DISPUTATIO IJSTAUGURALIS

JilS emus lERliKDlCI

de disceimine inter communionem conjogalem lucki damnique,
et communionem fructuum atque redituum.

-4IC

m

DISPUTATIO JÜRIDICA INAUGURALIS

^^mrnm mm comimokem mmmam iicm mimm

COMML^IOMM FRlCTlll ATjJllE REDITOM.

QUAM,

ANNÜENTE SUMMO NUMINE,
ex auctoritate hectokis magnifici

CORTVELII GUILIELMI OPZOOMER,

JUK. UTR. DOCT. PHIL. THBOR. ET UTT. HUM. DOCT. ET PROFESS. EXTRiORD. ,

NEC NON

AMPLissiMi SENATUS ACADEMICI consensu

nobilissimae FACÜLTATIS JURIDICAE decreto,
PRO GRABU BOCTORATUS,

SüMMISQUE IN JUHE ROMANO ATQUE HODIEKNO HONOKIBUS ET PKIVILËGIIS ,

IHT ACADEIUIA RHEIVO-XRAJCJECTIIVA ,

rite et legitime conseqdendis,
publico ac solemni examini submittit

^timtJLMJDJJS UX:J¥MXCIIS ME WEM,

amstelaed amensis ,
AD DIEM x MENSIS JUNII mdcccli, HORa i—il
IN AUDITOEIO MAJOKl.

AMSTELAED AMI,
AFU1gt; J. n. BRINKMAN,

KX OFFTCIÎ(A TTTOCBiTHTC* TIKNTICUK S VAN SELDIM.

PARENTIBUS

OPTIMIS, CARISSIMIS,

hasce studiorum primitias
EA, QUA PAR EST, PIETATE

D. D. D.

AUCTOR.

» Non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem
n Conorquot; —

* 'nbsp;HORATIUS.

PRAEFATIO.

Tolo legiiimo opere perfecta , illud superesl, ut antequam
summos in Jure Romano et hodierno honores pelam, specimen
Studiorum meorum in lucem publicam proferam. Lubenter hanc
arripio occasionem gratum meum animum palam proßtendi
praeceptoribus, quorum scholis interesse mild licuit.

Ilaqtie ad te in primis me converto, Vir Clarissime j. van
HALL, quem promotorem mihi exstiturum esse gaudeo. Ne
mori aut consueludini, quaeso, hoe inbuas, quod in ipso
Disputationis mcae Umine tibi pro tua erga me humanitate
graiias persolvam. Eadem me semper exeepisti comitate et
benimlentia, quoiies , cum prioribus temporibus , tum praesertim
proximis hisce diebus, te adirem, et consilium auxiliumque
tuum expeierem. Pro tot tanlisque beneßciis sinas gratias me
reddere, quae intimo ex pectore profluunt.

El tu, hV Clarissime m. des amorie van dek hoeven,
cui jam in lenera aetate amicitia junetus fui, non lectiones
tantum tuas ut frequenlarem , indeque doctrinae copiam perci-
perem, mihi concessisli, sed dignum etiam me judicasti, cui
m toto studiorum curriculo auctor adjutorque adesses. Comi-
li-'S tuis me sustentando, viam mihi monstrando, animumque

mihi erigendo , amici simul et praeceptoris offidis fundus es.
Duldssimum itaque mihi est, gratum meum animum erga te
profiteri. D. 0, M. diu te servet in studiosorum utilitatem,
et Alhenaei Amstelaedamensis decus.

Te quoque tilcntio praelermitlere nequeo, \'ir Clarissime
c. A. den tex, qui vürüs nominihus me tibi devindre non
dedignalus es. Nulla dies tuorum in me beneficiorum memo-
riam delebil.

Neque mirum tibi videatur, Yir honeslissime j. g. mumperow ,
qui Procuratoris judidalis coiam Curia Ilollandiae Septen-
trionalis munere fungeris , me hoc eodem loco dedarare,
quantopere animum meum tibi obstriclum sentiam. Sitb tuis
ttuspidis mihi iicuil Praxi juridicae per aliquot annos operari,
nec umquam desiisti me tuis consiliis adjuvare. Pro hisce
omnibus gratissimo animo semper tui recordabor, et uliUtalis
quam tuis ex praeceptis monilisque percepi.

Denique vos, amici, quibuscum studiorum spalia peregi,
vivite felices, et mei, sicuti ego vestri, mcmores manele.

§ 1. Prooemiuin.

Recte traditum est a Jurisconsultis, singulas con-
tractuum et conventionum species sua habere, quibus
constent, et essentialia, et naturalia, et accidentalia
elementa. Veluti, ad matrimonii naturalia jure nos-
tro refertur bonorum omnium inter conjuges commu-
nio. Simul atque matrimonium contrahitur, quamvis
nihil ea de re cautum pactumve fuerit, ipso jure
üniversa bona inter conjuges communicantur. Libera
tamen sponso sponsaeque facultfs permittitur, pactis

conventis, ante matrimonium initis, bonorum com-
munionem circumscribendi vel etiam prorsus tollendi.
Unde fit ut, contrahentium libertate nullis fere ea
in re limitibus cobibita, multiplices et paene infinitae
communionis restrictae species oriri queant. Has
omnes singulatim in lege enumerare, res fuisset im-
mensi operis et prorsus supervacua. Duas tantum
communionis conjugalis circumscriptae species et quasi
figuras legislator noster cum nominatim memoravit,
tum quaedam de iis condidit placita et praecepta.
Communionem dico lucri damnique, et redituum atque
fructuum. Intellexerunt Codicis Civilis conditores,
bas prae caeteris circumscriptae commxmionis formas,
in patria nostra et antiquitus vulgari usu frequenta-
tas fuisse, et postea frequentatum iri. Nam licet,
in universum rem si spectes, omnino fatendum sit,
illimitatam omnium bonorum communionem cum na-
tura matrimonii unice congruere: tamen saepenumero
certae incidere solent causae, quibus fiat, ut solius
lucri damnique, vel etiam fructuum redituumque
communio universali illi communioni multum praefe-

renda esse merito videatnr. Has causas paragraphe
sequenti exponam: quo facto simul, ni fallor, para-
tiores erimus ad recte perspiciendum discrimen, quo
conjugalis lucri damnique communio, a communione
fructuum et redituum distinguitur.

iiib

2. De principio discriminis inter communio-
nem conjugalem lucri damnique, et commu-
nionem fructuum atque redituum.

Matrimonium, ipsa sua natura, omnis humani
divinique juris inter conjuges est communicatio.
Si fieri possit, hoc agendum est, ut in domo con-
jugal! ^^ nihil conspiciatur dividiium, nihil quod aut
» maritus aut femina proprium, esse jurisque sui dicat,
»sed in commune conspiretur ab utroquenbsp;Itaque

«) Verba haec, quae citavi, sunt columellae in Praefat. ad
Librum XII de Ee Rustica, § 8, merito laudata a savinio, in
libro: Sijstem des heutigen Römischen Rechts, I. p. 351.

in universum sic statuendura est, bonorum omnium
communionem cum matrimonii proposito optime con-
gruere. At nonnumquam certae exsistere soient
causae, propter quas universalis omnium bonorum
communio circumscribenda, et ad solius lucri dam-
nique , vel fructuum redituumque communionem
restringenda esse videatur. Quod tune praecipue con-
tingit, quando alter conjux est locupletior altero, et
propter justas causas non vult, omnium bonorum
communione inita, se quidem pauperiorem, sponsum
vero sponsamve ditiorem efficere. Ad justas illas
causas referendae sunt hae:

1quot;. quando conjux locupletior habetlt; Hberos le-
gitimes e priori matrimonio susceptos, quos spe
hereditatis paternae maternaeve pro parte privari
nolit;

2°. quando conjux locupletior tempore matrimonii
contracti jam grandior est natu, et non vult par-
tem hereditatis suae auferre heredibus futuris, ex.
gr. cognatis;

3®. quando unus ex conjugibus bona quae ipse

hereditate a pâtre vel proavis quasi per manus
accepit, liberis suis vel cognatis relinquere cupit,
et non vult ea transferri ex una familia in alteram
familiam: quod praecipue locum habet in immobi-
libus^);

4quot;. quando conjux unus ante tempus matrimonii
initi aes alienum grande contraxit, et conjux alter
non vult, bonis omnibus communicatis, non tam
conjugem suum, quam ejus creditores lucro affi-
cere;

5quot;. quando maritus est paterfamilias negligens,
prodigus et bonorum decoctor, sive quaestum fa-
cere solitus ex negotiatione aleae periculique plena,
et uxor non vult una cum bonis mariti etiam patri-
monium suum periclitari.

Hae igitur atque aliae causae movere solent con-
juges jamjam maritandos, ut omnium bonorum com-

2) Haec causa prioribus seculis multum valuit; nostro vero
tempore vix quidqiiam valet.

munione exclusa, lucri tantum damnique vel fruc-
tuum redituumque communionem contraliant. Jam
quibus casibus lucri atque damni, quibus contra/rwc-
tuum et rediluum communio potius praeoptanda sit
futuris conjugibus, accuratius dispiciamus.

§ 3. Ejusdem argumenti continuatio.

Lucri atque damni communio hoc habet proposi-
tum, ut in unum conjunctis viri opera et industria,
mulierisque labore ac parcimonia, collatisque ab utro-
que conjuge patrimoniorum suorum viribus, lucrum
quaestumque quantum fieri possit maximum societas
conjugahs adipiscatur; quo deinde lucro conjuges
constante matrimonio domum familiamque suam sus-
tentent, post matrimonii dissolutionem quod ex eo
lucro supererit aequaliter inter se partituri, heredi-
busve suis relicturi. A majoribus nostris haec com-
munio collahorationis nomine vocitabatur: quique eam

t

communionem contraxerant, dicebantur »lt;e sitten in

» saemvdnninge »).'' Societas itaque initur lucri fa-
ciendi, et matrimonii onera conjunctis viribus sus-
tinendi gratia; amboque conjuges in eam societatem
conferunt laborem et industriam; item uterque con-
jux (quod bene notandum est) illius societatis nego-
tiis applicat universas patrimonii sui vires Haec
tamen ejus societatis est lex, ut soluto matrimonio,
lucrum quidem stante matrimonio partum, itemdam-
norum quae stante matrimonio obtigerunt onera,
aequaliter inter conjuges eorumve beredes distribuan-
tur: bona vero, quae unusquisque in societatem
contulit, eo redeant unde primitus fuerint profecta,
ita ut neque uxor ejusve beredes bonorum quae ma-
ritus in societatem attulit partem adipiscantur, nec

Vid. JOANKES A sANDE, Decisiones Frisicae. Leovardiae,
1635. Lib. II. tit. 5, p. 157; et G. J. DE MAETlNi, Vir Consul-
tissimus, in annot. ad art. 210 Cod. Civ. lit. k.

Immobilia tamen uxoris maritus, societatis administrator,
neque alienare neque pignori obligare potest, sine mulieris consensu.
Via. art. 160, alin. 5, Cod. Civ.; jo. a sandb, 1. cit. p. 148.

maritus in bonis ab uxore profectis partem sibi vin-
dicare possit. Quod ita exponit joannes a sande,
in Decisionibus Frisicis, loco supra laudato, p. 163
— (cujus verba eo lubentius apponam, quod constet
legislatorem nostrum placita de lucri et damni com-
munione petiisse ex jure antique patrio, imprimis ex
jure Prisiaco) — »Soluto matrimonio (inquit), inju-
»dicio communi dividundo, antequam deveniatur ad
» divisionem acquaestuum, prima ratio haberi solet
»bonorum, quae cujusque conjugis propria et pecu-
» liaria fuerunt, sive ea extent, sive distracta sint.
»Quilibet conjugum prius et ante omnia, ex com-
»munibus bonis, scilicet constante matrimonio com-
»paratis, deducit suum patrimonium vel suum capi-
»tale, quod habuit tempore initi matrimonii,, vel
»aestimationem ejus, si res sua fuerit vendita aut
»consumpta. Et si nulla sint bona communia, tunc
igt;id quod unus conjugum intulit, quodque constante
» matrimonio consumptum est, pro semisse est sup-
»plendum ex bonis alterius conjugis ratione damni
«quod commune est. Nec acquaestus intelligi pos-

»sunt, nisi deducto prins omni aere alieno, deducto-
»que cujusque capitali. — Deducto omni darano, aere
»alieno, et cujusque patrimonio seu capitali, quod
»superest, ut lucrum seu quaestus, inter conjuges so-
»luto matrimonio vel eorum heredes dividitur.'' 5) —

Conferatur j. vak dee mnden, Notaris-ambt, II. p. 364:
„De gemeenschap die zich tot de aanwinsten bepaalt, heeft veel
„overeenkomst met de gemeenschap van goederen uit krachte der
„wet. Ook bij de gemeenschap van aanwinsten deelt de vrouw
„ in de gevolgen der handelingen en der specniatien van den man.
„Het eenig onderscheid tusschen beide deze gemeenschappen be-
„staat daarin, dat in deze van welke wij nu spreken, geen primi-
„tief fonds in de gemeenschap wordt ingebragt, maar dat alle uit-
„zigten zich bepalen tot de voordeden, die de arbeidzaamheid van
„den man, en de huisselijke bezuiniging van de vrouw staan
«aan te brengen.quot;

§ 4. Continuatio ejusdem argumenti.

Ex his quae diximus intelligitur, conjuges, com-
munione lucri atque damni contracta, siquidem res
in soeietate conjugali gestae prospéré evenerint, illud
omnino assequi propositum, quo plerumque omnium
bonorum communionem circumscribi et ad limites
arctiores restringi solere, supra § 2 vidimus. Nam
eo casu unusquisque conjugum bona quae ab eo in
societatem conjugalem collata sunt, post matrimonii
solutionem recipit salva atque integra, nec ullam
inde partem marito uxorive eorumve heredibus cedere
compellitur. Itaque si, ex. gr., sponsus sponsa sit
locupletior, liberosque ex priori matrimonio susceptos

liabeat; quos spe hereditatis suae pro parte privare
rehgioni sibi ducat: rebus suis optime consuluerit,
inita lucri atque damni communione. Quod et ipse
sensisse videtur legislator, ac propterea communionem
lucri atque damni conjugibus binubis quodammodo
commendavit placito articuli 240 Cod. Civ., collato
art. 236. — Adde, quod non tantum bona in socie-
tatem collata, unusquisque conjugum soluto matrimo-
nio intégra recipiat; sed insuper lucri stante matri-
monio quaesiti pars cuique dimidia accrescat.

Verum enimvero lucri atque damni communio,
ut est sanequam lucrosa, ita et periculi» est plena.
Nam si res in societate conjugali gestae evenerint
improspere, damnaque ac débita et impensae in fa-
miliae sustentationem factae lucrum quaestumque ex-
cesserint; tum vero ex utriusque conjugis patrimo-
nio damna illa sarcienda sunt, et quod contractum
est aes alienum exsolvendum. Si maritus ex. gr.
infelici fortuna mercaturam exercuerit, hoe damnum
pro semisse e patrimonio uxoris praestandum erit.
In qua re cavendum est, ne nos in errorem inducat

perversa interpretatio art. 218 Cod. Civ. ubi legi-
mus : Âlle schulden, de echtgenooten te zamen betref-
fende, en staande huwelijk gemaakt, moeten als verlies
tot deze gemeenschap gebragt worden. — Forsitan quis
opinetur, aes alienum mercaturae vel negotiationis
causa a marito contractum, ad solum maritum spec-
tare, non ad utrumque conjugem: itaque ex mariti
tantum bonis solvi oportere. Enimvero baec inter-
pretatio esset falsissima. Nam quia lucrum ex mer-
catura mariti ortum commune est (art. 212): etiam
aes alienum mercaturae causa contractum, spectat res
et negotia 'utriusque conjugis; ut egregie animadver-
tit f. de geeve, Vir Clariss., in: Begtsgeleerd Bij-
blad, 1840. p, 311. in nota. Apud majores quoque
nostros idem jus obtinebat. Vid. jo. a sande 1. 1.
p. 178, et s. van leedwen, Censurae forensis, IV.
23. 20; qui recte tradunt, creditores ex ejusmodi
causis adversus conjugem, quocum contraxerunt, ac-
tionem in solidum, adversus alterum actionem pro se-
misse habituros. Ac ne pactis quidem antenuptialibus,
initâ semel lucri atque damni communione, aliter de

ea re statui potest. Obstat enim articulus 197 Cod.
Civ., haec habens: Be aanstaande echtgenooten mogen
bij huwelijksche voorwaarden niet bedingen, dat de een
tot een grooter aandeel in de schulden zal gehouden
zijn, dan deszelfs aandeel in de baten der gemeenschap
beloopt.

§ 5. Ejusdem argumenti continuatio.

Quodsi conjuges periculum patrimoniis suis ex com-
munione lucri damnique oriturum reformident, vel
aliis de causis lucri in commune quaerendi societa-
tem inter se contrahere nolint; illud restât, ut redi-
tuum fructuumque communionem pactis antenuptialibus

constituant. Hujus communionis haec est vis, ut nec
«

maritus bona uxoris quaestui applicare, nec uxor,
separatum forte a mariti negotiis mercimonium exer-
cens, in eam rem viri bona adhibere possit: neque
omnino conjuges conjuncta opera lucrum parere stu-
deant, damnave inter se communicent. Hoc solum

friictuum redituumque communione continetur, ut re-
ditus ex utriusque bonis percepti ïn communem con-
ferantur arcam familiarem, indeque promantur, quae
ad sustentanda onera matrimonii, vitae domesticae
cultum, liberorum educationem, aliaque ejus generis
fuerint impendenda. Quare tres praecipue ob causas
fiTictuum et redituum communio communioni lucri
atque damni, nonnumquam merito praeferri potest:
l». Quando unus ex futuris conjugibus, ex. gr. ma-
ritus, quaestum facit ex negotiations aleae periculi-
que plena, et uxor non vult suum etiam patrimo-
nium una cum bonis -viri periclitari; 2®. Quando ma-
ritus est homo levis, prodigus, et bonorum decoctor,
uxorique cavendum est, ns vir ds ipsius bonis libéré
possit disponere ; 3°. Quando unus de conjugibus,
vel ambo conjuges, ex illorum hominum sunt numero
qui ab omni mercatura, negotiatione, quaestu facti-
tando abstinentes, de reditibus suis vivunt, quales
apud nos vocantur: renteniers.

Denique, ut uno verbo rem absolvam, communio
lucri damnique ad lucrum parandum spectat: fruc-

tuum et redituum communio ad hona, quae jam parta
sunt, consenanda i).

») c. ASSER, Ned. Burg. Weth. verg. met h. Wetb. Napoleon,
§ 152, p. 106: „Bij de gemeenschap van vruchten en inkomsten
„is niet de rede om winst te behalen.quot; — Fructuum et redi-
tuum communionem imprimis referri ad sustentanda onera rei do-
mesticae, apparet ex iis quae anno 1832 in consessu Ordinum
Generalium de hac communione dicta sunt: „De gemeenschap van
„goederen, en van winst en verlies, zijnde uitgesloten, brengen
„partijen echter al hare vruchten en inkomsten in de huishou-
„ding.quot; (Voorduin, IL p. 391.) Conferantur art. 68 et 69 Cod.
Civ. Ludovici Napoleontis : item art. 200 et , 201 Cod. Civ. ho-
dierni. — Praeterea ad hanc paragraphum omnino comparandus
est vOETius ad tit. D. de pactis dotalibus, num. 52.

6. Ejusdem argum^nti continuatio.

Paragraphis superioribus id egi, ut explicarem
principium discriminis, quod inter communionem lu-
cri damnique, et communionem fructuum atque re-
dituum intercedit. Jam porro ex principiis illis con-
sequentias deducendo, ipsas differentias inter utram-
que communionem singulatim persequar. Sunt autem
hae differentiae, me quidem judice, numero quatuor.

§ 7. Prima differentia inter utramque communionem. —
Communione lucri damnique contracta, inten- conjuges
oritur negotiandi et lucrum quavis ratione parandi
societas; non item in communione fructuum et
redituum.

In communione lucri damnique, maritus vi ipsms
communionis videtur habere mandatum quavis ratione
lucrum communioni conjugali quaerendi atque paran-
di: et uxor intelligitur patrimonium suum viro com-
misisse cum mandato liberae administrationis Ita-
que si maritus mercaturam aliamve quam negotiatio-
nem exerceat, poterit in eam adhibere universa bona
mulieris: dummodo, quoties illius negotiationis causa

») J. a sandb, 1. laud. p. 179.

uxoris immobilia alienanda vel pignori obliganda fue-
rint, mu,lier expresse in eam rem consentiat^); Item
in eadem communione uxor, separatam a negotiis
mariti mercaturam factitans, illi mercimonio applicare
potest universum viri patrimonium, dummodo vo-
lente, saltem sciente, viro negotietur

Contra, neutrum fieri potest in communione fruc-
tuum et reditimm. Nam in hac communione soli
fructus et reditus communes sunt: ceterum bona
ipsa, unde reditus percipiuntur, penitus a commu-
nione et societate conjugali sunt exclusa. Itaque si
ex. gr. maritus, fructuum et redituum communione
inita, patrimonium sive capitale (ut vulgo ajunt) uxo-
ris in mercaturam, quam ipse exercet, adhibere, et
lucro ea ratione parando applicare velit; non poterit,
re consentiente quidem muliere, hoc facere tamquam
jiiaritus, nec vi ipsius communionis conjugalis. Non jam

») Art. 160, alin. 5 Cod. Civ.
Art. 168, alin. 2 Cod. Civ.

quaero, an forte uxor tali casu marito suo pecuniam,
mercaturae faciendae causa, mutuam dare, vel etiam
societatem cum eo contrahere possit, ab ipsa conjugali
societate prorsus separatam, et communis juris prin-
cipiis regendam. Hoc dico : nihil ejusmodi fieri
posse in ipsa communione fructuum et redituum. In
hac enim communione vir tantum habet jus in fruc-
tus et reditus rei uxoriae: ipsum autem patrimonium
sive capitale uxoris , administrare quidem et conservare
atque custodire debet, postea hujus administrationis
rationes redditurus (art. 160 al. 3 et 4, Cod. Civ.);
nequaquam vero illud adhibere potest in mercaturam
vel negotiationem, quam ipse lucri quaerendi causa
exercet.

Quod ita esse, facile ex absurdo, ut ajunt, de-
monstrari potest. Ponamus viro licere , communione
fructuum et redituum contracta, sciente et consentiente
muliere, pecuniae summam ex patrimonio, quod uxor
matrimonii initi tempore habuit, adhibere in mer-
caturam, quam ipse lucri parandi gratia factitat.
Jam duorum alterum fiat necesse est: uxor pro

ratione pecuniae, quam in viri mercaturam contulit,
ratam portionem accipiet lucri ex mercatura illa re-
cligendi: aut non accipiet. Si non accipiet, res ad
societatem leoninam spectabit. Sin accipiet, etiam
damna ex iisdem viri negotiis emergentia pro eadem
portions uxorem ferre oportebit. Vid. art. 197. Cod.
Civ. Atqui hoc repugnaret naturae communionis
redüuum atque fructuum, in qua nulla umquam ejus
generis damna inter conjuges communicantur (Vide
infra § 9—11).

' ■ .I.!!. '.■ ) ii'l.'lll

§ 8. Differentia seciinda. — Multa lucra et augmenta
patrimonii in communione lucri damnique inter con-
juges communicantur, quae in fructuum redituum-
que communione nequaquam communicanda sunt.

Ill communione lucri damnique universa lucra com-
municantur: in communione fructuum redituumque
soli fructus et reditus in communione sunt. Lucri
vocabulum latius patet: arctioribus finibus circum-
scribitur/rwctam redituumque significatie. Lucri no-
mine etiam fructus et reditus contineri, expresse
monuit legislator art. 212 Cod. Civ.; at non versis
vicibus omnia lucra redituum et fructuum appellatione
comprehenduntur. Qua de re, age, videamus paulo
accuratius.

Lucri voce in hac juris parte, intelliguntur omnia
augmenta patrimonii, labore, arte, opera, industria,
mercatura, parcimonia ahove simili modo quaesita.
Vid. art. 212 Cod. Civ.; voet, ad tit. D. de pac-
tis dotalibus, n. 32—47; gml. schoker in annot.
ad HüG. geotii Introduct. 11. 12. 11. p. 185.

Haec igitur augmenta patrimonii, quae lucri no-
mine censentur, partim etiam fructuum redituumque
appellatione comprehenduntur, partim non compre-
henduntur. Veluti fructuum redituumque communione
continentur fructus ex fundis, usurae ex pecunia
foenori data, reditus ex industria vel arte, quam
quis factitat, quotannis percepti, salarium vel hono-
rarium quod accipit is qui publico munere fungitur,
aliaque similia. Nam nihil prohibet, quominus/tmc-
tuum redituumque vocabulis, etiam fructus et reditus
eir labore vel industria profectos intelligamus '). Contra,

») Verum quidem est, in Cod. Civ. Ludov. Napol. art. 68,
exclusis reditibus induslrialihus, solos reditus ex bonis conjugum
perceptos, ad hanc fructuum redituumque communionem relatos

lucrum ejus generis vel modi, quod non solet in re-
ditibus annuis computari, sed ad ipsius patrimonii
sive capitalis incrementum referri, fructuum et redi-
tuum appellatione non continebitur Ut exemplo
rem illustrem, finge virum ex negotiatione aleatoria
cautionum debiti publici grande lucrum adeptum
esse; aut mulieri ex lotteria publica magnam pe-
cuniae summam sorte obvenisse : baec lucra in com-
munione lucri damnique communia erunt at m

esse. Sed verba, quae ibi leguntur: der aangebragte en nader-
hand opgekomene goederen, in Cod. Civili bodierno, art. 219,

non fuerunt repetita.

2) Si enim ejusmodi lucra in communione fructuum atque re-
dituum inter conjuges communicarentur, etiam damna ex iisdem
negotiis, unde lucra illa parantur, cmergentia communicanda fo-
rent (art. 197 Cod. Civ.). Atqui damna ejus generis in hac
communione numquam possunt esse communia (Vid. supra § 7.)

8) Lucrum, quod ex lotteria vcnit, in communione damni hi-
crique inter conjuges communioandum esse, recte docuit w. k. van
deb bebGGBN , Vir Consultiss., in Specimine Inaugurali, cui titu-
lus: Quaestiones Juris, Traj. ad Ehen. 1849, p. 13. —

fructuum redituumque communione non communica-
buntur.

Fateor equidem, discrimen hocce reditus inter et
lucrum, non ita certum atque perspicuum esse, quin
saepe inde oriri possint quaestiones intricatae ac dif-
ficiles. Ponamus, virum, communione fructuum et
redituum inita, mercaturam exercere. Jam, quota
pars lucri ex mercatura illa redigendi, in reditus
annuos computabitur : quota vero ad ipsius capitalis
referetur incrementum? Difficile sane dictu. Quare
tali casu, ad evitandas has difficultates, praestat in
ipsis tabulis dotalibus praefiniri certam pecuniae sum-
mam , quam vir ex annuo lucro in arcam communem
conferre debebit. Quo pertinet art. 69 Cod. Civ.
Ludov. Napoleontis : Men han de gemeenschap van de
vruchten, haten en inhomsten hij beding inkorten, door
te bepalen, hoeveel elk der echtgenooten, idt zijne eigene
inkomsten, in de algemeene huishouding zal inbrengen.

Conf. Cod. Civ. hodierni art. 200 et 201.

Satis , ni fallor, demonstravi, multa lucra, mul-
tos (ut antiquo JCtorum vocabulo utar) acquaestus,

in fructuum redituumque communione non communi-
cari: quae tamen in communione lucri atque damni
omnino sint communia. Quare non satis accurate Ni-
colai, Vir Ampliss., cum in consessu Ordinum Ge-
neralium discrimen inter utramque communionem
enarraret, his verbis usus est: »Le sort des biens
1) meubles est absolument le même dans l'une et l'autre
»communauté; l'une et l'autre comprennent tous les
«biens meubles, que les époux acquièrent à titre oné-
rtreux, et au moyen des économies, que le produit
»des revenus communs leur permet de faire.quot; ■¹)

1nbsp; VOOKDUIN, T. Il, p. 390.

§ 9. Differentia tertia. — Multa débita in communione
lucri atque damni inter conjuges communicantur ,
quae in fructuum redituumque communione
non sunt communia.

Hactenus exposui duas inter communionem lucri
damnique et communionem fructuum redituumque difFe-
rentias, quae (quod sane mirandum est) ab interpre-
tibus Codicis Civilis nostri prorsus fuerunt neglectae.
Jam deinceps tertiam enarrabo differentiam, quae fere
sola ab iisdem interpretibus diligenter solet tractari.
Sic enim vulgo tradunt, illud praecipuum et fere
unicum inter utramque communionem intercedere
lt;liscrimen, quod in communione fructuum redituum-
que nulla débita communia sint, contra in lucri

damnique communione pleraque débita, stante ma-
trimonio contracta, inter conjuges communicentur. Ita
in ipso Ordinum GeneraUum consessu nicolai, Vir
AmpHssimus, discrimen inter utramque communionem
his verbis explicavit: »La communauté de gain et de
«perte et celle des fruits et revenus, ne diffèrent entre
»elles qu'en ce qui concerne les dettes futures des
»époux. Dans la première, les époux n'excluent de
»la communauté que les dettes antérieures au ma-
» riage, et dans la seconde, ils font porter cette
» exclusion tant sur les dettes antérieures, que sur
» les dettes postérieures au mariage.quot; — Eadem fer-
me legas apud plerosque Codicis Civilis interprétés:
ex. gr., apud diephuis , het Nederlandsch Burgerlijk
Regt, T. L p. 515.

Videamus ea de re accuratius.

Quod attinet ad lucri damnique communionem ,
quaenam débita inter conjuges, illa communione con-

«) VoOKDUIN, T. Il, p. 390.

WÜ

tracta, communia habenda sint, legislator expres-
sis verbis momiit, art. 218 C. C. ; nosque ea de re
jam supra egimus § 4.

In communione vero fructuum redituumque, vereor
ne illud nimis generaliter dictum sit, quod vulgo
tradi solet: nulla in ea communione débita inter con-
juges communicari. Mibi hoc nonnisi cum exceptione,
et cum temperamento quodam, verum esse videtur.
Accurate loqui si velis, ita potius, ni fallor, sta-
tuendum est :

1». In communione fructuum redituwmque illa tantum
débita communia sunt, et ah uno conjuge contracta
alterum quoque obligant, quae ad curam rei do-
mesticae, famïliae sustentationem , liberorum educa-
tionem, vel ad similia pertinent.

Scilicet in lucri damnique communione, vir, ut
supra § 7 vidimus, intelligitnr ab uxore accepisse
mandatum quavis ratione lucrum communion! conju-
gali parandi atque quaerendi. Itaque si maritus ne-
gotiationis, mercaturae, lucrifaciendi causa pecuniam
lûutuam acceperit, aes alienum contraxerit, aliove

modo debitis se obstrinxerit : uxor bis debitis pro
semisse eiit obligata. Itemque uxor in eadem luori
damnique communione, sciente viro separatum a mariti
negotiis mercimonium exercens, iisdem de causis
etiam virum debitis poterit adstringere. — Contra in
fructuum ac redituum communione, ejusmodi manda-
tum quavis ratione lucrum communioni conjugali
quaerendi vir ab uxore nullum accepit: communio
tota ad sustentanda onera matrimonii, ad liberos com-
munes educandos, ad vitae domesticae cultum refer-
tur. Itaque si propter ejus generis causas, ad rem
domesticam pertinentes, debitum a viro contractum
fuerit: sane uxorem quoque obligabit, eritque com-
mune , ex communibus bonis solvendum : itemque
uxor iisdem de causis etiam virura debitis gravare
poterit Ceterum aliis de causis débita contracta,
ex. gr. mercaturae vel cujusvis negotiationis exer-
cendae gratia, in redituum fructuiimque communione.

Vid. art. 164 Cod. Cir.

eum solum conjugem obligabunt, qui ipse contractum
miit, ad alterum vero conjugem nulla ex parte per-
tinebunt.

2». In communione fructuum redituumque, débita ex
causis ad rem domesticam pertinentibus contracta,
quae secundum ea quae modo diximus, etiam in
hae communione inter conjuges communicantur, ta-
men siab uno conjuge sine consensu alterius contracta
fuerint, alterum hunc conjugem numquam obligabunt
ultra id quod est in fructibus reditibusque.

Nam in hac fructuum redituumque communione,
soli fructus et reditus communes sunt; ceterum pror-
sus a communione conjugalique societate excluduntur
ipsa conjugum patrimonia sive capitalia. Quare num-
quam alter conjux in hac communione obligari potest
facto alterius conjugis, ultra id quod ipse ex rediti-
lius suis in arcam communem contulit, vel conferre
debuit. Quae omnia secus esse in hcri damnique
communione, per se satis intelligitur. Quamquam
etiara in fructuum redituumque communione non facile
evemet, ut apphcandae huic regulae locus sit. Ni-

3

rairum ea sola debita in hac communione inter con-
juges communicari paulo ante vidimus, quae rem
domesticam, curam familiae, liberorum educationem
spectant. In hujusmodi autem debitis, etiamsi ab
uno tantum conjuge contracta fuerint, tamen plerum-
que ab alterius conjugis parte tacitus consensus vel
saltem in rem versio adesse probabitur: quo casu
hujus quoque alterius conjugis non tantum fructus
reditusque, sed etiam ipsum patrimonium creditoribus
obnoxium erit. De tali casu intelligenda sunt, quae
leguntur apud s. van leeuwen , Roomsch-Hollandsch
Recht, IV. 24. 3. (T. II. p. 175 edit. a. 1780).
Conferatur voetius, ad tit. D. de pactis dotabbus,
num. 52.

§ 10. Quarta differentia inter utramque com-
munionem.

In lucri atque damni communione, post matrimonii
dissolutionem, damna quae unusquisque conjugum
stante matrimonio ex mercatura, negotiatione aliisve
similibus causis in bonis suis passus est, ex bonis alte-
rius conjugis pro parte dimidia sarciuntur i). — Contra
m communione fructuum et redituum nulla ejusmodi
mutua damnorum resarcitio locum habere potest:
quia neque lucra neque damna , quae uni conjugum
ex ejusmodi negotiis evenerunt, ad alteram conju-
gem quidquam pertinent.

') Vid. art. 210 Cod. Civ. collatis quae ex jo. A jande
supra § 3 citavi.

§ 11. Quisnam in universum communionis redituum
et fructuum sit effectus.

Ex supra dictis apparet, in communione fructuuna
et redituum, reditus quidem uxoris a marito temere
et negligenter profundi atque absumi posse: sed
nequaquam marito licere patrimonium ipsum sive ca-
pitale uxoris diminuera vel creditoribus obstringere:
imo boc patrimonium semper a marito ejusve here-
dibus uxori, post matrimonii solutionem, integrum
salvumque esse restituendum. Hinc intelligendum
est, quod apud scriptores nonnullos legitur: uxorem
in communione fructuum et redituum damnum a viro

pati non posse '): quod veruni est, modo damni
vocabulum, non de temeraria fructuum redituumque
consumtione, sed de sola patrimonii diminutione in-
telligas

g. j. de MAKTINI, Vir Cousnltiss., ad art. 210 Cod. Civ.
lit. k.: „ De gemeensehap van winst en verlies kan schade toe-
„brengen aan de vrouw, die van vruchten en inkoinsten nooit.quot; —
assek, op. laud. § 152, p. 106: „Er kan in deze soort van ge-
„meenschap nooit verlies bestaan.quot; —

quot;) Scriptor anonymus libelli, cui titulns: Seltandeling vanver-
sehilknde vraagstukken uit het Burgerlijk Wetboek, editi Snecae,
a. 1846, p. 25: „Het eenige waardoor de vrouw (bij de gemeen-
,!schap van vruchten en inkomsten) kan worden benadeeld, Is dat
»de man uit de opgelegde vruchten en inkomsten persoonlijke
nschuldeischers kan betalen, doch wanneer zulks uit de opgelegde
«vruchten en inkomsten plaats heeft, is het ten aanzien der vrouw
r^nieer als winstderving te beschouwen.quot;

§ 12. Conclusio.

Superioribus paragraphis quatuor difFerontias, qui-
bus mea quidem sententia lucri damnique communio
a communione fructuum redituumque separatur, or-
dine persecutns sum. Forsitan quis mihi objiciat,
saperesse etiam aliquod, quod nondum memoravi,
inter utramque communionem discrimen. Scilicet,
vulgo traditur ejusmodi differentiam contineri arti-

culo 214. Cod. Civ. — Ibi haec leguntur: Onroe-
rende goederen en effecten, staande huwelijk aangekocht,
op wiens naam dit ook geschied zij, worden voor udnst
gehouden, tenzij het tegendeel daarvan blijke. — Vulgo
igitur interprétés monent, praesumtionem juris, hoc
articulo memoratam, tantum referri ad communioneni
lucri atque damni : at in communione fructuum et re-
dituum potius valere praesumtionem contrariam. Ego
tamen huic sententiae accedere nequeo, quamvis sciam
eam probari a viro magnae auctoritatis, assee, op.
laud. § 152. Mihi enim, collatis art. 220 et 221
Cod. Civ., item art. 880 Cod. Mercat., vero videtur
similius, praesumtionem juris in art. 214 C. C. me-
moratam, propter paritatem rationis, et ex mente
legislatoris, porrigi etiam oportere (saltem aliquate-
nus, et cum quodam temperamento) ad fructuum
redituumque communionem : ita ut etiam in hac fruc-
tuum redituumque communione immobilia sive utrius-
que sive unius conjugis nomine constante matrimo-
uio acquisita, communia esse praesumantur, nisi pro-
betur contrarium. Sed quoniam tota haec quaestio

non tam ipsum jus, quam juris probandi modum spec-
tat, et praeterea satis parvi est momenti: potius
rem in medio relinquam, et liic finem meo opusculo
faciam.

FINIS.

THESES.

I.

Furtum rectius a Paulo definitur in L, 1. § 3 D.
de furt. (XLVII. 2) quam a Justiniano in L. 1.
Jnst. de obl. q. ex. del., qui verba omisit: ^^ lucri
faciendi gratia,quot; a quibus pendent sequentia: vel ip-
sius rei, vel etiam usus ejus, possessionisve.

II.

Pulcherrima est conjectura summi Cujacii in Fr. 34.
§ 2 D. de auro amp; argento {XXXIV. 2) ubi pro:
» ut haec scriptura habeat in se et demonstrationem
» legati et argumentum,'' legit: » et deminutionem legati
et augmentum.quot;

III.

Acceptando nobilitatem peregrin am, jura politica
Neerlandica non amittuntur.

Optime videtur libertatis definitio, quam tradit Mon-
tesquivius, Esprit des Lois. L. XI C. 3: »La liberté
est ]e droit de faire tout ce que les lois permettent,
et si un citoyen pourrait faire tout ce qu'elles défen-
dent, il n'aurait plus de liberté, parce que les autres
auraient tout de même ce pouvoir.'*quot;

V.

Quando adest bonorum omnium inter conjuges com-
munio, maritus ex negotiis uxoris, quae publice mer-
caturam exercet, carcere civili includi nequit.

VI.

Mulier ejusve heredes communioni lucri damnique
renuntiare nequeunt.

vn.

Invecta et illata conductoris ex Art. 1188 Cod. Civ.
locatori per spatium quadraginta dierum obligata
manen t, licet bonae fidei emptori tradita sint, qui
pretium ex Art. 637 Cod. Civ. exigere nequit.

Non probe sententiam viri Cons. G. J. de Martini, in
annotatione'ad Art. 91 Cod. Civ., existimantis, mulie-
rem, quae intra trecentesimum diem post prioris ma-
trimonii dissolutionem partum ediderit, statim posse
novas contrabere nuptias.

IX.

Jus mercatorium non est mera juris civiKs ad res
mercatorias applicatie, neque constat exceptionibus a
jure communi, sed sibi propriam habet naturam, suis-
que nititur principiis.

X.

Actori in territorio patriae nostrae Europaeo domi-
cilium habenti, jus non competit Neerlandum in co-
loniis nostris habitantem in jus vocare coram judice
loci, ubi ipse actor habitat.

XI.

Justitiae systema uti vocatur, cujus auctor et pa-

tronus merito dicitur Eossi, tamquam juris criminalis
fundamentum, longe praeferenda videtur doctrinis illis
humanitatis aut utilitatis, quorum auctores exstite-
runt, cum Beccaria tum Benthamus.

XII.

Qui in cauponam gratis receptus, illic furtum com-
mittit, puniri nequit ex Art. 386. 4quot;. Cod. Poen.

cm

f-»