DE INTRAPERITONEALE
CHLORALHYDRAATNARCOSE
BIJ HET JONGE VARKEN

EEN KLINISCH EN EXPERIMENTEEL
ONDERZOEK NAAR HARE WAARDE
IN DE OPERATIEVE CHIRURGIE

A. 1*. MIDDELKOOP

BIBUOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT

U T R E C H T.

O»

-quot;s

DE INTRAPERITONEALE CHLORALHYDRAATNARCOSE
BIJ HET JONGE VARKEN

.jt-t » »n. Zs'! IS'

DE INTRAPERITONEALE
CHLORALHYDRAATNARCOSE
BU HET JONGE VARKEN

EEN KLINISCH EN EXPERIMENTEEL ONDERZOEK NAAR HARE
WAARDE IN DE OPERATIEVE CHIRURGIE

PROEFSCHRIFT

TER VERKRIJGING VAN DEN GRAAD VAN
DOCTOR IN DE VEEARTSENIJKUNDE AAN
DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE UTRECHT, OP
GEZAG VAN DEN RECTOR-MAGNIFICUS
Dr. C. W. STAR BUSMANN, HOOGLEERAAR IN
DE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID,
VOLGENS BESLUIT VAN DEN SENAAT DER
UNIVERSITEIT, TEGEN DE BEDENKINGEN
VAN DE FACULTEIT DER VEEARTSENIJ-
KUNDE TE VERDEDIGEN OP DONDERDAG
28 JUNI 1934, DES NAMIDDAGS TE 4 UUR

DOOR

ARIE PIETER MIDDELKOOP

GEBOREN TE SCHOONREWOERD,

DRUKKERII HOEI]ENBOS 6 CO. N.V. - UTRECHT.

BIBLIOTHEEK DER
RIJKSUNIVERSITEIT
UTRECHT.

AAN MIJN OUDERS

--A5I

Bij het verschijnen van dit proefschrift is het mij een aange-
name phcht dank te brengen aan U, Hoogleeraren, Oud-Hoog-
leeraren en Docenten van de Veeartsenijkundige Faculteit der
Utrechtsche Universiteit, voor het van U genoten onderwijs.

Naar U, Hooggeleerde H a r t o g. Hooggeachte Promotor,
gaat wel in de eerste plaats mijn dank uit.

Dat Gij mij in de gelegenheid steldet een onderzoek ter hand
te nemen op het gebied der narcose, dat ook Uwe belangstelling
in zoo hooge mate geniet, stel ik zeer op prijs.

Ik acht het een groot voorrecht zoovele jaren als assistent in
Uw kliniek werkzaam te zijn geweest en den tijd, dien ik onder
Uw leiding heb mogen verkeeren zal voor mij van blijvende
waarde zijn. Door Uw voorbeeld hebt Gij mij een groote liefde
voor de dierchirurgie doen opvatten.

Zeer geachte vriend en collega L o r a n, de genegenheid, die
ik van U in zoo ruime mate mocht ondervinden stel ik op hoogen
prijs. Aan de jaren onzer samenwerking in de chirurgische
kliniek zal een prettige herinnering verbonden blijven.

Hooggeleerde S j o 11 e m a, veel dank ben ik U verschuldigd
voor de gelegenheid, die Gij mij geboden hebt het pharmacolo-
gisch-chemisch gedeelte van mijn onderzoek in Uw laboratorium
te verrichten en U, zeergeleerde S e e k 1 e s, ben ik dankbaar voor
de hulp, die ik van U mocht ondervinden. Over vele moeilijk-
heden wist Gij mij heen te helpen, maar ook Uw belangstelling
in mijn werk waren voor mij een groote steun.

Ook U, Hooggeleerde Schornagel ben ik dankbaar,
voor de leiding die ik bij de bewerking van het pathologisch-
anatomisch gedeelte van U heb mogen ondervinden en U, zeer-
geachte ten Thye en waarde Vink zeg ik hartelijk dank

voor de groote hulp, die Gij beiden mij in zoo ruime mate hebt
verleend.

U, Hooggeleerde van der Kaay, betuig ik ook gaarne
mijn dank voor de bereidwilligheid waarmede Gij mij de gelegen-
heid hebt gegeven in Uwe kliniek een aantal proeven te ver-
richten en dat Gij waarde collega's Hesse en Tennissen
mij bij het uitvoeren dezer proeven behulpzaam waart, waardeer
ik zeer.

Hooggeleerde Klarenbeek. U breng ik dank voor de
welwillendheid waarmede Gij ten behoeve van een deel van
mijn onderzoek de hulpmiddelen Uwer kliniek te mijner beschik-
king steldet en dat Gij, geachte collega E rn s t mij bij dat onder-
zoek hebt willen helpen stel ik zeer op prijs.

Tenslotte breng ik dank aan allen, die mij bij de bewerking
van dit proefschrift behulpzaam waren en in het bijzonder aan
het personeel der heelkundige kliniek.

INHOUD

Blz.

Inleiding . ...............................^

Literatuur..................................^

Eigen Onderzoek..............23

Doel der onderzoekingen....................23

Algemeene opmerkingen..........25

Inleidend onderzoek naar de dosis..............31

Proevenreeks I—V......................^^

Pathologisch-Anatomisch-Onderzoek........126

Pharmacologisch-Chemisch-Onderzoek.......H5

Beschouwingen over de verkregen uitkomsten ....nbsp;160

Conclusies.................^^2

Geraadpleegde Literatuur............^^^

INLEIDING.

Gedurende de laatste 60 jaren is de chloralhydraatnarcose bij
dieren vele malen een onderwerp voor onderzoek geweest en de
uitgebreide literatuur, welke daaromtrent bestaat toont wel vol-
doende aan van hoe groot belang deze narcose voor de veteri-
naire chirurgie wordt geacht. Het blijkt echter, dat het onderzoek
naar de vraag in hoeverre aan deze narcose een practische bruik-
baarheid moet worden toegekend zich bijna uitsluitend tot het
paard en tot den hond heeft bepaald en dat te dezen opzichte
het varken vrijwel geheel buiten de belangstelling is gebleven.
Dit bevreemdt eenigszins, aangezien de chirurgie van het varken
— en dit geldt in het bijzonder het jonge dier in perioden van
hooge prijzen — voor de gewone praktijk toch van zoo groote
beteekenis is en men zou de opmerking mogen maken, dat de
operatieve chirurgie van het varken zeker niet in de laatste plaats
behoefte heeft aan een narcose, die in den ruimsten zin bedoeld

. practischquot; is.

In de heelkundige kliniek waren ten behoeve van operaties bij
het varken meerdere narcotica en verschillende methoden van
narcose in gebruik. Ook de intraperitoneale toediening van
chloralhydraat was enkele malen in toepassing gekomen en de
daarbij verkregen ervaringen gaven uitzicht op de mogelijkheid,
dat deze eenvoudige methode van verdooving de gebruikelijke
inhalatie-narcose bij deze diersoort in vele gevallen zou kunnen
vervangen.

Ik vond hierin aanleiding deze chloralhydraatnarcose nader te
bestudeeren en ik meende, dat het door het verrichten van een
systematisch klinisch en experimenteel onderzoek mogelijk zou
zijn om te komen tot het antwoord op de vraag of deze methode

inderdaad aan den eisch van practische bruikbaarheid zou
voldoen.

Mijn onderzoek heeft zich bepaald tot de narcose bij het jonge
varken en v^^aar de vraag naar de operatieve behandeling van het
jonge dier die van het oudere en volwassen varken in belangrijke
mate overtreft, heb ik dit met het oog op het practisch belang
van beteekenis geacht.

Wat betreft de chloralhydraatnarcose bij het volwassen
varken ben ik van meening, dat dit dier voor de toepas-
sing der intraveneuze injectie een geschikt object is en in het
bijzonder voor de verloskundige praktijk (sectio caesaria) acht
ik deze methode van groot belang.

Zooals reeds werd opgemerkt is de hteratuur omtrent de
chloralhydraatnarcose bij dieren zeer omvangrijk en uit de latere
jaren geldt dit wel zeer in het bijzonder de intraveneuze methode;
daarentegen is het aantal mededeelingen over de intraperitoneale

narcose betrekkelijk gering.

Bij het geven van het overzicht in de navolgende bladzijden
heb ik gemeend mij in hoofdzaak tot de literatuur dezer laatste
methode te moeten bepalen, hoewel overigens ook datgene is
weergegeven waarop mijn eigen onderzoekingen betrekking
hebben en wat ik uit historisch oogpunt van belang heb geacht.

LITERATUUR.

De eerste mededeelingen over de chloralhydraatnarcose bij
dieren treft men aan in de Fransche literatuur. Korten tijd na
de ontdekking van de hypnotische werking van chloralhydraat
door L i e b r e i c h volgden de onderzoekingen van Humbert
over de intraveneuze chloralhydraat-injecties bij het paard,
waaromtrent de publicaties uit de jaren 1876/77 en 1884 dateeren.

Het resultaat van zijn onderzoek bracht deze schrijver tot de
conclusie, dat de bedoelde narcose bij een juist gekozen dosis
voor het paard ongevaarlijk is en een goede narcose verzekert,
en vooral in de tweede publicatie beveelt hij deze wijze van nar-
cotiseeren ten zeerste aan. Hij geeft aanwijzingen over de tech-
nische bijzonderheden der narcose en over de dosis en oplossing,
in welk verband ook op de onderzoekingen van A r 1 o i n g de
aandacht wordt gevestigd. Overigens wordt opgemerkt, dat bij
een therapeutische dosis de pols en de ademhaling versneld zijn
en bij een toxische dosis verlangzaamd, terwijl gedurende de
narcose de temperatuur is gedaald.

In zijn werk ..Recherches expérimentales et comparatives sur
l'action du chloral, du chloroforme et de l'étherquot; spreekt A r-
1 o i n g zich zeer ten gunste van het gebruik van chloralhydraat
als narcotium uit; echter niet op de wijze zooals dit door Hum-
bert is aanbevolen, hetgeen voldoende blijkt uit de mededee-
ling: ,,Le chloral produit sûrement l'anesthésie sans exposer à
la syncope et aux arrêts de la respiration, qui surgissent inopiné-
ment dans l'emploi de l'éther et du chloroforme. Il est regrettable
que les injections veineuses exposent à d'autres complications
sérieuses qui éloignent les chirurgiens de cet anesthésique.quot;

Naar aanleiding van de gunstige ervaringen, die Humbert

had verkregen, geeft ook N o c a r d over de bedoelde narcose
een eigen oordeel. Deze heeft nooit eenige nadeelige gevolgen
gezien en hij beschouwt deze wijze van anaestheseeren als een
geschikte methode in de gewone diergeneeskundige praktijk, ter-
wijl ook W e b e r mededeelt, dat hij zeer goede resultaten heeft
bereikt en dat hij derhalve het oordeel van Humbert en
N O c a r d volkomen kan onderschrijven.

In hetzelfde jaar dat Hu m b e r t zijn belangrijke mededeeling
deed, verscheen het eerste artikel van Cadéac et Malet,
waarin omtrent de waarde der intraveneuze chloralhydraatnar-
cose een meening wordt gegeven, welke tegengesteld is aan die
der eerstgenoemde schrijvers. Wel erkennen zij de goede eigen-
schappen der stof als narcoticum en wordt de intraveneuze
applicatie als een gemakkelijke methode beschouwd, echter
meenen zij, dat deze toch niet voor de praktijk geschikt is en
wel tot het laboratorium beperkt zal blijven. Ook de subcutane
en intratracheale methode wijzen zij wegens de mogelijkheid van
het optreden van ontsteking en necrose van de hand. Voor het
paard zoowel als voor den hond bevelen zij een gecombineerde
morphine-chloralhydraatnarcose aan, waarbij morphine subcu-
taan en chloralhydraat rectaal wordt geappliceerd.

In een tweede artikel van hun hand vermelden Cadéac et
Malet hun bevindingen van een intraperitoneale toediening bij
het paard en bij den hond. Deze publicatie ,,De l'anesthésie par
l'injection intraperitoneale d'une Solution de chloral seul ou
associé ä la morphinequot; verscheen in 1891.

Zij wijzen hier op de ervaringen, die met deze methode eenige
jaren te voren door R i c h e t waren verkregen, maar zij
komen daaromtrent tot een geheel andere conclusie. Terwijl deze
laatste over de intraperitoneale chloralnarcose bij den hond zeer
gunstig oordeelt en mededeelt, dat een injectie in de buikholte
van een chloraloplossing in de concentratie van zelfs 20% tot
geen ontstekingsprocessen aanleiding geeft, zijn de ervaringen
van Cadéac et Malet zóódanige, dat zij de bedoelde me-
thode afraden. De schrijvers meenen namelijk de intraperitoneale
injectie van een chloralhydraat-oplossing te moeten ontraden
omdat er gevaar voor het intreden van een doodelijk verloopende

peritonitis bestaat. Bij een tweetal honden en een paard zagen
zij deze ernstige complicatie en omtrent een der dieren vermelden
zij, dat het door de inspuiting eener chloraloplossing wel in een
diepe en langdurige narcose geraakte, maar dat het reeds binnen
24 uren tengevolge van een hevige peritonitis was gestorven.
Voor deze proef werd 42 cm^. van de door R i c h e t aanbevolen
oplossing (200 gram chloralhydraat 1 gram morphine op 1 liter
water) ingespoten; de hond woog 17 kg. Bovendien wijzen de
schrijvers op de mogelijkheid van het ontstaan van een abces,
wanneer een gedeelte der chloraloplossing in het spierweefsel
geraakt. Zij blijven dan ook aan de aanvankelijk door hen aan-
bevolen methode, namelijk de rectale infusie na een voorafgaande
subcutane injectie van morphine, de voorkeur geven.

In zijn ,,Les anesthésiques en chirurgie vétérinairequot; geeft
Desoubry een beknopte beschouwing over de chemische
eigenschappen van chloralhydraat en over de methoden van
applicatie ten behoeve eener narcose, terwijl verder ook de wer-
king dezer stof op de circulatie, de ademhaling en de lichaams-
temperatuur wordt behandeld.

Wat betreft de wijze van toediening acht Desoubry de
intraveneuze injectie de beste methode, al erkent hij dat daaraan
ook nadeelige gevolgen kunnen zijn verbonden. Overigens geeft
hij een eigen oordeel over de intraperitoneale inspuiting bij
honden. Door vele proefnemingen heeft hij zich er van kunnen
overtuigen, dat deze methode een goede en langdurige anaesthe-
sie verzekert en daarmede bevestigt hij het resultaat van de
proeven van R i c h e t. Nadeelige gevolgen zijn slechts te vree-
zen, wanneer een te hoog geconcentreerde chloraloplossing wordt
gebruikt en wanneer de aseptische voorzorgsmaatregelen onvol-
doende worden in acht genomen. Door deze methode is reeds
binnen vier minuten een gevoelloosheid te verkrijgen, welke
zonder onderbreking verscheidene uren voortduurt.

Betreffende den invloed van het chloralhydraat op de werking
van het hart geeft Desoubry zijn waarnemingen aldus weer,
dat deze functie na de toediening der stof aanvankelijk versterkt
is om langzamerhand, naarmate de anaesthesie intreedt, zwakker
te worden, terwijl omtrent de frequentie van den pols wordt op-

gemerkt, dat het aantal polsslagen in het begin merkbaar vermin-
derd is en gedurende de anaesthesie verhoogd. Op de periphere
circulatie heeft het chloral een invloed, die met het oog op de
operatieve bewerking niet zonder belang is. De bloeddruk daalt,
welke daling aan een dilatatie van de kleine vaten moet worden
toegeschreven; er ontstaat een hyperaemie van de weefsels, zoo-
dat ook de huid en de slijmvliezen sterk geïnjicieerd zijn. In deze
vasodilatatorische werking ziet de schrijver een nadeel van de
chloralnarcose, aangezien de wonden sterk kunnen bloeden en
er weinig neiging tot haemostase bestaat.

Met betrekking tot de ademhaling heeft Desoubry waar-
genomen, dat deze in den aanvang versneld is en daarna, gedu-
rende de narcose, verlangzaamd, terwijl bij een te groote dosis
een stilstand der respiratie volgt. Omtrent de veranderingen in
de lichaamstemperatuur merkt Desoubry op, dat deze onder
invloed van chloral daalt, welke daling in sommige gevallen
2 of 3 graden kan bedragen. Deze temperatuursverlaging schrijft
hij voornamelijk toe aan de verhoogde uitstraling van de huid,
waarvan de vaten verwijd zijn.

In 1907 werd de intraperitoneale chloralnarcose weer door
S e n d r a i 1 naar voren gebracht. Volgens diens meening blijft
de intraveneuze methode gevaarlijk, zelfs wanneer gebruik ge-
maakt wordt van verdunde oplossingen, terwijl de rectale toe-
diening onzekere resultaten geeft wegens het feit, dat een meer
of minder groot gedeelte der vloeistof door uitpersen verloren
gaat. Op grond van de uitkomsten van een groot aantal proeven
geeft S e n d r a i 1 aan de intraperitoneale narcose bij paard en
hond de voorkeur. Zijn experimenten heeft hij bij deze beide
diersoorten verricht en daaromtrent deelt hij mede, dat de lauw-
warme chloraloplossing, hetzij met een injectiespuit, hetzij langs
een trocart en slang door den buikwand van de linker flank op
het peritoneum werd geappliceerd. Als gevolg daarvan trad na
een tijdsverloop van een tiental minuten een zoodanig diepen
slaap in, dat de operatieve ingreep zonder reactie kon geschieden.
Het gevaar, dat door deze techniek den darm zou worden belee-
digd is niet te vreezen, aangezien deze voor de punt van de
trocart zal wegglijden.

Wat betreft de concentratie der vloeistof geeft S e n d r a i 1
aan een oplossing van 10 % de voorkeur boven die van 20 %,
omdat deze laatste tot pijn bij contact met het peritoneum aan-
leiding geeft.

Bij het paard is met een dosis van 0,1 gr. per kg. lichaams-
gewicht een voldoende narcose te verkrijgen; dikwijls ziet men
dat de conjunctivaalreflex blijft bestaan, doch deze is meest-
al met een iets hoogere dosis te onderdrukken. Voor den hond
beveelt hij als dosis aan een hoeveelheid van 1/3 gram per kg.
lichaamsgewicht. De duur van de anaesthesie is dan minstens
y2 uur, terwijl het dier eerst na ongeveer 1 uur in staat is op te
staan, hoewel het dan nog slap en suf is. Bij een te langzaam
ontwaken, hetzij door het gebruik van een te groote dosis, hetzij
door een overgevoeligheid van het dier voor chloral, is dit met
succes te versnellen door een injectie van pilocarpine.

Een groot voordeel van chloral acht S e n d r a i 1' het feit,
dat het niet gecontraindiceerd is bij hartgebreken. Hij heeft vele
intraperitoneale injecties verricht bij honden, die met hartgebre-
ken en ascitis waren behept en daarbij werd geen doodelijk ver-
loop waargenomen. De conclusie waartoe S e n d r a i 1 komt is
deze, dat de intraperitoneale applicatie een ideale kalmte en een
snel intredenden slaap geeft en dat de techniek gemakkelijk en
eenvoudig is. Hij noemt een tweetal nadeelen, n.1. de vasodilata-
torische werking en de omstandigheid, dat door vele eigenaren
van dieren bezwaren tegen het verrichten der buikpunctie zullen
worden gemaakt. Om deze reden gelooft S e n d r a i 1, dat de
methode geen uitgebreide toepassing in de praktijk zal vinden.

Uit een tweetal artikels, die E s c 1 a u z e et E d m o n d aan
de intraperitoneale chloralnarcose bij het paard wijden, blijkt, dat
deze de bedoelde methode voor de praktijk zeer geschikt
achten. In 12 gevallen hebben zij waargenomen, dat voor
het verrichten eener operatie een voldoend langen slaap
intreedt en zij merken op, dat bij een juiste keuze van
dosis en oplossing geen gevaar behoeft te worden gevreesd.
Eerst dan — en hiermede bevestigen zij met ongeveer dezelfde
woorden de meening van D e s o u b r y — zou de mogelijkheid
van complicaties bestaan, wanneer een te hoog geconcentreerde

chloraloplossing wordt geïnjicieerd of wanneer de aseptische
cautelen onvoldoende worden in acht genomen.

Door het gebruik van 30 gram chloral in een waterige oplos-
sing van XlYi a 20% trad na 10 minuten gewoonlijk een vol-
doende spierslapte en gevoelloosheid in met een duur van onge-
veer Yi uur, terwijl een hoeveelheid van 120 gram, opgelost in
1 liter gekookt water, het dier in een zoodanigen slaap bracht,
dat het ontwaken eerst na 11 uren volgde.

Wat betreft hun bevindingen omtrent de veranderingen in de
ademhaling, de lichaamstemperatuur en bloeddruk bij het dier in
narcose merken de schrijvers op, dat de werking van het chloral
aanleiding geeft tot een vertraging der ademsnelheid en dat
zoowel de temperatuur als de bloeddruk daalt.

B r e t O n en zijn medewerker R o u s s e 1 hebben bij het paard
in 78 gevallen het chloral als pijnstillend middel en ter voor-
koming van gevaarlijke complicaties bij ernstige koliekverschijn-
selen intraperitoneaal toegepast, omdat zij hadden ervaren, dat
de toediening van deze stof per os of rectaal geen voldoende
werking geeft, evenmin als het gebruik van morphine en tinctura
opii.

De resultaten, welke zij verkregen waren gunstig zij zagen
een pijnstillende werking gedurende een tijd van 3 a 4 uren en
mede wegens het feit, dat de techniek der toepassing zoo een-
voudig is, komen de schrijvers tot de conclusie, dat het chloral,
intraperitoneaal toegediend, een uitmuntend middel is ter behan-
deling van de koliek bij het paard.

Zij gebruikten een dosis chloral berekend naar i/io gram per
kg. lichaamsgewicht (30 a 80 gram) in een oplossing van 10%
(oplosmiddel phys. NaCI, opl.); de injectie geschiedde in de
linker flankstreek. In de gevallen, dat een meteorismus van den
darm aanwezig was, werd de inspuiting door een darmpunctie
voorafgegaan.

In zijn beschrijving citeert Breton ook de gunstige ervarin-
gen met de chloralnarcose van Mollereau, Porcher en
N i c O 1 a s. Deze namelijk geven als hun meening te kennen,
dat het chloralhydraat een uitmuntend hypnoticum is en dat de
intraperitoneale narcose voor de chirurgie en wel zeer in het

bijzonder voor die van den hond, van groote beteekenis is.

Anders dan Breton oordeelen Darrou en Brocq-
R o u s s e u over de waarde der intraperitoneale chloralinjecties.

Volgens de gegevens van Darrou is de werking van de
stof zeer inconstant en tot deze conclusie is hij gekomen op
grond van de resultaten van een onderzoek gedurende vele jaren.
Naar de door Breton gegeven voorschriften heeft Darrou
vele paarden met koliek met chloralhydraat behandeld, waarbij
hij in een deel der gevallen een volledige anaesthesie zag optre-
den, terwijl in een ander deel niet de minste hypnotische werking
kon worden waargenomen. Ook de rectale methode acht hij on-
betrouwbaar en zelfs niet zonder gevaar. Dit laatste omdat hij
eens bij een paard binnen 2 uren na een rectale infusie den dood
zag intreden.

Uit de mededeeling van B r o c q-R o u s s e u blijkt duidelijk,
dat deze niet overtuigd is van de groote waarde, welke volgens
vele ervaringen aan de intraperitoneale chloralnarcose moet
worden toegekend. Naar aanleiding van een door hem waar-
genomen doodelijk verloop acht hij een uitgebreid onderzoek
wenschelijk teneinde vast te stellen of in het algemeen de appli-
catie van chloralhydraat op het peritoneum zonder ernstige com-
plicaties kan worden toegepast. De schrijver toont hiermede wel
aan, dat hij zelf over onvoldoende ervaring beschikt.

Tegenover het oordeel van de laatstgenoemde schrijvers staan
van vele anderen gunstige ervaringen vermeld. Carougeau
verkreeg met een intraperitoneale chloralnarcose zeer bevredi-
gende resultaten bij 50 Anglo-arabieren en Vivien wijst er
op, dat bij het paard een volkomen anaesthesie is te verkrijgen,
wanneer van een dosis van 80 ä 120 gram wordt gebruik ge-
maakt, terwijl van Moore bekend is, dat deze goede resultaten
zag met de behandeling volgens Breton in de gevallen van
koliek bij het paard.

In zijn artikel „The restraint of animals by aid of chloral
hydratequot; geeft Brown een beschrijving over eenige methoden
der chloralhydraatnarcose en vrij uitvoering wordt de intraperi-
toneale injectie besproken. Terwijl hij de intraveneuze methode
wegens het gevaar van het intreden van phlebitis en periphlebitis

ontraadt en de toepassing der stomachiale en rectale applicatie
wegens de onzekere werking ook niet gewenscht acht, kent hij
aan de intraperitoneale injectie een groote waarde toe. Op grond
van een uitgebreide ervaring is hij tot deze conclusie gekomen.
Bij een 100-tal paarden, waarbij het resultaat der intraperitoneale
narcose werd nagegaan, bleek het chloralhydraat een goed en
gevaarloos middel te zijn wanneer men rekening houdt met
enkele voorzorgen wat betreft oplossing en concentratie.
Het is noodzakelijk, dat steeds een goede, versch bereide
en steriele oplossing wordt gebruikt (30 a 60 gram in 10 a 15
maal gedest. water) en dat deze in lichaamswarmen toestand
op de gebruikelijke wijze in de hnker flank wordt geappliceerd.
Binnen enkele minuten treedt een geringe onrust op; daarna
wordt het dier suf en na 5 a 10 minuten komt het te hggen.
Meestal is de anaesthesie volkomen en is het mogelijk de operatie
zonder eenigen reflex te verrichten, terwijl deze narcose ook van
een voldoend langen duur is, n.1. van 1 a 2 uren.

Slechts enkele nadeelen worden door B r o w n genoemd. Hij
wijst op de mogelijkheid, dat een deel der vloeistof in den dikken
darm wordt geïnjicieerd of wel dat dit tusschen het spierweefsel
en het peritoneum geraakt tengevolge waarvan de anaesthesie
onvoldoende is en er gevaar voor peritonitis bestaat. In drie
gevallen zag hij een letaal verloop, dat aan het gebruik van een
oude oplossing, waarin omzettingen hadden plaats gehad, werd
toegeschreven.

Door R i c e werd, in navolging van S e n d r a i 1, de intra-
peritoneale narcose vooral bij honden toegepast en daartoe werd
van een dosis van Vs gram per kg. lichaamsgewicht in een 10 %
concentratie gebruik gemaakt. In de meeste gevallen was na
5 a 20 minuten een voldoende narcose verkregen met een duur
van 2 a 4 uren.

Betreffende de werking der stof op het hart wordt opgemerkt,
dat deze functie gedurende de narcose normaal is, doch dat de
frequentie der ademhaling is toegenomen. Overigens wordt er
op gewezen, dat door het direct contact van de vloeistof met het
peritoneum somtijds reactie, n.1. huilen, kan worden waargeno-
men en in enkele gevallen ook braken.

Uit een onderzoek naar de werking van strychnine als anti-
dotum bleek, dat deze stof daartoe van weinig belang is; in dit
opzicht gaf pilocarpine betere resultaten.

Bernardini heeft ook een reeks onderzoekingen over de
chloralhydraatnarcose verricht, op grond waarvan hij tot de con-
clusie komt, dat bij het paard de intraveneuze injectie boven de
andere methoden is te verkiezen. Deze geeft een constante en
volledige narcose en datzelfde is volgens Bernardini ook
het geval met de intraperitoneale methode. Echter acht hij deze
toch niet zonder gevaar omdat zelfs een isotonische oplossing
(4.1%) hevige reacties zou geven, terwijl de ingewanden door
de injectiecanule zouden kunnen worden beschadigd. Overigens
geschiedt de resorptie vrij langzaam en wordt dikwijls een dui-
delijke excitatie waargenomen. Voor den hond zou de intraperi-
toneale narcose nog wel te gebruiken zijn, maar dan bij voorkeur
in combinatie met een voorafgaande subcutane morphine injectie.

Wat betreft zijn onderzoek naar de veranderingen, die onder
den invloed van chloralhydraat in de lichaamswarmte, adem-
haling en hartwerking intreden, merkt Bernardini op, dat
de temperatuur gedurende de narcose is gedaald, bij den hond
2 graden, bij het paard in mindere mate, doch dat deze zich
tijdens het ontwaken weer herstelt. Ook de frequentie der adem-
haling toont in den toestand van narcose een daling aan, terwijl
het tegengestelde wordt waargenomen in de frequentie van den
pols. Bij den hond kan het aantal polsslagen met 1/2 ä 2/3 van
het oorspronkelijk aantal zijn toegenomen, bij het paard stijgt de
frequentie niet zoo belangrijk.

De onderzoekingen van C i n o 11 i betreffen voornamelijk de
gecombineerde morphine-chloralhydraatnarcose bij den hond.
Hieruit blijkt, dat goede resultaten werden verkregen met de
intraperitoneale injectie van chloral, wanneer 10 ä 20 minuten
van te voren een subcutane inspuiting van morphine werd ver-
richt. De dosis morphine bedroeg in de verschillende gevallen
10 a 100 mgr. en de hoeveelheid chloral werd berekend naar
1/3 gram per kg. lichaamsgewicht in een oplossing van 10 %•
Gewoonlijk werd binnen korten tijd een volledige anaesthesie
met een duur van 25 ä 60 minuten verkregen. Evenzoo bereikte

C i n O 11 i goede resultaten met een intraabdominal inspuiting
van een chloral-morphine oplossing, terwijl het gebruik van een
solutie van chloralhydraat zonder toevoeging van morphine
meestal aanleiding gaf tot een ontwaken met uitingen van pijn.

Een uitvoerig artikel over het gebruik der chloralhydraat-
narcose in de veterinaire chirurgie verscheen in 1910 van de hand
van R e h s e. Aan de Berlijnsche hoogeschool heeft deze een
reeks van onderzoekingen verricht teneinde te ervaren welke
methode voor het paard als de beste moet worden beschouwd
en daarbij heeft hij zich met de intraveneuze injectie, de rectale
infusie en met de stomachiale applicatie bezig gehouden. Over
de andere wijzen van toediening, dus ook over de intraperitone-
ale, geeft hij een meening zonder dat hij daaromtrent eigen erva-
ringen beschrijft.

Als de beste wijze van applicatie noemt hij de stomachiale; aan
de intraveneuze acht hij veel gevaar verbonden wegens de moge-
lijkheid van het ontstaan eener phlebitis, terwijl hij de rectale als
een onzekere methode beschouwt, aangezien de werking daarvan
dikwijls onvoldoende is. Wat de intraperitoneale injectie betreft
meent R e h s e, dat men deze in de praktijk voor het paard niet
zal gebruiken, niet omdat het peritoneum gevoeliger zou zijn
dan de intima van de vena, maar omdat, wanneer het tot een
complicatie mocht komen, deze ernstiger zal zijn dan die bij een
intraveneuze en in den regel doodelijk zal verloopen. De grootere
verdunning, die men echter intraperitoneaal kan aanwenden, zou
weer een voordeel zijn. R e h s e meent ook, dat de eigenaar
veelal bezwaar tegen de intraperitoneale toediening zal maken.

Betreffende de werking op het hart, de ademhaling en de tem-
peratuur merkt R e h s e op, dat een verlangzaming van de
ademhaling intreedt en dat dit ook het geval is met de frequentie
van den hartslag, nadat hieraan veelal een versnelling is vooraf-
gegaan. De hchaamstemperatuur daalt en eveneens de bloeddruk.
Ten opzichte van de daling van den bloeddruk, in verband waar-
mede door verschillende schrijvers wordt gewezen op de moge-
lijkheid van veel bloeding en moeilijke haemostase, schrijft
R e h s e, dat volgens de ervaringen in de kliniek geen nabloedin-
gen zijn te vreezen.

In verband met de Fransche pubhcaties daaromtrent heeft
W e s t e r bij het paard en bij den hond een aantal proeven met
intraperitoneale injecties van chloralhydraat verricht, teneinde
zich over de waarde van deze verdoovingsmethode een oordeel
te kunnen vormen. De resultaten, die bij beide diersoorten werden
verkregen, waren onbevredigend.

Naar aanleiding van de gunstige ervaringen, die door Fran-
sche dierenartsen met de intraperitoneale chloralinjectie bij aan
koliek lijdende paarden waren verkregen, heeft W ester een
5-tal paarden op deze wijze behandeld en op grond van zijn
bevindingen, dat met een dosis van 30 a 50 gram chloralhydraat
in een waterige 10%-oplossing, geen of vrijwel geen werking
werd waargenomen, komt de schrijver tot de conclusie, dat chlo-
ral intraperitoneaal bij paarden onbruikbaar is.

Ook wat betreft de toepassing van de intraperitoneale appli-
catie bij den hond toont de schrijver zich geen voorstander en
op grond van zijn proeven meent hij het gebruik van chloral
intraperitoneaal bij honden te moeten ontraden.

In zijn „Surgical Anaesthesiaquot; bespreekt B r u m 1 e y eenige
narcotica bij de verschillende huisdieren en over de chloral-
hydraatnarcose vermeldt hij, dat de intraveneuze injectie bij het
paard geen veihge methode is wegens het gevaar van het ont-
staan eener phlebitis, terwijl voor het verkrijgen eener gedeelte-
lijke anaesthesie een rectale applicatie van een emulsie 1 :4
(30_90 gram chloral) met succes kan worden toegepast.

Met een intraperitoneale injectie verkreeg hij bij het paard na
15 a 30 minuten een narcose met een dosis van 15 a 30 gram in
een 10 % oplossing. Een te diepe narcose zou met strychnine
of pilocarpine kunnen worden gematigd.

Van belang is wat de schrijver over de toepassing van chloral-
hydraat bij het varken opmerkt. Dit dier zou voor deze stof zeer
gevoelig zijn en de rectale applicatie beschouwt hij als een ideale
methode van narcose. De schrijver zegt o.a.: .,We have employed
chloral hydrate rather extensively for ovariotomies, hysterec-
tomies etc. and have only praise for its actionquot;. Na reiniging van
het rectum door een clysma met lauwwarm water, wordt het
chloral in een emulsie 1 : 4 in een dosis van 1/4—^3 gra™ per kg.

in het rectum gespoten. Een volkomen anaesthesie treedt na
15 ä 30 minuten in met een duur van 1 ä 2 uren; bij een te
diep worden der narcose wordt een kleine dosis strychnine of
pilocarpine of een inhalatie van ammonia toegepast.

In zijn bespreking der „Anaesthesia Local and Generalquot; merkt
Wooldridge terloops op, dat chloral, per os of intraperito-
neaal bij honden geen voldoende resultaten gegeven heeft en
dat dit ook het geval was bij het paard.

Uit het artikel waarin N i c h i t a zijn onderzoek over de intra-
peritoneale chloralhydraatnarcose bij het paard, den hond en den
aap beschrijft blijkt, dat bij deze 3 diersoorten een goede narcose
met een totale gevoelloosheid kan worden verkregen. Na 5 ä 15
minuten trad bij het paard de narcose in met een duur van
ä 234 uren bij een dosis van 1/4 ä 1/5 gram per kg. hchaams-
gewicht. Bij den hond en bij den aap werd gebruik gemaakt
van een dosis van 1/3 gram per kg. Binnen 15 minuten was de
narcose (met een duur van 1 ä 2^ uren) aanwezig. Een sub-
cutane injectie van morphine, tevoren toegediend, gaf geen ver-
snelde werking. N i c h i t a komt tot de conclusie, dat deze
methode een goede en practische narcose is en dat een intra-
peritoneale injectie geen invloed heeft op de algemeene conditie
van het dier en geen inwendige macroscopische laesies geeft.
Dit zou echter wel het geval zijn indien eenige injecties kort na
elkaar worden toegediend en vooral bij het paard en den aap.

In zijn uitvoerige verhandeling over de chloralhydraatnarcose,
die in hoofdzaak betrekking heeft op de intraveneuze infusie bij
het paard, bespreekt Caemerer ook het toedienen van de
stof langs intraperitonealen weg bij den hond. Behalve het voor-
deel, dat deze narcose bij het groote huisdier staande is in te
leiden en er weinig excitatie optreedt, geeft dit middel een
opheffing van bewustzijn, sensibiliteit en motiliteit, terwijl de
werking van het hart en de longen niet wordt geschaad. Boven-
dien is het uit aesthetisch oogpunt een mooie narcose. Bij den
hond vond in 22 van de 33 gevallen de injectie plaats in de
navelstreek; bij de overige geschiedde deze in de flank. Hij nam
waar, dat de honden schreeuwen wanneer ze neergezet worden
en veelal staan ze met gekromden rug naar den buik om te

kijken, hetgeen er op wijst, dat het directe contact van chloral
met het peritoneum pijn veroorzaakt. Met een 10% oplossing in
een dosis van 1/3nbsp;P^r kg- lichaamsgewicht treedt er na

25 minuten een narcose op; maakt men echter gebruik van een
20 % oplossing, dan is deze reeds na 6 minuten aanwezig. Het
dier wordt na enkele minuten wat suf, zonder dat tevoren veel
excitatie verschijnselen zijn vertoond. Deze toestand van depres-
sie gaat over in een incoördinatie der bewegingen en wel eerst in
de achterhand, daarna in de voorhand. De hond tuimelt rond en
ten laatste is het dier geheel verslapt en geraakt in den toestand
van narcose. Wat betreft de bepaling der dosis, deze moet kleiner
zijn voor dieren, die lijden of lijdende waren aan een infectie-
ziekte of bij die ziekelijke toestanden, waar het aantal roode
bloedlichamen ver beneden het normale is gelegen. De schrij-
ver meent dan ook, dat de dosis niet bepaald dient te worden
volgens het lichaamsgewicht, maar naar de absolute hoeveelheid
roode bloedcellen. De narcosebreedte is voor gezonde dieren
groot en zelfs een overdoseering zal weinig schade geven, hoewel
een dosis van 0,6 gr. per kg. bijna den dood veroorzaakte.

Omtrent de verandering in de lichaamstemperatuur merkt
C a e m e r e r op, dat deze meer of minder daalt, dikwijls tot
beneden 35°. Bij een oppervlakkige narcose echter is die veran-
dering niet zoo constant; hier zal óf een hoogere óf een lagere
temperatuur worden waargenomen. Wat den pols betreft, de
frequentie daarvan zal bij het dier in een diepe narcose steeds
verhoogd worden aangetroffen, uitgezonderd echter in de ge-
vallen, waarbij de narcose zeer diep is; dan daalt namelijk het
aantal polsslagen. Ook de frequentie der ademhaling is volgens
de waarnemingen van C a e m e r e r verschillend naargelang de
diepte der narcose. Tijdens een gewoon diepe narcose is het
aantal adembewegingen hooger, terwijl dit bij een middelmatige
en zeer diepe narcose verlaagd blijkt te zijn. In het praenarco-
tische stadium werd bij den hond dikwijls braken waargenomen.
Dit verschijnsel echter is van geen belang.

Caemerer acht de intraperitoneale chloralnarcose een zeer
goede algemeene verdooving. De duur ervan is lang en iedere
operatieve ingreep is mogelijk, terwijl er geen gevaar aan ver-

bonden is. Bij het in acht nemen van de aseptische voorzorgs-
maatregelen behoeft het ontstaan van een peritonitis niet te
worden gevreesd, en mocht de chloraloplossmg van 10 of 20%
irriteerend op de sereuze vhezen werken, dan is het gevolg
slechts een aseptisch en dus geen levensgevaarlijk ontstekings-
proces.

Cadiot en Almy ontleenen hun mededeelingen over de
intraperitoneale chloralnarcose bij het paard en den hond aan
wat Riehe t, Sendrail en Esclauze et Edmond
daaromtrent vermelden en ook citeeren zij de Fransche schrijvers
Lemire et Ducrotoy, volgens wie de methode haar voor-
deden, maar ook haar bijzondere nadeelen heeft, Zij meenen de
intraperitoneale injectie te moeten ontraden, omdat, volgens hun
ervaring, de mogelijkheid bestaat, dat een phlegmoneuze ontste-
king aan den buikwand in het bereik der injectieplaats met een
aansluitende peritonitis kan ontstaan.

Als resultaat van het onderzoek bij een 30-tal honden komt
Reder tot de conclusie, dat de intraperitoneale methode een
elegante en gemakkelijke narcose is, die minder gevaarlijk is dan
de intraveneuze en veel sneller intreedt dan na de rectale appli-
catie van het narcoticum. Nadeelige gevolgen treden er niet op:
de buikstreek is onschuldig en gevaar voor peritonitis is er niet.
Een dosis en concentratie der oplossing wordt niet aangegeven.

Te dezen opzichte heeft B r i x n e r eenzelfde meening; ook
deze acht het peritoneum van den hond ongevoelig voor een
chloraloplossing. Hier tegenover echter kan weer het oordeel van
T u c h 1 e r worden geplaatst, volgens wien de methode niet altijd
zonder complicaties kan worden toegepast. Deze schrijver geeft
dan ook de voorkeur aan een rectale chloralhydraatnarcose, zoo
noodig voorafgegaan door een subcutane morphine injectie.

Zonder dat daarvoor een bijzondere reden wordt aangegeven
geeft M e y e r aan een rectale toediening van chloralhydraat de
voorkeur boven de intraperitoneale applicatie. Met een
dosis rectaal van 0,6 gram per kg. lichaamsgewicht in een
lauwwarme slijmige oplossing wordt binnen korten tijd een
diepe en langdurige slaap met een uitschakeling der reflexen
verkregen. De lichaamstemperatuur, die tijdens den geheelen

duur met 1,4° ä 2° is gedaald, stijgt weer gedurende de periode
van ontwaken. De frequentie van den pols is aanvankelijk met
1/3 van het aantal slagen verhoogd; later in geringe mate ver-
minderd.

P r i s j O 1 k O V oordeelt daarentegen gunstig over de intra-
peritoneale narcose. Deze vermeldt, dat bij den hond een goede
narcose van langen duur is te verkrijgen door toediening van een
dosis van 0,3 è 0,35 gram chloralhydraat per kg. lichaamsgewicht
in een oplossing van 2 ä 5% en dat een gift van 0,4 gram reeds
toxisch is. P r i s j O 1 k O v heeft nooit nadeelen van de injectie
gezien en gevaar voor het hart en voor de ademhaling is er niet.

Een belangrijk onderzoek over het gebruik van chloralhydraat
intraperitoneaal bij verschillende dieren werd door C o n i 11 ver-
richt. Nog lang niet, zoo merkt de schrijver in zijn inleiding op,
neemt de algemeene anaesthesie in de dierchirurgie de plaats in,
die haar toekomt. Dat is te betreuren en het is niet het gevolg van
het ontbreken van goede methoden, maar meer te wijten aan de
moeilijke omstandigheden, waaronder de praktikus veelal moet
werken.

In het historisch overzicht van zijn geschrift citeert hij de
onderzoekingen van vele der reeds genoemde Fransche schrijvers
en ook nog de ervaringen van P a g n o n en van S a v a g e, ter-
wijl hij van Leuret et Rioux mededeelt, dat deze aan
de oplossing natriumcitraat toevoegen teneinde daarmede
de irriteerende eigenschappen van het chloral te ver-
minderen (op 2 gram chloralhydraat l änbsp;gram natrium-
citraat). Zonder deze toevoeging zouden namelijk ongelukken
kunnen voorkomen. C o n i 11 echter zag nooit ongevallen of ern-
stige onaangenaamheden en volgens zijn meening is de intra-
peritoneale chloralnarcose een elegante methode, welke goede
resultaten verzekert.

Over de techniek der applicatie deelt de schrijver mede, dat
deze in de flank geschiedt door een infusie met behulp van tro-
cart, slang en trechter en dat er vooral voor een ledig darm-
lumen moet worden gezorgd, hetgeen wordt verkregen door het
2 dagen tevoren verstrekken van een laxans. Bij het paard liet
deze methode nooit in den steek en er werden geen nadeelen

gezien; hij vermeldt geen enkel doodelijk verloop, hoewel hon-
derden paarden op deze wijze werden behandeld. De werking
is individueel verschillend en het verkregen effect beantwoordt
niet altijd aan de gegeven dosis. Hoewel het soms wat lang
duurt, alvorens de slaap intreedt, is deze toch zeer goed en de
lange nasiaap is eerder een voordeel dan een nadeel. De grootte
der dosis houdt verband met soort, ras, en temperament van het
paard. De oplossing moet steeds versch bereid zijn en in lichaams-
warmen toestand worden geïnfundeerd, terwijl de concentratie
niet hooger dan 15 % mag zijn.

Ook deelt C o n i 11 zijn gunstige ervaringen mede, welke hij
met de intraperitoneale narcose bij den ezel, het rund en den
hond heeft verkregen. Volgens zijn ondervinding is bij den hond
een zekere mate van evenredigheid vast te stellen tusschen de
hoeveelheid chloral en den duur van den slaap. Als gewone
dosis voor den hond geeft de schrijver een hoeveelheid
aan van 1/3 gram per kg. lichaamsgewicht en hij maakt
de opmerking, dat deze nog ver beneden de toxische dosis is
gelegen. In verband hiermede wordt er op gewezen dat het
gevaar voor overdoseering betrekkelijk gering is. C o n i 11 is vol
lof over deze methode, daar zij in zoo korten tijd een rüstigen
en diepen, maar ook een langdurigen slaap verzekert, zoodat alle
operatieve bewerkingen in volkomen anaesthesie kunnen worden
verricht. Bovendien wijst hij op nog andere voordeelen, namelijk,
dat de methode eenvoudig en elegant is wat de techniek betreft
en dat er geen gevaren voor de ademhaling en voor het hart
bestaan, zelfs niet bij dieren, die aan hartgebreken lijdende zijn.

Hermann en Günther komen, wat betreft de intraperito-
neale narcose bij den hond, tot dezelfde conclusie. Met hun proe-
ven, waarbij zij 1/3 gram chloral per kg. lichaamsgewicht in een
oplossing van 10% gebruikten, bereikten zij gunstige resultaten.
Zij merken op, dat er geen gevaren aan zijn verbonden en dat
als een groot voordeel moet worden beschouwd het feit, dat men
niet op de narcose behoeft te letten. Desgewenscht kan het ont-
waken door een subcutane injectie eener oplossing van salicylas
natricus cum coffeino worden bevorderd.

Ook bij de kleine herkauwers en voornamelijk bij de geit

kregen zij dezelfde uitkomsten; de narcose was steeds bevredi-
gend en zelfs hoogdrachtige dieren konden, zonder gevaar voor
abortus, worden geopereerd.

In zijn „Kritische Studie über die Chloralhydratnarkose beim
Hundequot; heeft F rees e uitvoerig nagegaan of het gebruik van
chloral bij dit dier is aan te bevelen en welke wijze van toedie-
ning de beste is.

De orale en rectale methode, zoowel als intraveneuze kan hij
niet aanbevelen, terwijl hij ook aan de intraperitoneale injectie
verschillende bezwaren verbonden acht. Hoewel hij de techniek
der laatstbedoelde methode wel eenvoudig vindt, ziet hij het be-
zwaar voor de practische toepassing vooral in de omstandigheid,
dat de contactwerking van chloral op het peritoneum onbe-
rekenbaar is. Het is namelijk mogelijk, dat in een deel der geval-
len de inspuiting eener 30 a 50% oplossing door het peritoneum
zonder merkbare reactie wordt verdragen, terwijl in een ander
deel zelfs een oplossing van 10% een peritonitis zou kunnen
veroorzaken.

Over de werking der stof op de lichaamstemperatuur, den pols
en de ademhaling merkt de schrijver op, dat de vitale centra
door het chloralhydraat niet volgens vaste regelen worden be-
ïnvloed en dat hieromtrent de wijze van applicatie van geen
belang is. Volgens zijn waarnemingen stijgt de frequentie van
den pols na de toediening meer of minder om spoedig, en veelal
met sterke schommelingen, weer tot het normale terug te keeren.
De frequentie blijft nooit normaal en zeer zelden zal een daling
worden gezien.

De verandering in de temperatuur bestaat in een vaak niet
onbelangrijke daling. Reeds na 10 minuten kan de vermindering
der lichaamswarmte worden vastgesteld en na Ij^ a ly^ uren
zal de laagste temperatuur bereikt zijn. Onafhankelijk van de
hoegrootheid der dosis of van de wijze van applicatie bedraagt
deze daling van 1 tot 4 graden. Te dezen opzichte is er een
groot individueel verschil. Wat betreft de ademhaling wordt
opgemerkt, dat de frequentie daarvan in het meerendeel der
gevallen afneemt, vaak met de helft van het oorspronkelijke
aantal, om zich na de narcose geleidelijk weer te herstellen.

Aan het einde van zijn kritische studie komt de schrijver tot
de conclusie, dat chloralhydraat als narcoticum voor den hond
weinig geschikt is.

Van de bekende applicatie-methoden van chloral acht
F r i c k alleen de rectale infusie als practisch bruikbaar. Noch
de intraveneuze injectie, noch de applicatie per os kan hij aan-
bevelen en omtrent de intraperitoneale methode, in welk ver-
band hij op het onderzoek van de vroegere Fransche schrijvers
wijst, merkt hij op, dat, al is deze met toepassing van antiseptische
maatregelen wel mogelijk, toch groote voorzichtigheid moet
worden betracht wegens de gevoeligheid van het buikvlies. Zij
zou niet zonder gevaar zijn en tegenover de applicatie per anum
bestaat het nadeel, dat de te injicieeren vloeistof steriel moet zijn.
Eigen ervaring beschrijft F r i c k echter niet.

In het laatste handboek van Bayer-Schmidt wordt om-
trent de intraperitoneale chloralnarcose slechts de algemeene
opmerking aangetroffen, dat deze methode, evenmin als de intra-
veneuze, voor de toepassing in de praktijk in aanmerking kan
komen.

Uit de verhandeling van Kleine, die over de intraveneuze
chloralnarcose bij den hond onderzoekingen verrichtte, blijkt, dat
deze schrijver de intraperitoneale methode niet zonder gevaar
acht; er wordt echter niet vermeld welke gevaren daaraan zijn
verbonden. Deze schrijver geeft ook zijn waarnemingen weer
over de nevenwerkingen gedurende de narcose. De pols blijft wel
krachtig en regelmatig, maar de frequentie neemt meestal toe; de
ademhaling vertoont aanvankelijk een verhoogde frequentie om
zich daarna geleidelijk tot het normale te herstellen en de
lichaamstemperatuur geeft een daling te zien.

In de Diergeneeskundige Pharmacotherapie van J a k o b
worden de verschillende applicatie-methoden van chloralhydraat
met hare voor- en nadeelen besproken. Over de intraperitoneale
injecties wordt slechts de opmerking gemaakt, dat deze, afgezien
nog van de zeer onzekere en somtijds toxisch letale werking,
practische moeilijkheden opleveren en daarom beter vermeden
kunnen worden.

Zeer spaarzaam zijn de mededeelingen over een onderzoek

naar de waarde der chloralhydraatnarcose bij het varken en over
de ervaringen, die men daarmede in de operatieve chirurgie van
deze diersoort heeft verkregen.

Door B r u m 1 e y is er op gewezen, dat juist het varken een
groote mate van gevoeligheid voor chloralhydraat bezit en hij
vermeldt, dat door een rectale infusie van een slijmerige chloral-
hydraatemulsie 1 : 4, berekend naar een dosis van 1/4 ä Vs gram
der stof per kg. lichaamsgewicht binnen een half uur een narcose
is te verkrijgen, die voor vele operatieve bewerkingen geschikt is.
Hij noemt hier een ovariotomie en een hysterectomie en hij merkt
op, dat de veelal langdurige slaap en de somtijds al te diepe
narcose door een kleine dosis strychnine of door een inhalatie
van ammoniak kan worden gematigd.

Ook Bergman heeft dezelfde gunstige ervaringen met de
rectale infusie. Echter heeft deze in sommige gevallen de
anaesthesie onvoldoende bevonden, zoodat het gebruik van een
aanvullend narcotium, eventueel van een plaatselijk anaestheti-

cum, noodig was.

Over de intraperitoneale chloralnarcose bij het varken zijn
alleen de mededeelingen bekend van F r a s e r. Volgens diens
ervaringen bij 29 varkens is op deze wijze een narcose te verkrij-
gen, waarvan de bruikbaarheid die der rectale methode in belang-
rijke mate overtreft. De duur der narcose is gemiddeld Yi s. ^Vi
uren.

De dosis waarmede F r a s e r een diepe narcose verkreeg be-
droeg 0,19 è 0,25 gram chloral per kg. lichaamsgewicht; de
oplossingen, welke hij gebruikte waren die van 123^ ä 25%. Als
oplosmiddel werd een physiologische keukenzoutsolutie gekozen
met een toevoeging van arabische gom in de verhouding 100 : 7,
teneinde daardoor de irriteerende werking van het chloral op
het peritoneum te verminderen. De intraabdominale applicatie
der oplossing geschiedde met behulp van een infusie-apparaat;
bij een klein varken in den onderbuik aan het aan de achterbeenen
vastgehouden dier, bij een groot en vet varken werd de infusie in
zijligging verricht. Behoudens het geval, dat een injectie in de
buikholte van een 50% chloraloplossing een letaal verloop nam,
wordt het voorkomen van nadeelige gevolgen niet beschreven.

Uit dit overzicht van de hteratuur bhjkt, dat de intraperitoneale
chloralhydraatnarcose bijna uitsluitend bij het paard en bij den
hond in toepassing is gekomen en dat de waarde daarvan bij
deze diersoorten verschillend wordt beoordeeld. Tegenover een
aantal schrijvers, die de bedoelde methode voor de practische
toepassing bijzonder geschikt achten, staan anderen, die haar
om verschillende redenen meenen te moeten ontraden. Een deel
dezer laatsten kunnen de methode niet aanbevelen wegens het
feit, dat geen voldoende resultaten worden verkregen, terwijl
andere gewag maken van de mogelijkheid van ontstekingsproces-
sen van het peritoneum en bovendien zijn er eenige schrijvers,
die er op wijzen, dat de techniek der toepassing practische be-
zwaren medebrengt.

Van belang acht ik de mededeelingen van verschillende
schrijvers, waarin gewag gemaakt wordt van de omstandigheid,
dat de contactwerking van het chloralhydraat tot irritatie en ont-
steking van het buikvlies aanleiding geeft, om welke reden de in-
traperitoneale narcose voor den hond ongeschikt wordt gevonden.
Te dien opzichte moet ik er op wijzen dat uit de beschrijvingen
niet blijkt, dat dit oordeel op gefundeerde gegevens, n.1. op de
resultaten van een pathologisch anatomisch onderzoek, berust.
En door het ontbreken dezer gegevens heeft naar mijn meening
het afkeurend oordeel veel van zijn beteekenis verloren. Overi-
gens ook werd veelal gebruik gemaakt van sterke oplossingen,
n.1. in de concentratie van 10% en hooger, van concentraties dus
waarvan ä priori een sterke contactwerking kan worden verwacht.

Het is wel merkwaardig, dat in den loop der 50 ä 60 jaren
over de waarde der chloralhydraatnarcose in de dierchirurgie zoo
verschillend wordt geoordeeld. Zeer sterk ziet men dit tot uit-
drukking komen waar het betreft de intraveneuze methode bij het
paard en betreffende de intraperitoneale injecties bij den hond
bemerkt men hetzelfde.

Welke beoordeeling van deze zijde de intraperitoneale chloral-
hydraatnarcose bij het varken heeft, wordt aangetoond door het
resultaat der onderzoekingen, die in dit geschrift zijn neergelegd.

EIGEN ONDERZOEK.

1. Doel der onderzoekingen.

Reeds eerder werd opgemerkt, dat het doel mijner onder-
zoekingen betrof het verkrijgen van een oordeel omtrent de
waarde der intraperitoneale chloralhydraatnarcose in de opera-
tieve chirurgie van het varken en wel in het bijzonder bij het
jonge dier, en ik meende dat het daartoe in de eerste plaats
noodzakelijk was over de resultaten van een groot aantal proe-
ven te beschikken.

In verschillende richtingen werd een onderzoek ingesteld en
dit betrof de volgende vragen:

1.nbsp;Treedt een bevredigende narcosediepte bij het toedienen
van een bepaalde dosis regelmatig in en hoe groot is deze dosis.

2.nbsp;Zijn er gedurende of kort na de narcose complicaties te
vreezen.

3.nbsp;Zijn de gevolgen schadelijk voor het dier.

4.nbsp;Voldoet de techniek der toepassing aan practische
eischen.

Door dit 4-tal vragen wordt naar mijn meening de practische
bruikbaarheid der bedoelde intraperitoneale chloralhydraatnar-
cose bepaald.

Betreffende de eerstgestelde vraag was het mijn doel om zoo
mogelijk te komen tot het vaststellen van een dosis chloralhydraat
waarmede bij intraperitoneale toediening een constante werking,
nl. het regelmatig intreden van een narcose met volledige
anaesthesie en opheffing van hinderlijke reflexen, kon worden
verkregen. Hiertoe was het uit den aard der zaak noodig over
het resultaat van een groot aantal proeven, waarbij van verschil-

lende dosissen werd gebruik gemaakt, te beschikken. Ook we-
gens het te verwachten feit, dat er bij het varken, evenals dat
bij het paard en bij het rund het geval is, een individueel ver-
schil in gevoeligheid ten opzichte van chloralhydraat zou kunnen
worden aangetroffen, was een zoo groot aantal gewenscht.

Met betrekking tot de mogelijkheid van complicaties geduren-
de of na de narcose ware het te verwachten, dat deze zouden
kunnen bestaan in het intreden van stoornissen in de hartfunctie
en in de ademhaling. En ook te dezen opzichte was het nood-
zakelijk bevindingen van een groot aantal narcosegevallen te
verkrijgen.

Wat betreft de vraag of de intraperitoneale applicatie van een
chloralhydraatoplossing tot schadelijke gevolgen aanleiding
geeft, werd in de eerste plaats gedacht aan de mogelijkheid van
een irriteerende en beschadigende werking dezer oplossing op
het peritoneum, die wellicht tot ontsteking met blijvende intraab-
dominale veranderingen zou kunnen leiden. Hieromtrent was het
te verwachten, dat deze veranderingen naar den graad belang-
rijker zouden zijn naarmate een hooger geconcentreerde choral-
oplossing was gebruikt. Teneinde deze veranderingen in een
acuut en chronisch stadium te leeren kennen, heb ik het nood-
zakelijk geacht bij een groot aantal dieren een pathologisch-ana-
tomisch onderzoek te verrichten. De hierbij verkregen gegevens
zijn uiteraard ook noodig geweest voor het vaststellen van de
concentratie der oplossing, welke voor de practische toepassing
het meest in aanmerking komt.

Aangezien ik er mede rekening hield, dat de bedoelde veran-
deringen van het peritoneum mogelijkerwijze aan den gezond-
heidstoestand en aan den groei van het dier eenige merkbare
schade zouden kunnen toebrengen, heb ik een groot deel der var-
kens gedurende meerdere weken na de narcose (operatie) geob-
serveerd. Om practische redenen was het bezwaarlijk alle be-
handelde dieren een zoo langen tijd in observatie te houden.

Dat als gevolg der werking van het chloralhydraat de functie
der nieren een langdurende of blijvende stoornis zou ondergaan,
mocht ik op grond van de gegevens uit de literatuur betreffende
de intraveneuze injectie van chloral bij het paard en uit eigen

ervaring daaromtrent, niet verwachten. Echter heb ik in een
deel der gevallen mijn aandacht daaraan geschonken. Bij een
20-tal dieren heb ik gedurende en eenigen tijd na de narcose de
urine op eiwit onderzocht.

Door het verrichten van een uitgebreid aantal narcoseproeven
meende ik ook een indruk te kunnen verkrijgen omtrent de veel-
vuldigheid van het uitblijven eener narcose, welk falen wellicht
op rekening zou moeten worden gesteld van het feit, dat de in-
jectie geheel of gedeeltelijk in het lumen van den darm heeft
plaats gevonden. Schadelijke gevolgen van de perforatie van
den darmwand in deze gevallen vreesde ik wel niet, echter heb
ik de betreffende dieren nog geruimen tijd na de injectie kunnen
observeeren.

Daar er wat betreft de vraag op welke wijze en in een hoe-
danigen vorm het chloralhydraat uit het lichaam wordt verwij-
derd geen volkomen eenstemmigheid blijkt te bestaan en er hier-
omtrent van het varken niets bekend is, werd ook in deze rich-
ting een onderzoek ingesteld. Hierbij is nagegaan welk product
er in den maaginhoud en in de urine wordt uitgescheiden, terwijl
het onderzoek tevens betrof het verkrijgen van eenig inzicht om-
trent den aanvang en den duur dezer uitscheiding.

2. Algemeene opmerkingen.

a. Keuze en voorbereiding der dieren.

De varkens, die ik voor mijn onderzoekingen gebruikte, waren
oogenschijnlijk gezonde jonge dieren met een lichaamsgewicht
varieerende tusschen S^/^ en 60 kg.; voornamelijk liep dit ge-
wicht tot omstreeks 20 kg. Steeds was ik in de gelegenheid ze
meerdere dagen voor de proef op hun gezondheidstoestand te
observeeren. De varkens, die behept waren met een of andere
chirurgische aandoening zooals die met een hernia, met een
chronisch zaadstrengabces e. d. werden ook als gezond be-
schouwd.

Behoudens eenige uitzonderingen heb ik elk der varkens ge-
durende ongeveer 24 uren voor de proef geen voedsel doen ver-
strekken. Deze voorbereiding achtte ik nuttig, omdat dan de

kans, dat bij de abdominale punctie den darm zou worden ge-
troffen, veel minder groot is dan bij de sterk gevulde buikholte.
Ook wegens het feit, dat het meerendeel der narcosen plaats
had bij varkens, die een operatie in de buikholte, direct of indi-
rect, moesten ondergaan (ovariotomie, breukoperatic), was het
vasten voor den tijd van één dag niet zonder belang.

b. Onderzoek naar het verloop der narcose.

Bij de studie naar het verloop der narcose heb ik mijn aan-
dacht geschonken aan de verschijnselen betreffende de motori-
sche en sensible paralyse. Onmiddellijk na het voltooien der
injectie werd het dier vrijgelaten en kon het zich rustig voort-
bewegen; derhalve bestond de gelegenheid de geleidelijk intre-
dende motorische paralyse te vervolgen en daarvan aanteeke-

ning te houden.

Ter beoordeeling van de vermindering of van het totaal ver-
lies der sensibiliteit werden de reflexen gebruikt. Allereerst de
huidreflexen en daarvan voornamelijk den kroonreflex, overi-
gens ook den staartreflex. ïiet al of niet uitgeschakeld zijn
dezer reflexen werd bepaald op grond van de bevindingen bij
speldeprikken en in sommige gevallen door het maken van één
of een paar huidincisies op enkele plaatsen.

Verder werd in alle gevallen de conjunctiva-corneareflex
gecontroleerd. Daartoe gebruikte ik een haarpenseel, waarmede
bij herhaling de ooglidranden en de cornea zacht werden ge-
prikkeld. Daar bovendien bij het meerendeel der dieren voor de
operatieve ingreep een laparotomie noodig was, kon de reflex, die
bij een prikkehng van het peritoneum kan optreden, tevens wor-
den nagegaan.

Op grond van de aldus verkregen uitkomsten heb ik ook ge-
tracht een indruk te verkrijgen omtrent den duur der narcose
en van het ontwaken. Ik heb bij mijn proeven onderscheiden
een periode van de eigenlijke narcose, nl. een stadium van tole-
rantie en een periode van ontwaken. Tot de eerste heb ik ge-
rekend den toestand van verdooving, waarbij de cornea- en de
genoemde huidreflexen volledig uitgeschakeld bleken te zijn,
terwijl als aanvang van ontwaken het tijdstip werd aangenomen.

waarop eenige reflex wederom kon worden opgewekt. Als het
einde der ontwakingsperiode rekende ik dat, waarop het dier
zich weer loopende kon voortbewegen.

Aangezien echter deze beide perioden onderling niet scherp
begrensd zijn, en ook, nadat het dier weer loopen kan, bijna
steeds nog een zekere mate van motorische slapte en psychische
depressie gedurende eenigen tijd blijft voortbestaan, is de tijds-
duur van de tolerantie, zoowel als die van het ontwaken, slechts
bij benadering bepaald. Te dezen opzichte zijn daarom in de
opgaven onderdeelen van een kwartier verwaarloosd.

Lichaamstemperatuur. Teneinde een inzicht te verkrijgen in de
veranderingen der lichaamswarmte is bij een groot aantal proe-
ven de temperatuur gedurende het verloop der narcose en in de
periode van ontwaken alsmede na dit stadium herhaaldelijk ge-
meten. Om in de narcose een zoo betrouwbaar mogelijke aan-
wijzing te verkrijgen werd bij het opmeten de thermometer ver
in het rectum geschoven. Wegens het verslapt zijn van den anus
tijdens den toestand van narcose achtte ik dezen maatregel niet
zonder belang.

Respiratie en hartwerking. Van de frequentie en het rhytme
van den hartslag en van de ademhaling werd ook geregeld aan-
teekening gemaakt; allereerst vóór de injectie en verder werden
deze geregeld gedurende en na de narcose gecontroleerd. Uiter-
aard mocht ik mijn bevindingen in deze vóór de narcose, nl. bij
het dikwijls onrustige dier, niet al te zeer vertrouwen. Ik heb
echter aanteekening gehouden van mijn tellingen bij rustige
oogenblikken. Het opnemen van den hartslag geschiedde met
den phonendoscoop.

c. Injectie methode.

De inspuiting werd steeds verricht ongeveer in het midden
tusschen den navel en den voorrand van het schaambeen en
even terzijde van de mediaanlijn. Deze streek kon daartoe goed
toegankelijk worden gemaakt wanneer het dier aan de achter-
beenen werd opgeheven. Daar ik meestal jonge, betrekkelijk
kleine dieren te behandelen had, was het hanteeren op deze

wijze zeer eenvoudig, maar ook voor een zwaarder dier leverde
dit geen moeilijkheden op. De genoemde houding heeft het voor-
deel, dat de buikwand vrij sterk aangespannen is, hetgeen de
perforatie met de canule gemakkelijker maakt, maar bovenal
ontstaat hierdoor een benedenwaartsche verplaatsing der inge-
wanden, waardoor de kans op doorboring van den darmwand
en een mogelijke injectie in het lumen belangrijk wordt vermin-
derd. Dit wordt nog versterkt door het feit, dat tengevolge van
het onthouden van voedsel gedurende 24 uren, het volumen der
ingewanden ook zeer verkleind is.

De voorbereiding van het gebied der injectie was natuurlijk
eenvoudig. Deze bestond in een reinigende en desinfecteerende
behandeling met jodiumbenzine.

Voor de applicatie der oplossing is geen bijzonder instrumen-
tarium vereischt; men heeft de keuze tusschen en infusie en een
injectie. Ik gaf de voorkeur aan deze laatste methode en daar-
voor bediende ik mij van een ,,Recordquot;spuit met een inhoud van
100 of 200 cm3, voorzien van een slangstuk van ongeveer 25 cm.
Als injectienaald gebruikte ik een vrij grove canule, nl. een met
een lengte van ongeveer 5 cm. en een dikte van l^^ a 2 mm.
Dat deze instrumenten, wat betreft de steriliteit, aan de gewone
eischen voldeden, spreekt wel vanzelf.

Op een oogenblik, dat het dier in hangende houding rustig
was werd de canule ingestoken, eenigszins in schuine rich-
ting naar beneden en vervolgens werd de oplossing ingespoten.

Bij het leegdrukken der spuit wordt geen weerstand ondervon-
den en als gunstige bevinding bemerkte ik in het meerendeel der
gevallen, dat het dier tijdens deze behandeling zeer rustig bleef.
Na voltooiing der injectie werd het varken losgelaten en kon het
vrij rondloopen. Teneinde de resorptiesnelheid te verhoogen heb
ik deze kalme beweging als een nuttige maatregel beschouwd.
Vooruitloopende op hetgeen daaromtrent nader zal worden ver-
meld, duurde deze beweging slechts enkele minuten, aangezien
reeds binnen een korten tijd de verschijnselen van motorische
paralyse zoodanig te voorschijn treden, dat het dier zich niet
meer kan staande houden en komt te liggen.

d. Dosis en oplossing.

Bij mijn onderzoekingen heb ik mij uitsluitend bediend van
chloralhydraat (Hydras chlorali; Ned. Pharmac. Ed. 5) in een
waterige oplossing; een toevoeging van physiologische keuken-
zoutsolutie of van arabische gomslijm heb ik achterwege gela-
ten. Voor het verkrijgen van de injectievloeistof werd de afge-
wogen hoeveelheid chloralhydraat opgelost in zooveel gedestil-
leerd water, dat de gewenschte concentratie was verkregen;
daarna werd deze oplossing gefiltreerd en gedurende 10 mi-
nuten in een glazen kolf gekookt, vervolgens ongeveer afgekoeld
tot bloedtemperatuur en geïnjicieerd. Dikwijls werd een
hoeveelheid chloraloplossing van bekende sterkte voor licht be-
schut in voorraad gehouden, teneinde deze steeds bij de hand
te hebben.

In afwijking met enkele gegevens uit de literatuur daarom-
trent, hebben de ervaringen in de kliniek geleerd, dat een steri-
hseeren der chloraloplossingen boven 100° geen schade, althans
geen merkbare schade, aan de werkzaamheid van het preparaat
toebrengt. Ook uit de onderzoekingen van d e J o n g is geble-
ken, dat chloralhydraatoplossingen gedurende ä 1 uur bij
100° è 120° gesteriliseerd kunnen worden, maar dat het ge-
wenscht is deze, zoowel als de niet gesteriliseerde oplossing
tegen den invloed van licht te beschutten. Bij bewaring in het
licht zal deze oplossing onder vorming van zoutzuur worden
ontleed, terwijl er na verhitting, naast zoutzuur ook nog een
spoor van een ander zuur gevormd schijnt te worden (trichloor-
azijnzuur of mierenzuur?) Volgens de Jong zouden ook ster-
kere oplossingen door licht gemakkelijker ontleed worden dan

meer verdunde.

Wat betreft de dosis was het in de kliniek reeds gebleken,

dat de hoeveelheid chloral, waarmede bij het varken een nar-
cose kon worden verkregen omstreeks 1/4 ä Vs gram per kg.
lichaamsgewicht bedraagt. Deze doseering was gekozen, aange-
zien uit eenige mededeelingen in de literatuur, nl. uit die vari
Sendrail, Rice, C i n o t t i, Günther e. a. bekena
was, dat de hond met deze hoeveelheid in narcose kan worden

gebracht.

Omtrent de chloralhydraatnarcose bij het varken kreeg ik de
eerste gegevens in handen ongeveer 1 jaar nadat ik mijn onder-
zoekingen had aangevangen en wel door het artikel van Frä-
ser. Deze schrijver heeft voor de intraperitoneale narcose bij
deze diersoort een dosis aangegeven van 0,19 è 0,25 gram per
kg. lichaamsgewicht, terwijl als oplosmiddel het gebruik van
physiologische keukenzoutsolutie en een toevoeging van arabi-
sche gomslijm wordt aanbevolen.

Zooals blijkt heb ik steeds de dosis chloral bepaald naar het
lichaamsgewicht. Ik meende, dat deze methode wel het meest
practisch is en dat die, welke door Cremerer is aangegeven,
n.1. de berekening naar de absolute hoeveelheid roode bloed-
lichamen, slechts theoretische waarde heeft. Overigens is de
dosis aangegeven in directe onderdeelen van grammen en niet
in centi- of milligrammen. Bijna in alle beschrijvingen in de
literatuur wordt dit op dezelfde wijze gedaan en ik ben
van meening, dat deze uitdrukking van de dosis door hare
eenvoud voor de practische toepassing van belang is.
Het was dus noodig, dat van tevoren van ieder dier het
lichaamsgewicht werd bepaald en dit geschiedde met behulp van
het bekende zakweegapparaat de z.g.n. „Pocket Balansquot;. Door
middel van een touw, dat aan een der achterbeenen was beves-
tigd werd het dier aan het apparaat gehangen en kon het ge-
wicht worden afgelezen.

Mijn onderzoek ter bepahng van de dosis omvatte in de
eerste plaats eenige voorloopige proeven, waarbij gebruik
gemaakt werd van respectievelijk i/g en 1/5 gram chloral-
hydraat per kg. lichaamsgewicht. Zooals dit nader zal worden
beschreven bleek echter, dat deze hoeveelheid te gering is voor
het verkrijgen van een voor operatieve doeleinden geschikte
narcosediepte. Derhalve werd de dosis opgevoerd tot 1/4 en 1/3
gram en hieromtrent waren de bevindingen zoo gunstig, dat ik
mijn onderzoek in hoofdzaak tot deze dosissen heb bepaald.
Vooruitloopende op het verkregen resultaat vermeld ik reeds
hier, dat de toediening van 1/3 gram per kg. lichaamsgewicht een
dosis blijkt te zijn, die een goede narcosediepte verzekert en
waarbij geen gevaar behoeft te worden gevreesd. Hoewel ik mijn

onderzoek in deze richting had kunnen afsluiten, meende ik,
dat het gewenscht ware bij een aantal varkens een hoogere dosis
te gebruiken. Ik heb dit van belang geacht om door het resultaat
dezer proeven te kunnen aantoonen, dat de hoeveelheid van
1/3 gram nog ver genoeg van de dosis toxica verwijderd ligt.

3. Inleidend onderzoek naar de dosis.

Hier volgt een reeks van waarnemingen betreffende het ver-
loop der narcose, waarbij gebruik gemaakt werd van een hoeveel-
heid van i/e en van 1/5 gram chloralhydraat per kg. lichaams-
gewicht. Bij deze proeven heb ik mij bepaald tot de vraag of
deze dosis een bevredigende narcose geeft, hetgeen uit het
onderzoek naar de reflexen en uit de bevindingen der operatie
zou moeten blijken.

Proef I.

Lichaamsgewicht: 14 kg.

Dosis chloralhydraat: 14/6 gr. (concentratie 5%).
Bevindingen:

4 a 6 min. post inj.: Het dier vertoont een duidelijke coördinatiestoornis in

de achterhand; het blijft snuffelen op den bodem.
8 min. post inj.: De verslapping der skeletspieren is onvolledig; huidreflexen

en corneareflex zijn positief.
30 min. post inj.: Op de huidsnede ten behoeve van een ovariotomie volgt
een duidelijke reactie. Door een inhalatie met aether-chloroform wordt de
narcose verdiept en kan de operatie worden voltooid.
50 min. post inj.: Het varken loopt zonder afwijking en het voedsel wordt
normaal opgenomen.

Proef II.

Lichaamsgewicht: 14 kg.

Dosis chloralhydraat: 14/6 gr. (concentratie 5 %).
Bevindingen:

4 a 6 min. post. in].: Nadat het varken eenige verschijnselen van slapte in

de achterhand vertoond heeft, gaat het rustig liggen.
8 min. post inj.: Er blijkt een duidelijke motorische slapte opgetreden te zijn;

de huidreflexen en corneareflex zijn positief.
30 min. post inj.: De reactie, die bij het maken van een huidsnede optreedt,
is sterk.

45 min. post inj.: Het varken loopt weer rond.

Proef III.

Lichaamsgewicht: 12 kg.

Dosis chloralhydraat: 12/6 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

8 min. post inj.: Het dier vertoont een geringe coördinatiestoornis in de
achterhand en lijkt wat versuft.

25 min. post inj.: De motorische verslapping is nog onvolledig; het varken
kan zich nog, hoewel moeilijker, verplaatsen. De huidreflexen en de
corneareflex zijn positief. Op het maken van een huidsnede volgt een
duidelijke reactie. De operatie (zaadstrengabces) wordt in chloroform-
aethernarcose vervolgd.

60 min. post inj.: Het varken loopt weer rond.

Proef IV.

Lichaamsgewicht: 17 kg.

Dosis chloralhydraat: 17/6 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

20 min. post inj.; Uitgezonderd een geringe spierverslapping is er van narcose
niets te bemerken.

30 min. post inj.: Het dier loopt weer normaal rond en neemt weer voedsel
tot zich.

Proef V.

Lichaamsgewicht: 18 kg.

Dosis chloralhydraat: 18/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

15 min. post inj.: Er zijn geen narcoseverschijnselen; eenigszins slingerend
loopt het dier snuffelend rond en lijkt gering geëxciteerd.

25 min. post inj.: Door de inhalatie met aether wordt een voldoende narcose-
diepte verkregen, waarin de operatie (ovariotomie) zonder reactie kan
worden voltooid.

55 min. post inj.: Het varken loopt weer.

Proef VI.

Lichaamsgewicht: 13 kg.

Dosis chloralhydraat: 13/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

3 a 5 min. post inj.: Het varken vertoont een coördinatiestoornis in de
achterhand en gaat liggen.

8 a 10 min. post inj.: Het dier komt weer overeind en loopt waggelend rond;

daarna gaat het weer liggen en beweegt den kop met korte regelmatige
onderbrekingen heen en weer, terwijl vergeefsche pogingen worden aan-
gewend om op te staan.
20 min. post inj.: De huidreflexen en de corneareflex zijn nog aanwezig en

bij het maken van een huidsnede wordt een flinke reactie gezien.
26 min. post inj.: Het dier komt wankel overeind, loopt even rond en gaat
weer liggen.

38 min. post inj.: Het dier is nog eenigszins paretisch in de achterhand.

Proef Vn.

Lichaamsgewicht: 48 kg.

Dosis chloralhydraat: 48/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

5 min. post inj.: De motorische paralyse is van dien aard, dat het dier niet
meer overeind kan en blijft liggen; gedurende enkele minuten zijn loop-
bewegingen waar te nemen.

15 min. post inj.: De huidreflexen en de corneareflex zijn, hoewel zwakker,
nog aanwezig.

25 min. post inj.: Het dier ligt motorisch slap en rustig temeer; de cornea-
reflex is nog slechts gering positief, de kroonreflex eveneens. Op het
splijten van de urethra ten behoeve van een amputatio penis treedt een
reactie op, zoodat een aanvullende inhalatie-narcose met een weinig
chloroform-aether noodig is.

65 min. post inj.: Het varken loopt weer rond.

Proef Vin.

Lichaamsgewicht: 16 kg.

Dosis chloralhydraat: 16/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

8 min. post inj.: Het dier vertoont in de achterhand een duidelijke ataxie;
het loopt echter nog rond.

12 min. post inj.: De beweging is zoo wankel, dat het varken omvalt en blijft
liggen; de huidreflexen en de corneareflex zijn nog zwak aanwezig.

17 min. post inj..: Er is een motorische slapte en het dier slaapt. De huid-
reflexen en de corneareflex zijn nog niet geheel negatief.

25 min. post inj.: Bij het maken van een huidsnede reageert het dier tamelijk
sterk. Voor het voltooien der operatie (hernia) wordt de narcose met
chloroform-aether verdiept.

60 min. post inj.: Een geringe mate van parese in de achterhand is nog
aanwezig; overigens loopt het dier.

Proef IX.

Lichaamsgewicht: 9 kg.

Dosis chloralhydraat: 9/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

6 min. post inj.: Het varken ligt rustig terneer; de huidreflexen en de cornea-
reflex zijn nog in geringe mate aanwezig.

13 min. post inj.: Deze reflexen zijn, hoewel zwak, nog positief.

20 a 30 min post inj.: Bij het begin der operatie blijkt reeds de onvolkomenheid
der narcose; er volgt een duidelijke reactie op de huidsnede. Met chloro-
form-aether wordt de narcose verdiept en de operatie (hernia inguinalis)
kan ongestoord worden verricht.

70 min. post inj.: Het dier is nog wat suf; geen verschijnselen van parese.

Proef X.

Lichaamsgewicht: 12 kg.

Dosis chloralhydraat: 12/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

6 a 9 min. post inj.: Het dier vertoont coördinatie-stoornissen in de achterhand
en gaat liggen; het komt weer waggelend overeind.

12 min. post inj.: De big ligt weer en vertoont zwakke loopbewegingen;
verder eenige op- en neergaande bewegingen met den kop. De huidreflexen
en de corneareflex zijn nog op te wekken. De narcose is onvoldoende.

30 min. post inj.: Het dier ligt zeer rustig op de operatietafel; de motorische
paralyse is belangrijk. De reflexen zijn zwak positief. Bij het incideeren
van huid en spieren (ovariotomie) volgt eenige reactie. De operatie wordt
na een inhalatie van aether vervolgd.

60 min. post inj.: Het varken loopt, hoewel nog eenigszins waggelend.

Proef XI.

Lichaamsgewicht: 16 kg.

Dosis chloralhydraat: 16/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

5 a 7 min. post inj.: Het dier is in belangrijke mate atactisch in de achterhand
en komt te liggen; herhaalde pogingen tot opstaan mislukken.

10 min. post inj.: Een duidelijke, hoewel niet algeheele verslapping van de
skeletmusculatuur is aanwezig; de reflexen van de huid en cornea zijn
nog positief.

25 min. post inj.: De narcosediepte is onvoldoende. De operatie (hernia)
wordt in een aanvullende aether-narcose voltooid.

/O min. post inj.: Verschijnselen van parese zijn niet meer aanwezig.

Proef Xn.

Lichaamsgewicht: 32 kg.

Dosis chloralhydraat: 32/5 gr. (concentratie 5 %).

Bevindingen:

5 a 8 min. post inj.: Na slingerende bewegingen gedurende eenige minuten,
bijna uitsluitend in de achterhand, komt het dier te liggen; het vertoont
zwakke loopbewegingen en braakt één keer.

12 min. post inj.: Het varken ligt rustig; geen volkomen motorische paralyse.
De corneareflex is nog positief.

18 min. post inj.: De reflexen zijn nog positief.

20 a 30 min. post inj.: Door een gift per inhalationem van aether-chloroform
is de anaesthesie volkomen en heeft de operatie (castratie van cryptor-
chismus) plaats.

Dit 12-tal narcoseproeven heeft aangetoond, dat een dosis van
i/e gram chloralhydraat per kg. lichaamsgewicht, zoowel als die
van 1/5 gram voor het verkrijgen van een bevredigende narcose-
diepte onvoldoende is.

In geen der gevallen zijn de reflexen volledig uitgeschakeld
geweest; steeds was het voor het verrichten der operatie noodig
door een aanvulling met aether of met chloroform-aether per
inhalationem den narcosetoestand te verdiepen. Wel werd sterk
den indruk verkregen, dat door de applicatie van 1/5 gram de
motorische parese en vermindering der reflexprikkelbaarheid be-
langrijker was dan die, welke na de toediening van de kleinere
dosis werd verkregen.

Proevenreeks I.

Deze reeks omvat 40 gevallen van narcose. Bij elk der varkens
werd 34 gram chloralhydraat per kg. levend gewicht in een
oplossing van 5 % ingespoten.

Van een 5-tal is de beschrijving eenigszins uitvoerig, terwijl
de overige 35 narcosen in twee tabellen op beknopte wijze zijn
weergegeven.

Geval 1.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 13 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39.3°, hartslag 128, ademhaling 36 p.m..

Injectie: 65 cm®.

Bevindingen:

2 ä 5 min. post inj. Het dier begint te waggelen in de achterhand; het gaat
herhaalde malen liggen en weer opstaan. De spierverslapping neemt zoo
snel toe, dat het ten laatste niet meer op kan en rustig op de zijde blijft
liggen. De oogen zijn gesloten.
10 min. post inj. Totaal verslapt wordt de big op de operatietafel gelegd.

Huid- en corneareflexen zijn volkomen opgeheven.
15 ä 20 min. post inj. De operatie wordt verricht. Noch op de huid-spiersnede,
noch bij het doorboren van het peritoneum of het wegknippen der ovariën
is eenige reactie te bemerken.
40 min. post inj. De toestand is nog onveranderd. De reflexen zijn negatief,
ä 2 uren post inj. Het dier komt langzaam tot ontwaken; de reflexen
keeren geleidelijk terug, allereerst de kroonreflex, wat later de andere
reflexen. Gedurende deze periode wordt bij het liggende dier nu en dan
langdurige tremor musculorem waargenomen, soms afgewisseld door een
korte periode met zwakke klonische krampen der ledematen. Ten laatste
komt het varken eenigszins overeind of blijft even zitten om daarna weer
in een korteren of längeren slaaptijd terug te vallen. Op het alleriaatst
(2 uren post inj.) loopt het dier waggelend rond.
Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen op-
genomen; ze was achtereenvolgens 38,7°, 36,4° en 36,2°. Drie uren na
de injectie was ze 36.9°.
Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd; er werden
achtereenvolgens geteld 148, 130, 128 en 128 slagen.

Ademhaling: Deze was steeds rustig en bedroeg 30, 20, 20 en 18 adem-
halingen per min.

Na de narcose: Het dier is nog een week in observatie gebleven. Uitgezonderd
een iets geringere eeüust gedurende den dag na de operatie zijn er in dien
tijd geen verschijnselen waargenomen, welke op rekening van de injectie
zouden kunnen worden gesteld.

Geval 2.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 6 kg.

Operatie: Hernia ventralis.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39.5°, hartslag 160, ademhaling 36 p. m..

Injectie: 30 cm®.

Bevindingen:

2 à 5 min. post inj. Reeds binnen 3 minuten begint het varken te wankelen
in de achterhand en deze motorische slapte is spoedig zoover voortge-
schreden, dat het dier niet meer kan opstaan en slap terneer ligt. Slechts
even worden, nadat het ligt, wat loopbewegingen opgemerkt; deze houden
op en het dier komt in een diepen slaap.

8 min. post inj. Bij het opbeuren en neerieggen op de tafel is het varken
totaal verslapt, de huid- en conjunctiva-corneareflexen blijken verdwenen
te zijn.

15 à 40 min. post inj. In deze periode vindt de operatie plaats; niet de minste
reactie wordt hierbij waargenomen.

45 min. post inj. De reflexen zijn nog niet teruggekeerd; het varken slaapt
rustig en diep, de ademhaling is regelmatig.

1}4 à 3 uren post inj. Langzaam komt het dier tot ontwaken; gaandeweg
keeren de reflexen terug. Langdurige tremor wordt waargenomen. Ten
laatste heeft de spierfunctie zich hersteld en kan het dier opstaan.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen op-
genomen en was achtereenvolgens 36.8°, 35°, 34.8°, 35° en 37.8 .

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd deze gecontroleerd; er werden achter-
eenvolgens geteld 210, 216, 180, 180 en 162 slagen.

Ademhaling: Deze was rustig en bedroeg 16, 17, 21, 32 en 30 ademhalingen
per min.

Na de narcose: Het dier bleef nog 10 dagen onder controle. Behalve een
verminderden eetlust gedurende de eerste paar dagen, die aan de ingrijpende
operatie werd toegeschreven, zijn in deze periode geen bijzondere verschijn-
selen waargenomen.

Geval 3.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 103^ kg.

Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 38.7°, hartslag 105, ademhaling 30 p. m..

Injectie: 52 cm^.

Bevindingen:

1nbsp;a 30 min. post inj. Het varken loopt na de injectie rond en vertoont geen
verschijnselen van ataxie, het blijkt eenigszins geëxciteerd en snuffelt overal.
Het dier wordt rustiger, maar het komt niet in narcose. Vermoed wordt,
dat de chloraloplossing grootendeels in den darm is terechtgekomen. Het
varken wordt weggebracht en krijgt ook gedurende de volgende 24 uren
geen voedsel.

De herhaling vindt den volgenden dag plaats; er wordt wederom 52 cm''
ingespoten. Temp., hartslag en ademhaling bedroeg resp. 39,2°, 110 en 30.

Bevindingen:

2nbsp;a 5 min. post inj. Het dier begint te waggelen in de achterhand; de
motorische slapte schijnt na 4 min. reeds totaal.

9nbsp;min. post inj. Het varken ligt geheel verslapt temeer; de huid- en cornea-
reflexen zijn volkomen opgeheven.

10nbsp;a 15 min. post inj. De operatie wordt zonder eenige reactie verricht.

1% a 2 uren post inj. Het dier komt tot ontwaken; de reflexen keeren

geleidelijk terug. Herhaalde langdurige tremor en eenige klonische krampen.
Nu en dan treden er wat loopbewegingen op. Ten laatste loopt het varken,
hoewel nog wankel, rond.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen opge-
nomen, en was achtereenvolgens 37.6°, 35.7°, 37° en 37.9°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen was deze achtereenvolgens 138, 88, 93
en 120.

Ademhaling: Deze was rastig en regelmatig, er werden geteld 11, 9, 14 en
27 ademhalingen per min..

Na de narcose: Nog gedurende 2 weken werd de gezondheidstoestand van dit
dier nagegaan, maar er zijn geen nadeelige gevolgen waargenomen, die
op rekening van de injectie zouden kunnen worden gesteld.

Geval 4.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 26 kg.

Operatie: Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek: Geen lichaamstemp., hartslag en ademhaling opgenomen.

Injectie: 130 cmquot;.

Bevindingen:

5 a 9 min. post inj. Langzamerhand begint het varken atactisch te worden
in de achterhand; het komt ten laatste op de zijde te liggen.

12 a 14 min. post inj. Het dier vertoont loopbewegingen en beweegt regel-
matig met den kop. Huid- en corneareflexen zijn, hoewel zwakker, nog

aanwezig.nbsp;r , ,nbsp;n •

20 min. post inj. De corneareflex is nog juist positief, de kroonretlex is

verzwakt.

25 a 35 min. post inj. Bij het maken van de huidsnede treedt een duidelijke
reactie op. De narcose wordt door toediening van 5 cm^ chloroform-aether
M per inhalationem volkomen. De operatie geschiedt zonder reactie.
50 min. a 11^ uur post inj. De reflexen komen geleidelijk terug en het varken
komt gedurende deze periode overeind en loopt aan het einde hiervan rond.
Na de narcose zijn er gedurende de volgende 15 dagen geen nadeelige
gevolgen geconstateerd.

Geval 5.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 21 kg.
Operatie: Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek: Geen lichaamstemp., hartslag en ademhaling opgenomen.

Injectie: 105 cmquot;.

Bevindingen:

1 a 6 min. post inj. Spoedig treedt een parese van het achterstel op, welke

tot totale paralyse voortschrijdt.
6 min. post inj. Het varken ligt totaal verslapt, de huid- en corneareflexen

zijn schijnbaar opgeheven. De ademhaling is rustig.
18 min. post inj. Het blijkt dat de cornea- en de kroonreflex nog zwak zijn
op te wekken en ook bij het maken van de huidsnede ten behoeve VM
de operatie volgt reactie. Een toedienen van 3 cm» chloroform-aether aa
per inhalationem is voldoende om de gewenschte narcosediepte te ver-
krijgen In het verder verloop der operatie is geen enkele reactie opgemerkt.
45 min a 3 uren post inj. Langzamerhand keeren de reflexen terug; een
langdurige tremor musculorem, afgewisseld met zwakke klonische krampen
der ledematen, wordt waargenomen. Ten laatste komt het dier overeind
en loopt rond, het is echter nog slap en versufd.
Na de narcose: Den volgenden dag is de eetlust nog gering; deze herstelt
zich en gedurende een week zijn geen bijzondere verschijnselen waar-
genomen.

Tabel Proevenreeks I.
Dosis 34 gram P^r kg. lichaamsgewicht. Concentratie 5 %.

Proefdier No. 6,

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 10 kg.
T. 39,3°.
H. 152.
A. 32.

Injectie.

50 cm®.

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Het dier ligt beweging-
loos; reflexen nog positief.
15 min. p. i. Reflexen nog zwak po-
sitief.

25 min. p. i. Operatie wordt verricht;
slechts even een geringe reactie bij het
losmaken van den breukzak.
1J4 ä 3 uren p.i. Duur van ontwaken;
geleidelijke terugkeer der reflexen;
langdurige tremor, eenige geringe klo-
nische krampen.

Temp. 38°, 35,9°, 36,2°, 38,2°, 38,7°.
Hartslag 176, 204, 190, 152, 152.
Ademh. 28, 16, 18, 24, 27.

Opmerkingen.

Goede narcose van
langen duur.

Na de narcose:

Observatie 6 dagen;
geen ziektever-
schijnselen.

Proefdier No. 7.
Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 11M kg.
T. 39,6°.
H. 114.
A. 32.

Injectie.

57,5 cm».

Verloop der narcose.

3 ä 4 min. post inj. Het dier ligt totaal
verslapt.

15 min. p.i. Reflexen nog aanwezig.
20 min. p.i. Alleen de kroonreflex nog
gering positief.

30 min. p. i. Operatie wordt verricht;
er is alleen een zeer zwakke reactie bij
het maken van de huidsnede.
55 min. ä 3 uren p.i. Langen duur van
ontwaken; de reflexen keeren geleide-
lijk terug. Geringe tremor en loopbe-
wegingen.

Temp. 39°, 36,4°, 35,9°, 38,6°.
Hartslag 180, 132, 110, 132.
Ademh. 16, 14, 20, 28.

Opmerkingen.

Goede narcose van
langen duur.

Na de narcose:
Observatie 14 da-
gen; geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 8.

Varken m.

Operatie.

Cryptorchidie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 40 kg.
T. 38,7°.
H. 160.
A. 36.

Injectie.

180 cm®.

Verloop der narcose.

3 ä 5 min. post inj. Intreden der spier-
verslapping; het dier komt te liggen
en vertoont loopbewegingen.
15 min. p. i. Reflexen nog positief.
25 min. p. i. Huidreflexen nog zwak
aanwezig, corneareflex weg.
28 min. p. i. Aanvang der operatie;
geringe reactie bij incideeren van huid-
en peritoneum.

% è IJ^ uur p. i. Duur van ontwaken;
i terugkeer der reflexen. Gedurende deze
periode geringe loopbewegingen.
1J4 unr P- i- Braken.
Temp. 39,2°, 38,3°, 37,7°, 38,4°.
Hartslag 112, 118, 88, 108.
Ademh. 28, 18, 20, 24.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 5 dagen;
geen bijzondere ver-
schijnselen.

Proefdier No. 10.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderroek.

Lich. gew. 13 kg.
T. 38,3°.
H. 124.
A. 28.

Injectie.

65 cmquot;.

Verloop der narcose.

2 a 3 min. post inj. Het dier heeft
een algeheele spierverslapping.
9 min. p. i. Braken.
13 min. p. i. Het dier hgt; de reflexen
zijn nauwelijks weg.
28 min. p. i. Aanvang der operatie;
geringe reactie bij het maken van de
huidsnede en bij het inknippen van het
peritoneum. Aangevuld met chloor-
aethyl per inhal.

1 a 3 uren p. i. Duur van ontwaken;
reflexen komen geleidelijk terug; lang-
durige tremor.

Temp. 36,4°, 35,6°, 36,6°, 38,9°.
Hartslag 136, 144, 148, 120.
Ademh. 16, 14, 18, 20.

Opmerkingen.

Narcosediepte on-
voldoende; narcose
voortgezet met
chlooraethyl per in-
hal. 2 cm® en daar-
na goede narcose
van langen duur.

Na de narcose:
Observatie 7 da-
gen. Geen abnor-
male verschijnselen.

Proefdier No. 11.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 10 kg.
T. 39,2°.
H. 120.
A. 36.

Injectie.

50 cm».

Verloop der narcose.

3 a 5 min. post inj. Het varken ligt
bewegingloos; de reflexen zijn nog op
te wekken.

13 min. p. i. De reflexen zijn ver-
dwenen.

20 min. p. i. De operatie wordt ver-
richt. Alleen een uiterst geringe reac-
tie bij het doorboren van het peri-
toneum.

45 min. a IH uur P- Ontwaken met
geleidelijke terugkeer der reflexen;
tremor.

Temp. 36,6° na 40 min.
Hartslag 184 na 40 min.
Ademh. 16 na 40 min.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 12 da-
gen. Geen afwij-
kende verschijnse-
len.

Proefdier No. 12.

Varken vr.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 21 kg.
T. 39,8°.
H. 96.
A. 44.

Injectie.

105 cm3.

Proefdier No. 12a.

Na 1 dag.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 21 kg.
T. 39,2°.
H. 104.
A. 36.

Injectie.

105 cm».

Verloop der narcose.

15 min. post inj. Loopt iets atactisch.
35 min. p. i. Geen narcose.
50 min. p. i. Geen narcose.
95 min. p. i. Geen narcose.

3 min. post inj. Het dier ligt beweging-
loos; de reflexen nog positief.
11 min. p. i. De reflexen zijn weg.
20 min. p. i. Bij de operatie is geen
enkele reactie opgetreden.
13^ a 53^ uur p. i. Lange duur van
ontwaken, de reflexen keeren geleide-
lijk terug; geringe loopbewegingen,
tremor.

Temp. 38,6°, 37°, 39,1°.
Hartslag 80, 84, 96.
Ademh. 28, 24, 28.

Opmerkingen,

De injectie-vloeistof
is waarschijnlijk in
het darmlumen te-
rechtgekomen. Her-
haling op den vol-
genden dag.

Zeer goede narcose
van langen duur.

Na de narcose.

Observatie 9 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 13.

Varken m.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 15 kg.
T. 39,4°.
H. 116.
A. 32.

Injectie.
75 cm».

Verloop der nMcose.
4 min. post inj. Ligt bewegingloos.

7nbsp;min. p. i. Reflexen aanwezig.

8nbsp;min. p. i. Braakt.

15 min. p. i. Reflexen nog zwak posi-
tief.

22 min. p. i. Alleen de kroonreflex nog
zeer zwak aanwezig.
25 min. p. i. Aanvang der operatie;
geen enkele reactie.
46 min. p. i. Varken vertoont loopbe-
wegingen.

55 min. p. i. Loopt plotseling wagge-
lend rond.

Temp. 39,3°, 37,4°, 36,7°, 38,4°.
Hartslag 144, 128, 132, 124.
Ademh. 24, 28, 28, 30.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 5 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 14.

Varken m.

Operatie.

Cryptorchidie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 11 kg.
T. H. A. niet gecontro-
leerd.

Injectie.

55 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Intreden der spierver-
slapping en gaan liggen. Is onrustig,
probeert overeind te komen, kruipt
rond en slaat met den kop heen en
weer en dit gaat gepaard met loop-
bewegingen.

11 min. p. i. Ligt rustig in slaap; de
reflexen nog gering positief.
18 min. p. i. De huidreflexen nog zwak
aanwezig. Corneareflex negatief.
20 min. p. i. Begin der operatie; alleen
even reactie bij het maken van de
huidsnede, verder goede narcose.
40 min. ä 2 uren p. i. Duur van ont-
waken en terugkeer der reflexen, lang-
durige tremor; herhaalde zwakke klo-
nische krampen.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 15.

Varken vr.

Operatie.

Hernia ventralis.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 9 kg.
T. 39,5°.
H. 128.
A. 36.

Injectie.

45 cm».

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Er is een algeheele
verslapping der lichaamsspieren.
6 min. p. i. De reflexen nog zwak
positief.

10 min. p. i. Reflexen zijn verdwenen.
15 ä 30 min. p. i. Operatie wordt ver-
richt; slechts eenige geringe reactie bij
het reponeeren van de darmlissen.
50 min. ä 2 uren p. i. Ontwaken; ril-
lingen en geringe klonische krampen.
Temp. 39,3°, 36,6°, 37,3°, 38,6°.
Hartslag 148, 168, 162, 144.
Ademh. 30, 32, 30, 32.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 16.

Varken m.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 30 kg.

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Het dier ligt verslapt

temeer.

8 a 10 min. p. i. De reflexen zijn ver-
dwenen.

12 a 18 min. p. i. De operatie wordt
verricht. Geen reactie.
13^ a 4 uren p. i. Langzaam ontwaken
en geleidelijke terugkeer der reflexen.

Opmerkingen.

Zeer goede narcose
van langen duur.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 17.

Varken m.

Operatie.

Hernia scrotalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 10 kg.
T. 39,6°.
H. 116.
A. 36.

Injectie.

50 cmS.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Bewegingloos liggen.
10 min. p. i. Reflexen nog gering aan-
wezig.

14 min. p. i. De reflexen zijn ver-
dwenen; met de operatie wordt aan-
gevangen; geen reactie tijdens het ge-
heele verloop.

ä 314 uur p. i. Langzaam ontwa-
ken met terugkeer der reflexen, tremor,
klonische krampen (zwak).

Temp. 39,4°, 37,2°, 36,1°, 37,6°, 38,5°.
Hartslag 136, 144, 156, 132, 128.
Ademh. 32, 35, 28, 30, 31.

Opmerkingen.

Zeer goede narcose
van langen duur.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 18.
Varken m.

Operatie.

Cryptorchidie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 13 kg.

Injectie.

65 cm®.

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Valt en blijft verslapt
liggen.

6 min. p. i. De reflexen weg.

17 min. p. i. Aanvang der operatie,

geen reactie.

1 a 3 uren p. i. Langzaam ontwaken
en terugkeer der reflexen. Zwakke
loopbewegingen gedurende deze pe-
riode, eveneens spierrillingen.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 19.

Varken vr.

Operatic.

Afgekapseld abces in
flank.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 18 kg.

Injectie.

90 cm3.

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Ligt slap terneer.
17 min. p. i. Alleen nog een zeer
geringe corneareflex.

20 a 27 min. p. i. Excisie van het
abces, waarbij nu en dan een geringe
reactie optreedt.

1 a 2 uren p. i. Bijkomen met terug-
keer der reflexen, tremor.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 4 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 20.

Varken m.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 19 kg.

Injectie.

95 cm®.

Verloop der narcose.

3 a 4 min. post inj. Ligt verslapt ter-
neer.

8 min. p. i. De reflexen zijn gering
positief.

13 min. p. i. De reflexen zijn zeer
zwak.

18 min. p. i. Begin der operatie, waar-
bij een geringe reactie aanwezig blijkt;
na toediening van enkele cm® chloor-
aethyl per inhal. wordt de operatie
voltooid.

13^2 a 3 uren p. i. Langzaam ontwa-
ken, geleidelijke terugkeer der reflexen,
tremor.

Opmerkingen.

Narcosediepte niet
geheel voldoende.
Door toediening
van 2 cm® chloor-
aethyl per inhala-
tionem een zeer
goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 21.

Varken vr.

Operatie.

Hernia ventralis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 12 kg.

Injectie.

60 cm®.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Het dier ligt bewe-
gingloos.

18 min. p. i. De reflexen zijn zoo goed
als verdwenen.

20 min. p. i. Aanvang der operatie,
geen reactie.

25 a 50 min. p. i. Vertoont geringe
reactie gedurende de operatie; aanvul-
len met chloroform-aether.
134 a 1J4 uur p. i. Ontwaken met
geleidelijke terugkeer der reflexen.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose.

Bijgegeven 10 cm®
chloroform-aether.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 22.

Varken vr.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 8 kg.

Injectie.

40 cm».

Verloop der narcose.

6 min. post inj. Motorische paralyse
zichtbaar volkomen.
15 ä 25 min. p. i. Reflexen zwak po-
sitief. Bij de operatie blijkt reactie
aanwezig te zijn.
% ä 3 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Narcosediepte on-
voldoende.
De operatie is
voortgezet in
aethernarcose
(4 cm»).

Na de narcose:
Observatie 12 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 23.

Varken vr.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 15 kg.

Injectie.

75 cm».

Verloop der narcose.
5 min. post inj. Spierverslapping vol-
komen.

20 a 25 min. p. i. Reflex aan de kroon-
huid nog juist positief. Bij aanvang
der operatie reactie.
1 a 3]/2 uur p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Narcosediepte on-
voldoende. Verdie-
pen der verdooving
met 3 cm» chioor-
aethyl.

Na de narcose:
Observatie 7 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 24

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 6 kg.

Injectie.

30 cm».

Verloop der narcose.

2 ä 4 min. post inj. Bewegingloos.
12 min. p. i. Reflexen negatief.
15 ä 20 min. p. i. Operatie; geen re-
actie.

IH ä V/2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose;

Observatie 10 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 25.

Varken m.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 6 kg.

Injectie.
30 cm».

Verloop der narcose.

4 ä 5 min. post inj. Motorische pa-
ralyse volkomen.
9 min. p. i. Reflexen weg.
18 ä 25 min. p. i. Operatie; geen re-
actie.

1 ä 2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 12 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 26.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 53^ kg.

Injectie.

25 cm».

Proefdier No. 27.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek,

Lich. gew. 7 kg.

Injectie.

35 cm».

Verloop der narcose.

2 ä 3 min. post inj. Ligt terneer.
5 ä 6 min. p. i. Reflexen negatief.
15 ä 20 min. p. i. Operatie; geen
reactie.

IJ/^ ä 2 uren p. i. Ontwaken.

Verloop der narcose.

5 min. post inj. Ligt bewegingloos.
11 min. p. i. Slaapt; reflexen nog even
positief.

15 a 20 min. p. i. Operatie; duidelijk
reactie. De narcose aangevuld met
chlooraethyl.

1 a 2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 12 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Opmerkingen.

Narcosediepte on-
voldoende; aanvul-
ling met 3 cm»
chlooraethyl.

Na de narcose:

Observatie 12 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 28.
Varken m.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 39 kg.

Verloop der narcose.

3 ä 4 min. post inj. Ligt bewegingloos.
15 min. p. i. Reflexen negatief.
20 ä 35 min. p. i. Operatie; geen
reactie.

13^ ä 3 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

SAMENVATTING.

Narcosediepte: Bij 28 dieren werd een narcosediepte verkre-
gen, die voor een deel met ,,zeer goedquot; en voor een ander deel
met ,,goedquot; is aangeduid. Van dit aantal zijn bij 18
dieren de reflexen volledig uitgeschakeld geweest (in 10 ge-
vallen na 6 a 10 minuten, in 7 gevallen na 10 a 15 minuten en
in 1 geval na 25 minuten), en hier werd ook tijdens de operatie
niet de minste reactie waargenomen. Bij de 10 anderen bleek de
reactie van een zoo korten duur en van een zoo geringe inten-
siteit te zijn, dat de operatieve bewerking zonder toediening van
een aanvullend narcoticum ongestoord kon worden voltooid.

In 12 gevallen was de opheffing der reflexen niet volledig en
veelal bleek de wenschelijkheid tot het verdiepen der narcose
reeds bij den aanvang der operatie. Daartoe werd bij een deel
der dieren gebruik gemaakt van een inhalatie van chloroform-
aether, bij een ander deel van een toediening van chlooraethyl.
In het algemeen was slechts een kleine hoeveelheid van dit aan-
vullend narcoticum noodig om de gewenschte narcosediepte te
verkrijgen.

Motorische paralyse: In 35 gevallen bleek deze zichtbaar
volkomen binnen een tijdsverloop van 5 minuten; bij 5 dieren was
dit het geval na 5 a 9 minuten.

Aanvang en duur der narcose (tolerantie): Van de 28 dieren,
waarbij van geen aanvullend narcoticum werd gebruik gemaakt,
was in het meerendeel der gevallen na 8 a 25 minuten de ge-
wenschte narcosediepte verkregen met een tijdsduur van gemid-
deld 1 uur.

Duur van ontwaken: Bij dezelfde 28 dieren duurde het ont-
waken gemiddeld l}/^ uur. In het algemeen kon het varken zich
dus gemiddeld ongeveer 2^ uren na de injectie, zij het veelal in
nog eenigszins paretischen toestand, op de beenen voortbewegen.

Lichaamstemperatuur: In alle 13 gevallen, waarbij deze is ge-
controleerd, werd gedurende de narcose een daling der tempera-
tuur waargenomen. Deze bedroeg van 2° tot 4°.

Hartslag: Van dezelfde 13 gevallen werd tijdens de narcose

bij 11 dieren een verhooging van de frequentie van den hartslag
vastgesteld, bij 2 anderen een verlaging.

Ademhaling: Gedurende de narcose werd bij alle 13 dieren de
ademfrequentie geringer; deze daalde tot op 1/3 a 2/3 van het
aantal van vóór de injectie.

In 3 gevallen werd vóór het intreden van de narcose braken
waargenomen; in één geval tijdens het ontwaken.

Bij de observatie van elk der dieren gedurende meerdere dagen
(1 a 2 weken) na de narcose zijn geen verschijnselen opgemerkt,
die op een schadelijke werking van de inspuiting zouden wijzen.

In 3 gevallen (proeven 3, 9 en 12) mocht het na de eerste
injectie niet gelukken een narcose te verkrijgen. Slechts een
geringe spierverslapping en eenige stoornis in de coördinatie bij
de beweging werd hier waargenomen. Deze bevinding was zóó
afwijkend van het gewone beeld, n.1. het geleidelijk intreden van
een volkomen of bijna volkomen motorische paralyse binnen
weinige minuten, dat deze mislukking werd toegeschreven aan het
feit, dat de chloraloplossing voor het grootste gedeelte in het
darmlumen werd geïnjicieerd.

Proevenreeks II.

Hier volgt de beschrijving van 20 gevallen van narcose, waarbij
voor elk der dieren gebruik gemaakt werd van 1/3 gram chloral-
hydraat per kg. lichaamsgewicht in een oplossing van 10 %.
Van een 3-tal narcosen zijn de bevindingen eenigszins uitvoerig
weergegeven; van de overige 17 is dit op beknopte wijze in een
tabel geschied.

Geval 1,

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 6 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,7°, hartslag 172, ademhaling 36 p. m.

Injectie: 20 cm®.

Bevindingen:

2 a 3 min. post inj. Het varken wordt in de achterhand snel atactisch en
legt zich neer.

8 min. post inj. Er is een totale spierverslapping en een diepe slaap, de oogen
zijn gesloten; de corneareflex is verdwenen, de kroonreactie is nog zwak
positief.

13 min. post inj. Zoowel de huid- als de corneareflex is verdwenen.
20 a 25 min. post inj. Bij het verrichten van de ovariotomie treedt geen
enkele reactie op.

\]/2 a 53^2 uren post inj. In deze periode komen de reflexen geleidelijk weer
terug. Nu en dan vertoont het dier tremor musculorem, afgewisseld met
eenige loopbewegingen. Heel langzaam ontwaakt het dier en gaat ten
laatste overeind zitten om daarna nog waggelend en suf te gaan rondloopen.
Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen op-
genomen; zij was achtereenvolgens 38,5°, 35,9°, 34,8° en 4 uren na de
injectie 38,8°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd deze gecontroleerd; er werden achter-
eenvolgens geteld 164, 156, 164 en 204 slagen.
Ademhaling: Deze was steeds rustig en diep en bedroeg 28, 22, 24 en 32
ademhalingen p. m.

Na de narcose: De temperatuur bleek gedurende de 4 volgende dagen normaal
te zijn en het varken vertoonde alleen den eersten dag wat minder eetlust.
De observatie werd nog 5 dagen voortgezet en niets wees op verschijnselen,
die op rekening der injectie zouden zijn te stellen.

Geval 2.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 10 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 38,6°, hartslag 140. ademhaling 40 p. m.

Injectie: 33 cm®.

Bevindingen:

3nbsp;min. post inj. Het dier ligt verslapt temeer.

15 min. post inj. De reflexen zijn zoo goed als verdwenen.

25 min. post inj. Corneareflex negatief; kroonreflex iets positief.

30 à 35 min. post inj. De operatie wordt verricht; alleen bij het maken van
de huidsnede treedt er een zeer geringe reactie op.

4nbsp;uren post inj. Het varken is langzamerhand ontwaakt en loopt rond.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen
opgenomen; ze was achtereenvolgens 37,8°, 35,7°. 35,9° en 38,6°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd en werden
achtereenvolgens geteld 136, 100, 180 en 144 slagen.

Ademhaling: Deze was rustig en bedroeg 24, 26, 28 en 36 ademhalingen p. m.

Na de narcose: Het dier bleef nog 6 dagen onder controle en er werden
geen bijzondere verschijnselen waargenomen.

Geval 3.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 22 kg.

Operatie: Hernia inguinalis.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,3°, hartslag 148, ademhaling 36 p. m.

Injectie: 73 cm®.

Bevindingen:

11 à 15 min. post inj. Het dier komt te liggen.

17 min. post inj. De reflexen zijn nog aanwezig.

27 à 40 min. post inj. De kroonreflex is nog positief en bij den aanvang der
operatie blijkt er een hinderlijke reactie te zijn. Toegevoegd wordt - 10 cm'

chloroform-aether « per inhalationem, waarna de gewenschte narcosediepte
verkregen wordt. De operatie wordt verder ongestoord verricht.

1 uur post inj. Het dier is ontwaakt en loopt nog wankel rond.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze 2 maal opgenomen; ze was
achtereenvolgens 39° en 38,8°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd en werden
achtereenvolgens geteld 184 en 156 slagen.

Ademhaling: Deze bedroeg 32 en 24 ademhalingen.

Na de narcose: Het varken werd 5 dagen gecontroleerd; er zijn geen bijzon-
dere verschijnselen waargenomen.

Tabel Proevenreeks II.

Dosis 1/3 gr- per kg. lichaamsgewicht. Concentratie 10 %.

Proefdier No. 4.
Varken m.

Operatic.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 53^ kg.
T. 39,5°.
H. 124.
A. 48.

Injectie.

18 cm».

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Ligt slap terneer.
10 min. p, i. De reflexen verdwenen.
24 a 35 min. p. i. De operatie wordt
verricht; geen reactie.
13^ a 5 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 38°, 35,2°, 34,8°, 38,9°.
Hartslag 130, 128, 136, 176.
Ademh. 32, 36, 39, 42.

Opmerkingen.

Zeer goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 5.

Varken m.

Operatie.

Hernia scrotalis.

Vooronderzoek,

Lich. gew. 9 kg.
T. 39,8°.
H. 148.
A. 36.

Injectie.

30 cm».

Verloop der narcose,

5 a 8 min. post inj. Totale spierver-
slapping.

10 a 13 min. p
weg

30 a 40 min. p.
actie.

13^ a 3 uren p. 1. untwaKen; gedu-
rende deze periode veel loopbewe-
gingen.

Temp. 39°, 35,7°, 39,4°, 39,4
Hartslag 140, 144, 158, 152.
Adamh. 22, 14, 24, 28.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose.

Observatie 4 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 6.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 13 kg
T. 38,2°.
H. 128.
A. 36.

Verloop der narcose.

5 min. post inj. Ligt bewegingloos.
20 min. p. i. De reflexen zijn weg.
40 a 50 min. p. i. De operatie wordt
verricht; geringe reactie op huid- en
spiersnede en bij het afknippen der
ovariën.

13^ a 4 uren p. i. Langzamerhand ont-
waken en gaan loopen. Dikwijls tre-
mor en loopbewegingen.
Temp. 36,6°, 35,6°, 36,6°, 38,9°.
Hartslag 136, 164, 188, 140.
Ademh. 28, 25, 24, 36.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
24 dagen na de
operatie gestorven.
Sectie:

acute gastroenteri-
tis en catarrhale-
bronchitis; geen pe-
ritonitis aanwezig.

Proefdier No. 7.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 11 kg.
T. 39,7°.
H. 148.
A. 48.

Injectie.

37 cm».

Verloop der narcose.

4 a 6 min. post inj. Ligt.

17 min. p. i. Alleen de kroonreflex

nog zwak positief.

25 a 30 min. p. i. Operatie; slechts
zeer geringe reactie bij de huidsnede.
50 a 70 min. p. i. Ontwaken en loo-
pen; weer inslapen.
2gt;2 uur p. i. Geheel bij.
Temp. 38,3°, 39,5°, 39,4°, 39,5°.
Hartslag 144, 200, 180, 166.
Ademh. 25, 32, 36, 40.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen

Proefdier No. 8.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 11}^ kg.
T. 39,5°.
H. 132.
A. 48.

Injectie.

38 cm».

Verloop der narcose.

4 a 7 min. post inj. Ligt.
30 a 35 min. p. i. Huidreflexen zwak
positief; operatie, waarbij zeer geringe
reactie bij de huidsnede.
1 a 1^/2 uur p. i. Ontwaken.
Temp. 38,7°, 39°, 39,6°, 39,6°.
Hartslag 204, 168, 148, 142.
Ademh. 21, 32, 36, 39.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 5 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 9.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 12 kg.
T. 39,8°.
H. 148.
A. 48.

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Ligt.
20 min. p. i. Kroonreflex nog positief,
40 a 50 min. p. i. Operatie wordt
verricht; wegens hinderlijke reactie
chlooraethyl bijgegeven.
1 a 2 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 38,2°, 36,5°, 38,7°, 39,2°.
Hartslag 130, 180, 144, 144.
Ademh. 28, 32, 36. 36.

Opmerkingen.

Narcosediepte niet
voldoende. Narcose
is voortgezet met
3 cm» chlooraethyl.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnseler..

Proefdier No. 19.
Varken vr.

Operatie.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 7 kg.
T. 39,2°.
H. 96.
A. 36.

Injectie.

23 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt.
5 min. p. i. Braakbewegingen.
13 min. p. i. Corneareflex weg; kroon-
reflex aanwezig.

26 min. p. i. Operatie; zeer geringe
reactie bij de huidsnede, overigens niet.
1 a V/i uren p. i. Ontwaken.
V/l uren p. i. Braakt.
Temp. 36,1°, 35°, 35°, 35,7°, 36,8°,
37°, 37,5°, 37,9°, 38,2°, 38,5°, 38,7°.
Hartslag 104, 100, 132, 136, 120, 108.
Ademh. 32, 29, 30, 27, 32, 32.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 20.
Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 6 kg.
T. 38,7°.
H. 144.
A. 32.

Injectie.

20 cm».

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Ligt.
12 min. p. i. Reflexen weg.
14 min. p. i. Operatie; geen reactie.
1 ä 5 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 36,5°, 35,5°, 35°, 35,6°, 35,8°,
36,3°, 37,8°, 38°. 38,3°, 38,6°.
Hartslag 180, 160, 164, 140, 152, 168,
148.

Ademh. 25, 28, 24, 19, 24, 26, 27.

Opmerkingen.

Zeer goede narco
se.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

SAMENVATTING.

Narcosediepte: Bij 10 dieren werd een zeer goede narcose-
diepte verkregen, waartoe gerekend zijn die narcosen, waarbij de
reflexen volledig uitgeschakeld zijn geweest en waar tijdens de
operatie niet de minste reactie werd waargenomen. Bij 8 dieren
waren de reflexen volledig uitgeschakeld na 10 ä 20 minuten en
in twee gevallen na 22 en 35 minuten. Van een 8-tal andere
dieren is de narcose zoodanig geweest, dat slechts een zeer
geringe reactie bij het maken der huidsnede is opgemerkt, terwijl
overigens de operatie ongestoord kon worden vervolgd. Deze
gevallen zijn met „goedquot; aangeduid.

In 2 gevallen was de narcosediepte onvoldoende en bleek het
noodzakelijk de narcose voort te zetten door een inhalatie met
chloroform-aether (No. 9) of met chlooraethyl (No 3).

Motorische paralyse: In 14 gevallen bleek deze zichtbaar vol-
komen binnen een tijdsverloop van 5 minuten; bij 3 dieren was
dit het geval na 5 a 8 minuten en in 3 andere gevallen duurde
dit langer en wel respectievelijk 12, 13 en 35 minuten.

Aanvang en duur der narcose (tolerantie): Van de 18 dieren
waarbij van geen aanvullend narcoticum werd gebruik gemaakt,
was in het meerendeel der gevallen na 13 ä 30 minuten (in
enkele andere na 10 ä 13 minuten) de gewenschte narcosediepte.
verkregen met een tijdsduur van gemiddeld ongeveer 1 uur.

Duur van ontwaken: Bij dezelfde 18 dieren was de gemiddelde
duur van ontwaken ongeveer 2Y2 uren. In het algemeen kon het
varken zich dus ongeveer 3% uren na de injectie, zij het veelal
in nog eenigszins paretischen toestand, voortbewegen.

Lichaamstemperatuur: Bij alle dieren werd gedurende de nar-
cose een daling der temperatuur waargenomen. Deze bedroeg
in 3 gevallen minder dan 2°, bij 12 dieren van 2° tot 4° en
bij 5 andere varkens van 4,1° tot 4,9°.

Hartslag: Van dezelfde gevallen werd tijdens de narcose bij
14 dieren een verhooging van de frequentie van den hartslag
vastgesteld; in 1 geval bleef deze vrijwel onveranderd en bij de
5 andere dieren werd een aanvankelijke verlaging door een sterke
stijging gevolgd.

Ademhaling: Gedurende de narcose werd bij alle 20 dieren de
ademfrequentie geringer. Deze daalde tot op 1/3 a 2/3 van het
aantal van vóór de injectie (in 4 gevallen was de daling van
weinig belang).

Bij de observatie van elk der dieren gedurende meerdere
dagen (4 tot 20 dagen) zijn geen verschijnselen opgemerkt, die
op een schadelijke werking van de inspuiting zouden kunnen
wijzen.

Proevenreeks III.

Deze reeks omvat 92 gevallen van narcosen. Als dosis werd
gebruik gemaakt van 1/3 gr. chloralhydraat per kg. lichaamsge-
wicht; de concentratie der oplossing was 5 %. Evenals bij de
vorige proevenreeks is ook hier een deel der narcosen uitvoerig be-
schreven, terwijl een ander deel op beknopte wijze is weer-
gegeven.

Geval 1,

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 10 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,2°, hartslag 136, ademhaling 26 p. m.

Injectie: 66 cm®.

Bevindingen:

4 min. post inj. Het dier ligt totaal verslapt op de zijde en heeft de oogen

gesloten; de reflexen zijn nog aanwezig.
8 min. post inj. De reflexen zijn verdwenen.

12 a 17 min. post inj. Bij het verrichten van de ovariotomie treedt geen
enkele reactie op.

1)4 a 4 uren post inj. Het varken ontwaakt langzamerhand, het gaat ten

laatste overeind zitten om daarna waggelend rond te loopen.
Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen

opgenomen; ze was achtereenvolgens 38,3°, 35,6°, 38,3° en 38,9°.
Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd; er werden

achtereenvolgens geteld 144, 172, 160 en 112 slagen.
Ademhaling: Deze was regelmatig en bedroeg 14, 35, 23 en 24 ademhalingen
p. m.

Na de narcose werd het dier nog gedurende 10 dagen gecontroleerd, zonder
dat eenige afwijking was te constateeren.

»

Geval 2.

Varken: Mannelijk, lichaamsgewicht 19 kg.
Operatie: Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,5°, hartslag 136, ademhaling 52 p. m.

Injectie: 127 cm®.

Bevindingen:

3 a 5 min. post inj. Het dier wordt atactisch in de achterhand en gaat liggen.

Het liggende varken vertoont gedurende enkele minuten geringe loopbe-
wegingen, waarna het in een diepen slaap geraakt.

15 min. post inj. De corneareflex is verdwenen, evenzoo de kroonreflex.

23 a 35 min. post inj. De operatie wordt verricht; geen enkele reactie wordt
gezien.

2nbsp;a 4 uren post inj. Langzamerhand komt het varken tot ontwaken. De
reflexen keeren geleidelijk terug. Soms vertoont het dier een meer of minder
lang durende tremor musculorem, afgewisseld met nu en dan wat klonische
krampen en loopbewegingen.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen op-
genomen; ze was achtereenvolgens 38,3°, 36,7°, 35,6°, 38° en 38,8°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd; er werden
achtereenvolgens geteld 216, 144, 136, 134 en 136 slagen.

Ademhaling: Deze was regelmatig en bedroeg 40, 37, 38, 43 en 30 adem-
halingen.

Na de narcose: Den volgenden dag was de eetlust wat verminderd; deze her-
stelde zich spoedig en in het verdere verloop gedurende 8 dagen werden
geen ziekteverschijnselen waargenomen.

Geval 3.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 10 kg.

Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,7°, hartslag 82, ademhaling 48 p. m.

Injectie: 66 cm®.

Bevindingen:

3nbsp;min. post inj. Het dier ligt terneer; er is een totale spierverslapping.

12 a 18 min. post inj. De reflexen zijn negatief; de operatie wordt verricht
en daarbij geen reactie anders dan een geringe reflex tijdens het tasten
in de buikholte.

IJ^ a 3 uren post inj. Langzamerhand ontwaken; tremor musculorem, soms
afgewisseld door loopbewegingen. Loopt aan het einde waggelend rond.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen
opgenomen; ze was achtereenvolgens 36,2°, 35,3°, 35,9° en 37,9°.

Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd; er werden
achtereenvolgens geteld 152, 164, 163 en 120 slagen.

Ademhaling: Deze was rustig en regelmatig en bedroeg 29, 25, 20 en 18
ademhalingen.

Na de narcose: Gedurende 14 dagen na de operatie werden geen afwijkingen
bij het dier waargenomen.

Geval 4.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 18 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,4°, hartslag 140, ademhaling 36 p. m.

Injectie: 120 cm».

Bevindingen:

2 à 6 min. post inj. Er is een algeheele verslapping van de spieren; het dier

ligt op de zijde en vertoont nu en dan loopbewegingen.
15 min. post inj. De reflexen zijn nog zwak positief.

20 à 25 min. post inj. De operatie wordt verricht; alleen bij het maken der

huidsnede een geringe reactie.
13^ à 5 uren post inj. Ontwaken gedurende dezen tijd. Herhaaldelijk tremor
musculorem.

Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen

opgenomen; deze was achtereenvolgens 37,2°, 35,2°, 36,1° en 36,3°.
Hartslag: Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd en werden

achtereenvolgens geteld 156, 152, 154 en 148 slagen.
Ademhaling: Deze was rustig en regelmatig en bedroeg 26, 23, 27 en 14 adem-
halingen.

Na de narcose: De controle van het varken gedurende 8 dagen na de operatie
liet geen bijzondere verschijnselen waarnemen.

Geval 5.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 50 kg.
Operatie: Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek: Geen temperatuur, hartslag en ademhaling gecontroleerd.

Injectie: 340 cm®.

Bevindingen:

5 à 6 min. post inj. Het dier wordt atactisch in de achterstand en gaat rustig
liggen.

15 à 28 min. post inj. De corneareflex is negatief; de kroonreflex is nog
zwak positief. Bij de operatie blijkt een zeer zwakke reactie aanwezig bij
het maken der huidsnede.
13^ à 4 uren post inj. Langzamerhand ontwaken.

Na de narcose: Gedurende nog 14 dagen werd het dier geobserveerd. Er zijn
geen bijzondere verschijnselen waargenomen.

Geval 6.

Varken: Vrouwelijk, lichaamsgewicht 14 kg.
Operatie: Ovariotomie.

Vooronderzoek: Lichaamstemp. 39,5°, hartslag 124, ademhaling 36 p. m.

Injectie: 93 cm®.

Bevindingen:

22 a 40 min. post inj. Vertoont alleen een geringe ataxie in de achterhand;
verschijnselen van narcose zijn niet te bemerken.

Den volgenden dag, na een voortgezet vasten gedurende 24 uren, wordt
de injectie herhaald.
Lichaamstemp. 39,3°, hartslag 116, ademhaling 32. Injectie 93 cm®.
2 min. post inj. Het dier ligt bewegingloos terneer op de zijde.
5 a 6 min. post inj. De reflexen zijn verdwenen.

8 a 16 min. post inj. De operatie wordt verricht zonder eenige reactie.
1 a 3 uren post inj. Ontwaken; de reflexen keeren geleidelijk terug.
Temperatuur: Gedurende de narcose is deze op verschillende tijdstippen op-
genomen; ze was achtereenvolgens 40,1°, 37,5°, 37,6° en 38,7°.
Hartslag. Op dezelfde tijdstippen werd de hartslag gecontroleerd en werden

achtereenvolgens geteld 108, 88, 88 en 132 slagen.
Ademhaling: Deze was rustig en regelmatig en bedroeg 27, 28, 20 en 28
ademhalingen.

Na de narcose: Gedurende 8 dagen gecontroleerd en geen afwijkingen opge-
merkt.

Tabel Proevenreeks III-
Dosis 1/3 gr. per kg. lichaamsgewicht. Concentratie 5 %.

Proefdier No. 7.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 6J4 kg.
T. 39,4°.
H. 144.
A. 48.

Injectie.

41 cm®.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Dier ligt beweging-
loos.

8 min. p. i. De reflexen volledig op-
geheven.

10 ä 15 min. p. i. Operatie wordt ver-
richt; geen reactie.

\]/i ä 4H nur p. i. Duur van ont-
waken, geleidelijke terugkeer der re-
flexen; tremor musculorem, afgewis-
seld met zwakke klonische krampen.
Temp. 38,5°, 35,8°, 38,1°. 38,6°.
Hartslag 152, 140, 200, 152.
Ademh. 24, 36, 32, 25.

Opmerkingen.

Zeer goede narco
se van langen duur.

Na de narcose:
Observatie 17 da-
gen. Geen bijz.
verschijnselen.

Proefdier No. 8.

Varken m.

Operatic.

Cryptorchidie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 17 kg.
T. 40°.
H. 164.
A. 48.

Injectie.

113 cm®.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt rustig op de zijde.
15 min. p. i. Reflexen verdwenen; ope-
ratie verricht, geen reactie.
1)4 ä 43^ uur p. i. Ontwaken.
Temp. 39,3°, 39,2°, 38,2°, 38,9°.
Hartslag 160, 156, 144, 156.
Ademh. 28, 20, 20, 27.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se van langen duur.

Na de narcose:

Observatie 14 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 9.
Varken vr.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. lOJ^ kg.
T. 39,8°.
H. 164.
A. 64.

Verloop der narcose.

2 a 3 min. post inj. Ligt bewegingloos.
13 min. p. i. De reflexen verdwenen.
18 min. p. i. Operatie verricht; geen
reactie.

2 a 5 uren p. i. Langzamerhand bij-
komen.

Temp. 38,8°, 37,9°, 36,9°, 39,3°.
Hartslag 144, 184, 140, 180.
Ademh. 36, 47, 44, 47.

Opmerkingen.

Zeer goede narcose
van langen duur.

Na de narcose:

Observatie 5 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 10.

Varken m.

Operatie,

Chron. funiculitis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 30 kg.
T. 39,4°.
H. 102.
A. 32.

Injectie.

200 cm®.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Het dier ligt en ver-
toont loopbewegingen.
11 min. p. i. Corneareflex weg; kroon-
reflex nog zwak positief.
15 ä 22 min. p. i. Bij de operatie
slechts een geringe reactie bij de huid-
incisie; overigens geen reflexen.
1 ä 3 uren p. i. Ontwaken; in het
laatste deel dezer periode veel tremor
en zwakke klonische krampen.
Temp. 37.3°, 36,9°, 36,8°, 38,1°.
Hartslag 90, 128, 128, 116.
Ademh. 26, 22, 25, 27.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 11.

Varken m.

Operatic.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 60 kg.
T. 39,5°.
H. 136.
A. 28.

Injectie.

400 cm®.

Verloop der narcose.
7 min. post inj. Ligt terneer, vertoont
tremor en loopbewegingen.
50 min. p. i. De reflexen zijn zwak;
de operatie wordt verricht en er be-
staat reactie. Aangevuld met chloro-
form per inhal.

Temp. 39,4°, 37,3°, 36°, 37,9°, 39,1°.
Hartslag 128, 128, 144, 140, 132.
Ademh. 22, 12, 13, 19, 24.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose. Bijgegeven 15
cm® chloroform pei
inhal.

Na de narcose:
De eerste 2 dagen
wat traag met eten.
daarna weer nor-
maal.

Observatie 10 da-
gen.

Proefdier No. 12.
Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 13 kg.

Injectie.

86 cm».

Proefdier No. 12a.
Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 13 kg.

Injectie.

86 cm®.

Proefdier No. 12b.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 13 kg.
T. 38,8°.
H. 128.
A. 32.

Injectie.

86 cm».

Verloop der narcose.

Komt niet in narcose; totaal geen
parese.

Na 1 dag voor de tweede maal inge-
spoten.

17 è 50 min. post inj. Alleen geringe
ataxie. Geen narcose.

Herhaling voor den derden keer.
3 min. post inj. Ligt op de zijde.
8 min. p. i. Braakt.
13 min. p. i. De reflexen nog positief.
20 min. p. i. Corneareflex weg, kroon-
reflex nog zwak aanwezig, eenige
loopbewegingen.

30 min. p. i. Laparotomie, met een
geringe reactie bij het insnijden van
het peritoneum.

2 ä 6 uren p. i. Langzamerhand ont-
waken.

Temp. 38,8°, 36,5°, 34,8°, 37,5°, 38,3°.
Hartslag 128, 156, 130, 134, 130.
Ademh. 32, 16, 20, 17, 25.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 7 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 15.

Varken vr.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 30 kg.

Injectie.

200 cm®.

Proefdier No. 15a.
Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 30 kg.
Geen T. H. en A. gecon-
troleerd.

Injectie.

200 cm».

Verloop der narcose.

7 ä 30 min. post inj. Is gering verslapt
in de achterhand, maar blijft loopen;
geen narcose.

Herhaling na 1 dag. (weer gevast).
5 ä 6 min. post inj. Het dier komt te
liggen.

25 min. p. i. Reflexen zijn nog zwak
positief.

28 ä 33 min. p. i. Operatie verricht;
zeer geringe reactie bij het maken van
de huidsnede en het trekken aan de
uterus.

1)4 ä 4 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose;
Observatie 9 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 16.
Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 12 kg.

Injectie.

80 cm».

Verloop der narcose.

2 ä 3 min. post inj. Ligt.

16 min. p. i. Reflexen weg.

30 ä 35 min. p. i. Operatie wordt

verricht; geen reactie.

lJ/2 ä 3 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 12 da
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 17.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 13 kg.
T. 38,8°.
H. 120.
A. 48.

Injectie.

87 cm».

Verloop der narcose.

2 ä 3 min. post inj. Ligt.
13 min. p. i. Reflexen verdwenen.
30 è 35 min. p. i. Operatie wordt ver-
richt; geen reactie.

ä 3H uur p. i. Ontwaken.
Temp. 38,3°, 36,7°, 37,7°, 38,5°.
Hartslag 128, 120, 116, 116.
Ademh. 18, 19, 36, 40.

Opmerkingen,

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 12 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 18.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 14 kg.
T. 39,6°.
H. 156.
A. 36.

Injectie.
93 cm».

Verloop der narcose.

2 è 3 min. post inj. Ligt neer en ver-
toont loopbewegingen.
20 min. p. i. Reflexen verdwenen.
35 ä 40 min. p. i. Operatie; geen re-
actie.

13^ ä 3}/^ uur p. i. Ontwaken.
Temp. 39,3°, 38,1°, 35,8°, 36,2°, 37,8°,
39,2°.

Hartslag 140, 120, 136. 160, 152, 160.
Ademh. 22, 18, 17, 16, 20, 24.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 12 da
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 19.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 13 kg.
T. 39,4°.
H. 176.
A. 48.

Verloop der narcose.

3 ä 4 min. post inj. Ligt slap terneer.
20 ä 25 min. p. i. Reflexen zijn ver-
dwenen; bij operatie alleen zeer geringe
reactie bij insnijden der huid.
2 ä 5 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 37,6°, 35,9°, 37,3°, 38,8°.
Hartslag 134, 112, 154, 162.
Ademh. 28, 24, 33, 36.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 20.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 13 kg.
T. 37,8°.
H. 110.
A. 32.

Injectie.

87 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt.
23 min. p. i. Reflexen verdwenen.
33 ä 38 min. p. i. Operatie; geen
reactie.

2M ä 6 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 36,7°, 36,5°, 37,6°, 38,1°.
Hartslag 105, 160, 154, 132.
Ademh. 32, 20, 31, 30.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 21.

Varken vr.

Operatie.

Laparotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 14 kg.
T. 39,4°.
H. 94.
A. 36.

Injectie.

93 cm».

Verloop der narcose.

2 ä 4 min. post inj. Ligt.
29 min. p. 1. Reflexen verdwenen.
31 ä 34 min. p. i. Operatie verricht,
alleen bij huidhechting geringe reactie.
1ä 4 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 37,9°, 36,7°, 37,7°, 39°.
Hartslag 148, 180, 154, 112.
Ademh. 20, 21, 36, 33.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 22.
Varken vr.

Operatie.

Prolapsis vaginae et
prolapsis recti.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 40H kg.
T. —
H. 140.
A. 52.

Verloop der narcose.

2 a 3 min. post inj. Ligt slap terneer.
16 min. p. i. De reflexen zijn ver-
dwenen.

30 a 40 min. p. i. De operatie wordt
verricht; geen reactie.

a 4 uren p. 1. Ontwaken.
Hartslag 160, 120.
Ademh. 30, 36.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen ziekte-
verschijnselen.

Proefdier No. 23.

Varken vr.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 243^ kg.
T. 39,5°.
H. 162.
A. 30.

Injectie.

163 cm®.

Proefdier No. 24.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 8 kg.

Injectie.

53 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt.
23 min. p. i. Reflexen zwak positief.
35 min. p. i. Aanvang der operatie;
reactie bij het losmaken der breuk-
zak; aanvullen met chloroform-aether.
Wl s.V/2 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 37,5°, 37,5°, 38,8°.
Hartslag 160, 200, 120.
Ademh. 28, 20, 21.

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Ligt.

12 min. p. i. De reflexen zijn weg,

operatie; geen reactie.

Wi a 2H uren p. i. Ontwaken; tremor

en loopbewegingen in deze periode.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose. Bijgegeven -1
cm® chloroform-
aether.

Na de narcose:

Observatie 9 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 8 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 25.

Varken vr.

Operatie.

Ovcjriotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 7 kg.

Injectie.
47 cm®.

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Ligt bewegingloos.
8 min. p. i. Reflexen weg.
12 ä 16 min. p. i. Operatie wordt ver-
richt; geen reactie.

ä 4 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 26.
Varken vr.

Operatic.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 10 kg.
T. 39,3°.
H. 158.
A. 24.

Injectie.

67 cm».

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Het dier ligt.
5 min. p. i. De reflexen weg.
10 a 15 min. p. i. Operatie; geen re-
actie.

13^ a 3 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 37,9°, 35,6°, 39,2°.
Hartslag 164, 180, 152.
Ademh. 16, 25, 20.

Opmerkingen.

Zeer goeds narco-
se.

Na de narcose:

Observatie 14 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 27.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 8 kg.

Injectie.

54 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt verslapt terneer.
9 min. p. i. De reflexen weg.
13 min. p. i. Operatie wordt verricht;
geen reactie.

IH a 2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose;
Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 28.

Varken m.

Operatie.

Hernia scrotalis.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 11 kg.

Verloop der narcose.

3 ä 7 min. post inj. Het dier ligt.
12 min. p. i. Reflexen gering aanwezig.

14nbsp;min. p. i. Operatie wordt verricht;
zeer geringe reactie bij huidsnede.

15nbsp;ä 20 min. p. i. Geen reactie meer.
1 ä 3 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 29.

Varken m.

Operatie.
Cryptorchidie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 26 kg.

Injectie.

174 cmS.

Proefdier No. 30.

Varken m.

Operatie.

Cryptorchidie.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 17 kg.

Injectie.

114 cm®.

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Ligt bewegingloos.

14nbsp;min. p. i. Kroonreflex gering aan-
wezig; corneareflex negatief.

15nbsp;min. p. i. Operatie verricht; zeer
geringe reactie bij huid-spiersnede;
verder geen reactie.

134 ä 2 uren p. i. Ontwaken.

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt terneer, geringe
loopbewegingen.

10 min. p. i. Corneareflex weg, kroon-
reflex nog zwak positief.
13 min. p. i. Operatie verricht; iets
reactie op huid-spiersnede, overigens
niet.

1 ä 2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 16 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
den. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 31.

Varken m.

Operatic.
Cryptorchidie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 17 kg.

Injcctic.

114 cm®.

Verloop der narcose.

2 ä 5 min. post inj. Ligt.
8 min. p. i. Reflexen nog zwak positief.
15 min. p. i. Operatie; geringe reactie
op de huidsnede.
1 ä 1)4 uur p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 32.

Varken vr.

Operatie.

Hernia inguinalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 26 kg.

Injectie.

174 cm».

Verloop der narcose.

2 min. post inj. Ligt slap terneer.
15 min. p. i. Kroonreflex nog positief.
17 min. p. i. Operatie; herhaalde re-
acties. Aanvullen met chloroform-
aether.

% a IJ^ uur p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose, aanvullen me!-
8 cm» chloroform-
aether.

Na de narcose:
Observatie 5 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 33.

Varken m.

Operatie.

Hernia scrotalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 10 kg.

Injectie.

67 cm».

Verloop der narcose.

5 a 7 min. post inj. Het dier komt te
liggen.

12 min. p. i. Reflexen zwak aanwezig.
16 a 30 min. p. i. Operatie wordt
verricht; herhaalde reacties. Aanvulling
met chloroform-aether.
1 a 2 uren p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose, aanvullen met
5 cm» chloroform-
aether.

Na de narcose:
Observatie 8 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 34.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 15quot;^ kg.
T. 39,6°.
H. 124.
A. 44.

Verloop der narcose.
3 min. post inj. Het dier ligt rustig.
24 min. p. i. De corneareflex is weg,
de kroonreflex zeer zwak positief.
32 min. p. i. Ook de kroonreflex weg.
Operatie verricht; geen reactie.
13^ a 3 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 40°, 38°, 38,3°, 39,1°.
Hartslag 120, 112, 136, 128.
Ademh. 28, 21, 22, 36.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 10 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 35.

Varken vr.

Operatie.

Ovariotomie.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 19 kg.
T. 39,6°.
H. 120.
A. 36.

Injectie.
127 cm».

Verloop der narcose.nbsp;|

3 min. post inj. Het varken ligt be-
wegingloos.

15 min. p. i. Reflexen weg.

27 ä 32 min. p. i. Operatie verricht;

geen reactie.

2 ä 43^2 uren P- Langzamerhand ont-
waken.

Temp. 39,4°, 37,6°, 38,2°, 39,7°.
Hartslag 144, 196, 188, 152.
Ademh. 28, 25, 28, 44.

Opmerkingen.

Zeer goede narco
se.

Na de narco.se:
Observatie 12 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 36.
Varken m.

Operatie.

Chron. zaadstrengabces.
Vooronderzoek.

Lich. gew. 19 kg.
T. 39,2°.
H. 124.
A. 44.

Injectie.

127 cm».

Verloop der narcose.

3 min. post inj. Ligt rustig.

13 min. p. i. Reflexen weg; de operatie

verricht, geen reactie.

2 ä 4H uur P- i- Ontwaken.

Temp. 38,6°, 38,1°, 37,1°, 37,2°, 38,8°.

Hartslag 164, 220, 184, 184, 156.

Ademh. 24, 32, 25, 43, 43.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 7 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen

Proefdier No. 37.

Varken m.

Operatic.

Hernia umbilicalis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 24 kg.
T. 39,4°.
H. 168.
A. 44.

Verloop der narcose.

3 min post inj. Ligt bewegingloos.
24 min. p. i. Kroonreflex nog zwak
positief.

29 min. p. i. Operatie wordt verricht;
geen reactie.

2 a 5 uren p. i. Langzamerhand ont-
waken; vrij sterke loopbewegingen,
tremor musculorem.
Temp. 37,7°, 37°, 38,1°, 38,7°.
Hartslag 128, 144, 156, 160.
Ademh. 44, 40, 37, 40.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Na de narcose:
Observatie 15 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 39.

Varken m.

Operatie.

Zaadstrengabces.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 40 kg.
T. 39,4°.
H. 128.
A. 48.

Injectie.

278 cm®.

Verloop der narcose.
4 min. post inj. Ligt.
20 min. p. i. Reflexen zeer zwak po-
sitief.

30 min. p. i. Operatie; geringe reactie
bij huidsnede.

1 ä 3 uren p. i. Ontwaken.
Temp. 39,1°, 38,2°, 37,8°, 38,6°.
Hartslag 108, 108, 116, 120.
Ademh. 32, 32, 48, 44.

Opmerkingen.

Goede narcose.

Na de narcose:
Observatie 4 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.

Proefdier No. 40.

Varken vr.

Operatie.

Hernia ventralis.

Vooronderzoek.

Lich. gew. 50 kg.

Verloop der narcose.

4 min. post inj. Ligt bewegingloos.
11 ä 25 min. p. i. Reflexen weg.
25 min. p. i. Operatie; geen reactie.
Wegens herhaalde inscheuring van
den darmwand wordt het dier gedood.

Opmerkingen.

Zeer goede narco-
se.

Proefdier No. 43.

Varken m.

Operatie.

Ad castrandum.

Vooronderzoek.
Lich. gew. 35 kg.

Verloop der narcose.

9 a 12 min. post inj. Het varken ligt.

29nbsp;min. p. i. Reflexen nog zwak aan-
wezig.

30nbsp;a 37 min. p. i. Castratie; herhaalde
reacties. Bijgegeven chlooraethyl per
inhal.

1% a 43^ tiur p. i. Ontwaken.

Opmerkingen.

Onvoldoende nar-
cose. Bijgegeven 4
a 5 cm® chloor-
aethyl per inhal.

Na de narcose:
Observatie 5 da-
gen. Geen bijzon-
dere verschijnselen.