|
KORT BEGRIP
van 03**212;
HULPMIDDELEN
TER GENEZING VAN
p
E ENIG E
KWALEN
VA N
PAARÖEN, KOEBEESTEN*'
SCHAPEN en ZWYNEN. DOOR
A. MEURSÏNGE,
/Ipoibtke'r te Meppeh
|
||||||||
|
v
|
||||||||
|
7e Zwo lic, by
M. en H. TIJ L, Boekverkoopcr» |
||||||||
|
BIBüfS
|
||||||||
|
B E R I G T
AAN DEN
L E Z E R.
G censzins was myn voornemen, om in dit Kort
Begrip ee-n wydliop/g btrigt te geven, uit wat oor' Zaak de Ziekten of Kwalen der Paarden, Koebeesten Scbtpèn en Zwynsn zyn voortgekomen. Maar alleen Hulp, of Geneesmiddelen aan de band te geven , voor ztilken die reeds met die Ktoolen bebebt zyn t , gelyk bier na volgen zal, en die. dienjlig zjn Ut verkryging van hunne vorige Gezondheid, ten nutto vtor den Landman , wenfcbendt dat de Lezsr bier miile zyn voordeel doen incge ; Terwy!, om alle verkeerde Hulpmiddelen door
Nadrukken voor te komen, geene Exemplaren voor echt erkend worden, dan die doei my eigenhandig cnderreftend zyn. |
||||
|
ï N H O U D
|
|||||
|
DER
K W A L E N.
ï Voor eeB Paar-! dat ongcfteld is, en men zelve
^ Met weet wat. de Kwaaï is 2 Voor etn Paard dat geen' genoegzamen afgang
heefc. • J Voor een Paard dat geen' afgang heeft.
4 Maar voor. een Paard dat gaan afgang heeft,
c:j brauaig of bitsig is van bmaen.
, 5 Een ander. ö K listteer voor een Paard. 7 Voor een Paard dat d«n gewonen Droes heeft v
of dat zyn gewoon Vocaer niet' wil eten.
8 Een ander,
9 Nog een srsder, '
ie ZéU tegen den gewonen Droes.
j i Voor een Paard dat den kwaden Droes heeft.
*2 Zalf regen den kwaden Droes.
13 Voor eeó Paard dat Wonnen heift.
14 Voor een Paard' om goed adem te balen,'
' dat dejnpig ,s of boMt e;) raeei andKe Ziek. ten vaa Uicp aard.
15 Voor
|
|||||
|
1 H H OUD.'
|
|||||
|
JS Voor een Paard dit vervangen of ftyf is.
16 Voor eer» Paard dat de Pleuris heelt
il Voor een P*ard dat Kolyk of üuikpyn heefu
18 Voor een Paard dat niet Pisfen kaa,
10 Een ander.
02 Nog een ander.
ai Vóór een Paard dat Bloed pist.
at Voor een Paard dat ie hard gereden is» of
boven zyn kracht heeft getrokken. 83 Voor een Paard dat het zoo genoemde Lont-
vuur of ontfteking in de Long heeft, en wel by*onder voor 't galachtige. 24 Voor een Paard da,t vergif of veeren in 'ï
lyf heeft gekiegen 25 Voor een Paard dat de Varen heeft.
«6 Voor een Paard dat aan de Long, Lever,
Milt of Nieten gekwetst il,
27 -Voor een Paard dat te veel of te fterk afgang
heeft. 28 Voor een Paard dat de Koorts heeft.
29 Voor een Pïard dat Hoofdpyn heeft,
30 Voor een Paard dat Oogkwalen heeft.
31 Voor een Paard daiongen.akin dan mond heeft.
32 Voor een Paard dat de klem in den mond heeft,
33 Voor een Paard dat de uitwendige Wormen
heeft. 34. Voor een Paard dat Schurft is
33 Voor een Paard dat Boeglammig is» of zich VStboegd heeft, anderen noemen het verrukken. 35 Voor
|
|||||
|
INHOUD.
36 Voor een Paard tegen eerige Accidenten weN
ke ontdaan zyn uit verwrikking, verftuiking of anderszins. 37 Voor een Paard tegen allerlei opene Wonden.
38 Yoor een Paard dat inrottende en Hinkende
Wonden heeft. 39 Voor een Paatd om de vliegen van de Won-
den te houden. 40 Voor èen Paard om het bloeden te beletten by
allerlei Kwetfuren. 41 Voor een Paard dat, door het Zadel of eenig
ander getuig, gedrukt is 42 Voor een Paard tefcen vele Gezwellen, waar
dezelve ook zyn. 43 Voor een Paard om een Gezwel te doen ryp
worden. 44 Voor een Paard dat de Spatten of Overhoe-
ven heeft, of Överkooc iit 45 Voor een Paard dat Moekvoeten heeft.
46 Voor een Paard dat zich op ds kroon van ds
voet getrapt heeft, 47 Voor «en Paard dat vernageld i's, fpykers 9
{lias, of iets anders in de Voet heeft. 48 Voor een Paard dat Wratten beeft.
40 Voor een Paard dat een fcheur in de Bulk of
Liezsn heeft,
so Voor e2n i>a'm' dat Luizen heeft. 51 Voor een Paard dat de Kram in het Been, o£
Beenen heeft. 52 Voor een Merrie-Paard dat niet van de Heagst
wil houden.
53 Vooï
|
||||
|
1 N H O U D.
|
|||||
|
53 Voor een Merrie Paard dat niet HengfUg wordt»
54 Voor een Paard dat niet groeit
55 Hulpmiddelen voor Kc;e Basten en Osfen,^
56 Remedie voor Beesten.
57 Voor esn B,east dat Ziek is, en men zelve niet
weet wat da Kwaal is, 5S Voor een Beest dat Teuws is, of niet wil
eten. 59 Voor een Beest dat het lyf zwelt of luchtig tèt
Go 'Voor een Beest dat veel Kucht of Hoest öi Voor een Beest dat het venyn of vii'ègendö wraaig heeft.
6ï Voor een Beest dat niet kan Pisfen 63 Voor een Beest dat Bloed Pist, of zooge-
noemde Rode Meest heeft; anderen ."ceificn het Weer Weide 54 Voor esn Koe die met het'vuil bïyft fta«i,
of daar htt vuil niet af wil, ' ' "65 Voor een Koe die gekalfd heeft.
66 Voor een Koe die Na-perfing of Navlagen heefj
vaö het KalvöB.
' 67 Voor eea Koe die de Melk "niét wil laten fchjecen.
6$ Vsor een Koe die bafideh heeft van binndH,
waar door verhinderd wordt om haai vracht voo.-t te brengen, anderen noemen net Itrifc.
buileD. <Sg Voor een Beest dat aan de Wind is.
70 Voor een Bc£St dac allen:; de Wind, in de
Ingewanden heeft, het zy Kólyfc of Buik pyn. 71 Voor een'Beest dat de Wrang hc
JZ Voor een Beest dac vervangen of ftyf is.'
|
|||||
|
ï N H O ü D.
73 voor een Beest dat het lyf buiten heeft,
74. Voor èen Koe Beest dat op het Kalden fiaaï
75 Voor een Beest dat Worme: heeft-
76 Voor taa Beest dat de Koorts heeft.
77 Voor een Beest dat Hoofdpyn beeft. .
78 Voor teen Beest dst te veel of te frerk afgang
heeft. , 79 yooréen Beest dat befmetteJyke Ziekte heeft.
80 Voor een Bsest dat gailig is, of overvlosdvan
gulle heeft. 81 Voor een Koe Beest die het Gier of EUcï
zwelt- 82 Voor een Ko« Beest r!at zeere Pappen of k!o«
ven in de Sjjeenen heett. Si Voor ean Beest dat ongemak in den mond heef^
84 Voor een Beest dat Schurft is
f 5 Voor een Beest dat Luizen heefr.
8» Voor een Bsest dat Oogkwalen heeft.
37 Voor een Beest ">m diktens te verdry ven, hei
zy door rtootcn. fchoppen of. uit andere oor. 2skcn voortgekomen.
£8 Voor een Beest om een gezWSl te dosa ryp
worden.
89 voor een, Be;«t in altorlei opena Wouden.
go Voor een Beest dat inrottende en ftïnkendd
Wonden heeft. 91 Voor een Beest tegen de vliegen by opent»'
Wondcn• qi Om een Koe Beest, droog te maken dat het
gera Melk meer zal gevers» 93 Voor c«n Bwst om het bloedfa te btletiait
by a!ierl«i Kwetfuren |
||||
|
INHOUD.
§4 Kiltteer voor een Beest.
ej5 Voor een Beest dat Wratten heeft
$6 Voor een Beest dat een fcheur in de buik of
liezen heeft, anderen noemen het de buik om*,
zonken.
5>7 Voor een Koe die niet van de Bul wil houden,
en dus wederom Varig of Bulscb wordt. 98 Voor een Koe die niet Varig, Vrolyk of.
Bulseh worde j9 Hulpmiddelen voor Schapen.
ïoo Behoed Middel voor Schapen tegen de Wrang.
loi Voor Schaapen die het Ruit hebben of fchurft
zyn, loe Voor Schapen die het ilimme Ruit hebben.
303 Voor een Schaap dat de Dol In het hoofd
heeft 104 De overige Hulpmiddelen tot de genezing
voor de Schaapen, kan men na zien op d« volgende No. voor de Beesten. ïo; Voor een Zwyn of Verken
jo6 Voor een Zwyn dat vervangen of ftyf lï.
107 Voor een Zwyn dat de Wrang heeft,
108 Voor een Zwyn dat Jongen heeft.
109 Voor een Zwyn dat niet wil eten.
jio Voor een Zwyn dat teuws is, of van bet eten
is, en van iyn gewoon voeder niet gebtuikt. lil Voor Jonge Zwynen of anders genoemd Big»
gen of Kiiien, die te veel afgang hebben» en dan doorgaands derven- 112 Voor een Zwyn dat geen afgang heeft.
il 3 Voor een Zwyn dat rjiet Pisftn kan,
' ' '/ *
|
||||
|
KORT BEGRIP
TER GENESING VAN EENIGE KWALEH
VAN PAARDEN, KOEBEESTEN,
SCHAPEN en ZIFTNEN. No. I.
Voov sin Paard dat er.gcjlsld ir, en min
zelfs niet west wat de Kwaal is» ■\r
X.^ cemt daa dit volgende Poeder: . ,
Boontjes Bakelaar,
Gentiaan Wortels, Calmus -------—-
Alacs------------'
Salpeter, van elks 4 lood.
Ammoniak Zout i lood. Dit te famen tot een Poeder gemengd, en dsai van 2 maal daags een lepel vol ingegeven, mef water gemengd. No. ii
Voor een Paard dat geen genöegzameri
afgang heeft. Geeft dien dan 1 lood Jalappe of 1 lood AJöe fijn gewreven, met water gemengd, op eens in, &. He |
|||||
|
*
|
|||||
|
x * y.(
No. 3.
P~0ür een Paard dat geen afgang heeftit Geeft hec dan 2 lood fyn gefneden Appel Cc,
loguinc reet water op eens in. JT?B Men moet 't Paatd niet eerder Voeder
geven als 't Purgeeren gedaan is, en dan zagt Voedef.
No. 4..
Maar voor een Paard dat geen afgang heeft,
en handig c/ hit/tg is van binnen. 't Welk men doorgaans Uan gewaar worden door
't menigvuldig drinken; dan geeft mep op eens ?n 2 lood Poeder van Rhabarbar, met i lood fyn gevreven Salpeter, mef Karnemelk gemengd.
No. s,
£en ander.
Men kan ook gebruiken ö of 8 lood Wonder»
SÏout van. glauber in kokend water geïmolten, in'
«ens te geven 1
No. 6.
Clisteer voor een Paard.
Zoo 't mogt gebeuren dat de afgang te laag ns
'\ ei'nda zst, dan moet men Clisft'eeren roet water,
fcoefjp melk, oly, en zout, van cl^s na raio. Se
-Cüïiksr Cioet bloed warm wezen, Noj
|
||||
|
X s X
|
|||||
|
No. 7'
foor een Paard dat de gewone Droes
heeft, of üat zyn gewoon Poeder-
niet wil esten,
Neemt dan Fenegriek 6 lood
Gefneden en geltoten i'evenboom • bladeren-----------— 4 lood,
Bloem van Zwavel 4 lood, »
te famen wel gemengd j hier van 2 of 3 raaa! daags een gewone lepel vol onder 't Voeder gemengd en zoo het in 't geheel niet wil ««ten, dan van dit Poeder 2 of 3 maal daags 2 lepels vol, mee water gemengd in te geven op de gewone wys.9 uit een Hooien, met het hoofd opgehaald. Ne, S.
Een ander« , Ook kan men dit gebruiken:
Neemt 4 lood Rakefaar
8 lood Fenegriek 4 lood 15loe;n van Zwavel 4 lood Sevenboom bladeren te famen wel gemengd tot een Poeder als bot/j-n* ftaar.de ingegeven of onder 't Voeder gemengd, No. 9.
Een ander, ■
Neemt ipond Bakelaa* A> ' - $ pon<3
|
|||||
|
5? * x
$ pond Antimordum.
i pond Bloem van Zwavel. »
se zVmen wel gemengd tot een Poeder, 3 maai
daags een lepel vol in te geven als voren... No. ie.
Zalf tegen de gewone Droes.,
Als een Paard dik achter de kalsebeenen is,,ge»
iyk doorgaans gefchiedt» faeétnc dan iUthe Zalf
.fin fineert daar mede a-of 3 maaldasgs, of neeat
2 Jood -diRks Therpeocyn»
4 lood Verkens Vet-
te farcen gemengd en mede te ïensren als boven.
No. 11.
-Voor een Paard dat de kwade Droes hesfu
Neemt S lood Balcelaar.
4 lood Bloem van ZwaveJ
4 lood SeVenboom Bladeren 2 looi Moester Wortel 2 lood Safpstsr
3 !ood Aflimoialac Zour,
Is fam^i wei gemengd tot een Poeder, 3 ipaal
«Saag's een gesoiiü fepel vol me: water gerxtenj te gfven; maar ais 't geen gënoe_2ame afgang feêeft, dan eerst ingfgevtó . 8 iood Rhabarber Péedeï
met i lood Salpeter .Poedej .. Bet water ..gemengd ■ |
||||
|
No. 12.
Zalf tegen de kwade Droes.
Het Paard met dit volgende achter de kakebee»
nen en op de neus gefineerd 2 of 3 maal daags 5 Neemt 4 lood dikke Therpemyn 4 lood Lauwrier Oly 2 lood Vcrkens Vet ts fa.1r.2n koud ónder elkander gevoerd» No. 13.
Foor een Baard dat JFtrmen heeft. ■ Neemt 8 lood Bakelaar <
2 lood Vaaren Wortel
4. lood Sevenboom Bladeren
2 lood Coioquint Appei
% lood Aloë
4 lood knoppen van Alfem
te ftmen tot een Poeder gemengd 3 of 4 waal daags twee lepels vol met, water gemengd in t© geven. V.oor een Veulen 3 maal daags een lepel vo!e
(zie ook voor een Beest No. 75.) ■No. 14.
Voor een Paard cm een goede adem te haaf ,
Jen, dat Demplj* ''s of heest, en 'meer andere Ziekten van dien aart. Neemt 1 Icod Duivels.Trek & 3 - . t loot
|
||||
|
4 lood AJands Wortel
6 loodBakelaar
2 lood Gentiaan Wortei
4 lood Anys Zaad
, 2 lood Meester Wortel 6 lood Fenegriek
8 lood Lyn Koek,
alles fijn geftoten en te famen gemengd tot een Poeder -2 of 3 maal daags een lepel vol met wa- ter gemengd in te geven, No. 15.
Voor een Paard dat vsrvxngen ofjtyfi;,
't Welk dikwyls gebeurd door dien een Paard
boven maten warm is, en danfchielyk koud wordt9 of-dat men het kond water geeft té drinken ; men doet 't zelve dan eerst aderlaten, en geeft dan dit, volgende in eens in, 4 lood Bakelaar
1 lood galanga wortel
| lood gember wortel
te fattïsn gsmsngd tot een Poeder' in warme Kar- nemelk . en het Paard toegedekt en in ftroo geaec op dat het aan het zweeten koomt. en zoo't moet gebeuren dat het geen genoegzaams üitwafemïng kreeg, dan moet men het vorenftaande op de helft vcrfneetder«a en » lood opium er otiflsr doen. #0,
|
||||
|
y.c 7 x
No 16.
Voor een Paard dat de Pleuris keefl.
Moet men een goede Aderlating doen, en <kfi
dit Poeder met warme Karnemelk op eens in te geven 2 lood Rhabarbar
4 lood Bakelaar
2 lood Anyszaad
i lood Salpeter
te famen tot een Poeder gemengd. No. 17,
: Voor een Paard dat het Coljk of Snit-
pyn heeft. Neemt 4. lood Anyszaad
2 lood Rhabarbar te faraen gebragt tor een Poeder met een half oorcj Anys en wat Water op eens in te geven. No. i§.
Voor een Paard dat Met Pis/en kan,
Gebruikt men we! groene Zïep en Zout onder
elkander geroerd, hiervan met een veer in de ge* wone waterloofnig geflreüien, tog a/s dit niet fpoedig helpt, dan moet men tot dezs volgende middelen overgaan. m
|
||||
|
>C 8 X
No, so. Voor, een Paard dat niet Pis/en kan', «^
Als de Kwaal uit Winden ontfhat :
XcsGint dan ï laad gcftoien Meester Wortel 4. lood gefloten Anyszaad 2 lood gefloten Rbabarbar 4 lood Lyn Oly *s fsraen wel gemengd op eenmaal ingegeven. Na. 20»
Voor ten Paard, dat niet pis/en kam
Als ds Kwaal uit kouds ontftaats
Nfiümt dan a lood gefloten HaUelaar 1 lood gefloten Meester WorteJ
2 lood gefloten Rhabarber
z lood gezuiverd Verkeas vet
4 lood Gsnever oly
es Camdn wel gemengd met wat w»rme Zoeteajelk op eens in te geven. No, 21.
Voor een Paard dat Blosi pist',
Neemt\§ lood Opium
3 lood Althsa Syroop
3 lood Boom oiy 5e fsmen v/el gemengd op eens ingegeven. Zie verder 'op No. f53. van een &o<;bee«t aïj'
• 'm ?eajd seen afgang hséft» |
||||
|
X » X
No. 22.
Voor een- Paard dat u hard gereden ts9
of boven-zyn kragï heeft getrokken. Neowt dïn tot verzagting * lood Akhea wortels
.gefniedeh' en gèfiotep", ea dan tot flym gekookt iii water dat er 6 lood'óverblyft, doet daar by 4r lood Lya of Boomoly 4 lood Siroop 4 lood Brandöwyn te famen wel onder elkander gemengd-Op e»ns ingegeven. En geeft h'é't Haver in water gekookt te drinlïen,' met Eyers er in semecgd, No, 23.
Foor een Paard dat het zogenoemde Lifige'i
vuur heeft, of vrv'fieüng inde Long, eii
•tisel byzonder vtor 'e Galachtige.
Neemt l pond Crttnerlare •
2 lood Safpetei poeder 4 lood Rhabarber preder Jit te famen in 2 kan Karnemelk geftengü, «8 -dan in 2 dagen ingegeven, ieder keer % part, eerst wel omgefchud. |
||||
|
x 10 y-(
No. 24;
p'Off een Paard dat vergift of Veeren ih '}{
lyf heeft gekregen. Gieft dan een goede Purgatie van a lood fyn
gefneden Appel Coloquint fnet water op eens iii, No. 15.
Voor een Paard dat de Vaaren heeft,
Dezï kwaal openbaard zich aan de fchoft of
achcer dg ooren met een dikte: geeft eerst een goede* Purgatie van 1 lood fyn gefneden Appel Coloquint msti lood fyn gevrevsn Salpeter» 'smor» jens nugteren op eens in mst water, en laat het Paard 3 of 4. uur ftaan, eer dat men het Voeder geeft, op dat de Purgatie een goede uitwerking 'iheft. ' ' Neemt dan den volgenden dag van dit volgende ,
Poeder, 's morgens-en 's avonds t lepels vo'l on- der wat Haver, of uit een hooren met water ge. Siengd integevén tot zoo lang 't Poeder op h. Neemt 4 lood Gentiaan Wortel 4 lood Bakelaar 6 lood Fenegriek 4 lood Bloem van Zwavel © lood Arménifcha Kley 8-Food
|
||||
|
X « X
|
|||||
|
S ïood Puivels di*k
8 lood ScvenDoom bladeren dit alles iyn gefloten en wel onder elkander ge^ Wengd. ' Indien de Vaaren al door gebroken en aan 'j;
E;:;ren is: Noemt dan, byvoorbeeld, a lood Venetiaanfche
Therpemyu, en i lood Blauwe Vitriool, te fameq wel gemengd. Hier in een Week van geraveld oud linnen ge-
doopt, doet die in de Vaaren een of tweemaal, daags na dat de wande ettert, overdekt de wonde met een Pleister van harde Bafilicum of Diachfl gom zalf, op linnen gefmeerd, als de etter eruit is, kan men in plaats van Venetiaanfcfis Thexpen» tyn, weeke Bafilicum gebruiken. No. 7.6. i
Voor een Paard dat de Long', Lever,
Milt of Nieren gekwetst is. Als de Long van een Paard gekwetst is, dam
ziet men doorgaans eenig bloed uit de Neusgaten komen, als de Lever gekwetst is, dan komt ten eerften onder aan den Buik een dikts of gezwel të voorfchyn, ook zwelt het gemacht zeer dik. Is de Milt befehadigd, dan vertooad zich eené han- digheid iu de zyde die dik wordt, ook vergaat de- B 2 eet>
i
|
|||||
|
X « X
|
|||||
|
eetlust van de Paarden, en ze gaan fteönen door dq
|>yn, de Nieren befchadigt zynde, dan pisfcn ze bloed. Als men deze tekenen beipe'urc, dan raoet jnen eenige dagen aan malkander dit wigefiöe in- geven, , ' Neemt 4 lood Boomoiy. i door van een Ey
i 1 lood Koe D/iakel 5 lood beste Brandewyn
dit wel onder elkander gemengd, in eens in te
geven. En geeft 't Paard te drinken . by voorbeeld, een
tEmmer water, daar in gekookt is j pond Haver 4 lood geineden en gefloten fmeer wortel,
4 lood geleeden en geltoten Althéa wortel* in plaats van hunnen .gewonen drank, endaar ma- de eenige dagen continaeeren. No. 27,
, Voor een Paard da t te veel of ft? fisrk afgang heeft. Neemt 1 lood Rhabarber Poeder
l Scod Opium 6 lood Rode Wyn
te famen we! gemengd, in eens infegeven, en arg
,|8t «iet bedaard, daa 6 «.ur er'-ca weer t zeivs en
|
|||||
|
X 13 X.
en geeft te drinken laauw water daar SLynfcoefc Cï
Tarwen Meel in gekookt is. Of néémt * pond Beeste vet
4 looi Ba!;e!aar Poeder
te famen gemengd in tarwen brood of mesl, in % inaal ingegeven een uur na elkander. Of ziet, voor een Beest, No. 78,
No. 28.
Voor een Paard dat de'Koorts heeft.
Deze komen voord uitor.derfcheiden oorzaken »
snen geeft vooreerst In om te purgeeren, op das er geen veiftopping koomt 2 lood Poeder vaa Rhabarber met water gemengd, in eens. Ontflaat de Koorts uit Jlym of gal.
Dan neemt na dePurgatie:
2 lood Salpeter
8 lood Gentiaan Wortel
i lood Salammonïak
dit te famen gpraengd toe Poeder iri drieën ver° deeld , en dan 's morgens 's midclags ea 's. avonds een ingegeven* met water, Pntjia:a de Koorts uit koude of fiegt Voeder.,,
Neemt dan 4 lood Bakelaar
4 lood Gentiaan Wostsl
n lood Weester Wortel |
||||
|
X Ï4 M
|
||||||
|
-i§ tarnen tot een poeder gemengd in drieën vet',
;iee!d, als vooren ingegeven. Qntftaat de Koorts door de Pyn van een
of ander uitwendig ongemak.
Dan doet men het Paard dikwyls purgeeren 't
zy van ft lood Rhabarber Poeder of iets anders, »t weik zeer hatiig is voor de uitwendige kwaal om die te genezen. No. ap.
Voor een Paard dat hoofdpyn heeft.
Dit is het teeken als een Paard hoofdpyn heeft,
da: het geen Haver of Hooy wil eeten, loom en traag uitziet, mm) doet hetzelve eerst Aderlaten aan den t»ls * e,n daa geeft men een Purgatie Van 2 lood Rhabarbar
j lood Salpeter te famsn tot een Poeder gemengd , op eenmaal Ingegeven met water, No. 30.
. Voor ém Paard dat oogkwalen heeft.
De Ooskwaalen zyn menigerley, doch het is
altoos goed om eersc een goede 'Purgatie in te geven van 2 toód Rhabarbar Poeder, of men kan ook gebruiken 6 of 8 lood wonder, Zout van g'au> ber
|
||||||
|
\\
|
||||||
|
X >s X
|
||||||
|
bêr iri kokend water gefmolten, op eenmaal ibgsJ
geven, op dat uit het lichaam gene kwadevogréii op de oógen trekken , in ontfteking der dogei neemt men verkoelende middels, by voorbeeld; Flier of Roofenwater, ook doet men daar wel iri een weinig loodfuiker of wit vitriool, ook wej broodfuiker of azyn van goud glid; van deze ver» koelende middels neemt men zoo veel ats meil wil, giet dezelve uit in een fpoelkom of iets art' ders, maakt daar in nat een fcbone linnen lap of doek, bet of bevogtigt daar geduutig 't oog .of oogen mede, Gekwetjte oogen;
Gebruikt men verzagtende middel», 6y voor
beeld ; Venétiaanfche Therpentyn , ongezouten Boter, Palm Oly, gezuyverd Verken* vet. En dis een vlies., of anders genoemd de
HoilïO, op 't oog hebben. Neemt dein een zuivers naald die krom is, mee
een zyden draad er in, ligt hier mede zeer voor* ziptig in de hoek van 't oog het VÏies op, haalt de naald er door, op dat de zyden draad er irj koomt, ligt met de draad het vlies wat op, ftyd met een fchaar voorzigtig onder de draad het vlies door, neemt dan wat fyn gevreven broodfuiker, blaast die er in, door een feba^ van een pen; meo
|
||||||
|
i
|
||||||
|
X ï« X
raen bindt een doek voor 't 005, op dat er geïn
Jogt» in koomt;. wanneer er ontftekii-g koomt,, Boet men 't voorgaande water gebruiken» Esn ander.
Van minder omzigtigheid en gevaa^ cm'tvües,"
of Houw van bet oog te krygea, neemt een wei° Big fyn gevrevcn vitrioo', doet die in een fcbagt van een Pen, biaast dat in het oog, 't zal fpoedig genezen zyn , ea zoo 't mogt gebeuren dat he£ tiet'volkomen genezen is, doet men 't zslve nog een* weer, ook kan msn vin p aatt van wit vi, triool, fyn gevreven broodfuiker gebruiken, doch' êie helpt zoo fpoétfig niet. No. 3 ft
Voor egn Paard dat ongemak in ds mond
heeft. Als er eenig kwetzuur in demond is^an neemê
"men zout water met wat azyri er onder, en was-t daar mede de mond of wonde uit; dit gedaan zynde', neemt men Honig met wat Azyn te famen gemengd en fineert daar mede dikwyls de wonde, maar zoo er eenige verrotting is. 't weifemen ge> rtieenlyk 'den Water kanker noemt, neext dan 4. lood Roofcn Honig, \ lood geest van Zee Zoutt én i lood geestig aftrekzel van Mirrhe, te famen ?/el onder elkander gcrtebgcl en beftrykt daar me* dé
|
||||
|
de de Wonde mst een veer of vleugel, dit dot|
in^n 2 of 3 maal daags, tot dat het genezen is Voor Bleyn aan de Tong en verhemelte du
Monds, Lippen;, en zoo voort. Waar door de Paarden dikwyls het graazen be-
let wordt, pit ontftaat doorgaands uit eenige Ziektens . welke overeenkomst hebben met do Spruw, neemt hiertoe een Tongfchraper na ieders goeddunken, en fchrapt daarmede de flym en vui« Jigbeedén van de Tong; dit gedaan zynds neemt dan een zagt kwasje of Stok ja, omwonden met Wat-oud Linnen, doopt dat in dit volgende, bjf voorbeeld; Neemt 4 lood Violen Stroop § lood fyn gevreven Borax ,
ie famen onder elkander geroerd en beftrykt hel daar meds waar 't nodig is. No, 3*.
'" . ■ . ■' n
Voor een Pa::rd dat de klein in' de moné
heeft. Als een Paard de klem in de mond hééft, ZW»
danii*, dat het niet kan eeten, dan moet men ter' ftond een goede Aderlating aan den hals doen» er» aan de beide zyden van den Buik; en zoo het, nitt be'flaard, dan met een uur aan de.ander zy'dfi, C TE*> |
||||
|
X W X
|
|||||
|
?an den hals en in de Borst,-men moet de Kake-
beenen en het hoofd fmeeren en vryven.by voor- beeld , men neemt 2 lood Therpsntyn oty
2 lqod Tr3an
te famen gemengd. Ni deze fmeering moet men ock nog warrao
pap om den hals en kakebeenen leggen. Men rie- tje daartoe Camille en Vlier Bloemen, kaasjes bladeren, Lynzaad meel in bier of water gekookt. jset wat Raap oly er op gedaan, en dat warm om' den hals en kakebeenen gedaan, en het hoofd toé gedekt en warm gehouden, en ais men kan, date' geeft men het Paard in eens ui 4 lood Bakelaar
2 lood Rhabarber
x lood Meester wortel
te famen tot een Poeder met warme Karnemelk. Gedurende deza Kwaal geeft men warm watesV met honing en roggen meel te drinken.* No. 33. J/oor een Paard dat de uitwendige Wo'rntns'
heeft. Dit ongemak is befmettelyk.
Neemt 3 lood Poeder van. Jalappe, doet daar ««rat Jenever op tot dat bet vogtig wordt, laat het sea
I ö
|
|||||
|
X is X
|
|||||
|
oennagt fiaan om de hartsagtige deelen te onf
pinden ,< en geeft het 's morgens, met bvvoegir.g van wat water op eens in; dit doet men 2 of 3 aaal om den anderen dag. Dan doe' men een goede Aderlating aan den
ha's, dit gedaan zynde Neemt dan 1 lood Duivels Drek .
1 lood Knoeflook onder el ander In een zuig lapje op de toom, iis de mond gedaan ten minfte 2 of 3 dagen aan* houden, uitgenomen als het Voeder eet. Neemt om de huid te wasfeben 2 lood wit vi«
triool in een vies vol regenwater gefmolten e% daar mede alle daag eens gewtsfcheu, tot dat he« genezen is. No 34.
Foor een Paard dat Schurft'ir,
Neeau 1 pond Bloem van Zwavel, hier vais
slie morgen» 3 tinnen lepels vol over het Voe- der, of met wat ftroop gemengd, in water inga' geven. En f.neerd het Paard dunnetjes met d«e zalf
daar het Schurft is, alle dagen eens tot het gene'. zen is- Neemt 1 pond groene Zeep
f. pond Bloem vin Zware)
C 2 i Moei
|
|||||
|
X ==> X
|
|||||
|
X Jood Sal ammoniak
ï lood Lyn oly dit ts famen gemengd tot een Zalf, of neemt è lood witte Mercurius
i lood wit Vitriool
§ oord Wyn azyn
?e famen in eeo Wynvies, het oveifge gevuld met Regenwa'er en daar mede I of 2 maal daags gewasfehen tegen hei hair op, en ego dit vour gaande niet mogt helpen', Neemt dan 6 lood. Kwikzilver, roerdt die on*
der 4 lood dikke Therpentyn , tot dat man geen kwik balletjes meer kan zien, doet er dan foy ten pond Verkens 'vet, dit a'lss Koud > wel onder elkander gero»rd hier mede om den'anderen dag, dunnetjes gefineerd daar 't is, en als de fchubbera beginnen los ts gaan en af te vallen, wast het dan altemets met zeepwater om de huid en 'triair weder fchoon te krygen, men laat 't Paard alle week eens Purgeeren van a lood Pvhabaiber poe der in eens in te geven met water No 35.
jfcor een Baard dat Boeglamm* is, af
[ %üh verboegd liteft; anderen noemen '
het verrukken,
Hee^H'dsn i lood fyn gefUKen Qora Eapher.'
|
|||||
|
■i lood Boom oly
4 looil Tberpemyn oly
ie famen gemengd en daarmedege'düurig gefmeefd , en dan met een wollen lap gewreven, men kan ouk gebruiker , Traan
Laurier oly
Peter 'oly van elks 2 lood
Tberpentyn oly 4 lood
te famen gemengd; gebruik als van het voorige, No. 30*.
foor een Paard, tegen e enige accidenten
•welke oniftaan zyn uit verdikking t
verjiuikingf of anderzim*
Men brpnge dezelve eerst in order.
Keemt dan 4 lood Therpentyn oly l' lobd Laurier oly 1 lood fténnip oly 1 locd Lyn oly 1 lood tras» te fanen gemengd en daar mede gefineerd en ge< "reven met een wollen lap daar de Kwaal is. |
|||||
|
C 3 Ftor
|
|||||
|
yl at X
|
||||||
|
No. 37.
foor een V*ard% legen allerky optnt
Wonden, Gebruikt men weeke Bafiiicum , ook doet men
-jaar wel in wat rood Precipitaat: men kan ook gebruiken Veneasanfche Therpentyn, en als 'er vuil vieesch in koomt, doet men daar by fyn ge« vrevene blauwe Vitriool en legt die in of op de Wonde met plakful van oud linnen; men over? dekt dezefve met een klevende Pieister van harde Eafilicum of Diachel Gom. NB Mm neme in aanmerking hoe de Wonde is, 't zy dat hy eens of 2 maa! op een dag most verbonden worden, No. 58.
Jfoor een PAUrd dat inrottende en ftinkends
Wonden heeft. Men zuivert dezelve eerst zoo veel met een
daartoe gefchikt Inflrument, als nodig is Neemt dsn by voorbeeld: : 2 lood Venetiaanfche Therpentyn 3 lood aftrekzel van Mirrhe door Bram»
dewyn
i of i lood fyn gevreven blaauwe Vi- triool |
||||||
|
te
|
||||||
|
X =3 X
|
||||||
|
ee famea wel gemengd en hier in wceken van ouè
linnen plukzel gedoopt, om in de wonde te leggen toe dat by zuiver is; men overdekt dezelve met een Pleister als vooren by No. 37. En als da Wonde mst Roos is aangezet, beftrykt dan dezel* ve van buüen met het fmeerzel welk men tot da zeere tepels der Koebeésten gebruikt by No. 82. NB. Men doet 't Paard ook dikwyis Purgeeren van t lood Rhabarber Poeder, of 4 lood "wonder Zcut Tan glaubsr, in kokend water gefoioken, Io eens in té geven. No. 30.
Vo«r een Paard cm de Vliegen van de Wor.ilS,
te houden. Neemt Laurier oly,
fioomoly, gefneden CoJoquint appel,
van elks even veel üookt dit -te faamen en ftrykt er van om d£ wonde. Ook kan men de Paarden daar mede fmeeren op
dat zy van de Vliegen bevryd blyven. Het fap van Kruizemunt öf Duivels Drek In
Brandewyn of Genever geweekt, en daar cjedi' beftreken , is ook goed, |
||||||
|
m
|
||||||
|
X h K
|
|||||
|
No. 40.
Voor een Paard, om 't Bloeden te Metten.
\>j allerley kwetjuren. Neemt Bovist zoo veel gy wilt in Brandewyn
of Genever nat gemaakt, legt dat op 't gekwetfle en omwind bét met een linnen lap. No. 41.
ViW een Paard dat door Zadel of eenig
ander Getuig gedrukt is. ■ ■ Neemt dan by voorbeeld:
t lood fyu gevreven loodfuffier
g lood Regenwater te famen wel gemengd, hier in een doek nat gé» maakt, en daar mede gewasfeben, en de *iatte doek op de wonde gelegd, mica gedüurig vogtig te maken. No- 41.
Voor een Paard tegen veels gezwellen, vidar
dezelve ook zyn,- Kan men gebruiken deze volgende Oly,
Reemt Lyn oly Peter oly
Therpentyn oly1
Hennip 4>ly, vaa eiks even vse',
|
|||||
|
X *s'X
|
|||||
|
* wel onder elkander gemengd, eens of tweemalf
daags daar mede gefaieerd, en meteen wollerilaj» door de oly bevogtigd, omwonden, No. 43.
Voor een Paard om een Gezwel te dóen
ryp 'worden.
Indien het- mogt gebeuren dat sen Paard, 't zy
door de onagtzaamheld van den Oppa?fer,of an- derszins, van voornoemde No: 41. of 42. niet kan genezen worden, en men tot rypmaaking* van t gezwel moet ovèrgfari, Neemt dan Haver gort in Karnemelk gekookt
daar onder peroerd meel van Lynkoefe, mee waj Lyn oly te famep wei gemengd rot ten pap Die geduurig warm op 't gezwel gelegd, tot dat heS doorgaat, of met een Lanfet kan door peftooken Wórden om er weeken in re (teken, gélyk als by Ko 37^ en 38. wei ftaan aungciekend, na tj?dS
1 omftancigheid,
No 44.
Voor een Paard dat Spatten of ovïrhoeven,
heeft, of overkuot is. Deze voorenftaande gemengde oly by No, |*w
aangetekend is mede dienstig tegen de Spatten en
0 ' , Ov&]
|
|||||
|
X «6 X
Överhoeven of het Overkooten. Men gebruik*
dezelve als voeren,
No. 45.
Voor een Paard dat Moehootten heeft.
Welke uit vesle oorzaken voortkoomeh, 't is
feest dat men 't Paard eerst doet Purgeeren van 2 lood Rhabarber poeder ï lood Salpeter poeder te famen gemengd, 's morgen* op eens integeveri fliet water, en de beenen of pootcn te wasfeherï ïnet azyri van goudglid 1 deeli regenwater 4jdee, ïen, te famen gemengd Of neemt 2 lood witre vitriool Poeder 1 lood gebrande aluin Poedel 12 lood wyn azyn 34 lood regenwater ie famen gemengd 2 of 3 «naai daags mede te' wasfehen. No, 4ff.'
Voor ten Paard dat zich op de kroon van de
Voet heeft getrapt. Als een Paard zich op de kroon van de voet
*f anders getrapt heeft, aoo dat er opening is; Staakt dan een week van pluksel, doopt die in Ve»
|
||||
|
X »7 X
|
|||||
|
V^enetiaanfche Therpemtyn, legt die er op, of
ftsefet hem er in, omwind dezelve met een linne Jap, doet dit alle dagen eens, tot dat genezen is.
No. 47.
Voor een Paard dat vernageld ?V, fpykers%
glas, of iets anders in de voet heeft._ Gebruikt men op dezelve wys de Venedaair
fche Therpontyn mits eerst gezuiverd van de in synde onzuiverheid. No. 48.
Voor een Paard dat Wratten heeft.
' Men gebruikt om dezelve te verdryven daar
seer voorzigtig toe. Vitriool oly »of fterk water, hier in geftoken de punt van een fcftryfpen, en daar mede op de Wrat of Wratten gedaan, alle dagen eens of 2 maal, en a/s deaelre weg gyn geneest men het met Veneciaanfche Therpenryn. No. 4p,
Voor een Paard dat een fcheur in de Buik
cf Liezen heeft. Dan moet men hetzelve neder leggen op de
rugge of Zyde, op dat de uftgefakte dafraen er
weder infahken, of gemakkelyk kunnen ingebrage
D 2 WQ%y
|
|||||
|
^------
worden: dan maakt men eene opening in het vel,
zoo groot al» de breuk of fcheur is, en naaiddan eerst de baad van de Buik of Liest met een krom» me naald, en dubbelde zyden draad wel en ter deee toe, en dan met balfem Bopaiva gefmeerd en 200 men die niet kan 'krygen, dan met wat . ongezouten bo;?r. dan naait vrièp 't vel toe, en fmeerd 't met baifem Copa-va , legt thn een goe. de Compres in Brandswyn of Genever nat ge- maakt , op 't gefchsurde, en dan een plaat va lood daar over; dan legt men nog eer.ige'dubbeld" gevouwene doeken en een vast en wel gepracti' fee-den band om 'r, iyf, veor al niet te fmal, om de Compres wel vast te houden en 2 ót 3 maa> daags de Compres vogtig gemaakt met Brandewyn of Genever. Het Paard dient 10 da \,n. deq te v/orden . op dst het niet kan gaan leggen,
pp ds Compres en loodjn plaat moet wsi gelet worden j tot dat bet genezen is,. Men nsemt fineer en Aithea wortels > van iec'er
. 4 lood in een Emüi.er vo!' water", gekookt met 3
óf 4 handen vol Kavtr, en dat te laten drinietr,
hoc minder Voèuer a^r, het Pa-ird gttft, des te
bete*;
Ais de Breuk in de Beure gefchoolen is, dan
spet dezelve door Ui-Lubber gefneden en gene. Stón worden,. Ne»
ft.
|
||||
|
X =9 X
|
|||||
|
No 50.
foor een Paard dat Luizen heeft.
Neemt $ lood witte Mercurius in een vlescb,
<|oet daar by 23 of 24 onfen Regenwater, wei. omgefchudt, laat 't ftaan tot dat het ge/bolten is, wast daaj meds 't Paard tegen 't hair op. No. sr,
Foor een Paard dat de Kram in 't Been,,
of Beenen heeft. Dit kan men gewaar worden, om dat zy niet
kunnen gaan op dat Been , daar zy de Kram in hebben, of hetzelve niet kunnen verzetten. Neemt dan een touw ran de dikte als ^sn vin.r
ger of daar omtrent, wind dat ftyf om 't been, en knoopt 't vast, de Kram zal fpoedig genegen Foor .een Mtrri Paard dat niet van de
Hengst wil houden. Neemr'10 of 12 grein gepuiverifeerde Spaan-
fche Vliegen- i lood gepuiverifeerde Salpeter, te
(amen wel onder elkander genigngd, 's morgen»
ren in eens in te geven met water, en 2 of
S uur er na te laten befpringen.
P 3 tfo-
|
|||||
|
K 30 X
" No. 53.
foor een Merri Paard dat niet Hingftig fc.
Het gebeurt wel dat fommige Merri Paarden
piet Hingftig of zoogenaamd vrolyk worden, op dien tyd als mea 't liefst beefc; om dit te bevor: deren: Neemt dan 4 lood beite zwarte peper, fyn ge.
ftoten, en dan met wat water gemengd, geeft sasn het in eens in. No. 54.
Foor een Paard dat niet groeit, Om magere Paarden te doen groeijen, en dg,
Buik te doen doorfakken, geeft men hun aange naam Voeder dat niet heel kragtig is; by voor* beeld: Gemalen Haver, gemalen Mout, Seme* len onder Haktel van Haver Sroo, met wa£ water of Karnemelk gemend ; onder dit Voeder doet men wat Zout En in plaats van water, geeft men te drinken
water daar gemalen Haver en Roggen meel is in
gekookt, en om de 14. dagen eens laten Putgee'
iet! van 2 lood Rhabarber
i lood Salpeter
te famen gemengd tot een Poeder op eens In t»
geven met water
No,
|
||||
|
X 3i X
|
|||||
|
No. 55.
HULPMIDDELEN
voer Koebeesten en Osfeti.
Het is zeer dienftig dat Koebeesten en OsièÖ
ten minften 2 of 3 maal in 't Jaar worden Ader- gelaten , voornanienttyk in 't wsrm Zomer fsifoea op dat er geen ontfteking dóór 't fterk groeijen 0? anderszints in 't bloed kome. No. stf.
Remedie voor Beesten^
Terwyl er veele Ziekten onder de Eeasten 23173,'
doch voornamelyk twee die dezelve mef?t onder- hevig zyn, te weten ; ivcrvked Da» blisd e» gat» Om dit te wederftaan, neemt dan \ lood Gentiaan Wortel
I lood Mirrhe,
1 lood Salpeter
4 lood Ctemor Tartan
2 lood Rhabarber.
Dit tot een fjm Poeder, en wel ónder elfeandeï gemengt in 2 of 3 maal ingegeven met Karnemelk *>°ch zoo als ik te vooren gezegd hebbc, moei men de Beesten geduurig doen Aderlaten, vóór*, namenlyk als ze fterk groeijen, op dat er gecó ontfteeking in bet bloed kórae. «^ |
|||||
|
w 3* n
No« 5?.
P'nr een Beest dat Ziek is en men zelfs
niet teett wat de1 Kwaal is. Neemt dan i of 2 lood na dat het Beest grooe
is , Poeder van Rhabarber met Karnemelk ge- ntengd, in eens inite geven, NB, Men moet in aanmerking houden dat men
de Purgatien als het geen noodzakelykheid vor" dert , '* morgens nugteren ingeeft, en hun heê Voeder onthoudt tot de werking over is, ten minden % uur na de ingeving, alsmede mei ande» re middels die 'men ingeeft, ten minden een uur na en voor het Voeder; anders kunnen de tyledi. cynen niet werken door al dat menigvuldig. Voe» der. En 4 uur na de Purgatie dit Poeder, • 1 lood CalmHs wortel 1 lood Gentiaan wortel 1 lood Alans wortel j lood Salpeter te famen gemengd tot een Poeder, op eens ingc geven met Karnemelk. No. <8.
Voor een Biest dat Teuws is, of niet wil ■ Eeten. Keemt dan Roggïa brood in Bier gekookt, w* |
||||
|
X 33 k
foei gy wilt c?eft het op onderfcheideri tyden ia
em te veiftisfchen. No 59.
Voor een Beest dat het Lyf zweldy e/
Zttgtig is. Lm b^t B?est eerst Purgeeren van een of twei
lood Poeder van Rhabarber of Jaiappo met waj water fn te geven. en daaï na Neemt x 'oor* Bakelaar , k ,
1 ÏOQ'd Aoys zaad
I lood S« venboom. § JooH Saipeter' alles fyn gefto:<3h te famen gemengd met 2 foöd
Verken-, "et. op eens' in te geven met wat water,; Of neemt dit Poüdar, indiin er icon afgan|> genoeg iss •> 2 lood Bakelaar
a lood Venkel z?ad
1 loC'c! Gentiaan Wortel
1 lontJ ColoqOiQt
C3 famen gemenpd tot een Poeder in eens in vó geven met warme Karnemelk., No. 60*
Foor een Beest dat veel Kucht'of Hoest* "
Neemt | lood Salpeter.
|
||||
|
x 3+ y
|
|||||
|
l lood Gember wortel
I lood Alans wortel
I lood Galanga wortel
ce. famen gemengd tot een Poeder met fyroop en water op eens ingegeven, roen doet dat 3 of 4 morgens agter een, en geeft te drinken water daar Hontjes draf en Kaasjes of Altha» Bladeten zyra ingekookt. No. Ól.
Voor een Beest dat het Venyn of vliegende
Wrang heeft, ** jNeefflt 1 lood Angêlica wortel
1 lood Meester Wortel , 1 lood Anjs zaad 1 Icod Aioë' iü fitneh gemengd tot een Poeder rséi 4 lood Wyn azy-n . 4 lood Generer j lood Veneetfche Teriajtd
8) eens in te geven Of neemt,
ï2" loodBaksIaar 4 lood Meester .wor'tei » I lood Coloquint appel,
te fasen gemengd tot een Poeder fa s maal Inge; jjeven een uur na elkander met Karbö;neifc. ; ' No.:
|
|||||
|
X 3J X'
|
|||||
|
No. 6%.
Voor een Ueeh dat niet kan Pisftn. 2ie voor een Paard No. iS, 19 en 20, No. 63.
Voor een Besst dat Bloed pist, of zooge*
naatnde Rode Mtssv heeft \ anderea
noemen het IVeer IVcyds.^
Tegen dese Kwaal kan tóén veilig gebruiken
als voor e»n Paard No,- 21,, mits geen Opium er in. Ook kan men dit volgende gebruiken: Neemt 4 lood Althéa Stroop 4 lood Lyn oly l lood Rhabarber Poeder \z famen wel gemengd op eens in te g5Ven« Een ander.
Neemt i pond gemeene Stroop'
^ pond gezuiverd Verkens vee
1 lood Uhabarber l'oeder je famen gemengd, in eens in te geven,
Ein ander.
Neemt 1 oort Rasp oly,
6 .lood Poeder van glauber zout.
|
|||||
|
X 30 3<
te faman gemengd in 2 maal in gegeven > 's mo&
eens en 's avonds of in 2 mo^gsns. Een ander: Neemt 3 pond'gezuiverd Verkens vet
' s !ood Bakelaar Poeder I !ood Rbabarber Poeder
te famen gemengd op eens in te geven, den am deren morgen dito. * Een ander.
Dit word van zotnrcigen geprezen, toch ik Ia».|
't aan zyn plaats. ÏSeenu I lood Armemfcbe Kley
i lood Anys oly a lood ïigeel of Steen o'y 3 lood Barnfteen oly te famen gemengd in dr ia.mas! in gegeven^ 's mor* gens, 's middags en 's avonds, inec een meagei oud Bier. KB. Tijen kan ook Baifem Salphur gebruiker;
|n plaats van de Steen oly. 2Vö| een ander.
Toch dit word z-ïer zeldzaam gebruikt
Neemt i lood Opium, '.'- icee, Tfierpencyn 0I3;
2 lood
|
|||
|
* lood Regenwater
te famen gemengd , in een maal ingegeven. N3. Man neeme in aanmerking dat het voor een volwasfen Beest i? gerekend; klein Vee na rato* No. 64.
Voor een Koe die met het Vuil blyft'
flaan, of daar 't vuil niet af ivil. Men kan 'c ook noemen de Nageboorte van 'e
JCalf; by fornmit>en genoemd deNeeze, gelyfc'mesi by de Paarden noemt de Haame. * Neemt 2 lood Meester wortel 2 lood B.akelaar
'e famen gemengd tot een Poeder, op een naai ingegeven met ftroop en Water. 1 Een ander.
Neemt 3 lood gefloten wit wortel zaad
I lood Tberpentyn oly te farcen gemengd in eens in te' geven met brood. Men neme in aanmerking, dat men de Koe warm drinken' geeft. Daar toe kan raen gebruiken, gemalen Haver
'en Roggen meel iu water gekookt. Dit drinken
lan men cc!c geven aan de voorgaande, die bloed
)?<$fen, en voor een Koe die gekalfc heeft, we*
E 3. «>S.
|
||||
|
).'f 38 >C
«og volgt, en in meer andere gevallen van dien
aard, terwyl Riteen verzagende drank is , daar in' te«ecdeel do zuure Karnemelk in 't gsfoUeid Jifh^ayi prikkelt, en pyn veroorzaakt.. No. es. v
. ■■
Voor een Kot die gekalfd hes/i,
Ifeemt 2 lood Bakelaar Poeder
2 lood Siroop 2 lood Lyn 0I7 tg faraen gemengd op eens in te geveaj No. 66. .
1 jFW «s Koe die r.aprflns; of navlagen
heeft van hel Kilfen. Neemt -i lood Opium • fmelt. hët in water 1 p|
cjact hst in brood, 'geefe 't ïn eens in. No. 67,
Foor wz iToff tf*« de melk niet wil luien
fzhieten,' Wanneer men a3n het Melken gaat, gehturt 't
wel dat men weinig of geheel geen Meik kar? *rygen. of fohoon 't Gier of Eljer rykéTffc en wei Tan Melk voorzien is, dazs Kwaal kooint uu on. isifcheiden oorzaken voort; Neemt.
|
||||
|
X 3» X
Neemt 2 lood' Meester wortei
8 lood Bskclasr. -
i lood Gentiaan wortel
te famen fyc gefljb;gn, '* morgens op een maal iè , gegeven, met waswater. ? No. 68.
^W een Koe die Banden heeft van Uni
nen , n^sar door verhinderd izordt om
haar vrugt vo*rt ie brengen; ande*
ren noemen het Strik Suilen»
Neemt 6 lood Meester wortef
3 lood Peterfeüe zïï'j
i lood Sevenboom bladerea
te famen gsbragt tot^een Poeder, om ia i maal in te geven met warme Karnemelk, e uur na el- fcauder a's bet nodig is, voor een groot Beest, en voor een klein Koe Beest, in 3 Poeders ver- deeld, al* votfrea-in te geveu', 2 uur na elkander iodien de Banden van 't eeifte of tweede Poedet nog niet weg zyn. ... * No. 6Q.
Voor een Beest iats aan de Wind is. "
W»l!c, doorgaans tusfehsn pel en vlee<cb is.'
Neemt dsn 1 of % lood, na dat het' Eetest gropï , > n |
|||
|
H # M
ïi, Appel Coiorjuint, kort gefneden mee i of i
lood gefloten anys zaad , en i of z lood Poeder van Bakelaar, te famen gemengd op een maal ingegeven inet wat warm water, om te Pürgecréri en wind te losfen. En op- de huid ia hat vel ee- nige fneedjes gefneden, en daar een Rietje in ge« ftokïïR om de winden te ontlasten, en met een wolien lap het Beest gevreven daar de wind sicfc, ophoudt. No, "oï
P~6or tin Beest dat alleen de Wind in dé
Ingewanden heeft, 't zy Colyk of
Buik pyn,
Neemt dan 4 '°o^ anys zaad, geftot&n.
2 lood llbabarber Poeder 2 lood Boom oly te famen gemengd in eens in te geven, met W2ï warm water. No, 7»-
Foor een Seest dat de Wrang heeft.
Tegen deze Kwaal wordt doorgaans gebruikt 2
lood Wrang oly in eens Ingegeven, welk oly be« ftaat uit t deelen Tberpentyn' oly, en 1 deel BaF fem fuiphur, men rteekt dan ook wel een wrang wortel, mits die moet vaa binnen wit zyn, a«« ' deï*
|
||||
|
X.4I X
..... '■'... ■■!
ders deugd die niet, tusfchen de agcerfte beeaeri
in 't vel, alwaar de wrang zich dan vergadert met een bult en na eenige tyd valt daar een gat in, welk men dan wederom geneest met weeke Bafi- liciim doch ik houde beter dat men een Purgarie ingeeft met dit volgende, welk dienftig is tegen ds Wrang. Neemt 2 lood Rhabarber 1 lood Metster wortel
2 lood Bakalaar
1 lood Gemiaan wortel
i lood Sa'peter
is famen gebragt tot een Poeder op een maal in gegeven met Karnemelk. No. 7a.
Voor een Beest dat vervangen of Jlyf üj
Neemt 6 lood Bakeisar Poeder
1 lood Gentiaan wortel Poeder
i lood verdikt afkookfel van flaap bollea of i lood Opium te famen gemengd met warme Karnemelk, in eens jngegeven. t Beest in ftroo geze< en warm toege< dekt , gelyk ais by een Paard No- 15- op dar het eea goede uitwaseming kiygt, NB. Eerst Ader/ geiftten is best, i. . ' P*
|
||||
|
X > X
|
|||||
|
No. 73.
J?oor een Beest dat het lyf buiten heeft.
Men gaat voorzigtig te werk . Neemt zoete
tfielk „ giet daar zoo veel kokend water in dat du melk bloed warm is, maakt daar in doeken nat, «n die om de hand gewonden, en brengt zoo bet lyf binnen» op dat men de ingewanden niet bs' fcbadige, ten dien" einde 'legt men het Beest voor Jaag, en agter hoog, ook kan men het lyf fpaedig inbrengen . als men het Beest óp de Rug legt met een Zeel onder 't Kruyï dat nu onder is), en zoo 't Beest van achreren hoog op?etild , dan zakt het lyf met enige hulp van zelfs in, doch d»t moet m^n fpoedig doen, om dat het Beest niat lang op de Rug kan iiggen, No. 74,
t^cor een Koe Beest dat op Kalven fiaXi»
Het gebeurt wel als d? {{oe Ueesren dlgt aari
het Kalven zyn, da: haar het Gier of Éller zwelt, sfoor dien ze in göEdé VVryde gaan of op Stal goed gevoed worden, 't zy door zugt, of melk zoodanig of Ze iceds gekalfi hadden ; indien dit gebeurt, moet men dezelve' 1 of 2 maal daags MeJkert, even a's of ze gèkalft hebben, om alle Kwade gevolgen voor te komen die daar uit kon* i«a ontfiaan en zomtyds dude!yk zfn, NO
|
|||||
|
X 43 X
No 75- Voor een Beest dat Wormen heeft.
De ondervinding heeft geleerd dat de Beesten
a!s bet natte- Zomers zyn, met ongezonde lever en milt voorzien zyn, en met veele wormen ba> hebt; om dit te genezen, zet men het lieest eeni! ge weeken op ftcl en geeft het hooy en ander droog Votdsr te eeien om het lichaam ie zuive, j-en, eo de wormen te verdryven neemt men vooi yn Beest l lood kooppen van alst
i lood Sevenboom bladeree
i lood Appel Coloquint
i lood Ilaueiaar
i lood Gentiaan Wortel
dit te famen gebragt tot een Poeder alle morgens nugteren ?oo een portie op een maal ingegeven Riet water tot het Beest genezen is; doch als het Beest te fterk er van Purgeeren mogt, dan laat men de Appel Coloquint er uit; klein Vee geeft men na rato dat ae groot zyn. Zie ook voor een Kaard No. 13. No- 7,5.
Voor een Beest dat de Koorts heeft*
Zie voor een Paard No 28,
|
||||
|
X 44 X
No, 77.
Vtor een Beest dat Huofdpyn heeft»
Zin voor een Paard No 29
No. 78.
poor een Beest dat ie veel of te jlerk
afgang heeft. ' Men geeft hetzelve eerst in 2 lood Rhabarber
Poeder om de kwade ftof te verd.yven, en daa om de ingewanden te verzagien en to zuyve» ren. ; Neemt 4 lood Althéa Syroop
I I00J 'Opium 1 lood Sa'ipetei
2 Ever doorin -
I lood traga canth gom in water ge-'
faioUen, op een zagt vuur tot een pap>,
hier kan reen de Opium by fmtkea
dit te famen we! onder elkander gemengd , in twee
snaai iri te geven , 's morgens en 's middags, en
300 hst niet bedaard, dan moei men den volgas
de dag wederom het züfcie doen &e ook voor
£ën Paard No 27,
No. -9.
Vcpr een Been dac de befmeltelyke ziekte heeft.
ïerwyl er dis thand» uiet ütsrschi, visde ik
niet
|
||||
|
X 4? X
|
|||||
|
.xiJet nodig daar voor Geneesaiddelen aan de-hand
• en, No. 80,
Voor een Betft dat guitig is9 of GVi'vhed
van gulle keeft, Dit is een Ziekte die niet wel te genezen is»
sn daar doorgaands na verloop van eenige tyd de dood opvolgt,, doch ik Reloof, als men het beest een biaakiniddel kon ingeven > zulks van een goed gevolg zou zyn, doch dit is 'befwaariyH; maar als jjiüii hetzelve 2 lood Rhabaiber Poeder, met S lood Cremortart
te famen gemengd in 3 maal ingaf, 's morgens en 's middags met water tfoor een groot Beest om eten 2den of «den dag. en voor klein Vee na rjto, dit zou dunkt 'my van eene goede uitwerking zyn; doch voor deze Kwaal wordt zelden iets gedaan. No. 81.
Voor een Koeheest, dat het. Gier of Ellet
zwelt»
W-Ik doorgaans uit koude of ander ongefteld; heid uit het lichaam voortkoomr, 't welk men ool£ üoos noemt dia op 't tier of Elier fchiet. Neemt 4 lood Althéa zalf a lood lilauwzel F 5 *•
|
|||||
|
K & X
|
|||||
|
iö famen wel gemengd en fmeerd daar mede 3
maal daags *c Gier of. Elier Men kan ook gebruiken, !n plaats van deAlthe
galf met onderroering van 2 lood Biauwzel. Nelmt 1 'ood dikke thezpentyn
f i lood geel was l lood Verkens vet
il lood Raap oly iit te famen zagtjes gefmoiten tot een zalf. NB, Men Iaat 't Beost ook zagtjes Purgeereru
van 2 lood Rhsbarber Poeder, met warme KarnQ. melk ingegeven , §n men geeft het warme Karne» melk te drinken. 't, No 82*
Voor een Koe been-dat zeere Papptn tf
Kloven in de Speenen he»ft. Neemt 1 lood Boom o'y
1 lood zzyn van goud glid
te (amen zoo lr,ng geroerd, tot dat het een zatffe wordt, en dan met een veer van deze zalf ge* fmeerd daar 't nodig is, na dat het gemolken is, mits eerst de Speenen droog afgeveegd, No. S3
Voor een Beest dat ongemak in de imnd heeft.
74e voor een Paard $0 31. - N©? |
|||||
|
U 4? X
No. 84
Voor een Beest dat fchurft til
£ie voor een Paard No. 34.
No 85. •
Vaor een Beest- dat Luizen heeft»
Zie voor een Psard No. 5*
No. 86.
Voor een Beest dat QogkwaUn heeft*
Zie voor esn Paard No. 30,
No. 8'7»
Voor een Beest om diktens te verdryvenl
Het zy door fioüten, fchoppen, of uiê andere oorzaak voortgekomen, Zie voor een Paard No. 41 en 48.
No. 88.
Foor een Biest om een Gezviel te doen
ryp worden. Zie voor een Paard No. 43,
No. 89. Foor een Beest in allerley opene Wonden!
■Zis voor een Paard No« 37-
«9i
|
||||
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Zie vcor een Paard No. 32.
No. 91. Voor een Beest' tegen dé Vliegen by opent
Wonden.
Zie voor een Paard No. 39,
No. 52.
Voor een Koe • Beest droog te maken dat
het geen tntlk meer zal geven. i 3Neemt by voorbeeld;
'2 lood dikke Therpsntya
1 Ioód geel Was
3 lood Verken* vet
2 lood Thsrpentyn oly
r i lood Carnfer èli te famen gemengd tot een fmeerzel, en daar
van alle daag een$ van om het Gier of Eller en Melk • aderen gefineerd met een kwasja: men inoet om den anderen-» derden of vierden dag', de Melk er eens uittrekken , na dat bet Gier of ÈHer dik is, op dat het Beest van de Wey of faeayachtige deelen des Melks ontlast werd», dit l doéö- |
|||||||||||||||||||||||||
|
X 49 )iC
|
|||||
|
doende dan he»fc. men geen verfwcermg te wagj
te»- :
NB. , fc'en doet- de Camfer in. de Therpentyn.
oly, weik'e.daar in fmelt, het geeie Was met het Verkens vet faielt men op een zagt vuur; ge« fmolten zynde rtoef men de dikke Therpemyfl et by, en dan de Therpentyn oly daar de Camfet in is. dan te famen w«I ©ader elkander gerocs tot hét Ëóud is; bewaar het, toe *c gebruis. No. 93. .
y«0T een Beest '$m 't bloeden ie beletten ,,
ey alUrley kivetzuWeh, Zie voor een Paard No. 40,
No 94.
Clisjleer voor een Beest,
Zie voor een Paard No 6. i
No. 95-
Voor een Beest dat Wratten heeftt
Zie voer een Faird no. 43. No 9(5»
Vtir een Beest dat een fcheur in ds Buik
of Liezen heeft, anderen noemen 't de \ Buik ontzmiken. Behandeld men 't zelve als by een PaardNo. 42»
Q |
|||||
|
):{ 50 ):(
|
|||||
|
No. 57.
Voor een Koe Beest dat niet vin de Bul
of Bol tuil,keuden, en dus moederm
V&arig of Muls •wordt.
Zie voor een Paard No, s«.
• s ■ No. 98.
Voor een Koe die niet Vaarig, Vrolykef
Buis moordt. Zie voor sen Paard No, 53. maar ts het eea
klsfn Kos Beest, dan geeft mea z lood iri, No. 99-
HULPMIDDELEN
■voor SCHAAPEN. Gelyk als voor de Beesten by No. 55 doch
itm, dost deezc Aderlating doorgaans In de ftsere
om dat 2u!ks het gsmakfcelykst kan gefchieden ,
en als t»t genoeg gebloed haefc, wiodt men ér
een lindje om. oni.het bloeden te doen cphou.
den.
N«. ioc.
Behoed middel voor Schaapen tegen de Wrang!
Neemt Bal f«m fuJpbur, en Therpentyn oly, van
isder even veel, on, |
|||||
|
X 5» X
ander elkander gemengd, neemt dan Byën brood
200 veel gy wilt, laat van deze bovertftaande- Baifem en Oly daar op droppen, legt het dan op een 'f«»t of Comvoar met vuur (n het Schaap hok, en daar medu rond gegaan als de Scbaapsn ^r in zyn, welke dan beginnen te lóopen en te fnuiven, alsmede de lucht in te ademen, en w«ï« ke alsdan van de Wrang of Vernyn bevryd biy- ven. No. üoi-
Voer Schaaptn die liet Ruit hebben of
Schurft zyn. Neemt dsn tan deze navolgende zalf, cnfmserE
•iezeive dunnetjes daar 't' nodig is 5 pond dikke tberpentyn
i pond kwik zilver
* lood lauwrisr oly
I lood vries groen
te famen we! gemengd en 200 lang geroerd ,. &5t men gv.m kwik boiieijesmeerkanzfën, dan neemt men I pond Verker.s vet, of anders genoemd fjiout roerd er dit *koud on<J«r tot een zalf 1 want als 't vet gefaiolteu er onder gedaan word, dan loopt de kwik weer tot een , en gy zult geen nut genieten. |
|||||
|
Nf,
|
|||||
|
X 5» X
Ko. i.oï. Voer Schaapen die het Jlimme Ruit hélen, t
Ter geneeziog van deze Kwaal, neemt by voor-
beeld; a lood Aluin
2 lood wit vitriool
3f lood blaauw vitriool
i lood witte mercurius
4 lood bloem van zwavel
dit alles toi eea fyn Poeder en wel onder elkan- der gemengd, neemt dan van dit Poeder zoo veel gy wild, doet daar zoo veel trsnn by a's nodig is. <ïat het een fmeerzel of zalfje wordt , en üiiesrdt
hetzelve -dunnetjes daar het nodig is, om cica
anderen dag. Dceze kwade ftof openbaard zich doorgaand»
eerst op de neus-of daar' omtrent) én als dezelve aan de beenen koomc, dan ts bet van «en kwaad gevolg., en zee.- nuttig dat-men. het Schaap alle morgens i of s lood bloem van zwavel in wat ftroop gemengd met water ingeev'é. No 103.
'foor uw. Schaap dat de Del. inhet hoofd heeft'. Dit is een Kwaal welk onder jonge Schaapen
hejrscbt, zeer zelden viadt men dit onder drie febeeren. Deze Dol is een jtötachtige verdikte (lef,
|
||||
|
X 53 X
|
||||||
|
ftof, zittende in een vlies in de Herfenen, welke
baar het hoofd doet fcheef houden > en in do rondte ga3n; de genezing gefchiedt om de Harzen Pan door kunst op te ligten, en 't vlies tiaar de Do! in zit, er voorzigtig mee ten Inftrumsnt uit te ne'emen, op dar men de Hertenen niet befcha. fligt Dis alles verrot zyndc, behandelt me» het verder na de konst om te genezen. No, 104.
De overige 'Hulpmiddelen tot de geneezing
voor de Schaapen, kan men na zien op
deeze navolgende JVo. -voor de Leesten.
55: 56". 57» 53, 59. 60, <J[, e%, 63. 64,65-»
66. 67-, «8, fo, 70, 71 , 72, 73,71, 75., 76, 77, $%', 80, 31, 8a, 83, 86, 37» 88, 80,90, 91» S2, 93 i 94. 95, 96. 97, 93- Offchoon dceze veel onderfcheid hebben in de,
groot.e, daar na moet men ook ondeticheid,ma« k«n met het Ingeven van de Metiicynen, om dat ik daar geen juiste of nette bepaling van kan ma- ken , wil ik licfu aan d£n ingevcr overlaten, welke doch wsl in acht neemt.» dat de Genees' «Middelen tot inwendig gebruik voor een groet Beest zyn ingericht. |
||||||
|
G "j No,
|
||||||
|
X 5* X
No. 105.
fTon een ZWTN of VERKEN, Öffeboon aan d«ze Dieren niet vee! Halp of
Geneesmiddelen woiden toegediend, of gcgewHi $yn dezelve toch met eenige Kwalen bchebt, en daarom »inda ik niet onnodig om dit geringe aaa de band te geren tot genezing van dezelve. Ais een Zvsyn ongeftald is , en men zelfs niet
weet wat de Kwaal is, neemt dan 3 lood Bloem va» Zwavel, mengt dit onder wat Garstes Mtfel en Karnemelk; laat het «Jat op- eeceo, of geeft bet in. No. ioö,
{ Voor .ten Zwyn dat vervangen of fiyf is. Neemt 2 lood Bakelaar Pe«dcr i
i lood Salpeter Poeder
met Karnemelk in een», in te geven, eerst Bloed gelaten in de 3»e Ril van de boven Bek van ■?oor«n. Nov 107.
Fotr een Zwyn dat de Wrang heeft.
Neemt 4. lood Boom oly
if lood Wrange oly by No 71. befchre».
ven, hoe dezelve gemaakt worde. te
|
||||
|
X 55 X
|
||||||
|
.te famen gemengd met Karnemelk in eeiH va l?
geven, eerst Uloed gelaten als voonn, No. 108, >'
Votr een Zwyn dat Jongen heef?: Is zeer dienflig dat «aen geduurig t lood fj*fi
gevreren Salpeter onder haar Voeder geeft, cf 3 lood Bloem van Zwavel, welk een goede dcor: » ftraling geeft in 't bloed en andere vogtcn. No. 109,
Voor eeu 2<wyn dat niet <wil Eettfti
Neemt 1 lood Poader van Gentiaan wortel
1 lood Poeder van Calmus wortel ï lood Poeder v»n Rhaber te famen gemengd met Karneuieik, in eens in ts ,
geven, of iets anders,
No- 110.
.-. Voor een Zvoyn dat teuivs is, of van *S
, Eeteu is, en zyn gewoon Voeder niet
wil gebruiken.
Neemt dan Roggen Brood en wit Zand onder
elkander gemengd, met wat Karnemelk, d« heS een Pap worde en laat het dien op eeten» |
||||||
|
AR
|
||||||
|
X J<? X
No. ui.
Voor jonge Ziuyncn, of, anders genoemt
Biggen of Kennen, die te veel afgang
hebben, en dan iotrgaans fierven.
Doet onder baar Drinken geer fyn Vyzel van
Staal, met wit zand en Weiten meel, dit kan' men ook aan oudere geven. N». 112.
Voor een Z<wyn dat geen afgang heeft.
Neemt $ of i lood Poeder ran Rhabarbcr
£ !dod fyn gevreven Salpeter jnet Karnemelk gemengd in eeas in te §even, dit kan men ook aan jonger geven, na rato dat ze groot zyn. No- 113-
__ 1 Voor een Zwyn dat niet Pis/en kan,
Keèmt f oord Room o!y
i lood Therpentyn oly
te famtn gemengd in eens in te geven, en indien het een uur na de ingeving nog niet heeft gepist p rn'öet tóen wederom dezelve hoeveelfieid in le- ven. |
|||||
|
W
|
|||||