y
'1

^^SPTIMUM 0MMU8 aTKaTA-ïnbsp;-

, »ïumoAM ataoToaa 3TAxiJjtOToagt;.

.VVtax^ilnbsp;te A»«

J^/Jte ^ ^^.oiaaoaa v^AOimain, aiTATJUOA-ï WguiHOif .1
H^ ^î ^T. mx} ■ Uiki M /^A: m-^ w

'■■^iJ^ .«quot;aajfvmï ta BXsamp;mn okaaiaoâ la okamos atani «^lopfiikmtjs

aœrnaaa Ta sim
^ nnimm ivmjLXSL ikwajoe qa ooijaot
ja'TaHA KtAv aoojï auÄTa^ anaooAi

SUmilSQüE IN JURE ROMANO ET HODIERNO JURlBUS ET PRIVILEGIIS,
in ACADEMIA rheno-trajectina ,

•i

Spatio Äcademico decurso fedabat mihi specimen aU-
qiiod conscrïbere, quo finem studiis meis imponerem, et
summos honores in jure Bommo ae Hodierno capesserem.
Postquam inter varia a/rgumenta d/iti dtihitaveram, et
aliquod ex iis, meis virihus satis aequum, eligere,
diffidllimm esse intellexeram, virim Clarissimiim

simus mihi, modnm definiendi pretium rerum, quae
in avarias communes contriluunt, dâligenti examini
submitter e, tum etiam me monebat ne historicam dis-
quisitionem huius argvmenti negligerem. Placebat sane
mihi illud argumentum, ac praesertim eam ob causam,
quod Juris Mercatorii, mihi prae aliis grati, pars
erat. Neque spes me fefettit. Qua magis enim argumenta
operam navabam, eo magis voluptas, quam in tractando
percipiebam, augebatur. At perscripta jam dissertati-
uncula triste mihi accidit audire virum Clarissimum,
cuius tanti facere dediceram judicium, Anglos scrip-
tores hoc in argumenta secutum, opinionem profitentem
sententiae, quam ego, doctrinam scriptorum Anglorum
opinioni Germanorum postpon^ens, enuntiameram, pror-
sus contrariam.

Ferjucnndum mihi est hac opportunitate uti ad gra-
tum animwm significandum iis, qui mihi antecessor es

fnerunt in jurisprvdenüae discvplina, qni mihi vimi
indicaverunt, qua ingressm, cum magna Semper volwfh
täte in praecepta Juris incumberem.

Tibi, Vir Clarissime den teXj cuius schoUsprimwm
interfui, gratias ago quam maximas pro egregiis tnis
in me, per omne tempus, quod studiis impendi, me-
ntis.

Et tu, Vir Clarisnws m. des amorie van der
hoeven^ cuius consuetudine frui mihi tam saepe Ii-
cuit, accipe gratias ex imo pectore prolatas pro omm-
bns iis, quae in me contulisti; pro consilio et auxiUo,
quibus mihi tam publica, quam privata institutione
adfuisti. Fore ne unquam illa praesidia mihi desint,
^st quod maxima cupio atque spero.

Etiam tu. Vir Clarissime van hall, quem, mihi
lt;^ontigit habere jyromotorem aesümatismmm,, qua-eso,
accipias testimonia grati ammi m,ei pro benevolentia et

Vohis omnibus denique, quibus curae est institutio
juventutis, vitam incolumem servet D. O. M. !

«râ ôœiîhBta apïöf pi lo^ »mqioiati« aopounotaJI
«jb laatomd «wîito^'^ijip fe'^ ^lrrti«nbsp;oiioBoilq

Hsoq ôtsJerog roönar us ööpö ônj) m ^eiaoJel« oonp
quot;»isihj^aoâ Kitwi^a »tt^b o«eiiiIor wtlo i enIU boa «Jda

■m

Plerorumque auctorum, qui in jure maritimo ex-
plicando versati sunt, si quis sententies examinet de
pretio, quo navis et naulum mercesque navi impositae
in contributione ad avarias communes aestimanda sint,
statim animadvertet5 vix ullum fuisse, qui conatus
sit doctrinae, quam tractare sibi proposuerat, fun-
damentum solidum et stabile jacere, — principium ali-
quod statuera, in quo usque ad finem perstare pos-
set, sed iUos potius voluisse afferre causas consuetu-
dinum, quae hoc in argumento apud varias gentes
vim obtinuerant, et adhuc obtinent, Apud omnes
fere est labyrinthus rationum, in quo filum aliquod,
quod nobis viam et exitum indicet, frustra quaeritur.
Hinc sequitur aliquando principium inveniri, quod ve-
ritati est congruum, a quo postea sine ulla causa de-

flectitur, et si quando necesse est principiuoi statu-
tum modificare, rationes, quae hac de re afFeruntur,
ad id principium difficile referri posse ; imo, non-
numquam ab eodem scriptore in hoe argumente re-
cipi doctrinas prorsus inter se contrarias.

Sic legimus apud virum celeberrimum Pohls * omne
damnum, quod res in na vi accipiunt post j actum,
casum esse quem ii, ad quos res pertinent, sentire
debent, quod veritati est congruum, nam illa damna
non diminuere possunt id propter quod mercatoris
interest, quo temporejactus necessarius erat, et tamen
pag. 733 dicit merces, ubi navis coacta est portum
aliquem tangere et res omnes vendi debent, tali in
casu conferre debere pro eo, quo venierunt deducen-
dis deductis, unde sequitur, damna, quae merces
passae sunt post jactum, quoniam diminuunt pre-
tium pro quo mercator ad conferendum est obliga-
tus, sentiri a domino navis, qui eo plus contribuit.
Ita non servat regulam, »casum sentit dominus,quot;
quam antea professus erat, alioquin addidisset, ad-
ditis damnis a mercibus post jactum contractis. Sic
porro apud eundem scriptorem , et virum celeberrimum
von Kaltenborn ^, qui eum in multis imitatus est,

1 Cf. Pohls. Darstellung des gemeinen Deutschen und des Ham-
burgischen Handeisrecht. Seerecht T. III, pag., 730.
s Cf. Von Kaltenbokn, Grundsätze des Practischen Europäe-

quando quaestionem tractant utrum stipendia jam
soluta nautis ante jactum sint deducenda de naulo,
nec ne, causas varias invenimus, allatas ad pro-
bandum ea non esse deducenda, quae ad princi-
pium, quod ad definiendum pretium navis et mer-
cium ad contribuendum obbgatum statuerant, dif-
ficillimum referri possunt, quum in eo ipso principio
invenire potuissent rationem quae solutionem quaes-
tionis in clara luce collocasset, Haec etiam valent,
cum illi scriptores -de quaestione loquuntur, quaenam
iinpensae omnino, quae vero non, de pretio mercium
sint deducendae.

Sic Stevens * dicit si merces aliquod damnum pe-
culiare passae sunt, res conferre debere pro pretio,
quo in conditione, qua advectae sunt, vendipossunt,
quia pretium earum rerum, quae advehuntur , pre-
tium est earum rerum,, quae servatae sunt. Illud
utrum verum sit, nec ne, hic inquirere nolo, sed
tantum animadverto ilium in hac doctrina non per-
stitisse. Pag. 55 enim dicit, quidquid genus sit
Carum rerum, quae in periculis versantur, pretium,
quod habent quo tempore salvae sunt factae, id esse

* Cf. Stevens. An essay on average and on other subjects etc.
Ed. IV, pag. .'52.

quod ad conferendum est obligatum, unde sequitur,
damnum, quod res passae sunt post jactum, pretio
Tenditionis esse addendum, quia alioqui diminueret pre-
tium rerum, quo tempore sunt salvae factae. Hic
igitur non conferunt conditione, qua advectae sunt.
Porro dicit ilium modum definiendi pretium navis
ad conferendum obligatum esse optimum , qui proximo
accedit ad pretium navis, quando navigat, deductis
deducendis , et etiam damnis peculiaribus, quae ante
jactum navis passa est, ita ut damna, quae post
jactum contraxit, pretio ad contribuendum obligate
insint, quum supra, ut vidimus, dixisset, merces, si
per aliquem casum post jactum détériorés factae
sint, ea conditione conferre debere, ita ut illa damna
tunc pretio ad conferendum obligate non insint. —
Damna igitur, quae navis post jactum contraxit, a
pretio ad conferendum obligate non abducit , quum
damna , quae merces post jactum passae sunt, facto
abstrahlt.

Dici potest a scriptoribus, qui hoc argumentum
tractaverunt, duas sententias enuntiari, quarum una
docet dominos navis et mercatores conferre oportere
pro eo, quod eorum interest quo tempore jactus
necessarius est ; altera vero eos tantum contribuera

oportere pro eo quod sive in locum, de quo na-
vis profecta erat, sive in poftum quem navis tan-

gère coacta erat, sive in locum destinationis salvum
advectum est. lt; Si quaerimus quaenam ear um senten-
liarum alteri sit praeferenda, nobis videtur prima esse
anteferenda. Si enim bene illa doctrina intelligitur,
tamquam fundamentum ejus, quod dominus navis
pro parte sua conferre debet, pretium , quod habet
navis in portu ad quem redire solet, accipiendum
est, ita ut per eam dissimilitude evitetur, quae illi
doctrinae inest, quae docet dominum navis et mer-
catores pro pretio, quo navis et merces loco adven-
tus vendi possunt, conferre debere, quum illius non,
ut horum quale sit illud pretium , intersit. Navem

Wollte man mit strenger conseqnenz urtheilen so miisste man
behaupten das Schi£fmussefarden Werth contribuiren, den es indem
Augenblicke hatte in welchen die Handlung die zur Havariegrosse
Veranlassung giebt vorgenommen wurde. Eandem sententiam fert
de mercibus. Cf. Pag. 735.

j^genblicke der Havariegrosse-ereignisse haben der zum Contribu-
tion zu ziehende Werth sein mussen.

Cf. STEVENS, pag. 52.
0 ' For the value d what Arives, is the value of what is saved.

subvenu depuis ont été déteriorees, ne contribuent et ne sont estimees
dans cette masse ,^qu'èti é^rd^^'Pétat dans le quel elles se trouvent.

; enim dominus ad ilium locum non misit, ut vende-
retur, sed ut res deveheret et postea ad portum ad
quem redire solet, rediret. Igitur coactus est con-
ferre pro pretio aliquo, quod quale sit, ejus non inte-
rest, cum contra mercatores pro pretio debent con-
ferre, quo res revera aestimant. Est ita dissimilitudo
inter partes, quae secundum meam sententiam ré-
pugnât doctrinae generali, quae docet, fingendum
esse dominos navis et mercatores societatem iniisse,
in qua partes omnes ejusdem conditionis esse debent.

Porro conservât nostra doctrina regulam »casum
sentit dominusquum altera eam violet. Si enim
res contribuunt pro pretio, quo vendi possunt con-
ditione qua in portum destinationis sunt advectae,
inde sequitur , damna, quae illae res passae sunt post
jactum a domino navis sentiri, quia, quo minus
mercatores contribuunt, eo plus ille conferre debet,
quum tamen verum sit, illa damna non posse dimi-
nuere id, qua propter mercatorum intererat jac-
tum fieri, et igitur damna esse, quae tantum domi-
ni earum rerum, quae ea passae sunt, sen tire de-
bent. Doctrina tamen, quam nos praetulimus, vi-
tium illud non habet, quoniam docet in perficienda
collatione nos conari debere conjectura aestimare pre-
tium, quod res habent quo tempore j actus neces-
sario fiebat. Addi etiam potest ad optionem nostram

approbandain , doctrinam , quam enuntiavimus , etiam
ad naulum referri posse, quum id de altera vix dici
possit.nbsp;-^n

Conati sumus in doctrina, quam praetulimus usque
ad finem huius argumenti perslare; an hoc proposi-
tum assecuti fuerimus , nec ne, lectorum judicium
esto.

îtu;.'

iOiiit^q

de navi et naclo.

SECTIO I.

Quamquam fortasse alicui mirum videbitur hoc in
capita duo argumenta tractari, de quibus potius di-
versis locis sermo esse debuisset, attamen mihi per-
suasum est, lectis iis, quae sequuntur, hanc meam
rationem comprobatum iri. — In historica enim dis-
quisitione, quomodo navis temporibus antiquioribus
in collatione contulerit, semper etiam de naulo sermo
esse debet, quia aliquando, hoc contribuente, navis ad
conferendum non erat obhgata, ut difficilimum sit,
quum de contributione unius loquamur, de altero
tacere.

Antequam ad citanda placita de eo argumento an-
tiquiorum et recentiorum legum pergam, liceat mihi
animadvertere non omnes legas expressis verbis modum
praescripsisse, quo navis conferret, vel potius non

indicasse locum, quo navis esset aestimanda. —
Ratio fortasse ea est, quod navis rebus servatis com-
parata sit, quae contribuunt secundum pretium ven-
ditionis loco adventus, et quod in eo portu perfici

Incipiamus a Pandectis * : in iis dicitur dominus
pro portione esse obligatus ; quomodo illa portio sit
definienda non legitur; tantum id vetatur ne major
sit quam damnum, quod navis ipsa contraxit. Credo
tamen Romanos semper navem aestimasse loco adven-
tus. L. II. § 4 enim legimus »portio autem pro
»aestimatione rerum, quae salvae sunt, et earum
» rerum, quae amissae sunt, praestari solet, nec ad
»rem pertinet si hae, quae amissae sunt, plus venire
»possunt, qnoniam detrimenti, non lucri fit praestatio.
»Sed in his rebus, quarum nomine conferendum
»est, aestimatio debet baberi, non quanti emtae sint,
»sed quanti venire possunt.quot; Ex quibus patet eos
navem mercibus comparasse Haec eadem doctrina
est recepta in Basilicis Libr. LIU. Tit. 3. Cap. 3.
»Quae autem salvae sunt, quanti venire possuntquot; et
etiam in Cap. CXIV. juris maritimi Pisae et Floren-

die Absicht dass das Schiff auf dieselbe Weise contribuiren soUe,
■wie die Ladung.

tiae. Secundum Consulatum Maris navis i tantum
confert pro dimidia parte pretii, quod habebit, id est
loco adventus. Quod attinet ad jus üliaricum, Wis-
bicense et Placitum Philippi 11 anni 1563, poterat
secundum primum magister navis optare utrum navis
an naulum conferret, quum in aliis haec optio mer-
catoribus erat data. Causa huius favoris patrono dati
mere fuit privilegium in navigationis favorem. Illis
temporibus enim, quum contractus assecurationis non-
dum erat cognitus, ii homines, qui pecunia sua naves
construebant, multo magis in re pecuniaria periclita-
bantur, quam ii, qui hodie fallaci et inconstanti mari
rem suam familiarem committunt. Una tempestate, una
procella homo dives reddebatur pauper, quum nunc
damnum ex tali tempestate ertum per multerum pa-
trimonia diffundatur, et sic pernicies unius evite-
tur. Ut iis hominibus subveniretur statuit consuetude
patronos navium ad contribuendum ad damnum sacri-
ficie voluntario contractum tantum pro dimidia parte
pretii navis, aut tantum pro nave sive naule obliga-
tes esse, quum optio inter ea sive mercatoribus sive
patrenis navium dabatur. Hoe privilegium vim suam
amittebat per contractum aliquem specialem, qui dice-
-- ■ ' : quot; ib

» Cf. Caput 50—95; 51—96; 53—9S ; 64—109. La nau deu hi
metre per Ie meytat d'aco que vair«.''O - »OaK-T ■

batur agermammentum, qui fiebat inter patronum,
et mercatores, quando navis magnis in periculis ver-
sabatur, aut mercatores aliquid rebus suis timebant,
cuius erat consilium, ut, quando quid accideret, na-
vis et merces tamquam unum totum intelligerentur
et damnum acceptum inter diverses dominos, quasi
communis illius universitatis proprietaries , pro rato di-
videretur. Quando talis contractus erat faclus, navis
pro toto pretio conferebat. Hic contractus igitur com-
parari potest contractui hodierno assecurationis mu-
tuae, et exceptio navem , quando bic contractus inter
partes erat iactus, pro toto pretio ad conferendum
obligatam esse, fortasse ostendit consuetudinem, de
qua loquimur, esse introductam ut patronis navium
subveniretur. Vir celeberrimus Fremery ^ dicit hoc Pri-
vilegium patrono esse concessum, quoniam per navi-
gationein et tempus, et vitam et sanitatem exponit.
Dicit enim »dans le danger il paye de sa personne:
c'est un genre de contribution: compte lui en est
tenu.quot; Ratio sane satis poëtica! In legibus Uliari-
cis, Wisbicensi et statute Pbilippi II nihil legimus
expressis verbis de loco, quo navis aestimanda sit.
Tantum dicitur patronum auctoritatem habere aesti-
mandi navem, et mercatoribus conceditur optio utrum

navein pro prelio, quo patronus eam aestimaverit,
velint sibi habere, an patrono relinquere, e quibus
indirecte patet navem contulisse pro eo, quod valebat
conditione, qua portum destinationis tetigerat; patro-
nus enim. obligatus ad navem aestimandam, id pro-
fecto fecerit ex üs, quae adhuc de nave superfuerint.

In Gallia praeceptum juris Uliarici viguit usque
ad tempus, quo Lüdovicüs XIV Edictum maritimum
promulgavit, in quo secutus est Consulatum maris;
quo loco vero navis sit aestimanda, non legitur, In
patria ^ nostra, quamdiu Placitum Philippi II vim ob-
tenuit ,''optio mercatoribus concedebatur, unde orta
est consuetudo, quam etiam nunc van der Linden 2
commémorât, quae praescribat ut mercatores id op-
tare deberent, quod maxime valebat, quod sine ullo
dubio antea etiam mercatores fecerint.

Videamus jam, quam doctrinam legislator noster
in codice mercaturae receperit ; eam comparemus cum
aliorum populorum institutis et tandem, quaenam sit
vera, investigemus. Legislator noster statuit Art. 727.
»De gemeene Avarijen worden gedragen door de

» Cf. VEEWER.Nederlandtsche Seerechten, pag, 105, „gelijk ook
nog tot Amsterdam volkomen onderhouden, en wij'ders alomme
is een wet in Nederland.quot;

2 Cf. Van der Linden , Rechtsgeleerd en practicaal Koopmans-
Handboek, pag. 500.

»waarde van het schip, in den staat waarin het is
»aangeitomen, met bijvoeging van hetgeen bij ver-
»goeding van gemeene avarij wordt verstrekt.quot;

Si in historiam huius Art. inquirimus, vidimus in
speciminibus anni 1815 et 1822 receptam fuisse
doctrinam juris Francici, tandemque anno 1825 doc-
trinam novam, quae et navem et naulum conferre
debere docet secundum veterem illam regulam,
» quod pro omnibus datum est, omnium contributione
»sarciatur,quot; id est toto pretio. — Legislator igitur
se rectae viae commisit, sed ad finem usque eam
non percurrit. Tamquam fundamentum enim colla-
tionis dominorum navium recepit pretium aliquod na-
vis, quod pro iis revera non exsistet, ut infra docere
conabimur. Sed praeterea aliquid neglexit. In doc-
trina enim, quam ille recepit, pretio, quod ha-
bet navis tempore, quo mare reliquit, addenda sunt
omnia damna, quae ab eo tempore, quo periculum ,
quod causa fuit sacrificii, eluctata est, usque ad
tempus, quo portum tetigit, contraxit. Damna eaenim
diminuerunt pretium navis ad quod conservandum sacri-
ficium fuit perfectum; nuUius momenti igitur esse
debent in pretium ad conferendum obligatum K —

1 Pohls, pag. 723, qui, loquens de ea doctrina, quam et^am
. legislator noster recepit, dicit, „Eben so sollte die particulaire Ha-
varie, die das Schiff erlitt nach dem ihm die in Havariegrosse zu-

ren

Von Kaltenborn *, qui laudat legislatorem nostrum ,
quod tamquam fundamentum collationis dominorum
navium aestimationem receperit loco adventus, putat,
quamquam nostra lex hac de re tacet, ea damna
esse addenda: dicit enim. »Die Zurechnung des
»Betrages der Slitage Ton der Ilavariegrossenoth bis
»zum Einlaufen in dem Nothbafen wird nur zwar
»nicht ausdrucklich erwähnt, versteht sich aber wohl
»bei einer genaue Berechnung von selbst. Jeden
»falls aber der werth der particulaireHavarie, wenn
»man auch die Slitage fur zu unbedeutend halten
»mag um sie besonders in Anrechnung zu bringen.quot;
Credo tamen difficillimum esse hanc opinionem de-
fendere, quum historia huius articuli nihil de tali
exculta doctrina doceat, et verba ejus, quod ad id at-
tinet, quod pretio navis addendum esse dicitur, vim
restrictivam habeant. Codex Francicus recepit doctri-
nam edicti Lüdovici XIV, scilicet navem et naulum
conferre debere tantum pro dimidia parte, sed addi-
dit, de quo edictum tacebat, navem esse aestiman-
dam loco adventus Est res valde perscita investi-

bringende Beschädigung zu gefügt wurde, wieder aufgeslagen
werden, weil diese, als nach der Errettung des Schififes geschehen
die Contribution nicht angehen Kann.quot;

gare qaasnam causas et rationes scriptores Francici
et interpretatores codicis attulerint ad illam doctri-
nam defendendam. Valin et Pothieu eam defendant
dicentes navem esse aestimandam loco, unde quot;solvit;
in hac doctrina perseverare poterant vigente Edicto
maritime Ltocvici, quod locum aestimationis non in-
dicabat, quamquam cum viro Celeb. Fremery puto
iis temporibus semper pro pretio loci adventus navem
contulisse. At hodiernis scriptoribus difficilior est res
hanc doctrinam defendere, quia codex praescribit lo-
cum aestimationis et quidem dicit eum esse locum,
quo navis exoneratur. Audiamus virum Celeb. Par.-
dessus \ »I'ö Navire et le fret doivent contribuer,
»même le frêt des choses jetées..... néanmoins ce
»frêt n'étant qu'une sorte de fruit civil et la juste
»representation des dépenses et des détériorations,
»que le voyage occasionne, on ne fait contribuer le
»navire et le fret que pour le moitié de leur va-
»leur, ou de leur montant.quot; Igitur tantum pro di-
midia parte debet conferre navis, quia per naviga-
tionem detrita est. Haec ratio aliquid diceret, si
tamquam, fundamentum collationis auctor reciperet
navis pretium loco , de quo solvit. Sed minime ;
legimus enim pag. 244 »le navire est estimé au

»prix qu'il se trouve au moment et au lieu ou
»s'opère la contribution, car le jet n'a pas con-
» serve un navire neuf, mais plus ou moins dé-
» gradé par la contribution.quot; — Vir Cel. igitur bis
usus est eadem ratione, scilicet navem per naviga-
tionem esse deteriorem factam, primum ad docendum
navem tantum pro dimidia parte debere conferrre,
et deinde ad demonstrandum eam loco ad ven tus esse
aestimandam, unde sequitur eum bis a pretio ad con-
ferendum obligate id deduxisse, quod detriment! navis
per expeditionem passa est. Si enim loco adventus
navis aestimatur, tum jam facto id est deductum,
quod detrimenti navigatio attulit. Vir Celeberr.
Rogron ad hunc Art. aliam dat rationem , ait enim :
» Le navire est estimé au lieu du déchargement, mais
»ce n'est pas cette valeur, qui doit contribuer. Tous
»qu'il en a coûté depuis au propriétaire pour la ra-
»douber et continuer la route ont augmenté cette

}gt; faire contribuer pour cette valeur et le code prenant
»un terme moijen décide que le navire ne contri-
»buera, que pour la moitié!quot; Ponit igitur tamquam
fundamentum doctrinae codicis Francici casum valde
peculiarem. Fingit enim navem in piratas incidere,
postea praelium navale committi ; navem , postquam
magnum damnum accipit, coactam esse portum ali-

quem petere, ibi magnis impensis refici, et tandem
hisce feliciter peractis, novo splendore portum desti-
nationis tangere. Fundamentum profecto satis speciale
regulae tam generalis J Igitur auctore eo, quando
navis, proelio commisse et pretio redemtionis soluto,
statim portum destinationis petit, non pro parte di-
midia contribuere debebit, quippe pretio tempore,
quo redemta est, non aucto. Negligit etiam vir cele-
berrimus hoc proelium esse commissum in commu-
nem salutem navis et mercium ; damna itaque, quae
navis in illo proelio contraxit, per collationem esse
sarcienda, et igitur, quum reparata sunt, a pretio
navis loco adventus non esse abducenda, quia se-
cundum jus hodiernum etiam id , quod sarcitur, ad
conferendum est obligatum. Boülay-Paty ^ dicens »un
» navire n'a, en effet plus la même valeur après
» avoir été fatigué par le voyage qu'au moment de son
» départquot; dat eandem rationem ac Pardessus et aeque
obliviscitur id , quod navis per navigationem detrimenti
fecit, jam esse abductum, quando ea aestimatur loco
adventus.

navis ï confert pro pretio, quod habet tempore, quo
mare reliquit. Si hac de re inter partes oriatur lis,
ab bominibus peritis id defînitur. * .

Stevens pag. 56 nos docet in Anglia tamquam fun-
damentum collationis navis recepi aestimationem , quae
occurrit in polissa assecurationis, deducto damno pe-
culiari, quod navis passa est, et si fortasse talis aes-
timatio non adsit, navem conferre oportere pro pre-
tio, quo conditione, qua portum destinationis tetigit,
aestimatur.

Investigemus jam, quaenam earum doctrinarum ,
quas a diversis gentibus acceptas vidimus, vera sit.
Ad solvendam earn quaestionem, quae aliis verbis
significat, quodnam verum pretium sit navis ad con-
ferendum obligatum, mihi videtur necesse esse aliam
proponere, et quidem sequentem : quid domini navis
interest jactum fieri? Quid per sacrificium salvum
reddi potest ? Respondeo : pretium omnium eorum,
quae de navi supersunt tempore, quo patronus videt
jactum necessario fieri. Hoc responsum, ut sponte
apparet, est etiam responsum ad quaestionem , quod-
nam sit verum pretium navis ad contribuendum obli-
gatum. PöHLS ^ eandem fert sententiam, dicens, si
velis stricto jure judicare, putandum est navem ad

conferendum esse obligatam pro pretio, quod habe-
bat quo tempore ad factum concluditur, cuius con-
sequentia est collatio. Stevens i vero qui dicit, »the
»true value of the ship for contribution is the
»amount that her hull, etc, would produce after the
»sacrifice is made, with the addition of the amount
»made good by general average contribution,quot; et
»Benecke qui aitquot; der Rheder gewinnt oder rettet
»durch die Werfung oder anderweitige Aufopferung
»so viel als sein Schiff nach dem Unglück werth
»ist,quot; sibi aliam quaestionem proposuisse videntur,
scilicet: quid jactus salvum fecit?
Id

tamen, quod salvum factum est, patrono non
persuasit, ut sacrificium faceret, sed id, quod salvum
reddi poterat, itaque, quod ante jactum supererat.
Si v. c. cautes navi foramen intulit, quo patronus
niovetur ad faciendum jactum, levandi causa, et
per tempus, quo ille jactus perficitur, procella unum
ttalorum frangit, tum ei sententia virorum Stevens
et Benecke , malus non coUationi erit obnoxius, quam-
quam etiam, ad eum salvum reddendum patro-
öus jactum fieri jussit, et regula docet, »quod pro

Sed quisque videt doctrinam, quam exposuimus
multis difficultatibus obnoxiam esse, ad quas tollen-
dus caremus et facultatibus et remediis. Quomodo
enim magister navis, quum magnis in periculis ver-
satur, juste atque aeque aestimare potest id, quod
circum se contemplatur ? Quomodo hoc in negotio
versari potest, quando auxilium et consilium diversis
locis requiritur? Num mercatores semper fidem ha-
bere debebunt aestimationi, tali modo factae? Restât
igitur nihil aliud iis scriptoribus , qui hoc argumen-
tum tractant, nisi ut conentur pretium navis, quo
tempore ad jactum concluditur, conjectura aesti-
mare. Ad id propositum consequendum plerique pu-
taverunt navem conferre debere pro pretio quo Icfco
adventus aestimatur, et quidem intégra conditione.
Contra banc doctrinam afferri potest, navi aliquod pre-
tium attribui, quod secundum aestimationem domini
non habet. Dominus enim illam aestimat secundum
id, quo eam in portu ad quem redire solet, ven-
dere posset. Navem enim non emittit, sicut res, ut
in portu destinationis vendatur. Pretium igitur, quod
ibi valet, non est pretium, quod habet domino, et
ita non tamquam fundamentum collationis, casu vero
singulari, in quo revera venditur, excepto, potest ac-

cipi, Praeterea subjiceretur patronus variationi pre-
tiorum navium loco adventus, quamquam minime
habeat animum navem suam ibi vendendi. Sit pretium
ibi majus, quam pretium navium loco, ad quem na-
vis redire solet, nimis contribuet ; sin contra sit mi-
nus , non satis contribuet. Von Kaltenbokn i, qui doc-
trinam , quam improbamus, enuntiat, has difficultates
probe sentit, et dicit propterea, aeque posse variare
pretia navium loco ad quem navis, quae ad contri-
buendum est obhgata, redire solet. Recte ait ; sed
tali variationi pretii omnes res nostrae sunt obnoxiae,
neque est quod queram.ur. Tale quid vero loco alieno
nobis nocere non oportet.

In ea doctrina tamen hoe est probandum, quod
niagis conjectura aestimare conetur pretium navis,
quo tempore ad factum concluditur cujus consequen-
tia collatio est, quam illa doctrina, quae docet na-
vem debere conferre pro pretio, quo conditione, qua
portum adventus tetigit, aestimatur 2. Distinguit enim
inter damna , quae navis ante jactum , et quae postea
passa est, prima abducens, non altera ; distinguit inter
illud, quod navigatio navi ante jactum detrimenti fecit
id, quod postea, quum alia doctrina praescribens
nt navis contribuât pro pretio, quod habet in condi-
tione qua advenit, omnia ea permisceat.

Alii etiam fuerunt, qui putarent navem conferre
debere pro pretio, quo in polissa assecurationis est
aestimata deductis damnis peculiaribus, cui doctrinae
multi scriptores non faverunt, quod mirum non est.
Collatio enim cum polissa nihil habet commune,
quae etiam si ea non adsit, tamen locum habere de-
bet. — Polissa nihil aliud est, quam documentum con-
tractus inter assecuratorem et assecurantem; est igi-
tur , quod attinet ad mercatores, documentum rei
inter alios actae, quae eos obstingere, nec a quo de-
finitio eorum portionum in collatione pendere potest. —
Et si ante oculos habemus doctrinam Anglorum de
assecuratione, quae patitur quinquies pretium alicuius
rei assecurari, nobis apparebit, aestimationem rerum
in illo contractu niti fundamentis prorsus diversis ab
iis, quibus aestimatio rerum in collatione nititur. Si
tamen non alius modus est aestimandi navem, nulla
ratio est, cur aestimatio in polissa tamquam fun-
damentum collationis rejiceretur, dummodo congrua
veritati sit v. c. secundum praecepta Art. 275. C. N. M.

„And the reason why the law allows that a man having some
interest in the ship or cargo, may insure more, or five time as
much, is, that a merchant cannot tell how much or bow little his
factor may have in readiness to lade on board his ship.quot;

Intelligitur ex iis, quae diximus nos doctrinae fa-
vere, quae docet dominum navis conferre debere pro
pretio quod habebat navis, quo tempore locum pro-
fectionis reliquit, et quidem hanc ob causam, quod
per eam quam maxime secundum veritatem conjicere
pretium possumus, quod navis habet quo tempore ad
factum concluditur, cuius consequentia collalio est, in
aestimatione domini. — Non credo necesse esse hoc
amplius probare, post ea , quae jam hac de re dixi.
Si ita tamquam fundamentum collationis pretium il-
lud acceperimus, deducendum nobis est aliquid,
detrimenti causa (wegens slytage), quod navis usu
passa est, pro rata parte itineris jam peracti. Si navis
damna peculiaria contraxit ante jactum, etiam haec
deducenda sunt, quia diminuerunt pretium, quod ha-
bebat navis quo tempore portum relinquebat ; si vero
damna post jactum navis accepit, eorum ratio nobis
non est habenda, quia tantum agitur de pretio, quod
per sacrificium voluntarium salvum reddendum erat,
verum non de eo, quod in portum advenit.

est , i, e. conditio impleta est, abs qua ejus solutio
j .nbsp;pendebat. In plerisque legibus et statutis de jure

quod ad modum attinet, quo naulum jacturam praes-
tare oporteat, multum differunt. Leges tamen nonnul-
I 'nbsp;lae etiam inveniuntur, quae hoc argumentum non trac-

dum eas naulum ad conferendum non fuisse obliga-
inbsp;tum? Credo equidem ad banc quaestionem generale

non potest ; quod esse pendet a rebus, quae sunt in
futuro ; quod non dici potest, quo tempore patronus
ad jactum faciendum concluditur, in navi adesse.
An talis sensus juridicus ex cultus in Pandectis expo-
natur certe dubitari potest, quando recordamur se-
cundum eas id, quod sarcitur, ad conferendum non
esse obligatum, — res jactas saiciri pro pretio, quo
sunt emtae, et igilur in iis nondum fuisse cognitam
doctrinam, quae docet omnes partes ejusdem condi-
tionis esse debere ; quae yitia hodierna doctrina feli-
citer emendavit. Vir Celeberrimus Fremeby loquens
de illis vitiis exclamat. » Ces habiles jurisconsultes
ont failli ! On ne peut le méconnaître.quot; Praeterea in
eodem paragraphe, in quo patronus dicitur pro por-
tione esse obligatus, agitur de diversis rebus, quas
jactum praestare oportet, et causae dantur, cur ex
iis quaedam ad conferendum non teneantur. Verisi-
militer si contributie nauli Romanis in mentem ve-
nisset, itidem hoc argumentum esset tractatum. Va-
Li.N ^ eandem habuisse sententiam videtur. » Il paraît
»bien, enim dicitquot; que le maître du navire doit con-
»tribuer pour sa portion, mais il n'y est parlé que
»du navire et nullement du frêt.quot; Pardessus dubitat.
Loquens de iis verbis, quae praescribunt, ut patronus
pro portione sit obligatus, dicit, » mais cette expres-
* Sur l'Ordonnance maritime. Art. VII. L. III. T. VII.

»sion l'öbligerait-elle seulement à contribuer pour
»une partielt;gt;du navire, ou pour totalité sans con-
»tribuer pour le frêt? Le texte laisse des doutes.quot;
Pandectis adnumerari possunt omnes leges, quae eas
sunt secutae, ut Aniani interpretationes, Pardessus
Coll. des Lois Mar. t. 1. pag. 149 ; Basilica ibid. pag.
187; Leges Cypri, pag. 193; Synopsis minor ibid
pag. 199 et 201, quae omnes de naulo tacent. —
Quod attinet ad leges posteriorum temporum, quae
etiam de naulo tacent, plures sunt causae dubitandi,
an earum silentium naulum obligatione jactum praes-
tandi liberet. Tales sunt: Jus Maritimum Massiliae
anni 1253. Lib. IV. Cap. XXX. Jus Mar. Genuense
anni 1441. Cap. XCVIIL Jus Marit. Civitatum Pon-
tificalium. Eae enim omnes leges sunt factae tem-
pore , quo consulattjs maris verisimilitcr in Mari
Mediterraneo vim obtinuerat, qui jam continet doc-
trinam satis excultam de contributione nauli, ut adeo
fortasse de naulo non locutae sint. Hoc dubium
majorem vim obtinebit, ubi animadverterimus eas
omnes leges vim babuisse in locis et regionibus, quae
Mari Mediterraneo adjacent. Praeterea jam in iis le-
gibus apparet rerum nauticarum major usus, quam
in Pandectis invenitur. V. c. in eo statute Massi-
liae, loco supra commemorato, doctrinam legimus,
quae hodie omnibus legibus maritimis est recepta ;

eam scilicet, quae res jactas servatis comparat ,.»et
praescribit ut sarciantur pro pretio, quo servatae res
vendi possunt, »in qua conditione,quot; enim ibi legi-
mus, »avere dictum, quod jactum est, et merces
»inde peioratae computantur secundum quod similes
»merces illis valebant in illa terra in quo navis dic-
» ta , vel illud lignum eas res salvas discaricabit por-
»tum faciendo.quot;

Pergamus jam ad eos fontes, qui de naulo agunt. —
Secundum Consulatum Maris Cap. LIII. totum nau-
lum jactum praestare oportet, si patronus id rece-
pit tam rerum servatarum , quam amissarum ; verum
si tantum servatarum postulat, omni contributione
liberatur, quia, ut additur, jam satis amittit, quum
naulum rerum amissarum ei non solvatur. Haec
eadem doctrina est in Cap. CLI, ubi agitur de con-
tributione , quam patronum praestare oportet, quando
aliquid accidit sive navi sive mercibus, et contractus
sit factus ad paitienda inter se damna, quae navis
aut merces passa fuerint. Denique invenitur aliud
Caput * quod de naulo agit, et quod scriptum est,
ut finis imponeretur diversis modis, quibus iis tem-
poribus doctrina de contributione nauli exponi solebat.
Nonnulli enim putabant omne naulum , quod patro-

nus acciperet, jactum praestare oportere ; alii vero
tantum naulum rerum servatarum ad contribuendum
esse obligatum , si id patrono esset solutum ; alii tan-
dem , et eorum sententia vera erat, contendebant,
naulum omnino non collationi subjacere, nisi pro
rebus amissis esset solutum. Haec diversitas opinio-
num origo fuit novae doctrinae, hodie eodem fere modo
a plerisque scriptoribus receptae, quae docet omne
naulum, tam rerum servatarum, quam amissarum
jacturam praestare oportere , deductis tamen conductu
et cibariis sociorum navalium, aliisque impensis ad
iter faciendum necessariis. In eodem capite etiam agi-
tur de quaestione, an naulum stipulatum pro rebus,
quae a patrono reducentur, jacturam factam per iter
ad locum destinationis praestare debeat. Qua de re
infra dicemus.

In jure Maritime quod vulgo vocatur Guidon delà
Mer legimus doctrinam, quam vidimus etiam Con-
sulatu Maris receptam, — nempe patronum pro toto
naulo ad conferendum esse obligatum, quando con-
tributionem huius antefert contributioni navis. Omnes
leges, quae sequuntur, dicunt naulum conferre de-
bere , sed an aliquid de eo sit deducendum, nec ne,
non indicatur: Jus. Mar. Hans. 1614. Tit. VIII.
§ III. Jus. Mar. Norv. Cap. III. Hamb. Tit. XVI.
Art. 2. Jus Mar. Lubec: Lib. IV. Tit. II. § III.

Jus. Mar. Boruss. 1620. Lib. IV. Arl. § lU. Jus
Mar. Catal. 1340. Cap. XXX. Leges Wisbycenses,
Art. 38. § 2. Placitum Piiiuppi 11 1653. Art. 6.
Neque apud van der Linden , neque apud tan der
Keessel legitur aliquid peculiare de contributione nauli

Ludovici anni 1681 statuit naulum tantum pro di-
midia parte contribuere debere. — Valin liuius Art.
banc rationem dat, »Car enfin s'il y a un fret c'est
»aux dépens du propriétaire, ou du maistre tant à
»raison des victuailles consommées, et des loyers des
»matelots, que de la diminution que souffre neces-
»sairement le navire durant le voyage par le dépuis-
»sement. inévitable de son corps, et de ses âgres et
»apparaux; à quoi il faut joindre l'intérêt de toute
»la depense de la mise-bors.''^ Auctoreeo igitur tan-
tum dimidia pars nauli confert, quia altera, qua sol-
vuntur conductus nautarum, cibaria, et impensae fac-
tae ad reparanda damna, quae navis contraxit per
iter, non dici potest jactum salva esse facta. —
Hanc doctrinam secutus est Codex Francicus. ^ -
Legislator noster recepit doctrinam Consulatus Ma-
ris. Legimus enim Art. 727.quot; Door de vracht, on-

der aftrek van de gagie en het scheepsvolksonder-
houd.quot; An haec doctrina vera sit infra inquirimus.

Supra diximus non dubitare posse, quin naulum
sit ad conferendum obligatum , neque credimus necesse
esse multis verbis hoc demonstrare. Jactus enim
servavit navem, cuius sains dici potest conditio, abs
qua pendebat obligatio naulum solvendi, unde sequi-
tur domini navis interfuisse eum fieri, et igitur il-
ium ad conferendum etiam pro naulo esse obliga-
tum. — De aestimatione vero nauli nondum locuti
sumus ; hîc de hoc argumento agitur, Sed ante quam
ad haec pergam, liceat mihi animadvertere facile esse
intellectu, quoties hic de naulo, quod jacturam praes-
tare oporteat, sermo est, toties nos loqui de naulo
debito. Si v. c. tempestate gravi orta, navis tale
damnum contraxerit, ut in portu, quem post jactum
tetigerat, refici non possit et patronus aliam navem
conducendi potestatem non habeat, tantum naulum
quod pro rata parte itineris peracti debetur, ad con-
ferendum est obligatum. ^ Similiter, si navis a pira-
tis redemta sit, et postea iter exsequi non possit,
tantum naulum, quod debetur usque ad locum ubi
navis erat capta, pro portione praestare debet pre-
tium, quo navis a piratis erat redemta. ^

Von Kaltenborn docet in Jure Hispanico et Be-
russiaco expressis verbis esse praescriptum ut tantum
naulum pro parte rata itineris peracti debitum, con-
tribuât. In Codice nostro id non legitur sed tantum
dicitur »door de vracht r Attamen mibi videtur nos
id sic intelligere debere ac si legamus, »rfoor de
verschuldigde wacht r Ex deliberationibus, quae hac
de re in concessu ordinum generalium habitae sunt,
non apparet, quid voluerit legislator noster. Credo
eum de ea re non multum cogitasse, et igitur nos
verba ejus ita intelligere debere, ut sensum accipi-
ant, quam maxime veritati congruum. — Naulo,
quod pro rebus servatis debetur, adnumerandum est
naulum rerum amissarum. Jactus enim efficit ut
collatio fiat ; res jactae existimentur in portu destina-
tionis advenisse; patronus obligationi, quam susce-
perat ad res in locum defînitum ducendum, fidem
praestitisse, et igitur naulum meruisse. Solutio igi-
tur nauli sequitur ex collatione, quae jactus est
consequentia, ut adeo navis dominus pro eo ad con-
ferendum obligatus sit. — Haec eadem valent de naulo
earum rerum, quae ad communem usum navis et
mercium sunt venditae. ^ Non praetermittendum est si
patronus, postquam fecit jactum, sive aliquas merces
vendidit necessitate coactus, loco earum rerum alns

mercibus navem oneraverit. naulum pro iis rebus
stipulatum de naulo rerum jactarum, sive venditarum
esse deducendum. üsum enim illius partis navis, in
qua res jactae aut venditae erant impositae, dominus
earum rerum conduxerat per tempus necessarium ad
iter faciendum ; si patrono jam liceret per partem
illius temporis illam eandem partem navis aliis locare
ad suum ccmmodum , locupletaretur alieno jactu,
quod aequitati repugnaret.

Ab eo naulo sunt deducenda omnia, quae ex eo
solvenda sunt ; eo enim tantum, quod superest, jac-
tu salvo facto. Sic primo loco sunt deducenda sti-
pendia nautarum quia a patrono vel domino navis e
naulo solvuntur. Haec doctrina a nostro legislatore
et plerisque recentiorum temporum est recepta. In
Galha , ut vidimus, aliam viam ingressus est legislator
ad idem propositum consequendum. Statuit enim
dominum navis tantum pro dimidia parte naulum ad
conferendum esse obligatum , quia ex altera parte in-
ter alia stipendia sociorum navalium solvuntur. ^

Quaestio est inter vires doctos utrum tantum sti-
pendia adhuc solvenda, an etiam ea, quae ante iter
soluta sunt , deducenda sint. Benecie ^ putat ea non

esse deducenda, quam sententiam défendit in alio
opere ¹ hisce verbis. »For thé advances can not be
considered as diminishing the freight saved with which
they stand in no connexion whatever.quot; Eodem funda-
mento nititur disputatio virorum Pohls ^ et von Kal-
tenborn Dicunt enim stipendia jam soluta nihil
habere commune cum naulo, quod ad contribuendum
est obligatum, et primum quidem, quoniam, quando
navis périt, illa stipendia patrono sive domino navis non
redduntur ; deinde, quia obligatio ad solvenda stipendia
jam soluta non dici potest e jactu sequi. »In des-
sen, dicit Pohls, kann man nicht sagen das die
lgt;ereits bezahlte Gage dem Schiffer in Folge der Ret-
tung durch Havariegrosse zur Last gefallen sei.quot;

Von Kaltenborn in fine disputationis de hoc argu-
»lento videtur sententiam mutare. Opinionem eorum
enim , qui putant illa stipendia etiam de naulo esse de-
ducenda, aequitate potius niti, ait. Pohls vero in
doctrina perstat, dicens in iis regionibus in quibus illa
stipendia de naulo deducuntur, hoc fieri per negligentiam.
Mihi etiam videntur ea stipendia non esse deducenda
de naulo, sed aliam ob causam. Contendo enim do-
minum navis pro iis stipendiis solutis ad conferendum

313.

esse obligatum, quia ejus interfuit etiam pro iis
jactum fieri eatenus scilicet, quatenus sine eo üla
stipendia in damna mutata fuissent. Sine jactu enim
ilia stipendia dominus non recuperasset ; sine jactu
fuissent damna, quae ei non sarciri potuissent. In-
tererat ejus propterea jactum fieri; aequum igitur
est eum pro iis ad conferendum esse obligatum, ita
ut de naulo non sint deducenda. Legislator noster
aliam videtur habuisse sententiam ; loquitur enim tan-
tum de stipendiis nautarum, non distinguens utrum
sint soluta ante jactum nec ne, ita ut putandum sit
secundum eum etiam stipendia jam soluta de naulo
esse deducenda.

Denique deducenda sunt cibaria sociorum navalium.
Esistimantur enim ea impensae, quae ex naulo solvun-
tur, et ita diminuunt id quod patroni intererat, ut jac-
tus fieret.

Scriptores Anglici ^ discrimen putant adesse in-
ter cibaria quae jam sunt consumta ante jactum,
et ea quae supersunt, et libérant collationem patroni
tantum pro portione eorum, quae sunt consumta.
Hoc discrimen et haec doctrina inde sequuntur,
quod cibaria existiment partem esse eorum, quae ad
navem instruendum pertinent, et hanc quidem ob cau-
sam , quod navis jam iis onerata pluris vendi possit,
' Laukence, e. bailt. General average, pag, loO.

•îuam quae sine iis venditur, ut, quum navis pro
pretio, quod habet quo tempore patronus ad jac-
tum faciendum concludit, contribuit, collatio patroni
tantum liberetur, pro cibariis consumtis, quae perti-
Dent ad eam partem pretii navis, quod ea amisit a
tempore, quo portum, unde profecta erat, reliquit
Qsque ad tempus illud, quo jactus factus est, quum
cibaria nondum consumta ad conferendum obligantur,
luoniam partem ejus efiiciunt, quod de nave superest
tempore jactus. '— Ea doctrina tamen mihi videtur
falsa et collatio etiam liberanda esse pro cibariis non-
•îum consumtis. Ea enim non dici possunt jactu
esse salva facta, quia socii navales iter exsequentes ea
lt;^onsument, ut dominus navis eadem conditione futurus
qua fuisset, si navis periisset,^ itaque non dici
potest ejus interfuisse pro illis cibariis nondum con-
sumtis jactum fieri.

Restât ut de quaestione dicam, nunc in Ânglia di-
judicata quomodo naulum conferre debeat, si quid
acciderit in prima parte itineris navi ea conditione
locatae, ut naulum nullum debeatur, postquam in
portum destinationis pervenerit et inde novo cum
onere domum reverterit, nisi salv.a eo, unde profecta
^st, redierit. — Putant nonnulli tali in casu tantum

* Bekecke, Principles of indemnity, pag. 313—417- Von Kal-
tenborn, T. II, pag. 176. Op cit. Pohls, T. III, pag. 726. Op Cit.

naulum conferre debere, quantum deberetur patrono,
si navis tantum conducta esset ad res ad portum des-
tinationis vehendas, quia , si totum naulum jacturam
praestare oporteret, accidere posset ut patronus bis ad
conferendum obligaretur pro naulo, si v, c. aliquid navi
accidisset postquam reliquerit portum destinationis,
quod rursus patronum ad jactum faciendum moveret,
quum mercator in eodem casu simul conferret pro rebus ,
quas emisit, simul pro iis, quae ei remittuntur, —
itaque non amplius parem esse patroni ac mercatoris
conditionem. — Sunt alii, qui sententiam omnino
supra commemoratae contrariam ferant ; qui putant
naulum totum conferre debere, quia iter ad quod
faciendum navis est conducta in duas partes dividi
non potest, et praeterea non solum jactu salvum
factum est naulum pro portione itineris peracti sed
etiam pro portione eius quod navi ad faciendum su-
perest, sed tune etiam esse deducendas de naulo om-
nes impensas, quae ex salute navis sequuntur v. c.
impensas in portu destinationis , cibaria nova etc. Re-
periuntur tandem alii, qui putent esse animadverten-
dum quo tempore collatio fiat, utrum fiat tempore,
quo nondum certum est naulum debitum iri, an
tempore, quo hoc certum est. Primo casu non om-
ne naulum conferre debere dicunt, quoniam domi-
nus navis eo tempore non dici potest naulum ac-

cepturus esse, et naulum nondum existimari potest
partem ejus rei familiaris efficere. In secundo casu
putant omne naulum esse obligatum ad conferendum,
quonium tum certum est jactum totum naulum salvum
fecisse.

Mihi videtur totum naulum semper ad conferen-
dum esse obligatum, et hanc quidem ob causam
quod de contributione partis nauli nunquam sermo
esse possit. In omnibus enim obligationibus sub con-
ditione suspensiva contractis, nihil debetur antequam
conditio est impleta ^ Pendente conditione nondum
debetur, sed spes est debitum iri, unde sequitur quando
de re aliqua agitur, quae prorsus a conditione pendet,
agi de re quadam, quae in rerum natura non est.
Uli igitur, qui in casu, quem tractamus putant nau-
lum pro certa portione conferre debere, aliquid divi-
dunt, quod non est ; dicunt ah quid salvum factum
esse, quod adbuc periculis inconstantis maris com-
niittitur. — Praeterea apparet exemplo sequenti doc-
trinam , quae docet naulum in hoc casu pro parte
ad conferendum esse obligatum, falsam esse. Finga-
nius navem in prima parte itineris contraxisse mag-
num damnum, et collationem nauli pro parte esse
effectam, postea in ultima parte itineris navem, tem-

pertate gravi orta, perire. — Quid tum faciendum
est? Nnm magistro navis reddetur id quod pro naulo
contulit ? Non potest ; quoniam secundum doctrinam,
quam improbamus, naulum pro parte erat salvum
factum. Num facto patronus contulerit ad sarciendas
res quasdam, quae ei nibil salvum fecerunt ? Quod
mihi videtur valde iniquum esse, Perspicuum est ex
his, quae de hoc argumento diximus, collationem
quod ad naulum attinet, in casu , quem tractamus, tan-
tum tum efTiciendam esse, quando navis in portum,
de quo profecta erat, redierit et igitur mercatores,
quorum mérces ad locum destinationis sunt advectae,
obligates esse ad cavendem se postea pro rata parte
jacturam esse praestituros. — Sed fortasse aliquis ro-
gat , quid si post aliquid damnum, in communem
utilitatem acceptum , navis alio damno afficitur, quo
iterum jactus necessarius est? Respondeo, tali in casu
naulum bis conferre debere, quia bis servatum est,
semel in prima parte itineris, deinde in altera. Est
durum, sed patronus habet quod sibi imputet si con-
tractum iniit, ex quo naulum ei sub conditione de-
betur.

Postquam de aestimatione navis et nauli diximus
restât ut de aestimatione mereium agemus. Est pro-
feeto argumentum dignissimum, quod paulo diligen-
tius tractetur; in plerisque enim casibus sunt merces,
quae propter magnum pretium majorem partem damni
sarciunt. De modo quo talis aestimatio sit efficienda
scriptores de hoc argumente et legislatores multum
difierunt.

Investigando incipiamus quomodo gentes antiquio-
res merces aestimaverint et primo quidem loco quid
Pandectae hac de re statuerint. In iis legimus res
jactas sarciri debere pro pretio quo sunt emtae,
quoniam detrimenti non lucri fit praestatio; i. e.
quoniam mercator dominus earum rerum non ha-
bet quod queratur, si ei pretium, quo res illae
sunt emtae, redditur ; de lucro capessendo sermo esse
non potest, mercibus ad locum destinationis non de-
vectis, — porro , merces salvas conferre debere pro pre-
tio, quo vendi possunt, »sed in his, quorum nomine
»est conferendum, aestimatio debet h aber i non quanti

sunt emtae, sed quanti stmt renditae, id enim eorum
interfuit jacturam fieri.quot; Perspicuum est hanc doc-
trinam duplici errore laborare; primus eo constat,
quod res jactae aestimentur secundum pretium quo
i emtae sunt et ita dominus earum rerum pejoris con-
ditionis sit quam caeteri mercatores quorum res salvae

sequi potest dominos rerum salvarum omne damnum
sarcire, iisque nihil superesse, quum domino rerum
jactarum omne damnum sarcitur. Alter vero error
alterum corrigebat. Dominis enim rerum jactarum
ipsis ad conferendum non obligatis, lucrum cessans
quasi sarciebatur, quum rursus iidem dici possunt,
quodammodo pro lucro cessante conferre. Conditio
igitur eorum et aliorum mercatorum fere similis fie-
bat, qui, quod iis conferendum erat, ab lucro,
quod ex prelio venditionis capessebant, deducere
debebant. Vir celeberrimus Voet ^ putat hanc aesti-
mationis rationem, dummodo recte explicetur, sese
commendare aequitate, quippe qua efficiatur, ut do-
nini,mercium jactarum etiam lucri, quod ex salvatis
acquiritur, participes fiant; sarcitur iis damnum, haec
enim ejus est sententia, ex pretio aliquo, cui inest
lucrum , quod acquiritur venditione loco destinationis ;

quo plus igitur lucrum acquiritur, eo plus iis reddi-
tur. Ad hanc opinionem illustrandam fingit navem
esse oneratam mercibus, quae mille aureis emtae sunt ;
illarum dimidiam partem jactam esse, alteram vero
partem octingentis vendi posse ; porro contendit in talî
casu dominos rerum salvarum quadringentos rerum
jactarum solvere debere, quoniam nempe contri-
butie fit pro portione jacturae, i, e jacta mercium
dimidia parte, dimidia pars salvarum dominis jac-
tarum praestanda est, quae sententia mihi videtur
verbis legis Rhodiae , salva reverentia, contraria esse.
Secundum enim illam doctrinam, quantitas summae,
quae dominis rerum jactarum redditur, pendet a pretio
quod res salvae habent loco, ad quem sunt devectae ;
sint res salvae magno pretio venditae, plus sarcietur,
sin parvo , minus ; quod ne fiat tamen vetat lex Rhodia.
Praescribit enim ut semper reddatur pretium emtionis
dominis rerum jactarum. In casu posito , secundum viri
Celebris modum collationem efficiendi recipiunt centum
aureos minus, quam iis debetur. Damnum illatum sar-
ciendum est, i. e in casu quingenti aurei, quo pretium
emtae erant merces. Vir celeberrimus Fremery i ean-
den tuelur sententiam, èt indicat vitium legis Rhodiae
fingendo aliquem casum, in quo summa damni illati

similis est pretio navis et rerum salvarum, ita ut do-
mino navis et dominis rerum salvarum omne dam-
num sarcientibus, nihil supersit. Cüjaciüs ad legem
II, § si navis etc. de lege Rhodia, docet etiam se-
cundum illam legem dominos rerum jactarum nihil
amittere, et quidem exemplo sequenti. Fingit tres
mercatores adesse in navi ; merces primi, emtas libris
centum, jactas esse; merces secundi mercatoris vendi

ut totum damnum ei sarciatur. — Illa doctrina Pan-
dectarum invenitur in omnibus legibus pag. 26 lau-
datis, ex quibus apparet tempore quo latae sunt doc-
trinam contributionis per se ipsam, quam Francici vo-
cant contribution en soi même, nondum fuisse notam,
neque illam, quae docet fingendum esse res jactas in
navi cum salvis remansisse, — eas in locum destinationis
esse devectas, et conditionem dominorum rerum jac ■
tarum et eorum, ad quos salvae res pertinent, si-
milem et eandem esse debere. — Doctrinae, quae

praescribit ut tantum id, quod revera salvum reddi
potest, ad conferendum obligatum sit, neque sermo
est. De deducendo enim naulo, et aliis impensis de
pretio rerum, collationi obnoxiarum , nihil legitur.

Primum vestigium doctrinae contributionis per se
ipsam invenimus in jure Maritimo Hamburgensi an-
norum 1270, 1276, 1292. Tit. XVI. Irt. 2. ubi
legimus »der Schaden soll rechnen über Schilf und
»Gut geworffnen und ungeworlfnen-porroalle Gü-

»der Güter Werth soll man rechnen, als das andere
»gilt in dem Marcktequae eadem doctrina sed
magis exculta invenitur in Ordinatione Phiuppi II.
anni 1563. Tit. IV. van schipbreuckinge etc., ubi
legimus, »sal men alle die verlorene en de behou-
»deue goederen estimeeren na de marckt daar die
» behouden goederen sullen verkocht worden pennincks
»pennincks-gelyke, zijnde daar eerst afgetrokken de
»vracht én ander onghelt.quot; — Vir Celeberrimus
Fremery ^ dicit in nullo fontium juris Maritimi
medii aevi doctrinam contributionis per se ipsam lu-
culente esse expositam , sed tamen putat gentas illius
temporis secundum praecepta illius doctrinae damna,
ad communem salutem accepta, dispertivisse. Ad hanc

opinionem confirmandam afFert quaedam placita, quae
mihi videntur esse par vi momenti, si iis opponuntur
quaedam alia, quae contrariam continent senten-
tiam. Verbi causa legimus in jure Maritime Norvegio
Cap. III. § 1. »de. manière que le dommage soit
»supporté par le navire et par toutes les marchan-
» dises sauvées i. Item in jure Hanseatico Tit. Till.
Art. IL § 1. in jure Lubec. Lib. VIL Tit. IL § 1.
in jure Suec. Cap. X. § 3. Idem invenimus in jure
Berussiaco Art, IL § 1. »ut omnes quorum inter-
» fuit jacturam fieri, id est, tam mercatores ad quos
» res salvae, quam exercitores ad quos navis periculo
»erepta pertinet.quot; — Praeterea vir cel. dicit, nisi
accipiatur secundum jus. Marit. vulgo vocatum Court
des Bourgeois, quod Cap. 42 praescribit ut res jactae
sicnt res salvae aestimandae sint secundum pretium
emtionis, res jactas etiam centulisse, putandum esse
uni partium* totum damnum sarciri, et alteram contra
amittere , quod per collationem solvit, quod ex ejus
sententiam valde iniquum esset, quod lubenter con-
cede. Talis doctrinae tamen exemplum invenimus
in lege Rhodia, ut vir celeberrimus ipse indicavit. —
Credo equidem doctrinam contributionis per se ipsam
temporibus medii aevi non adeo fuisse acceptam, sed

tantum posterioribus temporibus magis fuisse usita-
tam. — Quod attinet ad locum ubi res jactae et
salvae aestimari debeant pleraeque leges idem prae-
ceptum habent, ut statuta Massiliae 1255. Lib. IV.
Cap. XXX. Jus Marit. Genuense. Rubr. X[V. de
jactu. Jus Marit. Norvegense. Cap. IIL § 9. Jus,
Marit. Lubec. Tit. II. § 2. Jus Marit. Borussiacum
Art. IL de jactu. Jus Marit. Cataloniae et Arrago-
nis. Art. XXVIII. Secundum consulatum Maris. Cap.
LIL pag- 97. distinguendum est utrum navi aliquid
acciderit in prima, an in secunda parte itineris. In
primo casu res jactae sarciendae sunt pro pretio quo
sunt emtae; in secundo vero casu pro eo quo vendi
possunt. Jus Marit. Suec. Cap. X. § 2. idem dis-
crimen facit, sed additur in casu secundo etiam im-
pensas esse deducendas. Videtur haec doctrina origi-
nem debere legi Rhodiae, et quidem ei paragraphe,
qua de rerum aestimatione agitur, Doctrina enim,
quae ibi exphcatur, per contributionem detrimenti
non lucri praestationem fieri, legibus citatis in casu
quo aliquid navi in prima parte itineris acciderit, re-
cepta fuisse videtur, quoniam , quantum sit pretium
loco destinationis, mercatorum tune interesse non dici
potest eam ob rem, quod navis, quo tempore res ja-
centur tam procul ab portu, ad quem aliae res deve-
bendae sunt , absit, ut de lucro omnino non sermo

esse possit. Eandem doctrinam tuetur Q. Weytsepî in
libello de Avariis § 22, ad quem Vekwer adnotat ex
placito Philippi II. Art. 6. res jactas aestimandas esse
secundum pretium quo vendi possunt, sed tamen illud
discrimen semper fuisse observatum i. Bakels ^ docet
hanc distinctionem etiam esse observatam quando de
damno quaestio erat navi ab aba dato.

Si quaerimus quid de hac doctrina aestimandum
videatur, respondendum est fundamentum, quo niti-
tur , aliquid congruum veritati continere, sed difficil-
limum esse ad defmiendum ubi prima pars itineris
finita sit, altera vero inceperit. Vestigium huius doc-
trinae cernitur in Art. 728. C. M. N. ubi legimus,
res jactas et salvas, quum aliquid navi acciderit intra
fines patriae nostra ex pretio, quo vendi possent tem-
pore, quo iis navis onerabatur, aestimandas esse.

Ut quaestionem solvamus , quomodo res conferre de-
beant, mihi videtur eadem quaestio nobis esse facienda
quam proposuimus loquentes de modo, quo navem jac-
turam praestare oporteat, scilicet : quid per sacrificium
salvum reddi potest; quatenus mercatoris interest jactum
fieri? Omnia quae disi ad probandum responsum ad

hanc quaestionem reddendum veram nobis mdicare
viam, ut recte pretium navis ad conferendum obliga-
tum definiamus, de definiendo pretio mercium etiam
valent.

Nonnulli ^ aliam viam ingressi sunt et putaverunt
merces non secundum pretium, sed secundum pondus
contribuere debere, quia, ut ajunt, pondus causa est
jactus; pondus causa est, cur navis levanda sit. At
hoe argumentum nititur errore, quoniam procella,
sive tempestas gravis jactus causa est, neque mer-
cium pondus. Secundum eam doctrinam navis colla-
tioni non obnoxia esset, quia pondus ejus causa jac-
tus non dici potest. Sed ne de tali doctrina copiose
loquamur: error nimis est apertus, et praeterea om-
nes leges tam antiquiorum, quam recentiorum gen-
tium praescripserunt ut res contribuèrent pro pretio ,
quo pecunia constant.

Statuimus igitur aliis verbis verum pretium mercium
ad conferendum obligatum esse id , quod res medio in
mari earum dominis habent. Sed quisque videt res me-
dio in mari pretium habere dici non posse. Officium igi-
tur est legislatorum et scriptorum de hoc argumente ex-
cogitare modum defmiendi pretium , qui proposito quam

destinationis semper verum. Res quas misit in locum
aliquem, ut ibi vendantur, ei habent pretium illius
loci; est illud pretium, quod deducendis deductis
rem familiarem aut majorem aut minorem reddit. —
Est igitur id pretium, propter quod ejus interest, ut
jactura fiat.; aequum est ilium pro eo contribuere.
Haec ratiocinatio . tam valet de mercatore, qui res
mittit quam de eo, qui eas loco destinationis recipit.
Est enim aut dominus earum rerum per emtionem
venditionem, et tum ejus tantummodo interest, quan-
tum sit pretium mercium, quas emit, loco, quo ha-
bitat i. e. loco destinationis, aut est mandatarius
mercatoris mittentis cujus , ut docuimus , tantummodo
interest, quantum sit pretium mercium loco , ad quem
eas misit.

Alii putant ¹ tamquam fundamentum aestimationis
mercium, pretium, quod habent in rationibus mercato-
riis2, esse accipiendum. Ex eorum sententia talis aesti-
matio aestimationi loco destinationis longe anteponenda
est, quia pretium mercium multo facilius tali modo de-
finiri potest quam per aestimationem, quae praeser-
tim quando de mercibus, quae multiplici variationi
pretii sunt obnoxiae, est ineunda, magnis difficultati-
laborat. Porro putant magnam commoditatem

huic doctrinae inesse, quippe quae res navi impositas
per totum iter tamquam inmutabiles tractet, quod
ad quahtatem et quantitatem. Denique tamquam
dubium contra doctrinam, quae docet res aestimandas
esse loco destinationis , iniquitatem afFerunt quae ex ea
sequitur, quando nonnullae res détériorés sunt factae.
Putant enim tali in casu mercatores, quorum res
aliquid damni non receperunt, mercatoribus, quo-
rum res aliquid damni contraxerunt, minus contribu-
entibus, ad nimium conferendum esse obligates. —
Universe contra hanc doctrinam idem dubium afferre
possumus, quod contra sententiam eorum attulimus,
qui putant res aestimandas esse secundum pretium , quo
sunt emtae, scilicet non, quantum sit pretium in ra-
tionibus eins, interesse mercatoris, qui res misit, aut
ejus, qui eas tamquam dominus sive tamquam manda-
tarius recipit. Pluris enim eorum interest, scilicet etiam
quantum lucri ex venditione sint capturi ; itaque oportet
eos pro lucro contribuere, quod jactus etiam salvum
fecit. Quod ad praestantiam, quae aestimationi secun-
dum pretium in rationibus expressum propter commo-
ditatem inesset, fateor me cam non tanti facere,
quoniam aestimatio mercium, quamquam multiplici
variationi pretii obnoxia ehodie tantis difficultatibus
non laborat. VoN Kaltenborn i loquens de pretio,
« Op. cit. T. II..

ié

.1.

quod res integrae habent loco destinationis dicit, »denn
» einmall lässt sich dieser Werth immer am leichtesten
»bestimmen.quot; Porro nititur dubium, quod afferunt
contra doctrinam aestimationis loco destinationis, scili-
cet ei inesse iniquitatem, quum pars rerum ad con-
ferendum obJigatarum deterior facta est, errore, qui
nascitur ex inscientia doctrinae contributionis rerum
quae détériorés sunt factae.

Ex omnibus quae supra diximus, et ex dubiis quae
contra doctrinas expositas attulimus, intelligitur nos
doctrinae favere, quae docet pretium mercium loco
destinationis verum esse, quod tamquam fundamentum

collationis mercatorum accipi debeat. Est enim aequum
illos pro eo pretio contribuere, quoniam est id pre-
tium , quod in pecuniam mutatum recipere cupiunt, ut
Co rem suam famüiarem augeant. Haec doctrina etiam
a plerisque legislatoribus et scriptoribus de hoc argu-
mente est recepta. ^

Fatendum est huic modo pretium mercium definiendi
aliquid mutabile inesse, quippe qui mutatur, quando
navis in portu, m quem periculis maris coacta appur
lit, esoneratur, et ibi collatio fit, tum etiam a va-
riationibus pretii pendet, quibus merces sunt obnoxiae.
Sed tale quid adeo mercaturae est proprium, et prae-
sertim omnibus pretiis mercium, ut in eo aliquid ab-
norme inveniri non possit, et inprimis si de merca-
tura, quae transmare fit sermo est, quae ex natura
majoribus periculis et incertis eventibus obnoxia est.

Antequam pergamus ad dihgentius pretium mercium
ad conferendum obligatum definiendum, liceat mihi ani-
madvertere nos semper finxisse, hoc argumentum
tractantes, merces intégras in portum destinationis ad-
venisse et multum interesse, si hoc locum non habeat.
Quum enim res détériorés factae advectae sunt, dis-
tinguendum est utrum damnum, quod contraxerunt
iis acciderit ante, an post tempus, quo patronus ad
jactum faciendum concludit. In primo casu res
détériorés factae contribuunt pro pretio, quo tali con-
ditione vendi possunt; damnum enim quod tunc pas-
sae sunt, imminuit id, quod jactu salvum redden-
dum erat ; imminuit id, propter quod mercatoris in-
tererat jactum fieri, ut adeo pro eo tantum , quod de

iis superest tempore jactus, contribueredebeat i. e. pro
pretio, quod merces in illa deteriori conditione habent.—
In secundo vero casu semper res conferre debent pro
pretio, quo vendi potuissent, si infegrae advectae es-
sent , neque interest utrum jactus causa fuerit damni,
nec ne. — Si enim causa sit damni, damnum sar-
citur, i. e. domino illarum mercium solvitur per colla-
tionem id-, quod interest inter pretium , quo res vendi
possunt deteriori conditione, et illud pretium , quo
vendi potuissent, si integrae mansissent, et quoniam se-
cundum leges recentiorum gentium id, quod sarcitur,
etiam ad contribuendum est obligatum, id discrimen
pretii pretio, quo vendi merces possunt, est adden-
dam, ut conférant, ac si integrae advectae essent. Sit
contra jactus non causa damni, mercibus tamen confe-
rendum est pro pretio, quo merces eiusdem generis
intégra conditione vendi possunt, quoniam, damnum
quod res post jactum acceperunt, non eflamp;cere po-
test ut, quo tempore jactus factus est, minoris es-
sent pretii, et de damno illo régula valet » casum sen-
tit dominus.quot;

Secundum Pandectas, L. IV. § 2. de lege Rhodia, res
détériorés factae contribuunt pro pretio, quo illa con-
ditione sunt venditae. Eo loco enim legimus, » sed de-
» fendendum est hunc (mercatorem) conferre debere pro
»pretio praesenti rerum;quot; non distingitur igitur inter

damna quae ante, et quae post jactum rebus acci-
derint; porro additur, res per jactum détériorés
factas tantum conferre debere quando in collatione
plus est quam in damno, i. e. quando per collatio-
nem plus est sarciendum, quam damnum, quod res
per jactum passae sunt, ex quibus etiam apparet
quam parum doctrina collationis apud Romanos fuerit
exculta. PoTHiER ^ etiam putat res détériorés factas
tantum debere contribuere pro pretio, quod illa con-
ditione habent. Sed haec doctrina nititur falso fun-
damento scüicet, id tantum salvum esse factum quod
in portum aliquem advectum est.

Eandem sententiam legislator noster tuitus est in Art.
728, C. M. ubi legimus, »mitsgaders de bijzondere
avarij gedurende de reis ten laste derzelve gevallen.quot;
Si inquirimus, cur legislator noster banc doctrinam
receperit, videmus eum esse secutum Anglos, qui
eodem fundamento ac Pothier contendunt 2 res de-
bere confeire pro pretio quod habent conditione,
quo in portum destinationis sunt devectae. — Com-
mentatores plenque nostri ad hunc Art. non multa
adnotant, atque de distinctione, quae facienda est inter
d^a quae ante, et quae post jactum res passae

' Cf. Pothier, T. TV, m. 132. Des avaries.
® Cf. Stevens. Op. cit. 52.
voobdüin ad, Art, 727 Cod. Mere.

sunt, tacent. i. Vir consultissimus de Pinto non pe-
rinde tamen tacet, sed valde legislatorem nostrum
laudat, quod Art. 641, Codicis anni 1830 addiderit
etiam esse deducenda damna peculiaria, quae merces
per iter passae sunt ; dicit enim ; » en na aftrek der-
» halve van alle op dezelve berustende lasten, waar-
wonder ter egt ook worden gebracht bijzondere ava-
» rijen,quot; ex quibus verbis perspicuum est eum de
tali distinctione non cogitasse, et igitur, quod ad
damna, quae res post jactum passae sunt, regulam
violare, »casum sentit dominus.quot;

Ad definiendum pretium ad conferendum obligatum
posuimus quaestionem, quid mercatoris intersit ut
jactus fieret, et respondimus propter illud pretium,
quod res tempore jactus habent, et ad illud pre-
tium definiendum tamquam fundamentum collationis
esse accipiendum pretium, quo vendi possunt res loco
destinationis. Sed perspicuum est aliquas impensas
esse faciendas, antequam mercator merces vendere
possit. Illae deducendae sunt de pretio venditionis,
quia revera id diminuunt, propter quod mercatoris
interest ut jactus fieret ; id diminuunt, quod sal-
vum reddere potest jactu. Plerique scriptores idem
volunt, quando docent tantum pretium purum (netto-

waarde) ad conferendum esse obligatum. Mihi vi-
dentur tamen illi scriptores i significationem, quae
vulgo verbis netto-waarde tribuitur, mutare, quum
putant pretium purum esse pretium venditionis, de-
ductis tantum illis impensis, quarum jactus causa
est, sive quae post jactum solvendae sunt. Quid
enim mercator sibi significat illis verbis netto-waarde ?
Ex opinione ejus verba ea indicant pretium mer-
cium, quo eas vendidit, deductis omnibus impensis
sine distinctione, quo tempore illae impensae factae
sunt. Si semel igitur accipiatur sententia tantum
pretium purum ad conferendum esse obligatum, om-
nia onera sive impensae sunt deducenda sine distinc-
-tione utrum ante an post jactum^ sint factae,
v. c. etiam impensae in emtionem j vectigalia, de
nonnullis mercibus, quae exportantur, solvenda, ve-
luti secundum leges nostras de cinere foei, de vitro
fracto, de setis porcinis; porro impensae , quae fa-
ciendae sunt ad navem mercibus onerandam, denique
pretium assecurationis; quae omnes impensae ab illis
scriptoribus non deducuntur, quoniam dicunt, eas ex
aciu non esse secutas. Intelligitur illos scriptores
duas permiscuisse doctrinas, quarum una docet tan-

I •

tem pretium purum esse ad conferendum obligatum;
altera ¹ rero, illas tantum impensas esse deducendas,
quarum jactus causa est, sive quae non essent sol-
vendae si res totae periissent, quamquam altera 'alte-
ram excludit. Quodsi semel tamquam fundamentum
contributionis mercium accipias earum pretium pu-
rum, de distinctione inter impensas ante et post jac-
turam factas, sermo esse non potest.

Et tamen, si in doctrina, quam acceperant, per-
seyerassent nec abam immiscuissent, ad yeritatem per-
venissent. Verum enim 2 est tantum purum pretium
ad conferendum esse obligatum, quia non nisi ob
illud pretium mercatorum interest ut jactus fiat,
sed porro distinguendum illis esset in deducendis im-
pensis inter eas, quae ante et quae post jactum
sunt factae, quoniam pro iis, nec vero pro his ad
conferendum obligatus est mercator. Eas enim fecit
sperans fore ut, aliquando mercibus in locum destina-
tionis devectis, pretium yenditionis eas sarciret ; per

® Cf. Fkemeet, Op. cit. pag. 242, c'est donc la valeur nette,
Qie le propriétaire des marchandises pourrait tirer de leur vente.

C£ Von kaltenborn, Op. cit.T.II, pag.165, denn nur das ist als
gerettet anzusehen was durch den VerkaufderEigenthumererlösse.

Cf. Pohls, Op. cit. T. DI, pag. 732. Auch die Waarekanaber
nicht für ihren ganzen Werth contribuiren, da ihre Erhaltung den
Eigner derselben nur so weit nützt als er sie netto erhallt.

expeditionem tamen navis et cam ea merces in peri-
culis versantur ; spes igitur fore ut impensae sarciantur
pretio venditionis, evanescit, et ita conditio rei fami-
liaris mercatoris diminuetur. Ne tamen hoe fiat jac-
tus fit necessarius; est factus; impensae non in damna
mutatae sunt, sed mercatori ex pretio venditionis
compensabuntur. Aequum igitur est pro iis merca-
torem contribuere , nam eatenus, quatenus impensae
eae damna fieri potuissent, mercatoris intererat ut
jactus fieret. Quod attinet ad impensas post jac-
tum solvendas, de contributione earum quaestio esse
non potest. Si enim navis periit, non solvuntur,
mercatoris enim quod ad eas non interest ut jactus
fiat. Sic illi scriptores ad veram conclusionem per-
venire potuissent secundum ipsorum doctrinam, nec
necessarium fuisset significationem communem, quae
verbis mtto-tmarde tribuitur, mutare. Quaenam im-
pensae adnumerandae sint iis, quae jam ante jac-
tum et quae post jactum sunt factae, facile est in-
tellectu. Ad primum locum pertinent eae, quas
jam supra commemoravimus, impensae in emtionem
factae, ut verbi causa merces proxenetae, qui res
emit, et si mercator, qui res mittit, tantum sit man-
datarius (commissionair) hujus etiam merces cum usu-
ra, quae ei debetur a die, quo emtio est facta, us-
que ad diem, quo a mercatore, qui emtionem man-

r'' j

'flS-'

i ;

! ^

■■ ' i

davit, sors restituitur ; impensae factae ad reparanda
tegmina , quibus merces obducuntur, quod vulgo di-
citur emballage; impensae factae ad res in navem
ponendas ; vectigalia, quae de nonnullis rebus, quae
e^portantur, exiguntur. Ad secundum locum omnes
aliae impensae referendae sunt, veluti impensae factae
ad navem exonerandam, et si de rebus jactis aut a
piratis captis et postae receptis quaestio sit, impensae
custodiendi ; vectigalia quae de nonnullis rebus quae
nnportantur exiguatnr ; merces proxenetae, qui mer-
ces loco destinationis vendit, cui addetur merces man-
datarii (provisie) si mercator, cui res mittuntur, non
earum sit dominus ; ad postremum naulum. Praeter
Causam quam supra attulimus cur ad contribuendum
eae impensae non sint obligatae, quod ad naulum ad-
here possumus, id etiam eam ob causam jacturam prae-
stare non oportere, quod alioqui bis contribueret,
lt;ïuoniam, ut supra vidimus, pro eo dominus navis ad
Conferendum est obligatus.

Quum jam ad eandem conclusionem perveniamus,
omnes impensas deducimus et postea eas, quas
diximus ad primum locum impensarum esse referendas,
ad conferendum obligamus, sive has omnino non dedu-
cimus, multo simplicius et facilius est in perficienda col-
latione tantum eas impensas deducere, quE^s secundo lo-
eo adnumeravimus, et revera regulam sequi, quam pro-

ponit Laurence Baily, qui docet tantum deducendas
esse eas impensas, quae non essent factae, quando
res plane periissent.

Plerique scriptores recte putant tantum merces con-
ferre debere pro pretio loco destinationis, quando na-
ris et merces illum locum tetigerint. Quum autem na-
vis portum loei destinationis intrare non potest, dicunt ¹
in doctrina , quam tuentur multa esse mutanda , casus ,
qui turn locum habere possunt, tripliciter dividentes.
Primus casus est, quando navis post jactum coacta
est ad locum, unde profecta erat, redire, et ibi per-
ficitur collatio. Secundus est, quando navis iter per-
ficere non potuit, et portum aliquem necessitate coac-
ta intra vit, in quo collatio locum habet; tertius de-
nique est, quando post jactum navis periit, et non-
nullae res sunt servatae (geborgen). In primo casu
putant res conferre debere pro pretio , quo sunt emtae,
additis omnibus impensis. Rationes , quas huius doctri-
nae afferunt, sunt maxime sequentes. Dicunt pretium
loco destinationis mere esse pretium fictum, quod non
amplius existit a tempore quo iter interruptum est,
et navis ad locum, unde profecta erat redire coe-
pit, et eam ob rem tantum interesse mercatoris,

qüantum sit pretium emtionis. Porro putant de pre-
tio, quo res, postquam redierunt, vendi possunt,
sermonem esse non posse, quoniam mercator, qui semel
res suas emisit nunquam in mente habuit eas Tcndere
loco emtionis. Mihi videntur haec veritati minus esse
congrua. Assentior viris cel. mercatoris non inter-
esse tempore, quo magister ad jactum faciendum co-
actus erat, quantum sit pretium loco destinationis,
sed contendo eorum non magis interesse, quantum
sit pretium emtionis, sed tantummodo quantum sit
pretium quo res vendi possint tempore, quo in
locum, unde profecta erat navis , advehuntur , sive
collatio fit. Si enim in doctrina quam tuemur per-
sistimus, quaerendum est nobis, quid mercatoris in-
tersit ut jactus fiat hoc in casu , cuius consequentia
est, ut navis ad locum, unde profecta erat, coacta
redire, iter pergere non possit, et respondendum il-
ium de pretio loco destinationis non profecto cogitasse,
sed sperasse fore ut jactus salvum redderet pretium,
quo res postquam redierunt, vendi possunt, unde per-
spicuum est, eum pro illo pretio conferre debere,
cuius gratia jactus factus est. Quod ad argumentum
ab illis scriptoribus allatum, ut probent de pretio,
quo res postquam advenerunt vendi possunt, sermo-
nem esse non posse, mibi videtur aeque dici posse
niercatorem, qui merces ad aliquem locum misit,

Ut ibi venderentur, minime in mente habuisse eas
sibi habere, quod revera fingitur, quando res pro
pretio emtionis conferre debent , et ita ejus non inte-
resse quantum sit illud pretium, tempore quo jac-
tus necessarius fit. Manifestum est nos ante oculos
habere pretium, quo res ejusdem generis intégra
conditione vendi possunt, quoniam alioqui distinc-
tionis inter damna ante jactum et post jactum
mercibus vel navi illata, ratio haberi non potest.
Quod ad deducendas impensas infra de iis dicemus.
In casu secundo putant res conferre debere pro pretio
quo loco, in quem sunt advectae, vendi possunt, om-
nibus deducendis deductis, quod belgice dicitur netto-
provenue. Ratio, quam huius doctrinae afFerunt mere'
est negativa ; dicunt enim pretium mercium loco des-
tinationis non esse id, quod jactus salvum fecit,
sed pretium quo in illo portu vendi possunt. JYolo
hic repetere, quae in mea introductione disi, virum
celeberrimum Pohls tamquam fundamentum collatio-
nis hoc in casu doctrinam ponere quam rejecerat
pag. 730. 1, c., sed tantum animadverto etiam sine
illa negativa ratione ad eandem conclusionem perve-
niri posse. Puto enim nobis eandem quaestionem
esse proponendam, quam in primo casu proposui-
mus et ad cam esse respondendum in tali casu pre-
tium quo res in portu de quo sermo est, vetidi

ï|

I'll X

J là
f

possunt, esse id, quod propter mercatoris interest ut
jactus fiat. De alio pretio quaestio esse non potest,
quia mercator tantum sperat fore ut saltem in ali-
quem locum merces vehantur, quando magister ad
jactum faciendum concludit. Pretium igitur mercium
illo loco, in quem fortuna navem ducat, erit funda-
mentum aestimationis rerum collationi obnoxiarum.
In tertio casu dicit Poms pag. 735 res debere con-
ferre, si stricto jure judicamus pro pretio, quod
habent quo tempore jactus necessarius fiebat, sed ad-
dit difficillimum esse illud pretuim aestimare, et eam
ob rem ad conferendum esse obligatas merces pro
prelio, quo vendi potuissent intégra conditione loco,
quo sunt servatae. Mihi idem videtur. Censeo enim
si perstantes in doctrina , quam tuemur, rogamus , prop-
ter quod mercatoris intersit ut jactus fiat, respondendum
esse propter pretium', quod res habebunt loco desti-
nationis, quia fipgitur navem et cum ea merces post
jactum alio casu periisse. Sed fatemur id pretium dif-
ficillimum posse definiri, quoniam incertum est quo
tempore navis et merces in locum destinationis per
venissent, si nihil accidisset. Restât igitur nihil, nisi
ut tamquam fundamentum collationis accipiamus pre-
tium quod res habent in portu, quo servatae sunt.
Praeterea post pretium- quod merces loco des inationis
habuissent illud maxime, quantum sit, mercatoris in-

terest. Apparet hic de pretio sermonem esse, quo
merces eiusdem generis intégra conditione vendi pos-
sunt , et quidem ob eandem causam, quam in casu
primo attulimus. Quod ad impensas attinet, mihi viden-
tur eae in tribus casibus esse deducendae, quoniam
statuendum est plerumque nullum portum, portu
destinationis excepto, eas mercatori sarcire posse,
ut, si navis alium portum , quam portum destinatio-
nis intraverit, in damna impensae mutentur, ob quas
mercatoris non interesse potest, jactum fieri, ex quo
sequitur nullam causam esse , illas pro iis contribue-
rendum esse. Non recte intelligo , quam ob causam
in primo casu ex sententia plerorumque scriptorum
pretio, quo merces emtae sunt in portu, unde navis
profecta erat, impensae sint addendae, et illae ita ad
conferendum obligentur. Eae iihpensae enim in damna
sunt mutatae tempore, quo navis ad locum, unde
profecta erat, redire coepit, quoniam mercatori, pre-
tium mercium loco destmationis non accipienti, eae im-
pensae non compensantur. Impensae revera tantum
pretio venditionis, non autem emtionis sarciuntur.
Nulla est ratio igitur cur mercator pro iis impensis,
quae ei non redduntur, contribuât.

Restât ut de contributione pecuniae numeratae di-
camus. Si historicam partem huius argumenti spec-
tamus, videbimus tantum leges nostras patriae hoc

de re aliquid constituisse. Apparet enim antiqais-
simis consuetudinibus pecuniam numeratam tantum
pro dimidia parte pretii contribuisse. Legimus in
nostro jure Maritimo Gemeeno Costuume der Zee,
Art. 38. duorum nummorum semper unum contri-
buisse , quod idem est ac si scriptum esset, unum
nuinmum pro dimidia parte ad conferendum esse obli-
gatum. Videtur i vero postea, sed ante ordinationem
Philippi II, pecuniam numeratam ad conferendum non
fuisse obligatam, cuius rei lex quaedam fuit causa,

pecuniam numeratam exportarent sub poena publica-
tionis pecuniae numeratae, et supplicii corporalis in
delinquentes. Quum tamen mercatores multum pecu-
niae exportarent arbitri nunquam pecuniam numeratam
rebus ad conferendum obligatis adnumeraverunt, ne
violatio legis notesceret ; ita ut, quum postea Impe-
rator ipse pecuniam ^ exportare caeperat, et multa
damna communia navis et merces acceperant, et mer-
catores contendebant pecuniam numeratam ad confe-
rendum esse obligatam, contendere posset, pecuniam
numeratam nunquam collationi fuisse obnoxiam, itaque
ne se quidem obligatum esse pro eo jacturam praestare.

Philippus II tamen postea sententiam mutavit, et
statuit pecuniam numeratam ad conferendum esse obli-
gatam pro pretio vero. Vir Celeberrimus van der Kees-
sel docet Amstelodarni etiam post Ordinationem Phi-
uppi II semper pecuniam numeratam pro dimidia
parte pretii contulisse. ¹ Hinc in fine Art. 640 Co-
dicis anni 1830 legebatur pecuniam numeratam pro
dimidia parte pretii ad conferendum esse obligatam.
Causae , quae huius rei afferebantur , erant sequentes ,
pecuniam numeratam prae aliis mercibus non nisi
exiguum spatium obtinere, neque detrimento alicui
obnoxiam esse, ut adeo reliquas merces ad sarciendum
detrimentum obligare non possit. Legislator vero nos-
ter illam doctrinam non est secutus, et praescrip-
sit ut pecunia numerata jacturam praestare oporte-
ret pro pretio, quod habet loco, quo iter finitum
est Est igitur hic eandem doctrinam secutus quam
accepit de contributione mercium et navis, quamquam
animadvertendum est, illum in casu, quo navis ad
locum, unde profecta erat, coacta est redire, et col-
latio ibi fit, distinxisse inter tempus quo pecuniae
numerata aestimanda sit et tempus quo res aestimari
debent. Videtur enim pecunia semper esse aesti-
manda tempore , quo iter finitum est, quum mer-

I-

ces contra sunt aestimandae secundum pretium, quo
vendi potuissent tempore, quo navis iis onerabatur,
unde sequi potest conditionem mercatoris qui pecuniam
numeratam navi imposuit, et mercatoris, qui merci-
bus eam oneravit, imparem esse, quandoquidem inter
pretium pecuniae numeratae tempore quo mercibus
navis oneratur, et illud quod habet tempore quo iter
finitum est, interest.

CAPUT III.

Restât ut de iis rebus, quae ad conferendum non
sunt obligatae, quaedam dicamus.

Inter eas primum locum obtinent cibaria, quae jam
in Pandectis, sicuti in omnibus legibus recentiorum
gentium collatione esimebantur. Ratio buius rei vi-
detur esse consequentia discriminis, quod est inter
causam cur cibaria in navem imponuntur, et causam
ob quam mercibus navis oneratur. Merces enim im-
ponuntur navi ut in locum destinationis vebantur, ita
ut si per aliquem casum id propositum mercator non
consequi possit, illius nihil non intersit, quod fieri

!■;■ • - ■

t :

possit, ut talis casus avertatur, quum cibaria navi
imponuntur ut nantis victum praebeant, ita ut domi-
nus eorum eadem sit conditione, qua fuisset, si navis
et cum ea cibaria periissent. i Sive enim navis pe-
rierit, sive locum destinationis tetigerit cibaria domi-
nis interierunt. Habent domini navis igitur, quod
ad cibaria non aliquid propter quod eorum interest
nt jactus fiat. Intelligendum est idem valere de ci-
bariis viatorum, quibus praeterea non solum ii ipsi
Utuntur, sed quae ab iis dominus navis in communem
nsum pretio aequo emere potest. Eandem ob causam
etiam eae res, quae ad defendendam navem sunt ne-
cessariae, contributione eximuntur. Sunt enim in
navem positae, ut aliquando absumantur.

Sequuntur vestes quotidianae tam viatorum, quam
sociorum navalium et annuli et gemmae quae por-
tari soient. Placitum Philippi II dicebat, quod vulgo
corpori induitur non ad conferendum esse obligatum.
Et recte; eas enim non dici possunt tantum jactu
salvas reddi posse, quoniam sine jactu etiam a viato-
ribus sive nantis essent servatae. Quod vero attinet
ad ea vestimenta, quae eo consilio navi sunt impo-
sita, ut ad locum definitum vebantur, non ean-

dem causam possumus afferre, quam supra attulimus,
qua probemus ea contributione esse eximenda, quoniam
qua revera propter ea dominorum interest ut jactus
Viat.

Liberantur porro contributione stipendia nautarum.
PoTHiEH 1 huius doctrinae hanc dat rationem; dicit
aequum esse nautis, qui jactum fecerunt, et ita
quasi pro corpore contribuerunt, privilegium concedi,
quod eos contributione liberet. Consequentia huius
doctrinae esset, eos conferre debere ad praestandum
pretium quo navis a piratis redemta est, quoniam
tali in casu non dici possunt pro persona contribuisse.
quod etiam ante codicem in usum venit; sed cui
postea derogatum est. ^ Mihi videtur ratio consue-
tudinis, qua nautas pro stipendiis liberentur, haec
esse, quod semper fuerit necessarium rei nauticae
favere et durum esset nautas, qui plerumque homi-
nes pauperes sunt, et labore sua vitam sustentent, pro
stipendiis ad conferendum obligare.

Quoniam illud tantum in mente habui ut praecipue
de conditione inier mercatores et patronos navium
agerem, hîc quaestio non agitatur, utrum secundum

® Boulay Paty , Assurances et Contracts à la Grosse d'Emeri-
gon. T. I. pag. 516. Art. 461. C. F. M.

legem iiostram aliquis, qui in portu, de quo navis
profecta erat, patrono pecuniam mutuam dedit per
eontractum Bodemeriae ad conferendum sit obligatum ,
nec ne.

( t

quot;^HÉÉtf^i»!nbsp;'«»N^ià' «iMiiiir Jtm- ^ -M Ji nt m

■ 'nbsp;.i' r' . .

sï-,-il.-quot; .nbsp;■ -

^-v « am m^tam- .srnkm «wjf^i .m .m(s ■ .^«««.«â^^r:-

ige kinderen, non ad

Uxor, quae mariti domicilium reliquit, ex jure nostro per vim cogi
aon potest, at in domum illam revertatur.

^ir celeber. Voet, in par. 15 ad legem Rhodiam, hanc legem minus
»■ecte explicat, atque ita sententiam' probat, quae omnino non pro-
^da videtur.

Improbandus est legislator noster, qaod in Art. 727. Cod. Merc,
tamquam fundamentum contributionis receperit pretium, quod habet
navis loco, in quem appeUitur.

Improbandus est legislator noster quatenus in Art. 728. Cod. Merc,
in casu, quando collatio facienda est in patria nostra, tamquam funda-
mentum contributionis mercatorum receperit pretium, quod merces
habueront tempore, quo merces navi impositae fuerunt.

Neque magis probandus idem, quod in eod. art. princ. non distin-
xerit, in deducendis damnis peculiaribus de pretio mercium, inter ea

Doctrina de contractu cambiali, ipsarum literarum cambialium fun-
damento necessario, merito hodie repudiatur.
ecßitf ,^iii;niitj;dD u£i h .. •

Qui literas cambiales die constituto bona fide solvent, ad iterum
solvendum cogi nequit, si falso indossamento transmissas eas fuisse
postea constitcrit.

Quoties verba, aan order, vel alia in eundem sensum in literarum
cambialium indossamento non leguntur, literae illae ex jure nostro
i'iäossamento ad alios transferri non possunt.

SB'S

Minus recte legislator noster in Art. 478 Cod. Mere, patrono*^
quot;lavis, quando navis in itinere ita fracta est, ut refici non possit,
officium imposuit suis impensis aliam locandi.

Iinprobandus legislator noster, quod in codice Poenali non distinxerit
icer certamen smgulare et homicidium ordinarium.

Recte Chauveau et Helie Théorie du Code Penal Ed.- Brüx: 1837
• pag. 28. NO. 98. » A nos yeux l'intimidation, la réforme ou l'ex- .h
Piation ne son point, à proprement parler, le but du châtiment, mais
les moyens de l'atteindre. Et en effet, la fin de toute pénalité
le maintien de l'ordre dans le socie'te', la protection du droit.quot;

Religiöse Macht. »Welche Eegierungsform wohl die beste sey, ist eben
so unbestimmt, wie jene medicinische Frage von gleicher Art,quot;
Welche Speise ist wohl die gesundeste?quot;

Religionis vinculum maxime necessarium in civitate est, et ad
societatem inter homines conservandam aptissimum : itaque recte
Rousseau, «L'oubli de toute religion conduit à l'oubU des devoirs de
1' homme.quot; 5,1/JIÛÔUAVÎl AOIMOTA^A OlTATHaee.IÜ

ts..