namelijk.

iVe|ios.

0\iiliiis.

omlcr aiulcrcit.

ontlircclit.

ongeveer.

ongebruikelijk.

op|jositum (liet lcgenoveryeslehlc van).

I'oëliscli (alleen bij (lichters), pnrtieipium perfectum, pbilosopbisch (alleen in wijsgee-

rige werken).

plnrale tantum (alleen in liet

meervoud).

l'liaeJrus.

Propertius.

Regtsterm.

in de Khetorioa.

Sallustius.

som lijds.

scilicet (waarbij geilaclil moei werden - - - ).

superlativus.

Tacitus'.

Terentius.

Tibullus.

tropisch (overdragtclijk , figuur-Hjk).

terminus technicus (kunstterm), van.

van daar.

vergelijk.

vertaald.

vocaal.

Voorklassiscb (vóór do gouden

eeuw).

Vii-jfilius.

zie ilil woord.

A (vóór Cons.), ab (vóór Voc. maar ook vóór Cons.), ahs (gcw. slechts vóór te),pracp. met abt.

1) van plaats — van — af, van.

A) na de woorden, die eene beweging bet.: venire a theatro (als men er niet in geweest is, anders e), a nobis = van ons buis. B) na woorden, die eene scheiding, onthouding, enz. het. C) hij afstanden; abesse al) urbe mille passus; (Cues.) a duo-bus millibus passuum (castra poncre) rz op een afstand van. F. d. tr. tertius (quar-tus, enz.) ab co,=:na hem in rang; non ab re esse (ducere) ^ niet ondoelmatig (eig. niet van lt;le zaak verwijderd) zijn (achten). D) hij eene afkomst: 'J'urnus ab Aricia; esse a Graecis = afstammen van; Zeno et qui ah co sunt —en zijne volgeling-en; ap-pellari ab aliquo — naar iem. genoemd worden. E) — aan den kant van: castra inunita erant a jiorta decumana; a dextro cornu — aan den regtervlcugcl; a fronte (a tergo) — van voren (van achteren); a dextra — regts; a latere — in de nabijheid; stare (pugnare) ab aliquo = het houden met (strijden voor) iem.; est a me het is in mijn voordeel. F)3raan — vast: religatus a crine.

2) van tijd — van — af, sedert: a pueritia; vigesimus dies a Capitolio ineen-so — na den brand van; ab re divina — dadelijk na het, olTercn.

3) door, door toedoen van, afkomstig van.

A) bij pass.; interllci ah aliquo. Sm. (P. en L.) bij intrans.: mori (cadere) ab nliquo. 15) bij nomina: plaga ah amico; fides a consule (Liv.) — consulis. C)(Liv.) ^rnit, wegens: faeere aliquid ab ira (ab odio, enz.). D) —van, ontleend aan: describere librum ab aliquo; legi edictum a Bruto~ mij door B. medegedeeld; a se pauca addidit — uit zich zelf.

4) = met betrekking tot, ten op-zigte van: inops ab amicis — aan; fir-mus ah equitatu; paratus ab omni re; tutus ab aliquo = voor iem.; improbus ab ingenieur van aard.

5)^: van, bij verha: aliquid ab aliquo exspectare (timere, petere), aliqncm ah ali-qua re deterrere, enz.

G) =: door tusselienkomst van: pecuniam dare (solvere) ab aliquo (a sezr: uit zijn eigen zak); legare pecuniam a (1-lio (zoodat de zoon het legaat moet uitbotalen).

ABACUS [oi^aS] pronktafel.

AB-ALIËNO, l.zicb ontdoen van, overdoen aan iem., agros, vectigalia. V. d. afkccrig maken, aliquern (animum ali-cujus) ab aliquo; (Nep.) a. Africam — lot afval brengen.

AB-AvUS, het-overgrootvader.

AB-D1CO, 1. een ambt nederleggen: con-sules aa. se magistratu, of aa. magistra-tum , of abs. aa.; (Liv.) a. patrem = verloochenen.

AB-DJCO, 3. t. t, der Augures; avcs aa. (aliquid)—geven (over iets) een slecht voorteeken.

ABD1ÏÜS, adj. [part. abdo] verborgen: (Hor.) abdita rerum — res abditae.

AB-DO, dïdi, dïtum, 3. 1) verwijderen, copias ab aliquo loco, se in silvam — zich terugtrekken, se litteris (in litteras) — zich verdiepen. 2) verbergen, ferrum intra vestem, (/'.) ensem lateri — diep insteken.

ABDOMKN, ïnis. n. onderbuik.

Ai5-Dl]CO, 3. wegvoeren, aliquem de (ex, a) foro, legiones a Sagunto; lt;d)S, a. aliquem; a. exercitum Botnam, aliquem in curiam (in servitutem — als slaaf), con-vivam (/er.) — medenemen. V. d. tr, aftrekken van, onttrekken aan, animum a eogitatione (a eorpore — bevrijden), aliquem ab oflTieio, se a cura reipublicae, divinationem a conjeeturis — afscheiden; aliquem (ab aliquo) — afvallig (van iem.) maken, artera ad mcrcedem — tegen bare bestemming maken tot, (Ter.) aliquem ad nequitiam.

AB-EO, ii, ïtum, i. weggaan, ab aliquo, ex oeulis, bine; a. domum, ad legioncm; tr. a. magistratu — zijn ontslag nemen, ab aliqua re — afstappen van een onderwerp, a jure — het regt overtreden; pestilentia (tempus, timor, enz.) a. — verdwijnt; non sic a. — liet blijft daar niet hij; res a. ab ao (bij eene verkooping) — ontgaat hem;

1

2 Ah-erro. Ab-lcgo.

abi! (Com.) rz loop lieert!; abi in malam rem (cruccin) — loop naar den duivel; a. ad ineptias {in enne redevoering] — vervallen in; res a consilio a. ad vires in plaats van beleid beslist de ligehaamskraclit; a, in mores alicujus— allengs aannemen ; fruc-tus praediorum aa. in illos sumptus = gaan er meö been.

Ali-F.RUO, 1. eig. afdwalen, gew. Ir. a re-guia, a proposito; a. a curis —zieb zijne zorgen uit het boofd zetten.

AB HINC, adv. rz van bier af; v.d. geleden, sedert: a. annos decern; a. sep-tem annis.

AB-HORREO, rui, — 2. 1) {zeld.) terugdeinzen voor, a re aliqua, aliquem. 2) Ir. A)afkeerig zijn van, anuptiis; animus ejus a. ab ilia causa; a. a scribendo. B) verschillen van, strijden met: te-meritas tanta ut non a. al) insania; oratio liaec a. a persona bominis gravissimi (a sensibus nostris); mos abhorrens buic tam pacatae profectioni; orationes inter sc ab-horrentes; lacrimae abborrentes — ongepaste; si plane a. discipulus = onbruikbaar is; a. a suspicione — vrij zijn van.

ABIEGKUS adj. [abics] van dennen bout, bastile.

ABIES, i-tis, ƒ. 1) den. 2) {P.) iets van dennenbout gemaakt: A) schip. B) lans.

AB-ÏGO, ögi, actum, 3. [ago] verdrijven, inuseas, pecus=: stelen; (/'.) a. pauperiem; nox abacta zz afgeloopen.

AB-ïïUS,'us, »«. [abeo] iiet heengaan, vertrek.

ABJECTUS, adj. [abjicio] 1) los, ondoor-dacb¹:, senarii Comicorum; bumilis et a. oratio. 2) moedeloos, animus.

AB-JÏCIO, jêci, jectum, 3. [ab-jaeio] wegwerpen, scutum, insigne de capite; ir. a. versum, los daar heen werpen = onachtzaam opzeggen; ambitum ponere, non a. een volzin met zorg en niet met onachtzaamheid sluiten. F. d. A) [Vld. en Phaedr.) •verkwanselen. B) laten varen, aedi-licationem, obedientiam , dolorem, gloriam, consilium, memoriam rei — vergeten, vi-tam = sterven. 2) neerwerpen, tela ex vallo, se ex muro in mare; a. me, ik val neer; tr. natura animalia a. ad pastum rr geeft bun eene tot het zoeken van voeder geschikte gebogene gestalte; a. auctoritatem senatus := verkleinen , se (aliquem) — vernederen, o/se (animum) =: moedeloos worden.

AB-IÜDÏCO. 1. ontzeggen, aliquid ab aliquo, libertatem sibi.

AB-LËGO, 1. wegzenden, aliquem; lega-tio me a. ah adventu fratris rz verwijdert.

Abligurio. Ab-scindo.

ABLIGURIO, 4. verbrassen, fortunas snas.

AB-LUO, ui, ütum, 3. afwasschcn, ma-culasc veste, sqnalorem sihi; tr. animi per-turhatio abluitur — wordt afgespoeld.

Ali-NUO, ui, ütum, 3. 1) w ei ge ren (sae/i-ter dan renuo), alicui aliquid, pugnam — te vechten, faeere aliquid; {/^J.) a. omen — niet als zoodanig erkennen, spes a. — ik kan het niet hopen. 2) ontkennen (vgl. nego), crimen, illud factum esse; illi aa. se leges accepturos esse.

AB-ÖLËO, cvi, ïtum, 2. {hl. alleen Lie.) vernietigen, dedecus armis — uitwis-schen, alicui magistratum zz ontzetten van , ritus — afscbalïen.

AB-OLESCO, ëvi, — 3. {kl. alleen Liv.) ver» (I w ij ii e n: gratia a.; mernoria a.

ABOMINOR , 1. 1) voor een ongelukkig voorteelten houden. 2) verfoeij en , curiam.

ABOR'J'IO, önis, ƒ. of-tus, us, tn. mis-k r a a m.

AB-RADO, 3. afscheren, supercilia, tr. aliquid ab aliquo — aftroonen.

AB-RIPIO, rïpui, reptum, 3. [rapio] wegslepen, met haast of geweld wegnemen, aliquem ab aliquo (e eomplexu parentum, ad quaestionem, in vincula); a. filium a si m i I i I ud i ue pat ris — hew erken, dat d e zoon zijnen vader ongelijk wordt,

AB-ROGO, 1. 1) {lt;. t.) na aanvrage bij het volk A) afschaffen: plehiseitum antiquare et a. B) ontnemen, rnagistraturn alicui. 2) alg, opheffen, fldem jurisjurandi; {Ov.) et nimiuin scriptis abrogat ille meis — schat ze te laag.

AB-RUMPO, 3.1) verbreken, afsch euren, ramos, vincula; ingeminant abruptis nu-bibus ignes {Virg.) — (door hot bliksemvuur) opengescheurd; (Tae.) a. venas —openen. 2) lt;r. A){I'.enL.) plotseling eindigen, afbreken, afleggen, vitam, sermonem, dissimulationem, spem; a. fas— schenden. B) scheiden van, onttrekken aan: legio a. se latrocinio; plebs ab-rupta a eetero populo.

ABRL'PTUS. adj. [part. abrumpo] {!'. en L.) steil: sorbet iu abruptum — steile diepte; tr. {Tac.) contumacia a. — norscli.

ABS, zie A.

ABS-CEDO, 3. weggaan, a curia, e foro; {Ter.) tr. ira a. — wijkt; a. incepto—afzien van.

ACS-ClDO, rdi. fsum, 3. [cacdo] (P. en L.) afhouwen.

AB-SCINDO, 3. afscheuren, caput a cervi-cibus, tunicam a peetore. V.d.tr. ontnemen., spem alicui, respectum omnium re-rum.

AUSCISUS, uilj. [abscfdo] (Liv.) steil.

ARSCOiMHTUS, (ui/. [/gt;art. nbscondoj verborgen, jfebcim, itisidiac, jus.

ABS-CONDO, condi {zchl. cundïdi) condïtum, 3. verbergen {vgl. celo, condo, abdo): quo studiosius absconditur eo magis appa-ret; {!'.) a. arces —uit liet gezigt verliezen, a. fugarn furto — furtini fugere.

ABSKNS, ntis, lulj. [part. absurn] afwezig: me absente {Ter. nobis absente) — In mijne afwezigheid; {P.) Cbios a. verwijderd.

AB-SISTO, stïti, — 3. Ijwijken, absignis, (/'.) scintilla aa. springen af, a. limine. 2) afzien van, obsidione, benefacere.

AB.SÜLOTIÜ, önis,/- [absolve] 1) vrijspraak, majestatis. 2){/?/j,) volmaakt beid, vol-ledigbe i d.

AliSOI.UTllS, atlj. [part, absolve] 1) volkomen: perfeetus atque a.; vita beata a. 2) volstrekt, onvoorwaardelijk, neces-situdo,

AB-SOLVO, 3. 1) {Cow.) afschepen {b. v. een scbuldeiseher door bern te betalen). 2). b e vrijden, se ab aliquo, populum hello. 3) vrijspreken, aliquern capitis, de praevaricatione; absolvit cum Veneri — van schuld aan. 4) vol tooi j en {vgl. perficere), dialogos, beneliciurn — de kroon zetten op; {Sail.) cetera (de ceteris) paucis a. — kor telijk verbalen.

Ali-SUINUS, (irlj. 1) onwell uidend, vox; homo voce absonus — absonfl. 2) tr. strijdig met: motus a. a vocc; a. fidci.

AB-SORBliO, 2. opslorpen, verslinden: occanus a. tot res; tr. aestus gloriae eum a. = sleurt met zich; ille a. orationem meam 1= wil dat mijne rede over hem alleen han-dele.

ABSQUE (F/7, en L.) — s\iic: a. hoe (hacre) cssctrzrals bij (die zaak) er niet was.

ABSTËM1US, adj. [temetum] (/'. en L.) matig, n uebter, vini — zich onthoudend van.

ABS-TEUGKO, 2. afwissel)en, lacrimas, cruorem. V, lt;1. tr. verdrijven, dolorem,

ABS-TEIUIEÜ, 2. afschrikken, hostes, aliquern a pecuiiiis capiendis.

ABSTlNEKS, ntis, mij. [part. abstineo] onbaatzuchtig, (ƒ'.) pecuniae — zich onl-houdend van.

ABSTINENTIA [abstineo] 1) belangeloosheid. 2) (Z«.)ont hou ding van spijs.

ABSTINEO, linni, tentum, 2. 1) trans, afhouden, militem (a) pracda, manus et oculos a rebus alienis; a. vim hostium; a. se (ab) re aliqua; a. manus a se —de handen niet slaan aan zich zeiven (zich niet dooden). 2) int rans. zich onthouden, (a) re aliqua, (/'.) iranmi; aa. quin (ne) cas-tra oppugiicnt.

ABS-TRAUO, 3. wegslepen, naves e por-tu, liberos in servituten! zz: als slaven ■wegvoeren , aliquern de matris complexu ontrukken aan; tr. abstrabi a bono in pra-vum verleid worden, a. aliquern ad hel-licas laudes — oorlogsroem doen behalen, ab exercitatione et consuetudine —onttrekken aan, animus abstractus a corporc (a ratio-ne) — afgescheiden.

ABS-TRÜDO, 3. verbergen, in silvas, ve-ritatem in profundo.

AliS'i'UÜSUS, adj. [part. abstrudo] geheirn, insidiae, (7'«c.) homo — geheimzinnig; dis-putatio a. rr: diepzinnig.

AB-SUM, afwezig zijn, verwijderd zijn, domo et foro, ex (ab) urbe, a nobis; a Zama a. millia pnssuurn X (iter V dierutn = vijf dagreizen); a. bidui twee dagreizen ; tr, multurn a. ab aliquozz:iem. op verre na niet evenaren. V. d. A) ontbreken: a. bisloria Uteris nostris {dat.)-, longe (multurn) a. ut (hand multum, a. quin) =: er ontbreekt veel aan dat (niet veel of); tantum a. ut islos ornem ut cos odc-rim m wel ver van hen te verheffen haat ik hen. B) vrij zijn van, a culpa, a cu-piditate pecuniae, a consuetudine, a con-silio fugiendi (a sententia) ~ niet hebben, niet deelen; {P.) a. dolori. C) (Kep ) mu-sice a. a principis persona rr: voegt niet aan. D) {Caes.) longe bis fraternum nomen a. — baat hun niets; {Cic.) a. alicui zijne hulp onttrekken aan.

AB-SÜMO, 3. verbruiken, {Ter.) vinum, satietatem amoris zz: liefde botvieren; a. tempus (diein,«rti.) = doorbrengen. In pass, vergaan, sterven, ferro, veneno.

AB-SURDUS, «/^'.wanluidend, vox,sonus. (absurde eanere =: valsch zingen). 2) ongerijmd, dwaas, verwerpelijk, homo, ratio; bene dicere non a. est.

ABUIVDAIVS, tis, adj. [part. abundo] ^overvloedig, pecunia, inultitudo. 2) rijk aan, lacte (l'. lactis), ingenio et doctrina, (Nep.) omnium rerum. 3) welvarend, homo.

ABUNDAOT'IA [abundans] 1) overvloed, omnium rerum. 2) rijkdom.

ABUNDE, adv, [unda] ahundanter: {P.) fraudis a. est — er is bedrog genoog.

AB-UNDO, 1. 1) buiten zijne oeyers treden: aqua a. 2) tr, overvloeijen van, rijk zijn aan, melle, copia orationis, ho-noribus, consilio: ook abs, ~ rijk zijn. 3) in overvloed voorhanden zijn: omniaaa.

ABÜSIO, önis, ƒ. [abutor] {Rh.) hardheid in het gebruik der overdragtelijke spreekwijzen.

AB-USQUE, z= usque ab.

AU-ÜTOR, 3.1) verbruiken, divitiis, omni tempore; a. sagacitate canmn — gebruik ) '

maken van, libero mendacio —onhescliaanid liegen ;(ït'r.) a. operain. 2) mis brui ken, legibus ail quaeslum, potentia alicujus.

AC {vóór Cons. beh. h) en Alr/ue, conj. 1) en: simul ac zie simul. 2) hij woorden, die eene gelijkheid of ongelijkheid bel. ~ als; talis bonos paucis delatus est ac mi-hi; aliquid ab isto simile atque a eeteris faetum; pro eo ac debeo = zoo als mijn pligt is; ego aequo ac tu; alio ingenio ac tu. Sm. {P.) hij een eonijj. ~ quain. 3)na eene negatie = in a a r: noslrorum militum impetum bostes ferre non potuerunt ac ter-ga vei'teriml.

ACAÏjANTUIS, idis,/. [^: «xnAayWj] distelvink.

ACANTHUS, i [zr l)m. bceren-

klaauw (plant). 2) ƒ. soort van Acacia.

AC-CËDO, 3. l)konien bij, ad aliquem , ad arbein, Uomam; [Sail, en P.) a. aliquem , locum; a. in senatuin, in Hacedoniam binnenkomen in; in funus alicujus — zicli aansluiten aan; a. propius ~ naderen {lr. ad deos, of ad similitndinem deorum den goden meer gelijk worden); a. ad lias-tam ~ als kooper optreden [vgl. basta); tr. a. ad aures meas — bet komt mij ter ooren ; a. ad rempublicam ~ in staatsdienst treden, ad causam alicuj us ~ iemands regts-geding op zich nomen, ad vectigalia ~ do staatsinkomsten pachten, ad bona r= goederen in bezit nemen, ad condicioncs (Kep. ad consilium) ~ zich vereenigen met. 2) bijkomen, bijgevoegd worden: nihil a. potest ad virtutes; animus ei a. = hij vat moed. Impers. Accedit (eo, hue) ut (quod) — bierbij komt dat.

AC-CÜLÉUO, 1. 1) verhaasten, iter. 2) zinh haasten.

ACCENDO, ndi, nsum, 3. [candeo] 1) aansteken, faces, lumen, [P.) aras, focum. 2) tr. A) aanvuren, aliquem contra aliquem, ad lihidinem, in rabiem, bello^.)

— tot don krijg; a. spem (seditionem, enz.)

— te weeg brengen (curam alieui ~ bij iem.). li) versterken, proeHum, vim venti, invidiam.

ACCKNSUS, [accenseo] 1) dienaar der ovor-* beid. 1)pl. soldaten der reserve, bestaande uit burgers der 5de klasse.

ACCEPTUS, adj. [part. accipio] gezien bij, welkom aan, alieui, apud aliquem.

ACCERSO — Areesso.

ACCESSIO, önis, ƒ. [acccdp] 1) het bijko-jnen; pl. — gedurig heen en weür gaan. 2) vermeerderin g, numorum, dignitatis, decumae(paucorum annorum)=het bijvoegen ; a. adjunxit acdibus;= bij vergrootte zijn huis; Epirus a. regno Maccdoniac (Sy-jiliux u. Iiclli l'miici) = toevoegsel lot.

ACCESSUS, us, m. [aceedoj komst: solis a. et discessus; nocturnus a. ad urbem; dare (negare) alieui a. (lustrare omnem a.) = toegang (P.)

ACCiDO, ïdi, — 3. [cado] 1) vallen: tela aa.; a. ad pedes (ad genua, genibus) alicujus — knielen voor iem.; (Liv) fama (vox, enz.) u. ad aliquem (ad aures alicujus) ~ komt iem. ter ooren; {Ter.) boe quorsum a. = hoe loopt het af, in te a. bet past (slaat) op u. 2) voorvall en (ult;m goede en kwade zaken; vgl. evenio, con-tingo): calamitas a. alieui overkomt; a. praeter opinionem — buiten verwachting. Impers. Accidit — het gebeurt, (alieui) ut {zeld. Ace. cum Inf.); si quid mi-bi (humanitus) a. ^ als ik sterven mogt.

ACCÏDO, fdi, fsum, 3. [eaedo] een houw geven aan, arborern, stirpes — besnoei-jen, {Tae.) crines — afsnijden. V. d. tr. ondermijnen, verzwakken, res bosti-um, opes (robur) alicujus; res accisae = ongunstige omstandigheden.

AC-C1NGO, 3. 1) {P.) aangorden, ensem lateri. 2) a. se o/accingirrrzich uitrusten, gereed maken, gladiis (facibus)— zich voorzien van, ad consulatum streven naar, ad cogitationem {P. praedae) — zich begeven aan, (TVic.) juvenc zich tot steun nomen {door Adoptio), studio {P. artes) —zich met kennis toerusten. 3) {P.) a. operi {sc. se) — handen aan het werk slaan.

AC-CIO, fvi, ftum, 4. ontbieden, aliquem Etruria, doctorem lilio; tr, a. voluptatem — verschairen.

ACCÏPIO, cêpi, eeptum, 3. [capio] 1) verkrijgen (zonder eigene medewerking; vgl. adipiseor, nanciscor), aliquid ab aliquo, vulnus — bekomen, calaniitatem — ondergaan. F. d. A) vernemen: quae geran-tur, accipies ex illo; aceepimns illud factum esse z= men verbaalt of — wij lezen bij de schrijvers. B) loeren, verstaan, quae traduntur; a. aliquid recto. C) in geldzaken, innen: acceptum ontvangst; tabulae (ratio) acccptorum — boek van ontvangst; referre (facere) aliquid acceptum (in accept um) — kwiteren (alieui rz:iemands schuld, of tr.^r. iemand iets verschuldigd zijn). 2) opnemen: a. armatos in arcem, aliquem in amicitiam, in civitatem; amnis a. fugientes. V. d. A) behandelen, aliquem bene. B) aannemen, goed keuren, condicionem, legem (rogationem); a. excu-sationem alicujus; a. nomen alicujus — een eandidaat als zoodanig erkennen, omen (in omen) — erkennen als. C)opvatten, uitleggen, aliquid in contuineliam, in bo nam (malam) partem.

ACOÏPÏTER, tris, m. havik.

ACClTUS, us, m. [accio] ahl. ting, alleen = op (bij) liet ontbieden, patris— door den vader.

AC-CLAMO, 1. toeroepen {goed- of afkeurend), alicui; a. aliquem libcrutorem — begroeten als.

AC-CLARO, 1. [nud) signa = duidelijk too-nen, [Liv.').

ACCLlNIS, e, adj. [acclino] (/'.) leunende tefjen, arbori; tr. animus a. faIsis = geneigd tot.

ACCLlNO, 1. [xityco] (zeld.) ~ inclinare.

ACCLlVIS, e. o/—vus, adj. [clivus] steil, via.

ACCLIVÏTAS, atis, /. [acclivis] steilheid.

ACCOLA, m. [ad-colo] nabuur, montis, fluvii; fluvii aa. (Tac.) — takken.

AC-COLO, 3. wonen bij, locum.

ACCOMMÜDATÜS, adj. [part. aceotnmodo] geschikt tot, overecnstenimend met: oratio a. ad persuadendum (temporibus).

ACCOMAIÖDO, 1. aanpassen, sibi eoronatn ad caput — opzetten, [P.) gladium dextrae (latci'i) =: ter hand nemen (aangorden). 2) tr. inrigten (schikken) naar, consilium meutn ad tuum, sumptus ad mercedes; a. orationem auribus (rfaf.) auditorum; a. ali-eui de re aliqua = in iets zich schikken naar icm.; tempus litis (liti?) orandae = ten \oordcele van icm. bepalen. V, d. A) bijvoegen bij, vereenigen met, aliquid ad numerum ; jusjurandum ad testimonium alicujus a. (van den regter) — krachtens den ambtseed het getuigenis aanhooien; a. testes ad crimen = daarbij hooren. B) aanwenden, wijden, versus in aliam rem, se ad rempublicarn et magnas res gerendas.

AC CHESCO, 3. wassen, toenemen: flu-vius a.; dolores aa.; tides u.

ACCÜBÏÏIO, önis, ƒ. [accubo] bet liggen, epularis = bet aanliggen (aan tafel).

AC-CÜIjO, 1. 1)(P. en L.) liggen. 2) aan-liggen (— aanzitten, daar de Ouden aan den disch op rustbanken plagten te liggen), apud aliquem ~ naast, infra aliquem ^ beneden iem. (lt;/. i. tusschen iem. en de tafel).

ACCUJIUO, cübui, cühïtum, 3. [cüho] gaan aanliggen, in robore = op een houten bank [vgl. accubo).

AC-CÜMÜLO, 1. op hoop en, acervos pecuniae, (P.) lt;gt;•. curas, honorem alicui ^rijkelijk toekennen, animam (mortui) donis ~ rijke olfcrgavcn brengen aan.

ACCÜUAÏLS, adj. [part. accuro] naauw-keurig, zorgvuldig, conunendatio, oratio, dicendi genus, riiligentia.

AC CLUlllO, cuni (zeld, cueurri), cursutu, 3. toeloopen, ijlen, ad aliquem, lio-mam, in auxilium.

ACCOSATIO, önis, ƒ. [accuso] aanklagt, adornare (comparare atque constituere oj instruere) rr: zich voorbereiden tot.

ACCUSATOR, öris, m. [accuso] aanklager {ah 1.1. alleen hij causae publicae; anders petitor).

ACCÜSAÏÖRIUS,adj. [accusator] op de wijze eens aanklagers, animus, lex, ar-tiilcium.

ACCUSO, 1. [causa] berispen, desperatio-nem alicujus, aliquem de epistolarum in-frequentia; ambo accusandi estis —gij verdient beide berisping. 2) aanklagen, aliquem furti, illo crimine, de vi, capitis of rei capitalis van eene halszaak.

ACEO--2. {Vkl.) zuur zijn.

ACKR, ëris, n. ahornboom.

ACKR, acris, acre, adj. [ax^oj] scherp, doordringend, cibus [van smaak), hu-mores, stomachus post vinum die te veel scherpte verkregen heeft; hieins — streng, belium (amor, incusatio, suppli-cium) = hevig, memoria, ingenium, sen-sus videndi, (/'.) poculum (potor) = kras, groot; a. judicium (pater, enz.) ~ streng, miles (canis, enz.) — wakker [Tac. mijitiae — in militia), cura naauwgezet. * Acri-cülus, dein. (Cic.).

ACERBÏTAS, atis,/. [acerlms] wrangheid, enz, zie acerbus: aa. perferre — ram pen.

ACKRBO, 1. [acerbus] (/'.) verbitteren, verergeren, crimen.

ACERBUS, adj. 1.1) w rang {ojip. mitis) niet kt. 2) onrijp: v. d. ontijdig, partus, rcs. 3) tr. [vgl. acer) a. inimicus (in exi-gendo), supplicium (imperium, enz., P. frigus) streng, hard; (/'.) acerba tueri (fremere) — vreesolijk [als adv.); mors (incendium, recordatio, enz.) — treurig.

ACERNUS, adj. [acer] van ahornbout, trabes.

ACERRA, wierook kastj e.

ACERVATIM, adv. [acervus] hoopsgewij-ze, v. d. bondig, dicere.

ACKRVO , 1. [acervus] opstapelen, lege;.

ACERVUS, hoop, menigte [vgl. cumulu , strues), frumenti, facinorum. 2)=: sorites.

lCESCO--3. [aceo] zuur worden.

ACÉTUM [aceo] azyn: lt;r. = vern uft. (d^/. sal).

ACÏDUS, ad/, [aceo] zuur: tr. [Hor.) in-visum acidumque^: bitter, onaangenaam.

ACIES, êi, ƒ, spits, punt (scherpe), snede, securis, falcis, hastae. 2) te. scherpte [van zintuigen), scherpzinnigheid [van den geest), oculorum, mentis (animi,

(j Aamces. Acliu.

injjcnii); [P.) a. Vulcania magt dcs vuurs. V. d. = gczigt (zintuig) en [P.] — oog. 3) Kr. A) slagorde [vgl. agmcii), prima =: voorhoede, novissima (cxtrema) = acliterlioede, dextra = regtervicugel; a. in-strucre (instituere, dirigere) zr iiet leger in slagorde stellen. B) slag, gevecht: deeernere acie — tot een treilen komen ; in aciem prodire (descendere) = aan het gevecht [of tr. eon woordenstrijd) gaan deel nemen.

AClNACKS, is, m. [=:dxtvaxT]s\ [P. en L.) Perzische saheh

ACINUS, 1) bezie. 2) pit.

AC1PENSKII, oris, -n s i v, is, m. zekere kostbare visch.

ACL1S, ïdis, f. [P.) kleine werpspies.

ACÖNlTUM, dxóvixov] wolfsklaauw (vergiftige plant).

ACQU1KSCO, 3. 1) rusten, a lassitudine, in lecto; tr. res familiaris a. = blijft onaangeroerd; (Nep,) Hannibal a. = ontsliep. '2) tr. rustig zijn: cum cs commotus, acquiescis. V. d. A) tevreden zijn met, berusten in, in re aliqua. li) zich verbeugen in, (in) morte alicujus.

ACQU1KO, qufsfvi, qufsflum, 3. [(juaeroJ 1) bij verwerven, aliquid ad vitae fruc-tuin; a. vires; a. ildem — zijn krediet ver-meerdeien. 2) alg. verwerven, sibi aliquid, alicui = verschaften.

ACUATÖl'HÖUUM, [rr ax(3(xio(/)ógovj vaatwerk voor onvermengden wijn.

ACUËOÜLA, onbekend dier (waarsch, steenuil).

ACUÏCLILUS, odj. zie Acer.

ACUÏMÖNI/V, facer] cig. scherpte; v. d. z i el s-krach t.

AC1UTER, udv. zie Acer.

ACUOAMA, altis, n. dxQÓnfxa.] oor verlustiging (muzijk, voorlezen, enz.). 2) persoon, die aan tafel een gezelschap door muzijk, grappen, enz. verlustigt.

ACUOASIS, is, ƒ. [= dxQÓans] gehoor (de hoorders).

ACTA, örum, n. pi. [zeer zeld. in sing.) [ago] l)daden, Uerculis. 2) maatregelen van staat: aa. Pompeji, tribunatus tui. 3) zr commcntarii actorum. A) aa. sena-tus of patrum {ook cotnmentarii senatus) Notulen, ij) aa. publica of urbana ~ nieuwsblad.

ACTA, [—dxu;] liefelijk zeestrand.

ACTIO, önis, /. [ago] uitvoering, rerum illarum; a. gratiarum nr dankzegging, causae het voeren van een regtsgeding. 2) daad: a. hunesta, suscipcre a.; a. \ilae — werkdadig leven. 3) openbare voor-

Aclor, Ad.

dragt of beraadslaging: aa. magis-tratus — wetsvoordragten, Gfacchorum ~

openbare handelingen; a. de pace on-derhandeling. 4) m regis zaken A) aanklag t (in causae privatae), furti (de furto); in-tendere alicui a. ~ iem. in regten betrekken. B) regtsingang (verlof tot procederen): dare alicui a.; habere, postularc,

accipere a. C) geregtel ij k formulier.

D) aanklagt = acte van aanklagt. li) regtstennijn. 5) voordragt van een redenaar of tooneelspeler.

ACTOll, oris, m. [ago] 1) (/^J.) d rij ver, pe-coris. 2) verrijjter, rerum; a. causae .n:

zaakwaarnemer; (7ar.) a. publicus — bestuurder der domeinen. 3) /I. — petilor. 4) tooneelspeler, personae alienae —speler, tr. veritatis^ huichelaar.

ACTUAIUUS, adj. [ago] eig. ~ wat gedreven wordt. V. d. navis (nuvigium) a. of ac-tuaria (sc. navis) ~snelzeilend schip.

ACTUÖSUS adj. [ago] werkzaam, levendig, vita, oratie.

ACTUM, zie Acta.

ACTUS, us, m. [ago] 1) beweging; fertur magno a. (P.). f. d. = het drijven van vee of het regt daartoe. 2) bedrijf in een tooneelspel: tr. extremus a. vitae; haec ti-bi reliqua pars bic restat a, 3) (iiu.) voordragt, carminum.

ACTÜTUM, adv. [zcldz.) oogenblikkelijk.

ACÜLHATÜS, adj. eig.— met een angel: tr.

epistola a. = stekelig, bijtend; sophisma a.

— spitsvondig.

ACÜLEUS, i, m. [acus] angel, scherpe punt,

apis, sagittae. d. tr. a. doloris; a. ad ani-mos stimulandos ~ prikkel.

ACUMEN, ïnis, n. [acuo] m aculeus: tr. — scherpzinnigheid, spitsvondig beid.

ACUO, ui, ütum, 3. [acus] 1) scherpen,

sudes, dentes. 2) tr. A) sch er pen ^ oefenen, linguam, mentem. B) aansporen,

aliquem ad crudclitatcm. C) versterken,

furores.

icus, us, f. n aal d: acu pigere borduren. U

ACOTUS, adj. [part. acuo] scherp, spits,

ensis, cacumen ; (/'.) acutum cernere f,

scherp zien, sol a. = brandend, gelu n;

snerpend; vox a. doordringend, morbus gevaarlijk, homo (studia, motus animi) rz:scherpzinnig; (/'.) acuta belli — moei-jelijkheden.

AD, praep. met Acc,

\)van plaats A)naar, naar-toe: venire ad urbem, ad aliquem. B) tot aan [als wanneer er dk. usque vóór staat):

extendere agmen ad mare; tr. usque ad necem caedi. C) bij, aan: esse ad exerci-lum; jaccre ad pedes alicujus; esse ad ur-bcm [can een Imperator, die zoolang hij

zijn imperium niet had neergelegd, minstens lOOO schreden van Rome verwijderd moest blijven); atl (aedem) liellonae; auc-loritas ail |)lebeni; paralus ad locum =z op zijn plants ; ad dextram =: tor regterzijdc; ad tibicinem nr onder accompagnement van. D) aan =: tot: scribere (niiltere librum] ad aliquem.

2) van tijd A) tot (dk. met usque er voor): ad meridiem; usque ad summamse-nectutcm. B) tegen, omstreeks: ad ves-pcrum, ad hiemem , ad incdiam noctem; ad lucerne tegen den morgen. C) op, in (van een termijn): ad diem (dictam); ad lioram destinatam; nos te hie ad mensem .lanuarium exspectamus; ad tempus^:ter regter tijd. D) over, na: nihil interest iitrum illue nunc an ad decern armos ve-niam ; videbam eum ad annum tribunum fore. E) voor (hij cene bestemming): ad (breve) tempus.

3) bij getallen A) omstreeks; ad bomi-num millia IV. li) ad unum omnes=:aIle te ïamen; ad numum (ad assem) tot op den laatsten penning.

4) hij een doel, tot: postulare legatum ad helium; canes alere ad venandum; nti-lis (aptus, enz.) ad dicendum.

5) strekkende tot, betreffende: signa ad salutem; nihil (quid) ad nos rr: het gaat ons niet (wat gaat het ons) aan; mentis ad omnia caecitas ~ in alle opzig-tcn ; dillicilis ad credendum; ad cuetcra ~ overigens.

U) volgens, overeenkomstig: ad naturam; agere ad praeseriptum; ad spe-ilein ~ in schijn; ad bunc modum —aldus; quem ad modum (quemadmodum) = boe; ad verbum — woordelijk; ad illorum preces — op; ad ea = dientengevolge.

7) bij, vergeleken met: vir bonus sed nibil ad Perslum.

8) buiten, behalve; ad id quod rr behalve dat; ad hoe (hacc)=:daarenboven.

9) bij adverbiale uitdrukkingen: b. v. ad extremum, ad praesens.

AD-AEQÜO, 1. 1) trans, gelijk maken, gelijk stellen, fortunam cum virtute, aliquem alicui, tecta solo. — * A. se alicui virtute ~ iem. evenaren in (Caes.). 2)«n-trans. evenaren, aliquid of rei alicui; urna equitum a. m levert evenveel stemmen voor als tegen.

ADAMANTEUS, — tïnus, adj. stalen.

ADAMAS, antis, in. staal.

AI)-AMO, 1. liefk rijgen, aliquem.

AD-AQUOR, 1. water halen.

AD-AUGEO, 2. vermeerderen, muleficia aliis nefariis, pabulum liorcloo.

AD-IUI!0, 3. zrbibo: tr. [Hor.) a. vcrl'a = inzuigen, ter harte nemen.

AD-D1CO, 3. \ )t. t. der Augurcs guns tig zijn: aves aa. — geven gunstige voorteekenen; (Tac.) auspicia aa. 2) (/lt;.) toekennen (als regter), alicui aliquid; a. libe-ruin hominem in servitutcin [wanneer hij zijne schulden niet kon betalen: alsdan werd hij tijdelijk cene soort van slaaf van zijn schuldeischer, en heette Add ictus); a. bona alicujus in publicum — verbeurd verklaren (alicui — iem. als eigendom toewijzen j. 3) t. t. van verkoopingen en verpachtingen ~ toewijzen, verkoo-pen, verpachten, aliquid alicui; a. reg-num pecunia. 4)wijden, prijsgeven, se senatui, alicui fidem suam, Galliain ser-vituti; (Hor.) addietus jurare in verba ma-gistri ~ verpligt.

AD-DISCO, 3. bijleeren, aliquid.

AD-DO, dldi,dïtum, 3. 1) indoen, inleggen, epistolas in eundem fasciculum; a. manus in arma (P.) — slaan aan, ealcar cquo — geven, Juno addita Teucris — die de T. steeds vervolgt; tr. a. animos (alacritatem scribendi) alicui (fidem alicui rei) ~ schenken. 2) bijvoegen; a. labo-rem ilium ad quotidiana opera; a. aliquid in orationem; a. rem rei alicui; a. aliam insuper injuriam; a. gradum (Liv.) = verhaasten; coqui, pistores, adde hue un-guentarios = waarbij nog komen.

AD-DÜI5ÏTO, 1. twijfelen, de (in) aliqua re, quid (num) dicam; res addubituta — betwijfelde.

AD-DflCO, 3. 1) voeren, toevoeren (van levende wezens,- vgl. allero), gentes arma-tas in Italiam, aliquem ad coenam, pue-ros alicui. 2) tr. A) voeren, brengen, rem ad interregnum, aliquem in discrimen ultimum; res est adducta in cum locum ut = is zoover gekomen. 1!) vervoeren, bewegen, aliquem ad miscricordiam, in cxspectationem ; a. aliquem (adduci) ut zz; (zich laten) overhalen; adducor (ex, de) aliqua re (ad suspicandutn, ut existimem om te). 3) aantrekken, spannen, lorum, arcum, habenas amicitiae~ naauwer aanhalen^/'.) pedem (manus) = opbeiren, artus (cutem) ~ zamentrekken, rimpelen.

ADDUCTUS, adj. [part. adduco] (L.) streng, stroef, homo. -

AD-ÉDO, êdi, êsum, 3. aanvreten, afknagen, verteren, rem; lapides adesi (P.) — door bet water glad gemaakte.

AI)-EO, i. naar-toe gaan, (ad) aliquem, Romam, in jus — voor het geregt verschijnen. y, d. A)zich wenden tot iem. met verzoeken enz. (vgl. aggredior), aliquem, libros Sibyllinos — raadplegen. B) opnemen (visiteren), urbes. C) (Vil. en P.) — aggredior (aanvallen). D)gaan deel nemen aan, (vgl. accedo): a. ad caussas pu-

blicas, nd rempulilicain; a. Iicreditateni aanvaarden, (ad) pcriculum (inimicitias)

— zicli op den hals lialcn.

AD-liÖ, adv. 1) tot daar A) {Vkl.) van plaats: a. res rediit ~ zoover is liet met de zaak gekomen. 1!) van tijd: (usque) a.

— donee (quoad) zoolang — totdat. 2) zoo, zoozeer: a. fcrus est; gaudere a. coepit ut etc.; a. summa ohservatio erat; n. non (nihil) — zoo weinig [Liv.). 3) zei fs, juist (dk. niet vert.): hinc a.; tule a. verba ejus audies; id a. cx ipso senatus-consulto cognoscite; tres a annos — drie geheele jaren; atque a. dk. rzr of liever.

ADüPS, ïpis, m. vet: a. Cassii = die dik-pens van een C.

AD-HAEIIEO, 2. [kl. alleen Liv.) aanhangen, saxis; lateri a. (alicui) rr: hij zit (iem.) te na op het lijf (is een gevaarlijke huurman); nomen a. alicui (/Vor.) kleeft iem. aan; silva a. (7oc.)rris nabij.

ADIIAERESCO, haesi, haesum, 3. [adhaereoj blijven hangen, hlijven steken, ad turrim; ignis a. in materiern ^ doet ontbranden; oratio a.; a, in loco = hlijven hangen, d. i. lang vertoeven. Tr. a. justi-tiae (ad disciplinam) aankleven; argu-inentum a. — maakt indruk; a. ad stadium

— passen hij; a. ad columnam {sc. Mae-uiaiti) — als wanbetaler gestraft worden.

AÜHÏBEO, 2. [habeo] 1) aanbrengen, toevoeren, manus medieas ad vulnera, odores ad deos, animum ad aliquid (P. vul-tum) =: wenden, (/'.) vincula captis = aanleggen ; a. manus vectigalihus de banden slaan, aliquid ad panem :z: bijvoegen, humatis titulum (lumen rebus, alicui vo-luptatem) — geven, preees diis =: rigten tot, mOtus judici te weeg brengen hij; a. medicum (jnctorem, enz.) — de hulp inroepen van, aliquem (in consilium) rr raadplegen, ad convivium of mensis rz uitnoodigen. 2) aanwenden, vestem ad ornatum, niachinas ad tenendum, saeviti-am in fatnulos, fidem et diligentiam in periculis amicorum; a. cautionem rebus suis; a. Tirn alicui = tegen iem., se sic

— jredragen , aliquem lihcraliter (severius)

— behandelen.

AD-HORTOR, 1. aansporen, aliquem ad laudem, ad aliquid faciendum, in ultionem, ut (ne) aliquid facial.

AD-HL'C, adv. tot dus ver, nog: (usque) a. probe actum est .■=: gaat alles goed; scrips! me a. eloqucnlem cognosse neminem; a. non venerunt — nondum; sterlis a.?

ADÏGO, ëgi, actum, 3. [ago] 1) brengen, voeren naar, pecus e vicis ad urbem, aliquos Ilaliam (P.); a. telum^: doen raken (P. in of per pectus — slooten); 11am-ma adacta turri = tegen den toren; {P.) vulnus altc adactum = diep ingeslagen ; a. aliquem (ad) arbilrum — dagvaarden: {Caes.) mare a. ad ostium Rhoduni — ver-eenigt zieh met. 2)tr. A)hrengen, vervoeren, aliquem ad insaniam. R) a. aliquem (ad) jusjurandum (jurejurando) =: heeedigen (in verba alicujus — volgens een door iem. voorgezegd formulier).

Adimo, 2mi, emptum, 3. [emo] ontnemen [zonder geweld; vgl. aufero, eripio), alicui pecuniam, militihus arma, alicui vi-tam ; (//or.) a. eantare sevcris zr: verbieden.

ADÏPATÜS, adj. [adeps] eig. vet; v. d. a. genus diclionis = gezwollen [vgl. pinguis).

ADÏPISCOR, adeptus sum, 3. [apiscor] 1) inhalen, fugientes. 2) bereiken, verkrijgen [met moeite; vgl, accipio, nan-ciseor), laudem, summos honores a populo; a. rerum (Tac.) rr: poliri (zich meester maken van het oppergezag); a. senec-tutem, ordinem senalorium, vicloriam, jus suum; magistratus adipiscendi sunt = men moet zich moeite geven voor het bekomen van; * a. aliquid {sc. menie) = begrijpen (Cic.). Ook als pass. b. v. libertas adepta {Sail).

ADÏïUS, us, m. [adeo] 1) het heengaan: a. atque abitus; urhes uno a. atque ad-ventu captae. V. d. A) toegang.- habere a. ad aliquem; vir rari (diflicilis) adilüs ~ moeijelijk te genaken. R) tr. a) inleiding: primus a. et postulatio ejus haec fuit. b) gelegenheid: a. sermonis; a. mihi est de ilia re agendi. i) van plaats \n^an^, toegang; claudere onmes aa.; tr. a. laudis — tot lof {nam. het spreekgestoelte).

AD-JACÉO, 2. liggen nevens, munitioni; a. illud mare {Nep.).

ADJECTIO, önis, ƒ. [adjicio] hijvoeging, populi Albani; familiarum adjectioncs Uis-paniensibus dedit (Tac.) — het regt lot opneming van nieuwe familiën. V. d. — het hooger bieden op verkoopingen.

ADJÏCIO, jêei, jeclum, 3. [jacio] heen werpen, telum aliquo, oculos ad aliquem (ad aliquid) = slaan {tr. hereditati, ad omnia), animum ad consilium (consilio) — zijne aandacht vestigen op; voces auribus adjec-tae nz gerigt op. 2) bijvoegen, toevoegen: a. gloriam ingenii ad hellicam laudem; a. alicui auctoritalem; a. alicui ani-mos {P.)~ meet moed inboezemen; supra a.— hooger bieden {op verkoopingen)-, a. alicui {sc. se) = zich aan iemands zijde scharen {tr. — toetreden tot).

AD-JÜDÏCO, 1.1) gercglelijk toekennen, alicui domum ; alicui causam rz; ten gunste van iem. beslissen; {Hor.) a. aliquid ar-mis onderwerpen. 2) alg. toekennen, toeschrijven, alicui salutem imperii.

ADJUMENTUM, [adjuvo] hulpmiddel, ad rem aliquam (in re aliqua).

ADJUNCTIO, önis, f. [adjungo] 1) verbinding, anitni — neiging, virtutis zzz verband met. 2) {Jih.) beperkende bijvoeging.

ADJÜNCTUS, adj. [part. adjungo] in verband staande, Marcellcrum nomini. N. pl. als suhst. — omstandigheden.

AD-JUNGO, 3. (f. eni.) aanspannen, tau-ros aratro. 2) voegen bij, vereenigen met, agros civituti, Ciliciam ad imperium, aliquem sibi verknochten , ad ami-citiam [Nep.) ~ tot vriend maken; aliquem socium sibi a. — toevoegen; a. ur-hera in societatem — opnemen, sibi auxi-liurn (alieui deeus) — verschaffen, se ad rationes alien jus — zich vereenigen (instemmen) met, (Ter.) animum ad studium (hue) = zijne aandacht vestigen op de studie (hierop); a. fidem ad aliquid geloof hechten, crimen et suspicionern ad praedam — zijne beschuldiging en verdenking rigtenop hem, die den roof bezit.

AD-JÜRO, 1.—ym-o.

ADJUTO, 1. [adjuvo] [Vkl. en L.) ~ adjuvo, aliquem (alieui) aliquid = iem. aan iets.

ADJUTOR, oris, m. [adjuvo] helper; ad-juteres esse alieui in re aliqua; a. iracun-diae alicujus (voluntatis) nr bevorderaar. — ƒ. — t r ix, fcis. (Tac. legio a. — Keserve).

AÜ-JÜVO, 1, 1) helpen (in een ondernomen werk', i'gl. auxilior, subvenio, etc.): a. aliquem in re aliqua, ad aliquid faciendum; a. ut etc. — er aan helpen. 2) bevorderen, ignem — doen aanwakkeren, (P.) formam cura.

ADL enz. zie All enz.

*AD MAÏÜRO, 1. verhaasten, seditionem (Caes.).

*ADMli\ÏCijLOIl, 1. [adminiculum] schragen, vitem {Cic.).

ADMÏNICÜLUH, steunpaal: natura ad ali-quod tamquam a. annititur; tr. a. senectu-tis. F. (I. — hulpmiddel.

AD-MÏNISTER, tri, m. l)dienaar, bezorger, victus quotidiani. 2) handlanger, negotiorum omnium, audaciae alicujus. — ƒ. — tra.

ADMÏNISTRATIO, önis, ƒ. [administro] 1) hulp, dienst, hominum. 2) leiding, rerum pnblicarum, belli, navis; a. tormen-torum (portus) z=r gebruik.

ADMINISTRO, 1. bezorgen, besturen, rem familiarem, rem publicam, provinci-am, domum, helium~ voeren (cum Ten-tonis), mundum, navcm; a. aliquid populo voor het volk; a. leges et j udicia — handhaven, legationes~ waarnemen. 2) in-trans. dienst doen: milites aa.

ADMÏRAIiÏLlS, lt;'.«(//', [admirorj. 1) bewonderenswaardig; vir a. dicendo; a. sa-jjientia, oratio. 2) verwonderlijk, liceu-tia, audacia.

AD-MlROR, 1. 1) bewonderen, aliquem, aliquid. 2) zich verwonderen over, brevitatem epistolae, de aliquo; a. cur aliquid fiat; a. quod scripscris.

AD-MISCEO, 2. 1) bijmengen, bijvoegen versus orationi; a. se (admiseeri) ad consilium (consilio, (/«i.) —zich wikkelen in. 2) vermengen: aër multo calore admix-tus; tr. hoc cum iis rationibus admiseeri nolo.

AÜM1SSAR1US [admitto] springhenst (als scheldwoord van een liederlijk menscli).

ADJUSSUM [«. part. admitto] misslag.

AD-MITTO, 3. toelaten, inlaten, aliquem ad se (dotnum), lucem in cubiculum, legates (ten gehoore); admitti ad consilium; {Ter.) quod cavere possis stultum admit-tere est, a.sumtum — o]) zich nemen; ju-dices (aves) aa. ^ verzetten er zich niet tegen; a. facinüs (in se)z=: begaan, equurn =; de sjjoren geven aan (equo admisso — spoorslags; (Od.) adrnissa rota =:snel.

AD MODUM, adv. l)zeer; a. gratus; nuper a.; animi a. mitigati sunt; a. nihil (niliil a.) =: volstrekt niets. 2) stellig wel: V millia a. caesa sunt; X a. annos habens = ongeveer. 3) (gem.) ja: advcnis? a.

AD-MÖMliO, 2. 1) herinneren, aliquem foederis, de aede, {Sail.) aliquem liberis suis prospiciat; {Tac.) en res a. ut disse-ram; illud me praeclare admones ne; (Firg.) a. equos, a. decedere.

ADSlÖiVlTIO, önis, ƒ. [admoneo] 1) herinnering, officii = aan. 2) vermaning.

ADMÜNÏTOR, öris, m. [admoneo] herinne-raar, vermaner, (Ov.) operum — tot.

ADMÜMTUS, us, in, ~ admonitio. {alleen ahl. sing.)

AD-WÜVEO, 2. bijbrengen, wenden, exer-citum, macbinam, equos equitibus, fasci-culum ad nares; {P.) a. oscula = kussen ; a. orationem animis judicum — laten indruk maken, orationem ad sensns inllam-mandos ~ inrigten, stimulos alieui —gebruiken bij (curationem ad aliquem), ina-num (manns) operi (homini) — do handen slaan, aures — luisteren (raentem ad voces), {Liv.) terrorem alieui — inboezemen, {Ov.) preces — aanwenden.

ADN. enz. zie A n n. enz.

ADULEO, ëvi, Etum, 2. {Vld. P. en L.) als ofFer verbranden, viscera hostiae, [Or.) stipulas == aansteken (aras, T'ue. P.)

10 Adolescens. Ad-tmbro.

ADÖLESCKNS, entis, adj. [part. adolesrn] jeufjdijf, homo, filia, tr. Acadcmia. —• V. d. subst. »«. jonjj menscli [sm. nok van ouderen) -entulus, dem (J'. -la. Ter. — jonge docliter).

AHÖI.ESCKNTIA [adolescens] jeufjd: afpri-ma, of ineuntc) a.

•ADÖLESCO,--3 [adoleo] {Firg.): arae

ignibus aa. branden.

ADÖLESCO, ólëvi, nltum, 3. opwassen, aanjjroeij en: homo a.; arbor a.; fru-ment.um a.; (Tac,) ver a. ~ vordert; Ir. cupiditas (respublica) a.; {Ov.) ter senos a. annos ~ oud worden.

ADOPTlVUS, adj. [adopto] door adoptio verkregen, eacra, nobilitas.

AD-OPTO, 1. aannemen, sibi aliquem ]ia-tronum n: tot, silu defensorem. (lew. t. t. rrztot Icind aannemen: adoptatus pa-triciis a plehojo — van plebejer door adoptie patriciër geworden.

ADOR, oris, n. spelt.

AD-ÖUIOR, 4. eig. (Ter.) naar toe gaan, aliquem.' F. d. A) aantasten, aliquem, urbcm, navem. B) ondernemen, rem, oppugnare uibem.

AIJ-OUNO, 1. —orno.

AD-ÖIIO, 1. bidden, aliquid ~ om, [P.) aliquem.

ADP. enz. zie App. enz.

ADR. enz. zie Arr. enz.

ADS. enz. zie Ass. enz.

ADT. enz. zie Alt. enz.

ADÜLO gew. -lor, 1. eig. kwispelstaarten: canis adulans. V. d. vleijen {in slechtcn zin), kruipen voor. aliquem of (Liv.) alicui. {fgl. blandior, assentor).

ADULTER , cri, »i. -t er a, f.l. subst. echtbreker, -ster, feminae (7'«e.) die een ongeoorloofden omgang heeft met. II. adj. (P.) overspelig, wellustig, mens, crinis.

ADULTÉRÏNUS, adj. [adulter] onecht, val sch, numus, elavis, signum.

AöüLTÉRIUM, n. [adulter] overspel.

ADULTËRO, 1. [adulter] t) intrans. overspel bedrijven. 2) trans, onteeren, mulierem. V. d. tr. vcrvalsc hen, jus.

ADULÏÜS, ndj. [part. adolcsro] volwassen, virgo, aetas, tr. Athenae (pestis) — sterk, belangrijk, [Tac.) nox (aestas) — het midden van.

ADUMIiliO. 1, [umbra] schetsen, luetus Jicendo, speciern eloquentiae. V. d. part. perf. A) vluchtig, onvoltooid, imago, judicium, intelligentia. B) voorgewend, gewaand, dii Epicurei, Pippae vir (echtgenoot).

Ad-mms. Adversus.

AD UNCUS, adj. krom [naar binnen gebogen), nasus, cornu, unguis, serrula.

AD-ÜRO, 3.~uro.

AD-USQUE usque ad. [P.)

ADUSTÜS, adj. [part. aduro] donker [door de zon verbrand), color.

*ADVECTlCIUS, adj. [adveho] uit heem sch, vinum [Sail.).

AD-VÉHO — veho [Tac. advectus aliquem, sc. ad).

ADVISRIA, vi. [advenio] vreemdeling [pas overgekomen-, vgl. peregrinus), in sua pa-tria = onbekend met; [P.) a. Tiberis = uit Etrurië komende.

AD-VÈNIO, 4. =r venio (in provinciam, Tac. provinciae): ir. — genaken: morbi aa.

ADVENTÏCIUS, adj. [advenio] van buiten aangebragt, vreemd, doctrina, auxi-lium, visio, tepor, adjuinentum, pecunia on on buitengewone v ijs ontvancen, fruc-tus — toevallig.

ADVENTO, 1. [advenio] steeds nader komen, Roinam, ad urbem (urbi); tempus a.; senectus a.

ADVENTUS, us, m. [advenio] [Ter. gen. ti) aankomst, ad (in) urbcm, Romam — te; tr. a. malorum, imaginum in aninios, [Sail.) lucis n: dageraad.

ADVERSiRlUS [adversus] 1. adj. tegenovergesteld, tegenwerkend: opinio a. oratori; actio a. = tegenpartij. II. A)-rius, vi. -ria,f. vijand, vijandin [vgl. inimicus, hostis), alicujns; aa. sunt in fuga. B)-ria, örum, n.pl. kladboek, aanteekenboek.

ADVEPiSOR, 1. [adversus] Wederstreven, alicui, commodis alicujus, quominus aliquid fiat; [Tac.) a. aliquem.

ADVERSUS, adj. [purt. adverto] toegekeerd naar [met. het gezigt of de voorzijde), sol (ic. nobis), stare alicui, vulnus rr:op de borst [ook adverso corpore), «lentes = voortanden; vesligiis aa. stant —¹ zijn onze tegenvoeters; adyerso flumino = stroomopwaarts. V, d, rr: vijandig, ongunstig [vgl. adversarius), alicui, ventus =: tegenwind, valeludo — ongesteldheid, nos, nientes; res [Nep. casus) na. ~ tegenspoeden ; [Liv.) aliquo adverso (alicujus vo-Inntate adversA) — tegen den wil van iem.; [P.) ii. avis ( —auspicium); annus a. fru-gibus; ex adverso zr: tegenover; ad versa [n. pi. als subst.) — tegenstrijdigheden, of (Ter.) — tegenspoeden,

ADVERSUS of sum [adverto] I. praep. met ace. 1) tegenover: mentiri a. aliquem — in het gciigt van; respondcrc a. aliquid zz: op; nihil est a. patrem ~ vergeleken met. 2) tegen, jegens: bene se gerere

u. aliqucm, fides a. aliquem; mittere (tu-oem a. Gallos; a. lejjcin. 11. adv. tegen: [Nep.) ventus a. tenet alicui = is tegen, anna ferre a. rz: er tegen vechten.

AD-VERTO, 1. 1) liecnwenden, keeren, oculos in partem aliquam, classeni in por-turn; a. proram terrae {P.)~ in terrain; u. animum (/'. mentem) of [van meer dan een) animos ad alitjuid, aliquid of rei alicui = letten op, waarnemen, bemerken (quid Hat, ne quid fiat, aliquid fieri); (Lïv.) a. aliquem ( 7ac. animuin alicujus) rr: iemands aandaclit tot zich trekken. 2) (P. Vkl. en L.) rz; aniinadverto.

ADVÖCA'l'lO, önis, ƒ. [advoco] 1) verzameling van advocati, hominis — ten behoeve van, maxiinarum rerum waarin gehandeld wordt over. 2) verdaging van de behandeling van een regtsgeding.

ADVOCATUS, [ part. advoco] ietci., (ïifr door raad, getuigenis of bloote tegenwoordig-iieid voor de regtbank een der procederende partijen bijstaat.

AD-VOCO, 1. roepen {als raadgever, enz.): aliquem ad obsignandutn, aliquos in consilium; a. concionem = oproepen; (P.) a. aliquem gaudiis = bij de feestvreugd; tr. a. animum ad se ipsum = zijne gedachten bedwingen; {P.) a. arma — te hulp roepen {zoo kl. dk. van regtsgedingen a. amicum).

AD-VOLO, 1. vliegen (lt;r. = ijlen) naar: avis a. ad aves; Komam a., in Formianurn, ad nos, (/'.) Aencae; *a. rostra = ad r. {Cic.)

AD-VOLVO, 3. naartoe we n tel en, robora focis {P.). V. d. a. se (advolvi) genibus alicujus (/'. aris, Tac. genua) — zich ne-derwerpen voor.

ADVTUM [^= okTviov] (Z'.) geheime plaats in een heiligdom.

AEDES of is, is,/. 1) sing, tempel (als gebouw-, vgl. templum). NB. ontbr. dk. b. v. ad (aedem) Castoris. 2) pl. A) aa. sacrae — tempels, li) huis {van meer dan een vertrek-, vgl. domus). — Dem, Aedicula.

AEDÏFÏCATIO, önis, ƒ. [aedifico] 1) het bouwen. 2) — aediliciu. — Dem. •iun-cula.

AEDIFÏCATOR, oris, m. [aedifico] bouwer, mundi — bouwheer. Schepper.

AEüMCIUSI, [aedifico] gebouw, exstruc-re =: oprigten.

AEDÏFÏCO, 1. [acdes-facio] bouwen, do-mum, navem; tr, ae. rempublicam =: grondvesten, hortos = aanleggen.

AEDÏLÏC1US, adj, [aedilis] l)cenen Aedilis betreffende, inunus ~ acdilitas, scriba (largitio, enz.) aedilis of acdiliuni. 2) (vir) ao.=:oud- (geweien) Aedilis.

A 1,1)1 MS, is, m. [aedes] zeiter overheidspersoon te Rome. — Er waren twee Aediles plebeji, en (later) twee curules (patricische). Gene bezorgden de ludi plebeji, deze de ludi Romani, Alle vier zorgden voor de orde op straten en markten, en hadden het toezigt op de openbare gebouwen, den toevoer en don prijs der levensmiddelen, kortom het bestuur der I'olicie. Caesar voegde er nog twee Aa, Cereales bij, uitsluitend voor het provianderen der stad (wat later den Praefectus atmonue werd opgedragen).

AËDlLlTAS, alls, ƒ. [aedilis] ambt van Aedilis.

AEDÏTUUS, (-timus -tümus), tcm pel bewaar d e r.

AEG KR, gra, grum, adj. ziek, gravi mor-bo, (ex) vulnere, pedibus; valetudo a. zz: ongesteldheid. Tr. a. animus — lijdend, auiore, animo (Li», animi) krank van geest; (7ac.) oculi aa. nijdig; [P.) a. se-gesrz: niet voordcelig, kwijnend, anhelitus ~ ziekelijk, genua rr: zwak, morlales — met 's levens wederwaardigheden te kampen hebbende; a. pars reipublieae.

AEGIS, ïdis, ƒ. [z=3 cetj'ï.ï] schild van Jupiter (later aan Minerva toegekend) met het versteenende hoofd van Medusa in het midden. V. d. {P.)^ hulpmiddel.

AEGRE, adv. [aeger] 1) bezwaarlijk :=; lastig, met moeite: a. est mihi {Com.) — molestum {zoo ook a. aliquid facere en audire); a. ferre aliquid (pati, habere) — zich ongaarne laten welgevallen. 2) bezwaarlijk rz ter naauwernood {van den persoon, die moeite heeft; vgl. vix): a. abstineo quin.

AEGRÏiUÜNlA [aeger] kommer.

AEGRÏïODO, ïnis, ƒ. [aeger] 1 ) = aegrimo-nia. 2) {L.) r^morbus.

AEGRÖTATIO, önis, f. [aegroto] ziekelijkheid: tr. izz zielskrankheid.

AEGROTO, 1. [aegrotus] ziek zijn, leviler; ae. capites aan bet hoofd; tr. animus ae. ex re; (/'.) ae. vitio animi.

AEGROTUS, adj. — aeger.

AE1V1ÜLAT10, önis, ƒ. of [L.) -at as, ns, m. [aemulor] 1) bet naijverig streven naar iets, laudis; abs, — naijver. 2) ij v e r z u n h t.

AEMÜLOR, 1. [aemulus] 1) navolgen, op zijde streven, aliquem, studia alicujus. 2) ijverzuchtig zijn op iem., alicui, {Liv ) cum aliquo; {P.) ipse meas aemulor umbras rz; ik ben jaloersch op mijn eigen schaduw.

AEMÜLUS, adj. {dk. als snhst.) 1) naijverig op, laudis alicujus, alicujus. 2) ijver-2*

12 Veneus. Jcquo.

-/.uclitij; op, (ook medeminnaar), ali-enjus {L. alicui).

AËNKUS {Ahcneus), [P.] Aënus [Ahc-nus) Aereus, adj. [aes | koperen, sta-tna. (I'.dk.zzz. ijzoihard, ijzervast); ]ux a. rr; glans van koperen wapenen. V. d, (/'.) Ahenum als rz: koperen kele).

AENIGMA., aïtis, n, [— «iVtj-jita] raadsel, somniorum =: onverklaarbare aanduiding, alioujus — duistere toespeling op.

AËNUS zie A ene us,

AEQUAIÜL1S, e, [aequo] adj. zich zeiven gelijk blijvend, gelijkmatig, motus, jiartitio, bomo, jus, genus orationis, le-nitas.

AEQUABÏLÏTAS,iitis, ƒ. [aequabilis] gelijkmatigheid, dicendi, juris, motus, vitae.

AEQUALIS, e, ndj. [aequus] gelijk [van dezelfde gesteldheid-, vgl. jiar), alicui of (als subsi.) alicujus; virtutes (inter se) aa. ct pares; imber a. — gelijkmatig; tumuli ai. — van dezelfde hoogte. 2) van gelijken leeftijd, alicui of [als subst. ~ tijdgenoot) alicujus, ilhs temporibus.

AKQUAL1TAS, atis, f. [aequalis] gelijkheid, fraterna, verborum. V. rf. — gelijkheid van leeftijd.

AEQUANÏMÏTAS, iïtis,/. [aequus — animus] (Vkl. en L.) billijke, welwillende gezindheid jegens iem.

AKQUE [aequus] adv. even, evenzeer: duae trahes ae. longae; henevolentia non omnes ae. egent; ae. ac (atque, ot, ut, Liv. quarn) aliquis —als (Ter, ae. tecum — ac tu).

AKQUÏiNOC'J'lUM, [aequus -— nox ] dag-cn-ii ach t-evening.

AF.QUÏ-PARO, 1. 1) vergel ijken: (Liv.) dictator aequiparatur Jovis tquis— dictatoris cqui. 2) evenaren, aliquem factis, {Nep.) urhem dignitate.

AEQU1TAS, iitis, ƒ. [aequus]: ac. anirni ~ bedaardheid. 2) billijkheid, causae, (Nep.) hominis.

AEQUO, 1. [aequus] effen maken, agri jjlanitiem. F. d. A) gelijk maken, fron-tein (Agt;.)—in ceno regte lijn rangschikken; (/^J.) acquatis velis ~ gelijkelijk gezwollen, acquati numero ~ gelijk in; ac. sortes de loten voor vervaiscbing enz. behoeden; ira vim ae.; acqualvm itnperi-ivm (gelijk aan dat van eenc andere overheid); aequata repulsa gelijkelijk (even zeer als—) bekomen; ac. aliquid solo [tr. dictaturas) ~ met den grond (d. i. ver-woestcn), dicta factis (animum magnitu-dini nominis)~in overeenstemming brengen met. B) vergelijken, rem. cum re, Pliilippum Hannibali. C) ac. aliquem, ae-

y/equor. Acs.

quari cum aliquo [P. alicui rei), of (P.) ae. se alicui —iem. evenaren.

AEQUOU, oris, n. [aequus] effene oppervlakte (waterpas), eamporum, maris. F. d. (/'. en L.) ae. of a;ic. — zee.

AEQUUS, adj. 1) effen = waterpas {vgl. planus), locus; ex ae. (loco) dicere in den senaat (waar alle sprekers even hoog zaten). Neut. als subst. ~ vlakte. 2) gelijk ~ evengroot {vgl. aequalis, par), praeda, pars; passibus non acquis (/'.); aequo Marte pugnare (aequa manu, aequo proelio discedere)^r: met gelijk geluk (on-heslisten uitslag) strijden; pugna ae. — onbeslist; {P.) urbs ae. nubihus zich tot den hemel verheffende; ex aequo gelijkelijk; {Liv.) aliquem in aeqvo ponere alicui = gelijkstellen met, in aequo apud vos hostes sunt ac nos n=: gij stelt ons met ■yijanden gelijk. 3) gunstig, alicui = jegens, locus, certamen, adscensus, scnatus; aequi et iniqui rr: vrienden cn vijanden. 4) billijk {uit den aard der zaak; vgl. justus), lex, judex; aequum est te hoe facere; aequum et bonum rrr; regt en billijkheid; aequi boni(que) aliquid facere zich laten welgevallen ; aequo largior (plus, enz.) rr meer dan behoorlijk. 5) kalm, gelaten: aequo animo ferre (pati) aliquid; ae. audio.

AÈH, aëris, m. [rs aijg] lucht {dampkringslucht-, vgl. aether). F. d. {P.) a) — wolk. h) summus aer arboris — top.

AEKAR1US, adj. [aes] van koper, sectura ~ kopermijn {ook ae. sc. sectura). V. d. subst. 1) n. tempel van Saturnus, waarin staatsarchieven en schatkist berustten. V. d. — schatkist. 2) in. burger der laagste klasse, die, van krijgsdienst, stemregt en eerambten uitgesloten, alleen een gering hoofdgeld als belasting moest betalen.

AEKATUS, adj. [aes] met koper beslagen, navis; classis ae. {?.) rr: met gekoperde snebben; lectus ae., tr. vir — rijk. 2) {P.)z^ aëneus.

AEREUS, adj. [aes] (/'. cn L). 1) ~ Aëneus. 2) — Aerat us.

AËRIL'S {-reus) [aër] ad/, in de lucht, volatus, genus aniinalium, (/'.) snel — door de werking der lucht voortgebragt. 2) tr. {P.) hemelhoog, mons.

AERCGO, 'mis, ƒ. [aes] 1) groenspaan. 2) tr. (//or.) a)r^ nijd. b) hebzucht.

AERUMNA, nood, kommervolle omstandigheden.

AERUMNÖSUS, adj. [— acrumna] ram pspoe-dig, homo; mare ae. = stormachtig.

AES, acris, n. 1) koper. F. d. koperen of metalen voorwerp. 2) geld {vgl. pecunia), grave =: volwiglig, quinquagitita miilin ac-

ris ~ asses; dccics aeris rz: 10 mllliocn (isses. V. (I. A) {gew. met alicnum) cr schuld (d. i. schuldcn), liabcre (in ac, a. esse), facere (conflare, contrahcre), dissol-vere (solvere) — betalen (solvcndo aere a. est = kan betalen); ineidere in aes a.; exi-re aere a.; laborare ex ae. a. ; prae aere 'i'usculanuni proscripsi—wegens mijne scliul-den. Ook *scluild oppos. belofte (Cic. admonitus aeris a.). Tr. is est in aere meo zr: beeft verpligting aan mij. E) soldij (gew. pl.): aera militibus procedunt ~ wordt geregeld uitbetaald; tr. cognoscent istius aera — veldtogten; aere dirui r= bankroet gaan (eig. korting -van soldij ondergaan).

AliSCÜLËTUM, [aesculus] boscli van win-tereiken.

AESCÜLUS, ƒ. wintereik.

AESTAS, atis, ƒ, zomer: (P.) =: zomerlucht of zomerhitte.

AKSTÏMATIO, önis, ƒ. [aestimo] 1) schatting zr taxering, frumenti, census; ae. litis zie aestimo; venire in aestimationem — aestimari. T. d. a) betaling door geschatte goederen: acciperc ae. ab aliquo; malim numerato (juam aestimatione; acci-pere praedia in aestimationem. b) geschat stuk gronds: vendere aeae. suas. 2)schat-ting — het op den regten prijs stellen, honoris, inilitis de i m por aio re — oor-doel ; aestimatione dignus — aohtenswaar-dig.

AESTIMO, 1. 1) schatten = taxeren, rem magni (pluris, plurimi), of magno em.; ae. domum tribus denariis; ae. litem ali-cui (alicujus) =r de door de verliezende partij te betalen som bepalen. 2) schatten—op den regten prijs stellen (met bijvoeging der waarde-, vgl. existimo): ae. rein ex veritatc, virtutem annis.

AESTlVUS, adj. [aestas] zotncrsch, menses zomermaanden, saltus =: 's zomers door de kudden bezocht; (eastra) aa. ~ zomerkamp, en v. lt;/. =3 veldtogt (als gew. ',s zomers plaats, hebbende): confectis aa. — na alloop van den veldtogt; [Virg.) aa. (animalia, se.) = kudden (als des zomers weidende).

AESTUAR1UM [aestus] lagune, moerassig zeestrand.

AESTUO, 1. [aestus] eig. [P.) opflikkeren, golven. V. d. A) heet zijn. B) branden rr; hevig beroerd worden, desiderio. C) wankelmoedig zijn.

AESTUÖSUS, adj. [aestus] 1) licct, via. 2) (P.) bruischend, freta.

AESTUS, us, in. hevige beweging A) —: gloed, solis, febris. li) liet bruischeti (Ier zee, maxime lumens =: springvloed;

aestuura aecessus ~ vloed, recessus (de-cessus) = eb. C) gemoedsbeweging, drift, gejaagdheid, ingenii, gloriae (con-suetudinis, rnz.)=;magt.

A KT AS, iïtis, f. [in pl. v. aevitas, t'. acvum] 1) leeftijd, bona (puerilis) rr jeugd; id [Ter. istuc) aetatis (esse, homo) — van dien leeftijd; omnis aetas accurrit homines omnis aetatis. 2) levenstijd, agcre (degcre, consumere, conterere) =: zijn leven doorbrengen; (Com.) aetatem als adv.

— een menschcnleven lang. 3) tijdperk, tijd: clarissimus suae aetatis zz: leeftijd, d. i. de toen levende inenschen. — Dem. Aetatula.

AETERNÏTAS, atis, ƒ. [aeternus] eeuwigheid: ex (omni) ae. = van — af.

AETERNUS, adj. [inpl. v. aeviternus, t'. acvum] eeuwig (vgl. sempiternus). Deus, aerumna. JV. als adv, (P.) =2 eeuwig. In aeternum [Liv.) ~ voor eeuwig.

AETHER, ëris, tn. [—at^-j/g] bovenlucht (vgl. acr): (P^rz: hemel.

AETHËRIUS (-reus) [=: «i^gtoj] aethe-risch (tot de bovenlucht bchoorenut), (P.) aqua ~ regen.

AEVITAS, atis, ƒ. [acvum] (ourf) — actas.

AEVUM, [«twy] = aetas, (/'.) traducere (age-re) — zijn leven doorbrengen, integer aevi n^jong, confectus aevo ~ oud, in aevum

— voor eeuwig, ter aevo functus rzr die drie mensehenleeftijden geleefd heeft (Nestor), (Tac.) per tantum aevi = zoolang.

*AEFAERE, adv. [faber] kunstig. (Cic.)

AFFlBlLlS, e, adj. [affor] minzaam, ali-cui—jegens iem.

AFFATIM, adv. overvloedig, vesci, parare commeatum; (Liv.) copiarum a. zz: overvloedig genoeg.

AFFECT10, ónis, ƒ. of -tas, us, m. [alücio] toestand, animi, corporis, astrorum.

AFFECTO, 1. [aflicio] 1) aangrijpen, ter hand nemen, opus, viam (iter) ad ali-quem (ad aliquid, tr, ad fidem) — inslaan, tr, spem — opvatten; (Liv.) morbo affec-tari. 2) ijverig streven naar, regnum; a. diligentiam; a. civitates, (Tac. studia militum) op zijne hand zoeken te krijgen. 3) (L.) zich den schijn geven van (te bezitten), famam clementiae, studium carminum.

AFFJiRO, attüli, allatum, afferre [ad — fe-ro], bijbrengen, aanbrengen, (van onbezielde voorwerpen-, vgl. adduco), pecu-niam ad aliquem (alicui); a. litteras — overbrengen; (P,) a. se o/allerri — zich begeven (urbcm ~ ad urbcm, Virg.) tr. a. animum vacuum ad serihendum, manus (vim) alicui (alicui rci)=:dc handen slaan

aan (sibi — zich van kant maken, bene-licio suor^hare waarde benemen); a. ca-lainitateni (aliquid factum esse)~ melden , alieni inolestiam (cladem populo, em.)~ te weeg brengen bij. 2) aanvoeren {als reden, enz.): a. causam, aetatem: nihil a. ~ieta dat niets betcekent. 3) a. aliquid alicui of ad aliquem =:ieni, in cenig opligt van dienst zijn. -1) (zeld.) voortbrengen: ager plus a. quam accepit.

AFFÏCIO, feci, fectum, 3. [ad-facio] aandoen A) met abl. der zaak, aliquem poena ~ straffen, laetitia ~ verbeugen, do-lore — bedroeven, lieneficio — icm. een ■weldaad bewijzen, injuria iem. verongelijken, sepulturii ~ begraven, servitute rz; slaaf maken, muneribus enz. ~ begiftigen met, admiratione ~ bewonderen, odio — liaten, ignominia rr: honen; inorbo (dilfi-oultate) alRci ~ geraken in; afFectus vir-tutibua enz. nz; voorzien van (senectute of aetate vergrijsd. I!) met tidv, of adverbiale uitdr. a) van het ligchaam pass, gesteld zijn: manus tua sic a. est. b) van het gemoed =zsXemmen: diversissime (in diversum) afFectus; litterae tuae me sic allecerunt; quonam modo ille nos vivos a.; sic animo afi'ectus. C) = aantasten, teisteren: aestus et labor eos a. Vooral affectus: res familiaris, aetas ~ zwakke [d. i. ouderdom), respublica; bellum a. rr: nabij zijn eind.

AF-FIGO, 3. aanbecliten, aliquem cruci (ad terrain), litteram ad caput; a. radi-cem terrae {!'.) — in den grond steken.

AF-FINGO, 3. 1) bijmaken (vormen, zie flngo), manum statuae; natura multa a. 2) tr, A) bijvoegen, aliquid rumoribus. B) toedichten, alicui falsarn laudem.

AF-FlNIS, e, adj. 1) (Lip.) — confinis: gens a. Mauris. 2) A) deelnemend {als snbst. rr: deelgenoot): a. publicis negotiis, faci-nori, illarum rerum. li) verzwagerd {vgl. cognatus), alicui: als snbst. ~ aangetrouwd bloedverwant.

AKFlNlïAS, alis, /. [affinis] verzwagering, (Liv.) jungere rrr zich verzwageren.

AFFIKMAÏE, adv. [alllnno] met uitdrukkelijke verzekering, promitiere — pleg-tig.

AFFIRMAÏIO, onis, ƒ. [afllrmo] uitdrukkelijke verzekering, alicujus = door iem. gegeven.

AF-FJIUIO, 1. 1) bevestigen, spem alicui, dicta alicujus, promissa rebus vervullen. 2) uitdrukkelijk verzekeren, rem pro certo, aliquid esse factum.

AFFIXUS, adj. [part. afligoj onafscheidelijk van, alicui; anus a. foribus; res a. ud aliquid.

AFFLATUS, us, in. [afflo] aanblazing, venti, vaporis — zachte beroering; {I'.) frondes alllatibus (apri) ardent van den heeten ailem van het zwijn; divmus a. = geestvervoering.

AFFL1CTO, 1. [allligo] 1) beschadigen: tempestas a. naves; naves aiHictantur in vadis. 2) tr. kwellen, teisteren: alllic-tari morbo; respublica alllictatur; a. Ita-liam luxuria saevitiaque; a. se of alllic-tari — zich beangstigen.

AF-FLlGO, 3. iets tegen iets aan slaan, navim ad scopulos {Liv, undae, dat,); ( en L.) a. aliquem solo (terrae), caput saxo. Kd.tr, \) ter neör slaanzrrfnuiken, teisteren, verzwakken: senectus me non enervavit neque alïlixit; a. aliquem bello (sententia suil, enz.)-, virtus nostra nos a. stort ons in het verderf; mors ejus cives a.:=zis een slag voor; vectigalia bello allliguntur ~ lijden door; religiones prostratae et alllictae; res alllictae zz: wanhopige. B) ter neer slaan =: moedeloos maken, animum, aliquem; luctu afllictus. C) vernederen, rem vituperan-do; homo alllictus. D) *a. causam (Cia,) opgeven (?)

AF-FLO, 1. 1) doen toewaaijen, pass.— toewaaijen: odores alllantur e lloribus; tr. aura voluntatis eorum ei afllatur; (/'.) a. oculis honores (alicui aniores) = mede-deelen. 2) bewaaijen, bekoelen, cri-nem alicujus; ventus a. terga. Tr. alllari incendio beroerd (getroll'en) worden, (/'.) numine— bezield worden. 3) int runs, aanwaaijen: odores tibi alllabunt; tr, amor a. tibi {!'.) is gunstig; rumoris nescio quid afflaverat: odores aa. tibi.

AFFLUKNS, tis, adf. [allluo] 1) overvloedig, aqua, copia; ex allluenti (7'ac,) — overvloediglijk. 2) rijk aan, vol van, scelere, lepore, copiis.

AFFLUE1NTIA, [allluo] overvloed, rerum.

AFFLUO, 3. 1) naar-toe vloeijen: aranis a. castris {Tac, ad ripam). Tr. voluptas ad sensus a.; nihil rumoris a.; niultitudo a.; opes aa. — zijn overvloedig voorhanden. 2) rijk zijn aan (vol van), divitiis, hono-re, voluptatibus; (Phaedr,) a, vestitu — een rijk kleed aan hebben.

AF-(FOR), 1. {defect, zie for) ~ alloquor {zeld.), aliquem; a. deos {!'.) biddend aanroepen.

AF-FLLGEO, 2. tegcnschitteren: stclla a.; tr. vultus tuus, spesa.; fortuna a. alicui.

AF-FUNDO, 3. Cig-. — bijgieten ; v. d, {I'. en L,) A) addere (equites eornibus, vim vitalem = bijzetten). B) affusus =: (op don grond) uitgestrekt.

Africus. Agilo.

AFUICUS, ruid-westewind (als waaijen-dc van ilc Afrikaansche kust).

AGASO, önis, m. stalknecht.

AGËDUM, zie Ago.

AGëLLUS, zie Ager.

AGËMA, ütis, «. [— ayr/ixtt] aftleeling van een Macedonisch leger.

ACER, gri, ra. [ay^ios] akker. 2)/gt;/. platte land. 3) gebied, land: a. Tusculanus, Helvetius. — Dem. A y el hts.

AGGKR, eris, m. 1) al wat tot ophoo-ging, opvulling, enz. dient: petera (comportarc) a.; fossas (paludem) com-plere aggere; (ƒ-'.) moliri aggere tecta — liouwen. 2) het daardoor ontstane a) aarden wal [Kr.) b) [P.) dam, dijk. c)^.) aa. Alpini — bergen, a. murornm rr: muri.

AGGKRO, 1. | agger] (P. en L.) ophoopen, eailavera; a. ttamitem — aanleggen, prae-mia pugnae (quadrantes patrimonie) — hoopsgewijze bijvoegen, tv. iras dictis = versterken.

AG-GlliVO, 1. 1) verergeren, res. 2) bezwaren, lastig vallen, aliquem.

AGGliËDlOR, gressus, 3. [ad-gradior] 1) [zeUl.) gaan naar, hominem, aliquo ergens naar toe. 2) gaan met een bepaald doel A) zich wenden tot = gaan spreken, enz. (vgl aden): a. aliquem tie re aliqua; a. aliquem dictis (P.); a. aliquem pecuniA — trachten om te koopen, (Tac.) crudelifatern principis — 1'artij trekken van 1!) op iem. losgaan, milites palantes; a. aliquem vi. C) zich begeven aan, ondernemen: a. ad disputationem illam, ad injuriam faciendam; a. causam ancipitem; a. dicere de illis rebus.

AGGUÈGO, 1. [ad-grex] verzamelen, ce-teros eodem ~ op dezelfde plaats als de vorigen, aliquem in numerum amicorum — bijvoegen, se ad amicitiarn aliquoruin zoniet sommigen bevriend worden, volun-tatem suam ad alicujus dignitatem ^gaarne bevorderlijk zijn aan, iilium ad interitum patns — even als den vader in 't verderf storten.

AgIMS, adj. [ago] {kl. alleen Liv.) ligt beweegbaar, classis, {P.) remus, rota, homo — vlug.

AGÏTATIO, önis,y. [agito] beweging, fluc-tuum, linguae, leclicae, tr. mentis (ani-mi) = bezigheid, studiorum = beoefening.

AGÏTO, 1. [ago] 1) in b ewoging brengen, mare ventorum vi, navem in portu, (P.) equum m herijclen, ayes (feras) rrr jagen op, tr. aequitalem vervolgen; di-versus agitabatur ~ hij was in tweestrijd; (P.) a. currus ad llumen — drijven, fumos rr te weeg brengen. V. d. ophitsen,

Afjmen. Ar/o. 1!gt;

plebem. 2) doorbrengen [gew, agcre), aevum; vita agitabatur — men leefde. 3) zich bezig houden met, legem, artcm; a. fugam (/'.) = vlugtcn; a. helium (pa-cem) = hebben, dies festos rrn vieren, { Ter.) convivium — houden: laetilia etc. agitan-tur (Suil.) — er is; a. imperium =: in handen hebben, (/'. en L.) fenus (artes, oir.) ^ uitoefenen, i) in den zin hebben, rem aliquam, facere aliquid; a. de re aliqua; gew. staat er animo, secum, ens. bij. 5) behandelen, aliquid (de re aliqua). C) intraus. A) zich ophouden: Germani laeti neque procul aa.; jubet equitatuin pro castris agitare; consul a. inter primo-res. 1!) zich gedragen, ferociter.

AGMEN, ïnis, n. [ago] 1) schaar, reeks, vooral legerschaar [in beweging: vgl. acies, exercitus), Caesarisrrde door Caesar in persoon aangevoerde legerafdeeling, con-stituere (consistere?) — doen halt houden, claudere (cogere) — achteraan komen (den trein sluiten); (uno) agniine:=;in geslote-ne rijen; a. quadraturn — carré', primum ~ voorhoede, novissimum (extremum) quot; achterhoede; a. virginum, impedimento-rum, rerum captarum, navium; aa. potius quam acies rr: eer losse henden dan het eigenlijk leger; (/',) a. aligerum (vogels), graniferum (mieren), aquarum ~ het geregeld neervallende water, caudae (van een slang) = sleep. 2) marsch; in agniinerr: op m.; efl'uso a. ~ met versnelden pas; (P.) agmine certo (van slangen), remorum, flu-vii beweging; tr, dictio educenda in ag-men zz: in 't openbaar.

AGNALIA, ium, n. pl.^Agonalia.

AGNASCOR, natus, 3. [ad-nascor] geboren worden, als de vader zijn testament reeds gemaakt heeft, patri.

AGNATIC), önis, ƒ. [agnascor] bloedverwantschap van vaders zijde.

AGNATUS [part. agnascor] bloedverwant van vadcr's zijde.

AGNOSCO, növi, nitum, 3. [ad-nosco] 1) erkennen (o/.s het zijne), aliquem filium ~ als zijn zoon; mihi tantum tribuitur quantum non a. — ik niet kan erkennen dat mij toekomt; a. gloriam (crimen, e/(i.)i=:als verdiend (waar) erkennen. 2) herkennen, a. aliquid reminiscendo, Anehisen veterem amicurn. 3) doorgronden, leeren kennen, deum ex operibus ejus; nou quivis haee a. potest.

AGNUS, lam. — Fe in. A gun.

Ago, egi, actum, 3. [cëyoi] 1) drijven, voeren, pecudes, aliquem ante se; a. praedam =; maken [van levende, lerre van levenlooze voorwerpen)-, agi of a. se [Com.) ~ gaan; canes aa. apros =3jagen; a. reuni

1G Agonalia, Agrestis,

(furti) = aanklagen (van diefstal); (P.) a. uliquem diris =: vervloeken, verba agentia Lycainhen — wanhopig makende; a. aliquem praecipitem ~ tot wanhopige plannen vervoeren, in facinus =; aansporen tot; a. vineas

— aanbrengen, eloacam enz. — uaulcggcn; (/■'.) a. navem (carpentum, oursum) =? besturen; a. vocem zz; luid spreken, animum —■ den geest geven, tela enz. ~slingeren, radices = schieten, vium — zich banen, rimas bekomen.

2) doorbrengen, aetatem, vitam, di-cm; mensis septimus agiturirïhet is; annum a. decimum = 10 jaar oud zijn.

3) handelen, nihil = uitvoeren; quid agitur? = wat gebeurt er?; a. rem enz,

— verrigten; censum (dclectum, trium-pbum, enz.) — houden, silentium — bewaren, forum (lt;. t.) = gcregt houden, hoe (aliud) — letten op, denken aan; a. ut (ne) aliquid fiat =:er op uit zijn; bellum a. — voeren {als bevelhebber-, vgl. gero), proelium — leveren, curam = voeden.

4) behandelen, aliquid (de re aliqua) —■ beraadslagen over; a. cuin populo =: een door den senaat goedgekeurd ontwerp ter bekrachtiging aan het volk voorstellen, doch a. ad populum = iets onmiddellijk aan het volk voorstellen; a. ut (ne) aliquid fiat; agitur de re of res agitur = er is spraak van; caput mcum enz, agitur

— staat op het spel; bene (male, enz.) a. cum aliquo — iem. goed behandelen; bene (male, enz.) agitur (mecum) het gaat goed (met mij); a. lege, of (ex) jure, of ex. sponso, of causam a. = procederen, vi = geweld gebruiken; a. causarn alicujus

— iemands zaak voor het geregt verdedigen; actum (acta res) est (de me) =: het is gedaan (met mij).

5) voordragen, voorstellen, oratio-nem (rol), amicum — de rol van vriend spelen, gratias alicui — dank zeggen.

6) imperat. Age (agite) = wel aan! wel nu! goed zoo! — In pl. f. agite wordt ilk. age gebr., en beiden worden dk. door achtervoeging van duin (age dum of agedurn) versterkt.

AGÖNALIA, ium, n. pl. feest van Janus, bij

Ov. ook dies {lux) Agonalis,

AgONIA, iörum, n. pl, {Ov,) —Agonalia. aguar1us, adj. [ager] de akkers betreffende, lex (om den armen burgers aandeel aan de domeinen te geven), triumvir = een der drie Commissarissen voor de uitvoering der le.v a, M. pl, als suist. — voorstanders der le.v a,

AGKESÏIS, e, adj, [ager] \) — agrariiis, palma enz. {P. vultus, figura) = wild, hospitium (vestitus, enz.) — landelijk. Als xubst. landman. 2) tr. boersch, ruw.

Agricola, Alca,

onwelvoegelijk {vgl. rusticus), homo, liber, musa, vita, vox; vulta motuque corporis aa. homines.

AGRlCÜLA, in. [ager-colo] landman: {P.) dii aa. — beschermgoden van den landbouw.

AGRlCULTURA, [ager-colo] landbouw.

AGRÏPË'fA, m. [ager-peto] die naar het bezit van landerijen streeft.

AH {Aha), interj.

AHËNÜS, enz, zie A ene us,

AJO, verb, def. 1) ja zeggen {opp. nego). 2) zeggen {verzekerend-, vgl. dico, in-quam), aliquem missum esse; ajunt = men verhaalt; gem, ain' {in pl, v, aisne), »ƒ ain' tu of {Ter.) quid ais ?=:wat zegt gij? is het mogelijk?

ALA, 1) vleugel; tr. {P.) aa. vclorum, fulminis, alisremigarrj =;remis. 2) oksel. S) vleugel van een leger; v. —eskadron (daar de ruiterij de vleugels plagt uittemaken).

ALACKIl, cris, e, adj. levendig, wakker, vol opgewektheid, ad aliquid faciendum; a. et prornptus; equus a. vurig, {P.) voluptas.

ALACRITAS, atis, ƒ. wakkerheid (zie «/fleer), perfecti operis {Liv.) — vreugd over.

ALAPA, oorvijg, ducere alicui geven (bij slaven een teeken hunner invrijheidstel-

_ ^lin§r)-

iLARlUS, -aris, e, adj. [ala]: aa. cohortes voetvolk op de vleugels; (equitcs) aa.

— ruiterij {vgl. ala).

ALAUDA, 1) leeuwerik. 2) legioen, naar de leeuwerikken op de helmen gen.

ALBEO, ui,— 2. [albus] wit zijn; albente coelo ~ toen de morgen graauwde.

ALBÏCO, 1. [albus] {P. en i.) = albeo.

ALUÏDUS, adj. [albus] {P, en L.) witachtig.

ALBUS, adj. wit {opp. ater; vgl. candidus), avis = witte raaf (groote zeldzaamheid); {P.) a. stella = gelukvoorspcllend, notns

— helderheid te weeg brengend, «. et ater

— gelukkig en ongelukkig. F. d. als subst. Album. A) witte kleur (verf). 1!) witte tafel, waar de Praetor zijne edic-ta bekend maakte. C) lijst, senatorium {Tac.) — van de namen der senatoren.

ALCÈS, is, ƒ. eland.

ALCYON (Halc.), önis, ƒ. [=; «Axucuv] ijsvogel.

ALÈA, dobbelsteen, dobbelspel: v, tl, tr. — hetgeen men waagt (risico), toeval: a. inest hostiis deligendis; {Liv.) aliquid in aleam dare — op het spel zetten, in dubiam a. imperii scrvitiique ire

Alealor. Alienus.

— het op liet toeval laten aanliomcn of men meester of slaaf zal zijn, a. helli tu-ta est =3 men kan gerust een oorloj wagen ; (/'.) opus plenum perieulosae a. zz: periculorurn.

ALEATOll, öris, »». [alca] dobbelaar.

ALEATOIUUS j adj. [aleator] damnum — in het spel.

ALliC (flalee), ëeis, peltel.

ALES, ïtis {Ov. * N. pi. ales, Virg. gen. ]gt;l. alituum] jyev 1 enjfeld, tr. (P.) \entus, Venus olorihiis — vliegende met. F. d. als subst, — vogel, als t. t. der Augures =: vogel, uit wiens vlugt voorspeld werd {oppose cn).

ALGA, zeegras,

ALGEO, Isi — 2. koud zijn van de vorst {vgl. frigeo).

ALGÏDUS, adj. [algeo] {P. en zeld.) ijskoud.

ALGOK, oris, m. [algeo] vorst {vgl. gelu).

ALIAS, adv. [alius] l) anders = op een anderen tijd: nunquam [Liv. non) a.; saepe a. bij vele andere gelegenheden: a. — a. m nu eens — dan weder; a. aliud sentire rr verscliillend op versch. tijden. 2) (L.) — alioqui.

ALÏBÏ, adv. [alius] elders: a. — a. — op de eene plaats — op de andere; a. alius (aliter) — versebillend op verseb. plaatsen. V. d. ~ in eene andere zaak: spes non a. est quam in pace — nergens anders in gelegen.

AlIC-ÜBI, adv. [aliqnis] ergens.

ALÏC-üNDE, adv. [aliquis] ergens van daan, audire enz. ^ van den een of ander.

ALIËNATIO, önis, ƒ. vervreemding, sa-crorum rrr overgang der familiegodsdienst in eene andere familie. V. rf. —afval: tua a me a. ad impios cives.

ALIËNI-GËNA, m. [gigno] uitlander,

ALIËNO, 1. [alienus] vervreemden, ver-stooten, verwijderen, aliquem (volun-tatem alicujus) a se — ofkeerig maken; alienari ab interitu — afkeerig worden (animus alienatus); oppidum (provincia) alienata — afgevallen; veetigalia enz. a. rr: afstaan (door verkoop, «hï.), mentem alicujus rriem. bet verstand benemen (d. d. mens alienata — krankzinnigheid); [Liv.) alienari ob libidinem (sensibus, ab sensu, a periculi memoria) — buiten zicb zeiven raken door (ten aanzien der zinnen, d. i. gevoelloos worden).

ALIËNUS, adj. [alius] 1) vreemd (een ander toekomende; vgl. peregrinus): pecunia a. locnpletari; edit virtutem a_t=:aliorum

Alimenliim, Aliqin. 17

[zoo ook a. laus, 'pavor, e»i.); [P.) vul-nus a. =:een ander toegedacht; aes a. zie ues; Marie a. pugnarerrrop ongewone wijs [zie Mars); largiri ex a. - van een ander mans goed. 2) vreemd rr: onbekend, onvermaagschapt, (ab) aliquo; ie. Epicurus in physicis a. est een vreemdeling. 3) tr. A) ongeschikt, tempus, locus, (a.) dignitute (dignitati oj' dignitatis) = strijdig met. 15) afkeerig, a Uteris, ab aliquo (in aliquem); [Sail.) a. consilii, [Ov.) joci.

ALÏMENTUM, [aio] voedsel, corporis, [P.) tr. ilammae, vitiorum; [Liv.) aa. addere rumoribus zz: voedsel geven.

ALIO, adv. [alius] elders heen, ire, ser-monem transfci-rer= op iets anders; (A'cyj.) boe longe a. spectabat — had betrekking op geheel iets anders; nusquam a. natus quam ad serviendum tot geen ander doel.

ALIOQUI (Alior/uin), adv. 1) overigens: triumpbatum et de illis, a. victoria mitis fuit. 2) anders =: in bet tegenovergestelde geval.

Al.lOKSUM [alius-verto] adv. [Vkl.cnL.) ~ alio (accipere — in een anderen zin).

ALIPTES, ae, m. [— «/tirtr^s] slaaf, die de badenden zalfde, enz.

ALIQUA, adv. [aliquis, abl. sing, ƒ on.] 1) rz; alicubi. 2) [Vkl.) op de eene of andere wijs.

ALÏQUAM-DIU, adv. een tijdlang.

ALÏQUANDO, adv. [aliquis] t) eenmaal: a. illucescet illc dies; a. tempus libertatis fuit; si a. ^ zoo ooit; (tandem) a.m eindelijk toch. 2) somtijds [minder dan in-terdum cn nonnunquam): quidam homines et te nonnunquam a me alienarunt ct me a. immutarunt tibi.

ALÏQUANTISPER, adv. [Vkl. en L.) — ali-quarndiu.

ALÏQUANÏÜLIIS, adj. [ detn. aliquantus] klein, numerus. F. d. subst. n. sing.— t iilum — een weinigje, suspicionis, agri, progredi.

ALiQUAWTUS, adj. [aliquis] vrij groot, tamelijk, numerus, spalium, timor. Subst. — tuin — vrij veel, pecuniae, agri, negotii. Als adv. ~ vrij, tamelijk: a) -turn (a. tumida; oratio regis eum a. movit ~ vrij sterk), b) -to bij vergelijkingen: (a. prius, amplius, crudelior; a. ante, post).

ALÏQUI [-quis), qua, quid (quod) [alius-qui], Pron. indef. de een of ander, iemand; aliqui sensus; casus aliquis; aliquod magnum malum; aliquis vestrum (ex vobis); aliquid negotii; si aliquis si

18 Aliquo. Al-levo.

(|iiis, ah het pron. den llemtoon heeft. V. d. X) hij getallen ongeveer: vi-friati aa. annos. IJ) icm. (iets) van ge-\vijit: se aliquid esse putare; nunc dicis nliquid. C) unus a.=r:a.

ALIQUO, adv. [aliquis] ergens heen, abi-rc; a. rus cum abduxit = ergens op het land.

ALIQUOT, ndj. indeel, [aliquis] vrij veel {■vgl. nonnulli), homines, epistolae.

ALlQUÖÏIES, adv. [aliquot] vrij dikwijls.

A LITER, adv. [alius] anders = op andere wijs, atque (ac, quam) = dan; non a. nisi ~ op geene andere voorwaarde; a.

— a. ^ op de eene vijs — op de andere.

AlI-UNDK, adv. [alius] ergens anders van daan: venire a.; Iioo jiendet a. hangt van iets anders af; inutuari (audire, enz.) a. ~ van een ander; a. alii de een van dezen, de ander van genen kant.

Alius, a, ud, adj. [«Hos] l) enkel—an-der {van meer dan twee; vgl. alter); atque (ac, et, quam, en bij eene ontkenning stn. nisi) ~ dan (zeld. als bij comp. met abl.; a. eo =.atque is); nihil aliud quam probibetur — alleen; quid aliud quam admonemus ~ wat doen wij anders dan vermanen ? alii facti sunt = veranderd ; aliud (alias res) agere = wat anders te doen hebben; in alia omnia ire (disce-dere) — van een geheel ander gevoelen 7.ijn. 2) dubbel — de een — de ander;

— eenige — andere. V. d. alius alio tempore dixit nu de een, dan de ander; a. alii subsidiutn fcrunt = wederkenrig; a. alio more vivunt = ieder op zijne eigene wijs; alius ex alio; super (post) alium rz de een na den ander; a. atque a. (a. ali-usque) ~ nu de een dan de ander. 3) (Liv.) = reliquus. 4) (Zj®.)halter.

AL-LAIiOR, 3. aan glijd en: humor a. ex-trinsecus; anguis a. ex occulto; (P.) a. oris landen, sagitta a. viro (fama a. au-res) — bereikt.

AL-LABÖRO, 1. (/'.) hijarbeiden, aliquid rei alicui ~ met moeite bijvoegen.

AL-LAÏRO, 1. eig. aanblaffen, magnitudi-nem Scipionis = beschimpen.

ALLECTO, 1. [allicio] =:/lt; J/j'cio.

AL-LËGO, 1. 1) afzenden (iem. voor zijne bijzondere belangen; vg/. legaro, mittere), aliquem ad aliquem (alicui); allcgati ali-euj us zz boodschappers. 2) aanhalen, ge-Avagen van, decreta; inter (ad) allegalos

— onder (behalve) de genoemden.

AL-LËGO, 3. bijkiezen, aliquem, octo

praetoribus duos.

AL-LKVO, 1. 1) (P. en L.) opheffen, ar-

Allicio. Allercor.

tus. 2) verligten, verkwikken, corpus, sollicitudines.

ALLÏCIO,cxi, eetum, 3. [ad-lacio] lokken, aliquem ad diligendum (ad misericordiam), benevolentiam alieujus.

ALLlDO, fsi, rsum, 3. [ad-laedo] aanstoo-ten: allidi (ad soopulos) — schipbreuk lijden, /;•. ongelukkig worden.

AL-LÏGO, 1. binden, aliquem ad palum; a. oculum (vulnus) = verbinden; tr. a. aliquem (beneficio, enz.] — verpligten; verba alligata lege = aan eene wet gebonden; nuptiis (lege, enz.) alligatus; a. se scelere (Ter. furti) —zich schuldig maken aan.

AL-LINO, lêvi, litum, 3. aansmeren {tr, = toevoegen), rei alicui colorem; a. alteri vitia sua.

ALLIUM, knoflook.

ALLÖQUIUM [alloquor] {KI. alleen Liv.) toe-s praa k.

AL-LÖQUOR, 3. {zeld.) toespreken, aliquem.

ALLUCINOU, enz. — alucinor.

AL-LÜDO, 3. schertsen, stoei jen, {Ter.) ad seortum ~ met, tr. aqua a. = kabbelt.

AL-LUO, lui, — 3. hespoelen: Ilumen a. urhem.

ALLÜVIES, ei, ƒ [alluo] (Liv.) overgc-loopen water van eene rivier.

ALLÜVIO, önis, f. [alluo] aangeslibd land: jus alluvionis =: van beschikking over.

ALMUS, adj. {P.) voedend, v. d. koesterend, weldadig, Ceres, vitis, sol, Musa.

ALNUS, ƒ. el zen boom; d. d. (/^J.)—schip.

ALO, alui, altum (alïtnm), 3. voeden (en daardoor ontwikkelen; vgl. nutrio), aliquem; terra a. arbores; tr. a. spem alieujus, luxuriam, exercitum — onderhouden , eivitatein ~ in magt doen toenemen.

ALTARIA, inm, n, pl. 1) verhevenheid opliet altaar, waar de offers op brandden. 2) Ara.

ALTER, era, ërum {geuit, alterius of alte-rius) de ander [van twee; vgl. alius). A. — a. de een — de ander {pl. ~ de eene partij — de andere. Sm. staal in pl. v, het tweede een subst., bic of is te). A. facüo (pars) — tegenpartij. 2) =i secundus: uuus et a. ~ heide of ~ sommige; alterum tantum — eens /.oo voel (altero tan-to major — dubbel zoo groot); a. parens — tweede, d. i. zoo goed als {zoo ook a. ego o/a. idem). 3) zz alter-uter: non uter-que sed a.; sine alteris vestrum.

ALTERCOR, 1. {* Ter. -co) [alter] 1) redetwisten {vgl. disputo), cum aliquo;

AUcrno. Amans.

aa. inter se. 2) (/?.) de tegenpartij voor de regtbank door vragen zoeken te over-bl uffen.

ALTERNO, 1. [al tern us] {/'. en L.) afwisselen, viceszr: beurtelings doen,fidefn — nu eens doen gelooven, dan weder niet. V. (I, a. res ~ nu eens aan deze, dan weder aan gene zaak denken.

ALTERNÜS, adj. [alter] beurtel ingsch, nu deze dan gene: a. pede terram qua-tere [P. van dansers); aa. versibus longi-useulis om beurten een lang vers; aa. verbis ~ om het andere woord; [P.) aa. \crsiis —hexnvieler en pentameter, a. re-quies m afwisseling van arbeid en rust; aa. judiees {of aa. consilia) rejiecre — ieder op zijne beurt (klager en beklaagde) bet aantal regters afkeuren, dat bun bij de wet vrijstond. K. d. alternis (.sc. vici-bus) beurtelings.

ALÏER-ÜTER, alterutra, altcrutrum,¹ adj. een van beiden: ne a. altcrutri praeoc-eupet.

ALTÏ-CINCTÜS, adj. (Phaedr.) met een beogen gordel.

ALTÏLIS, e, adj. [aio] (/'. en L.) eig. gemest; i). d. als subst, j. — gemeste vogel.

ALTÏTÜDO, ïnis, ƒ. [aitus] 1) hoogte, mentis, tr. animi — hooghartig beid, for-tunae et gloriae, orationis — verhevenheid. 2) diepte, maris, tr. ingenii (animi) ~ ondoorgrondelijkheid.

ALÏUS, adj. 1) hoog {vgl. celsus, subli-mis), mons, enz., tr. vir (animus, mens) ~ hooghartig, oratio ~ verheven [zoo ook nihil a. suspicere, P. a. Apollo, sanguis); gradus a. honoris. 2) diep {vgl- profundus), aqua, radix. Tr. [Liv.) a. sorn-nus, (7Wc.) pavor, [Virg.) quies, dolor, silentium. V. d. Al tam als subst. a) d iepte diepe zee: cx a. emergere. b) {Liv.) a. animi ~ het binnenste. c){P.) ab a. uit den hoogen (d. i. hemel).

ALÜCiNOFl (all. hall.) beuzelen {vgl. nu-gor), aliquid; epistolae interdum a. de-bent.

ALÜTA, fijn leder: v. d. {Ov.) als daaruit gemaakt a) schoen, b) schoonheidspleister.

ALVRUS, 1) kuip. 3) ruim van een schip. V. d. {P.) — schip, boot. 3) bedding, iluminis. 4) speelbord. — Dem. -eolut.

AliVUS, ƒ. onderlijf {vgl. venter).

AMz—amb. (vóór/)). _v

AMARÏLIS, e, adj. [amo] beminnelijk, bevallig, filia, mores.

A-M/VNDÜ, 1. wegzenden, aliquem in ultimas terras.

AMANS, lis, adj. [part, amo] 1) liefheb

Amaracus, Ambilio. 19

bend, patriae, veritatis; subst. alieujus, (amantissimus tui) — vriend (hoezem-vrieml). 2) liefderijk, verba.

AMARACUS, comm. [— auuQitxog] marj o-liju (plant).

AMARANTUS [r= uuuQ'tnog\ duizendschoon.

AMARUS, adj, bitter {opp. dulcis) tr. ama-rum animae; {P.) hostis a. ~ bitter, d. i. onverzoenlijk, periculurn (casus, rumor) a. = onaangenaam; dictum r=: bijtend; homo a. rz: gemelijk.

AMATOR, oris, m. [amo] beminnaar, vriend, sapientiae, urbis; a. mcus. 2) minnaar.

AMATÖ1UUS, adj. [amator] van (over) de liefde, sernio, voluptas, poësis.

AMIi, praep. ins. [aixcpi] rondom, en:.

AMBACTUS, dienstman.

AMBAGES, um, ƒ. pi. {sing, alleen ahl. -ge) [ambigo] {lil. alleen Liv.) doolwegen, kronkelgangen, tecti, itinerum. 2) Ir. omwegen, bemanteling der bedoeling, narrare {Ter.) ~ er om heen draai-jen, inittere {/lor.) — zonder omwegen spreken; {Liv.) per aa. geheimzinnig.

AMB-EDO, 3. {P. en L.) afeten, herbas.

AMBÏ(iO--3. [amb-ago] 1) *a. patriam

{Tac.) — rondgaan. 2) oneens zijn, de re; res ambigitur — men is het oneens over. F. d. A) procederen, cum aliquo, de fundo. B) {L.) met zich zeiven oneens zijn.

AMBÏGUUS, aclj. [ambigo] 1) dubbelzinnig, halfslachtig: ambiguo inter ma-rem en feminam sexu (hermaphrodiet); {P.) vir a. (Centaur), Proteus =: zich steeds veranderende, Salamis ~ nieuw (tweede). 2) twijfelachtig, wankelend, iides, domus (/^J.) — onbetrouwbaar; {Tac.) met r=r onzeker van (futuri). 3) dubbelzinnig, onduidelijk, nomen, scriptum, oraeulum.

AMülO, i. [amb-eo] rondgaan: lunae cursus a. terram; vieatim a.; a. (amieos, po-pulum) rr stemmen voor zich trachten te winnen (voor een eerambt). F. d. A) verzoeken, latinum connubiis (Fir^.) = om zijne dochter. 1$) (/'. en L.) omringen, vallum armis; terra ambita mari.

AMBÏTIO, önis, ƒ. [ambio] 1) eig. het rondgaan, v. d. {vgl. ambio) het staan no.ar een ambt (eervol; vgl. ambitus): quid loquar de nostris aa., de cupiditate honorum. 2) het najagen van gunst, bijval, enz.-, ambitione relegatu — zonder vleijerij; {Liv.) per a. alieui jus negate — uit partijdigheid. 3) eerzucht, ijdel-heid: a. mala; magna ambitione Plato-3*

y

20 Ambiliosiis, Ainicio.

ncm Syracusas deduxit (Nep.) — met veel ophef.

AHBÏÏIÜSUS, adj. [ambitio] 1) {P. en. L.) slingerend! [Hor.) puella liederis ambi-tiosior haren minnaar vaster omklemmend dan klimop. 2) strevend naar gunst, enz. {vgl. ambitio); ita est a. ut omnes quotidie persalutel; a. in aliquem — iem. voor zich zoekende te winnen; aa. rogationes (amicitiae) =: uit vertoon, cigen-belanij, enz,

AMBITUS, us, m. [ambio] 1) omloop, stellarum, (P.) aquae (Tac. seoulorum) = loop. 2) omvang, aedium, litoris. 3) tr. A) omhaal: facere muitos aa. circa imam rem. B) (verborum) a. = volzin. 4) kuiperij, onwettig najagen van ambten {vgl. ambitio): accusare aliquem ambitils; efi'usac ambitus largiliones.

AMBO, ae, o, adj. plur. [a/i^w] beide (te zamen; rgl. uterque).

AMBRÖSIUS, adj.lpzdfi^góaios^iP.) goddelijk, comae. F. d. Ambrosia, \ — dfifaoaia] (P.) A) godenspijs (ambrozijn). B) goden zalf.

AMBOBAJA, Syrische fluitspeelster.

AMBÜLATIO, önis, ƒ. [ambulo] 1) wandeling zr; het wandelen. 2) wandeling ~ wandelplaats.

AMBIJLO, 1. 1) intrans. wandelen, cura almuo in hortis; si recte ambulaverit — als bij goed aangestapt heeft; co modo Caesar a. ut — rukt aan; [Com.) a. in jus voor de regtbank opkomen. 2) trans, [zeld.) doorwandelen, doorkruisen, maria.

AMB-ÜRO, 3. 1) rondom zengen: ambus-tus tarnen evasit; artus ambusti vi frigo-ris [Tac.) — verkleumd. 2) verbranden, corpora mortuoruin. 3) tr. amhustus — die met moeite en schade uit een gevaar is ontsnapt: qui collegae damnatione et sua prope ambustus cvaserat.

AMELLUS, sterrenkruid (plant).

A-HENS, tis, adj. buiten zich zelvcn (vgl. demens), metu, [P.) animi ~ a. alleen; consilium a. — dwaas.

AMENÏATUS, adj. [amentum] van een amentum voorzien, hasta.

AMENTIA, [amena] onzinnigheid, verblinding, injieere alicui.

AMENTUM, riem aan eenc werpspies om die grooter vlngt bij te zetten.

Ames, ïtis, m. stang om netten ter vogelvangst aan te bevestigen.

ami'ractus zie Anfractus.

AM1CIO, — ictum, 4. bekleeden, omhullen: amietus toga; tr. (/'.) arbor amicla

Amicilia. Arnor.

vitibus — omslingerd, quidquid ehartis amieitur — gewikkeld in.

AmTCÏTJA, [amicus] vriendschap: est mi-hi a. (sum in a.) eum illo ik ben zijn vriend; a. jungere (facere) eum aliquo rr: sluiten; [Tac.) aa, muliebres amici mu-lierum,

AM1CTUS, us, m, [amieio] 1) wijze van zieb te kleeden: imitari a. alieujus. 2) overkleed: tr. [P.) a. nebulae ^ omhulling,

A5IICÜLUM, [amicio] =/Imtctje« 3-

AMICUS, [amo] I. udj. bevriend, homo, animus; homo mibi (meus, alieujus) ami-cissimus — mijn (iemands) beste (zeer goede) vriend; [P.) sus a. Into — dat den drek bemint, ventus (silenliutn, arvum, en;,) — gunstig, amicum est — placet. II. subst. 1) -us, vriend: a. regis dk. — hoveling. 2) -ra, eig. — vriendin; v. d.— minnares. Dem. -cuius, -cnla.

AMISS10, önis, ƒ. [amitto] verlies (buiten schuld; vgl. jactura), rei alieujus.

AMÏTA, tante (vaders zuster; vgl. mater-tera),

AMITTO, 3. 1) laten gaan: a, filium a se, hostem saucium e manibus, aliquem e conspectu, praedam ex oculis et manibus; tr. a. occasionem, (tompus) = laten voorbijgaan, fklem — breken, sacramen-tum = krachteloos maken. 2) verliezen (zoo dat men het niet meer terug krijgt;

, vgl. perdo): a, pecuniarn; Decius amisit vitam at non perdidit — maar niet roekeloos of onnut verspeeld; a, litem,

AMNIS, is, m. stroom (aanzienlijke; vgl. iluvius). F, d. [P') — unda.

AMO, 1. beminnen (uit neiging; vgl. di-ligo), uxorem, filium, patriam, literas, otium. Abs. (Ter.) = verliefd zijn; ita me deus amet ~ waarachtig; [gem.) a. te de (in) ca re = ik hen u zeer verpligt wegens, aniorem tuum — verheug mij over, amabo (te) = ik bid je! eilieve [vgl. quae-so: met ut of ne ~ oro te). V. d. [P. en L.) — plegen, aliquid facere.

AMOENÏTAS, jïtis, f. [amoenus] 1) bekoorlijke ligging, litorum, 2) [L.) bekoorlijkheid, vitae,

AMOENUS, adj. bekoorlijk, locus, fruc-tns, [Lie.) cultus — ongeschikt, [Tac.) ingenium bevallig.

A-MÖLIOR, 4. verwijderen (met moeite), onera, [Tac.) uxorem, crimen — van zich afwerpen; a. nomen alieujus = overslaan.

AMOMUM [= a/iwitoc] zekere struik, waaruit een gelijknamige balsem werd bereid,

AMOR, öris, m, [amo] 1) liefde (uit nci-

A-))iovco. Ampins.

ginjj; vgl, caritas): a. in (crga) me; a. jiatriao, literaruin; esse alieui in amori-lius (ia amore) = amari; lialiere aliquem (in) ainoro (ainorem erga aliquem) rr: ama-re. F. (I. A) pl. — geliefde [m. of /'.). I!) hotii, propv. de god dor liefde {vgt. eu-pido). 2) tr. 7,uclit, begeerte, haben-di; amor est cognoscere (P.) = ik heb lust.

A-MüVKO, 2. verwijderen, cum cl istis locis, aliquem a procuratioiie, virgas a eorpore, tr. metuni, invidiam, cupidita-tes, {Ter.) se, [Nep-) victum ab aliquo — aan iem. onttrekken, (Liv.) licllum (cul-pam a se) -r: afwenden, nomen ~ niet in Bunmcrking iicincn.

A.MI'UÏÜÖLIA, [= dfKpiftolia] {Rh.) dubbel zi un ig beid.

AMPHÖRA [ctftipo^eOf] 1) kruik. 2) maat van 8 coiigii, als soiiecpsmaat — 80 pond (liet gewigt \ati 8 congü water).

AM-I'I.KCTOR, 3. 1) om belzen, ararn ['l'ac.)\ aliquem ( aliquid ) amore ( benevolentii. amieissime) a. of alleen a. (plebom, jus, chj.) — liefbeliben, veel werk maken van. 2) omgeven: a. locum munimento; mu-rus a. urbem. 1'. d. tr. A) iicli aantrekken, ter barte nemen, aliquid consi-lio, cogitalionem toto peetore. 15) zamen-vatten, argumentum verbis, omnes res per scripturam. C) rekenen tot, begrijpen: a. aliquid virtutis nomine; sen-tentia illa omnes crudelitates ampleetitur.

AMPLEXOU, 1. [amplector] — Amplector.

AMPLÏFICO, 1. [amplus-faeio] vergrooten, urbem, auctoritatem; a. son urn — verster-ken, aliquem lionore rr: in eer doen toenemen. F. d. a. aliquid =: overdrijven.

AMPL10, 1. [atnplus] 1) (/'. en L.)=.am-plifico, 2) t. t. verdagen (van den reg-tcr,): {Liv.) bis ampliatus est reus zijn vonnis is tweemaal verdaagd.

AMPLITUDO, ïnis, ƒ. 1) groote omvang, urliis, simulacri. 2) tr. A) grootscb-lieid, verb even lieid, animi, rerum ges-tarnm. li) aanzien: splendor et a., in illo est summa a.; a. nominis.

AMPL1US, adv. {cotnp. ample) — meer: a. tribus; duo baud a. millia = niet meer dan 2000; a. obsidum — plures obsides; non a. — niet langer; quid vis a.?; eo a.

— daarenboven; nibil a.^:niets anders.

AMPIjUS, ad/. 1) wijd, ruim, domus, res;

ter a. (I'.) — drievoudig. 2) groot, aanmerkelijk, divitiac, pecunia, dona; aa. negotia m wijdloopigc; {P.) a. morbus (ira, enz.) — lievig; orator a. — -welbespraakt. F. d. A) schitterend, res gestae, triuinplius; funus; amplum inibi est

— eervol. 1!) aanzienlijk, homo, fami-

Ampulla. Ancorarius. 21

lia, genus. Amplissimus ordu was een eert titel van den Senaat.

AMPULLA, vaatwerk in den vorm van onze Apotbekarsflesscben; tr. * (//or.) pog-c b erij.

quot;AHPULLOR, 1. [ampulla] grootspreken (//or.).

AM-PÜÏO, 1. besnoeijen, afsnoeijen, vitem, tr. pestifera (errorem) = wegnemen , narrationes — bekorten; amputata . loqui = onzamenbangende woorden.

AJIUIICA [afióq^y]'] oliedroesem.

* AMYSTIS, ïdis, ƒ. [—[Hor.) bet

ledigen van een beker in eene teug.

AN, 1) vraagwoordje, door of, of in liet geheel niet vert. %) — A7nb (vóór t, enz.)

AnAGNOSTES, ae, m. [ = ayayycoffTijj ] voorlezer (slaaf).

ANAPAESTUS, adj. [z^dvanaiatos] A)-k^, a) (pes) = de versvoet, die aldus gemeten wordt vv—. b) (versus) zr: Anapacsti-scbe versregel, i!) -urn, a) = Anupucs-tui,b. b) gedicht, daaruit bestaande.

ANAS, atis, ƒ. eend — Dein. -ticula.

* ANAïQCISMUS, [rnxvaroxtff/toi;] intrest

op i ntrest (Cie.)

ANCEPS, cïpitis, nil/, [am-caput] 1) (/'.) tweehoofdig, imago Jani, tr. cacumen montis. 2) tweevoudig {vgl. duplex), munimenta, tela = van twee konten geworpen, bestiae rr van tweeërlei natuur (Amphibiën); a. terror (periciilum, cura, sapientia, via disputandi)— dubbel, proe-lium = met twee legers, (P.) securis— tweesnijdend; a. ad ictura = waar van twee kanten op wordt aangevallen; sen-tentia {P. dolus, jus) a. := dubbelzinnig, animus — dubbelliartiglieid, (P.) mater = trouweloos, Lueanus an Apulus a. onzeker of ik —of—ben; a. fortuna (Mars) belli == onbeslist, casus (causa, via fato-rum) rr onzeker; {Liv.) revocare cos a. erat {'l'ac. vox ipsi a.) bedenkelijk; in ancipiti est respublica rr: in bedenkelijke omstandigheden.

ANClLE, is, n. schild, dat onder Numa uit den hemel viel, en met elf nagemaakte als heiligdom bewaard werd.— d. (/'.) — schild, alg.

A^'CILLA, dienstmaagd.

ANGORA, anker, jaccre (/'. fige-

rc, pangere) — uitwerpen, tollcre ~ lig-tc n; consistcre ad a. of exspectare (Liv. stare) in aa. {Nep. navem tenere in aa.) voor anker liggen.

ANCORAfjE, is, n. [ancora] ankertouw.

* ANCORARIUS, udj. [ancora] van het an

ker. funis [Cues.)

22 Andabala. Anima.

ANDAHATA, m. gladiator, ilic geblinddoekt voclit.

ANËTHUM, [—aj'^d'o»'] dille (plant).

ANFRACTIIS', us, m. [am-frango] 1) kromming, viarum, montium; a. unnuus (so-lis) rr: kringloop. 2) tr. omhaal, wijd-loopigheid: judiciorum aa. rr kronkelwegen.

ANGÏPORÏUS, us, 9«. -turn, steeg.

ANGO, nxi, — 3. {oiyxb)] 1) (P.) zamen-drukken, oculos, guttur (sues) wurgen. 2) tr. lieangstigen, aliquem; angi (animo) — zich b. (de) re aliqua (se pec-casse).

ANGOR, oris, m. [ango] 1) benaauwd-heid (van ademhaling). 2) tr, angst, pro aliquo; eonfici angoribus = door kommer verteerd worden.

ANGIjlS, is, m, f, slang.

ANGÜLUS, [dpuAosj 1) hoek. 2) tr. ~ afgelegen plek, Italiae totius zrmeest afgelegen plek; literarum aa. — schimp-schoten.

ANGUSTIAE, arum, f. pl. {zeer zeld. sing, -ia, [angustus] engte, locorum. Abs.=: bergpas. Tr. aa. temporis — beperktheid, aerarii (rei frumentariae) = schaarsehte; res erat in bis aa. bedenkelijke toestand; aa. pectoris = kleingeestigheid, verborum = vitterij, orationis — kortheid.

ANGUSTUS, adj. [ango] eng, via, pons, cella; spiritus a. = beklemde. Tr. (P.) a. agmen zz:digt, habena = strak gespannen, nox (dies) — beperkt, kort; oratio (disputatie) a. kort en bondig; in angustum deducere aliquem rr: in het naauw brengen; res est in angusto— staat slecht; a. iides — beperkt krediet, res frumentaria (liberalitas) — schaarsch; res aa. bedenkelijke toestand; homo (animus) a. =r kleingeestig, bekrompen.

ANHËLÏTUS, us, m. [imhelo] 1) hijging: aa. moventur mihi — ik begin te hijgen. 2) [P. en L.) adem. 3) uitwaseming, terrae.

AMI El,0, 1. 1) intrans. hijgen: (P.) ignis a. = knettert. 2) trans, hijgend uiten, verba; tr. a. scelus — vol zijn van.

ANHELUS, adj. [anhelo] {P.) t) hijgend. 2) li ij ging verwekkend.

ANiCÜLA, zie Anus.

ANÏLIS, e [anus] adj. van eene oude vrouw, passus, ineptiae.

ANÏMA, 1) {P.) pl. — aura: aa. impellnnt vela. 2) = aër. 3) adem (m wat men in en uit ademt; vgl. spiritus), dueerc —ademen, continere {Ter. comprimere) ~ den adem inhouden. 4) levenskracht, leven (dierlijk; vgl. animus), edere, eftlare,

A nimadversiu. Animus.

deponere, (/■'.) dare, cm. — den geest geven, agere = zieltogen. F. d. A) (/'.)

schim. B) ziel = bezield wezen: ca-rissimae aa.! — goede zielen! C) {Phaedr.)

a. amphorae = wijngeest. 5) (waarsch. niet kl.) — animus.

AIVIMADVERSIO, önis, f. [animadvertoj 1) opmerkzaamheid: a. et diligentia; quaes-tio et a. 2) waarneming, naturae: v. d.

— berisping: elTugere animadversionem. 3)

straf, vitiorura, actoris = geëischt door,

censoria.

ANIMADVERTO, ti, sum, 3. [animum ad-verto] 1) letten op, rem aliquam, quid existimandum sit, se placere; res in qua nihil animadvert! possit rr: niets auntemer-ken viel. 3) straffen, in aliquem — iem.; res animadvertenda — strafwaardig.

ANÏMAL, alis, n. [animalis] schepsel {vgl.

bestia, animans).

ANIMALIS, e, ad), [anima] 1) van lucht,

natura, animus, cibus {= anima, 3). 2)

levend, intelligentia, exemplum, sonus

— bezield.

ANIMANS, tis, [anima] I. adj. z^. animalis, '

2. II. subst. m. f. n. = animal.

ANÏMiTÜS [part. animo], adj. 1) bezield:

stellae divinis aa. mentibus. 2) gezind:

bene (male) a. in aliquem; quemadmodum sis a. nescio. 3) moedig, infirme niet al te.

ANIMO, 1. 1) [anima] bezielen: {P.) ~

veranderen. 2) [animus] stemmen, pue-ros sic.

ANÏMÜSUS, adj. 1)[anima](Z⁷.) A) bezield,

signa. IJ) hevig, Eurus. 2) [animus] moedig, vir; a. et fortis; aa. guttura laqueo ligavit (Ou.) — vermetele.

ANIMUS, [anima] 1) ziel {vgl. anima) ho-minis, bestiae. 2) geest (— denkvermogen, enz.), magnus et excclsus (altus);

animo compleeti (Ter. in animum indu-cere) aliquid — zich eene voorstelling maken van; t.ieo animo = mijns inziens; a.

attendere {Ter. appiicare) ad aliquid —

zijne aandacht vestigen; hoc ex a. ellluit

— wordt vergeten; est mihi (habeo) in a.

= ik ben van zins {Liv. habeo animo) of

— ik verbeeld mij; (Ter.) mi anime! rr mijn hartje!; ex a. van harte; vincere (//or. regere) a. _r: zich bedwingen; isto a. sum (in te)=:ik ben aldus gezind (jegens n); (in) animum inducere (aliquid facere, o/ut—) zich in 't hoofd zetten,

besluiten, (Ter, ad meretricem — zijne zinnen zetten op). V. d. A) ook pl. moed,

alicui facere {Ter. addere) geven; aa.

colligere {Ter. rccipere) — vatten; animis cadere—den moed laten zakken; bono a.

esse = goedsmoeds; tribuni aa. = verme-

Anna lis. Annus.

tclheid. B) lust, genoegen: animi cau-wl aliquid fncere — voor zijn genoegen; (On.) fert a. ~ libct; {Ter.) a. explerezzr voldoen aan; animo obsequi (morem ge-rere) zijn zin doen. 3) {P.) — anima, 4 (ïeld.).

ANNALIS, e, adj. [annus] van jaren, lex — over den ouderdom, waarop men naar elk der eerambten mogt dingen. V. d. suhst. Annnles, ium, m. pi. (sing, -lis van een enkel boekdeel) = j aarboek en, ma-jiini — door den pontifex maximns ambtshalve gehouden.

AK-NECTO, 3. aanknoopen, verbinden, aliquid ad rem (rei alicui).

ANNÏCÜLOS, adj. [annus] eenjarig (vgl, hornus), virgo.

AN-NÏÏOR, 3. 1) leunen tegen, rei (ad rem). 2) tr. zich moeite geven: pau-lulum a.; a. pro re aliqua, de triumpho zn ten aanzien van; a. facere, ad faciendum , ut —.

ANNlVlilJSAUIUS, adj. [annus-verto] jaarlij k s c li.

, AN-So, 1, zwemmen naar, naves of na-

vibus.

ANN UNA, [annus] 1) (zeld.) jaarlijksche opbrengst, salaria = van het zout. 2) graan (als voedingsmiddel eener stad): a. pretium non habet; \iiitas atmonae; subsidia annonae. 3) graanprijs: a. nihil mu-tavit z= is op dezelfde hoogte gebleven , in-gravescit — stijgt; a. levarc (laxare) — verminderen; tr. [Hor.) vilis amicorum est a. — men kan ligt aan vrienden komen.

ANNÖTlNUS [annus], adj. {zeld.) van het vorig jaar, navis {Cues.).

ANNliLl'S, ~ A tin lu s.

AN-KLIMÈRO, 1. 1) toetellen, alicui pe-euniam, tr. verba. 2) moderekenen onder: a.aliquern tertium illis (luolms (/gt;«lt;•).

AW-NUO, ui, — 3. 1) in trans, een wenk geven, alicui. 2) trans, A) een teeken ' van toestemming geven: a. alicui pe-

tenti; ille imperat, ego a. B) (/'.) a. eoeptis — bevorderen, promissis =: vervullen. C) belooven, alicui aliquid; a. se ventnrum esse; a. nutum numenque suum alicui {P.). D) aanduiden door teekens, aliquein.

ANNUS, jaar: aa. habere X ~ 10 jaar oud zijn {ook a. undecimum agere of decimum complevissc); annum vivere — een jaar lang; in (hunc) a. = voor een (dit) jaar {zoo ook in muitos aa.); ter in anno {Liv. zonder in); (in) hoc a.; ad a. ^zover (na); a. meus — waarin ik volgens de wet mag solliciteren. V. d. (P.) — jaargetijde of — leeftijd.

Annuus. Anieccssio. 25

ANNUUS, [annus] adj. 1) eenjarig, imperium; ut simus aa. =:een jaar lang in de provincie. 2) ~ anniversarius, commu-tationes, labor.

ANQUÏRO, sivi, sftum, 3. [an-quaero] 1) zoeken naar, aliquem. 2) onderzoeken: mens semper aliquid a. aut agit. F. d. a) geregtelijk onderzoek instellen, de perduellione, de morte alicujus. b) aanklagen, aliquem capite (capitis).

ANSA, 1) hengsel. 2) tr. gelegenheid: ansatn dare reprehensionis of alicui ad re-prehendendum; a. controversionum.

ANSER, ëris, m. gans.

ANTE, I. praep. met acc. 1) van plaats: voor: a. pedes, aedes meas; a. alios (omnia) = meer dan. 2) van tijd: voor: a. lucem; a. Socratem; a. hoe factum (Uo-mam conditam) ~ voordat dit geschied (Rome gesticht) was; a. tempus ~ voor den (regten) tijd; a. diem quintum Ka-lendas Majas cz; die quinto ante; a. X an-nos (van een zekeren tijd af gerekend: wordt het tegenwoordige bedoeld, zoo staat er hos bij) of a. annum decimum (quam venit=: 10 jaar voordat). II. adv. 1) van plaats: A) van voren: iluvius a tergo, a. velut ripa. B) voorwaarts: non a. sed retro ingredi. 2) van tijd: tevoren: mul-tis annis a.; multo a.; decern diebus a. (decern a. diebus, a. decern diebus) of decimo die a. (decimo a. die)rrlO dagen voor dien tijd; anno a. quam mortuus est.

ANTES, adv. [ante] 1) te voren (vóór zekeren tijd; vgl. antehac): hac victoria cla-tus, quum a. semper audax fuisset, etc.

2) antehac: hunc videbant a., nunc praesentem vident, etc. 3) antea quam rz antequam.

ANTJS-CAN1S, is, in. kleine hond (slerre-rebeeld).

ANTÉ-CAl'IO, 3. 1) te voren nemen: in-formatio rei animo ante capta — aangeboren; {Sail.) a. omnia luxu rz: voor den tijd genieten. 2) zieb bij voorbaat verzekeren van, ea quae hello usui sunt.

3) voorkomen, noctem rr niet afwachten , tempus legatorum vóór dc komst der gezanten zijne maatregelen nemen.

ANTË-CÈDO, 3. 1) vooruit zijn: a. legiones; Brutus me biduo antccessit; haec res illi rei a. 2) tr. overtrellen, alicui of aliquem; a. aliquem scienti.'i rei alicujus, in militia; a. honore et aetatc ~ uitstekend zijn.

ANTË-CELLO, lui — 3. — antecedo, 2, alicui {L. aliquem); a. humanitateuitstekend zijn.

ANTËCESS10, onis, ƒ. [antccedo] 1) het

vooruitgaan. 2) causa movens: aa. rerum.

ANTÈ-CUUSORES, örum, 711.pl. voorhoede.

ANTE-EO, 4. [P. en L. ook anteo): vooruitgaan: lictores aa.; a. aliquern; {Tac.) a. damnationem — voorkomen, auctoritati parentis rr: zich verzetten. V. d. ~ ante-cedo, 2, alicui of aliqucm (aetata, sapi-entia, enz.).

ANÏÈ-FÊUO, 3. 1) (L.) vooruitdragen. V. d. [P.) a. grcssum =: vooruitgaan. 2) tr. A) voortrekken, aliqucm alicui. B) a. aliquid consilio — van tc voren overleg-gen.

ANÏÉ-F1XUS, van voren bevestigd. V. d, subst, Antef ixa, örum, n, pi. versierselen in den voorgevel.

ANTK-HAC, adv. te voren {= vóór liet tegenw. oogenblik; vgl. antea): quum a. turn hodie. 2) {zeld.) ~ antea: et saepe a. fidein prodiderat,

ANTË-LÜCANUS, adj. [lux] voor het daglicht, tempus, industria; coena a. — tot den dageraad durend.

AIV TEN NA [-emna), ra.

ANÏË-PÖNO, 3. 1) voor iets plaatsen: a. locos equitum sedilibus plebis (Tac.) 2) tr. voortrekken, aliquem alicui, aniici-tiarn omnibus rebus = verkiezen boven.

ANTÈ-QUAM, adv. voordat.

ANTES, ium, m. pl. wijnstokrij.

ANTE SlGNiNI, örum, tn.pl. [signum] uit-gelezene troepen, die in het eerste gelid streden. V. d. sing, [zeld.) a) een dier manschappen, h) tr. — aanvoerder.

ANTE-STO, stêti — 1. overtreffen, alicui aliqua re,

AN-TESTOR, 1. als getuige roepen, aliquem.

ANTE-VENIO, 4. voorkomen, exerci-turn, aliquem; tr. homines novi antea per virtutem nobilitatem antevenire solili {Suil.) — den voorrang boven de nobilitas te hebben; {Tac.) beneficia aa. overschrijden de grenzen.

ANTÈ-VERTO, 3. 1) vooruitgaan. 2) tr. A) aan iets den voorrang geven boven: a. aliquid omnibus rebus (consiliis). U) [Tac.) voorkomen, damnationem.

ANTÏCÏPO, 1. [ante-capio] m anteeapio, 1: id est anticipatum mentibus nostris —aangeboren ; molestiam a. rei alicnjus ~ zich te vroeg bedroeven over; [P.) a. viam ~ eerder komen,

* ANTICUS, uilj. [ante] voorste, pars (Cic,).

ANTÏQUÏTAS, at is, f. oudheid: ab ultima a. repetere; a. obscura. V. d. A) = het voorgeslacht: a. errabat in multis. B) — dc voorvallen der Oudheid: terenda est omnis a.; peritissinuis antiquitatis. Anti-quitates rerum divinarum et humanarum heette een boek van Cato. C) voorvaderlijke zeden: vir gravissimae a.

AXTÏQUÏTUS, af/t). [antiquns] l)van oudsher: pertinacia jamj (inde) a. insita. 2) * voorheen: tectum a. constitutum. [Cues.).

ANTÏQUO, 1. [antiquus] t. t. verwerpen, legem, rogationem.

ANTÏQDUS, adj. [ante] 1) oud (—tot vervlogen tijden behoorend, vgl. vetus), genus; dies a. ^ oude datum, epistola = van ouden datum; antiqui als suhst. — voorouders; homo antiqui oflleii — voorvaderlijk; (Liv.) facere in antiquum —op den ouden voet herstellen; {Com.) antiquum obtines = gij zijt nog altijd de oude; homo a. =: ouderwetsch (P. ook — vetus); aa. hyemes (Or.) — vervlogen. 2) alleen C. S. ge wig tig: id habeo (est mihi) a. (ut-) houd ik voor; nihil vitA antiquius existimare; a. mihi cura est.

ANTISTES, ïtis, m. ƒ. [antesto] bestuurder, caerernoniarum. Gew. a. Jovis, enz. {sc. tcmpli) = opperpriester {vgl. fla-men, sacerdos): tr. a. artis — meester in.

ANTiSTÏTA, [antesto] — ant istcs f.

ANTRUM, [= dj'Tgoj'] (P.) spccus.

ANÜLUS {Annulus). ring aan den vinger: a. induere = aandoen.

ANUS, aars.

ANUS, us, ƒ. besje, oude vrouw. — Dein. A11 icu la.

ANX1US, adj. [ango] angstig bezorgd, habere (7ac.) beangstigen; a. aliqua re {P. en L. alicujus rei) — wegens, suam vicem = voor zich zeiven.

APAGE [— anays — abige], {gem.) pak u weg, loop been {met of zonder te).

APÈR, pri, m. [xÓ7t§os] ever (wild zwijn).

Aperio, rui, rtuin, 4. ontblooten, pa-tinam. V. d. A) zigtbaar maken: unda dehiseens a. terrain; terra proeul a. mon-tes. B) bekend maken, sententiam suam, conjurationem, quis ille sit, hostes ap-propinquare; a. notitiam rei — de zaak verklaren. 2) openen, januam, oculos, epistolam, fontes philosophiae, viam ^banen, locum armis (Pontum) — zich den toegang verschaffen tot, alicui reditum — gelegenheid openen tot, ludurn (ecne school).

APERTUS, adj. [part. aperio] open, locos, coelum (P, =r onbewolkt), navis — zonder dek; in a. — in de open lucht; a. alicui — toegankelijk. F. d. tr. A) openbaar, dolor,, simultates, reus. 1!) openhartig, animus. C) vatbaar voor, ad reprchen-

dendum, bello. D) [Tac.) in a. est — f.i-cile.

APEX, ifiis, in. punt, top [vgl. acies, ca-cumen), arboris kruin, tr. scnectutis ~ sieraafl. V. d. A) priestermuts cn v. d. elke hooge muts. B) [P.) helmkam.

APHRACTUS, ƒ. [=. utfqanTos sc. vavs]— navis aperta.

APICATUS, adj. [apex] voorzien van ecn priestermuts.

APIS, is, ƒ. bij.

APISCOIl, aptus, 3. (zcld.) — adipiscor.

AP1UM, pieterselie.

APÖDYTÈRIUM [= dnoöviijqiov] kleedkamer bij de baden.

APOLÜGUS [—lindkoyog] sprookje, fabel.

APÖPROEGMËNA, örum, n. pl. [zz: dno-ngOT/Y^évajliat ver w erpelij ke (i. i. der Sloïci).

APÖTHËCA [zr: dTrofl-ijK?/] voorraadkamer.

APPARATUS, us, m. [apparo] 1) bet voorbereiden, belli, saororum; non cessaro ab a. operum. 2) toerustinjj, toestel (met pracht: t'. d. ook — pracht), re-fjius, ludorura; tenui a. contentus.

APPARATUS [part, apparo], adj. 1) voorbereid. 2) wel voorzien, domus. 3) prachtig, ludi. 4) gekunsteld, oratio.

AP-PAUEO, 2. 1) voor den dag komen: ille nusrruam a.; a. alicui rr: zich toonen.

2) tr. blijken: res ilia a. etiatn caeco; causa a. plebi. Impers. apparet (quid tu feecris, eum victum iri). V. d. {Ter.) pro-missa aa. — worden vervuld. 3) t. t. een overheidspersoon (ook een god) dienen, ipagistratui.

APPARÏTIO, önis, ƒ. [apparco] dienst [zie appareo, 3). 2) — apparitores.

APPiRÏTOR, oris, m. [appareo] dienaar van een oveiheidspersoon.

AP-PARO, 1. voorbereiden, coenam, nup-tias, ludos; a. helium rr: parere, aggerem — aanleggen, crimina in aliquem, faceie aliquid.

APPEIiLATIO, önis, ƒ. 1) {zcld.) het aanspreken. 2) t. I. hooger beroep (appel), tribunorum nz op de trihuni plebis.

3) benaming, inanis; aa. regum vena-les erant rr: koningstitels. 4) t. t. uitspraak, literarum.

APPELLO, 1. aanspreken, aliquem. V. d. A) inroepen, smecken, deos, senatum; a. aliquem ut. li) manen, aliquem dc pecunia. C) t. t. in hooger beroep komen (appelleren) bij, tribunos, collegium; a, tribunos a praetoro — van den

Practor. 2) noemen, aliquem falso nomine, aliquem patrem. V. d. A) spreken van. I!) uitspreken, literas.

AP-PELLO, püli, pulsutn, 3. heenvoeren {vgl. adduco), turres ad opera (verschansingen), aliquem oris (/'.) — ad oras; tr. a. mentem ad philosophiam {Ter. anitnum ad uxorem) ~ zijne aandacht vestigen op. Vooral a. (navem, classem, enz.) ad litus, cm. land en (navis o/homo appellitur r=: landt'; Ter. se a.). Tr. a. rationes ad scopulos ri: doen schipbreuk lijden.

APPENDIX, reis, ƒ. [appendo] lel. alleen * {Liv.) cum aa. Olcadum := h ulptrocpen.

— Dem. -ieula* [Cic.) — toejfi ftj e.

AP-PRNDO, ndi, nsum, 3. toewegen, alicui aliquid; tr. a. verba non numerare.

APPÈTENS, tis \part. appeto] adj. he gee-rig naar, gloriae, honestatis. Abs. — hebzuchtig.

APPKTÏTIO, önis, ƒ. [appeto] *1) het grijpen naar, solis {Cic.). 2) begeerte naar, alieni, principatus.

APPÉTlTUS, us, in. [appeto] 1) — appetitio 2. *2) hartstogten: cdicicndum est ut aa. rationi obcdiant {Cic.).

AP-PÉTO, 3. 1) naar toe gaan, naderen: mare a. terram, urbs cresccbat mu-nitionihus alia atque alia loca appetendo

— zich allengs uitbreiden over; a. Euro-pam. V. d. intrans. tempus (nox, enz.) a. 2) losgaan op, aantasten, humerum gladio, vitam lilii ferro atque insidiis. 3) grijpen naar, aliquem manihus; senes appetuntur [se. manihus: om die te kussen). i) ijverig streven naar, bona, amicitiam alicujus; animus a. agcre aliquid.

APPLÏCATIO, önis, f. [applico] *1) animi

— neiging {Cic.). *2) jus opplicationis— de verhouding tusschen den Cliënt cn zijn Patroon bepalende {Cic.).

AP-PL1CO, cavi gew. cni, catum (cïtum), 1. tegenaanbrengen, doen leunen: a. se ad arbores, humeros ad sax a, (Liv.) castra llumini, {P.) aliquem tcrruc —werpen op; a. se alicuirr:zich aansluiten (ad aliquem —zich wenden tot), ad Hammam

— naderen, (/'.) boves illue — adducere; {Vid.) quo applicem? — waarheen zal ik mij wenden?—V. d. a. navcm {P. cn L. applicari) ad terram {Liv. terrae, litori)

— landen. V. d. tr. A) voegen, voluptatem ad honestatem, verba verbis. B) a. se of (animum) ad aliquem (ad societatem alicujus) — veel werk maken van; a. se ad philosophiam zs zich toeleggen op.

AP-PONO, 3. plaatsen {enz. zie pono) bij iets, machinam r= oprigton, notam ad malum versum, {Ter.) aliquid alicui gra-

2G y/p-porlo. //plus.

tiae — toerekenen als gunst, (I/or.) annos alicui — iemands jaren vermeerderen; a. aliqucm (custodem) alieui =;toevoegen (als ■wachter), vitiis modum ~ perk stellen, (/•'.) aliquid lucre =: beseliouwen als. F. d.

A) opdragen, voordienen, coenatn.

B) aanstellen, accusatorem.

Al'-PORTO, 1. aanbrengen, magnas di-vitias domum, ornamenta populo Koma-no. V. il. [Vkl.) — veroorzaken, damnum.

APPÜSITUS, adj. [part. appono] 1) [Tac.] grenzend aan: regio a. inari. 2) geschikt: argumentatio a. ad judieationem, mensis a. ad agendum,

AP-PREHENDO, 3. grijpen, aliquem manu, pallio — met de hand, bij den mantel, regionem = hemagtigen.

APPRÏME, udj. [ad-primus] (Vkl.) bijzonder, nobilis, utilis.

APPRÜBATIO, önis, ƒ, [approbo] 1) goedkeuring, popularis; movcre aa. ™ bijval winnen. 2) bewijs: hoe non eget appro-batione.

AP-PROBO, 1. 1) goedkeuren, sententiam alieujus, aliquid magno clamore; dii id approbent — de hemel geve daar zijn zegen toe! 2) hetoogen, aliquid. 3) [I'hacdr. en L.) zoodanig doen, dat het b ij v a 1 wint, opus (mortem) alicui, excusationem

— aannemelijk maken, industriam — zich doen kennen door.

AP-PUÖPËRO, 1. 1) verhaasten, opus, mortem. 2) zich haasten.

AP-PRÖPINQUO, 1. naderen, ad portam, illi loco; hiems a.; dies eomitiorum a.; is a. primis ordinibus; illi poena, nobis li-hertas a.; qui jam appropinquat ut videat

— niet ver af van het zien (van het jong van een dier).

APPUIiSUS, us, m. [appello] 1) nadering: pars terrae appulsu solis exarsit. 2) landing, litorum =:aan den oever.

APUlCOU, 1. [apricus] zich koesteren in den zonneschijn.

APRICUS, adj. aan het zonlicht blootgesteld [opp. opacus), hortus. V. d. tr. [Hor.) proferre in apricum ~ aan den dag brengen.

APRlLlS, adj. mensis rr: April: nonae enz. Apriles = van April.

APTO, 1. [aptus] aanpassen, aandoen, arma, [P.) nervo sagittam (ensem dex-trae), se pugnae — uitrusten, elassem ve-lis (biremes remigio) in gereedheid brengen; a. se armis [Ltv.) ~ zich wapenen, usum rei ad eommoditatem =: inrigten; verbum aptatum ad — berekend naar.

Al'TÜS, adj. gebonden aan: gladius a.

jdpud. Jralrum.

e laennari; [P.] axis (i. e. coelum) stellis a. (a. pennis) — voorzien van. V. d. A) zamengevocgd, zamenliangend, oratio; coelum ita a.; apta inter se. B) in goede orde zijnde, provincia, navis, exercitus. C) afhangend van, ex se; causae aa. aliae ex aliis. D) geschikt, alicui, alicui rei, ad [Liv. in) aliquid.

APUD, pracp. met acc. bij: tr. consequi gra-tiam a. aliquem; valet a. me; fit a. nostros; [Ter.) a. nie sum ~ bij mijn zinnen; legitur apud Xenopbontein. V. d A) =: ten huize van. B) ten overstaan van: dieere a. judiees; verba facere a. se-natum; queri a. aliqucm; [Tac.) sacrifi-care a. deos.

AQUA, water, marina, pluvia [P. ook enkel a.) —regen, Albana — lacus; aquA et igni interdicere z. d. w.; [I/or.) a. prae-here nr: onthalen; a. et terram petere — onderwerping eischen; ingentes aa. —overvloed van water; a. mihi haeret — ik blijf steken. F. d. pl. =: baden. Aquae ductus of

AQUAE-DUCTLS, us, m. waterleiding.

AQUARIUS [aqua] 1) adj. provincia — om voor waterwerken enz. te zorgen. 2) subst. -itis, A) opziener der waterleidingen. B) de waterman (sterrebeeld),

AQUATÏCUS, 'tilis, adj. [aqua] hij het water levende (groeij ende), hestia, arbor, [P.) auster — regen veroorzakend.

AQUATIO, önis, ƒ. [aquor] 1) het water-halen. 2) waterplaats.

AQUATOR , oris, m. [aquor] waterhaler.

AQUll.A, 1) arend. 2) hetgeen de gedaante van een arend beeft, b. v. de zilveren arend aan het hoofdvaandel van elk legioen.

AQUÏLiFER [aquila-fero] vaandeldrager.

AQUÏLO, önis, m. 1) Noordenwind [vgl. f)0reas), 2) het Noorden.

AQUOR, 1. [aqua] water halen: (/'.) a])es aa. = drinken.

ARA, altaar [vgl. altaria). Daar gew. ook in de huizen arae waren, zei men aa. fo-cique alieujus — huis en hof. Tr. a. tri-bunatus (soeiorum, legum, enz.) — toe-vlugtsoord. V. d. A) gedenk teeken, virtutis. B) [P.) a. sepulcri — brandstapel.

Arabarches, ae, m. [— 'Aija^aQxrji^

hoofdtolbeambte in Aegypte.

ARANEA, 1) spin. 2) spinweb.

AI!A'l'IO, önis, ƒ. [aro] 1) akkerbouw. 2) bebouwd land.

ARATOR, oris, m. [aro] 1) ploeger, tau-rus [P.) =. ploegstier. 2) landman.

ARATRUM [aro] ploeg.

Arbiter. Jrchitcclura.

ARBITER, tri, hi. 1) oogfgetuiffc: cjioere aa.; arhitris remotis (sine aa.) rr onder \ier oogen. 2) scheidsregter: adigere aliquem arl)itrutn = ad a.; adire (confu-gere) ad a.; surncre (Tcr. capere) aliquem a.; a. familiae herciscundae; (/'.) a. ali-cujns rei (Adriac) rz: beliecrsclier (bibendi rr: bestuurder van een drinkgelag, irac Junonis — voltrekker, loeus maris a. — uitzigt liebbende op).

AUBÏTIIATUS, us, m. [arbiter] hl. alleen abl. sing. ~n aar het goeddunken van: vivere suo a.; alieujus a. edueari onder opzigt van.

AUBiTRlUM [arbiter] 1) uitspraak, beslissing, rei uxoriae, opinionis. 2) magt, bevoegdheid, salis vendondi; facere ali-cui a. in eligendo — vrijheid geven; ad a. alieujus ~ arbitratu; (Liv.) aa. agere de aliqua re (alieujus rei) ^ willekeurig beschikken over. 3) aa. funcris — begrafeniskosten.

ARBÏTROR, 1. [arbiter] houden voor, van oordeel lijn {vgl. puto, opinor), to sce-lestum, hoc ita sc habere. NB. sm. 00k als l'uss. ~ gehouden worden voor.

ARBOR, oris, ƒ. {-os, P.) boom, fiei =: vijgenboom; infelix a. galg. V, d. (P.) al wat van hout wordt gemaakt mast, schip, roeiriem, enz.

ARBUSÏUM [arbor] 1) boomgaard. 2)(/'.) pl. — arbores.

ARBÜTUM, liaagappcl. 2) (/'.) —arbutus.

ARBUTUS, f. haagappel boom.

ARCA, kast: llducia arcae = geldkist, geld. V. rf. — gevangenis voor slaven.

ARCANUS, adj. [area] heimelijk, verborgen, [P.) fatum, nox. KL alleen n. als subst. — geheim: quicum aa., quieum occulta omnia. Arcano — in het geheim.

ARCEO, cui, — 2. [et'^td] 1) insluiten, llumen afdammen; alvus a. quod ae-cepit. 2) afweren, hostium copias, inju-rias; a. aliquem ah injuria; a. aliquem aditu, sacris, (/'.) pecori, met inf. — verhinderen.

ARCKSSO {Accerso), fvi, ftum, 3. l)ont-hieden, aliquem ad se, in patriam, li-hrum alieujus, aliquid vcelura; tf. a. argu-mentum a capites van het begin af ophalen, orationi splendorem — verschaffen. 2) aanklagen, aliquem hoc judicio, capitis.

ARCHIpIRATA, m. dgxiTieiQaitjg'] aanvoerder van zeeroovers.

ARCHÏTECTOR, [architeetus] 1) bouwen. 2) tr. zich verschaffen, voluptates.

ARCHITECTORA [ÜQXHSXiopiy.y] bouwkunst.

yirchücclus. y/rgculanus. 27

ARCHITIÏCTUS [«g^Mgxito»»] 1) bouwmeester. 2) tr. schepper, bewerker, vitae beatae, nmndi.

ARCTOS {-us), f. [— agjiio;] 1) het ster-reheeld de Beer, verdeeld in Ursa major en Ursa minor. 2) {P.) A) (omdat de Noordster tot den Jdeinen Beer behoort) Noorden. B) —nacht.

ARCTUS, adj. — Art us.

ARCUATUS (Ary uatiis), adj. [part. arcuo

— krommen; van Areas] [zeld.) boogvormig, curnis, curvamen.

AUCUS, us, m. boog, intendere m spannen. V. d. A) regenboog (//or. a. pluvius). B) (P. en L.) hoof; wat den vorm van een boog heeft: in arcum (arcus) rr boogsgewijze.

ARDEA, reiger,

ARDËI.IO, önis, wi. (zeld.) leêglooper.

ARDKNS, tis, ndj. [part. ardco] brandend, tr, oratio ~ vurig.

AUDKO, rsi, rsurn, 2. branden {vgl. can-dco, (lagro): domus a.; lapides aa. — zijn gloeijend; [P.) altaria aa. het vuur flikkert op het altaar. 7r. a. dolore, siti, amore, cupiditate, studio historiae, (/'.) auro, enz. — blinken; oculi na. rr: vlammen; (P.) a. (in) ali([u.1 of aliquam (aliquem) — smoorlijk verliefd zijn op iem., in arma — van strijdlust; a. ad faciendum (P. facere) aliquid m branden van begeerte om; conjuratioa. ~ blaakt, woedt; regio a. (hello) is in hevige gisting (staat in vuur en vlam); a. invidia ~ het voorwerp zijn van.

ARDOR, oris, m. [ardco] gloed (vgl. fer-lt;vor), flammae; a. coeli — vurig luchtverschijnsel. Tr. a. belli (oculorum, animi, cupiditatum) — vuur, rnilitum — glooijen-de ijver, mentis ad gloriam (P. edendi)

— brandende begeerte. K. f/. (/'.) —gloei-jende liefde.

ARDUUS, adj. 1) steil, via, inons; subst. A rdiium — steilte, steile plek. 2) tr. A) moeijelijk, opus,res. B) onaangenaam: res aa. — nood.

AREA, vrije, ledige ruimte, domus — erf, Capitolii = plein. F. d. A) dorsch-vloer. B) speelplaats. C) (/'.) loopbaan: a. lata patet.

ARENA, 1) zand [P. dk.pl), nigra — slijk (P.). 2) zandige plek (P. — strand).

ARÈNARIAE [arêna] afianderijen.

AREO, ui, — 2. droog zijn: tellus a.; fiiu-ces aa. siti; sitis arens — brandende (/'.), a. in aqud=: van dorst versmachten (van Tantalus).

ARGENTAR1US, adj. [argentum] 1) zilverachtig, plumbum, creta. 2) het

28 Jrjcnlem. y/ridus.

jjcld lictrcffcnclc, ta1)crna = van ccn J)aiikier. V. d. suhst. A) -ius, bankier. 1!) -ia, a) .ïc. taberna, wisselkantoor, b) sc. ars, bankiersvak, faccrc. c) sc. fodina, 7,iIvor mijn.

AllGENTEUS, adj. [argentum] 1) zilveren, aquila. 2) Ir. A) zilverwit, foiis(=kris-talholdcr). B) met zilver versierd, scc-na, acies.

AllGENTUH [aVj'^u?⁰ï] !) silver, factum et signatum = bewerkt en gemunt, infec-tum = in staven. 2) A) zilverwerk. B) (Com.) geld.

AUGILLA, leem.

AKGÜMENTSTIO, önis, ƒ. [argumentor] bewijsvoering. *2) bewijs {Cic.). *3) sluitrede (syllogisme) [Cic.),

ARGUMENTOR, 1. [argumentuni] 1) inlrans. A) bewijzen aanvoeren: non refert a. jure an injuria caesi sint. *B) een gevolg trekken, de voluntate alicujus (Ci'e.). 2) trans, als bewijs aanvoeren.

ARGüMENTUM [arguo] 1) toeken, animi laeti, amoris. 2) bewijs, rei alicujus; mul lis aa. docere doos esse; boe est argu-mento = strekt tot. 3) stof, inhoud, cpistolae, concionis; fabulam argumento serere — eon tooneelstuk maken, waaraan ccn geregeld verbaal ten grondslag ligt; fabulasinea. —onbeduidend. 4) verdicht verhaal, in valvis — ingesneden taferee-len: (Ov.) argumenti conditor ipse mei — de iield van mijn treurspel.

ARGUO, ui—3. 1) toonen A) (/'.) = verraden, te kennen geven: timor a. aminos degeneres; virtus arguitur malis =3 doet zich kennen. B) bewijzen, aliquid non lircre. 2) beschuldigen {vgl. accuse), aliquem coram; a. alicjuem crinii-nis, cum boe (luijus rei) cnmitie, ilium jiatrem occidisse {pass. arguor iioc fecisse); servos ncque accuso ncque a. =: berisp {zuo oolc Ov. u. animalia mensis imponi).

ARGÜTIAE [argutus] levendifjheid, di-gitorum = levendig vingerspel. V. d. — scherpzinnige uitdrukkingen in ecne rede.

ARGUTUS, udj. [pari. arguo] vol uitdrukking, veelbetcekenend, oculi, manus, exta' (omen), caput cqui [P.) V. d. A) scherpzinnig, liomo, dictum, sentenlia. B) snapachtig, lilcrac, sedulitas. V. d. (ƒ',) — gedruisebmakend, avis, ilex, ncinus, serra, forum, dolor.

AUGYRASl'ÏOKS, dum, m. pi. [= 'Jtiyvyiio-niöeg] soldaten met zilveren schilden.

AIÜDUS, adj. | ureo] droog (van nature; vgl. siccus), dor, campus, folia; liomo (crus, CHJ.) a. = mager, victus (vila, cm.)

Ancs. Ar o.

— karig, oratio; (/'.) a. viator = dorstig, fragor — knersend. Suist, -dum (sub-ducerc naves in a.) = het drooge.

ARIES, litis, m. l) ram. 2) stormram (belegeringswerktuig). 3) dwarsbalk, stut.

ARIÉTO, 1. [aries] (/-'.) hevig stooten, in abquem, in portas.

ARISTA, l) stekel aan ccn korenaar. 2) korenaar.

ARiTHMlTÏCUS, dQi.amp;ii7]Tixós] adj. rekenkunstig: v. d. suitst. -ca, örum, rekenkunst.

ARMA, örum, n. pl. wapenen (vgl. tela), capere (sutnere) ~ opvatten, deponcre neerleggen; aa. cquestria — harnachc-ment; ad aa.! — te wapen; {!'.) in arma feror — ik vlieg ten strijde, armis insignis

— wapenfeiten; tr, aa. senectutis (judicio-rum et legum, prudentiae); aa. movet leo (/'.) — rust zich tot den strijd; proverb. armis et castris tentata res est op alle mogelijke manieren. V. d. A) (J^J.) schild: colligerc se in aa. = zich verbergen achter. B) oorlog, civilia; inferrc a.; res spectat ad aa. = het ziet er uit of er oorlog komen zal. C) (ƒ'.) werktuigen, ccrcalia. Van een schip —tuig.

ARM AMENTA, örum, n. p l. [arma] schccps-tuig.

ARMAMENTARIUM, [armamentum] tuig-h uis.

ARMARIUM, [arma] kast.

ARMATURA, [armo] 1) wapenrusting. 2) troepen, levis.

ARMATUS, us, m. — armatura {alleen ahl. sing.).

ARMENTUM [aro] ploegvee, rundvee {vgl. pecus, jumentum); bos aa. {se. sequitur) zijne makkers. {!'. ook groot dier, alg.)

ARMÏGER, era, örum, adj., II. alleen als subst. zzz wapendrager, Catilinaen;handlanger.

ARMILLA, [annus] armband; bij dieren halsband.

ARMO, 1. [arma] 1) wapenen, milites, aliquem re aliqua; a. aliquem in (contra, adversus) aliquem; tr. a. se imprudentia alicujus — partij trekken van. F. d. — ophitsen, Europam ad helium. 2) uitrusten, navem, tr. se cloquentia (accu-satorem omnibus rebus, enz.) — voorzien van.

ARMUS [«(ijUÓs] schoft (schouderblad der dieren). ook — schouder der mcnschcn.

Alio, 1. [d^o'w] 1)trans, beploegen, terram, decern medimnas ex jugero = opbrengst trekken; (/•'.) Ir. rugae aa. corpus, a. ma-

Ar qua lus. Ar lieu lus.

re, enz., Taurus a. Cilicas sclicidt, 2) intvans. liet land behouwen.

AUQUATUS — Areuatus.

AllUEC'J'US, adj. [part. arrigo] steil, pars Aljiium,

AUIUIAItO, önis, m. liet (jelil, dat bij een belangrijken kooi) vooruit betaald moest worden.

AR-1UDKO. 2. toelagcben, alicui, alicjuid lajjclien om (arrideor ~ men laelit om mij); [Hor.] ridentibus a. — met de lag-chers meêlageben. V, d. tr. bevallen, toelagchen: id mihi valde a.

ARUÏGO, resi, rectum, 3. [ad-rego] 1) op-rigten, comas, aures = spitsen. 2) tr. ophitsen, opwekken, aliquem, animum alieujus; Itali arrexere animos.

AKUÏl'10, rïpui, reptum, 3. [ad-rapio] grijpen, arma, aliquem medium = om T.ijn midden; (/'.) u. castra (Tac. oecupa-tos) = aantasten, terram velis rr zeilen naar; a. occasiouem (causam, enz.) ^ te baat nemen, literas (studium, enz.) spoedig aanleeren, (sibi) auetoritatem (cognomen, enz.) — zich toeeigenen, sermonem — opvangen.

ARRÖGANS, ntis, adj. [part. arrogo] aanmatigend, homo, dictum.

ARUÖGANÏ1A [arrogans] aanmatiging.

AR-RÖGO, 1. 1) doen toevoegen. 2) zich aanmatigen, (sibi) aliquid; nou tantum arrogo quantum etc. 3) (/'.) verschaffen, alicui nliquid.

AKS, tis, ƒ. kunst: aa. ingenuae (libera-les) — Vrije (toonkunst, welsprekendheid, enz.), sordidae =; handwerken; a. factitare uitoefenen; disserendi a. — redekunst; (di-cere) ex a. [P. arte) zz: naar de regelen der kunst; ad a. revocare =; in een stel-selmat.igeu vorm brengen; in artis modum venit — liet wordt tot een kunst verbeven; (//or.) hac a. Pollux attigit arces ig-neas = ita. V. d. A) kunstgreep: sa-luliris reipublicau; aa. consulares. I!) wetenschappelijk bock: aa. oratoriae. C) (/'.) kunstwerk: aa. proferrc. D) {l'hnedr.) Artes = Slusae.

AUTÈIUA [rr; dgigt;?yiaj 1) slagader. 2) a. (aspera) —luchtpijp.

ARTIlRlTÏCUS, adj. [— ditd-Qittitós] jich-

ARTÏCÜLATIM, adv. [articulus] 1) stuk voor stuk, dividere. 2) verstaanbaar, dicerc.

ARÏÏCÜIiUS [iirtus] gewricht: dolor arti-culorum iz; jicht; sarmentorum a.~knocsl, uitwas, orationis zn afdceling; in ipso a. (temporis) zz; op hot beslissend oogen lil ik (tijds-g ow richt).

Arlifex. Ascensus. 29

AUTÏFHX, ïcis, 7ii. [ars-facio] kun sten aar; ook — tooneelspe 1cr, en (/'.) rz: geneesheer: ('/er.) iirtidcem probum! — nu hebt ge wat fraais uitgerigt; tr. mundi (suavitatis) a. =; stichter, bewerker. K d. als adj. A) kunstrijk, natura, B) ervaren, dicendi, ad corrumpendum judicium, (/*.) equus.

AUTIFÏCIÖSUS, adj. [artillcium] 1) kunstvaardig, rhetor. 2) kunstrijk, opus, res. 3) kunstmatig [opp. naturalis), genus divinandi.

ARTXFÏCIUM [artifex] I) handwerk, an-cillare, accusatorium. 2) stelsel: eloquen-tia non nata est ex a., scd a, ex eloquen-tia. 3) kunstvaardigheid: opus singti-lari opere artificioque confectum. 4) kunst-greep: opus est artilicio.

ARTOLAGANUS [= dgtokayavoi] broodkoek.

ARTÜS, us, m. (U. altijd pl.) 1) zzz articulus: tr. sapientiae nervi et aa. 2) gelid [vgl. memhrum).

ARTÜS (Arctus) adj. eng [vgl. angustus), vinculum, silvan digt, annona zz: karig, petitio zzz beperkt, somnus — diep; arctae res [l', en L.) = noud.

ARUNDI.NEUS, adj. [arundo] van riet, tr. [I'.) carmen — op de herdcrsiluit.

ARUNDO, ïnis, ƒ. riet (vgl. calamus, ran-na). V. d. [!'.) A) herdersfluit, 15) hengel. C) pijl.

* ARVINA [Virg.) beestenvet.

ARVUM, akker [vgl. ager). V, d. [P.) — gewest: aiva Ncptuuiazz:zee.

AllX, cis, ƒ. burgt: tr. [P.) a. coeli, aa. igneae (aetlieriae) zz: coelum, Romanae gebied. V. d. tr. A) bolwerk, steunpilaar, amicorum, provinciarum, legis, bei-li ; in arcem causae invadere zz: de /.aak in het hart aantasten (de grondslagen er van ondermijnen), li) (/'.) top van een berg.

AS, assis, m. * 1) pond [Ov.). 2) kopermunt, oorspr. een pond zwaar, later allengs tut op Vu pond verminderd: [Hor.) omiiiu ad a. perdere zz: tut op den luatstcn penning.

ASCKNDO, ndi, iisum, 3, [adscando] stijgen, in coelum, in navem zzz aau boord gaan, in concioncm zz; het sjjrcekgesloelte beklimmen, tr. in summum locum civita-tis, ad majora, enz.

ASCENSIO, önis, ƒ. [ascendo] eig. opstijging; v. d. verheffing van stijl.

ASCENSUS, us, m. [ascendo] 1) liet bestijgen, tempi/. 2) opgang (plaats waar men stijgt), arduus; tr. in virtute suilt multi ua. zz; trappen; a. ad honoris gra-dum.

50 Ascia. Aspcrgo.

ASCIA, timmerbijl.

ASC10, 4. [ad-scio] [P, en L.) sz: ascisco.

A(AD)-SCISCO, 3. opnemen, aliqucm in numcrum eivinm (ad foedus), alujucm pa-tronmn (consuetudincm) = aannemen, li\u-dein — ontvangen, prudentiam (oppidum) sihi — zicli toeeigenen, (P.) generum ali-cui — verschaften, leges c/u. — aannemen, goedkeuren. V. d. ascitus (lepos, enz.) — uit den vreemde overgenomen.

A(AD)-SCIirBO, 3. bijschrijven aliquid; a. nomen emptioni, aliquid in legem; a. diem in Uteris — den datum onder den brief schrijven, alirui salutem — de complimenten (schriftelijk) doen, colonos inschrijven, aliquem in (ad) numerum (ad anii-oitiam, in municipium, in civitatem of incivitateo/^ eivitati) opnemen, aliquem comitem alicui (poenam foederi) — doen toekomen, alicui aliquid ~ toeschrijven; {Phacdr.) ascriptus poenae dies = bepaald.

ASCRlPTlCiUS, adj. [ascribo] ingeschreven, civis.

ASELLUS, dem. Asinus.

ASlLUS, ])aardenvlieg.

ASINUS, ezel.

ASOTUS [—«acaroj] iwelger.

ASPECTUS, us, m. [aspicio] het zien; vi-tare adspectum hominum gezien te worden door (carere adspectu civium rr niet gezien ■worden); uno a. = bij ééne beschouwing; primo a. ~ op bet eerste gezigt; praeclarus ad a. =3 om te zien; convertere a. ad aliquem zz: naar iem. zien. K d. A) gezigt als zintuig: amittero a.; cadere sub aspectum ~ zigtbaar zijn. B) uiterlijk, pomorum jucundus; homo a. bor-rido.

ASPER, ëra, erum, adj. ruw, locus, (P.) signis — met basreliëfs; mare a. onstuimig, oratio weinig vloeijend, homo m onbuigzaam, vinum — wrang, verba (facetiae) m bijtend, tempus (sententia, P. \irgo, odium, enz.) — bard, wreed; res aa. nood; negotium a. =s moeijelijk; (yirg.) gens a. studiis belli — krijgshaftig.

ASPERGO, rsi, rsum, 3. [ad-spargo] I) op-strooijen, guttam llori; a. pigmeuta in tabula; tr. a, alicui labeculam, z. d.w., moles-tiam — veroorzaken. K d. paren, comita-tera severitati; a. sales orationi — de rede met aardigheden kruiden; hoe aspersi — dit heb ik er ter loops bijgevoegd. 2) be-sproeijen, terram sanguine; a, aliquid mendaciunculis — doorvlechten. K d. tr. a. aliquem (infamia, suspicione)^ aantasten, beleedigen, splendorem vitae alicujus maculis = bezoedelen.

ASPERGO, ïnis. f. [aspcrgo] (VU, P, en L.)

Asperilas. As-scquor.

1) het besproeijen, aquarutn rr met.

2) besproeisel, salsa ~ zeewater dat eeuc rots hes))roeit.

ASPÈRÏÏAS, atis, ƒ. [asper] ruwheid, sa-xorum, viarum, verhorum tzr hardheid, re-rum ~ inoeijelijkheid der omstandigheden, borninis (naturae) onbuigzaamheid.

ASPEKNOR, 1. [sperno] 1) versmaden (door daden; vgl. sperno); a. pacem, proces alicujus, cundilionem, hanc proscrip-tionem; a. patriam — verloochenen. 2) (zeld.) ve rwijderen: dii furorem alicujus a templis suis aa.

ASPÏCIO, e.\i, ectum, 3. [ad-specio] aanschouwen {ook = in het oog krijgen), aliquem, ternplum, lucem het levenslicht. y. d, A) opzien tegen, bewonderen, aliquem. 15) in het gezigt zien, zich meten met: Roetii antea Lacedae-monios a. non ausi sunt. C) onderzoeken, opus, Boeotiam; a. res sociorum. D) (/'.) in aanmerking nemen, genus.

ASPiRATIO, önis, ƒ. [aspiro] 1) aanblazing, uëris (cocli). 2) de letter //. 3) uitwaseming, terrae.

A(AD)-SPIRO, 1. I. intra,,s. 1) (P. en L.) waaijen naar: aurae aa. in noctem m verkoelen; tibia a. choris accompagneert. 2) [zeld.) ademen, pulmones aa. 3) tr. A) {P. en L.) begunstigen, alicui. R) trachten te bereiken, streven, ad aliquem (P. etjuis Achillis), in curiam, ad pecuniam alicujus. II. trans. [P. en L.) 1) toeblazen: a. alicui ventos. 2) tr. inboezemen, alicui amorem.

ASPIS, ïdis, ƒ. [-^zaaTtls] adder.

AS(ABS)-PORTO, 1. wegbrengen, res suas Salamina; a. hominem ns rooven.

ASPRËTUM, [asper] oneffen oord {Liv.).

ASSÈCLA, »n. [assequor] volgeling (verachtelijk), trawant.

AS(AD)-SECÏOU, 1. overal vergezellen, aliquem.

ASSENSIO, önis, ƒ. [assentior] toestemming (= erkenning): aut a. tollenda = of men moet niets meer voor waar aannemen.

ASSENSUS, us, vu [assentior] — Assensio.

ASSENTATIO, önis, ƒ. [assentor] het naar den mond praten, vleijerij.

AS(AD)-SE]NT10R, sensus, 4. zeld. As-scn-tio, 4. instemmen met, alicui, verbis alicujus, sententiae alicui; assensum est ei; a. alicui aliquid = in iets; assensa het voor waar aangenomen.

ASSENTOR, 1. [assentior] naar den mond praten {vgl. assentior, blandior, adulor), alicui, hominibus omnia =:in alles.

AS(AD)-SijQUOK, 3, 1) inhalen, uliqucm

y/sscr. y/s-siyno.

in itinerc; (Ter.) assequere — pak hem! ï) tr. A) verwerven (met moeite; vgl. atlipiscor, nanciseor), immortalitatem, ma-gistratus. E) evenaren, allquem, merita alicujus. C) doorzien, begrijpen, cogi-tationem alicujus; a. aliquid conjecturfl ~ iets raden.

ASSEU, ëris, m. lat.

AS-SËRO, rui, rtum, 3. toeeigencn, [P.) laudes sihi, aliquem coelo = doen 7,ien, dat hij van goddelijlcen oorsprong is. V. d. {t. t.) (manu) a. aliquem (in liber-tatem of (in) liberali causa) zz; vrij verklaren (eenen slaaf geworden vrijman; vgl. inanumittere), in servitutem — {een weg-geloopen slaaf) in slavernij terugvoeren.

AS-SER.VO, 1. 1) bewaren, tabulas. 2) bewaken, arcem, aliquem domi suae.

ASSÉVËRANTER, adv. [assevero] met pleg-tigen ernst, loqui.

ASSÉVËRATIO, önis, ƒ. [assevero] 1) ernst (in het spreken): omni a. tibi alfirmo. 2) {Tac.) severitas.

ASSËVËRO, 1. [ad-severus] 1) introns, ernstig spreken [opp. jocor). 2) trans, A) verzekeren, uliquid (de re aliqua), se al) aliquo esse destitutam. B) {Tac.) too-nen: liaec aa. originem Germanicam; a. gravitatem = ernst huichelen.

AS-SÏDEO, sëdi, scssum, 2. zitten hij, alicui, apud aliquos, in schola; v.d.{Tac.) — zitting hebben in de regtbank. F. d. A) bijstaan., alicui. B) zich neêrslaan om te belegeren, moenibus (lt;/«lt;.), prope mocnia, (/'.) urbem. C) {Hor.) a. insano zr niet ver van gek zijn.

AS-SlDO, sëdi, sessum, 3. gaan zitten, in sella, apud aliquem; (Sail.) Adher-balern dextcra assedit ^ liet A. zitten aan zijn regterhand.

ASSÏDUÏÏAS, atis, ƒ. [assiduus] 1) bestendige tegenwoordigheid, amicorum, ad-vocatorum, medici. 2) volharding; per-ficere aliquid assiduitate, consilio, diligen-tia. 3) het telkens terugkomen, molestiarucn, epistolarum r=: onafgebroken reeks, dicendi — herhaalde oefening.

I. ASSIDUUS, adj. [assideo] 1) bestendig tegenwoordig: Bomae fuit assiduus; boni assiduique dominie die veel te huis zijn. 2) volhardend, onvermoeid, agricola, llagitator, hostis. 3) onafgebroken, im-ber, opera, libido, coinmemoratio, frajuen-tia.

II. ASSIDUUS [as-do] (oiid)~ locuples {opp. proletarius).

AS-SIGNO, 1. 1) toewijzen, alicui aliquid; a. alicui ordiuem == iem. Centurio

Jssilio. /is-sur go. 31

maken. 2) toeschrijven, aliquid non ho mini sed tempori.

ASSILIO, silui — 4. [ad-salio] opspringen, (P.) moenibus = bestormen; tr. a. ad ali ud genus orationis overspringen.

AS-SiMÜLO (-7/1 ilo) 1. gelijk maken, nabootsen, literas et litnras, dcos in speciem oris humani (Tac.) — den goden menschengedaante geven. V. d. A) vergelijken, grandia parvis, forinam Britan-niae scutulae oblongae. B) voorwenden (=: simulo): a. anum (P.) — zich uitgeven voor (zoo ook Ter. so amicuin, lac-tum); a. furere, (Ter.) quasi excain of me exire, nuptias.

ASS1S := axis.

AS-SISTO, stïti, — 3. 1) zich plaatsen, ad fores, contra hostcs. 2) A) tegenwoordig zijn, rei alicui, tribunali. B) staan: talus recto a. — overeind.

AS-SÜLEO,--2. — soleo. (alleen 3 p.

prat's, iiitl.; zeer zeld. met inf.).

ASSUË-FACIO, 3. [assuesco] gewennen, aliquem (mentem) aliqua re (ad rem ali-quam); a. aliquem facere aliquid.

AS-SUESCO, 3. 1) trans. (P. en L.) — as-suefacio. 2) intrans, zich gewennen, re aliqua (rei alicui, ad rem); a. facere aliquid; a. bella (/^izzad bella.

ASSUËÏÜnO, ïnis, ƒ. [assuesco] het gewend zijn, mali, mulieris (Tac.) omgang met.

ASSUËTÜS, adj. {part. assuesco] 1) gewend, re aliqua, rei alicui, ad (in) rem aliquam, facere aliquid, *rci alicujus (Liv.). 2) gewoon, locus, ars; motus corporum cuique genti assueti.

AS-SUM, afiui, adesse, tegenwoordig zijn, ante portam, in tabernaculo; a. rei alicui — bij, (P.) alicui begeleiden. V. d. A) daar zijn: dies (oci'asio) a.; morbus (tempestas) a. B) a. animo ~ opmerkzaam zijn, «ƒ—tegenwoordigheid van geest hebben. C) verschijnen, ad judicium, ex Africa; {gem.) adfts of (Ter.) adesdmn (vgl. dum) = kom hier. D) bijstaan, alicui, rebus alicujus; a. in causa aliqua.

AS-SUMO, 3. 1) (tot zich) nemen, ci-buin, sacra Cereris, uxorein; a. aliquos in societatem; a. sibi laudem ex re aliqua ~ verwerven. 2) er bij nemen, aliquos alicui, socios; nihil laudi nostrae assump-luni est — bijgevoegd. F. d. (t. t.) — den Minor (zie assumptio) bepalen.

ASSUMPTIO, önis, ƒ. [assumo] 1) aanneming, goedkeuring. 2) de Minor in een Syllogismus.

AS-SURGO, 3. opstaan, alicui — voor

52 Assus. Asylum.

iem. (uit eerbied), cx morbo; mons (/'. turris, nix) a. (/'. in auras) = verheft ïicli; (/'.) a. querelis = Idagten aanliclTen, ira (Orion) a. = verscliijnt.

ASSUS, mij. 1) (ze/d.) droog {t.t. hij liet baden) n. p?. = zwectkanicr. f. d. sol a. — (?) het genieten der zonnewarmte zonder voorafgaand had of zalving. 2) gebraden. Als subst. Assum — gebraad, vitulinum.

AST {oud en /'.) at.

ASTÏPÜLATOR, öris, m. [aslipulor] 1) t. t. helper bij eene stipulutio; r. d. a/g. helper. 2) toestemmer, Sloieorum iem. die zich vereenigt met.

A(AD)-STÏPl)LOR, 1. instemmen, alicuinr: met iem.

A(AD)-STO, stïti, — 1. staan bij: astante frequentift oivium (Italia) rr coram (F/7. ope barbarica m loen — nog bestond); (/'.) squamae aa.=: staan overeind.

ASTR1CTUS, adj. [part. astringo] 1) strak, (7'«c.) corpus = gespierd, (Or.) gelu = hard. 2) tr. bondig, cloqucntia, orator.

A(AD)-STRINGO, 3. vastbinden, -snoeren, aliquem ad statuam (vinculo), (/'.) vinculum; alvuin a. rr verstoppen; {!'.) astrictum limen r= gesloten deur, aqua astricta ~ hevrozen. F. d. tr. A) versterken, bevestigen, affinitatem nos-tram, fidem, servitutem. R) verbinden, milites ad certam formulam, orationem numeris; astringi jurejurando (lege, sa-cris, enz.), C) a. se (astringi) scclere zich schuldig maken aan. D) a. argumen-ta (rationem) ~ kort zamentrekken.

ASTIVÖLÖGIA [= aat^oioj'ia] stcrrc-kunde.

ASTRÖLÜGUS [rr: dorgoApj-os] sterre-kundige.

ASTRUM [— oiaiQOv} hemellicht {in verheven stijl; vgl. sidus, Stella); decidere ex astrisrr; zijn aanzien verliezen ; tollere in {P. ad) astra laudes alicujus {P. aliquem) ten hemel toe verheffen; {P.) eductus sub astra m hemelhoog.

A(AD)-STRUO, 3. 1) aanbouwen, gradus. 2) toerusten met, contignationcm la-terculo.

ASTU, indeel, n. [— aaru] stad [alleen van Athene): venire (in) a.

ASTUS, us, m. [yhl. en L.) list = listige streek [vgl. astutia).

ASTÜTIA [astus] list — sluwheid (vgl. astus, dolus).

ASTÜTUS, adj. sluw (vgl. callidus, subdo-lus), homo, ratio, sollertia.

ASYLUM [=a(;iiAogt;'J vrijplaats: aperire a.

Asymbolus. Al-tarnen.

* ASYMBOLUS, adj. [=: aavfipolog] (Ter.) die geen gelag betaalt.

AT (Ast) maar (sterker dan sed). Ook ~ »maarquot; zal (zou) men (ik, enz.) zeggen; en ~ althans: si non splcndi-dus, at tolerahilis.

ATABÜLUS, heete Z. O. wind in Apulie.

ATAT (Attat), Attatae, Attatatac [~ interj. (com.) wel wel!,

kom kom!

ATAVUS [avus] betovergrootvader: v. d. (/'.) —voorvader.

AT KI!, tra, trum, adj. zwart (— donker; vgl. niger; ojgt;p. albus), carbo, nox, nu-hes, spelunca, nemus, lictor (/'.) = in 'tzwart gekleed. V.d.tr. dies a. = ongeluksdag (waarop nederlagen of andere rampen het Rom. volk getroffen hadden). V. d. (P.) alg. = ongelukkig, droevig, onheilspellend, enz., mors, tigris (eura, enz.) — wrccc', versus (dens, enz.) — boosaardig.

ATIII.ËTA, in. ud-lt/iys] kampvechter bij de Gr. openbare spelen.

ATOMUS [= aio^off] f. ondeelbaar lig-ehaani.

ATQUE, zie Ac.

AÏQUI, conj. 1) maar toch: o rem, in-quis, difllcilem et inexplicabilem, a. ex-jdicanda est. F. d. ironisch — 7.ek er; me improbilatis patrocinium susciperc vullis: a. id tibi, intjuit, verendum est etc. 2) in een SyUogtsmus m n u, om den Minor met den Major te verhinden: quod si vir-tutes sunt pares, paria etinm vitia esse neeessc est; a. pares esse virtutcs facile perspicitur: ergo etc.

ATRAMENTUM [ater] zwart vocht; vooral — i ii It t: sutorium a. schoensmeer.

ATRATUS, adj. [ater] 1) zwart gemaakt: fluvius a. sanguine. 2) in 't zwart gekleed.

ATRIENSIS, is, m. [atrium] hofmeester (een slaaf).

ATRIUM, voorzaal. A. Lihertatis (se. templi) was de bewaarplaats van het Rijksarchief. (P. ook PI. en (dg. ~ woning).

ATRÖCÏTAS, atis, ƒ. [atrox] 1) afgrijselijkheid, facti. 2) barschheid, animi, verborum.

ATROX, öois, adj. [ater] 1) afgrijselijk, res, facinus, helium. 2) barsch, hard, wreed, imperium, responsum, oratio rz: dreigend, pugna m bloedig, (/'.) animus Catonis rr trotsch.

ATïAGEN, ênis, m. [= «it«j'j;j'] hazelhoen.

AT-TAMEN, conj, (zeld.) maar toch.

Allempcrale. Al-toUo.

* ATTEMPERATE, at/v. [attempero] (Ter.) van pas.

AT(AD)-TENDO, di, tum, 3. met of zonder animum (animos) 1) letten op, (ad) ali-queiu (aliquid); versus altenditur = men let op den versregel; a. an; a. quain fii-giam = l)oe, quid velim. 2) overwegen, aliquid, dc aliqud re, ad cavendum.

' ATTENTIO, önis, /. [attendo] animi (Cic.)

— opmerkzaamheid.

AT-TENTO, 1. 1) op de proef stellen, inimicos. 2) aantasten, urbem, tr. aliquid lingud, [Hor.) jura; a. Adem aliou-j us — trachten te doen wankelen.

ATTENTUS ,a(Z/. [attcndo]l) opmerkzaam, animus, auditor, auris. 2) spaarzaam, homo, [Ter.) ad rem ~ wat zijn vermogen betreft.

AÏTÈNUATUS, adj. [part. attenuo] zwak, fortuna, helium = onbeduidend; oratio nimiA religione a. ~ al te kleingeestig besnoeid; plebs a. inopia — uitgehongerd.

ATTENUO, 1. [ad-tenuis] 1) dunnen, le-gionem praeliis; sortes sua sponte attenua-tae ~ van zelf geslonken loterijbriefjes; (P.) a. corpus = vermageren. 2) tr. verminderen, vires, (P.) curas.

AT-TÉRO, 3. wrijven, (/'.) caudam, ma-nus =: verslijten (opore). r. d. tr. [Sail.) a. aliquem (opes Italiae, enz.)z=z fnuiken.

AT-TESTOR, 1. (zeld.) ~ testor.

AT-TEXO, 3. 1) vlechten, loricas ex cra-tihus. 2) tr. bijvoegen, partem ad aliquid,

ATT IN EO, tïnui, tentum, 2. [ad-teneoj eig. houden, vasthouden, (Tac.) aliquem custodia, dextram, tr. {Sail.). Numidam spe pacis ophouden; (Tuc.) attineri religione contineri. V. d. \) {Tuc.) zich handhaven in het bezit van, pecuni-am, ripam Danubii. B) betreffen, (ad) aliquem (aliquid); non attinet {iinpers.) — het doet niet ter zake.

ATTTNGO, attïgi, attactum, 3. [ad-tango'| aanraken, aliquem digito, terram pedi-bus. F. d. tr. A) treffen: dolor (volup-tas, invidia, enz.) me a. B) behooren tot, raken, Deum. C) bereiken, Asiam; forum a. zich vertoonen op. D) ter hand nemen, res (om te beschrijven), causam alicujus, rem militarem. E) aanroeren

— kort gewagen van, sommas tantum. F) verkrijgen, nomen legis, tr. rem ad verbum {sc. mente) ~ doorzien.

AT-TOLLO,--3. 1) opheffen, ma-

nus ad coelutn; a. jacentem; (/•'.) a. se in femur (in auras), oculos, arcem — opbouwen , a. se Lacinia = dc tempel vcr-

Al-Umdcó. Auclor. 53

heft zich, doet zich zien. 2) tr. (P. en L.) verheffen, animos, iras zz: ontvlammen in, aliquem laudibus, retnpuhlicam armis.

AT-TONDEO, ndi, nsum, 2. afscheren, afsnoeijen, vitern; eapellae aa. virgul-ta {P.) — knabbelen aan. V. d. tr. laus attonsa — bczwalkte.

ATTÖNÏTDS, adj. [part. altono] buiten zich zeiven, vino clamoribusquc, mira-culo (errore) verstomd, tr. (/'.) domus =: in rep en roer.

AT-TÜNO, 1. {P.) als door den donder

treffen, mentem alicujus.

at-trAho, 3. trekken, aliquem Romam, ad se; tr. ea res me a. ad hoe negotium; a. aliquem ad amicitiam nopen, malum na zich slepen.

ATTRECTO, 1. [ad-tractoj aanvatten, betasten, librum, mulierem. F. d. {Ter.) — ondernemen.

AT-TRÏBUO, 3. 1) verleenen, toewijzen, alicui aliquid, servis equos, co-hortibus locum ad hibernandum, illis agros urbesque (als woonplaats), alicui ora-tionem zrz in den mond leggen; attribuit nos trucidandos Cetbego; a. alicui curam rei alicujus; a. alicui legiones, praefectis equi-tcs. V. rf. = onderwer_Pcn, aliquem (re-gionem) alicui. 2) t. t. laten uitbetalen (door wissels), pecuniam, aliquid ex aera-rio; attrihutus meus rr op wien ik een wissel getrokken heb. 3) toevoegen, alicui aliquos. * i) bijvoegen, ad amissio-nem amicorum miseriam (Cic.). 5) toeschrijven, alicui causam calamitatis. C) t. t. attributum esse rei — als Praedicaat behooren tot.

AU (//ati), interj. {Com.) och!

AUCEPS, cüpis, 7ii. [avis-capio] vogelvanger, tr. sjllabarum vitter,

AUCTIO, önis, ƒ. [augeo] eig. — opslag; v. d. verkooping bij opslag, proscrihere•— aankondigen, faeere = houden.

AUCT1ÖNOR, 2. [auctio] verkooping houden.

AUCTOR, oris, m. [augeo] (ook voor vrouwen) 1) bewerker, stichter, bcneficii = weldoener, (P.) generis, vulneris, ur-bis. V. d. — schrijver, rerum Romana-rum — beschrijver der Rom. geschiedenis.

2) raadsman: (tibi) a. sum pacis (faeien-

di of ut facias aliquid) = ik raad u _

aan (vehementer r= dringend); me (te, enz.) auclore=: op raad van; a. legis (se-ditionis) = bevorderaar of (van den Senaat) — bekrachtiger {Liv. ook ~ bewerker); patres aa. Hunt —de Senaat bekrachtigt het plebiscitum; a, consilii publicize: degeen die in den Senaat den toon geeft.

3) zegsman (autoriteit): Fabium auc-

5

34 Auctor amentum. Auclus.

torem liabeo; a. levis = onlictrouwbaar, gravis = geloofwaardig; aa. sumus tutum ilium fore := wij staan er \oor in. 4) leer-aar: versari in philosopliia illo n. — ouder zijne leiding. 5) ie in. die tot voor-])celd d icnt: unum cedo auctorem facti tui =: die hetzelfde als gij gedaan heeft; Cato omnium virtutem a. — G) woordvoerder, societatis, querelarum nlicujus. quot;7) t. t. A) (malus) a. ~ verliooper, die zijn eigemlomsregt (niet) bewijzen l(an. B) voogd (—curator): feminam nihil age-re deeet sine a. C) nuptiarum aa. getuigen.

AUCTÜRAMENTÜM, [auctoro] (zeld.) dat ■waardoor men zich tot iets verbindt: incrces est a. servitutis, tot slavernij.

AUCTÖRÏTAS, atis, ƒ. [auctor] 1) het teweegbrengen: a. rutnoris; a. et inven-tio. 2) voorbeeld, autoriteit, repudia-re, dare; a. majorum. 3) raad: valuit ejus auctoritas; a. ejus inihi vivit — ik volg zijn raad nog na zijn dood; defugio u. consulatus mei rr ik wil niet, dat het onder mijn Consulschap voorgevallene aan mijn raad worde toegeschreven, d) gewig-tige meening: defendere a. suam. 5) wil: consilium et a. eorum qui seripserunt; conferre se ad (sequi) a. alicujus. V. lt;t. A) senatus a. a) wil: contra a. sena-tus; b) senatus consultum: vetus senatus a. de Bacchanalibus; ex a. senatus; «) senaatsadvies: si quis intercedat senatus consulto, contentus cro auctoritate. ]!) a. nopuli plebiscitum. C) a. collegii (pontifieum) — heal uit. G) bevoegdheid, legum dandarum. 7) gewigt: antiqua verba plus auctoritatis hahent; a. velus-tatis. 8) aanzien, imperatoris; afferrc (faeere) a.; philosopbi summa auctoritate; Jegem confirmare auctoritate alicujus ~ door dat men zich op iemand (van hetee-konis) beroept. 0) geldigheid: a. est in illo testimonio; a. somniorum tollitur. 10) A) bewijsstuk (rr documentum): aa. publicae; aa. civitatum. B) het beroep op een geloofwaardig persoon, als bewijs: contemnis aa.; aa. praescriptae, namen der Senatoren, die bij het nemen van een Senaatsbesluit tegetnvoordig waren. 11) eigendomsregt: lex usum et a. fundi jubet esse biennium; aJversus bostem aeterna a. — een vreemde kan nooit c. bekomen.

AUCTÖRO, 1. [auctor]: a. se (auctorari) zich verhuren, — voor loon verbinden.

AUCTUMNUS1 [augeo] 1) suhst. herfst. 2) [P. en L.) adj. herfstachtig, frigus = najaarskoude.

AIICÏUS, adj. [part. augeo] venncerderd: auctior ct amplior majestos.

Aucupium. Auditio.

AUCÜP1UM [auceps] vogelvangst; v. d. a. deleetationis ~ het najagen, verborum =:vitterij; (Ter.) boe novum est a. = manier om geld te verdienen.

AUCUPOK, 1. [auceps] eig. — vogelen vangen. V. d. tr. najagen, loeren op, oc-casionem, favorem populi, absentiam ali-cuj us.

AUDACIA [audax] stoutheid a) ten goede

— onversaagdheid: spes salutis est in a.; audacia verbis datur — het is geoorloofd zich onbewimpeld uit te drukken, b) ten kwade = vermetelheid: a. im-pudens; aa. = vermetele daden.

AUDAX, aeis, adj. [audeo] stout {gew. — vermetel): a. et amens; a. et protervus; a. ad id facinus = ten opzigte van; (/'.) a. omnia perpeti =: stout genoeg om, tr, u. pocta (versus, enz.).

AUDENS, tis, adj. [paft. audeo] (P. en L.) =: audax.

AUDEO, ausus sum, 2. wagen, tantum rem; res est audenda; a. dicere; longius a. (Tac.) ~ zich wagen; a. in proelia \P.)

— moed hebben tot.

AUDIEN'JTA, [audio] opmerkzaamheid; hl. altijd met faeere (alicui, orationi) — gehoor verschaffen.

AUDIO, 4. [auris] 1) hooren, strepitum; a. aliquid ex (ab, de) alirjuo; audio, cum mortuum esse; nemo cum querentem audi-vit; saepe ex eo audivi quum dieeret ^;ik heb hem vaak hooren zeggen; audivi majo-res boe dixisse — beb vernomen; Camillus auditus eos terruit de naam van C.; a. aliquid de aliquo rr: over, in aliquem ~ tegen icm. booren inbrengen; [P.) a. pujf-nas van gevechten booren spreken. V. d. A) audio (Liv. ook audimus) ru /)ƒ. {even als bij ons): ut a. — naar ill hoor. 15) (Com.) audin' (=r audisne) — hoor je wel? {tot aansporing). 2) luisteren naar, aliquem {vooral van een leerling), aliquid, de aliqua re zich iets laten voordragen. V. d. — verhoeren, preccs, reum m; in bet verhoor nemen. 3)instein-men met, aliquem, aliquid. 4) gehoorzamen, aliquem, istam sapientiam; cur-rus non a. habcnas {P.). V. d. audiens dicto =:gehoorzaam, nobis, jussis ma-gistratuum {sterker dan obediens). 5) introns. in een (goeden, enz.) naam staan, male, bene (commode), ab aliquo, bij icm. V, d. {!'.) rex a. ik word — genoemd.

AUDlTlD, önis, ƒ. [audio] 1) het aanboo-ren: fabellarum aa. 2) gerucht: fictac aa.; auditiouc ct fuma aliquid accipcre.

Auditor, Auguriutn.

AUDITOR, oris, m. [audio] toehoorder; v. i/.^leerling, pliilosoplii.

AUFÊIIO, abstüli, ablalum, auferre, 3. [algt;-fero] wegdragen, rem ah janua, muita doniurn suarii, plura de medio; a. se (Com.) cri'zich wegpakken, ])ucllam — wegvoeren, aiiquid inalturn (Phaedr. caput incolume) ~ er van of brengen; a. alicui caput — afslaan; tr. a. aiiquid ex priore actionem cr van balen, d. i. er uit Jeeren, pceu-niam (responsum, enz.) — bekomen, aiiquid de aerario (ab aliquo) :rn ontnemen (alicui spem, spiritnm, lt;?«!.); ludi X dies aa. zr: nemen weg (10 dagen gaan cr mede heen); {P.) mors eum a. ~ raapt hem weg, auferri (in scopulos, em.) voortge-sleurd worden; a, ut:z=:den maatregel afpersen dat; aliorum consilia te aa. = sle-

fien u mede; (ien u mede; (Ter.) aufer mihi oportet — aat bet woord o. weg; [Hor.) aufer me vultu terrcre — houd op.

AUGKO, xi, ctum, 2. [at'amp;o] vermeerderen, possessiones, classem, dolorem alicui, benevolentiam, animum alicnjus, suspicio-nem ; a. nurneram coelestium (/'.) nr: onder de goden opgenomen worden. V. d. A) met woorden vergrootcn, verheffen, rem laudando, munussuum. B) heguns tigeu: a. et honestare (ornare) aiiquem. C) begiftigen, terram irnbribus, aliquem scien-tiu (honore, divitiis, gratulatione) — iem. doen tockojnen; augeri liberis (laetitia, enz., Ter, dainno).

AUGUR, iiris, 1) m. Uom. wigcbelaar, die uit den bliksem, of (vooral) uit de vlugt, bet geschreeuw of het vreten [vgl. tripudium) van zekere vogels de toekomst voorspelde (ygl. auspex). De Aa. vormden een priestereollegie, dat zijn oorsprong uit Etrurie had. 2) comm. [P.) nlg. voorspeller, irnaginis jnocturnae ~ droomuitlegger; annosa cornix augur aquae ~ regen-voorspelster.

AUGURALIS, e, adj. [augur] Augures betreffend, jus; coena a. ^door een nieuw benoemden A. zijnen ambtgenooten gegeven, libri — over de wigclielarij; (l'ac.) a. (.vc. tempi um) —plaats bij de veklbeers-tent, waar de Auspicia gehouden werden.

*AUGÜRATO, adv. [anguro] na de voor-teekcncii te hebben geraadpleegd [Liv.).

AUGÜR1UH [augur] 1) raadplegen der voorteekenen [vgl. auspieium), agerende voorteekens raadplegen. 2) [ld. alleen Liv.)

auspieium 2. 3) voorzegging, a. rerum futurarum. V. d. A) voorgevoel: inbae-ret in mentibus quasi a. seeulorutn fulu-rorum. 15) (f.) voorspellingsgaaf: Apul-lo ei dedit u.

Auyuro. Aurigena. 30

AUGliRO, 1. [augur] *1) (XII lab.) sacer-dotes salutem populi augurantors moeten de auspicia raadplegen aangaande. * 2) in augnrato templo (CVc.) lees inaugurato. 3) [P.) — auguror.

AUGÜROll, 1. [augur] t) intrans. zich met wigebelarij ophouden. 2) trans, voorspellen, alieui mortem; v. d.^oordce-len, esse dcos, rectc de aliquo. Aves re-rum augurandarum causa natac opdat men uit hen de toekomst zou kunnen voorspellen.

AUGUSTUS, adj. eerbiedwaardig, verbeven, loens, tcmplum, initia urnis, habitus: suhst. Augustus en [L.) -ta, eertitel van de keizerlijke familie.

AULA [^z: avAf/] 1) [P.) voorhof, voorplaats. *2) (//or.)— atrium (?): lectus ge-nialis in a. est. 3) koningshof, paleis: a. invidenda; vivere in a. V. d. tr. A) vorstelijke waardigheid: potiri aula, auc-toritas aulae. 15) (£.) bof — hovclin-iï^en-

AULAEUM [r3 avXala] 1) gordijn, in tbeatro; aa. premuntnr — worden neergelaten (naar onze wijs opgehaald; daar zij bij de ouden van onder en niet, zoo als bij ons, van boven waren bevestigd). 2) [P.) sprei.

AIJUCUS, ad/, [aula] suhst. -iet', örum, vi. jtl- [N^elgt;-) hovelingen.

* AULOEDUS [== «vWós] (Cic.) fluitspeler.

AURA, [= aiqn] 1) [P.) koelte [vooral zachte — koeltj e), wind, lucht: aa. coeli; ad (in) aa. (attollere se, enz.) — ten hemel (venire ad aa. superas — op aarde: komende uit de onderwereld) ; tr. ferre sub auras — aan den dag brengen; fugere aa. = de buitenlucht, ferrc gewend zijn aan; vesci aurA (carpere aa. vi-tales) zs ademen; a. secunda — {junstige wind. 2) tr. zweem, rumoris, libertatis, spei, honoris; a. popularis~ (wufte) volksgunst. *3) [Virg.) auri a. (?) — glans. i) [Virg.) uitwaseming: dulcis a. spi-ravit crinilms.

AUREUS, adj. [aurum] 1) gouden, numus ; rr gouden munt van 100 sestertii [ong. een Dukaat), sella (cingula, enz.) — met goud beslagen. 2) (P.) goudkle ur ig, cae-saries, sidus; malum a., z. d. w. 3) [P.) gulden voortreffelijk, mediocritas, aetas, Venus, mores, gens, anus.

AURICULA [auris] oorlap, alicui mordi- ■ cus auferre.

AURlGA, m. voerman: P. ooi/., cn — stuurman.

* AURÏGÜNA, m. [aurum-giguo] [Ov.) uit

goud geborene [d. i. Perseus).

5 *

56 Auris. Auslmlis.

AURIS, is,/. 1) oor; crigcrc (arrigcro) aa.

— spitsen, dare (dedere, admovcre, Liv. a. praebere) alicui — luisteren naar; in auribus [Tac. apud aa.) alicujus — icodat iem. bet boort; in aurcin alicui dicerc (ad a. admonere) — in het oor fluisteren; [Virg.) a. vellere alicui — iem. aan iets berinnc-ren; servire (aliquid dare) auribus = naar den mond praten; auribus accipere:=; au-dire; (Hor.) deseendere in aures ~ audiri; pervenire (accepere) ad aa. alicujus ~ iem. ter ooren komen; (Ter.] in utramvis a. otiose dormiru ~ onbekommerd zijn, aa. tcretes (tritae) =: geoefende. *2) [Virg.] greep van de ploeg.

AURITÜS, adj. [auris] 1) langoorig, asi-nus, lepus. 2) tr. [Hor.) Orpheus fidibus auritas duxit quercus ~ luisterend. — [Phaedr. üera. -tu lus rz: langoor; lt;/. i. ezel).

AURORA, (Vkl. P. en L.) morgenrood {kl. prima lux, enz.; zie lux).

AURUM, goud, coronariumrrvoor een kroon; (Ter.) montes auri polliceri; (Ov.) Havens nitido auro nr goudkleurig. V, d. A) geld (mits veel), Judaicum — schatten der Joden. B) {P.) al wat van goud gemaakt is toom, halsband, heker, enz.

AUSCULTO, 1. 1) (Vkl. en P.) luisteren (kl. audio): a. et animum adverto; a. aliquem == naar iem. 2) gehoorzamen, alicui (vgl. obedio, dicto audiens sum).

AUSPEX, Veis, m. [avis-specio] 1) [verouderd)

— augur. 2) [P.) aanvoerder: auspice Teucro onder aanvoering van. 3) a. nup-tiarum [t. t.) — bestuurder der huwclijks-plegtigheden, legis (?) = lator.

AUSPÏCiïO, adv. [auspico] 1) augurato. 2) [Ter.) van pas,

AUSPÏCXTUS, adj. [part. auspico] door Auspicia geheiligd, locus; [Hor.) impetus nostri non aa.

AUSPÏC1UM [auspex] 1) bevoegdheid om de voorteekenen waar te nemen en te verklaren [vgl. augurium): habere aa. K. (Z. a) opperbevel: auspicio meo, »ƒ auspiciis meis (tuis, Caesaris). h) [P.) alg. gezag: populum hunc regamus aa. paribus. 2) voortecken van vogels [zie Augur; vgl. augurium, omen), facere — geven (van de vogels) en tr. [P.) bevel geven.

AUSTER, stri, m. 1) Z. wind. 2) liet Zuiden: partes austri.

AUSTÈRUS, adj. [— avaTt/Qog] strong [vgl. severus), homo, mos; suavitas orato-ris sit a. et solida, non dulcis atque du-coeta m ernstig.

AUSTRALIS, e, -trinus, adj. [austcr] Zuidelijk.

Aut. Avorsus.

AUT, of (van twee verschillende denkbeelden; vgl. vel, sive); vita a. mors. [P.) ne-que — a. = neque — neque.

AUTEM, m aar [als overgangswoord, niet als tegenstelling; vgl. sed, at, verum); dk. door n u, en meest in het geheel niet vert. Nli. Het heeft altijd een of meer woorden voor zich.

*AUTHEPSA, [— avd-éipTjs'] kookwerk-tuig.

AUTUM KUS — Aucturn nus.

AUTÜMO, 1. [Vkl. en* IIor.) meenen, houden voor.

AUXÏMARIS, e,-nrjKf, adj. l)t.er ondersteuning dienend: milites (cohortes) aa. of alleen aa. = hulpbenden. 2) (Tac.) van de hulpbenden, stipendia.

AUXlLIOK, 1. [auxilium] bijstaan (iem. die in nood is; vgl. juvo), alicui.

AUXILIUM, hulp, alicui ferre, petere ab aliquo; esse alicui auxiliozr: strekken tot, alicujus (Romanum) = toegehragt door. V. d. pl. — adjumenta, of — auxiliares.

AViRÏTIA, hebzucht: a. est injnriosa ap-petitio alienorum; omncs aa. = alle soorten van.

AVARUS, adj. hebzuchtig, homo; avarus pecuniae publicae [P, laudis) begeerig naar; tr. [P.) mare (ignis enz.) a. = verslindend.

A-VËIIO, 3. wegvoeren, aliquem e patria, equites in Aegyptum; pass. avehor — wegrijden enz. zie vehor.

A-VELLO, 3. 1) wegrukken, poma ex ar-bore, simulacrum e templo. 2) tr. losrukken van, aliquem de complexu alicujus; a. aliquem ab errore.

AVENA, 1) haver. 2) [P.) fluit van ha-verriet [vgl. arundo).

1. (AVEO) 2. alleen, imper. ave, avëto, in-fin. avere, begroeten: ave = wees gegroet!

2. AVEO--2. hevig verlangen, valde

a. scire; a. aliquid.

AVERRUNCO, 1. t. t. der godsd. — averto: a. calamitates, iram deorum, prodigia.

AVERSOR, 1. iem. den rug toekeeren; v. d. tr. met verachting van zich wijzen, filium, preces, crimina.

AVEUSUS, adj. [part. averto] 1) afgewend, met den rug gekeerd naar iem. [opp. adversus): vulnerarc aliquem aversum — in den rug; aversos bovcs trahere — bij den staart, achterwaarts; [Liv.) aversa in-sulae — tegenoverliggend deel. 2) tr. af-k en rig, deus a.; a. ab aliquo; [Tac.) a. aniini cz in animo.

A-vcrlo. Avis.

A-VKRTO, 3. afliecrcn, se ook a. sc. sb) of avcrti al) aliquo (ah itinere, enz. * Virg. aJiquid), aures, flumen — uileiden, liostem = verjagen, [Virg.) aliquem Italiè =: verwijderd houden; tr. a. aliquem a spe adipiscendi, mentem (.inimum) a re; animus alicujus nvertitur ali aliquo = wordt afkeerig; dii averlant {sc. omen); a. prae-dam (liereditatem, enz.) — ontvreemden; (Liv.) a. culpam (causam] in aliquem =: iem. op den hals schuiven, regem in co-gitationem belli (classem in fugam) — ver-tere.

AVIAR1UM, volière: = verblijf vau vogels in een bosch.

AVlOlTAS, iïtis, ƒ. lievige zucht naar, pecuniae, legendi, gloriae, sermonis, po-tionis ct cibi.

AVÏDUS, adj. [avco 2.] hevig verlangend naar, divitiarum, belli gcrendi, laudis; avidus cognoscere (P.) = vol vei langen om; (liv.) a. in res novas, [Ter.) ad aliquid. V. d. a) gierig: liberalis avidum frauda-vit. bj (/'.) verslindend, ignis, rapina.

AVIS, is,_/. 1) vogel. 2) [kl. alleen Liv.) voortceken [zie augur), bona, mala, sinistra.

1SACCA [Baca), l) bezie. 2) alg. vrucht. 3) [P.) paarl.

BACCAR, aris, «. -caris, is, /. [— xa^lf] zekere welriekende plant.

BACCIIA [ffax/ri] -chis, ïdis [fSax/ïg] vrouw uit Itacchus' gevolg.

UACCIIOR, 1. [Bacchus] 1) [P.) het Bac-chusfcest vieren: Bacchantes — Bac-chae; locus bacchatus = waar het B. gevierd is. 2) razen, in vcstra caede, in tanta voluptate; fama b. per urbem [P.) — doorkruist al razend de stad, \entus b.

BACCHUS, [= /Sax^oj] god van den wijn. K d. tr, [P.) a) wijn. b) wijnstok.

BACÜLUM, -us, stok (tot steun; vgl. sci-pio, fustis).

EAJÜLUS [bajulo] lastdrager.

BALANUS, ƒ. [=(9alavoïJ dadel.

BALATRO, önis, m. deugniet.

BALBUS, adj. stamelend, homo, (P.) os pueri (verba).

BALBÜTIO, 4. [balbus] 1) int rans. stamelen, de re aliqua = verward spreken. 2) trans, uitstamelen, pauca.

B ALÏNKAK, enz, — li al n t; a e.

BALLlS'l'A [Bulistd) werktuig

Avilus. Axis. 37

AVlTUS, adj. [avus] voorvaderlijk, hospitium cum aliquo, posses? ion es; [P.) a. inerum =: oude wijn.

AV1US, adj. [a-via] afgelegen, iter; v. d. [P. en L.) avin = eenzame oorden en avius rr afdwalend.

A-VÖCO, 1. 1) weg (ergens van daan) roepen, partem exercitus ad helium, pu-bem Alhanam in arcem, senatum in prata Flaminia. 2) afhouden, doen afzien van, aliquem a societate, a procliis, a rebus gerendis, animos a rcligione.

AVUNCÜLUS, 1) oom (moeders broeder; vgl. patruus), magnus = oudoom (grootmoeders broeder). 2) (Tuc.) a. inagnus.

AVUS, grootvader: ook (/'.) — voorouders.

•AXILLA (Ctc.) = ala, 2.

AXIS, is, m. as (van een wagen of van aarde en hemel); terra circum a. se convertit. Positus sub a. — aan den Noordpool. V. d. [P.) A) wagen. 1!) a. (aelheris of aelhe-rius) hemel. C) windstreek, hespe-rius = het AVcstcn.

om stcenen, enz. tegen eene belegerde stad te slingeren.

BALNEAE [Balincae), badinrigting.

BALNEARIUS, adj. [balneum] —badkamer.

BALNEATOU, oris, m. [balneum] badmeester.

BALNEUM (Bali'ncum) KtaXakcïov] bad (—• inrigting om te baden).

BALO, 1. blaten.

BALSAMUM [= fiuXaaj.ioi''] [L,) balsem, v. d. b a 1 s e in b o o m.

BALTEUS, draagband voor den degen.

BARATHRUM, [— flaQciamp;QOv] [Vkl. P. en L.) afgrond: bij Hor. in schertsbuik, en b. macelli — lt;lie vraat van een.

BARBA, baard: tondere (Hor. ponere) b. — afscheren, promittere = laten groeijen (h. proraissa = lange).

BARBARIA, -i'cs, iêi, f, [harbarum] 1) buitenland (dat niet Gr. of Rom. is). 2) tr, onbeschaafdheid, wildheid.

BARBARUS, udj, [~ ftuQ^inQog] 1) uit-beemsch [snbst, •its — vreemdeling) d. i. niet Hom. noch Gr. in harbarum [Tuc.) — op uitliecmichc wijs. Bij Nep,

58 Barbalus. Bellum.

]!. — de koning lan Perzië. 2) tr. ouhc-scliuafd, wild.

BARBiïUS, ad/, [barba] {fchnard; als suist. \) pl. Koincincn uit den ouden tijd. B) [Phaetlr.) — liircus.

BARBÏTOS, i, m. f. [= pótfizos'] (/'■) = lyra.

BARHUS, adj. [Radlij] (zeer zeld.) stompzinnig.

BARIS, ïdis, ƒ. [— Aegyptiscli

roeisehip.

BAIIÏTUS, us, m. (Tac.) krijgszang der Germanen.

BARO, önis, m. onnoozelc bloed.

BARBUS {P. en L.) = cleplias.

BASILICA, [= paai,hxij sc. open

baar irobouw aan het forum, met zuilen-gangen.

BASIS, is, ƒ. [= jSacrts] voetstuk, sta-tuao; b. trianguli — onderste zijde.

BSSIIIM, [P.) kus [vgl. osculum, suavium).

bATILLÜM , ko leuscli o|).

BKATUS, adj. [part. l)eo] gelukkig (volkomen; vgl. fclix, fortunatus); b. parvo (=contcntiis). iV. als rr geluk. 2)

■welvarend, homo, civitas. 3) (P.) heerlijk, gezegend, gaza, rura.

BKLLATOR, oris, m. [bello] 1) krijgsman (edeler dun miles). 2) (P.) krijgshaftig, homo, cquus; 1). deus — Mars. Fem. -t r i x.

BELLiCÜSUS, adj. [bellicus] krijgszuchtig, natio, provineia; annus b. — rijk aan oorlogen.

BELL.ÏCUS, adj. [bellum] 1) van den oorlog, res — krijgswezen, mors (virtus, lausct;.), =:in hello; bellicum eanere^: het teeken tot den aanval (door trompetgeschal) geven. 2) (P.) bellicosus.

BELLIGËRO, [bellum-gero] oorlog voe-ren, cum ali([UO, adversus hostes.

BELLO, 1. [bellum] = helligero, cum ali-(juo, pro aliquo, adversus aliquem; b. boe helium m voeren. INIÏ. * (Virg.) bellantur (van oen ongehr. Depon. hellor) hellant.

BELLUA, zie Beliin.

BELLUM, oorlog, gerere (agere) eum aliquo voeren, inferre (iudicere, facere) alicui = aandoen, parare (apparare, com-parare, commovere, suscipcre, adornare) ir:zicli uitrusten tot, facere (sumere, com-mittere) = beginnen, administrare = besturen, deferre ad aliquem =: het opperbevel in, ducere (traherc) — rekken; na-vale b. — zeeoorlog; civile rz burgeroorlog, Macedonicum — met de Macedoniërs, regium (regis) = met den koning (Mitliri-dates); hello of belli = op het krijgsloo-

Bcüus. Bcniijnus.

neel, in oorlogstijd (belli domique); (P.) Nereus hb. non trunsfert — gedoogt de overvaart der gewapenden niet; h. tribuni-cium — twisten met de tribuni, b. iudicere philosophiiie zieh doen kcfinen als een vijand van. — K. lt;1. (Liv. en P.) rs proelium.

BELLUS, ad/. lief, aardig, homo, episto-la, loeus, subsidiutn. f. d. bellum est~ het is een goed ding (malum eavere); (gem.) fuc b. revertare gezond cn wel. Adv. Belle, (gem.) esse (se habere) — bet goed hebben.

BELUA (Bellua) groot (vooral wild) dier. Als scheldw. rz beest, monster.

BÉNE, adv. [bonus] 1) met verba, wel, goed: ager h. cultus; b. habitare; b. di-ccre (benedicere) alieui =:iem. prijzen; b. facere (benefacere) alicui — weldoen (be-nefactum = goede daad. Vkl. — beneficium); b. mihi est (b. habco) = ik heb het goed (Ter. b. habent tihi principia = hct is een goed begin); b. te (tihi) rzr: op uwe gezondheid (bij het drinken); b. emere = goedkoop, audire z. d. w., promittere veel goeds, (Ter.) venire (se oft'erre, enz.) — juist van pas. 2) met adj. en adv. — va 1de: b. magna caterva; b. mime.

BÉNËDÏCO, zie Bene.

HÉNÉEACIO, zie Bene.

BJiNKF1C1AIUUS, adj. [beneficium] t. t. (Kr.) (sc. miles) — begu nstigd soldaat (van het lastigste werk vrijgesteld).

BENEFICIUM [bene-facio] 1) weldaad, gunstbewijs, dare alicui, of conferre (deferre) in aliquem, of collocare apud aliquem, lt;)ƒ aliquem bcncficio allieerc (or-nare, complecti); h. accipere ab aliquo of in beneficio aliquid impetrare; in bcnc-ficii loco (per h., beneficii causa) = bij wijze van gunst. F. d. beneficio alicujus (hoc, sortium, enz.) ~ door toedoen van, dank -zij. 2) eerbewijs, populi = door het Bom. volk gegeven (b. v. eerambt); transferre ad b. populi brengen tot de door het volk toetekennen eerbewijzen; in beneficiis ad aerarium referri =: op de lijst van hen, die op ecne helooning van staatswege aanspraak hebben.

BËNËKÏCUS, adj. [bene-facio] weldadig.

BËNËVÜLENTIA [benevolens] welwillendheid, erga aliquem; praestaro b. alicui (erga aliquem).

BËNËVÖLUS, arf/. [bene-volo] welwillend, alicai.

BËiNlGNÏTAS, atis,/. [benignus] goedgunstigheid, weldadigheid, amicorum, naturae.

BENIGNUS, «f//'. [bene] goedgunstig., wel-

Beo. Bifjae.

dadig, oratio, vultus, homo, libcralitas. V. tl. [Vkl. en L.) vruchtbaar, rijkelijk, ager, {Hor.) senno (?) erlang, vini somnique benignus (?) zn overmand door. — Adv, -MC, facere alicui = bene, z. d. w.; b. (dieis) = ik dank u (ook beleefd rr: nolo).

BKO, 1. [Vkl. en P.) gelukkig maken, se vino — onthalen. V. d. (Ter.) b. ali-quem — iem. eene goede tijding brengen. (Hor.) b. Latiuiu divite linguA = hegifti-

s⁰quot;-. •

BliS, bessis, m. ²/_s van een as, z. d. w., d. i. 8 unciae; v. d. fenus cv l)b. 3 per cent.

BJiSTIA, dier (redeloos; vgl. animal): ad bb. inittere m laten vechten met wilde dieren (in den Circus).

BESTIAR1US, adj. [hestia], als subst. beestenvechter [zie hestia).

BÈTA, beetwortel.

B1B1.IÜTHËCA [= fapjLioamp;ijxtj) 1) boekvertrek: abdere se in bibliothecam. 2) boekverzameling, conficere.

BÏIiO, bibi, — 3. drinken (uit dorst; vgl. poto), vinum; b. ex fonte; dare (mi-nistrare) alicui bibere — de bekers vullen en aanreiken; {!'.) b. flumen rr wonen aan, F. d. {I'. en L.) tr. inzuigen, amo-rem; hasta 1). cruorem. V. d. aure (auri-bus) b. aliquid — gretig aanbooren.

B쟆LljS, adj. [bibo] [P. en L.) 1) gaarne drinkend, vini. 2) Ir. dorstige voclit inzuigend, arena, favilla.

UICIOPS, ci'pïtis, adj. [bis-caput] tweehoofdig, [P.) Parnassus — met twee toppen.

Bl-DKNS, tis, 1) m. liark niet twee tanden. 2) ƒ. schaap, dat beide tandenrijen volledig heeft (zoo als Aoor liet ofleren gebruikt werd).

BÏDEKTAL, alis, n. [bidens] een door den bliksem getroffen en door liet offeren van oen bidens geheiligd oord.

BÏDUIIS [bis-dies] 1) adj. twecdagig, tempus. 2) subst. Biduum, tijdsverloop van twee dagen.

BIENMUM [liis-annus] tijdperk van twee j aren.

BÏFAIUAM, adv. [bis] in tweeën, (Liv.) aan twee kanten, distribuere; duo b. jiroelia.

BÏFÏDUS, adj. [bis-lingo] {P.) in tweeën gekloofd, arbor.

BÏFÜUIS, c, adj. [bis-fores] {!'.) met twee openingen (vleugels), valvac, fenestra; tr. tibia dat cantum b. (?) =: tweeërlei (hoog en laag).

BKiAK, arum, f. pl. (/-.) sitig. -ga, [ihpi. v. bijugae bis jtigum] tweespan.

Bigalus. Blandus. 39

IllGATlJS [bigae] adj. met bigae als stempel, argentum. V. d. als subst. {sc. nu-mus) Denarius.

BIJÜGIS, e, -gus, adj. [his-jugum] (P.) tweespannig: (equi) bh.; certamen b.

— met bigae.

* BI-LIBUA [Liv.) twee ponden.

BlLIS, is, ƒ. gal (vgl. fel), movere alicui = iem. toornig maken.

*BÏLIX, fcis, adj. [bis-licium] (Virg.) lori-ca ~ dubbel gevoerd.

BÏMESTIUS, c, adj. [bis-mensis] twecmaan-d el ijk sch, eonsulatus ~ twee maanden durende, (Hor.) poreus =: twee maanden oud.

BÏMUS, adj. [bis] tweejarig, legio = die twee jaren gediend heeft, tr. sententia dat iemands stadhouderschap twee jaar verlengd moet worden.

BlNl, ae, a [bis] adj. num. distr. 1) telkens twee: cum bh. vestimentis exierunt.

2) bij pl. twee: bb. castra; bb. millia; bb. litterae — brieven (duae =: letters).

3) een paar, tabellarii, seyphi, (P.) au-res, enz.

BÏPARïlTÜS, adj. [bis-partior] in tweeën verdeeld, genus. — Adv. -to, distribuere

— in tweeën.

BÏPËDAL1S, e, adj. [bis-pes] van twee voet, trabs, fenestra.

lilPENNiS, e, adj. [penna] subst. -nis, is, ƒ. (sc. securis) of * (Virg.) b. s e c n ris, (P. en L.) tweesnijdende bijl: cre-brae bb. — houwen met.

BÏKËiMlS, adj. [bis-remus) met twee roeiriemen, lembus. V. d. subst. -is, is, ƒ. (sc. navis) schip met twee rijen roeibanken (vgl. triremis).

BIS, adv. num. tweemaal: b. in die = op een dag; b. die — dagelijks; h. terque = of; prov. b. ad eundem (sc. lapidem of-fendere).

BÏ-SULCUS, adj. (P. en L.) (in tweeën) gesjileten, cauda, pes.

BÏTOMüN, ïnis, n. jodenlijm (asphalt).

BÏVIUS, adj. [bis-via] (P.) fauces — met dubbelen ingang. V. d. subst.-inm, tweesprong.

BIjAESUS, adj. [=. fllniaos] (P.) balbus.

BLANUlMENïUM [blandior] 1) liefkozing. 2) aantrekkelijkheid: b. vitae; exjiel-lere famem sine bb. — lekkernijen.

BLANDIOR, 4. [blandus] liefkozen, vlei-jen, alicui; tr. voluptas b. sensibus — streelt.

BLANÜÏTIA [blandus] gcw.pl. liefkozing, tr. voluptatum rr; het streelendc.

BLANDUS, adj. liefkozend, vleijend,

40 lilalero. Bracac.

Koet, homo, illccchrao volii|italis, (/'.) quics, LIandus ducere qucrcus (//or.) = wetende ineó tc tronen.

BLATÉIIO, 1. {P. en L.) snateren.

BLATTA, mot.

ItOAKIUS, adj. [bos] forum =:ossenmarkt.

BOEÜTAllCUES, ae, m. [— BoiuxaQXIs] hoogste overheidsjjersoon in Boeotië.

BOLUS [— /9ü)Aoï] (Vkl.) brok, beet, Greptus est e faucibus — bet voordeeltje is mij ontgaan.

BOMBYX, ycis, m. [= pófifivg] (P. en L.) zijde (stof).

BÖNÏTAS, lt;ïtis, ƒ. [iionus] {joede hoedanigheid, praedioium, aquae, vocis; b. ingenii = voortreffelijke aanleg. V. d.

reetschapen beid: fides et b. alicu-jus; naturalis b. :z: goedhartigheid; b. erga aliquem = goedheid.

BÖNUM [neutr. bonus] 1) sing. A) goed: summum b. (finis bonorum) = hoogste goed. B) nut, welzijn: est mihi bono; b. publicum. 2) ;)/. goederen, bezitting: bh. patria; esse in bonis = in het bezit van; tr. bh. animi.

BONUS, adj. goed, ager, vinum, valetudo; numns li. —echt, aetas rz: jeugd, pars aanzienlijk, spes, causa, consilium, nic-inoria, {Ter.) forma — schoon; res bb. (sm.) — gegoede ornslandigbeden; b. gu-hernator, enz. ~ geschikt; o bone (vir, ac-cusator, enz.) dk. ironisch; quod b., fe-lix, faustum fortunatumque sit rr: in den naam van al wat — is (formulier bij ondernemingen); b. dictum = vernuftig; bb. verba (als godsdienstterm) — boni o mi vis {Ter. bb. verba quacso —val mij toch niet zoo hard); civis Attica b. (Ter.) == van goede geboorte; (viri) bb. (optimus quis-que) bij Cic. dk. optimates; ager b. pe-cori (alendo) = geschikt voor; b. uopiatn ejurare ~ zweren dat men onvermogend is; (/'.) b. facere aliquid z=: om; b. in aliquem (/'. alicui) = goed gezind jegens; bb. tempora — gunstig. Ook is 1).= welgezind burger, en {Sail.) — dapper.

BOO, t. [= |3oaa)] {Vkl, en * Ov.) we»!r-galrnen.

BÖUEAS, ae, m. [=: floQsas] {kl. alleen Nep.) = Aquilo.

BORËUS [= (tóqeios] quot;dj. (P.) Noordelijk; sub axe B.

BOS, övis [= fiovg] vi. ƒ. os, koe: prov. bovi imponere clitellas == iem. iets opdragen, waarvoor hij niet deugt.

BÖV1LLUS, adj. [bos] {Vkl. lij Liv.) grex b. — boum.

BRACAE {Braccae), {P. sing.) broek (bij de Uom. niet gebr.)

Bracalus. Bulla.

BRACiTUS, adj. [braeae] met broeken gekleed, natio, Gallia — transalpina, cognatio = met lieden uit Galliu b.

BRACI1IUM, arm {eiquot;, alleen van de hand tot de elleboog; vgl. lacertus), extendere {P. jactare, enz.); (P.) bb. movere (ducere) dansen, praebere sccleri — de behulpzame band bieden; molli (levi) b. losjes (agere aliquid, objurgare aliquem); b. scorbii — schaar, arboris tak, llumi-nis^zarm, tak, navis = ra. f. cZ.= communicatielinie van vestingwerken,

BRACTEA (P. en i.) = lamina.

BRASSlCA, kool.

BREVIARIUM [brevis] (i.) — compendium.

BRÈVIS, e, adj. Icort, via, oratio, tempus, homo =: klein o/ = zicli met weinig woorden uitdrukkend, (/'.) coena (mensa) m gering, rosa (dominus, enz. Ter. occasio)

— korstondig; brevi (tempore) — binnen kort; brevi post — lort daarop; brevi re-spondere (percurrerc aliquid, chj.)—kor-teliik; breve faciam rr: ik zal het kort maken (u niet lang ophouden); in breve cogere — in een kort bestek zamenvat-tcn; breve dicere = breviter; t. t. sjllaha b. —• Brevia (/'. en L.) — moerassige plaatsen.

BREVlTAS, atis, ƒ. [brevis] kortheid, temporis , respondendi, corporis = kleinheid.

BRÜIVIA 1) kortste dag des jaars. 2) {P.)~ hiems.

BRUTUS, adj. {zeld.) gevoelloos, tellus; (animal) b. = redeloos dier.

BÜBO, önis, m. ui).

BÜBULCUS [bos] ossendrijver.

BUCCA, opgeblazen wang: garrire (scri-bere) quicquid in buccam venit {gem.) — wat bet eerst voor den mond komt; (//or.) bb. inilare alicui ==: in toorn ontbranden tegen.

BÜCCÏNA, zie Bucina.

BUCCÜLA [bucca] helmvizier.

BÜCËKUS, adj. [— (9otxamp;gajj] (/'.) met ossenhoornen.

BÜCÏNA {Bucoina), waldhoorn. K d. (omdat het begin van elke der 4 vigiliae in het leger door de b. werd aangekondigd) nachtwake.

BOCINATOR {Bucc.), oris, m. [bucina] hoornblazer: tr. b. existimationis meae

— uitbazuinen

JU) l-'O, önis, »i, pad de.

BÜLEUTËRIUM [=: /SowisDivgjoi'] raad-li ui Si

BULLA, 1) {P. en L.) waterbel. 2) deurknop. 3) gouden halssieraad der trium-phcrende veldhceren cn voorname knapen.

Bumastus. Buslum.

liumastus, adj. [= ^ovfiaaro;] (/'. cnL.) wijnstok met jjrootc druiven.

BÜR1S, is, m. kromhout des ploegs.

EUSTUlRIUS, [bustuin] tot het bust urn be-hoorende: pladialor b. = die in de lijk-spelen vecht.

BUSÏUM, [buro — uro] eig. plaats, waar een doode verbrand werd, v. d. graf, tr.

CABALLUS [*a(S«ü^s] [P. en £.)=rcquus.

cacfiinxor, 1. schateren van lagchen.

cachinnus, geschater: c. (cc.) commovc-re (tollere) — aanheffen.