m

DISSEETATIO MEDTCA INAUGUEALIS

D B

PLAKTARIM INDIGENARUM m E MEDICINA,

QÜAM,

favente summo numine,

EX AUCTOKITATE KECTOMS MAGNIPICI

CORNELII GUILIELMI OPZOOMER,

Jl'R. UT®. BOOT. PHIL. THEOR. MAG. UIT. HÜ.M. DOCT. F.T PROF.
NEC NON

amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu

ET

NOBILISSIMAE FACÜLTATIS MEDICAE DECEETO,
PRO ORADIJ DOCTORATUS,

SUMMISQTJE IN MEDICIKA HOUOKIBUS ET PUIVILEGIIS,
in academia rheno-tràjectina,
RITE ET LEGITIME CONSEQUENDIS,
publico ac solemni examini submittit

DAVID JACOBUS COSTER,

amstelodamen sis,
ad diem XXVIII m. maji MDCCCLI, hora 1.

in auditorio majobi.

AMSTELODAMI,

apud M. CO S TEE, .tag. fil.
mdcccli.

/

PAREPiTiBUS CARISSIMIS

SACRUM.

rvwVAnjvv'W'W^rt/vx A

prooghium.

//Die ganze Pflanzenwelt, wenn man nur in ihr etwas
Anderes sehen will als Material fürs Herbarium, bietet so
mannigfaltige Berührungspuncte dem Menschen dar, dass
derjenige, welcher sich dem Studium derselben hingiebt,
bei weitem eher von den sich andrängenden interessanten
Fragen und Aufgaben erdrückt wird, als über Mangel an
Stoff zu klagen hätte.quot;

Quum durante sexennio, quo studüs medicis incubui, omne
quo frui licuit otium ad Botanices studium contulerim, sae-
pissime illam praestantissimi SCHLEIDENI sententiam veram
cognovi. Jam inier varia prohlemata ad earn pertinentia
unum illud dignissimum est ad quod animum advertant me-
dici: utrum singularium regionum Flora incolis sufficiat
ad usum therapeuticum, an vera pleraque medicamenta ve-
getabilia aliunde petenda sint? Statim apparet hanc quaes-

u

tionem non universe sed singularium regionum Florae ra-
tione hahita solvendam esse. Itaque haud incongruum duxi,
lauream doctoralem adepturus, de hoe argumento Disserta-
tionem conscribere et quidem respectu Florae Neerlandicae,
Olim jam alios eandem materiam tractasse, neminem in
literatura botanica versatum latebit. Valde autem doleo,
quod omnia hucusque a nostratibus hac de re Uteris man-
data mihi in Dissertatione conscribenda nihil omnino pro-
fuerunt. Mihi enim proposui in genere exponere cur ho-
dierno tempore usus plantarum indigenarum praeferendus
videatur exoticis, dum. alii auctores magis spectarunt ad
singularium plantarum virtutes medicatrices, quod unicuique
apparebit vel obiter illorum scripta perlustranti. Memoriae
causa horum titulos hic referam'.

Joannes Beverovicius (Jan van Beverwyck), Introductio
ad medicinam indigenam. Lugd.-Bat. 1644.

Bubtin, duels sont les végétaux indigènes, que l'on pour-
rait substituer dans les Pays-Bas aux végétaux exotiques,
relativement aux differents usages de la vie? Bruxelles
1784. Comment, praemio ornata ab Acad, des Scienc. de
Brüx. A°. 1783.

Job Baster, Commentât, in Verhandelingen van de Hol-
landsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem. XIX.

S. J. tan Geuns, Mz., Opgave van eenige nog weinig
bekende en nuttige eigenschappen van zogenoemde on-
kruiden en andere inlandsche plantgewassen, in Al-
gemeene Konst- en Letterbode. Haarlem 1792. I. p. 129.

--— Commentât, in Verhand, van de

Holl. Maatsch. van Wet. te Haarlem. XXVI.

s. J. Brugmans, Oratio inauguralis, de acciiratiori plan-
tarum indigenarum notitia maxime commendanda.

Wauters, Eepertorium remediorum indigenorum. Gandae
1810. Praem. ornât, a Sociét. méd. de Bordeaux A.° 1807.

R Westerhofs, Commentatio ad quaestionem ab ord.
discipl. math, et phys. Acad. Groning. propositam: Detur
accurata descriptio botanica viginti aut plurium plantarum,
in solo Groningano sponte et simul copiose provenientium,
adjecta brevi earum historia, in qua elaboranda, loci, in
quo nascuntur, temporis anni, quo florent, et usus, in-
primis oeconomici, ratio habeatur, m Annales Acad. Gron.
1820—1821. Praem. ornât.

S. Galama, Dissertatio botanico-medica inaug. de plan-
tarum quarundam nostratium usu oeconomico et medico.
Groningae 1822.

V. J. de Saikt Moulin, Eesponsio ad quaest. bot. ab
ord. dise. math, et phys. in Ac. Rheno-Traject. propos.:
Detur accurata descriptio botanica et oeconomica arborum:
1°. ulmi campestris; 2°. aesculi hippocastani;
3°. tiliae Europeae; 4°. quercus roboris; 5°.^fagi
sylvaticae; 6°. juglandis regiae; 7°. pini syl-
vestris Linn.; 8°. salicis viminalis; 9°. populi
moniliferae; 10quot;. ribis rubri, in Ann. Acad. Eheno-
Traject. 1826—1827. Praem. ornât.

Antequam vero ipsum aggredior argumentum, pium mihi
restai officium, ut Vohis nempe, quos Praéceptores alios-
que studiorum Fautores me hahuisse glorior, gratum testi-

Jicer animum pro eximia Vestra instiiutione, pro saluberri-
mis Vestris consüiis. Me nunquam singularis humanitatis,
qua semper me accepistis, innumerorum henevolentiae do-
cumentorum, quibus me cumulastis, familiaris consuetudinis
qua me ornastis, immemorem fore, religiose polliceor. Vos
quoque in posterum eodem animo quo hueusque me pro-
sequi velitis etiam atque etiam rogo!

Nemo probabiliter erit, qui dissentiat a wunder-
LICHIO, statuente: „Der Punkt, auf den zuletzt
all' unser Bestreben, alle unsere Untersuchungen
sich richten müssen, ist die Therapie.quot; Unicuique
tamen rei medicae non imperito notum est, illam the-
rapiam minime adhuc excultam esse. Nec mirum!
Pleraeque enim disciplinae, quibus fulcitur, nostro
tempore, quo tota Medicina quasi novam induit for-
mam, adhuc in statu nascenti versantur. Inter quas
primum occupât locum pharmacodynamia, cujus i.
a. est inquirers in efFectus cum chemicos, tum phy-
sicos, quos in organismum aegrotantem exserunt me-
dicamenta. Verum enimvero reputantibus, quid hac
in re valeat pharmacodynamia, a loco haud alienum
videri possit illud poetae:

„ Triste solum, sterilis sine fruge, sine arbore tellus.quot;
Itaque omnibus, quibus curae est, ut tandem existât

1

therapia vere rationalis, ,,tristis illius soliquot;
cultura summopere est commendanda. Etiamsi pro-
babiliter nobismet non lieebit e tali labore uberrimos
legere fructus, nostrum tamen est arare, seminare,
ut posteritati messis sit abundans. Qui huic culturae
operam dare conatur, necesse primum ad simpliciora
attendat, quibus absolutis, ad difficiliora animum ad-
vertat. Voce „ simpliciorumquot; i, a. intelligo quae
facile acquiruntur, fere quotldie in conspectum ca-
dunt, jam ex parte nota sunt. In quorum numero
esse plantas indigenas non ampla eget demonstra-
tione. Quare autem plantarum nostratium harumque
constituentium effectum in aegrotantes ab iis, qui irt
Neerlandia medicinam profïtentur, exploratura vellem,
breviter exponere liceat.

Docet historia usum plantarum indigenarum in
medicina apud veteres hujus terrae incolas longe
extensiorem fuisse, quam posteriori et hodierno tem-
pore, et vegetabilia exotica sensim sensimque pro
illis substituta esse. Quasi sponte existit quaestio:
utrum majoribus morbis laborantibus in melius ces-
sent, an in pejus, medicamentorum indigenorum
usus, an vero exinde eosdem perceperiiit fructus,
quos posteriores ex exoticis? Cujus quaestionis so-

lutio certissime pro argumento nostro permagni esset
momenti. Inde autem praecipue liqueret, an per-
peram explorationem plantarum nostratium commen-
dem, necne. Nunquam vero eam solutum iri cre-
dimus, etiam si fingamus constitutionem hominum,
conditiones in quibus versabantur, medicamentorum
compositionem modumque administrandi semper —
inde a tempore, quo veteres Batavi hanc terram in-
habitarunt, ad hodiernum usque — eadem fuisse.
Nam qui talem laborem instituere auderet, tot tan-
tisque impedimentis occurreret, ut mox se ipse sen-
tiret impotentem, qui unquam ad certum perveniret
eventum. In quorum numero refero 1°. quod me-
dici rarissime inter medicamenta propinanda tam ac-
curate inter indigena et exotica distinxerunt, ut haec
separatim ab illis praescripserint (quod sane praeser-
tim de medicis posterioribus et hodiernis valet); 2°,
si contra sumamus medicos ad hoe discrimen quidem
attendisse, non semper tamen (et veteri tempore qui-
dem fere nunquam) historias morborum, quos trac-
tarunt, litteris mandavere, et S». si omnes historiae
morborum a primis inde temporibus ad hodiernum
memoriae proditae fuerint, quis tam doetus, qui enu-
clearet an restitutio vel deterior conditio valetudinis
medicamentis adhibitis tribuenda esset, necne: aliis
verbis, qui ubique propter hoe et post hoe dis-
tinguere posset?

Alia quaestio cum praecedenti cohaerens haec est :
cur vegetabilia exotica in nostrum apparatum medi-
caminum recepta sint? ^Cujus rei has praecipuas
causas esse judico; Gentis nostrae semper fuit ho-
dieque est proprium omnibus adventiciis majorem
habere honorem, quam vernaculis. JSTum jure, hoc
loco non inquirendum est. Pro certo tamen haberi,
potest, ilium morem nequaquam nulla fuisse vi in
medicina, quin imo non audacius statuere nobis videmur,.
medicos nostrates saepissime medicamentum aliquod exr
traneum indigenis praetulisse, — quoniam estrinsecus
advectum fuerit. Prout ulterius processit quod cum
exteris nostrates habuere commercium, plura a foris
advehebantur. Jam statim apparet, qui huic subveo-
tioni favebant plerosque ad disciplinae therapeuticae
progressus non spectasse, sed extranea ilia ad res
venales duxisse, quae magnum sibi alFerrent lucrum.
Non raro magna impensa et multo cum labore exo-
tica importabantur, quae vero mox oblivioni tradita
aliis alienigenis cesserunt. Inde praesertim ingens iste
numerus eorum, quae nomine medicamentorum in
pharmacopoliis nostris occurrunt, quorum vero pleraque
ab iis, qui „paucos habere amicos in medicinaquot; tu-
tissimum existimant, supervacanea habentur. Attamen
contendere nohm medicos nostrates interdum non
eguisse aliquo remedio, quod efBcacius se praestiterit
ad curandam aliquam conditionem morbosam, quam

illa, quae occui'rebaiit in pharmacopoliis, et medica-
mentum exoticum huic desiderio nonnunquam non
satisfecisse. Sunt enim adhuc inter exotica aliquot,
quibus medicus non lubenter careret, quorum sub-
stituentia inter plantas indigenas forsitan frustra
quaereret. Sed, uti saepius fit, e paucis plerique
mox conclusionem generalem petebant et universe
exoticis majorem habebant fidem, quam indigenis, ita
ut hisce tandem, quod ad efficaciam medicatrieem, om-
nem vim abnegarent. Non facile tali sententiae assen-
tirer, quamdiu seil, experimenta accuratissima deslde-
rantur, ejus veritatem illustrantia. Fingamus autem
talia experimenta revera instituta esse et docuisse
inter plantas exoticas effieaciores occurrere, quam
inter nostrates. Jam quaeri potest, num medicis
semper opus sit remediis efficacioribus, annon contra
plerisque in casibus usus minus efficacium optime
conveniat? Jam in eo sunt plerique medici hodierni,
ut intelligant artem therapeuticam non consistere in
medicamentis administrandis heroicis, quibus mor-
bos oppugnare soient alii, quorum plerique valetu-
dinis restitutionem remediis adhibitis tribuendam esse
credunt. Potius ab omni medicamine fortiori absti-
nentes praesertim ad curam diaeteticam aegro-
tantium attendunt, quacum usum remediorum
simplicissimorum conjungunt. Qui sic agunt, non
modo valorem tberapiae non m innere, sed revera

augere, tam ingeniöse i. a, demonstravit vir doctiss
DiETii {Der Aderlass in der Lungenentzündung; Wien
1849; p. 112), ut ejus verba lubenter nostra facia
mus: „Ist die quot;Wirksamkeit des Arztes darum min
der wohlthätig, weil sie einfacher ist? Ist dei
Arzt darum weniger Werth, weil er mit gerin
gen Mittlen grosse Erfolge zu erziehlen ver-
steht? Grade die Einfachheit der Therapie stämpelt
den Arzt zum grössten, unbestreitbaren Wohlthäter
des Leidenden, und die Medicin wird erst dann ihren
vollen Segen über die Menschheit verbreiten, wenn
sie mehr auf vernünftigen Eathschlägen, denn auf
complicirten Arzneiformeln beruhen wird. Wir
glauben, dass der Arzt um so beliebter, gesuchter
und unentbehrlicher, je natürlicher, einfacher und
gefahrloser sein Heilapparat ist, denn die Zeit ist
schon da, wo man den Arzt scheut, weil man seine
gewagten Eingriffe fürchtet.quot; — Quid autem talis
medendi methodi ansam dedit? Cur jam in dies
plures medici illam curandi viam ingrediuntur ? Primo
loco: quia viderunt fere non ullum esse remedium,
quod in corpora aegrotantium certum exercet effec-
tum, ante usum jam praenunciandum. Quid mirum?
Remedia ipsa semper eadem sunt, sed homines, quibus
administrantur, jam in conditione physiologica ita
inter se discrepant, ut alterius constitutio ab alterius
prorsus divei'sa sit, et nihil adhuc nos docuit omnes

homines in illa conditionis physiologicae moditicatione
versantes, quae pathologica dicitur, inter se omnibus
numeris aequales esse. Contrarium potius verosimile
videtur. Altero loco : quoniam saepe experientia didi-
cerunt plerosque aegrotantes sanitatem recuperare
posse sub cura, quot;quae dicitur negativa, i. e. absque -
usu alicujus medicament! fortioris, inprimis cura diae-
tetica rite instituta fruentes. Quorum medicorum
a«tem plerique non negant aliquot tamen dari con-
ditiones morbosas, quae, ut in normales restituantur,
curam magis activam, usum medicaminum fortiorum
requirunt. Atqui tales therapeuticos omnium minime
alienos fore credimus ab inquirendo, an plantae in-
digénae illa fortiora suppeditare possent. — Sunt vero
aUi, qui universe statuant nulli medicamento ad
morbum qualemcunque sanandum fidem esse tri-
buendara, quin imo omnia remedia supervacanea ha-
beant. lis, qui hoc judicium efFerunt, ideo non as-
sentirer, quoniam festinantius agere mihi videntur.
Quamvis enim sententiam accipiamus, quod

„Non est in medico semper relevetur ut aeger:
Interdum docta plus valet arte malum,quot;

nemo argumentis satis idoneis nobis persuadere po-
test id nunquam fieri. Contra non rari sunt
casus, e quibus contrarium probari possit. Praeterea
omittunt esse medici non modo sanare, sed etiam

curare, mitigare, quod sane absque medicamentis non
facile poterit. Quidni autem inter plantas nostrates
talia adessent medicamenta ad hoc consilium suffi-
cientia? — Sunt denique adhuc complures ab his
plane diversi, qui nempe ad lectulos aegrotantium
• accedunt, tanta vi armorum instructi, quibus hostem
profligare volunt, ut Aesculapii ministri placidiores
risum tenere fere nequeant. Inter haec arma inprimis
occurrere e variis terrae regionibus advecta, et desi-
derari, quae nostra producit patria, jam primo ar-
maturae adspectu liquet. Equidem ego hisce bella-
toribus arma adimere non ausim. Taie munus lu-
benter aliis validioribus committo. Interea ex animo
vota facio, ne, inter oppugnandos hostes, interfi-
ciant aegrotantes.—

Inter plantas ad Floram Batavam pertinentes sunt
nonnullae, quas prae aliis exploratas velim;

1°. Quamvis hodie medendi methodus, qua pleri-
que utebantur veteres medici nostrates, non magna
affici possit laude, inter hos tamen fuisse viros doctis-
simos, praesertim artis diagnosticae peritissimos, nemo
negabit. E scriptis, quae posteritati reliquerunt, pa-
tet eos interdum hoc vel illud commendasse medica-
mentum, quo se faustissimo cum eventu certas af-
fectiones morbosas tractasse asseverarunt. Etiamsi
concedamus eos saepe ex observatis falsam collegisse
conclusionem, ita ut haud raro post cum prop-

ter commutassent, probabile tamen non videtur eos
semper erravisse, credentes prosperum decursum'ali-
cujus morbi remedie adhibito tribuendum fuisse. At-
qui inter medicamenta ab iis laudata non raro obve-
niunt plantae (vel barum partes) in nostro solo sponte
crescentes. Quorum vegetabilium pleraque hodiernis
medicis inusitata sunt. Id nondum probare ea in-
valida esse, e praecedentibus satis patebit. Itaque
medici primum ad illas animadvertant plantas, quae
majores tantopere collaudarunt, quaeque nomine „ o b-
soletarumquot; in encheiridiis pbarmaceutico-botanicis
memorantur.

2°. Vulgi opiniones de medicaminum vi in cor-
pora aegrotantium universe cum iis convenire
soient, quas medici longe ante ipsi defenderunt. Inde
forsitan usus permultorum remediorum, quibus ad
morbos sanandos imperiti utuntur, nec, uti affirmant,
absque fausto eventu, quae vero a medicis hodiernis
prorsus negliguntur. Sunt inprimis in nostra patria
homines rustici, qui hanc ob rem summa observantia
plantas indigenas colunt, quibus saepe majorem ha-
bent fidem, quam remediis a medico praescriptis,
Quamvis non contendam haec vegetabilia semper
efifecisse sanitatem restitutam, improbabile tamen non
mihi videtur inter illa et compluria esse, quae me-
dicus baud sine fructu adhibere posset. Non enim
dubito, quin pleraeque plantae, quae nunc a vulgo

in tanto habentur honore, olim a medicis administrata
sint. Ne putemus medico esse indignum, inquirere
in ea, quae celebrantur a vulgo! Potius suum ha-
beat investigare, an jure tanta fruantur laude, — an
ipsi forsitan aliquid conveniret, quod adhuc despexit.

Jam recensentes commoda, quae proficiscerentur
ex usu plantarum indigenarum in medicina, sequentia
momentosissima nobis videntur;nbsp;r?i

lo, Ut medicus de efîèctu remediorum recte judi-
cet, necesse haec satisfaciant omnibus scientiae postu-
latis. Quod ad plantas earumque partes i. a. re-
quirit, has sub coelo et in terra idoneis crevisse,
modo et tempore aptis collectas esse, rite exsiccatas
et conservatas esse et plerumque esse recentes. Fa-
cile intelligitur, medicum haec omnia longe melius
dijudicare posse de vegetabilibus, quae, ut ita dicam,
fere quotidie in ejus adspectum veniunt, quam de
iis, quae ex aliis regionibus advehuntur.

2o, Idem valet de substantiis, quae via chemica
ex illis parantur. Non modo multo majorem iis ha-
bebit fidem, quarum praeparationem ipse oculis ad-
spexit, sed etiam, si necessarium videatur, quando
lubet, hanc facilius mutare poterit.

3». Nihil autem majoris est perniciei, cum medici
judicio, tum aegrotantis valetudini, quam adulteratio
medicamentorum. Quae praesertim fit cum illis,
quae a foris importantur. Saepe adulterina tam in-

signem prae se ferunt similitudinem verorum, ut pe-
ritissimi quidem, primo adspectu, nullum discrimen
animadvertant. Quo fit, ut aeger non raro aliquod
sumat medicamentum, plane diversum ab illo, quod
medicus praescripsit. Hoe incommodum prorsus
evanescet, adhibitis remediis, quae nostra patria sup-
peditat. Omnes enim bic medicinam excercentes,
simulac incorruptam integritatem alicujus medica-
ment! indigeni addubitant, statim verum agnoscere
possunt, quod sane non semper tam facile cum re-
mediis advecticüs fieri potest.

4°. Non minus usum vegetabilium indigenorum
therapeuticis nostris ideo commendarem, quoniam in
genere minori veneunt pretio, quam exotica. Quod
nempe ét aegris, ét medicis, ét pharmacopolis maxime
conduceret. Non raro enim docuit experientia com-
plures esse aegrotantes, inprimis qui humifiori sunt
fortuna, (quales tamen non habeo, qui publica egen-
tium cura fruuntur,) qui a medico auxilium non pe-
tunt, verentes, ne remedia praescribenda nimü sint
pretii, quam quod facile solvere possint. Quare
saepe, sua auctoritate, vilioribus medicamentis utun-
tur plerumque ineptis, interdum prorsus nocivis,
dum, si contra, intrante morbo, medicum adhibuis-
sent, baud raro tantum e regimine idoneo diaete-
tico accurate institute citissime sanitatem récupéras-
sent. Medicus autem, qui remediis vilioribus uti so-

let, illis hominibus valdopere placebit, et statim, im-
minente aliqua affectione morbosa, ad aegrotos ad-
ducetur, qui cito et parvo sumtu sanati sensim
sensimque majorem ei habebunt fiduciam, quod sane
maximo ei erit emolumento. Pharmacopolae nostra-
tes postremo, qui saepe conqueruntur de magnis im-
pensis sibi faciendis in multa medicamina exotica
comparanda, quorum jam plurima a medicis nun-
quam adhibentur, multo minus de hoc incommodo
quererentur, ipsa patria majorum remediorum par-
tem suppeditante. Dein minus eveniret, ut dignitatem
suam imminuerent, remediis adulteratis vel medica-
minibus, nulla medici auctoritate, administratis. Si
denique a viris integris, arte pharmaceutica peritis,
novae componerentur formulae, quae indicarent,
quanti singula remedia e Flora nostra collecta a
pharmacopolis venditari debeant, persuasum mihi ha-
beo constitutum iri pretium, quo tantum iis afflue-
ret lucri, ut diutius iis opus non esset viam ingredi
sua persona et dignitate quam maxime indignam.

5o, Ex omnibus, quas de egentium cura et pau-
perisme imminuendo prolatas accipimus sententiis,
ea inprimis mihi arridet, quae beneficia opulentiorum
nonnisi in paucos conferri vult pauperes, ita nempe,
ut iis talis operandi praebeatur occasio, qua ex suo
labore ipsi sibi victum parare possint. Jam si me-
dici nostri potissimum adhiberent plantas indigenas.

primo loco permultis hominibus opus esset, qui plan-
tas varias hic et illic crescentes colligerent, et certo
quidem plures, quam qui hucusque huic labori in-
cumbere solebant. Deinde fieri posset, ut novi horti
medici aedificarentur plantis indigenis colendis, quarum
culturam longe facilius prosperum secuturum esse
eventum, quam exoticarnm, vix dictu opus erit. Quo
facto, cum hominibus in angustiis viventibus oppor-
tunitas daretur quaestus colligendi e suo labore, tum
studium rerum naturae cognoscendae iis excitaretur,
quod semper hominem ornat.

- ik

Erunt forsitan nonnulli meo proposito ideo non
faventes, quoniam homine indignum credant in alios
homines, et in aegrotantes quidem, experimen-
tari. Eos autem perperam judicare, facile apparet:
Quaenam enim hucusque therapia aliis fulciebatur
fundamentis, nisi empiria et experimentis ? Num fere
unquam ratione nitebatur administratie novi alicujus
medicamenti? Nonne potius tota therapia ars explo-
ratoria dici meretur? Quis enim certus de eventu
alicujus remedii aegrotanti praescripti? Quid medici
fere quotidie aliud faciunt, nisi experimentari?
Nunquam enim subtilitate mathematica omnes, quos in
aegrotantium corpora excercebit effectus aliquod me-
dicamentum, a priori ad calculos vocare possunt.
Quid autem obstat quominus eandem viam perse-
quantur, quamdiu magis rationalis nondum aperta?
Ne, precor, majus sibi injiciant scrupulum de explo-

randis substantiis, quarum vis e maxima parte (v. s.
p. 8 et 9,) jam propemodum nota est, quam de ad-
hibendo ingenti isto numero radicum, cortieum caet.
quae perpetuo a foris importantur, nihil prae se fe-
rentes nisi laudem, qua extranei eas celebrarunt.
Qua laude vero eas utique indignas esse, contendere
nolim. Sed hac in re plerique therapeuticorum er-
rare mihi videntur. Omne enim, quod aliarum re-
gionum incolis convenit, nondum propterea nostra-
tibus conducere debet. Nemo addubitat, quin id jam
valeat respectu conditionis physiologicae in qua va-
riae versantur gentes; cur autem contrarium verum
esset pro conditione pathologica? Quid, ut aliis utar
verbis, demonstrat omnes hujus orbis nationes, si
aegrotent, ita sibi aequales fieri, ut similem requi-
rant curam, ut iisdem egeant medicamentis. Con-
tra persuasum mihi habeo singulas gentes suo more
therapeutice esse tractandas, quia jam physiologice
tantopere inter se discrepant. Itaque pharmacody-
namia universalis, quae scilicet pro omnibus valet
gentibus, nunquam componi poterit, sed pro singulis
populis, qui vivendi more physiologico a se invicem
difFerunt, aliam esse instituendam, quin statuam, non
dubito. Me, ubi hic de gentibus loquor, non spec-
tare ad terrarum divisionem politicam, vix est quod
moneam.

Jam quaeri potest, quomodo experimenta sint in-

stituenda, ut tandem eventus aliquis certus inde re-
dundet ? Cujus quaestionis responsio perdifficilis haberi
potest. Nam de remedia administrandi methodo fere
tot sunt sensus, quot vivunt medici. Quamobrem
melius ilium explorandi modum hujus loei delineare
mihi videor, eo magis, quum hac de re alibi latius
acturus sim. Itaque omnes, quibus cordi sunt scien-
tiae progessus, plantas nostrates, ubi verae non ad-
sint contraindicationes, adhibeant in aegris curandis,
et in omnes, quos exserunt effectus in aegrotantium
corpora, inquirant. Credo in nostris nosocomiis pu-
bliais, saltem in majoribus, hanc investigationem op-
time posse institui, in quibus nempe perpetuo cura
aliquot aegrotantium medico peritissimo committenda
esset, qui, quantum fieri possit, ab usu remediorum,
quae aliunde advehuntur abstineat, dum his, ubi
requiri videntur, substantias e Flora indigena substi-
tuât. Hasce contra diversas alfectiones morbosas
variis dosibus et formis administret. Simul quam
maxime ad curam diaeteticam aegrotantium attendat.
Expérimenta eadem quam saepissime repetat. Omnia
porro, quae, durante usu, et postea observât, accurate
litteris consignet. Ne hac in re quod primo adspectu
simplicissimum quidem appareat phaenomenon ne-
gligat. Annotata per longum temporis spatium si-
mul cum iis, quae hac de re alü medici in praxi,
quae dicitur, civili experti sunt, et chartae manda-

runt, in unum colligantur, et judicio virorum in
medicinae theoria et praxi probe versatorum sub»
mittantur, qui denique omnes intendant vires, ut
tales inde deducant conclusiones, quas nemo, qui, rei
medicae gnarus, sana fruitur ratione, in dubitatio-
nem vocare possit Hisce experimentis de remedi-
orum vi in aegrotantes alia addita velim efifectus
physiologicos, i. e. quos exserunt in homines pros-
péra gaudentes valetudine illustrantia. Attamen
dum loquor de effectu alicujus substantiae in homi-
nem cum aegrotantem, tum sanum, non modo ad
subjectiva symptomata specto, quae ab iis percipiun-
tur, qui eam sumserunt, sed inprimis ad illa, quae
vere objectiva dici merentur, i. e. ad omnes muta-
tiones chemicas et physicas, quas medicus ipse ag-
noscit in corpore, in quod intraverit illa substantia.
Quae mutationes saepissime perdifificile, quin imo
interdum nullo modo indagari poterunt. Quam ob
rem insuper aliis opus erit experimentis in ani-
malia, eo consilio instituendis, ut varias illas muta-
tiones in diversis organismi partibus usum medica-
minum sequentes melius cognoscamus, quum faci-
liora se tali praebeant investigation!, quam homines.
Statim tamen apparet, his experimentis praecedere
debere analysin accuratam omnium constituentium
remedii adhibiti; nam recte jam pronunciavit prae-
stantissimus linnaeus: „medicum oportet non vacil-

2

lare, sed incedere pedibus duobus firmissimis, ratione
nempe et experientia, manibus quoque duabus pol-
leat expeditissimis, cognitione nempe morbi et me-
dicamenti,quot; caet. Itaque non modo e Clinico medico
sed etiam e Laboratorio chemico leges pbarmacody-
namiae proficiscantur. Existit autem hoc loco quaestio
difficilis: quibusnam viris inter nostrates illud mu-
nus committendum? In promptu quidem est res-
ponsie : pharmacopolis ! lis enim solis incumbit talem
operam impendere in disciplinas chemicam et bota-
nicam suas faciendas, ut omnia problemata ad eas
disciplinas pertinentia (si saltem solvi possint,) iis
solvenda mandare liceat; cui labori optime praeterea
vacare possunt. Nihilominus quaestionem difficilem
contendimus. Arcte nempe cohaeret cum alia: qui-
busnam pharmacopolis? Ad quam, proh dolor, non
habeo quod respondeam. Inter mille enim quos
habet patria pharmacopolas, viginti vix reperire
possis rei pharmaceuticae vere studiosos. Quae re-
rum conditio si semper obtineat, proposito nostro
certe nunquam satisfieri poterit. Ipsi videant me
non absque causa pharmaciae conditionem tam tris-
tem proponere, reputantes i. a. nostram Floram
constare circiter 2800 plantis (tam phanerogamicis,
quam cryptogamicis), ut, si singuli pharmacopolae
analysin horum vegetabilium instituere voluissent,
i. e. unusquisque ad summum 3 plantarum, jam

totius nostrae Florae conspectus chemicus intra bre-
vissimum temporis spatium componi potuerat. Obji-
cient fortasse plerarumque plantarum analysin jam
ab aliis extraneis esse factam meque delegabunt ad
regulam : vegetabilia, quae ordini naturali conve-
niunt, similibus gaudere constituentibus. At plan-
tae, quarum analysin instituere extranei, non fuere
nostrates. Et quod ad regulam illam, itidem ad
plantas tantum extraneas referenda est. Attamen
eam pro omnibus valere familiis nondum probarunt
experimenta. E contrario qui apud exteros huic rei
operam dederunt, eam nequaquam ad omnes spec-
tare ordines systematis naturalis concluderunt. (Conf.
i. a. Comment,, auctore e. soubeiran, in Verh.
der Holl. Maatsch. van Wetensoh. te Haarlem;
XYII. Ie. stuk; p. 165—223.) Nemo autem,
quantum scio, in plantas quas nostrum alit solum
hoc respectu inquisivit, ita ut omnia, de quibus
liac de re nobis constat, ad plantas alienigenas
pertineant. — Similiter pathochemia hucusque fere
a nemine inter pharmaco2:iolas Neerlandicos esse
cultam, quis est, qui ignoret. — Spero autem
fore, ut omnes qui rem pharmaceuticam curae
habent magis magisque intelligant quibus postu-
latis hodierno tempore satisfacere debeant, et exem-
plum sumant a paucis illis commilitonibus, suo of-
ficio melius fungentibus. Utinam sic aliquando, iis

Permulta hucusque ad animalium ordines infe-
riores relata, ad vegetabilia pertinent,

VIII.

Metamorphosis animalium inferiorum in plantas
et contrarium nunquam fit.

IX.

Omnia phaenomena, quae observantur in plantis,
e processibus chemicis vel physicis proveniunt.

X.

Ohne Studium der Entwicklungsgeschichte giebt
es keine Wissenschaft der Botanik.

schleiden.

XI.

La physiologie vége'tale n'est point un résultat
d'abstractions métaphysiques; c'est l'histoire fidèle
des plantes dans tous les moments de leur vie ; c'est
la description exacte de leurs organes; c'est l'obser-
vation réfléchie des phénomènes de leur développe-
ment et de leur réproduction; c'est la chaîne des
expériences multipliées, qu'on a entreprises pour dé-
couvrir leurs rapports avec les êtres qui les envi-
ronnent.

senebier.

XII.

L'étude des matériaux immédiats des plantes, sur
laquelle repose toute la connaissance de leur nature

intime, de l'art de préparer les végétaux pour nos
besoins, et de la possibilité de les remplacer les uns
par les autres, cette étude, dis-je, offre encore une
foule de lacunes.

de candolle.

XIII.

Als therapeutisches Mittel (Heilmittel) ist Alles
anzusehen, was auf ein krankes Individuum günstig
einwirken kann.

wundeelich.

XIV.

Alle Agentien und Stoffe, welche zu therapeuti-
schen Zwecken in Anwendung kommen, gehören
dem Modus ihrer Einwirkung nach dem physicali-
schen oder chemischen Gebiete oder beiden zu-
gleich an,

oesteelen.

XV.

Le vrai talent du médecin, c'est d'éviter à son

malade des médicaments inutiles.----On

risque de passer pour ignorant devant le public en
ne prescrivant pas de médicaments, tandis que si
cette retenue est le résultat d'une conduite éclairée
et réflechie, elle est la plus belle preuve d'un grand
talent.

méeat.

XVI.

Man heile niemals nach dem Namen der Krank-
heit, sondern nach Indicationen.

eichtee.

Veneiium in cadaveris tractu intestinal! repertum
nondum veneficium probat.

XVIII.

Absentia tussis pulmonum integritatem non de-
monstrat.

XIX.

L'art d'éviter les opérations chirurgicales doit
précéder celui de les bien faire.

bichat.

XX.

Chirurgia sine exacta medicinae cognitione Clau-
dicat.

XXI.

Interdum pseudoplasmata, quae vocantur, maligna
cultro sunt auferenda.

XXII.

Eecte statuit de la motte: artem obstetriciam
solis viris esse committendam.

XXIII.

Sonis cordis foetus auditis, pro certo ejus vita ha-
beri potest.

XXIV.

Mater sana optima nutrix infantis.