-abyrlnlhreaclies
op oogen en ledematen
opgeiuekl door rechllynig
uuerkende krachten en §

door cone
gaolkrach

V y

LAB YRINTHREACTIES OP OOGEN EN LEDEMATEN

OPGEWEKT DOOR RECHTLIJNIG WERKENDE KRACHTEN
EN DOOR CONSTANTE CENTRIFUGAALKRACHTEN

r%

Vi.*/ . -

labyrinthreacties op

oogen en ledematen

opgewekt door rechtlijnig werkende

krachten en door constante

centrifug aalkrachten

PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DEN
GRAAD VAN DOCTOR IN DE GENEESKUNDE
AAN DE RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT,
OP GEZAG VAN DEN RECTOR-MAGNIFICUS
Dr. H. BOLKESTEIN, HOOGLEERAAR
IN DE FACULTEIT DER LETTEREN EN WIJS-
BEGEERTE, VOLGENS BESLUIT VAN DEN
SENAAT DER UNIVERSITEIT TEGEN DE BE-
DENKINGEN VAN DE FACULTEIT DER GENEES-
KUNDE TE VERDEDIGEN OP DINSDAG 20
NOVEMBER 1934 DES NAMIDDAGS TE 4 UUR

DOOR

ANDREAS ANGELUS MARIE NELISSEN
ARTS,

GEBOREN TE ROTTERDAM.

VAN GORCUM amp; COMP. N.V.
ASSEN

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT

U T R E ^ ^^ T.

AAN MIJN VROUW
EN KINDEREN.

AAN DE NAGEDACHTENIS
MIJNER OUDERS.

.If«' ^

VOORWOORD.
Met zeer veel erkentelijkheid gedenk ik mijn leermeesters aan de

T -•J--7. . TT..:.......nbsp;. •nbsp;, , ,nbsp;. .nbsp;, ..nbsp;, ,

ERRATA.

Voorwoord 17e regel van boven: Stad- moet zijn: Stads-.

Blz. 25, 8e regel van onder: langzame moet zijn: vertraagde.

Blz. 94, g = 1000 cm/sec2. ^ 22,5 cm moet zijn: g = 1000 cm/sec2.
1 = 22,5 cm.

Blz. 128, 3e regel van boven achter centrifugaalkracht moet staan:
en door andere oorzaken.

Blz. 31, regel 19 van boven staat: het horizontale vlak, moet zijn:
het horizontale kanaal.

Blz. 34, tusschen regel 5 en 6 van onderen bijvoegen: Bij de
proeven 2, 3, 4 en 5 heeft een afwijking naar boven het positieve
teeken, een afwijking naar beneden het negatieve teeken.

Blz. 187, 12e regel van onderen staat: (zie fig. 20), dit moet
zijn: (zie fig. 20quot;).

Blz. 187, 2e regel van onderen staat: die ontstaat, moet zijn:
die ontstaat (Zie fig. 20^).

net oi]zonaer u, Zeergeleerde Van K gm ond, die mi'j bi] mijn
arbeid steeds met groote bereidwilligheid van dienst waart, o.a. de
proefdieren opereerde en het histologische onderzoek verrichtte, en U,
eergeleerde Koster, die assisteerde bij het opereeren van de
dieren en mij op velerlei andere wijze geholpen hebt.

Ook U, Zuster Willems, en U, Zuster Koster, wil ik
mijn erkentelijkheid betuigen voor Uw vriendelijke behulpzaamheid.

U, Hooggeleerde W eve, hebt mij verschillende malen met raad
en daad terzijde gestaan, wat ik op hoog en prijs stel.

VOORWOORD.

Met zeer veel erkentelijkheid gedenk ik mijn leermeesters aan de
Leidsche Universiteit, van wie er slechts nog weinige aan de Hoogeschool
verhonden zijn, in het bijzonder U, Hooggeleerde Kan , die mij
op Uw af deeling en onder U w leiding gelegenheid gaf, mij voor te bereiden
tot het speciale onderdeel der geneeskunde, hetwelk ik thans uitoefen.

Ook U, Zeergeleerde Van I ter son, destijds hoofdassistent
van de keel-^ neus- oorheelkundige afdeeling, hen ik zeer veel dank
verschuldigd voor de vele nuttige lessen en aanwijzingen, die U mij
gegeven. Aan den tijd, gedurende welken ik met U samenwerkte,
denk ik altijd met veel genoegen terug.

Hei verschijnen van dit proefschrift biedt mij een welkome gelegen-
heid, om mijn oud-leermeesters te Freiburg i.B., wijlen Prof. G.

Killian en prof. C. v. Eicken [thans te Berlijn) dankbaar
ie gedenken.

Geruimen tijd na de Leidsche Hoogeschool te hebben verlaten,

in ^hT ^ ^ ^^ ^nbsp;Promotor, vond ik op Uw afdeeling

in et Stad- en A cademisch Ziekenhuis te Utrecht een voor mij nieuw

temi^ddm ^^^nbsp;De vele uren, die ik daar doorbracht

voor ^^ ^^^ ^^ ^^slommeringen van mijn dagelijksche arbeid, waren
or mi] een genot. Uw hulp, Uw leiding en Uw raad bij hei experimen-
eeren tn Uw laboratorium en elders, gepaard met Uw vriendschap,

zat Ik nooit vergeten. Steeds zal ik U dankbaar blijven, voor hetgeen U
voor mi] deed.

Mijn dank geldt ook allen, die op Uw afdeeling werkzaam waren
ge urende den tijd, dat ik aldaar mijn onderzoekingen verrichtte, in
het bijzonder U, Zeergeleerde Van Egmond, die mij bij mijn
arbeid steeds met groote bereidwilligheid van dienst waart, o.a. de
proefdieren opereerde en hei histologische onderzoek verrichtte, en U,
eergeleerde Köster, die assisteerde hij hei opereeren van de
dieren en mij op velerlei andere wijze geholpen hebt.

Ook U Zuster Willems, en U, Zuster Koster, wil ik
mijn erkentelijkheid betuigen voor Uw vriendelijke behulpzaamheid.

U Hooggeleerde W eve, hebt mij verschillende malen met raad
en daad terzijde gestaan, wat ik op hoogen prijs stel.

Voor het samenstellen van dit proefschrift heb ik verder de hulp van
zeer velen noodig gehad. Zoo heeft de Heer L. Klaphaak, architect,
mij een grooten dienst bewezen, door de meeste teekeningen en het
ontwerp voor den omslag te vervaardigen. Tevens is hij mij bij vele
liftproeven behulpzaam geweest. Ook de Heer J. L e m m e n s was
zoo vriendelijk verschillende teekeningen te maken. Verder heeft
Ir. H.Verbeek zich zeer veel moeite gegeven, om alle berekeningen,
betrekking hebbend op lift-, rolwagen- en treinproeven, te maken en de
bijlage „De beweging der otolieten vanuit mathematisch standpunt
beschouwdquot; samen te stellen. Genoemde Heeren kan ik hiervoor niet
genoeg danken.

De firma C. J am i n was zoo vriendelijk voor de talrijke lift-
proeven haar lift en personeel te mijner beschikking te stellen, wat ik
buitengewoon waardeer.

Verder stel ik het zeer op prijs, dat het bestuur van het Antonius-
gasthuis te Utrecht de draaischijf ten behoeve van de onderzoekingen
heeft afgestaan.

De directie en de ingenieurs van de mijn Oranje Nassau 3 te Heerlen
ben ik zeer erkentelijk voor hetgeen zij ertoe hebben bijgedragen, om
het onderzoek in de mijnlift mogelijk te maken. Mijn dank strekt zich
ook uit over allen, die aan dit onderzoek in de mijn hebben medegewerkt,
in het hijzonder waardeer ik de door den Heer G. Burgers te
Maastricht verleende hvdp.

Een hartelijk woord van dank aan de Heeren Van R o s s u m,
amanuensis, en van der Valk, laboratoriumbediende, voor hun
hulp hij het nemen van de proeven, is hier ook zeer op zijn plaats.

Tevens een woord van waardeering voor alle personen, die zich aan
de dikwijls onaangename proeven onderwierpen, of op eenigerlei wijze
aan het tot stand komen van dit proefschrift hebben medegewerkt.

Dat mijn vrouw, door haar groote hulp bij de administratieve
werkzaamheden van de practijk en op andere wijze, het mij mogelijk
maakte, den tijd voor het bewerken van dit proefschrift te vinden, moge
hier met zeer groote waardeering vermeld worden.

Ten slotte noem ik Mejuffrouw M. van Dongen, die mij een
groote steun was bij het typen en het bewerken van dit hoek, waarvoor
ik haar hartelijk dank zeg.

INLEIDING.

In dit proefschrift worden hoofdzakehjk de reflexbewegingen
behandeld van de ledematen en de oogen, zoowel bij den mensch
als bij verschillende dieren, opgewekt:

I- door rechtlijnige bewegingen met veranderlijke snelheid,
derhalve versnelde zoowel als vertraagde;

2. door de werking van de centrifugaalkracht.

Deze reflexen gaan uit, zooals zal worden aangetoond, van het
oorlabyrinth en wel van dat gedeelte van het vestibulairorgaan,
hetwelk men het otohetenstelsel noemt.

Vooreerst zijn onderzocht menschen en dieren met normale
abyrmthen om vast te stellen, welke reflexen in normale om-
standigheden ontstaan.

Daarna zijn personen onderzocht bij wie een labyrinth door
een of andere oorzaak buiten werking was gesteld en dieren (ko-
nijnen en caviae) bij welke een of beide labyrinthen verwijderd
waren.

Bewezen is o.m. dat het onderzoek op de draaischijf door toe-
passen van de centrifugaalkracht als labyrinthprikkel van beteekenis
IS bij het klinisch onderzoek van de labyrnithafwijkingen.

orens met de beschrijving van de door mij genomen proeven
e begmnen, zal eerst een kort algemeen historisch overzicht
worden gegeven van de mijlpalen op den weg, dien het labyrinth-
onderzoek gevolgd heeft.

In een bijzonder overzicht worden slechts die onderzoekingen
vermeld, die of wel met mijn proeven verband houden, of wel
daartoe een physiologische en physische grondslag vormen. De
iteratuur over de functie van het vestibulairorgaan is zoo ontzaglijk
groot, dat ik moet volstaan met het doen van eenige grepen uit de
meest bekende pubhcaties.

De gang van het onderzoek was als volgt:

Vooreerst werden zoowel bij menschen als bij dieren de reacties
van het labyrinth nagegaan bij rechtlijnige versnelde en vertraagde
bewegingen m het vertikale vlak. (Liften). Daarna vond het
onderzoek plaats bij rechtlijnige versnelde en vertraagde bewegingen

in het horizontale vlak (rolwagen en trein), eveneens bij menschen
en bij dieren.

Ten slotte werden de labyrinthreacties onderzocht, die bij
menschen en bij dieren ontstaan door de werking der centrifugaal-
kracht. (Draaimolen, draaischijf, centrifuge).

INDEELING VAN HET EIGEN ONDERZOEK.

A.nbsp;Reacties door rechtlijnige versnelde of vertraagde bewegingen.

1.nbsp;Onderzoek in liften.

in de fabriekslift: personen met normale labyrinthen
personen met labyrinthaf wij kingen
konijnen
cavia

in de mijnlift: personen met normale labyrinthen

2.nbsp;Onderzoek met den rolwagen:

personen met normale labyrinthen
persoon met labyrinthafwijking
konijnen
caviae

3.nbsp;Onderzoek in den trein: personen met normale labyrinthen

B.nbsp;Reacties door de centrifngaalkracht.

1- Onderzoek met de draaischijf:

m het Antoniusgasthuis: personen met normale labyrinthen
te Austerlitz:nbsp;personen met normale labyrinthen

persoon met eenzijdig labyrinth-

verlies

2. Onderzoek met de centrifuge,
konijnen: normale

waarbij aan een zijde het labyrinth was
verwijderd

waarbij aan beide zijden het labyrinth
was verwijderd
h. caviae: normale

waarbij aan een zijde het labyrinth buiten
werking was gesteld.

HOOFDSTUK I.

HISTORISCH OVERZICHT.

Algemeen bekend mag worden verondersteld, dat het essentieel
zintuigelijke apparaat van het evenwichtsorgaan bestaat uit
zenuwvlekken (maculae) en kammen (cristae), waarvan de eerste
zich bevinden in de twee vliezige zakjes, utriculus en sacculus,
van den voorhof of vestibulum, en de laatste in de ampullen van de
booggangen.

Bauhinus — 1605 — (i) was de eerste, die aan de ver-
schillende deelen van het labyrinth een functie toekende. Zoowel
hij, als allen die zich tot 1824 met het onderzoek van het gehoor-
orgaan bezighielden, waren van meening dat het gedeelte van
het binnenoor, hetwelk tegenwoordig als evenwichts-statisch
of zesde zintuig — ook wel als vestibulairorgaan — bekend staat,
diende om het geluid waar te nemen.

In het laatst genoemde jaar nam F 1 o u r e n s (2) proeven bij
duiven en bij konijnen. Hij sneed bij die dieren een of meer boog-
gangen door en zag nu verschillende reacties ontstaan.

Hij merkte het volgende op:

1.nbsp;Bij iedere doorsnijding van een kanaal ontstaan convulsieve
bewegingen van de oogen en de ledematen.

2.nbsp;Deze bewegingen vinden plaats in het vlak van de beschadigde
of geprikkelde booggang.

Volgens Chevreul (3) roept het doorsnijden van de booggang
de bewegingen niet te voorschijn, doch deze ontstaan door het
wegvallen van de remmende werking der booggangen.

F 1 O u r e n s was het met deze verklaring geheel eens. In
1861 herhaalde hij zijn proeven. Hij kwam tot de conclusie dat
bepaalde hchaamsbewegingen door de halfcirkelvormige kanalen
geregeld worden en dat de kanalen met het hooren niets uitstaande
hebben.

De groote beteekenis van dit onderzoek zag men eerst veel
later in.

Na Flourens werden booggang- en vestibulum-onderzoek
geruimen tijd verwaarloosd.

In 1870 zei H e 1 m h O 11 z (4): Het vestibulum en de ampullen
dienen tot het opvangen van geruischen.

H a s s e (5) en E x n e r (6) meenden eveneens, dat de
sacculus een gehoorfunctie heeft.

Vooral van belang waren de onderzoekingen door E w a l d (7)
bij vogels gedaan. Hij maakte uit zijn proeven de gevolgtrekking,
dat er een zoogenaamde labyrinthtonus bestaat, dat wil zeggen
dat er vanuit het binnenoor op de spieren van de oogen, van de
ledematen en van den romp een prikkel uitgaat.

E. schreef dien prikkel toe aan de booggangen.

Hij zag bij zijn duiven, dat bij een kunstmatig opgewekten
endolymphstroom bewegingen van kop en oogen ontstaan en dat
de richting van den endolymphstroom overeenkomt met de richting
van de kop- en oogbeweging.

Ook Mach (8) en B r e u e r (9) deden vele onderzoekingen.
Zij namen aan, dat de beweging van de endolymphe in de boog-
gangen de adaequate prikkel is voor de ampullaire zenuwen.
Versnelde of vertraagde draaibewegingen kunnen hierdoor worden
waargenomen, draaiende bewegingen met eenparige snelheid en
rechtlijnige bewegingen daarentegen niet.

Crum Brown (10) maakte uit zijn onderzoekingen in 1874,
die hij onafhankelijk van Mach en Breuer deed, de gevolg-
trekking dat zich in het oor een orgaan moet bevinden, hetwelk
de draaibewegingen doet herkennen.

In 1870 gaf Goltz (n) zijn zoogenaamde hydrostatische
hypothese. Hij zegt hierin, dat het evenwicht van het lichaam
geregeld wordt door de drukverandering van de vloeistof in de
booggangen, die tot stand komt door de verschillende houdingen
van het hoofd.

In 1881 bestond echter nog verschil van meening over de functie
van de booggangen. Zoo noemt Laborde (12) de halfcirkel-
vormige kanalen een apparaat, dat met het gehoororgaan verbonden
is en dient om de door geluidsindrukken veroorzaakte bewegingen
van hoofd en romp te leiden. Het is tegelijk perceptie- en bewegings-
apparaat.

Ook nog in 1888 ontkent Bruckner (13) het verband tusschen
de booggangen en het evenwicht van het hchaam.

Volgens hem maken de booggangen het hooren van zachte
geluiden bij de verschillende hoofdstanden mogelijk.

Tot in den laatsten tijd zijn er onderzoekers, die meenen, dat
de booggangen iets met het gehoor te maken hebben.

Zoo is T u 11 i O (14) ervan overtuigd, dat menschen en dieren
het geluid in de juiste richting locahseeren door middel van de
booggangen.

Bij acustische prikkeling van het labyrinth ziet hij de houding
van het hoofd veranderen.

Het aantal dergenen, die aan de halfcirkelvormige kanalen
een gehoorfunctie toeschrijven, wordt echter steeds kleiner.

Daarentegen kwam S tenger (15), die verschillende patiënten
met aandoening van de horizontale booggangen onderzocht, tot
de gevolgtrekking dat het booggangapparaat behoort tot die organen
die het evenwicht in stand houden.

Geleidelijk won de meening veld, dat de booggangen het waar-
nemen van de hoekversnelling tot doel hebben, vooral door de klas-
sieke onderzoekingen van B a r a n y (16) en zijn school en van
verschillende andere onderzoekers, zooals Frey (17), Kummel
(18), Pan se (19), Passow (20), die zich bezighielden met
het nystagmusonderzoek tijdens en na het ronddraaien.

Hier te lande hebben zich met het onderzoek van de halfcirkel-
vormige kanalen beziggehouden: Van Rossem (21) en
Mulder (22), die in het laboratorium van Zwaardemaker
o.a. den reactietijd en den prikkeldrempel voor de rotatiegewaar-
wordingen bepaalden.

Verder Quix (23) die de vingerwijsproef onderzocht bij de
verschillende methoden van booggangprikkeling en die de ver-
schillende soorten van ny'stagmus, die bij labyrinthprikkehng
kunnen ontstaan, definieerde en verklaarde.

In zijn laboratorium werden tevens booggangonderzoekingen
gedaan door De Haan (24), Del Prado (25) en door
mijzelf (26).

In de laatste jaren zijn door Steinhausen (27) en zijn
medewerker W u n n (28) proeven genomen bij snoeken, waardoor
bewezen werd, dat de endolymphstroom in de booggangen, die
ontstaat door draaiingen, verwarming of verkoeling, de cupula
terminahs doet doorbuigen.

De nystagmus, die ontstaat door prikkehng van de booggangen
gedurende en na het ronddraaien, werd geregistreerd o.a. door
Bar te Is (29) en Ewald (30) bij dieren en verder door

ï^^ys (31). Coppez (32), Kuilman (33), Struycken
(34) en W O j a t s c h e k (35) bij 'den mensch.

Door sommige onderzoekers werd nog een andere functie aan
de booggangen toegekend, namelijk het reageeren op rechtlijnige
bewegingen met veranderlijke snelheid.

Deze meening werd vooral verdedigd door Graham Brown
(36), Nagel (37) en later door de school van Magnus en
De Kleyn (38), Lorente De Nó (39). Fischer (40)
Sjoeberg (41).

Zooals wij later zullen zien, wordt door anderen, b.v. Ach (42),
Fleisch (43), Hasegawa (44), Quix (45) en zijn school
aangenomen, dat de reactie op bewegingen met veranderlijke
snelheid door de otolieten veroorzaakt wordt.

Nu volgt een kort overzicht van de ontwikkehng van het otoheten-

onderzoek.

Wat de vroegere onderzoekers aangaat, hebben S e w a 11 (46),
Steiner (47), K r e i d 1 (48), reeds betoogd dat de maculae
saccuh evenals de booggangen sommige bewegingen regelen.

In 1885 heeft S e w a 11 voor het eerst een tamelijk geïsoleerde
prikkeling en laesie van den utriculus van roggen en haaien tot
stand gebracht. Hij kwam daardoor ook voor den utriculus tot
deze conclusie.

Vooral Mach (49) en Breuer (50) hebben zich groote
verdiensten verworven door het opstellen van hun theorie. Zij
kenden aan de otolieten de functie toe om de verschillende standen
van het hoofd waar te nemen. Zij beschouwden dus het sacculus-
en utriculusapparaat als een statisch orgaan. Door den druk,
dien de otolieten op de haren der haarcellen uitoefenen en die
bij verandering van hoofdhouding eveneens een verandering
ondergaat, zou het verschil in stand van het hoofd kunnen worden
waargenomen.

Tevens had volgens Mach de sacculus de eigenschap om recht-
lijnige bewegingen met veranderlijke snelheid waar te nemen.

In 1890 gaf Breuer zijn zoogenaamde glij theorie. In den otoliet

zou een gleuf zijn, waarin de haren van de macula passen. Hij
stelde zich voor, dat de otolieten in een bepaalde richting over
hun maculae gleden bij de rechtlijnige bewegingen. Hierdoor zou
het volgens hem mogelijk zijn, de richting van deze beweging te
herkennen. Deze glij theorie is door latere onderzoekers als niet
juist erkend.

Ook vooral de anatomische onderzoekingen van R u y s c h (51)
pleiten tegen deze theorie.

Wel echter bleef de theorie van Breuer, die den druk van
de otoheten op hun maculae als specifieken prikkel voor het statisch
orgaan aangaf.

Steeds meer zoogenaamde otolietenreacties werden na dien
tijd ontdekt. Zoo beschouwde Kubo (52) de compensatorische
hoofdhoudingen, die hij bij konijnen en visschen zag, als veroorzaakt
door otohetenwerking. Deze hoofdhoudingen waren reeds door
Von Graefe in 1854 gezien, doch door hem niet in verband
gebracht met het labyrinth.

B a r a n y zag de verandering in het voorbij wij zen bij ver-
anderde houding van het hoofd en hield dit voor een otoheten-
reflex.

Een zeer uitgebreid onderzoek van de otolietenfuncties werd
door Magnus en zijn school gedaan.

Magnus (53) heeft vooreerst de reflexen onderzocht, welke
bij dieren na onthersening ontstaan in de verschillende standen
van het hoofd ten opzichte der vertikale en daarin onderscheiden
de reflexen, welke afhankelijk zijn van het labyrinth, van die,
welke ontstaan in den hals of in andere deelen van het hchaam
(huid, ledematen, enz.).

Nauwkeurig is nagegaan, welke reflexen verdwijnen na vernieti-
ging van een of beide labyrinthen en welke verschijnselen ontstaan
na eenzijdige verwijdering van een labyrinth.

Verder werden de reflexen onderzocht, die ontstaan tijdens
rechtlijnige bewegingen, vooral die in vertikale richting (lift-
bewegingen).

In een andere serie proefnemingen is getracht, afzonderlijke
deelen van het labyrinth in de algemeene functie uit te lasschen.
Hierbij werden eenige of alle otolieten door centrifugeeren der dieren
uitgeschakeld; eveneens werden labyrinth-elementen door in-
spuiting van cocaïne in tijdelijke volgorde uitgelascht. De laatste
onderzoekingen hielden zich bezig met partieele extirpaties van
enkele labyrinthdeelen. Zoo is de sacculus verwijderd, terwijl de
andere elementen intact waren gelaten. Door al deze proeven heeft
Magnus getracht, het aandeel in de reacties van de twee
soorten labyrinthelementen, de otolieten aan den eenen kant,
de booggangen aan den anderen kant, te leeren kennen.

Mede baseerende op de hggingsbepalingen der otoheten in

den schedel door De Burlet (54), is Magnus tot een
otohetentheorie gekomen.

De resultaten der latere onderzoekingen van de school van
^lagnus zijn nu met de eerste in tegenspraak, zoodat de oto-
hetentheorie is opgegeven moeten worden. Het komt mij om
deze reden onnoodig voor, hier deze theorie met de door Magnus
aangegeven reflexen uitvoerig te vermelden. In mijn volgende
historische beschouwingen zal ik nog op verschillende punten van
de onderzoekingen van deze school terugkomen.

Met de opvattingen en conclusies van deze school is Q u i x
het niet eens. Q u i x heeft vooreerst de ligging van de otoheten
m den schedel bij menschen en dieren door nauwkeurige metingen
m histologische doorsneden in onderling drie loodrechte vlakken
bepaald. Baseerende op deze gegevens heeft hij met W e r n d 1 y
(55) mathematisch het drukverloop berekend, hetwelk door eiken
otohet op zijn macula bij draaiing om de drie hoofdassen van den
schedel wordt uitgeoefend. Met de aldus verkregen drukcurven
wordt het verloop der verschillende bekende reflexen vergeleken,
die ontstaan in de standen, welke door deze draaiingen verkregen
worden. Q u i x meent op deze wijze het aandeel van eiken otohet
in de statische reflexen te kunnen bepalen. Zijn theorie is, in tegen-
stelling met de trektheorie van de school van Magnus, een
druktheorie.

Door Q u i X wordt scherp onderscheid gemaakt tusschen de

ogpng- en de otohetenfunctie. Beide apparaten zijn gescheiden

zintuigen, hoewel zij in de functie van de reguleering van het

evenwicht steeds onafscheidelijk met elkaar samenwerken.

Behalve met de labyrinthverschijnselen bij dieren heeft Q u i x

zich beziggehouden met die, welke bij den normalen mensch kunnen

worden onderzocht of wel bij den labyrinthloozen mensch zich

dikwijls op zeer ernstige wijze manifesteeren. Q u i x heeft door

deze onderzoekingen niet alleen een algemeene labyrinththeorie

opgesteld, doch tevens een onderzoekingsmethode opgebouwd om bij

en mensch de functie van elk labyrinthelement te onderzoeken.

Wat de sacculusfunctie betreft, meenen Von Frisch (56)

en zijn medewerkers, dat deze alleen op het gehoor betrekking
heeft.

Van Gil se (57) heeft erop gewezen, dat van anatomisch
hee^?^^^^ ^^^ bekeken de sacculus waarschijnlijk een gehoorfunctie

De Kleyn en Versteegh (58) zijn door de onderzoekin-
gen van den laatste tot de overtuiging gekomen, dat de sacculus
geen statische functie heeft.

Benjamins (59) heeft er echter de aandacht op gevestigd,
dat bij de duif de sacculus wel een statische functie heeft, daar
deze de raddraaiing der oogen veroorzaakt.

Ten slotte wil ik de onderzoekingen van Rademaker en
Hoogewerf (60) nog vermelden.

Deze meenen op grond van hun onderzoek de conclusie te mogen
trekken, dat de tonische labyrinthreflexen niet alleen veroorzaakt
worden door druk of trekking van de otolieten, maar dat nog
een andere invloed daarbij werkzaam is.

Ik ga nu over tot de uitvoerige bespreking van die onder-
zoekingen, welke betrekking hebben op de reflexen bij rechtlijnige
bewegingen en van die door de centrifugaalkracht veroorzaakt, daar
deze het onderwerp van mijn proefschrift vormen.

HOOFDSTUK H.

^nbsp;WAARNEMING VAN RECHTLIJNIGE

VERANDERLIJKE SNELHEID EN
KUi^LEXEN DOOR DEZE BEWEGINGEN OPGEWEKT.

A. Waary

^neming.

daf^hjnbsp;^^ opgemerkt, meenen Mach en Breuer,

door Hnbsp;der bewegingen met veranderhjke snelheid

^ ae otolieten geschiedt.

gleuf i^^H^ beschrijft voor het eerst het voorkomen van een
otohet w T ^^^^^^^ ^^^ ^^^nbsp;verschuiving van den

in verbrod f ^^^ ^^nbsp;^^^ zenuwuiteinden

dierp. staan, getrokken. Later werd deze gleuf ook bij andere

B r e u e quot;quot;nbsp;aangetoond,

hebbeen datT.^'^r-nbsp;otolieten een bepaalde glijrichting

Een horizont i ^nbsp;quot;^^t de perceptierichting samenvalt,

voordepercepïenbsp;otolietenplaat zou dus dienen

ligging.nbsp;norizontale bewegingen en voor de horizontale

beto'^in ItlaUs vTrandnbsp;^^^ ^^ horizontale otoliet

nemen.nbsp;^^^ in vertikale richting waar te

een'

schuivinBDlncih„nbsp;reehthjnige beweging en otolieten ver-

hoofdstänrgeea^quot;^''quot;'''''''quot;quot;quot; gewaarwording van veranderden

ve^Ii^glfrhoofdT'if'

van de hflfctl^nbsp;de prikkeling

bewogen i ka^nbsp;^^r langzaam

nemer (Q utnbsp;standsverandermg van het hoofd waar-

Een bewijs tegen deze otolietenverschuiving leverde R u y s c h

(63).nbsp;Hij nam proeven met haaienkoppen en zag noch bij stands-
verandering van den kop, noch bij toepassen van den druk der
centrifugaalkracht, een meetbare verschuiving van de otolieten,
hetwelk met Röntgen foto's werd aangetoond. Iets voor de glij-
theorie van B r e u e r zou pleiten de ondervinding door D e 1 a g e
eenmaal in een spoortrein opgedaan, terwijl hij zat te lezen. De trein
werd plotseling sterk geremd; D e 1 a g e kreeg nu de gewaarwor-
ding, dat de trein in plaats van vooruit, achteruit ging.

Hij nam ook proeven in een bootje, waarin hij ging liggen. Door
middel van een elastisch koord kreeg de boot plotseling een ver-
snelde rechtlijnige beweging en later door den weerstand van het
water een vertraagde. Bij het stiUiggen van het bootje stond D. op.
Hij had niets van de snelheidsveranderingen bemerkt. D e 1 a g e

(64);nbsp;Aubert (65).

In de Nederlandsche hteratuur vinden wij een beschrijving
van M. E. Mulder (66). Bij het remmen van een trein ziet
men vertikale voorwerpen in den trein of er buiten een afwijking
van de vertikaal krijgen. Staat de trein stil dan is het verschijnsel
verdwenen. Bij het aanzetten van de treinen (vooral electrische,
die snel in beweging komen) kan men het omgekeerde waarnemen.
Heeft de trein daarna een constante snelheid, dan ziet men de
afwijking niet meer. Een verklaring wordt door Mulder niet
gegeven;

B. Reflexen.

In de literatuur vindt men hiervan verschillende voorbeelden.
Zoo vermeldt Nagel (67) het opheffen der handen bij het
snel naar beneden gaan of vallen van het lichaam.

Schaltenbrand (68) zag bij kinderen, die hij aan het
bekken vasthield en naar beneden bewoog, het hoofd naar
boven gaan en de armen zich naar beneden strekken. Wanneer
hij de kinderen naar boven bewoog, ging het hoofd naar beneden.

Schaltenbrand (69) nam ook proeven met volwassen
personen. Een tafel, waarop zich de proefpersoon bevond, werd
eerst naar boven bewogen. Bij het begin van de beweging werden
de armen gebogen en het hoofd eveneens. Bij het eindigen van de
snelheid werden de armen gestrekt en ging het hoofd naar boven.
Ging de tafel naar beneden, dan geschiedden deze reacties in om-
gekeerde volgorde.

Mulder (70) zag bij caviae den kop naar beneden gaan, wanneer
et dier met versnelling naar boven werd bewogen en bij ver-
snelling naar beneden geschiedde juist het omgekeerde. (Buiging
en strekking van den kop). Verder heeft hij ook den reactietijd be-
paald 0,10 sec.).

Q u i X (71) heeft in de vergadering van het Nederlandsch
Watuur- en Geneeskundig Congres te Utrecht in 1921 een moment-
opname vertoond van den sprong van het paard met ruiter. De
apillusreflexen: buiging van het lichaam en zijn ledematen bij
rukverhooging (in het begin van den sprong) en strekking veroor-
zaakt door het wegvallen van den druk (dalend gedeelte van den
zoowel bij den ruiter als bij het paard goed waarneem-

Bij neerkomen op den bodem ontstaat door den stoot opnieuw
api usdruk dus weer buiging van voorpooten en hals bij het
paard en verdwijnen van de strekpositie bij den ruiter.

rancois, Meyerson en Pieron (72), namen proeven
op een trottoir roulant. Zij bevestigden hun proefpersonen een
staaf op den rug. Wanneer de snelheid, waarmee de personen
werden voortbewogen, vergroot werd, reageerden zij hierop met
voorwaartsbuigen van het bovenhchaam. Het tegenovergestelde
^schiedde, wanneer de snelheid plotseling verminderd werd.

kinematografische opnamen gemaakt. Een metro-
noom tot vaststellen van den tijd werd mede gefotografeerd.

ver.nH^nbsp;^^^^hijnlijk booggangreflexen. Bij een snelheids-

trarheT^^nbsp;^^^nbsp;-^et het bovenhchaam door de

v?n W r lnbsp;^^^ de voeten, die door het gewicht

et nchaam op het trottoir gedrukt worden en de bewegingen
van het trottoir moeten volgen. Bij een snelheidsverandering
zal dus het hoofd een gedeelte van een cirkel beschrijven met de
voeten als middelpunt. De rotatie wekt in de booggangen een en-
aoiymphstroom op. waarvan de resultante gericht is tegengesteld
aan de hoofdbeweging. Deze endolymphestroomen in de verschillen-
eL hl^quot;quot;nbsp;reflexen op, die het lichaam bewegen in

vine hnbsp;de richting van de bewegingsverande-

on h^^tnbsp;Op deze wijze laten zich de reactiebewegingen

P et trottoir roulant met veranderlijke snelheid in de theorie
van y u 1 X voor de booggangfunctie verklaren.

O 1 X en T h e V e n a r d (73), hebben de reacties beschreven,
le ontstaan, wanneer men iemand een stoot in den rug geeft,

zoodat de romp naar voren gaat. Men ziet de strekspieren van
den-rug en de spieren aan de achterzijde der onderste extremiteiten
zich samentrekken.

Bij een stoot tegen de borst ontstaan contracties van de buik-
spieren en van de spieren aan de voorzijde der beenen.

In 1926 zegt Fischer (74): ,,Das Studium der Lineairreak-
tionen ist bis heute nicht weit gediehen. Grosse Schwierigkeiten
stehen der Erforschung der Empfindungen bei nicht adäquater
Beeinflussung der Labyrinthe im Wegequot;.

Fischer (75) plaatste een kikker in een bekerglas. Bij
bewegen van het glas naar boven buigt het dier zijn kop naar
beneden en worden de voorpooten sterk gebogen. Bij het ophouden
van de beweging wordt de kop opgeheven en de voorpooten gestrekt.
Bij het naar beneden bewegen hebben de reacties in omgekeerde
volgorde plaats.

De reacties ontbreken geheel na dubbelzijdige labyrinth-
extirpatie.

Bij visschen heeft F. geen onderzoek ingesteld.

Zijn proeven bij duiven beschrijft hij als volgt:

De duif wordt vastgehouden met den buik naar beneden gericht,
de vleugels worden tegen het lichaam gedrukt. Wordt het dier
plotseling losgelaten, dan worden de vleugels opgeheven en de
duif vliegt weg. Wordt voor het loslaten de rug naar beneden ge-
houden, dan draait het dier zich met eenige vleugelslagen om en
vliegt weg.

Ook Ewald, Trendelenburg en Groebbels von-
den bij opheffen en naar beneden bewegen van een duif, die bij
de pooten werd vastgehouden, dat de vleugels gespreid werden.
Na eenzijdige labyrinthextirpatie bewoog de vleugel aan de ge-
opereerde zijde zich zwakker.

Belangrijk zijn de onderzoekingen en beschouwingen van
Fleisch (76). Hij plaatste konijnen in buikligging op een rol-
tafel in een zoodanigen stand dat de lengteas van het konijn lood-
recht stond op de bewegingsrichting van de tafel. Gaf hij nu de
tafel een versnelde beweging in een richting, die ten opzichte
van het konijn van rechts naar links ging, dan ontstond een vertikaal-
afwijking van het hnker oog naar beneden en van het rechter oog
naar boven. Op theoretische wijze komt Fl. ook tot de conclusie
dat deze reactie veroorzaakt wordt door otolietenprikkeling ten-
gevolge van de versnelde beweging.

De Kleyn en Magnus (77) namen vele proeven met
caviae, konijnen, katten en honden. Zij zagen bij hun proefdieren
door bewegingen met veranderlijke snelheid verschiUende reflexen

ontstaan.

A. De hftreactie, hierin bestaande dat het dier, hetwelk zich in
normale houding op een plank bevindt, bij vertikale beweging
naar boven eerst de voorpooten sterk buigt en den kop naar
beneden beweegt. Bij ophouden van de beweging geschiedt het
omgekeerde. Soms ziet men ook reactie in de achterpooten. De
reacties bij beweging naar beneden zijn tegengesteld aan die bij
beweging naar boven.
B- Het zoogenaamde spiersnorren (Muskelschwirren), dat ontstaat
in de hals- en de schouderspieren bij beweging naar boven en
naar beneden, of bij beweging naar hnks en naar rechts.
Het teenenspreiden, dat men eveneens ziet bij beweging in
vertikale richting.
D. De spronggereedheid (Sprungbereitschaft) die tot stand komt
bij bewegen van het dier naar beneden, wanneer men het bij
het bekken vasthoudt, terwijl de kop naar den grond gericht is.
De voorpooten gaan in het schoudergewricht naar voren en
worden gestrekt; soms worden de teenen gespreid. Echter is niet
nagegaan bij welke versneUingen deze reacties ontstaan. De
onderzoekers zagen geen reacties der oogen bij de vertikale progres-
sieve bewegingen, evenmin werden door hen bij zijdelingsche
bewegingen reacties der ledematen of der oogen gezien.

K net omdraaien der kat bij den vrijen val is door Magnus
i7ö) onderzocht en wordt door hem toegeschreven aan de werking
van de labynnthstelreflex op den kop, die door de otoheten wordt
veroorzaakt, verder door tonische halsreflexen op de extremiteiten.
Bij het neerkomen op den grond zijn de voorpooten gestrekt door
de hftreactie (Utriculusreflex). Het omdraaien der kat bij den vrijen
val moet echter volgens Quix (79) anders worden verklaard.

Begint het dier te vallen in onverschillig welke houding ten
opzichte der vertikaal, dan ontstaat er door wegvallen van den
ru m de utriculi een contractie van de rug- en halsspieren en
strekken de pooten zich. Het zwaartepunt wordt hierdoor in de
richting van den buik verplaatst. Door den weerstand van de
lucht op het lichaam wordt dit tijdens den val steeds zoo gedraaid,
dat het zwaartepunt het laagst gelegen is, waardoor de buikzijde
naar beneden gekeerd wordt. Is derhalve de rugzijde van de kat

bij het begin van den val naar beneden gekeerd, dan zal het lichaam
van de kat evenals een tuimelaar in de lucht omdraaien, zoodat
het dier steeds op de gestrekte pooten wordt opgevangen. Volgens
Quix is derhalve tijdens den vrijen val alleen de utriculusreflex
op romp, hals en pooten in het spel, terwijl de sacculus- en booggang-
reflexen in deze geen mechanisch effect hiervan tevoorschijn roepen,
wijl er voor een actieve draaiing steeds een fixatiepunt moet zijn,
hetwelk bij een vrij vallend lichaam ontbreekt.

Beide sacculi zijn antagonisten. Het verdwijnen van den druk
in beide veroorzaakt geen verandering in de lichaamshouding.

Verder dienen vermeld te worden de proeven van Ach (80)
in het laboratorium van Ewald.

Door hem werden kikkers op een glasplaat geplaatst. Bij voor-
en achteruit, bij naar boven of naar beneden bewegen van deze plaat
krijgen de dieren verandering in den oogstand en worden de oogen
gesloten. Na verwijdering van de otolieten blijft het sluiten van de
oogleden weg.

Vervolgens wil ik wijzen op de proeven van De Haan (81).

Wanneer men een duif, die op den grond is gezet, een passieve
zijdelingsche beweging geeft van ongeveer i meter, door twee
vingers onder den romp te brengen, waarmee men het dier weg-
duwt, ziet men de duif een draaiende beweging maken.

De Haan vat dit op als een reactie van het ampullairsysteem.
Zooals uit het door mij verrichte onderzoek blijkt, moet deze
reflex aan een prikkehng van den sacculus worden toegeschreven.

HOOFDSTUK HL

REFLEXEN OPGEWEKT DOOR DE
CENTRIFUGAALKRACHT.

Hiervan kan men in de literatuur eenige voorbeelden vinden,
ofschoon niet alle schrijvers hun waarnemingen herkenden als een

otolietenreflex.

Zoo nam Purkinje (82) waar, dat bij draaien op een
schijf de voorwerpen ten opzichte van de vertikaal scheef gaan

staan

Mach (83) beschrijft de afwijking van de aangegeven vertikaal-
richting ten opzichte van de werkehjke vertikaal bij een caroussel-
beweging; bijv. wanneer men in een trein zit, die door een bocht
gaat, ziet men de huizen en boomen van de vertikaal afwijken.

Deze afwijking van de vertikaal zag hij ook ontstaan, wanneer
hij in een draaibaar vertikaal geplaatst raam een proefpersoon
het plaats nemen op i meter afstand van de rotatieas en hij aan
het raam een constante snelheid gaf. De proefpersoon zag dan
een vertikale streep scheef staan en een op het toestel geplaatste
shnger, die 10 tot 20 graden uitweek, werd vertikaal gezien.

K rei dl (84) nam proeven bij doofstommen. Hij gebruikte
voor dit onderzoek het toestel van Mach. Tijdens het draaien
moest door den proefpersoon een wijzer vertikaal worden gesteld.
Van 62 doofstommen plaatsten 13 den wijzer vertikaal.

Dezelfde proeven genomen bij normaal hoorenden gaven als
resultaat dat 70 van de 71 onderzochten den wijzer scheef stelden.

Nagel (85) wijst erop, dat bij draaien in het apparaat van
Mach zoowel bij versnelde als bij langzame rotatie en ook bij
draaien met constante snelheid de rotatieas scheef wordt gezien.
Hij schrijft dit aan otohetenwerking toe.

Breuer en Kreidl (86) publiceerden in 1898 een ver-
handeling, waarin zij als hun meening te kennen geven, dat het
waarschijnlijk is, dat door de inwerking van de centrifugaalkracht
op het otolietensysteem een verdraaien van de oogen ontstaat.

Van veel belang zijn de proeven door Lorente De Nó (87)

genomen bij konijnen. Hij draaide konijnen op een centrifuge rond,
nadat hij eerst het oog had weggenomen en de spieren verbonden
had met de trommel van Marey. Door de contracties en ver-
slappingen der spieren ontstonden curven. D e N ó zag gedurende
het centrifugeeren tonische contracties ontstaan en bij het begin
en het einde van het draaien clonische spiertrekkingen (nystagmus).
Verder zag hij nog onmiddellijk na het begin en na het einde der
draaiingen een zeer kort durende reactie ontstaan, de zoogenaamde
derde reactie. De onderzoeker hield de tonische contracties voor
otolietenreflexen, de andere twee reacties voor booggangreflexen.

De otolietenreflexen worden volgens hem in dit geval door de
centrifugaalkracht opgewekt.

Hij meent dat er bij het ronddraaien drie soorten van prikkels
werken:

1.nbsp;Endolymphstroomen.

2.nbsp;Perilymphstroomen, die op de cristae werken en den vorm,
dien deze in rust hebben, veranderen.

3.nbsp;Verplaatsingen van de membraneuze kanalen ten opzichte
van den been wand. De prikkeling van de maculae geschiedt door
verandering van de otolietenmembranen.

De otolieten reageeren volgens Lorente De Nó slechts
zeer langzaam in tegenstelhng met de halfcirkelvormige
kanalen.

Ten slotte nog een onderzoek van Rademaker (88); deze
nam proeven met honden en katten op de draaischijf.

Er ontstond ad- en abductie, buiging en strekking der ledematen.
Deze reflexen zijn zeer doelmatig, als van den normalen stand
wordt uitgegaan. Hij beschouwt deze reactie als booggangreflexen.
Labyrinthlooze dieren hebben dezen reflex niet.

HOOFDSTUK IV.

DE VINGERWIJSPROEF.

Voor het aantoonen van de reacties, die bij menschen ontstaan,
zoowel in de lift als in den rolwagen en in den trein, evenals op
e draaischijf of de draaimolen, wordt hoofdzakelijk gebruik
gemaakt van de vingerwijsproef.

lo ^^^^^ beschrijving, hoe de vingerwij sproef zich in den
thans ^nbsp;twintig jaren ontwikkeld heeft en hoe deze

ans oor Quix wordt toegepast, lijkt mij tot goed begrip van
resultaten van mijn proeven noodig.

HISTORISCH OVERZICHT.

^^ een voorlooper van de vingerwij sproef kan de proef worden
beschouwd, die Aubert en Delage reeds in 1888 deden.
JhoZZ ^'f^^^^^ende personen met gesloten oogen en rechtop
?en ^tdnbsp;^^^ ^-ken, dat aangLacht was op

worder M ;nbsp;Het teeken moest vooraf bekeken

naarnbsp;^ ^ra net hoofd echter een bepaald aantal graden

grade^'Lf', T 'nbsp;^^^ ongeveer een zelfde aantal

graden naar hnks misgewezen

kund/r'^'^ïJ''^' grondlegger van de vingerwij sproef in de oorheel-
in it.nbsp;(89) worden beschouwd. Deze deed al

mPt I 1 Tnbsp;de volgende wijze: De proefpersoon moest

terenn ïnbsp;''' gestrekten arm den wijsvinger van den

m^st^'d ^^P^aatsten onderzoeker aanraken. Vervolgens
terugkom quot;nbsp;bewegen en weer op dezelfde plaats

uiteane D'nbsp;naar beneden en weer naar het punt van

Noïmale m?nscL?d-^Zeigeversuchquot; genoemd.

B a r a ^nbsp;dit immer juist,

de booia^nbsp;^^^nbsp;^en bekenden invloed van

deze kanalefafw^y^J^^^^^nbsp;prikkelingstoestanden van

iwijKingen m de vmgerwijsproef ontstaan.

Is er bijv. een horizontale nystagmus naar links, zoodat de
langzame phase (labyrinthfactor) naar rechts is gericht, dan
wijkt de arm naar rechts uit in het horizontale vlak.

Volgens B a r a n y zou het juist wijzen verder ook geregeld
worden vanuit de kleine hersenen. Voor elk gewricht met de
daarbij behoorende spieren zouden vier centra bestaan, namelijk
één voor beweging naar boven, één voor beweging naar beneden,
en de twee andere voor beweging naar buiten en naar binnen.

Bij aandoening van bepaalde gedeelten van de kleine hersenen
zouden dan zoodanige afwijkingen in de vingerwijsproef ontstaan,
dat hieruit kon geconcludeerd worden, welk gedeelte van de
kleine hersenen ziek was.

Deze locahsatietheorie wordt thans echter niet meer aan-
genomen.

Wat betreft het regelen van de vingerwijsproef vanuit de kleine
hersenen kan nog het volgende worden opgemerkt:

Door de proeven van Magnus, De Kleyn en Storm
van Leeuwen (90) is gebleken, dat de tonus zoowel van de
hals- en nekspieren als van de extremiteitspieren bij de door hen
onderzochte dieren door het labyrinth beinvloed wordt.

Zij toonden verder aan, dat na het wegnemen der kleine hersenen
en der kleinhersenkernen de door het labyrinth veroorzaakte
reacties en reflexen blijven bestaan.

Als wij dit op den mensch van toepassing brengen, volgt er
uit, dat het regelen van de vingerwijsproef niet vanuit de kleine
hersenen geschiedt, omdat de voor de labyrinthreflexen in aan-
merking komende banen niet over de kleine hersenen verloopen.

Toch ziet men vaak bij aandoeningen zoowel van de groote
als van de kleine hersenen, dat er afwijkingen zijn in de vingerwijs-
proef. Hoe deze tot stand komen is echter niet met zekerheid bekend.

R O t h m a n n (91) is van meening, dat de wijsproef een diag-
nostische beteekenis heeft bij cerebrale en cerebeUaire aan-
doeningen.

Beyer en Lewandowsky (92) deden onderzoekingen
bij patiënten met aandoeningen van het labyrinth en van de
achterste schedelgroeven. Zij vonden hierbij afwijkingen van de
wijsproef.

Thielemann (93) meent, dat de trigeminus invloed op de
wijsproef uitoefent.

Volgens Fischer en Wodak (94) zou miswij zen tot stand

komen door tonusveranderingen in de armspieren. Deze tonus-
verandering zou ontstaan door labyrinthprikkel. Het miswijzen
bij buigen van het hoofd naar de zijde der hoofdbuiging bij doof-
stommen met onprikkelbaar labyrinth verklaren zij door hals-
reflexen.

M a 1 a n (95) onderzocht bij 400 personen de vingerwijsproef
op beide armen tegelijk na rotatie. Hij vond 4 typen van afwijkingen:

1.nbsp;klassieke deviatie volgens Barany (in gelijke richting
als de langzame phase van den nanystagmus).

2.nbsp;een omgekeerde reactie (type inverse).

3-nbsp;convergeerende of divergeerende afwijkingen.

4-nbsp;onregelmatige afwijkingen.

Hy registreerde de afwijkingen door den proefpersoon een
gaatje, dat met een kleurstof besmeerd was, in de hand te geven.
Daarna het hij op een papier wijzen.

Benjamins (96) onderzocht ook vele personen. Hij had
dezelfde uitkomsten als M a 1 a n. Hij het het staafje weg en doopte
den vinger in een kleurstof.

R oor da (97) had weer een andere registratiemethode. Hij

iet op een vertikaal geplaatst blad papier, waarop twee vertikale

lijnen waren getrokken, wijzen. Na het draaien op den draaistoel

werd het potlood op het bovenste punt der hjn gezet en moest de

ünbsp;. trachten, een vertikale lijn te teekenen, eerst met de

rechter, daarna met de hnker hand.

Jj.^r^'' j^f)nbsp;met een filmapparaat een klein

gloeilampje, dat bij den proefpersoon aan den wijsvinger bevestigd
was en noemde zijn methode: zyklographie.

Door Quix en Eysvogel (99) werd een onderzoek van
de vmgerwijsproef verricht in een zoogenaamden standstoel.
Hierm konden aan hoofd en romp verschillende standen worden
gegeven, waarbij bepaalde otoheten een grootere of kleinere
druk, resp. geen druk, op hun maculae uitoefenden.

Uit deze proefnemingen bleek, dat de otohetenfunctie, wanneer

de normale betrekking tot de halsreflexen verbroken is, in staat is,

de vmgerwijsproef juist uit te voeren, wanneer de otohet in druk

is^ is dit met het geval, dan gelukt de vingerwij sproef niet.

btaat het hoofd in de z.g. bhnde vlek, dan vallen de proeven
negatief uit.

Bij gefixeerd hoofd wordt de vingerwij sproef slechts in bepaalde

hoofdhoudingen juist uitgevoerd. In andere houdingen van het
hoofd ontstaat een physiologisch voorbij wij zen.

Q u i X heeft een nieuw systeem van vingerwijsproeven bedacht.
Hij gaat uit van hetgeen de proeven van Flourens en Ewald
ons geleerd hebben, namelijk dat er bij beweging van de vloeistof
in de halfcirkelvormige kanalen reactiebewegingen in den romp
en de extremiteiten ontstaan, die dezelfde richting hebben als de
vloeistofbeweging in de geprikkelde booggang, derhalve plaats
hebben in het vlak van de booggang en in de richting van den
endolymphstroom.

De drie halfcirkelvormige kanalen van een zijde (een horizontaal
en twee vertikale) zijn geplaatst in drie onderling loodrechte
vlakken. Verder liggen de booggangen van de beide zijden paars-
gewijze in één vlak, en wel zoo dat de beide horizontale, het voorste
vertikale van links met het achterste vertikale van rechts en
omgekeerd in één vlak liggen. (Feitelijk loopen de vertikale kanalen
paarsgewijze evenwijdig, doch dynamisch kunnen wij in dit geval
één vlak aannemen).

Vindt er nu een beweging in de horizontale kanalen plaats
van links naar rechts, zooals ontstaat na een geremde rotatie
van het hoofd naar rechts, dan zien wij, wanneer wij met uit-
gestrekten arm de vinger wij sproef in het vertikale vlak laten
uitvoeren (hetzij met den rechter of met den linker arm) den arm
naar rechts afwijken.

Spuit men het rechter oor uit met koud water, dan vindt volgens
de heden nog vrij algemeen aangenomen theorie in een bepaalden
hoofdstand (hoofd een weinig achterover gebogen) een beweging
van de vloeistof in de beide vertikale kanalen, maar ook in het
horizontale kanaal plaats, welke beweging gelijk is aan die,
welke na het draaien naar rechts ontstaat. Wij zien dan ook
bij de wij sproef in het vertikale vlak den arm naar rechts
afwijken.

Bij inspuiten met warm water wijkt de arm naar links af, omdat
dan de vloeistof een tegengestelde richting heeft. Bij prikkelings-
toestand van de horizontale booggang (nystagmus met de sneUe
phase naar dezelfde zijde) ontstaat ook een afwijking van den
arm bij de vingerwij sproef in het vertikale vlak. Deze afwijking
heeft dezelfde richting als de langzame phase van den nystagmus.
Daar de langzame phase van den nystagmus in dit geval naar het
gezonde oor gericht is, gaat de arm dus naar binnen.

Fig. 1.

De Elementen en Functievlakken van het Vestibulair Orgaan, (uit Quix:
Les méthodes d'examen de l'organe vestibulaire).

c.h.s. linker horizontaal kanaal,
c.a.d. rechter voorste kanaal,
c.p.d. rechter achterste kanaal,
c.a.s. linker voorste kanaal,
c.p.s. linker achterste kanaal.
Lap. S. linker lapillus.
Sag. d. rechter sagitta.

Sag. s. linker sagitta.
H. horizontaalvlak.
F. frontaal vlak.
S. sagittaal vlak.

F.S.D. rechter fronto-sagittaal vlak.
F.S.S. linker fronto-sagittaal vlak.

Bij een verlammingstoestand is de nystagmus juist andersom
en gaat de arm dus naar buiten.

Ook het otohetensysteem werkt in een bepaald coördinatie-
stelsel.

Voor een goed begrip der afwijkingen in de vingerwijsproef
in de verschillende vlakken is het noodig, de functievlakken
van het vestibulair apparaat volgens Q u i x te kennen, (zie
figuur 1).

Het functievlak der beide horizontale booggangen is het horizon-
tale schedel vlak, dat ongeveer samenvalt met het vlak dezer
booggangen.

Miswijzen door een afwijking in de prikkelbaarheid van een
of van beide booggangen of door vloeistofstroomen in deze boog-
gangen, opgewekt door verschillende prikkels, (rotatie, uitspuiting
van de uitwendige gehoorgang met water boven of beneden de
lichaamstemperatuur) heeft plaats in het horizontale vlak. De
afwijking komt duidelijk voor den dag, wanneer men bij het wijzen
den arm laat bewegen in een richting loodrecht op het functievlak.

Het wijsvlak voor het horizontale vlak is derhalve een willekeurig
vertikaal vlak.

Quix neemt daartoe het sagittale vlak (het vertikale vlak
dat hoofd en Hchaam in een rechter en hnker helft verdeelt) of

et frontale vlak (het vertikale vlak dat hoofd en hchaam in een
voorste en achterste helft verdeelt).

net tunctievlak van het rechter voorste en linker achterste
i^anaal is het rechter fronto-sagittale vlak.

rtet tunctievlak van de hnker voorste en rechter achterste
booggang is het linker fronto-sagittale vlak.

eide vlakken vormen samen een hoek van 90 gr. en eveneens
elk een hoek van 45 gr. met het frontale en sagittale vlak.

Het wijsvlak op deze 2 functievlakken is weer het horizontale
vlak.

Het functievlak van beide utriculi is het sagittale vlak, en het
wijsvlak het horizontale. Het functievlak van beide sacculi is het
frontale, het wijsvlak is het sagittale.

Bij standsveranderingen van het hoofd, waarbij drukvermeer-
dering of drukvermindering op bepaalde maculae ontstaat, zien
wij reflectorische tonusverandering van bepaalde spiergroepen.

Bij standsveranderingen van het hoofd door beweging in het
sagittale vlak om de bitemporale as ontstaan drukveranderingen

op de maculae utriculi en daardoor verandering in de buigers en
strekkers der ledematen.

Bij standsveranderingen door beweging van het hoofd in het
frontale vlak om de sagittale as daarentegen, verandert de druk
op de maculae sacculi en daardoor komt o.a. verandering in de
ab- en adductie der ledematen.

Quix neemt een reflex aan van iedere macula op de spieren
van hals, romp en ledematen. Een druktoename door de sagitta
geeft aan de ledematen van dezelfde zijde een abductie en aan
de ledematen van de andere zijde een adductie.

Een druktoename door de lapillus geeft een verhooging van den
buigtonus, een drukvermindering geeft een verhooging van den
strektonus der ledematen.

Is er nu een drukverhooging in of prikkeling van den sacculus,
dan zal de arm bij de wij sproef in het sagittale vlak naar buiten
gaan.

Bestaat er echter tegelijkertijd een prikkehngstoestand van
de horizontale booggang, dan zal de arm daardoor naar binnen
afwijken.

Het is dus mogelijk, dat door beide invloeden de arm in rust
blijft.

Laat men nu echter wijzen in het frontale vlak, dan vervalt
de invloed van den sacculusotoliet en blijft alleen de inwerking
van de booggang, waardoor de arm in dit vlak naar binnen afwijkt.

Een beschrijving volgt nu van de door Quix bedachte vinger-
wijsproeven en hoe hij deze doet uitvoeren. (loo).

PROEF la.

De onderzochte moet den arm horizontaal rechtuit steken.
Met den top van den wijsvinger moet hij het midden van een
graadboog (met een straal van een meter) aan de onderzijde aan-
raken. Deze boog is naar beide einden in 20 graden verdeeld.

Daarna gaat de onderzochte met den arm loodrecht (45 gr.)
naar beneden zonder den knie aan te raken, en dan gaat de arm
weer naar den graadboog. De beweging moet langzaam geschieden.
De proef wordt eenige malen achter elkaar herhaald.

Een afwijking naar rechts heeft het negatieve en naar links
het positieve teeken. In plaats van naar boven, naar beneden en

vervolgens weer terug, kan de arm ook eerst naar boven en vervol-
gens naar beneden worden bewogen.

Een drukverhooging door den sacculusotoliet doet den arm aan
dezelfde zijde naar buiten afwijken. Een vermeerderde prikkelbaar-
beid van de horizontale booggang aan dezelfde zijde geeft den arm
een afwijking naar binnen.

Bij drukverlaging in den sacculus of verminderde prikkelbaarheid
van de horizontale booggang zijn de afwijkingen juist omgekeerd.

PROEF ib.

De arm wordt nu zijwaarts gestrekt en naar beneden of naar
oven in het frontale vlak bewogen. Bij vermeerderde prikkel-
baarheid van de horizontale booggang aan dezelfde zijde wijkt de
arm naar binnen uit; bij verminderde prikkelbaarheid gaat de arm
naar buiten.

PROEF 2.

^^ De rechter arm wordt vanaf het rechter frontale vlak naar
le rechter fronto-sagittale vlak in horizontale richting bewogen,
sa itt 1 ^^^nbsp;^^^^^ sagittale vlak naar het fronto-

richting ^^^^nbsp;andere zijde bewogen, eveneens in horizontale

Dit onderzoek geldt voor de rechter voorste vertikale booggang

Whkt d'nbsp;booggang.

J de rechter arm naar boven af dan is de rechter voorste
vertikale booggang overprikkeld.

Ijkt de rechter arm naar beneden af dan is de rechter voorste
vertikale booggang geparahseerd.

Wijkt de linker arm naar boven af dan is de linker achterste
vertikale booggang geparahseerd.

Wijkt de linker arm naar beneden af dan is de linker achterste
vertikale booggang overprikkeld.

PROEF 3.

De Imker arm wordt vanaf het linker frontale vlak naar het linker
fronto-sagittale vlak bewogen in horizontale richting.

3

De rechter arm wordt vanaf het sagittale vlak m horizontale
richting naar het hnker fronto-sagittale vlak bewogen.

Dit onderzoek geldt voor de linker voorste vertikale booggang
en de rechter achterste vertikale booggang.

Wijkt de hnker arm naar boven af dan is de hnker voorste verti-
kale booggang overprikkeld.

Wijkt de linker arm naar beneden af dan is de hnker voorste
vertikale booggang geparaliseerd.

Wijkt de rechter arm naar boven af dan is de rechter achterste
vertikale booggang geparaliseerd.

Wijkt de rechter arm naar beneden af dan is de rechter achterste
vertikale booggang overprikkeld.

PROEF 4.

De rechter arm gaat van het rechter fronto-sagittale vlak
naar het rechter frontale vlak in horizontale richting.

De linker arm gaat in horizontale richting van het linker
fronto-sagittale vlak naar het linker frontale vlak. Gaan de armen
naar beneden dan wijst dit op een parese van één of beide vertikale
booggangen der zelfde zijde.

Gaan de armen naar boven dan wijst dit op een overprikkeling
van één of beide vertikale booggangen der zelfde zijde.

PROEF 5.

De rechter arm wordt van het rechter fronto-sagittale vlak
naar het sagittale vlak bewogen, in het horizontale vlak.

De linker arm doet dezelfde beweging in het horizontale vlak van
de andere zijde.

Is de ntriculus overprikkeld, dan gaat de arm van dezelfde zijde
naar beneden.

Is de ntriculus paretisch, dan gaat de arm van dezelfde zijde
naar boven.

Een onderzoek, waarbij de afwijkingen in de vingerwijsproef
na kunstmatige prikkeling van het vestibulair apparaat werden
nagegaan, is verricht door Del Prado (101).

Door Fischer (102) is vastgesteld, dat er afwijkingen zijn
in de vingerwijsproef, wanneer iemand met gesloten oogleden

de oogen naar links of naar rechts richt, of ook het hoofd draait om
de vertikale as.

Deze zoogenaamde reactie van Fischer wordt echter niet
^oor het labyrinth veroorzaakt.

■Nog vele anderen hebben zich bezig gehouden met de wij sproef.

zou mij te ver voeren, hiervan een uitgebreid historisch overzicht
te geven.

Ik wil daarom aUeen nog enkele namen noemen van onderzoekers,
b-v. Brunn er (103), Bondy (104), Guttich (105),
ingvar (106), Kiss (107), Mittelmann (108), Rein-
h old (109), Riese (110), S z a s z (111).

ga uu over tot het eerste gedeelte van mijn onderzoek.

EIGEN ONDERZOEK.
HOOFDSTUK V.
LIFTPROEVEN.

A. In de fabriekslift. i)

Alvorens den gang van het onderzoek te beschrijven, wil ik eerst
eenige gegevens over de door mij gebruikte liften mededeelen. 2)

a. Stijging.

De stijging begint met een gemiddelde aanloopversnelling
van 0,30 m/sec^, welke 3J sec. aanhoudt. De afgelegde weg is
dan 2,45 meter. (De maximale aanloopversnelling is 0,60 m/sec^).

Daarna wordt met een constante snelheid van 1,05 meter per
sec. een weg afgelegd van 21,58 meter in 20,6 sec. Vervolgens komt
een gemiddelde remvertraging van 1,57 m/sec^, aanhoudende
0,67 sec. De afgelegde weg gedurende de vertraging bedraagt
0,23 meter. (De maximale remvertraging bedraagt 3,14 m/sec^).

b. Daling.

Voor de daling gelden dezelfde getallen.
De totale rijtijd bedraagt 24,8 sec. 3).

1)nbsp;Zooals reeds werd medegedeeld, heeft de firma C. J a m i n alhier
voor dit onderzoek belangeloos haar fabrieksliften met bedienend personeel
beschikbaar gesteld.

2)nbsp;Deze opgaven ontving ik van den Heer F. H. J. Hootsman van
de firma Huygen en Wessel, wien ik hiervoor nog hartelijk dank zeg
voor zijn onderzoek.

De berekeningen, welke hiervoor noodig waren, werden verricht
door Ir. H. Verbeek. Deze berekeningen volgen hier.

105

..... - 3,5)^ = ^ (105 - y) of y = 105

105nbsp;3.5

(2) ..... (x - 23f =

105 'nbsp;' 0,67^

De versnellingen volgen hieruit door differentiatie; de aanloopversnelling
noemen wij a^; de remversnelling ar. Deze laatste valt natuurlijk negatief uit,
want het is een vertraging.

=nbsp;(3,5-x)

3.5^

dxnbsp;0,67''

De maximale aanloopversnelling volgt uit (3) door voor x = o in te vullen.

.2. 3,5 = 0,60 mjsec^

dito uit (4) de maximale remversnelling voor x = 22,33 :

0,67 = — 3.134 W^^c®

De gemiddelde versnelling bij aanloopen vinden wij uit:

^nbsp;3.5

2 (3,5 — x) dx = 0,30 mjsec^.

Dito voor de remvertraging gemiddeld:
^nbsp;23

i

2 . ^^ (23 — x) dx = 1,57 m/sec^
0,07

, 105 — ^^ (3,5 — x)2 i dx = 2,45m.
3 gt;5

evenzoo voor de laatste 2/3 sec.:

(23 — dx = 0,23 m

De afgelegde weg met de maximale snelheid bedraagt dus:
24,26 — (2,45 0,23) = 21,58 m.

21,58

Hiervoor is noodig - = 20,6 sec.

1,05

De totale rijtijd bedraagt dus 20,6 3,5 0,67 = 24,8 sec.

I. Proefpersonen.
De gang van het onderzoek was als volgt;
De lift bevond zich gelijkvloers. De proefpersoon nam op een
stoel in de lift plaats en een in graden verdeelde houten boog,
die vertikaal in een houten standaard was geplaatst en daarin
hooger of lager kon worden gesteld, werd met de concave zijde
naar den persoon gericht.

Daarna werd de wijsvinger op het nulpunt van den boog geplaatst
en moest eenige malen de vingerwij sproef in horizontale richting

(proef 5 volgens Quix) worden uitgevoerd, om te zien of normaal
werd aangewezen.

Vervolgens werd de wijsvinger door den onderzoeker op het
nulpunt van den boog gefixeerd en de lift in werking gesteld.

Twee seconden later werd weer eenige malen de vingerwij sproef
gedaan. Daarna werd de vinger gefixeerd op het punt, waarop
zich deze op den boog bevond.

Stond de hft nu stil op haar hoogste punt, dan werd weer eenige
malen aangewezen.

Bij het naar beneden gaan van de lift werd het zelfde gedaan,
zoo ook onmiddellijk na het stilstaan.

Nadat de hft drie malen op en neer was gegaan en telkens de
grootte der afwijkingen van den arm waren opgeschreven, werden
de proeven met den anderen arm gedaan. Zoodoende ging de
hft voor het onderzoek zes malen op en neer .

Nu werd nagegaan of de onderzochte persoon bij de hftbeweging
of dadelijk na het stilstaan der hft in een of andere richting nystag-
mus had. Daarna moest de persoon onmiddellijk na het stoppen
der hft, zoowel bij het stilstaan op het hoogste punt als op het
laagste punt, met gesloten oogen ongeveer lo meter voor-en achteruit
loopen in de fabrieksruimte en werd nagegaan of er afwijkingen
m den gang aanwezig waren.

Vervolgens werd het onderzoek in de lift voortgezet. In plaats
van een vertikaal geplaatste houten boog werd nu een horizontaal

geplaatste gebruikt. De te onderzoeken persoon hield het hoofd op

den imker schouder en moest met den rechter 2) arm de vingerwij s-

proef m het sagittale vlak doen (proef la volgens Quix). Indien

]uist werd gewezen, werd de wijsvinger in het nulpunt van den boog

vastgehouden en de hft in werking gesteld.

De gang van zaken was dezelfde als bij het onderzoek van de

wijsproef in het horizontale vlak.

Tenslotte werd het hoofd van den te onderzoeken persoon op

den rechter schouder gehouden, waarna de linker arm onderzocht
werd.

Gedurende de hftbeweging werd het hoofd door een helper

Bij uitzondering ging de lift vier malen op en neer; soms ook acht
malen.

Met den arm aan de zijde van den benedenliggenden sacculusotoliet werden
geen wij sproeven gedaan.

in den juisten stand gehouden. Minstens drie malen ging de hft
voor het onderzoek van iederen arm op en neer.

Het gemiddelde van de afwijkingen bij proef 5 en la werd bepaald.
De resultaten van den invloed der liftbeweging op de armen
vindt men in bijgaande tabeUen.

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN DE
FABRIEKSLIFT.

Onderzoek van de vingerwij sproef 5 (utriculus onderzoek).

Er werden onderzocht 50 personen, die niet leden aan een
labyrinthafwijking.

A. Stijging.

I. Gedurende de versnelling.
Rechter arm naar beneden in 14 gevallen. Gemiddeld 5 graden

» gt;gt; gt;gt;

boven „ 10

.nbsp;7

geen afwijking „nbsp;26

„nbsp;33

2. gedurende de constante snelheid.

Rechter arm naar beneden in
Linker

boven

Rechter
Linker
Rechter
Linker

3. OnmiddeUijk na de vertraging.
Rechter arm naar beneden in 9 gevaUen. Gemiddeld 4 graden

quot; 3 gt;gt;

6

2

boven
gt;gt; }gt;

geen afwijking

B. Daling.

I- Gedurende de versnelling.
I^echter arm naar beneden in 4 gevallen. Gemiddeld 4 graden
Linker ..nbsp;„ „ 5

boven

geen afwijking „ 44

-- .gt; „ „ „ 43
2. Gedurende de constante snelheid.
Rechter arm naar beneden in o gevallen.
Linker „nbsp;^^ ^^ o

hechter „ ,, boven o
Linker „nbsp;0

quot;nbsp;»nbsp;gt;gt;nbsp;IJ

flt;echter „ geen afwijking „ 50
Linker

» »nbsp;„ 50 »

3- Onmiddellijk na de vertraging.
Rechter arm naar beneden in 31 gevallen. Gemiddeld 4I graad
„nbsp;28nbsp;,, 4l

quot;nbsp;»nbsp;„nbsp;y, iOnbsp;„nbsp;gt;gt;nbsp;Td

^e^hter „nbsp;boven „ o „

quot; quot; „ „ 0 „

Unl^^' quot; ^^^^ afwijking „ 19 „
^^ ^^ quot; quot; „ „ 22

Hier volgen eenige opgaven der resultaten, verkregen bij het
onderzoek van enkele proefpersonen.

e letters in deze staten geven aan het aantal malen dat de proef
herhaald is.

Lift Jamin. Datum 8/3'i93o
Proefpersoon No. 10. 37 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
DIJ voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „ „

Vertraging:nbsp;A. arm 4 gr. naar beneden

B. geen afwijking

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B. „ 6 „ „

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. arm eerst 6 gr. naar boven,
daarna 6 gr. naar beneden.

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. arm 3 gr. naar boven

■p

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

Vertraging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

B. „ 6 „

Lift Jamin. Datum 8/3'1930.
Proefpersoon No. 11. 41 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B. „

Vertraging:nbsp;A. arm 2 gr. naar boven

B.

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

y.nbsp;B. „ 3 gt;gt; quot; »

i-inker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

Tnbsp;quot;

^iit naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

vertraging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

B. „ 4 » quot; quot;

Lift Jamin. Datum 30/3/1930.
Proefpersoon No. 15. 17 j^ar.

H^t bf^ir^nbsp;vestibulairapparaat normaal.

^^ volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
DIJ voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnellmg:nbsp;A. geen afwijking

B.

C.

L». „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

D.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. geen afwijIcing

B. „
r

»nbsp;I,

D. arm 2 gr. naar beneden

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

C.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

C- „ „

Vertraging:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B- )) 3 » gt;gt; 1)
I, 2 „ „ „

Linker arm:

IJft naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 3 gr. naar boven

B.nbsp;geen afwijking

C.nbsp;arm 2 gr. naar boven
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ „
Vertraging: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „

r

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;,, „
Vertraging: A. geen afwijking

B. arm 3 gr. naar beneden
C- „ 2 „ „ „

Lift Jamin. Datum 12/7'1930.
Proefpersoon No. 28. 28 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B. „ 2 ,, ,, ,,
Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. arm 2 gr. naar beneden

B. „ 2 „ „ I,

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 3 quot; quot; quot;

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A.nbsp;arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;geen afwijking

Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

Vnbsp;quot;

\ ertragmg:nbsp;a. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A.. arm 6 gr. naar beneden

B. „ 5 » quot; quot;

Lift Jamin. Datum 19/7'1930.
Proefpersoon No. 29. 37 jaar.

X iucipersoon iNo. 29. 37 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A.

B.

C.

Constante snelheid: A.

B.

C.

arm 4 gr. naar boven
,, 2 ,, ,, ,,
gt;gt; 3 gt;gt; gt;gt; tgt;

geen afwijking

3%nbsp;gt;y

Lift naar beneden.

VersneUing:

geen afwijking

»nbsp;It

» gt;1

geen afwijking

Constante snelheid: A.

B.

C.

geen afwijking

» gt;i
arm 5 gr. naar beneden

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A.

B.

C.

Constante snelheid: A.

B.

C.

Vertraging:

geen afwijking
arm 2 gr. naar boven
» 2 ,, ,, „

geen afwijking

arm 2 gr. naar beneden

geen afwijking

arm i gr. naar boven
geen afwijking

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;arm 2 gr. naar boven

C.nbsp;„ 3 » quot; quot;
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;,, jj
Vertraging: A. geen afwijking

B.nbsp;arm 3 gr. naar beneden

C.nbsp;„ 4 quot; quot; quot;

Lift Jamin. Datum 18/10'1930.
Proefpersoon No. 34. 35 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;arm 2 gr. naar boven

C.nbsp;„ 2 i, „ ir
Constante snelheid: A. arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;,, 2 „ „ )gt;

C.nbsp;geen afwijking
Vertraging: A. geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;arm 2 gr. naar beneden

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 2 „ ,, )gt;

C.nbsp;geen afwijking
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„ »
Vertraging: A. arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 3 »

C.nbsp;„ 3 quot; quot; quot;

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 2 gr. naar boven

Bnbsp;2

»nbsp;^ »nbsp;,1nbsp;„

C. !, 3 » » y,
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;arm i gr. naar beneden
Vertraging: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„ „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„ „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„ „

Vertraging:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B. „ 4 „ „
„ 4 » » gt;gt;

Lift Jamin. Datum i/ii'i930.
Proefpersoon No. 38. 48 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. arm 2 gr. naar boven

B.nbsp;„ 4 „

C.nbsp;„ 2 „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

C- „ „

Lift naar beneden.

Versnelling:

A.nbsp;geen afwijking

B.

C.nbsp;„ „
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.....

C. „ „

A. arm 5 gr. naar beneden

B.

C.

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:

A.nbsp;arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 2 „ „ boven

C.nbsp;,, 2 ,, I,nbsp;}}

Constante snelheid:
Vertraging:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;„ „ ^

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;..

Lift naar beneden.

Versnelhng:

Vertraging:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

A.nbsp;arm 4 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 5 „

C.nbsp;„ 2 „

Lift Jamin. Datum 22/ii'i93o
Proefpersoon No. 40. 51 jaar.
Wijst normaal aan. Gehoor- en
Heeft bij alle volgende proeven
biJ voor- en achteruit loopen
vestibulairapparaat normaal,
geen nystagmus, geen afwijking

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:

A.nbsp;arm 4nbsp;gr. naar beneden

B.nbsp;„ 3nbsp;»

C.nbsp;,, 2nbsp;,, ,, „
Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;.

Vertraging: A.nbsp;arm 2nbsp;gr. naar beneden

B.nbsp;„ 2nbsp;„

C.nbsp;,} 3nbsp;quot; » »

Lift naar beneden.

Versnelling:

A.

B.

C.

Constante snelheid: A.

B.

C.

A.

B.

C.

geen afwijking
j, gt;gt;

arm 2 gr. naar beneden
geen afwijking

arm 6 gr. naar beneden
gt;J 3 ff n yj
; 3

gt;3nbsp;}i

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

Vertraging:

Lift naar beneden.

Versnelling:

geen afwijking

jj ii
arm 2 gr. naar boven
geen afwijking

geen afwijking

geen afwijking

ii ii
arm 2 gr. naar boven
geen afwijking

A. arm 5 gr. naar beneden

B.

C.

Lift Jamin. Datum 20/12'1930.
Proefpersoon No. 42. 25 jaar.

'^ijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus, geen afwijking
bij voor- en achteruit loopen.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A.nbsp;arm 3 gr. naar boven

B.nbsp;„ 3 „

C.nbsp;„ 4 » quot; quot;

D.nbsp;„ 2 ,. „ „
Constante snelheid: A. arm 2 gr. naar beneden

B.

C.

D. geen afwijking

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ })

D.nbsp;..

Lift naar beneden.

Versnelling:

A.nbsp;arm 2 gr. naar boven

B.nbsp;geen afwijking

C.nbsp;„
D- „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.
r

D.nbsp;„

ging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

Vertragi

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 2 gr. naar boven

B.nbsp;„ 3 » » quot;

C.nbsp;geen afwijking

D.nbsp;arm 4 gr. naar boven

Constante snelheid: A. arm 3 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 2 „ „ „

C.nbsp;geen afwijking

D.nbsp;arm 2 gr. naar beneden

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „
r

)) gt;gt;
D. „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.
r

» »
D. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;,, ),

D.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 3 „

C.nbsp;„ 3 gt;gt; » quot;

D.nbsp;geen afwijking

ANATOMISCHE EN PHYSIOLOGISCHE BESCHOUWINGEN
OVER HET EVENWICHTSAPPARAAT.

Alvorens nu de verkregen resultaten te bespreken, lijkt het mij
ter beter begrip noodig, eenige anatomische en physiologische
beschouwingen over het evenwichtsapparaat te geven.

Zooals men weet, zijn er 4 otolieten (2 aan iedere zijde) n.1.
de beide utriculus-otoheten, lapiUi genoemd, en de beide sacculus-
otoheten, sagittae genoemd. Deze otoheten hebben denzelfden
vorm als de maculae, waarop zij rusten.

Ten opzichte van elkaar hebben de otolietenorganen een stand
zooals in figuur 2, 3 en 4 door Quix schematisch is voorge-
steld 1).

In fig. 2 wordt het otolieten- en booggangsysteem schematisch
voorgesteld in vooraanzicht van den schedel, in fig. 3 in zijaanzicht,
in fig. 4 in bovenaanzicht. De hoeken, die de maculavlakken maken
met de drie schedel vlakken, n.l. het sagittale, het horizontale
(Duitsch horizontale) en het frontale vlak, zijn in de figuren aan-
gegeven.

De vlakken der maculae zijn niet plat, doch eenigszins onregel-
matig gebogen.

Ter vereenvoudiging der drukberekening kunnen wij deze ge-
bogen vlakken door twee platte vlakken voorstellen, welke een
bepaalden hoek met elkaar vormen.

De beide utricuh zijn synergisten, de beide saccuh zijn anta-
gonisten. De macula van den utriculus is gekromd; men verdeelt
haar daarom in twee gedeelten, die met elkaar een hoek van 140 gr.
vormen; het voorste deel is een derde van het achterste gedeelte.

Bij normale hoofdhouding bedraagt de drukking van dezen
otoliet 85% van het maximum. Wordt het hoofd 30 gr. voorover
gebogen, dan bereikt de drukking haar maximum. Wordt het hoofd
75 gr. achterover of 150 gr. voorover gebogen, dan is de drukking
gelijk aan o. Dit noemt men dan de z.g. blinde vlek van het utriculus
systeem. Draait men het hoofd vanuit de normale houding om de
sagittale as naar den schouder, dan is de druk 0 bij 105 gr.

De macula van den sacculus is eveneens gekromd en wordt ook
verdeeld in 2 deelen. Deze maken een hoek van 157 gr. met elkaar.
Bij normale hoofdhouding oefenen de sacculusotolieten geen druk
op de maculae uit. Wordt het hoofd naar den schouder gedraaid,
dan heeft bij een draaiing van 90 gr. de otohet van het oor dat naar
boven gaat een drukking van 85%. Een maximum van druk heeft
de sagitta, wanneer men het hoofd eerst 55 gr. draait om de sagittale
as naar de zijde van de andere sagitta en daarna 117 gr. om de
bitemporale as naar voren.

Behalve bij standsveranderingen van het hoofd kunnen de oto-
lieten nog op andere wijze een drukverandering geven, nl.. door
rechtlijnige bewegingen met veranderlijke snelheid, derhalve ver-

Met toestemming van den schrijver zijn deze drie figuren genomen uit
Quix „Methode de 1' examen de 1' organe vestibulairequot;.

snelde en vertraagde bewegingen en door de centrifugaalkracht.

De reacties op de ledematen bij drukverandering door de otolieten,
reeds vermeld op blz. 31 van dit proefschrift, zijn bij druktoename
door lapillus een verliooging van den buigtonus, bij drukverminde-
ring een verhooging van den strektonus der extremiteiten. Druk-
verhooging door de sagitta geeft een abductie van de ledematen van
dezelfde zijde en een adductie van de ledematen van de andere zijde.
Drukvermindering geeft een adductie aan dezelfde zijde en ab-
ductie aan de andere zijde.

BESPREKING VAN DE VERKREGEN RESULTATEN BIJ

PROEF 5.

Gaan wij nu na, wat er bij de liftbewegingen in de beide utriculi
door verandering van den druk van den otoliet op de desbetreffende
macula geschiedt, wanneer de proefpersoon het hoofd rechtop
houdt. (Zie fig. 5.)

A.nbsp;Bij de stijging (zie blz. 36)

1.nbsp;Bij de versnelling ontstaat een kortdurende drukverhooging
gedurende 3| seconde.

2.nbsp;Bij de constante snelheid houdt de drukverhooging op en
wordt de druk weer gelijk aan dien, welke er was, voordat de
hft in beweging werd gebracht.

3.nbsp;Bij de vertraging ontstaat een druk vermindering gedurende
0.67 seconde.

B.nbsp;Bij de dahng.

1.nbsp;Bij de versnelling ontstaat een korte drukvermindering
gedurende 3-I seconde.

2.nbsp;Bij de constante snelheid wordt deze drukvermindering
opgeheven en ontstaat weer dezelfde drukking, die er was,
toen de lift stilstond.

3.nbsp;Bij de vertraging ontstaat gedurende 0,67 seconde een druk-
verhooging.

Toetsen wij nu de verkregen resultaten aan deze gegevens dan
leidt dit tot de volgende opmerkingen:

A. Bij de stijging.

I. Gedurende de versnelhng gaat van de 50 onderzochte per-
sonen de rechter arm in 14 gevallen naar beneden (gemiddeld

Deze teekening is van den Heer L. Klaphaak.

Fig. 5.

liÄtitÄ

Mrsm

m^mf

5 gr.) en de linker arm in lo gevallen (gemiddeld 5 gr.).
Dit komt dus overeen met de druk verhooging op de maculae
utriculi.

Verder gaat bij lo personen de rechter arm naar boven en bij

7 personen de linker (gemiddeld 3J gr.).

Het is tot dusver niet mogelijk, een verklaring hiervan te

geven.

Bij 26 personen ontstaat echter geen afwijking van den rechter
arm en bij 33 geen afwijking van den linker arm.

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid zien wij, dat bij vijf per-
sonen de rechter arm naar beneden gaat (gemiddeld 3 gr.)
en bij 5 personen de linker (gemiddeld 3 gr.).

Dit kan verklaard worden door nawerking van den reflex,
door de druk verhooging ontstaan.

Bij 4 personen gaat de rechter arm naar boven (gemiddeld
3 gr.); eveneens gaat bij 4 personen de linker arm naar boven
(gemiddeld 3 gr.).

Dit zou verklaard kunnen worden door overgang van den
verhoogden druk naar den normalen druk, wat dus neerkomt
op drukvermindering.

Bij 41 personen ontstaat echter noch een reflex in den rechter
arm, noch een reflex in den linker arm.

3.nbsp;Onmiddellijk na de vertraging gaat de rechter arm naar
beneden bij 9 personen (gemiddeld 4 gr.) en de linker bij
6 personen (gemiddeld 3 gr.).

Dit te verklaren, is vooralsnog niet mogelijk.

Bij 2 personen gaat de rechter arm naar boven (gemiddeld

3 gr.) en bij 3 de hnker (gemiddeld 3 gr-)-

Dit kan verklaard worden door den vermmderden druk

op de maculae utriculi.

Bij 39 personen ontstaat geen afwijking in den rechter arm
en bij 41 ontstaat geen afwijking in den hnker arm.

B. Bij de daling.

I. Gedurende de versnelling gaat de rechter arm naar beneden
bij 4 personen (gemiddeld 4 gr.) en de linker bij 5 personen
(gemiddeld 5 gr.).

Een verklaring hiervoor is nog niet mogelijk.

Bij 2 personen gaat de rechter arm naar boven (gemiddeld

3i gr-) en bij 2 personen gaat de linker arm naar boven
(gemiddeld 3 gr.).

Dit kan zijn oorzaak vinden in drukvermindering op de
maculae utriculi.

Bij 44 personen ontstaat geen afwijking in den rechter arm
en bij 43 personen geen afwijking in den linker arm.

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid.

Bij geen van de onderzochte personen ontstaat eenige reactie,
wat overeenkomt met het feit, dat er geen verandering in
den druk ontstaat, echter zou de overgang van den ver-
minderden druk bij de versnelling naar den normalen druk
gedurende de constante snelheid een reactie hebben kunnen
geven. Deze prikkel schijnt hiervoor echter te zwak te zijn
geweest.

3.nbsp;OnmiddeUijk na de vertraging.

Er ontstaat een drukvermeerdering in de utricuh en
als gevolg daarvan zien wij dan ook bij 31 personen den
rechter arm naar beneden gaan (gemiddeld gr.) en bij
28 personen den linker (gemiddeld gr.).
Bij 19 personen ontstaat geen afwijking in den rechter arm
en bij 22 personen geen afwijking in den linker arm.
In geen enkel geval gaat de arm naar boven, wat overeen-
stemt met het feit dat de druk op de maculae der utricuh
niet verminderd wordt.
Men kan nu de vraag stellen, waarom zijn de resultaten niet
duidelijker en meer sprekend? Het volgende antwoord kan hierop
gegeven worden:

1.nbsp;de snelheid van de hft is niet groot (105 cm. per sec.) zoodat de
prikkel, vooral bij de versneUing, die 3J sec. duurt, eveneens
betrekkelijk gering is. De gemiddelde aanloop versneUing Aa =
0,30 m/sec^.

2.nbsp;het aanwijzen dat na den stilstand van de hft, zoowel boven als
beneden, geschiedt, heeft dus plaats, nadat de otolietenprikkel
is geëindigd. De reflexen, die dan ontstaan, zijn dus als een zoo-
genaamd nabeeld te beschouwen.

3.nbsp;Door den korten tijdsduur der versnellingen en vertragingen
en den betrekkelijk langen tijd, dien een wijsproef in beslag
neemt (± 10—15 sec.) is te verwachten, dat vele wijsproeven
niet tijdens de versnellingen of vertragingen hebben plaats
gehad, doch wel tijdens de constante snelheid.

Slechts de proeven, onmiddellijk na het tot stilstand komen der
hft, geven een vaste verhouding.

Om deze redenen kan ik alleen aan deze laatste wij sproeven een
beteekenis toekennen.

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK
IN DE FABRIEKSLIFT.

Onderzoek van de vingerwij sproef la (sacculus onderzoek).
Er werden onderzocht 49 personen, die niet leden aan een

^abyrinthafwijking.
A. Stijging^

Gedurende de versnelling.
Hoofd op linker schouder,
echter arm naar buiten in 14 gevallen. Gemiddeld 4^ gr.
quot; quot;nbsp;binnen

10

quot; quot; geen afwijking „25
Hoofd op rechter schouder,
in er arm naar buiten in 14 gevallen.
quot; binnen

10

quot; geen afwijking 2=;

■nbsp;de constant; snelheid.

Hoofd op linker schouder.
Rechter arm naar buiten

in 5 gevallen. Gemiddeld 4 gr.

Hoofd

Linker arm n\ar buiteJ
quot; gt;gt; binnen
quot; quot; geen afwijking
3- Onmiddellijk na de vertraging.

Hoofd op linker schouder

ilt;echter arm naar buiten m 3 gevallen.

» binnen „ 4

quot; Hnnbsp;afwijking 42 !!

Hoofd op rechter scLuder.

Linker arm naar buiten in 4 gevallen. Gemiddeld 4 gr.

„ binnen „ 5 gt;.nbsp;»5 »

„ geen afwijking „ 40

B. Daling.

I. Gedurende de versnelling.

Hoofd op linker schouder.

Rechter arm naar buiten in 3 gevallen.
„ ,, binnen „ 4
„ geen afwijking „ 42
Hoofd op rechter schouder.

Linker arm naar buiten in 4 gevallen.
» binnen „ 5
„ geen afwijking „ 40

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid.
Hoofd op linker schouder.

Rechter arm naar buiten in i geval.

binnen „ i „
„ geen afwijking „ 47 gevaUen.
Hoofd op rechter schouder.

Linker arm naar buiten in 0 gevallen.
„ binnen „ 2
„ geen afwijking „ 47

3.nbsp;Onmiddellijk na de vertraging.
Hoofd op linker schouder.

Rechter arm naar buiten in 13 gevallen.
» binnen „ 5
„ geen afwijking „ 31
Hoofd op rechter schouder.

Linker arm naar buiten in 13 gevallen.
„ binnen „ 4
„ geen afwijking „ 32

Gemiddeld 4 gr.
,) 3 quot;

Gemiddeld 5 gr.

4 ..

Afwijking 4 gr.

4 gt;.

Gemiddeld 4 gr.

Gemiddeld 5 gr.

5 „

Gemiddeld 5 gr.
» 4 quot;

Hierna volgen weer eenige resultaten, bij verschillende proef-
personen verkregen.

Lift Jamin. Datum 15/2'1930.
Proefpersoon No. 5. 43 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus.

Proef 1.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;arm 5 gr. naar buiten

Constante snelheid: geen afwijking
Vertraging:nbsp;geen afwijking

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;geen afwijking

Constante snelheid: „

-r .nbsp;Vertraging:nbsp;arm 4 gr. naar buiten

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling: A.nbsp;arm 9 gr. naar buiten

B.nbsp;„ 9 „ „

Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

Vertraging: A.nbsp;arm eerst 2 gr. naar binnen

daarna weer 2 gr. naar buiten

jnbsp;B.nbsp;idem.

i-itt naar beneden:

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „ ,,

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. arm 4 gr. naar buiten

B. „ 4 „

Lift Jamin. Datum i/a'igao.
proefpersoon No. 9. 18 jaar.

Hee^ftnbsp;Gehoor- en vestibulairapparaat normaal,

e y alle volgende proeven geen nystagmus.

Proef la.

I^echter arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. arm 3 gr. naar buiten

B. „ 2 „ „ „

Constante snelheid:
Vertraging:
geen afwijking
» quot;

geen afwijking

Lift naar beneden.

Versnelhng:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ »

c.nbsp;,, )gt;

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„ ,)

c.
A.
B
c.

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

c.nbsp;,,nbsp;)gt;

Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

c.nbsp;,)nbsp;)j
A
B
c

Lift naar beneden.

Versnelling

A.

B.

c.nbsp;„ »

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„ »

c.nbsp;„

A.nbsp;arm 5 gr. naar buiten

B.

» j quot; quot;

c.

Lift Jamin. Datum 7/6'1930.
Proefpersoon No. 23. 19 jaar.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Heeft bij alle volgende proeven geen nystagmus.

Fig. 6.

Proef la.
Rectiter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;arm 2 gr. naar bmnen

Constante snelheid: geen afwijking
Vertraging:
Lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;geen afwijking

Constante snelheid: „

Vertraging:nbsp;A. arm 12 gr. naar buiten

B.nbsp;„ 3 quot; quot; quot;

C.nbsp;„ 4 .. quot; binnen
(patiënt was vermoeid)

Na eenigen tijd: D. arm 6 gr. naar buiten

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 5 gr- naar binnen

B. „ 6 „ „ I)
Constante snelheid: A. geen afwijking

B. „ ,}
Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „ »

Lift naar beneden. •

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. arm 3 gr- naar buiten

B. „ 4 .. quot;

bespreking VAN DE VERKREGEN RESULTATEN BIJ

PROEF la.

Wij willen nu nagaan, wat er in de beide maculae saccuh
geschiedt bij de liftbewegingen wanneer het hoofd 90 gr. naar den
schouder is gedraaid. (Zie fig. 6.) i)
A- Bij de stijging.

I. Bij de versnelhng ontstaat een kortdurende drukverhoogmg

Deze teekening is van den Heer L. K 1 a p h a a k.

gedurende 3I seconde op de bovenliggende sacculus macula;
op de andere sacculus macula ontstaat gedurende dien tijd
geen drukverandering, daar de otoliet beneden de macula
geplaatst is.

2.nbsp;Tijdens de constante snelheid houdt de drukverhooging op
de bovenliggende macula op en wordt de druk weer gelijk aan
dien, welke er was, voordat de hft in beweging werd gebracht.
Op de andere macula ontstaat geen drukverandering.

3.nbsp;Tijdens de vertraging ontstaat een drukvermindering op de
bovenliggende sacculus macula gedurende 0,67 sec. Op de
onderliggende macula ontstaat geen drukverandering ge-
durende dien tijd.

B. Bij de daling.

1.nbsp;Tijdens de versnelhng ontstaat een kortdurende druk-
vermindering gedurende 3I seconde op de bovenliggende
sacculus macula; op de andere sacculus macula ontstaat
daarentegen geen drukverandering.

2.nbsp;Tijdens de constante snelheid wordt deze drukvermindering
op de bovenliggende macula opgeheven en ontstaat weer
dezelfde drukking, die er was, voordat de lift in beweging
kwam. De druk op de andere macula blijft onveranderd.

3.nbsp;Tijdens de vertraging ontstaat gedurende 0,67 seconde een
drukverhooging op de bovenliggende sacculus macula en
geen drukverandering op de andere macula.

Toetsen wij nu de verkregen resultaten aan deze gegevens.

A. Stijging.

I. Gedurende de versneUing gaat van de 49 onderzochte per-
sonen, die het hoofd op den linker schouder hebben gedraaid,
de rechter arm naar buiten in 14 gevallen (gemiddeld 4I gr.).
De rechter arm gaat naar binnen in 10 gevaUen (gemiddeld

4i gr-)-

Geen reactie ontstaat in 25 gevallen.

Wordt het hoofd op den rechter schouder gebogen, dan zien
wij den Hnker arm naar buiten gaan in 14 gevallen (gemiddeld
5 gr.); den linker arm naar binnen gaan in 10 gevaUen (gemiddeld
4? gr-); geen reactie ontstaan in 25 gevaUen.

Het naar buiten gaan van den arm aan denzelfden kant van den
bovenhggenden otoliet, kan verklaard worden door de druk-
verhooging op de betreffende macula.

Hoe het naar binnen gaan van den arm bij de lo proefpersonen
moet worden verklaard, is nog niet duidelijk.

Dat bij 25 personen geen reactie ontstaat, moet toegeschreven
worden aan den betrekkelijk geringen prikkel, dien de sacculus
ontvangt.

2. Gedurende de constante snelheid zien wij, wanneer de proef-
persoon het hoofd op den linker schouder houdt, 5 maal den
rechter arm naar buiten gaan.

In geen enkel geval gaat de rechter arm naar binnen.
Bij 44 personen ontstaat geen afwijking.
Wordt het hoofd op den rechter schouder gebogen, dan gaat
in 3 gevallen de linker arm naar buiten en in 2 gevallen de
hnker arm naar binnen.
In 44 gevallen ontstaat geen afwijking.
Dat de arm aan dezelfde zijde van den bovenhggenden otoliet
naar buiten gaat, moet worden toegeschreven aan de nawerking
van de drukverhooging op de betreffende macula.

Dat in 44 gevallen geen reactie ontstaat, wordt veroorzaakt
doordat er gedurende de constante snelheid geen drukverhooging
plaats vindt.

3. Onmiddellijk na de vertraging zien wij, wanneer de proef-
persoon het hoofd op den linker schouder houdt, den rechter
arm naar buiten gaan in 3 gevallen; den rechter arm naar
binnen gaan in 4 gevallen; geen afwijking ontstaan m 42
gevallen.

Wordt het hoofd op den rechter schouder gehouden, dan
zien wij den linker arm naar buiten gaan in 4 gevallen; den
linker arm naar binnen gaan in 5 gevallen; geen afwijkmg

ontstaan in 40 gevallen.
Dat de arm aan de zijde van den bovenliggenden otohet naar
binnen gaat, kan worden verklaard door drukvermmdermg op de

betreffende macula.

Het naar buiten gaan van den arm aan de zijde van den boven-
liggenden otoliet kan vooralsnog niet verklaard worden.

Dat in 42 resp. 40 gevallen geen reactie ontstaat, moet worden
toegeschreven aan den geringen prikkel.

B. Daling.

I. Gedurende de versnelhng gaat van de 49 onderzochte per-
sonen, die het hoofd op den linker schouder hebben gedraaid,

63

de rechter arm naar buiten in 3 gevallen (gemiddeld 4 gr.).
De rechter arm gaat naar binnen in 4 gevaUen (gemiddeld

3 gr.)-

Geen reactie ontstaat in 42 gevaUen.

Wordt het hoofd op den rechter schouder gebogen, dan
wijst de linker arm naar buiten voorbij in 4 gevallen (ge-
middeld 5 gr.).

De linker arm wijst naar binnen voorbij in 5 gevallen (ge-
middeld 4 gr.).

In 40 gevaUen ontstaat geen afwijking.
Het naar binnen gaan van den arm aan de zijde van den boven-
hggenden sacculusotoliet kan worden verklaard door de druk-
vermindering op de betreffende macula.

Hoe het naar buiten gaan van den arm moet worden verklaard,
is niet bekend.

Dat de prikkel slechts een geringen invloed op den sacculus-
otoliet uitoefent, bewijst het feit, dat in 42 resp. 40 gevallen geen
reactie ontstaat.

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid zien wij slechts in enkele
gevaUen een reactie ontstaan, zoowel bij draaiing van het
hoofd op den hnker als bij draaien van het hoofd op den
rechter schouder.

De afwijkingen van den rechter arm naar binnen, wanneer
het hoofd op den linker schouder gehouden wordt en van
den linker arm naar binnen, wanneer het hoofd op den rechter
schouder gehouden wordt, kunnen verklaard worden door
nawerking van den prikkel, door de versneUing veroorzaakt.
In 47 gevallen ontstaat geen afwijking, wat er voor pleit,
dat gedurende de constante snelheid geen drukverhooging
of drukvermindering ontstaat.

3.nbsp;OnmiddeUijk na de vertraging zien wij, wanneer de proef-
persoon het hoofd op den linker schouder houdt, den rechter
arm naar buiten gaan in 13 gevallen (gemiddeld 5 gr.).

De rechter arm gaat naar binnen in 5 gevaUen (gemiddeld

5 gr-)-

In 31 gevaUen ontstaat geen afwijking.
Houdt de proefpersoon daarentegen het hoofd op den
rechter schouder, dan gaat de linker arm naar buiten in
13 gevallen (gemiddeld 5 gr.).

De linker arm gaat naar binnen in 4 gevallen (gemiddeld

4 gr.)-nbsp;^ .

In 32 gevallen ontstaat geen afwijkmg.
Het naar bniten afwijken van den rechter en den linker arm m
13 gevallen kan worden verklaard door de drukverhoogmg op de

bovenliggende macula.
■ Hoe het naar binnen afwijken van den rechter arm of den hnker
arm in 5 resp. 4 gevallen moet worden verklaard, is nog met
duidelijk.

In verreweg de meeste gevallen — 31 resp. 32 - ontstaat geen
afwijking.

In tegenstelling met het onderzoek van het otolietenorgaan
van den utriculus zien wij dus hier, dat het otolietenorgaan van
den sacculus door het plotseling remmen slechts weinig geprikkeld

wordt.

Dat de resultaten van het onderzoek der sacculusreactie in de
hft niet duidelijker en sprekender waren, moet aan dezelfde oor-
zaken worden toegeschreven, die bij de beschouwing der resultaten
van het utriculuson der zoek zijn genoemd (blz. 56).

resultaten van het onderzoek in de fabrieks-
lift bij personen met afwijkingen aan een of
beide labyrinthen.

1. Proefpersonen met eenzijdig labyrinthverlies.
A. Proefpersoon No. 62. Man, 48 jaar.

Heeft 8 jaar geleden een ongeval gehad, waardoor het hnker oor
absoluut doof is geworden. Hij klaagt nog over oorsuizen en

duizehgheid.

Onderzoek labyrinth:
Linker oor: calorische reactie afwezig.
Rechter oor: normale calorische prikkelbaarheid.
Draaistoel: draaien naar rechts 16 sec. nystagmus.

draaien naar links 20 sec. nystagmus.
Galvanisch onderzoek:

Kathode op linker oor, anode op rechter oor, 5 m.amp.
Er ontstaat een lichte rotatorische vertikale nystagmus.
6nbsp;65

Rechter arm: proef lanbsp;onbsp;Lhiker arm: proef lanbsp;o

iamp;nbsp;onbsp;ldnbsp;—7

2nbsp;0nbsp;2nbsp;—6

3nbsp;0nbsp;3nbsp;0

4nbsp;0nbsp;4nbsp;-j_3

5nbsp;0nbsp;5nbsp;0
Kathode op rechter oor, anode op hnker oor, 5 m.amp.

Er ontstaat veel grooter duizeligheid. Bij zien naar rechts lichte
rotatoiische vertikale nystagmus.

Rechter arm: proef la 10 Linker arm: proef la 5

20nbsp;ib O

2 8nbsp;20

3—5nbsp;30

4 5nbsp;40

50nbsp;50

Kathode op rechter oor, anode op linker oor, 2 m.amp.
Rechter arm: proef lanbsp;o

ib 20

Beide kathoden op hnker en rechter oor, anode op arm.
Stroom 12 m.amp.
Rechter arm: proef 5 —10 Linker arm: proef 5nbsp;0

Beide anoden op rechter en linker oor, kathode op arm.

Rechter arm: proef 5 -j-5
Uit dit onderzoek volgt dus, dat het rechter oor normaal prikkel-
baar is. De linker boogfunctie is uitgelascht; de hnker cochlea
functionneert ook niet. De linker lapillus en sagitta zijn eveneens
uitgelascht.

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B. „ 6 „ „

,) 5 ,, 1, »
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

„ „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

C- „ „

Lift naar beneden.

V ersnelling:

A.nbsp;arm 6 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 6

C.nbsp;„ 6

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:

C. „

A.nbsp;arm 6 gr. naar beneden

B.nbsp;„ 6 „ „

C.nbsp;„ 9 » gt;gt; quot;

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;«Inbsp;ft

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „
r

gt;gt; gt;!

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;.lt;

Lift naar beneden.

Versnelhng:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;,,nbsp;„
Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;,,nbsp;gt;}

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;,,

Proef la.

Rechter arm. Hoofd op hnker schouder. Arm wijst normaal aan.

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

Vertraging:

Lift naar beneden.

Versnelling:

Vertraging:

Bij al deze proeven ontstaat geen nystagmus.
Wij hebben hier dus een zeer sprekend geval. De arm aan de zijde
van het normale labyrinth reageert bij proef 5 zeer duidelijk op de
versnelling en de vertraging van de lift. De arm aan de zijde van
het verwoeste labyrinth vertoont niet de minste reactie bij deze
proef.

B. Proefpersoon No. 68. Man 35 jaar.

Heeft 10 jaar geleden een ongeval gehad, waardoor het hnker
oor absoluut doof is geworden. Hij heeft nog oorsuizen in dit oor,
lijdt echter niet aan duizehgheid.

Onderzoek labyrinth:
Linker oor: calorische reactie afwezig.
Rechter oor: normale calorische prikkelbaarheid.
Draaistoel: draaien naar rechts 20 sec. nystagmus.

draaien naar links 21 sec. nystagmus.

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.

Patiënt wijst normaal aan.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijkmg

b.nbsp;„ »

C.nbsp;„ »

Constante snelheid: A. geen afwijking.

b.nbsp;„ jgt;

C.

Vertraging: A.nbsp;geen afwijking

b.nbsp;„nbsp;»

C.nbsp;,,nbsp;»

Lift naar beneden.

Versnelhng:

A.nbsp;geen afwijking

b.nbsp;„ »

C.nbsp;„ »)

Constante snelheid: A. geen afwijking

b.nbsp;„ »

C.

JJ

A.nbsp;arm 3 gr. naar beneden

b.nbsp;„ 3 »

C.nbsp;„ 4 quot; quot; quot;

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A.nbsp;geen afwijking

b.nbsp;„ »

C.nbsp;,, »

Constante snelheid: A. geen afwijking

b.nbsp;„

C.nbsp;„

A.nbsp;geen afwijking

b.nbsp;„

C.nbsp;„ quot;

A.nbsp;geen afwijking

b.nbsp;„

C.nbsp;» quot;

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

c. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Proef ia.

Rechter arm. Hoofd op linker schouder. Arm wijst normaal aan.
Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. ,.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Linker arm. Hoofd op rechter schouder. Arm wijst normaal aan.
Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking

B. „

Vertragmg:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Bij al deze proeven ontstaat geen nystagmus.

Deze proefpersoon vertoont dus bij proef 5 aan de normale zijde

een reactie na afloop van de vertraging van de liftsnelheid (beneden).
De arm aan de zijde van het verwoeste labyrinth vertoont niet de
minste afwijking.

C. Proefpersoon No. 69. Man, 55 jaar.

Heeft 7 jaar geleden een ongeval gehad, waardoor het linker oor

doof is geworden.

Hij heeft nog oorsuizen, soms ook lichte duizeligheid.
Onderzoek labyrinth:
Linker oor. calorische reactie afwezig.
Rechter oor: normale calorische prikkelbaarheid.
Draaistoel: draaien naar rechts 25 sec. nystagmus.

draaien naar links 23 sec. nystagmus.

•LIFTONDERZOEK

Proef 5.

Patiënt wijst normaal aan.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 4 gr. naar boven

B.nbsp;geen afwijking

C.nbsp;„

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ „

Vertragingnbsp;A. arm 2 gr. naar beneden

B.nbsp;geen afwijking

C.nbsp;„nbsp;,,

Lift naar beneden.

Versnelling: A.nbsp;geennbsp;afwijking

B.nbsp;„nbsp;I'

C.nbsp;„nbsp;»

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;arm 4 gr. naar beneden

C.nbsp;„ 3 quot;

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ ,,
Vertraging: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;„ „

C.nbsp;„

Proef la.

Rechter arm: (hoofd op linker schouder)
Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 2 gr. naar binnen

B. 2 „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

Vertraging: A.nbsp;arm 2 gr. naar buiten
B. „ 2 „ „

Lift naar beneden.

Versnelling: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

Vertraging: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

Linker arm: (hoofd op rechter schouder)
Lift naar boven.

Versnelhng: A.nbsp;geen afwijking

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „

Lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „ »

Bij het naar boven en naar beneden gaan van de lift ontstaat geen
nystagmus.

Bij dezen proefpersoon vertoont de arm aan de zijde van het
gezonde labyrinth bij de liftproeven weliswaar weinig afwijking,
doch reacties zijn ontegenzeggelijk aanwezig.

De arm aan de zijde van het verwoeste labyrinth wijst altijd
normaal aan. Geen enkele reactie ontstaat bij de liftbewegingen.

2. Proefpersoon met dubbelzijdige labyrinth doofheid.
No. 63. Vrouw, 25 jaar.

Patiënte is sinds jaren lijdende aan doofheid. Zij heeft nooit een
ongeval gehad; geen infectieziekten doorgemaakt.

Er is geen doofheid in de familie.
Onderzoek ooren.
Beide trommelvhezen zijn normaal.
Rinne beiderzijds positief.
Weber niet gelateraliseerd.

Zoowel rechts als links verkorte beengeleiding.
Hoogtegrens van het geluid (monochord van Struycken)
rechter oor 13.000, linker oor 14.000.
Fluisterstem rechter oor 3 meter, linker oor 2 meter.
Draaistoel: draaien naar rechts geen nystagmus.

draaien naar links geen nystagmus.
Patiënte wijst na afloop normaal aan.

Linker oor. calorische reactie afwezig. (i L. water 25 gr.)
Rechter oor. calorische reactie afwezig. (i L. water 25 gr.)
Er ontstaat geen nystagmus of misselijkheid.
Patiënte wijst na afloop normaal aan.

Onderzoek van de galvanische prikkelbaarheid:
Kathode op rechter oor, anode op linker oor.
Patiënte staat met de voeten voor elkaar.
Bij 2 m.amp. valt zij naar links.
Bij het omdraaien van den stroom valt zij
bij I m.amp. naar rechts.

Kathode op rechter oor, anode op linker oor, 4 m.amp.
Proef la. Rechter arm wijkt 10 gr. naar rechts.
Proef ib. Geen afwijking.

Kathode op linker oor, anode op rechter oor, 4 m.amp.
Proef la. Linker arm wijkt 7 gr. naar hnks.
Proef ib. Geen afwijking.

Er ontstaat bij deze proeven geen nystagmus, noch naar rechts
noch naar links. Wel heeft patiënte een sterk gevoel van duizelig-
heid.

Beide kathoden op linker en rechter oor,
anode op den rechter arm.
Er is geen spontane afwijking.

Proef 5. Bij 5 m.amp. afwijking van den linker arm

naar beneden (5 gr.).

anode op den linker arm:

Bij 5 m.amp. afwijking van den rechter arm
naar beneden (8 gr.).

Beide anoden op linker en rechter oor
kathode op den linker arm:

Proef 5. Bij 5 m.amp. afwijking van den rechter arm

naar boven {3 gr.),
kathode op den rechter arm:

Bij 5 m.amp. afwijking van den linker arm
naar boven (10 gr.).

Conclu.sie: Beide booggangsystemen zijn noch calorisch, noch
galvanisch, noch met den draaistoel prikkelbaar. De beide saccuh
en utriculi zijn galvanisch normaal prikkelbaar.
Er is een normaal gevoel van duizehgheid.

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.

Patiënte wijst normaal aan.

Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. arm 3 gr. naar beneden

B. geen afwijking

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. arm 7 gr. naar beneden

B. „ 8 „ „

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.

lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. arm 6 gr. naar beneden

B 7

Proef la.

Rechter arm: (hoofd op linker schouder)
Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. arm 5 gr. naar buiten

yi 4nbsp;gt;gt; quot;

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.....

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;A. arm 3 gr. naar binnen

B. » 2 „
Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lmker arm: (hoofd op rechter schouder)
Lift naar boven.

VersneUing:nbsp;A. arm 21 gr. naar buiten

B- » 6 „ „

C-nbsp;„ 12 „ „

Constante snelheid: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„
C-

Vertraging: A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Constante snelheid: A. geen afwijking

B. „

c. „

Vertraging:nbsp;A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;arm 5 gr. naar buiten

C.nbsp;„ 12 „ „

Dit onderzoek heeft belangrijke resultaten opgeleverd.
Wij hebben gezien, dat de booggangsystemen totaal onprikkel-
baar zijn, zoowel calorisch, galvanisch, als met den draaistoel.
Daarentegen vertoonen de beide utricuh en sacculi echter een
normale galvanische reactie. In overeenstemming daarmee vinden
wij bij het liftonderzoek, zoowel bij proef 5 (utriculusonderzoek)
als bij proef i (sacculusonderzoek), een normale reactie, zoowel
van den rechter als van den hnker arm.

3. Proefpersonen met verkregen doofstomheid.

A. Proefpersoon No. 64. Man 23 jaar.

Beide labyrinthen zoowel calorisch als op den draaistoel normaal

prikkelbaar.

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.

Patiënt wijst normaal aan.

Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „ „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „

Proef la.

Rechter arm: (hoofd op hnker schouder)
Lift naar boven.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

Constante snelheid: A.' geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

Linker arm: (hoofd op rechter schouder)
Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

Lift naar beneden.

VersneUing:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geën afwijking
Vertraging:nbsp;a.quot; geën afwijking

B. Proefpersoon No. 65. Vrouw, 25 jaar

Beide labyrinthen zoowel calorisch als od d^n ri. ■ , 1
prikkelbaar.nbsp;^ draaistoel normaal

78

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.

Patiënte wijst normaal aan.

Rechter arm:

Lift naar boven.

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A. arm 4 gr. naar boven
B- » 4 „ „ „

C- » 6 „ „ „

quot; 5 »
E. geen afwijking
Constante snelheid: A. geen afwijking

B- »
C- „

D.....

E- »

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

c. „

D. „

quot; ff

E.....

Lift naar beneden.

Versnelling

A.nbsp;arm 4 gr. naar beneden

quot; 6 „

quot; 3 »

D.nbsp;geen afwijking

E.

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

c. „

D.nbsp;„

quot; ff

E.nbsp;„

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

c. „

D.nbsp;„

E.nbsp;„

Proef la.

Rechter arm: {hoofd op linker schouder)
Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 4 gr. naar binnen

3 „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.

Lift naar beneden.

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

B. „ „

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. ..

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Linker arm: (hoofd op rechter schouder)
Lift naar boven.

Versnelling:nbsp;A. arm 5 gr. naar binnen

B. ,, 5 quot; quot; quot;

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Lift naar beneden.

Versnelhng:nbsp;A. geen afwijking

B.

Constante snelheid: A. geen afwijking
B. „

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B. „

Deze doofstomme patiënte heeft dus zoowel bij proef 5 als bij
proef la, hoofdzakelijk reacties in de armen bij de versnelhng van
de lift naar boven. Deze reacties zijn bij proef 5 een naar boven af-
wijken van de armen en bij proef 1 een afwijking van de armen
naar binnen.

Hoe deze reacties tot stand komen is onbekend.
C. Proefpersoon No. 66. Vrouw, 16 jaar.

Beide labyrinthen zoowel calorisch als op den draaistoel normaal
prikkelbaar.

0

LIFTONDERZOEK.

Proef 5.

Patiënte wijst normaal aan.
Rechter arm:

Lift naar boven.

Versnelling:

A.nbsp;arm 4 gr.nbsp;naar boven
B- » 4 „

C- » 2 „ „

.. 6 „nbsp;„

E- quot; 2 „nbsp;„

Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;arm 6 gr. naar beneden

C- » 6 „ „
quot; 6 „ „
E- » 5 „ „

Vertraging:nbsp;A. arm 4 gr. naar beneden

B. geen afwijking

c. „

D.nbsp;arm 3 gr. naar beneden

E.nbsp;geen afwijking.

A.nbsp;arm 4 gr. naar beneden

B.nbsp;geen afwijking

c.

'' ii
D. arm 2 gr. naar beneden

E- . 2 „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.

c. „
„

M

E. ..

A. geen afwijking

c.

E. ..

Linker arm:

Lift naar boven.

Versnelling

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

D.nbsp;arm 4 gr. naar boven

E.nbsp;„ 2 „ „
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

D.nbsp;arm 4 gr. naar beneden

E.nbsp;„ 2 „
Vertraging: A. geen afwijking

B.

C.nbsp;„

D.nbsp;„

E.

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

D.nbsp;„

E.nbsp;arm 3 gr. naar beneden
Constante snelheid: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

D.nbsp;„

E.nbsp;,, ,,
Vertraging: A. geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ „

D.

E.nbsp;„

Proef la.

Rechter arm: (hoofd op linker schouder)
Lift naar boven.

VersneUing:nbsp;A. arm 4 gr. naar buiten

B.

C.

D.

Constante snelheid: a. geen afwijking

c- »

d.

Vertraging:nbsp;a. geën afwijking

»

d quot;

Lift naar beneden.nbsp;' quot;

Versnelling:nbsp;A. geen afwijking

C.nbsp;„

d.

Constante snelheid: a. ge;n afwijking

»

d.

Vertraging:nbsp;a. geën afwijking

C. arm 6 gr. naar buiten
quot; 3 „ „ „

Linker arm: (hoofd op rechter schouder)
J-iit naar boven.

Versnelling:nbsp;a. geen afwijking

B. arm 4 gr. naar buiten

constantes™,,ei.:

»

c.

Vertraging:nbsp;a. geën afwijking

B. arm 4 gr. naar binnen
Lift naar beneden.nbsp;'

Versnelhng:nbsp;a. geen afwijking

c.

Constante snelheid: a. geën afwijking

b.

c.

Vertraging:nbsp;A. geen afwijking

B.
r

» gt;)

Bij het naar boven en naar beneden gaan van de lift ontstaat
geen nystagmus.

Bij deze patiënte zien wij dus duidelijk reacties, hoofdzakelijk
in den rechter arm, vooral bij het naar boven gaan van de lift. De
andere arm vertoont weinig of geen afwijkingen.

Opmerkelijk is, dat ook bij deze patiënte gedurende de ver-
snelling van de lift naar boven bij proef 5 de arm naar boven uit-
wijkt.

SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN BIJ PROEF-
PERSONEN MET AFWIJKINGEN AAN EEN OF BEIDE

LABYRINTHEN.

Wij vonden bij proefpersoon A, met eenzijdig labyrinthverlies:
geen reactie aan de zieke zijde; wel reactie aan de andere zijde.

Patiënt B, met eenzijdig labyrinthverlies: geen reactie aan de
zieke zijde; wel reactie aan de gezonde zijde, zij het ook alleen na
de vertraging bij het stilstaan van de lift beneden.

Patiënt C, met eenzijdig labyrinthverlies: geen reactie aan de
zieke zijde; wel reactie aan de gezonde zijde, zij het ook gering.

Op grond van deze resultaten lijkt het mij gewenscht, om ter
aanvuUing van het labyrinth onderzoek, zooals dit bij ongevals-
Patiënten geschiedt, ook de liftreacties te onderzoeken.

Patiënt D, met een door ziekte onprikkelbaar geworden boog-
gangsysteem, met behoud der prikkelbaarheid van het otolieten-
systeem aan beide zijden normale reacties.

Het liftonderzoek heeft hier de resultaten bevestigd, die bij het
calorisch-, galvanisch- en draaistoel-onderzoek werden gevonden.

L^oofstomme patiënten:

Patiënt A: geen reacties.

Patiënt B: reacties bij het naar boven gaan van de lift, in beide
armen.

Patiënt C: reacties bij het naar boven gaan van de lift, hoofd-
zakelijk in één arm.

De reactie door de vertraging van de hft bij het stilstaan, die —

zooals wij gezien hebben - bij normale proefpersonen in 60% van

de gevallen ontstond, kon bij geen van deze patiënten worden
aangetoond.

2. Konijnen.

Het dier wordt in de lengterichting op een plankje bevestigd
en zoo gehouden op den bodem van de lift, dat de as, die de beide
oogen verbindt, ongeveer loodrecht op het horizontale vlak staat
Daarna wordt de kop door een helper gefixeerd. De lift wordt
m werkmg gesteld en het bovenliggende oog nauwkeurig bekeken
Vervolgens gaat de lift weer naar beneden.
Dan wordt het dier omgedraaid, zoodat het andere oog boven hgt
Op deze wijze worden twee konijnen onderzocht
Noch bij de versnelhng, noch bij de vertraging of bij de constante
merkt ''''''nbsp;''nbsp;afwijking in den oogstand opge-

Evenmin vertoonen de dieren ook maar den gerin^sten
nystagmus.

Daarna wordt het dier vrij op den bodem van de hft gezet Bii
het naar boven gaan van de lift gaat de kop naar voren (buiging)
Wordt de hft plotseling gestopt, dan komt er een reactie, zoodat
de kop naar achter gaat (strekking).

Dezelfde reactie ontstaat, wanneer de lift naar beneden gaat
Bij het stoppen van de lift komt er zoo goed als geen reactie
llt;eacties op de pooten zijn niet gezien, zoomin bij het naar boven
als bij het naar beneden gaan van de lift. Ook is geen reactie op
de oogen waargenomen.

Op deze wijze zijn twee konijnen onderzocht, die beide op dezelfde
wijze reageerden.

Uit het onderzoek van deze beide konijnen valt het volgende
te besluiten:

1.nbsp;Reacties op de oogen konden niet worden aangetoond. Het is
echter mogelijk, dat er een geringe afwijking ontstond (vertikaal-
afwijking of raddraaiing) en deze te gering was, om met het
bloote oog te worden waargenomen.

2.nbsp;De normale utriculusreacties buiging van den kop door de

drukverhooging bij het vertrek van de hft naar boven en strekken

van den kop door de drukvermindering bij stilstaan van de lift

boven en bij het in beweging komen voor de daling, waren aan-
wezig.

3- Cavia.

Vooreerst wordt het dier, evenals het konijn, in een stand
bevestigd, waarbij de as, die de oogen verbindt, ten opzichte van
het horizontale vlak vertikaal gericht is.

Dezelfde proeven als bij het konijn worden ook met dit dier
herhaald, eerst met het eene en daarna met het andere oog naar
boven gericht.

Een afwijking in den oogstand of nystagmus is niet opgemerkt.
Vervolgens wordt het dier in de normale houding op den bodem
van de lift gezet. Gaat de Hft naar boven dan wordt de kop voorover
gebogen. Wordt de hft plotsehng stilgehouden, dan gaat de kop
achterover.

Gaat de Hft naar beneden, dan wordt de kop van het dier achter-
over gebogen. Staat de lift plotsehng stil, dan ontstaat een reactie,
waarbij de kop voorover gebogen wordt.

Reacties op de ledematen worden niet gezien.

Deze proeven worden drie malen herhaald, met hetzelfde resul-
taat.

Dit dier vertoont door de utriculus werking, welke door de lift-
bewegingen veroorzaakt wordt, dezelfde reacties als de beide
konijnen, welke reacties reeds door mij beschreven zijn.

B. In de mijnlift. i)
a. Daling.

De dahng begint met een gemiddelde versnelling van 0,65 m/sec^,
Welke 15,4 sec. aanhoudt. De afgelegde weg is dan 77,1 meter.

Met constante snelheid van 10 m/sec. wordt nu een weg afgelegd
van 196,4 meter in 19,7 sec.

Met een gemiddelde vertraging van 0,90 ni/sec'^ gedurende
II,I sec., waarbij de afgelegde weg 55,5 meter bedraagt, komt de
bft tot stilstand.

De totale rijtijd is 46,2 sec.

Dit onderzoek vond plaats in de mijn Oranje Nassau 3 te Heerlen,
met medewerking van Prof. Quix, Dr. van Egmond, van der
Hoeve en Bierman.

Dez3 verschillende getallen en berekeningen zijn van den Heer

Ir. Verbeek.

b. Stijging.

Voor de stijging gelden dezelfde getallen als voor de daling.
Proefpersonen.

Het onderzoek in de mijnlift strekte zich uit over o personen
Het geschiedde als volgt:nbsp;^ personen.

inÏÏhftnbsp;^^^^ staande houding

m de hft. Gedurende het naar beneden gaan van de hft moest hii de

vmgerwijsproef 5 verrichten, welke plaats vond met behl va,

ry^h'fnbsp;den onderzoek™

va tgehouden. Een derde persoon noteerde de afwijkingen die
ontstonden en die door den onderzoeker werden opgegZ Had

het!!i?dfnbsp;^^ -- het onderzoek

Ten einde den duur van het onderzoek te verkorten werd dit
tegelijk m twee hften verricht, waarvan de eene naar h^vT
terwijl de andere naar beneden ging

Bij slechts één persoon werd de vingerwijsproef la gedaan
De resultaten van het onderzoek kan men in ondersLnde tabel zien.'

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN DE MIJNLIFT.

Onderzoek van de vingerwijsproef 5. (utriculus-onderzoek).

de'trirg:;'^^^^nbsp;^ ~ - ^^nbsp;en 8 personen m

Het onderzoek werd slechts met één arm verricht.
A. Daling.

1.nbsp;Gedurende de versnelling.

Arm naar boven in 5 gevaUennbsp;Gem. 11 gr

beneden „ c-nbsp;_

„ geen afwijking „ i gevalnbsp;quot;

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid.

Arm slechts geringe of geen afwijking
in 9 gevallen.
3- Onmiddellijk na of gedurende de vertraging

Arm naar beneden in 8 gevallennbsp;Qem. 12 gr

„ geen afwijking in i geval,nbsp;' '

B. Stijging.

1.nbsp;Gedurende de versnelling.

Arm naar boven in i gevalnbsp;2 gr.

„ beneden „ 6 gevallennbsp;Gem. 8 gr.

„ geen afwijking „ i geval

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid

Arm geen afwijking in 8 gevaUen.

3- OnmiddeUijk na of gedurende de vertraging

Arm naar boven in 6 gevaUennbsp;Gem. lo gr.

„ geen afwijking „ 2 „

SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN, BIJ PROEF 5
VERKREGEN IN DE MIJNLIFT.

Wij zullen eerst nagaan, welke drukveranderingen in de utriculi
ontstaan en gedurende welken tijd.
A. Bij de daling.

1.nbsp;Bij de versnelling ontstaat een drukvermindering gedurende
15,4 seconde.

2.nbsp;Bij de constante snelheid wordt deze drukvermindering op-
geheven en ontstaat weer de zelfde druk als bij het stilstaan
van de hft.

3- Bij de vertraging ontstaat een drukverhooging gedurende
ii,i seconde.

Vergelijken wij de verkregen resultaten met deze gegevens,
dan zien wij dat gedurende de versnelling naar beneden de arm
bij

5 personen naar boven gaat. Dit kan dus verklaard worden door
de drukvermindering in den utriculus.
Bij

3 personen gaat de arm naar beneden. Zooals wij reeds
bij de bespreking van de proeven in de fabriekslift opmerkten,
IS hiervan voorloopig geen verklaring te geven. Dat gedurende
de constante snelheid bij geen der 9 personen een duidelijke afwijking
ontstond, is het gevolg van het ontbreken van drukverhooging
of verlaging in den utriculus.

Onmiddellijk na de vertraging zien wij bij 8 van de 9 personen
^en reactie van den arm naar beneden. Dit moet worden opgevat

^en gevolg van de drukverhooging in den utriculus.

Bij de stijging.

I. Bij de versnelling ontstaat een drukverhooging gedurende
15.4 seconde.

2.nbsp;Gedurende de constante snelheid gaat deze drukverhooging
over in den druk, die er bestond voor het in beweging gaan
van de lift.

3.nbsp;Bij de vertraging ontstaat een druk ver laging in den utriculus
gedurende ii,i seconde.

In overeenstemming hiermede zien wij bij de versnelhng naar
boven in 6 gevallen den arm naar beneden uitwijken, dit dus door
drukverhooging in den utriculus.

In I geval wijkt de arm naar boven uit, wat niet te verklaren

is.

In I geval ontstaat geen afwijking.

Gedurende de constante snelheid ontstaan er geen afwijkingen
in de armen als gevolg van het ontbreken van drukverhooging of
verlaging.

Na de vertraging wijkt bij 6 personen de arm naar boven uit.
De ontstane drukvermindering in den utriculus verklaart deze
reactie.

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN DE
MIJNLIFT.

Onderzoek van de vingerwijsproef la. (sacculus-onderzoek).
Er werd i persoon onderzocht.

De proefpersoon houdt het hoofd op den rechter schouder en wijst
met den linker arm.

A.nbsp;Daling.

1.nbsp;Versnelling:nbsp;arm 4 gr. naar buiten

2.nbsp;Constante snelheid:nbsp;arm geen afwijking

3.nbsp;Vertraging:nbsp;arm 12 gr. naar buiten

B.nbsp;Stijging.

1.nbsp;Versnelhng:nbsp;arm 12 gr. naar buiten

2.nbsp;Constante snelheid:nbsp;arm geen afwijking

3.nbsp;Vertraging:nbsp;arm 4 gr. naar buiten

Bij beschouwing van deze resultaten zien wij dus, dat bij de
versnelhng van de hft naar beneden een geringe afwijking van

den arm naar buiten ontstaat. Zooals reeds eerder werd opge-
merkt, is dit nog niet te verklaren.

Bij de constante snelheid ontstaat ook hier weer geen afwijking.
Dat bij de vertraging van de hft beneden een sterke afwijking
van den linker arm naar buiten plaats vindt, stemt geheel overeen
met de ontstane drukverhooging in den linker utriculus. Zoo ook
de sterke afwijking van den linker arm bij de versnelling van de lift
naar boven.

Ook nu weer ontstaat bij de constante snelheid van de hft geen
afwijking.

De geringe afwijking van den arm bij de vertraging van de
lift boven is ook weer niet te verklaren.

VERSCHIL TUSSCHEN DE REACTIES IN DE FABRIEKSLIFT
EN IN DE MIJNLIFT BIJ ONDERZOEK VAN PROEF 5 EN

VAN PROEF la.

Proef 5.

Zooals uit de resultaten van het onderzoek in de fabriekslift
en in de mijnhft blijkt, zijn de afwijkingen van de armen in de laatste
veel grooter. Tevens ontstonden in de mijnlift in 8 van de 9 gevallen
afwijkingen gedurende de versneUing van de lift naar beneden,
terwijl in de fabriekslift van de 50 gevaUen 6 maal de rechter en

7 maal de linker arm afweek.

Verder zagen wij, dat onmiddellijk na of gedurende de vertraging
de arm in de mijnlift in 8 van de 9 gevaUen naar beneden ging,
terwijl dit in de fabriekslift van de 50 gevaUen 31 maal met den
rechter en 28 maal met den linker arm geschiedde.

Ook gedurende de stijging zien wij tusschen de reacties in beide
liften een verschil; wij hebben namelijk waargenomen, dat in de
mijnlift in 7 van de 8 gevallen een afwijking gedurende de ver-
snelling ontstond, terwijl dit in de fabriekslift van de 50 gevallen
24 maal met den rechter en 17 maal met den linker arm plaats had.

OnmiddeUijk na de vertraging ontstonden in de mijnlift in 6
van de 8 gevaUen reacties, in de fabriekshft daarentegen in 11 resp.

9 van de 50 gevallen.

Tevens is er een verschil op te merken in de reacties gedurende
de constante snelheid bij stijging in de mijnlift en in de fabriekshft.
In de eerste werd geen enkele afwijking waargenomen, terwijl dit
in de laatste in 9 van de 50 gevallen geschiedde.

Proef la.

Ook bij dit onderzoek blijken de afwijkingen bij den eenen
onderzochten proefpersoon veel grooter te zijn dan bij de proefper-
sonen in de fabriekslift.

Hoe moeten wij het verschil tusschen de afwijkingen in de
mijn- en fabriekslift verklaren?

1.nbsp;In de mijnlift zijn de versnellingen en vertragingen grooter,
hierdoor dus sterkere reacties.

2.nbsp;De vinger wij sproeven, die in de fabriekslift werden gedaan
gedurende de constante snelheid, zijn wegens den korten rijtijd
van de lift meestal uitgevoerd, wanneer de otolietenwerking nog
aanwezig was.

In de mijnliften daarentegen, die een längeren rijtijd hebben,
was het mogelijk iets langer te wachten met het aanwijzen, waardoor
de otolietenreacties niet meer plaats vonden.

2'' j*-

«-te

Fig. 7. Rolwagen.

HOOFDSTUK VI
PROEVEN MET DEN ROLWAGEN.

De rolwagen, waarmee de proeven worden genomen, is een licht
wagentje, dat op rails rijdt en een afstand van 2.70 meter kan af-
leggen. Het wordt voortbewogen door een gewicht, bevestigd aan
een koord, hetwelk over een katrol loopt. Deze katrol is in een hoogen
ijzeren kolom aangebracht, die aan het eene einde van de plank is
geplaatst, waarop de rails van het wagentje zijn bevestigd.

Nadat de wagen 40 cm. heeft afgelegd, begint deze met constante
snelheid te rijden, omdat dan een gedeelte van het gewicht wordt
vastgehouden door een ring, waar het koord met het overgebleven
gewicht doorheen gaat. (Aanvangsgewicht 6.50 KG., loopgewicht
1.50 KG.).

Deze constante snelheid duurt, totdat weer een weg van 2,04
nieter is afgelegd. Daarna wordt de wagen door een veerinrichting
plotseling geremd. De wagen loopt dan nog 14 cm. door waarna
hij stil staat, i)

Het gewicht kan grooter of kleiner worden gemaakt, waardoor
zoowel de versnelling als de constante snelheid vergroot of vermin-
derd kunnen worden, terwijl door het inlasschen van meer of minder
'teeren de vertraging aan het eind der beweging eveneens binnen
grootere grenzen kan gewijzigd worden.

Opzij van den rolwagen zijn twee slingers achter elkaar bevestigd,
die ieder langs een vertikaal geplaatsten graadboog ter lengte van
een kwart cirkel kunnen bewegen. De straal van dezen cirkel is
gelijk aan de lengte van den slinger. 2) De achterste wijzer beweegt
naar achter bij versnelling van den rolwagen, de andere naar voor
bij vertraging. De mate van uitwijking der slingers staat in ver-
houdmg tot de grootte der versnelling en der vertraging.

Heeft de wagen een constante snelheid, dan zijn de wijzers in rust.

Het toestel is opgesteld in het laboratorium van prof.
Quix. Door vriendelijke bemiddeling van prof. Quix heeft

2! ^^atste getal geldt alleen wanneer de wagen met 50 K.G. belast is.
) Deze teekening is van den Heer L. K 1 a p h a a k.

Dr. W e rn d 1 y een berekening gemaakt, welke snelheid de
wagen heeft, wanneer bij plotseling remmen de slinger een bepaald
aantal graden uitwijkt. Deze berekening volgt hier.

Als bij een slinger met massa m de uitslag parallel aan de richting
der voortbeweging geschiedt en a bedraagt, kan men de snelheid
V der voortbeweging uit dien hoek oc berekenen, door aan te nemen,
dat bij het remmen het verloren arbeidsvermogen van beweging
des slingers | mv^ gelijk is aan het arbeidsvermogen van plaats,
dat er door gewonnen wordt, met verwaarloozing dus van verliezen
door omzetting in warmte, als anderszins.

Noemt men de slingerlengte 1, dan is de hefhoogte 1—1 cos. a
en dus het gewonnen arbeidsvermogen van plaats mgl (1 — cos oc).

Derhalve | mv^ == mgl (1 — cos a).
of v^ ^ 4 gl sin. 2 a/2

en dus v =2 sin. a/2, vg.1.

Voor g = 1000 cm./sec2 = 22,5 cm. leidt deze uitkomst in het
centimeter-gram. seconde stelsel tot v = 300 sin. a/2 cm. per sec.

N.B. De slinger wordt verondersteld enkelvoudig te zijn.

De waarde van m speelt geen rol.

55nbsp;44

22nbsp;57nbsp;45

23nbsp;60nbsp;46nbsp;117

Latere proeven hebben geleerd, dat de volgende snelheden en versnellingen

voorkomen bij het rolwagenonderzoek. Gedurende ongeveer 1,3 sec. werkt
een gemiddelde aanloopversnelling aa = 45 cm,/sec.2.; 3 2/5 sec loopt de wagen
met een snelheid van V = 60cm./sec. In bijna 0,5 sec. wordt ^e wagen afge-
remd met een gemiddelde vertraging van a, = 130 cm./sec.2. Deze waarden
werden berekend uit de resultaten verkregen door meting van aanloop-, loop-
en remtijd alsmede van de daarbij afgelegde afstanden.nbsp;,, ■,
De uitslag van de slinger, die een maat is voor de bereikte -P '
bedroeg 18 gr. Dit komt volgens de tabel overeen met een sndheid van 47
cm./sec De vereenvoudigde veronderstellingen, ^vaarvan hierbij werd uitge-
gaan, blijken dus in de praktijk niet geheel gerechtvaardigd, -nt ^e wer^
Llheid is 60 cm./sec. Het komt echter niet zoo zeer op deze snelheid aan, maar
wel op de boven aangegeven versnelling en vertragmg.

i. Proefpersonen.

De door mij onderzochte personen gingen in den wagen staan
en namen achtereenvolgens drie standen in, door mi] stand i, 2 en

3 genoemd.

De gang van het onderzoek was als volgt:

De persoon ging met de linker lichaamshelft naar de voorzijde

van den wagen gekeerd staan (stand i).

Het hoofd werd gefixeerd, de romp eveneens. Voor den persoon
werd een in graden verdeelde boog in horizontalen stand op den
rolwagen bevestigd. Deze boog had een straal van i meter en was
aan beide zijden van het middenpunt (o punt) in 20 graden verdeeld.

Om te zien of normaal werd aangewezen, werd achtereenvolgens
met beide armen proef la gedaan. Werd niet normaal aangewezen,
dan werden de vingerwij sproeven nog eenige malen herhaald.
Wees de proefpersoon dan, na eenige oefening, normaal aan dan
werd het onderzoek voortgezet. Wees hij echter ondanks oefening
niet juist aan, dan werd hij niet verder onderzocht.

Daarna werd de hnker hand op het nulpunt van den boog vast-
gehouden en werd door op een pedaal te drukken de wagen vrij
gemaakt, waardoor het gewicht zijn werking kon gaan uitoefenen.

Onmiddellijk nadat de wagen stilstond werd de wijsproef her-
haald en de resultaten genoteerd. Drie malen werd de proef met
den wagen gedaan en het gemiddelde van de drie uitkomsten

genomen, i)

Enkele malen werd de proef zelfs 5 ä 6 maal herhaald,

Daarna werd hetzelfde met de rechter hand gedaan.
Vervolgens moest de proefpersoon i8o graden omdraaien en
werd hij weder in dezen nieuwen stand in den wagen bevestigd
(stand 2).

Dezelfde wij sproeven werden nu achtereenvolgens met beide
armen verricht.

Ten slotte ging de onderzochte zoo in den wagen staan, dat het
gelaat naar de voorzijde van den wagen gekeerd was (stand 3).
Ook nu moesten dezelfde wijsproeven herhaald worden.

Was dit onderzoek geëindigd, dan werd de rolwagen nog eenige
malen in beweging gebracht en werd nagegaan, of er bij het stoppen
verandering in den oogstand kwam, of dat er nystagmus ontstond.

Ten einde de snelheid van den wagen bij het onderzoek der ver-
schillende proefpersonen gelijk te doen blijven, werd er steeds voor
gezorgd, dat de wagen hetzelfde gewicht vervoerde, namelijk80 K.G.
Woog de proefpersoon dus 70 K.G., dan werd er een gewicht van
10 K.G. op den wagen bij geplaatst. (Slechts één persoon woog
zwaarder dan 80 K.G.)

De wagen legde bij dit gewicht den geheelen afstand in bijna
6 seconden af.

Bij het in beweging komen van den wagen kwam de wijzer op
het cijfer 2.

Bij het remmen bereikte de wijzer het cijfer 18.
Dit wijst dus volgens de voorgaande berekeningen van Dr.
W e r n d 1 y op een snelheid van 47 cm. per seconde.

RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK OP DEN ROLWAGEN.
I. Proefpersonen.

Onderzocht zijn 32 personen, die niet leden aan een labyrinth-
af wijking.

Stand I.

Rechter arm naar buiten in 17 gevallen. Gemiddeld 6 gr.

„ binnen „ 8 „nbsp;^^

» j) geen afwijking „ 7
Linker „ naar buiten „ 8 „nbsp;^^ 6

quot; !gt; gt;gt; binnen „ 14 „
„ geen afwijking „ 10

Stand 2.

Rechter arm naar buiten in 6 gevallen. Gemiddeld 8^ gr.

„ binnen „ 8 „nbsp;„6 „

„ geen afwijking „ 17

Linker arm naar buiten in 17 gevallen. Gemiddeld 5 gr.

„ binnen „ 3 »nbsp;quot;nbsp;^ quot;

„ geen afwijking „11

Van deze 32 personen zijn er 8 in stand 3 onderzocht.
Stand 3.

Rechter arm naar buiten in i geval
„ binnen „ o gevallen
„ „ geen afwijking )) 7 quot;
Linker „ naar buiten „ i

„ binnennbsp;o „

„ geen afwijking „ 7
De afwijking van den wijzer bedroeg gemiddeld 18 gr.

BESPREKING DER RESULTATEN VAN HET
ONDERZOEK VAN PERSONEN OP DEN ROLWAGEN.
Wij zullen nu nagaan, wat er met de otolieten geschiedt bij de

bewegingen van den rolwagen.

Stand I.

Bij het in beweging komen van den wagen ontstaat een druk-
verhooging in den linker sacculus en een drukvermindering in
den anderen sacculus. Gedurende het rijden met constante snelheid
geven de otolieten den normalen druk. Onmiddellijk na het rem-
men ontstaat een drukvermindering in den linker sacculus en een
drukverhooging in den rechter.

De utriculusotoheten worden zeer weinig of niet beinvloed.

Stand 2.

Hierbij heeft het omgekeerde plaats van stand i, bij het in be-
weging komen en bij het stilstaan van den wagen.

Stand 3.

De sacculusotolieten ondervinden hierbij zoo goed als geen
invloed. Bij rechtop gehouden hoofd worden de maculae utriculi
eveneens zeer weinig geprikkeld.

Wij zullen nu deze gegevens toetsen aan de resultaten van het

onderzoek.

De vingerwijsproef is alleen verricht na den stilstand van den
wagen.

Stand I.

Van de 32 onderzochte personen ging de rechter arm naar buiten
7nbsp;97

in 17 gevallen. Dit komt dus overeen met de drukverhooging in
den rechter sacculus.

De rechter arm ging naar binnen bij 8 personen. Of dit door na-
werking van de drukvermindering, die bij het in beweging komen
van den wagen ontstaat, moet worden opgevat, is onzeker.

In 7 gevaUen schijnt de prikkel niet groot genoeg te zijn geweest,
want er ontstond geen afwijking.

De hnker arm ging naar buiten bij 8 personen. Wellicht is dit
ook toe te schrijven aan de nawerking van de drukvermeerdering.

De linker arm ging naar binnen in 14 gevaUen. Dit komt overeen
met de drukvermindering in den sacculus bij het stilstaan van den
wagen.

Ook hier ontstond bij 10 personen geen reactie.

Stand 2.

De rechter arm week naar binnen af in 8 gevaUen. Dit is weer in
overeenstemming met de drukvermindering in den rechter sacculus.

De rechter arm week naar buiten af in 6 gevaUen, waarschijnhjk
dus weer een nawerking van de drukverhooging.

In 17 gevallen ontstond er geen reactie.

De hnker arm ging naar buiten in 17 gevaUen. Dit is weer de
werking van de drukverhooging in den hnker sacculus.

Bij 3 personen week de arm naar binnen af, weUicht weer de
nawerking van de drukvermindering.

Ook hier ontstond bij 11 personen geen afwijking.

Stand 3.

In dezen stand zijn 8 personen onderzocht.

Bij I persoon ging zoowel de rechter als de linker arm naar buiten,
weUicht door geringe drukverhooging in de beide maculae sacculi.

De andere personen vertoonden geen afwijking.

Hierna volgen de staten van het onderzoek van 3 proefpersonen
met normale labyrinthen en van i persoon met labyrinthafwijking.

Wagentje Laboratorium Quix. Datum 6/11 '1930.

Proefpersoon No. 20. 25 jaar. Gewicht 68 K.G.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.

Wijzer op 18.

Stand I.
Rechter arm:

A.nbsp;arm 5 gr. naar buiten

B.nbsp;„ 3 »

C.nbsp;„ 3 »

Linker arm:

A.nbsp;arm i gr. naar binnen

B.nbsp;„ 5 •gt; quot; quot;

C.nbsp;„ 7 quot; quot; quot;

D.nbsp;„ 6 „

Stand 2.
Rechter arm:

A.nbsp;arm 5 gr. naar binnen

B.nbsp;„ 5 quot; quot;

C.nbsp;„ 4 ..

Linker arm:

A.nbsp;arm 4 gr. naar buiten

B.nbsp;„ 5 quot; quot; quot;

C.nbsp;„ 4 quot;

Stand 3.
Rechter arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Linker arm:

A.nbsp;geen afwijking.

B.nbsp;„

C.nbsp;„ »
Geen nystagmus.

Wagentje Laboratorium Quix. Datum 8/1'1931.

Proefpersoon No. 30. 24 jaar. Gewicht 70 K.G.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.

Wijzer op 18.

Stand I.
Rechter arm:

A.nbsp;armnbsp;2 gr. naar buiten

B.nbsp;„nbsp;3 . ..

C.nbsp;„nbsp;I „

D.nbsp;„nbsp;I „

Linker arm:

A.nbsp;arm 2 gr. naar binnen

B.nbsp;„ I „

C.nbsp;„ 3 .. gt;.

D.nbsp;„ 6 „ „

Stand 2.
Rechter arm:

A. geen afwijking

B.

C.

D.

Linker arm:

A.nbsp;arm 2 gr. naar buiten

B.nbsp;geen afwijking

C.nbsp;arm 2 gr. naar buiten

D.nbsp;„ 4 „ „

E.nbsp;geen afwijking

Stand 3.
Rechter arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Linker arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Geen nystagmus.

Wagentje Laboratorium Quix. Datum i2/2'i93i.
Proefpersoon No. 33. 25 jaar. Gewicht 75 K.G.

Wijst normaal aan. Gehoor- en vestibulairapparaat normaal.
Wijzer op 18.

Stand I.
Rechter arm:

A. arm 3 gr. naar buiten

B- » I „

C.nbsp;geen afwijking

D.nbsp;»

E.nbsp;arm 3 gr. naar buiten

Linker arm:

A.nbsp;arm 10 gr. naar binnen

B-nbsp;» 4 »

C.nbsp;geen afwijking

D.nbsp;arm 3 gr. naar binnen

E.nbsp;,, 5 » » »
E»nbsp;it 2 1.

Stand 2.
Rechter arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„ »

Linker arm;

A.nbsp;arm 4 gr. naar buiten

B.nbsp;„ 2 „

C.nbsp;„ 2 „ ,) quot;

Stand 3.
Rechter arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„ )i

C.nbsp;„ »

Linker arm:

A.nbsp;geen afwijking

B.nbsp;„

C.nbsp;„

Geen nystagmus.

Wagentje Laboratorium Quix.

OnLzöek van een proefpersoon met labyrinthafw„kmgen.

No. 13. 57 jaar

Patiënt heeft 12 jaar geleden een trauma gehad en is daarna ge-
heel doof geworden.

Onderzoek op den draaistoel van de horizontale en e ve

kanalen: totale onprikkelbaarheid.

Na inspuiten met de statokinometer van 1/2 Liter koud water
in het linker en daarna in het rechter oor, ontstaat in geen van beide
gevallen nystagmus (temperatuur water 25quot; C.)

Ook bij toepassen van een galvanischen stroom van 15 m.amp.

ontstaat geen nystagmus.

Onderzoek op het wagentje geeft geen afwijking m stand i en 2

(iedere arm drie maal).nbsp;, .,

Dit is dus in overeenstemming met de totale onprikkelbaarheid