van voortbrengselen van nijverheid, kunst, enz. te Philadelphia in 18?().
iiid van de Neilerlamlsehe lluofd-Cluinmissie.
UITGEGEVEN DOOll DE NEDERLANDSCIIE I100FD-CÖMMISSIE.
MIKT IV HI V IIAXIII..
II A A KLEM .
JOH ANN US KNSOIIEÜÉ EN ZONKN. 1876.
oct.
;G07
quot;
I)K (ll'KMIAliE WEIiKEiN
1 N
N E I) E l{ L A N I).
van voortbrengselen van nijverheid, knnst, enz. te Pliiladeiphi» in 1876.
GESCHETST DOOR
Lid van de Ncdcrlaudsche lloufd^Commissic.
HITdKliKVKN 1)01)11 DK NKIIKRLANDSCIIK HOOFDCOMMISSIE,
M11 IV lgt;I V IIAV
11 A A It I, K M ,
•lOIIA.WKS F/NSCIIKDK KN ZONKN. 1876.
/
Reeds in de eerste, door do Nederlandsclie Jloofdeonimissie voor de \\rereldtento()iistelliiig te l'liiladelpliia, gehouden vergadering, werd door haren Voorzitter de groote wenselielijkheid betoogd, om de werken van den Xederlandselien Ingenieur, in Amerika meer bekend te doen worden, door liet maken eener besoiirijving van de belangrijkste, in de laatste 25 jaren onder de regering van Koiiin»' Willem lil, uitgevoerde werken, zoowel van regeringswege als door partieulieren.
Zoodanig werk bestond niet.
Wel waren in een tal van boeken hoogst belangrijke medcdeelingen opgenomen, doch deze waren niet altijd volledig, daarenboven zeer verspreid, terwijl nog veel berustte in de portefeuilles van de Ingenieurs; van veel was nimmer mededeeling gedaan.
Schrijver dezes werd, als de eenigste Ingenieur onder de leden der lloofdcommissie, verzocht zich met het maken dezer beschrijving te heiasten. Niet dan na rijp beraad, na zich verzekerd te hebben, zoowel van het beschikken over de noodige boekwerken, als van de zoo noodige medewerking van deskundigen, meende hi j de opdragt aan te kunnen nemen.
Al dadeli jk meende hij zich echter niet te moeten bepalen tot de opname van de na 1S5() uitgevoerde, maar tevens te moeten melding maken van de vele in de eerste helft dezer eeuw, voornamelijk vóór het jaar lS;iO, tot stand gekomen werken
11
(Geleidelijk verkreeu; de hesehrip ini,', d;iiik zij het hem, door Z. M. den Minister van liiiineiiliindseho Zaken, ter bosehikking stellen van het arehiet', de zeer vele hem, met de meeste welwillendheid, zeil' van hem geheel onhekende deskundigen, verstrekte gegevens, meer omvang dan in den hegimie in de bedoeling lag; terw ijl het hein daarenboven , vooral voor den Amerikaansehen Ingenieur, hoogst belangrijk voorkwam, mededeelingen op te nemen omtrent de wijze onzer kust- en oeververdediging, onze eigenaardige wijze van slnisbouw, enz.
Aan dit een en ander heelt deze se,bets onzer openbare werken haar ontstaan te danken, welke de lloofdeommissio vermeend heeft niet alleen in de Hngelsebe taal, maar ook in het Neilerlandseh te moeten doen drukken, ten einde haar ook in het Vaderland te kunnen verspreiden.
Met een openlijk woord van dank aan allen , die hem in de uitvoering van zijne moeijelijke taak zijn behulpzaam geweest, hoopt de schrijver, dat spoedig een kundig Ingenieur eene meer volledige beschrijving van hetgeen in ons Vaderland op het gebied van den Ingenieur geschied is, het licht zal doen zien.
Voor mededeelingen, ter vollediging van deze bijdrage of toevoeging van welligt daarin overgeslagen werken, houdt de schrijver zich inmiddels aanbevolen.
Ainslrrdam , li i'rhnuwij iS7(!.
1
D
Voorwoord.............
Niouwo Mcrwodo................
Oudo Morwodc...................
I).lt; Waal............................
Nodor-Hijii en Ijnk.................
Doorgraving van dc Koodvoot.................
De Maas.........................
Do Empolscho doorgraving...........
Do Goldorwpho IJssol...........
I)(! Niouwo Waterwog van liottordam naar zoo.....
Op bovonrivioron ..................
Dlcosworkon......................
Pak- on baardworkon...............
Kribworkon....................
()]gt; bonodoiirivioren...............
ISluilz.
/inlssi uk ....................................................
Stuiil van ilc door do Honoring Kodanc uitgaven aan do riviorvorbotc-
........... 33
ringen.......... ..........................................
Idem mot liet ...................................................
Staat aangevonde do iiainen der hovaarbaro rivieren met haro lengten
in K. M.....................................................
Statistiek dor scheepvaart op do rivieren in 1874.................. 40
HOOFDSTUK II.
IvuiDileii.
Groot Xoord-Hollaudscho kanaal....................................................................41
Kanaal van Amsterdam naar do Noordzee door Holland op zijn smalst. 13
Kanalisatie van den llollandsehon IJssel..................'.......
Kanaal van Neuzen naar Gent......................................
Zijkanaal naar de Axelsche Sassing..............................
Waterleiding iieoosten en bewesten het kanaal van Neuzen...........'1 ^
Kanaal van Hrugge naar Sluis (Nederlandsch gedeelte)..........................'r)^
Kanalen door Zuid-Beverland en Walcheren.......................•'
Uil wateringskanaal van het 1V'|C district van Zeeland..............................S'gt;
Dedemsvaart.............................................................'''
Overijsselsche Kanalisatie-Maatsebappij........................ • • • (l1
Kanaal do Willemsvaart.........................................
Kanaal van Ommen naar do Dedemsvaart.........................
Kanaal van Coovorden naar de Vecht.............................
Mc^ppelerdiep...................................................
Drentscho kanalisatie...........................................
I
III.
Illllllz.
()i,aiij(! kmituil.......................................... , i;|
Noord-W i llcnisviiurl.............................................
Sclieopvaai'tkaiialcn in Oronin^nn............................................................(;5
Kanaal van Maastrichf naar Luik............................................................70
Noordcrvaart-AI'watiu'ingskanaal naar do Maas.............................70
Kanaal van Kiiulhovcn..................................................................................71
Do Die/.e..............................................................72
Diverse waterWogou in Noord-Hrabant..................................................7,J
I let Steurgat..............................................................................................7:j
liet Oude Maasje..............................................................................................7,'{
Do Ainer....................................................................................................7.4
Do haven van Zevenbergen........................................................74
Do Mark en Diutel......................................................................7.4
liosondaalsche- on Steenborgscho Vliet........................................................7(;
Statistioko tabid van do kanalen in 1874................................................77
Statistiek der scheepvaart (i|gt; do kanalen in 1^7 1..................................^4
Staat van do in do laatste 25 jaren door het Kijk aim do kanalou lio-stoeddo sonunon............................. ...............
A. SI'OOKW KOEN.
Lengte iu Kilometers..............................................................................oq
Hollandscho IJzoren spoorweg..................................................ill
Goscdiiodkundig ovorzigt..............................................................lt;)|
Todmische medodeoliugon....................................................................lt;12
Nodorlandschc Rijnspoorweg............................................................94
1 V.
ISIii.l/.
Aken-Maastrichtsclie spoorweg en Maastricht-Hassolt-
soho spoorweg........................................................................................du
CioschicdkttiKli^ overziet.........................................
Tecliniseho inodeJoolingon.......................................................................9!)
Brug over do Miuis hij Nfaastricht.......................................99
Rotterdam (Moerdijk)-Antwerpen met zijtak Rosendaal-
Breda..........................................................................................................ioi
Spoorweg Turnhout-Tilburg..............................................................102
Geschiedkundig overzigt.................. ..........................................102
Grand Central Beige..............................................................................102
Spoorweg Maastricht-Luik............................................................'03
Nederlandsehe Centraalspoorweg..................................................103
Spoorweg Almelo-Salzbergon............................................................105
Spoorweg Nijmegen-Kleef..................................................................105
Spoorweg Zevenaar-Kleef...................................................................'
Oeschiedkundig overzigt........................................
Spoorweg Eindhoven-Hasselt..........................................................'(),i
V,
liliulz.
Goscliicdkundif»quot; ovci'zi^i......................................................|
Todinischo inodcdcolinfijcüi................................................KKj
Spoorweg Sluiskil-Gent........................................................................10G
Geschiedkundig overzigt..........................................................Kk;
Tcchnisclio niedodoelingen................................................Kkj
Spoorweg Venlo-Osnabrüok....................................................K,,;
Ocseliiedkundig overziet................................................................I(|(.
Teclinischo medodoolingen..............................................10-
Spoorweg Neuzen-Mechclen..............................................................1117
Goschiedkimdig overzigt..................................................I,,-
Noord-Brabant-Dvütsche spoorweg..............................................107
Geseliicdkundig overzigt......................................................1,,^
Kuiistworken.....................
......................................................................1
Brug over de Maas liij Gcnne|)..............................................107
Rollend materieel........................................Il()
Zuid-Oosterspoorweg........................................................................no
Gcscliiedkundig overzigt............................................................llo
Kunstwerken................................................................110
Rrug over de» Maas te Kavestein....... ......................llo
Staatsspoorwegen................................................................................112
Oescliiedkundig overzigt........................................................I |.gt;
Toohnischo mededeelingen..................................................I|,)
Staat dor voltooide lijnen met de kosten van aanleg..............................113
loolinische bijzonderheden van de meest belangrijke bruggen. IIV
Kraanbruggon..................................................................I|-
Spoorweg Niouwediep-Amsterdam..............................................1 is
Algemeen overzigt..............................................................11^
Kunstwerken..............................................................IIS
Aanleg van de baan in de Zaanstreek......................................lp)
Voorzieningen genomen tegen schokken................................................121
Wjjze van funderen der gebouwen......................................p)|
Aanleg van de baan in het slappe terrein ten zuiden van den Noorder-
Udijk tot het Noordzeekanaal......................................................j.jj
Urug over bet Noordzeekanaal................................................j.j.j
Aanleg van de baan bezuiden het Noordzeekanaal................................i^lt
Aanleg van den weg door Amsterdam......................................................I o;)
Centraal personenstation............................................................p,,
Draaibrug bij het Oosterdok................................................................jor,
Goederen-station en handelskade......................................................105
Spoorweg door Rotterdam............................................................125
Algemeene rigting............................................................|
Yinduet tot aan de Hinnenrotte................................................|.)(;
VI.
lil
Viaduct door do Binnonvotto....................................
Baan van af do Binnonrotto tot di» Maas.......................
Brug ovor do Maas............................................
Tnoumatischo fundering.........................................
Werken to Fijenoord............................................
Overbrugging vau het Hollandsch Diep
Wijze van plaatsing der overspanningen
Spoorweg door Zeeland.................................
Algoineeno rigting.............................................
Oostorseheldo-dam............................................
Sloedam...................................................
Maatschappij tot exploitatie van Staats spoorwegen.....
Rollend materieel..............................................
Exploitatie...................................................
Inkomsten van het Kijk.....................................
B. GEWONE WEGEN.
Kosten van aanleg in de laatste 25 jaren................................................I '7
Statistiek der wogen in verband met do oppervlakte en bevolking van
HOOFDSTUK IV.
Haven en dok werken te Nieuwodiep............................................................149
Haven en dok werken te Amsterdam............................................................151
Voornaamste verbeteringen aan de havens in do laatste 25 jaren..........158
Statistiek der in- en uitgeklaarde seliepen benevens de in- en uitvoer
Diepte van don toegang naar de onderstaande Havens in Europa. . . 104
VII.
mad/.
Opgavo dov liuidaanwinningen van af 1800. . ................ ... 105
J)n /uidplas.....................................................................I 7.i
Nootdorpscho plassen................. ......................................171
Aanhechting van Aimdand aan den vasten wal................... I7K
Droogmaking van hot /nldcljjk gedeelte der /niderzee..........................I7!l
Watorbemaling volgens het stelsel Fijnjo van Salverda........... . 180
HOOFDSTUK VI.
ZccMcringen.
Dijken.......................................................................185
Ilondshossche en Pettomei' zeewering..........................................................180
HOOFDSTUK VII.
Sluizen.
HOOFDSTUK VIII.
Oever- en lvustvlt;M'li('liliii;gt;'. Itctoiinlii^ en Itchiikeiiiiiu1.
Ankerhoeivormige hnkonloimen....................................................................105
VIII.
liliulz.
Buikhakontonnon............................................... 1!'5
Kioltonnon....................................................
Wiutoi'bakontoimon............................................. 1 quot;•quot;gt;
M iNtsigmilon....................................................
............................................................. I!t7
Duinwiitorloitling to Amsterdam.................................. ~'H)
Duinwatci'lciiliug to 's Gmvenhago................................ -quot;I
Drinkwaterleiding te Rotterdam.................................. 202
It IVI Kit V Kit ItKTKItlMaKN.
Godurende de laatste liolft der \()i,ige en in liet begin der tegenwoor dige eeuw \i(^I lierliaaldelijk de aandaclit van deskundigen om iniddeli;n le hei'ainen tot het l)e\oi'dcren \an den geregelden alvoer dcr hooge i'i\ierwate-ren, tot hot vtu'ininderen van de aanleidingen tot ijssloppingen en van tic: daaruit voortvloeijende doorbraken en tot bet verbeteren van de bevaarbaarheid der rivieren.
De verminderende strooinsnolbeid in de rivieren, die /ieb op Xedcrliilliiscli grondgebied in verseliillende armen verdeelt!!), bevorderl de neêrzetliiigen \an zand en slibbe en daardoor lust ontstaan van oiuliepten, \an mindtn' regel-matigeu allooj) van hel water en bet vormen van ijssloppingen. In de voorgaande eeuw was de aandacht vooral gevestigd op de boven rivieren, waar geen eb en vloed voorkomt, in de nabijheid van de l'ruissisehe grenzen. De toen uitgevoerde werken waren bool'dzakelijk 1°. De belangrijke alsnij-ding van de kromte der rivier de Kijn bij Herwen genaamd Het llijlimd-sehe kiuiiial. 2°. De doorsnijding van de IMciJ om den l.lssel een beteren mond te geven. ;50. liet beperken van den ouden Itijllillimd tot beteugeling van den zijdelingsclien afvoer van het water. 1°. liet aanleggen van
een nieuwen mond van liet l'uinicrdoilsHic killianl, door de tocdaiiiniin^ van den ouden mond en de verlenging en vevlioogiiif,' van den liooi'ddam op de sclieidintr van liet Piumenh'lisclie lulliaal en dt' Waal (punt van separatie), tot geregelder waterverdeeling op de heide riviertakken. 5°. 1)(ï aanleg van Krill- en IMeeswerkeil tot leiding van den stroom en ontzetting der oevers. —- Eene in 1S21 benoemde rivier-commissie was liet toenmaals algemeen gehuldigde stelsel van zijdelingsehe alleidingen toegedaan, een stelsel waaraan o. a. de in ISO!) en 1S10 aangelegde liijiiicrschc en lillek omsolu' «verlaten hun ontstaan te danken hehhen.
Noeh deze overlaten, noch liet in 177''i en 1771- gegraven itijlaiidNche kanaal, waardoor de sterke kronkeling van den Itoveil-ltijli bij Herwen afgesneden werd, waren afdoende.
De toestand der rivieren bleef evenwel zeer ongunstig en werd door deskundigen niet zorg gadegeslagen; geen doortastende middelen tot herstel werden aangewend, tot dat in 1S50 eene commissie van Inspecteurs van den Waters laat het thans algemeen aangenomen denkbeeld voorstond en ingang deed vinden, dat afdoende verbetering moest gezocht worden in regtstreeksche verbetering der stroombanen, door die tot normaal breedte te herleiden. Tot regt verstand wordt opgemerkt, dat voor de waterverdeeling van den Boven-llijn tussehen de drie hooldtakken, waarin hij zieb splitst, is aangenomen;
naar de Waal............................................. 'ei
naar den verdeelden \C(1(T-I{ijll en de Lek..................... quot;/•.)
naar den IJssel.......................................... 1 'i-
In verband met deze verdeeling werd voor de normale breedte der rivieren op den middelbaren zomerstand aangenomen:
onverdeelde lto\eii-ltijii........................... '•00 450 M.
^ boven einde..........................................................--
^ beneden einde............................ 400--
de onverdeelde Merwede ....................................................--
de oud(! Merwede............................... 2quot;quot;
de onverdeelde \eder-Hijii......................... 1^quot;
de IVeder-llijn heneden den Usselllioild en de Lek bij
Wijk l»ij IMmrstede......................................................--
van daar tot Viaiien............................ 1 70--
« quot; n Ki'iiii|ieii............................ 200 ---
de Itoven-Ussel............................... iquot;quot; ~
lt;1(; Kenedeii-LLssel............................. '70
de lloveu-naas tot !Maa.strielit................... '00
I
4
van daar tot Mo«k.............................. |lll) joq
quot; quot; quot; («rave.............................. 1:2(1 ïi 200
quot; quot; » Locvestcin........................ o oo__
(i cd cel tol ijk kou deze normale breedte verkregen worden door den aanleg van stroomleidende kriijben, gedeeltelijk door liet opruimen ol'liet met den oever verbinden vau ceu tal van zieh in de rivieren gevormd hebbende eilanden, het opruimen van belemnieringen en somwijlen, hoewel meer bij uitzondering, door afsnijdingen van bogten. Op de beneden rivieren waren evenwel die werken niet voldoende, voornamelijk door den toestand van den Iticschbosch, vvanrin de vele killen, die zieh beneden de Omlc Wiel hij WtTkeiullMll bevinden, het water van de (Mille MeiWPlll' alleidden, door welke het water als liet ware in het wilde afstroomde; de rivier werd daardoor meer en meer ongesehikt voor de scheepvaart en de killen werden bovendien meer en meer onbekwaam om ijsstoppingeu te voorkomen.
Om hierin verbetering te brengen, werd besloten de Ouill' .Menvt'llo te hebouden en eene nieuwe Menveilc lt;e vormen, loopende tussehen Wer-keililtlin en lliil'diiivvelil naar den Monilijk en het llolliniilscli diep, waardoor ongeveer de helft van bet water der onverdeelde Nenveilc, als minimum gerekend op den middelbaren zomerstaud, zou worden afgevoerd.
De vorming dezer rivier geschiedde door langzame strooiuleiding, bet maken van alleideude kribben, het beteugelen van afzuigende killen en door uitbaggering.
De werken werden in 1852 aangevangen door de langs de Westkil bestaande oude beteugel ings werk en door opzinking met rijzen stukken te ver-hoogen. Twee alleideude kribben van de Itakkerskil en het Steiirgat werden gelegd, ten einde het water naar de IViemve Merwede af te leiden, (ielei-delijk werden gedigt : de afzuigende killen zijdelings van den 1'iiiiIiMviiii Polder, de Witliooineiikil, het IMepiiat en het gat van den llindeiibroek. De /oetenielkskil. het gat van den lleiiü'st en de Siiee|gt;liil werden beteugeld.
Reeds in LS,)(! hleck dat de schecj)vr.art belangrijk was gebaat en dat de vroeger bij boog oppenvater en ijsgang bedreigde distrieten, waaronder de Alhlussenvilill'd cenc. belangrijke plaats bcskleedt, van de toen reeds tot zekere mate geopende Nieuwe Menvede, ontzet en redding bij dreigend gevaar mogten verwachten.
A
1*
1.
Geleidelijk werden hinderlijke platen en eilanden afgegraven, om de rivier de aangenomen normale breedte van 150 M. boven en (»00 M. boneden te geven.
In lS(il werd begonnen met bel baggeren door middel van sloombagger-molens en wei van al' dat jaar tot 1*75 de belangrijke hoeveelheid van 4' ',2 millioen M '.
Dit baggeren en de voortdurend voortgezette stroomleidingen en alsluitin-gen hadden ten gevolge dat bet profil der rivier, dat blijkens op een en zeventig punten gedane opmetingen, in IS.»2 bedroeg (511' M2, in 18(gt;1 gekl'innnen was tot S !■() M-. en in 1S7Ü tot 1.quot;5.'51 M'2.
De uitgebaggerde grond werd gelost in nlgedamde killen, terwijl bet gebaggerde veen wederom in de rivier weid gelost om door den stroom zeewaarts gevoerd te worden.
In 1S(;;gt; werden, ten einde de bezwaren weg te nemen voor de scheepvaart door de Helsloot en de liikvorschnikil, de bovenmond der eerste en beite-denmoiul der tweede kil afgedamd en in die afdammingen sebulslnizen gebouwd.
Nadat in IS(5;} was overgegaan tot het digten van de bovenmonden van het Liiiiji'OiidiniKlici», de Itovoii.siiniiuersloot, de |{lt;'ii(Ml('iis|n iii»('rslolt;»t, het gat van de IMitU'steek, de /jiiitler^cill en liet gat van Kielen, werd in 1 S(5 !• begonnen met de afsluiting van het IliepiTilt en het beteugelen van Xoonlerdiei» onder Dultliehlain en in 1S65, nadat de afsluiting van de Utikkerskil en het JStenrtiilt tot op baiindijkshoogte voltooid was, een scheepvaart kanaal gegraven tot verbinding van deze killen met de Werkcn-damsehe Sassluis.
In dat zelfde jaar werd begonnen met de bekading langs den regteroever beneden den kop van het eiland Dordrecht tot boven de hoogste vloeden, welk werk in 1S(5S voltooid was.
In 1SCl7 werd niet de bedijking van den linkeroever begonnen, welke bedijking, beginnende te Werkeillllllll tot de .S|)ierilltt:s1llis, eene lengte hebbende van 1012:5 M., in 1S7;5 voltooid was en in 1.S71 werd voortgezet door hel gat van de Itilitersplililt lot de grens met de Mi(lllel|lshllt jOK. Na voltooijing van dit werk, dat eerstsdaags tot stand zal komen, zal de watenrije bedijking langs den linkeroever der XieilM'C Jlerwede voltooid zijn. — De kruin van dezen dijk heeft eene breedte van(5M., de hellingen zijn 272 quot;P 1 ; de dijk heeft binnen bermen. — hangs den regteroever is eene kade aangebragt tot 1 M. bo\cn springvloed-hoogte.
In I S(!S werden de ilooU'kil en hel Houw eilillü'sche Wil ter algesloten en in de jaren 1 SO!) en 1S7II de Ueeiieplililt, gelegen aan den beueden-mond , afgegraven.
()|i het cimlr vim 1S7I' luid de rivier hij ccni! ixivcnbrccdte van 100 M on iieiiodonbrewlU' van COO M., niet guringc uilxdiuloringcn, ecno diepte van gt;'5 M. Ixüiwlen iaagwatev.
Thans is nicn hezig niet liet nanhrengen van een rij/.endani niet steen iiezel langs ruim J.quot;)!)!) M,, krninshreedte van !■ M. en hellingen van 1 a Ü op 1 , welke dam de Ailllsi JtU-Oflliim plmit mei de DccucpIilUt moet verbinden, ten einde hierdoor den benedemnoiul der rivier te uor-maliseren.
De beteugeling der killen en vorming der Xiniwc Hci'wcdc hebben tot ullimo Deeeniber 1S7I het Rijk gekost r»S(!HS5,(I0 gulden.
()ok de Mcrwcdc werd belangrijk verbeterd door het biggen van
dwarskribben.
De geul lusseheii den noordelijken oever en hel eiland de .Miildchvioini bij Cioi'ilK'llCIII en llilh'lii werd gedigt; genoeinde plaat en de bij (Slcni-M i jk gelegen plaat werden geheed weggegraven , hel gedeelte \ an L()('\('Steill tol. beneden lt;gt;oi'iii('lii'in bijna geheel door het aanbrengen van strek- of paraleldammen tot de breedte van (iüt) M. be|)erkt.
Reeds in 18 ld) was met dit beperken der rivier op de aangenomen nor-maalbreedte van 200 M. begonnen van lliir(liii\\lt;'l(l tot ilordi'cclif door het aanbrengen van uitstekende kribben, maar eerst, nadat de afzuigende killen in lS(i5 allen gedigt waren, werd de geregelde normalisering krachtig ondernomen.
In plaats van de vroeger zeer gebrekkig bevaarbare rivier beeft, men thans een stroombaan, die over nagenoeg de volle breedte eene diepte heeft van :l l ;i M. beneden laagwat.er,
Behalve de aan hel hoofd de/.es genoemde algemeene re.lenen van den sleehten toestand der rivieren, bestond er voor de rivier de AVilill nog eene bijzondere oorzaak, die nadeeligen invloed op een gedeelte der rivier uitoefende, en wel, door dat deze rivier met de rivier dc MllilS in gemeenschap stond door middel van het luill'.ial Vim S(. Andrics.
Daar de waterstand op laatstgenoemde rivier in den regel lager is dan op
T
V ..
G
wi'slgcnocmdc, sl vooindc meestal de Wiliil in de Muhs en werd hierdoor water aan de benedenrivier onttrokken.
Ileeds in overoude tijden tot voor ruim een eeuw, luidden de beide rivieren tusselieu Dmimrl en Uossnn geiiieensclia|), behalve over de onbedijkte prondeu, door drie kanalen: het Voornsclic pit, liet Wsiillit'ilt en te fSt. AlHll'ios.
In J7~S werden ter verbeteriiif; van de M'usil beide eerst^enoemden gedijt, waardoor eene verbreeding en verdieping van liet kiilliliil ViUI !St. Aiuli'ies ontstond.
In I S;i7 traehtte men door het leggen eener alleidingskrib den afvoer van het Waalwater in de Maas te verminderen.
In 1851 werd deze verlengd en in 185:3 werd besloten lot het afsluiten der opening en den bouw eener sehutsluis, (en einde het alloopen oj; afdoende wijze te verhinderen.
In 185G werd de dam voltooid en de sluis voor do seheepvaart opengesteld.
Na het rapport der Inspeetenrs werd tot verbetering van dc Waal in 1 Sf» 1 eene nlleidende krib beneden de SlIOI' gelegd, ten einde de rivier tot een hoofdgeul te beperken.
Mij Dl'litOll werd de zich in twee armen verdeeleude rivier door een rijzendam tot één arm beperkt, die daardoor eene ruim voldoende diepte verkreeg.
Hij het einde van 1871 warende voornaamste genormaliseerde vakken: aan den liekcnloillselK'll waard waar zes kribben zijn nitgebragl en den oever langs den Krlckoinsclie dijk bevestigd; aan de Loouciischc wel door de verbinding van dit eiland met den linkeroever en de afgraving tot ile normaalhreedte; verder van Oclltl'il tot bij WailH'l; van Ti(«l tot Xeinicwijiieil; van IM'eilincl tot beneden llcrewaardcn met verbinding van de llm'waai'dcilschc Middelpliiut aan den linkeroever; bij siiiii; van Oiiijnni tot beneden /ialt-Itoiniiiel; van IIHIouw tot itrakcl, en eindelijk van Vurcil tot den benedemnond.
Door het leggen van kribben werd in 1851 het bovenmatig breede gedeelte hoven het liOOVCCI' genormaliseerd.
Verder is genormaliseerd het gedeelte bij hoorwcrtli; van tot Oplit'iisden; het gedeelte hij ItheiiCli; van Culciiibor^' tot nabij
7
ScllOOIlllovm, lerwijl in 1801« reeds kon bogomien worden niet de ver-sniiilling van de Lek beneden liialslgenoenide plants.
Behalve deze genormaliseerde gedeelten werd het gedeell(' hij M ijk hij IMllirstlMlc genonnalisecrd en de daar aanwezige l iterwUiU'd, genaamd de llooiivoet, doorgegraven.
Üe sterke kronkeling om dezen uiterwaard veroorzaakte veel hinder aan de scheepvaart en was hij ijsgang, daar zieh in die hogt steeds het. eerst een ijsdam vormde, voor de hovengelegen dijken gevaarlijk.
Nadat de slechtste riviertakken van de LHi voldoende waren verbeterd, kon deze zoo dikwijls reeds, zeil' in de vorige eeuw, besproken doorgraving zonder gevaar plaats vinden, liet ontwerj) bestond om vóór de opening der doorsnijding in hare as, over eene breedte van 90 M., een geul te graven tot op de zandlaag, daarna de oude rivierbogt al' te sluiten en na de opening al de overige klei, over dcnormaalbreedte van 150 M. aanwezig, geheel op te ruimen.
Deze zandlaag bevond zieh in het bovengedeelte op 0,00 M. beneden middelharen rivierstand, terwijl in het benedengedeelte de kleilaag tot 2,00 M. beneden dat peil moest worden opgeruimd.
In ISOS werd met de werkzaamheden begonnen door het leggen van twee zomerkaden wederzijds van de ontworpen doorsnijding, en het normaliseren der rivier beneden de doorsnijding, door het leggen van kribben aan den regteroever.
In ISO!) kwam, door het uitbrengen van zes kribben, deze uithouding tot aan tie nieuwe normaallijn tot stand.
In 1S70 had de geul over de gehcele lengte eene breedte van 30 M. en bleef aan de bovenzijde slechts een dam van 20 M. over. Toen in 1S71, nadat de geul dc breedte van SM) M. bekomen had, begonnen werd met den dam weg te ruimen, brak deze in December door ten gevolge van de ijsbezetting in den ouden rivierarm. Nadat dc doorsnijding hierdoor tot rivierbed was geworden verruimde de bovenmond spoedig, vooral nadat de, dam verder was uitgebaggerd.
In 1S72 werd met het uithouwen van den regteroever aan de bovenzijde der doorgraving begonnen door het. maken van vijl' kribben met een strekdam langs de normaallijn, ter aansluiting van dc benedenste dier kribben aan het boveneinde der doorsnijding. Tevens werd aan de benedenzijde, der doorsnijding in dc rigting der nonuaallijn langs den linkeroever een strekdam aangelegd. Achter dezen dam, zoomede achter de kribben, werd grond gebragt, alkomstig van opruiming van klei uit den bovenmond der doorsnijding, hetgeen door uitbaggering plaats vond.
In liet liiiilsl van dat jaav bedroog de diepte, die men nagenoeg overal in de doorsnijding vond, ongeveer 'Z M. beneden hovengcnoenul peil.
In iTannarij lS7.-5 werd met bet maken van den afsluitdani, aan de bovenzijde van de. algesneden bogt, begonnen in do rigting van de linker normaallijn. Nadat deze in de laatste dagen van Februanj gesloten was, werd de dam in bet voorjaar tot 2 M. boven middelbaren rivierstand opgewerkt. De diepte in de geul bedroeg toen nagenoeg overal !■ JI. onder middelbaren rivierstand. De verruiming van de genl tot de nonnaal-breedle van 150 M. werd door opruiming van de kleigronden in bet begin van 1871' voltooid.
in den loop van 1S7•'! bedroeg de diepte der genl op enkele plaatsen tot 5 M. beneden middelbaren rivierstand, welke diepte eebter, na de verrni-ming lot 15(1 M., weder afnam; zoodat medio lS7 t cene meer gelijkmatige diepte van !■ M. gevonden werd.
Met inbegrip der onteigoningskosten, welke 125847 gulden bedroegen, vorderde dit werk eenc uitgave van 1571)00 gulden.
In plaats van een kronkelend riviervak, lang ongeveer .'SOOO M., is nu een geregeld llaauw gebogen riviervak, lang 800 M., door deze afsnijding verkregen.
In IS51 werd d(^ ldlliliiir!t'S4'lilt;gt; Willis verlietcird door het verlengen van pak werken en bleeslagen, bet herstellen van ri jswerkeu en het aan den oever brengen van een eiland boven Iton'moiul
In Voord-ltnihant en («lidcrliiiHl werden dwars kribben gelegd tot verbetering van ondiepten in de riviervakken de (iioiiilM-lic Oord, beneden ftravc en het Iliiigt;Tii('ill(I.
Ikmeden bet fort ( it'vecocur werd aan den mond van de 1)1*7.0 een leidiim gemaakt om, zoowel den uit- en ingang van deze gekanaliseerde rivier, als bet vaarwater in de Mans langs den nim'lliond te verbeteren.
Deze mond werd tevens verlengd tot den normalen oever van de
In 1855 werd begonnen het moeijelijk gedeelte aan de Niiii'ri'llliOls en het gedeelte beneden liet kanaal van St. Aildl'W's, waar de Mails te breed was voor haar vermogen, te verbeteren.
In 1874 waren de volgende gedeelten genormaliseerd:
Door KmiieLselie dooi'U'nniiiü' vei'sliiiil- men de iilsiiijdinir mui di^ rivier de Mi) lis bij ('reveeoeill' liij den na niet;' mui de spoorwe^lirui^, lijn I Ireclll-Ko.vel, tot .stuud gebragt.
De werken hebben bestaan:
1°. In bet niaken van een nieuw rivierbed lang 1270 M. van af Veerbal Ie Kinpel tot aan den lledelseheii waard. Ilierloe werd in de rigting van do linker normaallijn een rijzen leidam gelegd van 1ÜIII5 M. lengte, rustende op een zinkstuk met stecnbeslorling. - De dam kreeg eene kruinsbreedte van M. en glooijingen van 1 '/8 i\ I op 1, en ver-eenigt zich door middel van een aiinlieelitingskrib aan den linker Maasoever. Vervolgens is eene tijdelijke vaargeul van 141 M. breedte op den bodem en liellingen van .'5 op I gegraven; deze geul moesl deel nil maken van bet later te, maken prolil van de rivier.
2quot;. In de doorgraving van den lledel.sclien waard over eene lengte, gemeten langs de linker normaallijn, van 1 ó.'iO M. Ook bier moesl ter doorlating van het Maaswater een voorloopig rivierbed gegrinen worden dat deel moest nitmaken van liet volle prolil.
;i0. in bet maken van aIslmlingsdammen aan het boven- en benedeneinde van de ill te sluiten bogt. Deze dammen, lang 22.quot;) en 27.'5 ,M., waarin doorvaartopeningen van 20 a 2.j M. gespaard zijn, ruslen op onder deze doonaartopeningen doorgaande zinkstukken, aan alle zijden lil M. buiten
Ill
ileu voet (Ut (Inmiiicn nil stekende, en hebben ceiie breedte viin 15 a !• j\I. dp de krnin en glooijingeu van I'/'j quot;P '•
Ann het beneden einde van dezen waard heeft men kunnen volstaan om door het aanbrengen van eeuige kribben de rivier daar ter plaatse te normaliseren.
Deze belangrijke rivierverbetering vond plaats in de jaren 1S09/7I. OKLDFKSCHK IJSSEL.
In ISö-2 werd met het afgraven van een deel der werken van het fort de Poli en van de batterij Wellciilicru' beneden /iiitplicn aangevangen, terwijl, door het aanleggen van kribben, aanwezige middelplaten aan den wal werden bevestigd, om zoodoende de rivier tot een eenig rivierbed te herleiden.
De rivier loopt in de Zuiderzee uit door drie monden: het üail/('ll(lir|), het Itcit'tcrdicp en het kotcliliep.
Deze waren door bunnen weinigen diepgang ongeschikt voor de scheepvaart en verstopten ligtelijk hij ijsgang, zoodat reeds in 1S5I) overwegingen aanhangig kwamen om de monden te verbetereu.
Deze bestonden in het gedeeltelijk afsluiten van het noordwaarts stroo-mende zeer ondiepe (jinizeiKlU'i», hel beteugelen van het Kcü'tenlicii dat zeer verloopen was, en het verruimen van bet westwaarts loopende Keh'l-dicp met het verbeteren en met SOU M. verlengen der kribben aan den mond van dat diep gelegen. Tevens zonde de l.lssel van Rutei'VCCIquot; naar zee worden bekribt en de bij killll|Mil gelegen kattCllWiiard worden doorsneden, ten einde de daar aanwezige hinderlijke bogt weg te nemen.
In IStli) werd met deze verbeteringen begonnen; in het volgende jaar kwam de gedeeltelijke beteugelinir van het Itciileidiep, het herstellen der Ketclkribhcn en de doorgraving van den Kslltciivsliird tot stand; bovendien werd de rivier door kribben genormaliseerd en zoowel dit gedeelte, als het zeeeinde van het Ketcliliep, over eeue lengte van 1600 M. uitgebaggerd.
In IS7:i bleiïk dat de hierdoor gevormde geulen nagenoeg geheel waren verdwenen en men genoodzaakt zoude zijn meer afdoende verbeteringen aantebrengen. Kr is toen besloten om het bovengenoemd gedeelte der rivier meer afdoend te normaliseren, het lictcldiep te verwijden en bet Iteiitcrdicp afteslniten en hierdoor de l.lssol monden tot twee te beperken.
Deze verbeteringen zijn thans onderhanden.
Hij liet einde van JS7I waren ^enonnaliseenl de gedeelten:
van af den Mcstmoortsi lii'ii lioof'diliini ui' separatie punt lot den SU'ni-wiDli'd;
DE MEUWE WATERWEG VAN KOTTER DAM NAAR ZEE.
Door den nieuwen waterweg van Kotterdaili naar Zee verslaat men liet vaarwater dat van Kotterdaill langs de rivier de Memve Maas tot e\en \oorhij \ laai'diiilt;t'eii, van daar langs de rivier het Neheill' tot de /oogeimanide Pan en vervolgens langs den nieuw aangelegden ri\ierniond door den D«ek van Holland naar zee leidl.
Ah01 ens do «erken, die tot vorming van dezen waterweg zijn ontworpen en voor een groot gedeelte reeds zijn uitgevoerd, nader te omsclirij-ven, kan het dienstig zijn het volgende in herinnering te hrengen.
A ooi het jaar 1S^7 bestonden er verschillende waterwegen waardoor Kotterdain mot de zee gemeensehap liad, te weten:
van Rotterdam langs Maassluis naur zee;
van Rotterdam langs Rrielle naar zee;
van Rotterdam langs de Meuwe en Oude Maas naar Dordreelit. van daar langs de Dordsche Kil en het Rollandseh Diep naar het (.oe-reeselie zeegat ol door het Rille^at naar Rromversliiiveii en naar zee; van Rotterdam door de Xoord langs Dordreelit naur de Ooereeselie en Rrouvversliavensclie zeegaten, en
\au Itotterdam langs de Nieuwe Maas tol. voorhij Vliiardiu!gt;'eii, verder de Onde Maas tot Oud-lleijerland en door het Spui en (gt;oereeselie H'at naar zee.
De hiei genoemde waterwegen waren echter geheel onvoldoende voor de eischen van den tijd, toen, door ontwikkeling van handel en nijverheid, die onwaardeerbare gevolgen van voornilgang en ondernemingszucht, de scheepsbouw eveneens eene groote vlugl, mm.
De lengte der wegen, liet bezwaar van dan stroom op-, dan stroomafwaarts te varen, maar vooral de onvoldoende diepte van de verschillende vaarwaters, waren zoovele beletselen die de ontwikkeling van handel en seheepvaart in den weg stonden.
Sedert lang dacht men dan ook over middelen om dezen toestand te verheteren en de tweede koopstad vati het Rijk voor groote zeeschepen toegankelijk te maken.
I let kanaal door VooillC in de jaren IS^7 tot ISiJ'.t uitgevoerd, is daarvan een bewijs en was de scheepvaart reeds van veel nut. Schepen van iets minder dan 11 M. breedte van 5,15 M. diepgangen ruim 71 M. lengte kunnen door dit kanaal hnnnen weg nemen, terwijl door opzetting van het kanaal zelfs schepen van meer diepgang hiervan kunnen gebruik maken.
Hoewel dit kanaal tot beden onafgebroken gebruikt werd en veel dienst aati de scheepvaart bewees, bleek liet na een dertigtal jaren ook niet meer te voldoen aan de eiseben door handel eti scheepvaart gesteld.
De groote lengte van sommige schepen maakt het schutten door de sluizen onmogelijk, terwijl hun groote diepgang niet toelaat, dut zij met ongebroken last hunne besteinnnng bereiken.
Deze belemmering voor de scheepvaart vvegtencinen en ICothTilam een waterweg te geven, die iti alle opzigten aan de eisehen der scheepvaart zou voldoen, was sedert veler streven, en gaf aanleiding dat vele ontwerpen van ecu verbeterden waterweg het licht zagen.
De Regering bad eveneens het oog gevestigd op bet. belang, dat niet alleen Itottcnliim, maar geheel otis vaderland bij een goeden waterweg van Itottmlam naar zee bad.
Dientengevolge stelde Zijne Excellentie de Minister van Binnenlandsche Zaken, bij beschikking van den 5Cquot; .November 1S57, N 1 ~5 .'K Afdccling, een Raad van den Waterstaat in, ten einde de verschillende ontwerpen voor een verbeterden waterweg te onderzoeken en eeue opgave te doen van de werken, die nanr bet inzien van dien Raad zonden moeten worden uitgevoerd.
De leden van dezen raad, de ileeren II. F. Fijllje, Voorzitter, F. W. ('onrad, IK .1. Storm Ituijsiiiquot;', .1. A. Kcijcrinck, .llir. .1. Orlt vim ScllOiliinweil en 1». OIiiimI. tevens Secretaris, bragten bun rapport den oistcn Augustus 1S5S uit en stelden eenparig ter uitvoering voor, bet ontwerp van hun medelid 1*. ('silaiid.
Dit ontwerp is thans itt uitvoering. Daarin is opgenomen de verbetering van de geheele rivier van Krimpen tot in zee langs den noorde-
i;i
lijken tak van de \i(gt;ii»o Maas, ircnaanid liet Nclicur, mei; eenc door-snijdiiig van den Hoek van llollaiul.
Tot dat einde zijn voorgesteld shvkselie damnicn tot veriietering van de i'igtiiig, liet l)e])erkcn der te groote wijdte, op enkele plinten en liet doen van verruiiningen o]) de te iiaanwe jdaatsen, zoodanig, dat de rivier worde gebragt op eenc normale wijdte te hriiii|)lt;gt;ll van M., van daar regelmatig verbrcedende tot 1-50 M. bij VlaaiilinuTll en verder door liet ScIm'UI' en den Hork \aii liolland, zoodat de uitmonding in zee eene breedte verkrijgt van M. met eene voor de scheepvaart voldoende
diepte.
Beneden Vlaanlill!gt;('li wordt door eene doorsnijding van de oostelijke pnnt van het eiland Ko/.mliurquot;, de Oude Maas in liet Nclicur geleid, ten einde ook van de in- en nit,strooming van die rivier voor den nieuwen waterweg gebruik ie maken.
Dientengevolge is beneden Vlaarlt;lill»'Cll eene gmotere trapsgewijze verwijding noodzakelijk.
De groote voordeelen van het ontwerp bestaan hierin, dat in hoofdzaak een reeds bestaande regelmatige riviertak wordt gevolgd, die op de meeste plaatsen eenc meer dan voldoende diepte bezit en de kortste en natuurlijkste weg is van Itottcrdaill naar Zee.
liet ontwerp berust geheel op bet beginsel, dat de beweging van vloed en eb de voorname oorzaak is van de diephouding der benedenrivieren.
Het strekte tot grondslag van de Wet van 2 t JanuariJ ISfi.'i (Staatsblad N0. I), betrcti'endc de verbetering van den waterweg van Itottcrdaill naar Zcc. luidende: quot;de rivier wordt gebragt op eene normale wijdte, te 'Kriiii|icii van 2~r) M., van daar regelmatig verbreed tot töO M. te 'Ylaardilijt'Cii en verder door het Nclicur en den llock van Holland quot;inct een trapsgewijze verwijding, zoodanig, dat de uitmonding in zee eene «breedte verkrijge van (.)0(l M. met eene voor de scheepvaart voldoende quot;diepte.quot;
De ontworpen werken van Kriiii|icii tol den bovemnond der doorgraving van den llock \ail Holland, bestaande in afgravingen van in de rivier uitstekende, gronden, veiTuiiningen van hel ri\ierbed, verbindingen van platen en eilanden met een der rivieroevers enz. zijn uitgevoerd tnssehen Itottcrdaill en Vlaardiiiü'cn en voor de overige gedeelten der rivier in o\ erweging.
De werken aan den llock van Holland beslaan in het geheel verliggen van den riviermond, zoodat de nieuwe uitmonding omstreeks twee uren gaans van den ouden rhiermond komt,.
De rivier hel. Scheur is dnartoe door een dam afgesloten en hel. water geleid door cene doorsnijding van den van llollimd, die
zich door de werking van de vloed- en ebstrooinen tot een riviermond verwijdt.
De nicnwe riviermond wordt verder door twee dammen tot genoegzame diepte in zee geleid, terwijl in aanslniting met deze dammen, dijken langs de toekomstige oeverlijnen de breedte van den riviermond bepalen.
De beide dammen in zee, zijn vervaardigd van rijshout met steen bezet en bestort en omheid met eiken palen.
De zuidelijkste heeft daarenboven een eiken houten plankier, ter hoogte van .'5 M. boven langwater.
Op den dam staat een ijzeren liehtopstand.
De zuidelijke dam heeft de lengte van IS.quot;)!) M., op de krnin genieten, bij cene kruinsbreedte van 5 tot !) M.
De iioogte van de kruin is 1,80 M. boven laagwater.
De noordelijke dam, lang 2 K. M., heeft cene kruinsbreedte van !) M. en eene kruinshoogte van 1 M. boven laagwater.
Den ij;]8'6quot; Maart 1861. had de aanbesteding plaats van het maken van het worteleinde van den zuidelijken dam waarvan de laatste verlenging in is?.quot;) werd opgeleverd, liet plan is, den dam in lS7(i nog verder te verlengen.
Van den noordelijken dam werd in het jaar 1803 het worteleinde aangelegd en in do volgende jaren werden grootere en kleinere verlengingen aangebragt.
Door ongunstige weersgesteldheid werd het maken van den noordelijken dam alleen in het jaar 1S7() niet verlengd.
Deze Werken hebben getoond bestand te zijn tegen de krachten, die daarop bij stormweder werken.
Aan de voltooide gedeelten der dammen ontstond nimmer schade, met-tegenstaande soms hevige stormen woedden, waarbij de winddruk 125 l\.(i. per Mquot; bedroeg.
De storm van % December 1S07, die gedurende bijna 12 uren zonder tusschenpoozen uit het noordwesten woedde, en het water der Noordzee tot Ü M. boven hoogwater opjoeg, veroorzaakte aan het toen onderhanden gedeelte van den zuidelijken dam geen andere schade, dan dat een gedeelte van het plankier, dat nog niet was vastgelegd, werd weggeslagen en een ander gedeelte over 20 M. lengte eenige centimeters geligt werd; cene schade die spoedig was hersteld.
De (lijken, die langs de oeverlijnen van den nieuwen naiisilioild zijn
15
aaiigdügd, werden gcdcellclijk opjjcwoi^eii van den f^roiid die uit, de doorgraving van den Hork vuil llolliintl werd gegraven.
Do dijk langs de zuidelijke oeverlijn maakt deel uit van de bedijking van den zoogenaainden Sclieurpolder, zijnde do landen liggendo ten zuiden van den nieuwen riviermond aeliter de duinenrij van den Hoek vim Hol-land.
M(;t do doorgraving van den Hook Villi Holland werd op liet laatst van ISfiO een aanvang gemaakt.
Do werken tot vorming van den nieuwen riviermond namen dus eigenlijk eerst toen een aanvang. Wel waren reeds sedert twee tot drie jaren de dammen in zee in uitvoering, doel» daar het geding over de onteigening der benoodigde gronden voor het maken der doorgraving toen nog aanhangig was, kon die doorgraving nog niet worden gemaakt.
In 1S0G kreeg liet regtsgoding zijn beslag en kon met liet maken der doorgraving een aanvang worden gemaakt.
Den ;51ste|1 October van dat jaar werd, door K. II. dm IN'ins van Oranje, plegtigde eerste spade aan den buitenrand in de as der te maken d()orgra\ ing gestoken.
Deze eerste doorgraving kwam in het jaar 1 SfiS tot stand.
Den !ZGS,CI1 November ISfiS werd de buiteudam aan zee doorgestoken en verkreeg dus de Noordzee gemeenschap met de doorgraving.
Deze doorgraving had eene bodemsbreedte van 10 M. bij eene bodems-diepte van 3 M. onder laagwater, welke diepte echter nabij liet strand aan zee te niet liep.
Do werking der stroomen verbreedde al spoedig den mond der doorgraving waardoor het zand van de zijden in de geul werd gebragt.
Dit verschijnsel, dat genoegzaam verklaard wordt door het feit, dat het zand zich onder het natuurlijk talud trachtte te plaatsen, gaf aanleiding tot allerlei ongunstige geruchten en verkeerde oordeelvellingen.
Zoo werd beweerd dat het in de geul geplaatste zand door en uit de zee was aangevoerd en dit een bewijs was, dat het maken van een riviermond aan den llock van Holland tot, de onmogelijkheden behoorde.
1 let ongegronde dezer bewering bleek al dadelijk, toen de opnemingen het bewijs leverden, dat de protilsiuhoud der doorgraving vergroot was, en werd later nog door andere feiten op onwederlegbare wijze aangetoond.
Op het laatst van 1S(IS stroomde de doorgraving reeds geregeld tot ruim hall tij in en uit, en was geene verdere nederzetting van zand meer merkbaar.
10
Do (loonrravinit wml vcrvolpms nog door groudvovgrav-ng «n v\wr vcrbiri'il en vonlicpt, en in vevba.ul met cle/r werken ^enl ^ gt; ui n.'iivi'] aa,, den Uoek van llollaiul en d.-. 'laararhtev hggemle /.amhlijk ov.. ,00 quot;m lengte tot de hoogte van ongeveer 2.00 M. boven boogwatu
vcn. . . i
ll.t nrolil der kunstmatig gevormde doorgraving was met grooter dan
„„«evcer 150 M- bij iaagwater en »05 Mquot; bij hoogwater, tenv.)
gous «rootere diepte was gemaakt dan van 3 M- onder laagwater • • , is vel,lcl. m de afdamming van het Sc-I.c.ir enkel dom dc
werking der stroo.ucn nitgesehnurd, zoodanig dat van den boveumond In, het Sclieui' tot buiten de voormalige laagwaterhjii aan /((., (nu gevormd, waarin diepten van 11 tot 1 M. worden gevonden on vu,
nergens minder dan S M. diepte wordt aangetrollen.
. i-toii \r- liü laaquot;-- en num l.)'1quot; Het protil vergrootte tot ongeveer 1.500 .\1 Ui.) .1,-
M- bij hoogwater. .
Do „i^ravcu ™ Botagp-lo 1««**» Kquot;-» W™»quot; quot;
IJ ut quot;quot;Ui»» «quot;'Jl Jquot;quot;' 'lo '
ongeveer 5 millioen M11 grond werd verplaatst.
De/e uitschuring was het gevolg van de afdamming van de ru.ei hd,
■„ M Siiirar ......* v,„Mr, M.
............ w nriJJ» .1.., lengte ™, I M. « »» *gt;
2.00 M.
De hoogte der kruin is ongeveer 00 e. M. boven hoogwater.
De tabids /ipi 1 op 1 over de middelste 150 M. en overigens ^ op 1. De dam bestaat nit rijswerk met steen belasten is ook metsteen bedekt. en beheid met 1 rijen dennen palen.
Vóór dat met de afdamming een begin werd gemaakt- was gioo s.i
diepte in de lengte-as van den dam 10 M. beneden laagwaUa-
De eigenlijke afdamming der rivier had in het jaai ■ )) aa . , tnssehenquot;was' reeds v roeger niet de beteugeling der rivier begonnen.
lu jil;u. 1 BOS werd, 0111 nitschnring te voorkomen, op den mier-Mm quot;... ,.1.4.«.,, mtaM. .k im moest ko.„c,. te hm*
,ver,l Cene kril, 75 M. lengte *m a#mm*
Tl*, wcr.l .lie l,et,,,gell„g voortg^t *m tat verleng,». gt;» ,|ic kri|, ,,, 1„, .....tlegg,... „n ee..e kril, ....„ Jen l.nkemever fa
van 150 M.
i i ■.....i-... lt;■/gt; iwii/im urn ii ii'ii imi: \v in .....—,
vier,
1 )I('('f.
zoodat I nssehen de. beide kriiihen nog eene op(
17
In JS70 worden in die openiiiü; eenige zinkst ukken gepliinlst en de kribben eenigs/ins verlengd en verhoogd, en in IS71 werd de rivier geheel tut de hoogte van hiagwater afgedamd.
De verhooging tot M. boven hoogwater werd in IS7:i uili^e-
voerd.
De afdamming der rivier het SollClir kwam zonder eenig onge\al tot
De uitvoering was echter hoogst moeijelijk en Ikv,warend.
De afdamming tocli moest zooveel mogelijk hand aan hand gaan met de verruiming der doorgraving van den Hoek vuil llollaint. waartoe; reeds in 1 S(JS een begin mefc de beteugeling der rivier was gemankt, maar daardoor stonden de kribben en de daar tussehen gelegen jilesbern; ook gedurende drie jaren bloot aan de lievige werking der dagelijks terrnrkeerende vloed- en ebstroomen.
Dientengevolge ontstond aan de beide zijden van de aangelegde werken eene diepte van .'50 M. onder laagwater.
Xa de afdamming verminderden deze diepten echter spoedig.
Reeds is medegedeeld, dat de uitschuring der doorgraving een gevolg was van de afdamming der rivier het Scheur.
De uitschuring had na die afdamming in zoo sterke mate plants, dat onder anderen op de plaats, waar in Junij 1S70 de doorgraving met laagwater droogvoets kon worden overgegaan, in December 1S71 de diepte van fi M. onder laagwater gepeild werd.
Van het Sclicill' tot ongeveer '.MMI M. buiten den dninvoet, vond men toen nergens minder diepte dan Ü M. onder laagwater.
Daar buiten was echter nog een rug aanwezig, waarop !,!)() M. diepte gepeild werd.
Sedert dien tijd hield de uitschuring steeds aan, de doorgraving werd breeder en dieper, ook tussehen de dnnnnen, en daar buiten werd het vaarwater ruimer en de diepte grooter.
In het ondiepste gedeelte der geul vindt, men thans I M, bij laagwater ot 5,70 M. bij hoogwater en (i M. in de springtijden.
Naauwelijks begon de riviermond zich te vormen, of de scheepvaart, maakte van dezen waterweg gebruik.
In September IS70 werd door twee schokkervaartuigen langs den nieuwen waterweg zee gekozen, en in het jaar 1S7I werd voor het eerst van dezen weg door eigenlijke zeeschepen gebruik gemaakt.
In het begin van Maart. IS7^ werd het nieuwe zeegat door de Marine betond; en den (J('011 Maart IS7^ werd voor bet eerst van dezen weg door
IS
cciic haiulclssloomlioot trclmiik ijeni.iakl, ilic met ('(^f (licpifitiig van 2,!)(l u .'5 i\I. op (lieu diiir langs dezen wetr zee koos.
De schecjjvaurt nniu toen meer en meer t()(gt;, zoodat op ultimo December I s7^, ss^ stoom- en zeilscluipen van (io/(;n «'(^'liiui(l(Mi tfei)rnik ifemaakl.
In .liinij 1S7.'5 werden ook door liet Depnrtemenl van Marine yeieide lieliten aan den Hock Villi llollillld geplaulsl , ten dii^nste van dc. sehe(!|)-vaart bij iiaelit.
In IS7;5 maakten van den nieuwen weg gebruik:
4417 zeese]u'|)eu, waaronder 272(1 stoomsehepen.
In 1S71 bedroeg het aantal gepasseerde sell epen r)7S(i, metende te zamen 2252.'57(l ton.
In liS75 passeerden 7127 zeesehejien, nietende te zamen 2lt;.tS21i'.'5 ton, benevens 15().'i zee-viscliseliepeu, te zamen metende l()r)r);37 ton, gevende dit een totaal \an S(i:i(l seliepen mei een inhoud van ■'iOS7(iS(l ton.
Blijkens de gedane waarnemingen voert het NeliClir langs den nieuwen mond thans meer water al' dan vroeger langs den ouden mond.
De werken hebben tot medio 1875 gekost ruim 10 millioeii gulden.
Uit staat A blijkt, dat inde laatste 25 jaren door de Regering aan rivier-verbeteriugen is uitgegeven ruim 2.'i millioen gulden, welke som, blijkens staat H niet inbegrip van liet onderbond, stijgt tot ruim SS'/a millioen.
1)( namen der bevaarbari! rivieren met liniine lengten in K.M. zijn vernield in de bieraclitcr opgeuomen statistieke tabel (', uit welke blijkt dat Nederland doorsneden wordt door 1 US 1 .'i2.'5 K.M. bevaarbare rivieren.
Eindidijk geeft de staat 1) een denkbeeld van de op de rivieren plaats vindende scheepvaart.
Daar waar geen vloed en eb in dc rivieren wordt waargenomen , worden in-S(diar(,udcoevers besehermd door UllM's-, l'uk- of itiiai'd- en door Krilnvcrkcil.
Voor de zanienst(dling van deze rijswerken worden gebezigd:
1°. Itijsbosscil, gewoonlijk met twee wilgen banden gebonden, hing ongeveer 1,50 M., dik en omtrek bi j den ondersten baud ongeveer 0,47 M.
2°. l,uHni of narden, zijnde uitgezochte taaijc dunne tukken.
!i0. Pillen van 1,20 u 1,50 M. lengte , dik aan het stam einde rt tl, 15 M.
4°. Hiindcn zijnde dunne topeiiiden van eenjarig gewas, lang 1,10 u 1,20 M.
5°. Wiepen aaneeiigesponneii van taai hout, dik ongeveer 0,.'50 M. in omtrek, gebonden jier strekkende Meter met 7 bandjes, lang naar omstandigheden.
1)°. Tuinen met stevige latten t usgt;eheii de palen gevlochten.
I!)
7°. Itiillsist /ijiulo zand, grind, stocnpuin, kldkloetclingcn cnz.
A. Itleeswcrken, Door hleeswrrkcn wordt verstaan een rijslaag die aan den af'brckendi'ii oever vasl,g(;li(;eiit, op de, oppervlakte van dc rivier wordt afgewerkt, en na liare voltooijiiig door middel van ballast naar beneden, als een kleed, tegen den oever wordt gedrukt, om dezen tegen onderinijniiiLr van den aanvallenden stroom te beselmtten.
Hare breedte is arbankelijk van de diej)to der rivier en van de gesteldheid van den oever; of die meer of min aan den aanval van den stroom is blootgesteld, zoodat de buitenlijn van de bleeslaag meer of minder op den bodem der rivier moet worden doorgetrokken, om te voorkomen, dal bij ontgronding, de bleeslaag kan afscheuren. Igt;e k'llg'ft' der bloaslauen wordt bepaald door de lengte van den oever, dien men beschermen wil.
De dikte is gewoonlijk een meter, doch langs de hinnenrani iets minder, om de buigzaamheid bij het zinken te bevorderen. Is de stroom sterk dan wordt aan de bovenraai iets meerder dikte gegeven, om te beletten dal de stroom de laag seheppe en doet kantelen. Men houdde daarbij in het oog, dat dc deugdzaamheid van bet werk niet in dc dikte, maar in de goede verbinding der onderscheidene deelen gelegen is.
quot;Vóór de plaatsing der biceslaag moet de oever glooijendc zijn bijgewerkt.. De bleeslaag wordt aan liet boveneinde aangevangen door een laag rijshout, dat aan dc ecne zijde op den oever rust en in de rigting van den stroom uitgeschoten, een driehoek vormt, welke daarna met herhaalde uitschotten wordt voortgezet en voltooid. Dc eerste' bossen worden met dc bleezen stroomopwaarts kort op den kant gelegd en met eenigc palen door de bol-einden in den afgegraven oever vastgeslagen. Om het wegdrijven te voorkomen , worden over deze eenigc dwarsbossen geschoten en door deze en dc overige bossen zoo veel palen geslagen als noodig is, om aan dit begin voldoende vastheid tegen den stroom te geven.
Over die dwarsbossen wordt dc bleeslaag voortgezet door het uitschieten van ecnige bossen in de eerste rigting, die wederom door dwarsbossen ondersteund en met palen vastgcheehl worden. Verder worden tol meerdere zekerheid wiepen gelegd en deze met palen in dc onderliggende bossen en den oever bevestigd. Op deze wijze wordl steeds voortgegaan, waarbij al wat strekken kan, om door wiepen en palen de stevigheid van het rijswerk te bevorderen, vooral bij den aanvang moet worden in acht genomen.
Over deze eerste laag of uitschot van bossen wordt cenc tweede laag in dezelfde rigting uitgeschoten, doch omstreeks 0,50 a ü,()() M. vooruit, waarover weder 0,50 a (),()() M. verder cene derde laag wordt, uitgeschoten. Deze lagen worden op dezelfde wijze als de eerste bewerkt, waarna, lot
o *
'20
verstikking v.'iu dit drichorkii;- liu'i'liiiinn, iliil; in gi'\ igt;ar zou rnkcn om mui den oever af' te drijven, dit met een laag rijshout, waarvan de bossen losgesneden zijn, wordt overtrokken en tot, omtrent 2 M. over den afgegraven oever verspreid wordt.
Regtlioekig hieroi) worden wiepen gelegd die, op liet land één en in het water .'i ii I M., over het onderliggend hout schieten en zeer nabi j elkander (aan de bovenzijde naast elkander) gelegd worden.
Deze wiepen worden met een genoegzaam aantal palen, van afliet land-einde tot in het water door het rijshout, vastgeslagen, terw ijl, zoo ver men reiken kan, eenige palen in de overstekende en op het water drijvende wiepen worden gestoken.
De volgende uitschotten worden op gelijke wijze als deze eerste driehoek, cn daarmede aansluitende, bewe rkt.
De eerste bossen worden in geregelde orde met de bleezen stroomopwaarts zoodanig gelegd dat, wanneer de laag gezonken is, het zand door de bleezen wordt opgevangen, zoodat er een vast ligchaatn wordt gevormd, dat spoedig met den oever een geheel uitmaakt. De eerste bossen dezer uitschotten worden zoo na mogelijk op den kant gelegd; de volgende bossen worden eerst 0,(50 en vervolgens 0,15 M. vooruiigelegd, waarmede wordt voortgegaan tot men de bleezen der bossen voor nagenoeg ';( van de lengte der bos voorbij de boven grenslijn van de bleeslaag op de huitenraai gevorderd is; de bossen worden tot meerdere vastheid van de lagen voor de arbeidslieden, die anders ligtelijk in het water treden, zoo na mogelijk in een verband met de onderliggende gelegd.
liet vooruitsehieten, eerst op 0,(10, later op 0,1'.quot;) M. afstand, heeft ten doel het bevorderen van de buigzaamheid van de laag bij het zinken aau do landzijde. Door de ligging der bossen zijn deze steeds door onderliggende ondersteund en verkrijgt de laag eene zekere dikte en sterkte, die alleen in den huitenraai gemist wordt. Hierin wordt voorzien door aldaar 5 u (i of meer dwarsbosseu te plaatsen met nog 2 il .'5 bossen met de holeinden in do buitenraailijn.
Eindelijk worden op die buitenpunten nog 2 u •'} wiepen kruiselings gelogd en met palen bevestigd.
De breedte dezer uitschotten is 1,50 a 1,80 M., naar gelang van de sterkte van den stroom, daar de uitschotten in sterkte toenemen naarmate zij smaller zijn tengevolge van meerder gebruik van wiepen en palen. De dikte is gewoonlijk 0,00 M. De lengton der uitschotten nemen toe tot dat de volle breedte der laag bereikt is; daarna zijn zij gelijk of verschillen zij, in verband tol do diepte van don bodem, daar hiervan de meerdere
of inindiTo Ih'ikmIIc \:iii de 1:ihigt;'itrinin^'i. Xiiiunvlsom'i^o \ooi'iil^iiiUKlo zijn clns ccn \(jreisclilo. Zc worden (in gelijke w ijze, als boven omselireveii, licdekl niet eune dunne, liiiig sju'eiluinl , ten einde ze zoo digi; mogelijk te maken. Men vangl liiennede aan de landzij aan en spreidt de hossen in omgekeerde rigting van de onderliggende, zoodat de hleezen l)o\en komen. Vervolgens worden de lagen mei wiepen en palen vastgemaakt.
De wiepen, lang 7 M., worden op onderlinge afstanden van I M. regt-lioekig over de hossen \an heneden naar hoven gelegd, zoodanig dat daarvan mini 2 .M. o\er de hovengenoemde nitscdiotten komt en de overige lengte in hel water iiitsteekl. 1'lindelijk worden langs dc^ hnitenraai nog twee a. drie wiepen gelegd, die op de huitenste punt van den nil schot te zamen komen.
De einden dezer wiepen worden met zware koppelhanden aan de voorgaande vastgemaakt en daarin, op elke 0,10 M. lengte, tot in het water palen geslagen en verder, zoover men reiken kan, nog eenige palen halverwege in elke wiep gestoken.
Op die wijze wordt voortgegaan en worden de hleezen door de doorschietende wiepen in het water en de half ingeslagen palen (waartnssehen de hossen gelegd worden) tegen het nederdrnkken door den slroom, die onder do laag doorgaat, beveiligd en zijn de uitsehotlagen op voldoende wijze aan het overige rijswerk verhonden en gehecht.
Tot zoolang men de geheele h reed te van het hleeswerk niet bereikt heeft, worden langs de buitenzijde twee wiepen naast elkander en regl op de onderliggende in de bepaalde raai gelegd en voor de stevigheid met onderscheiden koppelbanden vastgebonden.
Ook is het niet ondienstig nn en dan op deze plaats eene doorgaande wiep in de raai en tot in den afgegraven oever te leggen.
Nadat de breedte der hleeslaag bereikt is en nog .'1 a I nil schol ten gemaakt zijn, moet men er op bedacht wezen, dat de stroom de bovensle pnnt zoude kunnen nederdrnkken, zoodat het noodig is daarop eene tweede of opd'oKlailU' te Irekken. Hiervoor worden de bossen, aanvangende mei de hnitenraai en nagenoeg in dezelfde rigting als de bossen van den uil-schot, zoodanig gelegd, dat zij met de hleezen omtrent '/.( van de lengte of ongeveer 1 Meter over de hnitenraai steken. Verder worden de bossen met de hleezen hoven, maar overigens gelegd in dezelfde volgorde als de onderliggende uitschotten en telkens 0, Ml a 0,1)0 M., naarmate van de gewensehte dikte, teruggetrokken. Deze wordt gewoonlijk gesteld op 0,20 M.
De hossen worden ter bevordering van de digtheid van hel werk losgesneden en gelijkelijk uitgespreid. De laag wordt 2 a I M, naarmate
2-Z
men zulks unoilitr acht , over den alirc^raveu oever doorijetrokkeii om daaroj) le niet uitteloopen en om daardoor de laag genoegzaam aan den oever te verbinden, hetgeen met de uitschotten nog niet liet geval was.
Naarmate men niet de uitschotlagen vooruit komt, wordt hiermede op dezelfde wijze voortgegaan, zoodanig dat luj iederen uitschot ^ i\ .'S hossen ;in de opt rek laag worden doorgetrokken. Ze worden zeer digt verspreid en van liet gladste rijswaarden-hont genomen.
De optivklaag wordt met wiepen regthoekig over het onderliggende rijshout belegd, waarvan twee naast elkander langs de buitenraai, en de overigen, daarmede evenwijdig, op onderlinge afstanden van 0,15 a 0,50 M. Zij worden in den vasten oever gegraven en met palen daarin vastgemaakt en verder in den buitenkant nagenoeg 0,00 M. in de blees gestoken.
W anneer de optreklaag gevorderd is tot omtrent 5 M. van de bovenpunt, wordt zij belegd met dwarswiepen langs den \ oorkant der laag. De eerste dezer wiepen wordt gelegd ter lengte van omstreeks !) JI. langs de buitenraai, vervolgens bij do bovenpunt omgebogen, ongeveer 5 M. langs de voorlijn over de optreklaag en eindelijk ter lengte van 7 M. over de uitscbotten gelegd. Daarna wordt de optreklaag 7 a i) M. doorgetrokken, wordende de laatste lengte van 7 M. der dwarswiep daardoor bedekt en een tweede wiep langs de voorlijn gelegd, vast tegen de voorgaande aan. Zij strekt langs de voorlijn van do laag, ter lengte van 13 u 11 M. over de optreklaag, om, even als de voorgaande, nagenoeg 7 M. over den uitxdiot nittestcken. Op deze wijze wordt telkens 7 a i) M. met de optreklaag voortgewerkt en, doordien de wiepen met Vs gedeelte hunner lengte tnsschen de uitscliot- en optreklaag doorschieten, wordt een goed verband langs de voorlijn verkregen.
Kindelijk worden, wanneer de optreklaag ter lengte van 20 ii 22 M. gereed is, nog wiepen, evenwijdig aan de voorlijn en aan die zijde aanvangende, gelegd op 1,20 a l,!50 M. afstands van elkander, en even als die van de voorlaag op, door en onder de laag verbonden.
Deze wiepen moeten met goede taaijo koppelbanden zijn vastgebonden en op de kruisen der onderliggende met palen worden vastgestoken.
Daar waar de tuinen zullen geplaatst worden laat men de palen achterwege.
Over het algemeen moeten alle wiepen en dwarswiepen met palen aan het onderliggend rijshout verbonden en de einden, alwaar die tegen de anderen aankomen, met taaije koppelbauden vastgebonden worden.
De bleeslaag wordt door middel van hallast, tegen den schuin afhellen-den oever gezonken.
amp; • /
Diiiirhij dringen do fijnste puin en grond tnsschcn liet. Iioui on vormen daarmede een massa. Om te voorkomen dat liet grover deel van die ballast ol' door den stroom weggevoerd, of' door de hellende rigting \aii do laag naar beneden stort, plaatst men eene tuin van genoegzame zwaarte langs den gebeelen buitenkant van de laag en op .quot;5 i\ i M. binnenwaarts en evenwijdig aan deze eene tweede tuin.
'russehen deze tuinen langs en evenwijdig aan de voorlijn worden in den regel oji .'5 M. alstands van elkander dwarstuinen geplaatst, welke zoogenaamde kruisbokken vormen, terwijl eindelijk nog dikwijls tuinen evenwijdig aan de huiteurnai, mede op .'5 M. alstands van elkander, en !■ M. binnenwaarts do laag iusebietende, worden geplaatst.
De tuinen langs en evenwijdig aan do lijn worden eenigzins achterover-bellende geplaatst, zoodat zij na de zinking van de laag nagenoeg regt-standig komen.
De dwarstuinen moeten, daar zij tegen do andere tuinen aankomen, zoo naauwkenrig mogelijk daarmede verbonden worden. De tuinen worden ter hoogte van M. gemaakt en zoodanig gevlochten dat er aan den bovenkant geen einden van gaarden uitsteken, maar deze zooveel mogelijk als uit de laag zelve beginnen en met een draaigaard om de uiterste palen gevlochten worden. Is zulks echter niet te vermijden, dan worden die einden met zware banden in de laag of' onderliggende wiepen vastgebonden, zoodat de tuin niet door den stroom kan worden losgemaakt en weggevoerd. Op de kruisen worden zij insgelijks met zware taaijo wilgen of peppelen banden vastgebonden.
Het vlechten dezer tuinen moet niet met ~ ii ;5 latten gelijk, maar lat. voor lat geschieden.
In plaats van de bovenomschreven tuinen en wiepen wordt ook veelal de gebeele oppervlakte van de optreklaag met tuinen bezet, op onderlinge al'staudeii van 0,60 Al. evenwijdig met de bovenraai en op den oever in den grond ingelaten en aldaar met eene overlangsebe tuin of wiep verzekerd.
Langs den gebeelen buitenkant van de laag wordt alsdan eene zware zoogenaamde draaituin geplaatst, welke uit verscheidene gaarden tegelijk gevlochten en ineen gedraaid wordt, terwijl eene wiep aan den binnenkant wordt geplaatst; op afstanden van :i Ti !• M. worden f a 5 tuinen overlangs gesteld, die door de dwarsluinen gekruisd, kruisbokken tot regeling van den ballast vormen. De dwarsche en overlangsebe tuinen worden door elkander gevlochten, zoodat, wanneer een der tuinen mogt losspringen, zij in deze onlinoetingspunten bevestigd blijft en zich dus niet geheel van de laag kau losrukken.
Op plimlscii, waar het wal er onsluimig is, wonlt op ilc opl rcklaau; lieur-l.cliiigs ('(Mie tuin en ('i'iic wiep geplaatst, daar deze laatsto niiiidcr Lfc-nialkelljk dan de eerste van do laat; losspringen.
De wiepen, langs le voorlijn der laag, worden ook niecrnialen liij eiken iiilseliot vervangen door twee wiepen, die naasl elkaar in de juiste raai worden geplaatst, voor do helft linnncr lengte op de voorgaande nitsehot-ten, voor Vi quot;j' den nieiiwgelegden uitschot on voor hot overige onder den volgenden uitschot in het water, om naderhaud door de optreklaag geheel overdekt te worden.
Is de blecslaag op genoegzame lengte afgewerkt, dan worden de laatste uilsclntten zoodanig waaijersgowijze aangesloten dat do voorlijn genoegzame lengte verkrijgt. Daardoor zullen do bossen van de laatste uitschotten oene andere rigting verkrijgen dan die van hot overige gedeelte van do blecslaag en op verre na niet /.nik een sterk werk opleveren, daar do stroom hier moor werkt om de bossen te doen omkantelen, dan om ze logen elkander en togen den oever te drukken. Men tracht dit gebrek zooveel mogelijk te verholpen door vermeerdering van hot getal wiepen en palen op dat gedeelte.
Wanneer de optreklaag het heneden eindpunt op den oever bereikt hooft en alleen de laatsto driehoek nog moet overtrokken worden, logt men eene rij bossen langs de benodenraai in omgek eerde rigting, zoodat do bloezen aldaar een baard buitenwaarts van '/3 dor lengte van do hos vormen en trekt men den optrek vorder terug lot het geheel overdekt is, waarna ook dit gedeelte mot wiepen en tuinen wordt vastgemaakt.
Hot zinken van do bloeslaag moet met do grootste omziehtigheid geschieden ten einde deze gelijkelijk op den oever te doen rusten. Hierbij moot do. invloed van de werking van don stroom onafgebroken naamv-kourig worden nagegaan.
Men kan met de zinking aanvangen wanneer do bleeslaag over do lengte van IT) a (ill M. is afgewerkt, en wol aan do bovenzijde alwaar men, tor plaatse waar do bleeslaag aan don oever sluit, oene ruime hoeveelheid ballast stort om dit punt vastheid te geven en bij hot verder zinken voor afscheuren te behoeden.
Daarna wordt in den bovonslon gangboord en voornamelijk op de voor-punt in het buitenste kruisbek eene groote hoeveelheid ballast gestort 011 do grind mot don meeslon spoed regelniatig verdoold, daar, terstond nadat de ballast specie op de laag gestort is, do voorste punt onder water raakt en zinkt. Zoodra men mot eene seliuit boven dit gedeelte kan varen is het raadzaam daarop grind te lossen om do uitspoeling van het zand en
het opliijleii Mm de tc \odrkonicn. Md, ilil lici.'rindrii word! voort-gogaan, daarliij siccds de n^cliiialip' zinking in ltd, oof( lioiidcndc. Op de plaal.stMi langs don oever, waar de bleeslaag nid, verder dan gelijks-watoi' /inkt,, moet inun cene goecK; liocvccllicJil i^rind of andere ballast daarop plaatsen oni liel alselienren \an den oevrr te voorkomen, aanije-zieu de hleeslaag, daar ter plaatse, voor de meerdere laiitfzaamlieid dun en minder stevig is.
De Ideeslaag gezonken zijnde is niet genoegzaam met, specie heiast, daar een groot gedeelte van den hallast (grind of zand) door den stroom in het limit is gedrongen en voornamelijk op den nil schot rust, Is er kleiaarde op de laag gehragt, zoo onthindt zich deze, en wordl geheel of gedeeltelijk-door den stroom weggespoeld ; het is dus noodzakelijk de laag een- u tweemaal te overgrinden van hoven naar heneden, wat men nagrinden noemt. Men gaat daarmede voort tot men hij de peilingen geen blootliggend hout meer waarneemt.
Hij bet zinken draagt men ook zorg dat men steeds ii ;50 M. lengte bleeslaag boven water houdt, daar zij anders door den stroom geheel zou kunnen wegzinken.
Hindelijk zij opgemerkt, dat, de bleeslaag tijdens de bewerking door de persing van den stroom tegen den oever gedrukt en ineen gehouden wordt , en dat bef niet mogelijk is een diergelijk werk zamen te stellen op eeue rivier waar eb en vloed gaat, of op plaatsen waar zich een maalstroom bevindt.
De vloed zou de bloezen naar onder drukken, het rijs zou met de koppen naar boven komen, en men zou daardoor het werk niet lang genoeg voor de zamenstelling boven water kunnen houden.
15. I'ali- »1 Ititiinlwerkrii. Door de werking van stroom en ijs lamrs de bovenraai van do bleeslaag zoude, dit gedeelte spoedig losraken en al breken, liet moet dus versterkt, worden. Dit geschiedt met zoogenaamde ban I'd Inzeil, terwijl verder dit laatste en het gedeelte van de bleeslaag, dat op den vasten oever rust, met zoogenaamde deklagen worden opgewerkt tot de \ereischte hoogte verkregen is. Men noemt, zulks de o|ibi'riiiiiijgt;' van de bleeslaag-.
Deze vertoont gewoonlijk langs den oever, ter plaatse waar de pakbenn moet komen, een oneilcn golveuden kant die door het, pakwerk moet aangevuld worden, tot het verkrijgen van eene gelijke voorlijn.
Over het algemeen wordt door baardlaag zoodanig werk verstaan, dat alle gedeelten die zich onder water bevinden tot boven water ophaalt. Zij worden uit rijshout zaïnengesteld met de koppen der bossen op den vasten oever of het vaste werk rustende, en met de bleezen de rivier ingewerkt in
iJ(!
do nijlhu,', door dun mini van liet werk aiin^cgevcn. Nil ceuige iniilou \ooniitifi'schoviMi to zijn, moot, hel, werk met oeni^ losgosnodcn lioni. over-dokt, tenigwimrts aan hot vaste work veroonigd on met wiepen, tninon on puien aan elkander verbonden worden. Daarna wordt liet met ballast tot gelijk bot water gezonken.
Over deze baard werkt men oene tweede, dorde, enz., tot men do go-vordordo lengte en diopte beeft nitgevnld en boven water is gekomen.
Do eerste bossen worden van boven al' tegen elkander gesloten in oene oenigzins sobnino rigting mot do bloezen stroomwaarts af, nitgesoboten, zoodat de bollen op bot vaste werk ruston; deze nitsebot wordt bos voor bos vervolgd, wordende do bossen verder evenwijdig mot den oever gelegd, olke nitsebot omtrent 0,(111 M. ot' minder voor elkander nitsclnetondo, naarmate de diepte.
De breedte van deze nitscliotten wordt bepaald door den kant van bot water, do buitenlijn van bot baardwerk, de diepte en do dikte van bot rijswerk. Bij elke twee rijen bossen, die men nitgesoboten beeft, legt men daarop en vooral op don kant oonige wiepen, die over bot voorgaande rijshout en in hot water doorschieten.
Wanneer de stroom sterk is, kan men vtrpligt worden do bloezen dor nitgesehoton bossen mot oonige dwarsbossen te onderstonnon , maar dit moot, voor do gelijke dragt en de digtbeid van hot werk, zooveel mogelijk vermeden worden.
Hij bet invullen der ondiepten oenor bleeslang kan men somtijds den eersten uitschot over de geheele breedte uitbreiden; \oor |)ak\\erken daarentegen, die gewoonlijk meerder lengte verkrijgen, zou hot werk spoedig te zwak worden, zoodat men in hot laatste geval bet rijswerk door herbaalde uitschotten (even als bij oene krib) — bier eebter langs don oever in plaats van rivierwaarts— op do veroisehte lengte brengen moot. In beide gevallen wordt olke nitsebot overdekt met oene dunne optroklaag, die van losgesneden rijswaarden hout aan don benedenkant van den uitschot aangevangen en met do bloezen boven terugwaarts met den oever verbonden wordt.
Do gezamenlijke dikte van de baard- en optroklaag is doorgaans niet. moer dan O.OU M. Is de veroisehte hoogte dan niet verkregen, dan wordt oene tweede' of moordore baardlagon daarover gewerkt tot men boven water gekomen is. Do bossen \an de optroklaag worden zoodanig gelogd dat, wanneer hot werk de bepaalde kruinsbrood te beeft verkregen, daarop de verdere dosséring kan worden aangelegd en er bovendien oene goede baard van ten minste '/^ dor boslengte uitsteekt.
Over dit rijshout worden ter verdere verbinding overlangs wiepen ge-
•n
gelegd, bcgimiemli! op lid vasic^ werk, wiiarviui Iavims langs den Imilciikiml-, vast tegen elkander, en de overigen op (!,(!() a (l,S() M. ouderlingen afstand mot 10 palen op de 1 M. lengte in liet onderliggende rijshout gequot; slagen worden. Deze wiepen moeten .'5 ii (i M. (j|) hel, vast werk en .'i a I M. over de uitschotten in het water steken. Behalve deze overlangschc wriepen worden soms, aan het einde van eiken uitsehot, twee wiepen over dwars gelegd en wordt ook ineennalen eene tuin langs ileu huitenkant van eiken uitsehot gophiutsl, waarvan de einden door de lagen van de volgende uitsehotten worden gedekt.
Daarna wordt het werk niet grind of andere specie behallast tot het gelijk water gezakt is; rust het werk dan niet op den grond zoo worden daar hoven nieuwe haardlagen gemaakt tot men hoven water is gekomen.
Waar de baard drijvende is wordt het w^rk tot gelijks water gezakt, maar zoodra de grond geraakt wordt, moeten aldaar overvloedig zware hoopen grind of ballast geplaatst worden, die niet geslecht worden voor het werk behoorlijk gezakt is en eenige dagen gestaan beeft. Bovendien wordt bij sterken stroom nog langs de bnitendossering gestort
Het overige gedeelte van het pakwerk wordt tot de bepaalde hoogte met zoogenaamde dwars- of (h'klilUTll opgehaald, die naar achteren eene opdragt van 1 op ^(1 verkrijgen; de belling der bnitendossering bedraagt gewoonlijk 1 op 1.
De bossen voor dc dwarslagen worden met de bleezen stroomopwaarts afgelegd, zoodat er eene voldoende baard van de helft der boslengte oversteekt; deze baard is voor het bewaren van bet. werk bijzonder geschikt, daar zo door bet aanvallende ijs geheel moet afgesleten worden eer het vaste werk wordt aangetast. Men begint met het leggen van de bossen voor deze dwarslagen van onderen af en trekt zoo achterwaarts, zoodanig dat de bleezen bovenkomen.
De dikte van de dwarslagen moet zoo gering mogelijk en, met de wiepen die er naderhand op worden geplaatst, niet meer dan t). It) M. bedragen, t. De bossen voor deze lagen worden losgesneden en naar den eisch uit
gebreid.
Deze lagen worden aan den buitenkant bezet met twee tuinen op 0,11(1 .M. ouderlingen afstand waarachter een wiep wordt geplaatst, terwijl het overige der lagen met wiepen, niet verder dan 0.60 M. van elkander, wordt belegd, en waarna het geheel tot gelijk den bovenkant der wiepen en tuinen met grind wordt aangevuld.
Ten laatste wordt ineennalen over dit werk nog een deklaag zoo dun mogelijk aangelegd, zoo dat, zij met de tuinen niet dikker dan 0,;50 M. wordt.
()(ik dc/c (li'kliiiiLt wonll. mei liüiicn bc/.ci, en mol, klei, n'fiiul ol /.iiml (i\ i,i'ilrkl, /oodaiiiLf, ik'it' er nu'i mIKhmi nu'ts \1111 (U* tuiiicn niiuir '/quot;'lis van de koppen der palen niets kan ge/.ien worden.
De reden waarom de bovenste deklagen zoo dun mogelijk aangelegd worden is, dat, wanneer de tuinen, die aan weer, water en ijsgang hloot-slaan, heseliadigen, liet daaronder liggende itout iigtelijk losraakt en in die gevallen de daarop volgende laag ais deklaag kan dienen, /oodat, wanneer er meerder dwarslagen zijn, liet werk langer voor geheele, vernieling bewaard wordt.
Gewoonlijk wordt, bij zoodanig pak werk de buitenglooijiiig van den achter gelegen dijk met beslagwerk voorzien, veelal bestaande uit een rijslaag met, tuinen bezet.
('. Kribwerken. De kribben worden op de \ederlandselie iuiofdrivieren ge-wooidijk aangelegd ter iioogte van 0,20 a Al. boven den middelbaren zo-
merstand, naar aehteren opgaandc onder eene belling \ an ongescer '/2011 quot;l''Ü korte kribben iets meer, met- eene kminsbrewlki versehillende van .quot;i tot- I M., dosseringen van 1 op 1 , terwijl de voorpunt niet eene helling van 1 '/2 2 op 1 afdaalt.
De kribben worden even als de bleeslagen niet uitsehot en optreklagen bewerkt; maakt dc^ krib een scherpen hoek met den oever, dan wordt de, eerste uitschot in den vorm van een driehoek bewerkt, zoo veel als noodig is, om regt werk te verkrijgen.
I?ij de bewerking moet worden zorg gedragen dat het vlottende werk met al te lang is, daar bet door de werking \an den stroom te \eel uit de rigting zoude kunnen drijven of uit elkander slaan. Bespeurt men te weiniir vordering in het naar den grond gaan van het, vlottende werk, dan kan men de optreklaag, te beginnen aan het vaste werk, nog met eene deklaag tot- de halve lengte van bet werk overtrekken en deze met eene runue hoeveelheid zinkstoilen bezelten. Omgekeerd moet ook de uitschot niet te kort gemaakt worden, zoodat het vlottende werk naar evenredigheid van de diepte te weinig lengte heeft, waardoor het werk te stijl zoude «orden om behoorlijk naar den grond te worden gebragt.
Hij ongelijke zakking van bet ligchaam van de krib wordt dit met dék-laagjes bijgewerkt. De hoogte, die aan de kribben volgens deze bewerking ontbreekt, wordt eindelijk met deklagen ter dikte van ongeveer M.
opgewerkt en, nadat de oppervlakte van de krib zoo na mogelijk ellen en gelijk is gemaakt, door invulling der laagten en des noodig door het al-breken van enkele hoogten, wordt daarover eene spreilaag gelegd, die, met stevige tuinen bezet, gedekt wordt met grind en puin met klei vermengd
2!)
of met een stcenzeUing, iniiir gelang dat de kribben meer of niiiider aan beseliadiging zijn blnoln'esNdd.
Is de oever waaruit ile krib wordt gelegd steil en bestaat er vrees voor verdieping of ontgronding aan de boven- of beneden zijde der krib, dan wordt zij veelal op een bleeslaag aangelegd.
Op de beneden rivieren worden de dammen en kribben in den regel vervaardigd door bet in acbtereenvolgende lagen doen zinken van nil rijshout vervaardigde stukken, /jukstukken genaamd.
Zoodanig een zinkstuk bestaat uit een under- en een liovmrooster-werk van wiepen mei eene daartusseben vaslgeknepen Milling van rijshout of riet of van beide, in twee of drie elkander kruisende lagen.
Deze wiepen worden, ter dikte van 0,35 ii 0, M) M. in omtrek ge-spomeii, van regie taaije. waterwilgen Iconen die, van de blees voorzien, voor de helft minslens I M. en voor de wederhelft niinstens -Z M. lang moeten zijn. ()|) eiken nieter worden zij stijf zameu gebonden door zes banden.
Het rijsliout beslaal in bet algemeen nil. bossen regt en gelijk gegroeid jong hout, lang 2 a .quot;5 M., van de blees voorzien en niet minstens 2 banden gebonden en vastgeknepen, in omtrek dik 0,45 a 0,50 M. aan het eene en 0,38 a 0,40 M. aan het andere einde.
liet riet in de pluis gesneden, is gebonden in bossen, lang minstens Ü a 2,50 M,, dik in omtrek 0,50 M.
I)(^ Ziinienstelliil»' Villi een y.inkstlik geschiedt in den regel op eene bij eb droogvallende plaats, zooveel mogelijk tegen golfslag beveiligd en niet te ver van de plaats van zinking verwijderd.
De vorm en de afinetingeii benevens de soorl en hoeveelheid der steen en grond tot bcstorling en nabestorting hangen van het. doel af.
Voor het onderroosterwerk legt men twee elkander kruisende rijen wiepen, die onderling evenwijdig zijn en gewoonlijk de lengte hebben van 50 M., of afstanden midden op midden van 0,70 a I M. De lengte der wiepen, die ter verkrijging der gevorderde lengte aan elkander worden gesponnen, moet zoodanig zijn, dat ze (1.30 M. buiten den rand der stukken uitsteken.
De kruisen van dit roosterwerk worden om den anderen, doch die der buitenste wiepen rond bet stuk allen, vereenigd, met een sjorringtouvv van geteerd geslagen scheepswand van 0,035 M. in omtrek, lang 2,50 a 2,40 M., naar gelang de vulling uit 3 of 2 lagen bestaal Deze touwen worden langs staken omhoog geslingerd om later de wiepen van bet
30
boveii-voostonvevk /.oowcl onderling nis met lid bciicilcn-roostcnverk to vovbiiuU'ii. Om ili^ overige kruisun worik'ii banden vim wilgen teenen geslim'en. Deze kruishimden worden met dubbel gednmide knoppen bevestigd, waiirvmi de einden in de wiep gestoken worden.
Om de kruisen der tweede wiep, van buiten gerekend, worden op S a III M. uit elkander stroppen geslagen van nieuw touwwerk van 0,1)7 M. omtrek, voorzien van een ijzeren kous en van zoodanige lengte dat de kous voldoende boven de rijsvulling uitsteekt.
Op dit onder-roosterwerk wordt de vulling aangebragt tot cene gezamenlijke dikte van minstens 0,15 M. De hiertoe gebezigde rijsbossen worden in 2 ol'.'i zieb kruisende lageu gebigd; elke laag digt aane(!ngeslot»m zonder opening, zoodat de vulling, ua \astgeknepen en aangesjord te zijn, eene gelijkmatige digtbeid verkrijgt.
Hierop wordt juist boven liet ouder-roosterwej'k, bet: boven-roosterwerk trideird met de onderwiepen dwars over de bovensh; laag der vulling.
De boven besebreven sjorringlouwen van bet onder-roostenverk worden om de overeenstemmende kruisen van liet boven-roosterwerk met een kruissteek bevestigd. Om de overige kruisen worden banden van wilgen teenen geslagen zoonis voor liet onder-roosterwerk is bepaald.
llondloopemle op de beide buitenste wiepen en voorts op elke tweede wiep. zoo over langs als over dwars, worden regtloopende tllllieil geplaatst, waarvan de staken op nl'slandeu van 0,'kquot;) a (),K) M. loodregt worden intredreven, om welke staken in goed verband om en weer, taai, regt en gelijk gegroeid waterwilgenliout is ge\ loeliten en vast is neergedreven. Deze vlecbtingen worden 0,1S M. hoog, waarboven de staken 0,05 M. uitsteken. Elke vierde staak wordt zwaarder genomen dan de andere en lillkerpiial geuaamd. Deze blijven 0,1(1 M. boven de vleelitingen en zijn op 0,07 M. van den kop voorzien van een sleutelgat, boog 0,01, wijd 0,(1125 M ., dat wordt opgesloten met een welpassenden sleutel ol'anker, lang ruim 0,15 M., regtlioekig op de vleebttuin. Bi j een zinkstuk worden de geseberpte ankerpalen 1,10 en de overige staken 1 M. lang.
Dangs den omtrek ontstaat hierdoor een gangboord, terwijl het zinkstuk in bet midden bierdoor in regtboekige bokken verdeeld wordt. In het dus gevormde stuk worden, beginnende met de 5lle wiep van af bet koneinde, op de 5,lu wiep van de lange zijde en verder op onderlinge afstanden van ongeveer 15 M., boven de kruisen |iro|i|M'il geplaatst, bestaande uit li tot l i. zware staken die, in .schuine rigting zich kruisende, diirt tegen elkander worden ingeslagen en dienen tot het bevestigen der trossen of kabels der ankers, noodig bij bet afdrijven, het
.'51
in goede, vigling brengen en tijdens de belasting daarin bonden van bet stak.
De punten van de palen, die de proppen vormen, reiken tot en in twee bossen tninlatten, die alsnog aan bet onder-roosterwerk bevestigd zijn.
Aan de buitenste boeken en voorts aan de lange zijden van liet stuk, op elke .'5(t M. lengte, wordt een duidelijke gemerkte boei van voldoend drijfvermogen vastgemaakt met een slerke lijn, drie meters langer dan een en een vierde maal de diepte van den bodem onder hoogwater, ter plaatse waar de zinking moet plaats liebben.
liet aldus gevormde stuk wordt bij hoogwater door vaartuigen naar de plaats van bestemming gedreven en behoorlijk in de rigting gebragt, waartoe de as van het zinkslnk wordt aangegeven door minstens drie loodregt daarop geplaatste sparren of latten van voldoende lengte en die gedurende de zinking in behoorlijken stand gehouden moeten worden.
Het in de rigting gebragte stuk moet aan alle zijden aan de vooraf geplaatste ankers met trossen om de proppen worden bevestigd, door middel van wijde en sterk gebonden lussen.
Om bet zinkstuk worden de met vletgrond en ballaststeen gevulde vaartuigen zoodanig verdeeld, als tot verkrijging eener gelijke steenbelasting wordt noodig geoordeeld.
Nadat deze vaartuigen behoorlijk zijn geankerd en elk minstens met een lijn aan het tegenoverliggend vaartuig verbonden is, wordt een der einden van de om de ijzeren kousen der bovenbeschreven stroppen gehaalde zinklijnen op de sehepen bevestigd, terwijl het andere einde, nadat de lijn strak gehaald is, om een bolder wordt vastgelegd.
Daarna wordt uit deze vaartuigen de ballaststeen, bettiniiende met de middenrijen, regelmatig overliet stuk uitgespreid, waarbij vooral op eene gelijkmatige verdeeling in de gangboorden moet worden gelet.
Tot deze werkzaamheden zijn, om ze met de vereisehte regelmatigheid en spoed te doen gesehieden, zonder de schippers en hunne kneehts te rekenen, vijf man per 100 M2 zinkstuk noodig.
Zoodra liet stuk voldoende is geballast, en de stroomsnelheid voldoende is verminderd, wordt het sein gegeven tot het losmaken der zinklijnen, ten einde liet stuk te laten zinken. Omniddelijk daarna verdeelen de .schepen zich over het stuk en lossen daarover hun inhoud zoo regelmatig mogelijk, waarbij een bij elke boei geplaatste man zorg draagt, dat de boeilijn niet onklaar wordt.
De om de proppen gelegde trossen blijven gednivide !i I uren na de zinking van het sink bevestigd; door hel te lood ophalen der boeilijneu
wordt do zuivoro ligginjx van lioi sink liooordcold, terwijl do trossen, wanneer zij niet behoorlijk kunnen worden geligt, beneden laagwater worden afgesneden.
De zinking kan bierdoor zoo juist geschieden, dat men bij de voorwaarden voor de uitvoering geen grootere afwijking in de goede rigting toelaat, dan 110 van de lengte der stukken in de rigting evenwijdig aan de laagwaterlijn en van hoogstens I M. haaks op die rigting.
lilijkl het, dal het gezonken sink juist ligt, dan wordt met de na-storting aangevangen, welke juist, gelijkmatig en aaneengesloten moot geschieden.
Sluit een zinkstuk tegen den oever, dan moet het, zoo ver het boven bet laagste water bloot valt, zooveel mogelijk in den oever gespond en ri'u'ehnatiu' met steen bezet worden, zoodat het geheel bedekt is.
Vallen de zinkslukken tegen achter- of nevenliggende werken, dan worden zij daarmede zoo uaauwkeurig mogelijk vereenigd.
aangevende de kosten van de ri vierverbeteringen zonder het gewoon onderhond van 1851 t. m. 1874.
N15. \an 1851 I. in. ISd-fc zijn in de bcgrootingcn 'Ie werkelijk gedane, uitgaven aan ri v ierverbeteringen en onderhond te zinnen gevoegd. -ATa dat jaar zijn zij gesplitst o))i;e,geven.
De geraamde, in de begrootingen voorkomende, onderhoudsommcn zijn van do in eerstgenoemde jaren gedane totaal uitgaven afgetrokken, om nagenoeg te vinden wat de rn ierverbeteringen gekost hebben.
aangevende de kosten tot verbetering der rivieren, onderhoud en herstellingen der rivierwerken on ditarmede in verband staande uitgaven van 1851 t./m. 1874.
34
35
BENAMING dek RIVIEREN.
1851.
1852.
1853.
1854.
1855.
1856.
1857.
1858.
1859.
1860.
1861.
1862.
1863.
1S6G.
1867.
1868.
1870.
1869.
1871.
1872.
1873,
1874.
TOTAAL.
Boven-Riju tot het verdeelpunt Neder-Rijii en Lek 1'r. Gelderland quot; Utrecht . . quot; Z. HoUund De Wiuil n Gelderland
De IJssel // Gelderland
quot; Overijssel.
De Mei-wede en de Killen.....
Beteugeling der Killen en vorming der Nieuwe Merwede Pr. N. Brabant « Z. Holland
Dordsehe Waterwegen........
Amer......................
De Maas Pr. Limburg .
» N. Brabant quot; Gelderland // Z. Holland Verbetering waterweg van Zwolle
naar Zee ...............
Id. Rotterdamsehen waterweg Hollandsche IJssel...........
25400,— 17985,— 75706,78 20356,25 122839,— 62598,50 7446,—
33404,02 7485,— 72232,— 20000,— 76790,58 = 21164,— 7180,—
58804,02 306867,11 735036,— 544897,96 1381856,32 = 669845,76 = 304627,57 74640,30
16157,57 11266,665
7322,475
30119,53
f 6711,835 10600,— 5031,75 7885,03 5
17387,66
5852,38 5061,49 7892,85 118449,88
4311,67
f
3200,95 15889,11
166336,08
8987,66!
1959,54 f 12451,59
43677,05
10295,23
10423,22 2233,— 952,55 20105,42
6276,67
21790,55 = 6885,— 4849,50 24145,31
5019,75
16034,— 24753,46 16718,— 10678,91
2998,74
6768,90 f
8313,06 7600,— 18742,40 50883,09 27965,— 8006,—
11549,75 17650,— 6000,— 61290,— 41842,75 7702,77 =
23620,— 78602,67 16940,— 85049.87 1942,40 10533,—
2 3974,— 7 6 978,56 S287,— 94511,— 2 9 791.33 8807,83
13148,35 82255,65 34345,— 99575,— 39004,42 = 16591,79 =
8420,— 30612,— 107887,25 2308,75 118390,28 10623,82 7739,—
31017,— 24847,— 70569,15 10360,— 152286,52 21602,— 5775,—
27235,— 5894,70 = 85832,06 4820,83 = 161828,05 13169,— 36406,—
14360,— 18000,— 71642,20 19800,— 71642,20 24660,— 24720,30
f 12770,— 3448,75 11135,60
24666,895
3199,15 4175,25 137267,88
11425,06
15518,17 22452,— 38992,56
6574,36
48807,19 72951,30
62993,20 45345,07 6
67663,08 44984,79
80871,05 33231,24
25111,14 = 50341,65
26810,40 39975,425
74228,99 = 52088,35
54005,50 47998,—
79691,77 115781,50
100663,— 60453,—
118938,27 71779,88
63665,65 90301,67 =
131052,41 161234,23 13774,— 24776,— 37737,— 1200,— 17792,04
181392,36 150316,92
2 8 732,29
3 5 051,— 23893,— 1 1458,—
237742,10 153513,46 38477,— 6025,—
36460.39
19430.40 17666,—
179098,74 183005,18 40700,88 = 9479,44 33326,11 24786,— 16762,50
183670,32 172284,40 = 43237,10 10368,— 32633,61 24778,50 18213,53 =
173352,32 = 192318,48 =
30465.74 = 8490,—
33079.75 26943,50
9997,26
262892 10 431849,41 28194,79 6900,— 31363,— 8996,— 79368,—
335159,— 121767,49 27547,80 9610,—
10871,65 25932,47 =
285569.35 160579,70
42330,02 = 8200,— 8780,— 26577,25 6380,40 39581,70 =
153250.36 1108672,14
1444,—
3018822,02 2845363,07 293459,63 =
83848.44 663380,06 655902,61 386383,10 = 39581,70 =
984762,99 9701672,48 = 444667,58 =
75347,59 1789,31
20228,50 5885,35
26364,015 9084,37 5
8469,50 4563,13 5
7489,09 4568,95
1979,465 1319,275
1982,615 9327,416 i 14729,—
29962,70 86054,20 24376,—
22799,90 = 156598,62 30550,40
43848,93 121228,07 21370,—
39666,51 =
29278,95
27777,—
35404,48 31427,54 1608,—
130244,43 = 326690,63
200344,20 807340,48
151713,53 = 567449,39
193072.49 897036,56 =
156137.97 1073825,62 =
17969,10 50185,87
15922,30
. I
987656,05'
1491612,24
1178051,90
48188,28
44296,66 5
60233,52
62977,13
73387,47
51954,64 =
52000,-
Totaal---- ƒ 263761,62
ƒ 327831,89° f 293716,915 ! ƒ 354744,73
f 182068,405
f 178101,75
f 343806,30 f 273375,77
520016,95 =
470746,11
627619,23
388221,64
216 4805.53
1972286,47
f 1825201,68
/quot;1222059,53= ƒ1479791,09
ƒ 2256229,02 =
/quot;2101047,66 /quot;2085199,63
f 23194418,75 =
|
1864. 1865. | ||||||||||||||||||||||||||||
|
69201,41 = 121630,53 = 44846,14 2343,50 23473,32 114665,04 522195,22 = |
|
1609459,67 = | ||||||||||||||||||||||||||
BENAMIMG.
1851.
1852.
1853.
1854.
1853.
1856.
1857.
1858.
1859.
1863.
1864.
1865.
1866.
Waal......................
Merwede en Killen..........
Dordsehe waterwegen.........
Hollandseh Diep............
Linge .....................
Hollandsche IJssel.....•.....
Binnen en Buiten An Prov. Groningen ..............
Rotterdamsehe waterweg .... Verbetering waterweg van Zwolle
naar Zee .............
Zwarte Water............
81308,23 = 41762,47 = 58097,53 135087,49 3403,75 9373,56 =
105380,56 = 46673,99 = 31281,59 124763,27 = 4326,30 8865,71 =
91084,54 = 52350,81 40771,39 = 135697,87 = 4901,18 5736,21
87802,89 152308,51 = 35642,20 = 140412,29 11853,51 = 6202,50
2087,69 = 135374,40 = 48188,28
701,76 =
109383,46 = 173513,60 36215,67 121452,79 8324,82 = 6763,71
1417,61 154308,43 44296,66 =
899,05
96379,60 = 217381,20 = 33007,57 = 110785,82 = 7439,51 = 12726,67
65,33 150742,42 65233,52 =
1069,59 =
102829,01 94771,05 32631,23 172317,34 = 7497,— 9932,66
100,— 169782,03 67977,13
560,—
116372,78 69279,24 32244,51 135003,50 8539,74 9932,66 =
122804,06 80568,13 = 88670,75 228473,27 10507,40 9932,67
1263,— 352130,73 = 60954,64 =
771,50
126994,02 149245,25
74545,52 = 265831,95 9449,— 17673,80
16980,39 = 196104,75 61676,66 =
2116,09 = 114665,05
f
161646,73= 141034,46 = 94749,93 370090,73 6689,25 6950,—
—'C 37142,43
160086,02 =
6439,67 =
2025,88 198451,52
115313,85 168553,28 =
71869,83 342029,03 7392,91 10042,10
23332,— 149601,38 = 5257,485
1479,05 935157,11
204854,19 = 163540,74 65911,87 5 368718,11 = 81749,91 2125,50
50142,60 156218,57 = 6662,20
3319,44 = 996106,05 =
150966,73 =
106190,72 =
104430,99
307119,66 73387,47
571,62
3991,—
1695,58 ■
842,88
Totaal
/ 480571,40
f 431473,16 =
f 436668,59 f 620574,06
f 656575,91 =
f 694831,26 =
/quot; 658397,45 =
f 752722,44= f 906076,16 =
f 1035273,50
f 1185306,54
f 1830028,03 =
/quot; 1939349,21
| |||||||||||||||
|
f 862726,14 f 915231,16 = f 1319825,36 = |
|
1867. |
1868. |
1869. |
1870. |
1871. |
1872. |
1873. |
1874. |
TOTAAL. |
|
18 9 652,36 |
f 191913,01 |
f 205110,85 = |
f 198710,26 = |
f 220033,11 |
f 208971,50 |
f 202774,64 |
f 200326,20 |
f 3646431,80 = |
|
177700,80 |
192209,29 |
168140,23 = |
118708,68 = |
168423,68 = |
220439,42 |
228945,53 = |
234784,49 = |
3376217,34 = |
|
81375,52 |
b0675,30 = |
96757,89 |
52888,44 |
53053,40 |
65714,60 |
91785,— |
88346,30 |
1405623,69 |
|
407242,39 |
498552,66 |
485974,92 |
542158,13 |
484724,80 |
793402,14 |
548490,38 |
554430,63 |
7716444,01 |
|
87184,07 |
59646,45 |
54320,80 |
56232,48 = |
48303,34 = |
49532,79 |
48496,91 = |
63775,47 3 |
560090,52 = |
|
17064,7 2 |
6931,75 |
12527,60 |
14228,22 = |
15045,50 |
16125,11 |
25331,31 |
14276,70 = |
281336,68 = |
|
— |
6023,— |
10368,— |
9479,44 |
8490,— |
6900,— |
9610,— |
8200,— |
59072,44 |
|
2 2 905,69 |
16498,02 |
19281,05 |
14455,18 |
27837,69 |
23324,01 |
16697,81 |
9185,34 |
715829,82 = |
|
179404,46 |
172462,03 |
191151,86 = |
168818,04 |
174869,36 |
166611,05 |
143727,11 = |
179725,83 = |
4355153,60 = |
|
G217,— |
O i) 13,— |
7691,82 |
5779,88 |
6514,61 |
5000,— |
7956,— |
10786,85 |
630580,72 |
|
3022,65 |
2120,96 |
2258,71 |
2345,62 |
2210,65 = |
1607,56 |
1496,86 |
1456,— |
40183,49 |
|
1501382,24 |
1188526,90 |
819360,48 |
839159,01 = |
! 579067,39 |
891129,06 = |
1086225,60 = |
1108672,14 |
— |
|
— |
_ |
200344,20 |
130244,43 = |
166473,53 = |
193072,49 |
156137.97 |
153250,86 |
999522,99 |
|
~~~ |
— |
— |
5031,10 |
4900,20 |
5264,50 |
4925,— |
20120,80 | |
|
262 3 211,90 |
f 2421077,37 = |
f 2273288,42 = |
/quot;1653207,79 |
/quot;1960078,18 |
/2646729,93 = |
/2572939,64 |
/2632141,33 |
f 23797607,93 |
88
1849.
f -10221,82
6675,— 24.908,68 45365,—
123927,80 140,—
1850.
f 38103,67
5765,— 24658,25 45750,—
148153,94° 120,—
1851.
f 42357,52
8215,— 37776,05 44725,—
230643,25 210.—
1852.
f 46344,565
8623,50 37741,31 79454,10
296008,22 100,—
1853.
f 5 3 930,87
12 664,80 34 9 77,2 5 6 95165,76
311945,05 5 100,-
1854.
f 49350.331
13340,— 23799,43 85070,54
315155,915 99,—
28313,47quot;
84967,395 728,90
1855.
f 57686,66
12980,— 34727,965 108777,19
291794,29 149,51
23825,725
77423,005
1856.
1857.
1858.
1859.
f 62954,44
91672,61 26506,37 80417,615
298934,64 500,—
5898,40 2610,70 78771,265
300,—
1860.
f 77261,145
81986,075
48517,60
85517,415
265676,71 395,—
14723,325 3162,55 81551,06
589,66 5
1862.
73483,85
92348,97
41067,875
75757,195
451714,82 405,—
5845,66quot; 1811,70 107049,14
614,67
1863.
1864.
f 230764,675 9513,— 26230,05 38205,28 10377,31
227474,915 397,—
6876,675 1901,30 94954,73
632,67
1865.
1866.
1867.
1868.
1869.
f 81636,64; 40593,69 26469,613 52483,76 | 138934,145
223854,59 500,—
3128,90 1080,— 122127,35
1870.
f 87780,075 24982,05 43504,66 5 66264,58 89131,29 5
227605,38 500,—
8492,65 1042,— 108812,67
367,42
1871.
1S72.
1873.
f 91776,765 14721,50 67589,12 103580,82 147349,52
198147,38 500,—
5552,76 5942,82 99569,49
599,33
90347,97
Zuid-Willemsvaart ....
Kanaal de Dieze.....
Kanaal van Apeldoorn.
Zederik Kanaal.......
Kanaal van Voorne.. .
Kanaal van Noord-Hol-land..............
Tienhovensche Kanaal.
Vaart van Amsterdam.
Vaart naar Vreeswijk..
Jaagpad Spaarne.....
Kanaal van Neuzen...
Kanaal van Sluis naar Brugge ...........
Kanaal van Zuid-Beve-land (onderhoud)...
Kanaal van Walcheren (onderhoud).......
Noorderkanaal (Liraburg).............
Meppelerdiep.........
Noord-Willems Kanaal.
Kanaal district van Zeeland..........
Veren en schipbruggen
f 61686,88 f 10194,41 f 69040,30
f 68839,825
f 66970,41 15816,44 5 102716,605 26313,17 98008,34
458196,53 391,—
13581,42 1446,30 85916,735
632,66
f 211512,18 s 9228,70 3(il 76,26 5 53740,67 5 1069 77,6 5 5
224028,35 400,—
6885,— 1875,57 5 82806,34
632,67
f 105474,26 f 201898,64 f 112826,93
4816,10 33962,685 22632,—
58333,43 27984,485 23841,895
46311,87 64561,48 55516,42
115015,045 128356,535 102798,575
f 118696,60 f 127507,14
30895,55 50162,23 64366,735 97845,545
224466,59 500,—
10396,05 865,— 84623,50
226,665
71880,60
28913,20 55608,— 97561,28 120300,81
214903,57 500,—
6304,— 1612,47 105236,17
226,67
74772,70
13292,— 27080,25 71314,81
304657,325 1
I
148,99 21471,406 76489,37
12854,775 29195,63 5 70630,13°
329731,15 611,77
28160,51 194,50 81945,32 5
81332,50
41913,495
71767,21
329169,21 450,—
10229,02 1772,00 86165,92 5
227374,85 5 400,—
12013,— 1573.12 888{t2,44 5
486,66c'
793,50
226642,75 500,—
5858,— 1400,— 92280,76
486,665
36736,195
227619,74 500,—
15687,58 5 1400,— 97547,66
363,995
40962,046
77112)606
50584,025
132373,74
65682,7ü6 712,40
82409,065
733,90
182,—
i
43485,835 65893,83 5
2150,—
23586,75
3369,80
16182,74
34016,40
23362,02 5
46333,83
54135,—
7806,445
13114,17 5 7827,025
13600,165 7569,52 5
11594,16 5 10081,965
7640,17 9096,21 5
9260,80 10184,56
6250,— 7118,38
7334,50 6802,09
3970,— 7335,33
3875,135 6826,03
199417,73 5 39617,115
3581,665 6403,45
154144,215 47293,80 5
3581,67
8407,555 18892,105
147995,56 5 37220,29
21788,55
29347,686
24727,55 6
49150,74
35176,10
24967,73
27230,73
25095,68
31430,615
25719,78 5
40987,56 5
67002,15
32436,115
27447,49
36015,335
28390,56
25011,50
43084,095
33(•87,305 i 38188,60
Totaal....
f 340139,455
f 342482,55 5 f 520118,11 5
f 585967,605
f 650989,56
f 629162,52
f 650777,81E
f 635253,11
f 618310,85
f 763893,275
f 743688,605
f 734189,16
f 815330,21
903476,20
f 918606,795
f 798019,07
f 710390,36
f 705941,15
f 877120,67 f 749320,74 f 783969,46 f 974112,635 f 966348,20
|
3360,— 15164,06 17045,72 136537,53 36598,16 5 /quot;1049543,20 /'1034383,95 |
|
15(1
Statistieke Tal)el van de bevaarbare rivieren van liet Hijk.
I-engtc in K. M. voor zooverrü zij door het , Kijk loopon.
Geringste diepte onder M. H.
NAAM DKR ÜIVIKKKN.
l'RON INCIKN.
liet licildiep ol' de llunze. . .
31,500
;5 a 3,85
31,500
62,690 42,710
I a 1,70 0,60 ii 1,40 0,80 a 1,20
Iricslinid
Hel Kouingsdicp Viiu nf Heets bevaiirbiuir. De Kuiure of Tjonger bevam'baar van de
Oldebcrkoopslerbrug................1
Oc lando tot [jrens Overijssel bevaafbaar van de Oldeberkoopsterbrug..........[
To'l AM/.
De Oostermoerscbe Vaart of de lltmse
11 (it l'unterdiep...................
De Oude Vaart of Meilerstroom......
De Ihvinerwoidsebe Aa.............
Het Mallegat.....................
De Heest.........................
|
8,700 |
1,04 |
|
1,900 |
3,70 a 4,60 |
|
8,125 |
0,48 |
|
0,960 |
1,20 |
|
0,368 |
1,41 |
|
10,300 |
0,20 a 0,90 |
nrniihf.
30,353
60,500 9,000 88,000 67,275 41,200 35,500 27,000 17,200 8,500
2,40 a 3,40 niet gepeild. 0,60 a 2,46
avcrijsscl,
1,80 a 1,85 1,00 a 2,30 0,75
De Gcldersclic l.lssel.................
liet Gan/.eiuliep....................
De Vecht..........................
De Ke.u-e..........................
De Dinkel..........................
De Schipbeek.......................
liet Zwarte water...................
De Linde tot de zee dus geheel 59,910. De Steenwijker Aa....................
To'I'a a i,
354,175
To TA A I,
I.en^te in K. M. voor zooverre /.ij door liet Rijk Ioo|ipii.
fjoringsto (lioptc onder M. 1(.
NAAM 11 Kit RIVIKHEN.
I'HOVINCIKN.
-N-
liovcii-Kiju tut Sepiir!iti(! |iuiit..........
Dc Waal tot IjOiivestüiu...............
Nodcr-lSijn en Lek tot Spoclsrhc sluis... De Hovon-Mims van Mook tot llcdcl . ..
De Geldersche l.lssel tot Deventer.......
D(^ Berkel van de grenzen tot Zut])licn . . D(^ Oiule l.lssel van de grenzen tot den
IJssel te Doesburg..................
De Lingo van Aspersslnis tot den mond
der Korne.........................
De Korne van Cleldennalsen tof Buren...
(■(■Mi'ilanil
De Hoven-Mans
drieliem............
Het Oude .Maasje van Veer (ot du Donge.. . De Dommel beneden d(
molen...................
Het 1 leusdenselie Kanaal.....
De A nier...................
liet 1 lollalidseli die]).........
11(^1 Volkenrak en de kraniuici
De Donge..................
De Wnahvijksehe liaven.. ....
De Labbegntsehe haven.......
De Cnpelselie luiven..........
De Vrouwkcnsvaart..........
De Kerk vaart...............
De Meenwensehe (in De Dussenselie ( Hel, l'eeriMibooniselie gat ol' bel
nnanule Holletje.............
De i'ostsloot..................
De A'ierbaudsrlu; Gautel........
De Alm......................
De 's Gravenmoerselie vaart......
De (■ roenendijksrbe haven......
De ilooge /iwaluwsche haven. .. Dc ]ja,gc Zwaluwsebe haven.....
Vooril-ltriilisint,
Totaal..
|
Totaal. ,.. van lledel tot Wou- liet Ih'ungelenselie Hoxtelsehe water- ZOOU'e- |
|
Lengte m K. M. voor zooverre 7.ij door het Rijk loopen.
(Jeringste diepte onder M. U.
NA A M DEK li IV IEREN.
l'KOV I NCI l'.X.
Boviui-Maas van do licigischc grens tot
liiinlnnit'.
Mook...............'.............. Kil.,450
0,95 a 1,92
Totaal
164,450
Nedor-Eijn en Lek tot di^ grenzen vim
Zuid-Holland.......................
ll ree lit.
1,80 a 2,50 1,40 a 1,70
05,800 17,C00
83,400
De Eciu...........................
Totaal.
Hovcn-.Mcsrwcde van Woiidriclicin tot Ilar-
dinxveld..........................
| lioncden-Mcrwcde tot Dordrecht.........i
j Nieuwe Merwedc van Werkendam tol 11.
1 )iep.............................
Do Oude Mans van Dordrecht tot nieuwe
Maas (Rozenburg)..................
Het Mallegat en de Dordsclie Kil.......
De Krabbe..........................
j De Noord...........................
j De Lek van af Spoclsche sluis tot Krimpen. gt; liet Spanjaardsdiep van Krimpen tot l.ls-
selmondc..........................j
De Nieuwe Maas van I.lsselmonde tol
Uiterton..........................
' Het Scheur.........................I
De llollaudsche Ussel van Gouda tot
K riiapen..........................[
Het Spui............................|
Het llollandseh Die]).
Hel Haringvliet.
liet Volkenrak en de Krammer.........
De Grfivelingen......................
liet Drouwershavensclie zeegat tot de Uiterton ..............................
/uiil-llollinid.
3,00 2,SO
3,00
1,50 4,— 3,— 2,30 1,40 a 1,80
3,80
2,10 a 4,60 1,00 a 2,00
2,18 1,10 meer dan 5,00 , 2,90 en nicer dan I 5,00 3,90 4,70
9,00
9,250 14,7 5 0
I 7,000
33,650 9,200 1,700 8,600 46,750
3,250
47,600 19,300
21,600 16,400
16,000
44,300
25,200 15,700
24,500
! Lengte in K. M.
Geringste
IMIOVINCIÜN. NAAM DER JU VIEREN. voor onverre (li(,|lU, om|pr
/.ij door hot ^ K
Kijk loopcn.
|
!)(■ Hout of Wostcr-Sclicldc van Vlissin-g'eu tot de gnms vim Uulgie......... De Brakman van den Nieuwen Nenzenpol-dcr tol den Zeedijk van den Uemoorlercn polder beoosten Philippitii!.......... Het Sloe van de Kaloot tot de Middel- burgsclie haven..................... Het Vcerselio gat van de Middcilmrgselie haven tot de uiterste grenzen van het strand............................ Do Zandkreek of Zuidvliet van liet Sloe tot de Oostor-Seheldc............... De Oost er-Schelde van af' het havenhoofd te Bergen op Zoom tot de uiterste grenzen van het strand................. liet Keeten, het Mastgat «mi de Zijpe van de Ooster-Sehelde tot de Krammer.... De Mosselkreek...................... /t'ClslIlll. De Eeudragt........................ I OTAAI,. , l'OTAAL Ol'.VKU AAI,. |
«ij laagwatei' 4,70 01,500 14,001) 13,000 2,10 a 2,60 .30 5,40
|
4*
40
Sclioopvaai't Ijmns de lUvicren 1S74.
|
(ieladcn. Ledig. uitokklaahl) l.angs | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\aii den iilu'cllieeiicii uil voer. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Xi'dcrliinil bevat ruim K.M. licwnarbair kanalen, aiinyelegd, zoowel
ion IhïIioovo mui den handel en de sclieopvnnrt, als l.en lichoeve van de ui(-walering der verseliillende polders.
Do vournaanistc kanalen zijn:
GKOOT N(M)HI)-II(HiLAN USCII KANAAL.
Dit; kanaal werd in do jaren iSj!)—1825 aangelegd tol verbetering van de gemeenseliap der stad Allistci'daill met de Vnonl/.ce. Met heeft eene lengto van rnini 81.) K.M. en is verdeeld in drie panden, door sluizen van elkander geseheiden.
Met eerste pand loopt van de Willemslnizen, tegenover AlllsUTlluill. door de Volcwijk en iltCI'lsUhl tot^ de sehntslnis te I'lll'llicrcild; het tweede van de sehntslnis te l'liriliereiHl tot het noordeinde van de Zijpt' langs bet Alkllliliinlci'llieer, van welk meer het geseheiden is door een rijzen sehutdam van ongeveer -28111) M. lengte en (i.8.'» M. kruinsbreedte, verder langs Allillliiai', Koedijk en Sclioorlilani en door den polder de /iij|i('; bet derde pand loopt, van het noordeiade van de /iij|)(' door het Koejl'l'ils. langs het. zoogenaumde Xieuwt' werk, tot. de, koopvaarder-seliutslnis, die tol, de zeehaven het Meinvediep toegang verleent,. De //ijper-sehutslnis staat in den regel open. zoodal in die gevallen van i'lll'llH'mul tot, het, Niemu'diep sleebts eén |iand wordt gevormd.
Met j)rolil van het kanaal is, behoudens enkeli;gedeelten waar de breedte
\:l
op den walcrspicgcl iets grooior is, op luit zonicrpoil der panden gemeten,
breedte van den bodem. . . . diepte ouder de zomerpeilen
belndve hel gedeelte /.ijperscbutsluis-Xieuwediep, dut slechts 5,5(1 M. diep is.
Aan weers/.ijden bevinden '/.ieh jaagpaden van ;5,S() lot (i M. breedte.
Bij den aanleg werden vijl' sluizen gebouwd geschikt voor de toenmalige behoefte, als:
De Willeinsluis aan den mond van het kanaal tegenover Amstcnhliu met twee openingen, de eeue wijd 15,70 M., de andere 5,05 M. met schutlengten van (!5 M. en 21,55 M. en diepten van de slagbalken onder bet zomerpcil van bet achterliggend kanaalpand van 5,7.'S en 2,135 M.
Ze werden gebouwd in de jaren 1819 eu 1S20 voor K55000 gulden.
Dquot; Ituikslootorkeer- en (loorvaiiit.sluLs met eene opening wijd 15,70 M. en diepte van den slagbalk onder het zomerpcil van het kanaalpand 5,10 M., in dezelfde jaren daargesteld voor 152000 gulden. Deze sluis werd vroeger alleen bij stormvloed iu het IJ als noodkeering gesloten.
De .sdilltslllis te PlinncrciMl met twee openingen als die der AVillcill-.sluis, gebouwd als boven voor .'51)5000 gulden.
De M'liillNlui.s aan het Xoordeinde van de //IjltC met eéne opening wijd 15.70 M. en eeue sc'uutlengte van IK! M., gebouwd in 1822 voor ISÜOOO gulden.
Di' kooiivaanlei'sclillt.sllliN aan den mond van het kanaal bij de zee-luw en het \ilt;'U\UMlilt;'|gt; met eene opening wijd 11,13 M., diepte van do slagbalkeu onder het zomerpeil van het kanaalpand 5,1!) M.; sehutlengte 53 M., en eene tweede opening wijd (i,2S M.; diepte van de slagbalken als boven 2,OS M,; sehutlengte 25 M. Zij heeft gekost 358000 gulden.
liet geheele kanaal heeft van aanleg met inbegrip der sluizen gekost ruim elf millioen gulden.
De te geringe afmetingen, in vergelijking met de zich ontwikkelende be-boefleu en de te sterke bogten, maakten reeds vroeg voorzieningen noodig.
()()k de toenemende stoombootvaart en de grootere afmetingen der zeeschepen maakten den houw van wijdere sluizen met langere schulkolken noodig, terwijl tevens ihi noodzakelijkheid bleek der afsnijding van de meest scherpe bogten van het kanaal en de versterking van de boorden.
In de eerste plaats werd dan ook besloten tot de verruiming der koop-vaarderscbutsluis in de jaren 1851 1856.
Deze kreeg eene opening van 16,93 M. doorvaartwijdte; eene sehutlengte van 69,00 M. en eene diepte op den slagdorpel van 0 M. onder het zo-
:}7,(i() M. JI),— // 5,7(1 quot;
nici'pcil van liet kanivalpaiul, ()\crecnkoincndc met (),S I .\l. oiuler Volzce. Het kiinaiil werd ^itamlewei»; uilgediept en in I Sö? werd een lieirin yemaakl met liet versterken der huurden en liet afsnijden van enkele bogten.
iu 1861 ving men aan met den bouw van ccne nieuwe sluis aan den ingang van het kanaal tegenover Alli.stci'diini. Do sluis bestaat uit drie sluishoufden, onderling door gemetselde schutkulkniureu verbonden.
De scbutlengte tnssehen de buiten en binnen vloeddeuren bedraagt l()i),2() M., die tnssehen de buiten en inidden vloeddeuren l i,.'id M. en die tnssehen de midden cn binnen vloeddeuren ()i',i() M.; de wijdte in den dag (Ier (loor\aavtojiening is lS,^i M.; de diepte der slagdorpels onder het zonierpeil van het kanaalpand M.
In Decembei' 1861 was lt;le sluis gereed en werd zij in dienst gesteld.
Met inbegrip der deuren heeft het sluisgehouw eene uitgaaf'van 7ód.'i i.'5 gulden gevorderd.
De versterking der kanaalboordeii werd inmiddels met kracht voorlgezet (Mi uit den aehtergevoegden staat blijkt, dat door de liigeering, idleen ten behoeve van dat kanaal in de laatste 25 jaren uitgegeven is, de som van 7 millioen gulden.
In 1828 werd van uil dit kanaal een zijtak gegraven lang 15100 M. naar den IIHilci'. De bodemsbreedte bedraagt 1(1,8(1 M. en !i,S(l M daar boven 22 M.
De kosten bedroegen 66()()() gulden.
KANAAL VAN AMSTERDAM NAAR 1»K NOOHDZKE 1)0011 HOLLAND 01' ZI.IN SMALST.
Ten einde eene doorloopende geineenschap tnssehen de Noord- en Zuiderzee, in verhand met de groote seheepvaartbelaiigon van Amsterdam, te verkrijgen, werd reeds in 1852 door de Regeering der stad eene eom-missie benoemd om de mogelijkheid te onderzoeken van het maken van een kanaal door Holland op zijn smalst.
Kerst in Deeember ISOl waren de vele moeijelijkheden opgeheven en werd bij Koninklijk besluit eoneessie verleend tot het maken en exploiteren van een kanaal voor de groote seheepvaart, ter v erbinding van de Noord- en Zuiderzee door het IJ en llolliiliil (»1» zijn sillillst, het aanleggen van eene haven aan de Noordzee en het indijken en droog-
1 viakcu van jjroiulen nan heide zijden van het kanaal urlegen, in het Odslelijk- en WC.-telijk 1,1, hel. Wijkci'llKM'l' daarondef heyrepen.
lïij de wet van ^1 Jannarij 1 S(i;} werden de voorwaarden der concessie bekrachtigd.
Door het nilhrengen van hoofden wordt in de Noordzee eene Imvcil gevormd die eene in\aart wi jdte heelt van ^(gt;11 M.
De werlels dezer hoofden liggen 1200 .M. afstand van elkander.
De teen der havenhoofden ligt aan het zeeciiul up S M. onder laag-waterpeil.
i?inneii die hoofden wordt een kom uitgehaggerd die, bij eene diepte van 7 n S M. onder laagwater, eene grootste breedte heeft van (löO M.
liet Adordxeekaililill heeft op den walerspiegel, welke steeds moet gehouden worden op — 0,50 Al', en nimmer daarboven opgezet mag worden, eene breedte van minstens 00 en hoogstens loO M.
De diepte ten Westen van AniNtcnliiin is 7 M. onder kanaalpeil en ten Oosten van Anistci'ilsUli !■ M. onder dat peil; eerstgenoemde diepte moet- echter vóór 1SSI op 7.70 M. worden gebragt.
De glooijingen zijn minstens 2 oj) I. Langs de kanaaldijken bewesten AiilstCDliilii worden jaagpaden gemaakt.
Ten behoeve van de scheepvaart zijn /.ijliilllilh'll aangelegd, die 11»'-vmvijk, NpiiiiriKlain, Iliilf\veigt;', Xaiu'ina, de Wcst/iiuusche Overtoom, het Itarnileji'iit, de OostxiDiiisclie Ovntooiu en MciiwcikIiiiii, welke plaatsen vroeger aan liet IJ gelegen waren, met het .Xoordzeekil-iiiiill verbinden.
De. tnsschen deze kanalen, het hoofdkanaal en de vroegere l.ldijkcil gelegen wateroppervlakte wordt geleidelijk iilü'cixtldcrd en drooggemaakt.
Vóór AlllstenliUll blijft het l.l zijn vroegere gedaante behouden.
In Maart. ISlió werd met de werken van het kanaal een aanvang gemaakt en wel met het ontgraven der zeedninen bewesten Vcl/.ni,
In het daarop volgende jaar werd de afsluitdijk beoosten Allistcrdillll en de bonw der sluizen aldaar bij ^cliollhiiOVOiKlc ondemonien en in IS72 voltooid.
Di^ afsliiitdi jk heeft eene lengte van 210 M. aan de eene en van 1000 M. aan de andere zijde der sluizen en bestaat uit twee grondstukken over de geheele breedte van den dijk, ter gezamenlijke dikte van 1,50 Meter. Ter weerszijde van den dijk zijn hierop tot boven water lagen zinkstukken aangebragt, waarop zware steen en klei gestort is. De krninhreedte van den dijk is I M,, bij eene hoogte van .'5,50 M. boven AP.
liet tabid aan de buitenzijde heeft hellingen van gt;'5'Aj op I met een'
berm van :i M. breedte op 0,50 M. boven Al'. Aan de binnenzijde is liet talud 2 op 1 , met een 5 M. breeden berin, mede; op 0,50 boven Ai geleden. Het bnitentalnd wordt met zware steenen bekleed.
De sluizen bestaan uit een groote schutsluis van IS M. doorvaartwijdte eu !)(! M. sehutlengte, twee kleinere scliiitsluizen ieder v an I !• M. doorvaarl-wijdte en 7~,S()M, seliutlengte, een uitwateringsluis van .'55,50 M. lengte, en 10 ;\1. wijdte; eindelijk drie doorlaten van I M. wijdte met eene lengte van M) M. hoven deze doorlalen be\iiidt zich het werktuiggebouw, bestemd om het kanaal op bovengenoemd peil Ie houden, door middel van •') stel werktuigen, ieder van 75 Pk., welke ieder een cen-triliigaalpomp in werking houden van 2,11 M. middellijn.
De drie pompen kunnen gezamenlijk 2000 M3 water j)er minuut verplaatsen.
De sluizen zijn gefundeerd op palen van gemiddeld 13,50 M. lengte ten getale van SSIK! stuks.
In IS71 werd met den bouw der Xoordzeesluizen aangevangen, welke in IS72 zoo goed als voltooid waren.
(ielegen op 1200 M, binnen de stnindlijn, bestaan deze uit ecue sluis van IS Ai. doorvaartwijdte en 120 .M. seliutlengte; eene kleinere sluis van 12 .M. doorvaartwijdte en 70 M. seliutlengte en eene uitwateringssluis van 10 M. wijdte en ;5.'5,10 M. lengte.
De sluizen zijn gebouwd op beton.
De Noordzeehool'den beslaan uit betonblokken, gevormd uit I deel l'ort-landeement, 5 deelen grind en 1 deelen duinzand; na .Tunij IS7;5 nit 1 deel eenient, 5 deelen grind en ;} deelen grol' rivierzand.
Die blokken rusten op een breeden grondslag van basalt van ininslens 1 M. dikte, 10 M. wederszijds van de onderste blokken iiitstekende. /iij worden beneden laagwater door ludindnikers koud doch in zorgvuldig verhand op elkander gestapeld.
Hoven laagwater worden ze in verhand gemetseld in medina of Portlnnd-cenient voor dc onderste cn in Portland ccincnl voor de hooge lagen.
De liellingen der hoofden zijn 7? (l(! hoogte.
De kruinsbreedte bedraagt voor de eerste 5S0 M., aan het landeind 6,10 M.
\'oor de volgende ;5 K) M. (5,82 M. quot; quot; quot; 255 quot; 7,125 //
quot; '' laatste 370 u S,20 //
Daar bleek dat dc hoofden bij storm niet legen den golfslag bestand waren, is men bezig langs en tegen de buitenzijden der hoofden, te be-
1(1
giitncii ui) ().quot;)(! M, uit het lamloiml van het X. Hoofd en 750 M. uit het limdeiiul \au liet 'L. lloold, i^olt'hrekcrs aait te lireu^eii, welke rond de koppen der hoofden cu langs hunne hinnen- ol' havenzijde l)ij de invaart der haven worden doorgetrokken. /iij hebben op 2,50 M. boven Al', eeue kruinsbreedte van l,-'57 M. en eene buitenlielling van 1 op 1.
Zij bestaan uit betonblokken, zaniengesteld uit I deel Portland ee-;nent, drie deelen grot' rivierzand en vijf deelen grind.
langs den teen der golfbrekers worden S(i00 M l ba/alt gestort, ieder stak gemiddeld 25 K. (i. zwaar.
Helleden Al', worden betonblokken gestort van ininstens 10000 k. (i. gewigt en daarboven van minstens 20U0Ü K. Ci. gewigt.
Deze versterking moet voltooid zijn vóór den ■') 1s,lt;'quot; December 1.S77.
liet kanaal zelf met de haven moet .'SI Deeember IS77 voltooid zijn. Het konaal heeft, voor zoover het uitgegraven is moeten worden, eene lengte van (!7S0 M., terwijl het gedeelte, dat door middel van baggeren in den aanleg van dijken van het Wijkerilieer en het IJ moest gescheiden worden, eene lengte heeft van KJ'JSiO M.
Deze dijken hebben eene kruinsbreedte van 5 M. met taluds van !■ o)i 1. De /ijkililillcil hebben eene ge/anienlijke lengte van iJl(itlt) M.
In het geheel moeten nagenoeg 5 millioen M'1 uitgegraven worden voor het gedeelte dat door de duinen loopt, terwijl iu het Wijkenneer en het 1,1 nagenoeg dezelfde hoeveelheid gebaggerd moet worden, zoowel in het hoofdkanaal als in de zijkanalen.
De stand van het werk was ultimo December 1875 als volgt: Xooi'dorliooid: grondslag van bazalt gelegd tot 1500 M . buiten het duin. bovenste of deklaag der blokken tot 1M0 M.
/iimlcrlioold als boven grondlaag 15;J0 M., deklaag l.):iS M. Ilooldkuiiaii! te Velsen eu Huiteuhuizen in het geheel ontgraven 15SOOOO iMs; gebaggerd in het Uijkn'im'cr eu i.l in het geheel 15:11000 MA
De kiumahiijkni in genoemd meer en het 1.1 waren aangelegd over eene lengte van 56300 M,, waarvan 311)00 M. voltooid waren.
\iiii de droogteleggen gronden t.eu bedrage van oOÜO H.A. zijn ruim ÜdOO ll.A. drooggelegd, allen in eultuur.
Do kosten van het geheele werk zullen bedragen ruim 27 millioen gulden.
De opbrengst der reeds \erkochte gronden is gemiddeld f 2000 per ll.A.
Volgens deze berekening zal de opbrengst der gronden dz 1quot; millioen
17
gulden bedragen, /nodal, de kosten van daarslelling zullen komen te slaan op ruim 17 millioen gulden.
I'e geme.enle Aiilslci'diiiu geel'l eenc sui)sidio \an .quot;j'/g millioi;n gulden, terwijl de Slaat, zoowel door liet geven van voorseliotten als door renle-waarhorg, waardoor liet plaatsen van aandeelen en geldleeninge'n gemakkelijk werd gemankt, de onderneming beliulpzaam is.
Doze geldleening('n moeten in 1!H7 zijn afgelost.
Na eene twintigjarige exploitatie is de Staal gercgtigd liet kanaal en de liavenwerkon te naasten.
De baten der onderneming bestaan, zoowel in den verkoop van de ingepolderde gronden, als in liet lieden van sluis-, baven-en kanaalregtcn, waarvan de tarieven aan de goedkeuring der Regering zijn onderworpen.
In de Squot; ofüquot; eeuw werd de Voordel' ltijlis|ii'iiiili, welke het lloog-lieemraadsebap van Rijnland doorsnijdt, door verzandingen verstopt.
Daar te Katwijk de ebben zeer laag kunnen alloopen, lager dan bij de overige uitwaleringen van genoemden boezem, besloot men in bet jaar 1^0 I dezen riviermond weder te openen, welke opening in 1S07 voltooid was. Dil kanaal, loojiende van al'den Rijn bij bet dorp Vallit'lllMli^ naar Kilt\vijk itini /lt;'lt;', kreeg eene lengte van nagenoeg 7011(1 M. bij eene breedte \an 20 M. op Al', en diepte van 2,20 .M, onder dat peil en werd aan den zeeinond, aan den rand der duinen, afgesloten door eene sluis niet 5 openingen, ieder wijd in den dag .quot;5,77 Al.
Buiten deze sluis beeft liet kanaal eene voorhaven van löO M. lengte en (JI) iVI. breedte, ter wederzijde door steenen hoofden begrensd.
Ten einde het verzanden van deze voorhaven te voorkomen, werd op 1500 M. van de buitensluis, binnen in het kanaal, eene keersluis gebouwd met drie openingen, ieder van (),2S Al, wijdte.
Mij vloed wordt het zeewater in deze spnikom gelaten: bij eb worden de buitenslnisdeuren geopend, het verzamelde water stroomt dan mei kracht weg en neemt de zieli in de voorhaven bevindende slib mede naar zee.
Tussehen beide genoemde sluizen werd eene derde, eveneens met drie openingen van dezelfde afmetingen gebouwd ter verkrijging van eene tweede, kleinere spnikom.
Toen besloten werd om het Ilaarleminermeer droog te maken, werd het, in het belang van Rijnlands-boezem, noodig deze nil watering te verbeteren.
liet boezemwater vloeide daarheen in een tal van kronkelingen metgroo-
IS
ten uimvc^ door den Ui jn met. /ijne. oiKlieplon on iiumuw leu , en moer i'ent-gt;trecks laiiu's Oost^'i'cst door de geheel onheduidende kronkelendr Ivijidiuri;-selie vliet.
liet hestnnnde kiinaal werd gebragt op eene breedte van 52 M. op A P. Ken nietnv kanaal, lantc .M. en wijd 10 M. op Al', en !J,Ü() M. diepte
onder dat peil, werd gegraven van al' de trekvaart tnsselien l.citlen en IliliirU'lll bij WariHOlMl langs OejU'.stgcest tot in het bestaande kanaal. De 'milenslnis in bet oude kanaal is onveranderd gebleven.
Ue tweede genoemde sluis kreeg zes openingen in plaats van drie, ieder van (),2S M. wijdte, terwijl aan de laatstgenoemde sluis, welke mede drie openingen bad van (gt;,2S M. wijdte, aan wederzijde eene opening van dezelfde afmeting werd toegevoegd,
De kosten van deze kanaalv erbeteringen , uitgevoerd in d('jaren IS lO/ f f, bedroegen l-5l)0t)l) gulden zonder de kosten der onteigeningen, welke 11701)1) gulden bedroegen.
Deze vaart stelt de verbinding daar van AlUMCi'iltliii mei de rivier de LeK en geeft daardoor gelegenbeid aan de uit IMlilsclilillKl komende Rijn-seliepen, binnen door, Ainstcnliiiu te bereiken.
De diepgang dier sebepen is ecditer beperkt tot ^,10 M. en de breedte tot 7,00 M.
Ze volgt van Amsterdnm den Amstel tot den Oinvill, vervolgens de Wcespertl'ekVilill't tot aan de sebutslnis te WcfSJ». Dit gedeelte vormt bet eerste pand; bet tweede volgt de Vecht tot aan de Mwi'rtsluis te I trccllt, terw ijl bet derde pand bestaat uit den Vlliirtsciicil Kijli tot Vl'ec.swljlv
De lengte dezer vaart van de Amstelsluizen te Aiii.stcrduin tot de sluis te Vreeswijk bedraagt .j5.'!00 M.
In I werd deze vaart verbeterd door uitdieping van de cespcrviliU't enden VaiU'tsciieil Itijll en het verbreeden van eenige iiruggen en sluizen.
Thans \(gt;or de stoomvaart en de zich meer en meer uitgebreid hebbende sebeepvaart minder xoldoende, maakt bet verbreeden en verdiepen dezer vaart, dan wel het graven eener nieuwe, een punt van ernstige overweging bij de Regering uit.
De Amstelsluizen hebben eene doorvaartwijdte van 8,50 en 7,00 M., bij eene sehntlengte van 52 M.
De sebutslnis te Weesp heeft eene wi jdte in deu dag \ an 8,1(1 bij eene sehntlengte van S5 M.
I!)
De M('crd.slllis is wi jd S, |(! en IktI'i ccmc sclmllrii^lc \ nu 100,sr) M.
Dc scluit,sluis l(^ Vreeswijk licsinnt uit drie wMicrkccriiiLrcn, w ijd \,'iii 8,05 tot S,2() M., jj'csclicidi'ii door twee ruime selmtkolken.
De hijzonder groole selmtkolken op de/e vanrt M'iireii noodifj om de jjroolc!, uil hllitM liluiid komende lioutvlotten, te kiiniieii l)e\nften,
Kerst in IS.i.'i ij;iiit; de, vaiirt in Imar geheid in onderhond hij liet Rijk over; vroeger waren de uilgaven ten laste van de lielrokken proviiieieii.
A au uit ^ luneil, tetrenover Vreeswijk, mede aan de LcK g'hgen, werd in is^r, naar (ioriiiHinn een kanaal gegraxen, dat het verleinrde \()rnit vau di^ lieiil.sehe Vuurt en maakt dat do seliepen \ an uil Aliisterduin, hiiineu door, nil de Lek o|) de mierwede en de uul kuiiiien kotiien.
De lengte bedraagt l'.HKH) M. \aii al' de sluis aan de Lek te Viiineii lot aan de Liii«'e aan den Arkel.seheii (iiini. De lengte van de Liune tot aan (.oriiK-liein van af' dn punt is l!)00 M.
De sluis aan de Lek heel't eene voorhaven van 571) M., cene doorvanrt-wijdte van S, Hi M. met drie walevkeeringen, waarvan de middelsle uil eene waaijersluis bestaat; de sidinlkolken zijn lang 5(1,SO en '.II, I 7 M
De sluis aan den ArKelselien iliim heelt hij eene door\aartwijdte van 8, Jfi M., een schntkolk van !)! M.
ICn gevolge van de weinige diepte van het vaarwater van Kottenliim naar de Noord/.ee, deed zich reeds in hel begin dezer eeuw de behoel'te aan eene verbeterde gemeensebap gevoelen. In is^l werd bel eerste ontwerp opgemaakt om, door het graven van een kanaal dwars door hel eiland Voorne, Itotterdiini met de reede van llellevoetslnis Ie verhinden.
De daarstclliug van dit kanaal had plaats in de jaren 1^27- 1 1 [et heeft eene lengte van 11)001) M. en is aan de beide uileinden, aan de Vieuwersliiis en aan bet llill'ill^'vliet, door eene sebulsluis opgcsloh^n. Iedere sluis bestaat uit twee afzonderlijke sbiishool'den, waar lusseben een' sebutkolk \an 7:2,.quot;ili M. lengte. De doorvaartwijdte is II M.
De sluizen hebben buitenhavens, de eerstgenoemde van !{(55 M., de, laatstgenoemde, van •SOD .M. lengte en eene breedte van .'57 M. op den waterspiegel gemeten.
5(1
In liet kanaal zei ven hex inden x.ieli bij de sluizen lig-en ladingplaatsen, waartoe liet kanaal aldaar belangrijk verbreed is.
De bniteiihavons worden door uitbaggering op de diepte gebonden, hetgeen met andere kosten van onderhond, uitdieping en verbreeding van het kanaal de uitgaven jaarlijks doet slijgen, in de laatste jaren tot gemiddeld mini 100000 gulden.
Met inbegrip der sluizen, welke te zamen 5S9020 gulden gekost beb-hon, heeft het kanaal van daarstelling gekost 1000000 gulden.
(«EKANA LI SKKUDE HI VII.H l)K LINOE.
In ISO!) werd deze ri\ ier bij As|)creil, en in 1SÜ5 aan den mond to Ooi'ilU'lieill. door sluizen afgesloten en dit gedeelte hierdoor gekanaliseerd.
Ten einde liij overstrooming van de Itcfliwc of Tllit'lei'WrtiU'd een bespoedigden alloop vau het water te verkrijgen, werd in de jaren ISIS— 1S1!) bet kanaal van Sti'cneilliock gegraven, van af de bij Ooi'ill
(•hein tot in de Mcnvnlc tusselieu lliirdliiwcld en CiliesciKliliii, ruim 11 uur beneden Gorliu-lu'lli. liet beeft eene lengte van SKiOO M., en is aan den hoven- en benedeiimond met sluizen afgesloten, welke in den dag 10,0 1- M. wijd zijn en seliutkainors hebben van 28, lO M.
KANALISATIE VAN l)KN HOLLANDS! HEN IJSSEL.
De llollaudscli)' of Ooilllsclu' l.fsscl . niet te verwarren niet den (Jcl dnsdini IJssel, was oorspronkelijk vermoedelijk een tak van de rivier den uijII en stroomt door de beide l'roviueien I trccllf en /llill-llollilllli.
Hij vallat aan bij het Klaphek, even beneden bet dorp Vreeswijk, waar bij door eene dnikersluis van de Lek (eigenlijk Neder-Ilijn), is afgesloten en in drooge tijden kan worden gevoed; stroomt vervolgens langs IJsselstehi, Montfoort, Oudewuter, Huustreclit en fioudii, en stort zich hoven Uotfenliiiii bij IJsselmoiule weder uit in de Lek, die daar den naam van Meuwe Mnas ontvangt.
Ilij is van groot belang voor de afwatering van de aangrenzende vrucht-hare landstreek, waar vooral eene belangrijke veeteelt en kaashandel bloeit, en was in vroeger jaren over zijn geheele lengte bevaarbaar.
De invloed van den vloedstroom uit zee doet zich nog op dit ri\ iertje
fjevoelcii on visroorznukta liingzanicHiaiKl zulk ccuc (ipslihhiiifj;, \lt;Kiriil van het bovenffedeelte, dat lift in lust iniddcüi dezer eeuw tot niet veel meer dan eene sloot was terug,^diraeht, ougeseliikt voor selieepvaart en tot yroote seliade voor de afwatering.
Plannen tot. verbetering stnillen lierliaaldelijk o]) vcrscliillende bezwaren af, waaronder zieli \ooral die deden gelden, van de talrijke steenfabrie-kanten, ineenMideels langs bef benedengedeelte gevestigd, die de opge-slibde klei voor de vervaardiging van steenen gebruiken.
Eindelijk werd van llegeringswegc! eene commissie benoemd, die in 1^5:5 de kanalisatie van bet bovengedeelü! voorstelde, terwijl door eene sebut-slnis de rivier op ruim 1 kilometer afstand boven (liouilii zo\i worden afgesloten.
Oj) den ^lquot;lnn December 1S.quot;) t werd de bovengenoemde sluis aaid)esteed, die in IS/iO geheel voltooid was, doch eerst den 2i)8tcn Mei ISIIO in dienst werd gesteld, toen de overige kanalisafiewerken voldoende waren gevorderd en het oude rivierbed daar ter plaatse werd afgesloten.
Done sluis heelt bij eene totale lengte van 42 M., eene schutlengte van 27 M. en wijdte van (! M. /,ij is voorzien van !i paar vloed- eu 2 paar ebdeuren, alsmede van een paar waaijerdeuren. De slagdorpels liirtreu op 2,.)l) M. onder AP., terwijl de buiten vloeddeuren keeren tot ■'J,.quot;)!)
AP., de builen ebdeuren tot 1,25, de waaijerdeuren lot 2,01), de binnen vloeddeuren tot 2,20 en de binnen ebdeuren tot 1,20 M. AP. Hierdoor is zij geschikt zoowel tot afwatering als voor do scheepvaart, waarbij de vaartuigen hetzij van binnen naar buiten, of bij vloeden van buiten naar binnen worden geschut.
A oor de gewone afwatering werd naast de schutsluis nog eene duiker-sluis gebouwd met twee openingen, ieder wijd •'! M., die mede in IST)!! gereed kwam.
Deze werken vorderden met inbegrip der daarbij behooreiide gebouwen, onteigening, enz. een bedrag van I 150:51 gulden.
De verbetering van den lto\m-IJssH strekt lol ruim 2 k. M. hoven Msselsteill, van waar de kanalisatie eene beslaande waterleiding volgt, mede ruim 2 K. M. lang, die den l.lssel ten zuiden van bet dorp ,Iiilt;-pliiliis in verbinding brengt met hel kanaal den Viliirtsclini ICijll, strekkende van de rivier de Lok naar I trwllt.
De werken hebben in hoofdzaak bestaan in het verbroeden en verdiepen van den l.lssc), het aatiloggen van een doorgaand jaagpad en het vervangen van alle vaste door beweegbare bruggen, zoodal do schepen met staauden mast kunnen doorvaren.
Do gclicole lciiirlc biulraagt .'5:2(iiM) M.. waai'Min lict hoxcnucdcollc, lang 1 l-SOO M., nict liorizontalcii hodciu en lid overige; incl IusIIcikIcii botlcm van I il ^OOOO. Do iKidcinslu'ccdh; hcdmagl (i tot S M.
|)e ()nt.(!ig(Miing(Mi liobhen dc wcrk/aandwdcn zi'cv vertraagd. In waven alle vovdiepingswevken gereed en in I S(l.'5 was d(! laatste, vaste brui;, waaraan tolregten verbonden waren, idgekoidil en \er\angen.
in dezelfde jaren werd ook liet beneden gedeelte; van den llolbllldscliril IJssel door uitdieping verbeterd.
De kosten van al de/e werken zijn niet naauwkenrig bekend, doeb te zamen op bijna 500000 gulden te sebattcn.
DE HKIiSLOOT EN KIKVOHSt llKIL.
Hij de, onder de rivierverbeteringen voorkomende, beselirijving van de Vicuwc Merwede is sprake van de Ht'lsloot en liikvorsclikil. Ocze kil werd, ten einde de bestaande bezwaren voor de sebeepvaart weg te nemen, aan den bovemnond der Helsloot en aan den benedemnond der Kikvorscli-Kil in isrw afgedamd, en werden daarin scbntslnizen gebouwd van 7,SO M. doorvaartwijdte en 18 M. sebutlengte.
Dit kanaal, in de jaren 1S-25—1S-27 gegraven in het belang van den handel en van de sebeepvaart van («cilt. is tot aan de Belgisebe grenzen lang 152-Mgt; M. en bestaat uit 'Z panden, één van («cilt naar Sus Villi («Cilt on een benedenpaud naar Xi'll/.i'll.
liet beeft to Neuzen twee en te Sus V1UI Geilt eene smis. Op lt;le slagdrempels der sluizen te VcUZt'll staat ;),(»(gt; Al. water en op die van de sluis te SlIN Villi (il'llt t,20 M.
Op dit kanaal wateren, behalve het zoogenaamde „bassin Villi Gi'lltquot;, 1S110 11.A. Belgiseh land uit, betgeen des winters bij veel wateralvoer de snelheid van het water kan doen stijgen tot 1,20 M. per seconde. Dientengevolge zijn afdoende plannen tot verbetering aanhangig.
ZIJKANAAL NAAR DE AXELSCHE SASSINU.
Dit kanaal, lang 21)00 M., is met eene bode.nisbree.dtc van 0 M. ge-«jraven tot verbetering der uitwatering van eenige pold(;rs. Het is aan het boveneinde met eene sluis afgesloten, welke na de voltooijing van de
oostelijke waterlcidiiur is af^cdnnul. Tiians dicnl dil kanaal LÜtsliiilciid voor di! sclieepvaart. i)c hodeni van dil kanaal ligt van tot 1,10 M.
onder lifct kanaalpcil.
WATEHLKIDINCj ItEOOSTKN KN HKWKSTMN IIKT KANAAL VAN NEUZEN.
In ISM—|S |.0 werden, om te voorzien in de afwatering van de ]iol-ders, welke \ roeu'er door liet kanaal van NeilKCII plaats had, henosien en liewesfen van liet kanaal wafcrleidiiitren gemaakt, lani!' I;! ld.') en 2 I-'S7.quot;) M hij hodemshreedte, alwisselende, tusselion .'5 en 1 M.
I)i( zijkanaal is 7 1(1(1 M. laiitf hij enne hodemshreedle van (1 M.
Het loopt vrij uit op de oostelijke waterleiding en dient even als deze \ oor de afAvatering van de daar langs gelegen polders.
KANAAL VAN IMUJOOK NA AH SLUIS.
(NKDKHI.ANDSCII (;i:üKi:i.Ti:.j
Het selieepvaartkanaal van naar Muis in \erhindinir met en
gevoed wordende door liet kanaal van Gent naar HniüüC, werd tijdens do vereeniging van IVcderlaiid en llclific, onislreeks liet jaar is IS van DilimiK' tot aan de vestingwerken van Muis gegraven. In liet jaar 1S,)7/5S werd aan liet (ieniecntehestnur van .Sluis vergund, om dil kanaal te verlengen over (!l)ll M., en in aansluiting te hrengen met de liaven van Minis, die ten gevolge van den meer en meer verzandenden toestand van den uit de Noord/.cc komenden zeearm liet /win. voor sehepen on-hereikhaar werd.
Deze verlenging niet bijhelioorende werken als: liet leggmi \an een lionten siphon of lievelduiker, tot ontlasting van liet water van zuidelijk gelegen polders (wier hoogt.ligging ongeveer 1,01) M. onder hel kanaalpeil is) en het doen van eenige herslelliiigs- en andere werken aan de kaai van (Sluis, vorderde eene uitgaaf van (ingeveor 1.50110 gulden.
Het kanaal van al' de kaai te Muis tol aan de Belgiselie grens, heeft eeuc lengte van 107.quot;) M., eene hodemshreedle van 15 M. en eenehodems-ol' hevaarhare. diepte van 2,50 M. onder kanaalpeil.
liet kanaalpeil komt overeen met de hoogte van |,3fi M. hoven Al'.
De wederzijdsehe leidijken hehhen, van al de grensselieiding met llclui»'
51
tot aim du in 1S.')S gcdiuu! vi'rli'nu'in^, cone kruinsluiou'lc van 2 M. boven kiuiimlncil en ccni' krniiishrecdti' van on^ivcor 1 •'( M.
N'oor zoover de verltmjrinur strekt, en dns o\er (!()() M., van al de. kaai te Sluis, met nilzomleriiiLC \an liet aan de /nid/.ijde yelegen ijedeelle \ eslin^Wivl van Sluis, lauu' l ~ö M., zijn de wederzijdsehe leidi jken zanien-tfesteld als volgt:
kruinsliooffte 'Z M. liovcn kanaalpeil;
krninshreedte :S,.quot;)(I M.;
ü'looijiiiU'en aan de kanaalzijde a ü oj) 1 ;
.glooijingen aan de landzijde op I;
met een rijweg wederzijds, aan de landzijde, ter breedte \an gemiddeld (! M., over de, ter hoogte van 0,50 M, boven kanaalpeil gelegen, binnen bermen.
Vabij de kaai van Sluis is bet kanaal aangelegd door bet /oogenannide yat van St Donaas, zijnde de plaats alwaar zieb in de nabijheid de. sluis bevond, die het zich daar binnen vereenigend polderwater, op den Noordelijk gelegen zee-arm IiH /willquot; afvoerde, waardoor ter plaatste eene verbreeding in het kanaal wordt aangetroll'en, die zuidelijk door den \ oor-maligen vestingwal van de stad Sluis besebennd, geseliikte gelegenheid biedt tot zwaaijinu' of keering van sebepen, wier lengte 60 M. niet te boven gaat.
Door het aanleggen van bet suatiekanaal in het. voormalig f'1, distriet. van /iCClaiKl (1870- 1S75) werd de bovengenoemde onder bet kanaal gelegen siphon als alwateringsmiddel overbodig, llij wertl binten weiking gesteld en in 1S75 gedeeltelijk uitgebroken en geheel gedigt.
Tusselien de Belgische gemeenten Oostkcrkc en HrUli.ü'C zijn onder het kanaal eveneens twee siphons aangelegd, dienende om bet water van de iiitwateriiigskanalen, genaamd ('nilill Leopold en Ucrivatioil de IjVS, onder het kanaal van Sluis naar ItmgU'O door te leiden. De voor bet ('iinal Leopold aangelegde siphon is door het aanbrengen van sehuiven zoo gemaakt, dat hij kan dienen om des\erkiezende bet water nit. het kanaal van Sluis naar af te tappen.
KANALEN DOOK ZUI D-HEVKLANI) EN WAL('HEKEN.
Ten gevolde van de afdammingen \an de Ooster-Scliclde lt;'ii van hel Sloe ten dienste der spoorwegwerken, was bet in het belang der scheepvaart noodig een kanaal Ie g'raven door bel eiland /uid-l5e\elillld en een door Wlllclicmi
I'iürstgenociml kiiiiaal, waiirnicdc roods in J.Sóü door de Xcdorlaiidscdic, Landaaiiwiniuiig-Maalsclia|gt;j)iJ, ais voorwaarde vau do oouoossic, bo^oiiiicu is, doch dat na ooni^'o workzaamliodon in lS,quot;jS word gestaakt, word bij dading in 1 S(1 J door do Rcgering ovorg(;nomon on in I Sfifi voltooid. In 1S7(I lS7;i word aan elke zijde nog oono kleine sluis bijg'bonwd. Do lengte tiiss(dion do sluizen bedraagt 775(1 M., de breedte van den waterspiegel op de niet vorbreodc plaatsen l'^,5(l M., do bodem 10 M , diepte bonedon kanaalpoil (1,5(1 M. |)o al'nudingon dor sluizen zijn:
Orootc Nllii/cn; solmtlongte II1.), KI M., wijdte in don dag IC M., slagdrempel \an liet bnitonlioofd te lldllswccrt (Weslor-Selieldo) bolleden lioogwntor s, 15 M., beneden laagwator 1,05 .M.; t,o Weiuoldlii^c (Onslcr-Sebelde) beneden booffwator 7,70 M., bonoden laagwator 1,00 M.; slagdrempel van bet binuenlioofd 0,50 Al. benoden kanaalpoil.
Kleine Nliii/cu: sehutlengte 111,80 M., wijdte in den dag S,(i0 M., slagdrempel van bet bnilenbool'd te lloilNWeei't (Woster-Sobelde) beneden boogwator (i,(!5 M., beneden laagwator 2,55 M.: te M emcldiiiu'c (Ooster-Sebelde) beneden boogwator (i,20 .M., benoden laagwator .quot;5,00 M.; slair-drompel van bet binnenboord boneden kanaalpoil 1,00 M.
Voor buitengewoon diepgaande sebopen kan bet kanaal boven peil bootstens 1,50 M . worden opgezet.
Hot kuililill door \\iilchereii. dat de lancns \an Vli.ssiii^'eii in go-meensebap brengt mot .Middelburg en Veere. boert oone lengte van 1:2 1:2(1 M. en eeue breedte op den waterspiegel tot Middellmru' van 5S M., in Middelhur»' van tiO M. en van daar naar Veere van IS M. Aan de monden bevinden ziob slnizen van de volgende alinotinu'en:
flroote Nliii/.en: solmtlongte I 1(1 M., wijdte in don dag 20 M.. slng-dreinpel van bet bnitonsluisboofd te Vlissiimen (\Voster-gt;S(du!lde) benedon boogwator S, 15 iM., bonoden laagwatei' 1,50 M.; te Veere (\ (;ergat) boneden boogwator 7,S5 M., boneden laagwator 1,55 M.;. slagdrompid van van bet binnenshnslioofd 7,-'i0 M. beneden kanaalpoil.
Kleine sluizen: solnitlongte 17 M. wijdte in don dag s M ; slaglremiud van bet bnitensbiisbool'd te Vlissillg'eil (Wosler-Soboldo) beneden boogwator 5,05 M., bonoden laagwator 1,05 M.; te Veere (Veergat) benoden boog-wat.or 5,35 Al., benoden laagwator 2,05 M.; slagdroinpcd van bet binnen-slnisbool'd beneden kanaalpoil 1,S0 M Do alinotingon \an de binnenkeer-en sebutslnis to Vlissilljfeil zijn: sobntJongte I In Al., wijdte in den dag 20 Al., slagdrompcds benedon kanaalpoil 7,.'50 Al.
Voor buitengewoon diepgaande sebopen kan bel verbreed kanaal met de
oersteen tweede binnonbaven, en bet verbindingskanaal mot bet X.ltle dok
r *
i de 011-hcl.
ti'. Vlissill}gt;'4il 1 M., en liet k;iiiiial tot (1,70 M. 1)o\(,ii peil worilcn dj)-
gezc.t.
I'li'ii '/ijtak iu ili' nahijlu'iil \an MitldfUtin»' \nrnimigt ilil. kanaal met Ariicimiidoii.
htwatkhinoskanaal van het w1quot; disthk t
Di'tDoncnuaulu aauslibbiiiii'i'ii van ilr himlc wateren; ile ItrsiKniiin en liet /will, maakten ilat de uitwateving van de jiolilers, ilie luui water ilaarop loosden, noodig verbetering behoefde.
liet gevolg hiervan was, dat er werd overgegaan tot het graven van een kanaal, aanvangende aan de WiHillu'fll en loopemle verder door de polders Kievittc, OikIcIiiikIscIic, Willcni-Lcoiiold, /win, DionuMh' en Nopiilil tot aan It'akkt'r.sdillll.
Dit kanaal moet dienst doen voor de afwatering van ongeveer 110(10 11. A.
liet kanaal met zijne kunstwerken vorderde eene uitgaaf' van ongeveer SitlOOO gulden en werd aangelegd in de jaren IS70 IS?.quot;).
De uitwaterings- of'zeesluis van bet kanaal, zijnde eene duikersluis, ligt inden Kie\it te-folder en heeft twee openingen, elk wijd .'i, M.
bovenkant onderslaghalk...................... 2,50 quot; — Al'. (1)
aanvang gewelf ............................. 0,2(1 quot; — quot;
In ieder der openingen bevindt zich een vloeddeur, een paar puntdeuren en een sehuif.
Van af' dit beginpunt loopt het kanaal in eene regte lijn van ongeveer zuidelijke rigting door de KU'viUt'- en OlKlfliUUlsche polders iu den, in I SI! f ged ijkt en, /m inpolder, waarin het, gedeeltelijk do oude geul volgende, zieh rigt naar den IMoinedepolder.
In dezen polder wederom de oude geul volgende, gaat het kanaal tot aan den Meuweii I'u.s.suji'eulepolder of' den zoogeuaainden Itiikker.sdani. waarin het uitmondt door een duiker, welke drie openingen beeft, voorzien van sehuiven. De openingen hebben 2, Ml ii 1,S0 M. wijdte.
liet kanaal heeft eene lengte van I f7()0 M. In de kanaaldijken bevin-den zieh duikers ten behoeve der uitwatering van de verschillende polders.
Op 1075 M. van af de zeesluis, bevindt zieh in het kanaal eene. waeht-
AP. valt hier saiiM'ii met 1,92 M. boven gomiililclil Iiuigwalor aan tl»; WicHugcn
sluis, zijnde ccnr dnikorslnis, voor/ii^n \iiii I oiMMiingcu, ieder voorzien van een vloeddeni'. I)(; openiniren zijn .'i M. wijd.
Dit tred eel te llt;;in dienen voor spuikom tci' vcrdienintr van (!(: liier iieliler be.scliroven Inivenkoni. Het water wordt dan o])gezet tot Al'.,
zoodat er dan met een verval van M. gespuid kan worden, mini vol
doende, om de kom op diepte te honden.
De breedte van den bodem van het kanaal wisselt af van 1:2 tot 5 M.; do hellingen der hoorden wisselen af' van I en .'5 op I.
De diepte van den hodein is mede afwisselend tussehen 2,50 en 1,150 M. onder Al'.
11 et kanaal hoeft de volgende zijtakken:
O]) 2500 M. van het binnenfront der zeesluis loopt het water van de watering van Kad/.and in het nitvvateringskanaal met een g(nil lang. . . 2(i(l M.
gemiddelde diepte................................. 2 20 « AP.
bodemsbreedte.................................. 2 50 // en
glooijingen van................................... o ()|, |
De eerste y.ijtak, dienende voor afwatering van ongeveer 2600 li. A. vangt aan bij het St. Doiiusclie gat nabij hel kanaal van Sluis naar Brilde, loopt in i'ene Oostelijke rigting door de voormalige vestingvver-ken en grachten der gemeente Sluis tot aan de Oost-sluis; van daar in eene Oostelijke rigting door den watergang langs den dijk van den IJewester-Kede heiioorden polder en valt in eene Noordelijke riirliiig door den /wilipolder in liet. kanaal op SI (it) M. van de zeesluis.
De lengte bedraagt .■i270 M., hij eene bodemshreedte van 1 i\ 2 M. en de diepte afwisselende tussehen 1.S0 u (),S0 onder AT.
Do glooijingen hedragen 2 a, ;S op I.
1 wee, duikers hev inden zich in de dijken ten behoeve der uitvvateriiiir.
De tweede /ijtslk . dienende voor afwatering van onireveer .'50(1 11, A.. vangt aan hij den Siphon onder hel kanaal van Sluis naar Hrilifge, loopt in eene, Noordelijke rigting langs den leid ijk van dit kanaal in den lii'siijeilspolder tol hij de l'^ssluis, verder langs den prov iaeialen weir van Sluis naar de ltel»'i.slt;'lie (•mis tot den daaronder gelegen steenen duiker, van daar door den waleigang tegen de voormalige huilenwallen der gemeente Sluis in de polders Itoblic-lliom'! en (■ouvei'Iieiir, tot legen den Paspoldei'dijk; van daar in Westelijke rigting volgende de waterleiding in dezen polder tot tegen den dijk tussehen dezen polder en
den \\ illrin Leopold polili'i'; vcnlcr in X'oonlclijkc riiflinij linies dien dijk en den dijk viin den /.winpolUn' (ui in de, in liiiilslrgcnocindiMi polder aaiiwczigo kivck en verder die. volgende tot in liet liool'dkiiiiiinl door middel van ecnen duiker, gelegen in den kanaaldijk op ófi.'ir) M van het hinnenlront der zeesluis.
De lengte van deze zij lak hedraagl !• M 5 M., de liodeinsbreedte wisselt al' Insselien (l.SO u M. en eene dieple afwisselende Insselien I a
M onder Al'.
De glooijingen bedragen 1a. ~ op I.
Twee duikers geven de aangrenzende polders gelegenheid tot uitwatering.
Ten einde de boven besebreven nil waterings- of zeesluis in den KiTllt-IcpoldtT in verbinding te brengen met de zee zijn de daar voorgelegen duinen doorgesneden.
Deze havenkom heel'l eene lengte va» .'ISS M. bij eene bodemshreedte aan de sluis van li M. , welke zich verwijdt tot .'5(1 M. Do diepte Ixs-draairt a .'5 M. onder Al'. De u'looijing der ingraving, hij de sluis
I op 1, venueerdert bij de monding lot HI op I.
Op lid M. huiten de sluis zijn hoofden aangebragt.
II KT Al'ELDOOKN SCII K AN A A L.
liet \pel(looi'il.s('li killDtill in de Provincie (.'eltlerbnid strekt zi(di uit \an het dorp Dicn'll aan de riv iia' den l.lsscl, langs de dorpen KcI'Im'cK , I,nellen. Apcliiooril. Vil assen, Kpe en llccnlc en mondt beneden de genieën(e llattcin weder in den l.l.s.sH uit.
De landstreek, welke hd doorsnijdt, behoort to( de zoogenaamde hooge \'eluw(5, eene uitgestrekte hcuvclacditigc zandvlakte, voor een groot deel uit. heide en bosscheu bestaande en waarin zich onderscheidene beken bevinden, wier waterkracht tot het drijven van molens, vooral tot papier-fahricatie, wordt benuttigd.
De uitvoer bestaal dan ook hoofdzakelijk uit bont, eikenschors en papier,
liet kanaal is in twee gedeelten aangelegd, liet eerste strekt, volgens Kon. beslui( van I October ISit, van Apeldoorn tot den l.lsscl beneden Hilttcm, lauu' .'iiOTO M., breed op den waterspiegel gciuiddeld 12,50 M., en werd I li April ISi!) ingewijd, liet had alleen een locaal belang: goedkoopere toe- en afvoer van producten en ontginningen der uitgestrekte heidegronden.
Het is verdeeld in I! panden, waarvan bet bovenste te A|iel(ioorn
50
sluchls 7S1I .\|. Iciin'lc luid en «loor een lierk wonlt gevoed, terwijl hel hene-ilenste, Inng ongexeer .'55(10 .M., mei den l.l.sscl in open ^('ineenseluip slaat.
Over eene lengte van 2(10(111 M. loopt het parallel met het riviertje de («rilt,, dat eenige waterinol(;ns drijfl en waaruit hel kanaal groote.n-deels zijne \()uding erlangt, terwijl voor het benedengedeelte genoemde Grilt /.elf is gekanaliseerd.
\ ijl honten sehntslni/.en werden aangelegd niet eene sehntlengte, ieder van 'Z'l M. hij l,.'3(l .VI. wijdte, ter seheidilig van de li panden onderling, liet kanaalpeil van hel hovenpand te Apeldoorn bedraagt ].1, l;i M. -f- AJ'., terwijl du middelbare watersland bij llattnn is te stellen op I M.-f Al'., doeli somwijlen daalt tot 0,20 u (),.'il) M. onder Al'.
De vele zandwegen \orderden een groot aantal overgangen, zoodat er honten ophaalbruggen en drie voet draaibruggen zijn gemaakl.
.) Houten gronddnikers of siphons, dwars onder den bodem van het kanaal, dienen tot alwatering van eenige daar langs gelegen lage landen. De kosten van aanleg zijn niet met juistheid bekend, doch behalve die voor onteigening, te stellen op ongeveer .'{OOOOO gulden.
Ten gevolge van den aanleg van liet hieronder genoemde nieuwe kanaalgedeelle, is men bezig, len behoeve der seheepvaart, de brngiren en sluizen geleidelijk door anderen van grootere afineliiigen te vervangen.
Dit is reeds geschied niet de bruggen, wijd l',50 M., waarvoor ijzeren, wijd (!,20 M. in de plaats zijn gekomen, terwijl voor de benedenste of He-, xenbcr^erslllis in lS7:2/7.') eene nieuwe gemetselde, selinlsjnis is gebouwd met eene sehntlengte van .'50 M. bij (5 M. wijdte.
Deze sluis is bovendien 1,25 M. dieper aangelegd dan de vroegere; en heeft een aanzienlijk verval te keeren, dat bij gemiddelden stand .'5,1:2 M. bedraagt, maar in sommige tijden lot I..'5(1 a t, 10 M. beloopt.
Daartoe heelt de benedendorpel een gebogen vorm, waartegen gebotfen houten deuren aansluiten, die den boogen waterstand zonder eenig bezwaar keeren. Wegens de hijzonder sterke werking der wel op dit punt) is de sluis niet, gelijk gebruikelijk, op palen gefundeerd, maar in haar geheel met sluishoofden en sehutkolk in een daartoe vooraf op 5 ii li M. onder water gestorte; hetoukist of bak gidiouwd.
I5ij de, Wet van I .liinij IS5S werd heslolen hel ApcldctOI'll.sell»'imillini in znidoostidijke rigling door te, trekken tol, in den IJssel bij Dieren, welk nieuw kanaalgedeelte eehler eerst den l stlt;'|i .laiuiarij I SIJS voor de snhci'pvaart openkwam. Het geheele kanaal verkreeg bierdoor een meer algemeen belantf.
De kosten bedroegen buiten die \ oor onteigening en voor de voeding, waarmede men nog bezig is, .'5(1.'5 |:5!l muldim.
fill
I let werd gugrnu'ii ter lenirtc vim ^^Sllll M. (-n is vcrcoui^d met. liet bestaande kleine bovenpand van het oude kanaal, zond a I, het daarmede een doorgaand lioojrste pand vormt van i^.'STiSII M. lengte, hij een breedte oj) den waterspiegel van ongeveer 1.'5 M. lt;'n l,lill M. diepte.
liet werd eehter dadelijk aangelegd om het later te brengen op cene wijdte van 15,50 M. bij M. diepte, waarvan thans reeds '/amp; gedeelte voltooid is.
De hooge ligging van dit kanaal maakte te IMcrcil eene schutsluis noodig, bestaande uit drie aaneengekoppelde gemetselde sehutkolken, (het eenige voorbeeld van dien aard in Nederland) waarmede men afschut van l;i, M. -f Al', tot in de rivier den IJsscl, die bij middelbaren rivierstand li,.quot;5fi M. -f AP. teekent, doeh soms tot ongeveer 1 M. -f Al', daalt. Iedere kolk heeft .'50 M schntlengte en fi M. schut wijdte.
Ook dit kanaal is door vele overgangen bezwaard. Kr liggen 7 draaien I :i vlotbruggen over, terwijl het bovendien door twee spoorwegen, den Staatsspoorweg en Oosterspoorweg, wordt gesneden.
Onder den kanaalbodem bevinden zich elf houten grondduikers, waarvan 5 lot afwatering van te laag gelegen landen, en f! ten behoeve van beken, welke niet konden of mogten worden ingeleid.
De voeding van dit in hooge zandgronden gelegen kanaal leverde een eigenaardig bezwaar op, vooral, omdat ondanks alle toezeggingen, van geene bestaande waterleidingen gebruik mogt worden gemaakt.
Men was dus verpligt nieuwe bronnen op te sporen en te openen.
Ofschoon daarmede nog steeds wordt voortgegaan, slaagde men hierin toch reeds in zooverre, dat, behalve in tijden van lang aanhoudende droogte, bet kanaal steeds voldoende van water voorzien is.
Onderscheidene dezer beken zijn aangelegd, en door een systeem van watermeters wordt het aangevoerde water dagelijks gemeten. Ten einde verder wegens de voortdurende aftapping van het terrein eene langzame verarming te voorkomen, worden de beken in de wintermaanden, wanneer het kanaal buitendien water in overvloed heeft, opgestuwd.
Ken gedeelle van het kanaal nabij IMci'cn, ter lengte van ruim 1700 M., waar de bodem sterk doorkwelde, werd met klei bekleed, ter dikte van 1(1 en 15 e. M.
Ken onderzoek ten deze, eenige jaren later ingesteld, bewees, dat zelfs de geringe dikte van 10 c. M. voldoende is, om bij een waterdruk van 2 M. de doorkwelling te voorkomen.
Kangs het gehecle kanaal bevinden zich overigens wegen, zoo voor het jagen of trekken der schepen, als voor den af- en aanvoer van producten.
(11
Doze, vaart, werd in de jaren 1S(I!)/1S11 {^igrnvoii over ceno lciij?tc van \ ijl uren, lii'ü'iiiiicinlc In llussrll . Icn liciiomc va» den afNocr van tniT uit. du oosfwaai'fcs vcciigroiKlcn. De brci^ltc is in den hodem \an
0,50 tot 9,50 M. met glooijiugen van I'/a op 1. I'o (licplc ouder kauaalpeil is 1,00 M.; s zomers is er steeds nog 1,'50 M. vaardiejite.
In 1 S:J() door liet lüjk gekoelit voor .'500000 gulden, ging de vaart later weder aan pariieulieren o\er, tot dat de provineie Overijssel in 1 8 l i) haar koelil voor 15555 !• gulden.
Nadat in IS,quot;).'}—1S51 de vaart verlengd was tot aan de Vecht hij Alle, kreeg ze eene lengte van .'SDSd.'i M.
De totale lenght der zijtakken is 45S(il M.
liet hoofdkanaal heeft 7 panden door aeht schntshiizeu gesloten; het wordt gevoed uit.de Vecht hij Alle, die. daartoe tot S M. hoven Al', kan worden opgestuwd.
In I werd hegonnen met de Llltterlioofihvijli te verlengen tot aan d(^ Dreutsehe gi'enzen, ten einde later eene verhindinu; met ('oexordeil te verkrijgen.
In 1^0:3 was de verlenging tot aan de Dreutsehe grenzen en in I SIK! de aansluiting te ('oevordeil voltooid
De LutterllOOldwijk, zijtak \0 S genaamd, strekt vim de hoofd\aart, tusseheu de sluizen 7 en S door de gracht, der gemeente ('oe\orden, tot in het Cocvordcr-killlUill. Hierdoor beslaat er genieenseliap tus.-eheu de DeilcinsViiart en het Oyrvordrr-kiniiltll en door dit laatste gemeen-s(diap met de Vecht en met de Overijssel,selie liiniiiicu.
De Lutterliourdwijk is verdeeld in |. kanaalpaiiden en is I5S5I M. lang.
De Itedcni.sviiaiT heeft een zijtak, het l/iji'liiii.skillDliil genoemd, lam,' 7 DM' iM., van gelijke hreedti' en diepte als de hoofdvaarl Dit kanaal hrengt de, OcdciiiNvaiirt door middel van de iliimcii-Vecht, in gemeen-seliap met de gemeente /wolle.
0 VEKI.1 SS K LS(; IIK KAN A LIS ATI K-M AATS('II A l'I'I.I.
Den 15''™ October IS.quot;)!) werd aan eene Maatschappij concessie verleend tot het maken van kanalen van Zwolle tot aan de Kc^c. van de Hcinre
lol Vlmclo. mui Diiinislioltc 11:1111' Deventer en ccn Voedin^skiuiioil door de Veeiieii naar de Itoveii-Vecht. hij ilc lliiuiulrik.
In IS,')! wcnl mei (Ie uilu'nuin^rii Im^oiiiicii.
In is,quot;).') was hel Lrcdcclli' van 7jWoII(gt; lot aan de. ICeü'H'e voltooid; de Icnu'lc liedraairl Ü7I00 M,, de kosten .'iiillDOO gulden; liet heel't eene hodenislirecdte van M. en eene diepte van 1,711 M., drie seliulsliii/en
\an li M. door\aarlwijdte en Hl M. Inngc sdiutkolkcn, een stuw in de Keii'ü'e van :2(1 M. wijdte en, op 101)0 M. nlstands, uit\vijk[)laats(!ii vim Kill M Icnu'le en 10,01) M. bodeinshreedte.
Het tweede kanaalviik van de Ite^ii'e naar Almelo werd in IS5r» voltooid en heeft eene lengte van 21000 M. met gelijke bodenislu'cedte en ! .SU M , diepte met drie selintsluizen van geli jke afmet ingen als liet eerste pand.
In 1 sö11 kwam het Voediniiskillliinl gereed hij eene lengte van 'il 101) M., en in Isös het gedeelte Dalnislioltc—Deventer lang 270110 M.
De arnietingeii van deze heide ]iaiiden zijn gelijk aan de eerstge-noeindeu.
I)aar waar het voedingskanaal niet doov de veenen gaat, heelt het l..)0 M. minder hodeinshreedte en 0,20 M. minder diepte. Het \oedingskanaal wordt op peil gehouden door een slnw in de Vccllt niet sehntshlis hij llimnilrik.
De kosten hehhen hedragen I IS5II00 gulden.
De inkomsten der Maatschappij hestaan in sluis-, hrug-en havengelden.
Deze vaart welke het Zwarte wnter hij Zwolle met den Usscl ver eenigt, werd in I S 10 voltooid.
Zij heelt eene lengte van 2500 M., eu had vroeger eeuc hvcedte op den waterspiegel van 21 M. en diepte van 1,S0 M.
Ten gevolge, van de werken tot den waterweg van Zwolle naar Zee is de WilleinsViliirt in de jaren IS7.'5, IS7 I en IS7.'), verwijd en \(U-die,pt. De diepte is irehragt op -l M. hij een waterstand gelijk niet Al'., de breedte in den bodem is doorgaande IS M.
In IS7I 1S7;! is een tweede sehntshlis aan den i.lssel naast de oude gemaakt., met eene sebnllengte van 100 M. en diepte op den slagdrempel van •quot;) M. ouder Al*.; de oude sluis had eene doorvaart wijdte van (! M. en 0(1 M. scliutJengt.e. Aan het Zwarte water gesellieill de afsluiting door eene keersluis, wijd I! M., die eveneens door eene soortgelijke sluis, doeli vau 1^ M. doorvaartw ijdte, zal vervangen worden.
De kosten van aanleg bedragen 200000 gulden.
KANAAL VAN OMMKN NAAR IMv IMÜMvMSVAAHT.
In Fobruarij IS(!5 werd concossio vcrlociul om, ton bclidcve, der .-lad OlUIIH'll, en lei' \(M'liclrrinir van de afwalrrino- \an de DrdcmsMisirl. In-sclicn dc sluizen X' .quot;) en .\ ' (i, een kanaal Ie irraven naar die vaart. Ile(, yedeelte tnsselien de Dedenisvaart en den we?' mui Oiihim'II naar lliil'-dcilhcru'. oiiiniddellijk hij Oiiinicii, is als seliee|ivaarikanaal voor s()ni|)en in^origfc. In I Mill was hel, kanaal vollooid. Mei heefl eene lenirte \an I0~.)l) M , eene hodemshruiuile \an I .\I. mei u'ldoijin^en van ;i (i|) I ; de dieplo is 1,20 .M. onder hel, vaaripeil van M. hoven Al'.
KANAAL VAN COEVOIJDKN NAAK l)E VKCHT.
In hei laal.sfc van 1S,)7 werd eoneessie verleend \(ior den aanleg \aii een kanaal van Coevonlcn naar de Vecht. Hel doel van het kanaal is de verhelerint^ der ai'waloriiiLr van de landstreek om ('ocvordcil.
liet kanaal kan in zoover tot de scheepvaart diensthaar ifemaakl worden als mei de helangen der nitwaterina' heslaanhaar is, Alwaterinj,' moei altijd op den voorgrond hlijven, en de helangen der scheep\aarl kunnen eerst na deze in aaninerking komen,
liet peil van liet hoofdkanaal is !),.'SII M. hoven Al'.
De hodemsdiepte is 7,7il M. liovcn Al*. Ie ('oevoi'den. 7.l!ll M. ho\en Al', hij de sluis en 7,:20 M. Iioncii Al', hij de Vecht.
De hodemshreedte is S M. |)e gloorpngeu hehhen een aanletr van Iwee-niaal de hoogte en die op het noordwesten gelegen van driemaal de hoogte.
De keersluis in de Vecht heeft een paar vloeddeiiren, reikende lui 11,20 11, hoven Al'.
In het helang der seheepvaarl is eene tweede waterkeering, uil stnw-naahlen hestaande, aan deze sluis gemaakl.
De door\aartwijdte der sluis is 7, en der hrnggen 0,5(1 .\l,
Dit aan het Rijk hehoorende vaarwater, dal tevens aan een groot deel der provineic llreillhe al watering naar de Zuiderzee verleent, en \an Mep-pel naar An uit,sluis loojit, werd in ISdd 1S(;1 verheten!, liet heeft eene lengte; van I 1 l!)t) M, en eene bodemshreedte van 10 M.
De kosten der verbetering heliepen ongeveer DWOIIO gulden.
01
Heeds in IS HI waren plannen aanlianijig om kaiiiilcn l.e, graven, nooiliu; (im iiim/ienlijke uilgeslirkllieden hoog veen in exploitalie to kunnen i)reii-gen, ile biinuMilmulsclu! schwpvnart te vefbetiercn, en een niemven waterweg van Drenthe door ile Dodciiisvaarl naar de Zuiderzee en de Ecins te openen.
In l^jO werd aan de Veimootsehap: ,,(le UreiKscli»' Ivuuiial-Miial-
sthappijquot; concessie verleend om de lloo»T\('('iisclu' vuurt te verbeteren en met het llepiM'Icntiq» te verbinden; de llooji'cvceiisclie vuurt door le vrekken tot in de veenen in de gemeente riiniiicii; een zijkanaid uit die vaan te maken tot in de gracht van ('«M'VOl'deu, en het daaruit maken van een kanaal tot in de Itfilcrviiart. De heide laatstgenoemde kanalen zijn, ten gevolge eeuer wijziging der concessie, vervallen.
Op het einde van was de iluo^'CVCCll.sclK' vuurt voltooid. In
1S(1 ö werd niet di^ verlenging tot in de veenen bij Kiiniieil begonnen met een zijtak naar het AiilNlerdainsclic veld.
In de jaren IS.quot;)? ISfid werd de lloog'CVCCIISCliC Villirt over eene lengte van 20577 M. verlengd in de rigting naar Zwilldereil.
\'oor dit kanaal, leidende van de Umil.sclK* lioot'dvaiirt te ISlllilde naar Kiiiiik'M. en mede tot ontginning van hoog veen bestemd, werd concessie gegeven aan de naamlooze veimootsehap «de Itrciltsclu' V(TU- en Milt;Ult*ll-Killisuil-M)l)lt.sdigt;(|(|iij.quot; Het werd in de jaren l.SÓ t —IS.jS gegraven en in de volgende jaren geleidelijk verlengd in de rigting der Uarii'er-VCt'lldl. liet heeft thans eene lengte van 11020 M.
Deze vaart, vroeger NlllilderviDII't genoemd, vereenigt de gemeenten llt'iipcl en Assen. Zij is eigendom van het llijk, en wordt thans ook door het Rijk beheerd en onderhouden. Zij heeft eene lengte van ongeveer |.'55!IO M. en eene breedte in den bodem van 0 M., niet wederzijdse,he glooijingen, meestal van oj) 1 , doch ook op sommige plaatsen van
1} tot t op één.
De diepte bedraagt 1,80 M, onder peil, do'di op het bovenpand hier en daar van 1,S0 tot 2 a 2,20 M.
«5
N00U I)-WI li li KM S V A A It T.
In 18;)7 word conco.ssiu gcgcAcu voor lid graven mui een kanaal (cr verbinding mui do ^cnmcntcn (iiioiiiimcii en A.sscn.
In 1861 voltooid, lieelt bot;, bij oeiu; longtü van ± 28,100 M., oonc breedte op den waterspiegel van ongeveer l.'i M., ijij eene diepte van l,!)l) M. onder de peilen der panden, met 4 sclmtslnizen van (i M. doorvaart-wijdte. De kosten, waartoe liet Rijk en de Provincie bijdroegen, beliepen ruim drie millioen gulden.
Daar bij liet alschntten uit do Drentsclie lloofdvaart, waarmede dit kanaal te Assen ii. verband staat, water uit die vaart werd ontleend, ton gevolge waarvan do sclioepvaart naar de /iiiidorzoe nadeel leed, word in do jaren iSfi;! en ISO t bij elke solintslnis dor iVooi'd-Willeinsvaait, op kosten van liet llijk on de Provincie Drenthe, oen stoomwerktuig gebouwd, ten einde hot bovenpand dor Drontselio lloolllvaarl, en tevens do panden van de Aoord-\\ illemsvaart voeden. Blijkens genomen proeven kan elk stoomwerktuig 2200Ü AP water in Ij uren tijds :} M hoog opvoeren. De kosten van het drijven dezer stoomwerktuigen heeft het Rijk sedert lS7.'i te /ijnon laste genomen.
Zij bedragen, al naarmate bet sai/.oon nat ol' droog is, ii l0.jS;j
gulden.
S(il KKI»VAAHT K AN A L MN IN GHOM N(iKX.
In |S.)() werd in beginsel besloten om in het belang der provincie Groningen over te gaan tol do navolgende workon:
Jlet oponon van oen nieuwen waterweg voor geladen schepen van (»ngt;-lliii^en naar Del (zijl
Hot alsiuilou vau het itcitdilt;'|) bij de /ontkinii|), en het kanaliseren \aii dit diep, door het bouwen eenoi' sehulslnis bij M ('tsilljj'c,
liet verboteren \an het Willschotei'dicp van (gt;1 rollingen naar Ilooar zimil, SiippcrniotT en /uidliroek, en verder van hel kanaal door .Hun tnidam en Vccndani tot hel hovenslo vorlaal te Wildci'vank.
liet \erbeteren van don waterweg, strekkende viin hot middelste verlaat in Pekel-Aa tot de Nlatcn/ijl.
Het maken van een \erbindiiigskanaal tiissehoii hot nieuwe kanaal naar lgt;t-lf/.ijl en hot ICeifdh'i».
Verbetering van het lilt;)('ndi«'|gt;, en \ereeniging van het diep niet de graeliten dor gemeente, (il run in lt;•'('11 en het ilooriische diep.
Yereeniging van bet ItoU'l'dicp met het Winscliotcrdiep.
De kosten werden aanvankelijk berekend in /.ijn geheel op 8600000
(id
H-iiliU'ii, ilocli /.uileu, ten gevolge van iiiibnüding dei' out werpen en het stijgen ilcr nrij/.cii \an iii'hciilsloou ou bDiiwsloHcn, aanzienlijk iiicci'licilra^cii.
In 1 werd niet lid. iri'avcn van lid. kanaal ilo Pckel-Au bofconmm, dat. m I ^(ï'3 voltooid wrrd; de 1)(ultMiislU't'i'd 1 c wisselt at van S tot .) M.
De vcivcniu-ini; \aii liet llonnlit p niet. de gracliten te («roiiill»'!'!! vond in ISII;! jsdl. plaats; de hodeinshivedte van den doovgegraveii dam l)e-draairt M.
In dit jaar werden di^ versehillendo kanalen uitgediept en verbeterd.
In ] S(i() werd eelt be^in gemaakt met bet bonwen der shii/.on voor liet groot sebeepvaart- en afwateringskanaal van Groningen naar Dclf/ijl.
Xa den bouw der sluizen in IStiS werd een begin gemaakt met liet atwaterinu'skanaal ten behoeve der landen ten zuiden van het groot seheep-\ aartkanaal, van uit het .Slociitenllci» naar Farnumill, dat in I S (li) voor liet grootste deel gereed kwam.
Met het jrroot selieep\aartkanaal zelf werd in 1S70 een begin gemaakt; waarschijnlijk komt het. in IS7(! gereed. Ultimo 1S7I was ruim K. M. \oUooid. De afsluiting van het Iteltdicp bij de /(ni(ki(in|i, die onderliandeii is, moet in JS7(i voltooid zijn. De seliut sluis te Wetsiiift'C op het Keitdiep is gereed.
Overigens is niet te bepalen wanneer vermoedelijk deze kanalen en ver-beteringen allen voltooid zullen zijn, als van omstandigheden afhankelijk.
De kosten zullen bedragen, naar de laatste berekeningeu, in het, geheel (iSSdlMIII gulden.
De Zuid-M illcmsvuurt strekt zieh uit. van de Mans te Mrtiistriclit tot de |t ie/c te 'n lleiioü'eiilMi.scir. zij werd aangelegd in de jaren ls:2^ 1S:2().
Dit kanaal is t.i^ Mi(i(St1'i('llt verbonden met. de MilUS, door de dubbele schut- en keersluis en loopt van de Belgische grens te SniecrniKUS tot aan de Xederlandsche grens iu de genieeute Meelt, zijnde een afstand van 15 1(15 M., over Ifclgiscdi grondgebied.
Te. 's Bosoli loopt, dit kanaal uit in de rivier de Dieze, gevormd door de zamem loeijing der riviertjes de Doilimel en de Au.
De Dieze stond vroeger iu open gemeenschap met de Mans en had bij hm'e waterstanden geen voldoende diepte. De vereeniging van de /llid-M illeinsviliirt aau haar benedeneind mei. de Minis, was dus gebrekkig en deze rivier gedurende een groot deel des jaars niet te bereiken met den diepgang, waarmede het. kanaal kon worden bev aren.
Aan dit bezwaar is I e gemoet. gekomen door het kanaliseren der IlieZV,
(i?
door de alsluiUntf (laai'\;iii bij Imnni uitlodj) in de Msnis, hinium lid fort ('icvccociir. door middel vim ccni' diddwlc, keer en sclnilshiis. I)i' iilsluitini; werd niiuvv ocrd in de jarrii Js.^s |S(i().
Sedert 1 S(I(|, Ilt;;iii i le IHcZt' worden hesidionwd iil.« eene verlenging \iiii de Zllid-H'illcill.svaurt en nis geziimenliijk me( de/e te vormen eene nf-snijding van do lUasls Insselien Mitustl'iclil en ( rcvccociir.
De cigciililijke illcnisviiiirt is lang............. DijJó M) M.
De gekanaliseerde IMCZC is lang .................. (Hól quot;
1)(! a Island van de Mans, te Nlliistricllt tot, de .MlUIS, le ('l't'VJ't'OCHr, lied raagt dus langs du/uid-Millcill.sViOII't en de
IMozc........................................... 12!)(l(l(l «
Terwijl die afstand, langs den stroomdraad der rivier genieten, bedraagt................................. , 2.'U()()0 «
I5ij den middelbaren zomerstiind bedraagt bel verval van de Milils, van bet bi gin der/iiid-M ilh'illNViliirt te Mihlsti'icht tol nan de sebntslnis aan den IMcxciiioimI bij ('reveconir M., dat is gemiddeld 11,17 M.
per K. M. Als maxiinnm worden op die rivier aangetrollen, vervallen van (1,711 en (),(!.') M. en als minimnm van en 0,01 M per l\. M.
Dit verval wordt ()|i de /niil AVilIcnisvilurt en de IHe/.e gekeerd door Z-Z sebntslni/.en, te weten: de sluis aan den mond der IHe/.e bij ('reveconir, II seliutsluizeu in de provincie \oord-ltralii'Ullt, -'i sebulsluizen in Mmliurii' onder Xcderweerl en Meer», 2 sebulsluizen op Belgiseb grondgebied, eene selmtslnis bij Maaslrichl en de boofdsluis te dier stede.
De lengte der door de sluizen gevormde panden, wisselt af van ISOII SI. tot MiOIIO M,
Tiet niaxinnnn dat in gewone omstandiglieden voor eene selmtslnis wordt gekeerd is Ji,!)l M. (sluis \quot;. I t te Vederweeri), bet minimum O,.quot;)! M. (sluis \0. o ie 's ilertogiTiilioscli).
\;in de boofdsluis le Maastricht kan, wanneer liet bovenste pand wordt gebonden op hel daarvoor bepaald peil, bet Ie keeren verval klimmen lot l.()2 M., dat dan voor twee paar deuren gekeerd wordt. Ib l peil van liet bovenste pnr.d kan intusselieu in die onistaudigbeden zonder bezwaar tijdelijk worden verhoogd met 0,5(1 a 0,(10 M., zoodat liet feitelijk te keeren grootste verval, niet meer bedraagt dun omstreeks I M.
Zoodra hel water in de Maas te ('revccoeiir klimt boven de boogie van 2 M. boven Al'., dat is boven den middelbaren zomersl and, worden in den regel de sluizen a;in den mond der llie/e geopend ; bij hooge stan den staal dit kaniial, even als liet benedendeel der/iiid M illeinsvaart. in open genieenseliap met de Maas.
(is
()|i don watcrspic^rl liccfl ltd kaiuml cciu' bi'ctulto \iiii nicl miiult'i' Ian IS M, en ('('iir (licjite van 2,10 M. Dc liodcm is iloorgnandc breed 10 M.
Op ieder knuafdpand worden verbreedingen aangetrod'en, waar diep geladen breede sehejien elkander kunnen passeeren. Zoowel in die verbveedin-iren als elders, beslaan eene menigte los- en ladingplaatsen van meer of minderen omvang liet bassin Ie niiastriclil beel'l eene opper\lakle van 12500 M-'.
De sluizen zijn alle van steen; zij hebben eene wijdte in den dag van 7 .M .; de beneden-slagbaiken liggen doorgaande op 2 M. onder bet kanaal-peil; de geoorloofde diepgang der vaartuigen is 1,0(1 M. De sehntkolken, waarvan de wanden doorgaande worden gevormd door muren van brikken of bazalt, hebben eene lengte van minslens 50 M.
Hel bo\ensle kaïiaalpand Ie Milllstricllt word! in den regel gevoed uit bet kanaal van MilUStl'icht naar Luik. dat binnen eerslgenoemde gemeente voor twee sluizen een verval keert van ruim t M.
Sleebts bij waterstanden van 0,12 M. en meer, boven den middelbaren /nmerstand, kan dit pand door middel van de liooldsluis, onmiddellijk uit de Muns gevoed worden.
Beneden sluis X0. 11) bij .Mililstriclit wordt de /niil-M illt'insviliir) gevoed direct uit de Milils, door middel van een opzettelijk tot dat einde in de jaren 1 S(! 1—1S(!7, als nitvoeisel van bel traetaat tnsselien Nederland en Uclü'ic dd. 12 Mei 1 SO.'i betrekkelijk de, wateral'lappingen van de MilUS. gegraven voedingskanaal. Dit kanaal, lang 712 M■, loo])t langs den buitenrand der voormalige vestingwerken \an Mililstriclit. Aan de rivier de MuiIn. liij de inmonding, bevindt zi(di eene gemetselde waterkeering met drie openingen.
De voedingsduiker, in den regter kanaaldijk der/nid illeinsvsmrt aan bet einde van het voedingskanaal, bestaat uit vier balleirkelvormige overwelfde riolen, elk lang 37,(i0 -M.. wijd in den dag t M., aansluitende le-geu een gemeeusebappelijk hoofd, lang ■quot;)(!,(ill M. breed I M., met t openingen ieder wijd 1,10 M., boog 1,(55 en 1,7.) M., allen voorzien van schuiven en windwerken.
Xiet, alleen de /nhl-W illnn.sViiiirt wordt door middel van deze werken gevoed, maar ook:
r. De kanalen in de Bt'ljl'isc'lic Kmipcil, waardoor de, /iiid-Willeill.S-vanrt wordt verbonden met de Sclu'hU' te Ailt\ver|M'll, te, zamen lang
l(;(i2,.)l M;
2°. Ongeveer .'5000 II. A. vloeiweiden in Itcluie;
;50. Het Xoorderkaiiiiiil lang 15000 M ;
O!)
4°. I ld liiiidliovmscli k iiuiiiil hnm- l.iCli.-i \1.;
r)quot;. De Imven mui Ve^'licl lant; i).quot;);! M.;
0°. Omslrct'ks li. A. vlomvcidon op Xcdcrlamlscli ü'rdiid^chicd.
7°. De fabrieken Ie IIHmoml, Kilidliovt1!! en/. \()()r /(him'cI licii-cfi do behoeflell aan water van spoeldonjcn, \crwcrijen, lilcckcrijcn on/.
Door don bo\on^onocind(ni duiker wordt , naar gelang van onist-andifjlio-(lo.n, bij dat, Iractaal oinselirev(Mi, nil. do Maas op do /uid-M illniiMiliirl inu'elaton 1(1, 7^ ol' (! M3 por sooondo.
Als maximuni dor holiool't-on voor do vooiling dor kanalen in Xcdn'liiiid on Itrllt;•!(gt;, kan /.el! bij langdurigo droogto, worden gesteld omstreeks I .\l:1 ])or sooondo; doob in gowono tijdon is omstvecks :ï M'' daarvoor voldoondo.
liet overige ingelaton vvator wordt benuttigd voor do bevlooijinircn in ltd }gt;•!(gt; en in Vcdci'liiiid on voor do l'abriekon.
Hot profil van bot kanaal is zoodanig, dat bij oen afvoer op bet bovcu-docl van It) M3, do strooinsnclboid norgons grootcr is dan 11,25 M. per secoiulo.
li ij boogo waterstanden van de Mans kan bol inlaten van water door don voodingsduikor worden verininderd on soms geheel opgebonden.
Ilel kanaal wordt, bij zeer boogo standen, meer dan noodig gevoed door bot doorkwellen van den grond Insselieii Mililstl'iclit en do lgt;elgiselio grens te SllUMTIIIilils, die nagenoeg nilslnileiid bestaal nil grofzand en kiezel.
De /illid-NVillmi.SViUUt werd van Rijkswege aangelegd.
Do kosten van den eersten aanleg bobben in den tijd bedragen omstreeks ....................................... | 151)001) gulden
Do afsluiting van •( Ie |)i(7,t' eu al de daarmede iu verband staande werken hebben oene uitgave gevorderd van. 85000(1 quot;
Do inrigting der voeding te MilUStrk'lll. met alles wat daarmede in verband staat, beeft gekost ongeveer..... (iDOOOO //
De kosten van aanleg dor /uid-M ilh'iiiNVslsirf en van den algemeenen toestand, waarin dit kanaal zieb thans
bevindt, kunnen dus worden gesteld op.............. 5M)0flfl0 gulden.
dat is ongeveer gulden per Meter.
Het hoofddoel waarinodo de /llid-M ilU'IIISYlDirt werd lol stand gebragl , was de bevordering der handelshelangon, zoowel van de .Noordelijke, als van de Zuidelijke provinciën van het. toenmaals beslaand vereonigd Koningrijk, in welker behoeften, door den gehrekkigen toestand van bevaarbaarheid van de Hits. niet kon worden voorzien.
Door dat kanaal ontstond direct een uitmuntende waterweg tusseben Miiastrlclit en 's llcrtotenboscii. en indirect werd daardoor het verschiet
Lrcopoml op cciK' Z('(H' n'rwciisclilc liMnilclsycincciisclinp lusscliiMi Luik t'ii
Kr worden op de /iml-M illcnisvil'.irt, ijeciui sluis- of scliulrealen, niiiiir nlleen xiiiirtroLflcn ^rlu^ci; cu wel Utn I)C(lm^(t vnn f 0,(tl5 pi-r Ion en pin' M \ riiimotor.
/ij wonii'ii aim ciki' sluis hclnnlil voor den nlstand vim die sluis lol min de volircuilc, oiwcrscllillii; of do scliepcn al oi' niet lol; de voiyende sluis doorvaren.
KAN AAL V AN M AASTHK HT NA AK LUIK.
1 leeds hij den aanleg vau de/illid-M illcillSViiart luu' Itel iu de hedocliuu', dil kanaal door te trekken lot Luik. daar de Msias boven ^hiiislruiit dikwijls u'eeu yroolcrcn diepgang toeliet, voor \:iaii uiu'en, dan van tot
0,.'5.) M. Politieke redenen waren oorzmik dat eerst iu IS10 met de/e verlenging begonnen werd. Hel verval op dit kanaal van l.'i, 15 M. is \erileeld over vijl'panden, afwisselende in lengten tnssehen 1^.quot;).'!.quot;) M. a OS |. M. Dit laatste pand, bij Luik gelegen, beeft een verval van 1,50 M.
Het kanaal is breed op den waterspiegel IS,10 M. bij eeue diepte van £.10 M.
Ifet loopt gedeeltelijk langs de Miliis, van welke rivier het dan door dijken gescheiden is, welker kruinen 1,50 M. boven den hoogst hekenden waterstand gelegen zijn.
De sluizen zijn 7 M. wijd in den dag, hij sehntleugten van 50 M. In de regtslauilsinuren der sluizen Im;vinden zich I M. wijde riolen, ten einde zoo noodig steeds toevoer \an water te kunnen doen plaats \inden, zonder de scheepvaart te hinderen.
De door Itelsnc gedragen koslen bedroeg(;n .'500000 gulden.
N O 0 KI) K U V A A H T-A F W A T EHING S K AN AAL NA AU DE MAAS.
In IS52 kwam het weder opmaken van de, tijdeus het eerste keizerrijk onvoltooid gebleven, \oorilcrviiiirt ter sprake ter bevordering van de afwatering der landstreek tnssehen McijH en Vcillo.
Deze is thans opgemaakt over oene lengte van 151515 M., te rekenen \an de uilmonding iu de, /uid illcill.svUiM') beneden sluis \0. 15, tot en met de los- en keerplaats aan den provincialen weg te, ItcrillitTM in de gemeeute Helden. Deze losplaats met eeue bodeinsbivedte van 10 \l.,
IKiiTl wnui cirkclvormiiro kcer|iluii(s vita SJS M. miildcllijn in den bodem, mot glooijingcii van 2 op 1, hij ocnc diuplc van I,.'i0 .\l.
lid i'crsl(' gedeelte (l(ir vaar! , van al' de Xllld-Willcilisvuurt Int aan de lli'lciliivaiirt, zijnde eene lengte van 12.'i 10 .M., lieel'l eiaie ixxleins-hrcedte van 7,20 tot (! M. bij eene diepte van 1,80 tot 2,111 M. Hel vcrdei'c gedeelte beeft eene bod einsbreedte van J 1,81) M., welke breedte geleidelijk vermindert, tot aan de bovengemelde losplaats, tot 2,511 M. bij eene diepte van 1,30 M.
De weder/.ijdsebe glooijingen zijn van twee tot drie op één.
Mr werd tevens besloten om, van uit bet uiteinde van bet tbans bevaarbaar gedeelte van de Xoonlcrvsiiirt tot aan de Maas tusseben kesscl en \cer, een voor de afwatering en kleine scheepvaart ingerigt kanaal te graven, bestaande uit drie panden, hebbende eene gezamenlijke lengte van 11)075 M. Het eerste pand strekt zich uit van de sluis aan de .Voordervaart tot aan de gekoppelde sehutslnis, het tweede pand van die sluis tot aan den overlaat- in den grooten weg van Vccrittcr naar Vt'lllo en hel derde pand van daar tot aan de rivier de Maas. Het peil van het l»tc pand is .'50,10 M.-j- Ai'., dat van het 2l|e pand 27,70 M. -f Al'., Ier-wijl het water van het .'i1'1' ])and een vrijen atloop heeft naar de Maas.
Met eerste en tweede kanaalpand hebben eene bodeinsbreedte van 2,5(1 M. bij eene diepte van l.-'ill M. beneden het kanaalpeil; hel derde pand beeft eene hodcnisbreedte van 5 M.
In bet eerste kanaalpand bestaan zes wisselplaatsen, ieder lang 100 M, en in bet tweede eene wisselplaats lang 200 M. Deze wisselplaatsen hebben eene bodemsbreedte van 7 gt;1. met glooijingen, als die van het kanaal, van twee op één.
liet kanaal werd gegraven in de jaren 1855 ISOO, De sehutsluizen, wijd in den dag tussehen de slagstijlen I M., zijn van hout en hebben scluitkolken van .'i0 M. lengte.
De kosten van aanleg van dit kanaal bedroegen 153000 gulden
Dit kanaal is gegraven in IS 10 en 1^17. ||et \angt aan in het. kanaalpand der /iliid-WHIcillsvaaH Insseben de sluizen .\'. S en \ . !l met welk pand het in open geineensehap ligt, zoodat hel peil van dit pand zieh tot liiilllliOVCIl uitstrekt.
Hei is lang I .'ilI02 .M.
liet uitsluitend doel van dit kanaal is geweest, om de zieh meer en
li*
inriT (mlwikkelende lliliriekslail FilldllOVOII, met de /iiml-WillnilNViltlI't (e verliinden en diiafdooi' den aainoer Vim grondstoHeu en nlVoer vim |ir«)-dnlt; l(!n gemakkelijk te maken.
De liddi'inshreedle van liet. kanaal bedraagl. 5 M., do breedte. (i|) den \valei'S|iieuvl 11.(ill \l., de dii'pte :2.l(l M. onder liet Imi\enyeiKieind peil der /iii(l-\Vil Icill.svsliirt; liet kan dns wonU'ii bevaren met. den/elfdi'ii die|ii;'aiiir als deze, dal is I,111 M.
De vaartreiflen /.ijn de/elfde als op de /iiiitl-W illcillNVililii.
lid kanaal heeft gekost III7-')IHI gulden, dat is ongeveer S gulden per meter.
De haven der gemeente Vciilicl, is met de /llilMVII Icilisx IISII'I ver lioi.den door middel van een kanaal, lang Dö;; M. met eene breedte op den waterspiegel van 1 M. en in den bodem van S M.
De IMe/.c wordt gevormd door de /amenvloeijing, onmiddellijk beneden 's ilertOli'OllltOïSCli, van de riviertjes de lloililiM'l en de Ail.
Vóór hare al'sliüting had /ij van den aanvang tot aan haren uitloop in de NUilS, hezniden ( revt'COnil'. eene lengte, van (!770 M.
De versebillemle polders in de onmiddellijke omgeving van 's Itoscli, wateren nit o]i dt^ die vócir I Söll in open gemeenseliap stond met
de M.liis en door twee armen, te weten: één in en één ton zuiden van hel lort rirvcoocur, in die rivier uitliep, /ij vormde tevens de gemeenseliap van de /llid-WillcillSVSIIirt met de MilKN.
Hij lage, zomorwaterslaudeii was vroeger, ton gevolge van gemis aan v(ihliiende diepte, de IMc/c op een zeer gehrekkige wijze bevaarbaar.
In 1 S5!gt; word overge.gaan tot het afsluiten van den arm door hot fort, door middel eener duhbele sehulslnis.
Te gidijk werden in den zuidelijken IMc/.OIl'lll eene uitwateringsslnis gebouwd ten behoeve der waterontlasting van de polders.
Deze werken waren in IS(!| voltooid.
Hierdoor was de llic/.e volledig gekanaliseerd op een peil, dat in liet belang der afwatering kou worden toegelaten en tevens op zoodanige diepte, dat zij kon worden bevaren met denzelfdeu diepgang als de /iiiid-Willciiisviiiirt.
De schutsluis in den oostelijkeu IHc/.ritrm is wijd 12,50 M., heefteen
scliulkolk vnn 55 M. lengte, terwijl de bovensliighalk 2,25 JI. onder liet, vnsUfestelde IMczcpeil ligt.
De uitwatei'ings,sluis in den zuidelijken arm heeft vier openingen, elk wijd 5 M., die niet schot,balken worden afgesloten. De hoogste slagdorpel ligt, 2 M. heneden het hiczcpeil.
Te rekenen van genoemd tijdstip, kon de ilic/e worden hesehonwd als de verlenging van de Ziiid-M illcin.sviiurt en als daarmede iVn geheel uitmakende.
Op de IHcze worden geen sluis- of \aartregteii geheven.
«IVKKSK WATKKWEUEN IN XOOHD-IJHAHANT.
In Xoord-ltrabmit worden aangetroHen versehilleiuU; riviertjes en kree-ken, die, ofschoon meer direct voor uil watering hestemd, toch ook ten behoeve van den handel worden benultigd en waarop eene meer of minder belangrijke plaatselijke scheepvaart plaats heeft.
Zij kunnen worden verdeeld in twee kategorien, te weten:
I die we Ike in openbare genieensebap staan met de aan eb en vloed onderworpen benedenrivieren en alleen op getij kunnen worden bevaren; 11 die welke aan hunne uitmonding zijn afgesloten en dus gekanaliseerd.
Tot de eerste kuteg'oric behooren :
A. liet Steill'ü'ilt. zijnde een der nienigvuldige killen, die vroeger op het Bersrsche veld werden aaugetrolleii.
liet Memjiilt is aan het boveneinde bij Werkendillli afgesloten, doch aldaar door middel van eeu kanaaltje verhonden met de ItilkKerskil, die door eene sidiutslnis in verbinding staal mei de \ieiiwe Merwede.
liet Steiirpit, dat in zijn loop door hel Hei'^'Sclie veld, ver-.schillende andere killen opiiceuit, loojil door bet Spijkerboor uil in den Aiiier beneden Ciieertriiideiiber^.
De afsland van de seluilslnis lc M erkeildillli tol den Anier is omstreeks 1201)0 M.
H. liet Oude Klsiiisje, dal te rekenen van hel Dronu'eleiiselie veer bevaren wordt en beneden OeertrilideillUTquot;' vereimigd met de l)ülljj;'e, in den Anier uitloopt.
liet bevaarbare gedeelte van deze rivier heeft eene lengte van 155110 M.
De gemeenten Wiiiilvvijk, Vrijlioeven-Ciiiipel, ('ii|gt;elle en V as|iik zijn door middel van open kanalen en havens niet hel Oude 11Ulisje verbonden.
7 1.
C. Dt! IhnittT, ililt;; te ivkiMion van 's ftrnvcimiocr lievunrbaav is. Van 's («rnvcuiiHtcr tot aan haren uitloop, veveenif^d mei. liet Oude Milil.sjc iu den AlllCl', iieel't liet bevaarbare gedeelte van de/e rivier eene lengte v:in omstreeks |.'501)0 M.
Door middel van open kanalen zijn met de Dou^'C verbonden: u de («roi'iiciitlijksclie linvcii in de gemeente Doim'ni; h de haven van het deel van Kiiailisdonk, genaamd Kiiuinsdonk-
sdie veei'j c de haven der gemeente Oostorlioilt.
1). Direct in den Allier loopt uit, de Imven van IM'iiiiiiiclcil. zoomede ilie van Hooii;'»'- en dit' van Lilg't'-Zttalliwt' , en direct in het llolhiililNC'h de haven van kliiudcrt, aan de zooge
Tot de twee lie katc^orie behooren;
A. I )r haven van '/ii'veilbergeil, die aan liet liUniji'UtSVeer door middel e;Mier sehntslnis in verbinding stuat met de MiU'k \ zij loopt door Zeveilbergeil tot aan de Ituorteviliirl, waar zij mede door eene schutsluis is afgesloten en door eene buitenhaven nit in het HoILiikIscIi ilicp.
Dit kanaal was vroeger een open water, trenaamd Sti Joris M iliil. dat zich uitstrekte van de Mark tot aan de lloortcviiart bewesten Moerdijk.
Xa de afsluiting (omstreeks 1770) verkreeg het geheele vaarwater den naam van Zeveilberg'SClie haven en meer bepaald het benedendeel dien van Kooitevaaii.
Vooral in verband met de te /eveilbenyeil bestaande beet wortel-suikerfabrieken is dit vaarwater van zeer veel belang.
De lengte bedraagt :
Van de Mark bij het Lamji'atsveer aan het begin der
eigentlijke haven.............................. 2000 M.
De haven..................................... 700 //
liet. kanaal beneden de haven ot de zoogenaamde Hoode-
Viiart tot aan de schutsluis....................... IS00 n
1),! buitenhaven................................................................quot;
Te zamen. . , S.'SöO Jl.
Dit. vaarwater kan worden bevaren met cenen die))gang van omstreeks 2 Meter.
15. De Mark en IMlltel. De rivier de Mark ontspringt in llelgië.
Tol, Itmlii is zij (inhi'Miarhiiiii'; hoven die slud \cnicniuH zij zicli met (l(^ mede onhevani'hare Au ol' Weerijs en loopt onder den nnam van Mark door Itredn en x^-rder in eene noordwcsldijke rigling naiir het Volkcni'iik.
'rnssclien 8t)(iMl(lilsil'blliteil en Ntiimper.s^ilt (ook genaamd Stoutcrsji'ilf) splitste zij zich v roeger in twee annen, waarvan de meest westelijke, den naam van IHntH verk recfr.
De noonieiijkc lak, irenaamd Mooijcr Ivceil of ook Mervaill't, die langs Ivliinilert liep, is ireheel verzand. Al het water van de Murk loopl thans af door den lak, Diiitel genaamd. Vandaar dat de geheele rivier heneden Ki'cda , gewoonlijk wordt aangeduid onder de benaming van Mark en IHntcI.
Zoowel in het belang der uitwatering als in dat der scheepvaart werd de IlilItH in 1808 aan het benedeneind door sclmt-eii nitwateringsslnizen afgesloten.
Dit werk heeft gekost 50^8!)l) gulden.
Reeds in isld bezweek de geheele afsluiting en zonken de sluizen weg. In 1S28 werd do afsluiting opiiieuw tot stand gebragt en is sedert dien tijd behoorlijk in stand gebleven en onderhouden.
Hierdoor werd de Mark en Uintcl, tusschen de groote innnda-tiesluis te Itrcda en haren mond in het Volkciirak, veranderd in een binneiikanaal ter lengte van 11515 M.
Aan den mond zijn twee sluizen gebouwd, geseheiden door een dam van 25 M. breedte. De sluizen zijn wijd S M, De noordoostelijke dient alleen tot uitwatering. Zij is voorzien van twee jaar vloed- en één paar ebdenren. De noordwestelijke sluis dient voor de scheepvaart; zij is voorzien van een paar hooge vloeddeuren, een paar waaijerdeuren en een paar ebdeuren.
De schutlengte bedraagt M. bij hoog- en M. bij laag-buitenwater. De normale breedte van den bodem is It),M., die van den waterspiegel I I M. Op het benedengedeelte is de breedte aanzienlijk grooter; omniddelijk boxen ih' afsluiting bedraagt zij istl M. De Mark en Dintct kan worden bevaren met een1 diepgang van omstreeks M,
De kosten der tweede afsluiting in 1828 hebben bedragen ruim OIOOOI) gulden.
Verscliillcnde plaatsen in de nabijheid van Mark en hintcl zijn door middel van kanalen en havens daarmede verbonden. De voornaamste daarvan zijn OiKlcilboscli en de 1.0111'. Voor de talrijke.
7(!
in de laatslr jaren in hel XuunlwcsU'lijk deel van ^'oorti-ltl'abiHlt (ipgi'i'iirlc heetworlclsnikcrralirickcn, igt; de nvkanalisrcnlc Mark en
.......I, niet. de (laavmedo in veflmnil staamle havens, van liet
grootste belang.
Ook als liamlelsweif \an itl'cdsl naar ICottci'iliiin heeft- dit vnar-vvater eene betrekkelijk grooti; waarde.
KOSENDAALSCJIK- EN STEENBEIttJSt'HE VLIET.
De/e rivier was vroeger slechts bcvaarhaar tot even boven hel («iistcl-si'hi' veer.
Zij werd ge\ornul door de zaïnenvlocijiiig van drie beken: de Molenbeek, de Kldcr.sclie- en Itucplieiisehe Tiirtvuait en de En^ebeek.
Door bet graven van de ItoseiKliiiil.sclie haven, waardoor thans de Molenbeek Stroomt, is afgesneilen een gedeelte der rivier, bekend onder den naam van (Mule Vliet.
Door liet. graven van die baven was een sehee|)viuu'tge,meenseha|) geopend tnssehen ICosendiial en het Volkenrilk, die eehter zeer gebrekkig was. Zoowel tot verbetering daarvan, als in liet belang der uitwatering, werd in IS;!;} de vliet gekanaliseerd door middel van twee sluizen. De bovenste sluis bevindt zieh hij het oude veer onder Steenbergen, de benedenste unmiddelijk aan het Volkenrilk.
De geheele lengte van de gekanaliseerde Uo.sendiüllselie- en Steellb(,l,}•,-st'be \iiet. bedraagt M,
Dit kanaal is van KoseinblilI tol bet Volkeni'slli bevaarbaar mei ecnen diepgang van omstreeks :! M,
De gemeente .Steenbergen is mei de gekanaliseerde KoseildilillNelie- en Steenbei'^sclie \liel verbonden door middel van een haven lang ^KIO M.
Behalve de genoemde kanalen heeft \nlerliimi nog een groot aantal bevaarbare kanalen, welke allen in bijgevoegden staat zijn opgenonien, -doeh waarvan bet niet mogelijk was belangrijke gegevens te verzamelen.
Ze hebben eene gezamenlijke lengte \aii liS'JO, l'7(i l\. M.
Uit den hierachter volgenden staat blijkt, dat door het Rijk in de laatste 25 jaren aan deze waterwegen in ronde getallen ten koste is gelegd, de som van twintig niillioen gulden.
Behalve deze worden er jaarlijks door do Provinciën, gemeenten en on-derhoudpligtigen zeer belangrijke kosten besteed, zoowel tot onderhoud en verbeteren van bestaande, als daarstelling van nieuwe kanalen, waarbij dan door het ilijk meer of min groote subsidien worden gegeven.
77
Zoo zijn de, hicrhoven ffnionudo Ovci'ij.ssclsclic, Ih'Cllt.selM' en ftro-liiliU'sclit1 kiuinlisnt.ii'ii in den ri't^cl door de l'mv iiicirii, (Iciui'i'iiUiii ol' Miiatscliiippijen bokoslitfd, welke /icli dim door Imven- sluis- en \iiiirl^eldeii tc liellen schiidoloos stellen.
De l'rovineie Fric.slillKl hi'lunlde mei yerini^e rijkssubsidie en gesteund door ()iid(^rlioii(l|)lifftig(\ii vim uiquot; 1S^7 1S7.'!, voor zoo verre is na^egiijiii kunnen worden, drie en een lialf inillioen guldon voor hel onderlionden en verbeteren der daarin gelegen kanalen, ten einde door verbetering der boe-zemstiuulen, deze zoo laag gelegen prov incie des winters van liet overtol]iquot;e water te bevrijden.
Niettegenstaande do groote kosten daaraan besteed, liep in 1S7II des winters nog '/« \a!i liet groene land onder water.
Ciroiiiiigcii.
Statistioke Tabel van rto Knnalcii van het Kijk. 1S74.
K. M.
liet \\ inselioterdiep en verder over .Mun-
tendani..................................................(i;5,!)« j.
liet Zuiderdie])........................................1,0,quot;iO
De (xril't............................
De gracht om de linie bij llelpmam......
liet Drentscllc diep...................................'),^r)(l
Het l'oxholsterdiej)......................................2,S75
liet Kielsterdiep..........................................I0,iiir)
Het Kalkwijksterdiep . . .........................(gt;,125
Het liorger-Coiupagiiiesterdiep......................iS,50()
Het kleine Meeslerdiep................................l,.-i7.quot;)
I let rrrip-Conij)iigniesterdiep..........................S,()5()
Het Voendaniinor-Westerdiep......................•'!, 17.quot;)
Het \\ ildervankster-WCsterdiep......................5,100
Het \\ inkelhoekster- en A(1111('l'ili('|l..............7,~0S
Het Xoordhrockst.erdiep................................(i^Oö
Het ()nnnelander« i jk................................(l,(IO.'i
De /uidwending..........................................|,0().'5
Kanaal de fekela..........................................2!),(i t!)
De Buitenrijte oi' Huitciinmde........................-'S,7.quot;)0
De W'esterwoldscbc, Aa................................1 IvVlO
Kanaal van Zuidbrook naar \\ insehoterzijl. Di,()-5()
'l'erinunter/.ijlster- ol' Hoolddiep......... . 1 7,0 II-
Het koediep....................................(i,^i3(l
Het Kanaal van Niouwolda naar Ivlooslerbolt, 0,.'5;50
'
7S
üi'Oiiiilgcil. ' Het Damsterdicp......................
liet 'rhesin^ci'- en Kunlinuvrniiiar........
Het Stcdiiminer- of llcilmaar...........
üo Vaart naar Lollens................
1 Iet Westerwijtwerderniaar.............
' Hni/ingermaar.......................
i)(! Wijniers of de Loppersummervaart.....
liet Wester-l'lnulennaar................
liet Oosterwijtwcrdermaar...............
liet Fiiuimer-, zeerijpster- en (iarsthui/.ennaar.
Tak van Oosterwijtwerd naar Zijldijk.....
liet A'ierbimrsler- cu Spijkstennaar........
i De Groote 1 leekt.....................
| Het Bierrumnierniaar..................
i De Omgraving te Appiiigadam..........
De (iroeve tot in liet (irootsclicepvanrfckananl.
Het (Jrootscheepvaartkanaal.............
Het Sloehterdiep......................
De Zuidelijke bennsloot................
De Borgsloot.........................
De Hendingsloot......................
Het Afwaterings kanaal.................
De Schij)sloot........................
Het Kanaal van de Haan..............
Het \\ ehverdennaar...................
De (iroeve tot in liet Seliildmeer........
Het Verbindingskaimal.................
Het Oterdumniermaar..................
Het IJoterdiej)........................
Kanaal van Onderdendain naar Uitliuizen. .
Het Zandeweerstennaar.................
1 let Meed ster ni aar.....................
Koksniaar........................
Rottununerniaar...................
llelwerderinanr....................
Usquerderniaar...................
van Onderdeiulam naar Ward'nni.. dlt;! Xoordpolder..............
K. M.
30,89!) Ui, MJÜ 5,500 l,;i75 5,950 2,1.00 ;5,250 2,150 2,000 7,905 7,375 8,000 1,750 :?,750 1,:3 tfi 1,000 2(),507 10,450 0,800 4,750 5,000 14,707 3,550 3,300 2,400 1,750 0,300 3,300 13,055 12,835 3,125 0,025 2,750 1,000 0,750 2,250 7,000 1,800 12,200 3,000 23,000 1,100 2,250 3,025 4,025
5,1.80 2,050
Het Het 1 Iet
Het Kanaal Vaart
De Noordpoldervaart...................
Het Rasquerdermaar................
Kanaal van Onderdendani naar Zoutkamp. .
Kanaal ten Noorden om Obergum........
Timmaar.........................
Balloërmaar..........................
Hulpkanaal tusscben Mcn.singeweer-Mallo. . . Hulpkanaal tiis.sclien Abelstoksterstil en liet
De Keiirumniervanrt
7!)
K. M,
(■rollingen. lid Muai-......... ......
I'lctevbuurstermnar..........
W'esteriiielaiuische maiw ... .
I lornlHiistcrniaiir...........
Mulem-ijgstevmaav.........
I joensterv aart..............
I )(gt; L'lrumniervaart........
liet iiiemve Kanaal.........
I)(! Oude, A...............
I [et W'etsingermanv.........
I Iet Sauwevtlermaar.........
De W insuninier- en Schaphab
nenkanaal.....................
Do Seliouwei'zijl.ster biunenvijte.....
De \lakk(^ reet naar I [omverzijl.....
Kanaal van (ironingen naar Stroobos
[[et Aduarderdiep. . ..............
De Adnardcr Lent...............
Hel Oldeboofdster kanaal..........
!)lt;• /iiidweiinin-................
!)lt;■ iScliipslodt of /jiiidhornor opvaart.
De Hcliipsloot...................
Mol Xiczijlstor on Konimcrzijlslerdiep
I [el Xielioofdordiop...............
De Bnitc ■nrijte...................
Het lloerediep..................
Dot l'ooidiop..................
De Visvliotcrvaart................
De Lainvors....................
liet Zijldiep..................
Hot l'eizerdiep..................
(Jave en Munnekos[oot.......
.lonkor- en \Vilpst(!rvaart.......
Vaart naar Marnnn...........
Akkonnanswijk...............
1 jet tei'bertordioj)...............
5,1:55 3,875 3,250
1,0011 0,7S5 o^rjo 2,.'it gt;lt;l 5,01)0 I-, itltl 1,1(10
2,375 2,000 2,000 26,510 13,000 1,700 0,7(15 2,50(1 1,750 1,625 1.,250
too
4»,37 5 3,200 1,625
(Kill
6,250 1,000 2, [ ~ 5 13,625 8,100 .) |()(|
^,S0() o,.)()() 2,725 (gt;,500 5,50(1 5,875
(.),270
O quot;,()()
0,S5(I 0,700
o nf Uin-
De Do Do De
De
Hot
I lot \\ old- of I ,ang('(li('p.........
I)e Iiiitkogaslortojj;!...............
Do Dooziunniertoift en Zijlroe......
Dot Xoord-Willeniskanaal tot do Dr
grenzen.......................
De hiterwoldorvaart..............
Holdorsobipsloot.................
De vaart nit liet .Voord-Willcmsk; I [aren.....................
Idiep....................
aal
Totaal.
SI)
Kanaal van de Xicuwo Zijlen tot in dc lia-
ven van llai'lingcn...................
Kanaal Stroobos-Dokknin..............
Kanaal Stvoobos-liCeuwnnien.............
Kanaal van Stroobos naai' tie Iji'iumcr. . .. Trekvaart van I .een warden naar Sneek . . . . Trekvaart van Leeuwarden naar Work inn. . Vaart van 1 .eenwarden naar I'raneker en \ an daar tot in do vaart van Leeuwarden naar
K. M.
! ():i,4S() IS,1)00 i 81,1.00 ' 7i),000 21,700 i 811,1 10
1'rifslmid.
quot;Vaart van Harlingen naar Holsward......
Vaart van Franeker naar Sneek..........
Vaart van Sneek naar de Lennner over Ond-
liof, Lemsterzijl.....................
Vaart over I.list en Sloten.............
Vaart van Sneek naar Stavoren..........
Vaarwater van Sneek naar Ossenzijl......
Kanaal naar de I looije \ eenen in Aeldkarspelen Kanaal naar de llooire A eenen en Opslerlaiul
en Ooststellingwerf.................
Kanaal naar de Hooge Veenen van Ooststel-
lingwerf...........................
Kanaal naar de ilooge \ eenen van Seho-
terland.............................
Kanaal naar de llooge \ eenen in \\ eststel-linirwerf............................
Hi t in lie.
li),1121»
I,3,569 :gt;,loo 1.175 9,9 10 ;},200
II,1120 1,210 2,002 1,91 7
5 L9fiS 2,;i io
10,192
15,000 5,:511
212, S0!)
Totaal. . ,
Xoord-Willeinskanaal van af de Provincie
(ironingen..........................
I )rentselie 1 loofdvaarl..................
Xorgervaart.........................
Molenwijk..........................
Meilervaart..........^.................
1 lavelter-Boerovaart of de Lok..........
Oranje Kanaal.......................
Zijtak in de Gemeente Odoorn..........
Andere zijtak naar Kunnen.............
Koevordenseh kanaal.................
I loogeveensehe Vaart..................
Meppelerdie]).........................
Vaar! naar de Kolonie Veenlinizen van af de
\ i1 r I en LIquot;! 1 in' Lnllerhoofdwijk (/ae ()veri)jssel
tot in ('oevorden).....................
;J l.sso I7,s;5() 21,11quot;
27,000 ! 2(;,;}.jo ;U,sso ;5s,;ioo
S,!).J0
! 21,0 10
11,100
21,000
!),r)7i) :).quot;)i).s to
Annerveenseh- en l'/exterveenseli kanaal... .
Totaal. . .
Slccnwi jkrnlic|i.......................
Vaiirl vmii IMdkzijl iiiuu- Ki'it^slaiid........
AvcnibornHivgi'aclil......................
Mcppclcrdici)........................
Ikuikcrsgriclit^........................
1 liiiiifjcsgrachl.........................
I ludemsviini't.........................
liigtmiskfinaal ........................
iSch()fcklt;ini])s of Spnnl uiTw ijk............
I jiilterlioofdwijk.......................
liinnen Veclit........................
Willemsvaart.........................
Kimalcii der Overijsselsclie kunalisMtic Maal-
slt;:luij)])ij van Zwolle naar Almelo........
Zijtak naar Deventer..................
Zijlak naar de Veclit..................
Vaarten door Mastenbroek..............
Twik kelsclie Vaart......................
K. M.
l t,r,(i(i I :i,(l()(l i I,
I 1,^(11) .•5,75(1
•')!»,s7(i 7,1 :l t ^;57() I ó, 1 •gt; j.
21,:55()
1 ;5,lt;.)()i) I (l.:2Sll
:2ss,7 I 1.
Overijssel,
Kanaal van Ommen-Dedemsvaarl.........
Totaal.
Apeldoornsehe kanaal.................
Kanaal van A]ieldoorn naar Dieren......
Totaal. . .
Znid-W illemsvaart tot de liimburtrscliei^ren/.i'!!
Kanaal de Die/e......................
Eindbovensoli kanaal...................
Veghelselie haven ....................
Roode \ aart of Zevenbergsebe kanaal......
Rosendaalsehe- en Steenber^sclie \ liet.....
I ledikluiizensche Maasje................
l{i\ ier de. Mark en I )intel..............
Kanaal van de Mcnvede naar bet Stenrgat.
lie 1 jeurse.be Innen...................
De Oudenbossebe biucn................
De Steenbergsebe baven...............
Totaal. . .
Znid-W illemsvaarl van af de Noord-Brabant-
selie gi'en/.en........................
Kanaal van Lnik naar Maastriebt.......
.Noordervaart.........................
Zijkanaal naar de Maas...............
(«eliiei'lsmil.
(1711
SIK)
o.)
l.s7tl
IVoonl-ltrsibsmt,
ilS!)
77(1 (l'.l;! Dj.'S s;i.-) 110(1 ;5()(l ö I 500 soo S5(l 700
IC.^.ÜO I
lt;gt;,
I o, (I,
7,
•5
II
liinibur^'.
22,S55 1,1)55 15,8 I 5 1(1,675
5:5, St UI
Totaal,
s-2
(iroot .Voord-I lollandscli
1 lciders( iie kanaal...................
De Zaan.......................
Nancrnnsc.lie vaart.................
De Toglsloot, Markervaart en Sliero]). .
1 )e Alkmaardermeer..................
1 Iet Kooger-polderkanaal..............
1 Iet Spaarne .......................
Rinirvaarl van den llaarlemnienncerpolder
Schinkelvaart.......................
Leijdselie trekvaart..................
llaarlemnier I rek vaart..............
De Veeht van Wecsp tot Muiden. .... De Vecht (gedeelte Iveiüsche vaart) Weespervaart (idem)
gedeelte door Utreelit is lang. .
in het geheel is de Kouische vaart
lang........................
Muider trekvaart.....................
Naarder trekvaart.....................
Trekvaart van Uiterinoer tot 's Oraveland. .
quot;s (Jravelandschc vaart..................
Amstel kanaal........................
Overtoomsche vaart...................
Vaarten der Zes Noord-I lollandsehe steden.
Vaart van 1'itrnierend naar Edani........
Kanaal van Amsterdam naar de Noordzee..
Totaal. ..
Waterweg van Rotterdam naar Amsterdam
van (iouda tol Noord-ilolland.........
Trekvaart van Rotterdam naar Haarlem. .. quot; // Overscliie naar Dellshaven. . w « Over.sehie naar Seliiedam . .. quot; '/ de Tolbrug naar 's Gravenliage quot; quot; 's (iravenliage naar 's (ïrave-zande.................
Kculschc vuurt.....................
niet hel pidccllc vim Nuonl-llolliind liin lS,S(iO in het ü'clii'cl lang r)5,5()0.. . .
1 lolliuiilsclie Itlsscl (gekanaliseerdi').......
Ticiiliovcnsclic kanaal................
Kromme llijn.......................
licijdsclie Rijn.......................
'l'otaal.
kanaal.
K. M. ;i(i,7iit)
s,!)()!) .Ki, ino
1 ~ü,!i5ü
.'5,1 (10 I 1,200 !),600 5, KMI
P
0,(300 10, too 5!},.j00 1,700 7,s I o 15,750 1,670
IS,S()0
I tmin.
Xoonl-llolliMiil.
.), l'ICW
IJOJOO 55,r)fi0
De
liel dus
7,170 7,850 5,850 4,510 27,100 1,810 Si), 130 10,250 23,700
358,3(17
y.iiitl-llolliind.
2 1,300 55,500 1,500 2, 100 2,S0tl
I 3,800
s;i
K. M.
Dcil'i iiiiar Miiassluis..............1 ,'5,50(1
quot; quot; Dclfl naar Vlaanlingdii..... i J.'5,(l()()
Do l'olilci'Miai't..............................................(1,1(10
De llijn van Katwijk tot I li'colil................I!),^0()
De Zijl..........'................... I 5,000
l)(' lleinianswetei'iiif;....................................4,ÜóO
Kanaal van Voorno..................................10,000
De Waal van Oosloiulam lot I Iccrjansdam. j S,(!()()
I)(' Alhlas of (jlraafslvoom..............................I 1,700
De Liiiije (van {«(ddcrland lot (iorinchetn). 17,1)70
liet Zcdcrik kanaal........................................11),000
lid kanaal van Stecncnhook........................i),30()
De Helsloot en Kikvorsclikil...........
Totaal... 27(i,s70
Kanaal van (lent naar Xcn/cn tot. de irrcn/cn .
Zijkanaal van Sluiskil naar de Axclsclic iSassiiifr.
Kanaal van Sluis naar Hruif^c tot ile yrcMizen..
1 lavcukauanl van does naar hel (Joesehe-sas
llavenkanaal van Zierikzee..............
Kanaal door Zuid-Heveland..............
Middelhurg-A'cerc...........
Middelbui'g-Vlissingcn........
Arnemniden.............
quot; quot; de Zaagmolens...........
quot; van Arnenniiden naar de Zaattmo-lons.............................
van \eu-
Totaal.
aal (ieneraal.
/iiid-llollimd. 1 'l'rckvnaH
ZCflillMl.
16,
(KIS ,i)(l(l ,05(1 ,.'i5(l , (MI ,S() I ,05(1 ,•'570
,S!)() ,150
,5 SO
, 105
05 I.
Kanaal van // // Zijkanaal
Kanalen h. (). en 1). W .
zen naar (lent.......
Zijkanaal naar Hulst . . ,
12
7,
:2SS5. I Sl)
Opuaivc van do Sclicepvaart op do voornaainstc Kanalen van lie! Hijk in IS74.
(ïclii'vcn
regtrn. Gnlilcns.
Tonnen schcpm. inbond.
K A N A A L.
|
Kannal van Groningen naar naiund liet Hociulic])...... Uiteinde van dit kanaal buiten Kanaal van liet lloendiep langs de Mnnni-kesloot naar de Leek en Zevenhuizen. . Aduarderdiep......................... Kanaal van Groningen over Onderdendam naar Ulruin....................... liinnenhaven te Ulrnm................ Kanaal van Groningen naar Delfzijl, genaamd liet Damsterdiep............... Buitenhaven Delfzijl................ . Kanaal van Groningen nam' l'er Apel, bij benadering naar de seheepvaartbeweging op het gedeelte Groningen-Zuidbroek.. . He versehillende havens te nroningeu .... liet Keitdiep, bij benadering naar de seheep-vaartbeweging in de Noorderhaven te Groningen .................. De 1'ekel-Aa......................... Kanaal van Winsehoter/.ijl tot Zuidbroek. ' leimun terzij Isterd iep.................. 1 laven te Zoutkamp................... lölOS ; r.!)il778 Slroobos, gc-Aa-])oorl |
2!)!quot;) ISOaOtl 1 SMI I IJSti'.IS 2(1949,— I 780,35 919,89 r' 1227,— 10:50 : li 1 it27 84 9605 i lt;11)3 1 12:52 280533 1)3578 17576,88 11 9:5,43 90540,87 I 2282,— 2075,77 31 55,— 6001,89 5 41 1-8,69 r' (1320 1800 3800 3251) 159 3035(1 ; 1391811 3:5513 1'1773(18 366616 36000 121600 43398 5309 |
uil van de Nieuwc/.ijlcn over l.eeuwar-u naar llarlingen.
Sluis t(! Nieuwezijleu...........
Brug te Engwierum............
quot; quot; Hitzumazijl............
quot; quot; Holsward.. . ..........
« quot; Aehlum.............
Kanaal van Stroobos naar Dokkum.
Stroobos.............. .....
i?rug te Wouterswoude. ........
ia! van Stroobos naar Leeuwarden enj LeinnK.'r.
fover het Kolonelsdicpond. Augustinusga « h quot; Sehuih'nburg.! t(! llerKumerdain.................
Kan dlt;
1574,80 592,— 610,— 214,45 788,70
2096 1755 4642 3177 10641
20661. 6843
1789,—
Kan d. Mrii!
9820 I 4555 7997
305 l-,50 1157,—
{iclicveii regt en, (inldi-ns.
ionium srluipen. inhoud.
K A N A A L.
|
11 rug onder Scharsterrijn.......... |
____ 18190 |
5030,— | |
|
n te Lemmer................. |
— |
— |
1370,— |
|
Rivier de Linde.................. |
— |
064,40 | |
|
Provincie Drenthe. |
Dnmtschc liool'dvaart......................................'.1912
Oranjckannul................................................22'14
lloogovccnschc vaart........................................11301
Noord-Willcmskanaid......................................4342
kanaal van Cocvordcn naar do Vecht..........741
Verlengde Lutterhoofdwijk..............................1341
420770 92837 3 i s,quot;)25 120(140 16381 24573
24752,5s 8514,38 ■' 3 1285,0 1 9513,18 393,70 1915,55
|
Zwolsche diep.................................i.).) / Dedemsvaart....................................................0815 Kanaal van Zwolle naar Deventer. Almelo (mi de \'eclit..............................75131 1 loutvlotten...................... Willemsvaart..................................................13092 Schutsluiste Zwartsluis..................................11729 Haven te Blokzijl..........................................1102 CIS Schutsluis te Klok/.ljl....................................1272 Houtvlotten.................... |
5 7 I 0,32 Om)vs.05 ■ 2119180 58940,20 21709 C.A.i — 590381 23297,98' 57^001 24240,22 017sl 1 , — ... gt; lo(7,43 52853 743,31 M. 283440 |
12941
492158
5957 1801 3407 772 738 S502 3903 5407
479537
341187 43102
I 7
/SC,S35 272939
Provincie iicldcrlauil.
Apeldoornsehu kanaal...........
Provincie gt;oor(l-Ri,al)»iit.
Zuid-AVillemsvaart.
Sluis O...................
Stoombooten.......... ....
Sluis 13..................
Idem.....................
Kanaal van Eindhoven..........
do Diezc.... .................
Stoombooten..............
Koscndaalselu' en Slecubergsehe vil
1 2.^710,85 j
1951,-
12894,1
Zuid-Willemsv aarl.
lloofdsluis Maastricht..............: 8850 597558 10279,03
|
K A X A V L. |
' Aantal 1 1 schepen. |
Tonnen inhoud. |
(ieheven regtcn. Guldens. |
|
Kanaal van Luik naar Maastricht..... |
. . . . 8805 |
585488 | |
|
Zijkanaal naar de Maas............. |
258 |
9038 |
- |
|
['rovineu' I tr»1»'!!!. |
Kealsclie vaart gedeelte Utrecht-Vreeswijk.
Sehutsliüs AVeerdbarrière te Utrecht.
Opvaart..........................................MSll ÜIH)()2 1
Houtvlotten......................................25 2354 M. J
Afvaart......................................13800 72(H')32 ]
Houtvlotten..................................S!) 25085 .\i. J
Schutsluis t(! Vreeswijk.
Opvaart............................................11780 38535 1 |
lloutvlolten....................................21 1313 M. t
Afvaart............................................10351 989390 /
Houtvlotten....................................94 27213 M. j
Gekanaliseerde 1 lolhuulsclie IJssel.
Schutsluis te Gouda..............................9299 223974
w aan den Doorslag................7049 230074
9108,59r 0198,11
0610,28! 8112.07
7181,— 8422,54 31940,99
13973,05
502009 703300
10027 10000
127051 109388
a (i
280 23991 442
283 442 275 274
12407,90
130493 149744 104798
n
i uitgegaan.....
binnenKekomen!
11014
80823
Keulsche vaart, Weesperseluilsluis........
Vecht , Muiderschutsluis................
Groot-Amstclkanaal sluis lluis-tcn-l)recht. . (irool Noord-Hollandseh Kaïuual.
Amstelsehut sluis..................
Willemsluis.
Zeilschepen..................
Stoomschepen. ................
Binnenlandsche vaartuigen.......
Houtvlotten..................
Koopvaardijsluis te Nieuwediep.
1 uitgegaan.....
I binnengekomen
l Zeilschepen.
Voor )
Amsterdam i Stoomsc
I IJiiinenlimdsebe vaartuigen Kanaal van Amsterdam u/il Noordzee. Oranjesluizen..................
l'i'oviliric /iMd-llolliiiiil.
Kanaal van \ oornc. Zcderik Kanaal.
(iorinehem . . . . Arkelsehe dam.
149583
425901 310 179
3072
7290 0253
S7
Tomu'ii
(iL'llOVCll l'l'gU'll. Guldens.
Aiinlnl
K A N A A L.
sclu^jcn. inhoud.
Siuiit :iiinfgt;'('veii(lr tlf door liet Kijk hostocddc soinnieii tot vcr-betorino', ondcrlioud en hci'stcl van Kiinalcii en Vaiivten en danrtoc hotickkplijko werken van ai' 1S4!I t. m. 1ST4.
—
-i
ir-
Mi
Brug over de LINGE nabij GELBERMALSEM.
OMSCHRIjyiNG.
Brng over de LEK bij KUILENBURG.
|
Tijd iikii het werk besteed............ In dieiiststeiling................ Rigting der brug................ Inrigling voor dubbel of enkel spoor..... De pijlers.................... Dc bovenbouw................ Lengte der brug tussehen de lundhoofden Hoogte der brug boven middelbareu rivierstand. Boven den onderkant vun den legger.. Boven den bovenkant der spoorstaven.. Overspaiiniiigen........................... Over de rivier zelve .... ............... Afsland der pijlers midden op midden . Wijdte in den diig onder de deklijst.. . Op den uiterwaard.............. de dek lijst Afstand der pijlers midden op midden. Wijdte in den dag onder de deklijst. . . |
Vijf jaar en zeven maanden. 1 November 1868. llegte lijn. Dubbel spoor. Dubbel spoor. Gfi5 M. 12,CG M. 13,'Jd M. Eene. 157 M. 150 M. Zeven (regter oever.) 61 M. 57 M. De fundering bestaat uit beton, besloten tussehen dainpalen. Eene (linker oever.) 86 M. 80 M. |
Drie janr eu tien maanden. I November 1868. llegte lijn. Dubbel spoor. Enkel spoor. 167 M. 5,00 M. 5,60 M. Twee J.O M. 37 M. en Kraaubrug 7.50 Drie 40 M. 37 M. Op palen. |
Zamenstelling der Beton in maten en pereenten
Booniiksche wnterkalk.................
Zand................................
Tras.................................
Betonstukken..........................
Grint................................
Itovenbouw ...................................
27 16
8 33 16
|
Twee Spaumerk met getrokken diagonalen en gedrukte veiticaleu van de tweede orde voor dc spaniiingdi van 57 eu 80 M. en van de 3quot; orde voor die van 150 M. Iloofdleggcrs Aantal . Stelsel . |
Twee Spanwerk met getrokken verticalen, kruisende diagonalen, gebogen bovenrand met constante doorsnede en regten benedenrand. |
Van 80 M.
Van 15Ü M.
10,06 M.
8.20
11,06 M. 8,20
8,04,
8,32 Twee.
24,—
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel.
hoekstalen.
hoekijzers.
van staal.
van staal.
gehamerd gietstaal.
8,06 20 18 Twee.
43 —
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel.
hoekstalen.
hoekstalen.
van staal.
van staal.
gehamerd gietstaal.
Tot,uit mot inbegrip van vcrlWstelIcn, compcnsitio inrigtingen en ijzeren ladders.
Van 80 M.
Van 150 M.
604917 2269 4595 2326 55119 32825 572
2040342 2824 8418 •4396 127592 81727 1300
4444126 26727 23823 35777 449950 178070 3525
28,685 (23296 K. G.) 34,— (20578 K.G.)
51,704 (41839 K.G.) 63,— (37700 K.G.)
185092 160206
746497 idem 7011
2346138 idem 12874
5507301 idem 54612
Aan de einde.........................
In liet luidden.......................
Aantal stellen diagonalen in lederen draagwand .
Aantal vertiralen in lederen wand............
Kovenkoppeiiiigeu .......................
Windkruizen.............................
Gebezigd materiaal.....................
Boven..............................
Beneden............................
Dwarsdragers..............................
Langsdragers..............................
Hraag-as, bewegingsrollen en draagstoelen.. ..
(Maximum breedte') ..............................
Id. binnenwerks tusschen de binnenste verticale rnndplaten
Staal getrokken // gehamerd . .
Lood...........
Metaal.........
Caoutelioue......
Eikenhout in M3. Greenenhout .
Hoogte der lioofdleggers buitenwerks.
Breedte buitenwerks op de randen
IJzer getrokken. « gesmeed. . . n geribd . . .
ta'wigteu in H. (■.
TOTAAL.
8,04 8,08 Twee 18.—
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel.
hoekijzers.
hoekijzers.
van staal.
van staal.
gehamerd gietstaal.
342744 waaronder aan spoorstaven 4961
20,7938 (16632 K. G.) 24,— (14561 K. G.)
Overspanning van 57 51.
256981 1823 3253 2103 38177
8986 229
0,731 M. 8,20
Spanning van 57 M.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
15561 81733 |
57 M.
80 M.
Gewigt vermenigvuldigd met
Gewigt vermenigvuldigd met
100 330283
1
60,5
100 709411
100 2258978
1
157
Een
Een
85,5
K. G.
122304 43920 40017 22371 17437 22376 10911 1639 9856 1904 32587 4961
pCt.
37,03 13.30 12,12 6,77 5,28 6,77 3,30 0,50 2,98 0,58 9,87 1,50
K. G.
2022 726 662 370 288 370 180 27 163 31 539 82
K. G.
348818 104518 75420 29729 24320 34029 14338 4017 18489 2650 46066 7011
pCt.
49,17 14,73 10,63 4,19 3,43 4,80 2,02 0,57 2,61 0,37 6,49 0,99
K. G.
4104 1230 887 350 286 400 169 47 218 81 542 82
pCt.
50,36 10,93 15,10 2,42 1,98 8.47 3,33 0,26 2,64 0,21 3,73 0,57
K. G.
7245 1572 2173 349 284 1218 479 37 380 31 537 83
330283
100,—
5460
709411
100,—
8346
100,—
14388
57 X 95
— 150 X 95
1003735.36 1826297.— 667563,85
gulden.
3497596,21 gulden.
Randen...........................
Diagonalen........................
Verticalen.........................
Dwarsdragers......................
Langsdragers. .....................
Hovenkoppelingen...................
AVindkruizen......................
Vullingstukken.....................
Op bet werk geslagen nagels in bouten.
Hout en IJzer aan de leuning........
Hout en IJzer aan den vloer........
Spoorstaven.......................
TE ZAMEN........................
Het gevvigt per str. Meter is gelijk aan...........
Kosten. Onderbouw (pijlers en landhoofUen). . . ,
Hovenbouw.........................
Bijkomende uitgaven.................
TOTAAL..............
(■rwigtsverhoHding der deeien van ééue overspanning
zonder de draagstoelen, verftoestellen, ladders en compensatie inrigtingen.
Spanning van 57 M. ƒ 114267; van 80 M. ƒ 249321; van 150 M./7721G(); waaronder aan kribben y /2700; aan jaagpaden ƒ45261 ; aan verhooging van dijken /521814; aan schadevergoeding voor het veranderen van vaartuisen /133601,926.
K. G.
1137597 246835 341125 54757 44685 191277 75162 5847 59675 4855 84289 12874
Een ! -^77
80 X 104
2258978
Gewigt vermenigvuldigd met
150 M.
|
7 M. |
37 M. | |||||
|
Gewigt |
vermenigvuldigd met |
Gewigt vermenigvuldigd met | ||||
|
100 |
1 |
100 |
1 | |||
|
Een |
10806 |
8 |
Een |
79459 |
39,91 | |
|
K. G. |
pCt. |
K. G. |
K. G. |
pCt. |
K. G. | |
|
3861 |
35,73 |
483 |
27278 |
34,33 |
683 | |
|
— |
— |
— |
4486 |
5,65 |
112 | |
|
3908 |
36,16 |
489 |
5014 |
6,31 |
125 | |
|
— |
— |
— |
10523 |
13,25 |
263 | |
|
— |
— |
— |
14203 |
17,88 |
356 | |
|
— |
— |
— |
2207 |
2,77 |
55 | |
|
Koppelstangen en kruisen.......... |
144 |
1,33 |
18 |
— |
— |
— |
|
— |
— |
— |
2041 |
2,57 |
51 | |
|
Uiteinde van de hoot'dloggers....... |
— |
— |
— |
1994 |
2,50 |
49 |
|
Bevestiging der dwars- en langshouten |
— |
■ — |
— |
137 |
0,17 |
3 |
|
Beweging (alleen de spillen)....... |
1573 |
14,56 |
197 |
— |
— |
— |
|
487 |
4,50 |
60 |
— |
— |
— | |
|
— |
— |
— |
8256 |
10,40 |
207 | |
|
Gelegde spoorstaven met toebehooren |
833 |
7,72 |
104 |
3320 |
4,17 |
83 |
|
10806 |
100,— |
1351 |
79459 |
100,— |
1987 | |
|
Het gewigt per str. Meter is ook gelijk aan........... |
7 X 193 |
37 X 54 | ||||
Brug over de MAAS bij CREVECOEUB.
OMSCHRIJVING.
Brug over DE WAAL l)ij BOMMEL.
|
Tijd a»ii hel werk besteed........................... In dienststelling............................... Iti^tins der lirng.............................. Inrigting voor dubbel of enkel spoor.................... De pijlers................................... De bovenbouw............................... Lengte der brng (nssrheu de landhoofden onder de deklijst Hoogte der hrng boven middelbaren rivierstand.......... Boven den onderkant van den legger............ Boven den bovenkant der spoorstaven............ Overspanningen..................................... Over de rivier zelve .... ......................... Afstand der pijlers midden op midden . AVijdte in den dug onder de deklijst. . . Op den uiterwaard.............. Afstand der pijlers midden op midden. Wijdte in den dag onder de deklijst. . . |
Vijf jaar en negen maanden. 1 November 18 (59. llegte lijn. Dubbel spoor. Enkel spoor. 846,80 M. 13,52 M. 14,63 M. Drie. 127,— M. 119,88 M. Aeht (regteroever.) 61,— M. 57,— M. De fundering bestaat uit heipalen en dampalen, waar tusselien betonstorting. L |
Twee jaar en elf maanden. 15 September 1870. llcgto lijn. Dubbel spoor. 714.99 M. 9.22 M. 10.36 M. Eene. 106.15 M. 100.— M. Zes (regteroever) Vier (linkeroever) Gemiddeld 61,30 M. Gemiddeld 61,30 M. 57,— M. 57,— M. De fundering bestaat voor vier pijlers uit heipalen, overigens uit dampalen; zoowel tusselien do hei- als dampalen is beton gestort. |
|
Zamenstelling der Beton in maten en percenten , Doorniksclie waterkalk.................. Zand................................. Tras................................. Betonstukken.......................... Grint................................ Rovenbonw................................... Iloofdlegsm..................... ...... Aantal.............................. Stelsel ............................... |
16 13,5 19,- 38,— 13,5 Twee. Spanwerk met getrokken diagonalen en gedrukte vertiealen van de tweede orde. |
26 16 11 47 Twee. Spanwerk met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van de tweede orde. |
Spanning van 57 M-
Spanning van 100 M.
5,32 M. 4,47
6,L4M. 4,452
7,197 7,265 Twee.
20,—
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel.
Hoekijzers.
Hoekijzers.
Van ijzer.
Van ijzer.
7,207 12,825 Twee.
26,—
door kruiswerk verbonden Dubbel diagonaalstelsel.
Hoekijzers.
Hoekstalen.
Van staal.
Van staal.
Stempel
Gehamerd gietstaal.
Aan de einde.........................
In het midden.......................
Aantal stellen diagonalen in iederen draagwand .
Aantal verticalen in iederen wand............
Knvenkoppelingen .......................
Windkrulien.............................
Gebezigd materiaal.....................
Boven..............................
Beneden............................
Ilwarsdragers..............................
(Maximum breedte) .............................
Id. binnenwerks tusselien de binnenste verticale randplaten
Langsdragers.........................
Draag-as, bewegingsrollen en draagstoelei
Hoogte der hoofdleggers buitenwerks.
Breedte buitenwerks op de randen
| ||||||||
|
Gehamerd gietstaal. |
Gewigt vermenigvuldigd met
J_ 60,5
100 828804
Een
Een
K.G.
66465 20989 25734 11534 10750 9824 0273 585 4253 810 18659 5012
K.G.
1099 347 425 191 178 162 104 10 70 13 308 83
K.G.
454615 94326
113133 15819 19749 27087 19770 6334 27077 1690 38850 10414
pCt.
54,85 11,38 13,65 1,91 2,38 3,27 2,38 0,76 3,27 0,20 4,69 1,26
K.G.
3602 747 896 125
156 215
157 50
214 13 308 83
180888
2990
828864
100,—
6566
57 X 52
2333340,935 gulden.
1063700.—
1445962,41
542708,445 gulden. 550745,— // 800501,29 //
IJzer getrokken.........................
« gesmeed...........................
// geribd .....................!.....
// gegoten.................... .....
Staal getrokken .......................
» gehamerd.........................
Lood..................................
Metaal...............................
Caoutchouc.............................
Eikenhout in M3................ ........
Greenenhout M3........................
Handen............................
Diagonalen.........................
Verticalen..........................
Dwarsdragers.......................
Langsdragers.......................
Bovenkoppelingen....................
Windkruizcn............ ...........
Vullingstukken......................
Op liet werk geslagen nagels in bouten.
Hout en IJzer aan de leuning.........
Hout en IJzer aan den vloer.........
Spoorstaven........................
tiewigtsverhouding der deelen van ééne overspanning
zonder de draagstoelen, verftoestellen, ladders en compensatie inrigtingen.
Onderbouw (pijlers en landhoofden)...........
Bovenbouw .............................
Bijkomende uitgaven........................
Het gewigt per str. Meter is gelijk aan Hosten.
(■ewhrten in k. (■.
TE ZAMEN
TOTAAL.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
|
57 M. |
Gewikt vermenigvuldifid met
100 180888
120 M.
126,27
Spanning van 57 M. ƒ 45896; idem van 120 M. ƒ 232351; waaronder aan kribben f 142797 ; aan jaagpaden f 153571; aan onteigeningen ƒ827584; aan schadevergoeding voor het veranderen van vaartuigen ƒ 198074,735.
pCt.
36,74 11,60 14,22 6,38 5,94 5,43 3,48 0,32 2,35 0,45 10,31 2,78
120 X 54
100,—
|
191350 |
562203 |
24845 |
99 | |||
|
Waaronder aan spoorstaven |
ide |
m. |
idem. | |||
|
5023 |
8692 |
58922 | ||||
|
57 M. |
100 M. | |||||
|
Gewigt vermenigvuldigd met |
Gewigt vermenigvuldigd |
met | ||||
|
lOO |
l |
Een |
100 |
1 | ||
|
Ecu |
185884 |
60,5 |
535825 |
160 | ||
|
K. G. |
pCt. |
K. G. |
K. G. |
pCt. |
K. G. | |
|
67508 |
36,35 |
1117 |
269172 |
50.22 |
2539 | |
|
21328 |
11,47 |
352 |
57945 |
10,81 |
547 | |
|
20110 |
14,05 |
432 |
87288 |
16 29 |
824 | |
|
13659 |
7,35 |
226 |
12691 |
2,37 |
120 | |
|
13271 |
7,14 |
219 |
19788 |
3,09 |
187 | |
|
9140 |
4,92 |
151 |
17802 |
3,34 |
169 | |
|
7ÜS2 |
3,81 |
117 |
16319 |
3,05 |
154 | |
|
3920 |
2,11 |
65 |
13436 |
2,51 |
127 | |
|
842 |
0,45 |
14 |
1455 |
0,28 |
14 | |
|
17941 |
9,65 |
296 |
31177 |
5,82 |
294 | |
|
5023 |
2,70 |
83 |
8692 |
1,62 |
82 | |
|
185884 |
100,— |
3072 |
535825 |
100,— |
5057 | |
|
_ _ |
57 X 53 |
— . |
— |
100 X 50 | ||
|
Spanning van 57 M. |
Spanning van 100 M. |
Totaal met inliegri]» van verf-toratellen. cnmpensatie inrigtingen en ijzeren ladders. |
|
172369 |
477584 |
2201300 |
|
1803 |
7890 |
31433 |
|
4630 |
8055 |
11484 |
|
803 |
1370 |
54415 |
|
— |
34785 |
34785 |
|
3118 |
17285 |
49236 |
|
30 |
74 |
383 |
|
5,5 (4281 K.G.) |
9,8 (7442 K.G.) |
50252 |
|
7,080 (4310 K.G.) |
12,889 (7712 K.G.) |
51311 |
Spanning van 57 M. ƒ 41216; idem van 100 M. f 132273 M.; waaronder ƒ 967120 voor het afsnijden van een bogt iu de rivier en ƒ 28184,49 aan schadevergoeding voor het veranderen van vaartuigen.
1953954,735 gulden.
TOTAAL.
4843003,345 gulden.
Overbrugging van liet HOLLANDSCHDIEP.
OMSCHRIJVING.
Brug over den IJ SS EL te ZUTPHEN.
|
Tijd aan h*t werk licstreil........................... In ilienststdllng............................... Rigtlng der krug.............................. Iniigting toor dubbel of enkel spoor.................... De pijlers................................... Do bovenbouw............................... Lengte der brng tussehen de landhoofden onder de deklijst Hoogte der brng hoven middelbaren rivierstand.......... Doven den onderkant vun den legger............ Boven den bovenkant der spoorstaven............ Overs|ianuiiigen..................................... Over de rivier zelve .... ......................... Afstand der pijlers midden op midden . ■Wijdte in den dag onder de deklijst.. . Op den uiterwaard.............. Afstand der pijlers midden op midden. Wijdte in den dag ouder de deklijst. , . Fuiiderins................................ |
Vier jaar en drie maanden. I Januari 1872. llegte lijn. Enkel spoor. Enkel spoor. 14,05 M. Hovenvloed (verschil van eb en vloed 2,00 M.) 4,DO M. 5,61 M. Veertien. 105 M. 100 M. De fundering voor de vaste brug voor 10 pijlers en de landhoofden bestaat uit beton op heipalen tussehen dampalen, voor drie pijlers door middel van luchtdruk. Voor de draaibrug uit heipalen. |
5 Augustus 1865. llegte lijn. Deze dragen twee bruggen, één voor gewoon verkeer, één voor den snoorweir. Enkel spoor. 357,50 M. Drie. De stroompijlers zijn 4,86 M. dik. Een 98 M. (een 15,70 M. en dén 16,82 M.) draaibrug. Zeven (linker oever.) De landpijlers zijn 2,92 M. dik. Zes, ieder 30 M., een 16,82 M. De fundering bestaat uit beton, besloten tussehen beheijingen van damplanken |
Voor de door middel van luchtdruk gefundeerde drie pijlers.
Ijandhoofden eu landpijlers,
10 6 3 12 6
Stroompijlers.
a 7
17
4
1 deel Fortlandsche Cement.
Zumenstelllng der Beton in maten en percenter
Doornikselie wateikalk................
Zand...............................
Tras...............................
Betonstukken.........................
Grint...............................
Kovenboiivv..................................
Voor tien pijlers en de laudhoorden.
6 5 7 18
Twee.
Iloofdleggcrs
Aantal . stelsel .
Twee.
Spanwerk met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van de tweede orde.
Spanwerk met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van de tweede orde. (Enkelvoudig dingonaalstelsel.)
Vaste brug.
Spanning van 98 M.
Van 30 M.
Vau 16,82 M.
Van 32,52 M.
Breedte buitenwerks op de randen
5,99 M. 4,50
6,70 4,582
5,70 5,274
5,51 5,287
3,38 2,987
Ofaximum breedte).............................
Id. binnenwerks tussehen de binnenste verticale randplaten
Hoogte der hoofdleggers buitenwerks.
3,27 3,27 Twee. 11,-
3,21 3,21 Twee. 7,—
1,00 2,028
Aan de einde...............................
In het midden.............................
Aantal stellen diagonalen in iederen drnngwand......
Aantal vertiealen in iederen wand.................
Kovenkoppelingen .............................
Windkruizeii...................................
Gebezigd materiaal...........................
Doven...................................
Beneden .................................
Dvarsdragers...................................
Langsdrasers...................................
Draag-as, bewegingsrolien en draagstoelen..
6,469 12,411
Twee.
26,—
Stempels door kruiswerk verbonden.
Dubbel diagonaalstelsel.
Dubbele hoekijzers.
Stalen platen.
Van ijzer.
Van staal.
Draag-as van staal. Bewegingsrolien van staal, draagstoelen van ijzer.
Hoekijzers.
Hoekijzers.
Van ijzer.
Van ijzer.
Van ijzer en voor de spanning van 98 M. met gietstalen platen.
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaal.
10,196 10,316 Twee. 35,—
Totiial met inbegrip van verf-twstcllcn , comprnsutic-inrlgtingpn cn ijzeren taitders.
Tutaal met inbegrip van verftocstelleu, eiimpensatie inrigtin-gen en ijzeren ladder»
(■ewlgten in K. lt;•.
100 M.
Driaibrus.
Spanning van 98 M.
Van 30 M.
Van 16,82 M. Van 32,52 M. draaibrug.
IJzer getrokken . » gesmeed.. . » tceribd .. .
5795823gt; 172620] 74332/ 13291/ 4654951 115679/ 83461 2421
327,655 161,355 '
743567,5 24121,5 3055,—
35,410
60627,5 2512,—
26438,35 886,—
8013C,—
13884,5
667,5
114,— 5,25
7,794
1227806,45
55314,5
3722,5
122,5 5,25
129,3523
Staal getrokken n gehamerd . .
Lood...........
Metaal.........
Caoutchouc......
Eikenhout in M3. Greenenhout M3 .
zonder draaibrus
12,748
7,8492
|
1.13798 |
71384 |
|
12130 |
7273 |
|
5309 |
2436 |
|
813 |
17977 |
|
33250 | |
|
8236 |
3491 |
|
574 |
1016 |
|
17 |
636 |
|
23,404 |
8,540 |
|
11,525 |
— |
TOTAAL.
501852
Aan spoorstaven hierbij 8125 K. G. te voegen.
111387
7034003
Aan spoorstaven hierbij 11375 K. G. te voegen.
791990 | 70788,5 | 32034,35
Het gewigt aan spoorstaven is onder deze gewig-ten niet begrepen.
99483,75
1366728,7
(■ewigtsverhondiiig der deden van ééne overspanning
zonder de draagstoelen, verftoestellen, Indders en compensatie inrigtingen.
Handen...........................
Diagonalen........................
Verticalen.........................
Dwarsdragers......................
Langsdragers ......................
Bovenkoppelingen...................
Windkruizen.......................
Vullingstukken.....................
Op het werk geslagen nagels in bouten.
Hout en IJzer aan de leuning........
Hout en IJzer aan den vloer........
Spoorstaven.......................
TE ZAMEN.........................
Het gewigt per str. Meter is gelijk aan...........
Kosten. Onderbouw (pijlers cn landhoofden).. . .
Bovenbouw.........................
Bijkomende uitgaven.................
TOTAAL..................
424721,07 gulden. 338160,00 » 3686,87 »
De spanning van 98 M. heeft gekost ƒ 201724; van 30 M. /16934; van 16,82 M. ƒ7435; dc draaibrug ƒ 24392.
waaronder /67 5294,17 5 89040,71 300138,42 100375,40
150499.17 80720,475
109872.18
6054628,70 gulden.
766567,94 gulden.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3154689, 1497095, 1402844, 41 gulden. ff 29 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
aan spoorwegdammen.
/' bovenbouw der dammen.
» kribben leidammen.
■' stortsteen.
quot; onteigeningen.
quot; vaargeulen bij de draaibrug.
quot; Spoorweg Zevenbergen—Zwaluw.
I
Brug over DE MAAS bij DORDRECHT.
OMSCHRIJVING.
Brug over DE MAAS te VENLO.
|
Tijd aan hel werk besteed........................... In dienststelling............................... Rigling der brug.............................. Inrigting voor dubbel of enkel spoor.................... De pijlers................................... De bovenbouw............................... Lengte der brug tussrhen de landhoofden onder de deklijst Hoogte der brug boven middelbaren rivierstand.......... Boven den onderkant vnn den legger Uoven den bovenkant der spoorstaven. Overspanningen.......................... Over de rivier zelve ................... Afstand der pijlers midden op midden . Wijdte in den dug onder de deklijst. . . Op den uiterwaard.............. Afstand der pijlers midden op midden. Wijdte in den dag onder de deklijst. . . Znmenstelling der Beton in maten en percenten . Dooruiksclie waterkalk.................. Zand................................. Tras................................. Betonstukken.......................... Grint................................ |
Itegte lijn. De brug is ingerigt voor gemengd verkeer. Voor dubbel spoor. Enkel spoor; bij toenemend verkeer kan een tweede bovenbouw voor spoorweg gelegd worden. 237,05 M. Vier. 57,60 M. 53,50 M. De fundering bestaat uit beton dik 1,50 M., besloten binnen een kist, gevormd door losse houten seliermen bevestigd tegen ingeheide palen en onderling door ijzeren trekstangen verbonden. 10 4 G 21 (stukken van gebakken steen of hardsteen.) |
llegte lijn. Dubbel spoor. Dubbel spoor. 397,71 M. Acht. Draaibrug. Draaibrug. Van af den linkeroever 25,30; 27,53; 88,50; 89,64; 18,00; 18,00; 66,78; 63,96. Idem 21,17; 21,Ü8; 82,65; 83,04; 11,40; 11,40; 01,78; 01,04. Do beide landhoofden en pijiers VII paalfundering met houten vloer; pijlers IV, V en VI gekoppelde houten fundering, omgeven door eeu rij damplanken; pijlers I, II en III betonlaag gedragen door heipalen en opgesloten door een rij damplanken. :gt; 7 18 |
|
Twee. Spanwork met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van de tweede orde. Iloofdleggcrs Aantal . stelsel . |
Twee. Spanwerk met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van de tweede orde. |
Draaibrug
Spanning
Idem
Draaibn
Idem
panning
21,17—21,08 51. van 82,05 M. van 83,64 M. 11,40—11.40 M. van 61,78 M. ; van 61,04 M
7,02 M. 7,02 M.
10,94 8,99
10,94 8,99
10,94 8,99
1,0504 2,700 Een 32,-
Drie stel verticale koppe-
lingen.
Dubbel «liaironanlsfeNH.
4,67 12,801 Twee 21,—
Strmpels iloor kruiswerk
verbonden.
Dubbel (Hagonaalstelsel.
Clroote draaibrug.
Staal.
Staal.
Van staal. Van staal.
4,67 12,801 Twee 21,— Als voren. Idem.
0,741 2,080 Een 22,— Als K'oote ilrnaibru^
Idem.
4,30 12,72 Twee. 15,— k verbonden. Istelsel.
Twee.
16
Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel.
Hoekijzer.
Hoekijzer.
Van ijzer.
Van ijzer.
Van ijzer en gietstaal.
Breedte buitenwerks op de randen.....................
(Maximum breedte).............................
Id. binnenwerks tussehen de binnenste verticale randplaten
Hoogte der hoofdleggers buitenwerks..................
Aan de einde..................................
In het midden.................................
Aantal stellen diagonalen in iederen draagwand..........
Aantal verliealen in iederen wand.....................
Kovenkoppelingen ................................
Miudkruizen.......................................
Gebezigd materiaal..............................
Boven.......................................
Beneden.....................................
Ilwarsdragers.......................................
Langsdragers.......................................
Ilraag-as, bewegingsrollen en draagstoelen..............
4,30 12,72 Twee.
15,-Stempels door kruisw
Dubbel diagonaa Overige openingen. Getrokken ijzer. Getrokken ijzer. Van staal.
Van staal.
Gedeeltelijk van gesmeed en gegoten ijzer, gedeeltelijk van staal.
10,94 8,99
Totaal met inbegrip van verftoestellen, compensatie-inrigtingen en ijzeren ladders.
Totaal inbegrip van Verft oei teil en , cmnpensa-tie-inriKtini;en en ij/eren ladilers.
(iewigteii in k. li.
11,40—11,40 I
Spanning van 53,50 M.
21,17—21,08
82,05
83,04
01,78
01,04
34844 7074 6156 1800 102594 913
589238 2989 10485 793 53982 165
600732 3155 1U624 794 53519 105
84170 5941 3903 1274
315
294732 3119 7910 641 41596 141
297504 1929 7910 038 41269 141
1910902 60072 47432 98594 292960 59592
1131
72718 K. G. 79246 //
728733 14446,5 24506
.1471
10
223,272
178856 3611 3828,6
194,—
2244 K. G. 6140 /'
19373 K. G. 19319 »
19373 K. G. 19579 //
4176 K. G, 4673 //
135 43 K. G, 14408 «
13545 K. G. 14468 //
55,2395
IJzer getrokken................
» gesmeed..................
» geribd...................
Staal getrokken » gehamerd ..
Lood...........
Metaal.........
Caoutchouc......
Eikenhout in M1. Greenenhout M3 .
101765 waaronder aan spoorstaven 8141
TOTAAL.
696344 idem. 13475
21,9018
707959 idem. 13025
104512 idem. 5183
375158 idem. 10075
377410 idem. 1007^
2622647 idem. 00574
Uewigtsverhoiiding der deelen van ééne overspanning
zonder de draagstoelen, veritoestellen, ladders cn compensatie inrigtingen.
Randen............................
Diagonalen.........................
Verticalen..........................
Dwarsdragers.......................
Langsdragers.......................
Bo venkoppelingen....................
Windkruizen.......................
Vullingstukken......................
Op het werk geslagen nagels in bouten.
Hout en IJzer aan de leuning.........
Hout en IJzer aan den vloer.........
Spoorstaven........................
TE ZAMEN
Het gewigt per str. Meter is gelijk aan Kosten.
Onderbouw (pijlers en landhoofden).
Bovenbouw ......................
Bijkomende uitgaven..............
910803,96 gulden.
048072,—
237533,72quot; » (waaronder is begrepen voor rijzen dammen 109200,44 gulden.)
|
Het gewigt aan spoorstaven is onder deze gewigten niet begrepen. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
300231,43 gulden.
208181,—
17985,BS5 quot; waaronder aan schadevergoeding voor het veranderen van vaartuigen ƒ 9003,13''.
769389,772
n Volle wanden.
|
Tijd aan het werk besteed........................... In dienststclling............................... Rigtiiig der brug.............................. Inrigting voor dubbel of enkel spoor.................... De pijlers................................... Do bovenbouw............................... Lengte der brug tussehen de landhoofden ouder de deklljst Hoogte der brug boten middelbaren rivierstand.......... Boven den onderkant van den legger............ Boven den bovenkant der spoorstaven............ Uverspanniiigen..................................... Over de rivier zelve .... ......................... Afstand der pijlers midden op midden........... Wijdte in den dug onder de deklijst............. Op den uiterwaard........................ Afstand der pijlers midden op middou............ Wijdte in den dag onder de deklijst.............. Fundering........................................... Zamenstelling der Beton iu maten en percenten........ Doorniksclie waterkalk......................... Zand........................................ Tras........................................ Betonstukken................................. Grint....................................... Kotenbouw.......................................... Iloofdleggrrs.................................. Aantal..................................... Stelsel ...................................... Breedte buitenwerks op de randen................... |
Brug over DE MAAS te ROTTERDAM. In aanbouw. Regie lijn. Dubbel spoor. Dubbel spoor. 399,5ö M. Vijf. Drie van 90 M., twee bij de landhoofden van liet midden der pijlers tot liet voorvlak ieder 6 t,78 M. Drie ieder van 84,88 M.; twee als boven ieder 62,22 II. Linker landhoofd, heipalen met houten vloer; pijlers I en II beton, gedragen door heipalen , omgeven door dumpalen; pijlers [II en IV door middel van zamengeperste luelit met beton; regter landhoofd als pijlers len 11. Voor de overige en de landhoofdeii. c 5 7 18 1 portlaudseh cement. De bovenbouw is aanbesteed. Twee Spanwerk inet getrokken diagonalen en gedrukte verticalen Spanning van 02,22 M. Spanning van 84,88 M. |
Brug over DE WAAL te NIJMEGEN. In aanbouw. Regte lijn. Dubbel spoor. Dubbel spoor. 082,50 M, 13,58 M. 14,88 M M. M. Drie. 133,-127,-Vijf. 57,50 M. 53,50 M. De fundering bestaat \oor de groote pijlers en de lamllioofden uit beton, gedragen door heipalen, omgeven door dampalen; doch zonder heipalen voor de kleine pijlers. 0 5,-7,-18,- Twee. Spannerk met getrokken diagonalen en gedrukte verticalen van dc 3quot; orde voor de groote spanningen en van de 1° orde voor de kleine spanningen. |
9,70 7,695
9,70 7,695
11,0(1 M. 8,50 M.
(Maximum breedte) ..............................
ld. binnenwerks tussehen de binnenste verticale randplaten
Hoogte der hoofdleKsrcrs buitenwerks.
Spanning van 127 M.
Spanning van 53,50 M.
|
Aan de einde........................... In het midden......................... Aantal stellen diagonalen in iederen draagwand ... Aantal vcrtiralcn in iederen wand.............. Kovenkoppelingen ........................ Windkrniien............................... Gebezigd materiaal....................... Boven................................ Beneden.............................. Dwarsdragers................................ |
6,87 14,87 Twee. Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsel. Hoekijzer. Hoekijzer. Van staal. Van staal. |
6,83 12,74 Twee. 15,— Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsei. Hoekijzer. Hoekijzer. Van staal. Van staal. Van staal. Volgens gedetailleerde gewigtstaat. |
7,- M 21,545 M. Twee. Stempels door kruiswerk verbonden. Dubbel diagonaalstelsei. Staal. Staal. Staal. Staal. Staal. |
6,60 M. 6,60 M. Twee. 12.— Kruiswerk met beneden stempel. Dubbel diagonaalstelsel. IJzer. IJzer. IJzer. IJzer. 1 Gesmeed ijzer, alleen de spil en rollen van staal. Volgens berekeninjr. |
Totual met intjpgrip viin verf-toeiitf'llfn, coniiicnsatic'iiirigtingcn cu ijzeren ladder».
Spanning van 84,88 M.
Spanning van 62,22 M.
(iewigteu in K. (■..
Totaal mei inliogrip van vnrf-toestellen, eninpensatie inrigtingen en ijzeren laildcra.
Spanning van 137 M.
Spanning van 53,50 M.
342749 35450
162,50 47870,50
642871 972
232 63900
2644367 8522 41940 (vloer) 52131 291842 65614
960893 5100 14100 600 125700 53000
278634 13300 6100 100Ü
2200
4233000 103800 73300 20000 377100 180000
gegalvaniseerd ijzer
QOftfi «Uk hij «lo
lantlhoofden.
112,073 M3 93577 133,682 M3 94142
41924 K. G.
30974 K. G.
60,373 9,331
25,398 3,992
339,609 47,953
Staal getrokken // gehamerd . .
Lood...........
Metaal.........
Caoutchouc......
Eikenhout in M3. Greenenhout M3 .
IJzer getrokken , a gesmeed.. . // geribd .. .
gegoten.
TOTAAL.
749899 waaronder aan spoorstaven 13743
422110,50 idem. 10153
3295401 idem 61533
1163523 waaronder aan spoorstaven 19793
312752 idem 8524
5397638 idem 101999
|
Volgens gedetailleerde gewigtstaat. | |
|
84,88 M. |
62,22 M. |
|
K. G. |
K. G. |
|
297575 |
141469 |
|
88988 |
44351 |
|
168156 |
96117 |
|
3(1840 |
36092 |
|
37466 |
26993 |
|
Boven- en dwarskonpelingcu 53431 |
36481 |
|
Onder windkruizen.....11777 |
6830 |
|
1108 |
819 |
|
65444 |
48350 |
|
13742 |
10153 |
|
— |
— |
iiewigtsverhouding der deeleu iau ééiie overspanning
zonder de draagstoelen, verftocstcllcn, ladders en compensatie inrigtingen.
Kan nog niet worden medegedeeld.
Randen............................
Diagonalen.........................
Verticalen..........................
Dwarsdragers.......................
Langsdragcrs.......................
Bovenkoppelingcn....................
Windkruizen........................
Vullingstukken......................
Op het werk geslagen nagels in bonten.
Hout en IJzer aan de leuning.........
Hout en IJzer aan den vloer.........
Spoorstaven........................
Als boven.
TE ZAMEN
Het gewigt per str. Meter is gelijk Kosten.
Bijkomende uitgaven
Onderbouw (pijlers cn landhoofden). Bovenbouw...........
934806 gulden.
820000 n (aanbesteed.) 10000 // (spoorstaven.)
1764S06 gulden.
TOTAAL,
De Xi'dci'hmilsclic Spoorwctfen zi jn ten ili'clr door hel Kijk, ten tlrclo door narticnlicrcii ninigelcgd. Kcrslgcnocindf /ijn bckond onder den naam \an Staalss]i()or\vet;eii.
Die Spoorwegen zijn:
de llollaiMlM-llC l.l/.CITll SjMMUWCU' met de lijll
llitiirlmi-I ilirccst............................ lang 102.401 K..M.
de Ooslcr-Spoonu'ir......................... quot;
de Kijn-Mitoon^1!!' lot de grens hij Eltm....... quot; 21 gt; l,.quot;i I ö r
de Akrii-Mimstriclitsclic Spoorweu' op Xederiandseh
grondgebied.............................. quot; 27,7.gt;1) gt;gt;
de Spoorweg .Miinstrichl-llitssclI. idem......... « n
de Spoorweg l{olt(gt;r(linii(no('r(liJk)-AiitM('i,|)cii met zijtak ItosciMlilill-ltrolil op Xederiandseh grondgebied.................................. quot; 51,7^1 /-
de Spoorweg TillMlI'^-TlirilllOllt idem........... « 22,50 i gt;■
de Spoorweg Miiastl'it'ht-Liiili idem............. « 1 /-
de VdrrlandsHii' (Viilriiiil-Spoonvt'!»'......... « 11)0,5(1!» //
de Spoorweg AlllH'lo-SalzlMTl»»'!! op Xederiandseh
grondgebied............................ quot; .'i.'i, 1 •'id n
de Spoorw(g XijniciiTll-KIccf idem............. quot; 15,5:51. quot;
i)l
de Spoorweg /t'vciiiicr-Kh'cf ithnn.............lang MMl K.M.
quot; quot; Kiiidliovni-lliisselt idem..................quot; 17,(i.')ii «
quot; Shiiskil-Ciiciit ulcm..............................quot; ü.'JSC quot;
quot; quot; Vcnlo-Osiisibrilck idem........................« .VZ!).quot;) quot;
quot; Vt'iilo-lvtildciikirclieii idem..................quot; ^.s|:5 «
quot; quot; \('ii/.('ii-gt;l«'(liel»'ii idem........................quot; 2:5,127 quot;
de Xooi'd-ltraliiiiif-IMiitsclie-SpoorHCK' vim Itovtcl
tot («ocli idem....................................................quot; 52,517 quot;
de, /iiid-Oosfcrsiioonvc»;..........................................« (J.'i.dliO quot;
de Slil)tt.s-S|ioor\v('^lt;'ii, \()or zooverre voltooid..........quot; S7(), l.'5(l quot;
(e znmen . . l(i!Ut,.'J28 K.M.
Het toc/.igt op de Spoorwegdienst is opgedragen aan een Raad, waaronder werkzaam'/ijn, voor alles wat het materieel betreft, de Adgemeene Opziener en de Opziener voor liet Stoomwezen, terwijl liet dagelijkseli toezigt op de exploitatie en liet onderhoud der wegen wordt uitgeoefend door Spoorweg-opzieners.
In de Spoorwegen hevinden zich (ii)5 hruggen, waaronder !)(gt; beweiig-baren. De \oornaiimste dezer brugtivn zullen bij het hiervolgend overzigt der versehillende Spoorwegen behandeld worden.
Het aantal stations en halten is 259.
In hel jaar IS7I' werden op de versehillende Spoorwegen 22 personen gedood en 27 gewond.
ir()IiLAM)SClIE IJZEREN SVOOHWECJ.
(iKSO 111 KI)KUN 1) 1 (i OVMllZKIT De oudf llollmidsclic IJzeren .Spo(H'W('»' is de eerste in Nederland gebouwde; hij loopt door bel meest volkrijke gedeelte van .Voord- en Zuid-Holland over eene lengte van ruim St K.M., vereenigt de twee groole koojistcdcn Vnisterd;ini en BCntter-diim en loopt langs de steden lla.u'leili. Leiden, quot;s filiavenliane. Ih'lft en Scliiedain.
In ^.17 begonuen, werden geopend:
in 1 S;V.) de lijn Vnistenlain lliiarlein.
quot; is 12 - quot; llatirleni- Leiden.
quot; I s 15 quot; Leiden den llaa»'.
is 17 quot; quot; den ilaau.' Uottcrdain.
In 1865 werd aan de Maatsehappij voor dezen weg de exploitatie van den \oord-llollandsclien Slaals-spoorwe»' loeverlmuwd.
Deze lijn heel'l ten doel om de groote maritieme zeehaven het Xicuwe-
diop, nu'1 Aiiistcrdaiii en liicrdoor inrl lict ovori^c spoorweuiiicl te ver-biiulun. /ij liKipl langs de sleden AlkniiliU' on /iiiiiidaiii om luier Ie AlllNtl'I'ilaill nan to slnilen uan de overitfe spoorwegen.
Toen in I Sli,-) de lijn Mcinvcdicp- AlkniiliU' in exploiliilie k\\;iin, besloot, de Maatseliiippij de li jn lliliirll'lll- l it^CCNt Ie l.onwen, len einde hij laatsttrenoemde plaats aan den Slaals-spoor, be/.niden AlklliasU'.aan te slnilen.
Die aansluiting: kwam in lsii7 lot, stand, waardoor eene rejjlstrecksche aansluitinj: van liet mei ICoMt idam verkregen werd.
In Is?,') ondernam de Maal schappij den bouw van den Oosln'spoonvcdi', loopende van Allistcnlain naar Viner.sloort niet een zijtak van llilver-Mini naar I tiTcht, welke in .luiiij IS71 geopend werd. De verlengng \aii Amersfoort naar /.ntplirn is in aanbouw en wordt onafgebroken voortgezet.
De door de Maatsebappij aangelegde, spoorwegen hebben alle dubbele spoor. De lijn Allistenlaill Itotlenlaill, \roeger met enkel spoor, werd in I SliS voor dubbel spoor voltooid.
TKCllMSriiK .MHDKDKKLIXCH'A'. Hel gedeelte Allistenlaill— Haarlem, met 1,25 .M. gemiddelde ophooging, ligt imgeno(g geheel op L'en rijzen bed van 0,50 M. dikte.
In de eerste jaren der exploitatie bedroeg de binneuwerksebe afstand der spoorstaven 1,95 M. Eerst in 1X155 werd de normale spoorwijdte van 1,135 M. aangenomen.
Onder het hoofd Slaats-spoorwegen worden de teclnusehe bijzonderheden
van de lijn Meuwediep- Amsterdam medegedeeld.
Deze blijven hier dus buiten beschouwing.
De lengte der lijnen bedraagt, in k.M.:
Aiiisteniam—lliiarlem............................................1 li.sii |
Haarlem Leiden....................................................2S,775
Leiden den llaa»'..................................................15,127
Amsterdam den Haait'........................................fii,orgt;li
den liaan.' Kotterdam............................................2.'i,:5l2
Anisterdam Itotterdsmi..........................................si, los
Haarlem I itjteest..................................................17,00:i
Totaal.... 10:3,10 1
De Oosterspoorueu' zal eene lenirle hebben vau til,.'521 K.M.
liet gedeelte dal in exploitatie is van den Xoord-iloliandscben Staatsspoorweg Helder /aandam Lldijk heelt edie lengte \au 71,511 K.M. KI XSTW KllKI'A'. In bovengenoemde spoorwegen liir^en 171 groot,e
!)•')
en kleino hrugu'cn, wniirvnn 2S iMnvccgbiiar zijn. 11ktoikIci' lic\inden zich Krannbi'Uijtccn mei, opcninjrcn van 1(1 M,
Hot aantal stations on halton hedraani.
ROLMvM) MA'I'KIHKKL. Mol rolhaid malcriocl (iailiT^inir in don loop dor jaren, naanuato het aantal in oxploilatic kmnond iianlal K.M., i^i'oolo vorincerdiaangon.
11ot hodroog:
|
.I A A It. |
K,. M. in oxploitu-tie. |
Loeo-motio-vea. |
1quot; kl. jlquot; |
Kiji 2i' k quot; ,x |
lligC'M. J 2« kl |
3quot; kl. |
(Jooderen vee en andere wagens. |
TOTAAL. | |
|
i san |
1 B.OCt |
1 |
— |
— |
| |
— |
54 | ||
|
I 845 |
01,OOG |
15 |
14 |
— |
25 |
54 |
38 | ||
|
1847 |
84,408 1 |
19 |
22 |
— |
29 |
71» |
62 | ||
|
18 .j ? |
81,1.(18 |
21 |
22 |
25 |
89 |
75 |
— | ||
|
186? |
1 60,294 |
30 |
21 |
33 |
20 |
124 |
236 | ||
|
I s 7 :i |
1 73,'.112 |
42 |
21 |
60 |
28 |
1 !('gt; |
614 | ||
|
1874 |
239,457 |
62 |
21 |
76 |
28 |
1113 |
8 is | ||
|
Hot |
aantal zil.ph |
latsen |
an1 rijtuig is |
versebilloiul en |
bedraagt |
voor de | |||
|
rijtuigen |
van do; | ||||||||
|
1quot; |
klasse 1S of 24. | ||||||||
|
1° |
on 2'' klass |
■■ III \ |
an do 1quot; |
kl. |
en 20 |
of .'SO van do 2'' |
klasse. | ||
|
2» |
klasse: .'SO |
of Id. | |||||||
|
:5quot; |
« Ml |
)[■ 00. | |||||||
In hot irohool had do .Maatschappij 1° Januavij 1^75:
I7(')7 /ilplaatson 1° klasse.
SO.10 quot; ;!«■
Hot draagvorino^on dor wagens hodraafft 07 !• 15 tonaen.
In don hievvolgondon staat is (ipgciKinien alles wat \ennoend word van holantf Ie zijn, wal hotrol't de exploilalie. Die van dca OONltTspoonvC)!;', welke godiirende hol laatste halfjaar IS7t plaats vond, is hniton IiosoIkiu-wing gebleven.
•II
i K. M. Verhoiuli»^ (Ier Klas-son I I | 1 ! Opljren^st;Exploitatie
Aantal por 100 lloi/.igors. ' Opbrengst ' Tonnen | Opbrengst i Totaal : kosten
Jauk.n. , in itciaigers bestol en van ' per i en pCt.
lleixigers. j | | [ , | en koopmans rijtuigen, vee, opbrengst, van de
Explutatie. i,. .i(. Xckl ^'nquot;v:l' Uagage. goederen.'goederen enz. K. M. opbrengst.
, ' * ' ' lenrs.
|
ISK) |
10,804 |
3199« t |
01. |
382 |
Gl. |
108833 |
9872 |
70,15 | ||||
|
1 S't5 |
01.000 |
Ö28310 |
7,03 |
19,47 |
72,38 |
0,52 |
572831 |
5703 |
(1840)29337 |
013980 |
10557 |
54,71 |
|
184.7 |
8 MüS |
Sl-Hflt |
8,07 |
18,17 |
72,78 |
0,38 |
770825 |
■WOU |
53453 |
82501.4 |
9829 |
05,17 |
|
1857 |
8-kl(gt;8 |
1187821. |
11,88 |
10,99 |
71,13 |
978024. |
114.98 |
171072 |
1194505 |
1 1130 |
00,80 | |
|
18G8 | |
102.401 BS |
3510582 |
8,99 |
19,37 |
71,01. |
1012799 |
82152 |
310508 |
1825540 189012 |
17810 3279 |
40,83 8 4,28 | |
|
1871' j |
102.401 71.511 |
3053078 |
9,4.3 |
19,37 |
71,20 |
1950837 |
107248 |
582780 |
2503298 300033 |
18508 5079 |
47,18 81,29 |
i)i! eerste der dubbelliillen 1S(!S en I S71 lielihen hel rekking op den s|),)onvey van de llollundselie S]iiHtnveif-Mnatscliiiji|)ij; de (weedc op den Staats-spoorwcu' in Xoovd-I lolland.
De loeomotieven en tenders do()flie|ien in IS/1lt; op de oiid(? lijnen 12 1 I 7(1S 1\.M. I)(■ rijlui^en en wagens doorliepen in dalzelfde jaar, berekend per as-kilometer, 27(i(!:iS(!(l KM.
Ii\ het geliecl werden door de treinen ai'u'eley'd I(! I.S501 KM. Mr werden uitgegeven lll^7(il relonrkaarlen.
leilcre rei/iger doorlicj) gemiddeld t KM,
(iKSCIIIKDKr.XDKi ()\ I'.i!//l(iT De bonw van dezen spoorweg, mei bel doel om Allistci'dillll over I (iTclit en Anilicni in verbinding te bren gen met IMlifsclilillld. werd lot bevordering van bet aigemeen welzijn en in bet bijzonder vim den handel, bevolen bij Koninklijk Heslnit van den .'idquot;1''quot; April IS^'IS, waarbij de Koning buens de rente der geldleening lot goedmaking in de kosten der onderneming waarborgde.
De weg h op 1'misiseh grondgebied tol. Oltcrliiiuseii doorgetrokken en aldaar met den IvmU'll-HllMlt'lMT Slioonvc»' en met liet lluitsclK; S|ilt;»or-WCji'UCt aangesloten.
De lijn Ainstcnbllll Utl'cciil werd Deeemb(;r ISI;}, de lijn
IIrecht niiclM'l'UTll den 17 .Inlij IStl- geopend.
In IS lö kwam de weg tol Al'llllCIII in exploitatie en was hel eerste
tijdvak van den bouw gwimlij^l. De spoorwog in dal jaar over in
handen van cone verocinyinu; waaruil, lalcr do UijiispoorMou'-MililtMiiiippij is ontstaan. Bij die overdraft was conecssio M'rlocnd voor den aanleg en do exploitatie van do volgende uitbreidingen:
1°. van een zijtak tot verbinding van don weg mot bol liiitrcpótdoli te Amstenliim.
Ü0. van do uitbreiding en voltooijing van den weg van Anilmn in de rigting van Kninierik lot do Pmissisebe grenzen.
.'5°. van oen zijtak van I trecht langs Cioudii tot Itotfcnlillll mot twee vertakkingen: de óóik! naar do .lliliis, do andere tot bij bel station van don llollandsebon spoorweg.
Do verbinding mot liet Entrepotdok kwam vóór 1850 tot stand.
Aan bet tweede gedeelte der eoneessie kon eerst in IS.quot;).'} oen begin \aii uitvoering worden gegeven, nadat de vele moeijelijkbedon met 1'ruissen over de aansluiting, waarbij de als voorwaarde gestolde versmalling; \an bet spoor van do. lijn Ain.stcnlaiii-Ariilu'iii tot do l'ruissisobo grenzomnaat moest worden toegogoven, waren opgeruimd.
In October ISöfi was deze aansluiting voltooid en word do weg tot, Keulen geopend.
Do lijn I treclit-llotterdiini. in IS.quot;).') begonnen, werd in IS.jS geopend. Men bepaalde zieb echter tot don aanlog van de eene vertakking naar do rivier do Doze word in bet belang van het reizend publick zoo ver
mogelijk langs deze rivier doorgetrokken om het centrum van do stad te naderen. Daarentegen bleef de vertakking naar het station van den llol-landschen spoorweg aebterwege.
In ISfIT verkn X'(r de Maatschappij concessie voor den aanleg en do exploitatie van den spoorweg fioildil-'s (■ntveillliijt'e. met eene aansluiting aan het station van den llollandsebon spoorweg, cn van den spoor weg van llsmnelen naar Kreukelen,
In ISfii) kwam de lijn llin'llieleil-ltl'eilkeleil en in 1S70 ilo lijn Goildil-den llaiiü' in exploitatie.
De spoorwegen behbon allen dubbel spoor. Die gedeelten, welke oorspronkelijk enkel sjioor hadden, waren in I S(!!) van dnbbol spoor voorzien.
PKC'llIN ISdlIl'l .M KDMDMMMX^iKX. Do lengte der lijnen bedraagt in K. M.
Zijtak FiiitreixU-Aiiisterdiliii
Aiiisterdniii-Ureukeleii............................... 22,s;i:i
Kreukeleii-I freclit......................l^.lti?
Aiii.stei'dsim-I treeht . . .....;i.j,00(i
I tree lit-A riili «'in ............................... —
iniliciii-Eiiiiiicrik................................ 1 s
riicclit-lhiriiiclt'ii.................................. 'Ü,i)(i0
lisirinclcii-Ciioiuhi................................... 2tl,0:U)
(lioiutsi-ltottcnliiiii ..................................
I ti'colit-llottciiliini................................ r):i,2S(i
lluriiu'lcii-lli'ciikclcii.............................. 7.()01
I trcciit-filoiHl;!.......................................
(iomlii-dfii llmiif.................................... '2S, i.;)(i
1 ircclil-dfii llniiii'.................................... (1(1,4X1)
Aiiistcnliiin-Uri'iikt'lt'ii................................ '2!J.s;5;5
Itrcuki'h'ii-lliunu'U'ii...............................
Iltiniu'U'ii-Kottei'duiii............................... l(i,2S(l
Aiiistcrdiiiii-Uoltcrdiini............................... 7(i,7'2()
Aiiistmliiiii-HreukcK'ii..............................
IliTiikcU'ii-IIin'iiu'len....................................................................1
llai'iiioleii-fiioiidti..................................... I(),(i;5()
(kOikIihIcii lliiiiu'................................... 2S,4i)0
Viiistcidmii-ch'ii llmi»'............................... 7'.»,011
Itdtti'i'ilam-GoiKhi.................................. 20,2oG
Ciloiulii-dcii Hiiiii»'..................................... '28, l .)()
Itottci'daiu-di'ii lldiin'................................ 48.700
K I'XSTW I'.UK K.\. Di' lijn Ariiliciii-EiiinnTik loopl liij csti'i vnoi't over den IJsscl ovcv cciic van (Inhlicl spnor XDorzicnc, in ilc jiii'cn 1 S:)''5 I x.).) ifuliouwdc brntf, hcstniiiKle nil vier Mislc openingen, iculcv \im 50 M. wijdte in den dag en twee, in liet miildcn der rivier ffelegeii en voor de selieep-vaart hestemde, openingen, ieder van 15,24 M. wijdte in den dag.
Over de/e is eene ij/.eren draaibrug gelegd dii^ op een iniddenpijler rnst en de heide openingen overspant.
Over de vier vaste openingen zijn hoofdleggers, ieder doorgaande over twee openingen, geplaatst, waarvan de opstaande digte rand en de onderrand van plaatijzer, de hovenrand van gegoten ijzer, vervaardigd is.
Drie van deze leggers zijn geplaatst in de hreedte der hrn^; de middelste heeft zwaarder afmetingen. De v loer hestond aanvankelijk nit houten balken, welke thans door ijzeren zijn vervangen, waarop de rails rusten. Ze zijn van onderen tegen de leggers bevestigd.
De spoorlijnen bevinden zich tnssehen die leggers, welke voor een on-wankelhaven stand aan de bovenzijde door zeven plaatijzeren hogen verbonden zijn.
'.17
I )(■ middelste, pijler, WMiimp de draailiini^ nis(., besliml uil, een liolli ijzeren cvlinder mui 8,5 1. M. niiddellijn en 1 l,7.'5 M. hoogte.
liet oiuiei'sh^ gedeelte \ iin dezen evlinder, hoog 3,0.quot;) ,\lhestaai uil, I e.M.dil |iii\alijzer. Het overige gedeelte nil gegoten ijzeren platen \an 25 m. .M. dikli Tot huinio verhinding is aan den hovenkant der ijzeren platen een ham van hoekijzer aangeklonken tot verbinding der platen mei sehroel'honten aai de Hen zen van hot gegoten ijzeren gedeelte. Deze cvlinder is inwendig me beton en metselwerk gevuld.
De overige pijlers, dik t,57 M., breed 13,10 M., bestaan elk nit Iue( ijzeren doch kleinere cylinders van 1,57 M. middellijn, ingerigt als bovei onisclireven. Deze zijn door een boogvormig tusschenvak aaneengeko])peld Zulk een tussc-Iionvak bestaat uit gegoten ijzeren damplanken van 5,01 iM. lengle, 0,30 M. breedte en (1,025 M. dikte. Op deze damplanken zijl drie rijen gegoten ijzeren cjlinderplaten geplaatst, waarvan de bovenste ri met die der heide cylinders te zamen een lijstwerk vormen. De vnllini, geschiedde mede met beton en metselwerk. De uit metselwerk opgetrokkei laiidhoofden rusten op hetonbeddingen.
Tot verdediging tegen ijsgang zijn in de ruier, daar waar zich de pijlers bevinden, zoomede op de oevers, een tal van ijsbrekers gesteld, vervaardigd uit zwaar eikenhont met ijzeren beslag en van eene naar voren spits toe-loopende gedaante.
Aan de hvng zijn gehrnikl ;
852805 K. (I. gegoten ijzer
gesmeed staal metaal lood
0221(1 8(1 550
henevens
70,02!) \|3. hardsleen 35.222 quot; zandsteen 2275,010 // metselwerk 2200,002 quot; beton 700,158 quot; hout Iedere buitenlegger bestond uil : 30770 k. (J. gegoten ijzer 01375 « gesmeed lt;/ Iedere middculegger uit:
5 1130 l\.(i. gegoten en 151 I6G quot; gesmeed ijzer.
Mcliiilvo dczo brug liggen in den spoorwetf nog l-'5 beweegt):ire en 1;5!5 Miste bruggen.
ROI.IjI'INI) MATEKI Hl'll;. Hel lollend materieel bestond:
iiken nil den \()1-
| ||||||||||||||||||||
|
1!)!) |
|
iStü |
1850 j |
02 |
10 | ||||||
|
1857 |
1858 ; |
175 |
•ll) |
33 j |
•i. , |
30 |
75 |
1)10 | |
|
1870 |
1871 |
211 |
70 |
21' | |
58 . |
33 |
01 |
0 |
1443 |
|
1874- |
1875 1 |
211 |
78 |
22 |
7-1. i |
25 |
01 |
10 |
1820 |
liet driuig\ennogcn der «agens is 161) IS tonnen.
In hel. geheel bad de M!iatseliii|)piJ op I -lannarij 1^75: ^()5() zitplaatsen lstL' klasse ;511)^ quot; ^lt;le //
ö 7 :i I quot; .'i'l'' n KXI'LOITATIi:. De iiilkoinsten der e.xploi treilden staat.
Aantal roizigera.
g to | ^ -=
P? quot;c 'X.
JAUK.N.
sis
fc ^ 'o, ?
3o kl.
O 3
|
£ |
Totaal | |
|
gt; O | ||
|
d ? |
op | |
|
to ^ | ||
|
-- |
■S ï |
brengst |
|
O |
C |
Verhouding dor klassen per 100 reinigers.
lokl. 2e kl.
Gl. (11. Gl.
Iifi757U t0yi.30,0!)5 ICuüO 132720,90 o'WM.SOr.
12,82 21,57 , 05,Gl
18M)/5U
1857/58
1870/71 187V75
mei enl rigt;|iAtlt;lok
1)3,(!2l) 17.quot;.
1 KUIIlIlT ent repAldok
ill id. 211 id.
1881880
480113 55131)00
»28 tfl» 1248557 10317!' 5110183
17'tfi31l 2180350 2130581 2001123
7701108 2285701) 71' 1501) 24.27!)27
Gl.
0180 ! 51),50
10753 1 55,17
22751. 38,!) I
20132 : 40,44« 11,18 31,07 57,75
I)e loeoniotieven en tenders doorliepen in bet jaar lS7.'i 1S7I '25 l -'WU 5 l\. M. I)e rijtnigen en wagens doorliepen in dat zelfde jaar, berekend per as-kilometer, ;5!)()()(!12fi K. M.
In hel. f^dicci wi'i'don dodi' de Inmien al'yclcu'd 1 STiTH l.quot;j l\, M.; icdrrc reiziger doorlii'i) ^(üniddeld 1^,59 l\. M.
A Iv E \ 11A AST It llt; 11 TSi IIIquot;, MMIOinVKO cn MAASiK Klll-IIASSI I/ISdli; SIMKMt\\ K(lt;,
(il'iS( 1111,1 )k l .\ I)I(J ()\IH{/,I( IT. \oov den Ikiuw' van den Akcii-Miiiisti'ichtscli*'!! nimmm'wcü'. welke den watcrwci; van Anistcrdiiiii en l{o(-naar ^liiiislrichl niel den AKeii-lhis.selilin'psidM' en Priiissist'hr ItijllNpooincii' iquot; verhiudiny hreiifjl., werd eoneessie verleend in IS 1(1.
Hei'sl. in 185(1 werd de iijn, die op Nederland sell grondgebied 27,7'.).quot;) K. M. lang is, voltooid, tengevolge van de vele linanticele inocijelijklieden die men ondervonden had, vooriiiiinelijk door de weigering der deelneiners lot storting der gelden en de regtsgedingen welke dienteiige\olge gewierd werden.
De exploitatie niet gedeeltelijk voorloopige stationsinrigtiiigen begon in I S5;i.
De Akcn-Miiiisl r iel 11 sell e SpoorweLr-Miialsebiippij \ roeg en verkreeg in dal jaar concessie, tot het verlengen van den weg van IlilKStrlclll naar Iliis.s*'!). ten einde in regtstreeksebe verbiniling te komen met de ItHji'i.sclii' stilill.s-billK'll. In 1851. aangevangen, werd deze weg geopend in isrwi en op het zeilde tijdstip, door voltooijing van den lielgiseben spoorweg lliiN.sell Luildt'll. met liet lielgisehe spoorwegnet aangesloten. Tol in IS(17 werden deze spoorwegen zeUslandig, daarna door de cliciliin de fel' (gt;rini(l-('lt;'lllriil-llelü'C geexploiteerd.
I I',! 11 X I SI 11 l'i .M I', 1) K1) l'ih 111 \ (i I'. \. De lengte \aii den spoorweg
\Ken Milil.sli'iclit bedraagt........................... ;}(i K M.
Maustriclit- Husselt quot; ........................... 2!» - ..
of te zanien. , . (15 1\. ,M. waarvan 31,751 k. M. op Xedcrlandsch groiidgebied.
KI XiS'l'W I'IRKM.X. De brug over de flails Ie Mililstl'icllt heel't zes openingen, wanrvan t wee ieder ;Sll M., vier ieder 27,50 M. in den dag wijd zijn, benevens twee zieb in de beide laiidboorden be\ indende zijbruggen van 7,(1(1 M. opening. De pijlers, ingerigt voor dubbel spoor, zijn gelmuleerd op beton gestort en nit schermen zamengestelde bouten kisten, welke schermen niet. ijzeren bengels aan ingeheide palen zijn verbonden. De zamenstelling der beton is:
I III)
III (Itrlcn ^■(■hluschlc kiilk.
I- quot; sclierp /.iiiiil.
(! quot; Iras.
1(1 quot; klciiuquot; stukken vnit lianlc haksiwaicu.
7 quot; steenslag van lianlstccn.
Ten chulc de rnii(laniont.cn tegen ontgronding te vrijwaren, zijn om de kislen sleenslorlingen aangel)raui. De laiulliool'drn zijn gel'nndt^a'd op de zich ;i a (1 M. onder liet nalnnrlijk tecrcin bevindende harde kiezelbank.
De bovenbouw voor enkel spoor is geheel van getrokken en gesmeed ijzer vervaardigd en bestaat uit twee Iralieleggers van den dubbelen T-vorni, uil dwarsverbindingen en nil eene. lengle\ rrbindinir over bet iniddtm.
Het traliewerk der leggers is zaniengesteld nil elkander onder regie boeken kruissende latten, welke met de leggers boeken van If)0 maken en onderling op iedere krnissing met een klinkbont zijn verbonden. De afstand dezer latten, midden op midden gemeten, bedraagt (l,.-i2:i M. I)(; beide leggers zijn midden op midden 1,-'S(I M. van elkander verwijderd.
De dwarsverbindingen liggen, midden op midden gemeten, M. van
elkander. De lengtcverbinding dient tot stenn der houten dwarsbalken, onder welke laalste windkruizeu zijn aangebragt. lt;)|gt; deze dwarsbalken rusten de sj)oorstliven en het houten dek.
De beide kleine zijbruggen zijn van plaatijzer vervaardigd.
Aan de traliebrug is besteed:
(legoten ijzer (rolplaten en rollen)............... otüKS K. (I.
Lood idem ..........................quot;
(res meed ijzer.............................n
Aan de beide zijbruggen:
(Jegotcn ijzer...........................................................'Jt);3!)5 quot;
(ietrokken ijzer...............................1quot;
Aan de uitzettoestelleu:
(legoten ijzer...........................................................12(i t «
(letrokken ijzer........................................................1080 quot;
verder I 1 M:t greenen a OJjtKi M:l eikenhout.
De kosten bedroegen:
Onderhouw 25(1150,5)0 gulden.
Bovenbouw l(il52(),24 »
te zamen 417077,20 gulden.
In hel g(ihlt;!el bevinden zieh in den weg op het. Ncderlandseh gedeelte I 5 vaste bru^ffen.
|
HOI,I,KM) M A'l'KRl KI'.L. Het i IS.quot;).quot;) uil s 10 quot; 2:!s is.-)? quot; 17 ■gt; I quot; .quot;'.77 I s:.s - i i quot; .quot;51. - i!)() 1')\IMiOrrA'l'l K. De uilkomslcn ü'ciulcii Slmil : |
ollcild llialci'ii'cl hcstoiul : locomol icv (Ml. i'ijl.iiigcn. willens. loconiot ioven. rijl nigon. willens. locomot icv en. rijtuigen. wagens. dei' cxploilatic blijken uil den vol- |
Toliml
Opbrengst.
Aantiil roizigora.
^ = S o 9 -5
amp;quot;•
a . c ^
~ ° C
S a S
J \ltl.N.
3c kl.
o'cS)
Vcrlioiuling der kliswn jipr 100 rpi/.igers.
lokl. ! 2r kl.
1855 IS57 18(i(i 1807 1871.
1,17: 10,15 8 10,535 33,082 50,
05 05
5115
10328
3(1 j 101570 11775 (13(10(1 (15971. 12821)5 3508 112 !)3 | 302709 107291 158795 215244 391.210 4239 85 93 ; 391282 177037 329785 800124 549080 5911 81.
332500 071303
Na ISlid mankten deze lijnen een onderdeel nil \ an de s|i(ior\\egen die door de (irilIHl-Olltl'al-ltclg'O geëxploileerd worden cn kunnen dien ten gevolge geen nadere details worden medegedeeld.
ISI'OOHM Ei» ItO 1'l'KKhAgt;1 (MOI ItlM.IK) AM WEIM'KV met zijtuk ItOSKMI.AAli ItKEIU.
(i 1'1S(11111'iI)Kl \ 1) 1 (I ()\ KHZKiT. In I s52 werd tot den nankgvan de/e lijn, welke liet l{('llt;ii,s(lie spoorwegnet met Vederlimd verbindt, eoueessie verleend. In 1 Sö.'J met den bonw aangeviuigeu, kwam deze spoorweg den Mei IS.quot;).quot;) in exploitatie.
De weg zoude loopen van Antwerpen over Koseildilill naar de Koo-(levaart. Kater werd vergund biervoor Moerdijk aan Ie nemen, met een zijtak van Kosendaai nanr Itredsl en eene slooinhootdiensl \an Moerdijk naar llotferdiini.
I()2
TKCllMSCIIK M KDKDKKlil XCIHX. !).■ lijn Mocnlijk-Aiilwci'pcii
lict'l'l cciu! lengte vim quot;gt;7 1\. M. ; \iui Non'ilijli lol Koscudsial is
de lengte................................................................................23,(120 K. M.
mui Itoseiultuil lol. de Itcl^'ist'he grenzen........................7,UH) « quot;
te zamen.............quot;51,02(1 K. M.
De lijn Kosendaill-ltredsl tot hel gomeenselinppelijk station \nn de Staals-spoorwegen, is lang 23,701 K. M.
In (Umi weg liggen II bruggen waarvan 1 beweegbare.
I,\ I'1.() 1TAT1 K. De exploitatie maakt een onderdeel uit van die. van de (iraiul-Central-Belge Spoorweg-Maalscliappij.
(IMSCIl 11',DKl XDKJ OYinr/ilGT. In I S(1(1 werd aan de Jluat-sehiippij tier siioorwegen du Xonl de l-a Itelgitiue eoneessie verleend lot den aanleg en de exploitatie van den spoorweg van 'rilltnrg' langs liCiel en Itamie Vussun naar Tnrnhont.
In lS(i7 voltooid, werd hij in exploitatie overgegeven aan de (iriind-lt; ent ril l-ltelire van welke deze li jn een onderdeel uiliuaakt. De lengte, van TillMiru; tot de Belgische grenzen is 22,5(11 M.
Bruggen bevinden zich in het Nederlandsch gedeelte niet.
(«KAND-CKNTHA L-HKLOK SPOOKWKO-.HAATSCIIAI'I'IJ.
IvM'l.OlTATllv Daar de exploitatie van deze Maatsehappij zich op Xederlandseh grondgebied uitstrekt en niet gesplitst wordt opgegeven voor de verschillende lijnen, volgt bier ecne opgave van de geheele exploitatie
over 1871.
Aantal lx. M. in exploitatie......................................5(12
Aantal reizigers................... ......................40t0()7S
Opbrengst reizigers (francs)..............................................3!)!)2li 1 5,21
Vervoerde goederen in tonnen..........................................5077401
Opbrengst goederen (francs) ..........................................1 (1827501,fii)
Aantal locomotieven............................................................170
wagens............... ........................................OS 13
rijtuigen l(' klasse..........................................15
« ,/ 2n quot; ..........................................I'5
« w 3° quot; ..........................................1 '82
1(1.5
Aaiilal rijtuigun l1' !J0 klas,si;............ ..........21'
quot; quot; l0,2quot; en 3 quot; ........................................1
Do njUiigcn liebbcii 1 .'iiM plaatsen 1° klasse quot; « « :gt;;)()() // üquot; '/ quot; quot; 878(1 quot; il|! «
Totaal liild i' jjlaatson.
De locoiiKiticveii (loorlicja'ii 1()S 1 52^ K. M., de rijtuigen !l|(l7(irgt;s l\ M
SPOORWEG VAN JIAASTKICIIT NAAK LUK OVKH VISE LANGS DEN KEUTER MAASOEVER.
(iKSCIIIMDKUXDKi OVKR/KiT, De coTicessie (ot. den aanleg van dezen spoorweg werd zoowel in Nederland als in lielgie in 1858 \er-leend. In 1860 met den bouw begonnen, kwam hij in 1801 in exploitatie.
I LC/ll\ ISLIIIl'j MhDhDhKUNdlvV De lengte oj) Nederlandscli grondgebied bedraagt 10,!)0;5 K. M,
In bet Nederland sell gedeelte bevinden zieb 5 vaste bruggen.
ROUiKX 1) MAT LUI KKL. Het aantal zitplaatsen, waarover de Maat-scbappij bescbikt, is:
l.'iO 1quot; klasse.
200 — 2quot; id.
522 .r id.
De Maatsebappij bezit aan goederen- vee- en andere wagens een draagvermogen van 2102 tonnen.
NEDERLANDSCHE CENTRAAL SPOORWEG.
GESCHIED KUNDIG (TVMHZIGT. Madat in 185!) coiKTssin was vor-leend tot bet maken en exploiteeren van een* spoorweg v an l i recht langs Amersfoort, Xijkerk en lliirdcrwijk tol Zwolle, werd in isiil met den bouw begonnen en kon de baan van I treelit tot llultem in ISO.5 en van lluUeiii tot Zwolle in IS0I worden geopend. Voor de lijn /iWOlle-kltllipen werd in ISO;! eoneessie verleend en werd in 18(15 deze baan in exploitatie genomen. De spoorweg sluit te l lreclif aan den Rijnspoorweg; te Zwolle aan den Staats-spoorweg en te Aiiiersfoort aan den ()osterspoorweg.
TIK' 11 .\ I S(' 11 K M Ml )l'l I .\( I K.\ Dc spooi'wcy licd'l itmc Iciin'tc
mui I im-.Iit lot Aiiifi'sloorl............ ..............^l,5sr) K. M.
Aini'i'sfooil \ ijkcrk..........................................10,77.quot;) r «
Xijkci'k I hnlcnvijk..................................l(i,7l(l quot;
li;irik'r\vijk - ll.itirni..........................................;Slsl~~ quot; quot;
11 :it t ciu Zwolle............................................1,015 quot; quot;
Ut redo - Zwolle..............................................S7,2;J7 » «
Zwolle quot; kampen......................................1.'),;5.'}^ « «
'l'otiml............100,509 K. M.
I)e hi'uu' over den IJsscl le /woll»' lieel'l lusselien do landlioofden eene lengte van 170 ,M., verdeeld in ell'openingen, waarvan twee in liet bed der rivier eene opening in den dag hebben ieder v an 70 M.; t wee, anderen ieder van 10 M en de 7 openingen op de uiterwaarden ieder eene wijdte hebben van .17,50 M in den dag.
De pijlers ingerigt voor dubbel spoor zijn op beton gefundeerd. De bovenbouw is van ijzer en ingerigt voor enkel spoor. De beide openingen in de rivier zijn door eene draaibrug gesloten.
Behalve deze brng liggen in den weg 17 bruggen, waarv an 2 beweegbaar.
IIOLLI'IXD M ATM Hl H HL Hel rollend materieel bedroeg:
|
J AAK. |
| | K. M. in exploitatie. |
Locomotieven. |
le kl. |
Kijtiiigcn. ''c kl 1 ! 2e kl. |
lie kl. |
Goederen, vee en andere wagens. |
Totaal. | |
|
1803 |
83,— |
12 |
12 |
10 |
10 |
40 |
120 | |
|
1 S()'t |
i 80,25 |
12 |
12 |
10 |
10 |
40 |
120 | |
|
1805 |
90,14 |
13 |
12 |
10 |
10 |
40 |
120 | |
|
lH7:i |
lol, |
15 |
12 |
lil |
10 |
40 |
135 | |
In het geheel beschikt de Maatschappij over
.'IS5 zitplaatsen 1° klasse.
5!) I quot; 2°
Hel draagvermogen der wagens bedraagt 7.'l-S tonnen.
K.\ I'M )1TAT1 H. I it. den volgenden staat blijken de; gevolgen der exploitatie.
K M. f
in ex- I
'I ota.il
^ Exploitatie kosten in p('t. van tie ontvangst.
Aimtal
J A II K.N,
op-
'quot;f t
l)renKst. quot;H.
Reizigers. I
l'1quot;itati('' ; le kl. I 2c kl. Jickl.
:
Verhouding der Klassen per 1U() Reizigers.
Gl. { 2() M) M
105008
■(•53553
Gl. 3120
0153 17330 51 111 1 11
7.quot;')3
17 I 77 IS j 77 22,3.'i 71,00
Gl. CI.
57035 j 288031
78305 , 283 M l* 2800 172078 ! 014900 0353
Oniu'V do oxploital.iokosion zijn begrepen de kosten vim uitlircidiiiu'oii en vei'incuwiiiffei).
Do Incomotiovou (loorlie|ioii In lS7''i :5961S8 l\, M.
Do cijtuigen on wagons doorliopon in flntzelfdc jaar 125(17711 K. M.
SI'OOItAVECil ALMELO SAL/IM-IM.FV
(il'iS( 111 KDKl X I) 1( i OA l'lRZKi'l'. Voor don annloir on do o\]il()ilali(^ van dozen spnunvoa', loopcndc lanys ilniu'clo on Oltlni/alid naar do IliUlKOveiscllO lil'OII'/OII, word in lS(i| ronoossic vorloond.
In lS(i;S word mol; don bouw bctfonnon on in 1S(!.') do wog in oxploi-tatio gononion.
I !'lt;( 1I.\IS( 11 K MMDI'lDI'lMlil X(iKX. Do sponrwcif bcol'l oono Imu'li' van •).quot;), 17,'i K. M,, waarvan .'5.'5, l-'i() l\. M. op Xo,doriands(di gcondyobiod ü;ologon zijn.
KXI'liOITATII'i, Do oxploilatio goscbiodl door do Maaiscbappij (o(, i'i\|il(iilaiio. van Slaals-spoorwcgcn.
CKSCIIIRDKl XDKi OVKRZKi'l'. Do MaalscbappiJ. aan wolko con oossu! was gegeven tot, don aanlog on do oxploilatio. van dozen spoorweg, ging in lS(i:5 ecne overoenkoinsl aan mei do Kll(,illi.s('ll», I'i.snihtlliii lt;;»•-sollsclturt, ()l!l do lijn Knilni Ivioct Ie verlengen lui de Xeilerland-cbe grenzen, lerwijl do Mjmocifstdio in aansluiting daarmede
don spoorweg zoude bonwen lol do nieuwe ba\cn le MJ|||(gt;!gt;'(gt;I|I In 1 SCi !■ begonnen, kwam de wog in gereed en in exploitalie bij genoemd
(icsel Iseliall.
1()(!
TECIIXISCIIK MEl)F,Di:F,i;iX(IFAT. 1)(. lengte lu'dmagl tol dr grenzen 1 I K. M. en lol Kleef K, M.
Bruggen l)e\ inden zich niel. in liet. Nedcrlaiidsch gedeelte.
Si*OOIt\VJEfii ZEVFM ill KLEEF.
(IKSCIIIKDKrX 1)1(1 OVEUZKrT. Deze spoorweg lang, 1!) K. M., is in I Si;.') geligd en wordt mede goexjdoiteerd door meergenoenule llheiniselie Hisenbiilm (icscllscliafl. Van Zevenaar tot aan de grenzen loopt do weg, lang i,'.MI K. M., onmiddellijk evenwijdig aan den Rijnspoorweg.
ïSlMMMtWEG EIMHIOVEV 1IASSEET.
(iMSdillKDKr.XDKjl OVFiliZIUT. De lijn Eindlioveil Husselt lang lol de grenzen 17,li.')ll l\. M. kwam in ISÖ.TÏifi tot stand en is in exploi-.atie hij de AlaalschappiJi tot Exploitatie van Staat.s-spoorwegen.
TIK' 11 X I S{ 11 F lIFDEDlOFFIXCiEN. Twee vaste bruggen bevinden zich in het Nederlandseli gedeelte.
(IKSCI11 I'll )l\ UXDI (i OVFR'/IGT. In FSlil» werd aan de Socicté Anonvme des ('hemins de fer de (rand a 'l'ernen/en eonee.ssie gegeven voor don aanlog en de exploitatie van oen' weg, aanvangende te Sluiskil, aan de oostzijde van bel kaïiiiill vuil Neuzen naar ilent. loopende langs Sus vuil («ent naar de Belgische grenzen. In datzelfde jaar mot don bonw aangevangen, werd de weg in IStiS voltooid.
Do geheele lengte der lijn bedraagt .'57 lx. M., waarvan 9,98f) lx. M. op Xederlandseh grondgebied,
'ITK'IIXISC11F MKDFDFFFlXtiiFX. In den weg bevinden zich eene vaste brng en eene draaibrug over het kanaal, lang T);},quot;)!! M,, verdeeld in drie openingen.
De exploitatie begon in I nadat het gedeelte Xlt;mi/,«'ii Sluiskil van den spoorweg Veu/.eil Mechclcil \oor g(ineonse,bapp(!lijke dienst gereed was.
(ll'.S('111FDKI XDKi ()\ FK/KiT. De Kculcii-MiiHloii Sponrweju-
Muutscliuppij kreeg in |S()7 eoncessie voor den aanleg en do exploitatie op Xederlandseh gedeelte van dezen spoorweg, aiinslnitende aan don Staats-spoorweg te \eillo.
J 07
In ISO!) mot tlcu liotiw hc.goiinen was liij in lS7-'5 iiiigcnocg voltooid.
1 K( /11 .\ I S(, II1', M 1'. D 1'j 1 )l'i h 1 i 1 \( i 1'1\. I)r leilglc tol dc ^itii/cii lie draagt 5,295 K. M.
(i 1'iSOH 11'lDKI \ 1) 1 (i OVER/iKiT, In |s(i.s werd mot don houw \an do/en spoorwofi' aanuwantron, wolko loojil lantrs Arkol, SI. .luilstci'il, lliilsl on Cliiiiir naar do Hclw'i.scllt'}gt;'ITIIS, in do riijtinu: van St. Xicolsisls.
In hot Xodorlandsoh gedoolto hovindon /ich 2 vaste hnur^on.
In 18ti!) kwam hot gedoelto Muiskil Neil/I'll on in IS7I do irohoolo lijn, lanif tot Meolielcn (17,soil K. M., waarvan 2,'}, 127 KM. op Xo dcrlandsoh groTidgebiod, in cxploitatio.
\ooiti» ititAitA^T ninsniE spookwk(;.
(I l',S(' 1111,1) 1\ l N1) 1 (I ()\ 1, K/1 (JT. Door do/.o.n spoovwcg \ (.,rstaai mon do lijn van Itoxtcl naar (ileiincp in do rigting van Kli'dquot; naar Wezel.
In ]S7() aangovangcn, kwam do lijn llovtol («och in 1 S7;} in cxploilalio.
Kl XS'l'W MTIK 1'iX. Do lijn heeft IS vasto on óono howoogharo hrng on gaat hij (iieniie|i over do rivior do Jliiils.
Do hoogst bekondo rivierstand hij open water aldaar is 13,.quot;50 M. Al', de laagst hekonde 5,72 M. -j-AP.; do rivior had op do plants van overbrugging eone brood to van US M. bij middolhnren rivierstnnd (7,2S M, -|. Al'.) en liej) nngonoog tnssebon do normaal lijnen, welke onderling 1211 M. \an elkander verwijderd zijn. Dc rivierbodem had eone hoogte van .'5,1 1 M. 4- Al', ter plant so van den te bouwen stroom pijler. Do breedte van hot doorstroo-mingsprotil van de brug word vastgesteld op 292.511 M„ gemeten tor hoogte van I t),S0 M. AP., zijnde hot gemiddelde tnssehen den hoogsl hokondon waterstand DiJit) M.-f- Al', en de hoogte van algravingdor oevers s.rjs M. Al'.
In verband met hot bovenstaande word do brug verdeeld in v ijl'openingen ter breedte van 58,5 M., gemeten op 10,SI) M. -j- Al'. IusscIhmi tie reirt standon der pijlers en de landhoofden.
Kon der j)ijlers word in de rivier, oen oevorpijler, oen landpijlor en eon landhoofd op den linker- en een oeverpijler en oen landhoofd op den regler-Maasoover gebouwd. De pijler, bet digst aan don linkoroever gelegen, werd zoo ver landwaarts geplaatst, dat een jaagpad, broed S M., daarvóór kan worden aangelegd.
De stroompijlor rust oj) een lang beton van I M. dikte, omsloten door een ilampalon wand van (),.'i0 M. dikte, on oiulersteund door 120 stuks
Kis
bclonpali'ii, welke It,SO M. in de bctoiilaaiï indringen en wanvvnn de middellijn up I M. onder den kop 0,25 M. liedrnitgt.
De lio\eiikanl der heionlaitü' ligt hij dezen pijler op 5,(10 M -f 0,1:2 M. onder den laagsl hekenden rivierstand; de onderkant van de helonlaatr liiri. dus op l,(i(l M. A.!'., terwijl de hetonpalen tot een diepte van 1 ,.'S(I M.—AP. /ijn ingeheid.
De heide overpijlers werden op de/elfde hoogte gelundeerd als destrooin-pijler. De hetonlaag. welke eveneens een dikte van I M. heeft, draagt echter niet op lietonpalen en is omsloten door een damplanken wand ter dikte van 0,12 M.
Do landpijler op den linker Maasoever en de heide landhoofden zijn eveneens op een hetonlaag van !■ M. dikte, besloten binnen een damplanken wand van 0,10 M. dikte, gel'iindeerd; de bovenkant der hetonlaag ligt hij deze funderingen op 7,50 M. Al'.
De onderbouw van de hrug is ingerigt voor duhbel spoor, de wanden der pijlers en landhoofden zijn in hardsteen opgetrokken onder een helling van y,,,,. De hovenhreedte der pijlers, over de kussenhlokkeu gemeten, bedraagt !■ M.
De onderkant van hel ijzerwerk aan de brug ligt op lf!,2S M. -f-A P.
De geheele lengle van de brug bedraagt 31 !•,.'}0 M.
De brug ligt over hare geheele lengte waterpas en in een regie lijn en de ijzeren bovenbouw is ingerigt voor enkel spoor.
Voor den bovenbouw is aangenomen het stelsel: spanwerk met verti-kale en getrokken diagonalen van de 2quot; orde met dubbele wanden en evenwijdige onder- en bovenranden.
De lengte van de hoofdleggers bedraagt, voor elke brug 02,M.; de afstand der ondersteuningsvlakken midden op midden (il.lS M.
De lengte van hel vlak van oplegging bedraagt voor elke overspanning 0,S5 M. , de breedte 0,(1(1 M.
De wijdte binnenwerks tussehen de vertikalen is 1,5 M.; de afstand tnssehen den bovenkant spoorstaaf en onderkant der koppelgording bedraagt 5 M.; de breedte van den wand t ussehen de diagonalen gemeten bedraagt 0,:50 M
De afstand tussehen de zwaartepuntslijnen van de ouder- en bovenranden bedraagt in het midden (i,S0 M. ; de geheele hoogte van de. brug in hel midden is 7,25 M
De. afstand der vertikalen ouderling bedraagt .'5,SO5 M. en aan de einden 0,(10 M. Klke hoofdleguer is dus verdeeld in 1(1 vakken van ;5,S(lr' M. en twee, vakken aan de uiteinden, elk van 0,(10 M.
Met olko vertikaal komt overeen een dwarsdraircr, terwijl onder de spoorstaven, dus op een afstand van midden op midden van 1,5 M,, langsdragers werden aangebrafft.
De M-indkruissen zijn zaniengcslcld uit lioekijzers, de rigtin,lt dezer hoekijzers is zoodanig dat hun knooppunten zamenvallen niet de kiioopjiuntcii van do hoofdleggers; de bevestiging aan de randen heeft plaats door horizontale lasehplaten.
Do bovenkoppelingen zijn 0,80 M. hoog j zij bestaan uit een onder- en bovenrand, welke door kruisseliugs aangebragte hoekijzers zijn verbonden.
De stoelen en roltoestellen zijn ingerigt als volgt: De uiteinden dei-brug zijn versterkt, door eene ijzeren plaat, die niet een cilindrisch uitgehold gedeelte rust op een stalen onderstoel, welke volgens een concen-triescli cilindei^lak is afgewerkt, liet beweegbaar uiteinde der overspanning wordt gevormd door onder genoemde stalen stool, rollen van staal aantebrengeu. Om het oplegvlak met een zoo groot aantal rollen in aanraking te brengen, zijn de rollen aan de zijden afgeplat, liet aantal dier rollen bedraagt bij elk toestel !) stuks. Zij zijn 1 |. e. M. hoog en zoodanig afgeplat, dat zij eene breedte hebben van S c. M.
I 'e ruimte tusschen elk der rollen bedraagt 1 e. M.
Het dek van de brug is zamengesteld als volgt-:
Tusschen 0,.'50 M., aan weerszijden der spoorstaven, zijn geribt ijzeren platen, dik 5 m. M., door houtsehroeveii op de eikenhouten dwarsleggers bevestigd. Verder zijn langs de sjioorstaven aan beide zijden van de brug houten voetpaden gemaakt, bestaande uit twee langslumten, zwaar 0,10 M. bij 0,15 M., aan de ijzeren langsdragers bevestigd, waarop ])lanken zwaar 0,30 M. bij 0,05 M. en lang 1 Jf. met tnssclienruinite van 0,0^ M. zijn \astgesj)ijkerd. Zoowel de langshouten als de |)lanken zijn van niet. chloorzink bereid Noordsch greenenhout.
De spoorstaven rusten op eikenbouten dwarsleggers, welke over de langsdragers zijn ingekeept en tussclien twee hoekijzers, op de langdragers vastgeklonken, door een schroefbank zijn bevestigd; tusschen elke twee ijzeren dwarsdragers bevinden zich vijf eikenhouten dwarsleggers; de sjioorstaven zijn door houtschroeven, waarin aanklem.st,ukken, op de dwarsliggers bevestigd. Door deze bevestiging wordt een bezwaar vermeden, dat zich op bruggen bij eene bevestiging der sjioorstaven met gewone baak-bouten telkens voordoet, n. 1., het uitsjiringen of losgeraken der haakbouten door de trillingen, veroorzaakt, door den overgang der treinen.
Aan elke oversjiamiing is een verw- en herstellingstoestel voor het hc-
1 10
lieden gedeelte der brug aniigtibragl., terwijl voor liet verwen en berslellen vun liet treliecle bovendeel van do brng één toestel dient.
Aan den bovenbouw van de brug zijn de volgende materialen verwerkt:
Getrokken ij/er................................................................81!) ti)!) I\.(i.
Staal j kussens, vol en......................................1;57(K) quot;
(iegoten ijzer j eoinpensatie toestellen..............................l.'iflO //
(ieribt plaatijzer, leuning, sebroefbouten, klinknagels
enx. ten behoeve van bet dek...............................................quot;ifi.'ill «
Kikeubout........................................................................2i)22C) quot;
Greeuenbont........... ..............................................28200 quot;
N'ei'w- en berstellingstoestellen
Gesmeed en getrokken ijzer..............................................9700 quot;
Gegoten ijzer....................................................................5()!)8 quot;
Greeuenliout......................................................................ISO!) quot;
Totaal gewigt....... !) 18 1.57 l\.(i.
Wordt van dit totaal gewigt afgetrokken bet gewigt van bet gegoten ijzer en staal der kussens en roltoestellen, n. 1. KiSdö K. (i., en daarbij o|)getrokken bet gewigt der spoorstaven, 21.'580 K. G., dan wordt, voor bel totaal eigen gewigt van de brug gevonden lt;.)32!)72 K. (i. of l(.)05(.)llt; K. G. per spanning.
l)e onderbouw van de brug kost.................. .■521()00 gulden.
De bovenbouw................................ 227 102 quot;
De afgraving der beide Maasoevers................. 1)2000 «
Te zinnen.....(1 l:i 102 gulden.
De bovenbouw van de. brug is Ijegonnen in Augustus 1S71 en beëindigd in November 1S72.
ROl.LlvND .MATHUIAAL. De Maatschappij beschikt over: 21 zitplaatsen 1° klasse.
200 id, 2° id.
1102 id. id.
Het aantal tonnen draatrvermogeu der wagens bedraagt l.'S 10.
(iKSCl 11KDKl \Dl(J ()\'MliZ/K iT. De spoorweg loopt van 'rillMii'lt;t' over den Itoseh en Itsivesleijn naar Mjinegeii.
I'lerst in 1872 begonnen was deze lijn in 1S7I niet voltooid. KUA'STWHRKKN. De s|)oorweghrug over de Maas te Itavcsteijni
gebouwd in de jan;ii 1S72 cu IS?;}, lurfl iiissclicii de hoidc landlioofden ccnc Icmi^Ic van .'i.'57,S.S ^l, /jj hol,aal uit /es oja'iiiugcüi: drie over de rivier, wijd in den dag 00 M., drie over den uiterwaard, waarvan de (■cue weder HO M wijdie heeft, en de beide andere III M. in den dag uieteu.
I)(! alstaud der voor dubbel .spoor gebouwde pijlers midden op midden bedraagt (i.'S,.quot;) I en l .'i, l(i M.
De overspanningen behhen eene lengte van I en I3,(.)7S M.
Hebalve hel linker laiulhoofd, dat op eene paalfundering rust, bestaat de iundering uit beton, gestort tusselien dampalen.
De ijzeren bovenbouw, iugerigt voor enkel spoor, ligt met den bovenkant der spoorstaven 10.iJ(!l M. boven liet gewoon waterpijl.
De gebezigde boeveelheid materialen blijkt uit den volgenden staat.
Spanning Spanning 1 Totaal voor de van 00 M. vau 40 Jl. gelieele brug.
|
K. (1. |
K (1. |
K (J. | |
|
Plaat en getrokken ijzer..... |
ISO! 1.0 |
lOOl'.H) |
ono in |
|
(lesmeed ijzer............. |
120(1 |
3500 |
23S00 |
|
Klinknagels............... |
8500 |
001 0 |
10200 |
|
Leuningijzer............... |
710 |
ISO |
3800 |
|
(Icribt ]ilaatijzer........... |
00 I II |
:5120 |
27000 |
|
T;ood.................. |
35 |
30 |
200 |
|
Staal \,oor compensatie toestel. . |
15 |
15 |
270 |
|
(iegotcn ijzer voor idem. . . . |
20 |
20 |
150 |
|
Schroei- en haakhouten...... |
a70 |
'200 |
2000 |
|
Totaal. . . |
205120 |
113001 |
10 18120 |
|
Vloer en leggersbout....... |
21 M:' |
1 1 M:t |
112 M:i |
11;!
(ilvS('l 111'IDKI \ 1)1(1 OYKR/iKiT. Do aniilcfj; van Slaals-spotirwcLrcii werd bij de WCl viut den 1S1''quot;» Augustus 18(i() vastgesteld en wel van de navolgende li jnen:
van Anilicni naar Lccuwxnleil over /iitplieii. Dcvciltcr, Zwolle, Meppel, Stcciiwijk. en lleeronvceu.
van II)uiiii»gt;«gt;ii naar de Iluniiovi'i'sclie grenzen over Fnineker, Leen-warden, (■roningen, Mi inschoten en de Xieuwe Selnnis.
van Me|i|gt;el naar (■rollingen over lloogeveen en Assen.
van /.ntplu ii naar de Ihiitsche grenzen over Hengelo en liiiseiiedc. van lliiiistricht naar Itredii over Nittard, Itoerniond, Venlo, llel-niond, Eindhoven, Itovlel en Tillmrg.
van Itosendaal tot Vlissingen over Itergen op /oom, ftoes, Niddel-hurg en Vlissingen.
van Venlo naar de IM'iiissische grenzen.
\au I trecht tot Itovtel over Kuilenburg, Itoniinel, lledel en 's ller-togenhoseh.
van Itotterdain tot Hreda over Dordrecht en de Moerdijk, van Anisterdain naar Menwediep over /iaaiidani en Alkmaar.
lu 1S(!| werd op acht verscliillende lijnen niet den aanleg begonnen en kwamen in 1S(!;5 drie gedeelten in exploitatie.
TECUM SCI IK MUI) F. DM K 1.1 \ ( 1 K.\. l)e bier volgende staat A geeft een uitvoerig overzigt van de lengte der voltooide lijnen , van de jaren waarin deze in exploitatie kwamen, benevens van de kosten van aanleg zoowel in het geheel, als per K. M.
Staat A.
] 11
|
Lengte in 1 |
.1 nar |
KUS T E N. | ||
|
L IJ N. |
waarin }rei;x- |
-- | ||
|
! |
K. M. |
ploileerd. |
Onderbouw. |
Kunstwerken. |
|
Gulden. |
O uldcn. | |||
|
100,208 |
— |
— |
— | |
|
Arnhein-Zutphen.................... |
ao.oiiu |
1805 |
535070,58 |
182809,335 |
|
Hrug over don Ussol nubij Zuiplicn.. . |
onderhouw. |
_ |
_ |
424721,07 |
|
bovenbouw. |
1805 |
— |
338100,— | |
|
N. riitt'i*............... |
10,21)7 |
1805 |
213628,02» |
280901,285 |
|
N. Ilcveiitor-Xwollc................ |
ill,;') Mi |
1800 |
179918,20 |
113515,03 |
|
S. /.W ............... |
27,517 |
1807 |
237219,5 1 |
002880,175 |
|
............. |
G5,9(l9 |
1 808 |
953189,31 |
692370,60 |
|
ii %itij\lt;if:\-ii \\\ovi:itNlt; in: | ||||
|
iati:\/ii:\................ |
120,968 |
— |
— | |
|
S. 1 la rliiiucii-Lccii warden........... |
20,275 |
1803 |
135095,84 |
220316,885 |
|
S. i.4M'ii w «irdni-la roiiini^cn |
51,157 |
1800 |
563024,635 |
494840,58 |
|
N. firoiiiiiurii-Mriiwo Vidians. |
40,530 |
1 808 |
801033,636 |
106588,86 |
|
gt;ii:iM*i:i.-igt;iio\i\^FA |
70,886 |
1870 |
111721,8 15 |
218023,915 |
|
/A '11*11 i:\-IM ITSCIIFi CIREaKEN |
59,005 |
1308 |
73021-1,78 |
576013,19 |
|
gt;1 \ \*gt;»TltM HT-lllti:igt; 1. |
179,9:i7 |
— |
— |
— |
|
S. 4'iiU»........ |
69,042 |
1865 |
709025,08 |
403810,825 |
|
N. \ 4gt;IIIO-II4'IiiioihI.............. |
38,698 |
1800 |
082534,455 |
279775,965 |
|
Brug over do Mnas })ij Vonlo......... |
onderbouw. |
_ |
306231,13 | |
|
bovoubouw. |
1865 |
— |
208181,— | |
|
S. ||4gt;||||4HI(I-'I illgt;lll ^..... |
50,079 |
1800 |
220072,095 |
21 1-009,155 |
|
N, 'I'illMir^-ltiMMla ...... |
21,518 |
1803 |
141265,18 |
62633,076 |
|
74,718 |
— | |||
|
N. Itoscmlaal-W ot'iisdrcHif. |
18,809 |
1863 |
105334,21 |
72509,475 |
|
Woeiisdroeht-lioes. |
30,717 |
1868 |
1991754,075 |
286971,72 |
|
Kanaal door Zuitl-IVvelaud........... |
35 1-107,715 | |||
|
N, lissiii^en.............. |
85,102 |
1872 |
2259275,65 |
125019,715 |
|
\ I:\IJI-I*III I^NINI III: 4;iii:\'Ai:% |
2,998 |
1866 |
69521,805 |
6329,44-5 |
|
00,140 |
— |
— |
— | |
|
1 (rcrlit-Kuih'iilMir^ |
17,993 |
1869 |
387000,99 |
167835,06 |
|
Brug over de Lek bij Kuilenburg..... |
onderbouw. |
_ |
1003735,36 | |
|
bovenbouw. |
1808 |
1826297,— | ||
|
S. KiiilrnlMir^-Hoiiiiiicl |
17,1 12 |
1869 |
837303,72 |
115 1-75,91 |
|
Brug over de Waal bij Boimncl....... |
onderbouw. |
_ |
233331-0,935 | |
|
bovenbouw. |
1869 |
1003700, | ||
|
Iloillincl-'s noscli. |
12,501 |
1869 |
81 8850,855 |
171-095,496 |
|
]5rug over de Mans bij ('revccoeur. . , . |
onderbouw. |
_ |
542708,41-5 | |
|
bovenbouw. |
1870 |
365521,92 |
550715, | |
|
'k ItOHfll-llOXtcl |
12,501 |
1870 |
527328,91-5 |
183682,1-75 |
|
itoTTr.iiiM^i-iiiii:» % |
55,572 |
— |
— | |
|
S. Ilrfda-Moordijk |
18,401 |
1806 |
253512,77 |
225576,925 |
|
Over))rugq;ing llollandschc (li('|) ...... |
— ' |
— |
3154089,4! quot;*• | |
|
5,823 |
1872 |
772105,775 |
1197005,— | |
|
S. WillfMiisdorp-llordnM-lit |
9,429 |
1872 |
195815,09 |
99997,78 |
|
Brug over de Maas bij Dordrecht..... |
onderbouw. |
916803,96 | ||
|
bovenbouw. |
1872 |
048072,— | ||
|
mvrrit»1 m-\iki \vi:ihi:igt; |
8-1,487 |
— |
— | |
|
s. % oorKaan- llkinaar |
30,557 |
1809 |
1080023,05 |
1-18979,36 |
|
N. Alkmaar-Menwedirn |
11,923 |
1805 |
57 2052,51 |
61-0262,135 |
|
AlgtMuceiui maga/.ijnen en werkplaatsen1 — |
— |
173903,305 |
2189,19 | |
|
'K )T.\ LKN........ |
850,723 |
17019000,13 |
23125107,115 | |
Bykomcndc \iilgavcn cn werken van bij/.onilere aard eu strekkln''.
K O s T K N.
(Jnleiifeninp'.
'l'otaal.
hlations.
Kunst werken.
Gulden. J 82809,3:55
121721,07 ;i:i8l()0)—
280901,285 liliS 15,015 002S80,173 092:570,00
|
181. 10:55 10:55 Bis Ï78 |
220:510,885 19 I S 10,58 100588,80 218023,916 570013,19 |
|
108 155 |
403810,826 279775,905 |
|
7)95 118 |
300231,13 208181,—-211009,155 020:5:5,075 |
|
ai quot;575 |
72509,|.7.'gt; 280971,72 35 1.107,715 |
|
T)5 —iQs |
125(119,715 0329,115 |
|
39 |
107835,00 |
|
1-2 |
1003735,30 1820297,— 115175,91 |
|
-.55 |
2333310,935 1003700,— 174095,195 |
|
1)2 ■11.5 |
51.2708,1.1.5 550715, 183082,1.75 |
|
~7 ~7:gt; i')9 |
225570,925 3151.089,41 1 197005, 99997,78 |
l
91080:5,90 01.8072,—
1-18(179,:50
010202,1:55 2189,19 2:5125 107, II5
|
Uovenhonw. Kusten per K. M. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Onder ilil bedrag van I I^S()(),:S2 g\il(l(!i\ per K. M. zijn begrepen 1171,SI. gnlilcn voor iilgcincone koslcn.
Hchalvt^ dc in den sliuit voorkomendo sc.c^icn zijn nog voltooid liet gedeelte Dordl'colit Millh'H'Ut, ter lengte vim 20,50(1 K. M. en de. lijn Zwitluwe /,t'V('iilK'r)i('ii Inng 0,(11(1 1\. M.
Onderlimulen zijn de gedeelten:
MillW'jfiit Kottt'l'daiii. De pijlers ten behoeve van de brug over de Maas hebben met de landhoofdeu gekost 'JOO | S;J gulden.
/i'.umlillli—Allisti'nlinil. Aan de demping van het open havenfront wordt met kracht gewerkt.
Arnlinii Vijnu'SH'CH. I'e, pijlers der brug over de Waal te Xijmegen werden aangenomen voor 8111351 gulden.
Tot ultimo December 1 S7 I bedroegen de gedane uitgaven 111070797,89 gulden Ten behoeve der kStaats-sjioorwegen werden onteigend tSI5,055 ü. A. te-'en gemiddeld t I I gulden, waarvan langs de in exploitatie zijnde sectien wederom verkocht werden tot !50 •Tnnij 1S7 11, iM'!i(i,lgt;5S 11. A. uithoeken, voor gemiddeld 1 1 7 1.1 S gulden per 11. A.
In dc Staats-spoorwegeu bevinden zich 287 bruggen, waarvan 50 beweegbaren. De staat 15 bevat van de meest belangrijke bruggen eenige vcehnisehe bijzonderheden.
Staat B.
Brug over den RIJN bij ARNHEM.
OMSCHRIJYING.
Tijd aan hrt werk hcsteed...........................
In «llenststelling...............................
Rigling tli'r brug..............................
Inrigting voor iluMiel of enkel spoor....................
De pijbrs...................................
De bovenbouw...............................
Lengte der brug tiissehen «Ie lamlhoofden onder de deklijst Hoogte der brng boven middelbaren rivierstand..........
Boven den onderkant vim den legger............
Boven den bovenkant der spoorstaven............
Ovcrs|ianningen.....................................
Over de rivier zelve..............................
Afstand der pijlers midden op midden . Wijdte in den d;ig onder de deklijst.. .
Op den uiterwaard..............
In aanbouw.
llegte lijn.
Dubbel spoor. Dubbel spoor.
12,77 M. 14,07 M.
Twee.
96,— M.
90,— M.
Vijf.
57,50 M.
53,50 M.
Beton op heipalen tussclien dampalen.
Afstand der pijiers midden op midden. Wijdte in den dag onder de deklijst. . .
Zamenstelling der Beton in maten en percenten ,
Doomiksche waterkalk..................
Zand.................................
Tras.................................
Betonstukkcn..........................
Grint................................
Rovenbouw...................................
C 5 7 18
In projekt.
Aantal . Stelsel .
Breedte buitenwerks op de randen
(Maximum breedtequot;) .............................
ld. binnenwerks tussclien de binnenste verticale randplaten
Hoogte der hoofdleggcrs buitenwerks.
Aan de einde.........................
In het midden.......................
Aantal stellen diagonalen in iederen draagwand.
Aantal vertiralen in iederen wand............
Kovenkoppelingen .......................
Windkrnizen.............................
Gebezigd materiaal.....................
Boven..............................
Beneden............................
Dwarsdragers..............................
Langsdragers..............................
Kraag-as, bewegingsrollen en draagstoelen....
IJzer getrokken , // gesmeed.. . « geribd .. .
gegoten.
Staal getrokken n gehamerd Lood.
Metaal.........
Caoutchouc......
Eikenhout in M3. Greenenhout M3 .
TOTAAL.
(•ewigtsverboiiding dor deelen van ééne overspanning
zonder de draagstoelen, verftoestcllen, ladders en compensatie inrigtingen.
Randen............................
Diagonalen.........................
Verticalen..........................
Dwarsdragers.......................
Langsdragers. ......................
Bovenkoppelingen....................
Windkruizen.......................
Vullingstukken......................
Op het werk geslagen nagels in bouten.
Hout en IJzer aan de leuning.........
Hout en IJzer aan den vloer.........
Spoorstaven........................
Het gewigt per str. Meter is gelijk aan.
Kosten. Onderbouw (pijlers en lamlhoofden).
Bovenbouw......................
Bijkomende uitgaven..............
TOTAAL
Ikihalvc do hovcn beschrcxen spoorweifhi'iiggcu trcf'l iniii, zoowel in du Slmils-spoorwctrcii ills in die \;iii piirlicnlici'cn, Kniiinliniggcn nan.
l)lt;'/.(^ bruifgen, uilu'(;\(iii(l('ii door wijh; den 1 loold-l iis|icclciii' van dm \\ alci'staal Iquot;. \\, (Oni'iid. hcslaan nil leggers die, onderling mei elkim-der verbonden, elk afzonderlijk zieli bewegen om eene via'likale as; waarnil \()lgt, dat deze bruggen van geen dek voorzien zijn. Zoodanig een legger niet de daaraan verbonden verlikale draaijings-as wordt kraan g(!naaind.
'Ar werden het eerst in toepassing gebl'agl in den ilollandselien IJzeren Spoorweg, aanvankelijk voor kleine openingen van I M. wijdte en later voor openingen van S M., welke dan (Inbbcld open, draaijend genifiakt worden.
De beweging geschiedt gewoonlijk door middel vaneen, bnitenden spoorweg gelegen en aan den legger bevestigd, horizontaal getand rad, hetwelk in een rondas grijpt, dat bevestigd is aan eene vertikale as welke doormiddel van een kruk bewogen wordt.
liet losmaken en vastzetten der bruggen geschiedt aan de einden door middel van een, aan eene liarizontale as bevestigd, excentriek, dat hel einde van den legger draagt, zoodanig dat de spoorstaven zuiver aan die van den spoorweg aansluiten en tevens dit einde door een soort van grendel belet zich zijdelings te bewegen.
Daar de ondervinding geleerd heeft, dat het behouden van den y.uiver loodregten en evenw i jdigen stand der kranen voor het goed werken en .duiten der bruggen gevorderd wordt, is onlangs aan de dubbelde S M. door-\ aartw ijdte hebbende kraaillll'll!*' OUT (Ie llellsliaveiisclie Schic. gelegen in den Ilollandselien IJzeren Spoorweg van Amsterdam naar Rotterdam, eene inrigting gemaakt , waardoor de halsbeugels verstelbaar zijn.
Voor dit doel is de staart van den halsbeugel afgeschaald en ter weerszijden opgesloten door wiggen, die door moeren te verslellen zijn: door het aantrekken van de eene wig en hel gelijktijdig loslaten van de andere kan de kraan aan het boveneinde eenigszins verplaatst worden.
Door middel van stelmoeren aan het einde van den staart der halshen-gels wordt de kraan vóór- of achterover gebragt.
De aldus iugerigte halsbeugels zijn besloten tusschen de ruggen van gegoten ijzeren bakken, welke, zoowel onderling ais aan bet inelsehverk der penanten stevig verbonden zijn, zoodal zij één geheel vormen en den juis-ten stand der kranen volkomen bewaren.
Tcclmisch belangrijk zijn nog de volgcmlc sponrweggcclccltcn.
AlAiKM KKX OVKR/KiT. Diw lijn zal, voltooid zijnde, lid Xuiiwe-aan de Xoordz.i'c gelegen, met Aillstcidiliu en daardoor mei liet ge-lieele iMiropeeseli spoorwegnet verhinden.
De spoorweg tot Anistcnlillll heeft eene lengte van mini 80 K. M.; waar langs, tussclien dc eindpnntcn, 11 tussclienstations zijn gelegen.
Hare hoofdrigting is van lloldt'l' (Xiciiwcdicp) langs ScliiljlTll—Alk-lllilsd' l itji'OCSt door de nijvere Zaanstreek naar Allislcnllllll. alwaar ze door middel van een centraal personenstation in verbinding wordt, gebragt met den Vooid-llollaiitlsclu'ii l.lzcicii den Hijiispoorweii'.
dt'll Oostcrsiionrwo»1 en met bet groote IlijUs /lij doorsnijdt
het Noord-IIolliuidsch kuinuil tnssehen het Xiruwcdicp lt;n Anisterdiini tweemaal, en wel to kocgTllS lt;■quot; l(' Allilliaur, met draaibrnggen voor enkel spoor van twee M. wijde openingen en bezuiden /ilillldaill, het in aanleg zijnde ^OOrdzeekUIIUllI tnssehen Allistcrdillll en de Noordzee met eene draaibrug voor dnhbel spoor, met twee ™1 M. wijde openingen, benevens twee vaste openingen van M. wijdte.
KUNSTWHRKUN. Een aantal kunstwerken zijn in deze lijn gelegen, als natuurlijk gevolg van den aard van het terrein, dat uit een groot aantal polders bestaat met oen tal van watergangen van ongelijk peil, die in het belang der kleine scheepvaart en waterloozing niet mogten worden afgesneden.
Tnssehen de beide eindstations bevinden zieh:
lü vaste bruggen met openingen van H tot S,fi() M.;
(i draaibruggen, alle met twee openingen , wijd 8 a iil M. en allen met vaste gedeelten;
!) kraanbruggen, wijd van ■!' tot 5,50 M. van bet station te Amsterdam tot en met bovengenoemde in aanleg zijnde verbindingslijn met het Entrepot zijn of worden gebouwd;
] draaibrug met 2 openingen van 21 M. en 2 vaste gedeelten van
1 draaibrug met 2 openingen van 12 M.; en
2 vaste bruggen, elk bestaande uit !5 openingen van 10 M.
Bovendien zijn gebouwd 2(i duikers en een groot aantal gegoten ijzeren
doorlaatbuizen onder den spoorweg en een groot aantal andere kunst werken, als: bruggen en duikers bezijden den spoorweg, wegovergangen, sluizen, enz. en een viaduct te Amsterdam lang ongeveer 550 M.
I I!)
De annlcn hann cm dc kmislwcrkcn, mol, uil/oiulcrintr (Iim1 twoe ffenoeindc (lvaail)riigg(!n oxer lid Xoord-Ilollaiulscli kanaal, zijn aanirclc^d voor dubbel spoor.
Wijze vim iiiiiiI(«' vuil «'en jicdccltc vim dc biitin in dc Vccnstrcck.
Van Helder tot voorbij I if^ee.st, over ecne lenu'le van omreveer (i I K. M., bood bet teivein geen overwegende bezwiiren aan; wel werd hier en daar zwak en vecnaelitig lerrein ontmoet, docb belangrijke bezwaren waren niet te overwinnen; niettemin moesten alle kunstwerken op heipalen worden gebouwd.
Voorbij dit punt eeliter, is het terrein zeer zwak en bestaat in de zoogenaamde /uailstreek tol aan den Moorder-Mdijk over eene lengte van ruim ld K. M. uit slappe veen, waaronder slappe klei; dc veenlaag strekt zieh over het algemeen uit tot 3 a 4 en de slappe kleilaag tot 1% h, 5 M. onder het maaiveld.
De baan heeft over het algemeen eene hoogte van ongeveer j M boven het maaiveld.
Langs het grootste, gedeelte dezer baan was men verpligt wederzijds den spoorweg parallelvaarten te maken, tot herstel der afgebroken gemconscliap te water en wol ter diepte van 1,1(1 M. beneden zomerpeil, gelijkstaande mot ongeveer 1,00 M. beneden het maaiveld, waarmede de winTerwaterstand overeenkomt.
Ten einde te voorkomen dat bij dit zwakke veenaohtige terrein do berm-slooten zieh door dc zijdclingsebe uit])ersingen van het veen vulden, zijn de volgende voorzorgen genomen:
Ter wederzijde vau den weg zijn do bermen van (i M. breedte behouden, liet terrein is bolrond afgegraven ter breedte van !) M, en pijl van 0,40 M., op welke holronde ingraving een rijzen bed gelegd is. bestaande uit oen ouder- en hovenroostcrwerk, waarvan de rijsvulling tusschen den bovenkant, der onderste wiep eene dikte beeft , in het midden van 0,50 en op do kanten van 0,10 M,
Langs do kanten van dit doorgaande bed zijn twee rijen tuinen bevestigd tot kooring van don op te brengen grond , terwijl aan don onderkant op onderlinge aistanden van 100 M, ri jen staken, oen in het midden en een op 0,50 M. uit eiken kant bevestigd zijn.
Hij den aanleg word do hoogte dezer staken naanwkeurig opgenomen en daarna het bed met, por spoor aangobragt, zand opgehoogd en daarbij gezorgd, do belasting zoodanig te regelen, dat het dien ten gevolge doorzakkende rijzen bed den primitieven bollen vorm behield en daardoor het
11*
120
vocn zanion on niet wru'pcrsto. I)i1 (Ic.nkboold is /00 11 'i 1111 \\kcu 1 'ilt 11 iilt* vocnl, dat. «ver do gelioolo longlc dor haan, op niet. eon onkol punt., uitwijking van vocn naar do novon do baan gomaakto vaart,011 lieeft plants «rolmd, /uo zelfs, dat iiot talud dior vaarton, /ijndo 1'/„ aanlog op I hoou-to, ook niet op oen onkol pnnt is nilgowokon ol' van vorm voran-do.rd; iiot dooi 0111 liot, vocn ifcloidolijk zanieii to drukkon, 011 daardoor moor draagkraoht te geven, in plants van het Ie doen ontwijken, word Ion volle bereikt.
De aanhoudende wanrnomingon, lt;lio gedaan zijn omtrent do ligging van den onderkant van het rijzon bod, hebben de naverinoldo resultaten gegeven.
De gemiddelde, zakkingen van hot rijzon bod bedroegen:
Op hot oogenblik dat het prolil \oor de eerste maal op de volle hoogte
was opgebragt................. ................... 2!),'.) e. M.
na li maanden......................................................................quot;
- (i quot; ..................................1()1'
„ 9 „ ....................................10«, 1 quot;
n 12 quot; .................................... 1 'M quot;
„ 15 n .................................. 1:3quot;.^ quot;
„ 18 „ ................................... I2:i.it quot;
„ «j 1 „ ...................................127.1 quot;
„ o|, „ ..................................120,- quot;
Hot zand word steeds over dubbel spoor over de baan zelve aangevoerd en deze op ruim du vastgestelde hoogte onderhouden.
Do zakking (zamenpersing) was, gelijk te venvaehton was, in de eerste drie maanden het sterkst en verminderde aanhoudend, on ton slotte is hot veen tot ongeveer 'Va van de oorspronkelijke dikte der veenlaag zanienge-perst. In de tallooze slooten, waarover de baan is geleid 011 die dus aangeplempt moesten worden, worden over de volk; breedte der baan mot hermen doorgaande rijzon boddon gelegd, bestaande uiteen ondorrooslonverk, waarop 0,10 M. dikte rijsvulling.
Door deze wijze van werken en de verkregen uitkomst, is bewezen dat in veenstroeken zeer goed spoorbanen zijn aan te leggen, zonder genoodzaakt Ie zijn, het veen te verwijderen en ook zonder dat daarnil nadeeligo werkinu'en behoeven voort te vloeijen voor de aangrenzende, terreinen ol aanwezige gebouwen ol werken.
liet veen is namelijk een vezelstof, waaruit door langzame zamendruk-ikinu: het water wordt verwijderd, waardoor hel veen meer draagvermogen erlangt. De ondervinding bevestigt, dan ook de steeds gekoesterde ver-
wMclilinif, ilnl de siioorucfi' in ilc /iianslrc.i^k, hij ilc exploit,jitic weinig vci'/nkl. en vooral iiicl nicer dan de nmlerc spoorwegtMi in Xooi'd-iiolland.
Vooi'/.iciiiiiu'cn uTiionicii tcii'cii soliokkcn.
liij do m(!nit(vuldigo hrujfircm on midoro, kun.stworkon in do/,on spoorweg, word hot noodig goaelit, ook voor/.ioningon hs noinon logon do sehokken, wolko noodwendig inoeston ontstaan l)ij don overgang dor treinen \an do doorzakkende on \ oorkrachtige baan op do vaste pnnton dier hrnggon of knnst-worken. Daarom oindigdo steeds het rijzen bed op 25 M. afstand van liet kunstwerk en word dan over die lengte hot veon weggogra\en, ter diepte aeliter hot kunstwerk van .'5,50 M., en 25 M, nicer achterwaarts (hij hot rijzonbod) tot 1,50 M. benedon het maaiveld on doze slonf mot zand aangevuld. Hierdoor werd oen overgang verkregen van de be-wogende en zakkende haan tot hot vaste ])unt van het kunstwerk, waardoor schokken bij den overgang zijn voorkomen.
Ter plaatse van do stationsvorbroedingen zijn langs den bniton-omtrek dor ophoogingen sleuven gebaggerd, diep 4,50 M. beneden het maaiveld met 1,5quot; -M■ bodemsbreedle, welke mot zand zijn aangeplempt. Hierdoor word do op te hoogen oppervlakte ingesloten; zoodat geen zijdelingsehe uitwijking mogelijk was en dan ook niet is voorgekomen.
WiJ/.c van liiiidoieii der quot;tImmiwcii.
Langs dozen spoorweg word geen enkel gebouw op palen gefundeerd; voor allo gebouwen zijn putten ontgraven en uitgebaggerd tot 4,50 M. onder het maaiveld en bodemsbreedte van (! Al. moer dan de aanleg der fundamenten mot zijtalnds van 1 aanleg op 2 hoogte. Deze jmtton worden mol zand volgeplempt en daarop werden do gebouwen geplaatst.
(leen enkel aldus gefundeerd gebouw heeft seheuren bekomen.
M ij/.c van aiinlcquot;1 van «Ie baan ten /iiidcn van den Voorder-I.Mijk tot het Xoord/.eekanaal.
Bezuiden den Noorder-l.ldijk vond men wederom een geheel andere soort van, en wel aangeslibte grond, die zeer sla|) is, zoodat men een dunnen stok of oen ijzeren staal' zonder veel moeite, een tiental meters kon indrukken. Op dit terrein moest bovendien een klein goedoreii-stalion 111(4 haventje, diep 2 M. onder water, (gelijk 2,50 M. onder het maaiveld) worden gemaakt, terwijl de ophooging omstreeks Meter moest bedragen.
De ophoogüig van het terrein bragt zeer belangrijke iiitpersingen van
den ondergrond te weeg en deed liet aangt'en/end terrein mm/.ienlijk np-konien over breedten van ruim 50 iM. en tot hoogten van 2 M.
Aan de Imvenzijde kon dit natnnriijk niet worden geduid en daar werd derhalve een voorziening gemaakt, bestaande in eene sleuf van 11,5 M. hodemshreedte op 1- M. diepte, die niet zand gevuld en daarna tot 2 a M. boven het. maaiveld opgehoogd werd, waarbij aannierkelijke zakking werd verkregen. Toen evenwel aehter dezen zanddijk het terrein werd op-trehooa'd, werd de onderifroiul onder de zandkist, zelfs toen deze reeds tot
o o ' o
10 M. diepte was doorgezakt, naar buiten weggeperst; zoodal de daar buiten te maken haven niet op de diepte was te krijgen.
Ten slotte is besloten de ophooging van het terrein één Meter lager te honden dan nanvankelijk was bepaald en is daardoor eindelijk een even-wiglstoestand, althans rnst verkregen.
Bezuiden dit terrein ligt het i.l dat afgesloten en ten deele ingepolderd moest worden, waar tussehen het kanaal van Amsterdam naar de Noordzee door Holland oji zijn smalst werd gemaakt.
Over dat kanaal is eene overbrugging gebouwd, bestaande uit eene draaibrug voor dubbel spoor met 'Z doorvaartopeningen van 21 M. en wederzijds daarbij aansluitende vaste openingen van ^52 M.
Op omstreeks 12,50 M. onder water, bevindt zich aldaar een voldoend vaste bodem. Daarom werd besloten, den middenpijler en de twee tnsseben-pijlers te bouwen binnen gegoten ijzeren kuipen, alle van ovalen vorm.
De middenpijler lang 7, breed 5,50 M., elk der tussehenpijlers lang J2 breed 4..'50 M. buitenwerks, bestonden uit ringen van gegoten ijzeren platen, dik 25 m. M., hoog 0,75 en 1,50 M., welke platen onderling aan elkander werden bevestigd door dito llenzen aan de binnenzijde. De onderste rand dezer kuipen was aan den onderkant eenigzins scherp bijgesneden, om bet doorzakken te bevorderen en daarboven met een gesmeed ijzeren band versterkt.
Deze ringen werden op den vlak gebaggerden bodem op elkander gesteld, tot men boven water was; daarna werd daarbinnen de grond uitgebaggerd met eene vertikale baggermachine. Onder deze bewerking zakten de kiiipen. liet vereisehte zeer veel zorg om ze naauwkeurig op hunne plaats en in de juiste rigting te doen blijven.
\a het bereiken van den vasten bodem werden de kuipen tot ongeveer 5 M. onder water met beton gevuld, daarna drooggepompt en volgemet-seld en de ijzeren bovenbouw er op geplaatst.
De limillmofdi'ii ilc/,ei' hrui^ wcnlcn op ^chcclc amlcn' wijze y.iinicii^c-lcM, omdat zij groolcr mui nrmclingcn niucst.cn zijn, dan do pijlers.
Kene ruimte, lanncnwcrks lang 15, breed S,(i5 M., werd door eeiie aangesloten rij dainpalen, dik 0,25 M., lang 11 M. en met mes- en groei', in elkander sluitend gclicid, met de punten tot 10 M. oud er water. Die binnenruiinte werd daarna uitgebaggerd tot ruim 7 M. onder water, en in die ruimte werden toen de noodige mastpalen op stuit gebeid. Deze palen werden vervolgens op (i M. onder water afgezaagd en daarna de put met beton aangevuld tot 2 M. onder water.
Nadat de beton voldoend versteend was, is de ruimte binnen den dam-wand drooggepompt en zijn de landhoofden op do betonl'undering op- en afgemetseld.
Bezuiden deze brug werd eveneens in bet natte en volgons hel systeem der landhoofden, nog eeno poortopening gebouwd, bestemd tot doorgang in den toekomst igon polder.
Wijze vuil aimleg' vim de biiiin Ix'/.uiden liet \oordzeekimiiiil.
Bezuiden de brug is de baan door hot l.l aangelegd en afgoworkt lot 1,50 iM. i)()\'(Mi don gewonen waterstand. Do slappe lioodanigheid van den ondergrond en de slag van het water bij onstuimig weer, hebben dit werk aanzienlijk bolennnord; niettemin zijn de bezwaren overwonnen.
Hesclii'ijviiift: vun de bami door Ainsterdiini.
(i MM FjTSKLDH A'IADK'T. Deze baan wordt in do eigenlijke stad Amsterdam vervangen door een geniet solde viaduot, die mot de bruggen aan weerseindon eeno lengte beeft van ± 5S(I M.
Do viaduct is grootondools goliouwd in eeno bestaande graoht (do Kilands-graebt), alwaar do vaste bodem werd gevonden op II ii 1S M. onder water.
Morst word de grond uitgegraven en uitgebaggerd tol I u 1.50 M. onder water, vervolgens worden do palen ingeheid; do ruimte tnsehon de palen werd daarna met zand aangevuld tot 1 M., ton dooie lot ruim M. onder water, om aan die lange palen een zijdelings moor vasten stand te geven dan do aanwezige grond kon aanbieden.
Daarna werd deze put, dio wederzijds door zware damplanken was afgesloten, bij vakken droog gemaakt , de palen worden op 0,50 M. boven de zaudplcmping afgezaagd en oen sterke betonlaag van 1,20 M. dikte in don drooge ingobragt. i.angs beide /.ijdon van do gohoele viaduot vvenlen cvon-wel nog bo.lonkoll'ors van 1,K) M. dikte lot don onderkant dor zandplem-piug (I. a 1,50 M. onder water) gemaakt, om den stand van hot geheel meer te waarborgen.
!•
De viiulllcl licslaut u'roolci.drcls uil opoiiiiigcn Villi (! M. spailllillg llirl segmentliogcn ()\ erwelfd.
()|) drie plinilsen /ijn, leu Ix'lioeve der geniceiiscliiij) in de stud, de witl-ven door viistc brugluggcrs vervaiifjen om mccr doomdluxigtc (« bekomen.
liet bovenvliik der spoorstaaf op de. viaduct ligt op li M. boven water.
('l.NTUAA 1. I'KRSI jMvNSTATlOX. Aan bel eind van deze viadnel. vaitifl bel terrein aan, bestemd voor bet (quot;enlraal l'ersonenslalion. Iletlieel't eene lengte tusseben de wederzijds aansluitende draaibruggen van ruim 15011 M.
Dit terrein omvat een gedeelte van het Westerdok, een zeer aanzienlijk gedeelte van bet open bavenl'ront en een gedeelte van bet Oosterdok.
Tal van boringen en onderzoekingen deden dit terrein kennen als buitengewoon ongunstig.
De diepte is zeer ongelijk en verschilt van 0,50 tot 3 M. met diepten van 1' u 5 M. in de dokken.
De eenigzins \aste bodem werd ook in zeer ongelijke diepten gevonden, alwisseiettde van 12 tot ~7 M.
ISoven die diepten is meerendeels slappe klei, geheel ongeschikt om eene aanplemping en ophooging te dragen. Aanplemping en ophooging tot (! M. hoven water, vordert dus belangrijke voorzorgen.
Daartoe is langs den buitenrand der aanplemping een breede ringgenl gebaggerd tot 0,50 M. dieple, en de overige bodem binnen dien bnitenrand tot 1,50 M, onder water uitgediept. De ringgenl wordt nu eerst met zand aangevuld en opgehoogd tot 2,50 M. boven water, over eene breedte van II) M. kruin en daardoor een ringdijk gevormd, die de binnenruimte als het ware insluit en als keering dienen moet tegen uitpersing buitenwaarts van den slappen ondergrond, wanneer deze tot (i M. boven water wordt opgehoogd.
De ondervinding beeft reeds aangetoond, dat in dergelijke sleuven last zand tot diepten van meer dan 17 M. is doorgezakt.
liet terrein, voor het station bestemd, wordt, zooals gezegd is opgehoogd (o( (; M. boven water; aan de Noord- of l.Tzijde wordt eene breede aan-legkade voor binnen-stoombooten en de kleine vaart gemaakt op 1,30 M. hoven water; het voorplein langs de stadzijde wordt zooveel lager dan het station en onder zoodanige helling aangelegd, dat van daar over de wegen wederzijds twee onder het stationsplein gemaakte doorvaarten, de gemeen-schap met de stad wordt onderhouden. Die twee vaarten dienen tot gemeenschap Ie water Insschen het l.l en de stad ; zij zijn met de wederzijdsche wegen overbrugd voor zes sporen en verlcenen eene doorvaarthoogte van ruim 5 M.
I)i'/c (looi'Miaiicn nu;l daarliiim-s Icidciidc (^mgniiffswugen /.ijii geliccl op ])iil('ii en doorgiiaiulisii hi'loiulocr \:iii ongcvew (1,7 II. A. gel'uudcicsrd. Do kosten vim elk dc/cr kunstwerken hedraau'l niim 1 millioeii gulden.
Ovei' deze \aar(en worilen min de buiienzijde draaihniLTiren met door-vaartojieninu'en van niim 1 M. pihoiiwd, tot oudei'linire ycmeciisclia]) der drie door die vaarten onderbroken ffcdeelten der aanlegplaatsen laiiLfs den I .Ikanl.
DRAAI Bill (i ()Vi:R HET OOSTERDOK. Aan liet oostelijk eind van het Station is eene draailiinu' met 2 openingen, (dk \an ~1 M., waarneven \ast(! hriiicojKMiingen \aii M. tei^enoxcr de sluizen naar liet Oosterdok.
De, I andliooldeii en pijlers voor deze brug zipi op dezelfde wijze gefundeerd als de landlioofden der brug over bet Xoordzeekanaal.
Kijtfin»' der bnuii van af liet ('nitraal-Statioii,
Voorbij dey.c' brug volg! de spoorweg den Oosterdokdijk tol de stads liiet-landen, alwaar liet f.onlrrni-Sfation is gemaakt, benevens een bassin, breed rnini KMI M. op den waterspiegel, dieji 7 M., bet welk aan bet Oosteinde in verbinding is met liet l.l , dat over do aanzienlijke oppervlakte van ongeveer 0(1 II. A. voor ruim 3/.t gedeelte op 7 en voor gedeelte op 5 M. diepte wordt gobragt.
Langs den buitenkant van den Oosterdokdijk wordt, voor rekening van de stad, I angs de diepte van 7 M., oen liaildflskiUl»'gemaakt, lang ^(1(1(1 M. en in spoorverbinding gobragt mot bet (ioodoron-station. Achter die liandelskade zal oen binncii-bassiii voor do kleine sidicejivaarl geniaakt-worden.
\ oor de verbinding van dezen spoorweg en bot (ioederou-Station niet den Rijnspoorweg, den Oosterspoorweg en liet Knlropot, nioeton nog een drietal (waaronder eene beweegbare) bruggen worden gebouwd.
AIAJKMMMXK lllUTl.XO. Do Staat s-spoorvveg door Kottci'dani vangt aan bij den I lollandselion Spoorweg, doorsnijdt d(' kom der genieenle in eene nagenoeg regte rigting, overschrijdt do Maas en doorloopt daarna het eiland rijflioord. waarop thans oen nieuw staddool aangelegd wordt, om zicdi bij lud; Mallcu'al met de bestaande lijn .llalle^al nordrccht te veroenigen.
Op eonigon alstand ten westen van deze hoofdlijn, welke van aauslniting tot aansluiting ongeveer 5200 M. lang is, wordt oj) den linker Maasoever
l^(i
ecu siidonvoghiu en met goederen-stal inn aan^ileyd, die ton zuiden van hel. Malleoli mei de spoorbaan Malleoli Dordreelit in x^M'binding slual.
De hool'dlijn o\erselirijdt. liet scheepvaart- en uitwatennirskauaal de Schie en de beide daarlangs loopendo straten met eeite vaste brug, wijd 20 M, i^ii twee doorgangen over de kaden van 5 M. wijdte.
Van hier heyinl een reeks van viadneten, afgewisseld door enkele bruggen , waarover de spoorweg loopt tot aan de Boompjes.
VIADUCT TOT AAX DM lilWMNllOTTK. Tot aan de liinnenvotte besti\at deze uit :17 gemetselde bogen, wijd in den dag: de eerste negentien 5,13, de acht laatste 5,150 M, Hieraan aansluitende worden drie bruggen gebouwd met steenen pijlers en ijzeren bovenbouw, wijd elk ongeveer ;SU M. De bovenbouw van elk dezer bruggen zal bestaan uit twee regte hoofd leukers, zaïnengesleld uil randen, verticalen en diagonalen, gekoppeld door dwars- cn langsleggcrs, waarop de spoorbaan draagt.
De dwarsdragers zijn van staal, al bet overige van getrokken ijzer. Volgens het ontwerp zal voor de drie bruggen noodig zijn l'.tllüü 1\, (i-. gegalvaniseerd ijzer, iJ.quot;5Sl)()l) K. Cl. gelrokken ijzer, 2000 K. (i. gesmeed ijzer, pinion K. ti. gegoten ijzer, 1(101)0 K. (1. geribt ijzer, (iSOOO K. (1. gelrokken staal, 5000 K. (r. gehamerd staal en 5S M3 hout.
liet gegalvaniseerd ijzer dient om een afdak ter allcidiug van het regenwater te maken onder de bruggen.
YIADTOT DOOR DM UIN.VMXROTTM, In de Binnenrol te wordl de spoorbaan gedragen door een viaduct van .'57 openingen, wijd:
de twintig eerste........................11,SS M.
dc volgende.............................1:3,320 quot;
dc vijftien volgende......................1 1',3:}5 u
de laatste sluitende aan de Boerenvischmarkt. . . I l,SS «
Ter vervanging van dit uitwateringskanaal, dat hiertoe gedempt moest worden, zijn over de geheele lengte twee duikers aangelegd, wijd in den dag 1,50 M, hoog onder den top van liet wulf 2,21 M.
Alvorens tot het funderen, zoowol van de pijlers van dc viaduct als van de duikers, over te gaan, is men verpligt geweest, teneinde aan den bodem eeltige vastheid te geven, een zware zanddam midden door de Rotte te brengen waarin later de noodige funderingssleuven gegraven werden.
Al dc werken rusten op paalfunderingen; de palen zijn IS a 22 M. lang en staan slechts met de onderste »5 Ti 4 M. lengte in het zand.
De overige 15 a 1!) M. vinden in den lien omringenden grond, die tot de slechtste onder de vele slechte in Nederland behoort, hoegenaamd geen steun, zoodat zij zeer geneigd zijn te buigen.
Om lt;lil tc bcldlcn zijn iil de lioulcn fundcringtiii, zoowel der pijlers nis tlie der duikers, ondorlin^ door middel van doory'iiaiide /ware deiineid)alkeu gekojipeld, welke balken tussclicii elke twee pijlers gedragen worden door iwee rijen tusselienpalcn.
Dc pijlers zijn gebouwd op eenen houlen \loer, ouder iedereu pijler is in \ crl)aiid mot lt;lo duikers een massief met selwerk opgei rokken van :i,!) I M hoogte. De pijlers umumerundc, \an al' dc Hocreiw ixlimarkt I t/in 'M en die bezuiden deze markt met x, dan bestaan de pijlers x, I, 8, l:i, l(i, 17, 21, 25, 2!) ou Ikjvcii dien voet. ieder uit twee massief gemetselde aclitboekige zuilen, bekleed met hardsteen en door ceu boog en dekstuk van hardsteen aan elkauder gekoppeld; pijler :J7 bestaat uit een massief \an metselwerk.
Voor de overige pijlers is op den geraetseldeu voet een bardsteenen plaat gelegd van 0,.'50 M, dikte. Hierop staat een juk, bestaande uit twee acht-hoekige zuilen met boogvormig koppelstuk eu dekstuk, alles van gegoten ijzer.
Op deze pijlers liggen bruggen, bestaande uit twee plaatijzeren hoofdbalken gekoppeld door ell dwarsdragers. De boofdhalkeu, liggende hart op hart (! M. uit elkauder, dragen aan de buitenzijde elk elf consoles van gegoten ijzer, waarop een bonten voetpad en eoue leuning zijn aaugebragt. De breedte tussehen de leuniugeu bedraagt 7,'.)|. M.
'I usselicn de hoofdbalken liggen twee spoorbanen met de assen op .'5 M. (it) c. M. uit elkander.
Onder elke spoorstaaf is geplaatst een eikenhouten langsbalk, dragende op ijzeren langsleggers, die aan de lijfplaten der dwarsdragers bevestigd zijn.
De drukking der spoorslaven wordt door ijzeren onderlegplaatjes op den langsbalk overgehragt.
De ruimte tusscbeu de spoorstaven van elk spoor, de spoorbanen en die buiten de spoorstaven en hoofdbalken, is met een' houten vloer afgedekt, die in dc spoorbanen bekleed is met eene dunne ijzeren plaat. In hel middenpad helt het bouten dek van elke bmnenspoorstaai naar de as der brug waar een doorgaande eikenhalk geplaatst is, die eene goot, draagt. De planken voor de voetpaden, door de consoles gedragen, liggen 2 e. M. uit elkaar en daaronder is eene al bellende i jzeren plaat aaugebragt, die het water doet. afvloeijen naar eene goot die, ter wederzijde van de bruif, aan den onderkant der leuning is aaugebragt.
Om de waterdigtbeid van het dek te bevorderen zijn op de naden der plankeu van het middenpad plaatijzeren strooken aaugebragt. liet bovenvlak van de gebeele baan beeft in de rigting der lengte eene helling van 1: 15().
128
Tcnuvxnliiy \;iii deze vloeit hel wulcr, flü! (gt;|) liet dek in
cent' \«ordelijke rigtinjr nlquot; en vindt lusseheu elke twee opvolgende bruten eene dwarsgoot, waarlimgs liet door middel van ijzeren pijpen geleid wordt naar filters, geplaatst op den kop der pijlers.
Hierin wordt het grove \ nil tegeagelumden en het water, met wat daarin noi; zweelt, wordt langs luiizen in de znilen geleid naar de reeds genoenide duikers.
De beide hoofdbalken zijn door trekbanden tegen winddrnkking en verdere zijdelingsclie werkinu aan elkander gekoppeld.
De lenningen bestaan nit gegoten stijlen, gekoppeld door een gegoten ijzeren boven- en een dito onder- en niiddenregel. De ruimte onder den middenregel is met eenigzins versierde gegoten ijzeren platen gedigt; die tnsseben de midden- en bovenregels met ijzeren strooken «iigevnld.
liet einde van eiken brngbalk rust met een hollen stoel op een bol kussen. De kussens aan een der einden van elke brng glijden over eene plaat.
Deze viadnet heeft gekost met inbegrip van de demping van de Hinnen-rotte f 1)571)1 I',ö5 waarvan voor:
Het dempen van de Binnenrotte, de funderingswerken resptv. tot 0,(10
M. en 0,!)0 il boven AP. en d(! duikers..............f i 12 I l;i,;b'i
De steenen pijlers I tot 157....................... 5
De ijzeren jukken 2 tot I5fi en den bovenbouw....... J I.)0(i0'5,22
Te zanien. . . f 1)5701 l-,r)5
en daarvan is gebruikt:
1° Voor de ijzeren jukken;
plaat-, hoek- eu getrokken ijzer.........................................quot;SO 14 K. (i.
gesmeed ijzer voor sehroefbouteu......................................505'quot;S «
,, // // opl^trniir......... ............................078!)
gegoten ijzer.........................................................................501188 quot;
getrokken gietstaal............................................................3062 quot;
lood..................................................................................quot;
'i'e zanien............1518709 K. (i.
2° Voor den bovenbouw:
plaat-, boek- en ander getrokken ijzer ..........................llOOloO K
ifesineed ijzer voor se.liroufbouten....................................12öi)o0 «
gegoten ijzer.............................................................5.57702 quot;
getrokken gietstaal......................................................11508 n
lood..................................................................................quot;
'l'e zanien
157111!) K. (i.
12!)
Aan di' ijzeren jukken en den hm enlimnv te zninen is dns trelirnikt aan metaal 188!)!)IS K. (i. Hovendien aan den hovonbomv M:! met clilooi'zink bereid eikenhout.
SI'OORWKd VAN AF DK lilN\KXIiOTTK TOT AA\ DK MAAS. Tussdien den reeds genoemden pijler x en het Steiger, zijn vier pijlers uit ha rd steen en zuilen bestaande, in den vorm van de reeds oinsehreven, gebouwd Aan iedere zijde van het Steiger is een massive steenen pijler en van deze vaart zuidwaarts eerst (i pijlers, bestaande uit twee zuilen met koppelboog, dan 2 pijlers, bestaande uit 15 zuilen met twee koppelbogen, vervolgens voor de halt aan de Beurs weder t pijlers, bestaande uit twee zuilen, dan weder 4 pijlers, bestaande uit .'5 zuilen, terwijl tussehen deze en de Wijul laveu nog gebouwd moeten worden twee massive steenen pijlers.
Over de Wijnhaven ligt eene draaibrug met IS M doorvaartwijdte en tussehen deze en het laudhoofd der brug over de Maas aan de Boompjes staat nog een massiven pijler In het geheel zijn dus tussehen pijler x en de Boompjes 27 vaste en eene beweegbare brug. De lengte van den bovenbouw der brug over bet Steiger is 10,5 M.: van de draaibrug over de Wijnhaven 52,75 M ; de eerste brug bezuiden de Wijnstraat 25,00 M.; de vaste bruggen tussehen deze en de Boompjes ongeveer .'!0 AT. en al de overigen tussehen 11,50 en 17,7(1 M. Boven de pijlers met '5 zuilen en langs de halte wordt langs de spoorbaan een stoep gemaakt tot in- en uitstijgen der reizigers
De brug over het Steiger verkrijgt een parabolisch gebogen bovenrand ; alle overige vaste bruggen hebben regte randen; die tussehen de Boeren-vischinarkt en het Steiger zijn plaatbruggen, de overige vakwerkbruggen.
Bij die voor het Steiger ligt de baan nabij den onderrand, bij alle anderen nabij den bovenrand. De draaibrug bestaat uit t hoofdbalken, onder elke spoorstaaf een; deze balken hebben regte boven- en parabolisch gebogen onderranden; zij bestaan uit vakwerk en worden geheel uit staal vervaardigd.
Volgens berekening is aan den bovenbouw van al deze bruggen te zanten noodig:
Getrokken ijzer..................... 1202000 l\.(i.
Gesmeed « ...................... 68500 gt;•
(icgoten quot; ...................... 2880(10 /'
Gegalvaniseerd ijzer................... 89000 «
Geribd quot; .................. 2;i(l(t(l quot;
Getrokken staal. ..................... 70()(I(H) «
Gesmeed // .................... 15000 n
■
(i.
I ;i()
Motnal (Brons)..................... .'500 K. CI.
Hout............................ 570 M3.
Igt;R1'(i ()\ Kil Dl'i MAAS. Do algcinccno iiiviLrlin^ van do hrug o\('i' de; Mans komt voor in slaat It (zie boven) waarin wordt aangeteekend dal Iwee pijlers door middel van zamengepersle lucht gclundeerd zijn.
I'XHUMATISCHH 11 \l)Klll\(J. De helangrijke die])te van de rivier de Maas, op de jiunlen waar deze twee pijlers moesten gebouwd worden, maakte hel onmogelijk, daarvoor dezelfde eenvoudige fnnderingswijs te volgen als voor de andere pijlers dier brug. Hij dagelijks hoogwater bedraagt die diepte !l u 10 M., bij booge vloeden kan zij aaugroeijen tot ongeveer 12,5 M.
Ev werd besloten beide pijlers te funderen met behulp van zaamge-perste lucht. De onderkant dezer fundering moet rusten op eene grond laaüf, stevig genoeg om het daarop geplaatst gewigt te dragen en de oppervlakte dier fundering wordt dan bepaald door do drukking, die men veilig op de vierkante eenheid aanbrengen mag.
Blijkens de grondboringen bestaat de bodem onder do Maas hij den eenen pijler eerst uit veen, dan uit klei, vervolgens uit zand, dat aanvankelijk zeer lijn is, doch met de diepte grover wordt. Bij den anderen pijler ontbreken de beide eerste lagen.
Die zamenstelling gaf aanleiding geen grooter drukking op den bodem toetelaten dan (i 1\. (i. per e. M-, zoodat de doorsnede van den pijler is geworden ongeveer 2(H) M2.
Bij de aanwending der zaamgeperste lucht, heeft de. bouw der pijlers plaats in een ijzeren cilinder, die steeds met den bovenkant boven water blijft en waarin op eenige hoogte boven den onderrand een vloer is aan-gebragt.
Op dien vloer wordt gemetseld, terwijl daaronder de grond wordt weg-gegraveu tot het geheel door zijne zwaarte zoo diep is gezonken, dat do pijler op eene goede grondlaag komt te rusten. De ruimte ouder den vloer wordt dan met beton gevuld.
Om in die ruimte te kunnen werken, moet het water er door behulp van lucht uitgeperst worden.
Men heeft dus werktuigen uoodig tot de volgende verrigtingen:
1°. Hot inpersen van lucht in de onderste ruimte;
2°. Hot stollen van gemeenschap met die ruimte voor de arbeiders;
3°. liet verwijderen van den grond, en
4°. liet aanvullen met beton.
Op don vloer, die de onderste ruimte (de werkkamer) van hot metsel-
181
werk scheidt, bevinden zicli twee stel, elk van hvee huizen (de instijijko-kers) die eene cilinder\ormifje Iucht.kaiuci' drafren. Ann eene zijde \an die kamer is a;ii'hruift eene schnl- ol aee.liniatiekaincr; daar tefjenoM'r hevindt zich het hydranliek en aan heide einden van de middellijn loodrefft op die, gaande door liet midden van de selmtkamer, hevindt zich een koker lot inhrenging van den heton. In den bodem van de luchtkamer is eene hellende buis aangebragt tot afvoer van den grond.
De beweegkracht is verkregen door twee locomobilen, elk van :l:l 1'. k. Op elke locomobile is eene dubbel werkende perspomp geplaatst. Om de lucht koel te houden staat deze pomp in een hak met koud water. Dit water wordt steeds door eene zuigpomp uit de rivier ververscht en het gebruikte water vloeit naar de ua te melden perspomp af. De beide luchtpompen staan, door eene gemeenschappelijke huis, die zich midden tusschen de heide luchtkamers in tweeën splitst, met elk dezer in verbinding. Door die huizen wordt de lucht nabij het deksel in de Incbtkamer geperst en dringt door de vermelde instijgkokers tot de werkkamer door. De luchtkamers, instijgkokers en werkkamer zijn dus voortdurend gevuld met zaam-geperstc Incht. Moet een arbeider naar beneden, dan treedt hij de aeclima-tiekamer binnen. Die kamer is voorzien van twee deuren; de eene geeft gemeenschap met de steigerwerken, de, andere met de luchtkamer. Om aan die deuren een zuiveren aanslag te geven, zijn zij met hare vertikale as draaibaar algehangen aan twee zware hengels, die np hunne beurt weder draaibaar verbonden zijn met de wanden der kamers.
lu de acclimatickamer gekomen, sluit de arbeider de deur achter zich en opent eene kraan die gemeenschap stelt tusschen de ruimte waarin hij zich bevindt en de luchtkamer. Aan beide zijden van de denr, tusschen deze twee kamers, is dus de luchtdruk weid ra gelijk, zoodat die deur kan geopend worden en de arbeider, langs een ladder, die zich in een der instijgkokers bevindt, naar beneden gaan kan. Door wijzers, gelijktijdig met de kranen bewogen, wordt buiten de Inchtsluis en binnen de luchtkamer aangeduid of de binnen of buitendeur geopend is. Hij het naar huiten treden worden blijkbaar met eene geringe wijziging, dezelfde manoeuvres in tegengestelden zin herhaald.
De grond die in de werkkamer wordt ontgraven, wordt geladen in een emmer, bevestigd aan eene ketting, die geslagen is om eene. schijf boven in de luchtkamer opgehangen. De aiiddelliju der schijf komt overeen met den afstand der assen van de beide instijgkokers tot dezelfde Inchtsluis behooren-de. Aan de sehijl wordt eene heen en weer gaande ronddraai jende beweging medegedeeld, zoodat , als het eene einde met zijn emmer in de luchtkamer is, het
aiiclcro einde /icli, mede met een emnier, in de werkknniev bevindt. De onderste dwiirs^tnal' vim dr. ketlinu- is verlengd en \vordt bij het laatste gedeelte der op-quot;aaixle hewetring, gegrepen door een vork die om eene as in de Inelitka-iner draait, en den gevnlden enmier dringt naar liet midden der kamer. De emmer is onder /ijn ■/.waarlepnnt opgehangen en kantelt, hij het losslaan van eene klik om. daarbij zijn inbond nitslorlende. in de reeds vermelde hellende hnis. Die bnis kan t emmers of '/i M:1 grond bevatten. Is /.ij «jevnld dan wordt het deksel, dal door middel van een ketting, loo-pende over een katrol, en een tegenwigt wordt geligt , nedergelaten en, nadat de Inebt uit den grondkoker door middel eener kraan in de huiten-Inebt is ontsnapt, de buitendeur, die door een beugel en schroei'gesloten is, door een arbeider geopend, zoodat de inhoud naar buiten stort. De deur weder gesloten zijnde, wordt eene kraan, die zich op bet binnendeksel fier hellende buis bevindt, geopend, zoodat deze zich weder utll met zaamge-perste luebt en dus het deksel geligt kan worden.
De beweging der schijf tot ophaling der grondennners wordt aldus verkregen :
liet water dat gediend heeft tot afkoeling der luchtpompen, wordt door perspompen gedreven in een buis, die zich tnsschen de beide btehlslni-zen in tweeën verdeelt en zoo met de beide hydranlies in genicenscliap staat.
liet hvdraulie bestaat uit eene buis waarop eene schijf is bevestigd, die past in een op- en neêrgaanden cilinder. Aan beide zijden van den cilinder zijn beugels «regoten, die op rondsels werken; op de as dezer rondsels is een rad bevestigd dat een tweede rondsel in beweging brengt , hetwelk op de as der schijf is aangebragt en dus deze en de grondemmers in zijne beweging medevoert.
De buis, die boven en onder de sebijf doorboord is, is aan beide einden verlenifd en omgebogen tot zi j uit mondt in eene gewone schuil kast met beide einden aan dezelfde zijde van de schuil. Aan die zijde der schuil is mede aangebragt eene pijp tot afvoer van het gebruikte water. Aan dc andere zijde der schuif mondt uit de bnis, die het water uit de perspompen aanvoert. Door een mechanisme, dat zich bevindt binnen de, luchtkamer, kan de schuif regts of links bewogen worden, zoodat het eene einde der pijp die naar hel hydraulic gaat, in verband wordt gebragt met dc ruimte buiten en het andere met die binnen de schuif. Door het eerstgenoemde uileinde stroomt het water, dat door de perspompen wordt aangevoerd nnar den cilinder, stort zich door de gaten boven of onder de schijf in dezen tul en perst hem naar boven of naar beneden, terwijl bet water, dat zich onder
of boven do «diijf in den cilinder bevindt, door bel. andere einde der bnis naar de binnenruimte der scbuif' en door de pijp voor verbruik water in de rivier afstroomt.
Het water dat van de perspomp naar de hydraulics wordl gevoerd, ontmoet op zijn weg den accumulator. Deze bestaat nit eene standpijp, passende in eene tweede, van boven gesloten pijp, die een zeer y,waren bak dl aagt. Het Mater tusscben de perspomp en bet bydraulic ondergaat eene drukking van 20 almosleren. Is de toevoer van de perspompen onvoldoende, dan daalt de accumulator en het ontbrekende water wordt nit den voorraad in de bnis om de standpijp aangevuld,
Is daarentegen de aanvoer te groot, dan rijst de accumulator, waardoor eene veiligheidsklep wordt geligl, die het overtollige water in de rivier iaat af\ loeijen.
Elke betonkoker is voorzien van twee deuren, van dezelfde conslructie als die aan de acclimatie- en luchtkamers. De eene deur bevindt zich aan het boveneinde des kokers en draail om eene horizontale as naar binnen; de andere op den bodem van den koker, draait om eene vertikale as in de luchtkamers. Wanneer de bovendeur geopend is kan de tic ton naar hoven geheschen en in den koker gestort worden. Is deze gevuld dan wordt de bovendeur geligt en door middel eener kraan de ruimte in den koker in gemeenscha]) gesteld met die in de luchtkamer, tot de spanning der lucht in beide even groot is. .\ii kan de benedendeur geopend worden en stort zich de beton door den iustijgkoker naar beneden. Om hel onllediquot;en van den betonkoker Ie bevorderen wordt op den bodem daarvan een hellende houten vloer aangebragt. Zoodra de koker ledig is, word» de benedendeur gesloten en de kraan weder zoo gedraaid, dat de gemeenschap van den betonkoker met de luchtkamer algesloten, doch die met de buitenluchl hersteld is. De lucht in den betonkoker vloeit dus af tot aan weerszijden van de bovendeur gelijke spanning ontstaat en deze weder kan liv-opend en de inbrengiug van beton kan herhaald worden.
De beton die door de iuslijgkokers in de werkkamer vali , wordt door arbeiders geëflcnd en behoorlijk op den bodem en tegen de wanden aangedrukt, daarbij altijd van de wanden en uil het midden der werkkamer werkende in de rigting der iuslijgkokers en zorgende dat, vóór de onderste betonlang gesloten wordt, onder elk stel instijgkokers, eene, buis in den grond word», gesteld om den afvoer van de ingeperste lucht te onderbonden. Is de gehede rnimle der werkkamer met beton gevuld, dan geschiedt dit ook mei de instijgkokers. Deze beton wordt echler met meer water aangemaakt om, zooveel mogelijk door hijdraustatischen druk , evenlueel overgebleven kleine openingen, nog vol te persen.
131.
W10RKKX TK i'I.TEXOOllU. De Kimingslinvcii te Fijcnoonl is mcf-s|miiiu!ii door twoe vaste liruggen, waartusscheu eene draaibnif,'. De eerste zjjn Ijvnir tussclien de assen der eiiidvertikalen 78,00, de laatste in liet ■feheel 5 t M. De constructie van den bovenbomv is gelijk aan die der overitfe bruirt^en van dezelfde soort iu de/.e lijn. A^ol^jiïns bcrekisnin^ wordt aan den irebcelcn bovenbouw verwerkt:
(ietrokken ijzer................................. 92250(1 l\.(i.
Gesmeed quot; ................................ 4(ll-54' quot;
Gegoten quot; ................................ 5S9n(i quot;
Geribd « .............................. 20705 quot;
Getrokken staal............................ 2 .'33408 quot;
Gesmeed staal................................. 4t.56!) quot;
Metaal....................................... 700 quot;
Hout........................... ............ ' ^•)
Als bewijs boe ongelijk de zamensteliintr van den bodem is, kan dienen dat, terwijl de beide landboofdcn dezer brug gefundeerd zijn op heipalen van 15 M. lengte, reikende met de punt tot ongeveer 10 Af. onder AP., de draaipijler en de beide eindpijlers der draaibrug rusten op een betonlaag, die niet onderheid is en met den onderkant op 7,5 M. onder AP. rust o]) eene vaste zandlaag.
Over liet Mallegat komt eeue zeer selieeve brug, wijd ongeveer 25 M. in den dag eu dragende voor elk spoor een afzonderlijken bovenbouw.
De ruimte tussclien deze bruggen bestaat uit aarden dainmeu waarop de spoorweg rust.
De voltooijing van deze lijn kan te geinoet gezien worden in liet laatst van 1870 of bet begin van 1S77.
OVEUimUGOING VAN HKT HOLLANDSCH DIKP.
Daar waar de spoorweg Dordrecht.—llredil liet llolliiiulscli diep
doorsnijdt beeft deze, eene breedte vau 25 M) M. gemeten tussclien de dijken.
Het verschil tussclien eb en vloed bedraagt ruim 2 M., terwijl bij weste winden het water veel hooger stijgt en zeer onstuimig kan worden. De diepte van den bodem in de as der overbrugging wisselt ai van 2,10 tot l;5,5() M. heneden hoogwater. De bodem bestaat nil. zeer beweeglijk zand. Door liet beperken van het prolil van doorstrooming, ten gevolge
van den bouw der pijlers, en het uitbrengen der dammen, waren zeer belangrijke veranderingen in den bodem te verwaeliten, zoodat om de pijlers der brug afdoende voorzieningen tegen nitgrondingen noodig werden.
De brug zelve lieel'l eeno totale lengte van 1 1.65 M., tusseben do land-hoofdeu, verdeeld in It openingen, eik wijd in den dag KMI M. en sluit aan den Noordelijken dijk door een dam ter lengte van 7(Hi M. en aan den zuidelijken dijk dooreen dam ter lengte van .'5 10 M. In dezen laalsten bevindt zieh eenc; dubbele draaibrug van Iti M. opening, gelegen in een daar ter plaatse gemaakte haven of vaargeul, zoodanig dat ook bij ruw weder de toegang (tot de draaibrug inogidijk blijft. Deze draaibrng was noodig wilde men de vaste brug niet zoo hoog plaatsen tot het mogelijk werd om de zeil- en stoomsehepen ongehinderd te laten doorgaan, iels wal de kosten, zoowel voor de brug als voor de aansluitende (lammen, buitens| orig zoude hebben vermeerderd, maar daarenboven bij den slechten, gedeeltelijk uit een veenlaag bestaanden , bodem niet raadzaam was,
De onderbouw van de draaibrug bestaat uit twee landlioofden zonder \leugels en een middenpenant, gemetseld op een onder de doorvaartopening'ii doorgaanden houten vloer, rustende op een roosterwerk, gedragen door heipalen. De bovenbouw dezer brug bestaat uit twee leggers, hoog in het midden 3,7.quot;) M. De onder- en bovenranden zijn door vertikalen op afstanden van 1,75 M. vereenigd, waartussehen kruisen. De leggers zijn, daar waar zieh de vertikalen bevinden, vereenigd door dwarsdragers, hoog 0,.'50 M. waartussehen zieh lengte-leggers bevinden van 0,35 M. hoogte.
Hierop ruslen de houten dwarsliggers welke de spoorstaven dragen.
De draaibrug rust door tussehenkomst van fi stalen bouten op een gesmeed ijzeren spil en kan door een man bewogen worden.
Do beide spoorwegdanunen bestaan uit Iwee, evenwijdig aan elkander uit rijzen zinkstukken lot laagwaterpeil opgei rokken dammen, waartussehen grond geplempt is. Hierop zijn de spoorwigdainmen, welke eeno helJing hebben van 0,005 M. op I M., ter vereisehte hoogte opgeworpen bij eene kruinsbreedte van 10 M.
De zeer llaauwe glooijingen worden tegen bet geweld der golven be-sebonnd door eeno zware kleilaag, gedeeltelijk bedekl met eene steenbezetting, welke o]) een rijsboslag rust.
De noordelijkste dam is aangelegd tot op eene diepte van 11.SI) M. ''enoden laagwater en 1.'S,S0 M. onder hoogwater.
Tien van de peilers der \aste brug en do beide hoofden zijn gefundeerd op IS M. lange, palen, gebeid binnen oenen dampalenwand mei messing en groei in elkander gewerkt, waarop eene bctonstortiiig rust.
13 *
De pijlers bestaan uit metselwerk van gebakken slcen bekleed met gehouwen steen.
Ten einde deze pijlers en de laudhoofdeu togen ontgronding te lic-scbermen, is d(^ rivierbodem rondom don dampalenwand met zinkstnkken bedekt. Op deze zinkstnkken is ecue steenstorting aanifobragt.
Voor drie pijlers was deze wijze, van funderen ondoenlijk wegens de groote waterdiepte en omdat zieli do vaste zandlaag eerst bevindt It! a. 17 M. benoden laagwator, waarbij een derrie of veenlaag doorboord moest worden van somwijlen 7 M dikte.
Deze pijlers zijn gefundeerd door middel van luebtdruk.
De alü'emeene wijze van uitvoering is nagenoeg geheel overeenkomst ig die, omschreven bij do in aanbouw zijnde brug over de Maas te Rotterdam. De caissons hebben eeue lengte van 1(! M. bij eeno breedte van 7 M. De uiteinden werden half eircelvormig afgerond; boven de werkkamer, welke ^1. hoog en geheel uit getrokken plaatijzer is /.amen-cjesteld, bestaat de wand uit een plaatijzeren mantel, welke gedeeltelijk als bekleeding van het pijlorfundanient, gedeeltelijk als tijdelijke water-keering moest dienen, en dientengevolge bij den diepsten stand van den pijler nog boven hoogwater uitstak en later tot beneden laagwater is opgeruimd.
In den zolder der werkkamer bevonden zich vier cirkelvormige openingen, waarboven de plaatijzeren workschachten of scheorsteenen geplaatst zijn, wijd 0,99 M., welke boven den pijler uitstekende, twee aan twee eeno luchtslnis of sehntkamer droegen.
Iedere luchtslnis bestond uit eeno cilindervormige kamer van ongeveer 2 M. middellijn en .'5 M. hoogte, in wier bodem twee openingen waren ter doorlatintc van de bovengenoemde schoorsteenen. Aan een der zijden had de kamer door eeue deur gemeenschap mot eeno even hoogo doch smalle voorkamer, waarin men door eeno buitendeur van af den steiger kon komen. Aan de tegenovergestelde zijde bevond zich een aigosloten ruimte waarin de hijdranlische machine was geplaatst.
Aan ieder der beide andore zijden waren vrij naamve kokers aange-bragt, welke van boven door oene deur met huitonlueht en nabij den bodem door oene dergelijke deur met de groote. kamer gemeenschap hadden. Deze kokers, naast de sehoorsteenon geplaatst, dienden tot het storten van den beton in de werkkamer; was de beton in de kokers gestort en do bovendeur weder gesloten, dan werd de benedoudour weder geopend en de beton stortte door de sehoorsteeneu in de werkkamer.
De werkkamers en de eerste 5 M. hoogte van de caissons, benevens de sehoorsteenon tot 7 M. boven de werkkamers, werden op den oever in
clkaiidi'r gczi;!, ('ii tevens op de, in deze kamers aanwezige, liorizontale randen metselwerk aangehrauft, (en einde zoowel de wanden te versterken als om het zwaartepunt der caissons lager te brengen.
Daarna liet men hij laagwater de caisson langs een hellend vlak in een kanaaltje zakken, waarin hij hoogwater twee stevig met elkander vereenigde vaartuigen werden gehragt, waartussehen de caisson werd vastgemaakt en geligt door het drijven van luchl in de werkkamer.
Daarna werd het geheel door een sleepboot op de plaats gehragt, waar de caisson door middel van een te voren aangebragt steigerwerk in den vereisehten stand werd gebonden.
Daarop werd boven de werkkamer met het metselen aangevangen, en naarmate de caisson zakte, geleidelijk de ijzeren omwanding verhoogd en de .schoorsteenen verlengd, zoodanig dat de omwanding steeds .'i M. en de schoorsteenen steeds ïi M. boven water bleven.
Zoodra de caisson op den bodem rustte, werden de Inebtsluizen aangebragt en dadelijk mei de uitgraving binnen de werkkamer begonnen.
(iemiddeld daalde de caisson (1,5(1 u I M. per dag.
Aan de drie pucumatisehe pijlers zijn verwerkt ongeveer -l.'S.'iOOO k. (i. plaat en getrokken ijzer, Ili.'iO M3 beton, KiOO M:' metselwerk cu I.mki M'' gehouwen steen.
De voor den Ingenieur het meest wetenswaardige betrcllende den bovenbouw, werd reeds in de omschrijving van de voornaamste spoorwegbruggen medegedeeld.
De wijze van opbrenging van iedere overspauuiug verdient nog eene afzonderlijke beschrijv ing.
De gi'oote die])te van den bodem tot op 12,SO M. beneden hoogwater en het gevaar van storm, Ie grooter, omdat de rigting der overbrugging ongeveer normaal is op de heersehende wind rigting, deden van hel. maken van steigers afzien en besluiten om de bruggen te stellen door middel van vaartnigen. Door vele, vooral bnitenlandsehe Ingenieurs is deze wijze van opbrenging beschouwd geworden als een roekedoos waagstuk. De ondervinding beeft de overtuiging van den Ingenieur der overbrugging gestaafd, dat do toegepaste wijze van opstelling niet alleen de voorkeur verdiende hoven andere, die grooter uitgaven en meer tijd zonden hebben gevorderd, maar ook de eenige was welke de mate van veiligheid bood, o]) het llollandsch diep bereikbaar. Buitendijks, ongeveer evenwijdig aan den oever ten Westen of aan de vloedzijde der overbrugging werden twee steigers gemaakt.
1'llke steiger was bestemd om daarop den bovenbouw van céne opening
138
{fclicel /.anion te stellet) en in elkander te klinken, met uitzoiulerintr vat) lt;le houten voetpaden, den plaalij/eren vloer, de spoorbaan en de leuiiing.
Klke steiger bestond uit een boven- on een benodonsteiger. Do iitrigting \;in dot) botiodonsteigei', die slocbts geringe hoogte had, was /.eer een\oudig en bestond in hoofdzaak uit ingeheide paaljukken en leggers, waarover een \ loer.
De onderlinge al'staiul der jukken w as 1,1(1 M., dezelfde als de afstand der vertikalen van do brug.
De hoogte van den bovenbouw op den steiger was meer dan 2 M. beneden do overoenkoinstige ligü'ittg oj) de pijlers.
Op ecnigen afstand van ieder nitoinde was onder eiken steiger oen kanaal gegraven en doorgetrokken tot in bet Diep. Aan do rivior/.ijdo van eiken steiger waren twee tijdelijke steunhoofden getnaakt waarvan de onderlinge afstind o\ ereotikwant met dien der rustpunten van den bovenbouw op de pijlers.
Wanneer een bovonhonw op den steiger zoover gereed was als hier boven is opgegeven, word do bovensteiger afgebroken, de honedensteiger boven de kanalen weggenomen en in ieder kanaal bij laagwator een ponton gebragt. De opzettelijk voor dit dool gebouwde platboomshouten vaartuigen hadden oene lengte van .'55 M., breedte oj) het dok van 1(1,20 M., diepgattg ongeladen van 0,80 M. en diepte onder den bovenkant der dekbalken van 2,50 M.
In den bodotn bovondet) /,ieh S proppen welke gemakkelijk konden geopend en gesloten worden.
De, vaartuigen waren voor/ion vau houten beddingen et) vaste stapelingen om den bovenbouw te dntgen. liet gowigt van zulk oen bovettbouw bedroeg, met inbegrip van de versterkittgen, arbeiders enz. enz. 170000 K. (jt.
15ij opkotnenden vloed word de ruitnte tussehoit den bovenkant dor stapelingen op de pontons en den onderkant vat) don bovenbouw gelijkmatig aangevuld met bonten stopblokkon, waarvan een voorraad \an vorsehillonde dikten voorhanden was. Do blokkett werden spoedig door het wassend water tegen den onderrand van den bovenbouw gedrukt en deze van den steiger geligt, waarbij de pontons tl,St) M. inzonken.
De vaartuigen, den bovonhottw dragetido, werden tm gebragt tussehen de tijdelijke stontipnnten, waarop stophlokken werden gelogd tot tegen de onderranden van don bovenbouw.
Door de eb daalden do \ aartnigen, terwijl de bovenbouw' op de steunhoofden bleef rusten.
In een volgend tij werd do bovenbouw weer door middel dor vaartuigen
irclifft, en in liooircrc ligginff lt;)|) do stcnnlioofden onderstopt. Dit werd zoo-lanjf licrliaidd tot de bovenbouw tot voidoen(l(; iioo^te was ^elifjt, dat is tot 0.27 M. beneden den bovenkant der pijiers.
Eindelijk werd do bovenbouw op irelijke wijze van de steunlioofden fre-ligJ , waarbij, evenals liet telkens booker brengen der overspaiiniiiLT, bet gcwigt van deze op de pontons werd overgebragt door middel van de reift-boekig o]) elkander gestapelde balken en klossen.
i)ez(^ waren langsebecps zoodanig in drie groepen verdoold, dat wanneer do middelste, in de as van den ponton, don bovenbouw steunde ter plaatse van vertikaal 5, de beide anderen den onderrand raakten, respect! vel ijk ter plaatse van vertikaal 4 en (i. De bovenbouw rustte dus op (I steunpunten.
Daar deze op de pijlers alleen aan de einden ondersteund werd, veroorzaakte de tijdelijke plaatsing op zes steunpunten in de randen, diagonalen en vertikaleu eeue wijziging der spanningen en drukkingou, welke bij de bepaling der afmetingen van die doelen tot grondslag zijn aangenomen.
Dientengevolge! moesten in de eerste plaats de diagonalen, in de buiten de ponton ovorbangende gedeelten der bruggen, versterkt worden, en ten andere moesten voorzigtigbeidsbalve de drie vorlikalen, die op eiken ponton ondersteund werden en biordoor liet grootste gedeelte van liet gewigt dor brug moesten dragen, versterkt worden, betgeon verkregen werd door een bouten raamwerk en door koppeling ouderling van de vertikaleu 2 tot (1,
Was de bovenbouw gereed gemaakt om op de pijlers tc worden gebragt, dan worden, bij gunstig weer, bij eb de pontons met al de stapelingen ouder don bovenbouw gebragt.
Zoodra deze vlot was, werden do pontons, die nu den bovenbouw droegen, verhaald tot in genoegzaam diep water voor de beweging der sleepbooten.
Aan elke ponton werden twee stoomsloepbooton vastgemeord, één aan iedere zijde van bet vaartuig.
In liet midden van den bovenbouw, Inssebon twee vertikaleu, waren twee stel draaije-ndo arinen aangobragt, die naar builen kondon worden bewogen. Op iederen arm van ieder stel waren mot groote letters goseliilderd de woorden „Vooruit, iielitcmit, hmg'/iumi, halve kraclit, volle kracht, stop.quot;
leder stel dezer armen was bestemd om de bevolen voor de beweging dor sleopbootcn over te brengen naar één der pontons. Men zware bel, bij de seinen opgeliangen, diende om de aandacht te vestigen op gegeven ol' te geven orders. Do pontons waren voorzien van een ruimen voorraad lijnen, trossen, kraebtige lieren voor bet ligten der ankers, bet aanhalen der trossen enz. Hij iedere ponton was minstens één roeiboot. Een krach-
140
tiuy slccpliool luul in lust om, /omiIit ilc licwcLriiiuf dci' poiilons tc 'liiidc-rcii /ui) naliij miiü'i'lijk to lilijvcn, imi /oo noodi^ liiilp tc kuniioii vurlecnoii.
Men zcsilc klriiir scln'orllioat tliciulc als ailviosjagt, en tweede reserve. Aan de vloeizijde van elk der pijlers was op 200 M. al'stands, voor /ware ankers, een rinkeliiar geleed lielu.orlijk lieniand, voorzien vun lijnen en (rossen en bestemd tut ankerboei \ oor een der pontons, zoodra de bovenbouw de pijlers was genaderd.
Op hel bovenvlak van eiken pijler was een zware i jzeren ring bevestigd, terwijl trossen om de pijlers heengeslagen door deze ringen en de liaalrin-gen gestoken, bestemd waren om de trossen van de pontons te bevestigen.
De rigting door de pontons te volgen, was behoorlijk afgebakend, liet oogenblik van vertrek werd zoo bepaald, dat zoo mogelijk de bovenbouw tussehen de pijlers kon vervoerd zijn voor het einde van den vloed.
Zoodra de pontons voldoende genaderd waren, werden de trossen naar de rinkelaars gebragt en hierdoor waarborg verkregen tegen afdrijven. I'len tweede tros werd nu van iedere ponton uitgebragt naar den te naderen pijler en daaraan bevestigd.
Langzaam naderden nu de pontons tussehen de pijlers zoolang tot de as van den bovenbouw overeenkwam met die der overbrugging.
Door middel van trossen, uitgebragt op de pijlers, werd de bovenbouw in goede rigting gebragt en gehouden.
.Nadat nu de metalen stoelen op de pijlers in juisten stand geplaatst waren en de pontons, zoowel door de invallende eb, als door het inlaten van water in de pontons — door het wegtrekken der proppen begonnen te zakken, werd met de meeste zorg gewaakt voor het behoud van den goeden stand van den bovenbouw en van de stoelen, tot dat eindelijk de bovenstoelen, aan den bovenbouw bevestigd, de stalen assen der bene-denstoelen omknelden en hierdoor de bovenbouw onwrikbaar op de pijlers lag.
Zoodra de pontons geheel vrij werden door het steeds vallende water werden zij weggesleept.
Kif overspanningen werden niet omniddelijk op de blijvende oplegging, maar aanvankelijk op bonten stopklossen geplaatst, hetgeen het voordeel gaf, dat dadelijk bij minder gunstig weer, nadat de pontons tussehen do pijlers waren gekomen, water kon worden ingelaten en do bovenbouw kon geplaatst worden, zonder aebt te geven op de volkomen juiste plaatsing ten opzigto van do as dor overbrugging.
De bovenbouw moest dan later nog eenmaal geligt worden, dat eehter weinig tijd kostte en geen bezwaren hoeft opgeleverd.
Bij hei opbrcniftüi vim gcon der ovcü'spanningcn liebben zich ongelukken voorgediian.
In de meeuing dut, een bovenbouw niet in één tij van de sleun|iuiiten kan geligt, niiai' de j)ijler.s vervoerd en daarop gesteld worden, werd de eerste brug bij uitstekende weersgesteldheid, in liet naelittij geligt en buiten de geulen gevaren, ten einde met liet dagtij te worden vervoerd en gesteld. Inmiddels stak plotseling in den vroegen ochtend eene stormwind op en het heeft buitengewone inspanning gekost om liet stranden der met den bovenbouw belaste pontons te beletten.
De overige bruggen zijn allen in één tij geligt, vervoerd en geplaatst.
ALUhMM'i.XK RK/M\Xi. De in I87;i voltooide Zet ■uwsebe spoorweg, uitgaande van het spoorwegeeutrum itoseildtlill, verbindt de Vlis-siiiü'Nclie zeeliiivcn aan het spoorwegnet van Midden-Kuropa.
Tot overgang van dezen spoorweg is de Ooster-Nclielllc, die het vaste land van de uit, eilanden bestaande provincie /echiiKi scbcidt, benevens het vaarwater bet Moe, tusschen lt;le eilanden Xuid-ltcvelilild en M iilcliercii, algedamd geworden.
Ter vervanging dezer algesloten vaarwegen zijn, hoofdzakelijk ten behoeve van de scheepvaart tusschen de rivieren de Nelielde en den Itijn twee kanalen gegraven: het eene dwars door Ziiid-Ut'X'lillld. is lang !) I\. .\l. bij verhoogden kanaalstand breed op den waterspiegel Ui en diep T,.quot;) M.; het andere dwars door Willt'liemi is lang II K. M., breed (i |. en diep
M.
OOS I KR S( llhLDK- K\ SLOKDAM M l'l\. De spoorwegdainnien door de Ooster-Selielde en het Sloe behooren tot de belangrijkste werken van den spoorweg. De eerste lang 30;57 AI. is in I Stifi en I SI17 gelegd en koste ƒ 1900000; de laatste lang l(lt)l) M, is in 1S7I in 0 maanden tijds gemaakt en kost, J I 100000, Beide zijn ingerigt \()or dubbel spoor, dat 2 M. boven den hoogst bekenden stormvloed ligt.
()()STKR S('11IILDKDAM. De bodem van de Ooster-Sehelde bestond, ter ])laatse van de afdaimning grooteiulcels uit zandplaten, die bij eb droogvielen, zoodal een aanzienlijk gedeelte van den spoorwegdam als gewone dijk bewerkt is kunnen worden.
In de vaargeulen echter zijn, ter keering van den stroom en ter vorming van een vasten voet, op een bed van zinkstukken aan weerszijden van den spoorweg rijzen dammen opgewerkt , tot de hoogte der zand
142
platen. waarhissHieu il(ï t;i,ontl\ullint; van liet onderste gedeelte van den spoonvegdam, besloten is.
De spoonvegdam, die in liet diepst der vaavgeul 10 M. hoog is, lie-s(aat hoofdzakelijk uit zand, dat tegen golfslag verdedigd is door eene kleihekleeding van 0.5 M. tot J \1. dikte, waarop tot bijna stornn loeds-hooirte een rijsbeslag niet steenbezettiiig en hoven die hoogte eene bezo-ding ligt. Het gewoon verschil tussehen hoog- en laagwater bedraagt iu de Ooster-Schelde 1,10 M.
SLOEDAM. Tot afdainining van het snel stroomeiul 10 a 12 .M. diepe Sloe is als volgt te werk gegaan:
Kerst is de zandbodem beneden laagwater, in de rigting van den spoorweg , door eene bekleeding van zinkstiikken, tegen uitschuring verzekerd. Toen is op deze bekleeding, die, naar gelang der waterdiepte, van 21) tot so M. breed is, een uit zinkstiikken bestaande dam gezonken, komende mei zijn kruin 1 M. boven laagwater. Op de kruin is een hecht dijkje van klei, rijslagen en steen (pakwerk) opgetrokken tot boven gierstroom-hoogte, waardoor de stroom geheel belet was.
Dit dijkje diende tevens tot hulpspoorbaan, waarover per loeomotief ziind werd aangevoerd, tot vorming van het ligebaani van den spoonvegdam, dat 1(1 i\ 18 M. hoogte beeft.
Daartoe is ook veel uit het Sloe gebaggerd zand met vaartuigen aangevlet.
Op het bij eb droogvallend voorland is de dam als gewone dijk bewerkt.
De verdediging tegen golfslag bestaat onder laagwater uit met klei en steen bestorte zinkstiikken; van laagwater tot den hoogst bekenden stormvloed, uit eene 50 a 70 c. AI. dikke kleihekleeding, gedekt door steen-glooijing met geereosoteerde palen, en van daar lot de spoorbaan uit een kleihekleeding met bezodiug.
Op zij van de spoorbaan ligt een bestraten rijweg.
liet gewoon verschil tussehen hoog- en laagwater bedraagt in bet Sloe ;},(;0 M. Voor de afdamming was bij vloed de capaciteit .'iti '/,2 niillioen .\l:l per tij, het verhang '/soso 611 ('e stroomsiKdheid 1,6 M. per seconde. Tijdens de afdamming nam de stroomsnelheid toe tot meer dan .'5,5 M. per seconde niet een verval van 1.1 M.
De totale kosten var. den 75 K. M. langen Zeemvsehen Spoorweg, met de daarvoor gevorderde twee groote afdainmingen, twee groote s(dieepvaart-kanalen, Vlissiugscbe havens en verdere werken, bedragen ruim vijf en twintig niillioen gulden.
MX I'liOlTATI K. De exploitatie derStaats-spoorwegen, met nitzonde-riiig van de lijn Miniuediep Ainstcrdiini. welke door de IIoIIiiikIscIm' 1.1/,e-
] 1:5
ren Spoorwcii'-^liiiitscliiiiiiMj, en lic.l irnlci ltc Vciilo in de riijtinir Ksthlcn-kirclu'ii miiir Vmtncii. ilüt door de ItliHiiiNclie-Fisniliiiliii-fiic.scll.NCliiift
licncvcns liet, fj(!d(!(,ll(! Iiclwi'lk iiiiar IvrmiM'ii Noerl, d;i( door de Hn'n-Miirkischt'-l iM'iihsihii-tilc.srll.seliiirt gcsrliicdt, is oxcrpycvcii ;icin ccnc Miiiit.scliii|»|(ii lot van .StuiitN-spoorwe^en. wiiumtii de. sl,a-
lutcn den 7('('n September ISO.'J door den Koning werden goedgekeurd.
liet Rijk trekt naarmate de bruto ontvangsten per K. M. eene percentsgewijze inkomst van de Maatseliappij.
De exploitatie begon den lstequot; October 185:5 met de opening dor lijn Breda Tilburg en werd in dat en de volgende jaren, blijkens Slaat A, geleidelijk uitgebreid.
Ten einde cene betere, aansluiting met liet buitenland te verkrijgen, worden in exploitatie genomen de lijnen Eindliovi'll IliiSNcIt luik en de lijn Almelo SuIzImtiitii.
ROLLFAI) MATKHIKK1/. Hel rollend matericu'l bestond:
|
K. M. |
I „ ____ |
Ri.r |
ITItJEN |
Cio (leren, |
Tost rij | ||||
|
Locomo- | |||||||||
|
JA A li. |
in exploi |
tioven. |
1c kl. |
1_2 |
1-3-3 |
1 |
VOC ('11 andere |
tuigen. | |
|
tatie. |
kl. |
9P kl. ^ |
kl. |
3quot; kl. |
wagens. | ||||
|
1864 |
(51.311) |
8 |
13 |
2 |
21 |
135 | |||
|
1805 |
133.543 |
45 |
3 |
44 |
~ |
5 |
61 |
603 | |
|
18(11) |
43().52(5 |
83 |
4 |
57 |
7 |
(1 |
79 |
1 504 |
2 |
|
18(57 |
(501.863 |
85 |
4 |
(54 |
7 |
(1 |
93 |
1828 |
O |
|
18Ü8 |
7 40.146 |
85 |
4 |
(15 |
7 |
(1 |
111 |
1871 |
o |
|
18ü(J |
841.334 |
96 |
1 |
8.1 |
7 |
6 |
11(1 |
3013 |
2 |
|
1870 |
003.043 |
100 |
l |
94 |
7 |
(1 |
137 |
2026 |
2 |
|
1871 |
1)33.045 |
130 |
1 |
107 |
rt i |
3 |
137 |
3533 |
2 |
|
1873 |
967.525 |
136 |
1 |
120 |
11 |
3 |
1(17 |
3675 |
2 |
|
1873 |
988,601 |
146 |
1 |
140 |
11 |
3 |
305 |
3154 |
O |
|
1874 |
' 989.801 1 |
156 |
1 |
160 | |
11 |
7 |
355 |
3354 |
2 |
De, locomotieven en tenders legden in 1S71 ai' ódlI.V.t!!:! K. M. dl' per locomotief gemiddeld .'521)89 K. M.
111.
Di' pcrsoiu'ii-i'ijtuijicn legden al' .'i2 KI'.)!)'.)] as K. M,
De moederen- en veewagens hebben nlgclegd 70(11'! !■ I I ns K. M. liet driiagvennogen der wagens bedraagt ;iOlt;S5ü tonnen.
De gemiddelde /anienslelling der Ircincii was rijlnigen en wagens.
In verbouding van de bcseliikbare plaatsen zijnde 2.')71 lstlt;: klasse
o' quot; 2(i, 15 Iedere reiziger legde gemiddeld 81,(! k. M. nf.
ll.M'LOrrATIK. De uitkomsten van de exploitatie blijken uit den volgenden staat.
11,1 Ouhrcnirst rr Onbrenir^t Kxploita» \ crlioudinK klassni
(icmKldcld é , i 1 0 reunion, 1 . . . , Op- . • ■
it j I Aantal beitel il van r|ltul' lquot;li'al i)nMi.r, t t,(,kost(,n» lM'r rcizigors.
|
Jttroquot;-'«.quot;i»r,,izi'''t,rs 'f31-T jiloitatic. r,,quot;-lKPrs- , goedercu. «oc'lcr,,n 0I'^ng»t. K u do ■ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Inkomsten \aii het Rijk getrokken uit de exploitatie van de Staatsspoor vvege n bed roege n:
|
vnn de Maiilscliappij |
van do Hollmidsche | ||
|
.lAKI'lX. |
tot Exploitatie, vim |
IJzeren Spoorwog- |
TOTA AL. |
|
Staal s-Spoorwcfreii. |
Miuitselia])pij. | ||
|
1864 |
8776,74 |
— |
8776,74 |
|
1865 |
60773,10 |
— |
60773,10 |
|
1 86(1 |
58774,88 |
58774,88 | |
|
18(17 |
203951,61 |
753,74 |
2(11-704,95 |
|
18()8 |
360051,62 |
11986,485 |
372938,05 5 |
|
186i) |
440207,32 |
10660,885 |
450868,205 |
|
1870 |
548922,01 |
31503,21 |
580425,22 |
|
1871 |
804525,706 |
56308,89 |
860834,59 1 |
|
1872 |
1003504,59 |
48925,35'' |
1052429,94 |
|
187:5 |
1384987,61 |
(■gt;4300,1 1 |
1449287,72 |
|
1874 |
1671121,37 |
74871,07 |
1745992,44 |
Hij Wet vim 10 Novcnilior ISTó is bepaald, dut voor ivkeniiitc van den Staat nog zullen worden aangeleijd de lijnen:
Ilordrcclit lantrs Ciioi'ilK'lu'iii en Ticl naar Kist,
Anifi'st'oort langs Klinien naar
De Zilinisti'iM'k langs Piirnicrcilil en Hoorn naar Knkhiii/ni, .Stavoren langs lliiKlelooiim en Sncck naar l.cciiwsii'den.
Mjllieg'ClI naar Vcillo langs den linker Maasoever.
Itottcrilsliii ol Nchicdilin langs \ liiiiiilill^cn en 1liia*lt;.Nliii.s naar ilen Hoek vun llolluiid.
/wullivvt' naar 's llertO^eilbONCll en (iiroiiill^i'11 naar Ih'H/.iJI.
i)i' wogen worden verdeeld in:
MCü'cii vuil de l1' klasse, welke de gmote steden van l\et. land met. liet hniliMdand verlnnden en aangelegd en onderhouden worden door het Rijk.
Weiieii vuil de 'i'' kliis.se, de steden onderling vereenigende welke aan-gehgd en onderhouden worden gedeeltelijk door het Rijk, gedeeltelijk dooide |gt;ro\ ineien.
IM'Ovillchllc WCU'eil. welke geheel uil ])ro\ ine.iale foudscn bekostigd worden, in den regel zonder rijkssubsidie.
(ileilieeiltevveiien en Itiiiirtwcurn door de genuïenten, watersehappcMi en purlieulieren aangelegd al dan uiel niet Rijks- en provineiale subsidien.
Het harden der wegen geschiedt met veld- of bergkeijen welke in de heidevelden gevonden worden; met behakte kei jen afkomstig uit Tfclgie en Duitsehland; met gebakken steen (klinkers); met. stukgeslagen steen (Mae-Adamwegeu; met schulpen (schulpwegen) of met grint (grintwegen).
liet meest vindt men grintwegen, dan volgen de schulpwegen, terwijl Mac-Adamwegeu zeer weinig voorkomen.
Verreweg de meeste kunstwegen worden door de gemeenten en waterschappen, gesteund door subsidiën van hel Rijk en de Provinciën aangelegd.
In den volgenden staat is opgenomen de K. M. lengte, zoowel van de Rijks- Provinciale- en gemeentewegen, waaronder op enkele uitzonderingen na, die door waterschappen aangelegd mede zijn begrepen, als wat door de l'rm incicii en gemeenten, gesteund door subsidiën, voor den aanleg van knnstwegeu (zonder het onderhond mede te rekenen) in de laatste jaren is uitgegeven.
|
Kosten van iianlog |
Lengte in K. M. van dc |
|
1850 t/m ISTl1. |
bestaande. |
Provinciën. door de Pro- ilooi (ie {,(' Rijk^- I'rovin- Gomeente-
nuienten mot ,
• , • , cnua inhetrrii) dor
viuric. b ' ' wegcni. wegen. wcgon, en-/..
|
Noord-Holland. . |
— |
1274445,25 |
128,920 |
7,1167 |
2590,205 |
|
Zuid-Holland . . . |
634451,38 |
679209,01 |
222,2S3 |
9,000 |
3364,413 |
|
Zeeland........ |
94102,38 |
1558708,36 5 |
112,070 |
00,053 |
648,330 |
|
Noord- Hrabant. . |
27 1486(1,05 ■' |
1418875,30''' |
201,054 |
769,297 |
018,083 |
|
Utrecht........ |
— |
301706,31r' |
183,451 |
60,816 |
1189,998 |
|
Overijssel...... |
— |
1278904,15 |
355,300 |
44,226 |
9751,950 |
|
Friesland....... |
0340341,85 5 |
140,337 |
20,290 |
1518,480 | |
|
(iroiiiiigen..... |
1487590,20 |
2590225,73 |
03,0 3 5 |
;5;i3,123 |
1384,843 |
|
Drenthe........ |
— |
1228973,56 |
65,198 |
17,680 |
1409,539 |
|
Oeiderland..... |
1907007,09 r' |
433,034 |
20,073 |
(i 5 0 1,7 08 | |
|
Limburg...... |
199970,82 6 |
1463336,03 |
202,870 |
130,703 |
7 60,05 1- |
|
Te zameu . . . |
5131047,34 |
quot;T 30047913,86'' |
2135,943 |
| U(.)0,288 |
28S07,2r)t) |
|
iquot; |
32433, ISO |
Door hot Rijk werd in dc boveii^ciiocnKlc jaron \ oor ondei-lioud. herstel, verbetcrinij van wogen en brugijon of danrhij behooronde werken i)ene\cns voor do beplanting dor wegen:
uitgegeven l(il5()7S(),S,quot;)quot;' Gulden on aan subsidiën ii(l2 5 quot;
to /anuui I!i(iSM7:2,()7 (lulden ol' in rondo cijfers ruim I!) Millioon (Julden.
Moschouwt men do wegen in do verschillende Provinciën in verband met de geographische oppen lakte on bevolking v an Xederland, dan vindt men:
|
I IS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aaiiifiv/.icn Xcdevlaild bezit l(i!)0,32S l\. M. s|)oor\veg(;n, geeft dit: 0,öl I K. .M. per 10(10 II. A. ('II 0,14!) K. M. per 10(H) Inwoners.
\i'ilcrlnik! , hcspocld (Kior de Voonl- en /mdcrzcc en floorsiuMlcn door een tul mui rivieren, lieefl een a-root aantal liavens, deels beslemd voor de Zuiderzee en deels voor de ijinnenliindselie vaart.
De lage ligging van liet land, waardoor de rivieren weinig slroom lirl)-ben, zooilat liet \ loedwaler, de liavens hiniiendringeiide, liij el) een gedeelte slib achterlaat, is oorzaak dat de havens in den regel steeds moeten worden nitgediejit of door sehut- en spuisluizen van het vloedwater ontoegankelijk moeten gemaakt worden, liet maken van leidammen, om hierdoor hel vloedwater met kracht door de geul to doen stroomen, wordt mede, zooals later blijken zal, met. goed gevolg toegepast.
liet onderhond en verbeteren der havens geschiedt ol' door het Rijk, of door de provinciën en gemeenten, al dan niet gesteund door snbsidicn.
Door het Kijk zijn voor het onderhoud en het herstel van zeehavens zeewerken en strandpalen, zcllregistreercnde peilschalen enz., buiten en hc-lialve de kosten van aanleg der havenwerken te VIissinifeii en lliirliii^'cii, uitgegeven, in de laatste ~.t jaren, /'(itiToti!) 1,511^ ol in ronde cijfers (!' millioen gulden.
De belangrijkste zeehavens zijn:
HA V KM EN DOK WERK MN TH MKDVEIMEI'.
Ten gevolge! van de dicjitevermindcring van de Muns deed zich reeds in 17SII de hehoelte aan eene goede haven sterk gevoelen, en werd in
dat jaar onderzoclil, wat er gedaan moest, worden om een oorlogsliaven to maken van de kreek of genl die tnssclien de punt van Xoord-l lolland aan de zijde der Zuider/cc en den zoogenaamden /iiiiilwill was gevormd.
Kr werd besloten een leidam langs d(^ Oostzijde van de genl en, aan de Zuidooslzijde van dezen dam, een vailgdam over de lllirs.scil.s. zijdelings de Zuiderzee inspringende, aan Ie leggen. Dien ten gevolge stroomde liet, door liet gat van Texel invallend, vloed water, liij het ebbetij opgevangen, door de beperkte geul tnsselien den wal en den leidam en bevorderde de uitdieping.
Reeds in 1783 verkreeg men eeno diepte van 5 ïi li M.
De leidam werd aan de zuidzijde verlengd en vijf hoofden werden uil-fjebragt ter beperking van de wijdte der haven.
Hierdoor werd in ITS!) de haven toegankelijk voor zeer diepgaande sehepcn.
In 17!)2 werd de oostelijke leidam verlengd door eeu rijzen dam tot tegenover het Viemve werk. In IS^l) werd deze dam, vroeger slechts tot dagelijksehe vloedhoogte opgetrokker, verhoogd tol if, boven vol-
zee, met 1,511 M. kruinsbreedte en M. tonrondte, met glooijingen
van 2 o]) 1 en 0,15 M. tonrondte.
De vangdam is :5.quot;ill0 M. lang, hoog over de westelijkste 1200 M., 0,:i(l M. hoven en over het verdere gedeelte gelijk volzee.
Ten einde een volledig maritieiu etablissement te verkrijgen, werd (IsH iSlü) langs de westzijde der haven, evenwijdig met den oostelijken leidam, een rijzen kaai gemaakt, die in 1^(17 voltooid en later door een plankier vervangen werd, waarachter een havendijk, thans 2,52 M. boven volzee hoog, werd aangebragt.
Achter dezen dijk is een binnenhaven gegraven, de Koopvaarders-binnenhaven genaamd.
liet natte dok of bassin is 7 M. diep onder volzee, lang .'ill M., breed D5.'i M.
De zeedokslnis, wijd 20,00 M., diep S,1:J M. onder volzee, dient tot gemeenschap van het Nieuwediep met het bassin; de maritieme sluis, wijd !), |.(i M,, diop 1,10 M. onder volzee, met eene schntlengte van .'5:5,50 M.., geel'l toegang nil hel Meiiwediep naar de maritieme en koopvaavders-bmnenlia\en en xcrder naar liet groot \o(H'd-llolIaild.scll kituaal. terwijl eene keersluis in de zuidzijde van het bassin gelegen, wijd 19,1.1 M., diep 7,OS M. onder volzee, gemeenscha]) geeft Insschen het bassin en de maritieme binnenhaven. Kindelijk treven de koopvaarderschntslnis, wijd 10,0.5 M., diep 0,81. M. onder volzee, en eene schntlengte van 00,(50 M, en de sluis in het Xieuwewerk, wijd (),5.'5 ]\1. diep 2,02 M. onder volzee en
sclinllniifflc vuil M. oniiiiddcllijk (oc^niig nil ilc Innen n.'iai' lici
ü'rddl, Noonl-lfullaiulscli Kanaal, Tisgenovor de zeedoksluis ligt eon droogdok mcti ocne wijdte van invaart van I!),.'!? M. en lengte van stapeling van 7 1,7S M., dat in de jaren 1S58 I S(i,'5 kapitaal liershdd werd; in 1S.)S - 1806 is in het bassin een tweede droogdok, mei M, invaarl wijdte en !)l,7.r) M. lengt(? van stapeling, gebouwd. Heide dokken worden door stoomwerktuigen ledig gepompt en droog gehouden.
De roede en de havens van bel .Yieuwediep zijn immer toeiraiikelijk; sleehts bij zeer zeldzame uitzondering koml liet voor, dat bij ijsiranu- bel benaderen dor haven, welke door boven omschreven stroomleidende werken steeds op diepte gebonden wordt, bezwaren ondervindt.
liet was dan ook van groot belang don spoorweg in verbinding te, stellen met de groote scheepvaart. Tot dit dool is binnendijks in de onmid-delijke nabijheid der zeesluis eene spoorweyhaven geiuaakl, lamr ruim 500 .\1,, broed 120 i\ SO M., dicj) 0,50 tot .'3,50 M., welke bet voordeel heofl dat ze, door hare ligifiiiü:, voor zeer belangrijke uitbreiding vatbaar is.
De zeesebopen vimlcn dus, de zeesluis binnen komendo, in hunne on-middclijke nabijheid gelegoubcid. hnnno lading o]) de sjioorwegwagons te lossen ol uitvarende de goederen uit do daar aanwezige loodsen overtonemen.
IIAVKN KN DOKWKKKKN TK AMSTKHDAM.
Yóór IS^S had Anisloi'diiiii geen baven tol borging van de schepen in do groote vaart; de seliepen lagen in lange rijen aan paalwerken en due d alven in hot open l.l langs de stad, blootgesteld aan den vrij sterken eb- en vloedstroom, ongedekt voor aanvaring, waaraan ze, vooral bij sterke winden, bloot stonden, en niet beveiligd tegen ijsscburiiuf des winters.
Die staat van zaken werd meer en moer onhoudbaar en vooral de groote sommen voor diepboudiiiif der seheepsligplaatsou gevorderd en hol bezwaar, om aan de steeds hooger stijgende eischen te dien opzigte te voldoen, drong tot do uitvoering van de vooral voor dien tijd hoogst-belangrijke baven- en dok werken, waarvan roods lang te voren de plannen waren ontworpen.
Die plannen bostondeu in bet vormen van drie kapitale havens door indijking van een deel van bot open 1.1.
Twee dier havens, het zoogenaamde Oostcr- en Meslerdok. zijn lot stand gebragt, de derde bet tegenwoordige open havenfronl is niet geniaakl.
De dijk tot vormhig vau liet Oostt'rdnk omsluit tevens de gedeelten van de stad: do eilanden KilU('lllgt;iir|gt;'. M ittenbui'ji;' en Oosti'llliurii', bene-
1:5*
l.-J
vims (Ir stads ItictliUldt'll, ilii' vroeger ongedekt, aan hel M lagen en dns bij hoogwater aan inmulatie blootstoTiilen. Kven/.oo zijn hinncu den \\ esterdoksdijk hesloten, de \roeger onder gelijke conditie gelegen stads-deelen: het Itikkerseililiul, het IMillseilfilaild en hel KeillcilcilillMl.
De oostelijke alsluitdijk is lang........... ................M.
De westelijke afsluitdijk is lang....................... 1'.)7£ quot;
Te zamen.....ni'21' M .
waarvan ruim oKit) M. in het water is aangelegd.
De ingesloten watervlakte voor seheepsligplaatsen bedraagt:
in het Oostenlok.............................. s,i H- A.
quot; « Wcstei'dok............................................................quot; quot;
Te zamen.. . . 10quot;) II. A.
Het Oostenlok heeft met het 1.1 gemeenscha]) met 2 sehntslnizen.
waarvan de grootste wijd.............................. 15,12 M.
diep onder Al'..................................... 'siJ.) //
niet eene selmtlengte van............................. fi t, II) quot;
de kleinste wijd........................................................................quot;
diep onder AP....................................... r'',,:5 quot;
met eene schnt lengte van............................ 1 t,-
l it dit dok voeren met sluizen voorziene kanalen naar de stad. Ook het Mt'Stenlok heeft door 2 sluizen getneensehap met het IJ.
De groote slnis is wijd............................ I.'5,8t M.
diep onder Al'.......................................'i'quot;' quot;
selmtlengte........................................ 1-5,SI quot;
de kleine slnis wijd..................................................................quot;
diep onder Al'...................................... .5,SI) n
selmtlengte......................................... 2!),27 quot;
Dit dok heeft, door een kanaal met slnis, verbinding met de stadsgrachten.
Lings de dokken en langs de daarmede gemeen liggende grachten worden scheepswerven voor aanbouw en hostel, zoowel voor houten als voor ijzeren schepen gevonden, benevens groote ijzerlabrieken voor schecps- en andere benoodigdheden; in het Oosterdok is het groote Kijks HuritiflllC scheepsbouw etiililisseinent gelegen.
In bet Oosterdok worden . in het Westerdok I houten droogdokken gevonden, geschikt voor de opname van (1(3 grootste der tegenwoordig op Amsterdam varende koopvaardijschepen.
Door de werken tot aanleg van bet Xoordzeekanaal, voornamelijk door de in IS72 tot stand gebragte afsluiting van het M, beoosten de stad,
i-- do locstimd vim ilu Iiiivcnwcrkcn g('li(;cl Ncrandcnl; lid \ rdc^ctr open 1.1 is nu, evenals de dokken, ingedijkt; en daanloor lol een groot liaven-bassin liervormd.
I)e seheeiisgenieenscdia]) tusschen het IJ en de /.nidci'/.cc wordt onderhouden door ka])itaie sehutslnizen iu den alsluitdijk gebouwd, terwijl door het in aanleg zijnde kanaal cene regtstreeksehe en korte ge.ineeiiseha|i met de Xoordzee wordt verkregen.
Door de gemeente worden nieuwe seheepligplaatsen en kaden gemaakt, terwijl de langs den IJ-oevei' in aanleg zijnde Htaats-spoorweg, in verbinding met de reeds te Allistt'l'dsllll bestaande spoorwegen, de haven van AlilNterd.llii in verbinding zal brengen met het groote Muropeesclie spoorwegnet.
Behalve de bekade regter Maas-oever en de vele met deze rivier in verbinding staande binnenhavens bezit Itottcrdilin. hetzij voltooid, het/ij in aanhonw, op het eiland IViJcnoord, de Voordci'hiivcil, die hij I öd M. breedte, eene lengte heeft van ilóO M., ter diepte van I .M. onder Al'. De bodemsbreedte bedraagt III M., terwijl op M, daarboven •'lil
.M. breede bermen zijn aangebragt.
De Spdoi'wegliuven breed 115 M., lang ± l:!lili M., waarlangs ten gemakke van den handel, de zijtak van den spoorweg loopt en zich bet goedereustation bevindt. De gemeensehappelijkc mond dezer beide havens is lang ongeveer 11)0 M., diep 15,JM M. onder A l'.
Ken biniicnliilveil SI) M. breed over SIHI M. lengte en van daar versmallende tot ID M. breedte bij iiüt) M. lengte.
Ke,n Elltr(gt;|lótlisiveil in de vorige haven uitmondende, breed lil) a 7~ M. en nagenoeg !)() M. invaartwijdte; de lengte bedraagt. 225 M.
Over de binnenhaven komt eene beweegbare brug van 25 M. doorvniirt-v\ ijdte en 10,5 M. breedte tussehen twee pijlers, die ieder 10.5 M. breed en 17,5 M. lang worden, met twee vaste zijopeuingeii elk van 12 M.
Kangs deze havens zullen kantoren en entrepots worden opgerigt.
De op rijkskosten aangelegde zeehaven van Vlis.siiisi'ni werd in 1^7.') geopend. Wegens hare gunstige, zelfs in de felste winters, ijsvrije ligging, groote diepte en ruimen aanleg, mag zij als de voortrelfelijksto van Nederland genoemd worden.
15 I
Door den /it'ciiwsclicn SiMXM'wt'ü' vi'i'liondcn nul hd Midden Kiiro-pcrsi'll S|MMtl'H ('Uilt'l . dool' 111 ! Kil llilil I Mill Wlllclll'l'm llll'l lie Vcdl'l'-hmdscli»' en Ihiitsclic walerweni'ii en door dwi wijden diepen Sclicld»'-
inoiid mei de zee, wil deze liMven in de imusle toekomst ongetwijfeld worden, een veel gezoidit nitg)ings|innl van verkeer tnsselien de volkeren der ( )nile wereld onderling en tnssehen deze en die vim AllU'likll.
De havenwerken zijn dan ook zoo aangelegd, dat z(!, naarmate der behoefte uitgebreid kunnen worden. Daartoe, worden voor havens, dokken, werven en verdere haudelsinrigtingen (11 II. A. terrein hesehikbaar gehouden. Aanvankelijk bestaan de nieuwe bavenwerken uit één liui-tcnliiivi'ii en twee biiiiienliiivcns. De Hiiitcnliiivcn is lang (170 M., wijd aan den mond ISO M., diep bij hoogwater 10,-quot;i en bij laag-water (i,7 M.
Buitendijks wordt ze gevormd door twee, met steenglooijing en staket-werken verdedigde en aan de zeeeinden met zinkstnkken bekleedde, aarden ha\endaininen, waarvan de westelijke tot in het diep van den stroom verlengd is, door een als zeebreker bewerkt houten paalhoofd. Binnendijks zijn bazaltsteenen kaaimuren, met loodsen daarlangs, opgetrokken. Nabij de westelijke kade staat het illU'l'llillioilsial Spoonvcjistiltioil, dat door een overdekten gang met spoor, verbonden is aan een, in de haven vlottende, ijzeren aanleg-ponton, waaraan de, in regtstreekseh verkeer met den spoorweg varende stoomsehepen, hij eiken waterstand, gemakkelijk kunnen laden en lossen.
In de Kilinenluiveiis, die door eene dubbele schutsluis van !Jl) M. wijdte en I l(! M. schutlengte voor de groote en 8 M. wijdte en (it M. sehutleugte \oor de kleine vaart, van de Buiteuliaven geseheiden zijn, kunnen schepen van en bij verhoogden waterstand van 8,25 M. diepgang, ligplaats vinden. De binnenhavens hebben met het verbreed kanaalvak, waarmede ze gemeen liggen, eene watervlakte van 30 II. A. en ;}8.quot;)() M. loswal. Ze staan door een verhindingskanaal in gemeenschap met de dokken en const ruktiew'erken binnen Vli.SMin^'Cll, welke \ oor schepen van 7,20 M. diepgang toegankelijk zijn en door eeue .schutsluis van 17,quot;) M. doorv aart wijdie naar zee kunnen verlaten worden.
De waterstand in de VliNsillgscliC hilVCIIS kan, onafhankelijk van dien op het kanaal door WalcluTcn. geregeld worden door middel van eene keersluis aan het begin van dat kanaal.
Hierdoor kunnen zoo noodig de binnenhavens zelve tot sehutkolk, van als 't ware onbeperkte grootte, benuttigd worden.
in de nabijheid der keersluis staat bet station voor de locale dienst op
VlissiiiifCii Dil slalioii is, met hel rccils vtTinclil liili;nmlii)iiaal stalion aan de Buileiiliaven door sporen \ nrhonden.
I)(! aanlegkostüu der havenwerken bedragen in ronde eijl'ers negen mil-lioen gulden. ').
De scliepen, welke Ie \ lis.siii^'cn binneinallen, vinden, het kanaal door WitleluTCll oj)\arende, le Midtlcibiirj,*' een llians in aanbouw /ijnd droogdok, dal. verdeeld is in Iwee deelen, waarvan liet \ oorstc gelt;leelllt;' als nat ol' voordok, het tweede of achterste gedeelte als droogdok moet dienen.
Het is aan het vooreinde door eene sehipsluis van ^l) M. doorvaart-wijdte afgesloten, welke in \rije gemeensehap staat niet bet kanaal, waarvan de bodem 7,10 .M. beneden kanaalpeil gelegen is, doch welke peil 0,7(1 M. kan v(!rhoogd worden.
De scheiding lusseben bet voor- en aehterdok wordt gevormd door eene bonten tnssehenwalerkeering van ^l) M. wijdte. Deze bestaal nit eene klep die bij gesloten stand verticaal staat en bij geopeuden stand horizontaal ligt.
De bodem der invaart van de sehipsluis ligt in do as 1,50 M. onder bet kanaalpeil. De diepte der invaart is dus bij opzetting van het kanaal hoogstens 5,20 M., zoodat , 0,10 M. water onder do kiel aannemondo, schepen van hoogstens 5,10 M. diepgang in het dok kunnen varen.
Hot voordok is 0,30 M. dieper dan de sehipsluis. Het beeft voldoende afmetingen om schepen van 115 M. lengte It; bevallen.
Zoodra het schip is binnen gevaren, wordt do sehipsluis gesloten en door een stoomwerktuig zoowel bot voordok als bet achterdok opgezet, te weten voor een schip van don maximum diepgang of 5,10 M., lot .'i,2ll M. hoven kanaalpeil, welke opzetting rond de goheele dokruimte door stoenon borstweringmuren gekoerd wordt.
Do dokvloer in bot aehterdok hooft 110 M. lengte.
liet bovenvlak dor zwalpen van dien vloer ligt, ouder eene gelijkmatige helling, aan de zijde van hel voordok ter diepte van 2,20 Al. onder kanaalpeil; aan die van bet landeind 1,S0 M. onder dil peil.
Na de opzetting tot -h .'5,20 M. staat dus boven bet begin van den dokvloer 5,10 M. en aan bet landeind boven denzclfden vloer ü M. water.
') ll(»(' gunstig de tocgung naar Vli.ssiiigcn i.s in vergelijking met die naar de voornaamste havens van Europa, blijkt uil den, aan liet einde van dit UoulVUtuk upgenomen, staat.
1 5(i
/joodra liet water tot die liooj^tc is (i|)lt;^o/(il, wordt liet te. dokken selii|) naar liet aclilerdok boven den dokvloer gevaren en daarna liet water door de riolen van de seliipsluis weder tot den kanaalstmul afgetapt. 'Tijdens deze aftapinng strijkt liet sehip zieh op de stapelblokken van den dokvloer.
Om het schip geheel droog t(^ zetten wordt verdere verlaging van den waterspiegel in het aehterdok tot ^,7t) JI. onder kanaalpeil gevorderd. Deze verlaging geschiedt, nadat de tusscbenwaterkeering is gesloten:
1 door aftapping op den polder M iilcluTt'll, waartoe een slnitbaar genieeiiM'hapsriool wordt gebouwd tnssehen het achterdok en een stads-riool, dat op den poldervvatergang naar Vee re is gerigt. Door deze aftapping daalt liet water ^ ii 2,2(1 M.
)l0. door afnialing van het overblijvende water door middel vaneen onder den bodem van het natte of voordok gemaakt riool, dat het achterdok in gemeenschap stelt niet het stoomwerktuig, dat tot. opzetting van het dok heeft gediend, liet vermogen van dit stoom werk tuig moet zoodanig zijn dat, bij gewonen stoomdruk en normale werking van de pompen, de opzetting van het dok tot bovengenoemd peil in hoogstens zes uren kan geschieden.
liet uitlaten van het sehip geschiedt mede door middel van opzetting, nadutte voren het aehterdok tot den kanaalstand gevuld is door middel van een schuif in de tussehenvvaterkeeriug.
De naauvve havenmond en de ligging van den haventong, in verband met de groote stoomschepen die ilai'lillU.Tll aandoen, en de opening van den spoorweg lli(rliillt;''('ll—liCCIIWiinleil. die hel handelsverkeer zeer doet toenemen, gaven aanleiding dat de behoefte aan verruiming der Innen zieh dringend deed gevoelen.
\ erlengiuif van het Xoorderhnveuhoofd tot betere beseherining van den ingang der haven tegen de noordvveste winden, en opruiming van het '/juiderhaveuhoofd, om meer ruinite te verkrijgen, waren noodzakelijk. In 1S71 werd met de werkzaamheden aangevangen.
liet bestaande Xoorderhavenhoofd is in zee verlengd door een dam, en deze nagenoeg volgens kwart cirkel omgebogen.
Keu nieuwe dam, als Zuiderhavenhoofd, aanvangende aan den zeedijk bezuiden Ifarlingen en in zijne rigting in zee ongeveer evenwijdig met de kust, volgens de as gerigt op het omgebogen uiteinde van bovengenoemden
Nbonlcrdnm, Nonnl nu'l dc/.cn ccur nieuwe ImiUüiliavcn, lang ongeveer SOO M., i)i'ee(l van 110 lot 1711 M. en diep 5 M. heneden \olzee.
De mond is 00 M. wijd. Mene opening van 40 M. geei'l loegang lolde vroegere liavens. Langs de oost- of' landzijde is een ba/.MlIinnur gebouwd op paairundering, hoog ;2,r)ll I\i. boven volzee.
liet profil van liet Xoorderliavenboold is:
kruinshoogtc 4,20 M. boven volzee,
lonrondte 0,20 M.,
breedte 1,00 M. vermeerderende aan liet uileinde over I (1,00 M,, lol !) M, De kruin daalt bij de aansluiting niet liet oude hoofd 1 tot .M. boven
volzee; glooijing aan de buitenzijde I op I met 0,00 lonrondte.
De glooijing aan de binnenzijde bedraagt 2 op I niet 0,30 tourondte. De dnni eindigt tegen een dubbel langwaler-pnalwerk, en is voorzien van een gedeeltelijk open houleii kop met plankier op I M. boven volzee, breed 4,10 M.; de dam is lang 190,25 M. gemeten op de kruin. Het profil van liet Zuiderbavenhool'd is:
kruinshoogte 3,00 M. boven volzee,
lonrondte 0,10 M,,
breedte; 2,50 M. vermeerderende over de laalsle 7,50 11. lol .M. glooijingen buitenzijde, zuidzijde 3 op I, biülenzijde westzijde 3'/^ op 1 , biniienzijde 2 op 1 met tonrondte van 0,5(1 M. aan de builen-, en 0,25 M. aan de binnenzijde.
Even als het Noorderhoofd eindigt de dam met een hoogwaterkop met plankier, hoog 3,50 M. boven volzee.
De lengte op de kruin gemeten bedrnagl S33,75 M.
liet Zuiderhoofd lieslant voor de eersle 500 M. uil eene bezinking op de volle breedte Hel overige gedeelte en hel Xoorderlioofd, behalve aan de geiuiemde koppen, is zamengesleld uit een builen- en eene binnen-opzin-king, waarlusseben eene aanv ulling mei specie, afkomstig uil de gebaggerde geul door de Pollen (ondieplen gelegen op ongeveer 2000 M. vóiu' de haven bestaanilc! uit klei, zand en gemengden grond) lot 0.02 M. beneden volzee is aangebragt. Van af die hoogte lol 1 M. beneden de opgegeven hoogte, bestaat lust ligehaam uil zuivere klei, algedekt met eene rietlaag dik 0,05 M., eene jiuinlnag dik 0,50 j\|. en eene bezetting met zuilenbazalt op den ko|) geplaatst.
Dit lidofit zal in 1 STfi wonlcn vervalleen door ccn diim mm illt;' buiten zijde en ogi de kruin van alinetingcn als hel liuufd cu aan «Ie binnenzijilL' voorzien van ccnc loojjbrug hoo^; 1.50 M-boven volzee.
J 5S
Do Imvcu werd in dienst gestold op ^(i April 1875.
(ionoenide ondioplc do INdlcn i)o\iiuil; zieli in liot vaarwater naar do zrcyalon van lift gt; lie en 'rci'sclicllill^'. Op liet hoogste ol'ondiepste gedecllo van dezen rug staat, bij hoogwater to IIai'liiiigt;TU slechts .1,66 M. water.
Do lengte bedraagt ongeveer I'/2 -M , gerekend tusschou do diejgt;te-lijnon van 1,5(1 M.
Ten einde deze boletsolon voor de scheepvaart weg te ruimen is, zooals boven reeds mot oen onkel woord vernield word, in de jaren 1S71 011 lS7:i over bovongouoonulo lengte oeno geul gebaggerd, waartoe eene hoovoolheid van .'S^t)()()0 M3. specie is verwijderd.
Do poilingou in 1S7^—1S7.'5 en 1S71 vorrigt, toonden echter oeno langzaam voortgaande vevoudieping dier geul aan, zoodat besloten word om, door middel van stroomleideiulo werken, te traohton oone nitschnring van don bodem te bekomen, welke voor do sohoopvaart voldoende diepte tussohen de roede en don tak van don Vlicstroum, genaamd de Itluaiiwc Slenk, zou oplevoron.
In ] S75 is aan dit voornemen gevolg gegeven door hot loggen van een stroomloidonden dam, bezuiden de in 1S7I en 1^72 gebaggerde geul, lang 1 i\. M. met kruin ter hoogte van 0,50 M. boneden voizee, breed t M. onder hollingen van 1 op 1, steun vindende op een grondstuk over de ganscho lengte, broed 20 M.
Deze dam wordt met zwaren steen bezet on bestort en voorzien van twee rijen eiken palen, lang .quot;5 M., zwaar 0,25 M. in middellijn.
Dc uitwerking van den dam is voorloopig gunstig. Kr is namelijk oeno geul benoorden don dam ontstaan ter diepte van t M.
Do aanleg van dien dam vordert eene uitgaaf van ƒ 2SS,(iO per M.
De kosten van daarstelling van de haven en do werken op de Pollen bedroegen medio 1S75 in rondo cijfers 2550000 guldon.
Behalve genoemde havens zijn in de laatste 25 jaren als voornaamste haven verbeteringen te noemen:
1S51. Hot vorgruoton der toenmalige haven te lliirlill^'eil, in het belang van den handel en de nijverheid, door het makeu eener nieuwe liavon-kom van i)00() Mquot;. oppervlakte en 4 M. diepte onder voizee. In 1851' was deze haven voltooid.
Hot veroenigon van bot »illlistci'riie|» met de firoiiiiigei' stilds-Itnicht.
Het graven van twee havens tot los- en bergplaats voor schepen te Itottenliini, lang to zamen 5:50 M., broed, do eene 70, do andere 80 M.
1
185:2. Ildt, \(jrbdcivn der liuvcns to Itrifllc.
ilofc niakiiii ccMcr iiaiiluglmven io MjiuegTll, len einde de sdicpcii bij winter ecue veilige iigplaats te kunnen geven en Lei' wille van de vaart in den zomer.
18.).}. Hot verhol oren der haven lo I' I h ii rii, door \er(lie|)ing van de havenkom en het havenkanaal en hel verlengen dor hooiden. In waren deze vorhetoringen geschied.
liet maken eener liaven Ie Hui/en.
liet maken van oenquot; nieuwe ha\enkoiii le lltirkcn, lang 100 M., breed It M., diep :l M. onder volzee en het voortdurend uitdiepen dor haven.
IS.jt. Hot \crhetoren dor haven to NidiU'lliariiis, door het verlengen dor leidijken met aanlegplaats en uitdieping.
loon tengevolge van den April-storm in 1 Still do daminen grootondeels waren weggeslagen, werd in Jstil besloten deze wederom op te werken en op lot) M, uil den buitonmond van de haven eeno kapitale sehut- en spuislnis te bouwen en daardoor de haven voor hot vloed-water ontoegankelijk te maken. In 1SI!(! kwamen deze werken gereed, liet verbroeden dor haven te lt;gt;m('iiiiii(|fii, Van afhel Zwilliewaln' werd hierdoor de haven 221) M. lang, .'ill M. breed en 2,00 M, diep. Hot verbotoren dor haven te ^iedcinhlili,
1850. liet verg rooien dor haven te /iit|)li('ll en hot maken eener haven met los- en ladingplaats.
liet maken eener nieuwe havenkom te lik, groot SSO.'» M-, diep 1,70 M. onder volzee en het in 1S5!) verlongon van hel Wostorhoold. 18,)7. Hel \ erbeleren dor haven te 'l'cr.sclicllln»'. door het verlongen van
dammen en uitdieping.
Is,»;). Hot vorbetoreu dor haven te Itlok/.ijl, door \erlenging dor hooiden en uitdieping.
I Still. Het verbetoren der haven te Sp/ilkmlMll'quot;'. als boven.
liet maken eener haven te Schiedam.
Hel maken eener haven te Oudoip.
18ll;5. Hot bouwen eener spnisluis ten behoeve der haven te /,out kamp.
Het verbeteren dor haven te Iti'oinvershiiveil. door hol bonwen eener spuislnis, het graven van een loevoorkanaal, het uitdiepen dor binnen- en buitenhaven, hol inakon van stoonibootaaulogplaat-sen enz.
Het verboteren dor haven lo Yt'CI'C, door het bouwen eener spuislnis, het verbeteren der hooiden eu het uitdiepen dor haven.
100
De werken kwamen in 1S()7 gereed.
IS71. Verhelering vim de haven te Kliklilli/Cll door uitdieping van hel daar natnj gelegen Ivrilldicrsjt'ilt.
Ten ge\oige van de verlegging van den stroom, waardoor het vloed water niet meer door gcnoomd gat liep, verloor dit laatste, voortdurend in diepte. Om den stroom weder door het Krabbers-gat te leiden, werd het maken van een lei- of vangdam, langs de zuidzijde van het vaarwater, noodig.
Deze heeft eenc lengte van 1(500 M., hoogte boven volzee 0,50 M. met 0,11» M. tonrondte daarboven, kruinsbreedtc van 8 M. met glooijingen van -J op 1 tot 0,~5 M. onder \ ()lzee, waar aan iedere zijde eene berm, breed 1,50 M., wordt aangebragt en verder tot den bodem der zee afdaleiuhi met glooijingen van -Z op 1. De kosten van dezen dam zijn geraamd op 295200 gulden.
1872. liet verbeteren der haven te /leiikzee, door het uitdiepen der buiten- en binnenhaven en het dempen van een gedeelte der binnenhaven.
IC I
STATISTIEK DKK TN- EN UITOKK I.AAUDK SCIIKI'KN.
In isM weiden in Ncilcrliiiiil
[NGEKEAAKD. i UIT(i KKLAA UD. ----—
|
718 Nixlorliuidsclic |
. .metende |
345550 |
Ton. |
714 Nederlandsche |
. nietende |
337768 |
Ton. |
|
•1. Jiclgisclic. . . . |
„ |
1(J!)7 |
1 lielgisolie.. . . |
// |
1540 |
// | |
|
3U Dcensclu!.... |
2872Ü |
r |
27 Ueenselie. . . . |
27053 |
// | ||
|
2645 Engelsche.. . . |
1352155 |
2599 Engelsehe.. . . |
H |
1365969 | |||
|
3 Fraiisclic . . . . |
. . u |
1074 |
„ |
4' Eransehe .... |
H |
1558 | |
|
1 Italifumsche. . |
, . // |
1027 |
// |
1 Italiaansehe. . |
H |
2587 |
II |
|
13(5 Noonkluitsclic |
. . H |
67215 |
// |
137 Noordduitsehe |
!' |
73099 |
II |
|
27 Nooi'dsche , , . |
// |
7583 |
// |
26 Noordselie . . . |
8216 |
n | |
|
7 Kussische. . .. |
. . H |
9094 |
// |
9 llussiselie.... |
quot; |
11368 |
n |
|
1 Spaiiusclie , , |
quot; |
469 |
u |
1 Spaansehe.. . |
// |
(15 5 |
n |
|
03 Zuccdsclic , , , |
. . « |
25135 |
quot; |
62 Zweedsehe , , . |
. ' // |
27379 |
quot; |
|
3C35 Sloomsidu'pen |
.metende |
1840628 |
Ton. |
3584 Stooinsehepen |
. metende |
1867192 |
Ton. |
|
waaronder: |
waaronder: | ||||||
|
I3Ü Stoomschepen |
iu ballast |
844 Stoomseliepen |
iu hallast | ||||
|
metende |
92302 |
Ton. |
nietende |
547380 |
Ton. | ||
|
waarvan 4 onder N. v |
ag // |
3328 |
// |
waarvan 11 onder N. v |
ag // |
11240 |
quot; |
|
Zet'sclK'iM'ii. | |||||||
|
1892 Ncdcrlaudsclic |
. nietende |
133271 |
Ton. |
1 946 Ncderlandsehe. |
. nietende |
435940 |
Ton. |
|
4 liolgisclii!. . . . |
. . // |
954 |
h |
6 Uelgiselie.. .. |
« |
1 769 |
// |
|
337 Deonschc .... |
. . H |
42057 |
// |
33 1 Deenselie..... |
// |
48102 |
n |
|
1U23 Kiigclsclic.. . . |
// |
21 835(1 |
1035 l'lngelsche..... |
// |
232308 |
// | |
|
38 Erausclic..... |
// |
1 1283 |
„ |
39 l'Vansche..... |
// |
12977 |
// |
|
4 Griekschc. . . . |
. // |
1216 |
1 Griekselie..... |
1367 |
// | ||
|
(')8 Italiannsclic. . |
. quot; |
35(186 |
// |
72 Italiaansehe. . |
38473 |
// | |
|
31) N. Amerikaans |
('lio // |
23328 |
// |
31 N. \merikaaas( |
he |
25367 | |
|
541 Noordduitsclie |
. quot; |
98185 |
II |
540 Noordduitsehe. |
108205 |
V | |
|
7(11 Noordselie . . . |
II |
23 1177 |
n |
7 6 I Noordselie . . . . |
239635 |
// | |
|
38 üostenriiksclie |
// |
21448 |
n |
4-2 Oostenrijksehe. |
u |
22270 |
// |
|
54 lUissischo. . . . |
. II |
1 8B02 |
// |
52 liussisehe..... |
II |
1 7 7 7 1 |
n |
|
4 Spaansehe . . . |
// |
1730 |
3 Spaansehe..... |
II |
1603 |
// | |
|
1 1 ni'ksnli .... |
377 |
// |
1 Turksehe .... |
1' |
42(1 |
n | |
|
50 Zwcedsclie. |
. II |
1 6450 |
// |
53 /weedselie . , . |
. quot; |
17419 |
u |
|
4845 sclicpen..... |
metende |
1 15 7920 |
Ton. |
4919 schepen ...... |
. nietende |
1197632 |
Ton. |
|
waaronder; |
waaronder: | ||||||
|
304 sclu^ion in l)nlli |
st metende |
19616 |
Ton. |
2935 schepen in halla |
s| nietende |
821384 |
Ton. |
|
waarvan 184 ouder N' |
vlag » |
14765 |
// |
waarvan 927 onder N. |
vlag // |
237670 |
n |
I (lil
\'iiii genoemde scliepen worden:
INCKKLA \RÜ. UlTGKKL.VAIlü.
|
A nisterdiim. . . |
1328 |
seliepen |
metondo |
481522 |
Ton. |
1352 |
seliepen |
in etende |
484278 T |
|
lirouwiTslmven |
17 |
// |
// |
14705 |
quot; |
1(1 |
n |
/ |
16813 |
|
Delfzijl...... |
273 |
!gt; |
// |
37372 |
// ! |
270 |
n |
/' |
37945 |
|
Dordrecht. . . . |
388 |
// |
n |
10 1271 |
373 |
n |
// |
104308 | |
|
(ironingen.. . . |
I'JÜ |
// |
n |
1(1157 |
// |
179 |
// |
// |
17002 |
|
llarlingeu.... |
705 |
190110 |
// |
08!) |
n |
n |
1'.12197 | ||
|
Helder....... |
4(13 |
// |
// |
213038 |
// |
473 |
n |
n |
204684 |
|
1 !ellevoe(sluis. |
13 |
II |
r |
2886 |
// |
15 |
// |
H |
3118 |
|
Rotterdam . . . |
3 ld!) |
n |
// |
154(125!) |
» |
358(1 |
// |
// |
1017558 |
|
Sehiednm .... |
(104 |
n |
103814 |
401 |
/' |
03372 | |||
|
Vlaardingen . . |
10(1 |
n |
// |
1 912() |
108 |
// |
// |
19075 | |
|
Vlissingen.. . . |
39 |
n |
» |
15198 |
43 |
// |
// |
10040 | |
|
M iddelburg.. . |
39 |
u |
// |
13198 |
32 |
// |
n |
1:5292 | |
|
Zaandam..... |
102 |
H |
« |
16(115 |
48 |
// |
n |
11923 | |
|
Neuzen...... |
217 |
t, |
82404 |
174 |
// |
n |
69010 | ||
|
Workum..... |
110 |
n |
„ |
013(1 |
,/ |
122 |
// |
0399 |
Ultimo December 1S7I beziit Nederlatid 1827 zeesebepen, metende 511!)S() ton, waaronder SO stoonischcpen met 711(11 ton inlioud.
De voor de visebvangst gebezigde scbcpen zijn bier niet onder gerekend.
Aan de vraebtvaarl van vreemde liavens op vreemde havens werd in 1^71 deelgenomen door 21o!t geladen scbepen melende .'!S(i(l 1 I t.onen7S() scbe])en in ballast metende 121(172 ton (de vraebtvaart op Java, Suriname en Denemarken is bieronder niet begrepen). De lijsten waven nog niet ontvangen.
De algemeene invoer bedroeg in ls71 (1.'51 •quot;)1S27''5S K. (j.
waarvan nit Helgie.................. 1 ■'5714 l'852.r)
quot; quot; frankrijk................ 4175 101 (i
quot; - (ir. Hrittanjc.............. 1075462281
quot; quot; Prnissen.................. 2202(i063!31
quot; quot; Noord-Amerika (Ver. Staten) . 2119702Ü2
De algemeene uitvoer bedroeg in 1S7I 31()81!)561(l K. (i.
waarvan naar Helgie................... (J51Hfi935
quot; Frankrijk............... 2500911!)
quot; n (ir. Hriltanje........... 400548733
quot; l'riiisscn...........14035!) 17!) 5
n quot; Noord-A merika.......... 2 1325550
j (i;i
Do (loorvix!!' nicl ()\(,rlii(li))ij; hcdrocir 021 USD 1(11. K. (I.
quot; quot; zonder quot; « (i K. (i.
waarvan naar Helmie.................... -I.'321 IIS70
quot; Frankrijk................. 62(l747H
quot; quot; (Jr. ISi'itlanjc.............. ()147!)05!)
quot; quot; I'ruisscn.................. CIS I i) i n.'iS 1
quot; quot; N'oonl-Atncrika............ 7l(i(i!).'57
l)(! invoer tot. verbruik bedroey ecnc waarde, van 0715.'575n.'J (iulden.
waarvan uit Uei^ie............. voor 80085227 (iulden.
quot; quot; Frankrijk......... « 1 10010(1.'5 «
// quot; (Jr. Brittanje....... // 228(1898!)!) quot;
quot; quot; Pruissen........... « 1.'}09985()S «
quot; n Noord-Amerika...... quot; 2!)9;5 loOl quot;
De iiitv(]cr nit, liet vrije, verkeer bedroeg eene waarde \ an 508222 Ml7 (Jnlden.
waarvan naar lielirie............ voor 7002115.'} (ruliUni.
// quot; Frankrijk......... « 0290985 quot;
quot; quot; (Jr. Brittanje......
quot; '/ Priiissen..........
quot; quot; Noord-Amerika.....
Van den algenieenen invoer bedroeg de invoer
ter zee......... 2S890.,M075 K. (J. /.ijnde 15,77 pCt.
langs de rivieren. 22800 10070 » » .'i(i,12 »
te land......... I l|..15()l;)t);5 « - 18, li
!)5,.'i8 pCt. langs Spoorwegen.
Van den algcnicenen uitvoer bedroeg de uitvoer
ter zee......... 77 I;S!)!)01 .'i K. (J. zijnde 21,11 pCt.
langs de rivieren. l!)5.,J7 U!)42 » » 12,7^5
te land......... 101005 1055 ■ - ;52,S;)
SO,IS pG|„ langs Spoorwegen.
1170:55058 222(12291!) I '5 M2
Diepte van den toegang naar lt;le oiulerstaaiulc Havens in Europa.
-
|
Diepte NAAM in Meters bij | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
i
i'lcii [jrrool, deel van sommi^o pr()\incirii van Xcdcrhnid licslaal nil l'ol-ilcrs of inu'cdijkte landen waarvan de nppcrvlaklc van I a 5 M, ixnicdcn die der wc. litfl. Sonuni^c dezer landen waren vroeger nieeren of plassen; de ine(!steii (intslonden eeliler door \erveenin^en van middelmalitr hooye landen, waardoor zij in waterplassen werden liersehnpen.
Hel, indijken en droogmaken dezer plassen, om ze in \ mehlbare landen te lierselic])pen, vindt steeds op tn'oole schnal plnnts.
Daar waar weinig stroom langs de str; nden loopt, vtM'lioogen zieli de plaatsen, waar het troebele zeewater de slihben laai vallen, lanyzainerliand tengevolge van de voortdurende overstrooining en opslibbing.
Zoodrn deze slibben de boogie gekregen hebben van de duodst room vloeden, beginnen ze te begroeijen en kunnen meestal met groot voordeel worden bedijkt en in vrnebtbanr bouw- of weiland worden herschapen.
Blijkens de volgende opgave zijn in Nederland in deze eenw in ronde eijlers llülllitl II. A, grond aangewonnen en wel:
I (id
(i rootte
■l.inr van
(ll'OOg-
nuikiiit;.
lil'.N\\IIN(i DEK I N 1)1.1 k lN(i.
Eijorlaml op liet eiland Texel...........
I iiuirlemmermoci'polder...............
Waard- en Groetpolder................
Waard Xicuwland op Wieringen........
A ssendel verveen polder....... ......
Anna I'aulownapoldcr................
Poltlcr dc Kendragt op Kijerland........
Prins llendrikpolder op Texel........
Buikslooterliam......................
Op Texel kleine inpffileringen........
lli't Milllcnland op Wieringen.........
Thaiiicrliiiiucnpolder (in 1792 begonu n). (jrafteriucer.........................
108 12
410 10
335 0. 5
72 132 35 430 140 180 10
0 10
5000 21 812
35933.5
hi het district Oostwond..........................
.Vndijkspolder...................................
Sehinkelpoldcr onder Aalsmeer....................
N icuwerdaiiiincrham.............................
Siom- en Ifornmeerpolder onder Aalsmeer..........
liet groote Hop inden polder Hoog-en l.aag-Zwaandijk
De Weel gelegen bij Aartswoud....................
Kerkenrijdt onder \\ iukel........................
N'icuwland ol' Zeerijperpolder op Terschelling.........
Monnikermeer..................................
Berkmeer......................................
1805 186 5 1865 1800
1872
1873
1803 7 5
1874 1874 75
Hollendreehter- en liullewijkerpoldcr . .
N' oord meer........................
Lutkemelt;'r.........................
De Zandbraak .....................
Zwartewaalpolder...................
De oude Gouw.....................
Buitenpolder bij Enkbuizen.........
Drooglegging van liet 1.1 (/.ie Kanalen).
Ookmeer..........................
2000 17534 1435 460 305 5100 255 407 220 28 17 130
IS35/K) IS40 52
1 S 1.3 18 15 47
1 8 15 1845 17 1 846 1S47 48 1 S48 52 18 Ul 184!) 1852 1 8 14 52
1852
1853 1854 511
1854
1 855 50
1855 1 850 1857
1 S 5 7 5 8 1803 04 I 803 72
Ten noorden van Texel (inpoldering). .
Totaal N oord-I 1 olland .
Polder der Biesland .............
I\ rabbepolder en (Ira-polder......
Polder Westplaat-Oostplaal I'lnkkee. Polder Nieuwkoop...............
13(1 10 5 580 2550
18(11
1800 1 808 1 801)
Trnnsporteren.
3725
Jiiar vim
(ll'OOg-makiiiquot;quot;.
(i root It-iii H. A.
liEN'A.MINd DKR INDIJKING
I'er Iraiisjiort.
Zcvimhovriisclic polder...........................
I'older klein Sturrovnnrt..........................
liijlincrineer....................................
Zuidpla'-poldiü'..................................
llijiisali'i'woudscho polder.........................
Vccndcrpoldcr..............................
Uilcindsclic droogmakerij....................
I'older van Nootdorp.........................
1 loelpokler..................................
V\ oudselio droogmakerij.. . .... . .............
Itrienenspolder (Tiengemeten).....................
De kleine droogmakerij........................
Nieuwe Wateringveldsche jiolder.................
Oecombineiirde Iluiszilter- en Mceslouwcrpolder.......
j Polder ouder Stonipw ijk........................
j Jochemsplaat. ouder llozenbnrg..................
I'older van lleinnnoord.........................
Onder Dordreclit en aan de Zuidzijde van den polder
West-Nieuwland.............................
Adrianapolder..................................
Polder ouder Koxeni-^e en Stelleudain. ............
Hovenpolder van Schieveen....................
\\ esteindselie polder onder f-oelerwoude en Slompwijk. ,
Polder in Zuid- lieijerland ouder froudswanrd.........
\Ves(poldeigt;ehe Gors ouder Ooll^iuisplaat..........
Droogte aan de punt van het Gors de Staart.........
Weiland ten weslc.u van Stellendam...............
Oude Tonge....................................
Admiraal Zoutinaupokler onder lieeuwijk en Sluipwijk.
Ilieslaudsi'lie polder bij Delft......................
Polder Middelburg...............................
Droogmakerij bij Seliieveon........................
IIeiligengeest])older in lüjusaterwoude...............
\ eeuplassen in de gemeente \ ijeudain..............
Zuidpolder van Plassen ouder
(ieeombineerde I lollendreeliler- en üulli wijkerveeupolders
Zuidpoldor onder Oost- en West-Harendreeht........
\le\auderpolder onder 11illegersberg en Kralingen. . . .
Indijking van Slikken onder Stellendam.............
()osteinderpoel.................................
dorsen voorde oosiplaal l'lakkee..................
Indijking op liet eiland Hozenburg.................
Grienlaud onder lloogvli ■(.......................
De groote l!ug ouder Dordreeht...................
Transporteren
3725 1660 1 I
7110
41 18 40
18()il 1810 I san 1 828 «10 18:51. 1840 1838 1 SHi 15
1845 I 8 15 47 184C 1847 1S47 HI I s 48 no 185052
1852
I S 52 50
1853
1853 I s5 3 1853
1853
1854
1855 1850
1850 1857 1858 511 185(.i Oil I 859 IS.V.IOl) 1850 I 859 1801 02 1802 (i !■ 1 8 (13 186 I 7 I 1 805 180507 I860 1 860 I 869 1869
1130
80 2 5 5 20 005 180 187 710 80
81 83 5 0 106 80 245 25 9 17 72 3211 150 275 28(1 19 33 105 25(1 •120 0 I 2713 I (KI 425 200 50 1(1 40
Dell! 'iin
j^aaira i'ker . .
19840
(Inx)--- ÜKNAMINC Dl'li INDIJKlN(i.
19840
150 00 78 ;5
400 2051)1
l'cr transport.....
1870 l'lasscu in den nieuwen en ontlen broekpolder onder
Rijswijk ... .................................
1S70 (irensblcik en polder Sion.........................
I ^ïO/I 1 Indijking op liet eilnnd lio/enlmrg.................
1872 i Idem. .................
1873 7-t Tedingerbrockpolder.............................
/.uid-Hollnnd.
Olieslngerpolder.................
(ienl polder ...................
l'older vnn iSallingen...........
\ ogelschorpolder..............
Sopliiapolder...................
l'older van Austerlitz...... ...
Mariapolder...................
W illielminapokler...............
l'older de Aardenburgselie haven...
Xenzenpoldor...................
l'older Soelekerke...............
Nieuw Snbbiiigapolder...........
Herdijkte zwarte polder..........
lioonepolder ...................
Nieuw l'apesehorpolder...........
Smits Koegor.-cliorpolder..........
Strooflorjierpolder................
Ohcllim kpolder.................
Diomedcpolder..................
Polder Nieuwland..............
Louisapolder....................
1'Bulinapolder...................
'i'homacspolder..................
I'erponelierpolder................
Onrustpolder....................
M ortierepolder..................
Kugeiiiapoldor...................
Bastiaan de Langepolder..........
Prosperpokler...................
C'iitliarina polder.................
Angelinapolder.................
Verdronken polder ten Z. O. van
Nieuw Othenepolder.............
Loozepoldcr....................
170
290 275
3755 7 5 540 1 1 5 5 1 5 450 I M) 30 15 95 23(1
isos 1805 1S05
1807 1 807 1 807
1808 I 80',) 18115 1810 1818 1821 1822 IS 25 1825 1825
1825
1826 1827 ISlil 1*44 1 845 I s 15 I 846 1846
1846 I 846
1847 1847 18 17
1847 I 848
1848 1848
385 2 5 5 1 3 5 5
195 880 50 90 70 1 000 410 230 45 5 5 60
Transporteren
1 1225
ld!)
Grootte in II. V.
.laar van droog-inakiiiquot;'.
HKNA.MI NC DKR INDI.IKIXG.
Per transport.....1
Schorren ten Z. W. van den Rei^ersliergselien polder. Sehorren ten Noorden van den Hei^ersherfi^elnn polder. Sehor genaamd het Kanimegors (van llaeflenpolder). . Schorren op hot verdronken land van Saftengen (polder van Alstein)..............................i
Schorren onder de gein. Ivals (Leendert Abrahanii)oldcr)| Schorren in het Schenge (Broeder en znsterj)ülder).. . .
Willemspolder voor den Anna .laeohapolder..........
Schorren vóór den Verbranden Manspolder..........
Schor Zuidvliet tegen den polder Ond Wolpliaarsdijk. .
Spieringschor vóór (!(Mi Soelekerkepoliler............
Schorren vóór den Westkerkepolder (Peirus Eghcrtspolder)
Schorren aan de Oostzijde van het Sloe............
Jaeobpolder....................................
Scijdlitzpolder..................................
Calandspohler...................................
liasliaan de Laugepolder vergroot met...............
Hijleveldspolder voor den Pr. Nieuw St. Joostland. . . .
Schorgrond vóór den Kruis- en Melspolder..........
Bedijking in het voormalig kanaal van \\ el/.inge.....
Willem lllpolder................................
Van Citterspolder...............................
Schorerpolder...................................
Johanna Mariapolder.............................
Bedijking vóór de polders Valkenisse en Krederika. . . .
Piersenspolder.................................
Zwinpolder....................................
Schorren in de Brakman bij Biervliet...............
Kleine Stcllepolder..............................
Visartpolder..................................
1 1225 ;i27 402
1850 1850 1850 .quot;.2 1852
18515 1 8 51 185 150 1851. 1 855 50 185556 18 50 58 18 5 (i 1850 1850 1 857 1857
1857
1858 18 59 00
1800 1800 01
I 800 1800 01 186101 1801. 1804 1865/06 1806 1806 1809 187273
450 140 I 14
30 5 13 80 5 208 215 I 10 70 64 l 05 27 45 250
134 60
135 95
1 99 210
72 255 00
I 70
)498
\\ illem-Leopoldpolder (Schorren in het Zwin) (de ge-heele polder 029 II. A.) Nederl. gedeelte.......
Totaal Zeeland.
|
Drie Vriendenpoider.................. Plaat genaamd de Ilardenbroek bij \Verk( Dcenenplaat onder Made en Drimmclcn . . Landaanwinning van Slikken en Zanden v: (leertrnidapolder.................... Van der Diunspoldcr................ |
Besiuspolder........................ ndam.... li dc lleene 1817 1 850 1850 185802 1800 1801 1869 205 38 20 950 30 21(1 |
Totaal Noord-Brabant
1453
17(1
(i rootle
Jiiar van drooquot;'-
lil'iN AM I N( i DEII lNDlJklN(i.
1 in II. A.
|S38;t)-t \1 ijdreclilschc ilroo^iunkcrij.................
870 550
1120
185^71 'riciihovi'iiscln! Miuirscvecuschc iiliisson........
Totiml Utrcdil
1851 57 Do Koekoek (veenplus). 1874 Oudcr Sleonwijk......
59(1 31
1)27
Totaal Overijssel.
Wester- of Klein Selialsiuumerpolder........
Oosler- of firoot SehaUuiumorpoldcr........
I loveusterpolder........................
Sexbienimer Zuidpolder..................
Wijiialdumer Oosterpolder...............
Zuidw esterpolder.......................
I'older N0. I...........................
.Menaldumerpolder.......................
Dronrijper Zuidcrp'older...................
Stadspolder of polder van den Stceiieuniolen.
I'older Nn 1............................
Acldiuncr- en Aruinerpolder...............
Kimswerderpolder........................
Aruiner Miedenpoldcr. . .................
Laakwerdpolder. . , . •...................
Oostbierumer polder......................
T.Islumbuurtsclie polder...................
Nieuwe liiltjioldcr.......................
I'older bewesten Witmarsum...............
(Jooijumerpolder.........................
Oosthemmerpolder.......................
I'ingjumcrpolder.........................
\Vonserpolder...........................
Hlijcrpold(!r.............................
Polder beoosten de liokkelaaii............
I'older N0 (i............................
I'oelensterpolder........................
VVestenMiderpolder.................. . . .
I'oelliui/erpolder.......................
II oo^re-bc in tinner polder.................
Oi'oote Miedunierpoldor..................
1800 1801 1802 1802 1802 1802 1802 1805 1807 1807 1807 180',I
1809
1810 1812 1813 181(5 18 Ki 181« 1817
1817 1817 18
1818 1818 1818 1818 I 81 1820 1820 1822 1822 1823
■150 G00 75 400 00 5 230 5 5 175 490 505 155 335 395 390 00 615
290 330
270 00 955 400 525 280 50 135 185 25 220 (55 180
9575
Groot': Mantguinerpolder.................
rransportereu.
171
HKNAMlMi IJK It IN 1)1.1 KIN'*;.
Per transport.
1825 Polder Nicuw-Momiikcbilt....................
1825 Mcinscharpoldcr...........................
1825 Hiillepolder................... ............
1827 lioxumcr Nieuwhuidspoldur..................
182!) Zuidermiedpolder, 1« imi 2»,..................
1832 Kamperpolder...............................
1832 Zuidoosterpolder............................
1831 üronrijper Noordcrpolder...................
1835 Groote Noordwolderpolder..................
1837 Polder van Andeln..................... . . . .
1840 Almenumerpoldcr............................
1841 Jestpolder.................................
1841 Groote Oudlandsclie polder...................
1841 VVesterpolder.............................
1842 Roordahuizumerpolder........................
1842 VVesterpolder...............................
1843 Groepolder.................................
1843 Noordegpolder..............................
1844,45 Noordermiedpolder..........................
1844 Oester- en Woster-N iou \vkruisl:uid|K)lder.........
1845 lialkensterpolder.............................
1845 Mnrumer en Nij kerke ipolder.................
1845 Polder N 8.............................
1845 46 Perwerderpolder...........................
184(1 ilcslumerpolder..............................
184(1 Ferwci'derkloosturpolder....................
184(1 47 Lielitaarderpolder..........................
184(1 11 eraelumerpolder............................
1846 llalluinerlioekpolder.........................
1846 ! Slagtedijksl(!r|Jolder.........................
1848 Pieterbierumpolder.. ........................
1848 Scxhicrumcruoordcrpoldcr.....................
1849 l.l medamsterpolder,.........................
1850 'l'aeozijlpolder.............................
1851 1 latzumerpolder.............................
1851 Caiiiiuf?liabuursterpolder................... . . .
1850/51 liet Plait..................................
1853 Noord westerpolder.........................
1853 Aehluuier noordcrpolder.....................
1853 Eeetguniernieuwlandiioldcr....................
1853 Engelunicrpolder...........................
1853 Oosterpolder..............................
1854 Wcsterpolder.............................
185 1 Polder NTO 2............................
Jitiir vnn dioof?-inakinquot;.
185 1 Itil/.umnzijlpolder......................
'rranspor(ercn
17^
.liuir vim Grootte
(li-oo-- HKNAMINC; DEK INDIJKING.
uuikiiiL'. i in Jl. A.
Per trnnsport.....
Britswerdermeor.................................
Buitculaiul nabij 'l'acozijl.........................
Heidenscliapsterpoldcr............................
Grootc St. Johaniicsgastcrvoenpolddr in llaskciland en
Scliotcrlaiul.................................
Grootc Vecnpcildcr van Kcliton....................
Znid-oosterpoldcr................................
Veeupolder onder Ter Idzardt en Oldeholtwolde.....
Polder van het 4quot; en 5° vecndistrict onder Aengwirden. Polder van het 6° en 7° veendistrict onder Opsterland
en Aengwirden..................................
Ijskcspolder....................................
Aukewinesiueer................................
]5onifaeiuspolder................................
Polder van Rijperkcrk............................
Polder van de Honderd en Woudgraven............
Jantjeszeepolder.................................
Polder dt^ kleine lïrekken........................
Gosthemmerpolder...............................
Polder van Wansweerd.........................
Polder de Olifant...............................
Polder N°. 3...................................
Polder N°. 9 ..................................
Polder de grootO Westergersloot...................
Kwelgrond te Kollum..........................
Veeupolder van Echten (gronden in de)............
l)e Lutjebroekerweel.............................
Inpoldering bij Gerkesklooster.....................
Inpoldering bij Westergeest......................
Droogmaking van N. polder en der /oogenaainde
binnenkring der ronde veenen...................
Uedijking in het Dijkwater (Adriana Johaniiapolder),. . liij liirdaard...................................
44 21
36137
240 135 125
2000
1100
285
3885
1801 1806 1807 1809 181 1 1827 1841) 1872
Totaal i'ricsland.
Zeven Hoeren polder.........................
liornhnizerpolder............................
Vierhuisterpolder...... ....................
liokumer- en Eeddemapolder..................
Uithuizerpolder j Noordpolder j
Oostpolder...............................
22110 3 35 120
425 2377 315 1 140
3578
3096 70 17 40 220 265 155 35 180 045 010 35 100 300 81 15 15 80 10
1835 1855 50 1856 1 sjü 5ü
1855
1858 1858/(32 18 5 8 5 1858 GO
1859
1860
1803
1s03 61 18015
1804 1806 1806
1867 186? 68
1868 1808
1 808/611 186',) 1869 1872 1872 1872 1872
I 872 73 1871'
Negen iioerenpolder.........................
Transporteren.
17:5
Jaar van Grootte
droog- ! liKiVAMINO DER INDIJKING.
makiag. i | in H. A.
187''5 Schougepoldcr....................................................................600
1871' Indijking onder Uithui/en..............................................800
1874 Indijking onder Vierliuizen.......................
1874 Indijking Vim den Dollard (g(idc(,ltlt;:lijk)..........................347
1875 Watorschap Wostcrpoldcr...........................551
1860 Banckspolder oj) Schionnonnikoog....................................420
1830 Polderde 1\ooilanden op Ameland..............................45
Totaal Groningen..........6648
Drenthe.
1852 Onder llodorwalde..............................................................143
1856 Onder liodcn en l'eize......................................................50
1857 Onder Loulingewolde......................................................680
Totaal Generaal..........110180.50
Ondei' di', bovcn^onoemde landuanwiimingcn verdienen eene bijzondere hcselirijving do navolgende droogmakingen:
Deze plus, groot I420 11. A., was gelegen in liet 1 looglieemraadseliap van ScliiclaiMi langs den llollsiiHlsclini l.lsscl. De ringdijk, lang öSOO M., werd gelegd in do jaren J SjJS 1 S;i(). lOerst. in lS;j(! werd met de droogmaking begonnen, welke in IS4II \oltooid was.
De bodem van den polder ligt nagenoeg (i Ji. onder den middelbaren vloed van den IJnncI. Daar hel peil van het zomerwater in den polder 0,81 Al. hieronder werd aangenomen, moesl hel water ruim (l,Sl) M. worden opgemalen.
Hiertoe werden gebouwd, behalve de drie bestaande molens, die den plas o]) peil hielden, nog £7 groote windmolens, benevens twee sloomvij/.el-niolens ieder van 30 I*. k.
Om deze groote opmaling te kunnen verrigten is de plas in boezems verdeeld, zoodanig dal (!lt;• windmolens het water door middel van vijzels en schepraderen telkens ruim 2 M. opvoeren.
Dc stoomgcmnleii brengen liet water: liet eene tof ■quot;!,„() liet tweede van al' ileu daai'gelegeii boezem tot op I Al. hoogte. Iedere \ ij/.el heeft
I,7^ Jl. middellijn, een spoed van 1,55 Al. en eene helling van .'5(1°.
De kosten van droogmaking bedroegen in het geheel J' .'ilOOOOO. Ma aftrek van den ringdijk en de ringvaart bedraagt de drooggelegen oppervlakte Ills,;}! II, A., welke opbragten 702115 gulden.
Van de droogmaking van deze plassen in de jaren ISt.'i- 18 ll, gelegen in het Hoogheemraadschap van IMIiiind, groot 112S 11. A., wordt alleen daarom bijzonder melding gemaakt , omdat zij de eerste is die geheel door stoom werd tot stand gebragt en wel door twee stoomgemalen van 21' en .quot;iti 1'. k., voorzien van vijzels welke; eene middellijn hebben van 1,75 ii 1,15 M. en eene spoed van 1,1)5 a 1,15 Al. De vijzels hebben eene helling van ;50o.
De kosten dezer droogmaking bedroegen f 5ÜÜÜÜ0.
De eerste plannen om dit meer droog te maken dagteekenen reeds van Kil 7. In HU I werden door liecgiiwiltei' meer bepaalde voorstellen gedaan waaraan echter geen gevolg werd gegeven.
De groote schaden, welke de op dezen uitgestrekten plas heerschende stormen, aan de omliggende landen en steden berokkende, maakte dat in IH.'il) door den Staat tot de droogmaking werd besloten, welke dan ook in de jaren IS It) —1852 is uitgevoerd.
liet groote bezwaar tegen de droogmaking was, dat hierdoor de oppervlakte van Rijnlands boezem van bijna 22500 11. A. op ongeveer -HJOO
II. A. herleid werd, waardoor de menigvuldige polders, welke op dezen boezem malen, veel eerder wegens den te hoogen stand van het boezemwater zouden moeten peilen en omgekeerd bij drooge zomers de gelegenheid zouden missen uit den boezem water in te laten.
Deze nadeelen werden opgeheven door het bouwen van drie stoomgemalen te .S|Miirmlillli. Ilulfwe»' en (lioiiilil, ten einde den boezem te kunnen uitmalen; door het verbeteren van de uitwatering hij Kulwijk. alsmede door het geven van ruime gelegenheid tot het inlaten van zoet, water uit den bij het Stoomgemaal bij (ioiulii.
liet stoomgemaal te ttpiUU'lldaill, waarvan de kosten met inbegrip van
(Ie boezemW('rk(;ii l)C(lroeden ƒ ;i2SS(.IS, heefl I 0 seliepnideren van 5,2(1 M. inidde.llijn en i\ l,H() j\l. breedte, voort liet water tot 1 ]\J. hoogte
op en doet 7 slagen in de niimmt.
Die te llilirwoii,' en Moudil vorderden ƒ IS|.:2f;| en f 281:50(1, hebben ieder zes schepraderen van (),()(! M. niiddellijn en 2 M. breedte, kutnKüi eveneens het water 1 ]\r. hoog opvoeren en doen KI slagen in de ininnnl.
De verbeteringen, gebragt aan de uitwateringen bij Katwijk, vindt men beschreven in het Hoofdstuk Kiilhllt'll onder bet Katwijk.sksilliial. De ri\'ier het gt;S|)iiiiril(; werd uitgediej)t en van een jaagpad voorzien. De drooir te malen op|ier\lak(c van het llaarleillllltTlllcer bedroeg 1S15 t II,A.; de uit te malen hoeveelheid water bij berekening 581 millioen M3.
De om het meer aangebragte ringdijk kreeg eene lengte van 51)5110 M. De ringvaart; met f! 11. brceden berm naar de zijde van den dijk, welke berm tot jaagpad dient, heeft eene breedte van 15 a .'58 M. Deze groote breedte was noodig, zoowel ter wille van do drukke scheepvaart als om den boezem eene groote ruimte tot waterberging te geven en voldoende specie voor den dijk te bekomen.
De droogmaking heeft plaats gehad door middel van drie stoomgemalen, welke het water door middel van pompen opbraüien.
Deze stoomgemalen zijn:
A. De liCCii'h\vliter fan de plassen bij de Kaag met elf pompen van gegoten ijzer en 1,(50 M. middellijn; de slaglengte der zuigers is M.; het gemaal doet zes slagen per minuut : het water wordt gemiddeld (.,50 M. hoog opgevoerd. Iedere pomp bretigt per slag (! M3 water naar boven: het. nuttig vermogen dat de machine, gewoonlijk uitoefent, is 250 I'. k. De kosten van daarstclling bedroegen f 1-0805(1.
D. De rrii(|uiiiN geplaatst nabij het S|iaiiriie met 8 pompen van 1,85 M. middellijn; de slaglengte der poinpzuigers is 2,85 M., hel aantal slagen in de minuut bedraagt (5 a (S1/.,; hel water wordt gemiddeld l',5() M. hoog opgevoerd. Iedere pomp brengt per slag (iV^. M:i water naar boven, de machine oefent gewoonlijk een nuttig vermogen nit van 285 1'. k.
liet stoomgemaal heeft f 554.']7(1 gekost.
De vuil Mjndeil gelegen nabij de sluizen te Halfweg dat ƒ 5122;!!) gekost heeft en even als de rrii(|iiiii.s is ingerigt.
Reeds in IS tl was de ringdijk zoo ver voltooid als doenlijk was, zonder de gemeenscliap voor de scheepvaart te sluiten en de waterontlasting af te snijden.
17(1
Xiuliil Ifti behoeve di'V uilwattM'inu; tic sluizen Ie lliilfwrü' voltooid wnrcn, wcnl ilr rinirilijk gcsloicn en licu'on de IjCC^'liwnlt'r den 7 .lunij 1 ^ IS Ie wcrkcii.
De liiJniU'ii hen-oil den Isten en de ('riiquiiis don l!»'1™ April ISI!) Ie pompen. Minde Juni was liel meel- droog.
In hel geheel zijn nitgeiunlen S.'i2 niillioeu \1:5 wntcr.
liet verschil in du berekening niet deze hoeveelheid vindt zijn oor/.iiak in het kwel en regenwater.
De gezamenlijke sloten in den polder gegraven, ten hehoeve der afwatering, beslaan eene ojipervlakte van ■quot;)(i(1 11. A.
Do kosten van de droogmaking bedroegen in het geheel. . _/ 9-'577-)12
hierbij Ie voegen de renten der geslolen geldlooningen..... n I I 1 1 S().)
of te zamen. ................................... ƒ I37S!);J77
Kr zijn vorkoehl geworden KiStii II. A. voor /' SIKSDIISI terwijl 2!)2, l() II. A., eene waarde van /2700 hebbende, aan don Slaat zijn overgegaan.
Trekt men deze gelden benevens die van liet tijdelijk beleggen van fondsen en andere kleine winsten, tot een geheel van f !).'S77~()2, al van de kos-len, dan heeft de onderneming werkeli jk gekost do som van I I I 21 1 •) gulden.
DHOOOMAKINO DKH l'LASSEN IN SCIIIKLANI) HKOOSTEN KOTTKKDAM.
Deze plassen vormden vóór do droogmaking voortion, door wogen en wa-terkeeringon gescheiden, kommen, Ier gezainoiilijke oppervlakte van 2027 II. A. De diepte der kommen was zeer verschillend. \a inklinking zullen do bodems vermoedelijk gelegen zijn op de hoogten tusschen ;},(!(! en 5,!)0 M. beneden Al'.
Voor het algemeen zomorpeil in do drooggemaakte plassen is aangenomen (!,;}() M ouder Al'., terwijl de gemiddelde vlood in de rivier de daar waar bot piaswater daarin wordt uitgestort, gelegen is op I M-boven dal peil, zoodat het water ± 7,50 M. moot worden opgevoerd.
\adat in 18(11 met de voorbereidende werkzaamheden aangevangen was, kou in 1S(!() een begin worden gemaakt met het plaatsen der stoomgemalen, het graven der ringvaart en het maken van don ringdijk. Met uitzondering van een li Ml M. lang gedeelte, waar do droogmakerij togen beslaande polders aansloot, is langs don geheelen omtrok een ringdijk aangelegd, lang 2I'1I0 M., mot eene kruinsbreodte van 1 M., gelogen op ± 1 M. benoden Al', liet binnen lalud hoeft eene helling van rgt; op 1.
177
Laiiffs lid Imilcii fnlud, dut :l (ip 1 lu'llin^ licH'l. is een hrccdc herm hc-lioudcn. I)c i'ingdijk is aan de builcnzijdc \aii hel aiiidiy^ciidc land sclicidcn door conc vin^sloot, die over ccnc len^lo van S(IS:i .M, yi'oolci' nfniüUugcn liceft cn «vov dat gedeelte, eene ringvaart vormt niet ceno op 1,50 M. onder /.onierpeil gelegen liodenislireedte \aii i),.quot;)!! JI. Deze vaart vormt niet liet afvoerkanaal naar het Boven-sloomgeniaal een tnssehen-hoc/em van rnim 14 11. A.
Ken Beneden-gemaal, waarvan liet vermogen verdeeld is over drie, langs de ringvaart geplaatste, al'/,ouderlijke stoomgemalen, brengt liet water op dezen boezem.
Twee dezer stoomgemalen drijven ieder twee eentrif'ngnalpompen volgens Appold, terwijl liet derde twee eoniselie vijzels drijft, welke, nit plaat ijzer vervaardigd, een beneden middellijn van en een boven middellijn van
1,711 M. hebben. De spillen dezer vijzels liggen onder eene helling van .'illquot;. Ze zijn besehoept met drie schroefgangen van 1,70 JI. spoed.
Dit Beneden-gemaal voert het water I, ÖO M. hoog op. Bij normale werking slaat het vijzelstoomgemaal rnim 75 M3 en ieder stoonigeniaal mei eenli'ifngaalpompen rnim 50 .M:i water per minnnt nit. Hierbij doet de werkas van eerstgenoemd gemaal 17 a IS en van laatstgenoemd 70 a 7^ oniwentelingen per inimuit.
Van nit den op |,S0 Al', gelegen boezem, wordt, het water door bovengenoemd 1!)25 M. lang afvoerkanaal, dat op den bodem eene breedte heeft van 7,50 M., gevoerd naar een nabij hel Kralingsehe veer geplaatst Boven-stoonigeniaal, welke het plaswaler, door middel van eene in Seine-lands Imogen zeedijk gebouwde keersluis, in de Nieuwe Maas uitstort.
Dit Boven-gemaal bestaat nit twee afzonderlijke sloomwerkluigeii welke ieder twee horizontale dubbel werkende zuig- en perspompen, van 1,05 M. middellijn en ^ M. slaglengte, drijven, die het water M. hoog, dal
is tot 1,50 A l'. (0. 10 a 0,5(1 M. boven gemiddelde vloedhoogte), opvoeren.
In de laatste helft van ISO!) werd met het uitnialen een begin gemaakt. In IS71 kon met de verkaveling begonnen worden. Hiertoe zijn drie lioofdtoehten, lang te zaïiien !)S77 M. met eene bodenisbreedte, afwisselend tnsseheii 0,10 en 4,10 M., gegraven welke hel polderwater naar de Beiiedeii-sloomgemalen \oeren. 1'len stelsel \an loodregl daarop slaande lengte-tochten, lang 15011 M. , met eene bodemsbrcedle \ an l,l0a^,10M., verbinden deze hoofdtochten. De bodem van al deze lochten ligt I,;S(I M. beneden hel aiingenomen zomerpeil.
De hierdoor gevormde blokken zijn wederom door slooten, lang te zamen OS.) 100 M., in kavels en akkers verdeeld, welke, na aftrek van de in
den polder iiangvlc^dc \vc^*!ii, ccir; lolaal ()|)|){!i-vlaklc lieljljcii vim 27 I-quot;l 11, A.
hi Is7 1 kwiitucn de (Irooji'^eniiiakliï ^roiidun icr verkoop gereed.
V AN II KCIITIN({ VAN A MKLAM) A AN I)KN VASTEN W Ai, VAN FillKSLA.NI).
'russelien de noordkust vim I'licslitlid en hel eilnnd AllU'lillld l)evindeii zieli ^Tonden welke hij eh droog liggen, door cell lal Vim geulen zijn doorsneden en Wsutdi'll geniinmd worden. Do vloedslroom \iill, aan weerszijde mui lief eiland Amcliiml op deze gronden en vormt, daar waar deze heide slroomen elkander ontinoeleii, eenc plaats van tijkontering, een loo-sland van rust. lleeds sedert jaren waren overwegingen aanhangig om deze wadden te hedijken, waartoe in de oersto plaats opslihbing der gronden noodig was.
Men stelde zieh voor, daar waar de. tijkentering ontstaat, en waar dus het. minste gevaar bestaat voor eene voor de kusten gevaarlijke strooimverking, een dam dwars door de WiKhit'ii, liet eiland AllU'liiml met den vasten wal verhindende, te leggen, hierdoor opslihhing der gronden te verkrijgen en deze te zijner tijd, door het leggen van atsluitdijken, de Oost- en Westeinden van Aiin'IhimI met do l'ru'ssclu' kust verhindende, in te dijken.
In I Sfii) werd eene concessie voorde, landaanwinning verleend on daarliij bepaald , dat do dijk zoude komen 0.51) M. boven lioogwator])eil, met eene kniinsbreedte van (! M. on glooijingen van III op I. In hot volgende jaar werd, vóór men nog mot het werk was begonnen, do hoogte gewijzigd en gebragt. op li..quot;ill M. beneden hoogwater. Hij Koninklijk besluit van den December 1S7I n0. 7, nadat do voorgesohroven aarden verbiudingsdam van groote afmetingen in praktijk gebleken was weinig doelmatig en moei-jelijk uitvoerbaar te zijn, word de constructie geheel gewijzigd en alsnu bepaald dat de verbiudingsdam zonde zijn geheel van rijshout, met eene voldoende stoonbedekking op de kruin en de beide glooijingen. De hoogte bleef bepaald op 11,011 M. benedon hoogwater peil, eehter met bevoegdheid om, indien dit later noodig mogt blijken, don dam boogor op te trekken.
In |s72 was do aanheehting in eersten aaftg voltooid in do rigting der kentering en wel van af een punt •'ilül M. oostelijk van het VtM'l'lmis te ildiMi'i'd (I'l'lesliiml) naar een punt ton oosten van bet gohnoht Itiircii op Aineland.
Deze eerslc aanlog is in de volgende jaren door opwerking en overliiging steeds iiitgobreid, zoodal in het najaar van 1S7I' oo.no doorlooponde luwgto bereikt was van ± 1 M. boneden hoogwatorpeil.
In IS75 is deze hoogte over eene lengte van 7'Z'tO M. gebragt oj) 0,7.') bene-
17!»
II A. '^11 lioopwalerpciJ cm zal vcrinoodelijk in liet vol^ciidf janr (IS77) op dc
voortfcschrevon lioogk; komen.
de dam hoeft ccmc Icugtc van ruim s 1(1(1 m. cm liirl, rlaar waar/icli bij (icmi aanlog genlon bovondcn of later vorznkkingon ontstondon over con of nicer rijen /.inkstukken. Overigens i)estaat zij nil eene viiiliny van gaosterlandseh inden berkenrijs, gedekt mei llollaiidseli rijslionl , bevesligd mei vier tot zes
loor- s rijen tuinen aan elke zijde en gedekt over de kruin en de glooijingeji met
reors- i Duitsclien steen.
deze , ''quot;t lt;'|gt; ongeveer jJSOO M. van uit Allielilllil en KIOO M. van d.'ii Fries-
toe- ; ellen zeedijk zijn twee evenwijdige dammen op K) M. afsümds van elkander
de/c | aangelegd, welke op elke 100 IVf. afstand onderling door dwarsdamuien zijn
inden verbonden. Uit hoofde van de al to zware kosleu heefl ini'ii van dezen dub
belen dam afgezien en de overblijvende aansluiting mot één dnm verriquot;'t. s liet I Reeds nu wordt het doel der onderneming, aanslibbing der wadden,
:ing, ze(,r merkbaar bereikt. De rigting en aanleg der afsluitingsdijken kan uog
i wal ; mfit met zekerheid bepaald worden daar deze geheel afhankelijk zal zijn van si en den toestand der wadden, wanneer men meenen zal tot dat afsluiten te knn-iV'est- overgaan. De aan te winnen gronden kunnen echter gerekend worden jken. 12000 i\ 25000 11. A. te zullen bed rage 11. Men oogopslag op de kaart zal iarbij ! doen zien dat, wanneer eenmaal de afsluitdijk, dc Westpunt van AiiiHsliKl ccne den vasten wal verbindende, zal zijn gelegd, tevens een groote slap jaar | wgt;l gedaan zijn om de groote uitgestrektheid gronden, gelogen tussehen
d en eiland icr.scliclliliji' en de Iriesseho kusl, tot landaanwinning glt;!-
den J schikt, te maken.
-dam i Het eigenaardige van deze indijking is de geringe lengte der te Iclwii
noei- I afsluitdijken in verhouding van dein te dijken oppervlakte en wol doordat de
ii be- , beide lange zijden gevormd worden door den vasten wal en hot. eiland Ameland, vol- Xadat de indijking zal voltooid zijn, zal bijna nergens oen stoomgc-bleef I maal noodig wezen, daar de wadden, boven laagwaterpcil liggend, na de om, i afsluiting geheel langs den natuurlijken weg door de sluizen zullen kunnen
uit,watoren.
t der
s te | mtOOOMAKTNG VA\ IIKT '/A i IH LI.IK («KDKKLTE
iging i Hoewel nog in projoot , komt het niet. onbelangrijk voor hier met een
■•ogto enkel woord te sproken over deze droogmaking, waardoor hol Rijk zoude
vermeerderd worden niet. eoue I ;i ik 1 bon won do i^n zeevarende provineio van lone- i I i)r»;i0() II. A. ol met van do tegenwoordige grootte van hel Rijk.
ISO
Do nrsluilinu-silijk z;il loopcn van ul'Knlilmi/.t'll uniii' lid oilinul I rk en van ilnar l)i'/iti(lcii hcl Ivt'lcldirp. aan don Uïii't'iiwoDnIili'i'ii vusti^n wal imnshiilcu. De kosten /ijn gcfiiiiiml op inilliocn gulden of nie.l de renten op
vcnteiibevokening up I s !■ millioen.
Diiiir door de Regering eene Ooinmissie benoeniil is om een nader onderzoek in te stellen naar de droog ie leggen gronden en van het door haar nil te brengen rapport, wel voor een groot gedeelte de ai ol niet droog-lewintr, hetzij door den Staat, hetzij door particulieren nut Rijkssubsidie zal afhangen, komt vooralsnog uiededeeling van meerdere bijzonderheden oneigenaardig voor.
De polders of ingedijkte landen, welke lager liggen dan de waterstanden der rivieren of beneden de oppervlakte der zee, moeten door middel van waterwerk tuiden drooggehouden worden.
Vroeger «esehiedde dit algemeen door windmolens welke vijzels of schepraderen, hetzij hellend of staande, in beweging bragten.
Sinds de uitvinding van den stoom worden de windmolens meer en meer door stoomgemalen vervangen en bij nieuwe indijkingen in den regel alleen door stoom gedreven werktuigen, als, centrifugaalpompen, pompraderen, zuig- en perspompen, gebezigd.
Ouder deze bevindt zich een stelsel van waterbemaling volgens den Ingenieur II. F. Fijlljt' VUll Salvenlil. dat het eerst in l^lö door de treërl'den van den Molenpolder van AVilllU'l. Drniim'l en Alplini. met stoom vermogen werd toegepast. I)e destijds bestaande windwatermolens konden, hoe vermogend ook, den polder niet drooghonden, daar hij hooge waterstanden in de rivieren de Minis en de Wil ill. veel overlast, van kwelwater wordt ondervonden. Dit stoomgemaal verhiel den noodlijdenden of calainiteuseu polder zeer spoedig tot een rijk gewest; het werkte soms maanden achtereen bij booge waterstanden en vertoonde na .50 jaren noif -een gebreken. Daar het zoo zeer aan de verwachting voldeed, werd het op verschillende plaatsen voor de waterbemaling toegepast.
liet stoomgemaal, geplaatst in den ItoilllUI'lmviiard hoven den Weill ijk , heeft een vermogen van ongeveer Dtl elfeetieve 1'. k. Het werd in IS I S gesticht en beeft ongeveer ~7 jaren het district vvatervrij gehouden /onder cciiin'c uvhrckcn U* vc.riooiicn.
liet waterwcfktnig kenmerkt zich door eenvoudigheid en door de. hoogst mogelijke, nuttige uitwerking bij afwisselende hoogten van opvoer, als een gevolg van de veranderlijke standen in de rivier de. Willis. Die hoogte van opvoer bereikt soms 1,(10 M., waarbij de. opvoer nog 100 M ' per
miiiimt bedriui^l, en diwilt tol. woini^ conlinu^crs, /(ills (ot milniiHijkf'onl-liisiiny zonder kmisl.iiiiddclcii.
De ircmiddcldr hoo^l.e van (jpvocr is I u 1,5(1 .M. en daavvoov igt; dc incest, \ooi'duolitjo expansic iii^orift.
Voor don opvoer van het water is één dni.bcld werkende .Irijfbuis heneden den liinifston zomer-,tand in do ])oiders treplaatsl, waarin zi(di een massieve, zuiger i)o\voogt, die zoowel op- als neergaande,, hel water opperst.
Do zuiger is van oene li^te honneppakking voorzien, ter aansluiting te'^m den i)iiinonwand van do drijlliuis, welke pakking door middel van een losse ring ter vernieuwing, als dit noodig is, kan worden afgenomen.
De Waterloo]) is van liet buiten- en poldenvater geseheiden door ijzeren raamwerken, waarin zieh do klepopeningen hovinden, vormeude eeno vierkante ruimte, die ter halver hoogte, door oen zwaren vloer goseheiden, twee, kamers vormt, liet hhmeuwater dringt beurtelings in de hoven- en benedenkamer en wordt gelijktijdig uit de benoden- of bovenkamer in bet buitenwater geperst of gedrongen, waarbij de kleppen van de boven-of onderkamer naar gelang der beweging zieh sluiten of openen.
De kleppen zijn van geslagen ijzer, met houl belegd, en bewegen zieh met sterke scharnieren om oenen hout, die in het klepraamwerk bevestigd is. Zij hebben in elke kamer en in elk raamwerk, dus zoowel voor do m- als uilstrooniing eeno vierkante oppervlakte van ongeveer igt;,s7s Ma of ongeveer der oppervlakte van den pompzuiger. Zij zijn zoo zwaar gemaakt, dat zij zieh sluiten, niet door ho weiring van hel water, maar door hun eigen gewigt in het, oogenblik van stilstand, na den atloop van eiken zuigerslag en vóór dat de teruggang van den zuiger aanvangt-. Hierdoor wordt, hij vorscliilleude hoogten van opvoer, do terugloop van hot water bedel.
Do meerdere zwaarte der kleppen, hiervoor gevorderd, veroorzaakt wel is waar eenigen tegenstand en moet dus zoo gering mogelijk worden yenomen, maar daar de zuiger hij den nedergaanden slag niet als bij gewone pompen door liet water behoeft te dringen, is dit bezwaar gebleken van zoor geringen aard to zijn.
D( m hokken, die niettemin bij sterke expansie en hooge stoomdrnkking kunnen ontslaan, zijn weggenomen door de stoom niet volledig te doen condenseren, zoodat die stoom wordt zamengedrukt en als een veer tegenwerkt, vóór dat de nieuwe aanvoer van stoom plaats heeft. Hierdoor wordt do zachte werking van het water verkregen.
Door de plaatsing der kleppen buiten de drijfbuis kunnen hovondien geen nadeeligo schokken hij het digtslaan op het stoomwerktuig worden overge-biagt, en hooft nicn aan die kleppen een groot doorstrooiningsverniogen
kunnen gevon, wuai'door lici inslvoonuMidc ot' uilgedi'cven walor, zei Is hij irroote snellieid van den /uiger, liecn (-(; groote snelheid bekomt om lot kmehlverlies aanleiding te geven.
Door de pluatsing van de drijl'buis onder water en de wijze, waarop hot polderwater als lid wan- wordt opgeslurpt en in hel buitenwater gedron-iren, is de hoogte van opvoer onder allo omstandigheden genoegzaam over-eensteinmeiule met hot verschil in hoogte Inssehen hel buiten- en binnenwal t, daar de meerdere hoogte voor bel vereisehte verval in bet buitenwater om geregeld alquot; te vloeijen, weinig beboel'l te zijn. Alleen ontstaat in het binnenwater, waarvan do inslorping telkens gekeerd wordt, eene aanhoudende golving, en om daarvan een nuttig gebruik te maken, moeten de zuigerslagen zoo snel op elkander volgen, dat de geil', die. na eene in-slorpiutt ontstaat, wordt iugeslorpt op bet oogenblik lt;lat zij hij de imnon-ding de grootste boogto bereikt heelt.
Daardoor worden de zaebte werking en bel voordeel in de aanwending van de beweegkracht verkregen, daar bet verschil in boogte Inssehen het buiten- en binnenwater tot een mimnmni wordt teruggebragt.
De middellijn van de drijflmis to Bomnielcrwaard is inwendig 2,21. M , ,1,. oppervlakte in doorsnede VM M1, de hoogte der buis 2,5!) M. en de
slaglengte quot;i,.)!) M.
De snelheid van beweging is gewoonlijk 22 a 21 slagen, slel 22 slagen „f 22 X 2.50 = :gt;:gt; M. in de minunt, zoodat bij vergelijking met het stoom werk tuig de l.eeghwater van hel 1 laarlemmermeer, die ongeveer öas M ' in de minuut opbrengt i) oene enkele drijl'buis van ongeveer 11) M2 oppervlakte dl' ;5,r)0 if. middellijn voldoende, zon wezen om dezelfde opbrengst Ie verkrijgen.
liet maken van eene drijfhuis (ai een zuiger van ;5,50 M. middellijnen Zelj's van grooter aliueting kan geen bezwaar meer opleveren.
De plaatsing \aii de bnis op genoegzame diepte ouder water, doet ook het voordeel verkrijgen, dal bij vorsl wanneer het water met ijs bezet is, toch
onalgebroken kan worden gewerkt.
De buiskamer werd ineennalen drooggemaakt, en steeds was zij zuiver en vrij van vreemde stollen, als een gevolg van do groote snelheid van
beweging van hot water.
De beweging was hij afwisselonde waterstanden steeds regelmatig en gemakkelijk te regelen, liet waterverlies is door naauwkeiirige opmeting van
i„ ,1,. minuut niet (1 M» opbnugst voor .■Ike pomp, nt/.oo 11 X « X d = r.as M ' m .1.' minuut.
I s;)
den hiiilcnbdc/.crn wiiaryciidnu'ii en oiulcr om^iiiisIi^-c oiiisliiniliylKHlon yc-lilrkrn u'cni ' .gt;11 deel \iiii dc (iplji'ciifrsl tc hcih'am'ii.
Dc zi.jn naiiffclcti-d Dp .'i ulniosplicnMi ()\oi,(lnik, terwijl lid sloom-
wcrkluiLf vuil (1(! gewone eornwiillisclic conslriiclic is.
liij lid slooinu'ciiiiiiil, 111:1aI' liclzelldi^ slrlsrl iiiirci'igf., voor dr walcrvrr-verscliiii^ !,• Itotli'l'ditlll . m.quot;! c.mi vornin^ai \;tu (id paardciikriiclitcn , wurd hel. sltMüikoicii verbruik iiaaiiwkcuriff iiajrc^uui on ücmidddd bevonden tc bedragen I.S7 en onder ginisiiifo onislaiidiuiieden l.KI l\.(i. per nnr en por paardiaikraebl. Daarbij maakt bet, werkt,nig gemiddeld 17 .slagen en venset til M:) per miiunit bij een boogie van opvoer van .'i tot :f.ö \|. Mr wordt, dns bij dit werktuig met ] K. (i. steenkolen gem. :J:} M:' water •'i M. boog opgevoerd en onder gunstige oiiistandigbeden .'iö ,\l boog .quot;i..quot;) Meter.
1 en slotte zij nog aangeteekend dat d(; vcrsebillende booglieemraadscdiap-pen en polderbesturen zich voor den bonw van stdomgemaleii /.ee.r yroote onkosten getroosten, welke door de ingelanden gedragen worden.
DliilKMI. Xcdcrland, begrensd ten Westen door de Noorii/.t'c. met de /iliider/ce in zijn hoe/ein. en doorsneden door Inlrijke rivieren, moet o]) kunstiniitiffe wijze teilen overstrooming worden beveiligd.
Wel is wam' vormt, in algemeenen zin, eene duinrlj langs de Noordzee pene natuurlijke! waterkeering, doelt niet overal is die aanwezig, en de teen dezer duinen wordt bij stormvloeden door de hoog oploopende golven aangetast.
liet zeebeloop der duinen soliuift dan af, en neemt de belnibeplanting die daarop groeit, in zijn val, mede. Zooveel mogelijk tracht men door stroobeplantingen en rietselmttingen den duinteen te verhoogen; de ruwe plaatsen of nitgestoven gaten in de dninen worden met helm en stroo be-])lant of door riet schut tingen gedigt.
In vorige eeuwen is de dninregel en de kust in groote mate door den ijolfsla^ en den stroom afgenomen en eene vergelijking der kaarten van de kust van den Helder en Huisduinen in 1571 , van den rettemei' en llondsbossclic zeedijk in I7''ill en van Ej^iiiond aan Zee in l(!S(i en 17 IS, met. de kaarten die den toestand in IS75 aanwijzen, toont aan de, belangrijke afneming der \oord llollandsche kust. Sedert do oevers op doelmatige! wijze tegen de stroom schuring en de zeedijken tegen den golfslag verdedigd werden, is aan den zoo nadeeligen achteruitgang een einde
I) I.IK MX. Ook (it! (liiincn worden dwlmlvo reeds kuiisliniilig verdedigd, doch in lioofdzank zijn het de dijken die den aanleg van kostbare werken vorderen, om ze hesland te maken tegen den invloed der stroomen, golven en stormvloeden. Op de plaatsen waar krachtige stroomen langs de zeedijken loopen, moet meestal den oever beneden laagwater cn het strand boven dat peil kunstmatig verdedigd worden tegen afneming en afschuring.
De verdediging van den onderzeeschen oever geschiedt door hel aanbrengen eener aaneengesloten hestorting met /.waren natuurlijken steen, die, wanneer de bodem uit losse grondsoorten bestaat, rust op een zinkstuk, zamengesteld uit rijshout, kunstmatig in elkander gewerkt en tussehen wiepen besloten, dat een bed vormt van ongeveer 50 e. M. dikte, en zich plooit over de oneffenheden van den bodem.
De onderzeesehe oevers langs de dijken in /icchiml. voornamelijk wederzijds Wil/.eil. bij Itoi'sclcn, langs de noord/i jde van de, eilanden en Xoonl-ltevclillMl, bi j .stincnissc en langs Scliouwen, benevens de llel-dorsclu' Zeedijk in \ooi'(i-llolliiii(l. worden op voormelde wijze v erdedigd en vele tonnen gouds worden daaraan jaarlijks besteed.
De verdediging van het strand boven het laagwaterpeil tegen afseburing en verlaging geschiedt door het aanleggen van hoofden, ongeveer regthoe-kig op de rigting van den stroom; zij hebben eene lengte van 1(1(1 tot 150 Meters en liggen op onderlinge alstanden van 100 lot 250 Meters.
De Noordkust van bet land van Ciul/amd; de West-en Xoonlkll.st van Maklicrcn; de Omlc Hoeve op Seliouw en; de Xoordkusl van (iloede-reede; de stranden bij Terheide, llondsltossclie, IN'llen en Vlieland, zijn over verscheidene uren gaans regelmatig op die wijze verdedigd, en als men nagaat, dat elk hoofd, zamengesteld uit rijshout en bezet met steen, ter breedte van S tot 12 Meters, 10 lol 15000 gulden kost, kan men nagaan welke groote sommen aan de strand verdediging zijn, en nog voortdurend worden besleed.
De verdediging der zeedijken geschied! door strouliekrailllllill^ op weinig aangevallen punten; waar breede en hoogc oevers aanwezig zijn door rijsbeslagen met of zonder steenbezetting en door sleenglooijingen.
Op de plaatsen die tegen de stormvloeden liggen, en waar hevige golfslag ontstaat, en de buitenhelling der dijken door de plaatselijke gesteldheid steil is, worden door do rijs- en steenbezettingen rijen palen lot breking van den golfslag gebeid; die palen worden somtijds weder onderling verbonden door gordingen.
Waar de gesteldheid het toelaat, wordt het buiten zeedijks beloop der dijken in twee deden gesplitst door een platten, eenigzius naar zee hel-
lenden berin, die ligl I tol. !• M. boven hot. luiogwatcrjiuil, breed is 5 tot M. en door eene bezoding verdedigd k;in wdi'dcn.
Op dien Imitenherm breken bij stormvloed de aanrollende golven, en men kan in de meeste gevallen volstaan, met bet knnstmatig verdedigen van het naar zee gekeerd tabid van dien berm.
Alleen tol verdediging van de zeedijken der provincie /icclilllll zijn gelegd ongeveer lOIIOüdO M J rijsbeslagen en i:!(ll)()llll Mquot; sleenglooijingin, die jaarlijks gedeellelijk moeten vernieuwd ol' hersteld worden, en eene nitgaal' van rnim zes tonnen gonds vorderen.
De voornaamste zeedijken in Nederland zijn de eslKiiiielsclie (lijk in /eeliiud. di' llomlsliossclic en i'etleinertliJK. heiunens de lleldersche «lijk in Voonl-lloUinul.
De Wcstkiipclsclit' dijk is lang .quot;iSOO M, en ligl (i|) de windstreek tus-ehen het Zuid-Westen en Noorden; het verschil tnssehen het hoog- en laagwater is mieter.
De dijk heeft over zijne grootste uitgestrektheid een Imiteutalud van li tol 1 .'i1 j op 1. en de kruin liid ö tot Jl. hoven liet hoogwaterpeil.
1 lei buitenheloo]) is naar gelang zijner ligging verdedigd, van den laag-waterstand lol 11,01) en I,ö11 M. boxen hoogwaterpeil door rijsbeslag en steeiiglooijing, en verder tot 2,50 en t, lil M. boven dut peil door knim-mat: een gedeelte is voorzien van ))aalrijon, die onderling met gordingen verbonden zijn, en zoogenaamde staket werken vormen.
De llondsltossclM' en IN'tU'lllcr /.ecwcriiin'. die de opening in den Noord-I lollandsehen dninregel knnstmatig \erdedigen , is lang ongeveer ö.'iOO M. /ij liggen tegen het Noord-Westen en het verschil van hoog-en laagwater op dal punt der kust, is 1,00 Jl. De HoiMlsboNSt'lu' /eedijk. die 1.500 M. lengte heeft, zal in den loop van dit jaar geheel door eene glooijing van basaltsteen op het buitenheloo]) worden verdedigd; zij reikt van 1,50 onder tol 1 M. boven liet hoogw aterpeil; heeft eene belling van 7 tot !) op I , en wordt beveiligd aan den voet door een steenberm breed (i M., en langs den kop door eene steenglooijing breed 2,50 M.
Hoven de steenglooijing, die rnim '47 M. breed is, treft men aan een met. graszoden bezetten bnitenberm, breed 2 t M., die oploopt tot 5 Jl. boven het boogwalerpeil, en daar langs een aarden dijk boog li M. boven het pinl.
De aanleg dezer kunstmatige dijkverdediging, in de jaren IS72/75, heeft eene uitgaaf van nagenoeg twee millioeu gulden gekost.
De IVIIeniel' /cewerillü' is volgens hetzelfde stelsel als de llondsbossebe zeewering verdedigd, echter zoodanig gewijzigd, dat de buitenberm ligt 1,25 tot M. boven het boogwalerpeil, dal op bet belooji van den daaracb-
Ier li^cïiuliMi lt;li' stcciigliioijiiif.' is (ip^'cti'okkcn tol •gt; ^1. Ixivcii liet
])('il, cn dat in liet huilcnbcloop van den nu l stccnglooijing venledigdcn Ijnilcuhci'ni, drie pnalrijcn tot go]ri)rcking zijn ireslagen.
De llt'ldcrsclu' /(Tilijk verdedit;! de Xoordclijkc ])iinl dei' provincie Noovd-I loilund en ilc dimr geleden inai'ilicnir werken; liij liu'l lej;en liet Noorden gekeerd, en het vevsehil tnssehen liel liooff- en laagwalcr is daar ongeveer 1,15 M.
I )lt;! dijk is lang 1575 M., en de kruin, die 8 M. breedte heeft, ligt van 3,04 tot 5 M. hoven hoogwaterpeil. liet huileid)eloop lieefl eene helling van ongeveer b{i: op I, en is van de laagwaterlijn tot de kruin hezet niet steenglooijiug die op sommige ])untcn 35 M. breed is, en eene oppervlakte heeft, van ongeveer 13001)0 M-.
Voor den zeedijk liggen op het strand 12 rijslloofden, en de onderzee-sehe oever, die digt langs den dijk eene dieple van 22 lol 37 M. heelt, wordt door zware steenstortingen tegen afneming beveiligd.
iS(!lll I SLl l/MX. In een linul iils Xederlaiul dut /.oodiinig dooi' rivieren en kanalen doorsneden en met ineeren en plassen overdekt was, en waar al zeer vroeu; eene aanzienlijke seliee])vaart gedreven werd, moet men al zeer spoedig de behoefte hebben gevoeld, om de geladen schepen van een lioogcr naar een lagi'r water, en omgekeerd, op eene gemakkelijke wijze te kunnen overbrengen.
Het sebijnt nil de geschiedenis te blijken, dut do uitvindiiu'' der schut sluizen van Xederlandsehen oorsprong is en dagteekent uit den :i:l der middeleeuwen. In het jaar hJÖ.'i waren hier te lande reeds slni. n bekci.d, waardoor de schepen met hunne ladingen gemakkelijk konden \u den door-gebragt. Xa l.'i 15 schijnen de schutsluizen in Holland veel vermeerderd te zijn. In 1 vond men in ollicieele stukken melding gemaakt van dergelijke sluizen te Alllstcrdilin.
l'lerst in lil Is werden deze sluizen beschreven door Niinoii Stevill en spoedig daarop door uitgaven in vreemde talen meer algemeen bekend.
\\ AAItl KIISLL I/jKX. Kene tweede, op het gebied der sluizen, Neder-landsche uitvinding dagteekent \an het jaar 180,S in welk jaar de Inspec-teur-(ieneraal van den Waterstaat .1. ithnikcil de M'ailijci'isllli/cil uitvond, welke de belangrijke eigenschap hebben van bij allo waterstanden te kunnen worden geopend en gesloten.
Mehalve de, gewone puntdeur hebben deze aan dezellde achterhar beves-
IS!)
c.uiU! twcc.dc dcm', Wilsiijcr ufciiiiiiiiid, welke mcl (■ci'slirciiocnnlc con hock niuiikl en eune ^roolen; Icnijlc Iiccl'l. Dczn, door kopjHdlioukiii stevig vcr-bondcii, deuren worden hij liet openen fjoborgen in een kwarteirkelvormigo kas waarin de waaijer zoo na mogelijk sluit. Bij gesloten stand der pun(-deur sluit de waaijer de kus geheel al'.
Deze hoeft door middel van in dc sluismuren gespaarde riolen gemeen-sehnp zoowel met hel lage hinneu- als met het liooge builenwiiter.
De riolen zijn door middel van schuiven gesloten.
Brengt men nu b. v. het hoogwater in de kas dan sluit zich dewaaijcr-denr (011 gevolge van (1(( drukking tegen cene grootere oppei^laktc van zelve en houdt alsdan de puntdeuren gesloten. Hieruit blijkt dat deze deuren mede geschikt zijn om het water te koeren, zoowel aan do builen- als binnenzijde der puntdoureu.
Uil men tegen hoogwater de deuren openen, dan opent men het riool aan de zijde van den lageren waterstand.
Ilet water in do kas daalt dan tot dien stand, liet hooge water drukt tegen de grootere waaijerdeur met meer kracht dan tegen de puntdeur en dwingt hierdoor de deur zich tegen hef hoogwater in te openen.
Uit deze korte, beschrijving blijkt van hoeveel nut deze deuren zijn bij spui- en iuundatiesluizon en hoe zo dikwerf' bij schut- en uitwateringssluizen met vrucht kunnen aangewoiul worden.
1'1 ,\ DK III \( i \\ I J/lv Deslappe bove ngronden, een gevolg van den alu-vialen bodem, maken dat men 111 tien regel, wil men tegen scheuren gevrijwaard zijn, verpligt is do funderingen der sluizen te doen bestaan uit eenquot; houten vloer, bevestigd op een roosterwerk van balken, kespen genaamd, dragende op eene boheijing van palen, die cene lengte van (i lot li Meter of meer hebben en over de kespen, door zandstrooken onderling verbonden, tot jukken gevormd worden.
Zeer zelden is do bodem voldoende vast om de rundeering uit een massief van metselwerk op te trekken.
Deze slappe bovengronden zijn mede oorzaak dat tegen do doorkwellingen en 'ippersingen van het buitenwater hijzondere maatregelen en voorzorgen moeten genomen worden.
legen doorkwelling worden zoowel aan de voor- en achterzijden van de sluis als onder de waterkeoring aaneensluitende damplanken ingeheid.
De ruimte tusselion do kespen wordt met klei aango\nld en voorliet goed sluitend loggen van den vloer op do kespen, tusschon do zandstrooken, wordt de meeste zorg besteed. Om dc sluisvloer bestand te maken tegen de oppersing van het water, dat daaronder mogt zijn doorgedrongen, worden op
■
É
1!)()
deze, juist boven ile kcspcii. zwaro bulken gelegd, met bnnno niteinibin 0,50 M. in dn sluismuren.
I )e/i' bulken, zwalpen genamnd, worden ten sterkste op de kespen door middel vim hakkelbouten bevestigd, zoodal; zij zoo veel mogelijk daarmede
een geheel uitmaken.
De lussehenrüiinten der zwalpen worden niet waterdigt metselwerk volgo-metseld tot gelijk met den bovenkant , terwijl eindelijk op deze volmetseling en de zwalpen eene gemetselde vloer aaugebvagt of somtijds eene tweede bouten vloer gelegd wordt, welke dan in de zijmuren eenigzius inseliiet, sterk op de zwalpen wordt bevestigd en goed waterdigt wordt gekalefaat.
Hij zeesluizen wordt, tegen den paalworm, steeds de gemetselde vloer aangebragt.
OKVKH KN Kl STVKKLK IITINd, HETONMN(j KN HE H A K i:M .\(J.
I en hcliocvc vim de bctoimiiig on hcbakciiiiiii^ der zcciralcn is Xcdcvlaiul in ilc vdln'ciulc zes (listvicten verfleeltl:
1° district. Fiit'sclic y.ct'ji'iit. de- Slenk lol /lOctkiiiiip, hel (■ronin-ü'cr ol' itiftdici» inH de (.roiiin^ci' Miiddcn.
district. De Aiiii'hiiidst'iu' /.ccitatcn. de Fricsclic wadden lol ln'l (^(niliijicr diep. de kronnne de Abt. Itoontjes en Korn-
Merderxand, de zi'ru-nicii vim V lieland en Terscliellinit' lol aan en mei de \ liereede. de Klaniiwe Slenk lol Harlinzeil, de Vliestroom. lid Inscliot, lid /nidoosteirak. de tlonnikensloot. lui Scliniteimat en Oosteroni.
•'3° district. Igt;r Texel,sclie zeegaten en slroomcn md de hiiitcngvondcn gcnaanid de Haaks, de slromncn licooslcn Texel en lid l'ijerland. Iii'i Oude \ lie en Schenrrak . de Afronden hcooslcn en Ixiwcslcn W lei iiiueii. de MiddeliM'oiiden en lid rriesche \laak. de Vlieter. lid Mierinu'er-xlaak en alle andere liier niel vernielde \anvwaha's der /iiiiderzee.
Iquot;quot; district. De lt;.'oereesclie en Maassclie /eepiten md de Imilcnirron-den, lid llitriiiü'x liet aan de ooslkanl-der Tien femelen lol aan Oollü'ens-
plaat. lid Aardappelen^at en niddelliarnissclie gaatje, de ltieiiin»'eii
en lid. Spui. de Oude Maas. de vaanvalers \an ( Ion Kriel, I angs de
Nicnw*' Minis lol- ■{ottcriiaiii en \;in Mmissluis door lui Sluisschc •liep nnar Itottcrduiii.
■quot;)t' district. De Ijuilcnicvoiulci» van den lt:nijii;inl. liul, Iti'ouwcrshu-vciisclit' /.('('iint. ilc (lircvt'lliiitcii, lu i gt;l;istlt;iquot;.il. hel lieten, lui Ivrnin-nicn. Volkcnrak en llollsiiMlsfiic di»'|», lui llci'gsclit'VoUl, de vunr-«uiers de Kil. di' Ivrnlilx'. hel Mnllcü'iit cn liet fi'wlceltc der Oude Mmis, loopeiule van de Krabbe lol aan llordreclit, liet Slaak, de Eeiidra»'t en de Mosselkreek.
(ie distriet. De zeetalen der Mestersebclde en de rivier opwaarts tot aan de Heltrische grensscheiding, de (ht.stci'sehclde ol' IC()(Hii|M)t lol Zie-rik/ce en ('olijlispluat. benevens het Veerlat, de vaarwaters aanvan-gciule van de Mestcrseliclde, langs Itiervliet tot lgt;liill|)|)iiie en die, loopende van Vlissilüreil over \\elsiiiy,'a en het Moe lot Veere, de /andkreek. hel Schild heweslen de vondelingen en afwaarts lol t'o-lijii.splaat en /ierik/.ee, de Oostei'sclielde beoosten de Vondelinueii. De voornaainsle kustlichten zijn in den volgenden staal vermeld.
Soort van Lichl.
Omschrijving.
N A A M.
Hoogte liet licht van het is
liclit boven zigtbuur op
hoogwater. I). Mijlen. 1
|
Kustlicht op Hor- \ ierkantc steoncn kam. toren. Idem op Schier-1 Ronde roode toren. momiikoog Idem. Koude roode toren op 1000,50 M.van iun ('ligcnocmden. Idem van Tcrschcl-Op den toren (lo| ling. Ikanduris. 40.70 42.30 41.90 54.— IG.— Idem op Vlieland. Steeuen opstand op het ilaln. Idem o]) l'quot;,ijcrlaud. Hoode toren op de hooge duinen. |
Stilstaand Icnticu-lair lamplicht van de 2° grootte, ld. van de 3quot; grootte. ld. van de 3° grootte. 5| Id. van de lc grootte. ld. van de 4° grootte met lamp van de 3° grootte, vertoont zich gedeeltelijk rood en gedeeltelijk wit. 2^ Voor liet roode licht. 3 a 3i \ oor het witte licht. Draailicht van de 21' grootte, vertoont zich elke minuut 10 u 11 seconden. ■t. li |
llougtc Het licht
Omschrijving. | |ioTt'htvc,, zigtlmr «|. Squot;Oit van l.iciil. i hoogwater. Igt;. Mijlen,
N A A
|
Kustlicht vim Kijkduin. Idem op Ziinddijk. idem aan dc Zuidzijden van Texel. Oever- en havenlicht te Ilarlin-gen, gewoonlijk Zuidcrlicht ge-noemd. Oeverlicht van Marken. Idem te Urk. Idem aim den hoek van het IJ. Idem te Schokland. Kustlichten te Kg-mond aan zee. Twee. geleide lichten Noordzeehaven. Kustlicht tc Sche-veiiingen. liiehlen aan den Hoek van Holland. |
Ronde slcenen toren in het fort Kijkduin. Hij en aan de Noordzijde van elk der kapen; het oostelijkste. het westelijkste, liet noordelijkste slaat op Sch 11-bolsnol. Het zuidelijkste staat op den Stuifdijk. licaoorden de \\Cs-terkerk op een slcenen torentje. Ronde steonen toren. Slcenen toren. Vierkante steenen toren. Op een Ijzeren opstand. Ronde steenen torens ophot duin; het noordelijkste!, liet zuidelijkste. 48. 9.50 Achtkante toren 30 iM. hoog. Minde Zuiddam op een Ijzeren opstand. Minde Moorddam op idem. 49.— 19.5 II. 0.5 17. 25.3(1 15.80 10/10 30.— 38.- |
ntieulair lamplicht van de l® Krootte. 5 a (quot;gt; 2] Stilstaand van de 4'' grootte. \}, Idem. 2 ld. van de 4'' grootte. 2 Idem. 2,} a 3 Stilstaand lentlcidair licht van de 4'' grootte. Stilstaand catadiop-triek licht van de 4Cquot; grootte. Draaijend licht \an de fi1' grootte met 6 witte schitt erin-gen in de minnnt. Stilstaand catadiop-triek licht van de 4P grootte. Stilstaand lentieulalr licht van de 41' grootte. u u ld. van de 3quot;grootte. Idem. Beiden stilstaand van de 4quot; grootte (in aanbouw). Rood en wit schit-terlicht 2quot; grootte (iu aanbouw). Stilstaand rood licht 4quot; grootte. Sill Twee horizontale vaste witte lichten (in aanbouw). |
ll0T^ liet licht van lii'l
NA A M. OmspliniviiiK. I lietlil boven . * Soort, vim Liclil.
•' ■quot; i zii;tbaiu' oi)
gewoon umi
, . II, Muien.
Iiocgwater.
Op den kerktoren, j -l-ö.
i;
Op een ij/.eren liank op liet dnin.
2'.),
ondc
15.50
sleenen to
ren op het west t hoofd der Mariiie-i haven.
IJzeren opstand.
IJzeren opstand aan den westhoek hij het binnenkonicn.l
Honde steenen toren.
12 110
a (1
I a li
1 a li
2J a 3
:ï5.— 6.5
13.—
.|,.|,._
5 a (gt;
2}t h 3
15
13.
Kustlichten aanden Konde steenen to-j Noordkant van ren en 845 \I, Schouwen. J meer westelijk aehl kante ijzeren toren.
Geverlicht aan den| Houten opstand. |
Ossenhock.
Oever- en hnven-Op een fi'ehouw,
lichtte/.ierikzee,
Knstiiehlcii li Op een kerktoren. Wcst-Kappelle,
IJzeren toren op den dijk.
Idem bij Uoiuburir. Idem.
Oever- en haven-! I n den voorkant van licht te \Cere. den l\am])vecr-j schen toren.
Idem van Wemel- Minde havenhoofd, dilifce.
Oever- en haven- Op een houten oplicht te Vli,~siii- stand.
^■cn.
Oeverlichtcn bij de IJzeren toren. Nienwsluis b.w.
Mreskeus. IJzeren opstand.
kustUi ht van (loc-(Icrccdc,
klem van de ijzcrrn baak on (iocilr rcedc.
Otivei-- (Mi liavcn-licht vim llellc-
voolslnis,
Ooverliclit te \\ il-leinstnd.
Tdciu van de Dord-sche kil.
Kustlicht op liet WCslcindi' van Selumweu.
ld. Iiaiticnlair lamji-
lieht 1quot; grootte, ld, 3(' grootli: (in
aanbouw), ld. ■I1' grootte (id.) Stilstaand lenticii-lair lamplicht 4' grootte.
Idem.
Stilstaand leutieu-lair lamplicht 1' grootte godeelto lljk rood cn wit. Stilstaand van de 3°
gr( lotte.
ld. van de4ugrootte.
Stilstaand lentieu-lair lamplieht van de 2'' grootte.
Idem van de l'1 grootte; hel bui-tiMigedcelle isrood gekleurd.
Stilstaand lentieu-lair licht van de 1° grootte.
Idem.
Idem.
nraaijend lentieu-lair lamplicht Iquot; grootte; elke IJ min. verlicht het 25 seconden.
Stilstaand lenticu-lair licht van «Ie 3° grootte.
Idem.
ld. van de l'.' grootte.
11ei iiellt in
/.igtkani' op I). M ijlen.
van liet licht buvi'ii
gewoon hoogwater.
Onifchi'ijviiifj;.
N A A ^l.
Suorl \tin Mclil.
|
()cverliclit te l!or- IJzeren otjsland. , 1 sclen. Idem te Neuzen. Idem. Idem te 1 lansweerl Idem. Idem le Until. Idem. .so 18.25 9.5 it. 2 5.(1 12.2 I,i(dilselii|) liij de In de Noordzee aan Noorder-I linderl de Oostzijde van of A. Hank. de Ndordef-1 der. |
1 X'.l n, 21 Stilstiinnd vnn (ir I1' {jrnottr rood en wit. 21 ii Id. vnn dc 4quot;grootte. Id. vnn dc 4quot; grootto rood en wit. id. van dr 4quot; grootte. Id. rood en wit. 2'j a 15 Hot sclii|) is rood, stilstaand iiclil, nclit lampen met reflectors (wordt draailieht). |
Wnnr de kleur van lid lieht- uiel is vermeld is deze, wit.
in liel, yelled lieel'l men ten hcliocvc der kust- en oevcrverlichl-ing:
dric vnstc lieliten....................................................1° klasse.
drie w // ...........................'Zo quot;
ael'.t quot; quot; ..........................'J'' quot;
u(;ye,u en twintig « « ......................................................I0 quot;
ocn draailiehl........................................I0 quot;
een quot; .........................................~0 quot;
een quot; ........................................(gt;quot; quot;
honderd aclittien kleine lieltlcn.
Voor de betouuing en liehakeninir bedient men zieli van:
Anker liOCivorillijtT bilkcntoillicil. van zes verseliilleude grootten, nf-wissclcudc iu lengte tnsselieu I a 1,3(1 M. met 1,75 a 11,57 M. middel lijn en staartlengt-e van 1,50 a 0,5(1 M.
ItitikbilkeiltOllllCII, eveneens van zes verseliillende al'metingen, lang 2,75 a, 1,50 M. met eene middellijn van 1,(15 a (),it(l M., allen voorzien van drie bodems, niet uitzondering van de kleinste soort, welke sleelits twee bodems beeft.
liicltoimcil, waartoe buikbakentomien worden gebezigd van de 1(' en 5(, grootte. De kiel uit sliuen oud ijzer bestaande, wordt door bengels aan de ton bevestigd.
Willtcrlmkeiltoillieil vail twee grootten met stok, lang 1,S0 a 1,50 M.
I lt;H;
middellijn over de duigen van 1,00 a 0,S0 M. on sioklcnglc van .'5, IS a •'5,10 M, Ken derde soort zonder stok heeft drie hodeins, is 1,00 M. lang en lieel'l eenc middellijn van 0,S0 M.
IJ/ereII zcHionjm (lleilicrts-iiKiilcl). dienende als verkenningstonnen; ze worden gelegd buiten de uitertonnen der zeegaten.
Deze zijn tot op de topplaat .'5,95 M. lang en daarboven tot op de bovensebijf van den korfbal 2,10 M.; d{^ grootstlt;! middellijn is '2,00 M.
Al de bovengenoemde tonnen worden, naarmate van bare grootte en de iresteldbeid van bet vaarwater waarin zij gelegd worden, bevestigd door toiikeltiliu.ni aan toii.stcciicn; de I lerberlsboeijen aan ijzeren paddestoel (paraplnie) ankers, elk zwaar 1:200 k. (i.
De i jzerdikte der sebabnen wisselt al' tnsseben I ;5 en :52 m. M.
De loiisti'l'licil (i'jseauzijnsebe) zijn \e.rdceid in zes soorten, afwisselende tnsseben :
eene lengte van 1,20 a 0,55 M.
eene hoogte quot; 0,42 a 0,20 quot;
een grondvlak quot; 1,20 j\ 0,.'5() Mquot; on een inhoud quot; 0,4S0 u 0,072 M:l
Mislsiüiiiiloii zijn niet aanwezig. De noodzakelijkluMil voor de schepen om ver uit de knst Ie blijven maken deze onnoodig.
De hoogte van den waterstand bij vloed en eb wordt alleen aan den Hoek van Holland tijdelijk aangegeven door een stelsel van ballen aan een mast bevestigl.
Zoodra de nilsehnring vohhaaide zal plaats gevonden bobben, zal dit ver-\ allen.
loon do Ilollamlsclie IJzeren Sj)oorweg-niiiMls(diii|)|)j(j bc/.in- wns mcl lic( maken vnn den spoonvcg vnn Alii.stndum m.ar ltot((gt;l'diim. hcsl..,,! zij livngs dien 8|ioonvcg een eleeiriselie telegrnnllijn aim televen, die, helmin; voor het overbrengen van hare dienslheri-len, onk door het pnhliek W-hnnkt kon worden. !)(■ eerste teiegraarkanloren te Alllstonlillll en Ie llliuih'lll werden den 2r,«ten Mei Isi:, geopen.l; naarmate de spoorweg
van Allisterduni naar werd voltooid, xcriengde mei...... de
telegraatlijn,
J)e van Anisteidmil heeli groot helang om een snel middel
van gemeenseliap t;e bezitten tussehen de liooidstnd en haar voorhaven, het Xieuwediej).
Met het doel om een telegraatlijn tnsselien die Iwee plaatsen aan te leggen, werd de Vdcrlimd.sclie 'IVI('»T;lur-iiiHH(.scli;ip|»iJ opgerigt en goedgekeurd bij Kon. Heslnit van 1(1 Angnstns |s,quot;)(i X0 17. De tele graafkantoren te Alllslcidaiu en het Mciiwediep werden den Is.ln, M,,i JS51 voor het pnbiiek geojiend.
De Xederlandsehe 'relegraal-maatseliappij heeft, ingevolge eene overeenkomst, hare telegraatlijne.n, ingaande I Augustus | S(i |. nan het Kijk overgedaan en is daarmede ontbonden.
hen groot aantal schepen, voor Rotterdam bestemd ol' van daar komende, ; aren het Uriel,sclie. (.'ociym-hc of itroilWt'l.sliineii.Nche /.eeyat in en nit; voor den liandel is liet daarom van gevvigt in tehgraplusehi' ye meensehap te, zijl, met gemelde ze,■monden. Om daartoe te geraken werd
IDS
de Itotln'diinisolic 'rclcurartf-iiiuntscliuppij opfiwitrl. Dc icli^riiiirknn-tovun te Itottcrdiun, ll»'ll»'\(U't.sliiis. Itriclle, hirksl'.ind en llion-wcrsliuveil. wcnlcii den ™ls'l'n Oclohcr IS.) I voor liet publiek ifcopcnd.
Den ll1'1'quot; Mi'i 1S.quot;)^ werd conecssie verleend voor den naulcu' en liet in werkiüLT lircn^en van een telegnifdlijn lusselien do Xederlamlselie en F.mrelsdie kusten. Tol uitvoering de/er concessie werd de liitcrililtioihllc Tclc^niaf-lliaat.scliiipiiij oi^erigt, die in Hugeland een oi\derdeel was van de Kloctric 'IVh'itTiipli-Coiiiimn.v.
De kabels kwamen nabij SclievcilillüTII aan wal; den I ■quot;),u'u Augustus van dat jaar werd de dienst tusscben l.oildcil en 's (ilnm'llliilüT geojjend. Daarna /.ijn door de Voord/.cc kabels gelegd, die nabij /uilllvooi't aan wal komen, en de telegraallijn verlengd tol Allistenlsllli; de kabels nabij Scbeve-ningeu aan wal komende werden bierop opgenomen. Dienten^'e\olge is bet kantoor der Inlernationale telegraar-maalscbappij te'sllageden hteii September 18quot;).quot;) opgeheven en verplaatst naar Amsterdam.
Hij Parlementsacle daartoe gemagtigd, stelde de Britselu! Regering zieb door aankooj) in bet be/it van de lelegraallijnen in fcjiigeland mei inbegrip der kabels, die bet land met bet vaste land verbinden. Dientengevolge hield den Isten Januarij 1S*!!) de 1 nternationale lelegraal-inaalselmj)pij feitelijk op Ie bestaan. liet gedeelte der lijnen, die van /iilllllvoort naar Alll-stcnlain loopeu, werd overgegeven aan de Xederlandsche Regering.
Naannale in Nederland spoorwegen werden aangelegd, werden lanus die spoorweggen ook telegraallijnen gemaakt, die, behalve voor de spoorwi'^-dienst, ook meerendeels voor bet publiek geopend zijn.
Hier en daar vindt men nog voor het bij/.onder gebruik van een particulier een korte telegraallijn.
Bij wet van 7 Maart IS52 werd bepaald, dat van Staatswege eicelro-maynetische lelegraallijnen aangelegd en onderhouden zouden worden lusselien 's (Jravenhage en de voornaamste, steden, vestingen en havens \an het Ri)k. De riglingcMi moesten zoo genomen worden dat de telegrafen zich aan die van Itelffic • Pi llissen en Huilliovcr konden aansluiten.
Bijzondere personen of .Maatschappijen, die lelegrafeu wenschen aan te leggen, behoeven de magtiging des Konings. De genoemde wet behelst voorts eenige bepalingen omtrent het ontwerpen, aanleggen en beschadigen van lelegraallijnen, hot verzenden van telegrammen, enz.
De eerste rijkstelegraafkantoren te, Allistenlinil. '»OnivnilllllPS Kof-terdillll en Itrnlsl werden reeds den l»*''1' Deccnibcr I S.);2 \oor het publiek ■reopcnd. O]) het einde van ISó? waren de voornaamste plaatsen van Nederland onderling telegraphisch verbonden.
Slcnls wordt \ (lui'iu'cfwim met lii'i aiuileggon van nieuwe ^•Icgrnallijneii, daar waar de hehoelïe y.ieh doel gevoelen. Op .'i I Dccenibcr IS7 1 was de len^le der rijkslelegraallijnen o l .'i I kilometers met eene lenu'tedraad van I2'quot;5.'5S kilometers; liet aantal rijkstclcgraafkantorcn bedroeg lquot;)S en hel ifetal kanloren van bij/ondere ondernemingen, voor het |inb]iek ireopend, 170.
Vroeger onder den Minister van Binnenlandsehe Zaken, werd in |S(!!l liet beheer dei' telegrafen opgedragen aan den Minister van Hnaneien, ten einde, ter besparing van uilgaven, op kleine plaatsen de post-en lelegraai-kanloren onder één' (dief te vereenigen. Van de hierboven genoemde löS rijkshdegraal'kanloren waren er 75 met vereenigde post- en telegraafdienst.
De lelegraallijnen worden zooveel mogelijk boven den grond aangehgd; meerendeels worden gebruikt dennen palen, voor bederf beveiligd door zwavelzure koperoxyde, /inkehloride of creosoot, voorziisn van poreeleinen isolatoren, waarop gegalvaniseerd ijzerdraad, dik I m.M. gespannen wordt. Door rivieren en kanalen ligg(ni lelegraafkahels, hier en daar, om hes(diadiging te voorkomen, omgeven door ijzeren geleide pijpen. In de bebouwde ge-deellen der gemeenten worden onderden grond gdegd buizen van asphallpapier, waarin koperdraden nuit gutta pereha omgeven. Hel groolsl aanlal der toestellen is volgens het toestel van Morse; op de drukste lijnen staan loeslellen volgens lllllt;gt;'h*'N en sinds korl ook volgens Meijer,
Hedert I Jn.nuarij ISliS is voor het binnenlamlscb verkeer, hel larief van één tot 21) woorden 30 cent, en 15 eent hooger voor iedere III woorden \ ermeerdering.
Met geheel aanlal verzonden en ontvangen betaalde beriglen in \eder-land bedroeg in IS7I een getal van iJ.'jOSIIIII), gevende een opbrengsl \an ƒ 051115.
Xederland heeft den 17,'('11 Mei ISfi,quot;) mede ouderleekend het Internal ionaal i'arijzer telegraafverdrag, dal den grondslag van het internationaal verkeer uitmaakt., en welk verdrag van tijd tot tijd wordt herzien.
Ten ciiiilc hei in den vcircl uicl zcrr zuivere wel- en rn icnvnlcr lol ilrinkwatcr ijtwchikl !•' maken hrslaan in Xodcrland, lichahc een lal van Xorloiiponiprn, (Irinkwaic.vlcidiiiu'cu, waarvan dc voornaanislo zijn: die Ir Ain.stiTdsiiii. 's (■nuciiliunc en Kotln dmii.
!)• .............. zijn duinxvatcrloidinilt;(m, de laatslu is eeno inrigling om
ffezuiverd Maaswalia' li; leveren.
De dlliilW'iltcrli'idlll^' «c lllistcrdsllll vindl hare prise d'ean in de, duinen liij llilsirlcm. Hel door hel duinzand gezuiverd waler vloeil in i;'e-ffravcn kanalen, Ier trezainenlijke lenu'lc van 12 K. M. welke; mei. een verval van l/.VHMl uilinonden in een reservoir van .■SUIIOll M- oppervlakte en ± 15000(1 eapaeih'il.
l il hel reservoir wordt liet water door eene open leiding gevoerd naar de rilterbsis.sins, Deze zijn drie in gelal en hel dien eene gezamenlijke oppervlakte van SOOO M2. Hol water filtert daarin langzaam door lagen of heddingen zand, schelpen en grind. Hel aldus gezuiverde water wordt verzameld in onderaardsche gemetselde kanalen, die met hehoorlijk verval uitmonden in een gemelsrlde reill\Villei'|Mlt, In deze put bevindt zich de (1,75 M. wijde ophaalj)ijp der dul)h(dwerkende |iers|M»lll|)eil, welke het waler door middel van drie sloomvverklnigen elk van 70 1'. k. oj)voeren in een
.)ll M. Iidoyc NtiiiKllMiis. \:iii\\;iiii- liH dooi- cciK! ij/eren iMiislt'iiliii!;'
vuil (1,5(1 M. niiddcllijn en :l£ K. M. loiifjlc iiaur Ainslnthiiii \l()('i(,
l'llkc j)ei's|)oiii|) heeft 0,50 M. niiildellijn en voerl per niiiiuii(. 7 muir hoven.
Teneiii(llt;! in de toeneniende tieluxiftc U; vuorzien is thans eene tweede bnis-leidinir vim 0,(1(1 M, middellijn in annli!^. liet Itiii/eniift in de s(iid /ehc heelt eene lengte van 175 Iv. M. De middellijn der huizen wisselen af van 0,50 tot 0,05 M.
De lt;liiimviitngt;ln(liii!gt;' te quot;s i; ra ven lm ut. Il('( water der quot;s (Iravenhann-sehe waterleidinic wordt onlleend ni( de duinen, treleu'en (nssehen Sflicvt'lllll-jicii en Wassciiiiar.
I ()( verzameling van liet daar vergaderde water is een nil \ijl panden he staand kanaal treuruven, vanwnar het water loojil in een ver/ailiel|iiit \an ;5S M. middellijn en .'i. M. diepte.
De kanaalpanden, welke eene tfeziiinenlijke len^le liehhen van 55(IS M. leimic mei hodeinshreedten \aii_ (i a ;5,50 M., zijn van elkander gesehei-deu door dammen w aarin zich duikers met sehniven lie\inden, om het water naar verkiezing van het eene pand in het andere (e kunnen tappen.
De valleijeu en het dninkanaal zijn te laag gelegen om het vergaarde water regtstreeks door de zwaartekracht op de Filters te doen stroomen.
Om deze rede is een Itc/.iiikiii^srr.smoir \aii ± 10000 M't inhoud gebouwd, waarin het water nil bet duinkanaal zoo hoog wordt opgepompt dal het, naargelang der behoefte, op een der twee Filterlhlssin.s kan afgelaten worden door middel van sehniven in de toelatingkokers, welke het he-zinkingsreservoir mei de Filters verbinden. Deze laatste hebben eene genoeg zame oppervlakte van 3200 en kunnen elk (1100 M» water per etmaal leveren.
\a geliltreerd Ie zijn wordt hel water verzameld in een NcllooilwaUTriool van IS M. Iengt(gt; en I M. breedle, voorzien van drie pulten van !• M. iniddellijn. Uit de middelste put wordt het water getrokken om in het buizennet gepersl te worden.
Zoowel biertoe, als om het water uit het dninkanaal in het bezinkings reservoir te malen, is naast de verzamelpul een |loni|).stiitloil gebouwd, waarin zich twee stoompompwerktnigen elk van SO P. k. bevinden, die, volkomen aan elkander gelijk, hetzij gezamenlijk, hetzij elk afzonderlijk kunnen werken. Deze werktuigen zijn vertikale balansmaehines van hooge drukking, werkende met eondensatie en expanlie volgens hel stelsel Wooll', Ze doen 12 omwentelingen in de minuut en brengen elk 2 hoogdruk- en 2 laagdrukpompen in beweging. De zuigbuizen hebben voor de Filterpom-
20^
pon 0,.'5s 1 ; voor de Toivii|)oiii|)(M1 (1,1.quot;)7 M.; di' pcrshui/cn rcsp, l!,.')SI en O,,').')'.) M. middellijn.
|)c Fillci'ponipcn zijn dubhelwerkoiid en brengen per iniiinut S,() M:i wiitiü' op, terwijl do enkel werkende 'rorenpompeii 7,;5 M3 wuter per minunl opiirenu'en.
()|) !gt;.quot;) M. van liet pompstiit.ion bevindt zich liet ll(Mgt;lt;gt;'iquot;tl.s('rvlt;gt;ir-ji'cbouw. Dit hevnt een ij/eren buk \;iii lldll M3 inbond, door ecne lood-reirte stnnlt;i])ijp in verimnd gehraift nie.t een vci'dcclkust. waarin dc persbuis \an de werktuigen en de toevoerbuizen voor Selu'VCllill^'Cll en den lis) il»' uit monden.
De ijzeren bak. gelegen op l-'i M. boven de llaagsche .straten, bestaat uit een cilindervormig muKlengedeelte van hi M. middellijn en 5 M. hoogte, met bolvormigen bodem; van boven is het met een (i M. hoog kegelvormig gedeelte afgedekt. De lot aio diepte van de bak is I I M.
De ijzerdikte bedraagt voor het iniddengedeelte: van af 7,!) in.M. voor de hovensle rij platen; tot 1:2,7 m.M. voor de onderste rij; voor den bodem 15,!) m.M; voor het kegelvormig gedeelte 7,!) m.M. voor de onderste rij, en m.M. voor do overige drie plantrijen.
Aan liet boveneinde van het eylnuiervonnig gedeelte is een gegoten ijzeren goot bevestigd, terwijl het onderste gedeelte van een stevig hoekijzer voorzien is, waarmede de bak draagt op een gegoten ijzeren ring die op den eirkelvormigen draagmuur rust.
In de vertikale as van den bak is tegen den bodem een, 0,01) M. lang, stuk pijp geklonken, waaraan do standpijp verbonden is door middel vaneen roodkoperen coiniu'iisatietoeNtcI, dat dient om de groote drukking, aan welke de bodem onderhevig is, IfiODOOO K. (r., niet op deze pijp en op de verdeelkast over te brengen.
Het benedeneind van de standpijp is op het bolvormig deksel van de gegoten ijzeren verdeelkast vastgeschroefd. Deze verdeelkast, van 2 M. middellijn bevat vier tapsche spruiten voor de aansluiting met de verschillende buisleidingen.
liet buizennet hoeft «ine lengte van ± 71) K. M. on middellijnen afwisselende tnssehen 0.1 j7 en 0,102 iM. Kr zijn '25(i afsluitkranen en .'i:i0 braudkranen aangebragt.
1gt;(' (IrillkWiltClieidlllU.' I«' Itotterdam heelt ten dool, gezuiverd rivierwater binnen de stad te brengen. De inrigting tot opneming, zuivering en aanvoer van hel, water ligt boven de stad en bestaat uil. een huis of duiker van 1 .M~ doorsnede, welke als prise d'ean dient en tot ongeveer 50 M. in de rivier de MililS reikt. Door deze buis vloeit het water uil de
rivier in t\V»T VOOiTiliulbils.siil.s, rik van ruim i0(10(1 inhoud, welke, door middel van een overwelfd gemetseld kanaal van 5 M~ doorsnede en 120 M. leiiiite, in gemecinselia]) slaan mei (wee liorizonlaal werkenile stoom-werkUiigen , welke lie! wa(er ongevei'r 1 M. hoog' opvoeren in een genuH-seld reservoir. Uil- di( reservoir vloeil liet door ij/eren buizen van 0,(!l M. wijdte in twee Filters waarin liet water door /aiidbeddingen, voor ieder filler van 1(1(10 M2 oppervlakte, gezuiverd wurdt
Xa gezuiverd Ie zijn, vloei! liet door overdek(e geine(s(dde kanalen naar de stoomwerk(uigen (erug, om vervolgens door de pompen dezer maeliines in eene buisleiding van 0,(11 M. wijdte en 2.'i(IO M. lengte gestuwd te worden.
11e( overtollige water word( door middel van eene ijzeren stillKllillis van 1 M. wijdte en l.'i M. Iioogle en een ijzeren liooit'-l'eservoil' van I 100 M:i ontlast, ten einde dat water te, doen strekken voor de levering of aanvoer des naelits, wanneer de maeliinen, welke 12 M:l water per uiimiul opvoeren, in rust zijn.
De heide rest ■rvoirs en de standhuis zijn in een gebouw, //Watertorenquot; genaamd, vereenigd van ruim 2(1 M. middellijn.
liet buizennet in de stad heeft eene lengle van 50 K. M., terwijl de middellijnen afwisselen (ussehen 0,5(1 en 0,10 M.
liet ligt minstens 1,10 M. ouder den grond en heeft 2^0 afsluit- en spiiikranen, benevens 550 brandkranen.
a
—
'ft
I