbrengt, en van zijnen eigenen wil afstand doet.

IV. HOOFDSTUK.

Over de omzigtigheid in onze handelingen.

1, Men moet aan alle woorden of ingevingen geen geloof hechten ; maar men moet eene zaak zeer bedaard en rijpelijk overwegen, en ze naar den wil van God onderzoeken.

Helaas ! dikwijls wordt het kwade van onzen naaste ligtelijker geloofd en gezegd dan het goede: zoo zwak zijn wij !

(1) Pliilipp. III. 8.

90 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Doch volmaakte menschen gelooven niet ligt al hetgeen men zegt: want zij weten wel, dat de menschelijke zwakheid zeer tot het kwade is geneigd, en dat zij zich ligtelijk in het spreken misgrijpt.

2. Het is eene groote wijsheid, in zijne handelingen niet te overijlend en aan zijn eigen gevoelen niet hardnekkig verkleefd te zijn.

Het is ook een deel dezer wijsheid, niet ligtelrjk alle woorden der menschen te gelooven, noch hetgeen men gehoord of geloofd heeft, dadelijk aan anderen te verhalen.

Vraag altijd raad aan eenen wijzen en god-vreezenden man, en zoek liever door geleerden onderwezen te worden, dan uw eigen goeddunken te volgen.

Een goed leven maakt den mensch wijs volgens (Vod, en in vele dingen ervaren.

Hoe ootmoediger iemand in zich zeiven en Gode onderdaniger is, des te verstandiger en geruster zal hij in alle dingen wezen.

V. HOOFDSTUK.

Over het lezen der heilige Schrift.

1. Men moet in de heilige Schrift de waarheid, en niet de welsprekendheid zoeken.

De heilige Schrift moet gelezen worden in denzelfden geest, waarin zij geschreven is.

Wij moeten in de heilige Schrift eerder datgene zoeken wat onze zaligheid kan bevorderen, dan sierlgkheid van taal.

Wg moeten even gaarne eenvoudige en god»

EERSTE BOEK.

vruchlige, als verhevene en diepzinnige boeken lezen.

Laat u niet veel gelegen liggen aan hel gezag des schrijvers, hetzij hij weinig of veel geleerdheid gehad hebbe; maar dat de liefde der zuivere waarheid u tot het lezen aanspore.

Vraag niet wie het zegt, maar let voornamelijk op hetgeen men zegt.

2. De menschen zijn vergankelijk; maar de waarheid des Heeren blij ft in eeuwigheid Vs. iKÜ. v. 2.

God spreekt dikwijls tot onSj zonder aanzien van personen, en op verschillende wijzen.

Onze nieuwsgierigheid is ons meermaals hinderlijk in het lezen der heilige Schrift, als wij sommige dingen willen begrijpen en doorgronden, die wij eenvoudig behoorden voorbij te gaan.

Wilt gij daaruit nut trekken, leest dan ootmoedig, eenvoudig en trouw ; en tracht nooit den naam van geleerd te hebben.

Vraag gaarne, en hoor zwijgend de woorden der Heiligen ; heb geen mishagen In de gelijkenissen der Ouden, want zij worden niet zonder reden voorgesteld.

VI. HOOFDSTUK.

OTor de ongeregcldo neigingen. De ware vrede is In het versterven der lusten te vinden.

1. Zoodra de mensch iels op eene ongeregelde wijze verlangt, wordt iilj dadelijk in zich zelven verontrust.

De hoovaardigen en gierigaards zijn nooit gerust; maar die arm en ootmoedig van geest zijn leven altijd in grooten vrede.

92 DE NAVOLGING VAN JEZl'S CUIUSTÜS.

De mensch, die nog niet geheel in zich zelvcn verstorven is, wordt ligtelijk bekoord en ook door kleine en nietige dingen overwonnen.

Die nog zwak in den geest, en nog eenigzins vleesclielijk tot zinnelijk vermaak geneigd is, kan zicli zeer moeijelijk gelieel van alle aaidsche begeerten losmaken.

En daarom gevoelt hij dikwijls droefheid als hij zich daaraan onttrekt, en is zeer ligt gestoord, als hem iemand wederstaat.

2. Maar indien hij verkregen heeft hetgeen hij ongeregeld begeerde, wordt hij terstond door de wroeging zijns gewetens bezwaard, omdat hij zijne drift ingevolgd heeft, die hem lot den vrede, dien hij gezocht heeft, niets baat.

Derhalve is de ware vrede des harten alleen te vinden in het wederstaan aan zijne driften, maar niet in die te volgen of te volbrengen.

£r is uit dien hoofde geen vrede in het hart van eenen vlceschelijken mensch, noch bij iemand, die aan de uiterlijke dingen is overgegeven, maar wel in het hart van hem, die ijverig en geestelijk is.

VII. HOOFDSTUK.

Over het vermijden der ijdele hoop en verwaandheid.

1. Hij is ijdel, die op de menschen of op eenige andere schepselen zijne hoop stelt.

Schaam u niet, uit liefde van onzen Heer Jezus Christus, andere menschen te dienen cn in deze wereld voor arm aangezien te worden.

Steun ook niet op u zelven, maar vestig al uwe hoop op God.

1

EERSTE BOEK. 93

n Doe heigeen in uwe magt is, en God zal uwen

)r goeden wil bijstaan.

Betrouw niet op uwe kunde, noch op het s vernuft van eenigen mensch ; maar veeleer op de

n genade van God, die altijd de ootinoedigen bij-

e slaat, en de hoovaardigen vernedert.

2. Beroem u niet op uwe rijkdommen, indien ij gij die hebt, noch op uwe vrienden, omdat zij

s vermogend zijn : maar op God, die alles verleent,

en nog bovendien zich zeiven geven wil. j Wil u ook niet verhellen over de gestalte en

s schoonheid van uw ligehaarn, hetwelk door eene

3 geringe onpasselijkhe d ligtelijk gekrenkt of mis-

i maakt wordt.

Schep geen zelfbehagen in uwe bekwaamheid of uw vernuft, opdat gij daardoor aan God niet mishaget, aan wien alle goed, hetgeen gij natuurlijk hebt, toebehoort.

5. Acht u ook niet beter dan een ander, opdat gij welligt van God, die alles weet, wat in den mensch omgaat, niet voor erger gehouden wordet.

Verhoovaardig u niet over uwe goede werken, want verschillend zijn de oordeelen der mensehen met die van God, aan wien dikwijls mishaagt wat aan de mensehen behaagt.

Indien gij iets goeds in u vindt , gedenk dat anderen nog wat beters gedaan hebben, opdat gij de deugd van ootmoedigheid moget behouden.

Het zal u niet hinderen, dat gij u onder allen stelt ; maar het zal u zeer schaden, zoo gij u slechts boven éénen mensch zoekt te verlielïen.

De ootmoedige mensch geniet eenen bestendigen vrede ; maar in hel hart van den hoovaardige is gedurige afgunst en verontwaardiging.

94 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

VIII. HOOFDSTUK.

Over het vermijden van al to groote gemeenzaamheid.

4. Ontdekt uw hart niet aan iedereen: (1) maar raadpleeg over uwe zaken met een godvreezend man.

Verkeer weinig met jonge en vreemde lieden.

Vlei de rijken niet: en vertoon u ook niet gaarne voor de groolen.

Verkeer met ootmoedige , godvruchtige en welgeregelde lieden, en spreek met hen over stichtende zaken.

Wees niet gemeenzaam met eenige vrouwen; maar beveel in het algemeen alle goede vrouwen aan God.

Wensch met God alleen en met zijne Engelen gemeenschap te hebben , en vermijd den omgang der menschen.

2. Men moet alle menschen beminnen ; doch groote gemeenschap met allen is niet dienstig.

Het gebeurt somtijds, dat een onbekend persoon, door zijnen goeden naam , aanzien beeft, die nog-tans door zijne tegenwoordigheid degenen stoot, welke hem zien.

Wij meenen soms , door onzen omgang anderen te behagen ; maar wij beginnen hun te mishagen, als zij eenige ongeregelde zeden in ons bemerken.

IX. HOOFDSTUK.

Over de gehoorzaamheid en de onderwerping.

1. Het is iets zeer groot onder gehoorzaamheid

(1) Eccle. VIII. 22

SEKSTE BOEK.

te staan , onder eenen overste te leven , en zl)n eigen meester niet te zijn.

Veel veiliger is het, onder gehoorzaamheid, dan in overheid gesteld te zijn.

Maar velen staan onder de gehoorzaamheid meer uit dwang, dan uit liefde : en voor deze is de gehoorzaamheid pijnlek, en zij morren ligtelijk.

Ook zullen zij de vrijheid des harten niet bekomen, zoo zij zich niet uit ganscher harte, om God, aan de gehoorzaamheid onderwerpen.

Ga, waar gij wilt, en gij zult geene rust vinden , dan in eene ootmoedige onderwerping aan het bestuur van oenen overste.

De verbeelding, van door verandering van plaats beier te zullen leven , heeft er velen bedrogen.

2. Wel is waar, dat iedereen gaarne zijnen eigen zin volgt, en meer genegen is tot degenen, die van zijn gevoelen zijn.

Maar zoo God onder ons is, moeten wij somtijds van ons eigen gevoelen afgaan , oiu onzen vrede te behomleu.

Wie is zoo w ijs en verlicht, dat hij alles volkomen kan welen?

Betrouw dan niet te zeer op uw eigen gevoelen, maar hoor ook gaarne de gevoelens en den raad van anderen.

Indien uw gevoelen goed is, en gij hetzelve nogtans om God verlaat, en dat van anderen volgt, zult gij daaruit nog meer geestelijk voordeel trekken.

3. Ik heb dikwijls hooren zeggen , dat het zekerder is , raad te liooren en te ontvangen , dan raad te geven.

96 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Het kan ook wel gebeuren , dat ieders gevoelen goed zij; maar met anderen niet te willen instemmen, als de rede of de zaak zulks vordert , is een teeken van hoogmoed en hardnekkigheid.

X. HOOFDSTUK.

Over liet vermijden dor overtollige woorden.

1. Vermijd, zoo veel gij kunt, het gewoel der menschen : want de behandeling .Ier we-rcldschc zaken is zeer gevaarlijk, al is het dal het met eene eenvoudige meening schijnt te geschieden.

Immers wij worden zeer ligtelijk door cenige ijdelheid besmet en ingenomen.

Ik wenschte wel dikwijls gezwegen en niet onder de mcnschnn verkeerd te hebben.

Maar waarom sproken wij zoo gaarne met elkander , daar wij nogtans zeer zelden zonder hinder of wroeging onzes gewetens , lot de stille wederkeeren ?

Het is omdat wij door die onderlinge gesprekken zoeken door elkander getroost le worden , en ons hart trachten te vevligten , hetgeen door velerlei gedachten bezwaard wordt.

En nog veel liever spreken wij over dingen , die wij zeer beminnen of verlangen, of over hetgene wij daaraan tegenstrijdig oonlcelen.

2. Doch helaas, wij doen dit dikwijls zonder baat en tc vergeefs : want die uitwendige troost is een groot beletsel voor den inwendigen godde-lijken troost.

Daarom moeten wij waken en bidden, opdat wij den tijd niet ijdel laten voorbijgaan.

EEIiSTE BOBK.

fndicn u het spreken geoorloofd en dienstig is, spreek dan van iets stichtends.

De kwade gewoontea en de groote vcrwaarloozing om voortgang te doeu in deugden , zijn oorzaak dat wij zoo weinig op ons spreken letten.

Nogtans draagt een godvruchtig gesprek over geestelijke zaken niet weinig bij tot den geestelijken vooruitgang, bijzonderlijk als personen, die in hart en geest overeenkomen, zich met God vereenigen.

XI. HOOFDSTUK.

Over het bekomen van den vrede en den ijver om in de deugden voortgang te maken.

1. Wij zouden veel vrede kunnen genieten, indien wij ons niet wilden bemoeijen met de woorden en daden van andere menschen en met datgene wat niet tot onze zorg behoort.

Hoe kan hij lang vrede hebben , die zich veel bemoeit met de zaken van anderen, en die gelegenheid zoekt om zich over uitwendige dingen te bekommeren , en zich weinig of zelden inwendig met zich zeiven bezig houdt ?

Zalig zijn de eenvoudigen, want zij zullen grooten vrede hebben.

2. Waarom zijn sommige Heiligen zoo volmaakt geweest, en zoo opgetogen in geestelijke beschouwingen ?

Omdat zij zich hebben bevlijtigd om zich van alle aardsche begeerten te ontdoen , en daarom zijn zij bekwaam geweest, om met ganscher harte God te beminnen , en zich zeiven geheel met God bezig te houden.

Maar wij zijn zeer bekommerd met onze zwak-

5

98 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

lieden en neigingen , en te zeer bezorgd en verontrust over het vergankelijke.

Het gebeurt ook zelden , dat wij een enkel gebrek volkomenlijk overwinnen , en wij worden lot dagelijkschen vooruitgang niet aangevuurd : daarom blijven wij zoo traag en laauw in de liefde Gods,

5. Indien wij volkomen aan ons zeiven verstorven , en van binnen niet met ijdele zorg bekommerd waren , dan zouden wij de goddelijke dingen kunnen smaken en van de hemelsche beschouwing iels ondervinden.

Het grootste en eenigste beletsel is , dat wij uiet vrij zijn van kwade driften en gelegenheden, en oos er niet op toeleggen om den volmaakten weg der Heiligen in te gaan.

Als er ons eene geringe wederwaardigheid overkomt, worden wij aanstonds kleinmoedigen zoeken wij menschclijken troost.

4. Indien wij , als kloeke mannen , in den strijd bleven volharden , zouden wij voorwaar Gods hulp over ons uit den hemel zien dalen.

Want hij is altijd bereid hen bij te staan , die manmoedig strijden , en op zijne genade betrouwen , en bij zelf verschaft ens de gelegenheid om te strijden , opdat wij de overwinning zouden behalen.

Indien wij in de uitwendige levenswijze den voortgang van een christelijk leven stellen , zoo zal onze godsvrucht weldra een einda nemen.

Maar laat ons de bijl aan den wortel zetten , opdat wij , van driften gezuiverd , ten bevredigd gemoed mogen bezitten.

ö. Indien wij elk jaar slechts eene ondeugd

EERSTE BOEK. 99

uitroeiden , dan zouden wij weldra volmaakte menscheu worden.

Maar nu , integendeel , bevinden wij dikwijls dat wij , in liet begin onzer bokeering , beter en zuiverder waren , dan veel jaren na de aflegging onzer geloften.

Onze ijver on voortgang behoorden dagelijks aan te groeijen , maar helaas! men houdt het nu voor iets groots zoo iemand nog een gedeelte van zijnen eersten ijver kan behouden.

Indien wij ons zeiven in het begin een weinig geweld aandeden , zouden wij daarna alles met gemak en blijdschap kunnen uitwerken.

0. Het valt zeer moeijclijk iels te laten , hetgeen men gewoon is te doen , maar het valt nog moeijelijker zijnen eigen wil legen te gaan.

Maar indien gij nu niet eenigc kleine en gemakkelijke dingen kunt overwinnen , wanneer zult gij dan grootere en zwaardere te boven komen ?

Bedwing uwe neiging in het begin , en ontdoe u van kwade gewoonten,opdat zij u niet allengs tot grootere zwarigheid brengen.

O ! indien gij overdacht hoe grooten vrede gij u zeiven , en hoe groote vreugde gij anderen zoudt aandoen met te leven zoo als hel behoort, dan geloof ik , zoudt gij zorgvuldiger voor uwen geestelijken vooruitgang wezen.

XII. HOOFDSTUK.

Over het nut van den tegenspoed.

1. Het is zeer goed voor ons , dat wij somtijds eenige zwarigheid en tegenspoed ondervinden ,

400 DE NAVOLGING VAN JEZUS CIIRISTl'S.

want zij doen den mensch dikwijls in zich zelvcn kccren j en doen hem gedenken , dat liij hier als in eene ballingschap verkeert , en zijn betrouwen niet op het aardsehe stellen moet.

Het is voor ons ook goed , dat wij somtijds tegenspraak lijden , en dat men ongutisiig of verkeerd over ons denkt, dan zelfs, als wij wel doen en eene goede meening hebben : dit dient dikwijls om do ootmoedigheid te bevorderen , en beveiligt ons tegen ijdele roemzucht.

anl als de menseben ons uitwendig verachten en kwaad van ons denken , worden wij meer gedreven om God , die de harten doorgrondtj te zoeken.

2. Daarom moest de mensch zich dermate in God vestigen , dat hij niet noodig had menschelijken troost te zoeken.

Als een goed mensch in druk en lijden is, of door kwade gedachten gekweld wordt, dan beseft hij^betcr hoe noodig hem Gods hulp is, zonder welke hij niets kan verrigten.

Dan ook wordt hij droevig , bidt God, en zucht over de ellenden , die hij lijdt.

Dan verdriet bet hem langer ie leven , en wenscht hij ontbonden te zijn van dit ligchaam, om met Christus te wezen.

Dan ook bemerkt hij zeer goed , dat er geenc volkomene gerustheid en vollen vrede in de wereld te bekomen is.

XIII. HOOFDSTUK.

Over het bestrijden der bekoringen.

i. Zoo lang wij in deze wereld leven , kunnen wij niet zonder kwellingen of bekoring wezen.

i

EERSTE BOEK

Daarom staat er in het boek Job geschreven ; (1 Het leven van den mensch op aarde is cenc bekoring.

Derhalve moet een ieder tegen de bekoringen op zijne hoede en :iUijd in het gebed waakzaam zijn , opdat de duivel , die nooit slaapt en altijd rondloopt en zoekt ivien hij kan verslinden (2) geene gelegenheid vinde hem te bedriegen.

JN'iemand is zoo volmaakt en heilig , of hij heeft somtijds eenigc bekoringen , en wij kunnen van dezelve niet geheel bevrijd zijn.

2. De bekoringen zijn den mensch dikwijls zeer nuttig , alhoewel zij lastig en zwaar zijn ; want door dezelve wordt hij vernederd , gezuiverd en onderrigt.

Alle Heiligen hebben dit leven in vele kwellingen en bekoringen doorgebragt , en zijn door dezelve in deugden gevorderd.

En zij , die de bekoringen niet konden doorstaan , zijn afgevallen en ten laatste door God verworpen.

Men vindt geene orde [of vergadering) zoo heilig , noch plaals zoo verborgen , of er zijn eenige bekoringen of legeniieden.

3. Zoo lang de mensch leeft, is hij niet geheel van de bekoringen vrij , omdat wij , sedert wij in begeerlijkheid geboren worden , het beginsel der bekoringen in ons zeiven dragen.

Als de eene bekoring of kwelling wijkt , komt er eene andere , en wij zullen altijd iets te lijden hebben , dewijl wij ons oorspronkelijk geluk verloren hebben.

Velen trachten de bekoringen te ontvlieden , en zij vallen nog zwaarder in dezelve.

1) (Job. Vil. IJ 2) fPet. 5. v. 8.)

100 DE NAVOLGING VAN JEZUS CIHIISTUS.

want zij doen den mensch dikwijls in zich zeiven leeien , en doen hem gedenken , dat hij hier als in eene ballingschap verkeert , en zijn betrouwen niet op het aardsche stellen moet.

Het is voor ons ook goed , dat wij somtijds tegenspraak lijden , en dat men ongunslig of verkeerd over ons denkt, dan zelfs, als wij wel doen en eene goede meening hebben : dit dient dikwijls om dc ooimoedigheid te bevorderen , en beveiligt ons tegen ijdelc roemzucht.

Want als de menschen ons uitwendig verachten en kwaad van ons denken , worden wij meer gedreven om God , die de harten doorgrondt, te zoeken.

2. Daarom moest dc mensch zich dermate in God vestigen , dat hij niet noodig had menschclijken troost te zoeken.

Als een goed mensch in druk en lijden is, of door kwade gedachten gekweld wordt, dan beseft hijjbeler hoe noodig hem Gods hulp is, zonder welke hij niets kan verrigten.

Dan ook wordt hij droevig , bidt God, en zucht over de ellenden , die hij lijdt.

Dan verdriet het hem langer te leven , en wcnscht hij ontbonden te zijn van ditligchaam, om met Christus te wezen.

Dan ook bemerkt hij zeer goed , dat er geeno volkomcne gerustheid en vollen vrede, in de wereld te bekomen is.

XIII. HOOFDSTUK.

Over het bestrijden der bekoringen.

1. Zoo lang wij in deze wereld leven , kunnen wij niet zonder kwellingen of bekoring wezen.

EERSTE BOEK

^en Daarom staat er in het boek Job gcsclircven : (1

als Iht leven van den mensch op aarde is cenc bekoring.

,'on Derhalve moet ce.i ieder tegen de bekoringen

^ op zijne hoede en altijd in het gebed waakzaam jds zijn , opdat de duivel , die nooit slaapt en altijd

er- rondloopt en zoekt wicn hij kan verslinden (2) geene

ion ' gelegenheid vinde hem te bedriegen, ik- Niemand is zoo volmaakt en heilig , of hij heeft

en somtijds eenige bekoringen , en wij kunnen van

dezelve niet geheel bevrijd zijn. ;h- 2. De bekoringen zijn den menseh dikwijls

;er zeer nuttig , alhoewel zij lastig en zwaar zijn :

te want door dezelve wordt hij vernederd , gezui

verd en onderrigt.

od Alle Heiligen hebben dit leven in vele kwel

en lingen en bekoringen doorgebragt , en zijn door

dezelve in deugden gevorderd.

of En zij , die de bekoringen niet konden door-

;i't staan , zijn afgevallen en ten laatste door God

se verworpen.

Men vindt geene orde {of vergadering) zoo it heilig , noch plaats zoo verborgen , of er zijn

eenige bekoringen of tegenheden. n 5. Zoo lang de menseh leeft, is hij niet geheel

), I, van de bekoringen vrij , omdat wij , sedert wij in begeerlijkheid geboren worden , het beginsel e der bekoringen in ons zeiven dragen,

d Als de eene bekoring of kwelling wijkt, komt

er eene andere , en wij zullen altijd iels te lijden ii hebben , dewijl wij ons oorspronkelijk geluk verloren hebben.

Velen trachten de bekoringen te ontvlieden , en zij vallen nog zwaarder in dezelve.

1) (Job. VII. I.; 2) (Tet. 5. v. 8.)

102 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Wij zullen die niet overwinnen door slechts te vlugten , maar door de verduldigheid en ware ootmoedigheid worden wij sterker dan al onze vijanden.

Wie de bekoringen alleen uitwendig vlugt en derzelver wortel niet uitroeit, zal het weinig baten : ja de bekoring zal eerder tot hem wederkomen , en zij zal hem erger overvallen.

Gij zult ze met Gods hulp beter overwinnen door geduld en langmoedigheid , dan door uwe eigene heftigheid en ongeduldigheid.

Vraag dikwijls raad in uwe bekoringen , en behandel iemand , die in bekoring is, niet hard; maar vertroost hem , zoo als gij wenscht, dat men u zoude doen.

5. De oorsprong van alle kwade bekoringen is de ongestadigheid van gemoed en het kleine betrouwen op God.

Gelijk een schip zonder roer door de golven heèn en weder wordt geslingerd , zoo ook wordt een mensch , die van zijn goed voornemen afgaat en nalatig is , gedreven en bestreden door allerlei bekoringen.

Het ijzer wordt door het vuur , en de regt-vaardige mensch door de bekoringen beproefd.

Wij weten dikwijls niet wat wij kunnen , maar do bekoring toont wat Wij zijn.

Jien moet nogtans op zijne hoede zijn , vooral in het begin der bekoring : want de vijand wordt gemakkelijker overwonnen , als men hem door de deur van ons gemoed niet laat binnen komen , maar hem , zoohaast hij komt kloppen , kloekmoedig buiten de deur te gemoet gaat.

Daarom zegt men gemeenlijk : wedersta het

tKRSTE BOEK.

Kwaad in het begin , want liet is te lang gewaclit de geneesmiddelen te willen bereiden , als de ziekte door verloop van tijd geheel ongeneeslijk geworden is.

Immers eerst korot er voor den geest eene enkele gedachte , daarna eene sterke verbeelding, hierop volgt het behagen , en eindelijk eene verkeerde neiging en volkomene toestemming.

Alzoo komt de booze vijand , wanneer men hem in het begin niet wederstaat, allengskens dieper in ons hart.

En hoe langer men uitstelt om wederstand te bieden , des te zwakker wordt men dagelijks in zich welven , en des te sterker wordt de vijand.

0. Sommige lijden in het begin hunner bekeering , anderen in het einde aan zeer zware bekoringen en eenigen worden bijna gansch hun leven gekweld en bevochten.

Eenigen worden slechts zacht bekoord , volgens de schikking van Gods wijsheid en reglvaardigheid, die alleen den slaat en de verdiensten der menschen kent , en alles ter zaligheid van zijne uitverkorenen beschikt.

7. Dus moeten wij , als wij bekoord worden, niet mistroostig zijn , maar des te vuriger God bidden , dat hij in al onze kwellingen en bekoringen ons wille helpen en bijstaan, die ons ook volgens het zeggen van den H. Paulus (1) inde bekoring zulke hulp zal verkenen , dat ivij dezelve zullen kunnen uiederslaan.

Laat ons in alle bekoringen en kwellingen ons zei ven onder de hand Gods vernederen, dewijl hij degenen , die nederig van geest zijn , zal verlossen en verheffen.

1) {Cor. X. 18.)

104 DE NAVOLGING VAN JEZUS CUUISTl'S.

8. In de bekoringen en in het lijden wordt de mensch beproefd , hoeveel voortgang hij gemaakt heeft, en daarin zijn de grootste verdiensten gelegen , en komt de deugd het meest uit.

Het is ook niets groots , dat een mensch godvruchtig en vurig is tot God , als hij geene zwarigheid gevoelt ; maar indien hij ten tijde van tegenspoed geduldig is , zal er hoop van grooten voortgang -vvezen.

Sommigen worden voor groote bekoringen behoed , en worden nogtans dikwijls in kleine dagelijksche bekoringen overwonnen , opdat zij daardoor vernederd zijnde , nooit in groote zaken op zich zeiven zouden betrouwen , daar zij in de kleine zoo zwak zijn.

XIV. HOOFDSTUK.

Over het vermijden van een ligtvaardigoor deel.

1. Keer de oogen in u zeiven , en wacht u eens anders daden te beoordeelen.

De mensch , die een ander wil oordeelen , arbeidt te vergeefs , hij dwaalt dikwijls , en zondigt ligtelijk, maar als bij zich zeiven beoordeelt en onderzoekt, werkt hij steeds nuttig.

Wij oordeelen gemeenlijk over eene zaak volgens de geneigdheid van ons hart en wij verliezen dikwijls het juiste oordeel ter ocrzake onzer eigenliefde.

Indien God het zuivere oogmerk van ons verlangen was , zouden wij zoo ligtelijk niet ontsteld worden , als men onzen zin of onze begeerten wederstaat.

EERSTE BOEK.

2. Maar dikwijls schuilt er iels van binnen , of er komt iets van buiten , hetgeen te zamen ons daartoe trekt en beweegt.

Vele menschen zoeken, zonder het te weten, heimelijk zich zelven in hetgeen zij doen.

Het schijnt ook, dat zij wel tevreden zijn , als alles naar hunnen wil en zin gaat ; maar als hel anders uitvalt , dan zij begeeren , worden zij ligtelijk ontsteld en bedroefd.

Ter oorzake van het verschil der gevoelens ontstaat er niet zelden veel tweedragt tusschen vrienden en medeburgers , en zelfs tusschen kloosterlingen en geeslelijke personen.

5. Eene oude gewoonte is moeijelijk te laten, en niemand wordt gaarne verder gevoerd dan hij zelf ziet.

Indien gij meer op uw eigen versland of goeddunken wilt steunen dan op de ootmoedige onderwerping van u zelven aan Christus , zult gij nooit of zeer laat een verlicht mensch worden: want God wil , dat wij ons volkomen aan hem onderwerpen , en door eene vurige liefde ons boven alle rede verheffen.

XV. HOOFDSTUK.

Over cle werken, die uit liefde geschieden.

1. Om niels ter wereld en uit liefde voor niemand mag men eenig kwaad doen , maar men mag wel somtijds , ten voordeele of ten behoeve van onzen naaste , een goed werk achterlaten of eerder dit in een beter veranderen.

Want alzoo wordt het goede werk niet vernietigd , maar met een beter verwisseld.

5.

lOG DE NAVOLGING VAN JEZUS CIIHISTUS.

Zonder dc liefde baat het uitwendige werk niets, maar al wat uit lielde gedaan wordt , hoe klein en verachtelijk het ook zij , brengt overvloedige vruchten voort.

God immers ziet meer naar de liefde , waarmede iemand eenig werk doet , dan wel naar het werk, hetwelk hij verrigt.

2. Hij doet veel, die veel bemint; hij doet ook veel, die eene zaak wel doet.

Hij doet wel, die meer het belang der gemeente dan zijn eigen belang betracht.

Het schijnt somtijds liefde te wezen en het is meer begeerlijkheid ; want de natuurlijke neiging, de eigen wil , dc hoop op vergelding en gewin, het zoeken van eigen gemak , willen den mensch zelden verlaten.

5. Wie de ware en volmaakte liefde heeft , zoekt in geenc zaken zich zeiven ; maar hij begeert alleen , dat alle dingen tot eer van God geschieden.

Hij benijdt ook niemand , omdat hij geene eigene voldoening zoekt; ook wil hij zich niet in zich zelvcn verblijden , maar boven alle goed hoopt hij zijn geluk en zijne zaligheid in God te vinden.

Hij schrijft niemand iets goeds toe , maar brengt dit geheel aan God , uit wien alles zijnen oorsprong heeft ^ en in wien , als in hun laatste einde , al de Heiligen eene verzadigende rust genieten.

O ! indien iemand slechts een vonkje van de waarachtige liefde had , zou hij voorwaar bevinden, dat al het aardsche vol ijdelheidis.

EERSTE BOEK.

XVI. HOOFDSTUK.

Over het verdragen der gebreken van anderen.

1. De gebreken, die de mensch in zich zclven of in anderen niet kan verbeteren , moet hij geduldig verdragen , tot dal het God anders beschikt.

Denk , dat dit welligt beter voor u is , om uwe verduldigheid te beproeven , zonder welke deugd al onze andere verdiensten niet veel te achten zijn.

Gij moet echter God smeeken , dat hij u zulke beletsels helpe overwinnen , of dat gij dezelve gelaten moget verdragen.

2. Indien iemand, na eens of tweemaal vermaand te zijn , zich niet betert , wil dan met hem niet twisten ; maar beveel alles aan God , opdat zijn wil geschiede , en zijn lof volbragt worde in al zijne dienaren ; want hij kan zeer wel het kwade ten goede veranderen.

Leer geduldig zijn in het verdragen der gebreken en zwakheden van anderen , want gij hebt ook veel gebreken , die anderen van u moeten verdragen.

Indien gij u zeiven zoodanig niet kunt maken, als gij wel zoudt willen wezen , hoe zult gij dan anderen volgens uwen zin kunnen hebben ?

Wij hebben gaarne dat andere menschen volmaakt zijn , en nogtans verbeteren wij onze eigene gebreken niet.

3. Wij willen , dat men anderen streng berispe, en zeiven willen wij niet berispt worden.

Het mishaagt ons, dat men anderen te veel

108 DE NAVOLGING VAN JEZUS CBRISTUS.

toegeeft , en echter kunnen wij niet dulden , dat men ons iets weigerevan hetgeen wij vragen.

Wij willen , dat anderen door regeltucht gebonden worden , en wij zclven willen in de minste zaak niet getomud worden.

Zoo blijkt het dan , hoezelden wij onzen even-mensch als ons zeiven achten.

Indien alle menschen volmaakt waren, wat zouden wij dan van anderen , ter liefde Gods , te lijden hebben ?

Maar nu heeft God dit zoo geschikt , opdat wij elkanders last en zwakheden zouden dragen, en alzoo de wet van Christus volbrengen / dewijl niemand zonder gebreken , niemand zonder last , niemand ook sterk of wijs genoeg is ; fnaar wij moeten elkander troosten , helpen , onderwijzen en vermanen.

In den tegenspoed blijkt het beste , hoe deug-zaam iemand is.

Want de gelegenheden maken den mcnsch niet zwak , maar zij toonen hoedanig en wat hij is.

XVII. HOOFDSTUK.

Over het kloosterlijke leren.

1. Gij moet u zeiven in veel zaken loeren versterven , indien gij den vrede en de eendragt mot alle menschen behouden wilt.

Het is geene kleine zaak in een klooster of genootschap te wezen , en daar zoo te laven , dat niemand over u klaagt , en alzoo tot den dood toe getrouw te volharden.

Zalig is hij , die daar wel geleefd en gelukkig voleindigd zal hebben.

EERSTE BOEK.

Zoo gij wel en behoorlijk wilt vast staan en voortgang in de deugd maken ; gedraag u hier op aarde als een balling en vreemdeling.

Wilt gij een opregt kloosterleven leiden , zoo moet gij om Christus wil als een dwaas willen geacht worden.

2. liet geestelijke kleed en de kruin baten niet veel ; maar de verandering van zeden en de volkomene versterving der driften maken den waren kloosterling.

Wie iets anders zoekt, dan enkel God en zijne zaligheid , zal sleehts kwellingen en droefheid vinden.

Ook kan niemand in eene verandering lang in vrede blijven , zoo hij niet tracht de minste en onderworpen aan al de anderen te wezen.

3. Gij zijt gekomen om te dienen , niet om te gebieden. Weet, dat gij geroepen zijt om te lijden en te arbeiden , niet om in ledigheid en praten den tijd door te brengen.

Hier worden dus de menschen beproefd en gezuiverd , gelijk het goud in den oven.

Hier kan ook niemand standvastig zijn, tenzij hij zich zeiven uit ganscher harte, ter liefde van God, verootmoedige.

XVHI. HOOFDSTUK.

Over de voorbeelden der heilige Vaders.

1. Overdenk de treffende voorbeelden der heilige Vaders, in welke de ware volmaaktheden en het kloosterlijke leven hebben uitgeschenen, en gij zult zien , dat het weinig en bijna niets is, hetgeen wij doen.

no DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Helaas ! wat is ons leven , als het bij liet hunne vergeleken wordt!

Do Heiligen en vrienden van Christus dienden den Heer in honger en dorst, in koude en armoede, in arbeid en vernioeijenis, in waken en vasten, in gebed en heilige overdenkingen, in vele vervolgingen en versmaadheden.

2. O ! hoe vele zware verdrukkingen hebben de Apostelen, de martelaren, de belijders, de maagden en al de anderen, die de voetstappen van Christus hebben willen volgen, niet geleden.

Zij haatten hunne zielen op deze wereld, opdat zij die in het eeuwige leven zouden bezitten.

O t welk een streng en verstorven leven hebben de heilige Vaders in de wildernis geleid ! welke langdurige en zware bekoringen verduurden zij ! hoe dikwijls werden zij door den boozen vijand gekweld ! hoe menigvuldige en vurige gebeden droegen zij Gode op ! welke strenge verstervingen onderhielden zij ! hoe grooten ijver hadden zij tot den geestelijken voortgang! welken hevigen strijd voerden zij om hunne kwade geneigdheid te bedwingen ! welke reine en opregte meening hadden zij lot God!

Op den dag werkten zij, en des nachts begaven zij zich lot langdurige gebeden, alhoewel zij ook onder hun werk het inwendige gebed niet achterlieten.

5. Al hunnen lijd braglen zij op eene nuttige wijze door, en hij scheen hun te kort als zij met God bezig waren ; ja door de groole zoelheid der beschouwing vergaten zij soms aan hetligchaam zijne nooddruft te geven.

EERSTE BOEK.

Zij verlieten allen rijkdom, eer, waardigheid, vrienden en bloedverwanten ; zij begeerden niets van deze wereld te hebben : naauwelijks gebruikten zij het noodige, en bedroefden zich, omdat ij hun ellendig ligchaam in de noodwendigheden moesten voorzien.

Derhalve waren zij arm aan aardsche goederen, maar zeer rijk in genade en deugden.

Uitwendig leden zij gebrek , maar inwendig werden zij door de goddelijke genade en vertroosting gevoed.

Zij waren vreemd aan de wereld ; maar bij God zeer wel bekend als zijne gemeenzame vrienden.

Zij achtten zich zelvcn als een niet, en door de wereld werden zij versmaad ; maar in de oogen van God waren zij dierbaar en bemind.

Zij leefden in opregte ootmoedigheid, in eenvoudige onderdanigheid, in liefde en lijdzaamheid ea daarom deden zij dagelijks grooten voortgang in het geestelijke leven, en verwierven bij God groote genade.

Zij zijn aan alle kloosterlingen ten voorbeeld gegeven, en hun voorbeeld moet ons tncer opwekken tot dc deugd, dan dat het getal der laauwen ons tot verslapping brenge

5. O ! hoe groot was de ijver der kloosterlingen in het begin hunner heilige instelling !

O ! hoe vurig waren zij in het gebed ! hoe groot was hun naijver iot de deugd ! hoe streng waren zij in hel onderhouden van hunnen regel ! met hoe groote eerbiedigheid en gehoorzaamheid leefden zij onder hunne oversten !

Hunne nagelatene voetstappen bewijzen ons nog

H2 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

lieden, dat zij vvezentlijk heilige en volmaakte mannen waren, welke zoo vroom streden, en de wereld met voeten traden.

Maar nu wordt iemand groot geacht, welke geen overtreder is, en die geduldig verdraagt , al hetgeen hem overkomt.

C. O traagheid, o verwaarloozing van onzen slaat, die zoo ligtelijk in ons de eerste vurigheid uitdooft! wij brengen nu niet verdriet ons leven door, ter oorzake onzer traagheid en laauwheid.

Och, of de deugden in u, die zoo dikwijls zulke schoone voorbeelden van godvruchtige personen gezien hebt, niet ten eenemaal verdoofd waren !

XIX. HOOFDSTUK.

Over de oefeniogen van een goed kloosterling.

1. Het leven van een opregt kloosterling moet met alle deugden versierd zijn, opdat hij inwendig zoodanig zij, als hij liet uitwendig voor de menschen schijnt.

Ja , te regt moet hij inwendig volmaakter zijn, dan men het uitwendig opmerkt : omdat God, dien wij boven al en overal moeten eeren en vreezen, en voor zijne oogen zoo zuiver als Engelen wandelen, onze harten doorziet.

Wij moeten dagelijks ons goed voornemen vernieuwen, en ons zeiven opwekken tot meerdere vurigheid, even alsof wij heden eerst bekeerd waren, en wij moeten gedurig zeggen :

Help mij, o mijn God, in mijn goed voornemen en in uwe heilige dienst, en geef mij, dat ik heden opregt moge beminnen, dewijl alles, wat ik lot nog toe gedaan heb, zoo veel als niets is.

EERSTE BOEK.

2. Volgens ons voornemen, is ook onze voortgang; wie dus begeert grooten voortgang te doen, moet zeer naarstig zijn.

Want indien hij, die een sterk voornemen maakt, dikwijls verslapt, wal zal dan diegene doen, die zeer zelden of nooit een vast voornemen maakt ?

Hot verlaten van ons goed voornemen geschiedt op verschillende wijzen, en een klein verzuim van oefeningen kan moeijelijk geschieden zonder merkelijke schade.

Het voornemen der regtvaardigen hangt meer van de genade Gods af, dan van hunne eigene magt en voorzigtigheid, en het is op hem alleen, dat zij al hun betrouwen stellen in hetgeen zij beginnen.

Want de mensch maakt wel voornemens, maar God beschikt over dezelve door zijne genade : want de mensch heeft zijne wegen niet in zijne magt. (1)

5. Indien men somtijds zijne gewone oefeningen achterlaat om een ander godvruchtig werk, of om zijnen broeder ergens in bij te slaan, dan kan men .die daarna gemakkelijk hernemen.

Maar indien men ze uit verveling of onachtzaamheid ligtelijk achterlaat, is dit eene groote fout, en men zal weldra ondervinden hoe schadelijk die ons is.

Al doen wij ons best volgens al ons vermogen, zullen wij evenwel nog al ligt in vele fouten vallen.

Wij moeten nogthans altijd iets bepaalds voornemen, bijzonderlijk tegen die dingen, welke allermeest onzen voortgang verhinderen.

(1) Jercmias 10. v. 23.

Ui DE NAVOLGING VAN JEZUS CHBISTt».

Wij moeten al onze uit- en inwendige werken wel onderzoeken en regelen, omdat zij beide zeer voordeeiig tot onzen voortgang zijn.

4. Indien gij niet gedurig in u zeiven kunt gaan, doe dit echter ten minste eens daags, te weten : des morgens of des avonds.

Maak des morgens een goed voornemen, onderzoek des avonds uw gedrag, overdenkende hoe gij u dien dag in woorden, werken en gedaehten gedragen hebt, dewijl gij hierin misschien meermalen tegen God en uwen naaste hebt gezondigd.

Wapen u als een dapper krijgsman tegen de aanvallen en listen des duivels.

Bedwing de gulzigheid, en gij zult de kwade geneigdheden des te Ilgter bedwingen.

Wees nooit geheel ledig , maar lees of schrijf, bid of overweeg iets goeds, of doe iets nuttigs voor het algemeen.

Men moet de llgcliameiijke oefeningen en verstervingen doen met voorzigtigheld : dewijl zij van alle menschen niet gelijkelijk aanvaard en gedaan moeten worden.

5. Oefeningen, die niet algemeen zijn, zal men niet uitwendig vertoonen ; het Is beter, dat men die bijzondere werken in het geheim doe.

Wacht u nogtans van traag In de algemeens oefeningen , en ijverig in de bijzondere te zijn ; maar houd u, nadat gij al uwe pligten volkomen-lijk volbragt heb, indien er u nog eenlgen tijd over is, met u zeiven bezig, zoo als awe godsvrucht verlangt.

Alle menschen kunnen niet eene en dezelfde oefening hebben ; maar de eene oefening dient beter voor dezen, en de andere voor genen.

EERSTE BOEK. 11S

Ook zijn sommige oefeningen aangenamer op den eenen tijd, dan op den anderen ; want eenige bevallen meer op feestdagen, en andere zijn aangenamer op werkdagen.

Eenige oefeningen zijn zeer noodig als wij bekoord worden, en andere als wij in rust en vrede zijn.

En als wij droevig zijn , behaagt het ons meer aan andere dingen te denken, dan als wij ons in den Heer verheugen.

6. Omtrent de bijzondere feestdagen moet men de goede oefeningen vernieuwen, en daartoe de hulp der Heiligen vuriger afsmeeken.

Wij moeten van den eenen feestdag tot den anderen zulk een vooriemen maken, alsof wij alsdan uit deze wereld zouden verhuizen, en tot het eeuwige feest des hemels overgaan.

Daarom moeten wij ons, op die tijden van godsvrucht, naarstig bereiden en godvruchtiger zijn in onzen handel; en alle regels naauwkeurig onderhouden , even als wij het loon van onzen arbeid eerlang van God zouden ontvangen.

En indien dit loon nog uitgesteld wordt , laat ons dan denken , dat wij nog niet wel bereid en die groote glorie , welke op den van God gestelden tijd in ons veropenbaard zal worden , nog niet waardig zijn , en laat ons trachten ons beter tot ons einde voor te bereiden.

Zalig is de knecht, zegt de H. Lucas , dien de Heer, als hij komt , wakende zal vinden ; voorwaar, ik zeg u, Hij zal hem over al zijne goederen stellen. (1)

1) Luc. XII. --37 -- 44

H6 DE , NAVOLGING VAN JEZUS CnHISTUS.

XX. HOOFDSTUK.

Over de liefde der eenzaamheid en stilzwijgendheid

1. Zoek cenen geschikten tijd om met u zeiven bezig te zijn , en denk dikwijls na over de weldaden van God.

Laat al datgene varen, wat enkel tot nieuwsgierigheid dient.

Lees zulke schriften, die u tot vermorzeling des harten , en niet tot enkel tijdverdrijf strekken.

Indien gij u onthoudt van nutteloozo gesprekken en van ledig rondloopon , alsook van nieuws en geruchten te hooren , zoo zult gij geschikten tijd genoeg vinden , om u tot godvruchtige overdenkingen te begeven.

De grootste Heiligen schuwden don omgang der nicnschen zoo veel zij konden , en verkozen , zich altijd met God in de eenzaamheid bezig te houden.

2. Een heidensch wijsgeer (Seneca) heeft gezegd : zoo dikwijls ik onder de menschen ben geweest , hen ik minder mensch teruggekomen. Dit ondervinden wij dikwijls , als wij lang met elkander gesproken hebben.

Het is voel gemakkelijker volstrekt te zwijgen, dan in het sproken niette misdoen.

Het is voel gemakkelijker te huis te blijven, dan zich bij de menschen wel in acht te nemen.

Wie dan den smaak van inwendige en geestelijke dingen wil , genieten moet met Jezus Christus de menigte ontwijken.

Niemand verschijnt gerust in het openbaar , dan die gaarne verborgen blijft.

EERSTE DOEK.

Niemand spreekt geruster , dan die gaarne zwijgt.

Niemand is geruster overste , dan die gaarne onderdaan is.

Niemand kan wèl gebieden , dan die te voren geleerd heeft wèl te gelioorzamen.

5. Niemand verblijdt zich meer, dan die een goed geweien heeft.

Evenwel is de verblijding der Heiligen altijd gemengd geweest met ecne groote vreeze Gods. En al waren zij met veel genaden en deugden versierd , zij w-aren niet minder bekommerd en ootmoedig in zich zeiven

Maar de gerustheid der boozen komt voort uit hoogmoed en laatdunkendheid , waardoor zij zich ten laatste bedrogen vinden.

Beloof u nooit volle gerustheid in dit leven , ofschoon gij een goed kloosterling of kluizenaar schijnt te wezen.

i. Die somtijds de besten schenen voor de nienscheH , hebben hel grootste gevaar geloopen, omdat zij te zeer op zich zclven betrouwden.

Daarom is het voor velen nulliger, dal zij van al de bekoringen niet geheel vrij zijn , maar dat zij dikwijls aanvechtingen ondervinden , opdat zij niet al te gerust zouden zijn . en zich door hoogmoed niet zouden verheffen , noch ook al te ligt zich tot de uitwendige vertroostingen zouden wenden.

O ! welk een gerust geweten zou iemand hebben, die nooit vergankelijke vreugde zocht, noch zich met de wereld bekommerde !

O ! zoo iemand alle ijdele bekommernissen verliet , alleen op heilige en goddelijke dingen

118 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

dacht en al zijne hoop op God stelde, welken grooten vrede en rust zoude hij genieten !

ö. Niemand is de hemelsclie vertroosting waardig , dan hij, die zich te voren naarstig in de heilige vermorzeling des harten geoefend heeft.

Wilt gij in uw hart tot leedwezen bewogen worden , ga in uwe slaapkamer , en sluit daar het gewoel der wereld buiten ; gelijk er geschreven staat : heb berouw en leedwezen, zelfs wanneer gij in uwe rustplaats zijt [Vs. IV. v. ö.).

In uwe cel zult gij vinden hetgeen gij daar buiten dikwijls zult verliezen. s

De cel wordt aangenaam , als men daar gedurig blijft : maar als men dezelve weinig bewoont , wekt zij verdriet.

Indien gij in het begin van uwe bekeering u gewent in uwe cel te blijven , zoo zal u dezelve daarna eene beminde vriendin en eene aangename vertroosting zijn.

6. In de eenzaamheid en in de stilte maakt eene godvruchtige ziel grooten voortgang , en leert zij de verborgenheden der heilige Schrift.

Daar vindt zij eene beek van tranen , waarmede zij zich alle nachten wascht en reinigt , opdat zij met haren Schepper des te gemeenzamer worde, hoe zij meer van alle wercldsche gewoel afgescheiden is.

Bij hem dan ^ die zich van zijne vrienden en nabestaanden aftrekt, zal God met zijne Engelen naderen.

Het is beter verborgen te leven , en voor zijne zaligheid te zorgen , dan , met verzuim van zich zelven , wonderen te doen.

Het is zeer loffelijk voor eenen kloosterling ,

EERSTE BOEK.

dal hij zelden uitgaat ^ vlugt om gezien to worden , en ook geene menschen zien wil.

7. Waarom wilt gij zien hetgeen gij niet moogt hebben? De wereld en al hare begeerlijkheid gaat voorbij. (1)

De zinnelijke lusten trekken ons somtijds om uit te loopen , maar als het uur voorbij is , wat brengt gij anders te huis dan bowaring van geweten en verstrooidheden des harten ?

Een vrolijk uitgaan baart dikwijls eene droevige wederkomst ; en een blijde avond veroorzaakt _r vvijls een droevigen morgen.

Alzoo sluipt alle zinnelijke blijdschap zachtjes Linnen, maar bijt en doodt op het einde.

Wat kunt gij elders zien , dat gij hier niet ziel ? Zie den hemel en de aarde en al de elementen, waaruit alle dingen gemaakt zijn.

8. Wat kunt gij elders onder de zon zien , dal bestendig is ?

Gij meent misschien , met veel te zien en te hooren , verzadigd te worden , maar gij zult hiertoe niel geraken.

Al zaagt gij alle dingen , die nu ter wereld zijn , wat zou dil anders wezen dan eene ijdele beschouwing ?

Hef uwe oogen op naar God in den hemel , en bid om vergiffenis voor uwe zonden en onachtzaamheden.

Laat ijdele dingen aSn ijdele menschen over , maar bekommer u met hetgeen God u bevolen heeft.

Sluit de deur van uwe cel achter u toe , en roep daar Jezus, uwen beminde bij u.

Blijf met hem in uwe cel, wijl gij nergens zulken grooten vrede zult vinden.

(1) 1. Joan. 11.17.2.

120 DE NAVOLGING VAN JEZUS CORISTUS.

Waart gij niet uitgegaan , of hadt gij niets gehoord van de nieuwe geruchten , zoo zoudt gij in dien zoeten vrede gebleven zijn ; maar indien gij uw vermaak wilt scheppen in wat nieuwste hooren , moet gij ook de onrust des harten gevoelen en ondergaan.

XXI. ilOOFDSTUK.

Over de vermorzeling des harten.

1. Indien gij eenigen voortgang in de deugd wP* maken , houd u allijd in de vreeze Gods ■ wil niet al te los wezen ; maar beteugel al uwe zinnen , en geef u niet aan eenige ongepaste vreugde over.

Begeef u tot vermorzeling des harten , en gij zult de ware godsvrucht vinden.

Een vermorzeld hart ontwikkelt veel goeds , hetwelk de uitgelatenheid weldra doet verliezen.

Het is te verwonderen, dat een mensch, die zijne ballingschap en de menigvuldige gevaren zijner ziel overdenkt , hier in dit leven volkomen kan verheugd zijn.

2. Maar omdat wij zoo ligtvaardig van hart zijn en onze gebreken weinig aehten , daarom gevoelen wij de ellenden onzer ziel niet en wij lagchen dikwijls ijdelijk , wanneer wij met regt zouden moeten weenen.

Er is geene opregte vrijheid des harten , noch ware vreugde , dan in de vreeze Gods met een goed geweten.

Gelukkig is hij , die alle verstrooidheid van zich kan afweren en de krachten zijner ziel vergaderen lot eene heilige droefheid en vermorzeling des harten.

EERSTE BOEK. 121

Gelukkig is hij , die alles wat zijn geweten kan besmeuren of bezwaren , verwerpt.

Strijd dapper : eene (kwade) gewoonte wordt door eene andore goede overwonnen.

Indien gij de menschen weet te laten gaan , zullen zij u ook uwe zaken met vrede laten verrigten.

3. Trek u de zaken van andere menschen niet aan , noch bemoei u met de aangelegenheden der grootcn.

Heb altijd eerst het oog op u zelven en vermaan u zelven eer, gij uwe vrienden vermaant.

Al hebt gij de gunst der menschen niet , wil u daarom niet bedroeven ; maar bedroef n , dat gij u zoo voorzigtig niet gedraagt , gelijk het eenen dienaar Gods en goed kloosterling betaamt.

Dikwijls is het nuttiger, dat een mensch in dit leven , bijzonderlijk naar het ligehaam , niet vele vertroosting heeft.

Jichter is het door onze eigene schuld , dat wij de goddelijke vertroostingen niet hebben , of zelden gevoelen , omdat wij de vermorzeling des harten niet zoeken , noch al de ijdele en uitwendige vertroosting geheel verwerpen.

•i. Eiken dat gij de goddelijke vertroostingen onwaardig zijt, maar veeleer kwellingen verdient te lijden.

Als de mensch volkomen vermorzeld is , dan is dn geheele wereld hem lastig en bitter.

Een goed mensch vindt altijd stof om le treuren en te weenen: want hetzij hij zich zelven of zijnen naaste beschouwt , hij bevindt , dat hier niemand zonder lijden leeft en hoe naauwkeuriger hij zich zelven beschouwt, des te meer bedroeft hij zich. G

T3

u

122 DE NAVOLGING VAN JEZUS CDRISTUS.

De reden onzer billijke droefheid en inwendige vermorzeling zijn onze zonden en onze gebreken, waarin wij zoo gedompeld liggen , dat wij zelden de hemelsche dingen kunnen aanschouwen.

ö. Indien gij meerder op uwen dood , dan op een lang leven dacht , dan zoudt gij zonder twijfel u zeiven met meerdere vurigheid verbeteren.

Indien gij ook de toekomende straffen van de hel of van het vagevuur rijpelijk overdacht, zoudt gij , geloof ik , gaarne allen arbeid en lijden verdragen en geene strengheid schroomen.

Maar omdat die waarheden ons hart niet raken, en dat wij niet zoeken dan hetgeen ons streelt, daarom blijven wij zoo koud en onachtzaam.

0. Het komt dikwijls uit zwakheid des gnes-tes , dat ons ellendig ligchaani zao ligtelijk klaagt.

Bid dan den Heer altijd ootmoedig , dat hij u den geest van vermorzeling geve en zeg met den profeet : Voed mij , o Heer, met het brood der tranen j ijcef mij tranen te drinken in ouervlo.d. (Ps. 1XX1X — 0.)

XXII. HOOFDSTUK.

Over het besehouwen der meuschelyke ellende.

1. Waar gij u ook bevindt , wenvaarts gij u ook begeeft , altijd zult gij ellendig zijn als gij u niet tot God keert.

Waarom ontstelt gij u, als hel met u niet gaat naar uwen wil of verlangen ? wie is er toch , die alles naar zijnen wil heeft ? Noch gij , noch eenig sterveling op aarde.

Niemand is er in de wereld zonder cenigen tegenspoed of zwarigheid , al ware hij koning of Paus.

EERSTE BOEK. 125

Maar wie vaart or 't allerbest ? zonder twijfel liij , die om God iels kan verdragen.

2. Vele zwakken en onverslandigen zeggen dikwijls : zie wat een goed leven heeft die rnensch! hoe rijk, hoe groot, hoe niagtig , hoe verheven is hij !

Maar sla eens de oogen op de hemelsche goederen en g;j zult bevinden , dat al het tijdelijke van geene waarde en zeer onzeker is ; het is veeleer bezwarend, want het wordt nooit zonder vrees en kommer bezeten.

De mensch is niet gelukkig door het bezit van talrijke goederen ; de middelmaat is hem genoeg.

Waarlijk het is eene ellende op deze wereld te leven.

Want hoe geestelijker de mensch tracht te wezen, des te bitterder wordt hem dit leven , omdat hij dan de raenschelijke bedorvenheid meer gevoelt en klaarder ziet.

Want aan eten , drinken , waken , slapen , arbeiden , rusten , en aan alle andere noodwendigheden der natuur onderworpen te zijn is voorwaar eene groote ellende en eene groote kwelling voor eenen godvruchtigen mensch , die gaarne zoude ontslagen wezen van alle aardsche aangekleefdlieid en vrij van alle zonden.

3. Want de inwendige mensch wordt in deze wereld zeer bezwaard door de ligchamelijke noodwendigheden.

Daarom bad de profeet David zoo vuriglijk , daarvan te mogen ontslagen worden, als hij zeide: verlos mij , Heer, van mijne noodwendig heden. (1)

Maar wee dengenen , die hunne ellenden niet

1) Ps. XXXIV. 17.

i

j2i DE NAVOLGING VAN JEZUS CITCISTUS.

bonnen cn wee nog meer dengenen , die dit ellendig leven beminnen.

Want sommigen , al kunnen zij naauwclijks 111 cl arbeiden ol bedelen b'innc nooddrult winnen^ zijn daaraan verknocbl , zoo dat zij hel rijk van God weinig zouden achten indien zij bier altijd moglen blijven leven.

4. O dwazen en ontrouwen van hart ! die zoo diep versmoord liggen in de aardsche dingen , dat zij geenca fmaak hebben dan in hetgeen de zinnen of hel llgchaam aangaat.

Waar die ellendigen zullen oj) het einde nog geducht gevoelen , hoe veracht en nietig hel was wat zij beminden.

Doch de Heiligen van God en al de getrouwe vrienden van Jezus Christus hebben de dingen die liet llgchaam aangenaam en hier schoon cn uitslckcnd waren , veracht : al hunne hoop en bedoeling streefde naar dc eeuwige goederen.

Geheel hun verlangen werd lol de altijddurende cn onziglbare goederen van hierboven gerigt , opdat zij tol de aardsche niet zouden getrokken worden.

Wil , o broeder , aan uwen geesteUjken voortgang niet wanhopen : want gij hebt nog tijd en gelegenheid genoeg.

li. Waarom will gij uw goed voornemen altijd uilslcllcn ? Sla op ; en begin op dezen stond en zeg : nu is het lijd om te werken en om te strijden , hel is nu dc geschikte tijd om mijn leven te beteren.

Als het met u niet welgaat en gij in lijden zijl, dan is helde tijd om verdiensten te vergaderen.

EERSTE BOEK.

Gij moet , alvorens gij tot verkoeling komt , eerst door vuur en water gaan. (1)

Zoo gij u zclven geen geweld aandoet , zult gij niet zegepralen.

Zoo lang wij dit brooze llgchaam dragen , kunnen wij zonder zoude niet wezen , nocii zonder verdriet of droofheid leven.

Gaarne zouden wij vrij van alle ellende zijn : maar omdat wij door de zonde de onschuld verloren hebben , daarom hebben wij ook de ware gelukzaligheid verloren.

Daarom moeten wij geduld hebben , en Gods barmhartigheid afwachten , totdat de boosheid voorbijga en onze sterfelijkheid door hel leven verslonden worde. (2)

6. O ! hoe groot is de menschelijke zwakheid, die altijd tol het kwaad geneigd is !

Heden belijdt gij uwe zonden en morgen bedrijft gij wederom do zonden , die gij beleden hebt.

Nu maakt gij een voornemen van die te schuwen en een uur daarna doet gij , even alsof gij geen voornemen gemaakt hadt.

Te regt mogen wij ons dan vernederen , en geen groot gevoelen van ons zeiven hebben , aangezien wij zoo zwak en ongestadig zijn.

Wij kunnen op één oogenhlik door onze onachtzaamheid verliezen betgeen wij , door Gods genade, naauwelijks mei grooten arbeid bekomen hebben.

7. Wat zal er ten laatste van ons geworden, die zoo vroeg verflaauwen ?

1) PB. LXV. li.

2) 1*8 LV1. 2. en II. Cor. V. 4.

126 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTCS.

Wee onzer , indien wij ons alzoo ter rust willen begeven , alof wij in vrede en zekerheid waren , daar nogtans lot nog toe geen spoor van ware heiligheid in onze handelwijze bemerkt wordt.

Ja , het ware wel noodig , dat wij nog eens , als leerzame nieuwelingen , in goede zeden onderwezen werden , om ten minste te beproeven of in ons eene hoop van verbetering en van grooteren vooruitgang in de deugd ware.

XXIII. HOOFDSTUK.

Over het overdenken van den dood.

1. Het zal hier weldra met u gedaan zijn ; zie derhalve toe , hoe het met u gelegen is.

Heden is de mensch en morgen komt hij niet te voorschijn ; en als hij uit deoogen is , is hij ook weldra uit het hart.

O verblindheid en versteendheid van het men-sehelijk hart , dat slechts de tegenwoordige dingen betracht en de toekomende niet beter voorziet.

Gij moest u in al uwe werken en gedachten zoo gedragen, alsof gij heden moest sterven.

Indien gij een goed geweten hadt, zoudt gij den dood niet vreezen.

Het is beter de zonde te schuwen , dan den dood te willen ontvluglen.

Indien gij heden niet bereid zijt ^ hoe zult gij het morgen wezen ? De dag van morgen is u onzeker en hoe weet gij of gij dien zult beieven?

2. Wat baat hel ons lang te leven , al.gt; wij ons weinig beteren ?

EERSTE BOEK.

Ach ! een lang leven maakt ons niet altoos beter , maar het vermeerdert dikwijls onze schuld.

Ach, of wij slechts cenen dag op de wereld ■wel geleefd hadden !

Velen tellen de jaren van hunne bekeering ; maar de vrucht hunner beternis is dikwerf zeer klein.

Indien het sterven vreesselijk is, denk dat het welligt voor u nog gevaarlijker zal zijn Idnger te leven.

Zalig is hij, die altijd het uur van zijnen dood voor oogen heeft, en die zich dagelijks bereidt om te sterven.

Indien gij ooit ecnen mensch hebt zien sterven, denk dat gij dienzelfden weg ook weldra zult ingaan.

3. Als de morgenstond daSr is, denk, dat gij tot den avond niet zult leven ; en als het avond is, vertrouw het niet , u den dag van morgen te beloven.

Wees dus altijd bereid en leef zoo , dat de dood u nooit onbereid vinde. ,

Vele menschen sterven schielijk en onverwacht: want de Zoon des menschen zal komen als men er het minst aan denkt. (1)

Als dit laatste uur zal gekomen zijn , dan zult gij over uw voorgaand leven geheel anders oordeelen ; en dan zult gij ten uiterste bedroefd zijn, omdat gij zoo traag en onachtzaam geweest zijt.

i. Hoe gelukkig en voorzigtig is hij , die nu in zijn leven zoodanig tracht te zijn, als hij bij zijn sterven wenscht bevonden te worden !

1) Luc. XIU 40,

128 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Immers de volkomene verachting der wereld, de vurige begeerte om altijd vooruitgang te maken in de deugd , de liefde der regeltucht , de last der boetvaardigheid , de bereidwilligheid tot de gehoorzaamheid , de zelfverloochening en het verdragen van allen tegenspoed , ter eere van Christus , zullen in dat laatste oogenblik een goed betrouwen geven om zalig te sterven.

Gij kunt veel goeds doen , terwijl gij nog gezond zijt ; maar wat gij , ziek zijnde zult kunnen doen , weet ik niet.

Weinige menschen worden door de ziekte verbeterd , gelijk er ook wenige heiliger worden door gedurige bedevaarten.

5. Vertrouw u niet op vrienden en naastbe-staanden , of stel uwe zaligheid niet tot de toekomst uit : want de menschen zullen u eerder vergeten dan gij meent.

Het is beter nu in tijds te zorgen en zijne goede werken vooraf te zenden , dan op eens anders bijstand te betrouwen.

Indien gij thans niet voor u zeiven zorgt, wie zal dan hiernamaals voor u bezorgd wezen ?

Nu is de tijd zeer kostelijk; het zijn de dagen van zaligheid , het is nu de bekwame tijd (2. Cor. VI. v. 2.).

Maar helaas! hoe jammerlijk is het dien tijd niet beter waar te nemen , in welken gij een eeuwig leven kunt verdienen !

De tijd zal komen , dat gij eene.i dag ja zelfs een uur zult wenschen om u te beteren ; en ik weet niet, of gij dit zult verkrijgen.

6. Welaan dan , lieve vriend , denk toch uit

EERSTE BOEK.

welk groot gevaar gij u kunt trekken cn uit hoe groote vrees gij u kunt verlossen , met nu altijd God te vreezen en op den dood bedaelit te zijn.

Doe nu uw best zóó te leven , dat gij in het uur van uwen dood u eerder verblijden moogt, dan bevreesd zijn.

Leer nu aan de wereld sterven , opdat gij dan , van alles los en vrij , tot Christus moogt naderen.

Tuehtig nu uw ligehaam onder boetvaardigheid , opdat gij alsdan een vast betrouwen moogt hebben.

7. Ach , dwaze mensch , waarop steunt gij lang te leven , daar gij niet écnen dag zeker hebt?

Hoe velen zijn er bedrogen en schielijk en onverwacht uit dit leven gerukt geworden !

Hoe dikwijls hebt gij niet hooren zeggen : deze is door het zwaard gesneuveld , gene verdronken , deze van eene boogie vallende , heeft den hals gebroken , gene is al etende gestorven , een ander heeft onder hel spelen zijn leven geëindigd!

De eene kwam om door het vuur , een ander door het zwaard, anderen door de pest , anderen door roovers ; alzoo is de dood het einde van alle menschen en hun leven gaat voorbij als eene schaduw. (1)

8. Wie zal na uwen dood u gedachtig zijn , en wie zal toch voor u bidden ?

Doch nu , geliefde , doe al wat gij kunt, dewijl gij niet weet wanneer gij sterven zuil en ook onbewust zijl met datgene , wat u na den dood zal volgen.

1) Job. XI. 2 cn Ps. CXL1II. 4.

6.

150 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Vergader voor u , terwijl gij nog tijd hebt, onvergankelijke rijkdommen.

Houd u alleenlijk met uwe zaligheid bezig en wees sleclils bezorgd over hetgeen God aangaat.

Maak u thans goede vrienden , met Godg Heiligen tc eeren en met hunne werken na te volgen ; opdat zij , als gij uit dit leven zult scheiden, u , in de eeuwige woonsteden opnemen. (1)

9. Houd u als eenen vreemdeling en reizende op aarde , die zich de dingen dezer wereld niet aantrekt.

Houd uw hart vrij van alle schepselen en altijd tot God opgeheven , want gij hebt hier geene blijvende plaats. (2)

Zend dagelijks uwe gebeden, zuchten en tranen naar den hemel , opdat uwe ziel na den dood, gelukkig tot den Heer moge overgaan.

XXIV. HOOFDSTUK.

Oyer het oordeel eu de staffen der zondaren.

1. Aanschouw in alle dingen het einde, en hoe gij voor dien strengen regter zult staan , voor wien niets verborgen is , die door geene giften verzoend wordt en geene verontschuldigingen aanneemt , maar alles volgens de regtvaar-digheid zal oordeelen.

O ellendige en dwaze zondaar ! wat zult gij , die somtijds op het aanzien van eenen vergramden mensch beeft , aan God antwoorden , die al uwe misdaden kent ?

Waarom voorziet gij u niet beter tegen den dag

1) Lsc. XVI. 9.

a) Hebr. XUl. 14.

EERSTE BOEK.

des oordeels , waar niemand door een ander zal kunnen beschermd, versclioond of verontschuldigd worden , maar iedereen met zijnen eigen last genoeg zal hebben?

Nu kan uw arbeid vrucht aanbrengen , uw wecnen aangenaam zijn , uw zuchten verhoord worden en uwe droefheid kan de kracht hebben om aan God te voldoen en uwe ziel te zuiveren.

2. Zulk een verduldig inensch heeft in dit leven een goed en zalig vagevuur , die , als hij verongelijkt wordt, meer bedroefd is over de boosheid van anderen dan over het leed, dat hem aangedaan wordt, die gaarne bidt voor degenen, die hem tegenstreven , en bun van harte het kwaad , dat zij hem aandoen , vergeeft ; die ook gewillig is om anderen vergiffenis te vragen ; die ligter tot medelijden dan tot gramschap geneigd is ; die zich zeiven dikwijls geweld aandoet , en het vleesch aan den geest volkomen tracht te onderwerpen.

Het is beter zich nu van zijne zonden te zuiveren en zijne ondeugden uit te roeijen , dan daarmede tot in het toekomende leven te wachten.

Voorwaar wij bedriegen ons zeiven door de ongeregelde liefde , die wij voor ons ligchaam hebben.

5. Wat zal dat {eenwig) vuur anders te verslinden hebben dan uwe zonden ?

Hoe meer gij nu u zeiven ontziet en uw vleesch involgt, des te zwaarder zult gij hiernamaals daarvoor boeten en des te meer voedsel voor de vlammen vergaderen.

Waardoor de mcnsch het meest gezondigd heeft , daardoor zal hij ook zwaarder gestraft worden

10- DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Daar zullen de tragen door gloeijende prikkels voortgestuwd en dc gulzigen door geweldigen dorst cn honger gekweld worden.

Daar zullen de ontuchtigen cn de wellustelingen met brandend pok en stinkenden zwavel overgoten worden; en de nijdigen zullen als dolle honden van pijn en droefheid huilen.

A. Iedere zonde zal hare eigene pijniging hebben.

Daar zullen de hoovaardigen met alle schaamte overdekt en de gierigaards door eene allerbitterste armoede gekweld en benaauwd worden.

Daar zal één uur lijdens zwaarder vallen , dan .hier honderd jaren van allerstrengste boetvaardigheid.

Daar is geene rust noch troost voor de verdoemden ; hier echter rust men somtijds van zijnen arbeid uit en geniet men troost van zijne vrienden.

Wees dan jiu vol vrees en droefheid over uwe zonden , opdat gij in den dag des oordeels met de gelukzaligen zonder angst moogt verschijnen.

Want a/sda7i zullen de reglvaardiyen met vrij-moediyheid opstaan tegen diegene, welke hen hier te rer/t benaauwd en verdrukt hebben. (I)

Alsdan zal hij, die zich hier ootmoedig onderworpen heeft aan de vonnissen der menschcn , daar staan om te oordeelen.

Alsdan zal de arme en nederige groot betrouwen hebben en de hoovaardige van alle zijden met vrees bevangen zijn.

5. Alsdan zal het blijken , dat hij hier zeer wijs is geweest , die geleerd heeft om Christus dwaas en veracht te zijn.

l) Sap. v. I.

EERSTE DOEK,

Alsdan zal men zich over al liet lijilen , hetwelk men hier verduldig zal verdragen hebben , zeer verbeugen, en alle boosheid zal zwijgen. (1)

Dan zullen de godvrcezenden zich verblijden en alle ongodsdienstigen in droefheid gedompeld zijn.

Alsdan zal het ligchaam, hetwelk hier gekweld werd , zich meer verheugen , dan wanneer het in weelde ware opgevoed geweest.

Alsdan zal een gering gewaad blinken en het kostelijkste kleed zonder glans wezen.

Alsdan zal eene nederige stulp meer geprezen worden , dan een prachtig paleis.

Alsdan zal eene standvastige lijdzaamheid meer helpen , dan al de magl der wereld.

Alsdan zal de eenvoudige gehoorzaamheid meer uitwerken dan alle tvcreldschc mayt.

6. Alsdan zal een rein en goed geweten meer blijdschap veroorzaken , dan diepe geleerdheid.

Dan zal de versmading der rijkdommen meer wegen , dan al de schatten der aarde.

Dan zal het aandenken aan een godvruchtig gebed u meer troost verschaffen , dan een kostelijke maaltijd.

Dan zult gij u meer verblijden , omdat gij hebt kunnen zwijgen , dan om veel gesproken te hebben.

Dan zullen de heilige werken van meerdere waarde zijn , dan vele schoone woorden.

Dan zal een streng leven en eene lastige boetvaardigheid meer behagen , dan het vermaak dei' wereld.

Leer nu derhalve kleine dingen lijden , opdat gij alsdan van zwaardere moogt bevrijd worden.

l) Pa. CV1.«.

134 DB NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Beproef hier nu eerst wat gij hier namaals zoudt kunnen verdragen.

indien gij nu weinig kunt verdragen , hoe zult gij dan de eeuwige pijnen kunnen ondergaan.

Indien gij u over een gering lijden hier zoo ongeduldig maakt, wat zullen dan die pijnen der hel doen ?

Ziet, gij kunt geene dubbele vreugde genieten, iiier uw vermaak nemen op de wereld en daarna met Christus heersehen.

7. Indien gij tot heden in alle eerambten en wellusten geleefd hadt , wat zou dit u baten , indien gij op dit oogenblik moest sterven ?

Alles is dus ijdelheid , behalve God te beminnen en hem alleen te dienen.

Want wie God uit gansehcr harte bemint , die vreest noch dood , noch straf, noch oordeel , noch hel , dewijl eene volmaakte liefde ons gerust tot God doet naderen.

Maar het is geen wonder dat hij , die nog vermaak heeft in te zondigen , den dood en het oordeel vreest.

Het is evenwel goed , dat , indien Gods liefde u van de zonde niet aftrekt , du vrees van de hel u ten minste onderhoudt.

Maar hij , die de vreeze Gods weinig acht , zal niet lang in het goede standvastig zijn , maar zal zeer spoedig in de strikken des duivels vallen.

XXV. HOOFDSTUK.

Over do zorgvuldige Terbetering van ons gehcol leven.

•1. Waak en wees naarstig in de dienst van God en denk dikwijls waarom gij hier ia het

EERSTE BOEC.

klooster gekomen zijt en de wereld hebt verlaten.

Was het niet om voor God te leven en een geestelijk niensch te worden ?

Wees dan ijverig om vooruit te gaan , want gij zult weldra het loon van uwen arbeid ontvangen, en alsdan zal omtrent u noch vrees, noch droefheid meer zijn.

Gij zult nu een weinig arbeiden en daarvoor zult gij eene groote rust, ja eene eeuwigdurende blijdschap vinden.

Indien gij getrouw en ijverig blijft in wel te doen , zal God gewis ook getrouw en overvioedig zijn om te vergelden.

Gij moet altijd standvastig hopen , dat gij tot de beloouing zult komen maar gij moogt u niet al te gerust stellen , opdat gij niet onachtzaam of verwaand wordet.

2. Als zeker persoon, die gedurig tusschen hoop en vrees dobberde, eens door weemoedigheid overwonnen , in de kerk voor een quot;altaar lag te bidden, herhaalde hij bij zich zeiven deze woorden: O, wiste ik, dat ik tol het einde toe zoude volharden ! en terstond hoorde hij inwendig dit antwoord van God : indien gij dit zeker wist, wat zoudt gij willen doen ? doe nu hetgeen gy alsdan zoudt doen en gij zult gerust zijn.

En terstond hierdoor getroost en versterkt , gaf hij zich geheel aan den wil van God over, en zijne angstige vertwijfeling verdween.

Hij heeft daarna ook niet meer nieuwsgierig willen navorschen wat hem zoude overkomen ; maar hij heeft zich alleen toegelegd om den behageiyken en volmaakten wil van God te kennen.

136 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

hetgeen noodig is om alle goed wel te beginnen en te voltrekken.

3. Hoop op den Heer, cn doe wel, zegt de profeet , (1) cn bewoon de aarde met vrede; en gij zult door hare rijkdommen gevoed worden.

Eénc zaak is ei-, die vele mensclien van hunnen voortgang en vurige beternis terughoudt, namelijk de vrees van de moeijelijkhcid cn de last van den strijd.

inderdaad , zij maken den n:eesten voortgang in de deugd, die met meerdere kloekmoedigheid trachten zich zeiven te overwinnen in hetgeen hnn het moeijelijkste en het zwaarste valt.

Want de mensch maakt den grootsten voortgang , en verdient de meeste genade, als hij zich zelven meer overwint, en zich in don geest meer versterft.

-i. Maar alle menschen hebben niet evenveel te overwinnen en te versterven.

Noglans zal hij , die naarstig zijn best doet, al heeft hij meer driften, meer toenemen in deugden, dan een ander, die wel geregeld, maar minder ijverig tot de deugd is.

Twee dingen helpen bijzonderlijk tot groote verbetering , te welen : zich zelven met geweld van datgene aftrekken , waartoe de bedorvene natuur bet meest genegen is , en ijverig trachten die deugd te bekomen , welke men het allermeest noodig beeft.

Tracht ook die dingen bijzonderlijk te schuwen en te overwinnen , die u in andereu 't meest mishagen.

B. Neem uwen voortgang in acht op alle plaatsen.

1.) Ps. XXXVI. 3.

EERSTE BOEK.

opdat gij , bij het zien of hooren van eenige goede voorbeelden , allijd opgewekt wordet om die na te volgen.

Maar indien gij iets berispelijks opmerkt, wacht u van hetzelve te doen , of hebt gij het somtijds gedaan , tracht dan terstond u daarvan te beteren.

Gelijk uw oog anderen beschouwt, zoo wordt gij wederom , door anderen aangezien.

O ! hoe vertroostend, hoe zoet is het , ijverige en godvruchtige kloosterbroeders te zien, die vurige en getrouwe onderhouders van hunne pligten zijn.

En hoe droevig en pijnlijk is het , zoodanigen te zien , welke ongeschikt zijn in hunne zeden, en de dingen niet beoefenen , tot welke zij geroepen zijn.

O! hoe nadeelig is het, de verbindtcnis van zijn roeping te veronachtzamen , en zijne zinnen te stellen op hetgene ons niet is aanbevolen !

6. Denk altijd op den staat, dien gij aangenomen hebt, en stel u altijd het beeld van den gekruisigden Jezus voor oogen.

Gij moet als gij het leven van Jezus Christus beschouwt, met reden beschaamd worden , omdat gij tot nog toe niet meer getracht hebt u zeiven aan hem gelijkvormig te maken , al is het, dat gij reeds lang den weg des Hoeren betreden hebt.

Een kloosterling, die zich godvruchtig in het allerheiligste leven en lijden des Heeren oefent, zal daar overvloedig vinden al wat hem nuttig en noodig is : het is vergeefs buiten Jezus iets beters te zoeken.

O ! zoo de gekruisigde Jezus in ons hart kwame; hoe spoedig zouden wij genoegzaam onderwezen zijn!

7. Een ijverig kloosterling draagt en volbrengt gaarne alles wat hem bevolen wordt.

158 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Maar een trage en onachtzame heeft lijden op lijden en hij wordt van alle zijden benaauwd , daar hij de inwendige vertroosting niet heeft en de inwendige niet mag zoeken.

Een kloosterling , die buiten zijnen regel leeft, is in gevaar van grootelijks te vallen.

En die de traagheid en de gemakken zoekt, zal altijd met iets gekweld zijn, want het eene of het andere zal hem mishagen.

8. Wat doen zoo vele andere kloosterlingen die onder de kloosterlijke regeltucht, het zeer streng hebben ?

Zelden gaan zij uit, leven afgescheiden, worden schraal gevoed, zijn ruw gekleed, arbeiden veel, spreken weinig , waken lang , staan vroeg op, doen lange gebeden, lezen dikwijls en onderhouden eene goede regeltucht.

Beschouw de Carthuizers, de Cisterticnzers, de monniken en de nonnen van verschillende orden , zie , hoe zij alle nachten opstaan om God te loven.

Daarom zou het voor u eene groote schande zijn, indien gij , als zoo vele kloosterlingen God begint te loven en in zulk een heilig werk lui en traag zoudt zijn.

9. O ! dat wij niets anders te doen hadden, dan God onzen Heer uit geheel ons hart te loven en te danken !

O! behoefdet gij nooit te eten ^ drinken , of shipen , maar dat gij altijd God kondc danken , en met geestelijke betrachtingen alleen bezig zijn !

Dan zoudt gij veel gelukkiger wezen , dan gij nu zijt, nu gij het ligehaam in al zijne noodwendigheden moet dienen.

O ! dat die noodwendigheden niet bestonden

EERSTE BOEK.

cn wij alleen behoefden bezorgd te zijn voor de geestelijke spijs en ververschingen onzer zielen, die wij , helaas ! zelden genoeg smaken.

10. Wanneer de mensch zoo ver gekomen is, dat hij in geen schepsel meer zijnen troost zoekt, dan eerst begint God hem volkomen te smaken, en dan zal hij ook wel tevreden zijn.

Dan zal hij zich in geenen voorspoed verblijden, noch zich in tegenspoed bedroeven ; maar hij beveelt zich geheel vertrouwelijk aan God , die hem alles en in alles is: voor wien ook niets verloren gaat of sterft ; voor wien alles leeft en op wiens wenk alles dadelijk gehoorzaamt.

11. Gedenk altijd uw einde , en dat de verloren tyd niet meer zal wederkomen.

Zonder zorgvuldigheid en naarstigheid zult gij nooit eenige deugden bekomen.

Indien gij begint te verflaauwen , zult gij u inwendig kwalijk bevinden ; maar wordtgij ijverig, zoo zult gij grooten vrede genieten , en minder last gevoelen ter oorzaak der genade Gods en der liefde tot de deugd.

Een ijverig en naarstig mensch is tot alle dingen gereed.

Het is grooteren arbeid de zonden en driften te woderstaan, dan zware ligchamelijke werken te doen.

Wie zich niet wacht voor kleine gebreken zal allengskens in grootere vervallen.

Gij zult des avonds altijd vreugde gevoelen , als gij den dag nuttig hebt doorgebragt.

Waak over u zeiven ; wek u zeiven op , vermaan u zelven , wat er van anderen zij , verzuim u zeiven niet.

Hoe meer geweld gij u zelven aandoet , te grooteren voortgang zult gij in de deugd maken.

DE NAVOLGING

VAN JEZUS CHRISTUS.

5^27332)3 3©SE₀

VERMANINGEN , DIE TOT HET INWENDIGE OF GEESTELIJKE LEVEN GELEIDEN.

v/wvy

I. HOOFDSTUK.

Over de inwendige verkeering.

i. Gods Hijk is binnen u, zegt de Heer. (i) Keer u uit geheel uw hart lot God en laat deze ellendige wereld varen , en uwe ziel zal rust vinden.

Leer alle uitwendige dingen versmaden en begeef u lot het inwendige , en gij zult Gods rijk in u zien komen.

Want hel rijk Gods is vrede en blijdschap in den U. Geest , (2) hetwelk aan de zondaren niet gegeven wordt.

Christus zal tot u komen en u zijnen troost mededeelen , indien gij hem ei-ne waardige woonplaats in uw hart bereidt.

Al zijn luister en zijne sehoonhiiid is inwendig en in het geheim des harten schept hij zijn behagen.

Een' niensch , die inwendig en ingekeerd is, bezoekt hij dikwijls, spreekt hem liefderijk aan, troost hem liefderijk , geeft hem grooton vrede, en houdt groole gemeenschap mei hein.

1) Luc. XVII. 2.

2) Rora. XIX. 17.

DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS. iH

2. Welaan dan , getrouwe ziel , bereid uw liart voor dezen bruidegom , opdat liij zich gewaardige tol u te komen en in u te verblijven.

Want liij spreekt in dezer voege : Wie mij lief heeft , zal mijne woorden onderhouden en wij zullen lot hem komen en hij hem eene woonplaats maken. (1)

Maak dan in uw hart plaats voor Cliristus en sluit alle andere dingen builen hetzelve.

Als gij Christus hebt , zijl gij rijk en behoeft gij niets meer. Hij zal u wel voorzien en getrouw van alles verzorgen , zoo dat gij op geene menschen uwe hoop zult behoeven te stellen.

Want do menschen veranderen ligtelijken vallen weldra af ; maar Christus blijft in eeuwigheid , en hij helpt ons slandvastig lol het einde toe.

3. Men kan geen groot betrouwen in cenen broozen en sterfclijken mensch slellen , al is hij ook nullig en dierbaar. Ook moogt gij u niet te zeer bedroeven , als hij u somtijds legen werkt en tegenspreekt.

Die heden met u zijn , kunnen morgen tegen u wezen en dan wederom veranderen gelijk de wind.

Stel al uw belrousven op God , en dat hij alleen het voorwerp uwer vrees en liefde zij. quot;ij zal voor u antwoorden en alles ten béste kecren

Gij hebt hier geene duurzame verblijfplaats , (2) cn waar gij u ook bevindt , zijl gij een uillander en vreemdeling ; gij zult geene rust hebben , tenzij gij geheel met Christus vcrecnigd zijl.

1) Joan. XIV. 23.

2) Hebr. XIII. 14. 12.

Ii2 DE NAVOLC.ING VAN JSZUS CDB1STCS.

4-. Wat will gij hier rondom u zoeken , daar dit de plaats van uwe rust niet is ?

Uwe woonplaats moet in den hemel wezen en al het aardsche moet gij slechts in het voorbijgaan beschouwen.

Alle dingen gaan voorbij en gij vergaat insgelijks met dezelve , zie dus wel toe , dat gij u daaraan niet verklceft, opdat gij daardoor niet ingenomen wordet en verloren gaat.

Dat uwe gedachten gedurig tot den Allerhoogste opstijgen en stier uw gebed onöphoudelijk tot Jezus Christus.

Indien gij geene verhevene en hemelsche dingen in beschouwing kunt nemen , berust dan in het lijden van Christus , en verblijf gaarne in zijne heilige woning.

Want indien gij met liefde tot de wonden en dierbare liktcekens van Jezus uwe toevlugt neemt, zult gij in al uwe kwelling , eene groote versterking gevoelen en gij zult het weinig achten , dat gij door de mcnschen versmaad wordt en al hunne lasteringen gemakkelijk verdragen.

ö. Christus is ook op de wereld door de men-schen versmaad en in zijnen grootsten nood van zijne vrienden en bekenden onder de versmaadheid verlaten geweest.

Christus heeft willen lijden en versmaad woiden en gij durft over iets klagen !

Christus heeft vijanden en lasteraars gehad en gij wilt alle niensehen tot vrienden en weldoeners hebben ?

Waarom zal uw geduld gekroond worden , indien u geen lijden of tegenspoed overkomt ?

Indien gij geene wederwaardigheden wilt

TWEEDE BOEK.

lijden , hoe zult gij dan een vriend van Cbristus wezen ?

Lijd met Christus en voor Christus , indien gij met Christus wilt heerschen.

6. Indien gij eens tot in het binnenste van het hart van Christus doorgedrongen waart en een weinig van zijne brandende liefde gesmaakt hadt , zoudt gij uw eigen gemak of ongemak weinig achten , maar gij zoudt u veeleer over den aangedanen hoon verblijden , dewijl de liefde van Jezus den mensch zich zeiven doet versmaden.

Een mensch , die Jezus en de waarheid bemint en die waarlijk ingetogen en vrij van alle ongeregelde neigingen is , kati zich zeiven ongehinderd tol God keeren , zich in den geest boven zich zeizen verheffen en in God eene verzadigende rust genieten.

Wie alle dingen acht voor hetgene zij zijn , eu niet zoo als zij van de menschen geacht worden , is opregt wijs en Is meer van God dan van de menschen onderrigt.

Die naar het inwendige weet te leven , en van de uitwendige dingen niet veel werk maakt, moet geene plaats zoeken , of naar bekwameren tijd wachten om zijne godvruchtigheid te kunnen beoefenen.

£cn inwendig mensch kan ligtelijk in zich zeiven keeren , omdat hij zich nooit geheel aan uitwendige dingen overgeeft.

De uitwendige arbeid of andere bezigheid, die voor eenlgen tijd noodzakelijk is, hindert hem niet, maar hij schikt zich tot alle dingen gelijk zij voorkomen.

144 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Die van binnen wel gesteld en geregeld is, trekt zich de ongeschikte en verkeerde handelingen van anderen niet aan.

De mensch wordt slechts in zoo verre gehinderd en verstrooid, als hij zich de uitwendige zaken aantrekt.

8. Indien gij uitwendig wel en ganscli gezuiverd waart, zoude alles u ten goede en lot voordeel strekken.

Maar daarom misnoegen en ontstellen u dikwerf vele dingen, omdat gij aan u zelven niet wel verstorven, of nog niet geheel van de aardschc zaken onthecht zijl.

Niets besmet of belemmert zoo zeer het hart van den rnenscli, dan de ongeregelde liefde tot de schepselen.

Indien gij den uitwendigen troost niet zoekt, zult gij de hemelsche zaken kunnen overwegen, en dikwijls inwendig opgeruimd zijn.

11. HOOFDSTUK.

Over de nederige onderwerping.

1. Hecht er niet veel aan, wie voor of tegen u is, maar zorg, dat God in al uwe verrigtingen met ii zij.

Heb ullijil een goed geweten en God zal u bewaren.

Want degene , dien God helpt , kan niemands ondeugd hinderen.

Indien gij weet te zwijgen en te lijden, zult gij ongetwijfeld de hulp van God ondervinden.

Hij weet den tijd en het middel om u te verlossen en daarom moet gij u ganscl. aan hem overgeven.

TWEEDE BOEK.

Het is Gods werk ons te helpen, en ons van alle beschaming te verlossen.

Dikwijls is liet om de ootmoedigheid in ons te vermeerderen zeer dienstig, dat andere men-schen onze gebreken kennen en berispen.

2. Als de mensch zich over zijne gebreken verootmoedigt, dan stelt hij andere menschen ligtelijk te vrede en hij verzoent zich gemakkelijk met hen, die op hem vergramd zijn.

God beschermt en verlost altijd den ootmoedige, hij bemint en vertroost den ootmoedige, hij neigt zich tot den ootmoedige ; hij geeft hem groote genade en na zijne vernedering verheft hij he.n.

Aan den ootmoedige, openbaart hij zijne geheimen en trekt en lokt hem minzaam tot zich.

Een ootmoedig mensch is, als hein eenige beschaming aangedaan wordt, wel tevreden, omdat hij op God en niet op de wereld steunt.

Verbeeld u niet, dat gij gevorderd zijt, tenzij gij u als den minste aller menschen beschouwt.

III. HOOFDSTUK.

Over den vredelievcnden mensch.

i. Stel eerst u zeiven in vrede, dan zult gij anderen ook tót vrede kunnen brengen.

Een vredelievend mensch doet meer goed, dan een zeer geleerde.

Bij een mensch die vol driften is, keert zich het goed in kwaad en hij gelooft ligtelijk het kwaad.

Bij een goed cn vreedzaam mensch keert alles ten goede.

Die in den vrede gevestigd is, heeft van niemand

7

140 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

kwaad vermoeden ; maar die slecht tevreden cn beroerd is, wordt door vele kwade vermoedens gekweld ; liij is zelf niet gerust, en hij verontrust anderen.

Hij zegt dikwijls helgene hij niet moest zeggen, en verzuimt wat hem veel beter en nuttiger was te doen.

Hij let op hetgene anderen moeten doen en hij verzuimt zelf te doen hetgeen hij verpligt is.

Dat dan uw ijver eerst voor u zeiven zij en dan zult gij met regt op u«en naaste mogen letten.

2. Gij weet zeer wel uwe eigene werken te verschoonen en te verbloemen, en de ver-cntschuldigingen van anderen «ill gij niet aannemen.

Billijker ware het, u zeiven te beschuldigen en uwen broeder te verontschuldigen.

Wilt gij, dat een ander uwe gebreken rer-drage, verdraag dan ook die van anderen.

Zie hoe verre gij nog van de ware liefde en ootmoedigheid verwijderd zijt, die zich nooit dan tegen zich zeiven vergramt of verontwaardigt.

Het is niets goeds niet goede en zachtmoedige menschen in vrede te leven, dit behaagt natuurlijk aan allen : vaut ieder is gaarne in vrede en hij bemint ook diegenen het meest, die met hem van één gevoelen zijn.

Maar met stuursche, verkeerde en ongeregelde menschen, of met degenen, die ons tegenstrijdig ïijn, in vrede te kunnen leven, dit is ecne groote genade en een grootmoedig en lolïelijk werk.

o. Er zijn menschen, die met zich sclven en ook met anderen vrede hebben.

TWEEDE HOEK

En er zijn er, die den vrede niet zich zeiven niel liebben, noch anderen in vrede laten : zij zijn lastig voor anderen, maar nog lastiger voor zich zelveii.

En er zijn er, die zich zeiven in vrede houden, en ook trachten anderen tot vrede te brengen.

Nogtans moest al onze vrede gedurende dit ellendig leven bestaan meer in ootmoedig te verdragen, dan in niet te gevoelen hetgeen ons tegen gaat of tcgcnslrijdig is.

Wie het best weet te lijden, zal den groolsten vrede hebben. En zulk een is overwinnaar van zich zeiven, meester der wereld, vriend van Christus en erfgenaam des hemels.

IV. HOOFDSTUK.

Over de zuiverheid des gemoeds en de eenvoudigheid der meening.

1. Door twee vleugelen wordt de mensch van het aardsche opgeheven, te weten : door de eenvoudigheid en dc zuiverheid.

De eenvoudigheid moet in onze meening, en de zuiverheid in onze neiging wezen.

De eenvoudige meening zoekt God, dc zuiverheid vindt en smaakt hem.

Een goed uitwendig werk zal u geen beletsu' stellen, indien gij inwendig van alle ongeregelde liefde vrij zijt.

Indien gij niets anders dan Gods welbehagen en het voordeel van uwen naaste zoekt, zoo zult gij de inwendige rust des harten genieten.

Indien uw hart opregt was, zoo zoude u elk schepsel tot eenen spiegel, om wel te leven, en tol een boek van heilige leering dienen.

148 DE NAVOLGING VAN JEZUS CURISTU3.

Er is geen schepsel zoo klein en gering, of het vertoont in zich Gods goedheid.

2. Zoo gij innerlijk goed en zuiver waart, dan zoudt gij alle dingen zonder beletsel zien en wel begrijpen. Een zuiver hart dringt tot den hemel en de hel door.

Gelijk elkeen van binnen gesteld is, zoo oordeelt hij uitwendig.

Indien er eenige blijdschap op de wereld te vinden is, dan bezit die zoodanige mensch, die zuiver van hart is.

Eu is er ergens benaauwdheid of zwarigheid te vinden, zoo gevoelt die een zondig geweten 't allerbest.

Gelijk het ijzer, in het vuur geworpen, den roest verliest en geheel gloeijend wordt,, zoo wordt ook een mensch, die zich tot God bekeert, van zijne traagheid verlost en inr eenen nieuwen mensch veranderd.

3. Als de mensch begint te verflaauwen dan vreest hij geringen arbeid en ontvangt hij gaarne ultwendigcn troost.

Maar als hij zichzclven volkomen begint te overwinnen en vroom in den weg des Heeren te wandelen, dan acht hij die dingen zeer klein, die hem te voren zwaar voorkwamen.

V. HOOFDSTUK.

Over de beschouwing van zichzelven..

\. Wij mogen op ons zelven niet te veel belrouwen, want dikwijls ontbreekt ons de genade en het oordeel.

Het licht der kennis, hetwelk wij hebben, is

tweede boek.

zeer klein en dat verliezen wij nog spoedig door onze onachtzaamheid.

Ja wij zijn dikwijls zoo verblind, dat wij onze verblindheid niet gewaar worden.

Wij handelen dikwijls kwalijk en wat nog erger is, wij willen ons verontschuldigen.

Wij worden somtijds door onze driften vervoerd , en wij nieenen dat het een goede ijver is.

Wij berispen kleine gebreken in anderen en wij gaan onze gebreken die grooter zijn, voorbij.

Wij gevoelen zeer spoedig en achten zeer groot hetgene wij van anderen verdragen ; maar wij merken niet wat anderen van ons verdragen.

Indien iemand zich zeiven naar behooren oordeelde , zou hij ondervinden , dat hij geen regt heeft, anderen streng te beoordeelen.

2. Een inwendig mensch stelt de zorg van zich zeiven voor alle andere zorgen ; en wie op zich zeiven naauwkeurig let, zal liglclijk van anderen zwijgen.

Nooit zult gij inwendig en godvruchtig worden, ten zij gij van anderen leert zwijgen en bijzonderlijk op u zeiven let.

Indien gij u gansch tot God in u zeiven keert, zoo zal u alles, wat gij inwendig gevoelt en al wat u overkomt , weinig aandoen.

Waar zijt gij als gij bij u zeiven niet zijt ? En als gij alles hebt doorloopen en u zeiven verzuimd , wat hebt gij dan daarmede gewonnen ?

Indien gij den vrede des harten en de ware vereeniging met God wilt hebben, zoo moet gij het overige ter zijde stellen cn u alleen met u zeiven bekommeren.

3. Gij zoudt veel vorderen , indien gij van alle

180 DE NAVOLGING VAN JEZDS CHRISTÜS.

onnoodigc tijdelijke zorg vrij waart. En gij zult zeer achteruit gaan , indien gij eene tijdelijke zaak groot aclit.

lloud geene andere zaak voor groot , voor verheven, voor aangenaam , dan God alleen , of hetgene God aangaat.

Beschouw allen troost dien gij van eenig schepsel kunt hebben , als ijdelheid,

Eene ziel , die God bemint, versmaadt alles , wat beneden God is.

God alleen , die eeuwig en oneindig is, en alles vervult, is de troost der ziel en de ware blijdschap des harten.

VI. HOOFDSTUK.

Over de vreugde van een goed geweten.

1. De eer en vreugde van een goed mensch is de getuigenis van een goed geweten.

Heb een goed en rein geweten , en gij zult altoos verheugd zijn.

Een goed geweien kan zeer veel verdragen , en het is zeer wel te moede in tegenspoed; maar een slecht geweten is altijd in vrees en onrust.

Gij zult eene zoete rust smaken , indien uw geweien u niet beschuldigt.

Wil u niet verblijden , dan wanneer gij wel gedaan hebt.

Slechte menschen hebben nooit ware blijdschap, noch gevoelen den inwendigen vrede : want er ■is geen vrede voor de goddeloozen, zegt de Hoer. (1)

Al zeggen zij somtijds: ziel, wij zijn in vrede,

1.) Isaïtts 48. v. 22 cn hoofdstuk 57 v. 21.

TWEEDE BOEK. 1S1

cr zal ons geen kwaad overkomen, of wie zal ons durven hinderen? Geloof hun niet, want onverwachts zal de gramschap Gods zich vertoonen en dan zullen al hunne werken vernietigd en hunne gedachten verijdeld worden.

2. Zich in het lijden te verheugen , valt hem, die bemint, niet zwaar : want alzoo te verheugen, is zich in het kruis van onzen Heer beroemen. (1.)

De eer, welke de menschen van elkander ontvangen of aan elkander geven, is kortstondig.

De roem dezer wereld is altijd van droefheid vergezeld.

Maar de roem der vromen bestaat in hun geweten en niet in den mond der menschen.

De blijdschap der regtvaardigen is over God en in God en liuniie vreugde over de waarheid.

Wie naar den waren en eeuwigen roem verlangt , acht den tijdelijken niet.

En wie den tijdelijken zoekt , of denzelren niet van harte versmaadt, wordt overtuigd, dal hij den eeuwigen roem weinig bemint.

Hij heeft eene groote rust des harten , die de lofspraak of verachting der menschen niet acht.

3. Die een zuiver geweten heeft, is zeer ligtelyk tevreden.

Gij zijt niet heiliger , omdat gij geprezen wordt, noch verachtelijker wanneer gij veracht wordt.

Gij zijt wie gij zijt, gij kunt niet meer gepreaen of geacht worden , dan voor hetgene gij voor de oogen van God zijt.

Indien gij wel overweegt, wat gij inwendig b|j u zeiven zijt, zoo zuil gij u weinig bekommeren over hetgene de menschen van u zeggen.

1) Gal. VI. 14.

452 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

De mensch ziet het uiterlijke, maar God ziet in het hart. (1) De mensch beschouwt de werken, doch God onderzoekt het inzigt.

Altijd wel doen en daarbij zich zeiven weinig achten , is het kenmerk eener ootmoedige ziel.

Geenen troost bij eenig schepsel zoeken , is een teeken van groote zuiverheid des harten en van groot betrouwen op God,

4. Die van de menschen niet zoekt geprezen te worden , loont , dat hij zich zeiven geheel aan God bevolen heeft; want gelijk Paulus zegt : niet hij, die zich zeiven prijst, maar die door God geprezen wordt, is achtingswaardig. (2.)

Met God inwendig te verkeeren en aan niets uitwendigs verkleefd te zijn , is het leven van eenen inwendigen mensch.

VII. HOOFDSTUK.

Over de liefde tot Jezus boven alles.

i. Zalig is hij , die begrijpt wat het is Jezus te beminnen en zich zeiven om Jezus tc verachten.

Men moet al wat men bemint, verlaten om dien beminde; want Jezus wil alleen en boven alles bemind worden.

De liefde der schepselen is bedriegelijk en ongestadig.

Maar de liefde van Jezus is getrouw en duurzaam.

Wie zich aaneen schepsel hecht, zal ook met het brooze schepsel tc niet gaan.

1) Keg. XVI. 7.

2). II. Cor. X. IS.

TWEEDE BOEK.

Maar die Jezus bemint, zal in eeuwigheid bestaan.

Bemin hem en houd hem als vriend, welke u niet zal verlaten als alle schepselen u zullen begeven en die niet zal dulden , dal gij in het einde verloren gaat.

Hetzij gij wilt of niet wilt, gij moet eens van alles gescheiden worden.

2. Hecht u levende en stervende aan Jezus, en beveel u zeiven geheel aan de getrouwheid van Hem, die alleen u kan helpen, als alles u zal verlaten.

Uw beminde is zoodanig, dat hij niet wil, dat er eenen anderen met hem bemind wordt, maar hij wil alleen uw hart bezitten en daar als een koning op zijnen troon gezeten zijn.

Indien gij u van alle schepselen kondet losmaken, zoude Jezus gaarne bij u wonen.

Gij zult al uwen troost en hoop verloren vinden, inuien gij die op de menschen en niet op Jezus stelt.

Betrouw niet op een riet, hetwelk door alle winden geslingerd wordt, want alle vlcesch is als gras, en al deszelfs luister zal als eene grasbloem te niet gaan. (1)

3. Gij zult u weldra bedrogen vinden, indien gij alleen naar den uitwendigeii schijn der menschen wilt zien ; want indien gij in hen uwen troost en uw voordeel zoekt, zoo zult gij daarvan dikwijls groote schade ondervinden.

Maar zoo gij in alle dingen Jezus zoekt, zult gij Jezus zekerlijk vinden.

Maar indien gij u zeiven zoekt, zult gij echter lot uw verlies en verdriet, ook u zeiven vinden.

1) JesaiQs XL. 6. 7.

fS4 DE NAVOLGING VAN JEZUS CDRISTOS.

Want een mensch, die Jezus niet zoekt, doet zich zeiven meer schade, dan geheel de wereld en al zijne vijanden hem kunnen doen.

VIII. HOOFDSTUK.

Orer de vriendschap en gemeenzaamheid met Jezus.

1. Als Jezus bij ons is, gaat ons alles wel, en niets schijnt ons dan zwaar of lastig ; maar als Jezus niet bij ons is, dan valt alles zwaar.

Als Jezus tot ons niet spreekt, dan is de troost gering ; maar als Jezus slechts één woord tot ons spreekt, gevoelt men grooten troost.

Stond Maria Magdalena niet aanstonds op van de plaats, daar zij weende, toen hare zuster Martha haar zeide : de meester is daar en roept u. (1)

O zalig uur, als Jezus ons uit de droefheid tot de blijdschap des gemoeds reept.

O I hoe dor en versteend zijt gij, zonder Jezus ! hoe dwaas en ijdel, als gij iets buiten Jezus zoekt ? is dit geen grooter verlies, dan dat gij de geheele wereld verloort.

2. Wat kan u de wereld zonder Jezus baten ?

Zonder Jezus te wezen, is zij eene onverdrage-

lyke hel, en met Jezus te zijn, is zij een zoet paradijs.

Als Jezus met u is, kan u geen vijand hinderen.

Die Jezus vindt, vindt eenen grooten schat, ja, een goed boven alle goed.

En die Jezus verliest, verliest zeer veel, ja meer dan de geheele wereld.

1) Joan. 11- v. 38.

TWEEDE BOEK. 153

Hij is zeer arm, die zonder Jezus leeft cn zeer rijk, die wel staal mei Jezus.

5. Het is eene groole kunst met Jezus goed om te gaan en eene groote wijsheid , Jezus wel weten le houden en le bewaren.

Wees ootmoedig en vreedzaam en Jezus zal met u zijn.

Wees godvruchtig en stil en Jezus zal bij u blijven.

Gij zult Jezus ligtelijk verjagen en zijne genade verliezen, zoo gij u tol hel uitwendige begeeft.

En indien gij hem verjaagt en verliest, tot wien zult gij dan uwen toevlugl nemen, of wien zult gij voor uwen vriend kiezen ?

Zonder vriend kunt gij niet gelukkig leven en indien Jezus uw beste vriend niet is, zoo cult gij u zelven in droefheid en als verlaten vinden.

Gij handelt dus zeer dwaas, indien gij uw vertrouwen of uwe blijdschap iu iemand anders

stelt. ^

Het zou beter zijn, dat de geheele wereld tegen u ware, dan dal Jezus legen u vergramd zou zijn.

Dat dan onder al uwe beminden, Jezus alleen uw bijzondere vriend en welbeminde zij.

4. Bemin alle andere menscheu om Jezus wil, maar Jezus om zich zelven.

Jezus Christus, die alleen een goede en getrouwe vriend is, boven alle andere vrienden, moet bijzonderlijk en boven alles bemind worden.

Om hem en in hem moet gij vrienden en . vijanden lielhcbben, en gij moet hem voor hun allen bidden, opdat zij allen hem kennen en beminnen.

100 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Verlang nooit, bijzonderlijk geprezen of be-mind te worden, want dit komt Gode alleen toe, die zijns gelijken niet heeft.

Verlang ook niet, dat iemand in zijn hart over u bekommerd zij, noch wees ook niet ingenomen voor eens anders liefde, maar wensch, dat Jezus in u zij en in alle goede menschen.

5. Wees altijd zuiver en vrij, zonder verkleefdheid aan eenig schepsel.

Gij moet van alles ontbloot zijn en een zuiver hart aan God opdragen, indien gij rust wilt smaken en ondervinden , hoe zoet de Heer is.

En waarlijk : gij zult daartoe niet geraken, tenzij gij door zijne genade voorkomen en getrokken wordt, zoo dat gij van alles ontheven en afgescheiden zijnde, met hem alleen vereenigd zult wezen.

Want als de genade tot den mensch komt, dan wordt hij sterk en magtig lot alles, en als zij weggaat , dan wordt hij arm en zwak en als alleen overgelaten aan geessels en straffen.

Echter moet hij hierin niet kleinmoedig of wanhopend worden, maar zich met eene gelijkheid des gemoeds schikken naar den wil vanquot; God, en al wat hem overkomt, ter eere van Jeius Christus, verduldig lijden ; want op den winter vclgt den zomer , na den nacht komt de dag en na den storm komt er schoon weder.

IX. HOOFDSTUK.

Over het ontberen van allen troost.

1, Het valt niet zwaar allen menschelijken troost le verachten, als wij den goddelijken troost inwendig bezitten.

TWEEDE BOEK.

Maar liet is groot , ja zeer groot, zoo wel den goddelijken als den menschelijken troost tevens te kunnen derven, en ter cere van God gaarne de verlatenheid des harten te willen lijden en zich zelven in niets te zoeken, of op eigene verdiensten acht te slaan.

Wat is cr in gelegen, opgeruimd en godvruchtig te zijn, als de genade in u komt ? Dit is een uur, hetwelk iedereen zoude hegeeren.

Hij rijdt zeer gemakkelijk, die door de genade Gods gedragen wordt.

Het is ook geen wonder, dat hij geenen last gevoelt, die door den Almogende gedragen, en door den oppersten Leidsman geleid wordt.

2. Wij hebben gaarne iets lot onze verkwikking en de mensch kan zich zeer raoeijelijk van zich zelven ontbinden.

De heilige martelaar Laurentins heeft met zijnen bisschop (Paus Sixtus) de wereld overwonnen, omdat hij alles wat in de wereld vermakelijk scheen te zijn, versmaadde, en hij verdroeg geduldig, om de liefde van Christus, dat de Paus Sixtus, welken hij nogtans zeer beminde, van hem weggenomen werd.

Hij overwon door de liefde tot den Schepper de liefde tot den mensch ; en hij wilde liever den wil van God volbrengen, dan zijnen eigen troost zoeken.

Leer dan ook eenen teerbeminden boezemvriend om de liefde Gods verlaten.

Bedroef u ook niet te zeer, als gij door eenen vriend verlaten wordt, daar gij weet, dat wij ten laatste allen eens van elkander moeten scheiden.

1Ö8 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

3. De mcnsch moet zeer veel en lang zich zeiven besliljden, alvorens hij zich geheel kan overwinnen en zijne gansche genegenheid tot God keeren.

Als de mensch op zich zelveu steunt, is hij ligtelijk tot menschelijken troost geneigd.

Maar een waar minnaar van Christus en ijverig betrachter van de deugd, acht zulke vertroostingen niet, noch zoekt de zinnelijke zoetigheden, maar wil liever sterke beproevingen en zwaren arbeid om Christus lijden.

Als u dan eenige geestelijke vertroosting van God gegeven wordt, neem die met dankbaarheid aan ; maar gedenk altijd, dat dit eene milde gaaf van God en niet uwe eigene verdienste is.

Wil n daarover niet verheffen, noch u te zeer verblijden, noch u te veel laten voorslaan, maar verootmoedig u te meer over het onttan-gene geschenk, en wees des te meer op uwe hoede en zorgvuldiger in alle uwe werken : want dit uur (en die genade) zal voorbijgaan, en de bekoring zal volgen.

Als u de vertroosting ontnomen wordt, wees daarom niet aanstonds wanhopig ; maar wacht ootmoedig tn geduldig, tot dat God u op nieuw bczoeke : want Hij is almagtig om u nog grootere genade en vertroosting te geven.

Dit is niet nieuw noch vreemd voor degenen, die in de wegen des Ileeren 'ervaren zijn : want de groote Heiligen en de oude profeten hebben deze veranderingen ook dikwijls ondervonden.

Ei. Daarom zeide David , toen hij den troost der genade gevoelde , Ik heb in mijnen overvloed

TWEEDE DOEK.

gezegd : ik zal in eeuwigheid niet beroerd worden. (1)

Maar wanneer liem die genade onttrokken was, zeide hij , wat hij in zich zeiven gevoelde , met deze woorden : Heer , gij hebt uw aanschijn van mij afgekeerd en ik ben ontroerd geworden, (2)

Hij was daarom nogtans niet wanhopig , mr.ar hij bad God des te vuriger , zeggende : O Heer, ik zal tot u roepen, en u , mijn God , zal i/c hartelijk bidden. (3)

En ten laatste ontvangt hij do vruchten van zijn gebed e» getuigt , dat hij verhoord is , dewijl hij zegt: De Heer heeft mij verhoord en heeft medelijden met mij gehad / de Heer is mijn helper geworden. (4-)

Maar waarin ? Gij hebt , zegt hij verder , mijn weenen in blijdschap veranderd en mij met vreugde omgeven. (8)

Indien het mot groote Heiligen aldus gegaan is , zoo moeten wij (behoeftige cn zwakke men-sclien) niet kleinmoedig worden, al ondervinden wij soms vurigheid en soms laanwheid , want de geest Gods komt cn gaat volgens zijn welbehagen.

Daarom zeide de H. Job: O Heer, gij bezoekt den mensch in den dageraad en alle oogenblikken beproeft gij hem. (0)

6. Waarop mag ik dan mijne hoop stellen , of waarop mag ik mij verlaten , dan alleen op

1) Ps. xxix. v. o - 8

2) Ps. XXIX. v, 8.

3) Ps. XXIX. v. 9.

4) Ps. XXIX. V. 31.

b) Ps. XXIX. v. 12.

0) Job. VU. 13.

160 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

de groote barmhartigheid Gods en de verwachting van de hemelsche genade ?

Want al heb ik goede menschen , godvruchtige broeders of getrouwe vrienden bij mij ; al heb ik ook goede boeken en schoone verhandelingen, al hoor ik aangenaam gezang , al deze dingen helpen en bevallen mij weinig, als mij de genade verlaten heeft en ik aan mijne armoede ben overgelaten.

Er is alsdan geen beter middel , dan verduldig te zijn en mij zeiven over te geven aan den wil van God.

7. Nooit heb ik iemand zoo godvruchtig of ijverig gevonden , aan wien de genade niet somtijds onttrokken was , of die nooit eenige vermindering van zijne vurigheid gevoelde.

Nooit is er iemand van de Heiligen zoo op-gelogen of verlicht geweest, die te voren of daarna niet is beproefd geworden.

Want niemand is waardig hoog in beschouwing opgetogen te wordenquot;, tenzij hij te voren van God door eenig lijden en zwarigheid is beproefd geworden.

Ook is de voorgaande bekoring gemeenlijk een voorteeken , dat de troost daarna zal volgen :

Want de hemelsche vertroosting wordt beloofd aan degenen, die door de bekoring beproefd zijn. Aan hem, welke de zegepraal zal behaald hebben, zegt de Heer , zal ik van den boom des levens te eten geven. (1)

8. De goddelijke vertroosting wordt dan gegeven , opdat de mensch daardoor sterker zij om alle zwarigheid te verdragen en daarna volgt de bekoring , opdat hij zich in het goede niet verheffe.

1) Apos. 11. 7.

TWEEDE BOEK.

De booze geest slaapt niet en ons vleescli is ook niet dood : houd derhalve ook niet op van u altijd tot den strijd bereid te maken want ter regter- en ter linkerzijde hebt gij veel vijanden., die nooit rusten.

X. HOOFDSTUK.

Over de dankbaarheid voor Gods weldaden en genade.

1. Waarom zoekt gij rust, daar gij geboren zijt om te arbeiden ?

Bereid u eerder tot lijden dan tot verblijden, en om uw kruis te dragen , dan om vreugde te genieten.

Wie der wereldlingen zoude niet gaarne geestelijke vertroostingen en blijdschap gevoelen en smaken , indien hij die altijd konde bekomen ?

Want de geestelijke vertroostingen gaan alle wereldsehe genoegens en ligchamelijke wellusten verre te boven.

Al de vermaken dezer wereld zijn ijdel of schandelijk ; maar de geestelijke vermaken zijn alleen eerbaar en vermakelijk , dewijl zij uit de deugd voortspruiten en door God aan zuivere harten ingestort worden.

Maar niemand kan deze goddelijke vertroostingen altijd naar zijnen wil genieten , aangezien de tijd der bekoringen niet lang verbeidt.

2. Doch eene valsche vrijheid van gemoed en het groote vertrouwen op zich zeiven , beletten zeer de hemelsche bezoekingen.

God doet eene weldaad , wanneer hij den mensch zijne geestelijke vertroosting schenkt , maar de mensch doet zeer kwalijk , als hij hem niet alles door dankbaarheid wedergeeft.

102 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

De oorzaak , dat de gaven der genaden in ons niet vloeijen , is : dat wij jegens den Gever ondankbaar zijn en dat wij alles niet terugvoeren tot zijnen eersten oorsprong.

Want hij, die over de ontvangene genade altijd behoorlijk dankbaar is, verdient altijd nieuwe genade , en God ontneemt gemeenlijk aan den hoogmoedige, hetgeen hij den ootmoedige geeft.

3. Ik verlang geene vertroosting , die mij de vermorzeling des harten beneemt ; ook begeer ik die hooge bespiegeling niet , waardoor ik een groot gevoelen van mij zeiven zou krijgen.

Want niet alles wat verheven is , is daarom heilig noch al wat aangenaam is , ook goed ; alle wenschen zijn niet zuiver en al wat liefelijk is , is niet altijd aangenaam aan God.

Ik begeer zeer zulke genade , waardoor ik altijd ootmoediger , godvreezender en waardiger worde om mij zeiven te verloochenen.

Wie onderrigt en verlicht is door de genade en dikwijls door de onttrekking derzelve gekastijd is, zal zich zeiven niets goeds durven toeschrijven maar eerder belijden , dat hij arm en behoeftig is.

Geef Gode hetgeen Gode toekomt , zegt Christus, en schrijft u zeiven toe , wat het uwe is; dat is: bedank God voor zijne genade en gevoel , dat u niets toekomt dan de zonde met de straf, die dezelve verdient.

■4. Stel u altijd op de laatste plaats en de eerste zal u gegeven worden ; want het hoogste kan zonder het nederigste niet bestaan.

Die de grootste Heiligen bij God zijn geweest, zijn de minste bij zich zeiven ; hoe meerder zij

TWEEDE BOEK.

gcêcrd of verheven zijn , des te nederiger zijn zij io zich zeiven.

Dewijl zij vervuld zijn met de ware en hemel-sche eer , zoeken zij de ijdele eer niet.

Dewijl zij in God wel gevestigd zijn ,konnen zij geenszins hoovaardig wezen.

Daar zij alle goed aan God toeschrijven , verlangen zij niet door elkander geprezen te worden, maar zoeken alleen deh roem , die van God komt en begeeren en wenschen , dat God in hen en in alle Heiligen boven alles geprezen worde , en hierna trachten zij altijd.

6. Wees dan Gode dankbaar voor de minste weldaad , en gij zult waardig worden groolerc te ontvangen.

Acht de geringe genade zeer groot en hetgeen nietig schijnt te zijn , als eene bijzondere weldaad.

Als men de waarheid van den gover in aanmerking neemt , zal geen gcschenk klein of gering schijnen ; want het kan niet. klein wezen , heigeen door den Allerhoogste geschonken wordt.

Ja, zoo hij ons zelfs straffen en plagen overzendt , moeten wij die in dank aannemen : want al wat hij ons laat overkomen , is dienstig tot onze zaligheid.

Wie derhalve de genade van God wenscht le behouden , moet dankbaar zijn als hem die gegeven en verduldig als hem die onttrokken wordt. Hij bidde , opdat zij wederkome , hij zij voorzigtig en ootmoedig , opdat hij ze niet verlieze.

XI. H O O F D S T U K.

Over het kleine getal dargenen, dio het kruis van Jezus be-

minnen.

Velen zijn er , die naar hel hemelsche rijk van

164 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Jezus verlangen , maar weinigen , die zijn kruis willen dragen.

Hij heeft er velen , die zijne vertroosting zoeken te smaken , maar weinigen die zijn lijden zoeken.

Hij vindt vele deelgenooten aan zijn gastmaal maar weinige die met hem willen vasten.

Zij willen zich allon met hem verblijden ; maar weinigen willen voor hem iels lijden.

Velen volgen Jezus tot aan het breken des broods ; maar weinigen tol het drinken van den kelk des tijdens.

Velen eeren zijne wonderen; maar weinige volgen hem in de vcrsmaadheid des kruises.

Velen hebben Jezus lief, zou lang hun geen tegenspoed overkomt.

Velen danken en zegenen hem, zoo lang zij eenige vertroosting van hem ontvangen.

Maar indien Jezus zich verbergt of hen een weinig (ijds verlaat , dan vervallen zij tol klagen of tot groote kleinmoedigheid.

2. Maar zij , die Jezugt; om Jezus, en niet om eenige eigene vertroosting beminnen , loven hem zoo wel in hun lijden en zwarigheden , als in hunne grootste vertroostingen.

En al wilde hij hun nooit eenigen troost verleenen , zouden zij hem daarom niet minder altijd willen loven en danken.

3. O , hoe krachtig is de z^vere liefde tot Jezus , die niet met de eigenliefde of eigenbaat vermengd is !

Moeten zij dan , die altijd de vertroostingen zoeken , niette regl huurlingen genoemd worden.

Toonen zij , die altijd op hun eigenbelang en

TWEEDE BOEK.

winst uit zijn , niet, dat zij eerder minnaars van zich zeiven dan van Jezus zijn ?

Waar zal men zulken aantreffen , die God om God alleen willen dienen.

4. Zelden wordt er iemand zoo geestelijk bevonden , dat hij van alles ontbloot is.

Want , waar zult gij iemand vinden , die opregt arm v.an geest en vrij van alle liefde der schepselen is ? Zijne waarheid komt van ver en van de uiterste grenzen (d)

Want al gaf iemand zijne geheele bezitting , zoo ware die nog niets.

Al deed hij strenge boetvaardigheid , zou dit nog weinig zijn.

Al verkreeg hij alle wetenschap , zoo was hij er nog verre af.

En al hadde hij ook eene groote deugd en vurige godsvrucht , zou hem nogtans veel ontbreken , te weten ; eene zaak , die hem ten hoogste noodig is.

Welke is die ? Het is dat hij , na alles verlaten te hebben , zich zeiven ook verlate , en zich geheel ontbloote van eigenliefde.

En dat , als hij alles gedaan heeft hetgeen hij schuldig was te doen , hij zich dan late voorstaan niets gedaan te hebben.

5. Dat hij niet groot achte hetgeen groot geacht kan worden , maar opregt zegge , dat hij een onnuttige knecht is , gelijk de eeuwige Waarheid zelve zegt : Ah gij zuil gedaan hebben wat u bevolen is , zegt dan : wij zijn onnutte knechten. (2)

Dan zal hij opregt ontbloot en arm in den

1) ProT. XXII. 10.

2) Luc XVII. 10.

466 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

geest kunnen wezen en met den profeet mogen zeggen : ik ben verlaten en arm. (i)

Niemand is eclitcr rijker, niemand magtiger , niemand vrijer , dan hij , die zich zelve in alle dingen verlaat , en zich op de laagste plaats stelt.

XII. HOOFDSTUK.

Over deu koninklijken weg van het heilige kruis.

Verloochen « zeiven , neem uw kruis op en volg Jezus nu (2) schijnt aan velen een hard woord.

Maar het zal nog veel harder zijn , te hooren : gaat van mij vervloekten in het eeuwige vuur. (3)

Want die nu gaarne hooren spreken van het kruis te dragen cn daarna te gehoorzamen , zullen dan voor dat gruwelijk woord der eeuwige verdoemenis niet vreezen.

En al de dienaars des kruises , die hier in hun leven aan den gekrnisten gelijkvormig geweest zijn, zullen daar tot Christus den regter met groot betrouwen komen.

2. Waarom vreest gij dan nu het kruis op te nemen , waardoor men tot het eeuwige rijk gaat ?

In het kruis is de zaligheid gelegen , in het kruis is de bescherming tegen onze vijanden , in het kruis gevoelt men de instorting der hemel-sche vertroosting , in het kruis is de sterkte des harten , in het kruis geniet men de blijdschap des geestes, in het kruis is de voltrekking dei-deugden en de volmaakte heiligheid gelegen.

| 1) Psalm XXIV. 16.

ti) Matth. XVI 24.

3) Matth. XV. 41.

TWEEDE BOEK.

Er is geenc zaligheid voor onze ziel , noch hoop van het eeuwige leven dan in het kruis.

Neem dan uw kruis op en volg Jezus n en gij zult het eeuwige leven ingaan.

Hij is u , zijn kruis dragende , voorgegaan en hij is voor u aan het kruis gestorven , opdat gij ook uw kruis zoudet dragen en begeerig zijn om te sterven.

Want indien gij met hem sterft, zult gij insgelijks met hem in eeuwigheid leven (1) en indien gij zijn medegezel zijt in de smarten , zult gij ook deelgenoot van zijne glorie wezen.

5. Zich in het kruis en in zicli zeiven te versterven , daaraan is alles gelegen ; en er is geen andere weg , die lol het leven en den waren inwen-digen vrede geleidt, dan die van het heilig kruis en van de dagelijksche versterving.

Ga , waar gij wilt , zoek alles, wat gij wilt, en gij zult hoven u geenen hoogeren weg , noch zekerder weg beneden u vinden , dan den weg van h el heilig kruis.

Bescliik en regel alle dingen volgens uwen wil en goeddunken en gij zult bevinden , dat gij toch altijd wel moet lijden , hetzij met of tegen «wen dank en zoo zult gij steeds een kruis vinden.

Want gij zult of in uw ligchaam pijn gevoelen ol in uwe ziel ecnige kwelling van den geest ondergaan.

4. Somtijds zult gij van God verlaten , somtijds van uwen naasten gekweld worden ; en , wat meer is , dikw ijls zult gij aan u zeiven tot last verstrekken.

l) Kom. VI. s.

168 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

En nogtans zult gij door geen middel ofgeenen troost daarvan verlost of verligt kunnen worden ; maar gij zult het kunnen verdragen zoo lang hel God wil.

Want God wil, dat gij de bekoringen leert verdragen zonder vertroosting ; dat gij u zalven geheel aan hem onderwerpt en dat gij door het lijden ootmoediger wordt.

Niemand is zoo gevoelig getroffen over het lijden van Christus als hij , welke iels dergelijks geleden heeft.

Het kruis is dan altijd bereid en verwacht u overal.

En waar gij loopt of niet , gij kunt het niet ontvluglen ; want, waar gij komt , draagt gij u zeiven altijd mede en zult gij u zeiven altijd vinden.

Wend u naar boven j wend u naar beneden begeef u naar buiten , keer naar binnen terug , gij zult overal uw kruis vinden en gij moet alom de verduldigheid beoefenen , indien gij den inwen-digen vrede hebbun en de eeuwige kroon verdienen wilt.

8. Zoo gij gaarne liet kruis draagt , zal het u ook dragen en het zal u tot uw gewenscht einde brengen, waar bet lijden een einde zal hebben, alhoewel dit hier niet is.

Indien gij uw kruis onwillig draagt , zoo maakt gij u hetzelve tot eenen lasl en gij bezwaart u zeiven meer en echter moet gij het dragen.

Indien gij een kruis van u verwijdert , zult gij zonder twijfel een ander vinden , datu misseliien nog zwaarder zal vallen.

6. Meent gij te ontgaan heigeen nooit eenig

tweede boek, i 09

mensch heeft kunnen ontwijken ? Welke Heilige is er in deze wereld zonder kruis en lijden ?

Onze lieer Jezus Christus zelf is nooit een uur zonder lijden en pijn geweest , want gelijk hij zelf zegt ; al zoo moest de Christus lijden , van den dood verrijzen , en alzoo in zijne heerlijkheid ingaan., (i)

En hoe zoekt gij dan eenen anderen weg , dan dezen koninklijken weg van het heilig kruis?

7. Geheel het leven van Jezus Christus is een gedurig kruis en lijden geweest , en gij zoekt voor u blijdschap en rust.

Gij doolt , o gij doolt , koo gij iets anders zoekt dan kwellingen te lijden, immers geheel dit sterfelijk leven is vol ellende , en overal met kruisen omzet.

Eu hoe meer iemand in den geest gevorderd is , des te zwaarder kruisen zal hij dikwijls vinden: want hoe grooter de liefde Gods in hem wordt, des te verdrietiger wordt hem die ballingschap.

8. Ilij , nogtans, welken God door zoo veel lijden beproeft , is niet zonder vertroosting , omdat hij de vruchten van zijn geduld door het dragen van zijn kruis voelt aangroeijen.

Want als hij zich gewillig onder het kruis begeeft , wordt al de zwarigheid, waarmede hij beladen was, in een zoet belrouwen veranderd, hetwelk hem vertroost.

En hoe meer zijn ligchaam door het lijden verdrukt wordt , des te meer wordt zijn geest door de inwendige genade versterkt.

Ja , somtijds wordt hij , om aan den gekruislcn Christus gelijkvormig te zijn , zoo door de liefde

1) Luc XXIV. 20. 40.

8

170 DE NAVOLGING VAN JEZÜS CUIUSTl'S.

versterkt, dat liij niet zonder pijn of kwellingen zou willen zijn ; want hij gelooft , dal hij Gode des te aangenamer is , naar mate hij luenigvuldiger en zwaarder dingen voor hem kan lijden.

Dil komt niet voort , uit de kracht van den mensch, maar door de genade van Christus , die zooveel in het kranke ligchaam kan uitwerken, dat hij door de vurigheid des geestes alle dingen aanneemt en bemint , van welke hij natuurlijk altijd eenen afkeer en schrik heeft.

9. Het is zeker geen menschelijk werk het kruis te dragen , het kruis te beminnen , het ligchaam te kaslijden , en hetzelve onder bedwang van den geest te brengen ; de eerambten te vlieden , gaarne verongelijking te ondergaan, zich zeiven te versmaden , en te wenschen door anderen versmaad Ie worden , allen tegenspoed , schade en schande te lijden , cn geenen voorspoed in de wereld te verlangen.

Indien gij u zeiven beschouwt , bevindt gij , dat gij geene van deze dingen uil u zeiven doen kunt.

Maar zoo gij op den lieer betrouwt, zal u uit den hemel sterkte gegeven worden , en de wereld en het vlecsch zullen onder uw gebied zijn.

Zelfs zult gij den helschen vijand niet vreezen, zoo gij met een vast geloof gewapend , eti mot het kruis van Christus geteekend zijt.

4 0. Bereid u dus als een goede en getrouwe dienaar van Christus j om met liefde het kruis van .uwen lieer, die ter uwer liefde gekruisigd is , te dragen.

Bereid u om veel tegenspoed en veel ongemak in dit elleudig leven te lijden , want dit is heigeen u overal wacht ^ hetgeen gij overal, in welke plaats gij u ook verbergt, zult vinden.

TWEEDE BOEK.

Het moet alzoo wezen , en er is gnen atiiler middel om het lijden van veie kwellingen en tegenlieden te ontgaan, dan dat gij uw leven voegt en schikt om geduldig te lijden.

Drink niet blijdschap den kelk des Ileeren . indien gij zijn vriend wilt zijn , en deelgenoot van zijn rijk wilt worden.

Laat de vertroostingen aan God over, dat hij daarmede naar zijnen wil handele.

Geef u over om vele kwellingen te lijden, en houd die voor de grootste vertroostingen : ivant de wederwaardigheden en het lijden van dezen tijd, zijn niet te vergelijken bij de toekomende heerlijkheid , die ons te wachten staat (1) al kondet gij alleen die alle lijden.

I I. Als gij zoo ver zult gekomen zijn , dat u het lijden , om Christus wil , zoet en smakelijk is, denk dan, dat het met u welgaat, aangezien gij een paradijs op aarde gevonden hebt.

Zoo lang het lijden u zwaar valt , en gij hetzelve zoekt te ontgaan , zoo lang ook zult gij kwalijk varen , en de kwellingen , die gij vliedt, zullen u overal volgen.

12. Indien gij u stelt , gelijk gij behoort te doen , dat is , om te lijden en te sterven , zoo zal het met u weldra beter gaan , en gij zult rust vinden.

Al wa^rt gij ook met Paulus tot den derden hemel opgenomen, gij zoudt daarom niet verzekerd zijn, dat gij geen tegenspoed zoudt lijden: Ik zal hem toonen, zegt Jezus, hoeveel hij om mijnen naam moet lijden. (2.)

1) Rom. Vilt. 40.

2) Aot. IX. X6.

172 DE NAVOLGING VAN JEZUS CIIUISTI'S.

Er blijft ii dan niets over dan te lijden , indien gij .Iczus gestadig wilt dienen.

13. Ach , of gij waardig waart iets voor den naam van Jezus te lijden! wat groote eer en roem zou dit voor u zijn : welke vreugde voor Gods Heiligen, en welke stichting voor uwen naaste!

Want alle menschen prijzen de verduldigheid; alhoewel er weinigen zijn , die iets willen lijden.

Alet reiit zoudt gij gaarne iets voor Christus moeten lijden, aangezien er velen zijn , die zulke zware dingen voor dc wereld ondergaan.

li. Houdt het voor zeker , dat uw leven hier een gedurig sterven moet wezen , cn hoe moer de mensch aan zich zeiven sterft, des meer hij in God en om God begint te leven.

ISiemand is ook bekwaam om hemelsche zaken te begrijpen, len zij hij zich te voren ootmoedig onderwerpe om veel tegenspoed voor Christus te lijden.

IS'iels is aangenamer aan God, noch zaliger voor u in deze wereld , dan te lijden om Christus wil.

En indien gij te kiezen hadt , zoudt gij moeien wenschen liever tfgenspoed om Christus Ie lijden, dan vele vertroostingen te genieten : want alzoo zoudt gij aan Christus en alle Heiligen gelijkvormig zijn.

Onze verdiensten en onze voortgang zijn niet in vele zoelheden en vertroostingen gelegen , maar eerder in groote zwarigheid cn kwellingen te verduren.

1 ö. Want ware er iets beter of voordeeliger geweest voor de zaligheid van den mensch dan lu t lijden , alsdan zou Christus zulks zekerlijk met woorden en werken getoond hebben

TWEEDE BOEK,

Immers , hij heeft zijne leerlingen , en allen, die hem willen navolgen, opentlijk. vermaand , om het kruis te dragen, zeggende: Indien iemand mij wil volgen, dat hij zich zeiven ver loochene, zijn kruis opucme, en mij volge. (1.)

Laten wij , na dus alles doorlezen en doorzocht te hebben , eindelijk besluiten : dat wij door vele kwellingen in het rijk Gods moeten komen. ^2.)

IJ Luc. IX. 23.

2) Act. XIV. 21.

DE NAVOLGING

VAN JEZUS CHRISTUS.

OVER DE INWENDIGE VERTROOSTING.

\/\s\y\s

I. HOOFDSTUK.

Over het inwendig spreken van Christus tot de getrouwe ziel.

' • De ziel.—I/; zal hoorcn wat de lieer, God in mij spreekt. (1)

Zalig is de ziel, die den Heer in haar binnenste hoort spreken, en uit zijnen mond een troostclijk woord ontvangt.

Zalig zijn de ooren, die het zoet geluid der goddelijke inspraak hooren, en niets gewaarworden van het gerucht der wereld.

Zalig zijn voorwaar de ooren, die geene stem hooren, welke van buiten spreekt, maar de waarheid zelve, die hen van binnen geleerd wordt.

Zalig zijn de oogen, die gesloten zijn voor de uitweidige dingen, en aandachtig tot de inwendige zijn.

Zalig zijn zij, die het inwendige doorgronden, en zich dagelijks meer en meer door oefeningen bekwaam maken, om hemclsche, verborgene ^aken en geheimen te verstaan.

U Ps. LXXXIV v. 9.

DE NAVOLGING VAN JEZUS CI1RISTCS. d 7S

Zalig zijn zij, die hun vermaak vinden in zich met Gud alleen onledig te houden, en die zich los en vrij maken van al de belclselen der wereld.

O mijne ziel ! bemerk wel deze dingen, en sluit al de deuren uwer zinnelijkheid, opdat gij moogt hooren wat de lieer, uw God , in u spreekt.

2. Dit zegt uw beminde ; ik ben uwe zaligheid, uw vrede en uw leven.

Houd u bij mij, en gij zult rust vinden.

Laat al hel vergankelijke varen, en zoekt het eeuwige.

Wat zijn alle tijdelijke dingen anders dan bedrog ? en wat baten u al de schepselen, als gij van den Schepper verlaten wordt ?

Laat dan alle dingen varen, en maak u zelven behagelijk en getrouw aan uwen Schepper, opdat gij tot de ware zaliglieid geraket.

II. HOOFDSTUK.

Dat de waarheid van binnen zonder gedruisch van woorden spreekt.

1. De ziel.—Spreek, Heer, want uw dienaar hoort. (1) Ik hen uw dienaar, geef mij verstand, opdat ik wve geboden moge kennen. (2)

IS'eig mijn hart naar de woorden van uwen mond ; laat uwe spraak als dauw in mij vloeijen.

De kinderen van Israël zeiden eertijds tot Mozes : spreek gij tot ons, en wij zullen u Zworen, en dat de Heer tot ons niet spreke, opdat wij niet sterven. (3)

1) Reg. 3. v. 10.

2) Ps. 118- .V. 125.

3) EmiI. XS, 19.

17() DE MAVOLGINO VAN JEZUS CHRISTUS.

O lieer ! alzoo bid ik niet ; maar ik smeek u liever ootmoedig met den profeet Samuël : Spreek, IIeer, want uw dienaar hoort. (1)

Dal Mozes, of iemand van de profeten tot mij niet spreke: maar spreek gij liever, o Heer, die de. ingever en verlichter van al de profeten zijt. Want. gij alleen kunt mij zonder hen volkomen onderwijzen ; maar zij verinogen niets zonder u.

2. Zij kunnen wel het geluid der woorden geven, maar niet de genade en den geest.

Hunne woorden zijn bevallig ; maar als gij zwijgt, kunnen zij het hart niet ontsteken.

Zij leeren ons de letter, maar gij ontdekt den zin derzelve.

Zij stellen ons geheimen voor ; maar gij doet dorzelver beteekenis kennen.

Zij verkondigen de geboden, maar gij helpt ons die volbrengen.

Zij wijzen ons den weg, maar gij versterkt ons om dien weg te bewandelen.

Zij werken slechts uitwendig, maar gij leert en verlicht de harten.

Zij besproeijen uitwendig, maar gij geeft de vruchtbaarheid.

Zij roepen met woorden, maar gij geeft de kennis van dezelve.

5. Dat dan Mozes tot mij niet spreke; maar spreek gij tot mij, o mijn God, die de eeuwige waarheid zijt: opdat ik niet sterve, en onvruchtbaar worde , als ik , alleen uitwendig vermaand en inwendig niet ontstoken word, opdat het mij niet strekke tot verdoemenis, uw woord

i; 1. Reg. 3. v. 10.

DERDE BOEK.

gehoord en niet volbragtj gekend en niet bemind, geloofd en niet onderhouden te hebben.

Spreek dan, lieer, want uw dienaar hoort (1) en gij hebt de woorden van het eeuwige leven. (2)

Spreek toch tot mij, lot eenige vertroosting van mijne ziel, tot verbetering van geheel mijn leven, en tot uwen eeuwigen lof, eer en roem.

III. HOOFDSTUK.

Dat men de wooracn van God met ootmooaiglieid moet aanhooren, en dat velen die niet overwegen.

1. Christus. — Zoon, hoor mijne woorden, die zeer zoet zijn, en die al de wetenschap van de wijzen dezer wereld te boven gaan.

Mijne ivoorden zijn geest en leven (ö) en zij zijn niet te verstaan volgens den menschelijken zin.

Men moet daarin geen ijdel zelfbehagen opsporen, maar die in slille aanhooren eu met alle ootmoedigheid en begeerte aannemen.

2. De ziel. — Gelukkig is de mensch, o Heer, dien gij zelf teert, en in uwe ivet onderrigt, om hem tegen de kwade dagen verzachting te verschaffen (4) , en opdat hij op de aarde niet ongetroost zou gelaten worden.

5. Christus. — Ik ben het, die van het begin de profeten onderwezen heb, en ik houd niet op, tot nu toe, tot alle menschen te spreken ; maar velen zijn doof en verhard, zoo dat zij mijne stem niet hooren.

1) 1 Keg. 3. T. 9.

2) Job. 0. v. 69.

3) Joan. V!. 64.

i) Vs. 93. v. 12.13.

8.

178 UK NAVOLGING VAN JEZUS CHr.lSTUS.

Velen hooren de wereld liever dan Gcd : zij volgen liever liunne vleeselielijke begeerlijkheid, dan het welbehagen van God.

De wereld lidooll lijdelijke] en nietige dingen, en zij wordt met groote dril'! gediend : ik beloof de eeuwige en hoogste goederen, en de harten der menschen blijven daarvoor ongevoelig.

Wie is er, die mij in alles met zoo groote zorg dient en gehoorzaamt, gelijk men de wereld dient en eert ?

Schaam n, Sidon, sprak de zee (1) en vraagt gij waarom ? Hoor de reden :

Om een gering eerambt of bediening doet men verre reizen, en om het eeuwige leven wordt er door vele menschen naauwelijks eenen voet verzet.

Men jaagt naar een nietig gewin, men twist somtijds schandelijk om een weinig geld ; men verdriet zich niet, nacht en dag te arbeiden, om eene nietige zaak en ecne kleine belofte te verkrijgen.

4, En nogtans, o groote schande t om een onveranderlijk goed, om eene onschatbare belooning, om eene allergrootste eer en oneindige heerlijkheid, is men te traag om zelfs een weinig moeite te doen.

Schaam u dan, gij trage knecht, die zoo lig-telijk klaagt ; zie^ de dienaars der wereld zijn veel vaardiger tot het verderf, dan gij tot het eeuwige leven.

Zij verblijden zich moer in ijdelheid, dan gij in de waarheid.

En echter worden zij niet zelden in hunne

Vt Isaias XX11I. v. 4.

DERDE BOEK.

hoop bedrogen, maar mijne belofte bedriegt niemand, noch laat iemaid, die op mij betrouwt, ledig weggaan.

Mijne beloften zal ik volbrengen, wat ik gezegd heb, zal ik doen, zco men tot het einde toe getrouw in mijne liefde volharde.

Ik ben de looner van alle goede {menschen) en een strenge beproever van al de godvruchtigen.

8. Schrijf mijne woorden in uw hart, en overdenk die naarstig ; want in den lijd der bekoring zullen zij u zeer noodig wezen.

Hetgeen gij niet verstaal, als gij het leest, dat zult gij in den dag der bezoeking begrijpen.

Ik bezoek mijne uitverkorenen op twee wijzen, namelijk ; door bekoringen en door vertroostingen.

En ik geef hun dagelijks twee lessen: inde eene slraf ik hen over hunne gebreken, in de andere vermaan ik hen, dat zij zouden voortgaan in de deugd.

Wie mijne woorden hoort, en dezelve versmaadt, zal er in den jongsten dag door veroordeeld worden, (i)

GEBED

OM DE GENADE DER GODSVRUCHT TE VERZOEKEN.

6. O Heer, mijn God, gij alleen zijt al mijn goed ; en wie ben ik toch, dat ik tot u durf spreken ?

Ik ben uw armste dienaar, een verworpen aardwormpje, veel armer en verachtelijker dan ik zelf weet of durf zeggen.

Gedenk evenwel, o Heer, dat ik niets benj niets heb en niets vermag.

1) Joan. Xll. 48.

180 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Gij alleen zijt goed, regtvaardig en heilig ; gij kunt alles, gij verleent alles, gij vervult alles, terwijl gij den zondaar ijdel {van uwe gaven) Iaat.

Wees toch uwe barmhartigheid gedachtig, en vervul mijn hart met uwe genade , gij , die niet wilt dat uwe werken ledig blijven.

7. Hoe kan ik, in dit ellendig leven , den last van mij zeiven torschen , indien uwe genade en barmhartigheid mij niet versterken ?

Wil nw aanschijn van mij niet afkeeren , wil uwe bezoeken niet langer uitstellen , wil mij uwe vertroostingen niet onttrekken , opdat mijne ziel voor u niet worde als eene dorre aarde zonder water, (1.)

Heer, leer mij uwen wil volbrengen. (2.)

Leer mij waardig en ootmoedig voor u wandelen , want gij zijt mijne wijsheid, die mij opregt kent , en gekend hebt , eer ik in de wereld was , en zei is eer de wereld was geschapen

IV. HOOFDSTUK.

Dat men in ivaarhoid en ootmoedigheid voor God moet wandelen.

1. Christus. — Zoon, wandel voor mij in waarheid , en zoek mij altijd in de eenvoudigheid uws harten.

Wie in de waarheid voor mij wandelt zal in de kwade aanvechtingen bevrijd worden , en de waarheid zal hem verlossen van de verleiders en lasteringen der boozen.

Indien de waarheid u vrij maakt , zoo zult gij

1) Ps. CXLIL 6.

2) Ibid. 10.

DERDE BOEK.

waarlijk vrij zijn , en het ijdel gesnap der rnen-scben niet achten.

De ziel. — Hot is zoo, lieer, gelijk gij zegt: ik bid dat het aldus met mij geschiede. Dat uwe waarheid mij leere , mij beware , en mij lot een zalig einde geleide.

Dat zij mij verlosse van alle kwade neiging en ongeregelde liefde ; en dan zal ik voor uwe oogen met groote vrijheid des harten wandelen.

2. Christus. — Ik hen de waarheid , ik zal u leeren al wat regt en aan mij behagelijk is.

Overdenk uwe zondea met groot leedwezen en droefheid , en Iaat u nooit voorstaan , dat gij iets zijt om uwe goede werken.

Want gij zijt waarlijk een zondaar , aan vele gebreken onderworpen , en in dezelve verward.

Uitu zeiven gaat gij altijd achteruit; gij valt ligtelijk , wordt ligtelijk overwonnen , ligtelijk ontsteld, en laat ligtelijk den moed zinken.

Gij hebt in u niets, waarop gij u kunt beroemen, maar vele redenen, waarom gij u zeiven moet verachten : want gij zijt veel kranker dan gij kunt begrijpen.

3. Verbeeld u dus niet, dat er iets groots in uw doen gelegen is.

Ddnk altijd, dat niet voortreffelijk , niets kostelijk en wonderlijk, niets aanzienlijk, niets verheven of wcnschelijk is, dan hetgeen eeuwig is.

Dat de eeuwige waarheid u boven alles be-hage , en dat uwe zeer groote nietigheid u altijd mishage.

Vrees niets zoo zeer , veracht en vlied niets zoo zeer dan uwe zonden en gebreken, die u

182 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

meer moeten mishagen dan hel verlies aller goederen.

Sommigen wandelen niet opregt voor mij ; maar door nieuwsgierigheid en vermetelheid gedreven , willen zij mijne verborgenheden kennen , en Gods verhevenheden begrijpen , terwijl zij zich zeiven en hunne zaligheid verzuimen.

Deze vallen dikwijls om hunne hoovaardij en nieuwsgierigheid , in groote bekoringen en zware zonden : want ik verlaat zulke menschen.

4. Vrees de oordeelen van God, schroom voor de gramschap voor den Almogende.

Wil de werken van den allerhoogsten niet doorgronden , maar onderzoek uwe zonden , en hoeveel goed gij verwaarloosd hebt.

Sommige stellen al hunne godsvrucht in boeken, anderen in beelden , en nog anderen in uitwendige teekenen en afbeeldingen.

Sommige hebben mij in den mond , maar weinigen in het hart.

Doch er zijn anderen , die verlicht van versland en zuiver van hart, altijd naar het eeuwige goed verzuchten, die van de aardsche dingen niet gaarne hooren spreken , en aan de noodwendigheden der natuur, met droefheid voldoen , deze gevoelen wat de geest der waarheid in hen spreekt.

Want hij leert hun de aardsche dingen versmaden , en de hemelsche beminnen ; de wereld verachten , en dag en nacht naar den hemel verhul gen.

DERDE BOEK.

V. HOOFDSTUK.

Orer de wonderbare uitwerkselen der liefde God^.

DANKZEGGING.

1. De ziel. — Ik geloof n, o hemelsclie Vader, Vader van mijnen lieer Jezus Cliristus , onnlat gij u gewaardigd hebt mij , ai'in sehejise!, gedachtig te zijn.

O Vader der barinhartiyheden cn God van alle vertroosting, (1.) ik dank u omdat gij u ge-waardigt , mij , die allen troost onwaardig ben, somtijds te vertroosten.

Ik looi' en verheerlijk n ten allen tijde met uwen eenigen Zoon en den II, Geest , onzen vertrooster in de eeuwen der eeuwen.

O mijn lieer en God , mijn heilige minnaar, als gij in mijn hart komt, dan zal geheel mijn binnenste verheugd worden.

Want gij zijt mijn roem en de verheuging mijns harten ; gij zijl iiiijne hoop en mijne toe-vlugt in den dag mijner kwellingen. (2.)

2. Maar omdat ik nog zwak in de liefde en onvolmaakt in de deugd ben , daarom is het mij noodig , door u gesterkt en vertroost le worden ; wil mij derhalve dikwijls bezoeken , en in uwe heilige wet onderrigten.

Verlos mij van mijne kwade driflen , en genees mijn hart van alle ongeregelde liefde , opdat ik van binnen genezen, en wel gezuiverd zijndi^-, bekwaam worde om u te beminnen , sterk om

1) II. Cor. I. 3.

2) Psalm lil. i. XXXI. 7 en CXII. 6.

184 DE NAVOLGING VAN JEZÜS CHRISTUS.

voor u te lijden , en standvastig om in uwe dienst te volharden.

5. De liefde is iets groots , en een zeer groot goed , dat alleen datgene , wat zwaar is , ligt maakt , en gestadig alle ongestadigheid en ongelijk verdraagt.

Want zij draagt alle last zonder moeite, en maakt al wat bitter is , zoet en smakelijk.

I)c liefde van Jezus is zeer edelmoedig; zij zet den menseh aan om groole dingen te doen, zij wekt hem altijd op om steeds naar meerdere volmaakihcid te streven.

Die liefde streeft naar boven; zij wil door de aardsche zaken niet wederhouden worden.

De liefde wil vrij en aan alle wereldsche geneigdheden vreemd zijn , opdat hare inwendige beschouwing niet belet worde tot God door te dringen , opdat zij door eenig tijdelijk gemak of gewin niet worde gehinderd , of door ongemakken niet bezwijke.

Er is niets zoeter, niets sterker^ niets verhevener, niets uitgestrekter , niets genoeglijker, niets volmaakter, noch iets beter in den hemel en op de aarde , dan de liefde ; want de liefde is uit God geboren , en zij kan nergens rusten dan in God alleen , boven alle geschapene dingen.

i. Hij , die bemint, vliegt, loopt , en is blijde; hij is vrij , en wor.lt niet wederhouden.

Hij geeft en laat alles, om alles te bezitten , en bezit alles in alle dingen ; want hij rust boven alles in den allerhoogste ^ uit wien alle goec vloeit en voortkomt.

Hij ziet niet naar de giften , maar boven alle gaven keert hij zich tot den Gever alleen.

DERDE BOEK.

De liefde kent dikwijls geene maat , maar even als ziedend water loopt zij van alle kanten over.

De liefde gevoelt geene last , aclit geene moeite, wil meer dan zij kan , klaagt niet over hare magteloosheid, omdat zij meent, dat zij alles vermag.

Zij is dus tot alles bekwaam , en werkt kloekmoedig vele dingen uit, waar hij, die niet bemint, moedeloos wordt en bezwijkt

B. De liefde waakt, en slaapt zelfs niet gedurende den slaap; zij wordt moede, zonder zich te vermoei-jen ; zij wordt gsprangd , zonder henaauwd te worden; zij wordt bevreesd, zonder zich te ontstellen : maar als eene levendige vlam of brandende fakkel, verheft zij zich opwaarts en dringt zij gerust door.

Die bemint, weet, wat dit zeggen wil.

De brandende begeerte van eeneminnende ziel is als een groot geroep tot üoJ, waardoor zij zegt : mijn God ! mijne liefde : gij zijt geheel aan mij , en ik geheel aan u.

C. Laat mij in liefde toenemen , opdat ik in het binnenste mijns harten leere smaken, hoe zoet het is te beminnen , in de liefde als te smelten en te stroomen.

Dat uwe liefde mij bevange, en mij buiten mij zelve voere door de vurigheid en de verrukking.

O , laat mij bet lied der liefde zingen , Iaat mij u mijn geliefde, naar boven volgen, en dat mijne ziel, van liefde juichende, in uwen lof bezwijke.

Laat mij u meer beminnen dan mij zeiven , en mij zeiven niet dan om u, en dat ik ook

186 DE NAVOLGING VAN JEZUS CURISTUS.

in u beniinne al degenen , die u opregl liefhebben, gelijk de wet der liefde, die uil u voortkomt, dit gebiedt.

7. De liefde is vlug . opregt^ godvruchtig , blijde en vrolijk; zij is sterk , geduldig , getrouw, voorzigtig, langmocdig, dapper en zoekt zich zelve niet ; want zoodra iemand zich zeiven zoekt, iioudt hij op te beminnen.

De liefde is omzigtig, ootmoedig , regtzinnig , zij is niet weekelijk, niet ligtvaardig noch met ijdele dingen bekommerd; zij is matig, kuisch, gestadig , gerust, en altijd over hare zinnen waakzaam.

Dc liefde is aan hare oversten onderworpen en gehoorzaam, en in hare eigene oogen is zij gering en verachtelijk ; zij is godvruchtig , vurig en dankbaar jegens God, terwijl zij altijd op hem hoopt en betrouwt, zelfs ook als zij door hem schijnt verlaten te zijn : want zonder smart , leeft men in de liefde uiet.

8. Wie niet bereid is, om alles te lijden en zielig geheel in den wil van zijnen geliefde over te geven, is niet waardig een minnaar genoemd le worden.

Een waarachtig minnaar moet alles , wat zwaaien bitter is, gaarne omhelzen om zijnen beminde, en om geene voorvallende tegenheden van hem afwijken.

VI. HOOFDSTUK.

Over de beproeving van eenen opregton minnaar.

4. Christus. — Zoon, gij zijt nog geen sterke en voorzigtige minnaar.

DERDE BOEK. 187

De ziel. — Waarom, [leer ?

Christus. — Omdat gij. om eene kleine tegen-lieid, afwijkt van hetgene gij «el begonnen liadt, en omdat gij al te zeer de vertroostingen zoekt.

Een kloek minnaar blijft onwankelbaar in de bekoringen, en schenkt geen geloof aan de listige ingevingen des vijands. Zoo wel in voor- als in tegenspoed, is zijn hart altijd aan mij.

2. Een voorzigtig minnaar geeft niet zoo zeer acht op de gift van den beminnende , als op de liefde van den gever.

Hij ziet meer op de genegenheid dan op de waarde, want hij acht ue geschenken minder dan zijnen beminde.

Een edelmoedig minnaar berust niet in mijne gift, maar boven alle giften in mij alleen.

liet is daarom niet al verloren , indien gij somtijds jegens mij of jegens mijne heiligen do liefde en teederheid niet gevoelt, welke gij wel wenschtet.

Die goede en zoete teederheid of begeerte, die gij somtijds in u gevoelt , is een uitwerksel der genade, die dan bij u is , zij is als een voorsmaak van het hemelsche Vaderland , waarop niet al te veel te steunen is, dewijl zij komt en gaat.

Maer strijden tegen de kwade invallende bekoringen, en de ingevingen van den duivel versmaden, is een kenmerk van eene ware deugd en groote verdienste.

3. Ontstel u dus niet over eenige vreemde verbeeldingen, die u moeten invallen, en over welke stof het ook zijn moge.

Behoud altijd een vast voornemen en eene opregte raeening tot God.

d88 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHBISTUS.

Het is geen bedrog, dat gij somtijds plotseling in den geest opgetogen wordt, en terstond wederom in ellendige gedachten vervalt, waarmede uw hart gemeenlijk, vervuld is.

Want gij lijdt die meer tegen uwen dank, dan dat gij daarin werkt ; en zoo lang zij u mishagen, en gij daartegen strijdt, strekken zij u tot geen verderf.

4-. Weet , dat de oude vijand met alle magt uw voornemen tot het goede zoekt te beletten, en u tracht te berooven van alle godvruchtige oefeningen, te weten : van de vereering der Heiligen, van het overdenken van mijn lijden, van het aandenken uwer zonden, van de bewaking van uw eigen hart, en van het vasle voornemen om in de deugd voortgang te maken.

quot;Ü geeft u ook vele snoode gedachten in, om u verdriet en afkeer te doen gevoelen, en u alzoo van het gebed en de heilige lezing af te trekken.

Eene ootmoedige biecht kan hij niet dulden ; zoo hij konde, zou hij u wederhouden van te Communie te gaan.

Maar geef hem geen jjeloof, noch acht hem, al spanne hij dikwerf strikken om u te bedriegen.

Leg zijne kwade en onzuivere ingevingen op hem, en zeg: weg van hier, gij onzuivere geest ! schaam u, ellendige, gij moet wel zeer onzuiver wezen, die mij zulke dingen inblaast.

Weg van mij, gij booze verleider, gij zult in mij geen deel hebben, maar Jezus zal bij mij zijn als een kloek krijgsman ; en gij zult beschaamd slaan.

Ik wil liever sterven en alle pijnen ondergaan.

DERDE BOEK.

dan eenigzins loe te stemmen aan uw boos ingeven :

Daarom zwijg en verstom , ik wil naar u niet hoeren, hoe zeer gij mij moogt plagen.

De Heer is mijn licht en mijne zaligheid, wien zal ik vreezen. (1)

Al stonden yeheele legers tegen mij op, noglans zal mijn hart niet vreezen, (2) De lieer is mijn helper en verlosser. (3)

5. Strijd dan als een dapper krijgsman, en indien gij somtijds uit zwakheid valt, herneem uwen moed meer dan te voren, en betrouw, dat gij sterkere genade van mij bekomen zult ; maar wacht u bovenal van vermetelheid of van ijdel zelfbehagen.

Want hierdoor worden er velen bedrogen, en vallen somtijds in eene verblindheid, die bijna ongeneeslijk is.

Dat dan de val van de hoovaardigen, die zicli dwaasselijk veel laten voorstaan, n slrekke tot een toezigt, tot een voorbeeld en eene gestadige vernedering.

VII. HOOFDSTUK,

Over liet verbergen der genade om de ootmoedigheid te bewaren.

d. Christus. — Zoon, het is voor u beteren veiliger, dat gij uwe godsvrucht verborgen houdt, dat gij n daarover niet verheft, dat gij daarvan weinig spreekt, en die niet groot maakt: maar

1) Ps, 2G. v. i.

2) Ibid. T. 3.

3) Ps. 18. V. 25.

190 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

lt;iat gij ii zeiven liever veracht, en u laat voorstaan, dat gij deze genade onwaardig zijt.

Gij moogt niet te veel betrouwen op de tegenwoordige goede gestellenis van uw hart, want die kan zeer ligtelijk veranderen.

Maar als gij de genade gevoelt, denk dan, hoe ellendig en behoeftig gij zijt, als gij die genade niet hebt.

Ook is de voortgang van het geestelijke leven daarin niet gelegen, dat gij de genade der vertroosting hebt ; maar dat gij, door u zelven te verloochenen, de onttrekking van de genade ootmoedig en verduldig verdraagt, zoodat gij dan in de oefeningen des gebeds niet verflaauwt en uwe gewone goede werken niet achterlaat; maar dat gij, volgens uw vermogen, gaarne doet al wat in uwe magt is, en u zelven niet geheel verzuimt om de dorheid of ongerustheid van uw hart, die gij gevoelt.

2. Want velen zijn er , die , ten tijde der beproeving , terstond in onverduldigheid of moedeloosheid vallen.

De weg van den mensch is niet altijd in zijne magt. Maar iiet komt aan God toe te geven en te vertroosten als het hem belieft , zoo veel het hem belieft, en aan wien het hem belieft, volgens ziju welbehagen , en anders niet.

Sommige onvoorzigtigen hebben zich in het verderf gestort door de genade en de drift der godsvrucht , omdat zij meer wilden doen dan zij konden , dewijl zij de maat hunner kleinheid niet betrachtten , en meer daarin hnn eigen gevoelen volgden , dan het oordeel der rede. En omdat zij vermetelijk grootere dingen deden,

DERDE DOEK. 191

dan het Gode aangenaam was , hcljben zij weldra de genade verloren.

Zij , die in den liemel hunne woonplaats wilden maken, zijn arm geworden , opdat zij, vernederd en verarmd , zouden leeren niet hoog te vliegen op hunne eigene wieken, maar al hun betrouwen te stellen onder mijne vleugelen.

Zij , die in den weg des Ileeren nog nieuwelingen en weinig ervaren zijn , kunnen zeer ligt bedrogen worden en vallen , zoo zij niet door den raad van verstandige personen bestuurd worden.

5. Indien zij meer hun eigen goeddunken dan den raad van andere wel geoefenden willen volgen, zullen zij een ellendig einde hebben : namelijk, zoo zij in hun eigen goeddunken blijven volharden.

Die wijs zijn in hunne eigeneoogen , laten zieh zelden nederig door andere besturen.

liet is beter' weinig wijsheid en verstand te bezitten met ootmoedigheid, dan grootere schatten van kunsten en geleerdheid met ijdel zell-behagen.

liet is ouk beter weinig te hebben , dan vele zulke dingen , waarover gij u zoudt verhoovaar-digen.

Ilij doet niet verstandig, die zich geheel aan de vreugde overgeeft , en zijne voorgaande armoede en de zalige vreeze Gods vergeet , waardoor hij in gevaar is van de ontvangene genaden te verliezen.

Ook heeft hij geen opregt deugdzaam gevoelen , die ten tijde van tegenspoed , of van eenige zwarigheid , te zeer mistroostig is , en te weinig

•192 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

betrouwen heeft op mij , en te klein gevoelen van mijne goedheid.

4. Hij , die ten tijde van vrede al te gerust is , wordt gemeenlijk , len tijde van oorlog , de allervreesachtigste en de allerlalhartigste bevonden.

Indien gij dan altijd in u zelven ootmoedig en gering kondet blijven en uwen geest wijs en magtig besturen , zoudt gf; zoo dikwijls in het gevaar en de bekoringen niet vallen.

Daarom is liet een goede raad , dat gij , als gij den geest van ijver gevoelt . denkt , hoe het met u zal zijn , als dit goddelijk licht en die ijver zal weggaan.

En als gij er waarlijk van beroofd zijt , bedenk dan ook , dat hetzelfde licht, hetwelk ik u voor eenigen tijd tot uwe waarschuwing en tot mijne eer onttrokken heb , kan wederkomen.

ö. Dergelijke beproeving is dikwijls voordeeliger, dan of gij altijd volgens uwe begeerte voorspoed hadt.

Want de verdiensten zijn daarin niet gelegen, dat iemand meer hemelsche verschijningen of vertroostingen hebbe , of dat hij in de heilige Schrift zeer ervaren , of in eeneu hoogen graad zij , maar dat hij in de ware ootmoediglieid wel bevestigd en met de goddelijke liclde vervuld zij ; dal hij in alle dingen de eer Gods zuiver en enkel zoeke , en zich zelven met achte maar opregt versmade , en liever van de menschen verstooten en veracht , dan geacht , geprezen of geëerd worde.

/

/

DERDE BOEK. 193

VIII. HOOFDSTUK.

Otcf de minachting van zich zeiven voor de oogcn van God.

1. De ziel. — Ik zal spreken tot mijnen Heer, ofschoon ik slechts slof cn aschben. (I) —

W ant , iudien ik mij meerder acht , zie , dan staat gij tegen mij op , en mijne boosheden geven ook getuigenis tegen mij , en ik kan dezelve niet tegenspreken.

Maar , indien ik mijne geringheid en nieliglieid erken , alle goed gevoelen van mij zeiven afleg , en mij , gelijk ik in waarheid ben , als stof en asch acht _? zoo zal uwe genade met mij wezen, en uw Jicht zal in mijn hart schijnen , dan zal alle gevoel van achting , ook het allerminste , dat ik van mij zeiven mogt hebben , voor altijd verslonden worden in den afgrond mijner nietigheid.

Het is daar, dat gij mij aan mij zeiven toont , wat ik ben , wat ik geweest hen , cn waartoe ik ben gekomen ; want ik ben niets en heb het niet geweten. (2)

Indien ik aan mij zeiven overgelaten word , zoo bevind ik , dat ik niets dan loutere zwakheid ben ; maar als gij mij aanziet , word ik terstond gesterkt, en met ecne nieuwe blijdschap vervuld.

Het is een groot wonder , dat ik, die door mijn eigen gewigt altijd nederwaarts neig, zoo spoedig opgeheven en zoo goedertierenlijk van u omhelsd word.

2. Dit doet uwe liefde , die mij uit loutere

1) Genes. 18. v. 27.

2) Ps. LXXII. 21

9

194 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

mildheid voorkomt, en in zoo veel noodzakelijkheden bijstaat ; die mij van zoo veel gevaren behoedt, en die mij , om de waarheid te zeggen, van ontelbare rampen verlost.

Want met mij zeiven ongeregeld Ie beminnen, heb. ik mij zeiven verloren, maar met u alleen te zoeken en opregt te beminnen heb ik u en ook mij gevonden , en door uwe liefde ben ik nog dieper in mijn eigen niet gezonken.

O allerzoetsle Heer ! gij doet voor mij Teel meer dan ik waardig ben , en veel meer dan ik. zou durven hopen of vragen.

5. Geloofd moet gij zijn, o mijn God , want al ben ik alle goed onwaardig, zoo houdt nogtans uwe edelmoedige en oneindige goedheid niet op met wel te doen , zelfs aan de ondankbaren en aan hen , die verre van u afgeweken zijn.

O Meer , bekeer ons tot u , opdat wij dankbaar , ootmoedig en ijverig mogen wezen : want gij alleen zijt onze zaligheid , onze kracht en onze sterkte.

IX. HOOFDSTUK.

Dat men alle dingen tot Goil, als tot ons laatste einde , moet stieren.

I. Christus. — Zoon, ik moet steeds uw hoogste goed en laatste einde zijn , indien gij waarlijk wilt gelukkig wezen.

Door deze goede meening zal uwe liefde , die nu dikwerf tot u zeiven en tot de schepselen overhelt , gezuiverd worden.

Want als gij iets in u zeiven zoekt , bezwijkt en verflaauwt gij terstond.

DEIIDE BOEK.

Slier derhalve alles eindelijk tot mij : want ik ben het, die alles gegeven heb.

Beschouw alle dingen als voortvloeijende uit dat hoogste goed, en daarom moet gij alles tot mij , alles tot zijnen eersten oorsprong , doen wederkeeren.

2. Uit mij , als uit cene levende fontein , putten alle menschen , klein en groot , arm en rijk , het levende water , en die mij vlijtig wil dienen , zal van mij genade ontvangen.

Maar hij , die zijnen roem builen mij of zijne genieting in een ander goed , dan in mij , wil zoeken, zal geene opregte en standvastige vreugde genieten,en zijn hart zal altijd geprangden benaauwd zijn.

Daarom moogt gij niet aan u zeiven of aan iemand eenig goed toeschrijven , maar ^eeft alles aan God . zonder wien de mensch niets heeft

Ik heb alles gegeven , ik wil het ook terug hebben, en eisch zeer streng dankbaarheid voor mijne gaveu.—

2. Dit is eene waarheid , die allen ijdelen roem verdrijft.

En indien de hcmelsche genade en de ware liefde in uw hart komt, zoo zal er geene afgunst , noch benaauwdlieid , noch eigenliefde in hetzelve meer zijn.

Want de Goddelijke liefde overwint alles en verwijdt al de krachten der ziel.

Wilt gij dan wijsselijk bandelen , verblijd u in mij alleen ; hoop in mij alleen, want niemand is goed dan God alleen (1) die boven alles geloofd en in alles moet geprezen worden.

1) Luc. XVIII. 19.

1 9G DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

X, HOOFDSTUK.

Dat liet aangenaam is God te dienen en de wereld tc versmaden.

1. De ziel. — Nu zal ik nog eens spreken, o lieer , en niet zwijgen : ik zal spreken tot niijiieii God, mijnen lieer en mijnen Koning, die in liet allerhoogste is. O Heer , hue groot is de menigte uwer zoetheid , dee gij bewaard hebt voor hen , die n vreezen ! (1)

31aar wat zijt gij voor lien , die u beminnen en van gansclier harte dienen ?

Inderdaad : de zoetheid der beschouwing , die gij aan uwe minnaars geeft , is onuitsprekelijk.

Hierin hebt gij mij uwe goedertierene liefde meest betoond, dat gij mij , als ik ernietwas, hebt geschapen , en mij , als ik verre van u was afgedwaald , weder op den regten weg gebragt hebt, opdat u zoude dienen , en ook , dat gij mij bevolen hebt u te beminnen.

2. O bron der eeuwige liefde! wat zal ik van u zeggen ?

Hoe zou ik u kunnen vergeten , die ij gewanr-digd hebt aan mij te denken , zelfs tuen ik ten gronde gegaan en verloren was ?

Uwe barmhartigheid jegens uwen dienaar heeft alle hoop overtroffen , en gij hebt over hem uwe genade en liefde , verre boven zijne verdiensten , uitgestort.

Wat zal ik u voor die genade wedergeven ? Want het is aan alle menschen niet gegeven , alles te verlaten , de wereld te verloochenen , en het kloosterleven te omhelzen.

(1) Psalm 30 v. 20.

DERDE DOEK.

Is dit dan cene grwte zaak , dat ik udien , u, wien alle schepselen moeten dienen ?

Dit moet mij dan niet groot schijnen , u te dienen,maar dit komt mij eerder groot en wonder voor , dat gij u gewaardigt , mij , zoo arm en onwaardig schepsel , tot uwe dienst aan te nemen en onder het getal uwer beminde dienaars te rekenen.

3. Zie , alles wat ik heb, en alles, waarmede ik u dien , behoort u toe.

Nogtans integendeel , gij dient mij eerder dan ik u dien.

Want zie , hemel cn aarde , die gij tot onze dieust geschapen hebt, zijn altijd gereed en doen dagelijks hetgeen gij hun bevolen hebt.

Maar dit is nog al weinig , want gij hebt de Engelen ook tot de dienst der menschen gesteld.

En hetgeen alles te boven gaat, is, dat gij zelf u gewaardigd hebt den rnensch te dienen en hem beloofd hebt, u zeiven aan hem te geven.

4. Wat zal ik u voor zoo vele gaven wedergeven ? O, of ik u al de dagen mijns levens mogte dienen !

O , of ik magtig ware maar écnen dag u waardig te dienen ! Inderdaad , gij zijt alle dienst , alle eer en eeuwigen lof waardig.

Gij zijt waarlijk mijn Heer, en ik ben uw arme dienaar, die verbonden ben u uit al mijne krachten te dienen , cn nooit in uwen lof te verflaauwen.

Dit wil ik , dit verlang ik; wil mij loch verlcenen hetgeen mij daartoe ontbreekt.

5. Het is eene groote eer en roem u te dienen, en alles om u te versmaden.

198 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTÜS.

Want zij , die zich gewillig tot uwe heilige dienst begeven , zullen van u groote genade verkrijgen.

Die uit liefde tot u alle zinnelijk vermaak verlaten hebben , zullen den allerzoetsten troost van den H. Geestsmaken.

£n die den engen weg des hemels om uwen naam ingaan , en alle wereklsche zorgvuldigheden ter zijde stellen , zullen groote vrijheid des harten bekomen.

C. O hoe zoet en aangenaam is de dienst van God , waardoor de mensch waarlijk vrij en heilig wordt!

O zalige staat van het kloosterlijke leven , die den mensch gelijk aan de Engelen , aangenaam aan God , verschrikkelijk aan den duivel en loffelijk aan alle Christenen maakt!

O wenschelijke en gelukkige dienst Gods , waardoor men het opregte goed en de eeuwigdurende blijdschap verkrijgt!

XI. HOOFDSTUK.

Dat men ztjne goede begeerten moet onderzoeben en matigen.

1. Christus. — Zoon , gij moet nog veel lee-ren , hetgeen gij nog niet geleerd hebt.

De ziel.— welke dingen zijn dat Heer?

Christus. — Dat gij uwen wil altijd naar mijn welbehagen moet schikken , dat gij u zelven niet moet zoeken , maar altijd mijnen wil in alles trachten te volbrengen.

Sommige begeerten ontsteken u dikwijls , en drijven u sterk aan ; maar zie , of gij aldus wordt

DERDE BOEK.

bewogen tot mijne eer, en of het niet is uit eigenbelang.

Indien ik de oonaak van uwe begeerte ben, zoo zult gij wel te vreden zijn , hoe it het ook schikke of niet: maar indien er iets van eigenbaat onder schuilt , dat zal u zeer hinderen en bezwaren.

2. Wacht u dan van te zeer op de begeerte te steunen , die gij bij u zeiven gewaar wordt, zonder mij eerst te raadplegen , opdat het u daarna niet berouwe of mishage , hetgeen u te voren behaagd heeft , en u het beste voorkwam.

Want alle neiging , die goed schijnt te zijn, moet niet terstond ingevolgd worden , en ook alle gedachte , die kwaad schijnt, moet niet aanstonds verworpen worden.

Maar het is zeer goed , dat gij somtijds ook de goede begeerte bedwingt , opdat gij , om de al ta groote drift , niet verstrooid wordet van zinnen.

En opdat gij aan andere geene ontstichting gevet door uwe ongeregelde heftigheid ; of ook, opdat gij niet dadelijk gestoord of ontsteld wordet tegen iemand , die uwe begeerte weder-streeft.

3. Het is nogtans wel somtq'ds noodig , dat men geweld gebruike , en de zinnelijkheid kloekmoedig wedersta , en geen acht geve₃ op hetgeen het vleesch begeert of niet begeert ; maar dat men altijd meer arbeide , opdat het vleesch , ook tegen zijnen dank , aan den geest onderworpen zij.

Het moet zoo lang gekastijd en bedwongen

200 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

worden , tot dat het , tot alles bereid zijnde, geleerd heeft zich met weinig te vreden te houden, de allergeringste dingen te beminnen , en nooit over iets te klagen.

XII. HOOFDSTUK.

Dat men zich in het gednld moet oefenen en tegen z\jne kwade neigingen strijden.

1. De ziel. — O Heer , mijn God! ik zie hoezeer de verduldigheid mij noodig is : want in dit leven overkomt ons veel tegenspoed.

Hoe ik het rcgele of niet , om vrede te hebben, kan toch mijn leven niet zonder strijd en smart wezen.

2. Christus. — Dat is waar , Zoon , want ik wil niet, dat gij zulken vrede zoekt, die zonder bekoring is , of die geene tegenheden gevoelt.

Geloof dan , dat gij den waren vrede gevonden hebt . als gij door vele bekoringen geoefend , en door tegenspoed beproefd \wordt.

Indien gij zegt , dat gij niet veel kunt verdragen, hoe zult gij dan den brand des vagevuurs kunnen lijden ?

Van twee kwaden moet gij altijd het minste - kiezen.

Om dan de eeuwige pijnen te ontgaan , moet gij de tegenwoordige wederwaardigheden gaarne leeren lijden.

Meent gij , dat de wereldsche mensehen niets te lijden hebben ? Dit zult gij niet bevinden , al zocht gij de weelderigste.

3. Maar zij hebben , zegt gij , velerhande genoegens , zij volgen hunne eigene genegenheden en daarom achten zij hun lijden niet veel.

DERDE BOEK.

4. Schoonlhet zoo zij, en dat zij alles hebben, hetgeen hun hart verlangt, hoe lang zal hel dan toch duren ?

Zij , die op de wereld rijk en weelderig zijn , zullen als rook vergaan , en er zal aan hunne voor-ledene genoegens niet meer gedacht worden.

En zelfs , gedurende hun leven , genieten zij die niet zonder bitterheid , verdriet en vrees.

Want dikwijls in diezelfde dingen , in welke zij het vermaak zoeken , ontmoeten zij de straf en de droefheid , en dat men regt , aangezien het billijk is, dal de bitterheid en schande cle vermaken vergezellen , die men in de ongeregeldheid zoekt.

O hoe kortstondig , bedricgelijk , strafwaardig en hoe eerloos zijn die vermaken !

En nogtans zoo verblind, zoo bedwelmd en zoo vervoerd zijn derzclver minnaars, dat zij die niet zien ; maar zij loopen , als stomme dieren , om fiene kleine vreugde van dit sterfelijke leven, in den dood van hunne ziel.

Gij dan , mijn zoon , geef uwe begeerlijkheid niet toe, keer u af van uwe lusten (1)

Neem uw vermaak in den Heer , en hij zal u gcvciê hetgeen uw hart begeert . (2)

5, Indien gij eene opregte vreugde en overvloedige vertroostingen wilt smaken , veracht dan alle wereldsche dingen , verwerp alle aardsche vreugde, en ik zul u zegenen , ik zal over u mijne onuitputbare vertroostingen uitstorten.

En hoe meer gij u van allen troost der schepselen zult aftrekken , des te zoetere en krachtigere genacgens zuil gij in mij vinden.

i) Ecci. xvm. 30 3) I's. XXXVI. 4.

9.

202 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Maar in het eerst zult gij daartoe zonder eenige droefheid en strijd niet komen.

Uwe oude en kwade gewoonte zal u tegenstand bieden , maar gij zult die door eene nieuwe en hetere gewoonte overwinnen.

Het vleesch zal er tegen morren ; maar het zal door de vurigheid des geestes bedwongen worden.

De booze vijand, die oude slang, zal u bekoren en kwellen ; maar gij zult hem verjagen door het gebed : gij zult hem den ingang van uw hart door goede werken of bezigheid sluiten.

XIII.. HOOFDSTUK.

Orer de gehoorzaamheid van eenen ootmoedigen onderdaan naar het voorbeeld van Jezus Christus.

i. Christus. — Zoon , hij , die zich aan de gehoorzaamheid zoekt te onttrekken , onttrekt zich ook aan mijne genade ; en die alleen eene zaak wil bezitten , verliest wat algemeen is.

Wanneer iemand zich niet gewillig aan zijnen overste onderwerpt, is zulks een teeken, dat zijn ligchaam hem niet volkomen onderworpen is, maar dat het hem dikwijls tegenkant en lastig valt.

Leer dan met vlijt u aan uwen oversten onderwerpen, zoo gij uw eigen vleesch ook gaarne onder bedwang wilt brengen.

Want de uitwendige vijand wordt ligter overwonnen, wanneer de mensch inwendig den vrede bezit.

Uwe ziel heeft geenen boozeren vijand dan u zeiven, wanneer gij met uwen geest niet overeenkomt.

DERDE BOEK.

Gij moet u zclven geheel versmaden, indien gij vleesch en bloed wilt overwinnen.

Omdat gij u zeiven nog te ongeregeld bemint, daarom kunt gij u niet geheel aan den wil van anderen overgeven.

2. Maar wat groots is het, dat gij u, die niet anders zijt dan stof en niets om God, onder eenen menscli stelt, daar ik, die de almogende en allerhoogste ben, en die alles uit niet heb geschapen, mij om u, ootmoedig aan de mensehen onderworpen heb ?

Ik ben de ootmoedigste en minste van allen geworden, opdat gij door mijne ootmoedigheid uwe hoovaardigheid asoudt overwinnen.

Leer onderdanig zijn, o stof der aarde ! leer u vernederen, o slijk en asch ! en u onder de voeten aller mensehen buigen.

Leer uwen wil breken, en de onderwerping in alle dingen beoefenen.

5. Ontsteek u door ijver tegen u zeiven, en laat geene opgeblazenheid in u leven. Wees zoo ootmoedig en klein, dat alle mensehen over u mogen gaan en u als het slijk vertreden.

O ijdele menseh ! wat reden hebt gij van klagen ? O hoe kunt gij , o vuile zondaar , degenen tegenspreken, die u smadelijk bejegenen, gij, die zoo dikwijls God vergramd, en zoo dikwijls de hel verdiend hebt ?

Maar mijn genadig oog heeft u gespaard, omdat uwe ziel in mijn aanschijn dierbaar was, opdat gij mijne liefde zoudt kennen, en voor mijne weldaden dankbaar wezen ; en opdat gij u altijd zoudt begeven tol de ware onderwerping en ootmoedigheid, en geduldig de versmadingen, die u overkomen, verdragen.

20-4 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

XIV. HOOFDSTUK.

Over de beschouwing van Gods verborgene oordeelen, opdat wy ons niet verheffen in het goede.

1. De ziel. — Heer, als gij uwe oordeelen over mij uitdondert, zoo doet gij door angst en vrees mijne beenderen beven, en mijne ziel wordt zeer verschrikt.

Ik sta verbaasd, als ik zie, dat de hemelen zelve niet zuiver zijn voor uwe oogen. (1)

Want hebt gij in uwe Engelen zelfs boosheid gevonden, en hen niet gespaard, wat zal er dan van mij geworden ?

De sterren zijn uit den hemel gevallen, (2) wat moet ik, slot en asch, niet verwachten ?

Vele mcnschen, wier leven loffelijk scheen, zijn in groote zonden gevallen : en die het brood der engelen alen, hebben daarna smaak gevonden in den draf der varkens.

2. Geene heiligheid dan, o Heer, kan blijven staan of duren, als gij uwe hand van ons aftrekt.

Geene wijsheid kan baten, zoo gij ophoudt haar te geleiden.

Geene sterkte kan helpen, zoo gij nalaat die te ondersteunen.

Geene kuischheid is veilig, zoo gij haar niet beschermt.

Geene eigene bewaring kan ons baten , zoo uw wakend oog ons niet bijstaat.

Want als wij van u verlaten worden, zinken wij ten gronde, en gaan verloren ; maar als gij ons bezoekt, worden wij opgeheven en beginnen wij te leven.

1) Job XV. 16 -IV. 13.

2) Apoc. VI. 13.

DERDE BOEK.

Wij zijn ongesladig, maar gij versterkt ons ; wij zijn laauw, maar gij ontsteekt ons.

3. O welk een klein gevoelen moet ik van mij zelven hebben, en hoe weinig is het te achten, indien ik iets goeds schijn te hebben !

O lieer, hoe diep moet ik mij onder uwe quot; ondoorgrondelijke oordeelen buigen, alwaar ik mij niets anders bevind te zijn dan een niet en een louter niet f

O oneindig gewigt, o ongemetene en grenzelooze zee ! waar ik van mij zelven niets anders vind dan een enkel niet !

Waar is dan nog een schuilhoek voor roem ? waar het betrouwen op eigene jeugd.

Alle ijdel behagen en alle roem, o Heer, is geheel in de diepte van uwe verborgene oordeelen verslonden.

'i. Wat is toch alle vleesch voor uwe oogen ! 7.al het leem zich verheffen teyen den pottenbakker ? (1)

Hoe kan de mensch, die met het hart aan God waarlijk onderworpen is, zich door ijdele woorden verheffen ?

Geheel de wereld zal dengenen, welken de waarheid aan hare heerschappij onderworpen heeft, tot geene hoovaardij kunnen brengen, en nooit zal diegene, welke zijne hoop op God gevestigd heeft, door de toejuiching der mensehen bewogen worden.

Want allen, die spreken, zijn een niet; zij zullen allen vergaan met het geluid hunner woorden. Maar de waarheid des Ileeren blijft in eeuwigheid. (2)

1) Isaias XXIX. 1G.

1) Psalm 116. v. 2.

200 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

XV. HOOFDSTUK.

Wat men meet zeggen eu doen, als er in ons eenige begeerte ontstaat.

4. Christus. — Zoon, spreek in alle voorvallen ; o Heer, is «lil uw wil, laat het zoo geschieden.

O Heer, is uwe eer daarin gelegen, zoo geschiede zulks om uwen naam.

Heer, zoo gij ziet, dat mij dit dienstig en vooideelig is, geef mij dan hetzelve om het tot uwe eer te gebruiken.

Maar zoo gij weet, dat mij zulks schadelijk of niet nuttig is tot mijne zaligheid, neem dan die begeerte van mij weg,

Want alle begeerte is niet van den H. Geest, al schijnt het den mensch , dat zij opregt en goed is.

Het is zeer moeijelijk om wel te onderscheiden of het de goede of kwade geest is , die u lot dit of dat aandrijft , en of gij door uwen eigenen geest daartoe bewogen wordt.

Velen, die in het begin door eenen goeden geest daartoe schenen getrokken te worden , zijn op het laatste bedrogen geweest.

2. Daarom moet gij altijd in de vreeze Gods en met ootmoedigheid des harten be^eeren en vragen al hetgeen gij zoudt mogen wenschen , en met eene gansche overgeving van u zclven mij dat overlaten en zeggen :

Heer, gij alleen weet, wat het beste is; dit of dat geschiede zoo als het u belieft; geef mij hetgeen gij wilt, en zoo veel gij wilt.

Handel met mij gelijk het u goeddunkt, u het meest behaagt, en het meest tot uwe eer strekt.

DERDE BOEK.

Stel mij waar het u belieft , en handel met mij in alles naar uw goeddunken.

Ik ben in uwe handen ; keer en wend mij van alle zijden.

Zie , ik ben nw dienaar, ik ben tot alles bereid : want ik wil niet voor mij , maar voor u leven. O , of ik zulks waardig en volmaakt mogto doen !

GEBED

OM GODS WIL TE VOLBRENGEN.

3. De ziel — O gencdige Jezus ! verleen mij uwe gens'le , opdat dezelve met mij zij , met mij works _/ en mij tot het einde toe bijblijve ;

«eef mij , dat ik altijd datgene wensehe en wille , wal u aangenaam is en 't allermeest behaagt.

Dat uw wil de mijne zij , en dat mijn wil den uwe altijd volge , en met dien geheel overeenkome.

Laat mij met u gelijk zijn in het willen en niet willen ; ja laat mij nooit anders kunnen willen of niet willen , dan hetgeen gij wilt of niet wilt.

4. Verleen mij , dat ik aan al datgene , wat in de wereld is , sterve , en dat ik om uwe liefde moge begeeren in deze wereld versmaad en onbekend te zijn.

Geef , dat ik , boven al hetgeen men kan wensehen , in u ruste , en dat mijn hart gecnen vrede zoeke dan in u.

Want gij alleen zijt de ware vrede des harten, deszelfs eenige rust, en buiten u is alles pijnlijk en ongestadig.

208 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHR1STÜS.

In dezen vrede en in deze eenigheid ; dal is in u, die het opperste en eeuwige goed zijt. zal ik slapen en rusten. (1)

XVI. HOOFDSTUK.

Dat men den waren troost in God alleen moet zoeken.

1. De ziel. — Al hetgene ik tot mijne vertroosting kan wenschen en denken,, vcrwachlik niet hier op deze wereld , maar hiernamaals.

Want al hadde ik alleen al de vertroostingen dezer wereld , en al genoot ik al het vermaak , zoo is het echter zeker , dat dit niet lang zou kunnen duren.

Gij kunt derhalve , o mijne ziel , nletvolkomen getroost of verblijd worden, dan in God alleen, die de trooster der armen en de verheffer der ootmoedigen is.

Toef een weinig , o mijne ziel , verbeid toch de goddelijke belofte , en gij zult in den hemel overvloedig alle goederen genieten.

Indien gij al tc zeer tijdelijke dingen bemint, zoo zult gij de hemelsche en de eeuwige verliezen.

Gebruik de lijdelijke goederen volgens uwe noodwendigheden , maar verlang naar de eeuwige.

Gij kunt door tijdelijk goed niet verzadigd worden, want gij zijt niet geschapen om in hetzelve uw geluk te vinden.

2. Al hadl gij al de geschapene goederen te zamen , zoudt gij evenwel niet gelukkig zijn ; maar al uw geluk is gelegen in God alleen , die alles geschapen heeft.

l) Ps. IV. 9.

DERDE BOEK.

Dit gelnk is geen geluk, gelijk de dwaze minnaars der wereld zicli inbeelden , maar een geluk zoo als alle opregte geloovigen van Christns dit verwachten ; en hetwelk de godvruchtigen en zuiveren van hart , wier verkeering in den hemel is (I) somtijds smaken.

Alle menschelijke troost is ijdel en kortstondig; Maar zalig en waarachtig is de troost , die men inwendig van de waarheid , die God zelf is , ontvangt.

Een godvruchtig mensch draagt zijnen vertrooster met zich en zegt tot hem :

O Heer ! sta mij ten allen tijde en op alle plaatsen bij.

Dat dit mijne vertroosting zij,allen menschelijken troost gaarne te willen ontberen.

En indien mij uw troost ontbreekt, laat alsdan uw wil en uwe regtvaardige beproeving mijn grootste troost wezen : want uwe gramschap zal niet altijd blijven duren, en uwe bedreiging zal niet eeuwig zijn. (2)

XII. HOOFDSTUK.

Dat men alle bezoigdheid in God moet stellen^

1, Chirstus. — Zoon , laat mij u behandelen zoo als hel mij belieft ; ik weet, wal u dienstig is.

Gij denkt als een mensch , en oordeelt over vele dingen , gelijk de mensehelijke genegenheid u dat ingeeft.

2. De ziel. — Heer , hst is zoo , de zorg , die gij voor mij draagt , is veel grooter , dan die ik zelf voor mij kan hebben.

1} Phil. in. 20.

2) Ps. XII. 9.

210 DE NAVOLGING VAN JEZDS CHRISTUS.

Die zijne zorg op u niet legt , is in gevaar van te vallen.

Heer , doe met mij hetgeen n behaagt , zoo mijn wil maar altijd geregeld en vast in u blijve.

Want hetgeen gij met mij wilt doen , kan niet anders dan goed wezen.

Wilt gij , dat ik in duisternis zij , wees geloofd: wilt gij , dat ik in het licht zij , wees ook geloofd.

Indien gij u gewaardigt mij te troosten , wees daarover geloofd; wil gij mij kwellingen overzenden, wees insgelijks altijd geloofd.

5. Christus.—Zoon ^ alzoo moet gij gesteld zijn , indien gij met mij wandelen wilt.

Gij moet zoo wel bereid ziju tot lijden als tot verblijden :

Gij moet zoo gaarne bereid wezen arm en behoeftig , als rijk en gegoed te zyn.

•i. De ziel — Heer , ik wil gaarne voor u lijden hetgeen u belieft mij over te zenden.

Ik wil onverschillig uit nwe handen goed en kwaad , zoet en bitter , blijdschap en droefheid ontvangen , en u altijd bedanken roor al wat my zal overkomen.

Bewaar mij maar van de zonde , en ik zal noch dood , noch hel vreezen.

Als g^' mij maar niet voor eeuwig verstoot, eu mij niet uit het boek des levens schrapt , zoo zullen al de kwellingen , die mij overkomen , mij geen hinder toebrengen.

DERDE BOEK.

XV11I. HOOFDSTUK.

Dat men 4e tijdelijke cllendoij , raar het voorbeelil Tan Jezus, lijdzaam aioet verdragen.

1. Christus. — Zoon , ik ben om uwe zaligheid uit den hemel gedaald ; it heb mij niet uit dwang , maar uil liefde met uwe ellenden beladen , opdat gij zoudt leeren geduldig zijn ^ en de tijdelijke ellenden zachlmoedig verdragen.

Immers van mijne geboorte af tot aan mijnen dood op het kruis , ben ik niet *onder lijden geweest.

Ik heb groot gebrek gehad aan tijdelijke goederen; ik heb dikwijls klagten jegens mij gehoord, ik heb veel schande en smaad zachtmoedig verdragen ; ik heb voor weldaden ondank gekregen, voor mijne wonderen ben ik gelasterd , en om mijne leer ben ik berispt en bcscliuldigd geworden.

2. De ziel — Heer, aangezien gij zoo verduldig zijt geweest in uw leven , namelijk om den wil uws Vaders te voibrengen , is bet wel regt en billijk , dat ik , arme zondaar , volgens uwen wil geduldig lijde , en dat ik den last van dit vergankelijke leven , zoo lang als het u zal believen, om mijne zaligheid drage.

Want al is dit leven zeer zwaar, nogtans is het door uwe genade zeer verdienstelijk , en door uw voorbeeld , en door dat uwer Heiligen , aan de kranken zachter en verdragelijker geworden.

Het is ook veel trooslelijker nu te leven dan het eertijds was in de oude wet , toen de deur des hemels gesloten bleef, en de weg tot den hemel meer duister was , en toen weinige men-

212 DE NAVOLGING VAN JEZDS CHRISTUS.

schen bezorgd waren om het rijk der hemelen te zoeken.

De regtvaardigen zelve , en die alsdan tot de zaligheid verkoren waren , konden , alvorens de hemel door uw lijden en door het losgeld van uwlt;gt;b heiligen dood geopend was, het hemelseh rijk niet ingaan.

5. O , hoe zeer moet ik u bedanken , dat gij u gewaardigd hebt , aan mij en aan alle geloovigen den regten en goeden weg tot het eeuwige rijk te toonen !

Want uw leven is onze weg , en door de heilige verduldigheid gaan wij tot u , die onze kroon zijt.

Wie zou trachten te volgen , zoo gij ons niet waart voorafgegaan , en ons den weg niet hadt getoond?

Ach! hoe verre zouden vele menschen achterblijven , indien zij de schoone voorbeelden van uw leven niet gedurig voor oogen hadden !

Zie , wij zijn nog traag , daar wij uwe menigvuldige wonderen en leeringen zoo menigwerf gehoord hebben ; wat zou het dan zijn , indien wij zulk groot licht niet hadden om te volgen?

XIX. HOOFDSTUK

Over het verdragen van a'lc ongelijk , en wia zich waarlük verduldig toont.

1. Christus. — Zoon, wat zegt gij? Houd op met klagen , als gij mijn lijden tn dat van mijne Heiligen in aanmerking neemt.

«ij hebt nog niet gestreden tot den bloede. (1)

l) Heb. XII. 4.

DERDE BOEK.

Wat gij lijdl, is weinig in vergelijking met hen, die zoo veel geleden hebben , zoo sterk bevochten, zoo waar verdrukt , en zoo dikwijls beproefd en geoefend zijn geweest.

Gij moet u het grootere lijden van andere menschen voor den geest brengen , opdat gij uw gering lijden des te beter moogt verdragen.

Indien uw lijden u zwaar schijnt, zie toe , of dit niet uit uwe onverduldigheid voortkomt.

Maar of dan ook uw lijden klein of groot zij, poog alles verduldig te verdragen.

2. Hoe beter gij u tot het lijden stelt , des te gemakkelijker handelt , en des te meer verdiensten bekomt gij. Een vast besluit en de gewoonte van het lijden , zullen u het lijden zelfs ligter maken.

Zeg nooit; ik kan dit van zalken meusch niet verdragen,zulke dingen zijn mij onverdragelijk want hij heeft mij groote schade berokkend , en verwijt mij dingen , die ik nooit gedacht heb; van een ander zou ik het gaarne willen lijden,, en gelijk ik zou gelooven hot te moeten lijden.

Dit is een dwaze gedachte; want zij ziet de deugd van verduldigheid niet in , noch door wien zij gekroond zal worden , maar ziet alleen de personen aan , die verongelijkt hebben , en het leed, hetwelk is aangedaan geworden.

3. Diegene, die niet meer wil lijden , dan hetgeen hem goeddunkt, en niet dan van zulke personen , welke hem believen , is geen opregt verduldig mensch.

Maar een waar verduldig mensch neemt niet in aanmerking van wien hij te lijden heeft, hetzij van zijne oveisten of van zijns gelijken ,

2li DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

of van iemand, die minder Is , noch of hij van eenen goeden en heiligen mensch , of van eenen boozen en onwaardigen iets te verduren hebbe.

iMaar zonder onderscheid neemt hij alles van de hand Gods , hoedanige tegenspoed hem over-konie , en van welk schepsel het ook zij , erkentelijk aan , en acht het een groot voordeel , wel wetende , dat er geen lijden hoe gering het ook zij , voor God ongeloond zal blijven , als men het om Hem verdraagt.

i. Wees dus altijd bereid tot strijden , indien gij de zegepraal wilt behalen :

Want zonder strijd kunt gij de kroon der lijdzaamheid niet bekomen.

Indien gij niet wilt lijden , zoo wilt gij ook niet gekroond worden.

Maar indien gij wilt gekroond worden j strijd dan vroom en lijd geduldig.

Zonder arbeid komt hem niet tot de rust, noch zonder strijd , tot de zegepraal.

5. De ziel. — O Heer? maak mij datgene mogelijk door uwe genade , het welk mij door de natuur onmogelijk schijnt.

Gij weet, dat ik weinig kan lijden , en weldra kleinmoedig word als mij eenige geringe wederwaardigheid te beurt valt.

Maak , o Heer, dat ik om uwen naam alle beproeving en kwelling beminne en wensche ; want om uwen naam te lijden en gekweld te worden , is voor mijne ziel zeer heilzaam.

lt;a@atgt;

DERDE BOEK.

XX. HOOFDSTUK.

Over het belijden zijner zwakheid en over de ellenden van dit leven.

1. De ziel. —Heer, ik zal mijne ongeregtig-heid tegen mij belijden (1) ik zal mijne zwakheid voor u bekennen.

Eene kleine zaak , een niet, maakt mij dikw^ls kleinmoedig en bedroefd.

Ik maak een voornemen , dat ik mij kloek zal gedragen : maar als mij een kleine bekoring overkomt ^ word ik terstond zeer benaauwd.

Het is dikwijls eene geringe zaak, uit welke eene groote bekoring voortkomt.

En als ik eenigzins meen gerust te zijn en niets gevoel , vind ik mij somtijds als door eenen zachte wind bijna overwonnen.

2. Aanzie dus , Heer , mijne verworpenheid en broosheid , die u geheel en al bekend is.

Wees mij genadig , en trek mij uit het slijk, opdat ik daarin niet blijve steken, (ï!) en niet ten eenemale in kleinmoedigheid valle.

Hetgene mij zoo dikwijls kwelt en voor u beschaamd maakt, is, dat ik zoo ligtelijk val, en zoo zwak ben om aan mijne driften te wederstaan.

En al bewillig ik niet volkomen in dezelve, zoo valt nogtans mij derzelver aanvechting zeer lastig en pijnlijk, en bet verdriet mij, dagelijks alzoo in den strijd te leven.

Hierdoor leer, ik mijne zwakheid kennen : want de knade en snoode inbeeldingen vallen mij altijd veel ligter in, dan zij weggaan.

1) Psalm xxxr 5.

2) Psalm XXVIII. 15.

216 DE NAVOLGING VAN JEZUS CBRISTUS.

3. O allersterkste God van Israël, vurige beminnaar der geloovigen, aanzie de moeite en den druk van uwen dienaar, en sta hem altijd bij in alles, wat hij zal ondernemen.

Sterk mij met eene hemelsche kracht, opdat de oude mensch in dit ellendig vleesch, hetwelk nog aan den geest niet geheel onderworpen is, de overhand niet krijge ; want zoo lang dit ellendig leven zal duren, zal men tegen hetzelve moeten strijden.

Ach ! wat is toch zulk een leven, waarin gcene ellenden en bekoringen ontbreken, waar alles vol strikken en vijanden is !

Want als de eerste bekoring ot kwelling weggaat, komt er eene andere ; ja, terwijl de eerste strijd nog duurt, overkomen ons en zelfs onver-wachts, nog meer andere bekoringen.

4. Hoe kan dit leven bemind worden, dat zoo vele bitterheden heeft, en hetwelk aan zoo vele ellenden en droefheden onderworpen is ?

Hoe kan het zelfs een leven genoemd worden, dat zoo vele donden en doodelijke ziekten aanbrengt ?

En echter wordt het bemind, en velen zoeken hunne vermaken in hetzelve.

Dikwijls zegt men, dat de wereld bedriegelijk en ijdel is, en nogtans wonll zij niet gemakkelijk verlaten, omdat de begeerlijkheid van het vleesch te magtig is.

Sommige dingen zetten ons aan om de wereld te beminnen, en andere om ze te versmaden.

De begeerlijkheid van het vleesch, de begeerlijkheid der oogen en de hoovaardij des levens trekken ons tol de liefde der wereld, maar de

DERDE BOEK.

straffen en ellenden, die met regt daarop volgen, doen ons de wereld haten.

5. Maar, helaas ! het ongeregelde vermaak overwint een hart, hetwelk tot de wereld genegen is, en het neemt met genoegen zijne rnsl in de zinnelijke slavernij, omdat het de goddelijke zoetheid en de inwendige genoegens der deugd noch gezien, noeh gesmaakt heeft.

Maar aan hen, welke de wereld volkomen versmaden, en voor God onder eene heilige regeltucht willen leven, is de goddelijke zoetheid, die aan de versmaders der wereld beioofd is, niet onbekend, e'n dezulken zien klaarblijkelijk, hoe zeer de wereld doolt, en op hoe vele verschillende wijzen zij bedrogen wordt en bedriegt.

XXI. HOOFDSTUK.

Dat men in God alleen boven alle goederen moet rusten.

i. De ziel. — Boven alles en in alles, o mijne ziel, neem allijd uwe rust in den Heer; want hij is de eeuwige rust der lieillgen.

O zoete en beminnelijke Jezus, geef mij, dat ik in ii ruste boven alle schepselen, boven alle gezondheid en schoonheid, boven alle eer en roem, boven alle niagt en waardigheid, boven alle geleerdheid en vernuft, boven alle rijkdommen en kunsten, boven alle blijdschap en vrolijkheid, boven alle faam en lof, boven alle zoelheid en vertroosting, boven alle hoop en belofte, boven alle verdienste en begeerte, boven alle gillen en gaven, die gij ons kunt geven en instorten, boven alle blijdschap en opgeruimdheid, die een hart kan begrijpen en gevoelen, eindelijk

10

,218 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

boven alle Engelen en Aarts-Engelen, boven geheel liet lienielsche heer, boven al dat zigtbaar en onziglhaar is, en boven al dat gij, o mijn God, niet zijt.

2. Want gij alleen. Heer, God, zijt oneindig goed, gij alleen zijl de allerhoogste, de magtigste, de allerrijkste, de Iroostclijkste, de schoonste, de beminnelijkste, de edelste, de uilnuintendste, in wien alle goed te zamen volmaakt geweest is en zijn zal.

En daarom kan al, wat gij mij geeft, builen u zclven, ol' mij van u zeiven veropenbaart en belooft, mij niet bevredigen of verzadigen, als ik u niet zie, en ganscli bezit.

Want mijn hart kan niet opregt rusten , noch volkomen le vreden zijn, zoo het niet in ii rust , en zich boven alle gaven eu schepselen verheft.

5. O allerliefste Bruidegom Jezus Christus ! o allerzuiverste minnaar ! o opperheer van alle schepselen ! wie zal mij de vleugelen der ware vrijheid geven , om tot u te vlugten , en in u te rusten? (1)

O , wanneer zal mijn hart genoegzaam onthecht zijn van de aarde , om u te zien , mijn Heer en God , en te smaken hoe zoet gij zijt ? (2)

Wanneer zal ik eens zoo in u verslonden en van uwe liefde doordrongen zijn . dal ik mij zeiven niet meer gevoele , maar voor u alleen leve! boven alle versland en op eene wijze, die aan alle menschen niet bekend is ,

Maar , helaas ! nu zucht ik dikwijls , en draag niet droefheid mijne ellende.

1) Ps. LIV. 7.

2; Pa. xxxin. 9.

DERDR BOEK. 219

Want in dit tranendal ontmoeten wij vele wederwaardigheden , welke mij dikwijls ontstollen en bedroeven, en mijne ziel als met eene wolk omnevelen. Dikwijls vermoeijen en verstrooijen zij mij , zij maken zich meester van mij, houden mij tegen , benemen don vrijen toegang tot u , en berooven mij van nwe zoete omhelzingen ,

•' o *

die de zalige geesten altijd genieten.

Dat toch mijne verzuchtingen en menigvuldige bedrnktheden op de aarde u bewegen I (1)

■i. O .lezns, glans der eeuwige glorie en troost der bedroefde zielen in deze ballingschap , zie . mijn mijn mond is voor u zonder spraak , en mijn stilzwijgen spreekt tot u.

Hoe lang vertoeft mijn lieer met te komen?

Ach ! dat hij tot mij , zijnen armen dienaar kome en mij verblijde ; dat hij zijne hand uitsteke en mij uit alle benaauwdheden verlosse.

O kom , kom , want, zonder u, kan ik geen blijden dag of uur hebben , dewijl gij alleen mijne vreugde zijt, en zonder u is mijn tafel ijdel.

Ik ben door ellende verdrukt en als een gevangene gekluisterd , tot dat gij mij door het licht uwer tegenwoordigheid komt verkwikken en verlossen , en mij uw vriendelijk aanschijn toont.

5. Dat andere menschcn buiten u zoeken al hetgeen hun belieft, maar mij mag of zal nooit iets behagen, dan gij alleen , mijn God , mijne hoop , mijne eeuwige zaligheid.

Ik zal niet zwijgen , noch ophouden met bidden , tot dat uwe genade tot mij wederkome, en gij inwendig tot mij spreekt.

1) Ilebr, i. 3

220 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

0. Christus. — Zie , ik ben hier bij u ; zie , ik spreek tot u , omdat gij mij aangeroepen hebt; uwe tranen en liet vurige verlangen uwer ziel , uwe vernederingen , uw vermorzeld hart hebben mij aangezet om tot u te komen.

7. De ziel. — En ik heb gezegd : O Heer , ik heb u aangeroepen , en wensch u te genieten , dewijl ik bereid ben alles om u te versmaden.

Want gij hebt mij eerst opgewekt , dat ik u zoude zoeken.

Geloofd moet gij dus zijn , o Heer , die volgens de menigvuldigheid uwer genade aan uwen dienaar deze goedheid bewezen hebt.

Wat kan uw dienaar meer zeggen voor u. dan dat bij , altijd zijne eigene boosheid en verworpenheid indachtig zijnde , zich voor u verneder?

Want onder al het wonderlijke , dat er in den hemel en op de aarde is, is uws gelijken niet te vinden.

Uwe werken zijn zeer groot , en uwe oordee-len zijn waarachtig, en door uwe Voorzienigheid wordt alles bestuurd.

U zij dan lof en eer, o wijsheid des Vaders ! Dat mijn mond en mijne ziel met alle schepselen te zamen u loven en verheerlijken.

XXII. HOOFDSTUK.

Over het herdenken aan Gods veelvuldige weldaden.

I. De ziel. — Heer, open mijn hart tol uwe wet, leer mij wandelen volgens uwe geboden.

Leer mij uwen wil kennen , er. geef mij, dat ik met grootcn eerbied en aandachtigheid al uwe weldaden overdenke , zoo wel de algemeene als

DERDE BOEK.

die wclle gij itij, in het bijzonder geeft, opdat ik u daarover behoorlijk moge danken.

Maar ik weet en beken , dat ik u zelfs voor de allerminste , niet ten volle danken kan.

Ik ben te nietig voor al de gaven , die gij mij gegeven hebt , en als ik uwe oneindige verhevenheid beschouw, bczwijktmijn geest van bewondering voor uwe grootheid.

2. Alles , wat wij in ziel en ligehaam hebben, en al wat wij in- of uitwendig , natuurlijk of bovennatuurlijk bezitten , is uwe weldaad; en zij verkondigen alle, dal gij een mild gever , genadig en goedertieren zijt, van wien wij alle goed ontvangen hebben.

Hoewel de eene meer , de, andere minder heeft ontvangen , is toch alles het uwe, en zonder u kan men het minste niet hebben.

Die meer gaven ontvangen heeft , kan zich niet beroemen , dat hij die verdiend heeft , noch zich boven anderen verheilen , noch iemand _# versmaden , die minder is dan hij : want diegene is de grootste en de beste, die zich zelve het allerminste toeschrijft , en die u met meerdere ootmoedigheid en liefde bedankt.

En hij , die zich zelve als den verworpensten en onwaardigsten van allen acht, is de bekwaamste om grootere gunsten te ontvangen.

5. Die weinige gaven ontvangen heeft . moet zich daarom niet bedroeven , of misnoegd zijn , noch dengenen benijden , die in gaven rijker is: maar bij moet veeleer op u zien , en uwe goedheid loven , dat gij zoo overvloedig , zoo mildelijk en zoo gaarne, zonder aanzien van personen, uwe gaven uitdeelt.

222 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Het komt alles van u , en daarom moet gij in alles geloofd worden.

Gij weet wat aan ieder dient gegeven te worden. En waarom deze meerder en gene minder heeft, dit past ons niet te onderzoeken, maar aan u alleen , bij wien de verdiensten van iedereen bekend en bepaald zijn.

4. Daarom , o Heer , mijn God , acht ik dit voor eene groote weldaad , dat gij mij van die gaven . waardoor men uitwendig bij de men-schen lof en eer bekomt , niet veel gegeven hebt.

Zoo dat iemand, als hij zijne ellende en zijne verworpenheid beschouwt, geenszins in zwaarmoedigheid , droefheid of kleinmoedigheid moet vallen , maar liever zich daarover troosten en grootelijks verblijden; want gij, o God, hebt de armen , de nederigen , en die in deze wereld veracht waren , tot uwe huisgenooten en naaste vrienden verkoren.

Getuigen hiervan zijn uwe Apostelen , welke gij als prinsen over de gehecle aarde gesteld hebt.

Zij hebben nogtans op deze wereld zonder klagen , zeer ootmoedig , eenvoudig , zonder eenige arglistigheid of bedrog geleefd , zoo dat zij ook blijde ware , als zij om uwen naam versmaadheid mogten lijden, en als zij datgene, waarvan de wereld eenen gruwel heeft, met groote liefde omhelsden.

Niets moet dan meer vreugde baren aan dien-gene , welke u bemint en den prijs van uwe weldaden kent , dan uw heilige wil, en het welbehagen uwer eeuwige beschikking.

DERDE BOEK. 223

Hij moet daarin zoo wel te vreden en getroost zijn, dat hij even gaarne de minste wil wezen, als een ander wenscht de grootste te zijn ; en dat hij zoo wel te vreden zij op de laatste als op de eerste plaats; dat hij ook even gaarne in deze wereld versmaad en verworpen zij , en zonder naam en faam , om u , als boven alle anderen geacht en geëerd.

Want uw wil en de liefde lot uwe eer moet alles te boven gaan , en hem meer^-1 vertroosten en behagen dan al uwe gaven , die gij hem verleend hebt of nog zult verleenen.

XXIII. HOOFDSTUK.

Over vier zaken , die grooten wede aanbrengen.

Christus — Zoon , nu zal ik u den weg tot den vrede en de ware wijsheid leeren.

2. De ziel. — Doe dat , o Heer, want aangenaam is het mij dit te hooren.

3. Christus — Zoon , tracht altijd liever den wil van een ander te doen , dan den uwe.

Wil altijd liever minder dan meer hebben.

Zoek allijd de laatste plaats , en onder allen te zijn.

Wenseh en bid altijd , dat de wil van God in ■j volkomen geschiede.

Zie , een menseh , die aldus leeft, komt in het land van vrede en rust.

i. De ziel — Heer , deze uwe les is kort : maar zij besluit in zich eene groote volmaaktheid.

Zij is klein in woorden, maar vol beteekenis en rijk in vruchten.

Want konde ik die wel onderhouden, dan zou ik zoo ligtelijk niet ontsteld worden.

224 DK NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Want 7.00 dikwijls ik mij ongerust cn bezwaard gevoel , bevind ik , dal ik van deze leering ben afgeweken.

Maar gij , die alles vermoogt , en altijd den vooruitgang der zielen betracht, vermeerder in mij uwe genade , opdat ik tot mijne zaligheid uwe leer moge volbrengen.

GEBED TEGEN DE KWADE GEDACETEN.

S. O liter, wijn God, wijk van mij niet af!

o God, zie toe, om mij te helpen. (1) Want tegen mij zijn ijdele gedac.liten en groote angsten, die mijne ziel kwellen, opgestaan.

Hoe zal ik daar ongehinderd doorkomen ? hoe zal ik die kunnen doorbreken ?

G. Christus. — Ik zal voor u treden, en de hoogmoedigen der aarde vernederen. (2) Ik zal de deur van den kerker openen, en u de verborgenheden openbaren.

7. De ziel. — Doe, Heer, gelijk gij zegt ; en dat alle kwade gedachten voor uw aanschijn wegvlieden.

Mijne eenige hoop en mijn troost is, tot u in alle lijden mijne toevlugt te nemen, op u te betrouwen, u uit den grond van mijn hart aan te roepen, cn uwen troost met geduld te verwachten.

GEBED OM VERLICHTING DES HARTEN,

8. Verlicht mij, o goede Jezus, door den glans van uw inwendig licht, en verdrijf al de duisternissen uit mijn hart.

1) Ps. LXX. 13.

2) Isaias JwLV. 12,

DERDE BOEK.

Bedwing al de verstrooidheden van mijne gedachten, en verjaag do bekoringen, die mij bevechten.

Strijd krachtig voor mij, en overwin die kwade geesten, dat is_. de aanlokkende begeerlijkheden en kwade lusten, opdat ik door u don vrede bekome, en in uwe heilige zaal, dat is, in een rein geweten, uwen lof zinge.

Gebied de winden en stormen : zeg aan de zee: wees stil, en aan den noordewind : blaas niet, en er zal groote stilte wezen. (1)

9. Zeml uw licht en uwe waarheid uit^ (2) opdat zij mijne ziel beschijnen : want ik ben eene duistere en onvruchtbare aarde, tot dat gij mij zult verlichten.

Stort uwe genade van boven, besproei mijn hart met uwen hemelsehen dauw, verleen mij de wateren der godsvrucht om de aarde van mijn hart te bevochtigen, opdat zij goede en bekwame vruchten voortbrenge.

Wil mijn hart opbeuren, hetwelk door den last der zonden gedrukt is, en keer al mijne begeerte tot de hemelsche dingen, opdat, na de hemclsche zoelheid gesmaakt te hebben, het mij vervele op aardsche zaken te denken.

•10. Trek mij naar u, en verlos mij van de kortstondige vertroosting der schepselen, want geene geschapene zaak kan mijne begeerte verzadigen of geheel bevredigen.

Vereenig mij met u door eenen vasten band van liefde : want gij alleen zijt genoeg aan de u beminnende ziel, en zonder u is alles ijdel en nietig.

1) Marc. IV. 39.

2) Ps. XXU. 3.

10.

226 DE NAVOLGING VAN JEZUS CDRISTUS.

XXIV. HOOFDSTUK.

Orer het vermijden van nieuwsgierige navorsching wegens eens anders leven.

1. Christus. — Zoon, wil niet nieuwsgierig zijn, noch u met onnutte dingen bekommeren.

Wat gaat dit of dat u aan ? volg mij (1)

Wat is er u aan gelegen, of deze zoo of zoo is, en of die, dit of dat doet of spreekt.

Gij moet voor anderen niet verantwoorden, maar alleen rekening voor u zelven geven, waarom bemoeit gij u dan met eens anders zaken ?

Zie, ik alleen ken alle meuschen, en zie alles, wat onder de zon gedaan wordt; ik weet, hoe het met iedereen gaat, wat elk denkt, wat elk begeert^ en tot wat einde zijne bedoeling strekt.

Daarom moet mij alles overgslalen worden.

Wat u aangaat, houd u in goeden vrede, en laat den woelende woelen, zoo reel hij wil : want al hetgeen hij doet of zegt, zal op hem neerkomen, en hij zal mij niet bedriegen.

2. Wees niet bezorgd om de schaduw van oen' grooten naam, noch om de vriendschap met vele menschen te hebben, noch ooi bijzonderlijk van iemand bemind te worden.

Want van al deze dingen komen verstrooidheden en groote duisternissen in het hart.

Ik zou u gaarne mijn woord doen hooren en verstaan, en mijne verborgenheden openbaren , indien gij, als ik kom, aandachtig waart, an mfj de deur van uw hart opendet.

Wees dan voorzigtig, waakzaam in het gebed, en verneder u ia alles.

1) Joan. XII. 22.

DERDE BOEK,

XXV. HOOFDSTUK.

Waarin de bestendige vrede des harten en de opregte voortgang bestaan.

1. Christus. — Zoon, ik heb tot mijne leerlingen gezegd : ik laat u den vrede, ik geef u mijnen vrede, maar niet gelijk de wereld dien geeft. (1)

Alle menschen verlangen een vrede, maar alle zijn niet bezorgd om te bekomen, hetgeen tot den vrede dienstig is.

Mijn vrede is met de ootmoedigen en zacht-moedigen van hart. Uw vrede moet in groote lijdzaamheid bestaan.

Indien gij naar mij wilt hooren, en mijne leering volgen, zult gij grooten vrede genieten.

2. De ziel. — Wat zal ik daartoe doen ?

3. Christus. — Let in alle dingen wel op u zelven, wat gij doet of zegt, en dat geheel uwe bedoeling zij om mij alleen te behagen, en builen mij niets te begeeren of te zoeken.

Beoordeel ook niet ligtvaardig de woorden en werken van andere menschen, noeh bemoei u met dingen, die u niet aanbevolen zijn; zoo kan het zijn, dal gij weinig of zelden ontsteld of ongerust van harte zult wezen.

Maar nooit eenige ontstellenis gevoelen, en nooit eenige moeijelijkheden volgens ziel of lig-chaam lijden, dit is de slaat van het tegenwoordige leven niet, maar van hel eeuwig geluk.

Laat u dan niet voorstaan, dat gij den waren vrede gevonden hebt , als gij geene zwarigheid

1) Joan. 14. t. 27.

228 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHUISTUS.

gevoelt, of dat het dan al wel gaat als niemand kwelt of wederstaat, of dat gij dan volmaakt zijt, wanneer alles nsar uw verlangen geschiedt.

Geloof ook niet, dat gij iets bijzonders zijt, of bijzonder van God bemind wordt, als gij groote godsvrucht of zoetheid gevoelt : want uit deze dingen wordt de ware minnaar der deugd niet gekend, noch hierin is de voortgang of de volmaaktheid van den nicnsch gelegen.

4-. De ziel — Waarin dan , Heer?

S. Christus. — In u zeiven uit geheel uw hart aan Gods wil op te dragen , en u zeiven noch in het klein , noch in het groot , noch in den tijd, noch in de eeuwigheid te zoeken ; zoo dat gij den voor- en tegenspoed met hetzelfde oog aanziet , in dezelfde weegschaal weegt , en er.mij gelijkelijk voor bedankt.

Indien gij ook kloek- en langmoedig zijt door de hoop , dat gij in de onttrekking van den in-wendigen troost uw hart bereidt om nog meer kwellingen te lijden , en gij u zeiven niet verontschuldigt ^ alsof gij dit en dat niet lijden moest; maar mij , in al hetgeen u overkomt , voor regtvaanlig en heilig houdt , dan zult gij in den regten en waren weg des vredes wandelen , en dan moogt gij de stellige hoop hebben, dat gij mijn aanschijn met groote vreugde weder zult zien.

Maar indien gij tot eene volkomene verachting van u zelven gekomen zijt , weet dan zeker, dat gij den vrede zoo overvloedig zult genieten als het in dit leven mogelijk is.

DERDE BOEK.

XXVI. HOOFDSTUK.

Over de voortreffelijkheid van een vrij gemoed, hetwelk meer

door veel bidden dan door veel lezen, bekomen wordt.

1. De ziel. — Heer , dit is een werk van groote volmaaktheid , nooit in eene zuivere begeerte der hemelsche zaken te verflaauwen , en in het midden der wereldsche bekommeringen te zijn, alsof men er geene had, niet uit eene trage onachlzaamiieid, maar uit eene bijzondere vrijheid des gemoeds , die aan geen schepsel door eene ongeregelde liefde gehecht is.

2. Ik bid u dan , o genadige Heer , bewaar mij van de zorgen dezer wereld , opdat ik mij in dezelve niet te zeer verwarre , en niet te zeer bekommerd worde met de noodwendigheden des ligchaams , noch ingenomen worde door de wellusten ; verlos mij van al de beletsels mijner ziel , opdat ik door verdriet en bekoring niet kleinmoedig worde.

Ik spreek niet van zulke dingen , die door de wereldlingen met drift worden nagejaagd, maar van die ellendigen , welke door den alge-meenen vloek aan dit sterfelijk leven gehecht zijn, en mij , uwen dienaar , bezwaren en weder-houden , zoo dat hij tot de vrijheid des gemoeds niet kan komen, zoo dikwijls als hot hem belieft.

5. O mijn God , o onuitsprekelijke zoetheid ! verkeer voor mij in bitterheid alle ligchamelijke vertroosting , die mij van de liefde der eeuwige goederen aftrekt , en mij tot zich en tot de zonden door eenen schijn van tijdelijk vermaak lokt.

*

230 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHBISTUS.

Laat mij , o mijn God , door vlecscli en bloed niet overwonnen worden : Iaat mij niet bedrogen worden door de wereld en hare kortstondige eer ; Iaat mij niet overwonnen worden door den boozen vijand en zijne arglistigheid.

Geef mij sterkte om te wederstaan , geduld om te lijden , en standvastigheid om te volharden.

Geef mij , in stede van alle wereldsehe vertroosting, de zoetste zalving van uwen geest, en voor alle aardsehe liefde, de liefde van uwen naam.

4. Zie., spijs en draak , kleederen en andere hulpmiddelen , welke tot onderhoud des lig-cliaams dienen , zijn zeer lastig aan eene ijverige ziel.

Verleen mij , dat ik de noodige dingen matig gebruike , en tot dezelve niet gedreven worde door eene al te groote begeerte.

Men kan die alle niet ontberen en verwerpen, want de natuur moet onderhouden worden ; maar overvloed U verlangen , of datgene ^ wat alleen tot zinnelijk vermaak dient, verbiedt de heilige wet : want anderzins zou het vleesch tegen den geest wederspannig en sterker worden.

Dus bid ik u , dat uwe hand mij hierin beslure en leere, boe ik mij in alles malig zal gedragen.

XXVII. HOOFDSTUK.

quot;Dat de eigenliefdo eon voornaam beletsel is om tot het eeuwige leveu te komen.

Christus.—Zoon , gij moet u geheel aan mij geven , en voor u zelvea niets behouden.

DERDE BOEK.

Weet , dat de liefde van u zeiven u meer hindert, dan cenige zaak der wereld.

Volgens de liefde , die gij eene zaak toedraagt , zult gij aan dezelve meer of min gehecht zijn.

Indien uwe liefde zuiver , eenvoudig en wel geregeld is , zult gij aan niets verslaafd zijn.

Begeer niet, wat gij niet raoogt hebben, wil ook niet hebben, hetgeen u kan bekommeren cn de vrijheid des harten benemen.

Het is te verwonderen, dat gij u zelven , met al wat gij kuntwensehen en hebben , niet uit den grond uws harten geheel aan mij overgeeft.

2. Waarom wordt gij gekweld door ijdele droefheid , waarom vermoeit gij u door onnutte zorg ?

Stel u geheel in mijnen wil , en gij zult geen hinder lijden.

Indien gij dit of dal zoekt, of hier en daar wilt zijn , om uw gemak of om uwen eigen wil te hebben , zoo zult gij nooit gerust van harte , noch vrij van zorg en droefheid wezen ; want in alles zal men getrek vinden , en op alle plaatsen zal u iets tegenstreven.

3. Het baat dan niet . vele dingen uitwendig bekomen te hebben, maar wel die te versmaden, en ze tot den wortel toe uit het harte te roeijen.

Dit moet gij niet alleen verstaan van schatten of rijkdommen , maar ook van die groote drift tot de eer cn tot den ij delen lof : want al deze dingen gaan met de wereld voorbij.

De plaats bevrijdt weinig , indien u de vurigheid van geest ontbreekt , en de vrede, die

232 DE NAVOLGING VAN JEZOS CHRISTUS.

uitwendig gezocht wordt, zal niet lang duren, indien er goen goetle grond van een gerust liart bij is : dat is , indien gij niet in mij berust. Gij kunt wel van plaats veranderen, maar u daardoor niet verbeteren.

Want met de eerste gelegenheid , die zich voordoet , zult gij datgene vinden , wat gij door veranderen hebt willen vlugten , ja nog meer ot erger.

GEBED.

om de zuiverheid des hakten en de iiemelsche ■wijsheid te bekomen.

■i. De ziel. — Versterk mij , o God! door de genade van den H. Geest.

Geef mij kracht , opdat ik inwendig versterkt worde , en mijn hart vrij en ledig zij van alle onnuttige zorg en angst , opdat ik mij niet late vervoeren door de begeerlijkheid der aardsche dingen , hetzij die gering of kostelijk zijn , maar dat ik alle dingen aanzie als vergankelijk, en dat ik zelf ook met deze moet vergaan.

Want niets is er bestendig onder de zon , mear alles is ijdelheid en kwelling van den geest. (1) O , hoe wijs is hij , die dit alzoo beschouwt !

S. Geef mij ook , o Heer! uwe Iiemelsche wijsheid , opdat ik u boven alles leere zoeken en vinden , u boven alles leere smaken en beminnen, en verder alle andere dingen leere aanzien , en kennen , gelijk zij , volgens den regel uwer wijsheid , waarlijk zijn.

1) Eccli. 1.17.

DERDE BOEK.

Leer mij voorzigtig dengenen vermijden , die mij prijst en vleit , en geduldig dengenen verdragen , die mij tegenstreeft.

Want zich niet laten bewegen door alle woorden , en niet naar de vleijers luisteren , is grooto wijsheid : immers alzoo stapt men gerust voort op den ingeslagen weg.

XXV11I. HOOFDSTUK..

Tegen de kwaadsprekende tongen.

1. Christus. — Zoon , bedroef of ontstel u niet als sommige menschen kwalijk van u denken en iels van u zeggen , wat gij niet gaarne hoort.

Want gij moet nog erger gevoelen van u hebben , en niemand voor zwakker houden dan u zeiven.

Indien gij inwendig voor God wandelt, zult gij dc voorbij vliegende woorden der menschen niet veel achten.

liet is geene kleine wijsheid in ongunstige tijden te zwijgen , en zich inwendig tot mij te keeren , zonder ontsteld te worden door hel oordeel der menschen.

2. Stel uwen vrede niet in gevoelens of redevoeringen der menschen ; want of zij slechte of goede gevoelens van u hebben , blijft gij echter dezelfde menschen.

Waarin is de ware vrede en de ware eer te vinden , anders dan in mij ?

Die den menschen niet zoekt te behagen , noch vreest te mishagen , zal groeten vrede genieten.

234 DE NAVOLGING VAN JEZUS CIIBISTUS.

Uit de ongeregelde liefde en ijdele vrees komt alle ongerustheid des harten en verstrooidheid der zinnen voort.

XXIX. HOOFDSTUK.

Hoe men God in alle Ujden moet aanroepen en loven.

1. De ziel. — Uw naam , Heer, die mij deze bekoring en kwellingen hebt willen laten overkomen , zij in eeuwigheid geprezen.

Ik kan die niet ontvlieden : maar ik word hierdoor genoodzaakt tot u mijne toevlugt te nemen , opdat gij mij helpet , en deze kwellingen ten goede keeret.

O Heer , zie , nu ben ik in lijden , en mijn hart is ontsteld : want ik word zeer gekweld en geperst door deze tegenwoordige bekoring.

O lieve Vader ! wat zal ik nu zeggen ? zie , ik ben met grooten schrik bevangen : verlos mij uit dit uur.

Maar daarom ben ik in dit uur gekomen (1) opdat gij zoudt verheerlijkt worden , met mij te verlossen , na mij eerst zeer diep vernederd te hebben.

Heer, dat het u toch believe, mij hieruit te verlossen (2) want wat kan ik , arme mensch , doen , en waar zal ik gaan zonder u ?

O Heer ! geef mij dezen keer nog geduld :

Help mij , o mijn God , eu ik zal niet vreezen, hoe zeer ik ook bezwaard worde.

2. En wat zal ik inmiddels zeggen ? O Heer , uw wil geschiede: want ik heb wel verdiend alzoo verdrukt en bezwaard te worden.

1) Joan, XIl. 27.

2) Pi. XXXIX. 14.

DERDE BOEK.

Ik moet het dan ook verdragen , en ach , dat ik hel geduldig dede , tot de storm over is en het beter ga met mij.

Uwe almagtige hand kan deze bekoring van mij wegnemen , en derzelver lievigheid verligten, opdat ik niet geheel bezwijke , gelijk gij voorheen dikwijls met mij gehandeld hebt , o mijn God , o mijne barmhartigheid !

En hoe moeijelijker het mij valt , des te ligter is u deze verandering, want dit is het werk van de regterhand des Allerhoogsten. (1)

XXX. HOOFDSTUK.

Dat wy Gods hulp moeten verzoeken , en met betrouwen de wederkomst zijner genade verbeiden.

1. Christus. — Zoon , ik ben de Heer , die in den dag der bekoriny sterkte geef, (2)

Hetgeen u hetallermeest de hcnielsohe vertroosting belet te ontvangen , is , dat gij u niet terstond en dikwijls tot bidden begeeft.

Want eer gij mij vurig bidt, zoekt gij te voren al te veel troost, en vermaakt gij u in uitwendige dingen.

En daarom is het , dat alles u weinig baat , tot dat gij bekent, dat ik hel ben , die degenen, welke op mij hopen , verlos (3) en dat er geene krachtige hulp , geen nuttige raad, noch duurzaam geneesmiddel buiten mij is.

Maar nu , na den storm , herschep uwen moed, en kom weder tot u zeiven, door het licht mijner barmhartigheden ; want ik ben nabij u , zegt de

IJ Fa. LXXVI. li.

2) Nah. I. 7.

3) Ps. xvi. r.

236 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHP.ISTL'S.

Heer , om alles , niet alleen volkomen , maar ook overvloedig eu in opgehoopte mate te herstellen.

2. Is er voor mij iets moeijelijk ? (i) Of zal ik gelijk zijn aan eenen, die iets zegt, en het niet doet.

Waar is uw geloof ! Sta vast en volhard.

Wees langmoedig en een kloek man : de troost zal op zijnen tijd komen

Wacht , wacht naar mij , ik zal komen en u genezen.

Het is slechts eene beproeving, die u kwelt, eene ijdele vrees , die u beschroomd maakt.

Waartoe dient al dat zorgen voor de toekomende . onzekere dingen , dan om uwe droefheid te vermeerderen ? Elke dug brengt zijn lijden mede. (2)

Het is zeer ijdel en nutteloos, over de toekomende dingen , die misschien nooit zullen geschieden , verontrust of verblijd te zijn.

5. Maar het is eene menschelijke zwakheid door zulke inbeeldingen ontsteld te worden, en een teeken van kleinmoedigheid , dat men door het ingeven van den vijand zoo ligtelijk bewogen en verleid wordt.

Want het is hem om het even , of hij iemand met ware of met valsche dingen verleidt en bedriegt, en of hij iemand overwint door de liefde der tegenwoordige of door den schrik der toekomende dingen. (5)

Wees dan niet ontsteld of bevreesd van hart.

Geloof in mij , en heb betrouwen op mijne barmhartigheden.

11 Jer. XXXII. 27.

2) Matth. fi. v. 34.

3) Joan. XIY. 27.

DERDE BOEK.

Als gij meent, dat gij verre van mijzijt,dan ben ik dikwijls zeer nabij u.

En als gij meent , dal alles voor u verloren is , dan is bet voor n dikwijls de geschiktste tijd tot groote verdiens'.en.

Het is niet alles verloren , als er eene zaak tegen uwe begeerte uitvalt.

Gij moet ook over u zeiven volgens uwe tegenwoordige gestellenis niet oordeelen : noeli de zwarigheid, die u ergens van overkomt , zoo diep in het hart ontvangen of daaraan gehecht zijn , alsof er geene hoop van uitkomst ware.

■4. Wil niet denken , daV gij geheel van mij verlaten zijt , alhoewel ik u voor eenen tijd eenig lijden toezend , of u de vertroosting onttrek ; want alzoo gaat men in het rijk der hemelen.

Is het u en al mijne andere dienaars , zonder twijfel , niet voordeeliger , dat gij door tegenspoed geoefend wordt , dan dat gij alle dingen naar wensch hadt ?

Ik ken de verborgene gedachten , en ik weet, dat het voor uwe zaligheid zeer dienstig is , dat gij somtijds zonder smaak en vertroosting gelalen wordt, opdat gij u niet zoudt verheffen over een goedeni voortgang , en in u zeiven geen behagen krijgen , als gij waant te zijn hetgeen gij niet zijt.

Hetgeen ik u gegeven heb , kan il' q ontnemen, en hetzelve ook weder geven , als het mij behaagt.

5. Dus, als ik u iets geef , blijft dit het mijne ; als ik het u onttrek , neem ik het uwe niet : want alle goede giften en alle volmaakte gaven zijn de mijne.

238 DB NAVOLGING VAN 1EZÜS CnBISTUS.

Indien ik u eene zwarigheid of tegenspoed overzend , wees daarover niet ontevreden , noch laat den moed zinken ; want ik kan u weldra weder verligten , en al uwe zwarigheid in blijdschap veranderen.

En nogtans , als ik met u alzoo handel, blijf ik regtvaardig en loffelijk.

6. Indien gij opregt wijs zijt en alle dingen naar waarheid oordeelt , zult gij om geenen tegenspoed kleinmoedig zijn , maar u eerder verblijden ^ en mij daarover bedanken. Ja , dit alleen zoudt gij voor ware blijdschap moeten rekenen , dat ik u niet spaar , maar u door veel lijden beproef.

Want ik heb eertijds lot mijne leerlingen gezegd : Gelijk de Vader mij bemind heeft, too bemin ik u ook (1) Deze leerlingen heb ik niet gezonden tot tijdelijke genoegens , maar tot strijden en lijden ; niet tot eerambten , maar tot zwaren arbeid j niet om te rusten , maar om vele zuchten door hnnne verduldigheid aan te brengen. Zoon , wil deze woorden altijd gedenken.

XXXI. HOOFDSTUK.

Over het verlaten van alle achepaelen , om den Schepper te vinden.

1. De ziel. — Heer, ik heb nog grootere genade noodig , indien ik zoo ver wil komen , dat mij geen mensch , noch eenig ander schepsel zou kunnen hinderen.

Want zoo lang mij eenige zaak gebonden houdt , kan ik met vrijheid des harten tot u niet opvliegen,

(1.) Joan XV. 9

DERDE BOEK.

De Profeet David wenschte naar deze vrijheid , wanneer hij zeide: wie zal mij vleugelen als van eene duif yeven , opdat ik vliege en ruste ,

Wat is er toch geruster dan een eenvoudig oog , dat niets zoekt buiten God ? en wat is er vrijer dan een mensch , die niets op aarde verlangt?

Wij moeten ons dan boven alle schepselen Terhelïen . ons van ons zeiven volkomen onthechten , en in eene opgetogenheid desgeestes , bemerken , dat gij , o Schepper van alles, met uwe schepselen niets gelijks hebt.

Zoo lang iemand van alle schepselen niet ontdaan is . kan hij zich met de goddelijke zaken niet vrij bezig houden.

Daarom vindt men ;!00 weinige menschen , die stipt overdenken , omdat er zoo weinige zijn, die zich vulkomen van de vergankelijke dingen kunnen scheiden.

2. Daartoe is eene groote genade noodig , die de ziel verrukt en boven zich zeiven verheft.

En zoo lang do mensch in den geest niet verheven , niet vrij van alle schepselen , en niet geheel met God vereenigd is , is alles , hetgene hij weet en doet , weinig te achten.

II ij , die buiten het eenige , oneindige en eeuwige goed , iels anders groot acht , zal lang zwak en tot de aarde geneigd blijven.

Al wat God niet is , is een niet , en moet voor een niet gehouden worden.

Er is groot verschil tusschen de wijsheid van een verlicht en godvruchtig man en de geleerdheid van eenen naarstigen en geleerden geestelijke.

Want de wijsheid , die van boven komt en door 1.) Fs. 54. t. 9.

240 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

God wordt ingcslort, is veel voortreffelijker dan die, welke door het menschelijke verstand en met groote moeite bekomen wordt.

3. Men vindt er velen , die naar de beschouwing verlangen : maar zij zijn niet ijverig om te beoefenen, hetgeen daartoe noo.dig is.

Hel is ook een groot beletsel om daartoe ic komen , dat men zich ophoudt met 'litwendige dingen en zinnelijke oefeningen , en dat men weinig acht geeft op de volmaakte versterving.

Ik weel niet, wat het is , noch door welken geest wij aangedreven worden , noch wat wij zoeken , die voor geheel geestelijke monschen aangezien worden , van niet zoo veel arbeid en zorg, geringe en vergankelijke dingen na te jagen, en van zoo weinig of zelden in ons zeiven te keeren en over onzen inwendigen staat zonder eenige verstrooidheid na te denken.

Helaas ! na eene korle ingetogenheid , loopen wij aanstonds weder naar uitwendige dingen , zonder ooit onze weiken naauvvkeurig te onderzoeken.

Wij bemerken niet, waaraan onze begeerten zijn vastgehecht , en wij betreuren niet , dal al onze werken met zoo veel gebreken besmeurd zijn.

Want het is nu met ons , gelijk het was ten tijde van Naë, waarvan de heilige Schrift zegt : alle vleeseh had zijnen v.eg bedorven i'l) en daarom zond God dien groeten watervloed.

Aangezien dus onze inwendige gesteltenis of meening zeer bedorven is , moeten onze uitwendige werken ook bedorven zijn.

l) Gen. VI- 12.

DERDE BOER.

En dit is ook ecu tecken van ons inwendig gebrek, doch de vrucht van een goed leven komt voort uit een vroom en zuiver hart.

5. Men vraagt gemeenlijk hoe groote werken iemand gedaan heeft, maar men overweegt zelden, met welke goede meening hij die doet.

Men vraagt gemeenlijk of iemand dapper , rijk , schoon , vlug van verstand en behendig is; of hij een goed zanger , schrijver of goed werkman is; maar men vraagt zelden hoe arm van geest, hoe verduldig en zachtmoedig , hoe ingekeerd en godvruchtig iemand is.

De natuur ziet op hot uitwendige van den mensch, maar de genade keert zich altijd tot het inwendige.

Daarom wordt de natuur dikwijls bedrogen ; maar de genade stelt hare hoop op God , opdat zij niet bedrogen zou worden.

XXXII. HOOFDSTUK.

Over de verloochening van zich zeiven, en over het afleggen van alle begeerlijkheid.

1. Christus. —Zoon , gij kunt de volmaakte vrijheid niet bekomen , ten zij gij u'zelven geheel en al verloochent.

Want allen , die zich zeiven zoeken of beminnen , zijn als geboeid ; zij iijn vol kwade driften , nieuwsgierig; zij loopen her- en derwaarts, en zoeken altijd hun gemak , en niet hetgene Mij aangaat ; zij verzinnen dikwijls en beginnen vele dingen , die niet kunnen duren.

Want allo dingen, die uit God niet voortkomen, zullen vergaan.

11

242 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Onthoud deze korte en diepzinnige woorden : verlaat alles , en gij zult alles vinden-, laat alle begeerlijkheid varen . en gij zult rust vinden.

Overleg dit dikwijls in uw gemoed ; en als gij liet zult volbragt hebben , zult gij de waarheid daarvan weten.

2. De ziel. — Heer , dit is geen werk van eenen dag , noch kinderspel ; maar al de volmaaktheid der geestelijke personen isindiekortc woorden besloten.

5. Christus. — Zoon , laat hetu niet verdrieten, of word ook niet terstond kleinmoedig, als gij van den weg der volmaaktheid hoort spreken : maar gij behoort daardoor opgewekt te worden om hooger te klimmen , of ten minste met eene groote begeerte daarnaar te verzuchten.

Ach , of het met n aldus gesteld ware ! Ach, of gij zoo verre gekomen waart, dal gij u zeiven niet meer bemindet, maar, zonder uitneming, aan mijnen wil , en aan dien der oversten , die ik over u gesteld heb , onderworpen waart , dan zoudt gij mij zeer behagen , en geheel uw leven in blijdschap en in waren vrede doorbrengen.

Maar er blijven u nog vele dingen te verlaten, en indien gij die om mijnent wil niet verzaakt, zult gij niet bekomen hetgeen gij van mij begeert.

Ik raad u , dat gij , om rijk te worden , gelouterd goud, dat is , de hemelschb wijsheid , die al de aardsche dingen met voeten treedt, van mij koopt. (1).

Versmaad daartoe al de aardsche wijsheid en alle zelfbehagen.

i) Apoc. m. is.

DEUDE BOEK. 2i5

i. Ik zeg het u , verwissel die dingen , welke groot en kosthnar xijn -bij de menschen , tegen die , welke bij hén gering en verachtelijk zijn.

Want de ware hemelsehe wijsheid , die geen groot gevoelen heeft van zich zelve , die ook niet op de aarde wil verheven zijn , is nu zeer gering geacht , en bijna geheel vergeten.

Velen prijzen ze nog wel met den mond , maar hunne levenswijze is verre van daar,

Zij is nogtans die kostelijke parel (1) van welke het Erangolie spreekt ; maar die voor veel menschen verborgen en onbekend is.

XXX11I. HOOFDSTUK.

Over de ongestadigheid des harten _t hetwelk slechtsjin God kan rusten.

1. Christus. — Zoon , betrouw niet veel op de genegenheid ol het gevoelen, hetwelk gij nn hebt. want dit kan weldra veranderen.

Zoo lang gij leeft, zult gij , zelfs tegen uwen wil, aan verandering onderhevig zijn, zoo dat gij nu blijde , dan droevig ; nu gerust , dan ontsteld ; nu vurig en godvruchtig. dan laauw en ongodvruchtig ; nu ijverig , dan traag ; nu zwaarmoedig, dan vrolijk en verligt van hart zult wezen.

Maar de wijze en in den geestelijken weg wel geoefende man verheft zich boven al deze wist selvalligheden. Hij slaat geen acht op datgene , wat hij in zichzelven gevoelt , of van wat zijde de wind der ongestadigheid blaast; maar hij stelt gansch zijn inzigt en zijne meening op het gelukzalig einde , waartoe hij moet komen.

1) Matth. XIII. 4G.

2ii DE NAVOLGING VAN JEZUS CURISTUS.

Immers zoo kan liij , in het midden van zoo veel verscliillende bewegingen 011 veranderingen, op mij alleen zijne mecning en inzigten stellen en onwrikbaar en allijd dezelfde blijven.

2. En lioe zuiverder liet oog der meening is, des te standvastiger men door de menigvuldige stormen gaat , die zich verheffen.

W ant zelden wordt er iemand gevonden , die geheel zuiver en vrij is van de vlek der baatzucht.

Zoo kwamen de Joden eertijds te Belhaniii tot Maria en Martha, niet alleen om Jezus wil , maar ook om Lazarus te zien. (1)

Men moei dan het oog der meening zuiveren, opdat het eenvoudig en opregt zij , en bet in alle verschillende voorvallen en veranderingen tot mij slieren.

XXXIV. HOOFDSTUK.

Hoe degene, die bemint, boven alles en in alles in God zy'n genoegen vindt.

1. De ziel. — Zie , Heer , gij zijt mijn God en mijn al ! kan ik nog iets gelukkiger wenschen ?

O troostend en innemend woord voor hen . die hier het eeuwig woord des Vaders en niet de wereld of het wereldsche beminnen !

O mijn God , mijn al ! dit is genoeg gezegd hoor hem , die het verstaat , en het dikwijls te herhalen , is aangenaam voor degene die bemint.

Want waar gij, o Heer, tegenwoordig zijt, is het aangenaam , en daar gij niet zijt, is het verdrietig.

1) Joan. XII. 9.

DKRDE DOEK.

Gij stelt ons hart gerust gij verleent inwendig grooten vrede en eone onuitsprekelijke blijdschap.

Gij doet van elkeen goed gevoelen hebben , en u in alle dingen loven : en zonder u kan geene zaak lang behagen , maar om van dezelve smaak en genoegen te hebben j moet er nwe genade bij zijn , en het zout uwer wijsheid moet ze vergezellen.

2. O Heer , wat is er , hetgeen aan hem niet smaakt, die in u genoegen vindt.

En wat kan aan htm blijdschap verschaffen , die in u geen genoegen vindt ?

Maar aan de wijzen der wereld , en die in vleeschelijke dingen genoegen nemen , ontbreekt uw goddelijke smaak en uwe wijsheid ; want in de wereld bestaat groote ijdelheid , en in het vleesch is de dood.

Maar die U door het versmaden dezer wereld en door de versterving van het vleesch volgen , zijn waarlijk wijs : want zij gaan van de ijdelheid tot uwe waarheid , en van de vleeschelijkheid tot den geest.

Zulke menschen vinden smaak in God ; en het goed , dat zij in de schepselen aantreffen , stieren zij gansch tot lof van hunnen Schepper.

Nogtans is er een groot verschil tusschen den smaak van den Schepper en van de schepselen; van het eeuwige , en van het lijdelijke ; van het ongeschapene licht, cn de geschapene verlichting,

5. O eeuwig licht , dal alle geschapen licht oneindig te boven gaat , schiet uwe stralen van boven uit den hemel , en dat zij het binnenste van mijn hart doordringen.

Zuiver , verblijd , verlicht en maak mijne

246 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHniSTl'S.

ziel met al hare kracliten levend, opdat zij zich met u door verrukkingen van blijdschap vereenige.

O! wanneer zal dit gelukkig uur komen, dat gij mij met uwe tegenwoordigheid zult verzadigen en mijn al in alles zult wezen ?

Want zoo lang mij dit niet verleend wordt , zal er geene volkomene blijdschap bestaan.

Helaas! de oude mensch leeft nog in mij, en hij is nog niet geheel gekruisigd , noch volkomen gestorven.

Hij staat nog met kracht op tegen den geest, veroorzaakt eenen inwendigen strijd, en laat het rijk mijner ziel niet in rust. (i)

■i. Maar gij, o Heer , die de heerschappij over de zee voert en het geweld barer baren stilt, sta op en snel mij te hulp ! (2)

Verstrooi de volken , die oorlog willen cn verpletter hun door uwe kracht.

Ik bid u , toon uwe grootheden , en verhef de eer van uwen arm : ik heb anders geene hoop noch toevlugt dan in u , mijn Heer , mijn God ! (3)

XXXV. HOOFDSTUK.

Dat men in dit loven nimmer vry van 'oekoringen is.

1, Christus. — Zoon ! gij kunt hier in dit leven nooit vrij en zonder vrees zijn ; maar zoo lang gij leeft , zullen u de geestelijke wapenen noodig wezen.

IJ Ps. LXXXVIII. 10.

2) Ps. XLIU. 26

3) Ps.LXVlI.31.

DERDE BOEK.

Want gij wandelt in het midden der vijanden, die u van alle kanten bevechten.

Indien gij dan niet gedurig het schild van verduldigheid in de hand houdt , zult gij niet lang ougewond blijven.

Bovendien , zoo gij uw hart niet onwederroe-pelijk op mij stelt , om met oenen vasten wil alles uit liefde tot mij te lijden , zoo zult gij het geweld der bekoring niet kunnen uitstaan , noch ooit den palmtak der gelukzaligen bekomen.

Gij moet dan kloekmoedig alles doorbreken , en groote krachten tegen alle aanstooten te werk stellen.

Want het manna wordt den overwinnaar gegeven (1) en voor den lafhartige en trage zijn er vele ellenden bereid.

2. Indien gij hier in dit leven rust zoekt, hoe zult gij dan hier namaals tot de eeuwige rust komen ?

Bereid u dan niet om veel te rusten , maar lot veel te lijden en veel te verdragen.

Zoek den waren vrede niet op de aarde , maar in den hemel : niet in de menschen of in andere schepselen , maar in God alleen.

Ter liefde van God moet gij alles gaarne doorslaan : moeite, pijnen, bekoringen, kwellingen, benaauwdheden , armoede , ziekten , ongelijk , verwijt , vernederingen , schande , berispingen , verachting en versmaadheden.

Want deze dingen dienen tot de deugd, zij beproeven en oefenen den nieuwen krijgsman van Christus , en bereiden de hemelsche kroon.

(1) Apoc. XI, 17.

248 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Voor eene geringe moeite zal ik een ecuwig loon geven , en voor eene tijdelijke schade, zal ik oneindige heerlijkheid schenken.

3. Meent gij , dat gij altijd de geestelijke vertroosting volgens uwen wensch zult hebben ?

Mijne tleiligen hebben die niet gehad : integendeel hebben zij veel zwarigheden , velerlei bekoringen en groote verlatenheid geleden.

Doch zij zijn in alles verduldig geweest, en hebben hun vertrouwen meer op God, dan op zich zeiven gesteld, denkende, dat het lijden van den tegemvoordigen tijd niet te achten is bij de heerlijkheid, die hier namaals in ons zal geopenbaard, worden. (1)

Wilt gij terstond hebben hetgeen vele anderen naauwelijks na vele tranen , en na groote en lange moeite hebben ?

Verwacht den Heer: gelijk David zegt, gedraag u mannelijk en wees versterkt. (2)

Mistrouw niet, wijk niet af, maar geef ziel en ligchaam standvastig voor de eer van God ten beste.

Ik zal het u ten volle vergelden , en in al uw lijden met u wezen.

XXXVI. HOOFDSTUK.

Dat rran de oordeelen der menschen niet moet vreezen, maar God alleen.

1. Christus. — Zoon, zoek de rust uws harten niet dan in den Heer, en vrees de oordeelen der menschen niet, als uw geweten u onschuldig verklaart.

(1) Rom. VIII, v. 18.

(3; Ibid.

DERDE BOEK.

Het is goed en zalig alzoo te lijden ; dit zal ook aan een ootmoedig hart , hetwelk meer op God dan op zich zeiven vertrouwt , niet zwaar vallen.

Het mecrendeel der menschen zegt veel , en daarom is er weinig geloof aan te geven.

Het is ook niet mogelijk iedereen te voldoen.

Ofsclioon de Apostel Paulus getracht heeft aan iedereen in den Heer te behagen , en hij alles aan allen geworden is, aciittc hij nogtans datgene voor het minste, dat hij door menschen geoordeeld werd. (1)

2. Hij heeft wel alles gedaan ^ zoo veel hem mogelijk, was, om de menschen te stichten en tot de zaligheid te brengen , maar hij heeft niet kunnen beletten , dat hij van sommige menschen geoordeeld en gelasterd werd.

Daarom heeft hij alles aan God , wier. alles bekend is , bevolen , en heeft zich zeiven door geduld en ootmoed gewapend tegen de booze tongen , of ook tegen de ongegronde en valsche oordeelen en willekeurige uitstrooisels der menschen.

Nogtans heeft hij zich somtijds verantwoord , opdat de zwakken door zijn stilzwijgen niet zouden verergerd worden.

5. Wie zijt gij, dat gij eenen sterfelijken mensch vreest. (2) Heden is hij , en morgen ziet men hem niet meer.

Vrees God , en gij zult voor de menschen niet beschroomd zijn.

Wat kan u een mensch met al zijn zeggen en zijne lasteringen doen ? hij Kindert veeleer zich

(1) I Cor. IX, 22 en IV, 3.

(2) Isnias LI, 12.

il.

250 DE NAVOLGING VAN JEZDS CHRISTUS.

«elven dan u ^ en wie het ook zij, hij zal Gods oordeel niet ontgaan.

Heb God altijd voor oogen , en wil nergens over twisten of klagen.

Al schijnt gij nu te bezwijken , en eenigc beschaming te lijden , die gij niet verdiend hebt , wil u daarom niet ontstellen , noch door onlijdzaaniheid uwe kroon verminderen.

Wend uwe oogen naar den hemel tot mij, die magtig ben om u uit alle beschaming en ongelijk te verlossen, en die aan een ieder zal geven volgens zijne werken.

XXXVII. HOOFDSTUK.

O vei do luivere en volkomene overgeving van zich telven, om de vrijheid des harten te verkregen.

1. Christus. — Zoon, verlaat u zeiven, en gij zult mij vinden.

Wees zonder verkiezing en baatzucht, en gij zult altijd winnen.

Want zoodra gij u zeiven zonder terughouding zult overgegeven hebben, zal er u nog overvloediger genade gegeven worden.

2. De ziel. — Heer, hoe dikwijls en waarin moet ik mij overgeven en onderwerpen ?

5. Christus. — Altijd, en op alle uren, zoo in groote als in kleine zaken. Ik zonder niets uit, maar wil , dat gij van alles ontbloot zijt.

Want hoe zult gij anders aan mij, en ik aan u kunnen tocbehooren , zoo gij niet van allen eigen wil, in- en uitwendig , ontbloot zijt ?

Hoe eerder gij dit doet, des te beter gij u zult bevinden : en hoe volkomener en regtzinniger

DERDE BOEK.

gij dit doet, des te meer zult gij mij behagen en meerdere verdiensten hebben.

•4. Sommige geven zich over, doch met eenige uilzondering; want daar zij niet volkomen op God betrouwen , zoo willen zij zich nog bekommeren met hetgeen hun aangaat.

Andere verloochenen zich , en geven zich , in het begin , in alles geheel over; maar daarna, als ztj door de bekoring bevochten zijn , keeren zij wed^r tot zich zeiven , en daarom maken zij zeer weinig voortgang in du deugd.

Deze zullen nooit tot de ware wijsheid van een zuiver harl, en tot de genade van mijne zoete gemeenzaamheid komen, zoo zij zich niet volkomen aan mij overgeven , en zich zeiven niet dagelijks opdragen : want zonder dit , kan men zich met mij niet vereenigen , of mij genieten.

S. Ik heb u dikwijls gezegd, en zeg het u nog eens : verlaat u zeiven , geef u aan mij over , en gij zult cenen grooten , inwendigen vrede hebben.

Geef alles voor alles, zonder niets uit, vraag niets weder: houd u zuiver en standvastig in mij , en gij zult mij bezitten.

Dan zult gij vrij zijn van harte, en door de duisternis niet omneveld wezen.

Betracht, bid, wensch, dat gij van allen eigenbaat moogt verlost worden , dat gij den ontblooten Jezus , naakt en bloot van alles moogt volgen , en aan u zeiven sterven en voor mij eeuwig leven.

Dan zullen alle ijdele verbeeldingen , alle verkeerde beroerten en overbodige zorgen verdwijnen.

232 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

Dan zal ook alle overdrevene vrees verdwijnen , en alle ongeregelde eigenliefde in u uitgedoofd worden.

XXXVIII HOOFDSTUK.

Hoc men zich moet gedragen in het uitwendige, on hoe men in de gevaren tot God zijne toevlugt nioet nemen.

i. Christus. — Zoon, gij moet altijd naarstig trachten , dat gij in alle plaatsen, in alle werken of uitwendige bezigheden inwendig geheel vrij zijt, en u zeiven geheel meester , zoodat alle dingen aan u onderworpen zijn, en gij heer en meester van dezelve zijt.

Gij moet zijn als een opregte vrijgekochte Israëliet , die het erfdeel en de vrijheid van Gods ware kinderen bekomen heeft , die zich boven al de tijdelijke dingen verheft , en de eeuwige aanschouwt : die het vergankelijke met het linker , en het hemelsche met het regter oog aanziet.

Deze laten zich niet door aardsche dingen verlokken , om zich daaraan te hechten , maar doen die zelfs tot hunne dienst strekken, naarmate zij van God geschikt en van den oppersten Bouwmeester, die in zijne schepselen niets ongeschikts gelaten heeft, ingesteld zijn.

2. Indien gij ook in alle voor rallen niet op den uitwendigen schijn berust , en gij de dingen, die gij hoort of ziet, niet met een zinnelijk oog beschouwt, maar gij terstond naar het tabernakel met Mozes gaan, om God raad te vragen, dan zult gij de goddelijke ingeving ook somlijds hooren , en in vele tegenwoordige en toekomende dingen r onderrigt, wederkeeren.

DEHDE DOEK.

Want Slozes nam in twijfelachtige eo moeijelijke zaken altijd zijne toevlugt tot liet tabernakel, en hij begaf zich tot het gebed , om verlost te worden van de aanstaande gevaren en listen der booze nienschen.

Alzoo moet gij ook dikwijls uwe toevlugt nemen tot het binnenste van uw hart, en daar aandachtig en naarstig de hulp van God af-smeeken.

Immers leest men , hoe Josnc en de kinderen van Israël bedrogen zijn geweest door de Gabao-nieten , omdat zij to voren God niet hadden geraadpleegd ^ en al te ligtvaardig geloovende aan hunne verlokkende woorden , zijn zij door een valsch medelijden bedrogen en verleid geweest.

XXXIX. HOOFDSTUK.

Dat men alles aan God moet bevelen , die de zorg over alles heeft.

4. Christus. — Zoon ! beveel mij uwe zaken aan , en ik zal ze op gepaslen tijd wel beschikken.

Verwacht mijne beschikking, gij zult er baat bij gevoelen.

2. De ziel — Heer , volgaarne beveel ik u mijne zaken; want. al mijne overleggingen kunnen mij weinig baten.

Ach , of ik voor de toekomende dingen niet bekommerd en beangst ware , maar mij in alles gedurig aan uw welbehagen opdroeg !

3. Christus. — Zoon , het gebeurt dikwijls ^ dat een mensch iets verlangt , hetwelk hij driftig najaagt; maar als hij hetzelve bekomen heeft.

2Ü4 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTÜS.

zoo begint hij andere gevoelens daarvan te hebben; want de neigingen van den mensch blijven niet lang staan op eene raak , maar drijven hem altijd van het een tot het ander.

Daarom is het geene kleine zaak , zich zelven in de allergeringste dingen tegen le gaan.

i. De ware vooruitgang van eenen mensch is gelegen in zich zelven te verloochenen , en een mensch, die zich zelven verloochent, is vrij en gerust.

Maar de oude , booze vijand strijdt tegen alle goed , en houdt niet op van hem te bekoren, door hem dag en nacht listen en lagen te leggen, hopende , dat hij den ónvoorzigtige eens in het bedriegelijke net zal kunnen trekken.

Daarom waakt en bidt, zegt de lieer, ojxlat gij in geene bekoring valt.. (1)

XL. HOOFDSTUK.

Uat de mensch niets uit zich zelven heeft: en zich over niets kan beroemen.

1. De ziel. — Heer, ivat is de mensch , dat gij hein gedachtig zijt, of wat is de zoon des menschen. dat gij hem bezoekt. (2)

Wat heeft de mensch verdiend , dat gij hem uwe genade geeft ?

Waarover , Heer , kan ik klagen , als gij mij verlaat ? of wat kan ik met regt tegenzeggen , als gij niet doet hetgeen ik u verzoek ?

Waarlijk , ik mag in mij zelven wel denken en zeggen : Heer, ik hen een niet , ik vermag

1) Matth .26 v. .41 V Ps S. v. 5.

DERDE BOEK.

niels ; cn heb niets goeds uit mij zei ven , maar ik bezwijk in alle dingen , en hel altijd tot het niet over.

En indien ik dcor u niet geholpen cn inwendig versterkt werd , zou ik terstond geheel laauw en krachteloos worden.

2. Maar gij , o Heer ! gij zijt steeds dezelfde , en blijft (i) in eeuwigheid : gij zijt altijd goed , regtvaardig en heilig , gij doet alle dingen heilig en regtvaardig , en beschikt die volgens uwe wijsheid.

Maar ik , ellendige , die altijd meer genegen ben tot verslapping dan tot vooruitgang , ik blijf nooit in denzelfden staal; ja i# verander wel zevenmaal op eenen dag.

Nogtans gaat het weldra beter met mij , als het u belieft mij uwe helpende Innd toe te reiken ; want gij alleen kuut mij zonder cenigen menschelijken bijstand helpen , en zoo versterken, dat mijn gelaat gecne verandering meer aanduidt, maar dat mijn hart alleen gekeerd blijft tot u , en gestadig in u berust.

5. Indien ik dus allen menschelijken troost van mij konde verwerpen , hetzij om de godsvruchtigheid te bekomen , hetzij ter oorzake van de noodzakelijkheid, die mij dwingt u te zoeken, dewijl geen mensch ter wereld mij waarlijk kan troosten , dan zou ik met reden nwe genaden mogen verwachten , en mij over de gunst van nieuwe vertroostingen verblijden.

4. Ik dank u, o Heer, die de oorsprong zijt van al het goed , dat mij overkomt.

Want ik ben voor uwe oogen niets dan ij del-

Ij Ps. Cl. *3cn 28.

250 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHniSTl'S.

Iieid en een niet , een ongestadig en zwak mensch.

Waarover kan ik mij dan beroemen , of waarom wil ik geacht zijn ? Om mijn niet ? Dit is toch de grootste ijdelheid , die er kan wezen.

Inderdaad , de ijdele eer is eene kwade pest en eene groote ijdelheid : want zij beneemt ons den waren roem, en berooft ons van de hemelsche genade.

Want als de mensch in zich zeiven behagen heeft , dan mishaagt hij u :

En a!s hij den lof der schepselen zoekt, dan wordt hij van de ware deugd beroofd.

ö. Maar het is een \9are roem en eene heilige verheuging , zich in u , en niet in zich zeiven , te beroemen , en zich in uwen naam , en niet in zijne eigene deugd te verblijden , en ook geen vermaak te hebben in eenig schepsel dan om u.

Uw naam , en niet de mijne , zij geloofd : uw werk , en niet het mijne , zij verheerlijkt; uw heilige naam zij gezegend en mij worde niets van den lof der menschen toegevoegd.

Gij zijt mijn roem en de verheuging mijns harten.

In u zal ik roemen , en mij den ganschen dag verblijden ; maar ik voor mij, ik zal mij slechts beroemen in mijne zwakheden. (1)

0, Dat de Joden den roem van elkander zoeken ; ik zal dien opsporen , welke komt van God alleen. (2).

Alle menschelijke genade , alle tijdelijke eer en alle wereldsche grootheid, is, vergeleken bij

1) II. Cor. XII. 5.

2) Joan. V. 44.

DERDE DOEK.

uwe eeuwige glorie , slechts ijdelheid en dwaasheid.

O mijn God, mijne waarheid en barmhartigheid , o allerheiligste Drievuldigheid , u alleen zij lof , eer , kracht en roem in alle eeuwen der eeuwen. Amen.

XLI. HOOFDSTUK.

Over het verachten van alle wereldsche eer.

1. Christus. — Zoon , bedroef u niet als gij ziet, dat andere menschen geëerd of verheven worden , en dat gij veracht en vernederd wordt.

Verhef uw hart lot mij in den hemel , dan zult gij u niet bedroeven , als gij op de aarde van de menschen versmaad wordt.

2. De ziel. — Heer , wij zijn zeer verblind , daarom worden wij ligtelijk door bedrog en ijdelheid misleid.

Want als ik mij zeiven wel beschouw , bevind ik, dat mij nooit van eenig schepsel ongelijk is aangedaan ; en derhalve heb ik geene reden om tegen u te klagen.

Vermits ik dikwijls en zwaar legen u gezondigd heb , is het regt en billijk , dat al uwe schepselen tegen mij opstaan.

Alle schande dan en versmaadheid komt mij regtvaardig toe , uiaar u , o Heer , alle lof , eer en roem.

En indien ik mij niet bereid om gaarne van alle schepselen verlaten , veracht en voor een louter niet gerekend le worden , kan ik den inwendigen vrede des harten niet bekomen , noch door uwen geest verlicht worden , noch volkomen met u vereenigd zijn.

258 DB NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

XL1I. HOOFDSTUK.

Dat wij onzen vrede in de menschen niet mogen stellen.

1. Christus. — Zoon , indien gij uwe vrede op cenigen persoon stelt, omdat hij met u van hetzelfde gevoelen is, of omdat gij met hem in ecne goede overeenkomst leeft, zoo zult gij altijd ongestadig en ongerust wezen.

Maar indien gij tot de waarheid , die altgd leeft en altijd blijft, uwe toevlugt neemt, zult gij niet bedroefd zijn , als er een vriend van u vertrekt of sterft.

De liefde van uwen vriend moet in m^j berusten , en alle , die u deugdzaam schijnen en u hier in dit leven dierbaar zijn , moet gij om mij beminnen.

Zonder mij is geene vriendschap goed of duurzaam ; en het is geene ware en zuivere liefde , die door mij niet vereenigd wordt.

Gij moet zoo aan de vriendschap van de menschen verzaakt hebben , dat gij , voor zoo veel u aangaat, zoudt wenschen van alle menschelijk gezelschap ontslagen te wezen.

Moe meer de mensch zich van alle aardsche vertroostingen verwijdert, des te meer hy nader komt lol God.

Ook klimt hij zoo veel hooger tot God , als hij dieper in zich zeiven nedcrzinkt,en meer verworpen wordt in zijne eigene oogen.

2. Maar hij , die aan zich zeiven iets goeds toeschrijft , stopt den ingang van Gods genade : want de H. Geest zoekt altijd een ootmo«dig hart.

DERDE BOEK.

Indien gij u zelvcn volkomen wist te vernietigen , en alle liefde tot de schepselen uit u te bannen , dan zou ik mij in u met groote genaden komen uitstorten.

Als gij de schepselen met vermaak aanziet , wordt u het gezigt des Scheppers onttrokken.

Leer u dan in alle dingen om God overwinnen , en alsdan zult gij tot zijne kennis kunnen komen.

Want, hoe klein eene zaak is, zoo zij onredelijk bemind en geacht wordt , verslecht en besmenrt zij den mensch , en belet hem tot God te komen.

XL111. HOOFDSTUK. '

Tegen de ^dele eu wereldsche wetenschap.

1. Christus. — Zoon , laat u door de schoone en diepzinnige spreuken der menschen niet bewegen: Want het rijk Gods bestaat niet in ivoorden , maar in goddelijke kracht (1)

Let op mijne woorden , die het hart ontsteken, het verstand verlichlen , het leedwezen des harten opwekken en hetzelve op verscheidene wijzen vertroosten.

Lees nimmer iets , om daardoor geleerder of wijzer te kunnen schijnen.

Maar leer al uwe gebreken versterven ; dit zal u meer baten , dan de wetenschap van vele moeijelijke vraagstukken.

2. Als gij veel gelezen en geleerd hebt , moet gij evenwel altijd tot het eenig begin van alle zaken wederkomen.

I) l. Cor. IV. 20.

260 DE NAVOLGING VAN JEZUS CDRISTUS.

Ik ben het , die aan den mensch de ware wetenschap leer , en die aan de ootmoedigen meerder kennis geef, dan zij van eenigen mensch kunnen leeren.

Diegene tot wien ik spreek, zal weldra geleerd zijn en in den geest zeer toenemen.

Wee dengenen , die van de nenschen vele nieuwe en vreemde dingen willen leeren en onderzoeken , en naarden weg , om mij te dienen, weinig vragen !

De tijd zal komen, dal de Leeraar der Leeraren, Christus , de Heer der Engelen , zal verschijnen, om ieders les te komen hooren, dat is , een ieders geweten te onderzoeken.

Dan zal hij Jeruzalem onderzoeken met lan-taarnen. Dan zullen de verborgenste duisternissen openbaar wezen , dan zullen de tongen stom zijn , en zich tegenover God niet kunnen verantwoorden.

o. Ik ben het, die in een oogenblik een ootmoedig hart zoo verhef , dal het meerdere kennis en versland ontvangt van de eeuwige waarheid, dat iemand , die tien jaren in de hooge scholen geleerd zou hebben.

Ik onderwijs zonder gedruisch van woordpn , zonder verwarring van verscheidene gevoelens , zonder opgeblazcne praalzucht,zondertegenstrijdige redenen.

Ik ben het, die het tijdelijke leer verachten, van het tegenwoordige een walg- hebben , het eeuwige zoeken en daarin smaak vinden ; alle eer vlugten , alle schande en onge'ijk verdragen, alle hoop op mij stellen , niets begeeren buiten mij, en boven al mij vurig beminnen.

DEBDE DOEK.

4. Men vindt er , die , door mij innerlijk te beminnen , vele goddelijke dingen geleerd en daarvan wonderbaar gesproken hebben ; zij waren meer gevorderd in deugden door alles te verlaten , dan door bet lang studeren op diepzinnige dingen.

Maar aan cenigc leer ik algemeene dingen , aan anderen loer ik dingen , die meer bijzonder zijn ; aan eenige veropenbaar ik mij minzaam door teekenen en gelijkenissen, doch aan anderen vertoon ik verborgene geheimen met eene groote klaarheid.

De spraak der boeken is eene en dezelfde, maar zij onderrigt allen niet eveneens, want ik ben de inwendige leeraar , die lt;le waarheid instort, lt;lie de harten onderzoek , die de gedachten ken , die de goede werken bevorder , en die aan een ieder de kennis mededeel volgens mijn welbehagen.

XL1V. HOOFDSTUK.

Dat men zich de inweuiligc dingen niet moet aantrekken.

i. Christus. — Zoon , gij moet in vele dingen onwetend zijn , en u zeiven beschouwen als dood op deze aarde , en voor wien de wereld gekruisigd is.

Gij moet ook vele dingen laten voorbijgaan, even alsof gij die niet hoordet , en eerder op datgene denken , hetwelk uwen vrede aangaat.

Het is beter uwe oogen af te wenden van hetgeen u mishaagt, en iedereen in zijn gevoelen te laten , dan oorzaak te geven van veel twisten.

Indien gij met God wel slaat , en gij altijd

262 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHRISTUS.

op zijn oordeel denkt, zult gij liglelijk verdragen , dat men u in de voorvallende geschillen ongelijkigccft.

2. De ziel. — O Heer , waartoe zijn wij gekomen ? Zie , men beweent heden een tijdelijk verlies , men loopt en men arbeidt om een klein gewin ; en het geestelijk verlies wordt niet geacht , het wordt vergeten , en naauwelijks keert men ten laatste in zich zeiven.

Men draagt zorg voor hetgeen weinig of niets baat ; en hetgeen het allermeest noodig is , wordt veronachtzaamd : want de mensch is geheel uitgestort tot uitwendige dingen , en zoo hij zich niet spoedig daarvan aftrekt ^ blijft hij met vermaak in dezelve rusten.

XLV. HOOFDSTUK.

Dat men niet allen moet gelooven en in woorden ligtelijk zondigt.

1. Heer , verleen mij uwen bijstand in mijne kwelling , want de hulp der menschen is ijdel, (1)

Ach ! hoe dikwijls heb ik te vergeefs de trouw gezocht , waar ik die meende te vinden.

Hoe dikwijls heb ik die ook gevonden , daar ik ze niet meende te vinden.

3. Hoe wijs sprak die heilige ziel, welke zeide : mijn gemoed is in Jezus Christus gevestigd en gegrond.

Indien ik alzoo gesteld ware, zou de menschelijke vrees mij zoo ligt niet ontstellen , noch de bijtende woorden mij zoo ligt beroeren.

Wie kan alle dingen voorzien ? Wie kan alle kwade voorvallen vermijden.

1) Pa. LIX. 13

DERDE BOEK.

indien het kwaad , dat men voorziet , ons dikwijls hindert , Loe veel te zwaarder zal ons datgene kwetsen , hetwelk wij niet voorzien !

Maar waarom heb ik , ellendig mensch niet beter toegezien? Waarom heb ik zoo ligtvaardig anderen geloofd of op hen betrouwd ?

Maar wij zijn menschen , al is het , dat wij somtijds door velen voor engelen gehouden worden.

Op wien zal ik dan voortaan betrouwen , o Heer , dan op u alleen ?

Gij zijt de waarheid zelve , die niet kunt liegen of bedriegen. (1)

Integendeel, ieder mcnsch is bedricgctijk, zwak, ongestadig, wankelbaar , bijzonder in woorden , zoodal men niemand terstond moet gelooven , al schijnt het inwendig waar te zijn hetgeen hij zegt.

4. Hoe wijs , o Heer , hebt gij ons gewaarschuwd , dat wij ons zouden wachten voor de menschen , dat des menschen huisgenooten zijne vijanden zullen zijn (2) en dat men niet terstond geloof moet schenken aan degenen , die zeggen : hier , o/' daar is hij.

Ik heb ten mijnen koste geleerd , en ach , of het mij tot meerdere voorzigtigheid diende, en ik niet meer zoo dwaas ware !

Wees omzigtig , zegt mij iemand , wees om-zigtig , houd voor u hetgeen ik u zeg; en als ik het zwijg , en meen , dal hel al verborgen is , kan hy dat zelf niet zwijgen, maar bij verraadt dadelijk mij en zich zeiven , en gaat henen.

1) Ps. cxv. n.

2) Matt. X. 36.

264 DE NAVOLGING VAN JEZUS CIIRISTVS

Behoed mij , o Heer , van zulke vertelsels en van zulke onvoorziglige menschen , opdat ik in hunne handen niet meer valle , en zelf nooit zulke dingen doe.

Geef dan mijnen mond een waar en standvastig woord , en verwijder alle bedriegelijkheid van mijne tong.

Voor datgene , wat ik van anderen niet wil verdragen , moet ik mij ook wachten het aan anderen te doen.

ö. O! hoe goed en hoe noodzakelijk voor den vrede is het, van anderen te zwijgen , en niet ligt alle dingen te gclooven : niet haastig iets voor te zeggen , aan weinige menschen zijn hart te openen , u , o Heer , altijd voor oogen te hehben , en zich niet te laten slingeren door iederen wind van woorden , maar alleen te wenschen, dat alles hinnen en buiten ons volgens uw welbehagen volbragt moge worden.

O ! hoe voorJeelig is het, om de hemelsche genade te bewaren , dat men al hetgeen in de oogen van de wereld uitschijnt , vlugt , en dat men die dingen niet begeert, die uiterlijk verwondering verwekken , maar dal men zulke dingen niet alle naarstigheid beoefene, die ons kunnen strekken tot verbetering des levens en lot meerdere ijver.

Hoe schadelijk is het geweest voor vele menschen, dat hunne deugd te vroeg gekend , en te vroeg geprezen is geweest !

En hoe voordeelig is het voor vele anderen geweest, dat zij uwe genade daor stilzwijgen in dit brooze leven, dat een gedurige strijd en bekoring genoemd wordt , bewaard hebben !

DERDE BOEK.

XLVI. HOOFDSTUK.

Dat men zijn betrouwen op God moet stellen , als men door smaadredenen aangerand wordt.

1. Cliristus. — Zoon , sta vast , en hoop op mij, want, wat zijn woorden anders dan woorden? Zij vliegen door de lucht, maar kunnen niemand kwetsen ?

Indien gij u schuldig kent aan hetgeen zij van u zegyen , tracht u te beteren ; indien gij u niet schuldig kent, bedenk dat gij dit gaarne om God wilt lijden.

Hel is weinig genoeg , dat gij somtijds eenige onredelijke woorden verdraagt, om God gij , die nog geene zware beproevingen kunt verduren.

En waarom anders gaan u zulke nietsbeduidende dingen ter harte , dan, omdat gij nog zinnelijk en onverstorven zijt , en meer bekommerd voor de mensehen , dan het behoort ?

Want , omdat gij vreest veracht te worden , daarom wilt gij over uwe gebreken niet worden berispt , en gij zoekt die door verontschuldigingen te bedekken.

2. Maar onderzoek u zelven , en gij zult weldra bevinden, dat de wereld cn de ijdele zucht , om don mensehen te behagen, nog in u leeft.

Want als gij weigert om uwe gebreken vernederd of versmaad te worden , blijkt het genoeg, dat gij aan de wereld niet gestorven zijt, en dat de wereld voor u niet gekruisigd is.

Maar hoor naar mijne woorden , en gij zult al de woorden van de mensehen niet achten.

Al zegt men alles tegen u , wat de boosheid van den mensch kan verzinnen, wat zou u dit

12

260 DE NAVOLGING VAN JEZUS CHKISTUS.

hinderen , indien gij dit liet voorbij vliegen , en het niet meer aehttet dan een niet ? Zouden al die woorden wel een haar uit uw hoofd kunnen trekken ?

5. Hij, die zijn hart niet in zich zeiven gekeerd heelt , wordt ligt door een smadelijk woord ontroerd.

Maar die oj) mij betrouwt, en op zijn eigen oordeel niet steunt , zal de menschen niet vreezen.