y , y,¹.,

i^iV-lgKv'

Ud u T^CcA^ti^J quot;fe^ Avvvy^n-^Su^fc,, V^-t^r-Tr^w» ^lt;A- vuL 'VtUw. olegt; QtcnjJiLe, JhufoaS»

^r\/~V-C4U)J- vtWw Porwföslt;Jx***., 2^v LsJyi-Q**- fóJrramp;UL***'^ ^V UW CyZ-v^^w^S jin^cesa CrfGst* O^A-*-

COPIE van twee stukken berustende in het Archief der Gemeente Amsterdam. (Inventaris door Dr. P. Schbltema. I blz. 50 en 51.)

DEOANUS ET CAPELLANI BEATAE MARIAE HAGENSIS Ad universorum noticiam deduci volumus p(er) p(rese)ntes, Quod nos, provide considerantes Oapellam, situatam in Amstelredam, vul-gariter dictam de Heyliger stede, in tecto et alijs edificijs suis, ac communem viam vulgariter nominatam, de heijlige Wegh, ad eandem Cappellam pertinentem, multum esse devastatas, et in magna parta destructas ac ruinam minari, sic qnod sine magnis Laborilms et expensis non possint reparari nee conservati. Idcirco desiderantes easdem pro posse nostro in melius reformari, et cultum divinnm ang-mentari, Burgimagistris, consulibus et rectoribns opidi de Amsterdam p(re)dicti concessimns et indulsimus, ac concedimus et indnlgemus p(er) p(rese)ntes pure et simpliciter propter Deum ut eo cicius ac diligentius reformentur ac sic reformata perpetuis temporibus conser-ventur modis formaq(ue) sequentibus. Vide licet Quod ipsi Burgima-gistri, scabini, Consules et Rectores opidi de Amsterdam, qui nunc sunt, et qui pro tempore erunt, de cet(er)o in antea perpetuis futuris temporibus tollent, levabunt et recipient, ut administrationes ad usum fabricae, et pro reformacione et perpetua conaervatione Capellae et viae p(re)dictarum cum suis pertinentijs, et pro augmentatione divini cultus facienda, ac pro sustentatione et salario decent! sive competenti capel-lani ejusdem Capellae pro tempore existentes ommes et singulos fructus, redditus et proventus, ac oblationes et emolumenta et obventiones universas, quae in presentiarum ad easdem Capellam et Viam cum suis pertinentijs pertinent, et in futurum quomodolibet pertinebunt, et quaecunque largitione fldelium ibidem ac etiam in trunco, qui stant, in Ecclesia Sancti Nicolai coram sacramento corporis et sanguinus D(omi)ni n(ostr)i Jesu Christi in Loco, ubi d(ict)a Capella situatur, miraculose invento et in Eccl(es)ia praedicta conservato et propter hujusmodi Sacramentum in futurum donabuntur. Ita quod dicti Bur-gimagistri, Scabini Consules et rectores hujusmodi redditus proventus, oblationes et emolumenta convertent et exponent ad usus p(re)dictos, et pro augmentatione divini cultus ac sustentatione decenti Capellani ejusdem dumtaxat, et non aliter salvo tamen quod si Sacramentum praedictum de eadem Eccl(es)ia Squot; Nicolai, in qua pro nunc reser-vatur, ad Cappellam p(re)fatam aliquo tempore fuerit reportatum repo-situm et demissum extunc truncus p(re)fatus evelletur, et evulsus manebit quam diu sacramentum p(re)fatum in eadem Cappella manebit reservatum.

Quodque Burgimagistri, Rectores et consules p(re) dicti totiens quotiens eis visum fuerit expedire, ordinare poterunt et deputare certas personas opidanos in Aemsterdam, qui hujusmodi redditus, fructus, proventus, oblationes et elomumenta percipient, levabunt, et usibus p(re)dictis applicabunt, quique deputandi tenebuntur

singulis annis p(re)fatis Burgimagistris, Scabinis, Consulibus et Rectoribus do singulis hujusmodi p(er)ceptis et expositis reddere et facere computum, legalem, orani fraude et dolo penitus seclusis et semotis. Ipsique Burgimagistri, Scabini, Consules et Rectores, totiens quotiens ipsis p(ro) utilitate Capellae videbitur expedire, nominabunt nobis Decano et Capellano et n(ost)ris successoribus pro tempore existentibus unum idoneum presbiterum, qui dictae Capellae no(m)i(n)e Decani et Capellani n(ost)ri, ut nudus Cappel-lanus in Divinis deserviet, juxta consuetudinem, in eadem Cappella a decern, viginti, triginta, quadraginta et quinquaginta annis proxime p(re)teritis, hucusque observatam, per modum infrascriptum videlicet, Quod in d(ict)a Capella singulis diebus de mane ante summam missam, in Eccl(es)ijs n(ost)ris Parocbialibus fiendam, jiroterit et debebit legi in summo altari una missa, et plus completorium parochialium ecclesiarum decantari una antipbona cum versiculo et collecta in honorem et laudem omnipotentis Dei et Sacram¹' corporis et sanguinis D(omi)ni n(ost)ri Jesu Christi singulisq(ue) ferijs quartis infra missam hujusmodi fieri sermo ad populum in linqua vulgari, et immediate plus missam p(re)dictam ante summum altare ibidem decantari hymnis cum antipbona Versiculo et collecta de Sacram¹⁰ corporis et sanguinus D(omi)ni n(ost)ri Jesu Christi alia vero officia divina cerimoniaeq(ue) in dicta Capella fieri nequaquam debent. salvo (tamen) quod in alijs tribus altaribus ejusdem capellae quatuor missae celebra-buntur, prout moris est, et non plures, et p(re)dictum Cappellanum nos et nostri successores admittere debemus, ut nudum cappellanum nostrum. Et quod praedicta in subsidium Cap(itu)lane mensae ipsis Decano et Capellano fuerent donata, ut tamen aliquautulum succur-ratur indemnitati ejusdem mensae p(re)fati Burgimagistri, Scabini, Consules et Rectores, pro p(re)dictis fructibus, redditibus et proventibus per eas percipiendis in subsidium ejusdem mensae et in reconpensam aliqualem eorandem dabunt, persolvent, et deliberabunt suis sumptibus et periculis, singulis a(nn)is in festo Nativitatis D(omin)i n(ost)ri Jesu Christi nobis Decano et Capellano Hagensis praedictis, et n(ostr)is successoribus seu nostro Vicecurato p(er)petuis temporibus unammar-cham argenti pud. Pro qua p(er)petuis temporibus persolvenda ijdem Burgimagistri, Scabini, Consules et Rectores nobis no(m)i(n)e n(ost)ro et Cap(itu)li n(ost)ri p(re)diti prestabunt cautionem idoneam, et sele-gitime obligabunt. In quorum o(mn)ium lidem et testimonium p(rese)ntib(u)s l(itte)ris sigillum Cap(itu)li n(ost)ri est appensum sup-plicantes humiliter reverendo in Xto Patri D(omi)no n(ost)ro, Dimino Frederico, Episcopo Trajectensi, quatenus o(mn)ia et singula p(re)missa auctoritate sua ordinaria approbare, ratiftcare et confirmare digne-tur ut pe(r) ho(c) roboris obtinea(n)t firmitatem. Datum in Haga. anno d(omi)ni millesimo quadringentesimo quinto decimo, ipso die Mathiae Apostoli.

Ex quibus litteris pendebat sigillum, cerae rubiae impressum, e cauda pergamenea. Erantque illis transfixae literae confirma-toriae sequentes.

Fredericus Dei Gratia Episcopus Trajectensis. Ad universorum notitiam cupimus p(er)venire. Quod nos concessionem et indulsionem p(er) Decanum et Capellanum Beatae Mariae Hagensis Burgimagistris

Oonsulibus et Rectoribus opidi de Amsterdam, factum, ceteraque narrata et ordinate in I(ite)ns, quibus haec n(ost)ra p(re)sens litera confirmati-onis est transfixa, plenius continentur ex certa scientia, ratificamus et approbamus, ratam et firmam habemus, et deinceps in p(er)petuum inviolabiliter volumus, in quantum in nobis est observari; ac eadem auct(oritat)e nostra ordinaria confirmamus n(ost)rar(um) tostimonio l(ite)rar(um). Datum anno Domini millesimo quadringentesimo quinto decimo, in crastino Bonifacij. Subsignatum erat Jo Hondert m(a)rck.

Pendebatque ex d^u transfixo sigilium cerae rubra impressum, e cauda pergamenea.

Schoemaker, betreffende Oude kloosters, berustende in het Archief der (rem. te Amsterdam.

VIDIMUS van Schepenen van 's Graavenhaage van eenen Brief der wethouderschap van Amsterdam, waarbij dezelve zig verbindt, om tegen de offerhanden in do kapel der Heilige Stede, aan het kapittel der Lieve vrouwe in den Haage, een mark zil vers's ja ars te betaalen: zijnde deezen brief gedagtekend den vierden Maart des jaars 1415.

Wij scepenen in den hage doen condt allen ende eenen yege licken dient behoort. Dat wy gehandelt gesien ende gelesen hebben eenen scepenen brieff van der stede van Aemstelredamme begrypende elf geheele regelen vuythangende bezegelt met een groen wassen zegele vander voor/z. stede wesende noch heel gans gave sonder eenige correctie van reseringe daerinne gedaen zynde dat wy mercken conden luydende van woort tot woorde als hier nae volcht.

Wy Schout Scepene ende rade der stede van Aemstelredamme doen cond ende te wetene allen luden want die Eerbare Inde deken ën capittel van der cappellen in den hage om goids willen ons ge-gonnet hebben op te brieven alsulcke offerhande ende aelmissen als inder heyliger stede tot aemstelredamme geoffert ende gebrocht zullen worden en oic mede sulke vruchten ende renten als comen zullen van den lande dat daer toe behoirt te hulpe totter timmeringe der heyliger stede voor/z. ende houdinge des heyligen weges gelycken die brieve die zy ons dair of gegeven hebben inhouden ende begri-pen. Zoe hebben wy dat aengesien ende van rechter deuchden ende gunsten wegen ende in beteringe ende in meenisse van hoerre pro-vende den heeren vanden cappittel voorn, wedergegeven ende ge-loeft geven ende geloven mit desen brieve vander voor/z. stede wegen een marck fijns zuivers siders ewelic duerende, welc mare zuivers of die waerde dair voir men betalen sal alle jaire don heeren voorn, of horen vicicureit tot aemstelredamme binnen den kersheyligen dagen commer vry buyten hoeren coste. Ende waert dat wij des nyet en deden zoe wes coste of scade dat die heeren voorn, daer by leden dien geloven wy hem up te rechten ende te beteren by horen sym-pelen woerden zonder enich wederseggen alle dinge zonder arch en liste te verstaen. In oirconde ende in kennisse der waerhede zoe hebben wy desen brieve bezegelt mitter voorn, stede zegele hier aen gehangen gegeven up ten vierden dach in mairte Int jare ons heren duzent vierhondert ende vyfthien.

In oirconde der waerheyt soe hebben wy scepenen voorn, in forme van vidimus desen brief bezegelt met ons gemeen zegele hier onder aengehangen up ten acht en twintichsten dach van Junis int jair ons heeren duysent vyf hondert ende vyftich.

ORDONNANTIE ende Instructie van den Prince van Orange, voor die van Hol-landt, om by provisie 't Landt daer naer geregeert te worden, in date den 25 Augusti 1572.

Wilhelm by der gratie Goclts, Prince van Orange, Grave van Nassau, amp;c. AIsoo \vy metter daet bevinden, dat het Landt van Hollandt in dese bevrydingen des Vaderlandts, uyt der Albanischer ende Spaensche Tyrannie, ende 't selve in sijn oude vryheyt en welvarentheyt te restitueren, 't welck wy metter hulpe Godes voorghenomen hebben te volkomen, ons principa-lijcken bygestaen heeft, soo met eene grote merckelijcke somme van ghe-reede penninghen, als met Brieven van verbande t'onser ernstelijcke ver-soeck ende bede, ghegeven voor de betalinghe vanden Oversten Ritmees-teren, Capiteynen ende Hoplnyden van den Ruyteren ende Knechten, om den selven te beter ende williger te doen opsitten, monsteren ende onder Eede te komen. Om welcke voorsz ende beloofde penningen op te brengen ende te furneren, sal noodigh zijn 't voorsz Landt in sijn geheel ende welvarentheyt te conserveren, ende den Ingezetenen van dien alle conten-tement te geven, ende van alle foule ende overdaet van Knechten soo wel in Steden als ten platten Lande te bevryen, op dat sy middelen daer toe moghen hebben, ende heure goede wille ende affectie ghecontinueert werden, ende geen afkeer van saecken en krygen. Soo is 't dat wy met lange ende rype deliberation hier op ghelet hebbende, bevinden daer toe voor al noodigh te zijn 't selve Landt in sijn oude Costumen, Privilegien ende Vryheden t'onderhouden, soo ons voornemen in 't generael daer toe is streckende, ende oock den Staten des self's Landts een goet geneugen te geven, dat het Landt ordentelijck geregeert mach worden. Hebben tot dien eynde voorgenomen daer inne niet te doen of t' ordonneren, dan by advijse van de selve Staten, so dien die gelegentheyt des Landts, ende de humeuren van de Inghezetenen van dien best kennelijck zijn. Willende tot dien fine dese onse Ordonnantie ende Instructie by eenen yegelijcken ende over al in den Lande van Hollandt, met syue appendentie onverbreeckelijck by provisie onderhouden en achtervolght te worden. Eerst ende alvooren om 'tLand in sijn oude vryheyt te brenghen sullen de Staten by heure Gedeputeerden doen inventariseren en Copie maeken van alle des Landts Privilegien, Gerechtigheyt ende Chartres, berustende op den Huyse ende Castele van der Goude, latende d'Originalen aldaer, daer toe wy hen luyden autho-riseren by desen, om de selve gesien wesende, weder geobserveert ende onderhouden te mogen werden.

Ende op dat des Landts Domeynen ende inkomen geconserveert ende behoorlijck ten gemeenen profijte van den Lande ge-employeert mogen worden. Ordineren wy dat voor al de Kamer van de Reeckeninge geredinte-greert worde, ende dat de Staten, andere Persoenen bequaem wesende, tot Reeckenmeesteren, Auditeuren ende Klercken in de plaetse van den genen die vertrocken zijn, nomineren sullen, om by ons by provisie gheconfir-meert ende ghesurrogeert te worden, die met den genen die gebleven zijn goede toesichte sullen nemen, dat de Domeynen niet vermindert, ende die penningen van dien wel ende nae behooren tot vorderinge van de gemene saecke, ende alsoo tot dienste van de Koniughlijcke Majesteyt, t'onser ordonnantiën besteet worden; tot welcken fijne sy boven den gewoonlijcken

Eedt, mutatis mutandis, ook sweeren sullen dese onse Ordonnantie te gehoorsamen, ejide alle devoir doen om 't Landt van de Albanische ende Spaensche Tyrannie te bevryden, ende 't selve weder in syn oude vryheyt gestelt te mogen worden.

Dat sy oock in plaetse van particuliere Rentmeesters ende Ontfan-gers van de voorsz Domeynen en inkomen die vertogen zijn, andere Persoo-nen daer toe souffisant ende bequaem wesende, sullen nomineren, om oock by ons by provisie gheconflrmeert ende ghesurrogeert te worden, in plaetse van den genen die vertrocken zijn. Weiversta en de dat die Ritmeesters die ghe-bleven en niet vertrocken en zijn, gehouden en sullen zijn (alsoo de Reec-ken-meesteren in hun vertrecken de Registeren vande Kamere met hen genomen hebben) mitsgaders den state van heure ongesloten ende loopende Rekeningen terstont ter Kamere over te leveren, om die aldaer te registreren, ist noot, ende dat de ghesurrogeerde voor alle cautie voor heuren ont-fangh ter Kamere sullen stellen ende den behoorlijcken Eedt doen, den welcken als dan by den Reeckenmeesteren den state van heuren ontfangh uyt voorgaende Reeckeningen (by soo verre die te bekomen zijn) ofte by andere wegen en middelen gegeven sal worden, om hen in heuren ontfang daer na te mogen reguleren, ende in uytgeve niet brengen, dan 't gene hen by ons of die vanden Rekeninge geordonneert sal zijn, die heure Eeecke-ninge ter Kamer ter presentie van een Gecommitteerde van den Staten doen sal.

Sullen mede de voornoemde Staten in plaetse van Meester Jacob Bol, die vertrocken is, eenen anderen ofte meer, indient hun goedt dunckt, daer toe bequaem ende gequalificeert zijnde, nomineren tot den ontfangh van alle des ghemene Landts ommeslagen, om by ons gheconflrmeert te worden, dewelcke na dat sy behoorlijcke cautie ghestelt sullen hebben, terstont in heuren ontfangh sullen treden, ende gene penningen in uytgeve mogen brengen, dan ter ordonnantie vande Staten, die hen Rekeningen oock doen sullen voor den Staten en een Gecommitteerde uyt der Kamere.

Ende opdat de Staten te beter contentement van als mogen hebben, willen wy dat sy oock een sullen nomineren tot den ontfangh ende uytgeve van penningen tot des Krijghs-handelinge binnen den Lande van Hollandt behoevende, omme by ons, onder behoorlijcke cautie ende Eedt, geconflr-meert te worden; die gehouden sal zijn hem in synen uytgeve te reguleren naer 't gene hem by den Superintendent ende twee Commissarissen (die de Staten mede nomineren sullen, om by ons geconflrmeert te worden, om hem by de monsteringh te vinden) geordonneert sal worden, ende gehouden sal wesen, syne Reeckeninge voor die van de Reeckeninge ende de Staten te doen. Item, sullen oock alle Capiteynen ende Hopluyden sweeren ons als Stadthouder van Hollandt, Zeelant en West-Vrieslandt, ende Sticht van Utrecht, ende den Staten des Landts van Hollandt gehouw ende ghe-trouw te wesen, om de Landen te bevryden van de Albanische ende Spaensche Tyrannye, ten dienste van den Koninghlijcken Majesteyt als Grave van Hollandt; ende voorts den Artijckel-brief die wy den Staten overgesonden hebben. Voorts is onse meeninge en intentie, dat de Goeden van den gene die hen openbaerlijck voor Vyanden dragen, terstondt by de Magistraten daer onder die ghelegen zijn, geannoteert sullen worden, ende die vruchten van dien ontvangen sullen worden by de Rentmeesters van de Domeynen, elck in sijn Quartier, omme tot vorderinge van de gemene saecke ter ordonnantie als vooren, ge-employeert te worden; die daer van reeckeninghe apart sullen doen ten overstaen van eenige Gecommitteerde van de Staten. Dat van gelijcken geschiede van Goeden toebehoorende Personen hen out-

houdende in de Steden, die hen noch met ons niet geconformeert en hebben; ende oock vfn den genen die hen om dese beroerten uyt heure Woonsteden getransporteert hebben: ende na openbare inroepinge niet wederom komen, ende dit ter tijdt toe die Steden hen met ons conformeren, ofte dat sy weder ter plaetse van heure residentie gekomen sullen wesen. Wel-verstaende dat uyt de voorsz Goeden betalinghe met kennisse van saecken ghedaen sal worden, 't geene sy anderen deughdelijcken schuldigh zijn. Dan soo wy begeren alle vrundtschap ende vrede t'onderhouden met de naege-buyren buyten de Nederlanden gezeten: soo willen ende ordonneren wy dat henluyden heure Goeden volgen, midts deughdelijcken veriflerende hen-luyden die ende genen anderen in parte ofte deele toe te behooren. Ende op dat alle saeken by betere ordre uytgerecht mogen worden, soo willen wy oock dat soo wanneer daer eenigh Officie of Ampt vaceren sal, dat die van de Kamer van de reeckeninge daer inne disponeren, ende de selve confereren naer ouder ghewoonte by verpachtinge; midts eerst ende alvooren daer op gehadt hebbende 't advis vanden Wethouders ende Raden dei-Steden, daer 't selve Officie ofte Ampt vaceren sal, ende van anderen by advijs van particuliere Rentmeesters daer 't selve onder sorteert: Dan in den Bailliuschappen van Rijnlandt, Kennemerlandt, Delflandt, Schielandt, Zuydt-Hollandt, Watertandt met Zeevanck, ende alle andere diergelijcke, met advijs van den Staten, om in 't exerceren van heure Officien beter ordre gestelt te mogen worden. Ende sullen alle Officieren, ons als Stadt-

mutandis oock sweeren; dese onse Ordonnantiën in alles te volkomen, ende met allen vlijt het Landt van de Albanische ende Spaensche Tyrannye te helpen bevryden; om weder in sijn oude vryheyt te mogen komen. Verlatende ende deporterende by desen allen den genen die contrarie dese heure Commissien verkregen hebben, soo wy oock by desen doen alle andere generale Commissien over den Lande van Hollandt streckende, voor dese tijdt ge-expedieert. Is mede onse wille ende meyninge dat niemandt eenighe ommeslagen van penninghen ofte anders over den Lande van Hollandt, ofte onder Hollandt sorterende, in 't geheel ofte deel sal doen, dan alleen den Staten van den selven Lande, die wy daer toe by desen authorise-ren, omme te vinden die penningen by henluyden t' onser begeerte opgebracht ende versegelt, ende dat by soodanige middelen als henluyden duncken sal den Lande oorbaerlijckste ende draeghlijckste te wesen; Willende daer-om de penningen die by eenige particuliere Gouverneurs ommegheamp;lagen ende ontfangen zijn, dat die terstont komen ende overghelevert sullen worden aen gelde of behoorlijcke acquijten, in handen van de Ontfangers, die by de Staten ghestelt sullen worden, omme daer van mede behoorlijcke Reeckeninge ghedaen te mogen worden: Ende op dat egalité over 't geheele Landt gebruyckt mach worden, henluyden dat afslagh sal mogen strecken. Als wy ook willen dat alle andere doen sullen in den Rade van Hollandt of onder Holl. sorterende, die by ons, onsen lieven Neve den Grave vander Marck, of yemant anders particuliere commissien van ons hebbende, tot eenigen ontfangh of Rentmeesterschap gestelt ende gecommitteert zijn, soo wy allen den selven by desen van haren Commissien deporteren ende verlaten. Item op dat de Justitie, wesende 't fondament van de conservatie van een Repu-blijcque, wederom in esse gestelt mach worden; soo is ons ernstigh versoeck, dat de Staten ons in alder diligentie willen overschicken die namen van de Raedtsheeren die noch te bekomen ende niet vertrocken zijn, ende daer toe noch eenige andere gequalificeerde Persoonen om Raden te zijn, nomineren, om daer uyt by ons by provisie eenen Raedt geconstitueert te worden.

die de Justitie in den Lande van Hollandt sullen administreren tusschen partyen, ende de kennisse van alle de aengehaelde ende aengeslagen Goeden, of de selve gehouden souden worden voor prys dan niet. Voorts casseren wy alle Commissien die wy of onze Gecommitt. tot nog toe ter Zee ghe-geven hebben; ten fijne die Negotiatie te beter en vryer op den Lande van Hollandt ghe-exerceert mach worden: Willende dat voortaen een ygelijck van onse Capiteynen ende anderen hen reguleren sullen nae de Ordonnantie die wy daer op met advyse van de Staten maecken sullen.

Ende soo onse uytterlijckste meyninge, begeerte ende intentie is, dat dat die gemeyne ruste en vrede binnen den Lande van Hollandt ende daer onder sorterende, volkomelijck ende onverbreeckelijck onderhouden mach worden; Soo willen ende ordonneren wy by desen, dat alle onse Capiteynen Oversten, Hooft-Officieren ende Wethouderen gehouden sullen wesen Eede te doen, den Placate daer op by ons gegeven, in onsen Heyr-Leger tot Hellenrade by Reurmonde, op den drie en twintighsten Augusti vijfthien hondert twee en tseventigh, in alle syne poincten te achtervolghen ende volkomen. Ende alsoo wy voor dese tijdt selver in persoon als noch niet mogen komen, soo is onse intentie ende meyninghe, dat alle d'andere saec-ken concernerende het Gouvernement van den Lande van Hollandt ende daer onder sorterende, gheadministreert ende gevordert sullen worden by onsen lieven ende beminden Neve den Grave vander Marck; by advijs vanden genen die wy ter nominatie van de Staten als Raden by hen ghevoeght hebben, ende noch voegen sullen : Welverstaende dat sy in saeken beroerende de Politie en welvaren van den voorsz Lande, niet en sullen disponeren sender voorgaende advyse van de Staten. Willende ende ordonnerende voorts, om de Steden in goede politie ende Regeringe t'onderhou-den, de selve in alle Poli tij cque ende Borgerliicke saecken sullen ghere-geert worden by de Wethouders ende Regeerders der selver. Wel-verstaende dat wy in den selven dat ons goedtduncken sal, een Gouverneur tot meerder bewaernisse van dien sullen stellen, by advyse van de Staten. Dest'oirkon-de hebben wy desen met onsen name gheteeckent, ende onsen grooten secreet Zegel daer beneffens laten drucken in Placate. Gegeven in onsen Veldt-Leger tot Hellenrade by Ruermonde, op den vijf en twintigsten dagh der maendt van Augusti in 't Jaer ons Heeren duysent vyf hondert tseventigh ende twee. Ondergheteyckent, Guilliaume de Nassau, met een Zegel in Rooden Wasse daer beneffens gedruckt, ende beneden geteyekent Bruyninck.

RESOLUTIE der 8taten van Holland, genomen in de eerste vergadering te Dordt, 19 Juli 1572.

Naer dat by d' voernoemde gedeputeerden gelet en gecommuniceert is op 't gundt by den voers Joncheer Philips Heere van St. Aldegonde den voern. gedeputeerden van Hollandt voergehouden is omme d' Exc. van Myn Heere den Prinche van üraengien te assisteren met de somma van hondert dusent croonen promptelick ende in gereeden gelde ende voerts by obligatie ofte versegelinge van vyf hondert dusent karolus gulden etc. Is geresolveert dat omme die nootlicheyt ende gesteltenisse der zaacken groote acceleratie behouvende een eygelick in den zynen voer 'teerste tot fournissemente van de voers. gereede penningen, zal versouck doen onder den rycdom ende anderen inge-setenen omme te hebben leeninge van penningen, zilver oft gout oft andere juwelen, die een yegelick hebben zal, ende zullen moegen lichten de penningen van de imposten ende loepende beeden van de landen onder den collecteurs berustende ende dat den zeiven imposten voerts loep hebben zullen ende den onwillygen daartoe bedwongen zullen worden volgende d' ordonnantie daer van zynde. Ende voerts zal men moegen leenen de gereede penningen van den incomen van de kerken, cloesters, gilden ende broederscappen die men zal connen gevinden ende voerts het goudt ende zilver van de kercken, cloesteren ende anderen Lichaemen oft collegien zulcx hebbende meer tot chiragie dan tot noodicheyt ende dat over sulcx by generale edictie bevolen zal worden dat alle der voers. kercken, cloesteren ende diergelicke goeden als boven gebracht zullen worden onder den Magistraten ende Overicheyt van de steden onder behoorlicke Inventaris ende recepisse. Doende altyts den dorpen d' selve gueden in heuren bedryve brengen in den naestgelegen steden omme des te beter verseeckert te zyn van de roovers ende vagabunden nyet geplundert maer ten gemeenen oerbaer inder noot geemployeert te moegen worden. Ende belangende die geproponeerde ende versochte versegelingen dat die zelve ter voers. somme by den steden tot deser vergaderinge gecomen voer 't eerste gedaen zal worden opte belofte ende conditie van indemniteyt inder voers, propositie verhaelt. Wel verstaende dat 't gundt wes by desen geaccordeert, geconsenteert ofte opgebracht wordt elck inden zynen namaels wederomme genyeten en do proffyteren zal, in alzulcke zal particulieren als generale contributie die over Hollandt ofte den gemeenen landen van herwaerts over zoude moegen vallen, zonder den Landen van Hollandt in der Generaliteyt tot hoeger quote ofte portie te brengen dan die van oudts hebben gestaen ende dat oeck over den steden ende dorpen van Hollandt egeen regardt en zal worden genomen opten ouden schiltalen ende verpondingen zoe diezelve verstaen wordt zedert die gesteltenisse van Hollandt zeer verandert ende mitsdien d' selve verpondingen ende die contributien opten voet van dien zeer ongelyck te zyn, als 'tselfde kennelick is dicmaals by diverssche Lichamen van steden ende dorpen geremonstreert ende geclaecht te wesen.

fNederl. ryksarchief 1857 deel I, bl. 36—38). W. H. de Savornin Lohman az. De Kerkgebouwen van de Gereformeerde (Hervormde) Kerk in Nederland, p. 125.

Crediten ende inkomsten van alle Pastoryen, Kercken, Memorien, etc. In date den 17 April 1577.

Philips by der gratie Godts Coningh van Castilien amp;c. Den Eersten onsen Deurwaerder ofte geswooren Exploictier vande Kamere vanden Rade in Hollandt hier op versocht, Saluyt. Al is 't soo dat by voorgaende Brieven van Placate gegeven inde Maent van Februario 1573, allen den Officieren, Magistraten, Wethouderen ende Ingesetenen binnen ende buyten den Steden onser Lande van Hollandt geseten, onder anderen seer scherpelijck belast ende bevolen hebben, allen den goederen ende inkomsten vande Pastoryen, Kercken, Memorien, Getyen, Kosteryen, amp;c. binnen seeckeren tyde te doen aenbrengen ende opschryven, omme die penningen van dien ten gemeenen beste, ende tot onderhoudt vande Dienaers des Goddelijcken Woordts, ende andere Kercken-Dienaren ende School-meesteren bekeert te mogen werden naer behooren: Hebben wy nochtans verstaen ende bevonden, dat vele der selver goederen tot noch toe niet aen gebracht zijn geweest, maer verswegen blyven, ende eenlge inkomsten van dien niet verstreckt en worden naer behooren; waer door niet alleen die selfde goederen eensdeels souden blyven vervreemt ende gheincorporeert, maer oock die Predicanten, Schoolmeesters, ende Kercken-dienaers daer uyt niet betaeldt nochte onderhouden soude mogen worden, ten ware behoorlijcken daer inne worde voorsien. SOO ISï, dat wy by advyse ende deliberatie van onse lieven ende beminden Neve, den Prince van Orangien, Grave van Nassau, amp;c. Stadthouder ende Capiteyn Generael, ende die vanden Raede Provinciael over onse Landen van Hollandt, Zeelandt ende West-Vrieslandt, midtsgaders vande Staten vanden selven Lande, als noch wel scherpelijck belast, bevolen ende gheor-donneert hebben, lasten, bevelen ende ordonneren by desen allen Officieren, Wethouderen, Magistraten ende Geswoorens binnen ende buyten den Steden van Hollandt ende Zeelandt voornoemt, mitsgaders alle Kerck-meesteren, Ontfangers ende Ingesetenen der selver Landen, van wat nature, qualiteyt ofte conditie die selve mogen wesen, egeene uytgesondert, binnen den tijdt van een Maent eerstkomende in handen vanden Gecommitteerden der selver Staten, binnen der naester. Hofstede te stellen ende ordonneren, aen te brengen, ende by pertinenten staet over te leveren alle die goederen, Landen, Renten, Actiën, Crediten ende inkomsten van alle Pastoryen, Kercken, Memorien, Costeryen, Beneficien, Proeven, Vicaryen, Getyden, ende andere inkomsten vander Kercke, midtsgaders die groote, waerde ende gelegentheden van dien, sonder eenlge der selver in 't minste ofte meeste achter te houden ofte verswygen, 't zy ofte yemandt Bruycker ofte Besit-ter sal zijn vande selve, ofte kennisse daer af sal mogen hebben, omme alle 't selfde ghesien, soo wel op 't onderhoudt vande Predicanten, Schoolmeesters ende Kercken-Dienaren als vooren, als vanden Armen ende Fabrijc-quen der Kercken voorsien te mogen werden naer behooren, op peyne van verbeurte ende verlies der voorsz Landen, goederen ende inkomsten, ofte die waerde daer van, midtsgaders 't dubbelt van dien daer en boven. Te bekeeren een derdendeel tot behoef vanden Aenbrenger, een derdendeel tot behoef vanden Officier die de executie daer van sal doen, ende 't derde derdendeel tot behoef van de gemeene saecke. Welverstaende dat die peynen ende bevelen in onse voorgaende Placate gestatueert ende begre-

pen, niet en sullen mogen worden verhaelt nochte geexecuteert tegens den geenen die eenige der selver Landen ofte goederen binnen den voorsz tijdt van een maent eerstkomende sullen aenbrengen ende denuncieren. Ende ten eynde niemant hier af ignorantie en pretendere, Lasten ende ordonneren wy u 't inhouden van desen te publiceren alomme binnen den Steden ende Plaetsen van Hollandt voornoemt, daer men ghewoonlijck is publicatie te doen, ofte 'tselfde noodigh sal mogen wesen. Ontbieden ende bevelen voorts allen die van onsen Raede Provinciael in Hollandt voornoemt, den Fiscaal ofte Procureur Generaal aldaer, mitsgaders allen Officieren, Justicieren ende Dienaren, 't inhouden van desen scherpelijck te doen volkomen ende t'achtervolgen, sonder eenige faveur, gunste of dissimulatie, op de peynen daer inne begrepen. Gegeven binnen onser Stadt van Dordrecht den seventhienden Aprilis 1577. Van onsen Rijcken, te weten, van Spangien, Cicilien, amp;c. 't twee en twintigste, ende van Napels, 'tvier en twintighste. Onder stondt geschreven, By den Coningh: Ter Relatie van Syne Majesteyts Stadthouder over Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt. Ende was ondergeteyckent, B. Ernst.

ORDRE op de betafiling-e der Predicante.n in de Steeden on Dorpen. Den 2G November 1574.

De Staaten willende uit goede devotie eenmaal ordre stellen op het onderhoud van de Leeraars en Dienaars des Goddelijken Woords, daar inne voor al behoord voorsien te worden, hebben eendragtelijk beslooten en geor-donneert, dat alle Leeraars soo wel binnen als buiten de Steeden van Holland, voortaan jaarlijks voor allen anderen betaald sullen worden, uit de gereedste Inkomsten van de Goederen tot den Kerkendienst binnen de Steeden of Vlekken, haarluider Woonplaatse specteerende of toebehoort hebbende; en ten einde goede opsigte genooraen en gehouden mag worden op de qualiteit van deselve Leeraars, sullen de Magistraaten van de voornoemde Steeden en Plaatsen, elk met haarluider Leeraars moogen handelen en overkoomen, op haarluider jaarlijks Tractement en onderhoud, na de be-quaamheid van de Persoon, en met goeden insigte op de lasten van de Huisvrouwen en Kinderen, te weeten in de Steeden ten hoogsten tot drie honderd guldens 's jaars, en in de Dorpen tot twee honderd gelijke guldens, mits dat deselve Leeraars daarenbooven in alle Steeden en Dorpen sullen genieten vrye Huishuuren; en soo verre bevonden werd dat devoorschreeve Goederen en Inkomsten binnen elke Steede of Vlekke niet genoegsaam zyn tot betaalinge van dien, of dat deselve van te vooren vergunt zyn tot de Fabricque en andere noodsaakelijke Behoeften verstrekt te worden; hebben deselve Staaten bewilligt en geaceordeert, dat het restant van dien uit de andere Geestelijken Goederen en Inkomsten gevonden sal worden; ordon-neerende en bevoelende voorts alle Ontfangers der selver Goederen, jaarlijks de voornoemde Leeraars elk in het zyne, haarluider beloofde Tractementen en Onderhoud voor al te betaalen onder haarluider acquit, en mits daar benefïens voor het eerste overbrengen behoorlijk schynsel van de overkomste, by de Magistraaten met haarluiden gemaakt, sal in reekeninge geleeden en gepasseert worden.

ACTE en .Ordre, noopende de regeeringe der Kercken-Goederen, Ec. 2. Maert. 1575. Gr. Pi. IV. Deel, fol. 345. No. 6 en no. 22.

Alsoo de Staten van Hollandt uyt verscheyde en menighvuldige klachten verstaen, dat de Ontfangers van de Geestelycke en geannoteerde Goederen, onder anderen hen onderwinden met de Kercken, Pastoryen, Commanderyen, Canonisyen, Memorien, Getyden, Vicaryen, Heylige Geest Wees, Anne Huyssitten, oude Mannen en Wyven, ende andere Armehuysen ende Goederen, soo wel binnen de Steden als ten platten Lande, de Kerck-meesteren, en Regenten van dien niet toelatende eenigen handel of administratie van de selve Goederen, mits het welck den Armen seer kleyn onderhoudt gedaen werdt, en meest al de voorschreve Kercken en Huysen t'eenemael vervallen, en daerenboven de uytschulden en lasten, mitsgaders der selver Kercken-Dienaren en Predikanten onbetaeldt en ongeloondt blyven, alles tot groot achterdeel, schande en oneer van den Lande, en Overigheden van dien. SOO 1ST: Dat de voorschreve Staten geordonneert en gestatueert hebben, ordonneren ende statueren by desen, dat voortaen by de Magistraten en Regeerders van alle de Steden, Dorpen en Vlecken in Hollandt, alle jaers gesteldt ende geordonneert sullen werden Kerckmeesteren, Heylige Geestmeesteren, Weesmeesteren, Arme Huyssittenmeesteren, ende andere Toesienders en Regenten der Armen, na dat in elcke Stede en Vlecke gewoonlijck en nodigh zijn gesteldt te werden, ten eynde de selve Armen behoorlijck onderhoudt gedaen, de Kercken en Huysen, als nu seer gedestrueert, verbrandt en geruïneert, wederomme gerepareert, opgetiminert, en de Reliquien en Goederen van dien aengevaert, verkocht, gealieneert, de uytschulden van dien betaelt, ende voorts alle de Pastoryen, Commanderyen, Canonisyen, Vicaryen, Memorien, Getyden, Heylige Geest, Weesen, Arme Huyssitten, oude Mannen en Wyven, ende andere arme Landen, Renten, Pachten en andere Goederen en Inkomsten, by de voorschreve Kerckineesters en Regenten geadministreert ende geregeert mogen worden, sulks het selve van oude tyden gebruyckt is geweest, niet tegenstaende eenige der selver Goederen of Reliquien, by de voorschreve Ontfangers aireede verkocht souden mogen wesen, daer af de penningen, alsnoch te ontfangen, by de voorschreve Kerckmeesters en Regenten gelicht en geheven sullen mogen werden, ratificerende alle het gunt desen aengaende by eenige Magistraten en Regeerders van de voorschreve Steden, Vlecken of Dorpen, sedert de jegenwoordige beroerte en veranderinge der Religie, aireede gedaen magh wesen; welverstaende, dat al 't gunt boven den voorschreven onderhout van de voorschreve Armen, en nodelijcke reparatie, timmerage, ende de lasten der voorschreve Kercken en Huysen, van de Geestelijcke Goederen als vooren overschieten sal, by de voorschreve Kerckineesters, Regenten, ofte haerluyder Rentmeesters geömployeert en bekeert sal werden tot de

jaeiiijoksche betalinge, habitatie en onderhoudt van de Schoolmeesters, Predikanten en Kercken-Dienaren, behoudelijck de Pastoren, Coni-mandeuren, Cannonicken, Vicarissen, Memorien en Getyde-Heeren, hen onder de gehoorsaemheyt van den Prince van Orange, als Stadthouder en Capi-teyn-Generael van de Koninghlijcke Majesteyt, als Grave van Hollandt, Zeelandt en West-Vrieslandt, onthoudende, haar toegevoeghde alimentatie mede by de voorschreve Kerckmeesters en Regenten respectivelljck te betalen, interdiceren daeromme de voorschreve Staten alle de Ontfangers van geannoteerde Geestelijcke Goederen als vooren, den verderen ontfangh, liandelinge en administratie van dien, niet tegenstaande eenige Ordonnantiën of Commissien ter contrarie, dewelcke de voorschreve Staten, voor soo veel de selve dese haerlnyder Ordonnantie eenighsins contrarieert, expresselijck by desen derogeeren, willende dat de selve Ontfangers de voorschreve Kerckmeesters en Regenten met de voorschreve Kercken, Huysen en Goederen van dien te laten geworden, snlcks dat de voorschreve Burge-meesteren en Regeerders van de voorschreve Steden, Vlecken en Dorpen oorbaerlijckst duncken zal, behoudelijck dat een ygelyck van de voorsz Kerckmeesters, Heyligegeestmeesters, quot;Weesmeesters en Regenten alck in sijn reguard, gehouden sal wesen alle jaers reeckeninge, bewys en reliqua te doen van alle sijne handelinge en administratie, daer en alsoo het behooren sal, alles mede na goede en oude gewoonte.

RESOLUTIE, betaaliuge van jaarlijks Inkoomen van drie Priesters en Memorieheeren van de St. Pieters Kerk tot Leiden. Den 11 Dec. 1574. N⁰. 7.

Op versoek van Dirk Harmensz, Vrank Ottensz en Dirk Pietersz, schaamele Priesters en Memorieheeren in St. Pieters Kerk tot Leiden, omme te genieten haar jaarlijks Inkoomen van ses ponden 'sjaars, mitsgaders betaalinge van drie verloopen jaaren; is geappostilleert de Staaten ordon-neeren Andries Schot, Ontfanger van de Goederen van de Memorieheeren in deese geroert, de Suppliant alhier elk uit te reiken en te betaalen de somme van ses en dertig ponden van veertig grooten het pond, gereed, over het gunt aireede gevallen en verscheenen mag zijn, en voortaan elk jaarlijks ses en dertig gelijke ponden uit het Inkoomen en Goederen in deesen geroert, tot haarluider Onderhoud te betaalen en te laaten volgen, alle het welke in sijn reekeninge gepasseert sal worden, mit overbrengende Copie authentycq van deesen, en behoorlijk acquit daar op dienende.

RESOLUTIE, Tractementen van de Pre-dicanten uit de Pastorye Goederen te betaalen. Den 10 January 1577.

Alsoo meede bevonden word, dat de Leeraars en Predicanten binnen den Quartiere van Zuidholland, sonderlinge ten platten Lande, tot betaalinge van haarluider toegevoegde alimentatie en onderhoud niet en konden ge-raaken, door quaade ordre en kleine toesigt die daar op werd genoomen, waar door deselve Leeraars henluiden van haarluider Ampt en Dienst sullen moeten verlaaten, en syluiden hen daar inne niet behoorlijk en moogen quyten, tot groote schandaale en veragteringe van den dienst Godes binnen den selve Lande, ten waare daar inne eerstdaags werde voorsien. Soo is 't, dat deselve Staaten, op het rapport en believen elks in den haaren, goed en raadsaam gevonden hebben, dat alle de Inkomsten van de Pastoryen binnen elks Quartieren van Holland ten platten Lande, als Zuidholland, Rynland, Delfland, Schieland, en de Landen van Overmaase, te saamen onder eenen ontfang sullen werden gebragt, en daar uit in het gemeen, alle de Predicanten binnen den selven Quartiere ten gestelden ter-myne betaalinge sal werden gedaan, sulks in Noordholland werd geobser-veert, en soo verre den selven ontfang daar toe niet en sal moogen strekken, dat het restant van dien in het gemeen over de Mergentaalen binnen den selven Quartiere, tot laste van de Bruikers sal gevonden en gedraagen werden, of dat alle de Inkomsten van de Pastorye van den Dorpe, daar af de Ingeseetenen onder elks Predicant werden gedient, tot onderhoud van den selven Predicant sullen werden uitgereikt en bekeert; en soo verre daar aan meede iets sal moogen gebreeken, dat het restant van dien insgelijks over deselve Ingeseetenen gevonden sal worden, en ommegeslaagen als vooren.

RESOLUTIE, Traetementen van de Predicanten uit de Geestelijke Goederen te betaalen, en reuovatie van Flacaat op het aanbrengen van deselve Goederen. Den 21 February 1577.

Aangaande het onderhoud van de Predicanten binnen en buiten de Steeden van Holland, is geresolveert, dat alsoo by Placaate eertyds seer scherpelijk is belast, dat alle Goederen en Inkomsten van Pastoryen, Memorien, Kerken, Kosteryen, amp;c. aangebragt sonde werden, sonder dat het selve volkoomentlijk is geëffectueert dat men daaromme het selve Placaat eerstdaags sonde doen revoceeren, met verdubbelinge van de voorgaande poenen daar inne begreepen en innehouden de verklaaringe, dat die poenen in den voorige Placaate begreepen, niet en sullen worden geëxecuteerd tegens den geenen die eenige Goederen als nog aanbrengen sullen binnen een maand eerstkoomende.

RESOLUTIE, op versoek van de ge-meene Inwoonders van Eikenduinen om haar Kerke en Tooren staande te houden; dog geapostoleert, dat deselve sal moeten worden afgebroo-ken volgens Contract. Den 14 December 1580.

Op het versoek van de gemeene Buiren en Inwoonders van Eikenduinen, om haare Kerke en Tooren te moogen houden staande, mits opleggende de honderd tagtig guldens daar vooren deselve is verkogt, is geapos-tilleert als hier na volgt:

De Staaten van Holland verklaaren, dat met de demolitie en afbree-kinge van de Kerke en Tooren in deesen geroert, geprocedeert sal worden voor Kersmis toekoomende, agtervolgende het Contract dat met de Koopers dies aangaande is gemaakt, en hebben de Staaten voornoemt voorts geor-donneert en ordonneeren by deesen, dat agtervolgende het selve Contract, de Preedikstoel en andere Gestoeltens Latryne en Catbanken, weesende binnen de voorschreeve Kerke, geleevert sullen worden in handen van de Kerkmeesters van Loosduinen, om in de Kerke aldaar geaccommodeert te moogen worden als na behooren.

De Staaten hebben meede als nog belast en geordonneert, dat de Kerke tot Eikenduinen sal worden afgebrooken en gedemolieert, en ten einde deseive met den eersten mag worden geëffectueert, hebben de Staaten voornoemt geauthoriseert en belast, lasten en authoriseeren by deesen, den Bailliuw en Geregte van den Haage, met'er daad te doen procedeeren tot demolitie en afbreekinge van deseive Kerk; en hebben voorts de Staaten geordonneert den Remonstrant alhier by gyselinge te innen en te execu-teeren aan de Kerkmeesters van Eikenduinen, de boete van vyftig ponden te veertig grooten het pond in deesen geroert, efi de Penningen daar af te bekeeren ten behoeve van het arme Weeshuis binnen den Haage.

RESOLUTIE, demolieeren van de Kerk tot Wilsveen. Den lü November 1581. N⁰. 12.

De Staaten hebben omme seekere insigten te respecten, belast en geauthoriseert Jan Jansz van Mechelen Metzelaar, te procedeeren totdemo-litie van seekere Kerke of Capelle, staande tot Wilsveen, sulx dat het selve binnen den tyd van veertien daagen sal zyn geruïneert en afgebrooken, mits respondeerende het gemeene Land, als met den selven Metselaar dies-aangaande is gehandeld; verbiedende eenen iegelijk, eenig belet of weder-stant daar tegens te doen of laaten geschieden.

RESOLUTIE, Schout en Scheepenen tot Westzaanen het Inkoomen tier Kerkelijke Goederen aldaar te moogen ontfan-gen, tot opbouwinge van eenbequaame Huisinge tot den Godsdienst. Den 21 Juny 1584.

Op het versoek van Hendrik Claasz van Westzaanen, als procuratie hebbende van Schout en Scheepenen aldaar, is geapostilleert:

De Staaten van Holland gesien hebbende het advis van den Ontfan-ger Cornelis van Coolwyk, hebben, in aansieninge dat alle Kerkmeesters over Holland de Kerkelijke Goederen tot reparatie haarluider Kerke zyn gebruikende, verklaart en geaccordeert, verklaaren en accordeeren by deesen, dat Schout, Scheepenen van Westsaanen sullen moogen heffen en ontfan-gen het Inkoomen van de Kerkelijke Goederen aldaar, omme daar meede te moogen opbouwen een bequaame Huisinge, daar inne Gods Woord sal moogen verkondigt werden, en ook des noods zynde, eenige partyen der selver Goederen te moogen verkoopen, ten meesten oirbaar en profyte, sender dat de Supplianten daar toe eenigsints sullen moogen aanvaarden, of dat daar onder begreepen sullen zyn de Inkoomen behoorend tot de Pastorye binnen den selven Dorpe, door dien deselve naaktelijk gedestineert zyn tot betaalinge van den Predicant, mits dat de Schout en Scheepenen voorschreeve, van alles reekeninge, bewys en reliqua doen sullen als na behooren. Gedaan tot Delft den 21 Juny 1584.

RESOLUTIE, weegens het afbreeken van de Kerke tot Laarum. Sedert den 24 Juny tot 1 July 1586.

De Staaten van Holland hebben gecommitteert en geauthoriseert Jonkheer Willem van Zuilen van Nyeveld, Bailliuw van Gooiland, om met assistentie van een of' twee uit de Magistraaten van Naarden, te proce-deeren tot openbaare verkoopinge van de Kerke of Capelle van Larum, ten meesten dienste van den Lande, te betaalen op seekere reedelijke daagen, mits dat de Penningen van dien sullen worden betaald in handen van Cornells van Coolwyk, om tot de Kerkelijke saake ter ordonnantie van de Staaten verstrekt te worden.

EXTRACT uit een concept-repliek in een proces gevoerd tusschen Arent van Dorp en de kerkmeesters van Leiderdorp c. s.

Aarnt van Dorp heeft ghecoft van de Staten slants van Hollant de nombre van hondert vierendertich morgen landts toebehoort hebbende tzij dan de Regulieren, kercken, ende andere geestelijcke personen onder de jurisdictie van Leyerdorp, tzijnre verkiesinge, alst blijct bi den coopbrief van dato den XXV®¹¹ Octobris XV^C LXXIIII^ticl1, houdende onder andere de clausule dat den voernoemden van Dorp zijne verclaringe ende verkiesinge van de voirseijde morgentalen in de Rekenningon camer zoude moeten bringen binnen zes maendendaernaer.

Verthoont re verentelijck Joncheer Arent van Dorp, hoe dat hij in Octobri LXXIIII van uwer E. ghecoft heeft gehadt de nombre van hondert vierendertich morgen lants, toebehoirt hebbende kercken ende ende [sic] anderen gheestelijcke personen, onder de heerlicheijt van Leyerdorp ende zijn hem onder andere aenghewesen twee par-tien, d'eene int tkercke bon groot omtrent drie morgens toebehoirt hebbende de kerke van Leijerdorp, ende tander int bon tusschen de broeders cado, den Rhijn, den oetwech ende de Does, — groot zes-thien morgen vijf en veer tich roeden, toebehoirt hebbende den Com-manduer tot Haerlem, ende hoewel behoerlijck waer dat den voir-noemden Van Dorp vrijelick ende pasibelick zoude ghebruicken desen voirnoemden zijnen coop, onder welcke dese twee partien begrepen zijn, 't belieft nochtans den kerckmeesters van Leijerdorp zoe wel als eenen Pier Oeloffszn. hem hierinne belet te doenne seggende de kerckmeesters Uwer E. zonden hem 't kercke landt bij acte verleent lange naer des remonstrants coop gherestitueert hebben, ende Pier Oelofszn. maintenerende egeenen eigenaer te kennen dan den commandeur, van denwelcken hij tlandt gehuert heeft, al nijet jegenstaende dat hen beide des remonstrants coop gheinsinueert es gheweest, ende dat noch bij de pacificatie van Gend, noch oick bij het tractaet van Haerlem zulcx nyet gheoirlooft oft toegelaten en is, waeromme ende aenghemerckt Uwer E. gehouden zijn den voirnaem-den Van Dorp op zijnen coop te houden, ende den zeiven te guaran-deren, soe versoeckt hij, dat Uwer E. hem willen voersien van besloten missive oft ander provisie, als waerdeure hij mach geraeken ende bliven in de possessie ende gebruick van de voirseijde landen ende zult weldoen.

Sij deze requeste gestelt in handen van partie omme daertegens te seggen dat hom goetduncken sal, ende dat binnen achte dagen naer d'insinuatie van desen. Gedaen tot Dordrecht den V^enAprilis 1577.

Ter ordonnancie van zijnder Excellentie ende staten neffens hem gecommitteert. — Aemeten. —

D'inhouden van dese requeste ende apostille geinsinueert aen Sijmon Heinricxssen ende Jacob Oloffssen kerckmeesters van Leijerdorp ende aen Pier Oloffszn. ten eijnde zijlieden ton inhouden van dien respectivelijck furneren, ende hen ten zeiven fijne elcx gelevert copie auctenticq. Actum onder mijn hanteken desen VIII^Gn Aprilis XVquot; sevenentseventich. Bij mijn Cornelis Jansz.

COPY-EXTRACT uit de nagelaten papieren van Jhr. A, van Dorp, berustende in het Algemeen Eijks-Archief te 's Gravenhage. (Bundel Leiderdorp No. II.)

Aarnt van dorp heeft ghecoft vande Staten slandts van Hollant een nombre van Hondert vierendertich morgen Lands toebehort hebbende tzij dan de Regulieren, kercken ende andere geestelijcke personen onder de jurisdictie van Leyerdorp, tzijnre verkiesinge, alst blijct bi den coopbrief van data den XXV^en octobris XV^C LXXIIIIquot;⁰'¹ houdende onder andere de clausule dat den voirn. van dorp zijne verclaringen ende verkiesinge van de voirsz. morgentalen in de Reke-ninge earner zoude moeten bringen binnen zes maenden daernaer.

Desen volgende, zoo heeft de voirn. van dorp aenstont bij hem zeiven aengeteckent eenige partien die hem best genuechden ende behaechden maer alsoemen tmerendeel van tgeheel niet en mochte besien ende noch veel min meeten obsteerende thoige water zoo en heeft hij volgende de voir/z. clausule zyne verkiesinge ten zelve tide nyet connen jnbringhen, heeft nyettemin last ende bevel ghelaten onder eenen Adriaen mouryns zoon, om hem naerder op alste jnfonneren ende gelegender tyt den oirboir met de Landen tedoen die ghebruickelyck zouden zijn.

Soo est corts daer naer ghebeurt, Dat de voirn. van dorp onder andere verkosen ende ghedeputeert es gheweest tot den vredehandel van breda jnden welcken hy oick ten uyteynde toe continuelick heeft moeten hesoigneren, emmers zoo lange dat den zeiven handel ghe-broken zynde hy van dorp eenigo stade meende ghevonden te hebben, om de voir/z. verkiesinge ende afmetinge te moegen doen, reysen do daeromme tot Leyden maer alsoo de tidinge uyt versceiden oirten quam hoe dat de viant hem tot eenige aenslagen propareerde ende onder andere opt quartier van zyn gouvernement, tioo es dezelve van dorp zonder zyn voornemen te volbringen, maer verdobbelerende den last ende bevel onder den voirn. Adriaen mourins ende by zekere schriftelycke jnstructie terstont vertrocken ende corts daer naer binnen zierexzee besloten ende belegert gheweest bat dan thien maenden.

Item zoo doet te noteren dat bide zelve jnstructie de voirn. Adriaen mouryns zoon bevolen js gheweest onder de voornaempste partien te stellen t kereke Landt van Leyerdorp mitsgaeders zekere zesthien morgens vyf en veertich roeden, toebehoirt hebbende den commandeur tot haerlem, als wesende van t hoigste ende beste Landt onder egeen watermoelen liggende.

Welcken last ende bevel den voirn. Adrtaen mourinsz. naeco-mende, heeft hem ghevonden by de kerckemeesters ende oick by de pachters vande zelve landen respective henrluyden jnsinueerende desen coop ende ontwarende tgebruick ende ghelyckerwys genouch-saem blyckt uyt versceiden missiven vanden zeiven Adriaen mourins ende van date den

Ende naer dat de voirn. van dorp uyt ziercxzee ghecomen was zoo es hij bij zyne Excellentie jn zeelant aengehouden ende continuelick gheernploieert gheweest jn de ghemeene lantszaeken ende onder andere jnden vredehandel tot Gend zulcx dat by geen respyt en heeft Conner overcomen, om zyne verkiesinge zelfs jn de rekeninge earner te bringen, voor jn Januarie laetstleden, maer heeft daer toe procuratie ghepasseert op den voirn. adriaen mourins ende die om hem devoir te doen hem daer dienvolgend volbiedich heeft

willen admitteren seggende zyl(uyden) wilden, dat de voorn, van dorp zelfs zoude overcomen.

Daer nu den voirn. comandeur en de kerckmrs seggen by heure amtwoirde, dat heure landen maer alleen gheannoteert en zyn ghewest Item dat den voirn. van dorp noyt eenige speciale ende expresse vercopinge gedaen es gheweest, ende offre scoon ghedaen waer, dat de brieven nyet en nomineren oft expresselyck de landen jn specie eyntelyck dat de verkiesinge eerst ghescbiet es jn Januarie laetstleden, die anders binnen zes maenden naer de vercopinge behoirde ghedaen te wesen.

Soo veel aengaet het eerste poinct, sprekende vande annotatie alleenelyck dunckt de voirn. van dorp dat daer op voor replycque staet te seggen, dat men nyet alleene voor gheannoteert maer voor gheconfisqueert gehouden heeft in hollant ende zeelant voornamelick alle de goederen toebehoirt hebbende de geestelycke personen, als wesende formele vianden van de zelve landen dwelck genouch blyckt uyt dien datse al veyl gheweest ende veele vercoft zyn, of er nu andere wettelycke verclaeringe behoirde voor te gaen, zoo partie scynt te willen jnsinueren, dat connen de heeren Staten wel verantwoorden.

Op de resteerende poincten staet (onder correctie) te repliceren dat de voirn. van dorp hem refereert aan den teneur van zyn coop-brief houdende mitsdien effectuelick ende metter daet gheerfd ende ghevast te weesen jn den eigendom van 134 morgen landts onder de jurisdicti van leyerdorp te verkiesen uyt de masse van alle de gheconfisqueerde geestelycke ende kereke goederen aldaer welcke verkiesing ende jnzunderheyt van de twee partien jn questie (over de welcke de voirn. van dorp hem heeft vernougen laeten, met de mate zoo, dezeluve by tmorgenbouck bekent staet) ghenoeg ghedaen ende de pachters volcomelyck gbejnsinueert es gheweest alst blyckt uyt de missive boven verbaelt dwelck dezelve pachters oick nyet, en zouden connen ofte mogen loichenen houdende ende meenende met

de zelve Insinuatie ende den teneur van zyne coopbrieven den vol-comen eigendom van de voir/z. twee partien lants vercregen te hebben even ghelyck offse jnde zelve brieven ghespecificeert stonden.

Sender dat hier jegens mach doen, dat de verkiesinge eerst jnnegebracht es jn Januarie laetstleeden ghemerckt tselve partie ende jnzunderheyt den comandeur die hem alsdoen noch metten viant hielt nyet en raickt ne maer alleenlyck den heeren staten als de clausule van binnen zes maenden naer date vande vercoopinge de verclaeringe ende verkiesinge te moeten doen jnden coopbrief hebbende ghedaen stellen te dien eynde dat se daerby mochte bekennen de qualiteyt van heure overgescoten geconfisqueerde goederen, om daer uyt te doen voeden ende onderhouden de kerckendienaers ende jnzunderheyt de universiteyt van Leyden ten welcken ghedestineert ende solemnelyck toegheeigent zyn gheweest alle de geestelycke gheconfisqueerde goederen gelegen onder Rhynlandt diemen nyet en hadde connen vercoopen.

Ende wandt de vruchten vande voirz. overgescoten ende onver-cofte landen altyts nyet en hebben connen furneeren ter betaeiinge vande kerckendienaers ende professeurs van den universiteyt zoe hebben de Staten somwilen benodigt gheweest uyt hot voir/z. overschot als uyt hen eygene goederen eenige morgentaelen te vercoopen waeruyt genouch blyckt dat de heeren Staten de zelve geestelycke goederen nyet alleene voor gheannoteert maer als ghecont'isqueert voor slandts eigen gehouden hebben gedestineert ter eeuwiger betaeiinge als boven mits nemende tot slandts laste de alimentatie van de geestelycke personen.

EXTRACT uil een copie-memorie van den procureur-generaal bij den Hove van Holland, in het proces van Jonkheer Aernt van Dorp, contra Haks van Obbergen.

Memorien gedaan maecken ende den hove provinciael van Hollandt overgegeven vuijt die name ende van weghen den procureur generael van wegen die hooge overicheijt ende graefflicheijt van Hollandt gedaechde als derde geinterresseerde ende gevuechde in den processe van Joncheer Aernt van Dorp, heere van Maesdam, impetrant van reformatie contra Hans van Obbergen, gedaechde op ende jegens die voorschreven Joncheer Aernt van Dorp impetrant in reformatie ende requeste civile contra den voorschreven Obbergen gedaechde int zelve cas tenderende tot dien fijne dat bij U doerluchtige hoochoeboren prince van Orangien, grave van Nas-sauwen, ende stadhouder van Hollant ende Zeelant mijn E. H. die President ende Raden van de zelve landen sententie diffinitijff verclaert ende vuijtgesproecken sal worden tot voordele van d' intentie van den gedaechte ende contrari tot achterdeel ende in prejuditie van den impetrant dat die gedaechde met goedé ende wel gefundeerde redenen hem jegens den impetrant voorsegd heeft geposeert ende contrarie conclusie genomen ende dat d' impetrant 't onrecht ende met ongefundeerde redenen den gedaechde voor desen E. lieve gedaen dachvaerden ende geconcludeert heeft ten interinemente van zijn gepresenteerde requeste civile, ende voorts in reformatie tot nullite ende correctie van vonnisse in questie ende dat die gedaechde verclaert soude worden bij don vonnisse van schepenen van Middelhernisse niet beswaert te wesen, ende geapprobeert cum expen-sis, ende dat daeromme, ende om redenen hier naer volgende, bij die zelve sententie van IJ mijn E. hoeren, die requeste civile van den impetrant als incivile ende ongefundoert gereiecteort, oude die sententie van den hove provinciael geapprobeert sal worden, ende d'impretrant voorts gecondempneert in die oosten oft dat die gedaechde geadju-geert sal worden, andere alsulcke fijne ende conclusie als mijn E. H. vuijt die deductie van der saecke bevinden sullen te behooren, ende den gedaechde oirbaerlijxt te wesen, ende die naer rechte den gedaechde best soude mogen volgen.

Om tot wolekon fine ende conclusie te moegen geraecken soo soijt ende poseert die gedaechde die feijten redenon ende middelen hier naer volgende. Presenteronde den inhouden van dien soo veel te verifieron als tot zijns gedaechdens goot recht ende intentie dienen ende van node wesen sal, sonder hom solven te willen astringoren tot eenige ovortallige proeve daer van exprossolijcken protesterende bij desen implororende op alles het E. ende goedertieren officium van U mijn E. H. om tzolve den gedaechde g'impartieert zijnde hem voorts goot recht ende expeditie van justicie gedaen ende geadministreert

te worden naer behooren, protesterende voorts als naer rechte stile ende usantie van desen E. Hove.

I. Die van Schouwen zeeckere subsidie versocht hebben gehadt van die Staten van de landen etc. etc.

XLV. Gemerckt dat die van Hollandt ende Zeelant eodem iure alle die geestelijcke goederen gelegen in haerlieder landen hebben geoccupeert als die van Brabant hebben gedaen gehadt, die geestelijcke goeden in Brabant gelegen tam iure belli als anders als meer dan notoir is

Soo dient die gedachde hier mede tot voldoeninge van den appoinctemente van mijn E. H. van den Hoogen Raede van dese sijne memorie.

Concluderende persisteert die gedaechde bij die conclusie van zijn antwoordt ende in capite van desen genomen. Ende was onderteeckent

VERCLARINGE van den Prince van Oraenstfen opt versoeck van Bnrgemeesteren van Middelburch.

4. Wy verstaen oock dat aenghesien sodanighen gratieusen appoin-tement de voorsz. borghers (niet teghenstaende de somme van drie hondert duysent guldens by ons propositie geeyscht) sullen betaelen, tot onderstandt van de tegenwoordigen oorlogen, ende omme des vaderlandts vyandt te helpen verderven, sodanige somme. als wy nae staete ende ghestaltenisse bevinden sullen redelyck te wesen, sonder hierinne te begrypen den huysluyden ofte lantsacten ons partyo contrarie gesustineert ende ghevolcht hebbende, ghemrect wy metten selven appart sullen doen handelen.

5. Sullen oock de voorschreven borghers scherpelyck toesien, datter van de coopmanschappen ofte Geestelycke goederen niet vermindert, versteken ofte begraven, ofte wech gedragen werde, oock mede te voorschyn te bringhen alle de goederen ende juweelen die sy weten sullen begraven ofte versteecken, jae yemanden in bewaei-nisse gegeven te zyn, toebehoorende Geestelycken ofte andere persoonen, sich buy ten den Eylande onthoudende, op lyff straff.

6. Wat belangt 't versouck by de voornoemde Borghermeesters ghedaen, ten eynde dat de borgers voor dese tyt vertrocken wesende, wederomme heuren goeden souden mogen heeren, dezelve presenterende requeste, sullen daerop disponeren soo wy sullen bevinden te behooren.

7. Ende aengaende 't voor der versouck van de voorschreven Borgermeesters ofte gedeputeerden van Middelborch, ten opsiene van Papen ende Monicken der Kerckendienst ende der Kercken goederen, schulden gecontracteert ter saecke vande oorloge, met meer andere poincten schriftelyk by henluyden vermeit. Den Monicken ende Papen is toeghelaten, met hun cleederen te vertrecken, op de reste gedencken wy ter gelegender tyt ende naer voorgaende informatien te disponeeren, soo wy in allen redelicheyt, en de totten meesten oorbaer van den staet en de gemeynen Lande bevinden sullen te behooren. Gedaen binnen Vlissingen onder ons cachet ende handteycken den XIX February, anno 1574.

Je ne doubte V. S. aura entendu coe Son Exc® traicte ou a traite avecq le ducq Casemirus quil doibt marcher par le paysbas hiy payant 120quot;' 1'lor. Epour trouuer Icelles paria hollande E zelande a rata ont Resolu de uendre les domaines de la maj^te, fief, de mau-vais fiefz faire bons. biens ecclesiasticq E semblable. E le tout avecq garandt de hollande E zellande.

(Mr. J. B. J. N. RIDDER DE VAN DER SCHUEREN. Bijdrage tot de Geschiedenis der confiscatie van de geestelijke goederen in Holland en Zeeland. Bijdragen van de Geschiedenis van het Bisdom van Haarlem. De XII p. 58.)

Messieurs, il me souvient qu'en lan LXXVIII dernier se trouvant 1'isle de Scouwen en tel estat qu'il estoit fort requis taut pour 1 importance dudict lieu, qu' aussy en respect des pays circonvoisins, de l'assister en la restauration des dicques, Ton a trouvé necessaire de requerir messieurs les Estatz generaulx d'impartir leur credit et obligations a ceulx de Ziericxzee jusques a quarante mille florins, pour estre emploiez a la dicte restauration, ce qu'aiant obtenu a esté resolu que pour s'en acquicter 1'on vendroit des demaines du Roy an pays de Brabant, d'aultant que ladicte isle sort audict pays de bastion contre la mer. Or ont lesdicts de Ziericzee taut fait et gaigné par leur instantes prieres et remonstrances sur le sieur van Doup, notamment que les dicques auroient esté perchez au temps de son gouvernement audict lieu, qu'il a esté content de leur assister de notable sommeprenant en eschange quelques unes desdictes obligations desquelles il delvroit estre rembourssé suivant ladicte resolution de messieurs les Estats, ce que j'entens n'estre fait jusques a present nonobstant I'expiration du temps et que lesdicts deniers ont esté emploiez pour une chose tant requise pour le bien publicq. Et comme j'estime la raison et equité requerir qu'il en soit rembourssé, et que ledict Van Dokp desireroit que cela se puisse faire du moins par moien des biens ecclesiasticques au pays de Brabant, en quoy je trouve sa requisition fort fondée et bien raisonnable, je n'ay seen obmectre de vous en faire cestes, vous priant bien instamment que lesdictes raisons et le bien que les pais et mesmes celuy de Brabant en ont receu puisseut avoir tel lieu prez de vous, que par ledict moien ledict Sieur van Doup puisse parvenir a 1' effect de ce qu ii desire, et en quoy !a raison requiert que satisfaction luy soit donnee, sur ce apres m' estre tres affectueusement recommandé a voz bonnes graces, je prie le Oréateur vous avoir Messieurs en sa sainte garde et protection. De Gaud le XX^me de Septembre 1581. Dessoubz estoit escript, Vostro bien bon amy a vous faire service. Signé Guilleaume de Nassau.

La superscription estoit A Messieurs Messieurs les Estatz du pays et duché de Brabant,

Collation faicte de ceste copie avecq son principal s' est trouvé s' accorder avecq ledit principal soubzsigné comme dessus ce VII⁰ de Mai XV' LXXXVI par moy.

COPY-EXTRACT uit de nagel, papieren van Jhr. A. van Dokp, berust, in het algera. rijksarchief te 's Hage. (Bundel Walcheren en Sommelsdijk, No. 57.)

Dese naer getogen vyf partiën belopen te samen II| gem. XLVII Rquot;. In de plaetse van de welcke Meijroos my verantwoordt by syn Rekeningen de annis 82 en 83, op de name van Lenaert Wouters. I| gem. CXIII Rquot;. - hier te cort IP XXX IIII R. ende in alle gevallen van pachten van do voorgaende jaeren

' yh--SS*J '■■ * Si™ ,■■* i¹... quot; ■ ,;■gt; o (mï,, ••■ r .•. ^ ■.: ■ .

mÊMÊmÊÊÊSB I Mr^'r;., ® gt;■■;',■.if ■gt;' f»^quot;''. IPs® .^Ï. Wftvy*' ;■ ■ - . -• ^ • ^ ,; ■.,. a-. ■■:• ■

quot;'Jit S 1 I -LW Vquot; üfti'J J!;!f ' |lt; ' t J ' ' ' I quot;l » - »* %•

'V i quot;- ..^quot;T^yiamp;'/Cv-i _w. . jSi_____ .* WÊSÊÊÊsÊsÊÊIÊÊÊsm

I •*•(., i mmm ■ |h H :, . , . , ■ HH . , L K •V,!f_t1 1 ' ;!gt; m ^.«Sj

COPY-EXTRACT uit de nagel, papieren van Jhr. A. van Doep, berust,. in het alg. rijksarchief te 's Hage. (Bundel Walcheren en Sommelsdijk, No. 56.)

tgemet op acht pont. Tcappitle noirtmonster . . II geniet pr. XVIRquot;. bt gillis jan Willemsz tgem.

Tcappitle noortinonster . . I geniet pr L Rquot;. Heeft jn erfpacht do weduwe tgemet op

26 jé* 4/f 8 d. Tcappittel noirtmonster . . I gem. XLH Rquot;. 9 jéquot; IS ff 2 d. 6 th. Den Kellewaorder .... I gem. H IIquot;. bt Louis bastiaensz decker

ORDONNANTIE op het aanbrengen van Renten, Ghynsen, Pachten, en anders» gefoncleert tot Missen en Geestelijcke Beneficien in de Meyerye van 's-Herto-genbosch. Den 6 Augusti 1636. Gr. PI. L Deel, f. 1474. N⁰. 2.

Alsoo den Raedt van State der Vereenighde Nederlanden verstaet, dat door het achterhouden van de Staeten der Goederen van verscheyden Geestelijcke Beneficien, ende Fundatiën, die met de reductie der Stadt van 's-Hertogenbosch, aen het Landt gekomen zyn, het Landt gefrustreert blyft van veele Renten, Ghynsen, Pachten ende anders. SOO 1ST, Dat den Raedt mits desen doet waerschouwen allen den geenen die soodanige Renten, Ghynsen, Pachten ende anders, ge fundeert tot Missen ende Geestelijcke Beneficien, het zy de selve door Geestelijcke, of door eenige Gonfraterniteyten, ofte andere Wereldlijcke Persoenen zijn geadministreert geweest, tot hunne Goederen ofte Gronden van Erven ziin geldende, die selve binnen den tydt van ses weecken na publicatie van dese bekent te maecken aen Pieter Schuyl, Rentmeester van de Geestelijcke Goederen van 's-Hertogenbosch ende der selver Meyerye, op poene, van dien tydt overstreecken zijnde, te verbeuren het goedt daer uyt sy die zijn geldende. Gedaen in 's-Graven-hage den sesten Augusti sestien hondert sos en dertigh. Was geparapheert, S. Scotte. vt. Onder stondt. Ter ordonnantie van den Raedt van State. Geteekent, M. Huygens.

POINCTEN, By siine Princelijcke Excell. ende de Gedeputeerden vande Ho: Mo: Heeren Staten Generaal der Vereeniglide Provintien, aende Geestelijckheyt, Magi-straet en de Borgerye vande Stadt van 's Hertogen-Bosch geaccordeert, op den 14 September 1629.

In den eersten, dat alle offensien, injurien, ende alle feytelijcke acten tusschen dese Stadt ende die vande geünieerde Provinciën gedaan, geschiet ende volbracht soo van het begin deser Inlandtscher Troubelen ende beroerten, ofte Oorlogen, als oock geduyrende dese belegeringe, op wat plaatsen, ende in wat manieren het oock zij, in 't generaal ende particulier, soo binnen als buyten, sullen wesen, zijn ende blyven vergeven ende vergeten, ende ghehouden als niet gheschiet, suleks dat tot geenen tyde eenich ver-maen, mentie, molestatie, actie ofte ondersdeck, in Recht ofte daer buyten ter cause voorsz, tegens de Levenden, ofte den Erfgenamen der dooden, noch der selver respective goederen, gedaen, gemaeckt noch tan last ga-leyt sal mogen worden.

Dat d'Ingesetenen van dese Stadt hun sullen moeten dragen volgens de Placaten vanden Lande, midts genietende de vryheyt van Conscientie, gelijck suleks alomme wart gedaen: Ende dat alle Gaestelijcke ende Beli-gieuse Mans-persoonen sullen uytte Stadt veitracken binnen den tijdt van twee Maenden, mits middelertijdt haer gedragende naer de Placaten vanden Lande: Ende sullen met haer mogen nemen haere Meublen, Beelden, Schilderyen, ende andere Kerckelijcke Ornamenten.

De selve Geestelycke ende Religieusa Parsoonen, sullen genieten haer leven langh geduyrende alle den inkomen ende vruchten van haerluyder goederen, gelegen op Plaetsen alwaer men Contributie betaalt: Welver-staande dat de Kerckelijcke ende Pastorye-goederen sullen volgen aende Ho: Mo: Heeren Staten Generael, om daer van, soo ten behoeve van de Stadt, als anders te disponeren.

Alle Nonnen ende andere Gaestelijcke Vrouvvpersoonen, sullen binnen de Stadt mogen blyven, ende haer leven lanck gealimenteert worden uytten inkomen van hare respective Convents goederen, blyvende ter dispositie van de Ho: Mo: Heeren Staten Generael, of de selve inde Conventen, ofte met andere Wooningen sullen werden geaccommodeert.

Item, dat aen alle d'Ingesetenen deser Stadt, soo Geestelijcke, Reli-gieuse als Wereltlijcke Persoenen, ghavluchte ende andera, wie dat het zij, in Officie, dienst, Eedt ende Regieringe van Syne Majesteyt, Militair of andersints. Staten van Brabant, ofte deser Stadt raspectivelijck zijnde, ofte niet, sal worden gheconserveert lijf ende goet, soo in 't generael als particulier, voor soo veel 't selve niet en contrarieert 'tvoorgaende Articul.

Item, dat dese Stadt met haer Borgers ende Ingesetenen voorsz, soo Oeestelijcke als Wereltlijcke by de Ho: M: Heeren Staten Qenerael der Geünieerde Provinciën, ende Sijn Princelijcke Excellentie ontfangen ende ghetracteert sal, ende sullen worden in alle soetigheyt ende goedertierent-heyt, om voorts aen in alle vruntschappe ende eendrachtigheyt met de andere Geünieerde Provinciën ende Steden te leven, t' samen te handelen ende te Koopmanschappen, op haren ouden vrydom naer behooren.

Dat de voorsz Ho: Mo: Heeren Staten Generael onder Syne Princelijcke Excell. inde voorsz. Stadt, Vrydom ende Meyerije, voor soo veel die aende Stadt annex, sullen gebruycken ende exerceren soodanige Jurisdictie ende gherechtigheyt, als de Hertogen ende Hertoginnen van Brabandt daer inne tot noch toe hebben ghehadt, ende dese Stadt in alles daer in trac-teren, soo ende ghelijck de Hoof't-steden van Brabant zijn gehouden ende getracteert.

Item, dat dese Stadt, Borgers ende Ingesetenen van dien, ende van het Vrydom der selver Stadt, sullen behouden alle hare Rechten ende Heer-komen, Costumen, Vryheden, excemptien, ende alle andere Privilegien, soo generael als particulier, die sy van oudts ende voor het begin deser Oorlogen genooten ende ghehadt hebben, te Water ende te Lande, inde Stadt ende daer buyten, in Brabandt, Gelderlandt, Hollant, Zeelant, opten Rhijn ende andere Provinciën, Plaetsen ende stroomen, soo aengaende de Thollen, Hout-sfthat, ingebodt, stapel van d'Ossen, ende andere egeen uytgescheyden, voor soo veel als sy in deuchdelijcke possessie zijn geweest.

Item, dai de Eegieringe vande Stadt soo in rechts-vorderinge, als Politiccjue saecken, sal blyven aende Magistraet ende de drie Leden der selver Stadt respective, ende dat daer toe geen andere Persoonen en sullen gepromoveert noch gheassumeert worden, als die geene inde voorsz Stadt ghebooren, of' het H. Doopsel aldaer ontfangen hebbende, ofte soodanige andere die de Ho: Mo: Heeren Staten Generael daer toe goet sullen vinden te naturaliseren, ende qualificeren, Midts dat voor dese reyse absolu-telijck by Sijn Excell. ende de Gedeputeerde van haer Ho: Mo: de Eegieringe in Justitie ende Policie, soo in Hooge als Subalterne Magistraten, Officieren, Regenten, ende andere Ministers sullen werden geconstitueert.

Item, dat dese Stadt sal behouden tot hare dispositie ende regieringe, alle haere ghemeene Erfgoederen, recht van impositie, Visscheryen, Wech ende Kraen-maet, ende Maent-gelden, ende alle andere heure rechten ende inkomen, soo ende gelijck sy daer van tot noch toe de dispositie ende regieringe heeft ghehadt, voor soo veel de selve daer toe is gerechtight, ende mits niet prejudicierende andere Leden vande Geünieerde Provinciën.

Item, dat dese Stadt oock sal behouden hare eygen resterende provisie van Vivres, Materialen, ende alle andere hare ghemeyne gereede ende ongereede goederen, om tot profijte ende ontlastinge deser Stadt geadmini-streert, verkocht ende behouden te worden ter dispositie der voorsz drie

Leden, uytgesondert van 't Geschut, Wapenen, ende andere Munitiën die ten behoeve vande stadt onverkoft gelaten sullen moeten worden.

Item, dat alle Confraterniteyten, Schutteryen, Ambachten ende Gilden, tegenwoördelijck binnen de voorsz Stadt wesende, sullen blyven in esse, ende behouden hare respective Caerten, Ordonnantiën ende frivilegien, mitsgaders alle hare goederen, soo gereede als ongereede, tot wat eynde die oock aende selve Confraterniteyten, Ambachten ende Gilden mochten zijn beset, ofte by de selve ghekocht, ofte verkregen, om by de Provoosten, Oversten ende Reglerders van dien, ten gemeynen profiite der selver geregeert, ende daer van gedisponeert te worden naer hunnen geliefte.

Dat inden Lande van Hollandt ende andere Geünieerde Provinciën, by niemanden meer naegeslagen noch ghecontrefeyt sullen worden deser Stadts Boom-wapenen, noch teeckenen vande Ambachten, ofte Ambachts-luyden deser Stadt, als van Messe-maeckers, Nestel-maeckers, ende meer andere Manufacturen, maer dat elck sal sijn eygen, ende sijner Stadts teycken, daer de Werckken gemaeckt worden, moeten houden, ende ge-bruyken: Ende dat alle diergelijcke Ambachten ende Manufacturen, mitsgaders de Verwerye ende nieuwe Jaer-marckten, geduyrende dese Trou-blen, verkregen inde Meyerije deser Stadt, sullen cesseren, ten ware die van de Meyerije daer op gehoort, by hare Hoogh Mogende in rechtmatig-heyt anders op 't stuck van de Jaer-marcten werde gedisponeert.

Sullen d'Ingesetenen van 's Hertogen-Bossche, ende die ten platten Lande onder Contributie sitten, worden getracteert als andere goede Inge-setenen vande Vereenichde Provinciën, soo inde Steden als ten platten Lande woonende.

Ende wat aengaet alle de Renten ende wettige schulden by de drie Leden deser Stadt ofte haere Gecommitteerde, midtsgaders by de Magistraet geconstitueert ofte gemaeckt, ofte aengenomen te betalen, soo geduyrende dese belegeringe als te voorens, weder die zijn bebrieft ende besegeit ofte niet, daer van sal de Magistraet van 's Hertogen-Bossche leveren pertinente staet, omine daer op naemaels by hare Ho: Mo: in alle billickheyt ghe-disponeert te worden.

Ende tot betalinge van dien, ende alle andere toekomende Stadts lasten, sullen de tegenwoordige Axcijnsen, Imposten ende middelen vande Stadt haren ghewoonlijckèn loop houden: Ende by de voorsz drie Ledenen volgende hare Privilegien ende herkomen, mogen verhoocht, vermeerdert ende vermindert worden, midts dat het selve niet en prejudicere de middelen die men tot profijte van de gemeene saecke sal moeten heften.

Dat alle Acten, Resolution, Decreten of Ordonnantiën by de voorsz drie Leden ofte Magistraten gemaeckt, voor soo vele de selve den Staet ofte welstant der Vereenichde Provinciën niet en contrariëren, mitsgaders de Sententien die gegaen zijn in krachte van gewijsde by de Schepenen gegeven, eensamentlijck alle eviction van goederen, 't zy binnen of buyten

deser Stadt ghelegen, behoorlijk ghesolemniseert, sullen blyven in haren kracht ende vigeur, on vermindert partye geinteresseerde nochtans heur recht van Appel ofte Reformatie, in gevalle hen sulcks competeert.

Item, dat die gene die vande Magistraet nu zijn, ofte eertijdts zijn geweest, over d'Acten ofte Ordonnantiën by hen tot het uytreycken ofte tellen van eenige der Stadts penningen, ofte provision gegeven, noch de Rentmeesteren over het tellen ofte betalen der selver penningen, ende pro-visien, noch over 't geene daer van sy hebben gereeckent ende verant-woort, niet en sullen bekommert, ofte gheinquieteert worden, ende dat de ghedane reeckeningen der voorsz Rentmeesteren, ende anderen deser Stadt Gecommitteerden, geen revisie ofte recherche en sullen subject zijn, ghelijck oock alle ghedane reeckeningen vande Rentmeesteren vande Domeynen, Staten van Brabandt, Ontfangers vande Licenten, Contributien ende Fortificatiën sullen blyven ghesloten sonder recherche.

Item, dat de Regieringe der Taeffel vanden Heyligen Geest, grooten Gasthuys, Fabrijcke der Kercken, Weeshuysen, Leproosen, Vondelingh-huysen, Sinneloosen-huysen, ende alle andere particuliere Fundatiën van Mannen ofte Vrouwen Gasthuysen, ende het stellen vande Provisoors ende Rectoors van dien, sullen by de drie Ledenen gedaen ende geconfereert worden, soo ende ghelijck tot noch toe in ghevolch vande oude Privilegiën der selver Stadt is geplogen.

Item, dat oock de Eygenaren van alle Wint, Ros ende Oly-Molens binnen dese Stadt ende 't Vrydom van dien, geduyrende dit belech, ende by voorgaende Oorlogen afgebroocken, ommegeschoten, of andersints gede-molieert, sullen vermogen de selve op hun oude Werven ofte Gronden wederom te erigeren, sonder dat van noode sal wesen daer toe eenige nieuwe Acten ofte consenten te verwerven, ofte eenige andere gherech-tigheden te betalen, dan daer in de selve Meulens, voor het afbreecken ofte demolitie voorsz zijn gehouden gheweest, ten ware die tot dienste vanden Landen waren geemployeert.

Dat oock een yegelijck Wereldtlijcke, van wat conditie hy sy, in eedt ende dienst van Syne Majesteyt van Spangien ofte deser Stadt wesende, ofte niet, vry ende gheoorloft sal wesen, uyt dese Stadt met sijne Familie ende goederen terstont na het overgaen te vertrecken, ende daer toe Wagens, ende Karren, Schepen of Schuyten te ontbieden, 't zy uyt Brabandtsche, Hol-landtsche of Neutrale Steden ofte Plaetsen, sonder dat hare Persoenen of goederen, ofte de Voerders van dien, in 't gaen ende wederkeeren, by de Soldaten, Fiscalen, ofte yemanden anders sullen belet, ghemoeyt, bescha-dicht ofte geturbeert mogen worden, sonder daer toe oock ander consent ofte Paspoort te derven verwerven.

Dat voorts de Borgers uytte Stadt vertrocken zijnde, mitsgaders oock die gene binnen de voorsz Stadt als noch begeeren te blyven, weder die in eedt ofte dienst van Syne Majesteyt, Militair oft andersints zijn gheweest, ofte niet, ende henre respective Erfgenamen, sullen hebben den tijdt van

drie eerstkomende Jaren, om daer en tusschen hare goederen alomme soo binnen de Stadt, Vrydom ende Meyerije der selver ghelegen, te mogen ver-koopen, verwisselen ende andersints verhantlicbten, ghelijck sy goet snllen vinden, of' de selve te doen ontfangen ende administreren, dooi- sooda-nige als sy sullen goet vinden, ende komende te sterven bnyten of binnen de Stadt, gheduyrende den voorsz tijdt met Testament, of sonder ghete-steert te hebben, in sulcken ghevalle sullen hare goederen volgen hare geïnstitueerde Erfgenamen ofte naeste Vrunden respective.

Ende die geene die raiddelertijdt ende gheduerende de voorsz drie Jaren, sullen willen gaen in de Provinciën ende Steden onder de gehoorsaem-heyt van Syne Majesteyt behoorende, om hare particuliere affairen, sullen 't selve vryelick mogen doen viermael 'sJaers met voorgaende kennisse vanden Gouverneur, vanden welcken sy gheliouden sullen zijn te nemen Paspoort, dewelcke hy haer gheliouden sal zijn te geven, ten ware hy eenige wettelijcke redenen hadde ter contrarie, ende t'eynde de voorschreve drie Jaren hare woonplaetse nemen binnen dese Stadt, ofte in Neutrale ofte andere Plaetsen daer men Contributie is betalende, ahvaer sy sullen ghenieten de voorschreve vryheyt, om te mogen gaen, passeren, ende trafficqueren alomme, midtsgaders 't vorder effect vanden jegenwoordigen Tractaet.

Item, dat over dese Stadt geenen anderen Gouverneur noch Substi-tuyt van dien en sal worden ghestelt, dan eenen vanden Huyse van Nassau, oft andere Nederlantsche Heèren of Landsaten.

Dat de Guarnisoenen geen exemptien in eenige vande Stadts middelen ende Impositien en sullen hebben noch genieten, maer alle Lasten mede helpen dragen als andere Ingeseteneu.

Item, dat onder dit Tractaet mede sullen ghecomprehendeert ende begrepen wesen alle absente Poorteren, Borgeren ende Inwoonderen, oock Huysvrouwen ende Kinderen, mitsgaders alle andere Geestelijcke ende Wereltlijcke Persoenen gevlucht zijnde.

Dat alle Siecken ofte Gequetsten, tegenwoordich in 't groot Gast-huys ofte andere Huysen wesende, 't zy Soldaten ofte andere, daer inne sulen blyven, tot dat sy volkomentlijck zijn gecureert, ende daer naer mogen vertrecken ofte blyven daer 't hen believen sal, ende dat men de selve als dan oock sal assisteren met Wagens ofte Karren, om hare Bagagie te vervoeren sonder beletsel van yemandt.

Alle welcke Articulen by Syne Princelijcke Excellentie, ende de Heeren Gedeputeerden van de Ho: Mo: Heeren Staten Generael, aende Gee-stelijckheyt, Magistraet ende Borgerye der vooisz Stede zijn toegestaan ende geaccordeert, ende by de selve geaccepteert in krachte van hare respec-

tive Procuratien. Des ten oorkonde desen geteeckent tot Vucht, in 't Leger voor 's Hertogen-Bosch, den veerthienden Öeptembris 1629. Ende was onderteeckent,

De Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, gehoort het rapport van hare Gecommitteerden, hebben naer visie, lecture ende exami-natie vande boven-gheschreven Poincten ende Articulen, de selve met rijpe deliberatie van Rade, geapprobeert ende geadvoueert, ghelijckhare Ho: Mo: die approberen ende advoueren midts desen, beloovende de selve naer haer forme ende inhouden te achtervolgen ende doen achtervolgen. Gedaen in 't Leger voor 'sHertogen-Bosch, den veerthienden September 1029, stylo novo. Was gheparapheert, Henr. Ter Guylen, quot;• Onder stondt, Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte Heeren Staten Generael, Geteeckent, Coruelis Musch. Ende gecachetteert mettet Cachet van hare Ho: Mo:

PLACAET, Op 't aenbrengen der Geeste-lijcke Goederen in 't M.irquisaet van Bergen. In date den vijfden Martij 1650.

De Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, Allen den geenen die desen sullen si en ofte hoeren lesen, Saluyt. DOEN TE WETEN, Alsoo Wy bericht werden dat verscheyden partyen, behoorende tot den ontfanclc der Geestelijcke goederen inden Marquisate van Bergen opten Zoom by den jegenwoordigen Vrede ten doene van desen Staet aengeslagen, ende compe-terende, by quaetwillige of baetsoeckige Persoenen werden verduystert ende te rugge gehouden, tot prejuditie vanden Lande. 800 I8T, dat wy by deliberatie vanden Rade van State der voorsz Vereenichde Landen, noodich achtende daer tegen te versien, goet ghevonden hebben te ordonneren, ge-lijck wy ordonneren by desen aen alle de geene die eenige Chijnsen, Renten, van wat nature die raoogen zijn, Hnyren, Pachten, Interesten van Capitalen, Jaerlijkcksche Legaten, Beneflcien, ofte andere Lasten, hoe die genaemt souden mogen wesen, aen Geestelicke Corpora inden voorsz Marquisate van Bergen, voor het innegaen vanden Vrede Jaerlijcx hebben betaelt, als aen 't Convent tot Huybergen, aen Capittulen, Pastoryen, Capelleryen, Preben-darisen, Vicarisen, oft aen andere diergelijcke staten van Persoenen in den selven Marquisate, dat sy alle de selve sullen hebben bekent te maecken aen onsen Rentmeester vande Geestelijcke goederen binnen Bergen opten Zoom residerende, binnen den tijdt van drie Maenden nae de publicatie deses, sender eenige van dien, van wat nature die souden mogen zijn, te verdonckeren, verswijgen, ofte achter te houden, in eeniger manieren, op pene dat sulcks doende, sullen moeten op leggen ende betalen Jaerlijcks het dubbelt van 't geene alsoo ter quader trouwen sullen verswegen hebben, soo lange als 't ons of den voorsz Rade van State sal goet duncken, of andere mulcte als nae ghelegentheyt van saecken sal mogen werden ghearbitreert. Ordonnerende ende bevelende wijders allen Besitters ende Pachters, 't zy van Huysen, Schuyren, Landen ende andere goederen, dat sy eock sullen hebben over te brengen in handen van onsen voorsz Rentmeester binnen den voornoemden tyde, hare originele Brieven, Pacht ende Huyr-Cedullen van goederen, die eenige der voorsz Geestelijcke Lasten zijn geldende, ende daer beneffens van Renten, Chijnsen, Interesten, Legaten of desgelijcx, de Quitantien van 't gene sy in voorigen tyde hebben betaelt, alles op pene als boven, ten ware sy haer met ware suffisante redenen daer van konden purgeren, die sy sullen hebben voor te brengen, om daer op gelet ende de selve gheexanuneert te worden. Ende op dat alles te beter ten effecten mach werden gebracht, ordonneren wy allen Secretarisen ende andere publijcke Persoenen inden voorsz Marquisate, dat sy onsen voorsz Rentmeester, des versoeckende, onweygerlijck sullen hebben te admitteren tot de visie van hare Registers ende Prothocollen, ende 't geene hy daer uyt sal begeeren hem by Copie of Extract autentijcq te leveren, om hem te dienen nae behooren. Bevelende mede allen Officieren die het soude mogen aengaen, onsen voorsz Rentmeester in alle 't geene voorsz is de be-hulpsame handt te bieden, sonder eenich nalaten ofte dilay, of soude anders daer in tegen heur moeten werden versien. Ende om een yeder des aen-gaende, hier van behoorlijcke kennisse te doen hebben, sal dese alomme inden districte vanden voorsz ontfang, ende voorts daer 't den Rentmeester sal noodich achten, by hem werden ghesonden, om gepubliceert ende geaffi-geert te werden nae behooren. Gedaen in 's Graven-Hage den v'jfden Martij 1650. Was gheparapheert, Guille. Lucas, quot;• Onder stont, By mijne Heeren de Staten Generael der Vereenichde Nederlanden. Ter Relatie van den Raedt van State derselver Landen. I. Eyckbergh.

Ende soo veel 't poinct van de Religie aengaet, sullen hem die van Hollandt ende Zeelandt dragen na haerlieder goet-dnncken, ende d' andere Provintien van deser Unie sullen hem moghen reguleren nae inhoudt van do Religionsvrede by de Eertz-Hertoghe Matthias, Gouverneur ende Capiteyn Generael van dese Landen, met die van synen Rade by advys van de Generale Staten aireede geconcipieert, ofte daer inne generalyck ot'to particulierlyck alsulcke ordre stollen, als sy tot rust ende welvaert van de Provintien, Steden ende particuliere Leden van dien, ende conservatie van eon yegelyck Geestelyck ende Wereldlyck, syn goedt ende gherechtigheydt dienlyck vinden sullen, sonder dat hem hier inne by eenighe andere Provintien eenigh hinder ofte belet gedaen sal mogen worden, midts dat een yeder particulier in syn Religie vry ssil moghen blyven, ende dat men niemandt ter cause van de Religie sal moghen achterhalen ofte ondor-soecken, volghende die voorsz. Pacificatie tot Gent gemaeckt.

(Naerdere Unie in 's Gravonhage op de groote Zael van 'tHoff van Hollandt den 21 Aug. 1G51 geslooten.

RESOLUTIE der cl.cl. 1 Juli No. 28.

»Myne heeren de Generaele Staeten hebben op huyden een »yder provincie in besunder ende particulier geauctoriseert, gelick si »mits dese auctoriseren te mogen disponeeren van de geestelicke «goederen in hun quartier gelegen, gelick si naer alle redelicheyt »sullen bevinden te behooren, mits oock accordeeronde by dese dat »die van Bruessel sullen mogen verkoopen van de geestelicke goede-»ren in hun quartier gelegen, ter somme van hondert duysent guldens, »auctoriseerende den staeten van Brabant daer inne te versien, gelick »si sullen vinden te behoorenquot;.

De Staten van den Lande van Utrecht door de Heeren hare Ed.Mog. Gecommitteerden ter vergaderinge van hare Ho.Mog. in 's Gravenhage bericht zynde, dat van wegen die van St. Jans Ordre tot Jerusalem, nu int eylant Maltha residerende, door hare gemachtigde, wederom groote instantien worden gedaan, om onder deselve hare ordre te trecken verscheyde Balyagien, Commandeurien ende andere goederen in dese Vereenichde Provintien gelegen, ende onder anderen mede de Balye, Oommendeurien. ende goederen van St. Oatha-rynen in desen Gestichte, onder het gewaende pretext, dat die goederen aan de voersz. Ordre, ofte den Grootmeester van Maltha ende synen Groot-Prior in Duytschlant gehelyck souden wesen ingelyft, ende t' eenemael resorterende onder t' gebiet ende eygondom van den selven Meester, welcke instantien ende pretensien oock dagelycks door stercke entremisen, recommandatien, ende sollicitatien so mon-delinghe als by schriftelycke brieven ende memorien sodanich worden gesecundeert, specialyck van de Heeren extraordinaris Ambassadeurs van syne Keyserl. Maj. ende syne Maj. van Vrancryck, als of aen dese sake hot gemeone interesse van alle Monarchen ende Princen van Christenryck gelegen ware, ende dat de Heeren extraordinaris Ambassadeurs by deselve missiven oude memorien haer oock so verre eslargeren, dat deselve in scherpe comminatoire termen rond uyt seggen, dat de constitutie van desen Staet niet toe en laet, dat deselve plege een openbare onrechtveerdicheyt...........

Alle t'welke by haer Ed. Mog. na behoren overwogen, ende in rype deliberatie geleyt synde, sonderlinge in serieuse achtinge nemende, dat door sodanige tael ende styl van spreecken getracht wort alle de werelt een impressie te geven, als of haer Ed. Mog. andere luyden goederen, ende de possessie der selven by openbare onrechtveerdicheyt ende violente usurpatien hadden geincorporeert, ende hoewel haer Ed. Mog. wel konnen oordelen, dat sy in desen aen niemant gehouden syn van hare actiën reden te geven, hebben echter haer Ed.Mog., om allo de werelt de disabuseren tegen sodanige blamen ende calangen, ende met enen uyt overvloet te justificeren hare dispositie over de voersz goederen mettet geene daer aen dependeert, mitsgaders om daer by aen te wysen het notgir onrecht van dese Heeren pretendenten der voersz Ordre, goet gevonden ende geresol-veert gemelte hare Ed.Mog. Gecommitteerdens ter Generaliteits ver-gaderinge te lasten uyt haren naem het navolgende voor te dragen, onder protestatie nochtans, van daer mede de judicatuyre over dese sake aen welgemelte haer Ho. Mog. niet te willen deforeren, als de-welcke de Generaliteyt niet en is rakende, maar de Provintien int particulier...........

Dat oock ondertusschen met meerder recht ende waerheyt geseyt sonde konnon werden, dat de voersz goederen, voor so veel dese Provintie belangt, ende die totte Balye van St. Cathrynen spec-teren vermogens de oorspronckelycke fundatiën syn besondere Corpora per se subsistentia hier te lande gefundeert ende versamelt uyt pieuse giften ende elemosynen van d' eygene ingesetenen deser Pro-

vintie, principael tot conservatie ende onderhout van den Godsdienst ende den Gasthuyse van alle krancke, gebreckige, miserabele personen, sonder met de ordre van Malta eenige gemeynsohap te hebben. Dan dat die van deselve Balye in kerckelycke ceremonien en discipline die Ordre voor bare Overicheyt in voortyden erkent, ender der selver

Omme evenwel uyt overvloet onder protestatie als voren aen te wysen, dat het haer Ed. Mog. aen geen redenen ontbreect tot justificatie van het goet recht tottet jegenwoordich gebruyck ende employ der voersz goederen in dose Provintie, so wort alhier geseyt.

Dat bij Resolutie van hare Ho. Mog. de Staten Generael van de 1 Jul. 1581, yder Provintie int particulier geautboriseert is te mogen disponeren van de Geestelycke goederen in hun Quartier gelegen, ende aldaer gefundeert, gelyck sy na redelicheyt sullen bevinden te behoren, hoewel oock buyten die Resolutie ende autborisatie yder Provintie Autocratorice volgens bare Souveraine macht sulcks vry staet te doen.

Dat daer op gevolgt is do gemeene Practycke, daer by de Pro-vintien respective de goederen van die nature aengeslagen ende de vrye dispositie daer over behouden hebben.

Onder andoren specialyck mede die van de Provintie van Utrecht over de voorsz Balye van St. Catharynen binnen de Stadt Utrecht ende de Commanduryen ende goederen daer onder resorte-rendo, die daer over oock het employ ende vrye dispositie tot noch toe behouden hebben, onaengesien de instantien daer tegens by die van de voersz Ordre Annis 1603 amp; 1624 gedaen.

Dat 't selve oock niet en was oen sake sonder exempel, dewyl yder een genoech bekent is, wat zich mot de Reformatie in Duyts-lant, Engelant, Scbotlant, ende elders omtrent dose ende diorgelycke goederen toegedragen heeft, considerabel synde hot exempel van Henrick de achtste Coninck van Engelant, dewolcke by synen tyt excutiendo Papae jugum niet alleen een groot gedeelte van de Geestelycke goederen of aen sich getrocken of onder synen Adel gedestri-bueert hoeft, maar dat hy oock 't eenemaal heeft te niet gedaen de achtste natie van de Orden in Statutis Ordinis genaemt Veneranda lingua Angliae, alle de leden van dien ende der selver goederen

Dat daeromme hare Ed.Mog. als Souveraine Heeren ende Hooge Overheden van den Lande te meer bovoeght syn geweest nae de reductie van den Staet ende reformatie van de Religie volgens de fundamenten, ordren, ende mnximen van de regeeringe de vrye dispositie over dese goederen absolutelyck aen haer te trecken, so wel als over andere Geestelycke of pfeudo Ecclesiastica, ende ad pios usus sensu Pontificio geconsacreerde goederen, om deselve in Reipublicao aerarium te infereron, daer mode bet Land te beno-ficieren, ende tot lantweer ende andere nootsaeclyckboden die te gebruyeken, als mede de goederen sub priscis nominibus so verre te seculariseren, ab omni spiritualitate Pontificia te dofeceren, dat die geemployeort worden om eenige Adelijcke ende andere fami-lien van do Gereformeerde Religie, na hare qualitoyten ende meriten van haer ende iiare voorouders tot conservatie der selver daer mede te vorderen ende beneficieren, alle t'welko so kennelijck ende indis-putabloment waer is, dat t'solve sine sacrilogii crimine by niemant in twyfel of in enich dispuyt kan worden getrocken...........

2e punt. Item alsoo Zyne Excellentie, omme te remedierenopt vertooch dselve van wegen het Nationale Synodo gedaen, ten eynde ordre gestelt soude worden op de geestelycke goederen, ende besonder opte alimentatie van de dienaers des Woorts Goidts ten platten Lande mitsgaders die Schoolmeesters ende costers, myne heeren van den Raidt van State aengeschreven heeft, dat zy daerinne version ende tot dyen eynde een Directie-camer over die geestelycke goederen instellen souden, ende dat den voorsz. Raidt van State, considererende dat die Staten daerinne te seggen ende disponeren hadden tselve den Staten hebben doen remonstreren ten eynde zy daerinne promptelyck ordre souden willen stellen, soe sy anderssins geoersaect souden wesen daerinne zelffs mette beste middelen te versien, ende dat oick goetge-vonden es, desen aengaende metten voorsz. Raidt van State in communicatie te treden ende eenen voet te ramen, daermede op alles versien soude mogen worden ende dabusen die tot noch toe geweest zyn wechgenomen, volgende tproject daervan metten gedeputeerden van de voorsz. Raide van State op behagen van de Staten gemaect, waervan copie hierby gaet. Sullen die leden van de Staten, daerom opt zelve concept believen hun oppinie ter dachfaert inne te brenghen ofte over te senden ende advyseren wye ende wat personen die Staten verstaen te committeren tot directie van de voorsz. geestelycke goederen; oick wat Rentmeester, Secretaris ende Duerweerder ende te horen wie daertoe by de voorsz gedeputeerden opgeteeckent zyn.

Alsoo Zyne Exellencie belieft heeft zekere aengeven hem gedaen van weghen die gecommitteerden van den Synodo nationael ten syne ordre gestelt soude worden op de geestelycke goederen ende insonderheyt opte alimentatie van de Predicanten des goddelijcke Woorts, schoolmeesters ende costers van de stadt, steden, ende Landen van Utrecht, over te senden aen myne heeren van den Raidt van State binnen Utrecht, ten eynde dselve eenen goeden voet ramen ende zekere instructie instellen souden, nade welcke dvoorsz. geestelycke goederen ende den aenhanck vandyen souden mogen worden geregeert by sekere personen tot directie van de zels^re goederen te committeren; Ende dat dzelve heeren van den Raidt van State goetgevonden hebben, die missive van syne voorsz. Excellencie ende tvoorsz. aengeven, daer myne heeren van Meetkercken, Raidt van State neffens zyne Excellencie ende President van Vlanderen, ende den Heere van Brakel, hooft van do finantie neffens zyne voorsz. Excellencie te doen communiceren don Staten van den lande van Utrecht op dat daerinne promptelyck version soude mogen worden, soo ist, dat dvoorsz. Staten, hebbende nyet meer ter horten genomen, gelyck zy alsnoch en doen, dan om int geene voorsz es te versien; maer dat d'oxecutie van dien deur gebreke van behoor-

lycke auctoriteyt achterweeghen gebleven is, goet ende noodich gevonden hebben, hierop mette voorsz. heeren van Meetkercken ende van Braeckell in communicatie te doen treden by haere gedepiiteerden om eenen goeden ende gewisschen voet te doen ramen ende concipieren, by dewelcke int voorsz. aengeven naer behooren versien mach werden, alles op behagen nochtans van de voorsz. Staten.

V. Dat alle de goederen van pastoryen ende vicaryen, capel-len, broederschappen, kercken ende costerye-goederen, ende voorts allen anderen beneficien inde kercken, soe wel in de stadt, steden, als ten platten lande (alleen vuytgesondert die vyff collegien,) mitsgaders die penningen, die die voorsz. vijff collegien contribueren tot onderhoudt van de ministers inde staet, achtervolgende taccort zullen gebracht worden in eene masse, doch distinctelijck, ende onder ver-scheyden capittelen van ontfanck, daervan die ministers, schoolmeesters ende costers onderhouden zullen worden.

VI. Ende soo verre dvoorsz. goederen oft den incommen van-dyen nyet bastant genoech en zyn totte bovengenoemde onderhoudinge, zalmen tcort vandyen vynden vuyte andere geestelycke goederen ende namentlijck vuyte monicke-goederen.

VII. Over alle welcke goederen gestelt zall worden eene rentmeester, die van zijn administratie verantwoorden zall aende Directie-camer hiertoe te ramen.

(in margine: Het 5e, 6e en 7o articule vant voorsz. concept is goetgevonden, welverstaende dat derinne nyet gecomprehendeort en sullen weesen die goederen gedestineert tot reparatie endo onderhoudinge vande kercken ende totten potten ende armen. Die cleyne steden hebben gepersisteert by haer resolutie op 3e en 4o articule gegeven, dwelcke oick dienen zullen op do navolgende articulen vant voorsz. concept. Daerjegens die Staten verclaert hebben als bonen, te weeten dat die steden die meeste oppinien volgen moeten,

Ende alsoo die van de Stadt verstonden dat men hel, weeshnys soude behooren te geunen die goederen vande reguliers, mits dacr vuyt betalende dalimentatie van de Monicken, ende dat dandere leden vei-claerden daerop nyet geresolveert te wesen, zoe is daerop beschry-vinge gedecreteert.)

(Mr. H. VERLOREN VAN THEMA-AT : «Geschiedenis der Vi-cariën in de Provincie Utrecht.quot;

Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht. Dl. IV p. 522 vlg.)

II. Item dat men alle die conventen ende cloosteren belasten zall haer registeren ende rekeningen van haere goeden den Staeten te openen ofte overteleveren, ten eynde die Staeten daervan kennisse moegen hebben ende opsicht doen nemen, dat die nyet vervreempt ende wel geregeert werden, latende die vijf goidthuysen volstaen met 't gheene desen aengaende tusschen hemluyden ende d' andere Staeten veraccordert es.

IV. Item dat men die vicarien zall appliceren tot ministers ende dienaers van Goodts woordt ofte tot eenighe andere diergelycke professie, daer doer 't landt ende die gemeente gedient mach wesen, ende dat men alzulex die vicaryen niemandt confereren zall, dan die den Staeten aengenaem zullen zyn die onderhouden zullen werden in studio ten fyne voorsz., waertoe men vooreerst oprechten zall alhier binnen Utrecht ende andere cleyne steden een seminarium, daer zeeker getall van jongens onderhouden zullen werden, die men in toecommenden tyden die voorsz. vicarien zall moegen confereren ende dat men vooreerst hiertoe zal appliceren dio incommen ende costen, die de voorsz. vyff Godtshuysen plegen te leggen aen de choralen van haerluyder kereke, ende zoo die nyet genoch en zyn, dat men daertoe sal incorporeren eenighe van de vicarien in de voorsz. kereke gefundeert.

V. Ende zoo die van de stadt Utrecht claegen dat zy te hooch bezwaert werden met het onderstant van de predicanten van de Gereformeerde religie, zal men voor eerst daertoe contribueren de incommen van de broederschappen in de parochiokercke van de stadt Utrecht gefundeert ende daertoe den incommen van do vicarien in dezelve kereke gelegen, als die ledich geworden znllen zyn, ende middelre tyt zal men die vicarien, die in de voorsz. vijff Goidtshuysen vaceren zullen, ophouden, ende die vruchten van dien employeren tot onderhoudt van de voorsz. predicanten tot dat in de voorsz. parochiokercke zooveel beneficien gevaceert ofte andere middelen gevonden zullen zyn, dat die predicanten daerop onderhonden connen werden ende langer nyet ofte zoo dit middel die van de voorsz. vyff ecclesien nyet en gevalt, zullen in plaetze vant was ofte olie, dat zy in haere kereken plaegen te branden, ende nu van ontledicht zyn, den voorsz. predicanten jaerlicx tot den incommen van de broederschappen moegen toeleggen, dat zy haer competentie hebben zullen, waervan zy haer optoe ende kuere hebben zullen.

VI. Item dat men alle 't platte Landt duer zall doen insinueren dat die dorpen off die Schouten ende gerechten van zelve, metsgaders die collatuers ende possesseurs van eenighe beneficien ofte geestelycke officien den gecommitteerden van de Staeten aen-brengen die goeden tot die pastoryen, vicarien ende andere bene-

ficien ofte officien die aldaer gelegen zyn, behorende op peyne van 25 gulden te verbueren voor d'eerste reyse dat zy in faulte bevonden zullen wesen ende voor die tweede ende derde reyse op zulcke andere peyne als men dan aduyseren zall.

XIV. Item dat men vuyt de geestelycke goeden sal doen contribueren tot onderhoudt van den armen alsoo datter gheen en gaen bedelen, ende dat men generalyck eenige deputeren zall die zeekere ordinantie opde zaecke vande armen ende merckelyck op de vuythemsche bedel aers concipieren zullen.

XXX. Item also men verstaet datter veel beneficien ende officien, zoo op de platte Landen alsin do steden gesupprimeert verdonkert ende die goeden daertoe beboerende tot weerlycke zaecken ende particulier profyt geappliceert zyn, dat men metten eersten eenighe zall committeren die hen hier op informeren zullen ende dvoorsz beneficien officien ende goeden daertoe behoorende weder te voor-scbyn brengen omme ter ordinantie van de Staeten tot godtvruch-tighe zaecken geappliceert ende gebruyct te werden.quot;

(Reg. van resolutien der Staten 's Lands van Utrecht nopens de geestelykheid en hare goederen van 6 Mei 1580 tot 21 Aug. 1581 fol. 3v en volg.)

vifeï'

:--

Instructie voor de Gedeputeerden van de Staeten van den Lande van Utrecht, die gecommitteert zyn om te besoingeren ordre te stellen ende toesicht te nemen op de cloosteren ende conventen, zoo van mans als vrouwen in don Lande van Utrecht geleghen mets-gaeders op haere goeden, ten oyndo die well onderhouden, geregiert ende geconserveert moegen werden, ende voorts op zulcke vordere poincten, die geestelijcke goeden, beneficien en officien, zoo ten platten Lande als in Steden etc., ende buy ten die vyi'f Godtslmysen gelegen concernerende zyn, waernaer zy hen int exerceren van haer commissie zullen hebben te draegen ende reguleren.

38. «Item zullen alle pastoren ende andere, die eenighe vica-rien, beneficien ofte geestelycke officien ten platten Lande besitton, in die naem van de Staten ordonneren ende bevelen dat zyluyden binnen zeekeren rodelycken tyt onerbrengen den staet van de goeden tot die voorsz. pastorien, viearien, beneficien ofte officien behoorende, met partinente designatie van de plaetze daer die gelegen zyn, van de bepalinge, van de bruyckers, wat die in huyre gelden, hoe hooch die verhuyrt zijn ende aen wie, ende voorts als van andere vorens geseyt es, metsgaders wie collatoren olte gifters van do voorsz. pastorien, beneficien ofte officien zyn, en zullen voor all die haer curen off pastoryen nyet persoonlyck en bedienen noch aldaer en resideren, scherpelyck belasten dat zyt zehio doen binnen zulcken tyt als zyluyden hen daertoe ordineren zullen.quot;

4ü. »Item om van alles te volcommelycker geinformeert te wezen, zullen zoo wel don possessoirs van de pastorion ende andere beneficien ofte officien, als den collatuers ordonneren te exhiberen die fundatiën die zy van de voorsz. pastorion, beneficien ofto officien hebben, welcke fundatiën zy zullen in een registere doen registreren ende by den secretaris doen authentiseren.quot;

41. »Item zoo A^rorre eenighe hier inne weygerich mochten zyn, die zullen zy daertoe moegen constringeren by poyne, ghyselinge, arrest van porsoonen ende goeden, off by zulcke andere middelen als zy hier toe bequaem vynden zullen.quot;

43. »Item daer zy bevynden zullen die gifte van simpele beneficien ofte officien toe to comon weerlycke persoonen ofte oock geestelycke in die qualiteyt als weerlycke, zullen voorsien dat het eon der-dendeel van dien bonen die vruchten ofte incommen van de pastorie geappliccert werden tot onderhoudt van de predicanten ofte ministers ende andere kereke-dienaeren, ende die andere twee derden-deelen tot onderhoudt van eenighe persoonen bequaem om te studeren, die de collatuers dvoorsz. gedeputeerden presenteren zullen die dzelve zoo verre zy bequaem zyn om te studeren admitteren ende daervan nootele doen maecken ende registre houden zullen. Welcke geadmitteerde porsoonen alsdan volgen zullen die twee deelen van de vruchten van de voorsz. beneficien ofte officien, gedurende den tyd dat zy in studio wesen zullen ende langer nyet, maer zullen die collatooren, naer dat alzulcke gepresenteerde haer studium geabsol-

veert of veriaeten zullen hebben, eenen anderen bequaemen persoon in die plaetze den voorsz. gedeputeerden moegen presenteren om geadniitteert ende die vruchten van de twee deelen by de zelve in studio genoten te worden, zoo lange ende in maniere als voorsz. esquot;.

48. «Item zullen die gedeputeerden staet maeken van alle die goederen ende incommen vande kercken zoo well ten platten Lande als inde Stadt ende Steden vanden Lande van Utrecht gelegen, te weeten zoo well parochiale als collegiaele, die vyff Godtshuysen ofte kercken binnen Utrecht alleen vuytgesondert.quot;

49. Item den voorsz. staet gemaect zynde, in manieren als bonen vande goeden vande conventen ende cloosteren geseyt es, zullen daer van den Staeten rapport doen om daervan gedisponeert te werden, zoo zy bevynden zullen oirbaerlyck te zynquot;.

50. »Insgelycx zullen staet maecken van alle goederen die eenighe broederschappen inde voorsz. kercke gelegen toecoinmen ofte competeren.quot;

51. Gelycken staet sullen maeken van alle pastoryen, beneficien ende officien inde kercken binnen do Stadt en de Steden vanden Lande van Utrecht gelegen ende gefundeort ende hemluyden die fundatie daervan doen exhiberen ende hem voorts in alles reguleren in manieren als vande beneficien ten platten Lande geseyt es ende den Staeten van alles rapport doen ten fyne bonen verclaert.quot;

52. «Item alzoomen verstaet dat veel beneficien ende geestelycke officien, zoo inde steden als ten platten Lande gelegen, gesupprimeert ende die goeden daer van verdonckert ende tot weerlycke zaeken geemployeert zyn, soo zullen zy hem neerstelyck daerop informeeren om die goeden die daertoe hehoort hebben, weder te voorschyn te doen brengen om ter ordonnantie vande Staeten tot Godtvruchtige zaeken geappliceert ende gebruyct te werden ende om hier toe te geraeken, zullen hen moegen doen exhiberen alle fundatiën, kercken registren, rekenschappen ende prothocollen metsgaeders die registren vande officialen vooren verhaelt ende zulcke andere als daer vuytzy zullen menen die waerheyt vande zaecke te moegen vernemen.quot;

RESOLUTIE op het stuk van de Benefitiön, Resignatien, nieuwe Electien, Distributien, en Leenen goederen in Vriesland.

II. Dat oock ten anderen die institntiën ende placetten vanden Pastoren, Vicarissen. Prenbendarissen, ende allen anderen beneficien ende leenen, sonder eenige distinctie, daetlichen sullen worden gere-noceert, gecasseert ende toerug etc. gedaen; hieronder mede begrepen die costerien, ende dat zy luyden die huysen, beboerende aen den leenen, daetlycken sullen veriaeten.

XVIII. Dat oock die Grietsluyden sullen worden belast, elck int zyne, die Kerck in continenti, sonder eenich vertreck ofte dilay, te doen reynigen ende suyueren van den beelden, altaren, ende alles wat datter totter Roomscber ceremonien ende affgoderie gedient heeft.

III. Dat die Bedienaers van dien sol worden geordineert die selve in continenti over te leueren, elcx in handen van haeren Grietman, die welcke hy mitter doet ouerschicken sal.

De Staeten van Holland willende daer in voorsien dat de inkomsten van alle Beneficien, Vicaryen ende Canonisien de JURE PATRONATUS LAICAL die binnen den voorschreeven Lande tot behoef van eenige Kerkediensten of Missen hier voortyden zyn gesteld en gefundeert, voortaan tot onderhoud van de Predikanten, Scholieron en do anders, ter eeron Gods meede bekeert ende versterkt mogen worden, hebben eindolyk verklaart ende geordonneert, dat de inkomsten van deselve Beneficien, Vicaryen ende Ganonisyen ende de Landen ende Goederen daartoe specteerende, hetzy of deselve hy Patroonen, Possesseurs, by Collatie ofte de gemeene saake zyn aangevaart, gebruikt ende bezoeten worden, of dat eenige van dien als nog syn versweegen. geen uitgesondert voor de twee derden deelen van dien bly ven sullen tot dispositie van do Patroonen of Collateurs geeigent ende gedestineert tot behoef, onderhoud ende stichting van de Jongers of Scholieren of anders ad pios nsus daarop behoorlyke Confirmatie van de Staaten voornoemt of haare Gedeputeerden versogt sal moeten worden in de plaats van de voorgaande institutie, ende het derdepart van dien, tot behoef ende onderhoud van de Predikanten alomme verstrekt ende bekeert sal worden, doende de Staten voornoemt over sulks te niet ende derogeeren alle collation by hen of de Gedeputeerden neevens syn Exelloncie gedaan geduurende de voorleeden oorlogen, van eenige Beneficiën, Vicaryen of Caconisyen, verleent buiten consent van Collateurs of Patroonen, ende daar van voor dato van den oorlog geen Collatie en is verkreegen; welverstaande dat alle Possesseurs van dezelve Beneficiën, Vicaryen en Canonisyen, die de Collatie daarvan voor dato van de voorschreven Oorlogen ontfangen ende het gebruik van dien volkoomelyk gehad hebben, in possessie daarvan blyven sullen ende haar leeven lang geduurende gehouden sullen worden, mits daaraf meede uitkeerende ende respondeerende een derde part tot onderhoud van de Predikanten, al in handen van de Ontfangers die by de Staaten voornoemt daartoe sullen worden ge-stelt ende geordonneert, in wiens handen alle Patroonen, Collateurs van deselve Beneficiën, Vicaryen of Canonisyen respective, ende ook alle Bruikers de inkomsten van dien, ende alle de Landen ende Goederen daartoe specteerende, binnen ses maanden na de publicatie van deesen sullen aanbrengen ofte doen opschryven, op poene dat de Patroonen het regt van haare collatie, ende de Possesseurs de inkomsten van dien voor do twee deelen voornoemd verliesen sullen, ende de andere Bruikers daarover gestreft sullen worden, en hetselve meede bekeert ende geappliceert tot profyt van do Scholieren en Predikanten, uitgesondert alle Proven ende Beneficiën annex hebbende curam Animaruni, daaraf de geheele inkomsten blyven sullen tot onderhoud van de Predikanten; ordonneerende alle Ontvangers oude anderen die deesen aangaan mag, hen hierna te reguleeren.

Resolutien der Staten van Holland. 5 September 1578, bladz. 500—501. geschr. Regist. bladz. 16.

De Staaten verstaan hebbende, dat veel Inkomsten ende Goederen van de Beneficien, Pastoryen ende Proven hebbende annex curam animarum, tot behoef en onderhond van de Predicanten, daartoe deselve syn gedestineert, niet bekeert nog verstrekt worden, doordien op de annotation en de ontfang van dien geen ordre tot nog toe is gestelt als na behooren, hebben verklaart, beslooten ende geordonneert dat binnen de Steeden van eiken Qnartiere in Zuyd-Holland aldaar Ontfangers der gemeene middelen zyn gestelt ende geconstitueert, by de Magistraaten aldaar een getrouw, suffisant ende bequaam persoon, sal worden genomineert, by de Staaten te com-mitteeren, met volkoomen last, om met den aldereersten des doenlyk synde, alomme binnen de Steeden, aldaar de Inkomsten van dien tot onderhoud van de Predicanten niet suffusant sullen bevonden worden, en daaromme uit de gemeene Inkomsten der selver subsidie sal moeten worden gedaan, en voorts alle de dorpen en Plaatsen die onder den ontfang der gemeene Middelen aldaar zyn begreepen, de Kerkmeesters ende andere, Ontfangers en Ingezeetenen, daar hetselve zal noodig weesen, te doen overleeveren den Staat van alle de Inkomsten van alsulke Beneficien, Proven ende Pastoryen daar van hetselve als nog niet is gedaan; ende voorts de penningen van deselve Inkomsten en Goederen binnen de Dorpen, Vlekken, en ten platten Lande te onttangen te innen ende te executeeren als des gemeene Lands penningen, deselve over te leeveren, of daar af te verantwoorden in handen van Cornelis van Coolwijk, als Ontfanger Generaal der selver Goederen, die daar af met de andere penningen van synen Ontfang, procedeerende uit het derde part van de Inkomsten van alle Beneficien, Vicaryen ende Oanonisyen niet annex hebbende curam Animarum, gehouden sal zyn te verantwoorden, en te maaken en houden een Staat generaal, na breeder inhoud der Brieven daar by de Steeden hier van zyn geadverteert.

Resolutien der Staaten van Holland 8 September 1578, bladz. 502—503, geschr. Regist. bladz. 17.

De Staaten hebben verstaan ende geresolveert; dat die geene die voor den jare (1572) vyftien honderd twee en seeventig eenige Vicaryen, Oanonisyen of Beneficie, weesende Juris Patronatus, in den Lande van Holland door collatie van de Patroonen, ende institutie van den Bisschop gepossideert hebben, ofte nog sonden moogen possideeren, ende hen teegen den text of teneur van de fondatie van deselve Vicaryen, Canonisyen of Beneficien onthoudende zyn buiten de Plaatsen daar deselve Beneficien zyn gefundeert, ende bysonder buiten de Neederlanden, ende by dispensatie of uit kragte van de Geestelycke Regten de vrugten van deselve Beneficien tot nog toe moogen genooten hebben, dat deselve vervallen zyn, en by deesen voor vervallen gehouden worden van deselve Beneficien, sulks dat die verstaan worden te vaceeren, ende mitsdien volgende de Resolutie van den vyfden September laatstleeden by de waaragtige Patroonen geconfereert mogen worden, mits dat van deselve collatie confirmatie van de Staaten versogt, ende een derdepart van de Inkomsten van de voorschreeve Beneficien tot onderhoud van de Predicanten, ende de twee deelen tot profyt van de Patroonen of die zy de collatie geeven sullen, sal worden bekeert.

Resolutien der Staaten van Holland 14 October 1578, bladz. 517, 518, geschr. Regist. bladz. 29.

De Staaten hebben geaccordeert het Weeskind van wylen Daan Klaasz, in syn leoven Bailliuw van de Beverwyk, uit regte aalmis, in aansieninge van de desolatie van hetselve Weeskind, seekere Vicarye binnen do stad Alkmaar gelegen, uitbrengende jaarlyks omtrent de vyftig Caroli guldens, gespecteerd bobbende tot collatie van donselven Prelaat van Egmond, omme geduurendG syn leeven de profyten en vrugten van dien te moogen genieten, mits daarvan oude de geheole inkomsten van dien ovorleeverende binnen een maand eerskoomende behoorlyken Staat oude verklaaringe in handen van den Ontfanger Koolwyk, om het derdepart by hem daar afgetrokken te mogen worden tot onderhoud van de Predikanten.

Resolution der Staaten van Holland, 2 Januari 1579, bladz 555, geschr. Regist. bladz, 2.

Op verzoek van de Burgemeesteren en Regeerderen der Steede Beverwyk is andermaal geordonneert Olaas Jacobs in deese geroert syne handen te trokken en te houden van de Inkomsten van de Memorie-Landen aldaar, agtervolgende voorgaande Resolutie; ende voorst geaccordeert dat de Supplianten sullen moogen ligten ende ontfangen alle de inkomsten van het Convent van de Regulieren binnen Beverwyk voorschreeve, het gunt boven de alimentatie ende onderhoud van de Convontualen aldaar sal overschieten; dat voorts deselve Supplianten alle Materiaalei! ende staande Werken van beide de vervallen Conventen aldaar sullen moogen aanvaarden, gebruiken en employeeren, bohoudelyk dat sy luiden, des vermaant synde, van alles gehouden sullen syn te doen reekening bewys ende reliqua in handen van de Staaton als na behooren, dat moede desolve Supplianten voor al gehouden sullen syn een good Leeraar of Predikant met een Schoolmeester aan te neemen ende op haar onderhoud eerlyk daaruit te doen voorsion.

Resolution der Staaten van Holland. 2 January 1579, bladz. 555. geschr. Regist. » 2.

Op het versoek van Mr. Cornelis Schoneus, Rector in de Groot Schoole tot HAARLEM; Is geapostilleert,

De Staate van Holland hebben in aansienige van de bequaamheid eu geleertheid van den Suppliant alhier, ende de kleine verdienste van deselven Suppliant in het onderhoud van syn School, die by hem geduurende de benauwtheid en miserie der Stad HAARLEM zyn genooten; en om deselve tot onderhoud van hem, syn Huisvrouw ende Kinderen te heipon subsisteeren, verklaart, gegunt en geaccordeert, gunnen ende accordeeren by deesen, dat den Suppliant alhier, om syn Schoole bequaamelyk te moogen onderhouden, sal moogenontfangen, genieten en gebruiken seekore Vicarye ende inkomsten van dien, geleegen in don Dorpe van Spanbroek, gestaan hebbende tot collatie van don abt en Prelaat van Egmont, ende vaceorende by het overlyden van Pietkr Proost, Soon van wylen Harmen Proost, bedraagende jaarlyks omtrent vyftig ponden van veertig grooten, behoudende de Staaten voorschreeve daaruit al sulke quote als by haar Resolutie bevonden sal worden te behooron; lasten en ordonneeren oversulks de Staaton voornoemt een iegelyk dio hetselve aangaan mag, den Supliant voornoemt syn loeven geduurende do profyten on inkomsten van de voornoemde Vicarye te laaton genieten en gebruiken na behooren, sonder dat hot selvo eenigsins getrokken sal moogen worden in consequentie.

Resolutien dor Staaten van Holland. 9 Maart 1579, bladz. 608. geschr. Regist. , 45.

Op de Remonstrantie van den Ontfanger Ooolwyk is ge-resolveert voor Instructie van denselven Outfanger tot vordering van den Inkomsten van de Beneficien, Proven, etc. als volgt.

Eerst verklaaren do Staaten van Holland, dat onder de woorden van de Beneficien, Pastoryen en Proven-Goederen, annex hebbende curam animarnm, vermeld in dos Remonstrants Commissie en Instructie, sullen zyn begreepen alle Beneficien en Proven, niet weesende laical maar gekoomen van den Koning op Geestelyke Collegien, die by den, etc.

Op het tweede poinct, aangaande de Kerken-Memorien en Getyden-Goederen, of deselve meede onder den voorschreeve ontfang sullen syn begrepen; de Staaten verklaaren, dat de Kerken Goederen tot behoef van de Fabricquen der solve Kerken onder do administratie van do Kerkmeesters behoort en verstrekt sullen inoogen worden, en dat de geheele Inkomsten en Goederen van de Memorien en getyden onder den ontfang van den Remonstrant alhier sullen werden gebragt.

Op het derde poinct wordt geroservoert tot de eerste genoraale Vergadering de verklaaring of het overschot van de voorsz-goedoren binnen de Steeden onder des Remonstrants ontfang meede gebragt sullen worden.

Op het vierde poinct, aongaando hot overschot van de Canonesio-Goedoron, booven het onderhoud van de Canoniken, dat daarop niet mogte worden geordonneort, alsondor des Remonstrants ontfang meede begreepen, verklaaren de Staaten, dat boven de alimentation van de Canoniken vorder hierop niet sal worden geassigneert.

Op het vyfde poinct, verklaaren de Staaten, dat Willem Cuoon, Ontfanger van de Canonesio-Gooderen binnen Geertruidonborg, en don Hoere van Carnes, van den Ontfanger dor Canonesie en Geestelyke Goederen binnen Asperen behoorlyken Staat sullen overleeveren in handen van de Staaten aangaande do administratie die sy diesaan-gaando tot nog toe gehad inoogen hebben on dat binnen veertien dagen na de receptie van de Brieven die hen tot dien einde by de Staaten sullen geschrooven worden, om don solven Staat gesien voorts daarin gedaan te moogen worden na behooren.

Op het sesdo poinct, aangaande de Pastorye en Beneficie-Goederen binnen Amsterdam, is deese meede uitgestolt tot de aanstaande genoraale Vergadering van de Staaten.

Op het seevendo poinct aangaande hot aanbrengen van do Beneficie, Proven en Vicarye-Gooderen, weosonde Juris Patronatus laical, hetwelk seer slappelyk word gedaan, overmits do Edelen hen tegen het derdepart opposeoren, is deesen meede uitgestolt tot de genoraale Vergadering, met verklaaring dat don tijd van het aanbrengen haar loop sal houden tot dat anders daar in sal weesen voorsien en geordonneort.

Op het agtste poinct, de Staaten committeeren en authoriseeren den Remonstrant alhier, de Quohieren van de Beneficie en Prove-Goederen die in de Kamer van de Reekeninge tot Utrecht berusten moogen, by alle bequaame weegen en middelen tc reconvreeren, daartoe by de Staaten behoorlijke Brieven van addres deselve Remonstrant verleent sullen worden.

Op het neegende poinct, aangaande de Vicarye, Prove of Bene-ficie-Goederen, weesende juris patronatus ecolesiastici, die den Abt van Ëgmont, verschelde Paters van Conventen, Pastooren en andere Geestelijke Persoenen te confereeren hadden, verklaaren de Staaten, dat deese Goederen onder den Ontfang van den Remonstrant alhier geheelyk sullen zijn begreepen, tot onderhoud van de Predikanten.

Op het tiende poinct, belangende de Vicarye-Goederen staande ter collatie van de Deekens en Hopmans van verscheide Gildens, de Staaten verklaaren, dat alle Benef leien. Off leien en Viearyen, en de inkomsten van dien, specteerende tot eenige Ambagtsgildens hebbende confrerie by de Hoofdmans, bekeert en verstrekt zullen werden tot onderhoud van de oude Ambagts Gilde-Broeders die tot armoede sullen zyn gekoomen, maar alle andere Goederen en inkomsten van Beneficien en Viearyen, ingestelt tot eenige Missen of andere diensten, sullen koomen en blyven onder den ontfang van den Remonstrant alhier.

Op het elfde poinct, de Staaten verklaaren mede, dat alle Kerkelyke Officien gefundeert synde tot eenige Missen of andere Kerken-Diensten, het zy deselve by eenige Bisschoppen of andere sullen zyn geamortiseert of niet, koomen en blyven sullen geheelyk onder den Onlfang van den Remonstrant alhier tot onderhoud van de Predikanten.

Op het twaalfde poinct, verklaaren de Staaten om seekere reedenen, dat de alimentatie en onderhoud van do Canoniken in de plaats van de Inkomsten van de Grossen die sy tot nog toe moogen ontfangen hebben, sal worden verhoogt, soo veel als sy elks van deselve Grossen genooten hebben, waarna de Ontfangers hen sullen hebben te reguleeren.

Op het dertienden poinct verklaaren de Staaten, dat den Remonstrant alhier uit het derdepart van de Inkomsten van de Goederen en Landen van eenige Proven of Viearyen tot betaalinge van voorgaande ongelden van Molens, Gaden, Weegen en van Wateringen, in het repareeren of vernieuwen der selve gevallen, daarvoor de selve Landen staan verbonden, gehouden sal zyn te draagen in het gunt deselve lasten booven de Inkomsten van do Vruglender voorsz. Goederen en Landen sulvers boloopen sullen, na advenant den ontfang van het derdepart voornoemt, mits dat alvoorens van de voornoemde lasten en Inkomsten daar tegens sal zyn gebleeken.

Op het veertienden poinct, de Staaten ordonneeren, dat do Pas-torye-Landen die tot nog toe onder Water hebben geleegen en geheelyk tot behoef van de Predikanten zyn gedestineert, met do lasten van de voorgaande ongelden verhuurt sullen worden.

Op het vyftiende poinct, den Remonstrant alhier sal met den Heer van Wyngaarren raamen en adviseeren, in wat voegen do Pastorye ende andere Geestelyke Landen, uit' er huur zynde bequaa-melykst en ten meesten profyte van den Lande verhuurt moogen

worden, het zy binnen Rhynland by den selven Heere van Wyngaarden, ende in de andere Quartieren by de Commissarissen op de quytschel-dinge of atterminatie geordonneert, in teegenwoordigheid van den Remonstrant, of andersints sulks sy raadsaamer bevinden sullen, mitsgaders wat Rantsoenen daarop sullen gestelt moogen worden, omme hetselve gehoort, voorts daar in by de Staaten geordonneert te mogen worden als na behooren.

Op het sestiendo poinct, do Staaten committeeren den Heere van Wyngaarden ende den Remonstrant alhier, voor henluiden te ontbieden Klaas Jacobsz. Mekyt, ende met deselve te handelen ende te accordeeren aangaande de Inkomsten van seekere Benefice, gefundeert in de Kerke van Ackersloot, bedraagende honderd vyftig ponden van veertig grooten 'sjaars, ende by den selven Menyt met drie honderd ponden eens afgekogt en de geredimeert, alles op het rapport ende believen van do Staaten.

De Staaten hebben verklaart ende geresolveert dat de Goederen ende Inkomsten van de Pastoryen ten platten Lande gecollecteerd ende ontfangen sullen worden by de Kerkmeesters binnen elk Dorp, of by de Ambagtsbewaarders, aldaar egeen Kerkmeesters sullen moogen weesen, en dat buiten koste van den Lande, hetwelk deselve Kerkmeesters ende Ambagtsbewaarders by deesen respectivelyk wordt geordonneert ende voorts belast, de voorschreeve Penningen ende inkomsten getrouwelyk te doen heffen ende collecteeren, om tot behoef van de Predikanten aldaar, of die naast sal syn geseeten, verstrekt ende bekeert te moogen worden by den Ontfanger Cornelis van Koolwijk, als daartoe by de Staaten gestelt ende gecommitteert; las-tende ende beveelende de Officieren en de Wethouderen in allo Dorpen, de hand daaraan te houden, dat de voorschreeve Inkomsten betaalt ende ontfangen moogen worden, of dat andersints hot solve aan hen luiden sal worden verhaalt ende geexecuteert, mits dat hen luiden by den voornoemden Ontfanger wederom parate executie teegens de onwilligen verleent sal worden.

Is meede verklaart ende geresolveert, dat de particuliere Ont-fangers diesaangaande gestelt, daarmeede sullen blyven gedeporteert.

Resolution der Staaten van Holland 8 April 1579, bladz. G43, 644, geschr. Kegist. bladz. 73.

Op de Remonstrantie van Coolwyk, Ontfanger van de goederen gedestineert tot onderhoud van Predikanten.

Op het eerste Poinct, hebben de Staaten elks in de haaren genomen rapport om ter eerster Dagvaart haar antwoord ende Resolutie in te brongen op de verklaaringe dio gedaan moot worden, of de Magistraaten of Kerkmeester binnen do steeden, daar eenig overschot soude mogen weesen van de inkomsten der Pastoryen, Bene-ficien en Vicaryen booven hot onderhoud van de Predikanten binnen deselve Steedon, die by hen luiden daar uit worden betaalt, staat particulier van de goheele inkomsten van dien in handen van den Ontfanger Koolwyk met het overschot voornoemt sal geleevert worden tot subsidie van allo Predikanten, alsoo de goheele inkomsten van dien alomme eenparig daartoe moeten blyvon gedestineert.

Op het tweede poinct, hebben de Staaton geordonnoert te schryven aan die van Amsterdam, Muyden, Naarden, ende alle de Dorpen daar onder geleegen, ten einde sy toolaaton dat by der Staaton gecommitteerden behoorlyken Staat gemaakt onde overge-leevert mag worden in handen van den Ontvanger Koolwyk, van alle Benoficien, Pastoryen, Memorien en Getyden-Goederon, om voorts verstrekt ende geëmployeort te worden tot behoof van do Predikanten, als in de andere Quartieren van Holland.

Op het derde poinct, om te hebben verklaaringe hoe den Remonstrant hem sal reguleeren in den ontfang van de Beneficie, Proove en Canonosie-Goederen, weesende juris patronatus laicalis, daar van by voorgaande Resolutie ende goneraalo publicatie daarop gevolgt, verstaan is, een derdepart tot onderhoud van do Predikanten verstrekt ende bekeert te worden, is daarop genoomen rapport.

Op het vierde poinct, aangaande do Benoficien onde Prooven, staande tot collatie van syn Majesteit, of oenigo Goestolyke persoonen of Collegien, is verklaart dat do Possesseurs van alsulke Benoficien of Prooven sullen blyven in possessie voor twee doelen van dien, haar loeven geduurondo, mits dat het derdepart by den Remonstrant alhier ontfangen sal worden tot behoef van de Predikanten, bohou-delyk ook dat na het overlyden van de voorschreovo Possessouren, geen collatie daar af meer gedaan sal worden, maar de inkomsten van dien alleen blyven sullen tot behoef van do Predikanten

Op hot vyfde poinct is moede verstaan, dat alle Kerkelyke Officien, gefundoort zynde tot oenigo Missen of andore Kerkelyke diensten, blyven sullen geheel onder den Ontfang van don Remonstrant tot onderhoud als vooren; dat alsoo eenige der solve Officien meede onder hot regt van Patronaatschap by laicale Persoonen gefundoort, en altyds by do oudste van den Bloede dien volgende gocon-fereert zyn geweest, sulks dat voole verstaan, cosseerondo do Missen, die Goederen in hot geheel, sondor eenig derdepart daarvan to betalen. als haar patrimoniale Goederen te moogen blyvon behouden en gebruiken.

Is genoomen rapport, of dio voorschreovo drie poincton by weege van Justitie, of by do Staaten afgedaan sullen worden.

Op het seevende poinct, aangaande de Inkomsten van de Pastoryen, of de solve in alle de Dorpen by de Kerkmeesteren, agter-volgende voorgaande Resolutie van den 8 April, buiten koste van den Lande geinnot soude pioogen worden; is geresolveert te schryven aan de Gecommitteerden in den Quatiere die daarop hebben gebesoigneert deselve Resolutie te effectueeren ende by gebreeke van de Gecommitteerden te schry ven aan de Magistraaten van de naaste Steeden, eenige bequaame Persoonen daartoe elks in den haaren te nomineeren, om by de Staaten gecommitteert te worden.

Op het neegende poinct, alsoo die van Monster en Poeldijk in gebreeke blyven den Remonstrant over te leeveren behoorlyken Staat en Verklaaringe van de Inkomsten van de Pastoryen, Memorien en Getyden, met de Vicarye-Goederen aldaar, als seggende, deselve Goederen te staan en te behooren tot dispositie van syn Excellencie, door wiens bevel sy luiden sustineeren de Kerke aldaar met de Predikanten onderhouden te hebben, is daar op meede genoomen rapport of de selve by den Remonstrant tot overleeveringe van haaren Staat sullen worden geconstringeert, of dat men den Schout, Geswoorens en Kerkmeesters daar meede sal laaten bewerden.

Eesolutien der Staaten van Holland. 8 Mei 1579, bladz. 669—670. geschr. Regis. „ 94.

Is eendragtelyk geresolveert, dat alle geconfisqueerde goederen, gesaiseerde, geannoteerde, mitsgaders Kerkelyke ende Geestelyke Goederen, met het gunt daar aan kleeft, in Holland geleegen, hetsy of deselve behoort hebben aan eenige Kloosters of Fundatiën binnen ofte buyten Holland gereserveert zyn ende gereserveert sullen blyven, ter dispositie ende administratie van de Staten van Holland, hare Gecommitteerden ende Officieren, om geëmployeert te worden tot sulken einde als voor de aankomst van syn Excellenoie in deese Landen is gebruikt, sonder dat de Staten verstaan, deselve ter dispositie van syn Excellencie te stellen; maar in gevalle syn Excellencie of Raden van Staten sonden weeten eenige beeter ordre op de administratie van dien by forme van advis te geven, sullen de Staten seer geerne deselve aanneemen ende doen volgen, in geval des Lands dienst daar meede sal moogen worden gevordert.

Resolution genomen op het reces van de Heeren Staten Generaal, dienende voor Instructie van de Gecommitteerden van Holland ter Vergaderinge van de Staten Generaal voornoemt.

BESLUIT van tie Ridderschap en Steden in Overijssel, d.d. 13 April 1589. No. 43.

Belangende don 7 (artickell) als dat dye incompston ende gue-deren des quartiers van den Capittell too Stcenvvick, mot oire ancle-vende gerechticheidon ende dye Vicarien ende alio ghiestoliche guede-ren tot alimentatie van den godtzaligon predicanten ende schulmees-teren ende tot restauratie van der stadt solde worden geappliciert.

Solion specificè bibrengen wat guodoron, incompston end gerechticheidon tot dat Capittol behoiron, ende ingolieken alle Vicarien end renten daertho behoirende, met oick dio collation dos Capittels doen vormeiden, omme zulckes gesehen daerinne tdone alst behoiron zall.

Accord tusschen zyne Excellentie en de Staaten van Holland ter eenre, ende Burgemeesters en Regeerders van Haerlem ter andere zyde, aangegaan, ter vergoedinge van de schaden en verschotten dooide Stadt, geduurende het beleg geleden en gedaan, geteekend en bezegeld den 24 van April 1581.

Alsoe de Bnrgemeesteren ende Regeerders der Stede van Haerlem zeer erstelicken vervolchden ende aenhielden, om van den Staten slants van Hollandt te hebben remboursement ende betalinge, zoe van enz.

Soe hebben de voorscreue Staten ten ouerstaen ende met adnise van zyne Princelycke Excellentie met die van Haerlem, onderlinge geaccordeert en de verdragen, ende dezeluen van Haerlem, ter oorsacke voorschreuen ende in voldoenighe van heuren gepretendeerde en do voorgewende achtervvesen, in volle betalingho van alle tgunt voorschreuen es gegeuen, ende ten vryon eyghen opgedragen, ghenen ende opdraghen ten vryen eyghen mits dezen den voorschreuen bnrgemeesteren ende regeerders, ten behoeve derseluer stede, heuren burgeren, invvoonderen ende andere als bonen, de partyen van goederen, hier nae verclaert.

Eerst alle die goederen, toebehoorende den conuenten, ghees-telicke collegien ende ghilden, die binnen do stadt Haerlem ende parochie van dyen, ten tyde van de satisfactie, gestaen ofte geveest zyn. Ende daerenbouen de goederen van de canonicken, eertyts monicken tot Aemstelredam ende Heyloo geweest zynde, mitsgaders oock de helft van de goederen, toebehoorende den twee conuenten, in de Beuerwyck gestaen hebbende, daer van de Staten dander helft tot henwaerts behouden, ommo by henluyden ad pios usns goemployeert te worden; midts dat de lasten daer up staende, mitsgaders de alimentatien van de conuentualen, den predicant ende schoolmeester van dier plaetso, oock halff ende halff godraghen sullen worden; von welcken goederen eensdeels by zeeckeren gecommitteerden van de staten inuentaris ende staet gemaect es; en de sullen de voorschreuen bnrgemeesteren ende regierders van Haerlem, van wegen ende vuyten name der voorschreuen staten, den conuentualen collegien ende ghilden, die alsnoch gheenen inuentaris ofte staet ouer geleuert en hebben, behoorlicken staet affeysschen, ende doen ouerleueren van allen den goederen, dien ten tyde van de voorscreue satisfactie homluydon toequamen, ende oock van allen den voorschreuen conuentualen, collegien ende ghilden onernemen de brieuen ende munimenten, die zy van deselue heure goederen hebben.

gerinni den XXXVI Kneden deser stede voor gehouden polio jndo Cnlucr- Iioedat liet arme Weeskynderen Imys aldus lange ge-^stralt;,t- sloten es geweest als te weten dat den vaders tot noch

toe gheene kynderen daer jnne ontfangon hebben deur dyen den vaders geen penningen weten te furneren tot onderhout van den kynderen aldaar tegenwoordig jnne zynde, soedat den selffden kynderen aldus langhe groote armoede hebben geleden ende noch meer souden lyden jndyen tvoirsz. huys geopent ende meer kynderen daer jnne ontfangen werden twolck nogtans den vaders voor goet saegen geeffectueert, op dat den armen wesen, alsnu by den straeten sonder enighe onderhout lopen(de) gesustenteort souden mogen worden, jndyen men hem sonde willen gunnen den goederen toebehoort hebben(de) die Capelle ju de Caluerstraet ende oicïk den eygendom van de selffde Capelle Eiule by mynen heren den Burgermrn den XXXVI Raeden ge-vraegt synde hoedat mette Leste middelen in deser saecke gehandelt sail werden ende Oomunicae daer op gehouden synde es by den voorsz. Raeden verstaen, dat tot onderhout ende alimentatie van voorsz. weeskynderen den vaders van tvoorsz. buys gegheuen sail worden, als sy oick 'tvoorsz. weesluiys in eygendom gheven by desen alle den goederen ende Renten de voorsz. Capelle toebehoort hebben(de) gheenen vuytge-sond(ert) ende den vaders voorts geconsenteert by provisye 't gebruyek van de voorsz. Capelle, mede tot Behouff van voorsz. kynderen.

»cle Resolutiën der Vroedschap No. »4 van 30 Mai 1578—23 Dec. 1583.quot; Berustende in het Cemeente Archief te Amsterdam. Fol. 48^v.

COPY-EXTRACT uit het „Register van de „rente, die de capel van de Heilighe stede in „comende heeft bij ons angeuanghe d 16 September Anno 1578quot; - N⁰. 2.

Den 22 October aquot; 79 is dit meel vcogt en dar voir ontfng voir een virendel jaers Comt. 1 10

gouertsz die achterste kasse an die nortzyde Jn die heijliger Stede hohdert voor 35 sh.

Jacopsz. Huydecooper inden Capellen op laten dragen inden middelste casse 500 f 94 maten sint vicytes sant en sal geven van

Jacopsz. voirgh noch laeten dragen in den voorsz. casse 200 J 59 maeten sint vuijtes sout en sal geven als voir cornt te samen, 800 f 52 maten.

COPY-EXTRACT uit het Regr. „Stadts „Reeckening vfin den Jaere XVCLXXX „(Presovieren 1 v 47)quot;

ontfangen den X^en July deso reeckeninge do Somma van twee hondert sevetien gulden, elff Stv. bij hem ontfangen van Jacob Pietersz.

Oapit. over zeecker coper gecomen vuyt die Heyliger Stee, Ende bij Gerrit, Henricxsz. voorsz.

mMm

■ . AJ- '

'i'V:

WÊSBBsS^MÊï-ïM-

:^kJ

tl WM ■**gt;) t^Mmm

mmi Ci -¥■. A |1 Amp'A

• VtiV-¹ ïMê.- '-^ÉS

ër;ÏJ»rf:v:'quot; •'• ,' rp'iwv. ,.'•

WSÊamp;eamm'-

^WSEai^BBÜ^^MBIiaMS vglBMffiw!.^. ■ jL- ■ ■Vafigrafr-l

MiBjim WÊsmnï Wm

'Émmsms.

T gt;^?7'ï^- i ^Ï^B-ï * IB i i ■ 1 MMMMMi -7,-; quot;s-a j?5f asBffiaaasfflMM BH Hn ,;»WMiBitiHa

■gt;w^

Ê$ Hs

III ■

■ ■' ■ ■

I ■

COPY-EXTRACT uil de „Resolutiën der „Vroedschap N⁰. 5, van 1 Jan 1584~ „4 Mey 1588.quot;

deWalsche Religie. _van \v_ai_sci_ie gereformeerde Religie gunnen sal die Capelle in de Caluerstraat ome heur predicatie te doen ende dat men die ter eerster gelegender tijt daer toe bequaem en gereet sail laeten maecken.

c. Verhuring aan Gehrit van Tricht. f. Verhuring aan Jan Bloem's huisvrouw. f). Verhuring aan Jan Govebtsz, d.d. Nov. 1589.

fol. 96^v. den 23 Septeber an⁰ 89 ontf. van dio huusvrou van Jan Bloom voor 2 jaren (ver)schenen

also hij die casse niet ten vollen gebruickt lieeft /' 7. die stadt heeft die kerck na haer genomen.

» 98. Don eersten Maij ann⁰ 87 hoeft Gerrit van Tricht gehuert dio anderdo cas an die suijt sijden voor den tijt van 3 Jaren, ingaenden May 87 voor die somme van 23 gl. Jaerlickx onder condytie als 'quot;quot;lquot;quot;¹ heren die Burgemeesters die Kerck weder an haer mogten nemen, dat alsdan die huere wt es.......... /'23.-

gt; 98. Heynderick Gelisz heeft in hure een cas after an die suijt syde Jaerlix voor die some van 50 gl. voor een Jaer lang, ingaende den eersten July an⁰ 88 comt............ /'50 -

Capelle In de Caluerstraet.

Op den 28«nAprilis 1589 hebben mynen heren deBurgennrn de. XXXVI Raden voorgehouden hoe-dut den Capelle in de Caluerstraet soo ontreddert es, dat men die sonder groote costen neyt beqnaem sail con-nen inaecken ende die saecke in com-mnnicatie hebben allsnogh by den in-bout van desen ge-persisteert.

Ten voorn, daeghe by don XXXVI Raden Geresol-veort dat alsoo die grooto keroken genouchsaem te cleyne vallen op sondaghen ende andere ledighedaghen voor de gemeente aldaer comen de ome die hooft predication te hooren dourt vormenichvuldighe ende vergrooton van de gemeente dat men die Capelle in de Caluerstraet genaempt die heylighe stede, sail doen beqnaem maecken ome op do voorn, daghe mede die hooft predicatie te predycken.

(reextraheerd uit, de Resolution der Vroedschap N⁰. 6, 5 Mei 1588, primo Mol 1592, berustende in het gemeente Archief te Amsterdam, pag. 188.

COPY-EXTRACT uk het „Resolutie boeck van „de Heeren Burgermeesteren en Oudt-Burger-„meesteren: beginnende 1603 tot 1649.quot;

dolt schuit van geen die in de kerc-ken en capelleu worden begraueu.

Prijs van de granen in de omgangen 120 gld in de mid-delkerek 150 gld.

Op huden is in de Vergaderinge van heren Out-burgem^rn geresolueert dat lot vervallinge van de nodige reparatien der kercken en capellen deser stede, soo van do daecken als anders, voortaen ontfangen sal worden van een graff van een out persoon te openen acht guld, voor een kint op een baer ses guld ende voor een kint onder den arm vier guld t welck den kerekm™ van de respectieve kercken ende capellen is aengeseyt om hun daer na te reguleren.

Desgelycx is ter vsz Vergaderinge geresolueert dat de kerckm^rn van de Zuyder kerek, midtsgaders van heylige stede de granen Scopen van een enckel graff in den ommegang sullen nemen hondert twintich guld en in de midden hondert vyftich guld, doch aisoo dat sy voor het eersten niet meer als tot een darde off ten hoogsten tot de helfte van grauen en Scoopen.

COPY-EXTRACT uit de „Resolutiën yan den „Raad van 30 Juli 1655 tot 28 Januari 1658, „A N⁰. 22.quot;

folio 190'.

Request van Kercmrn van N. Z. Capelle om de zarc-ken op de selve hoogte en g'roote te beleggen g'eap-probeert.

Na lecture van een request gepresenteert bij Kerck-meesteren van de nieuwe Zijdts Capel, anders genaemt de Heyliger Stede; tonderende om de v/z Kerck te mogen verhogen ende beleggen met Zarcken op haer mate, ende dat tot dien eynde de Eygenaers van de Graven binnen de v/z Kerck, zoo hier ter stede ais daerbuijten woonaehtigh, door affixie van Billietten soiiden worden gewaerschouwt omme binnen de tijdt van 2 off 3 maenden de v/z Graven met Zarcken te beleggen, off dat na expiratie van den v/z tijdt, de kerckmeesters die souden beleggen amp; be-costigen tot Laste van de geene die ingebreke souden blijven, teghens den Interesse van 5 off 6 p^r Cento, tot de effectueele restitutie toe; Ende om de restitutie van de penningen t' gevoeglycker te becomen, Versochten de v/z Kerckmeesters dat Hare Achtbaerhedcn Haer gelieffden te authoriseren dat sij geene Graven van eenighe nalatige, tot begravinge van eenige dooden souden hebben t' openen, voor En aleer Haer de V.schotene penningen, met de interesten van dien waren gerestitueert.

Is het voorsz Request geapprobeert Ende werden de v/z Kerckmrs tot het v/z Versoeck geauthoriseert tegens den Intereste van 5 p^r Cento, midts dat yeder syne Graven, zoo in de Langhte als in de breete, zal blijven besitten.als die tegenwoordig werden gepossideert.

UITTREKSEL uit hot net-register der resolution van de Provisioneele Representanten van Bataafsch Brabant, over de maanden September en October 1795; berustende in 's Rijks archief, depót 's Hertogenbosch.

l^en October 1795 het eerste jaar der Bataaf-sche vrijheid des namiddags----enz.

het committé van algemeen welzijn, voorligting en organisatie, en in aanmerking genoomen, dat verschillen over godsdienstige begrippen, welken zich bepaalen tot voorwerpen, die alleen tot 't burgerlijke behooren, niet genoegzaam kunnen worden tegengegaan; dat ook van den anderen kant de onderlinge harmonie, tus-schen ingezetenen van dit gewest, welken tot verschillende godsdienstige gezinten behooren, niet genoegzaam kan worden aanbevoolen; en het ook, voor al in deze tijden, de plicht van deze vergadering is, om, tot voorkooming van twisten en verwijderingen, alles, wat in haar is, toetebrengen; is goedgevonden en verstaan te arresteeren de navolgende proclamatie:

»De Provisioneele Representanten van het volk »van Bataafsch Braband, aan hunne medeburgers, Heil »en Broederschap!

»Uit veele plaats hebbende omstandigheden en bij »ons ingekoomen klagten, is het ons voorgekoomen, »dat, in verscheidene gedeeltes van Bataafsch Braband, »veele onzer medeburgers, hunnen godsdienstigen yver «uitbreiden, en bepaalen tot voorwerpen, die alleen tot »het burgerlijke behooren, waar door twisten en vor-gt;wijderingen onstaan, tusschen weldenkende en vrij-»heidlievende medeburgers, en het welk, voortgaande »en aangroeijende, eene bron zoude kunnen worden »van eindelooze en onvoorzienbare rampen en onheilen.

»Het is, om hier inne tijdig te voorzien, dat wij, «door deze onze Broederlijke voorstelling, op advies »van ons committé van algemeen welzijn en voorlig-»ting, getracht hebben onze medeburgeren, als met »eene vriendenhand, op het rechte spoor te brengen.

»Bij het vierde Artikel van tusschen Regeering voor »Bataafsch Braband is bepaald, dat alle godsdienstoef-»feningen, op eenen gelijken voet, staan onder de be-»scherming der wet, mits dezelven geschieden, in de «daartoe geschikte plaatsen. Het is een recht nament-dijk, dat ieder mensch is aangebooren, dat hij God, »den oorsprong van alles, kan dienen op zodanige wijs, »als hij vermeent verschuldigd te zijn. Hot is dat recht, »dat den eenen burger den anderen, ieder in het zijne «verzekert, en dat de geheele maatschappij, of het bur-»gelijk bestuur, aan alle zijne leden toezegd en moet »doen genieten. Hier uit volgt derhalven, dat het niet »is den roomsgezinde, die gehouden is alléén te waaken »voor de vrijheid van godsdienstoeffening van den '»roomschen, en den gereformeerde alléén voor die der «gereformeerden, maar integendeel hier uit volgt, dat »de roomsche wel degelijk verpligt is te zorgen voor »do vrijheid van godsdienstoeffening van alle zijne mede-»burgers, en dus zo wel voor zijnen Gereformeerden «als voor zijnen Roomschen medebroeder, gelijk het «omgekeerd, mede wel degelijk de pligt is van den »gereformeerde, even zeer zijnen roomschen, als zijnen «gereformeerden medebroeder de onbelemmerde vrijheid »van zijne godsdienstige verrigtingen toe te kennen »en te doen genieten!

»Het is derhalven ton uitersten verkeerd, in de »verkiezingen tot Municipaliteits-leden, hot oog te hou-»don op hunne bijzondere godsdienstige begrippen, nog «verkeerder, om daar bij eene zekere evenredigheid, »tusschen roomsche en gereformeerde loden, te willen «in het oog houden, en daar van de verzekering van »de vrije uitoefening van beider godsdiensten te willen «doen afhangen, noen zeker, deze verzekering heeft »een veel vaster grond, zij berust in den algemeenen «burgerplicht, die aan allo ingezetenen die vrijheid «verzekert, welke niet kan noch mag overtreeden wor-»don, of men maakt zich schuldig aan oone geheele «ovortreeding der burgerlijke wetten, en wordt dus ten «hoogsten strafbaar.

Even zeer is het verkeerd, om in hot begeeven «van ambten en officien, op het verschil van godsdienst »acht te geeven; dit geeft een godsdienstijver te ken-«nen, die, in dit opzigt, kwalijk geplaatst is en niet te »pas komt, daar alle burgers gelijkelijk tot alle ampten «gerechtigd zijn, en alleen deugd en bekwaamheden »eenige wettige voorkeur, geeveu mogen; terwijl de «verrigtingen van alle amptenaren en officianten, »blootelijk en alleen betrekking hebben tot burger lijko «zaaken, waartoe des hunne godsdienstige begrippen «geene de minste betrekking hebben. De schoolmeesters zelfs, zijn, door onze publicatie van den 4^en Sep-«tember 1.1., alleen verbonden, om algemeene deugden, »zo burgerlijke, als zedelijke, der tedere jeugd inte-

«prenten, doch mogen zioh met geen bijzondere godsdienstige begrippen bemoeijen, die elders, het zij bij «pastores of predikanten, of waar de ouders of voog-»den goedvinden konnen geleerd worden, en hetisder-»halven, daar zich het work van den schoolmeester tot »algemeene beginsels bepaald, waaromtrent alle burgers »ovoróénkomen, volstrekt om het oven, of de school-ïineester voor zioh zolve lot den roomsohen, of tot den »gereformeerdon godsdienst is behoorendo.

'^Het staat derhalven, uit dit alles, vast, dat alle »godsdienstoeffeningen staan, op dezelfde wijze onder »de bescherming der wet, on dat dio hatelijke en onna-»tuurlijke onderscheidingen van Prodominanten gods-»dienst, of slogts getollereerd te zijn, ton eenemaale in »Bataafsch Braband hebben opgehouden; daar zijn wij »allen met den anderen broeders en burgers, die, aan »een ieder voor zich, ongehinderd vrijlaaten don schep-»per van het geheelal te dienen, so als zijne overtui-»ging medebrengt, en die malkander, het uitoefenen »van dien dienst, wederkeerig verzekeren. Dat de «gereformeerden derhalven zich vergenoegen mot die »volkoomone vrijheid en gelijkhoid van rochten nevens «hunne Roomschgozinde medeburgers, on afstaan van «alle aanspraak, dio, uit hot besef van Predominanton «godsdienst, zouden mogen voortvlooijen. Dat de gere-«formoerden van 's golijko de publieke kerken, het zij «geheel, hetzij gedeeltelijk, niet gebruiken als een eigen-»dom, dat bepaald is voor hun in hot bijzonder, maar «provisioneel, on tot dat daar omtrent nader zal voorszien zijn, als een blijk van broederlijke toegenegen «heid hunne overige medeburgeren, dio de onmogelijksheid beseffen, dat zij zich, daadelijk, van andore ge-«bouwen voorzien kunnen, en de vordeeling derzolvo «kerken, tot gebruik van alle gezindheden, op oenen «gelijken voet, nog niet is daargesteld, of wel over de «kerken, als eenon Nationaalen eigendom, is beschikt «geworden. Aan den anderen kant moeten do Hoomsch-«Catholijke burgers zich ten vollen gerust stellen, dat «zij volkoomen gelijk staan, en dezelfde rechten hebben «verkreegen,nevens hunne gereformeerde medebroeders; «en hot zoude in hun zeer te misprijzen zijn, indien zij, «van hun meerder gotai, het misbruik wilden maaken, «om, zonder opzigt op deugd en bekwaamheid, hun alleen «eenigen voorkeur to willen geeven, om hunne geloofs-«genooten, in burgolijke zaakon, en dezelven, in het «verkiezen tot municipaliteits-loden, of het geeven van «Ampten, op dozen grond, voor andoren, voor te trekken. «In dor daad niets zoude moer strijdig zijn met hunnen «burgerplicht, niets meer aanleidelijk, om do zoete «banden der Brooderschap van een to rijten, on twisten «en verwijderingen te doen gebooron worden, waar «niets dan liefde, vertrouwen on eondragt moest te «vinden zijn, om hot geluk van allen te voltooijen.

»Dat zich derhalven alle onze medeburgers, met »de volkoomen vrijheid, die hun de wet, voor hunne »godsdienstoeffening, verzekerd, te vreeden houden, dat »ieder voor zich die godsdienstige begrippen aankleeve, »zo als ieder voor zich, meent, voor God, te kunnen, «verantwoorden; maar dat wij, in burgelijke zaaken, »alleen op burgelijke pligten en betrekkingen op een »zedelijk gedrag, en gehoorzaamheid aan de burgelijke «wetten, het oog vestigen; in een woord, dat wij in »'t burgelijke, noch roomsch noch onroomsch kennen, »maar alleen braave burgers, beminnaars van het Va-«derland, ware voorstanders der vrijheid, en getrouw »volbrengers hunner gezellige en huiselijke pligten.

«Voorts willen wij, deze onze broederlijke aanspoo-mng en vermaaning doen verzeld gaan, met de aller-»serienste verzekering, dat wij het aanmerken, als eene »van onze eerste pligten, die wij, als uwe vertegenwoor-»digers, aan U allen verschuldigd zijn, om dit recht, »voor welk men vrijheid van godsdienstoeffening, en »daar uit voortvloeijend, rechten en plichten, zo als wij «hebben voorgesteld, onkreukbaar te handhaaven, en «dat wij, de moetwillige overtreeders daar van alle de «gestrengheid der straffen zullen doen ondervinden, die »het welzijn der maatschappij, in een zaak van dit aller-«grootste aanbelang, van ons vordert.

«En op dat niemand hiervan eenige ignorantie zoude »mogen voorwenden, zal deze, aiomine binnen Bataafsch «Braband, van stonden aan gepubliceerd en geaffigeerd «worden, in alle plaatsen daar zulks noodig en gebrui-«kelijk is.

UITTREKSEL uit het net register der resolution van de Provisioneele Representanten van Bataafsch Brabant over de maanden November en December 1795; berustende in 's Uijks archiefdepót te 'a Hertogenbosch,

meen welzijn, voorligting en organisatie hebbende, ingevolge resolutie commissoriaal van denlO⁶quot; December 1795 N⁰. 2, geexamineerde missive van N. van Cuijleniiorch, Drossard te Wouw, geschreeven aldaar den 8°quot; dier maand, houdende dat twee leden uit de burger societeit dier gemeente, aan hem, daags te vooren, kennis hebben gegeyon, dat zij voortaan, bij hot aangaan der Roomsche Kerkdiensten, zowel op allo andere als op Zon- en Heilige dagen, van de klokken gebruik zullen maaken en dat hij daar van aan do Municipaliteit communicatie heeft gedaan, welke daarop, na gehoudeno deliberatien in substantie heeft geresolveerd, dat, genomen zij de bevoegdheid haddon, om van de klokken als voors. gebruik te maaken, niet te min do orde van zaaken en de billijkheid vorderen, dat zulks alvorens van de Municipaliteit wordt vorzogt, on zij hom Drossard dus heeft goauthoriseerd, om daar van aan deze vergadering kennis te geeven, met verzoek, om te worden geinfor-meord, hoedanig in deze en andere dergelijke gevallen, tot conservatie der goede orde en maintien van het gezag dos geheelon volks te handelen: waar van hij zich bij deze is aquiteorende.

Voorts houdende voors. misive, dat de municipaliteit, op vermelde dag, eene missive heeft ontvangen van den Burger Daverdoing, Directeur en Ontvanger der Domeinen van de Franscho Republiek in de Vereenigde Provintion, ten geleide van twee publication, waar bij eenen te houden koopdag van hout, onder de Poorterij der Stad Bergen op Zoom op don 16^en dezer, wordt bekend gemaakt, met requisitie, om die publication te affigoeren: hebbende de municipaliteit dit een en ander gedeponeerd, tot dat zij daaromtrent orders van deze vergadering zal bokoomen, welke zij onverwijld te gomoet ziet.

Waar op godelibereord zijnde en in achting genomen dat het haatelijke, zo niet onnatuurlijke, stelsel van eenen predominanten godsdienst, en dat van slegts getollereerd te zijn, nimmer in Bataafsch Braband, na de omwending van zaaken en de komst der Franschen aldaar, is geadopteerd, en thans nog veel minder plaats kan hebben; dat die van den Hervormden godsdienst, in dit gewest, zich vergenoegen met die volkoomene vrijheid en gelijkheid van rechten, welken aan hunne medeburgeren van andere gezindheden wordt toegekend; en dat die van den Hervormden Godsdienst de publieke kerken in geenen deele gebruiken als een eigendom, dat hun in 't bijzonder, is toegekend of toekomt; is góedgevonden en verstaan, te verklaaren, gelijk geschied bij deze, dat. Kerken, Toorens en Klokken eigendommen zijnde van de gezamentlijke ingezetenen der respective Gemeentes, Steden of Dorpen, die van den Roomschen Godsdienst en andere gezindheden zo veel recht hebben als de Gereformeerden, om den aanvang van hunnen Godsdienst, op Zondagen, Heilige dagen en wanneer zij het noodig vinden, door het luiden der Klokken, op eene geschikte wijze, aan te kondigen, mits de Gereformeerden daar door, in het uitoeffenen van hunnen Godsdienst, niet worden gestoord : waaromtrent te Wouw, gelijk op andere plaatsen bereids is geschied, zodanige schikkingen kunnen worden gemaakt- als, tot voorkoo-ming van inconvenienten, zullen bevonden worden te behooren.

Er is verder goedgevonden, opzichtens het tweede point van bovenstaande missive, met inhaosio der Resolutie, door deze vergadering den 27^cquot; November 1795 N⁰. 14, omtrent de gemeente van de Hoeven genomen, de 's Lands vergadering van Bergen op Zoom te in-formeeren, dat door haar en de municipaliteiten aldaar, voorbehoudens ieders recht en gesustineerde, kan worden aangezien het verhuuren, verachten en verkoopen van goederen door den Ontvanger en Directeur dei-Domeinen van de Fransche Republiek in de vereenigde Provintien, met verzoek, om daar van de municipaliteiten, tot haare vergadering behoorende, kennis te geeven.

a. VERZAMELING van stukken behelzende het ontwerp van schikking over de Kerkgebouwen der eertijds heerschende gezindheid binnen Amsterdam, bladz. 48.

Wanneer de Commissie, benoemd ter verrichting van al dat geene, hetwelk betreklijk de Kerkgebouwen der voormaals heerschende Kerk, voor zo verre deze Stad en Jurisdictie aanging, ingevolge het tide Addi-tioneele Artikel tot de Acte van Staatsregeling behoorende, en bij de Publicatie van 12 Juli 1798, aan deze Vergadering in last gegeeven, u het resultaat haarer werkzaamheden, op den 19den Julij 1.1., aanbood, behaagde het ulieden, dat Rapport en het daarbij overgelegd Plan van Schikking, te stellen in handen van de Ondergetekenden, ten einde, na examinatie, uwe Vergadering te dienen van consideratiën en ad vis.

Hoe zeer uwe Commissie gewenscht had, eerder aan dezen last te voldoen, zo heeft de uitvoerigheid van het stuk zelve, in verband met andere beletzelen, ter vertraaging daarvan bijgedraagen, en inzonderheid heeft de invatie der Engelschen, en de werkzaamheden daaruit voortge-vloeit, uwe Gecommitteerden de deliberatiën over dit stuk een wijl doen opschorten, ten einde aan belangrijker bezigheden, welke de redding des Vaderlands ten doel hadden, hunnen tijd en krachten toeteweiden. Naauw-lijks echter was het onheil, 't welk het Vaderland dreigde, gelukkig afgekeerd, of indachtig aan onzen last, en aangevuurd door den aandrang, waarmede men ons van verschillende kanten, tot de volvoering van dezelve aanzocht, vervolgden wij onzen taak, en stelden dit stuk weder ten voorwerp van onze ernstige deliberatiën.

Het resultaat daarvan leggen wij bij dezen aan uwe Vergadering over, en onderwerpen onze consideratiën en advies aan uwlieder beslissend oordeel.

Voor eerst zullen wij ons tot het ontwerp zelve, door de Commissie, aan deze Vergadering ingeleverd, bepaalen, en alsdan stil staan bij die pointen, waarop dezelve bij hun daarbij overgelegd Rapport, het oordeel en de beslissing dezer Vergadering inroept.

Vooraf echter kunnen wij niet nalaaten, in naam dezer Vergadering, deze Commissie, onzen hartelijken dank te betuigen, voor de veelvuldige werkzaamheden, welken de volvoering van dezen omslagtigen en moeilijken taak verëischte, en voor de getrouwheid, waar mede dezelve zich van dezen haaren last heeft gekweeten, terwijl wij ons op derzelver bereidwilligheid, om verder in dezen zaak, ten algemeenen nut, werkzaam te zijn, ten vollen durven betrouwen.

Wat nu het ontwerp zelve betreft, ten dezen opzichte betuigen wij met genoegen, dat, na seriëuselijk hetzelve te hebben overwoogen, en over eenige pointen, waarin wij met de Commissie verschilde, met dezelve te hebben geconfereerd, het gevolg daarvan is geweest, dat dezelve zich, ten

aanzien van die verschilpunten, op een na, aan onze gevoelens heeft gede-fereerd, en dezelve alzo in het Ontwerp van Schikking heeft veranderd, of ingevoegd.

Wij conformeeren ons derhalven met het Plan, door de Commissie aan uwe Vergadering ingeleverd, behalven één point, 't welke wij zo aanstonds reeds even aanstipte, en tot welkers ontleeding, ten einde uwe Vergadering deswegens uitspraak doe, wij thands zullen overgaan.

De Commissie van advis zijnde, dat alle Fondsen, door de Kerken der voormaals heerschende Gezindte bezeeten, voor zo verre dezelve alleen zijn voortgesprooten uit Penningen, tot onderhoud en beheering dier Gebouwen geschonken, ter vergoeding zullen moeten komen, van de aan-merklijke sommen, welke, sints Jaaren, ter subsidiën van dezelve hebben verstrekt, en alzo in Stads Cassa behooren ingestort te worden, en welk gevoelen, als gegrond op het beginsel van billijkheid, ten vollen door ons is geaggreëerd geworden, maakt echter, ten dezen opzichte, eene uitzondering, ten aanzien van de Wester Kerk, als begrijpende, dat deszelfs Fondsen, na aftrek van /' 30000:-:-, (*) welke aan dezelve, sincs den Jaare 1786, bij wijze van leening, door Thesaurieren zijn verstrekt, als een eigendom van het Gereformeerd Kerkgenootschap beschouwd en alzo aan hetzelve zoude behooren toegeweezen te worden, om welke redenen zij dan ook het Kosters Huis, als uit de inkomsten der Kerk aangebouwd zijnde, niet mede onder tauxatie hebben gebragt.

Daar het nu eene ontegenspreeklijke waarheid is, dat die Fondsen, in oorsprong aan de Fondsen der andere Kerken, elkander volmaakt gelijk zijn, en de laatste bouwing der Wester Kerk alleen, waardoor dezelve in veele Jaaren weinig reparatie, of onderhoud kostte, gevoegd bij deszelfs gunstige ligging, in 't midden der Stad, en in een aanzienlijk district, waardoor de Zitplaatsen in dezelve tot aanzienlijke prijzen wierden gekogt of gehuurd, en het begraven der Lijken aldaar ook menigvuldiger als elders plaats had, als zo veele oorzaaken kunnen en moeten beschouwd worden, dat deszelfs inkomsten de uitgaaven verre overtroffen hebben, en alzo een ba,tig Fonds rendeeren van /' 154000:-;-. (t)

Zijn nu de subsidiën, van Stads wege, niet gegeeven aan de Kerken, qua Kerken afzonderlijk, maar in verband met het, toen ter tijd plaats gehad hebbende, uitsluitend voorrecht, eener predominante Gemeente, en zijn Kerkmeesteren van die bijzondere Kerken, van den tijd der Reformatie af aan, verpligt geweest. Jaarlijks, aan het Stads Bestuur, Keke-ning en Verandwoording te doen van hunne directie, dan volgt hieruit, dat dezelve ten allen tijde als Stads Gebouwen beschouwd, en dus ook niet anders over dezelve, als op eene gelijke wijze kan en moet beslist worden. En is dit nu waar, dan moet ook het Fonds der Wester Kerk even zo ten behoeve der Stads Kas verstrekken, als de overige, en het beginsel van Gelijkheid, duldt hierin, na ons oordeel, even zo min als in alle andere betrekkingen, eeilige uitzondering.

;schillen, en hetwelk wij van dat aanbelang oordeelde te zijn, dat, hoe gaarne wii ook het geheel Ontwerp der Commissie met onze goedkeuring hadden bekrachtigd, wij echter moesten besluiten, dit ter uwer deliberatie voorte-dragen, ten einde uwe Vergadering beslisse, aan welk gevoelen dezelve haare bijval zal gelieve te verleenen, en ten welken einde wij de verschillende gronden, ter uwer ernstige overweging, seriëuslijk aanbeveelen.

Thands overgaande tot het Rapport, door de Conmüssie, daarbi] overgelegd, is het eerste dat dezelve daarbij voordraagt, om het ingeleverd Concept, nadat hetzelve de goedkeuring der Vergadering zal hebben weg-gedraagen, te bezorgen ter Stads Drukkerij, teneinde daarvan aan de bijzondere Kerkgenootschappen, zo veel gedrukte Exemplaaren kunnen worden gezonden, als deze Vergadering zal oordeelen te behooron. Dezen maatregel approbeeren wij ten vollen, zo ook het 2de Lid der Voordragt, waarbij de Commissie adviseert, om die gedrukte Exemplaren te doen vergezeld gaan van eene Missive, waarbij de Opzieners of Directeuren dier bijzondere Kerkgenootschappen, met vermelding van het recht dat hun in dezen competeerd, worden nitgenoodigt, om, drie weeken. na den ontfangst van dien, zich te verklaaren.

1. Of dezelve ook op het Plan van Schikking eenige gegronde aanmerking hebben; en

2. Of dezelve, van het recht, daarin vermeld, gebruik willen maaken, ja dan neen, en in het laatste geval, ten wiens behoeve zij alsdan, over het hun competeerend aandeel, gelieve te disponeeren.

Verder bericht de Commissie, dat de onkosten, die het taxeeren dei-Kerkgebouwen enz. verzeld hebben, eene somma van /'42:16:- bedraagt, welke zij verzoeken ter betaaling aan Thesaurieren ordinaris te mogen ren-voyeeren, waarop wij al mede gunstig adviseerende, voorstellen, dat Thesaurieren ordinaris, daartoe, van wege deze Vergadering, worde gequa-lificeerd.

Eindelijk betuigen wij, met de Commissie, onzen hartelijken dank, aan die Burgers, welken belangloos, en zonder hiervoor iets te berekenen, deze Taxatie op zich genomen, en ten nutte der Stad, uitgevoerd hebben; terwijl wij, wat de taxatie der Orgelweiken betreft, daarömtrend met de Commissie nog in het onzekere verkeeren, of deze Persoenen daar voor iets zullen berekenen, dan, of zij in dezen het lotlijk voetspoor hunner Medeburgers zullen volgen.

Voor het overige weeten wij hier niets meerder bijtevoegen. Wij onderwerpen onze consideratiën en advis, aan het beslissend oordeel dezer Vergadering, en noemen ons, mi toewensching van Heil, en aanbod van Broederschap.

JAN DIED. DEIMAN, als op den 1 Helen November 1.1. tot dezelve Commissie (jeadsumeerd. Hebbende de Burger

H. L. SCHOLLEVANGER, dit Rapport Amsterdam, niet geteekend, als zich met hetzelve

»#'1

msLsamp;3

ïWmWm -^:

■ ■ri'~i■:T■^

b. EXTRACT uit het Tweede Rapport der Commissie belast geweest met het vervaardigen van een ontwerp van schikking over de Kerkgebouwen der voormaals heerschende Kerk, — behelzende Voordracht — en Memorien en Conside-ratien — op het ontwerp van schikking aan de onderscheidene gezindheden aangeboden ;

(bl. 13:) En, vinden wij dan, bij de verdeeling die de Commissie, meergemeld, maakt, direct al te reflecteeren: dat dezelve naauwkeuriger gesprooken zoude hebben, door de stelling, dat de Kerkgebouwen, in (/uestie, eigendommen der Burgerlijke Maatschappij gebleeven zijn, te noemen eene uitspraak van den 6den Additiöneelen Artikel, dan wel, gelijk pag. 1, regel 8 van boven, geschiedt, eene vooronderstelling van onze Commissie: immers, bij gemelden Artikel, worden alle de Kerkgebouwen der voormaals heerschende Kerk, voor zo verre dezelve (jeene aanbouw zijn, uit de. afzonderlijke Kas der Gemeente, onderworpen aan de beschikking van het Plaatselijk Bewind.

(bl. 17:) Dat het waar is, dat wij op de voorlichting van Thesaurieren beslischt hebben, (dat is beslischtom aan de Kerkgenootschappen voortestellen) dat de Obligation, door de meesten der Kerken bezeten wordende, zouden komen aan de Stad, doch niet als teruggave, niet als vergoeding voor verleende onderstandsgelden, verder dan dit geschieden kon uit de aanwezige Fondsen, en zulks, omdat die aanwezige Fondsen geen aanwezen gehad zouden hebben, zonder de ruimere bijdragen uit Stads Kas.

Wij zijn het ook eens met de Commissie der Walsche Gemeente, dat de subsidiën gestrekt hebben tot onderhoud der Kerken; dit was zo evident, dat, onderzoek daar naar te doen, en verslag daarvan te geeven, overbodig zoude zijn geweest; ook stemmen wij toe, dat de kosten van onderhoud, in ordinaire gevallen, op den eigenaar van eenig goed rusten, dan, naamentlijk, wanneer de vruchten, het genot, het gebruik, ten faveure des eigenaars zijn; maar, wanneer gebruik, genot en vruchten, ten voor-deele van een' ander komen, dan verëischt de billijkheid, dat die ander de kosten van onderhoud drage; althands, dat de inkomsten, ontoereikende zijnde voor het geheel, zo ver mogelijk, dienen ter te gemoetkoming van de kosten van onderhoud; wel nu, de 6de Additiöneele Artikel, beschouwt de Kerken, in questie, als Plaatselijke Eigendommen.

(bl. 24:) Nog eens, waaruit blijkt het, volgends ons, dat de Hervormden vrije eigenaaren zijn van het grootst gedeelte dier Bezittingen? Hebben wij ergens ook gezegd: de Kerken zijn een eigendom der Hervormden? En elders, de Fondsen zijn een eigendom der Kerken? Dan is het Besluit van de Walsche Commissie, rechtmaatig; maar neen! met den titel van eigendom

der Kerken, hebben wij ons niet opgehouden, dan, voor zo ver dezelven, als niet berustende op aanbouw uit de afzonderlijke Kas der Gemeente, door den 6den Additiöneelen Artikel, verklaard werden voor Plaatselijke eigendommen.

(bl.37:) De tweede aanmerking op pag. 1, en voordgezet op pag. 2, ten betooge van der Hervormden Aanspraak, als vriië eigendom, op de meeste der getauxeerde Kerken, is al mede van zulk eenen aart, dat dezelve geenszins ons Ontwerp raakt, maar den Additiöneelen Artikel van Staatsregeling, door wiens letter de beweerde eigendom hun volstrekt ontzegd is, tenzij Gecommitteerden konden aantoonen, opbouw uit de afzonderlijke Kas der Gemeente; dit was de eenige titel van eigendom, die bij de Plaatselijke Bestuuren, of derzelver Commissiën voor de Kerken, als Kerken, kon gelden, alle de daar buiten vallende Kerkgebouwen, zijn aldaar verklaard voor Plaatselijken eigendom, of liever voor eigendom van alle de Plaatselijke Kerkgenootschappen te samen genomen, en zulks, zonder dat 'er van eenige onderscheid, tusschen Kerken, vóór of na de Reformatie gebouwd, melding wordt gemaakt.

EXTRACT nit de Notulen der Vergadering van de Municipaliteit van Amsterdam. Vergadering, gehouden Dingsdag, den 17den Maart 1801, 's namiddags ten één uur.

(bl 125:) De Commissiën der Hervormden, zowel Walsche alsNeder-duitsche, daarentegen, hoe zeer bij derzelver eerste Tegenbedenkingen uitëen-loopende, naderen nu niet alleen elkander, maar neemen, over en weder, elkanders bijzondere gronden en vorderingen over, en adopteeren thands bij hunne Memoriën van Adstructie, een systema, volgends hetwelke de 6de Ad-ditiöneelen Artikel zelf in kragt blijvende, 'er niets had behooren te geschieden, tenzij mogelijk wel alleen publieke afstand, zonder eenige uitkeering, ver-mids alles, alles waarover gehandeld wordt, hun privé-eigenclom zoude zijn, en wel op andere gronden dan die van eigenlijk gezegden aanbouw uit de afzonderlijke Kas der Gemeente.

Het onderzoek naar de waarde van zodanige gronden, hebben wij te vooren gezegd, niet tot onze taak te behooren, en hoe zeer de beide Duplic-quën tot een hoofdargument aanvoeren, dat aanbouw als de zwakste titel tot eigendom, volgends de Staatswet, geldig zijnde, uit dien hoofde, de hoo-gere en sterkere titels althans bij ons in aanmerking moesten zijn gekomen, zo houden wij ons echter overtuigd, dat wij, qua gelastigden, geenen anderen titel, dan dien van eigenlijk gezegd aanbouw, of om de woorden der Staatsregeling zelve te bezigen, aanbouw, uit de afzonderlijke Kas dei-Gemeente, tot privé eigendom voor de Kerkgebouwen admitteeren konden, niet om dezelve te brengen in het Ontwerp van Schikking, maar om ze daarvan uittesluiten, gelijk allen welbeweezen privé-eigendom daarvan diende te excludeeren; dan, andere titels, daartoe grond geevende, hadden gemoveerd moeten worden, ter plaatsen waar zulks behoorde, niet bij ons; en door het beroep op de Wetgeevende Vergadering, zijn nu zelfs zodanige zaaken als in het Ontwerp vermogten behandeld te worden, aan alle schikkingen onttrokken, eene reden, te meer, waarom wij ons thands in geene bijzonderheeden kunnen mengen.

Sommige, ons onbegrijpelijke misvattingen, zouden wel eenige aanwijzing vereischen; dan van actief belangneemenden, hebben wij nu bij ondervinding, dat niets te verwachten is, dan miskenning onzer oogmerken; en voor onpartijdigen is 'er, van onzen kant, ofschoon hier en daar verspreid, genoeg gezegd. In het algemeen mogen wij, bij wijze van recapitulatie, herhaalen: dat wij de Kerkgebouwen beschouwd hebben en moesten beschouwen, als eigendommen der Burgerlijke Gemeente of der Stad, vergund aan die der eertijds heerschende Gezindheid, tot een vrij of kosteloos gebruik; de Inkomsten derzelven, als moetende strekken ter bestrijding van de kosten; de Subsidiën, als bijdragen tot dat einde, voor zo verre de Inkomsten ontoereikende waren; de Bezittingen, als volgende den Eigenaar der Gebouwen, tenzij 'er hier of daar, gelijk aan de Wester Kerk, na afba-

taling der schulden, een Fonds van zuivere Inkomsten over bleef; ook met uitzondering van zoodanige giften of maakingen, als gedaan mogten zijn, niet zo zeer aan de Gebouwen, als zodanig, maar bepaaldelijk aan de Hervormde Gemeente; dan, van de zodanigen, is ons niets gebleeken.

Aan de Gemeente wordt bekend gemaakt, dat de Grooten Kerkenraad der Nederduitsche Gereformeerde Gemeente alhier, als, in gewone gevallen, alleen repraesenteerende de Gemeente, aan welke de leden van den Kerkenraad, by de aanvaarding van hunnen dienst, ook behorelyk zyn voorgesteld geworden ; zich, wegens het buitengewone der omstandigheden, verplicht gevonden heeft om te zorgen, dat ene daar toe behorelyk gequalificeerde Commissie van Leden uit de Gemeente, met gecommitteerden uit den Kerkenraad, in naam der Gemeente zal kunnen handelen, om derzei ver rechtop Kerkgebouwen, Tractementen, Goederen, en wat dies meer is, daar het behoort, te handhaven, en, is hot nodig. Kerken, by ons in gebruik, te naasten of te kiesen; het nodige tot ene gevorderde uitkering by een te brengen. Kindergeld, en, zo het behoeft, ook Tractement, geduurende deze drie Jaren, voor de Predikanten te ontfangen, en werksaam te zyn tot het daarstellen van een plan, om vervolgons de Leraren te bezoldigen, en onzen openbaren Godsdienst in stand te houden.

COPIE van eene minuut-missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken aan de Landdrosten.

in aanmerking nemende de noodzakelijkheid, dat zorg worde gedragen voor de stipte voldoening aan de bepalingen van het Koninklijk Decreet van den 2^en Oogstmaand 1808 nquot;. 26, bijzonderlijk voor zooveel betreft het daarbij vastgestelde ophouden van alle kerkelijke betalingen uit plaatselijke politieke kassen ; het bezoldigen der kerkelijke bediendens door de kerkgenootschappen »zelvequot; en het overgaan van het bezit en het onderhoud der kerkgebouwen ten laste der genootschappen, met den 1® van Louwmaand 1810.

Heeft aan de respectieve Hoeren Landdrosten geadresseerd de navolgende missive :

Bij het ten einde loopen dezes jaars oordeel ik mij verpligt, U.H.E.G. door deze te herinneren aan eenige bepalingen van het Koninklijk Decreet van den 2 Oogstmaand 1808 nquot;. 26, welke volgens hetzelve en de bij herhaling aan den dag gelegde bedoeling Zr. M. met den 1 van Louwmaand 1810 in werking moeten gebragt worden.

De eerste is de bij het 3^e artikel van hetzelve Decreet bepaalde overgang van alle kerkelijke betalingen, welke thans uit plaatselijke en andere publieke kassen aan Geestelijken gedaan worden, op's Lands kas, en het staken dier betalingen uit de voorn, kassen ; alsmede het bij artikel 8 vermeld ophouden der betaling van alle kerkelijke pensioenen welke tot nog toe uit plaatselijke kassen geschiedde.

De tweede is vervat in het 6° artikel en behelst het cesseeren van alle betalingen aan kerkelijke bedienden ook uit plaatselijke kassen.

Eindelijk de derde betreft de kerkgebouwen, als welke alle na den 1 van Louwmaand 1810 moeten komen ten laste en derhalven ook onder de beheering der kerkelijke gemeenten, welke het gebruik en bezit daarvan willen hebben.

Ik verzoek U, Mijnheer de Landdrost, de plaatselijke besturen in uw departement dadelijk na ontvangst dezes, uitdrukkelijk aan te schrijven en te gelasten om aan het bij voorn, artikelen bepaalde ten stipsten te voldoen, en mitsdien:

1°. Om na den 1 van Louwmaand 1810 geenerhande betalingen uit plaatselijke of andere publieke kassen meer te doen aan predikanten of andere geestelijken, kerkelijke bedienden of eenige objecten van den eeredienst.

2°. Om te zorgen, dat zoodanige kerkgebouwen, als thans mogten zijn onder de beheering van plaatselijke besturen worden overgegeven en in administratie gelaten aan de kerkelijke gemeenten, welke daarvan op den 1 van Louwmaand aanstaande het bezit en gebruik zullen hebben; mitsgaders dat zoowel hot onderhoud als de inkomsten der gebouwen overgelaten worden aan de genoemde kerkgenootschappen, behoudens nogtans nadere schikkingen voor zooverre onder die kerkgebouwen eenige mogten gevonden worden, waarover thans reclames aanhangig zijn en deze reclames onverhoopt op denl Louwmaand voornoemd niet mogten zijn beslist.

Terwijl ik wijders verlange dat deze aanschrijving door U.H.E.G. gebragt worde ter kennis van de Hervormde Gemeenten, alsmede van de synode en dassen in uw Departement, zoo in liet algemeen tot informatie en narigt, als bijzonderlijk, ten einde de kerkeraden en gemeentens commissien dien ten gevolge de noodige maatregelen zouden kunnen beramen en vooral bedacht zijn om overeenkomstig den aan haar bij herhaling verklaarden wil des Konings, zorg te dragen voor de bezoldiging der kerkelijke bedienden in hunne gemeenten.

De Gemeentebesturen in dit Departement aangeschreven, om stip-telijk te voldoen aan de in deze gemelde bepalingen van het Koninklijk Decreet van den 2 van Oogstmaand 1808. No. 2ü,

NOTA. Bij de aanhaling dezerden datum, de letter en het nummer nauwkeurig uit te drukken.

No. 1.

Ontvangen hebbende eene Missive van den Minister van Eeredienst en Binnenlandsche Zaken, in dato den 5den dezer, no. 20. 1ste Divisie, 2e Bureau, daarbij den Land-Drost, bij het ten einde lopen dezes jaars, herinnerend, aan enige bepalingen, van het koninklijk Decreet van den 2e van Oogstmaand 1808, no. 26, welke volgens hetzelve ende bij herhaling aan den dag gelegde bedoeling Zijner Majesteit, niet den 1ste van Louwmaand 1810 in werking moeten gebragt worden.

Zijnde de Eerste de bij het 3e Art. van hetzelve Decreet bepaalde overgang van alle kerkelijke betalingen, welke thans uit Plaatselijke en andere publieke kassen aan Geestelijken gedaan worden, op 's lands kas, en het staken dier betalingen uit de voornoemde kassen, als mede het bij Art. 8 vermeld ophouden dei-betaling van alle kerkelijke Pensioenen, welke tot nog toe uit Plaatselijke kassen geschieden.

De tweede is vervat in het 6de Artikel en behelst het Cesseren van alle betalingen aan kerkdijken bedienden, ook uit plaatselijke kassen.

Eindelijk de derde, betreft de kerkgebouwen, als welke alle na den le van Louwmaand 1810, moeten komen ten lasten, en derhalven ook onder de beheering der kerkelijke gemeenten, welke het gebruik en bezit daarvan zullen hebben.

Verzoekende hij Minister bij gemelde Messive voorts den Land Drost, om de Plaatselijke Besturen in dit Departement dadelijk uitdrukkelijk aan te schrijven, en te gelasten om aan het bij voornoemd Artikelen bepaalde, ten stipsten te voldoen, alsmede hetzelve te brengen ter kennisse van de Hervormde Gemeenten en van de Synoden en klassen in dit Departement, invoege daarbij vermeld.

Wordt door den Land-Drost voornoemd, dientengevolge, de Burgemeesteren der Steden van de eerste klasse en verdere Gemeente Besturen in dit Departement, bij deze, uitdrukkelijk aangeschreven en gelast, om aan het bij voornoemde artikelen bepaalde, ten stipsten te voldoen, en mitsdien.

1°. Om na don Isten van Louwmaand 1810 generhande betalingen uit Plaatselijke of andere publieke kassen meer te doen aan Predikanten of andere Geestelijke, kerkelijke Bedienden of eenige Objecten van den Eeredienst.

2°. Om te zorgen, dat zoodanige kerkgebouwen, als thans mogten zijn onder de beheering van Plaatselijke Besturen worden overgegeven en in administratie gelaten aan de kerkelijke Gemeenten, welke daarvan op den 1ste van Louwmaand aanstaande, het bezit en gebruik zullen hebben, mitsgaders dat zoowel het onderhoud, als de Inkomsten dier gebouwen overgelaten worden aan de genoemde kerkgenootschappen, behoudens nogtans nadere schikkingen ; voor zo verre onder die kerkgebouwen enige mogten gevonden worden, waarover thans reclames aanhangig zijn, en deze reclames onverhoopt o^) den 1ste van Louwmaand voornoemd, niet mogten zijn beslist.

Met verdere last aan Burgemeesteren en Gemeente Besturen voornoemd, om hot zelve to brengen ter kennisse van de Hervormde Gemeenten in hunlieder llessort, zoo in het algemeen tot informatie en narigt, als bijzonderlijk, ten einde de kerkenraden en Gemeontens-Commissien, dien ten gevolge de nodige maatregelen zouden kunnen beramen, en vooral bedagt zijn om overeenkomstig don aan haalbij herhaling verklaarden wil des Konings zorge te dragen, voor de bezoldiging der kerkelijke bedienden in hunne Gemeenten.

Wordende wijders hetzelve mede, bij deze, gebragt ter kennisse van de Synode, en de respectieve kerkelijke klassen der Hervormde Gemeenten in dit Departement, tot informatie en narigt respectivelijk.

En eindelijk ter kennisse van den Drost van het tweede kwartier van dit Departement, en van het Bureau van Finantie en Controle bij dit Land-Drost Ambt, tot Informatie.

Is in deliberatie gebrast eene Missive van den Heer Landdrost van het Departiment Amstelland in dato den 9den van Louwmaand 1810 en doszelfs Dispositie van dezelfde datum No. 4, daarbij ter kennisse van den Heer Burgemeester der stad Amsterdam, zo tot Information en Naricht als om te strekken tot antwoord op deszelfs Missive van den 30sten van Wintermaand 1.1. brengende eene bij gemelde Heer Land-Drost ontvangene Missive van den Minister van Binnenlandsche Zaaken in dato den 6den deezer No. 5, 1ste Divisie 2e Bureau, in antwoord op des Heer Land-Drost Missive van den 2den te vooren Lquot;. B. No. 12, ten aanzien der bedoeling van het 9de Artikel des Koninklijks Decreet van den 2den van Oogstmaand 1808, No. 26, rescribeerende, dat het hem Minister voorkomt, dat, overeenkomstig de sustenue des Burgemeesters van Amsterdam, door Kerken en Gebouwen tot den openbaren Eeredienst geschikt en de daaraan behoorende Fondsen, zo als die voor den Isten deezer aan de Kerklijke Gemeenten moesten overgegeven worden, moeten verstaan worden de kerken met alle de daaraan behoorende Fondsen, roerende en onroerende Goederen, zo als dezelven door Kerkmeesters tot op dit oogenblik geadministreerd worden, zonder dat de stad bevoegd kan worden geacht om daarvan eenige Fondsen te mogen afzonderen en voor zich te behouden uilhoofde van bevorens door haar verleende subsidiën tot onderhoud der gemelde Kerken.

Eensdeels omdat de inhoud van het bovengemelde Artikel onvoorwaardelijk is, en dus zulks een onderscheiding niet gedoogd, en len anderen, dewijl de Kerkgenoodschappen, voor welke het onderhoud van derzelver Kerken reeds bezwaarlijk genoeg zal zijn door eene gedeeltelijke ontbeering der tot die Kerken behoorende Goederen of Fondsen, noch minder in staat zouden geraken, om voor het evengemelde onderhoud te kunnen zorgen, terwijl in allen gevallen de stad door de verplichting der bijzondere Kerkgenootschappen, om voortaan hunne eigene Kerken te moeten onderhouden, kan geacht worden een aanmerkelijke bevoordeeling te zullen genieten.

1°. Kerkmeesteren der onderstaande Kerken, als der Oude en Niemve Kerk, des Oude en Nieuwezijds Kapel, der Ooster, Wesier, Z aider en Noorderlcerk en, der Eilands en Ams lel kerk, der Oude Walekerk en de Kerk op het Hegijnhoff te doen toekomen een Extract van de aanschrijving van den Heer Land-Drost van het Departement Amstelland van den 8sten van Wintermaand 1.1. betrekkelijk de overgifte der Kerkgebouwen, voor zoo verre het Tweede Poinct con-cerneerd. En dezelve Kerkmeesteren te authoriseeren en le gelasten, om ten spoedigsten en wel voor of uiterlijk den 24sten deezer aan de tot de overneeming benoemde Commissie uit de Groote Kerken-

Don Heer Landdrost van het Dc-partement Amstel-land zend bij Missive in. eene dispositie in antwoord op des burgemeesters Missive van üO van Wintermaand 1.1. vervat in de Missieve van den Minister van Bin-nenlandsche Zaa-ken, vandoor Kerken, ete. te verstaan is de Kerken met alle derzei ver Fondsen, roerende en onroerende goederen, etc. over te geven.

llegister No. 1. Stuk No. 19.

Den 13 van Louwmaand.

■ KMi.-

H lil

raad van de Nederduitsche Gereformeerde Gemeente en aan een dusdanige Commissie, als daartoe door den Kerkenraad en uit Naam der Walsche Gereformeerde Gemeente behoorlijk is gequali-ficeerd ingevolgen de voorz. aanschrijving tegens quitantie onder behoorlijke Inventaris overtegeven de onder hunne Directie staande Kerkgebouwen met de daarbij behoorende Gebouwen, als Kosterswoningen etc., als meede allo zich daarin bevindende en daarbij behoorende roerende Goederen, als Orgels, Kroonen, Stoelen Baaren, Roeven, Gravenmakersgereedschappen etc., mitsgaders alle de daarbehoorende Fondsen en Effecten, zo als dezelve door de respective Kerkmeeateren ten behoeven der Nederduitsche en Walsche Gereformeerde Gemeente tot op dit oogenblik zijn geadministreerd geworden met en benevens alle Brieven, Ghartres en Papieren en wat dies meer is, zo daartoe als tot den Eigendom der op zich zelve staande vaste Goederen relatief, behoudens nochtbans nadere schikkingen voor zo verre onder die Kerkgebouwen eenige mogten gevonden worden, waarover thans reclames aanhangig mogten zijn, en deeze reclames onverhoopt op den Isten van Louwmaand voornoemd niet mogten zijn beslist, en met reserve van zoodanige pretentien als de Stad wegens ter leen verstrekte Gelden ten lasten van het altijd afgescheidene Fonds van de Westerkerk zoude kunnen sustineeren, alsmede onverminderd zodanige schikkingen omtrend de Gravenmakersgereedschappen de aan de onderscheidene Kerkgebouwen annexe Brandspuithuisjes, en verdere huisjes, waarin Pakkers, Brievenbestelders enz. hunne Kantoren houden, omtrent de Torens en de Stadsregenbakken op de Pleinen bij zommige Kerken aangelegd, welke hun water van dezelve kerken ontvangen, als met de billijkheid en het belang ze-van de stad in het gemeen, als van do Nederduitsche en Walsche Hervormde Gemeente binnen dezelve in het bijzonder, meest over-komstig zullen geoordeeld worden.

Zullende de Kerkmeesteren der onderscheiden Kerken, zoodra de voorzi overgifte in voege voormeld zal zijn geschied, en de actens, daarvan in behoorlijke form opgemaakt aan den Heer Burgemeester zullen hebben ter hand gesteld, wegens hunne ge-houdene administratie en de door hun ten behoeve der Stad met zooveel ijver als belangloosheid gepresteerde diensten worden bedankt en gedechargeerd, behoudens echter hunne verplichting tot het doen van Rekening en verantwoording over den jaare 1809, op den voet en wijze bij aanschrijving van den Heer Burgemeester in dato 15 van Wintermaand 1808 bepaald, terwijl de noch openstaande schulden en lasten en Inkomsten der Kerken over het voormelde jaar en vroeger; zooals dezelve bij hot doen der voormelde Rekening zullen blijken te Exteeren, nadat dien aangaande door voornoemde Kerkmeesteren aan den Thesaurier deezer Stad de nodige Elucidatien zullen zijn gegeeven, (waartoe dezelven bij deezen worden uitgenoodigd) door laatstgomelden worden geliquideerd.

En is 2e goedgevonden om den Thesaurier deezer stad te authoriseeren, om, nadat de bovengemelde overhandiging der actens wegens de overgifte der Kerkgebouwen en de daaraan behoorende Fondsen zal gedaan zijn, met de bovengemelde Commissie onder approbatie van den Heer Burgemeester omtrend de huisjes aan

zommige Kerken anex, zo waarin de Pakkers, Brievenbestelders enz. hunne kantoren houden, als andere huisjes, de gravemakersgereed-schappen, de Brandspuithuisjes, de Torens, en de Regenbakken op de pleinen bij zommige Kerken aangelegd, zodanige schikkingen en bepalingen te maken en te arresteeren, als met de billijkheid en het belang zoo van de Stad in het gemeen, als van de Neder-duitsche en Walsche Hervormde Gemeente binnen dezelve in het bijzonder, meest overeenkomstig zullen geoordeeld worden.

En zal extract dezes in deszelfs geheel worden gegeeven aan den Thesaurier deezer Stad tot Informatie, aan de bevorens gemelde Commissie tot Informatie, en aan de Kerkmeesteren der onderscheidene kerken ieder voor zoveel hun betreft, zo tot Informatie en Naricht, als om zich daarnaar te gedragen.

EXECUTIE aan het Koninklijk Besluit van den 18^den dezer, No. 21, houdende bepalingen omtrent de overgifte van de aan de Steden of Dorpen toebehorende Pastorijen of vaste Woningen van Kerkelijke Leeraars, aan de Kerkelijke Gemeente waartoe dezelve Leeraars behoren, en verder als in den Tekst.

LODEWYK NAPOLEON, door de gratie Gods en de Constitutie ties Koningrijks, Koning van Holland, Connétable van Frankrijk.

Op het Rapport van onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van den ;{0^8ton van Grasmaand 1810, No. 3.

Alle Pastorijen of vaste Woningen van Kerkelijke Leeraars, zonder onderscheid, tot welke gezindheid zij behooren, welke thans aan Steden of Dorpen toebehorende en door dezelve onderhouden worden, zullen met den aanvang dezes jaars geacht worden in eigendom, beheer en onderhoud te zijn overgegaan aan de Kerkelijke Gemeente aldaar, ten einde door de Predikanten te worden bewoond, tegen betaling van dezelve Gemeenten van de tot heden door de Plaatselijke Kassen genotene Huur, of op zoodanige voorwaarden, als tusschen de Predikanten en Gemeenten zal worden bepaald.

Indien er plaatsen mogten zijn, waar bevorens zekere Huis-Huur uit de Plaatselijke Kas aan Geestelijke werd voldaan, en ook alsnog geene Pastory-Huizen bestaan, maar echter zedert in plaats van Huis-huur voor de Predikanten door de Plaats, particulieren Woningen zijn verzorgd, zonder datze daardoor tot Pastory-Huizen zijn bestemd geworden, zullen de Gemeente-Besturen van zoodanige Plaatsen, nadere voorziening van ons kunnen verzoeken.

Onze Minister van Financiën zal ons dienen van Rapport, of het belang van het Rijk niet zoude meedebrengen, op gelijke wijze als boven is bepaald, de aan hetzelve toebehoorende en door hetzelve onderhouden pastorijen aan de Kerkelijke Gemeenten in eigendom, beheer en onderhoud over te geven.

Onze Ministers van Finantiën en van Binnenlandsche Zaken, zijn ieder zooveel hun aangaat belast, met de uitvoering van het tegenwoordig Besluit.

Gegeven in ons Koninklijk Paleis te Amsterdam, den 18^lt;,en van Bloeimaand van het jaar 1810, en van onze Regering het vijfde.