SPECIMEN JURIDICUM INAUGURALE

de qüaestionk,

an is qui gaz dolo lalo contrectat
furtum faciat.

'^tfn-mîêsî lùî'''^

m

tsàs^orr tîàaenif .lôaïàà '

.nbsp;r.-^rfSif^.- J^t^tîfnbsp;Ji

p: ^ ^ ^ % a ir.gt; » «r « «

SPECIMEN juridicum inaugurale

de quaestione ,

AN IS aui GAZ DOLO MALO CONTRECTAT
FURTUM FACIAT,

quod,

FAVENTE SUMMO NUMINE,

ex auctorixate bectokis magnieicl

l^RANCISCI COMELII DONDEllS,

med. doct. et peof.

nbc hon

amplissimi SENATUS ACADEMICI coi,sessu

et

kobilissimae FACULTATIS JURIDICAE decketo,

PRO GEADU DOCTORATUS

SUMMISQUE IN JURE ROMANO ET HODIERNO HONORIBÜSETPRIVILEÜIIS,
IN ACADEMIA kheno-TEAJECTINA
bite et legitime consequendis,
VIIBLICO AC SOLEMNI ESAMINI SUBMITTIT

GERARDUS heshuijsen,

amstelaedamensis.

A.D. XVII M. Junii, A. MDCCCLII, Hoka I.

in aoditorio majori.

ex officina tyi'ograrjiica

M. J. r o R T I E L J E.

mdccclii.

M

fit

^^ t: '

PATRI CARISSIMO SACRUM.

m

Jura in re cogitantibus primo loco se offert domi-
nium quasi quo jure nemo mortalium non utatur,
nemo cui non hoe jus cordi slt. Nam sane vel pau-
Perrimus habet aliquid quod suum dicat, quod colit
servatque, quo carere nolit.

'Tam huic juri laesiones multae imminent, quas prae-
venire et illatas punire, civitati curae sit oportet quia
dominium firmissimum ejus est fundamentum. Tolle
dominium et eversa erit civitas in cujus locum somnia
socialistarum nefanda evocasti.

Lex nostra crlminalis primo ordine laesionum juris
dominii posuit furtum cujus criminis reos quotidie
eheu! in jus vocatos videmus.

Casus ita frequentissime dijudicandae se oflFerunt,
quarum cognitio jurisprudentiae studio utilitatem modo
majorem modo minorem adfert.

Hujus generis positiones quum saepius dissertationum
Inauguralium argumenta praeberent mihi videbatur ca-
sus qui pro tribunali Amstelaedamensi a. d. 3 Oct. 1850
tractatus fuit, tali disquisitioni haud inane argumen-
tum offerre, quia huic casui quaestio quotidianae usus
inerat. Ut in majoribus plerisque, sie et in nostra urbe
adest officina ubi e carbone fossili paratur aeris genus
gaz vulgo dictum urbi aedibusque illustrandis desti-
natum. Jam subterraneis fistulis confectis illud per
urbem ducitur atque quasi fluit atque canalibus structis
sponte domibus introductum copiosa lumina praebet.
Duplicis autem generis contractus intercedere solet cives
inter et memoratae officinae exploratores ; nam certo
quodam pretio a civibus solvendo, iis hujus luminis
generis alimentum praebendi obligationem in se susci-
piunt, ea lege, ut aut gaz non aliter comburatur nisi
transfluxum per instrumentum quoddam copiae consum-
matae metiendae causa adstructum, aut ea lege ne diutius
lumina incensa maneant, quam per certum contractu
definitum tempus. Jam una alterave harum conditionum
omni contractui cum officinae gaz parandae explorato-
ribus adjici solet, quia aliter nec de copia consummata
nec de pretio solvendo baud facile constare potest.

Duae positiones, singulariter tractandae sunt; nam
nimis magnum est discrimen inter unam alteramve ha-
rum conditionum, quin laesio diversa uno sermone
tractari possit.

Jam aliquis contractum inierat cum officinae ex-
ploratoribus de laudati generis aere praebendo, ea lege
ut combureretur transfluxus per instrumentum copiae
consummatae metiendae causa adstructum, et ut ad
normam copiae ita cognitae certum pretium solveretur.

Singulis mensibus exploratores ofamp;cinae instrumenti in-
quirendi peritos emittere soient quibus jam diu ante diem
18 Maji 1850, visum fuit eum qui contractum inierat do-
lim adbibere, ut majorem quantitatem luminis in suos
usus converteret quam instrumentum copiae consummatae
metiendae causa adstructum smgulis mensibus tamquam
consummatam prodibat. Mittunt igitur exploratores offi-
cinae instrumenti inquirendi peritos ex improvise ad sus-
Pectum contractantem, quibus apparuit instrumentum loco
destinato esse amotum atque canales instrumente immis-
sorias et emissorias alio modo quam per instrumentum
destinatum esse junctas, ita quidem ut de copia con-
summata non amplius constare posset. Quo casu cognito
accusator publicus consumtorem ilium furti reum fecit.
Haec nos duxere ad inquisitionem hujus quaestionis
atque valde similis, nimirum an quis furtum commit-
tat, si cum officinae exploratoribus contractavit hac
de re, ea lege ne lumina diutius incensa manerent
quam certum contractu definitum tempus, et tamen
praeter consensum exploratorum officinae, contractans
lumina diutius quam definitum tempus incensa habuit.

DE F U E T O.

Jure criminali si quaeritur an factum quoddam pu-
niendum sit, multa sunt ut recte respondeatur animad-
vertenda. De fundamento juris puniendi hoc loco non
est disputandum, nam omnes ex quocunque fonte haurien-
tes jus puniendi agnoscunt, seu propter utilitatem,
seu alios a malo absterrendi studio ductum, seu a jure
defensionis petitum, seu denique ex contractu quodam
sociali oriundum.

Viget adagium: nullum delictum nulla poena sine
praevia lege poenali. Jam quid est delictum, nisi
actus legi poenali contrarius, et prouti actus sit adim-
pletus vel non, delictum est consummatum vel inchoa-
tum. Cavendum ita est ut factum recte sit probatum,
priusquam cum lege poenali conferatur, ex qua dedu-
cendum erit an revera factum illud sit delictum. Ad
probandum autem factum nullis nisi lege poenali
admissis probationibus utendum est, nam jus criminale

strictae est interpretationis. Probato facto {feit) per-
sonae agentis ratio babenda est, nam ut actio legi
poenali contraria juste puniatur orta esse oportet
e concursu consilii et liberae voluntatis agentis. vid.
Rossi, Droit Pénal, Liv. II, cap. X, pag. 105. Sic
aetas, sesus, aegritudo in nonnullis casibus consilium
agentis vel minuunt vel dirimunt; sic vis, metus,
error liberae voluntati saepius impedimentis sunt, quae
omnia sunt ponderanda in aestimandis debctis.

Si autem lege poenali scriptae notiones delicti con-
veniunt cum facto admisso, et si constat illud esse
ortum e concursu consilii et liberae voluntatis agentis,
recte poena scripta ab eo exigatur.

Nostri casus memores inquirendum primo loco cen-
suimus in notionem furti.

furtum jure romano.

Antiquissimum Juris Romani scripti quod aetatem
tulit monumentum est Jus XII Tabularum, quarum
fragmenta inter alia agunt de furto, nempe tabula
VIII, fr. 12, ait: si nox furtum factum sit, si im
occisit jure caesus esto (Macros. Saturn. , hb. I,
cap. 4.), dum lex 54, §, 2, D. de furtis nos doce^,
fiirem interdiu deprebensum non aliter occidere legem
decemviralem, permisisse quam si telo se defendat.
Patet Jure Romano duplicem ex furto nasci actionem :
alteram rei persecutoriam, alteram poenalem, quarum

liaec tendit ad revindicandam rem a quocumque posses-
sore, illa ad poenam vel corporalem vel pecuniariam
furi infligendam. Furtum ita est obligatio ex delicto
nata cujus solvendae privati hominis interest, quare ex
eo ortae actiones praesertim tendunt ad damni quod
privatus passus esset resarcitionem, nulla turbatae civi-
tatis habita ratione.

In Edicto Perpetuo a Salvio Juliano Praetore aquot;.
U.C. 884 composite, idem placitum sancitum invenimus ;
nam et in eo actione in duplum, triplum vel qua-
druplum minari videmus fures, prouti furtum mani-
festum vel nec manifestum fuerit ; vel quis ope, consilio
furem juvando, vel celanda re furtiva vel prohibenda
perquisitione furti peccaverit. Ceterum vel in Gaji
Commentariis vel in Pandectis Justiniam ubivis Jure
Eomano actiones furti civiles tantum invenimus, quum
recentiores praeterea publicas furti actiones haberent.
Descriptio furti adest apud Gajum {Comm. III, 195.)
„furtum autem fit non solum cum quis intercipiendi
„causa rem alienam amovet; sed generaliter cum qui (s)
„rem alienam invito domino contrectatet in § 2.
Inst, de Ohlig. ex Delict, et in L. I. Dig. de fur-
Üs : „ furtum a furvo id est nigro dictum Labeo ait
quod dam et obscurofiat, et plerumque nocte, vel
a fraude ut Sabinianus ait: vel' a ferendo et aufe-
rendo: vel a Graeco sermone qui ycipaç appellant fu-
res : imo et Graeci «tto toü fsphv i. e. a ferendo ywpa?

dixerunt.quot; Patet ex his verbis quam accurate distinguen-

dum sit, num contrectatio ejus fuerit naturae ut res
distracta ab unius possessione in alterius detentionem
deducta sit. Hic tamen videtur animadvertendum ut
bene distinguamus Eomanorum furtum usus a nostra
qualifîcatione hujus delicti, quod nimirum nomine,
misbruik van vertrouwen vel opUgting poenis correc-
toriis luitur.

Definitio stricta autem Pauli Icti occurrit in § 1
Inst, de Oblig. qme ex Delict, et Lege 1 § 3, D. de
funis his verbis: „furtum est contrectatio fraudulosa
lucri faciendi gratia, vel ipsius rei vel etiam usus
ejus possessionisve, quod lege naturali prohibitum est
admittere.quot; — Idem ille Paulus in Sent. Recept, ali-
am scripserat definitionem : „fur est qui dolo malo rem
alienam contrectat,^' quae tametsi a Justiniano non
probata rectius furti naturam describere videtur, quia
non aberrat in furti usus notionem, quae per se asim-
plici furti notione differt; aliud enim est detrectare,
aliud re aliéna, quae justo titulo in nostra possessione
est, abuti, mala fide possessionem continuando. Sic
etiam lucrandi animus in illa definitione non requiritur
cum sufficeret dolus malus.

Fraudulosa dicitur contrectatio non solum quod do-
lus ad omne delictum requiritur, sed etiam utarapina
discernatur, quae non est fraudulosa, sed violenta,
quare furiosi, dementes, infantes quique doli capaces

non sunt, fraudulosam contrectationem facere non pos-
sunt, neque ita furtum committere.

Contrectationis fraudulosae causa debet esse lucrum
ex facto illo illicito petendum ; nisi lucrandi animus
adsit, ex facto illicito quidem oriuntur actiones ad
damnum injuria datum resarciendum, sed ad furtum
lucrandi animus expresse requiritur, ut patet ex Fr. 43
D. de furtis. Voet , ad tit de furtis nquot;. 8, dicit eos
qui tantum injuriae seu contumeliae inferendae vel
damni dandi causa, non ut ipsi lucrentur aliénas res
auferunt, a furti vitio excusâtes esse. Attamen et
eum furti teneri qui ideo rem amovet ut eam alii do-
net, nos docet Lex 54 % l. D. de furtis. Ceterum
furtum non committitur in rebus immobilibus ut patet
ex lege 25 pr. D. de furtis, nec in rebus incorpo-
ralibus, quia nec possideri possunt; nec in rebus
nullius, quia cedunt occupanti; nec in re nostra fur-
tum facere possumus, nisi adsit casus ut debitor rem
quam creditori pignoris causa dederit subtraxerit, quia
sic debitor créditons possessionem in securitatem debiti
acquisitam contrectaret, qui casus in furti definitione
incidit.

furtum jure hodierno.

Adagium quod supra memoravimus Lege nostra
PoenaH receptum art. 4, dicens: „nulle contravention^
nul délit, nul crime ne peuvent être punis de peines qui

n'étaient pas prononcées par la loi avant qu'ils fussent
commis:'' Hinc patet nos ex lege tantum veram furti
naturam illustrare posse, et quidem Belgica codicis
poenalis versio ad propositum auctoritate carere vide-
tur, ob eandem causam cur Belgica Pandectarum
versio ad explicandumnbsp;et significationem Latini

sermonis inservire non possit, qui sententia confirma-
tur usu tribunalium, qui in explicanda lege ad Fran-
cica verba recurrere soient ; cf. e. gr. Arr. H. Raad
19 Oct. 1850, in Amst. regtsp. Uitspraken I, 140
ubi expresse citatur Francica versio art. 388, al. 2
C. P., poisson en étang, vivier ou réservoir, et de sig-
nificatione verborum illorum ratiocinatur arrestum.

Ait lex art. 379. Quiconque a soustrait frauduleuse-
ment une chose qui ne lui appartient pas est coupable
de üoi. —Elementa furti bic ante oculos babemus, quae
eodem modo fere sunt definita quo jam Paulus Ictus
scripserat ut supra monuimus : fur est qui dolo malo
rem alienam contrectat, exceptis notionibus furti usus et
lucri faciendi animo, quae apud nos non exstant, Perspi-

cuitatis ero-o vim vocabulorum : soustraire, contrectare ;

Ö

frauduleusement, fraudulenter dolo malo; chose qui ne
lui appartient pas, res alterius, inquiramus. Contrectare
est de loco movere; boe requiritur ad furtum ut res
translata sit, quia per translationem delictum consum-
niatur usque eo incboatum, quae sententia confirmatur a
compluribus tribunalibus. Ees furtiva ex unius in alterius

possessionem transire debet, quare furtum non eon-
stituunt fraudes quibus res aliorum surripiuntur nisi
eontreetatio adsit. Sic uti jam disimus furto usus, fac-
tum furti constitutivum deest.

In opere Vii-i Doct. M. Schooneveld P. Jnz.
complures sententias judieiales citatas iavenimus quibus
furtum usus et nostro jure, tametsi legis verbis con-
trarium, admittitur. Wetboek v. Strafregt met aantee-
keningeti. pag. 214, nota j, Amsterdam, 1850.

Quaestiones saepius agitatae fuerunt an furtum ad-
mitti possit in eo qui rem jacentem occupasset. Vide-
tur in bis casibus distinguendum esse, utrum locus
ubi res inventa sit, publicus fuerit an privatus, nam
si locus publicus fuerit, quum omnes cives idem jus
in publicis locis habeant, non videtur quis, re jacente
e loco publico in suum locum transferenda, animo resti-
tuendi eam domino quandocunque apparuerit, peccasse,
sed tantum ab eo tempore quo vel domino vel magis-
tratui cui rei jacentis occupandi jus esset, restitutio-
nem negasset, publicae fidei, cui res mandata esset,
fraudem faciendi animum ostendisse. Antequam resti-
tutionem negavit erat quasi depositarius rei, cui
contractui sponte inito fraudem fecisse dicatur, sed
eontreetatio fraudulosa hie non adest. Sed si res inventa
fuerit in loco private, quum fundus cum omni causa
ad dominium privatum pertineat, videntur res omnes
quae in eo fundo sunt, a domino fundi possideri atque

is, qui vel nescio vel invito domino aliquam rem ex
üla possessione amovet, recte dici illam rem contrec-
tasse. Sed si quis rem suam in alieno fundo jacentem
%'idit an occupando contrectat? Omnino videtur affir-
mando respondendum esse, nam justo titulo rem a
possessore vindicare poterat et debuerat, sed occupandi
jus ei non erat. Ne dicam tàmen eum propterea furti
teneri quia contrectatio sola furtum non constituit.

Alterum furti elementum est dolus malus, fraudu-
leusement, jam quid significat dolus malus? Tenendum
est non quaeri adversus quem commissus sit dolus,
sed an in ea re dolo malo factum sit a parte actoris,
{lex 2, ^ 2, D. de doli mali et metus exceptione
Hb. 44. 4); nam dolus est omnis calliditas, fallacia,
macbinatio ad circumveniendum, fallendum, decipiendum
alterum adbibita, ut ait Labeo (in l. 1 § 2 D. de
dolo malo lib. IV. 3.), cui definitioni Praetor addidit
verbum malus, quia veteres dolum etiam bonum dice-
l^ant et pro solertia boc nomen accipiebant, maxime si
adversus bestem latronemve quis macbinaretur.

Sed jure criminali dolus est ea animi intentio, qua
quis sibi actionem injustam tamquam finem proponit;
ita agentis animi intentio directa esse debet in factum,
quod tamquam crimen lege poenali vetitum est, tamen
non in omni crimine dolus requiritur, nam etiam cul-
pa delinquitur.

Feuerbachius in Lehrbuch des Criminalrechts^bi,

peculiareni doctrinam de dolo multis explicat; ad doli
notionem requirit ut agens sciat eum actionem lege
esse vetitam, sed hoe difficile admittendum videtur
quia ignorantia legis pro scientia habetur, quumque
praeterea pleraque crimina sint Juris Naturalis, et quisque
habeat conscientiam rerum juri naturali contrariarum.
Dolum ex indicibus perspicuis probari convenit, in furto
autem affectus furandi probandus est, nam si quis
rem bona fide contrectat, quum eam credat suam esse,
aut quum dominum consensisse in rei suae transla-
tionem existimet, fur non est, nisi ab eo inde tempore
quo, errore suo detecto, vel a domino voluntate
contraria declarata, rei restitütionem neget. Quae
sententiae etsi lege poenali expresse confirmatae non
sint, tamen cum stricta articuli nostri interpretatione
haud pugnare videntur. Confirmatur vero opinione
Ulpiani ^.46, § 7 in fine D. de fartis dicens: is
solus fur est, qui adtrectavit, quod invito domino se
facere scivit. Nec opus est dolum probare tamquam
sibi constans, nam ex contrectatione etiam, aliisve ex
factis externis' probari potest.

Casum tetigimus de re jacente atque opinionem
emisimus judicium de ea re, quod attinet ad qualificatio-
nem facti, pendere a loco ubi res jaceret, quia quis
rem in publico loco jacente occupando ejus depositarius
factus fuit neque rem contrectasse dici potest nisi
postea reiïi restituere nolit. J am quahficationem nos-

tram justam esse patere videtur, quia coiitrectatio
deëst et deinde etiam dolus malus, nam dolus non
praesumitur, quare necesse est in casu contractum de-
positi admittere. Cui si fraudem fecerit depositarius,
restitutionem negando, in furti usus notionem incidimus
quam supra probavimus jure hodierno fiduciae abusum
dici.

Si vero quis rem in loco privato jacentem occupas-
set, nobis ^ddetur omnino earn rem contrectasse ; nec
minus is dolum adbibuisse videtur, nam quisque
seit res in fundo alieno obvias nihil ad se pertinere,
quaenam nisi dolosa ratio erit, talia non dicam loco
movendi, sed praeter consensum vel voluntatem domini
fundi loco movendi? Posuimus etiam eum contrectare
qui rem suam in alieno fundo jacentem occupavit;
si vel invito domino occupasset, videtur dolum ad-
bibuisse, nec tamen furtum commisit, quia sola con-
trectatio fraudulosa non est furtum, nisi facta sit in re
aliéna.

Animadvertendum videtur hoc loco quaestionem,
quam tetigimus nec abundare nec esse otiosam, nam
et ad practicam loci Juris Criminalis de furto per-
tinet, et nobis inserviet postea in explicanda opinione

de proposito argumento.

Tertium furti elementum inquirendum nobis superest
nempe rem furtivam alterius esse debere. Vidimus
Jure Eomano casibus quibusdam furtum admitti posse

in re nostra, quia Romanis deêrat distinctio secundum
quam furtum usus vel possessionis hodierno jure qua-
lificatur fiduciae abusus, unde debitor qui pignus
a creditore contrectasset nostro jure furti tamen dam-
nari non posset, quia pignoris datione dominium non
transit atque lege requiritur ad furtum ut res fortiva
sit alterius. Doctrina illa confirmata est per Arr. Cass.
Fr. d. 29 Oct. 1812, Sieeij Xin. 1. 190.

Nec interest utrum appareat quis dominus sit rerum
furtivarum, dummodo agens sciverit res suas non esse.
Ita etiam judicavit Ouria suprema, d. 27 Junii 1848,
v. d. honeet II, 375 sq. Eadem curia judicavit non re-
quiri ad furtum ut agens furtivas res in sui ipsius
commodum fraudulenter contrectaverit, sed etiam tune
furtum commissum esse si tertio cuidam lucri fuerint,
Cur. supr., 2 Oct. 1849, Weekhl 1080, qua in re
diflPert jurisprudentia nostra a jure Romano ubi lucri
faciendi animus ad furtum expresse requirebatur. Ali-
quando tamen et nostro jure cupiditas agentis effica-
ciam habet in aestimationem facti cujusdam, nam si
famula e loco quodam herae suae quid contrectavit
animo illud sibi habendi, idque in alio herae loco
deposuit ubi res postea invenitur furti crimen consum-
matum esse videtur. Nam hoc casu nec translatio rei
alterius in alium locum nec dolus malus fortasse ad-
hibitus furtum constituunt, sed animus hanc rem sibi
habendi qui fuit ratio contrectationis fraudulosae rei

alienae. Sic etiam, Cur. Traiect., 6 Jan,. 1847, R.
Bijblad, IX, 203.

Niliil refert ad minuendam furti accusationem utrum
dominus rei suae dominium post factum commissum
dereliquerit, nam potest sic extinguere actionem civi-
lem ex furto, minime vero poenalem quae est iuris
publici.

Nec magis distinguitur utrum res fiirtiva tota al-
terius sit an partim, nam si is cui res cum alio com-
munis est eam imito socio fraudulenter contrectavit,
non potest se excusare jus suum dominii allegando,
quia lex quantitatem rei fiirtivae non définit, socius
ille qui rem communem contrectavit furtum fecit ejus
partis quae erat socii sui. Sic etiam judicavit Curia
cassât. Fr. d. 14 Mart. 1818, 27 Febr. 1836. Chau-
VEAU torn. II, pag. 346 , nota 5 ei 6.

T R A N s T T U s.

Hisce universe praemonitis principia quae exposui-
mus applicaturi ad quaestiones quae dissertationis nos-
trae argumentum continent, primo loco indagare cona-
bimur, an furtum is committat qui aeris genus gaz
vulgo dictum comburendum accipiat ea lege ut non
nisi per instrumentum copiae metiendae causa adstruc-
tum comburatur, si canales instrumente immissorias et
emissorias alio modo clam junxerit quam per instru-
mentum quod copiae metiendae causa adstructum fiie-
rat, quo amoto quum non amplius de quantitate con-
summata constare possit solutionem justi debiti pretü
fraudulenter eluserit. Secundo loco inquiremus in
quaestionem, an furtum etiam committat is qui cum
officinae exploratoribus contraxit ea lege ne diutius
lumina incensa manerent quam per certum aliquod
tempus, si tamen per longius tempus lumine usus est.

Perspicuitatis causa singula elementa fnrti quae
praeposuimus conferamus cum facto.

I.

PRIMA QUAESTIO.

conteect atio.

Contrectationem hie adesse procul dubio nobis vide-
tur nec admitti posse fiduciae abusum, nam gaz con-
ceditur ea lege ne aliter comburatur nisi transfluxum
per instrumentum laudatum, nec ergo juste ac legi-
time comburi potest nisi conditione illa adimpleta , si con-
tra, conditione illa fraudulenter spreta, gaz adprehendat
quocunque alio modo, factum illud constituit contrecta-
tionem. Ne quis dicat fluidum quid, quod sponte aedibus
introductum est, contrectari non posse, quia hoc ver-
bum adprehendentis actum significat; animadvertatur hoc
loco contrectationem constitui non fluctu sed alteratione
fraudulosa fluctus, nam ad contrectationem requiritur
tantum, ut res sit mobilis sive sponte sua se moveat sive
non nisi ope hominis, utque possit esse dominii objectum ;
jam haec requisita in gaz adsunt. Confirmatur opinio
rebus judicatis ; e. gr. ante Cour d,'appel de la Belgique

2

arrêt de 20 Juin 1845. {Jur. de Belg. 1845, 2, 381.)
que le gaz ne peut être légitimement employé par le
consommateur que pour autant que celuici en use con-
formément aux arrangements pris, et sous le contrôle
convenu; que s'il à été stipulé que la consommation
du gaz serait verifiée a l'aide d'un compteur, tout
soutirage, toute exhalaison de ce gaz par un moyen
frauduleux employé pour paralyser Vaction de ce
compteur, constitue une soustraction frauduleuse de
la quantité de gaz ainsi détournée.

Etiam sic judicavit. Tribunal Amst. 3 Oct. 1850.
(Amst. Regtspraak. Uitspraken 100.) Dat om aan te
nemen, dat zekere zaak vatbaar is voor soustraction,
alleen behoeft en behoort vast te staan, dat dezelve
een voorwerp van eigendom kan uitmaken en tot de
zoodanig en behoort, die zich zeiven kunnen verplaat-
sen of die verplaatst kunnen worden, dat is: tot de
roerende zaken, en dat het inderdaad aan geen redelij-
ken twijfel onderhevig kan zijn, dat gaz die beide ver-
eischten in zich vereenigt. — Quod attinet ad opinionem
eorum qui nobiscum non faciunt sed in facto admisso
potius fiduciae abusum vindicandum censent, in medium
afferre liceat conclusionem bic petendam prorsus pen-
dere a praemissis, nempe utrum statuatur gaz possi-
deri ab officinae exploratoribus an a domino aedium
in quas introducitur. Videri possit nos argutias quae-
rere, revera tamen Hc est cardo quaestionis.

In explicandis contractibus est quaerendum quid
revera contrabentes sibi voluerint. Quid ergo explo-
ratores officinae? Obligationem in se susceperunt
civium cuidam gaz praebendi, atque jus quaesive-
runt in solutionem pretii certi, ad quod civis se obli-
gavit, ea lege tamen ut constaret de quantitate acci-
pienda per instrumentum copiae metiendae causa ad-
structum , unde computandum esset pretium solvendum.
Jam exploratores officinae consenserunt gaz ut perpetuo
flueret, dummodo per instrumentum, atque tunc de-
mum eos se dimittere voluisse a possessione videntur,
postquam rite ab instrumente metitum esset quaenam
quantitas traderetur consumtori. Sunt etiam qui con-
tendant (/fl^, postquam per epistomium majus {groote
kraan) officinae fiuxerit, non amplius ab exploratori-
bus possideri, sed a communibus consumtoribus; et
sic a singulis consumtoribus contrectationem non fieri,
licet bic gaz modo illicito in suam possessionem trans-
ferret. Nobis videtur animadvertendum banc senten-
tiam minus justam esse — quia opinio illa pugnat
cum natura contractus, quae secum fert gaz tradi
demum postquam ejus quantitas ab instrumento metita
esset — et praeterea quia dici non potest singulos
consumtores possidere id quod omnes simul possi-
dent, quo idcirco revera ex unius in alterlus posses-
sionem gaz traditur imo secundum sententiam Impug-
natam. Supra probavimus furtum revera committi ab

eo qui quod invenit publicae fidei commendatum con-
trectavit; idem bic adest excepta tantum notione pu-
blicitatis, quae Mc ad consumtores roü gaz officinae
restringitur. Si ita sese res haberet ut omnes simul
possiderent, quisque consumtor exploratores officinae, si
recusarent, cogere posset, ut gaz in communem eorum
possessionem traderent, unde profiueret, consumtores
esse correos stipulandi, quod absurdum est, nam con-
sumtor quisque suo Marte contraxit cum officinae
exploratoribus, idque adjectis stipulationibus diversis
ab iis quae sunt aliorum contrahentium, ita ut nullum
juris vinculum inter consumtores intercedat. Eegula est
Francica : point d'intérêt point d^aclion quae hoc loco
etiam applicari potest; nam mea nüül interest utrum
Titio gaz tradatur an non, ideoque mihi nec competit
actio contra exploratores officinae, ut gas in communem
possessionem tradant, tantum ut contractui mecum
inito satisfaciant.

Quodsi verum est, sequitur instrumente quo copia
metitur revera separari gaz officinae exploratorum a
quantitate dominis aedium tradita. Etiamsi conclusio
illa non valeret, tamen nemo dubitaret, quin is qui
contractus cum officinae exploratoribus legem violaret,
civilem dolum committat. Sed uti jam monuimus nobis
videtur violatione contractus plus contineri quam do-
lum civilem tantum, nempe et eam animi intentionem
qua quis sibi actionem injustam tamquam finem pro-

ponit, quae etiam jure criminali vindicanda est. Nihil
impedit quominus dolo juris civilis accedat doli cri-
minalis qualificatio, quia jus criminale non pendet
a jure civili. Videtur enim qualificatio abusus fiduciae
lion valere, nec gaz justo titulo (quod in fiduciae
abusu requiritur) antequam per metrum fiuxerit pos-
sideri a domino aedium; quia ad possessionem requiri-
tur factum quo aliquis rem in suam potestatem trahit eo
conslHo ut earn sibi habeat, cum hoc factum perpetra-
tur si dominus aedium naturalem affluctum toü gaz
vitiat ut plus habeat quam natura rerum et condi-
tiones initae ferrent, possessio eo facto acquisita est
contrectatio. Quae omnia strictius confirmari videntur
Arresto Cur. Supr. a. d. 22 April 1851. Weekbl. 1294,
quo confirmata est sententia supra citata ubi inter
alia legimus haec verba:

O. dat bij vonnis is uitgemaakt, dat uit den in
facto gebleken inhoud der aangegane overeenkomst
zeer stellig volgt, dat de wil der directie van de gaz-
fabriek zich alleen daartoe heeft bepaald, om een
deel van het door de fabriek voortgebragte gaz uit de
pijpen te voeren naar den meter, om den req. däär
in het bezit van hetzelve te stellen, en om hem däär

gaz te leveren;

O. dat de Regler uit deze bewezene daadzaak
wei alle juistheid heeft afgeleid, dat eene afvoering
ew in bezitstelling van gaz, buiten den meter omi

zoo als in deze heeft plaats gehad, niet is geweest
eene levering met den wille der directie, maar eene
wegneming in strijd met dien wil, en dat dit gaz,
als niet aan den req. geleverd zijnde, niet werd de
eigendom van de fabriek, en alzoo builen twijfel was
eene zaak aan een ander toebehoorende.

Judicium cit. liane sententiam his verbis defendit;

O. met betrekking tot den tweeden grond als zoude
hier met aanwezig zijn eene wegneming invito domino,
omdat de gaz met den wil des eigenaars aan den
beklaagde is toegevoerd, dat, zooals uit de in facto
geblekene inhoud der aangegane overeenkomst, zeer
stellig volgt, de wil der directie van de gaz fabriek zich
alleen daartoe heeft bepaald om een deel van het door de
fabriek voortgebragte gaz uit de pijpen te voeren naar
den meter, om den bekl. daar in het bezit van dezelve
te stellen, om hem daar die gaz te leveren, dat alzoo
eene afvoering en inbezitstelling van gaz buiten den
meter om, zoo als in deze heeft plaats gehad, niet is
geweest eene levering met den wil dier directie, maar
eene wegneming in strijd met dien wil.

DOLUS MALUS.

Contrectationem in casu adesse monuimus, jam ra-
tiones quasdam in medio afFeramus, cur fraudulosam
etiam bic adesse contrectationem nobis visum est.
. Dolus malus qui Jure Criminali vindicatur sufficien-

ter ex contrectatione ipsa probatur; nam quum instru-
mentum quo gaz metiretur nesciis exploratoribus ante
traditionem loco destinato esset amotum, quumque
canales instrumento immissoriae et emissoriae alio
modo quam per instrumentum essent junctae, quae
omnia erant et contra legem contractus initi cum ex-
ploratoribus officinae, et contra eorum voluntatem.
quippe qui, uti �imus, to gaz non nisi postquam
rite quantitas metita esset tradere voluissent, pro-
cul dubio est ipso facto dolum malum contineri; quae
est applicatio principii supra positi, nempe eum tan-
tum esse furem qui invito domino se contrectare

sciverit.

Quanti ceteroquin facienda sit probatio doli mali,
apparet uti ex supra monitis etiam Arreste Curiae
Hollandiae Septentrionalis in BijbL tot de Jaarboeken
voor Regtsgeleerdheid, 1844. p. 274, sq. quo reus ob
non probatum dolum malum absolutus fuit.

Hoc loco etiam dolus malus probari potest ex ani-
mo lucri faciendi, nam cum delinquens instrumentum
copiae metiendae causa adstructum amoveret ratio ejus
actionis erat, ne quantitas quam acceperat notaretur
nnde pendebat pretium solvendum.

Jam supra probare conati sumus, dolum civilem qui
hic adest, non impedire quominus factum commissum
locum det qualificationi delicti; quasi dolus qui non
tantum civili resarcitioni locum dat, sed etiam jure

criminali vindicatur hic non adesset. Iis nobis adden-
dum videtur stricte discernendam esse actionem privati
hominis ad damnum resarciendum ab actione publica
ad poenam, cum haec non pendeat a civilibus. Num-
quam ratio habetur de contractus alicujus laesione,
quando quaeritur de facto commisso; in delicto enim
sufficit animi intentionem delinquentis adfuisse. Haec
principia sanxit Judicium Amstelodamense citatum his
verbis :

O. met betrekking tot den vierden grond, als zoude
het gepleegde feit eeniglijk behooren te worden ge-
toetst aan de aangegane overeenkomst, en omdat deze
in het onderwerpelijke geval niet voorziet, aan Art.
1401 B. W. als bevattende dat Artikel de sanctie der
overeenkomst; dat waar de Strafregter geroepen is,
om over de al of niet strafbaarheid eener daad te
beslissen, die daad alleen aan de strafwet behoort te
worden getoetst; dat, naardien de publiehe vordering
tot straf en de private tot vergoeding van schade ge-
heel onafhankelijk van elkander bestaan, de gevolgen,
die zekere daad in foro civili zoude kunnen hebben,
voorzeker van geenen invloed kunnen zijn op de waar-
dering dier daad in foro criminali.

BES ALIENA.

Denique restât indagandum an revera dici potest
TO gaz esse rem alienam, quodsi probare conati eri-

mus, furti elementa casui quam tractaraus inhaerere
concludere poterimus.

Supra vidimus furtum non committi in rebus in-
corporalibus, quippe quae nec tradi nec possideri) pos-
sint, ita nec contrectari; sic aliquis etiam posset perhi-
bere to gaz esse rem incorporalem atque ergo non
contrectari, sed rogare liceat utrum spiritus vini tradi
posset an non? Profecto affirmando respondetur, at
quaeso nisi recte vasi quodam compressus sit, vis et
qualitas ejus deperditur, nec quidquam nisi fluidum,
quod non amplius est spiritus vini, restât. Sic et to
gaz cujus et speciem babemus qui vehiculo aedibus
affertur, omnino corporale est tametsi oculis cemi non
posset, quia etiam vasi quodam compressum tradi et
auferri potest.

Praeterea non existimaremus a quaestione illa phy-
sica tantum petendam esse quaestionis nostrae solutio-
uem, quia et dici posset vasem, nec spiritum vini vel
to gaz contrectari; sed unice quaerendum esse to gaz
sitne dominii objectum? Nemo sane dubitabit quin ex-
ploratores officinae quum carbonem fossilem in dominio
babeant, etiam to gaz in dominio habeant quod e
carbone fossili paratur.

Nam supra probavimus exploratores officinae et pos-
sessionem habere toü gaz ad instrumentum quo metitur
usque, atque revera to gaz esse rem alienam ante-
quam traditio justo titulo obtinuerit.

Talis etiam fuit sententia Tribunalis Amstelodamensis
d. 3 Oct. 1850, his verbis:

O. met betrekking tot den eersten dier gronden,
als zoude in deze geene soustraction denkbaar zijn,
omdat gaz als eene res incorporalis, daarvoor niet vat-
baar is, dat, zoo het noodig was in een natuurkundig
onderzoek te treden naar den corporelen of incorpo-
relen aard van gaz, daaruit misschien blijken zou,
dat gaz geenzins tot de res incorporales maar tot de
res corporales behoort gebragt te worden, doch dat
zoodanig onderzoek in deze niet wordt vereischt;

O. met betrekking tot den derden grond, als zoude
de gaz, in het bezit waarvan de beklaagde zich ge-
steld heeft, niet zijn geweest une chose d'autrui, dat
deze grond van verdediging reeds wordt wederlegd
door het omtrent den tweeden grond overwogene (vid
supra), dat toch die gaz niet met den wil der fabriek
aan den beklaagde geleverd zijnde, niet werd het eigen-
dom van dezen, maar bleef het eigendom van die fa-
briek, en alzoo buiten twijfel was une chose d'autrui.

Hic etiam conferri potest decisionis Curiae Supre-
mae supra citatae pars secunda.

II.

SECUNDA QUAESTIO.

Jam universe elementa furti explicavimus, atque juris
Romani et Hodierni placita hac de re audivimus, pro
viribus ea omnia casui quem primo ordine posuimus
applicavimus, unde patet nos fixo juris fundamento
nitentes facere cum decisionibus judicialibus passim
citatis, quarum conclusiones eo tendunt, ut eum qui,
contractu cum exploratoribus officinae inito de tra-
dendo to gaz ea lege, ut combureretur metitum per
instrumentum quoddam hunc in finem adstructum,
hanc contractus legem violaret, furti damnent.

Accedamus nunc ad casum tractandum ordine se-
cundo positum; nempe si quis contraxisset ea lege
ne diutius lumina sua incensa manerent quam certum
contractu definitum tempus, an etiam is jure furti
reus sit.

Simili modo ac primam et hanc quaestionem tractare
liceat.

Videamus ergo an probari posset bic adesse con-
trectationem. Exploratores officinae contraxerunt cum
aliquo, unde üs obligatio nata est gaz tradendi et con-
sumtori, jus traditionem toü gaz exigendi, contra ex-
ploratores babent jus exigendi ut consumtor obli-
gationibus suis satisfaciat, nempe alter ne vel diutius
lumina sua incensa babeat quam contractu defînitum
tempus, vel numerum luminum majus quam de quo
contraxerat, alter ad solvendum pretium de quo
conventum erat.

Jam si nesciis exploratoribus lumina sua diutius
mcensa habuit consumtor, majorem quantitatem «ü
gaz comburerit quam de qua contraxerat, contractus
legem infregit, obligationi suae ad non faciendum inde
ortae non satisfecit, quod mercis majorem quantitatem
acceperit quam de qua contraxerit, unde nemo dubi-
tabit quin civiliter teneatur de damno illato. Sed an
etiam poenalis actio furti contra eum institui possit?
Videtur primo loco bic omnino adesse eontreetatio, nam
cum in omni contractu non verba tantum sed volun-
tas etiam contrahentium sit indiganda, apparet boe casu
exploratores officinae quamquam to gaz traditum a non
tradito nullo instrumente sit separatum, nec ita definiri
possit quo loco traditio obtineat, consensisse ad id ut
consumtor lumina incensa baberet ad tempus usque
contractu defînitum, non consensisse vero ut ea diutius
aedes illustrent, unde deducendum est consumtorem

Sam quantitatem toû glt;t.z, quam post tempus definituni
praeterlapsum comburerit, praeter voluntatem et in frau-
dem exploratorum officinae acquirere.

Fit ita contrectatio bujus quantitatis, nam quamquam
physice traditio toO gaz ad tempus definitum usque
tvon différât a traditione post illud tempus, tamen
omnino He adest traditio contra voluntatem explora-
torum, qua deficiente idem illud quod antea erat
traditio nunc fit contrectatio, quia palam est volun-
tatem exploratorum se demittendi a dominio toü gaz
quod in officina erat paratum, deficere eodem tem-
poris puncto quo eorum obligatio to gaz tradendi ces-
saret, scilicet tempore contractu definito.

Praeterea si dicitur delictum hie tamen non com-
mitti a consumtore, ideoque contrectationem nusquam
discerni quae tamen ad furtum necessaria est, nec
quidem hoc loco factum aliquod perpetari, quo tamen
opus est quia ad omne delictum concurrunt voluntas
et factum; afferre liceat, delictanonnulla etiamconstare
omissione, veluti sinendo id quod sinere nefas est,
tacendo id quod lex denunciare jubet, non faciendo
id quod faciendum erat, profecto nemo dubitet, quin
consumtor epistomium domus suae hora destinata au-
dita claudere debuerit adeoque delinquat illud omit-
tendo, Accedit ut cum consumtor contraxerit se per
certum tempus to gaz combusturum et ita ad horam
epistomium in aedibus suis aperuerit, apprehensionem

fecit Toü gaz quae constituit traditionem a parte explo-
ratorum officinae et consumtoris factum quo traditio
fit sed tantum per tempus contractu definitum. Cum
vero hoc tempore praeterlapso consumtor epistomium
non clauderit, revera apprehensionem quam inceperat
quum ei liceret, continua vit et sic contrectationem fecit,
quia Justus titulus tempore praeterlapso aberat qui
eam apprehensionem traditionis naturam investire potuit.
Ne quis dicat apprehensionem etiam post tempus prae-
terlapsum requirere factum externum, quod hie abest,
quia apprehensio est quaestio possessionis et possessio
semper versatur circa facta tantum, quaerendum est
utrum consumtor potuerit et an ei licuerit disponere.

Cum TO gaz sponte fluat sine ope hominis, opportu-
nitas fiuendi quam praebuit consumtor cum justo titulo
apprehendebat ejus est efficaciae ut non sublata revera
constituât apprehensionem tov gaz sponte aedibus in-
troducti.

Ne quis putet nos verbis delicta omissionis hoc loco
intelligere ea delicta quae in doctrina juris criminalis
in specie sic vocantur, ut est homicidium, vulnus illa-
tum involuntarium. Art. 319 C. P.

Objici posset jus criminale strictae esse interpreta-
tionis , articulum nostrum tantum loqui de contrecta-
tione quod est activum quid, dum in casu nihil actum
sit; at quaeso scire leges non est verba teuere sed
earum vim atque potestatem, cum grano salis legis

placita sunt adhibenda, explicanda, nam verbi causa
graviores poenae minantur art. 381 si furtum com-
mittitur nocte vel in aedibus quae inbabitantur vel
babitationi inserviunt ; absurdum tamen foret illas quae
dicuntur causas aggravantes buic nostro casui appli-
care, quamquam nocte lumina incensa babuerit con-
sumtor et in aedibus inbabitatis. Cum igitur lex re-
quirat tantum factum possessionis transmissae, contrec-
tatio revera adest quod to gaz sponte in aedibus fluit
ut supra demonstravimus. Ceterum quanti moment! in
delictis sit voluntas , apparet etiam decisione judiciaria
saepius citata, (Arr. Regtb. Amst. 3 Oct. 1850.)

O. Dat de wil der directie van de gaz-fahriek sq.

Scriptor quidam anonymus in Amsterdamsche Regt-
spraak, Regtsgel. Mengelingen I. 36., quaestionem
nostram tractavit et dicit consumtorem possidere to gaz
nec ergo contrectationem vel furtum admitti posse. Nam
TO gaz comprimitur fistulo qui est in aedibus consum-
toris ideoque possidetur ab eo ; jam qui possidet con-
trectare non potest, factum ita, si de dolo malo con-
stet, quaMcari debere fiduciae abusum. Adfert exemplo
Maevium cui ducenti libri traditi fuerint, ut ex iis
ad valorem quinquaginta florenorum emat et putat
eum non contrectare si plures libros quam conventum

erat retinuisset.

Atqui scriptor ille falsa hypotbesi niti videtur, nam
dicit contractum initum esse emtionis venditionis, con-

stare de pretio, de re emta, traditionem perfectam esse
adstructis fistulis, jam hoc falsum est, nam illae qui-
dem sunt quasi via per quam traditio obtinere debet
sed to gaz est principale, fistulae accessorium quia to
gaz immittendi causa sunt adstructae et nulla quaestio
est contrectationis fistularum sed tov gaz.

Porro animadvertit scriptor rem tradendam separari
non posse a quantitate ad quam pertinet, et quemad-
modum quantitas emta vendita definita sit contendit to-
tam quantitatem, cujus pars tantum tradenda est, in
possessionem dari consumtoris. Mirum quid docere vide-
tur scriptor, nam ex ea quae revera fiunt satis osten-
dere conati sumus, exploratores officinae habere to gaz
et in dominio et in possessione. Facto quidem quis
contendat eos se demisisse a possessione aperto episto-
mio officmae, sed nisi voluntas (et voluntatis quae tamen
tanti momenti est, nullam mentionem fecit scriptor) se
demittendi a possessione accedat facto, jus possessionis
intactum manet.

Itaque nec scriptoris allatum exemplum valet, nam
bibliopola vel quicunque Maevio miserit ducentos libros
ut ea usque ad valorem quinquaginta fiorenorum emeret,
missis libris justam possessionem eorum non amittebat,
quia libros quidem aedibus Maevii afferre debebat ut is
electionem faceret ; sed tamen possessionem non tradidit
nec libros aperte dereliquit; bibliopola veram posses-
sionem voluntate sua servabat, possessionem naturalen

Maevio tradidit eo consilio ut Maevius electione facta,
dominium et possessionem acquireret ejus partis ducen-
toram librorum, cujus valor quinquaginta florenorum
valori responderet. Itaque Maevius veram possessio-
nem non acquirebat nisi probetur jam statim Maevmm
habere voluntatem ac consilium acceptos libros sibi
habendi, quod probari fere nequit.

Possessionem bibliopola volens in Maevium non trans-
tulit nec ita jus possidendi amisit, nec magis quam
vi aut clam contra voluntatem amisit, quia non patet
bibliopolam aperte librorum possessionem deseruisse.

Etsi diceretur quantitatem missam ducentis libns
constantem, esse universitatem quamdam bonorum
mobilium tunc etiam possessio tantum amittitur, si
Maevius vi aut clam, bibliopola e possessione pulso,
ipse possessionem per annum retineat, nullis judiciah-
bus citationibus conturbatus. Ex illa applicatione prin-
cipiorum juris possidendi patet Maevium non posse-
disse, atque ita omnino contrectationem fecisse libro-
rum, quorum retentione factum est ut Maevius sum-
naam quinquaginta florenorum excederet.

Accedamus nunc probationi ut et huic casui dolus

malus a consumtore sit adhibitus. Constat jam de

Êacto quod is, qui cum exploratoribus contraxerat de

comburendo to gaz ad certum tempus usque, etiam

post illud tempus lumina suar incensa habuit. Sed

utrum J,probari opossit eum revera dolo malo lumina

3

incensa habuisse post tempus definitum, an fortuite,
atque negligentia quaestio est.

Si in genere contrectatur res aliéna furtum non
committitur, ut supra pluribus demonstrare conati su-
mus , accedat autem probatio doli mali seu per se con-
stans seu ex circumstantiis profluens, et erit perfecta
furti, facto inhaerentis, natura.

Jam semel aut bis quis lumina sua post definitum
tempus incensa babuit, contractus memor se factum
injustum commisisse sentit, quia cum exploratores
officinae putant eum liora audita epistomium in aedi-
bus clausisse, illud neglecto, quantitatem accepit cu-
jus pretium non solvit. Si vero consumtor, bunc abu-
sum exploratoribus recte prodit, damnumque illatum
reparat solvendo pretio ejus quantitatis quam praeter
contractum accepit, nemo dubitet quin omnis dolus
longe ab eo absit. Ostendit se non habuisse earn animi
intentionem ut exploratoribus damnum inferret.

Atqui si consumtor abusu gaudens, putat se tali
modo lucrum aliquod facere,' existimans exploratores
officinae huic negotio non animadversuros ; nec ita semel
bisve sed saepius lumina sua post tempus praeterlap-
sum incensa habuit, nec umquam exploratores abu-
sus admonuerit, profecto falsa non erit conclusio inde
petita, secundum quam scilicet consumtor ille dolo
malo contrectationem toü gaz fecerit. Nam et egit
contra contractus legem, et contra voluntatem explo-

ratorum , qui traditioni rei cujus solutionem non ac-
accepturi sint, consentire non potuerunt.

Objici posset dolum malum praesumi non posse sed
esse probandum, sed praeterea quod dolus malus pro-
bari posset si consumtor factum negaret quod aliunde
satis constaret, et nos conclusionem petivimus dolum
malum adesse baud levibus praesumtionibus, nec con-
tendimus judicem in omni casu qui ad eum delatus
fuerit reum furti damnaturum, tasietsi moraliter
convictus esset reum dolum malum adbibuisse, nisi rite
illud fuerit probatum.

Ea quae supra monuimus de actione civili ad dam-
num resarciendum, quae non pendet ab actione crimi-
nali, boc casu etiam valent, quod tantopere verum est
nt accusator publicus causa cognita, vel si exploratores
officinae nullam actionem intenderent, ex officio tenea-
tur ad persequendum consumtorem dolo malo con-
trectantem in foro criminali; cf. art. 3. Legis de Ord.
judiciorum.

Ceteroquin quod attinet quaestionem an etiam boc casu
■ro gaz esset res aliéna, tametsi nullo instrumento quan-
titas tradita a tradenda sit separata, ex iis quae bucusque
exposuimus sequi videtur, exploratores tamdiudominium
habere toD gaz quamdiu dominii habendi voluntas apud eos
constans fuerit. Jam dominii habendi voluntatem abdi-
caverunt per tempus contractu definitum, quo traditio-
nem toü gaz perfici voluerunt. Tempore praeterlapso

tradendi voluntas in iis deficit quare tunc incipit con-
sumtor contrectare dolo malo rem alienam, itaque fur-
tum committit.

Addamus hisce nullas sententias judieiales circa
liuncce casum nos cognitas habere, quod mirum non
est quia contractus hujus generis rarius locum ob-
tinet. Patet enim quot quantisque abusibus et diffi-
cultatibus talis contractus ansam dare debeat, cum
contra si quantitas consumta instrumento sponte meti-
tur, hoc commodum consumtoribus oriatur, ut lumina
sua in aedibus tamdiu et talinumero quam ipsi vo-
lunt incensa habere possint, nullo nisi pretii solvendi
incommodo obnosii.

Ea quae hucusque exposuimus tam de natura furti jure
hodierno, quam de natura factorum quae in ambobus
casibus obvia sunt, nos persuasos fecerunt, factis illis
contineri furtum, nec qualificationem abusus fiduciae
valere posse vel sanis firmisque juris principiis esse
congruam; pauca quaedam subjungere fas sit de na-
tura delicti, quod cum antique jure furtum usus voca-
retur, hodie tamquam opligting, escroquerie, vel mis-
bruik van vertrouwen, abus de confiance, jure nostro
punitur; unde clarius patebit, sit quidem falsa nostra
ratiocinatio, tamen elementa tam criminis qui a dlrec-
tariis committitur {escroquerie), quam abusus fiduciae
ambobus positionibus prorsus deësse.

Audiamus articulum 405, C. P. de directariis:
quiconque soit en faisant usage de faux noms ou de
fausses qualités, soit en employant des manoeuvres
frauduleuses pour persuader F existence de fausses entre-

prises, d'un pouvoir ou d'un crédit imaginaire, ou
pour faire naître V espérance ou la craitite d'un succès,
d'un accident ou de tout autre événement chimérique,
se sera fait remettre ou délivrer des fonds, des meu-
bles ou des obligations, dispositions, billets, promesses,
quittances ou décharges, et aura, par un de ces moy-
ens, escroqué ou tenté d'escroquer la totalité ou partie
de la fortune d'autrui, sera puni etc.

Lexjubet primo loco adhibita esse nomen vel qualita-
tem falsam, vel altero loco combinationem actionum vel
sermonum eo consilio factam ut quis decipiatur et ejus
fiducia captetur {manoeuvres frauduleuses) ; qua combina-
tione quis alterum persuasum fecit vel de re suscepta
quae revera differt ab ea quam combinatio adbibita
promiserat (fausses entreprises) ; vel se possidere titulum,
statum civilem, bona, necessitudines cum potentioribus,
potestatem quandam , quam revera non habet {pouvoir
ou crédit imaginaire); vel qua combinatione alterum
sperare fecerit negotia lucrosa, favorabilem litis contes-
tationem, immunitatem ab onere quodam, ut puta
militia, hereditatem accipiendam, bonum eventum cu-
jusdam operationis alia similia {esperance d'un succès);
vel qua combinatione alteri metum injiceret mali,
eventus quos timere absurdum est {accident événement
chimérique); quae omnia constituunt primum elemen-
tum delicti directariorum.

Secundum elementum est sequela quam machinatio-

nes citatae habuisse debent, scilicet voluntariam tra-
ditionem {remettre ou délivrer) rerum mobilium, sive
instrument! script! quo de obligationibus quibusdam
constat, {fonds, meubles, obligations etc.)nbsp;^t

Tertium elementum est consilium quod habere debuit
agens adhibitis machinationibus, nempe subtrahend!,
sive jam subtraxerit sive tantum conatus sit subtrahere
{escroqué ou tenté d'escroquer) summam vel partem bo-
norum alterius. {totalité ou partie de la fortune d'autrui.)

Jam vero traditio rei mobilis obtinuit sive gaz tradatur
instrumento metitum , sive ea lege ut per certum tempus
comburatur ; fier! potest ut consilium subtrahend! quan-
titatem quamdam toO gaz, tametsi praesumi non pos-
sit, habuerit consumtor; quae quantitas est pars bono-
rum alterius, quia exploratores officinae to gaz m
bonis habent; sed machinationes adhibitas non animad-
vertimus, nam traditio toO gaz non est sequela cujus-
dam machinationis, sed tantummodo solutio obligationis
quam contractu ineundo, susceperunt exploratores offi-
cinae ; nec est voluntaria traditio quod fit contra con-
sensum, ita ut criterium criminis directariorum prorsus
deficiat.

Quod attinel abusum fiduciae iterum legem audia-
mus. Art. 408, quiconque aura détourné ou dissipe,
au préjudice du propriétaire, possesseur ou détenteur,
des effets, deniers, marchandises, billets, quittances ou

tous autres écrits contenant ou opérant obligation ou
décharge, qui ne lui auraient été remis qii'à titre de
louage, de dépôt, de mandat, ou pour un travail sa-
larié, à la charge de les rendre ou représenter, ou
d'en faire un usage ou un emploi déterminé, sera
puni etc.

Detractio, dissipatio quibus fit ut quis clepositarius
depositum restituere non amplius possit (détourné dis-
sipé) ; damnum domino, possessor!, ei qui est in posses-
sione illatum, [préjudice du propriétaire possesseur ou
détenteur) ; detractationis objecta, res mobiles, quarum
emtio venditio quotidiani usus est [effets deniers, mar-
chandises) , instrumenta scripta quibus reale damnum
infertur \non morale] [billets quittajices etc.) abusus
fiduciae elementa sunt quibus accedit voluntaria pos-
sessio tradita ex locatione conductione, deposito, man-
dato, negotiorum gestione, [travail non salarie) loca-
tione conductione operarum [travail salarié) ea lege ut
res restituatur vel certo usui inserviat [charge de
les rendre, faire un usage déterminé).

Conjunctio borum elementorum constituit abusus
fiduciae delictum ; sententia judiciaria qua reus dam-
netur , ea separatim enuntiet, probet, nam poena in-
fiigenda injusta foret, neglectis funcl|^mentis quibus
condemnatio nitatur.

Jam vero concedamus fortasse dici posse detràctatio-
nem, dissipationem toü gaz obtinere , damnum explo-

ratoribus etiam inferri; quamquam hoe verum non est
quatenus to gaz venditum est; nam sic soluto pretio
indemnes fiunt exploratores ; to gaz esse rem cujus
emtio venditio quotidiani usus est, nihilominus tamen
quacunque lege contractus cum exploratoribus of-
ficinae initus sit, frustra desideramus voluntariam pos-
sessionem traditam, qua deficiente delictum abusus
fiduciae non est absolutum. Pluribus autem supra
explicavimus exploratores officinae voluisse traditionem
TOO gaz obtinere,' metitum per instrumentum hunc in fi-
nem adstructum, vel ad tempus usque contractu defini-
tum, nec ita consumtor fraudem fecisse si contractus
fines egressuä non fuerit. Contra simul ac ( consum-
tor contractus finem egressus fuerit, voluntaria possessio
tradita non amplius a parte exploratorum officinae
obtinet, qua deficiente cadat necesse est qualificatio

abusus fiduciae.

Praeterea lex enumerat contractus ex quibus volun-
taria possessio tradita esse debet, quibus quum legis-
lator emtionem venditionem non adscripserit, nec nos
eum contractum per analogiam addere possumus,
quodsi hoc addidissemus absurdum quid posuissemus ;
quia si ex emto vendito possessio a volente traditur,
dominium rei traditae transit, quisque dominus res
suas si velit detractare potest, nec tamen e nostro arti-
culo puniri.

Consumtor toO gas certis conditionibus licet diversis.

contractum inüt emtionis venditionis, solvat pretium rei
traditae, conditiones contractus adimpleat, securus vi-
vere potest. Si contractus fines egressus fuerit non
amplius obtinent nec voluntaria possessio tradita, nec
traditio ex emto vendito, nam furtum revera consum-
torem committere nos hacce dissertatione satis probasse
speramus.

' ; - 'V - iüjri- i-.J^-

THESES.

I.

Si quis contraxit cum officinae exploratoribus, se solu-
turum pretium fluidi quod gaz dicitur, secundum quanti-
tatem quam instrumentum ejus copiae metiendae causa
adstructum in suos usus conversam prodit, non fiduciae
abusum, sed furtum committit, quando boe instrumentum
amovet, et sic impedit quominus quantitas tradita recte
öotetur.

IL

Aeque furtum is committit, qui contraxit ea lege ne
diutius lumina toü gaz incensa maneant, quam per certum

contractu definitum tempus, eum ejusmodi luminibus vel
in longius tempus, vel in majorem numerum utitur.

III.

Rejicienda est sententia scriptoris anonymi in Amster-
damsche Regtspraak, Regtsgel. Mengel. 1, 36, statuentis
illud fluidum a consumtore possideri.

IV.

Injustum videtur populum armis cogere, ut se populo-
rum commercio misceant.

V.

Criminis repetiti uotio rectius exponitur in art. 163
legis Cómmunalis quam in art. 56 C. P.

VI.

Art. 372 C. Civ. improbandus videtur, tamquam injus-
tus erga matrem.

Vll.

Improbandum videtur quod esceptio in favorem libero-
rum eet. in art. 887 C. Civ., non etiam sancita sit in
art. 959 ejusdem Codicis.

Art. 1005 C. Civ. legatario tribuitur jus rem legatam
ab herede exigendi, non a qaovis possessore petendi.

IX.

In art. 1471 C. Civ. loco verborum: ^ten ware hij
wettige redenquot; melius legeretur: ^eene billijke reden.quot;

X.

Non est pugna in Codice Civili inter artt. 1550 et 1429.

XI.

Melius se habere videtur art. 1601 C. Civ. nostri quam

art. 1738 C. Civ. Francici quod attinet ad probatiofiis onus.

XII.

Recte se habet art. 243 Cod. Merc, nostri.

XIII.

Praepositus exercitorum {boekhouder) in art. 338 Cod.
Merc, non habet jus ex pecunia ex confecto itinere penes
se reliqua, summam aliquam retinendi quae itineris se-
quentis impensis inserviat.

Acceptans qui solvit litteras cambiales praesentanti qui
falso indossamento eas litteras tenet, recte cogitur denuo
solvere ei praesentanti qui litteras ex veris indossâmentis
tenet, ex art. 137 Cod. Merc.

XV.

Art. 126 Cod. de Rat. proc. in Caus. Civ. § Ult. in-
telligendus est de impensis factis a parte contradicentis,
sed non de lis quae a parte agentis facta sunt.

XVI.

Art. 129 Cod. de Eat. proc. in Caus. Crim. tantum
intelligendus videtur de curia quae in cameram deliberatio-
nis convenit.

XVII.

Per legem tantum, non vero per decreta Regis vel sta-
tuta Communalia, domini possunt teneri de delictis fa-
mulorum,

VIII.

Melius Hadrianus consecutus fuisset propositum, si in
1. 31, 5 1 D. de acq. rer. dom, XLI. 1 loco definitionis

thesauri, definivisset quid per verbum »invenirequot; intel-
ligeret.

XIX.

Sententia juris Anglici per quam ille qui suicidium com-
mittit puniendus est, omnino videtur probanda.

XX.

Probandus est modus quo secundum art. 181 Legis
Fundamentalis esercitus apud nos creantur.

,.....^ ^

•.«10» oiiiÈy^)!!'- ïi^nbsp;islhaA«- wjrrf m^öo^fre-^