■

VI

PAULI SCHÜTZII

ORATIO FUNEBRIS

In obitämExcellentis; tnemorl»

^ ILLVSTRISSIMI amp; CELSISSPMI

HEROIS

^'REDERlCr HENRIGI

Gloriofisfimi Araufionenfium Prin-

cipis amp; confoederati Belgii terra marique
Impcratoris;

LETDAE.

«Apud WILJJETLMUM Christianum

JBoxium» A®, 1647.

^OtlLlSSmiS Sc AMPLISSIMIS

Domini s

D. GONS U L I B.V 5

InclytsVrbis VLTRAIEGTI

•nbsp;f il i r JUnpUJStni quot;virf

Veß.H^mm.

Devotus ^

lt;PjVLys SCHFT^

ORATI O FUN EB RIS,

In Ohitum Illußrißimi amp; Invicii Primipü Excel. memorU

FREDERICI HENRICI

Prindpis Auriaci, Comitis Naffoviac, amp;c. Eoederati
Belgii terra marique Imperatoris.

Uotiescunqiie vitam illius animalis, cui homi-
ni feccrc nomen, amp; ipfius lii6l:as, cafus, fequen-
temque illos mortem inmeor, Auditores, nihä
gravius a fummo Propheta did potuifTe exifti-
maverim, quam quod hominum vita, cum pre-
tiofafuit, miferafitatquecalamitola. Profed»
Tragsedia vita eft, amp; ipfe Orbis Theatrum, ia
quo omnes ludimus mortales. Qws eo relpedhi
umbrae fomnia Pindarusjoccafiones mireriarumPhilemonifimulacra
Sophodes; calamitates Herodoms; folia caduca Homerus appelli-
\ tavit. Nafcentes quippe fletu mundum falutant; breve vivendi tem-
pus habent, ex quo fidejuffor mortis amp; quafi anteambulo fomnus,
tanquam publicanus, magnum acdpit vedigal. Nihil certius in re-
liquo ex peftant quam mortem :qux tuguria pauperum,amp; Regum
^ palatia,nullo habito difcrimine, pulfat; amp; Alexandrum,cui orbis non
^ fufFecerat in anguftum amp; fex pedes longum contrudit domicilium.
Hanc fatalem moriendi neceflitatem experiri nunc quoque debuit II-
luftriffimus Auriacus Princeps Fredericus Henricus,
fuavitas amp; delitise Hominum, Obfervator Virtutis, mvidus domi amp;
militise Heros, terror hoftium, amp; inacceffariuB rupium expugnator.
Qui fadis fuishocmerituserat, ut omnes boni adPacem, quam
Chriftiaiio orbi evicifle videtur, feliciter fruendam, aut longam illi,
aut fempiternam apprecarentur vitam. Lugentmortem tanti Princi-
pis non folum magnoe Reib. Patres, amp; Bataviae incola, fed luget Gal-
lus, Germanus, Anglus, Danus, Suecus, Polonus, amp; ipfe, fi quid mi-
hi creditis, Virtutum, quse in illo fuerunt, seftimator Hifpanus. Ne-

Anbsp;que

que Europac terminis Ce includcrc poteft moeftitia publica, fed fuper-
volitat Hellefpontum, amp; ad Nilum, Tygrim, amp; Euphratem, ad Gan-
gem amp; Indum inveniet, qui Auriaco funeci lachrymis amp; fufpiriîs pa-
rcntabunt. Ego quidcm, dum cxteri magnifico ilium profequmitur
honore, nihil aliud poflum, quam utdeipfuislaudibusdicam 5 non
tameneotemeritatisprolapfus, utputarem, quocl pro dignitate hoc
aflfequi poflem. Quemadmodum enim haec Refpublica tanquam
plena Luna fupra ternpeftates amp; adlatrantes hoftium minas pofita,
omaesmundi angulosîuo complet fplendore; ita hanc caeteris pal-
mam prœripuit, quod Principem habuerit,cujus laudes nunquam yer-
bis expriment fplendidiffimi Oratores. Cîeterum hocutique cogitavi
licitum effe, ut, dum magni amp; Eruditi Vin Balfamo amp;thurelitant, e-
go paululumCupreiri adferrem,cum ad tumulumAchillis non folum
Alcxandri, fed eriam tyro miles potuerit lacrificare. Ab ipfo igituc
genere tanri Principis ut ordiar ufus poftulat ; fed hie mihi obfervan-
dum puto, ne primuni in Laudibus ipfius ponam, quod ut ipfi conve-
nir, ita tarnen aliorum eft, ac ipfi cum aliis commune. Poerae amp; Ve-
teres Oratores modum exceffuri, Heroum, quos laudabant,originem
âd caelum deducunt amp; Deos fabulofos. Ncque Domitores orbis pu-
duit matres malle habere adultéras, quam legitimes in terris Patres.
Si quis in andquitatem, qua magna Principis profapia laborat, curio-
fius rnquirere vellet, idem effet adurus, quod illi, qui Regis fluvio-
rum NiU longimdinem, latitudinem, profunditatem, fragorem, fœ-
cunditatem amp; curfum cum norunt, fontem illius anxiè, fed fruftra
quserant. Domus Naffbvia , quae Reges dedit amp; Imperatores, non
Oratorum verbis autaeneis, amp; rubigine perituris fends, noneredis
feftigii, diuturnitatecollapfiari, columnis, fed propagatricibus ma-
gnaram adionum hiftoriis gloriam debet illam, quam habet, amp;
quam terminabit cum coelo. Et fi ignobilis fuiffet, hoc folo immo-
dicam aflèquuta fuiffet gloriam, quod Guilielmum genuerit, Patrem
Bataviae, Imaginem clementiae, amp; murum libertatis. Cujus cogita-
tiones cum terror Europas Philippus, amp; cum ipfo Oriens, amp; Occi-
dens tremeret, nihil divinius reftabat, quam ut incomparabile Eilio-
rum par Mmrkim amp; Fredericus tanquam aliquod Caftoris ac Pol-
Mcis fydns darentur orbi terraruni, Fredaico fata Hollandiam Pa-

triam

tus illos cum aere tmhere^ ^^'^Id ApoUinem amp;um Delphi Grx-

Hifpanorumfiftetet fmoicm Eant ad Apnbsp;^^^ d,torcm

commA ipf'quot;^nbsp;ac equot;^ OracuUs multis vcL-bomm

Perfarumexccixuumdicant^ Delphi Hollandomm adverlus

crucntos,amp;non tam ft.pendm, qu ^

nutritoslberos mvifti, nn^^^^^^nbsp;quiamorem amp; pmdemix

G»a,fedNaflovuApolnnbsp;obfignavit, ut illi inter

foxOraculaHeroisottur.,fibi adiribe-

florcntiflimasfui-gentisRe p.urDnbsp;)nbsp;vetfaïetur,

repoffent. CumIn,et Chriftianosquoquc
in Patris fangume cumnbsp;^ diffimulames Tiberii, qm,

cum vii-tute non audent, federate au

dorum eonfügt;orum te hn^ftr™

ïraus empti un.us fi^«quot; ^^^^^^nbsp;optimum Pattem,quem

ca popUtum regete poffetnbsp;ng e« non potuerant. In

tot peticula , tot P^f' '»'^^quot;^„doPlutarehoV^^^^^
fonte antiquitatum amp;nbsp;qui vagina diduxerat en-

lis Marius oculis terruiffe diatur m^ta^

fem. Et Parricdanbsp;«X amp;rriga Nero, cum mendica-

foffavitiorumamp;cloaca,Cithar(mis«au gnbsp;Ubertatis, amp;

ret -mortem,

non Invemt percui o - •

Batavis Bratus AüUelmus claro diele hato ^^

derieus Henricus, vag'C» tune enjnbsp;venturaram Virtu-

mm geni. cireumfiftebant ^ Zates pertinentium capax eft.Leidam
qira difciplins amp; reram ad magnates ^enbsp;^

venitad MufaramParnaffum, amp;nbsp;™ ^óaffimomm Viromm.

Inventus confluit. ut in officmanbsp;~ ufus eft, cuiu.

Inter alios illeexquiffflffimoUteramra:Vmdi«^^^^nbsp;'nbsp;^^

nomen ncmo ignorare poteft. n,l. qut 'P*^nbsp;divi-

hofpes. HocduecveteremRomanommmiliaamuiïeuuurwnbsp;^^

^nbsp;A 2

nae erga homines bcnignitatis cbfideamp;prudentiîÉ metropoli qiijeïï-
Vit. Habenthancpraerogativam a natura plerumque illi, qui ex-
cellent reliquos mortalcs, ut in flore setatis indicia dent venturaî ma-
gnitudinis. Alexander de bellis, cum puer eflët, amp; fublimibus rebus
agebat; folufque non patientem feflbris Bucephalum confcenderc
poteraf. Cyrus inter ludentes rufticorum filios regio fanguine inca-
lefcebat- Cato vindices publicae hbertatis fpiritus conceperat, cum
a Paedagogo giadium pofceret,quo Syllam tranfverberaret. Frederi-
ci Henrici animus alta amp; gloriofa volvebat : amp; ficuti ftellce cum orbe
fuo moventur 5 ita ille cum in fortium Grsecorum amp; Romanorum
inclderet facinora,non tam legere, quam agere videbatur. Cum
Temiftocle in mari, cum Lyfandro in terra, cum Leonida in Termo-
pylis, cum Alexandre in Melpotamiae prœliabatur campis. Nata-
bat cum Coclite, cunélabamr cum Fabio, ftabat promiffis cum Ap-
pio, amp; cum Fabricio jufticiam colebat. Trajiciebat in Africam cum
Scipione, currebat in Hiipaniam adverfus Sertorium, in Afiam ad-
verfus Mithridatem cum Pompejo, amp; cnm Caîlàre per terrarum or-
bem volitabat. Cieterumlibrisnonfolumfetraderepofftmt magni
Viri, led natura hoc illis concedit, ut multa amp; divina compieftantur
animo, cum le abdunt in templum bonae mentis. In hoc Lycurgus
ab Apolline, Minos a love, Numa ab Egeria, Pindarus a Pane,
Melefagoras a Nymphis fuam hauferunt fapientiam. Principes ad
nobiles properant aftiones, ad quas cxiêquendas cœlum illis infpi-
rat prudentiam; reliquae autem in fcholis iapientiae modum, ut Taci-
tus in Agricola ait, neceflè eft teneant. Itaque Princeps nofter deinde
corpus ad militie patientiamprîBparavit, equum in gyrum agendo,
fclôpetos explodendo , amp; Athleticam artem excercendo ; imitatus
Pompcjum,qui cum celeribus curfù, cum alacribus làltu, cum robu-
ftis vede contendebat. Cumque in Mathematicis egregia pofuiflct
fundamenta, caftra mctandi, vallum ponendi, urbes cingendi artes,
amp; expugnandi rationes in campis ad vivum fibi demonftrabat. Ita
inftruaus ad caftra venit celfiffimi Fratris, cujus fortitudo amp; fplendor
terramm fines excedebat. Hoc Duce elementa militiae amp; fequuturae
felicitatis occupabat prœludia. Si pericula, fi egregia facinora, veli-
tationes cum hoftibus enumerare vellem, multa mihi forent diccnda.

Memo-

-A

pratenrenonpoflum.nbsp;, c^j nihü mims quam id

.irS p«fidim.i. Si tarnen cadcndum eflct pro,
pedibus,fedUceLtis eiKï pietnbsp;adReio folatiiim fe fubtra-

here vellet pencuh. ^

qusjuvenemPrmeipem non anbsp;(anguine amp; c:edi-

bant. In illa pugna mulms = ^^^^ „t Jdetetur hoftis.

bus fererent enies, vahdenbsp;° ff ™ etkm. eo jubentc, folus

Ita ftatrem deindenbsp;fomtna Mauricü

advetfus hoftesnbsp;„adm^^

coégiO-ent Hifpanum.ut mducias pacnceretui,nbsp;^^^„„tc ïra-

tre, lufam exerceret amp;bell, palxlt am « qnbsp;tendebant. Ex

„feLbelU^mpeftastn^a^^nbsp;| ^P

Regem ^„ 'nbsp;cum Equitatu, iterque capes-

SuperabatRehnum peinbsp;^^arices pet eademloca

fcbat eodem anim^ quonbsp;amp; tur-

aquilas duxerat. Cum^.^

bulen^ f^^^emeSX Ui patriam rcdibat cum fuis fal-
mias amp; mimias, amp; ftemetitc ^ Fnbsp;^^^ belliipfum ne-

vus atqucnbsp;•nbsp;eOc defiit foedeuti Belgü

bilitabant «quot;^'»^^^quot;quot;quot;'/fXtXem non Graji, fed Europe Re-
Hercules Maunaus 'foculos atque cogitatio-
g«amp; Principes fcopi^m c^U ^nbsp;communibus fuf-

nes. Ita Patres imm.netHibus p nc^

fragiisErcdericumHenricumtcirama iq, riam ^^^

miubiIesamoftupendasnuncaggrrf.0 i^Aud^^^^^^^^

pauca tantum commemoranda

^iaores.qui c«m tomm, quod deprn^

ferre neqneunt, partes aliquando ad»mb«nt Wo
amp; arte amp; firn cft oppidum in Comitatnnbsp;i„

por sHifpam fuo^Lupamm tenebant p^f.dio. Ho.Puncep^

felix rcmm aufpiciura obfidione cinxitj fortiffimè hoftes kceflerc
orfus, cum fciret ex initiis famam dependere, amp; nominis fplendorem.
Ibat obviam geiierofis conatibus Henricus Comes Bergenfis, Vir
confilio amp; manu acerrimus, Regique fuo bene cupiens, quanquam
poftea mrpem Hifpanorum ingratimdinem , qua plerumque exteris
folvunt, experms fuit. Hic primum ad terrorem excercitum circum-
ducere, tentare Principis animum, interdum cohortes ad velitatio-
nes immittere. Cum videret animum Naflbvii, adverfus hos flu-
aus excelfœ cujufdam rupis in maà inftar effe immobilem, vi eruptu-
rurus adurbem, univerftim excrcitum in caftrorum valium efftindit.
InftabaHtdenrisagmimbusHirpani,propulfabant illos animofè Ba-
tavi ; amp; his pro libertate, illis pro Regis foi ambitione certantibus
pallida mors in campis fxviebat. Tandem receptui cecinit Bergen-
fis, fuofque properè ex illis removit campis, qnos fatales efle animad-
verterat, ut Princeps Auriaeus prima in illis vidoriae ftatueret tro-
phœa. Dcditurmoxurbs Viaoi-i, qui Hagam reverfus , laeticia amp;
votis excipitur publicis, amp; privaris. Hinc majora molitums, aggredi
cupiebat illam urbem,quam inexpugnabilem elle credideiant moita-
les. Sylva Ducis eft:, quam puto, Sylva Ducis, inquam, Auditores,
quxfirmiffimiscoronata munimentis, aquis circumfundkur amp; va-
dis^ quibus in ftagnovum faciem circumjedi occupanttir campi. Ipià
obfeffa fxpius nil nifi cardes amp;vulneraloquebatur 5 tentata ab ipfo
militix Magiftro Mauricio, proverbium illis fccerat, qui minus fave-
bantfoederatis, utcum aliquidinpoflibile innuere vellent, dicerent
hoe fore, cum Sylva Ducis in Batavorum veniret poteftatem. Parvi
hxc ducebat Naflbvius, qui nihil tam altè a natura conftitui crede-
bat, quo Virtns non poflèt eniti. Caftra metatur ad urbem, valium
.circumdari jubet, ad omnia intrepidus, cum milites obftupefierent,
ad pericula amp; aquas, quas pavidè intuebantur. Muflabant invicem
cœdendas efle Sylvas, çomplanandos montes, amp; advehendos, ut his
ingeftis undas explerent, amp;vadorum hiatus. Iplè Gravendonckius
Impiger militiae homo, amp; ob fuasvii-mtes tant« urbis prarfedus, ex-
cercimm Fcederatomm Ordinum'credebat in campis errare ad fui
oftentationem. Difponebantur, jubenie Principe, molae, exiiccan-
dis campis excogitatae: amp; brevi (orem admirabilem! quis credc-

ret

^^^^^^^^^^^i^SSxe'-atvt, Batavo-
mda^^^nbsp;immodicelteculi; led 1. quis

tum cv-xun daoa^ t ca^nbsp;^^^^nbsp;^^^^ ^^

quot;quot;Ta-mi hÄ ^nbsp;Scorpioucs, anetes , cata-

molia.m. ho-uia., IC Fnbsp;Romanoram m nofti'a mili-

utimu., aUas inveniunt Batav,,
tianJiilutaslubeit.nbsp;^^ ^^„.ovem, led in terrae vilceribus

alios ft—f E; ZSàZL ,am faclis hodic ad urbes vince^

appropuiquantnbsp;amp;

das daturnbsp;'nbsp;cœlmn

ftamina mortalcs Nequenbsp;Ifaelitarum Princeps lo-

ipfum gloquot;^,nbsp;SU Solls inhibuit curium. Pria-

fuaimerprxlummn ai^^^nbsp;^^^^^^^ pluviafque,

ceps Auriacus votis impeuavit, ut So Q^ Pnbsp;procédèrent

amp;ïota î^ftate uteretnbsp;. 'nbsp;aLs urbi o-

pemlamms.nbsp;^ „Hps Tunc sravioribus habitis

prxrer fuorum vulnera

tranfmittumHifpam.beuumquccvnbsp;vindicate non

imiraturi Slcilix Regem, qm Äf^^^nbsp;in Africam.

—sH^ssÄSr^s

quo vos pallida ducuöcjeiunanbsp;torrefied illos animos, qui-

tiombusveftnsnbsp;populator nationum Xerxes

bus hbertas potior

xnareconftringei-etcompedi^nbsp;CumfpiransAchillis fan-

opponebant montes, id eft ^^^'quot;^Tiamx obviam ibant Romani,
guinem Pyrhus primordia laces feretnbsp;Capitolium

LmfcroLv^LiisGalli -mediana» ^^
defendebant Romani. Cum

inltaliam hoftilem effunderçt aaem, cum tot rmlUa iuorum ^^^

nas cccidiffent, cum infenfa figna m confpeau eflènt urbis non defpc-
rabant Romani. Pericula non terrebant, fed inflammabant popu-
lum Mai-tis. Hifpariis res eft cum gente Batava , Auditores, nequc
Grœcis, neque Romanis, fi fortimdincm fpeaamus, inferiori. Uxc
cft illa gens, quœ tormenta, virgas, cruccm, famem, peftem, amp; quic-
quid Harpyse, Dkx, Furiae excogitate poffunt,inviao tulit anuno pro
Libcrtate. Haec eft illa gens, qux, deficicntc terra, cadavera pro val-
lo habet, fuifque hoftibus,cum vincitur,non urbes relinquit, fed eftbs-
fas fpeluncas atq^ fepulcra. Haec eft illa gens,quae,invito PatreOceano,
quacunque coelum patet, amp; fol vagatur, ultra Herculis colunmas,
ultra hominumnietasproveaa,gentibusignotis, amp;alio fole infedis
fuam probat libertatem. Haec eft iUa gens, qux in glacie amp; nive ho-
fpitata, ubi homines effe defmunt, cum frigore ardenti, amp; immam-
bus beftiis de fua difputat libertate. Hœc gens non poterat terrefien
inillomotu : amp; exccrcitus Batavi Imperator fua inclufus atqueinvo-
lutus Virtute non folvebat obfidioncm, fed urbi eo fervidius imminc-
bat. Cxterum tradux divinitatis animus tot fpatia loconun, tanta

maria,totfluviosjtotumdeniqaeorbempunaiinftarcapiens, fptio
corporis amp;caftrorumnon poterat terminari. Vigilabatilleubique,

amp; cum Sylvx Ducis videretur intenaas,circa Wefaliam hoftium tune
temporis afylum nobili verfabatur cogitatione. Egregia urbs, amp; 11-
bertatisftudiofatempefta node capitur,amp; illi terrarum orbis candi-
dati,rimulachoftesHifpani,terrorc, quem aliis incuterc volebant,
confufi,abjeaisimpedimentis, turpi fe furripiunt fuga. Ti-aheban-
tur tune ad caftraBurgundicae cruces, amp;aquilae, quae vallo ad urbem
obverfe infix«, obfeffis pulcherrimam Prindpis viaoriam depinge-
bant. Stabat ad anchoram religata Praetoria navis, ex cujus, ut amp; rc-
liquxclaffisantemnisteftes publicae Viaorix collucebant ignes. lus-
fus in ordines fuos ire miles Lxtitiam amp; Tdumphum fclopetis cane-
bat. Explodebantur tormenta; amp; in urbe fragor corruentium te-
aorum , amp; repercuffus globulorum fonitus VVefdiam , Wefaliam
captam cffe intonabant. Concidit pofthaec animo Gravendonckius,
qui ad ultimum boni militis officio defunaus, urbem tradidit Viao-
ri.eujus laudes amp; tantos in hac obfidione fucceffusEuropa loquebatur.
HxcViaoria ut immodicè dolebat Iberis, ita nobilem capeQendi

vin-

vindiaamardoreaccenri^confcendernntAntweirwiae naves, quibus
Zelandix circumvehebantur littora. Sed profligati, fubmerii aut

captifunt ferme omnes ad InruramTolam,ubi fuä ruina novas Naf-
foviocapitiimpofueruntlaureas. Multafunt, quae dixi; majorafu-
perfunt; fed quis eft, qui omnes cafus, amp; continuatam felicitatis fe-
riem exi^use molis oratione poffet compledi: Ad Mofam tarnen
Vidorem lequor,ad quam ilie torrentisfluvii inftarvagatus, uno
imoem Arfam, Stralam, Venloam, amp; Roermundam expugnavit.
Ouarum ultimam belli decus Erneftus, Frifiae Gubernator, fortitec
p^Patriâdimicans fuâ mortenobilitavit. MilTus eadem tempeftate
in Handriam Inclytus armis Guilielmus Naffovius, brevi temporis
fpatio hoftibus eripuit munimentum Crucisjacobi, Ambro(n,Ho-
eerwerfem amp; Polderam Namx. Tante rerum gavifus fucceffu Au-
riacus, viaorem exercitum Trajedo ad Molàm admovit. Sedebat
ad caftra, quibus urbs drcumvallata erat, Crofius Hifpanus, nihil
tentare aurus,ac territus exemplis illorum, qui fuorum dade didice-

rant,caftraBatavommfcopulicujurdaminftareflè,inquem Ci ven-

tis ada impelluntur navigia, non lœdunt, fed ipfa pefllmum patiuntuc
naufradum. Advocatus igkur eft ex Germania Papenheimms,
magnus beliator, quo ducem Ferdinandus IL non habuit^majorem.

Columeneratamp;Tybicengloriselmperatoriae; in fervidiffinns prœ-
Iiis non Imperatorismagis quam militisexeqmmuma, amp;fuas cica-
trices ut virtutis notas oftendere folitus. Ingens animi, lucccffibiis ad

faftidium felix, amp; dignus ut tanquam Hedor cum Batavorum con-

grederetur Achille. Neque hic aTiquis mirabitur, quod Papenheimii
laudes ad coelum efferam. Eö fpendidior Principis Auriaci orituE
sloria quo majores habuerit hoftes. Magni quippe animi non cl^
?ffoeiiinatis,fedvirisamp;fui fimÜibus manus conferere cupiunt

nxas,ut Celebris effet, Turnumadoritur: amp; cum armis amp; nobili co-

natu Indorum Rex Poms confpicuus effet in littore. mm primiim A-
lexanderfeprœdicavitfelicem; admodum gavifus, quod m tortilli-
mos,amp;fu/virtuti pares incidiffetviros. Profedö ut illePorus non-
dum expertus hoftium vires, neminem fe cogitabat effe majorem : ita
Papenheimius fui nominis terrore hoftes ad fugam compulfum m
credens,itendideminitinere rogitabat,, num adhuc adTrajedum

É

moraretur Auriacus Princcps. Sed vidit iUum intrepidè expedaiT-
tem ; idque miratus caftra in confpedu ipfms locavit. Video nunc
formidabilem reru m faciem Auditores. Video fatales illos campos,
in quibus Leo Bclgicus fmiftra feptemtela, dextra gladium cormfca-
bat adverfus Aquilas Romanas, quae ut olim reftis oculis atque in-
connivis Solem intuebantur, ita nunc amp; vukum amp; animum demit-
tebant. Video Crofium Hifpanum alea ludendem in caftris, cum
ad belli lufum parum animi effet. Video obfeffos, qni procurrunt ex
urbe, flanima amp; ferro fuis viam faduri. Video fummos belli Duces,
intercquitantes agmina, amp; non folum de urbe, fed etiam nominis
gloria certaturos. Vernum moxeftadprœlium, in quo fuisPapen-
heimius peditibus praeibat,altera manu arma,alterâ fafciculum ligno-
rum gerentibus, quibus fofTaz poffent aequari. Seque batnr Equita-
tus, ut, qui tardius pugnaturi erant,a tergo quoque fcirent inventum
irihoftes. Erumpitur ex urbe ; clamor praeliantium, gemitus mori-
entium, ejulatus vulneratorum, tonitrua tormentorum, clangor tu-
barum horribili circumfonabant tumultu. Tandem cum non lignis,^
fedcadaveribusfuorumfoffascaftrorum amp; campos cerncret imple-
tos effe Papenheimius , nihilque prorfus promovcri pofle, triftis amp;
gloriîE fus fuperftes in caftra redit, quae pofteco die accenfa ipfws dis-
ccffum, Principis vidoriam teftabantur. ürbem tunc dedunt obfes-
fi, amp;veniunt adCrofiumfuum, qui haerebat inmondbusj urbis a
Batavis expugnataeteftis in. Brabantiamredimrus. . Pos haec in Hilpa-
nas Pirovincias venit Ferdinandus Cardinalis, Philippi Hifpanorum
Regis Frater, notabilis omni virtute, quae Principem commendare
poteft, Animofus juvenis infignem ac conferta tot bellicofiffimorum
Suecoaim robora tcgentem ad Nordlingam fuderat excercitum.
Huic Principifata illam contribuere voluerunt gloriam, ut fub ipfius
regimine a Praefedo Gelriae Confœderati Belgii occuparetur pro-
pugnaculum, quod ab Autore fuo Schenkio nomen invenit. Secu-
ritatehacvicelaboraverantBatavi , fufficiens tanto loco quod non
dediflênt praefidium : fed poteft in palaeftra dormire Milo, in urbe oti-
ofüs eflè Ariftides, in luda iple ceflarc Hercules. Accepit nundum hu-
jus jadurse in Brabantia Auriacus PrincepSiamp; indignatus aliquid recii-
perandum effe, cum omni exercitu ad incipientis Batavias infulae an-

gulum

giilum prôpemvit. Confedit in vicinis Rheno montibus Cardini-
lis , numimentum illud fèrvaturus : fed didicit hoftes fuos hyemem
exigere pofle in caftris, neque ceflare ipfos, antequam quod amifermt,
in fuam redigant poteftatem. In vindictam Fredcricus Bredam qr-
cumvenit, munitiffimam urbem amp; miiitaris artis Gymnafium. Hanc
incomparalile illud Imperatorum Par Mauricius atqueSpinola ut
fuœlaudis elegerantmateriam. Hie nobili ftratagemate navis tan-
quam eqni Trojani : Hie Virtuti diffifus fame eam expugnavit, cum
anno diutius ad ipfius mœnia haefilTet. Nofter Princeps intra tres
menfes non fame fed ferro amp; virtute vlam fibi patefecit ad h^redita-
riani urbem. Ab illo tempore trepidare orli Hifpani Scaldem ôc
Flandrix fluvios continuis aut parum diftantibus fepiebant muni-
mentisi amp;fi Principem urbi alicui imminere cernerent, ilii ipfi earn
fuo cino-ebant excercitu ; ne circumdari poflTet. Fredericus ftatim
RomanommFabius fadus, cundando fatigavit hoftes aliquot annos.
Sed quemadmodum animofi incertamineOlympico curfores cum
metam viderent, concitatiori ad gloriam, quam quifque fpcrabat,
eruinperent curfu j ita Fredericus pofitam inFlandria belli mmitus
metam, tandem ad illam penetravit ; pacemChriftiano orbi datu-
ÏUS Volentem non fluvii, non munimenta, non effufae holtmm a-

ciesremoraripoterant, quo minus invaderet murum Flandrije, amp;fi.

ducise Hifpanœ arcem, quam Saffam nommant Gandavi. Intra pau-
cas hebdomades ereptuseft ilie locus Pr^fedo fuo venerabili Seai,
fpedantibus Iberis, qui novos ftruebant aggeres, novos fodiebant flu^
Vios nova xdificabant munimenta, quibus curfum fifterent Batavo-

rum' Sed fruftra fumebantoperam fuam, amp; mirum eft^ quod flu-

viis amp; foffisterrere illos vellent,quos fcirem tot maria tranfiifle. Qmd
multa dicam Auditores? Feftinabo cum Principe, qui velocitate
hoftes non minus, quam armis fuperavit. Intra paucosdies ultra
triginta funt fubada munimenta, inter quse illud, cui Spmola nomen
dedit, acerrimè defenfum eft, prorfus ac fi tanti viri manes pro nomi-
nis contendere vellent fplendore. Ultimam vidoriarum lufum clau-
dere debuit Hulfta, cui Henninius pr^erat, Generofus miles, omnia
qu£ excogitari poffunt pro Rege fuo molitus. Memorabilis urbs fo-
plus a feaverterat Principem 5 amp; paucos ante annos ad ülamconci-

derat patern« amp; virtutis amp; mortis «mulus Henricus Cafimirtis. Ver-
gebat ad hyemem autumnus, amp; fi pluit, agros circa hanc urbem lu-
bricos nemo infiftere poteft. Sed Principis conatus nunquam defti-
tuit coelum , quod tune ferenitate continua probavit, fata huic Prin-
cipi impeudi omnia. Inter quatuor hebdomades incredibili vi amp; ai-
dore, urbs ad dcditionem, Flandria ad folvendum tributum, Hilpania
ad vera, amp; nonfimulata cogebatur confilia pacis. Hxc (iuit quae ter-
ra. amp; in uoftro mundo afta funt Auditores.Caeteram cum illa cogito,
qu3E, eo Principe, aut ipfiusduau aut confilio mari patraverunt Bata-
vi . incognita maria, innumerifluvii, vaftaOceanifacies,amp; alter
mundushic ante oculos meos verfantur. Diu Princeps orbis popu-
lusTyberim fui imperii limitemhabuit,fub Regibus pauper de pro-
ferendo urbis pomœrio cogitavit, amp; in Italia latuit, cum e.xiguis geiv
tibuscolIuaatus,donec tandem, adolefcente poft fecula imperio, in
Syria furgenti, Occident! in Hifpania occurreret Soli. Batavi fub in-
cunabulis nafcentis Reipublicx non cum Samniribus, Ladnis, Etru-
fcis, Falifcis, /Equis, Volfcis, Saletinis, Dicenis ac Fidenatibus parvi
nominispopulis, fed cum potentiffimo Orbis Rege bellum fufciperc
orfi,non liiis ie incluerunt limitibus, fed in Europa Scyllam amp; Chary-
bdim,Phaeacum fedem acCyc]opû,fiabelIum fpiritus Poëdci /Etnam,
Gades Hifpanorum.Grascorum Hellelpontum praeterveai, incognitas
adierant terras, amp; fuis claffibus, quicquid extra Solem amp; Lunam,
quicquid extra fydera jacet, pcriuftrarunr. Illi nominis cdebritatem
non folum, fed arma amp; colonias ad illa deduxerunt loca, ubi, ne di-
cam Tarpeius lupiter, amp; fepteni illi montes, amp; Capitolium, ex quo
tot gentes leges accipiebant, fed iplum nomen populi Romani, imo
nomen noftri orbis fuerunt incognita. Admiratur Polybius claflcs,
crebram jaduram, horrenda in mari praelia, quibusdeSicilia con-
tcndebatur inter Romanos amp; Carthaginenfes. Sed non admirabi-
mur antiqua, fi cogitationcs conferimus ad illa pr3elia,qua;, hoe Prin-
cipe res adminiftrante, mari commiflà funt. Gloriari non fabulis,
fed rei veritate Batavia poteft:, quod Argonautas amp; lafonem fuum ha-
buerit Petrum Heinium, qui poft innumeros Cafus, amp; pulcherrimas
vidorip, nonlafcivisMedcaecujufdam amoribus, incantationibus,
amp; parriddiis, fed virtute expugnatum vellus aureum Hilpanorum in

con-

confœdèratas tranftulit FroViiicias. Neminem mari Batavis fuperio-
rem effe, ille vir docuit,'qui moriens etiam ab hoftibus fuis triumpha-
vit. Nequehicpraetermittere pofllim tonitru illud amp; fulmenOcea-
ni, FlandriîE amp; Hifpaniae terrorem Martinum Trompiiim, cuius ftu-
pendafacinora nullatacebitpofteritas. 111eeft, qui fub pra^datricis
Duynkerk^ oculis clafles profligavit hoftiles. Ille eft, qui magnam amp;
ipfi'Oceano gravem Hifpanorum claffem feptendecim adortus navl-
bus, Europamin fui convertit venerationem. Orem admirabilem!
Orem omni humana cogitatione fublimiorem ! duodecim millia vi-
rorum, fexaginta naves, amp; inter illas non naves, fed caftella 6c turres
omni tormentomm genere horribiies Hifpanus Ocquendo vehebat.
Tantam claffem feptendecim navibus Trompius coégit Auditores,
utadAngliam confligeret, ut Angliam, fequente illo, contradis ve-
ils amp; apluftribus falutarct. Tum vero omnibus nationibus docu-
menta dédit fœderata Refpublica, quantum ipfa poffet, cum intra
tres hebdomades ultra centum armarentur navigia, quae nunc tribus
nunc quamor conjundis confluebant adTrompium,utHifpani crede-
rent,qaodcoelumplueret naves. Vidit Anglia illo tempore ftantes
ad anchoram tres maximas claffes, fuam,Hifpanam, atque Batavam.
Et acceptis ab Ordinibus amp; Principe mandatis, Trompius fub Regis
caftellis hoftes fuos invadere cœpit,amp; illam claflem, qua feptendecim
antea fugavcrat ,facile centum navibus fubmerfit, cepit, disjecit, cre-
mavit. Qi^oties ille fuis navibus îlandriam cinxit, non opus eft,quad
referam, cum ipfe Chriftianiffimus Rex multum ipfi debeat, quod
firmiffimas Fladriae urbs in fua habeat poteftate. Qmd nunc de In-
dia Orientali, aut Occidentali dicam gt; In illa vidi hoftes nihil poffunt,
amp; Reges adBatavorum tranfeunt fœdera. Advehuntur Aromata,
Serica,gemmae amp;RegiiThefauri,quibus dû finguli ditefcunt, univerfa
locupletatur Refpublica. In hac multae pugnae, multae claffes vires amp;
potentiam Belgii extendere non definunt. Cujus fplendorem, Prin-
cipis Auriaci gloriam, amp; fempiternam luarum virtutu memoriam in-
ter horridas,amp; barbaris moribus fquallidas gentes propagavit Mauri-
ciusNaffovius,peritiffmius belli Dux, qui nunc ex illo orbe reverfus,
maximo, amp;triumphis fuis convenientedefungitur honore. Tantis,
^tamprofperisevcntibusufuseft foras Fredericus: fed raro iuveni-

B 3nbsp;vintur

untur Principes,, qnos fimiil amp; foras amp; domi comitatur félicitas^
CumAuguftusPrincipis nomine feflfam civilibus bellisRomam rege-
ret, fuis legibus in fubjedas detonaret genres, lani templum claude-
ret, Pater Patriae appellaretur, domi habuit ipfe, amp; Reipublicae dedit
foedas calamitates. Noftrum Principem félicitas non folum foras,
fed etiam domi amplexa eft, prorliisacfiuniPrincipi in terris nato
ad augendam Rempublicam fata impenderentur omnia. Stabat
nunc Batavia firmiftimis urbibus inclufa^fluviis amp; mari adverfus ho-
ftes tuta,fed extra muros fuos inter vicinos amp; amicos nova munimen-
ta fœderibus amp; afiinitatibus quaerebat. Itaque illis charilTima pigno-
ra domus, quae Illuftriifmia thori focia Amelia dederatjOptimusPrin-
ceps impendit. Ad Occidentem Refpublica in mari vicinam Angli-
am habet, ad quam aftinitate tranfivit Filius Guilielmus, vera Patris
imago, amp;nuncinipfiuspotentiamnonlblum, fed amp; Virtutes Suc-
ceflbr. Qm dum Sereniffimi Regis Primogenitam ducit dum de-
xtram in ipfius inferit manum,fub hismanibus Anglia amp; BaîavaReC
publica manfurain fbedera fo'èuntj amp; Oceanus ille, quiReginam
Infiilarum fuis fpumis circumlambit, his duobus Imperils obfequium
jurat ad aeternitatem. Ab Oriente limites Relp. terminât Cîiviac Duca-
tus,cujus Princeps eft Serenifllmus Eleftor FredericusGuilielmus,Co-
lumen Imperii Romani, amp; omnium virtutum Heroicarum Compen-
dium. CuiperomnemGermaniam ad fmum ufque maris Balthici
ipatiofae regiones, fertiles agri, amp; celebcrrimi famulantur amnes.
Huic data eft primogenita Filia Loyfa, quae nunc tantum Principem
Natali folo obftringit, ut non minus illiid ampledatur, quam Pater
Rhenus, qui Cliviae praeter la plus agros, in venturi hu jus matrimonii
praeludium diflecare fuas aquas voluit,amp; duobus brachiis incingere
terram Batavorum. Tertiam facit viciniae partem ab Oriente paulu-
lum ad Septentrionem Comitatus Frifiae Orientalis : cu)UsComitis
filio magiii Patris Haeredi m matrimonium promiffa eft minima na-
tu: quae in tenerrima iCtate, cum nondumfponfenomen fciret, fpon-
fa Reip. caufa fada, nunc ad vota explenda annorum expedat matu-
ritatem. Inter hos vicinos fiios amp; amicos pulcherrima Refpublica
tanquam Tellus mater, quam Cybelen vocant, e gremio maris caput
in omnes mundi angulos extollit. Et haec magnifica mérita, celdlTi-

nia:

ma aâioneSjinnumeritriumphi Principis animiim nunqùam extu^-
lerunt ad faftum. Sed ipfe virtutibus fuis munitus, bellum vitiis no mi-
nus, quam hoftibus indixerat iliis. Audiant hoc Europas Magnates,
audiant hoc Reip. hoftes, audiat hoc Hifpanus, audiat hoc ipfa invi-
dia,PredericiHenricivirtutes nullo libatas fuiffe unquam Vitiorum
confinio. Suaviffimam Cyri inftitutionem fcripfit Xenophon, in qua
non Cyrum , fed perfedum adumbrate voluit Principem. Et fî
quis ad hanc tabulam accedet, non tam Perfarum Regis , quam
Aurafiorum Principis vitam depidam effe cognofcet. Appellant A-
thenae Ariftidem luftum, fed domi juftitiam coluit, foras in illam fse-
pilTmiè impegit. Temiftoclem dormire volentem Milciadis excita-
verunt trophsea, amp; ad illam impulerunt gloriam, ut fua fortitudine to-
Ws Graeciae vindicaret libertatem. Sed ipfe Patriâ extorris, amp; ad illos,
quos cxciderat profugus, nominjs fui celebritatem multis infufcavit
maculis. Et illi Macedonia; Reges Philippus amp; Alexander non vido-
riis magis, quam vitiis utramque inHiftoria paginam faciunt. Qi^-
rum illeaftutus ad fcelera perjuriis non aliter quam telferis aut alea
fe obledavit : hic ambitione, quam non capiebat orbis, ftolidus amp;
crudelis, convivales fidiffimorum amicorum fanguine menfas alper-
iit. Si me nunc ad illos converto , qui fuas Secures amp; virgas ad
Euphratem amp; Iftrum impegerunt Regibus, non opus habeo, ut
de Sylla aut Mario, de Pompejo Magno, aut illo Veneris pu-
fione Caefare dicam. Qm poft egregias pro Patriâ partas vidorias
' ad vaftam prolapfi ambitionem, Romam amp; Italiam j duo Ultimi au-
temEuropam, Afiam, atque Africam crudeliffimis furiis madave-
rum. Caeterum inter Fabios, Curfores, Corvinos, atque Volumnios,
inter Cicerones atque Catones hoc obfervari polfe aflero, quod vi-
tia adîcquaverint virtutem.Graviflimus Orator Plinius in Trajano fuo
omnia divina efle exiftimat : fed non aliter judicare poterant tunc
temqoris Romani, qui poft fœdas, amp; omnibus malis fquallidas Vi-
tiorum tenebras orientem aliquarum virtutum folem in illo con-
templabantur. In Frederico Henrico tanquam in delubro quodam
fando Oraculo omnes habitaverunt Gratia?. Neque poterat a bo-
Harum adionum tramite in fcopulos incidere ille Princeps, qui ut o-
niQia cum Peo, ita eadem quae Deus egit. Orthodoxam quippe am-

plexus

plexus Religionem,rummum remm Modcratorem calidilîima devo-
tione coluit^ a quo 3c Vidodas, amp; fata fciebat dependere omnia Ita-
que quemadmodum domi concionibus amp; rebus divinis operara da-
bat, ita militix facris operatus, omnia, five aliquid fecerat, five fa-
aums erat,ad fupremum Numen referebat.Neque quicquam fine ihu-
^uscompellatione aut publicè aut privatim, ne in procinau quidem,
aut inter ipfa arma ab eo geftum€ire,fatis liquide conftat.Sœpè publi-
co tympanorû pulfu capitalem paenam militibus denunciavit, qui pe-
)erarent,aut AltilTimi abuterentur nomine. Romani a Religofiffimo
Numafuohocdidicerant, ut ante prœlium cum jam utrimque ce-
ciniflènt figna,inhibito paulifper animi ardore,ad orientem converfi,
Deos pofcerent Immortdes, ut illa res amp; fibi amp; Patriae eifet faluti.
Batavi milites hoc ab Imperatoreacceperantfuo, utconfliauri cum
hoftibus, in mortis limite animos non ad Orientem, ad lovemquea-

dam aut Martem,fed adillum érigèrent Deum, cujus fedes coelum, amp;
cujus pedes terram tanquam fuum infiftunt fcabellum. Stabant in
,ordineegregii viri, amp; attcndcbant ad preces, quas divini verbi recita-
bant Praecones.Prius colligere poterant animum,quam effundere.pri-
us in arceni rationis reccdere, qua fe impctu pioftemei-e, prius deniqi
de Deo. quam de fua cogitare libertate. In ejufmodi caftris difeiplina
faeilè obtinere poterat militaris; cujus ftudiofiflîmus Princeps nofter
fiiit, in rapinas amp; fcelera acerrimus vindex, illifque inexorabilis, qui
homicidia patraverant, quibus débitas psenas voluit infligi. Hoftibus
îequè ac amicis fervavit promilTa, nunquam veneno aut fraude illos •
circumvenit. Pravas fimulationes cum Achille ut inferomm horruit
portas 5 fatis gnarus, fraudes fervis, ancillis, amp; fordidis vidorum raan-
cipiis in comsediis tribui, amagnisautem viris neminem tand fieri,
cujus caufa recederent ab aequo. Nunquam aliquis ex folidae pruden-
tie officina politior prodiit, nunquam aliquis in Athenenfium con'
ventibus, Lacedxmoniorum deliberadonibus, Romanorum Seiiatü
graviora confilia dedit, quam ipfe in curia illa, ex qua tanquam Tro'
phonii quodam antro oracula erumpunt, qux mirabili fragore ani^
mos quatiußt Hifpanomm. Imperii arcana, penitiora belli confilia;
amp; cogitationes,qui£ in hoftium animis tanquam in adyto jacebant^
^xquifitiffimè ille fcrutabatun Arufpices quoföam fuifle memoria

prO;;

proditum eft, qui in cxta accuratèinquircrent, partefquemaxima
eum cura intucrentur fingulas, ut ex diligenti fingularum contempla-
tionerespraedicerepoflèntfuturas. Homm more amp; ritu fibras con-
filiorum abftrufas, amp; exta hoftium fingulatim inlpexifle videtur Au-
riacus Princeps, ut ex illis venturos denuntiare poflèt eventus. Aci-
em inftruere, caftra locare, urbcs includere, hoftes circuire, fatigare,
ex uno loco in alium trahere, mox adelTe, mox peregrè abeffe, fuos
conams tegere nunguam melius didicerat Imperator. Vigilabat in
caftris, ad omnia intenms, ex cubias invifebat in vallo, amp; munitioni-
bus fi quid decrat, oblervabat. Parva iàspe manu fpeculabatur hofti-
um caftra, non confifus oculus alienis : locorum fitum, amnium
ftagnonunqucprofoaditates ac catadupas praecisè examinabat. Si
quacurbs obleffacrat, alt;l periculofiflSma loca venire quotidienon
dubitavit; alacrcs amp; fortes laudaire, in ignavos animadvettere folitus.
Armis hoftes frangercpoterat, fed incredibili comitate obftringere
amicos, lingulari humanitate in omnes pronus, amp; ad Deum benefa-
cicndoquamproximè acceffurus. Subveniendo mileris, prœmia
dando meritis,fovendoeraditos,alimentando exules, nemini Princi-
pum conceflrit,quos habuit Chriftianus orbis. Duo pulcherrima coe-
li lumina,Sol interdiu fiiper bonos amp; malos oritur, Luna innumeris
ftipaia fyderibus etiam ftolidaamp; venteriobedientia bruta fuo digna-
tur luminc. Fontes per argenteos difperfi rivulos, dum vicinas her-
bas alunt, urticam quoque irrigant amp; quofvis fitientes fponte ad-
mittunt. Eodem modo ille averlàtus neminem, indignos adjuvare
voluit ,ut piurcs juvarentur, neque aliquis fine folatio triftis difcederet
a vultu Imperatorisv Cibi pareus fuit, luxuriam omnem afpernatusj
ncquc aliquid fordidius effe putavit, quam certare poculis. Formam
Deus amp; natura dederantegregianijftaturam honeftam, vultum Ix-
tum amp; clcmentiae indicem, in quo radiantes oculi de divina amp; augu-
fta ilia parte, quam mentem nominamus, loquebanmr. Genas de-
coras cani commendabant, qui.non artificio, fed fponte in inferiori
parte retorquebanmr. Veftis non pretiofàe appetens erat, fed mundi-
cie infignis j neque volebat ut in palla aurei roftris corruerent accipi-
trcs, aut giadium fada ex gemmis circumdaret vagina^ ut efïbemina-
tm iUc Darius, qui purpura amp; auro triumphantisiaaagis, quam dimi-

Cnbsp;cantis

cantismorcprœliumînibat. Magnitude animi non admittcbat id,
a quo tenuioris conditionis homines nullae pofltint prohibere Icges.
Qdbus non indigeret hominum genus, fi rationem ducem fèquere-
mur. Non opus erat Coecilia lege, cum in agro idem cultus,qui in ur-
be effet. Non Fannia, cum luxuriam nemo noffet. NonOppia,cum
aurum vix inveniret ufum. Non lulia cumrapafufficerentCurio.
Non Falcidia, cum virtutem quifque ex äffe, neque praeter eam quic-
quam ad haîredes pervenire vellet. Divinus ille animus, qui Princi-
pem noftrum habitabat, aliam quaerebat gloriam, neque exteriori
honoraripoteratpompa. Saspe praeterveaus eft florentiflimas Bata-
vias urbes,ne oneri eflèt Civibus, qui ipfum fuis humcris excipere cu-
piebant. Neque potcrat perfuaderijutpoftlaudabilesviaorias Ipecio-
fosinirettriumphosj quorum lliperbia frangfere potcrat illos Roma-
nos, quos alias non Alia, non Africa, nonPyrhus, non Mithridates,
non Medorum faftus, non infblentia Perrarum,nulla gens, nulla ar-
ma commoVere poterant. Cœlum amp; terram illipotius mifceri vole-
bant, quam non ingrediurbem illocurru, ex quo aurum amp; argen-
tum, ebur ac conchylia, amp; quicquid pretio aut opere admirandû vi-
ûae gentcs habuiffent, oftendere poterant. Fœderati Excercitus Impe-
rator fciebat, togas illas ftellatas, armillas, coronas, efftilbs Qmrites,
fercula,amp;divitiarum pompas, gentes aut veras aut fimulatas, irrià-
nas vulgi acclamationes, nihil aliud fuiffe, quam inanes amp; pueriles
apparatus. Alios ille amp; femper manfuros quaerebat triumphos, quoS
impetravit, cum de le ipfo iemper triumpharet. Vcnationibus amp; a-
liis ad obledamentum exerciriis modicè utebatur, fcenae interdum ad
fallendas curas ftudiofus, Scipedatorlufiis acchorcarum, quas Prin-
cipes amp; Magnates inftruere folent. Scd quemadmodum Alphxus
mifcemr Arethufae, neque quicquam tamenaffnmit; ita divinitati
fiiae internus animus, ex his jocis ad magna amp; leria redibat, nec virm-
tis immemor, nec fui. Si quid tamen temporis publicae elargiebantut
cura:, adaedificandifecontulitftudium. Exftruxit duo prazierdm pala-
tia Honflardickae amp; Rylu'yckaerquaepulcherrimaopcris facies, artifi-^
cioia murorum amp; tedorum jundura, fpeciola vario marmore pavi-
mcnta, vivae amp; Ipirantcs piéfurae, amp; quicquid artificiiexcogitari,po-
teft,mirabiU décorant fplendore. Ryfwyckae potiflfimum admirantuc

adve-

advensE îpecum, fontem, intiquas imagines, cxpreflbs adifici mann
c marmore icônes, conchas ex extremis mundi oris advçdas, amp; va-
riati coloris lapillos: quae omnia non anxiâ, fed libera amp; foluta arte
in parietes inferuerunt artifices, amp; ita coliimarunt, ut totum illud o-
pus ftrudrici Daedali manu videatur elfe elaboratum. Neque hic rc-
quiefcere poterat, qui rerum fuarum quaerebat aeternitatem. Septem
miracula mundi,arcus, ftatuas, templa, porticus, balilicas^ fepulchra,
eolumnas Herculis, amp; Trajani pontes exedit vetuftas. Abfumbtum
incendio Pompeji theatrum inftauravit Tiberius, abfolvit Caliguia :
dcnuo ambuftumrefecit Claudius; vetuftate confedum erexitTheo-
doricus. Hodie ne rudera tantae, amp; tamis fumptibus evedae ftrudu-
rae fuperfunt. Nihil ftabile elfe poteft, nihil firnium adverfiis intcri-
tum, quod hominum pofuit manus. Soli illi fapientise magiftri, Prae»
ceptores veritatis, Regum amp; Principum confervatores libri ab interi-
tu (è pofliint vindicate. Eapropter ftudioße luventuti Celfifllmus He-
ros Bredae excitavit Academiam, in qua Flamines iili Mufarum, amp; le-
culorum Sacerdotes Literatores trophaea Frederico Henrico ftn^nt,
quas neque incendia, neqne aquarum abliimere poterit vaftitas : qax
nulla debilitabitvetuftas,qu2Deodemnitore amp; excellendâ florebunt
in aeternum.Quac nunc iêquuntur,triftia funt,amp; meiim animû anxium
habent Auditores. DederatièrenamChriftiano orbi coiturae pacis
Ipem Fredericus Henricus ; cum iplêfubito de alia militia, de alia Sc
aeterna pace agere debuit. Invaferant ipfum in caftris ultimis grayis-
/imi dolores : amp; cum reverteretur ex illis,in la:to illo, amp; inter jubentis
muicemifque aciem confiftente vultu contrada macies, amp; tremula
inftantis mortis pallebant indicia. Languere bellatrices cœperunt
manus, agiles faceflere pedes : amp; iile invidus ubique in fella ad publi-
ca voluit efferri négocia; imitaturus illiun,qui.ftantes dicebat Impe-
ratores oportere mori, Languebat cum ipfo Batavia ; langueo
nunc quoque ego ; amp; cum moriente mea morietur oratio. Tcnde-
bant boni cives manus ad cœlum, precati, ut ille Deus, qui Solem de-
cern à fuo çurlu retraxcrat ftadia, aegrotante Hiskia, nunc quoque
fingulari dementia Principi meritifiîmo aliquod vitae addcret fiipple-
mentum. Sed increvit morbus amp; ilium defixit in ledimi plena
Majeftatis frons coUapiâ eft j amp; generofos oculos triftitia occupavit.

C 2nbsp;Heu

■

Heu femcix Hifpan« domîtor ! Heu Libertatis Batavae AdCatoü
quo nunc tecum fugiemus ? Visne provocate ad praetoriam tuam co-
hortem ^ amp; inviftura excercitum, in quo flos nobilis juvenmtis tuam
veneratus fortimdinem militât ? Ah inter armatos mors quoque fo-
rit Optime Princeps ! Vifne provocate ad firmiffimas, quas expugna-
fti, urbes, ad valla amp; tormenta, quae hoftibus incutiunt terrorem ? Ah
illa mortem non terrefacere poffunt Optime Princeps ! Vifne provo-
cate ad validiffimas naves, quibus vehitur per omnem Oceani lati-
tudinemFörtiftTima gens Batavorum? Ah in maris fludibus mors
quoque circumvolvitur Optime Princeps ! Vis ne provocate ad
Reges confanguineos amp; Affines; ad Reges Antipodes qui tua ftu-
pent facinora gt; Ah Uli ipfi in nullo loco adverfus mortem tuti funt
Optime Princeps ! Neque hae profanae cogitationes auguftam illara
mentem incdTere poterant,quae mé nunc tranfvorfum aguflt. Nun-
quam timuitFredericus mortem, lt;iui fciebat vitameffe, non quae in

hoc fplritu, aut mole, fed quae in memoria pofteritatis, ia exifti-
matione feculorum omnium ac temporum confiftit. Virtute
vivitur, magnammitate vivitur, ipfa mörte vivitut, fi quis magno
animo illam expedat. Hoc fciebant Heroes : hoc IcivitfortiffinüUS
Grxcorum Achilles, alle Thedite prognatus, iüe Hedoris ac Trojac
cverfor, qui cum Sors eligendi daretur, aeterititatem nomiiiis maloit
amp; brevem, quam longam amp; ingloriamVitam. Et quömodo ad
mortis cogitationes opftupefieri potuiflèt Auriacus Princeps, qui non
tam balifl:a aut ariete portas urbium ac muros , quam folo mortis
contemptu permperat ? Admiratur Grxcia Epaminondam, quod
morti vieinus de Patd« follicims eflêt ftatu: admirabitur pofteritas
Fredencum, quod in fidiculis quafi narurae pofitus Patribus amp; Filio
Patrix commcndaret falutem. Publicis amp; privatis falutationibus de-
flindus, ad ultimum fecomparavit prœlium, in quo non tormentis
aut fclopetis ; fedpredbus, amp;firmâin Chriftum fidiKiä tertinm coelu
fciebat expugnari. Latiorem cogitabat vidoriam, quam unquani
antea tulerat^; nam quae ille amp; Romani vicemnt, pundi inftar font,
qux Alexander fubegit.fi coelum intuemur,vix quaerendo poffiint in
veniri. Decemcireulator Ulifles in exigua mundi parte amp; prope

nulla jadatus, fi cum toto, quod Fredericus nunc meditabamrjCon-

feri-

___

ferîmusyvixtinius horœ iter confecit. Adefânt Ecdefi« MiftiUrî^'
qui hsec cogitantem animabant : inter quorum fcrmones amp; Tolâtia
animus inter xternomm orbium concurfiis Syderumque, è quibiii
Oriundus erat, itemm errabat. Priulquam homo efle defiit, immót^
talis fiebat, priufquam e terris abiit, cum Deo verfabatur. Talis
animi exims difficilis efle non poterat. Quemadmodum fulgur nu-
bemriccamfacilèpermmpit,exhalatiohümidacum lenta amp; caligi-
nofàdiucontendit; itainculpams animus e purö corpore haud ia-
Vitus abit, fceleribus contaminatus tarde amp; graviter eludamr. De-
cimusquarmsMartiifuneftusille dies fuit, quo cum oriente Sole,
Sol Bataviae occidit. Viginti duos annos pubicis rébus êx Patrum de-
creto praefuit, eo fuccefTu, ut ad ipfum tanquam ad terrae centrum ôc
ipfam immortalitatis officinam fe converteret mortalium genus.
Maximi Reges amp; Imperatoren ipiî faVebänt : folus ilium timuit I-
bems. Heu jaces nunc Augufte Princeps ! Heu jaces in tuorum con-
fpedufed in cœlo de toto mundo triumphas. Non Feretrio cuipiam
lovi aut Capitolino, fed Deorum Deo, qui cœlum architedatus eft,
amp; terram fuo librat pondéré, laureas, quas hic adeptus es, offers.Non
maria, montes aut Sylvas, non Rhenum, Mofàm, aut Scaldem,nott
cxpugnatas urbes, fed civitatem Dei inmeris, in qua millia amp; mil-
lia Angelomm, in qua Reges amp; Principes boni amp; tui fimiles, in qua
Pater Guilielmus amp; Frater Mauricius, in qua omnes Sandi gaudia
percipiunt, quorum fuavitas nunquam eft intermoritura. Interea
ttiagnifica pompa efFertur funus, amp; capit Delphis offa tumulus Pa-
tris amp; Fratris; ubi impofterum ad trium Heroum mânes contremifcet
orbis advena. Recrudefcunt in exequiis triftitiae vulnera, amp; univet-
fa Refpublica ftat attonita maerore. Tumulum ipiius amp; exequias
non Delphis folum, fed ubique videre pofliimus. Triftitiamin Pa-
tribus,triftitiam in Naflovia Domo, triftitiam in Regibus, amp; Princi-
pibus, in cive, in milite, in curia, in templis, in praetoria navi, quae
ipfum ad hoftes evehere folebat, in fluviis, quorum Najades ipfius
circumnatabant clafles, animadverto. Verum enimvero ut Orationi
mes finem imponam, fblatiis omnes erigit Filius Principis Guiliel-
rnus,inquoPatris,Patrui, amp; Avi concaluifle fanguis videtur. Tu es
Celifîîme Princeps, qui fob Patris imperio patriis afîuefadu s vii'tuti-

C 3nbsp;bus

bus, fortitudinis dedifti documenta. Tu nunc fàfccs capeffis amp; ut
alter Afcanius in magni I^nxx locum fiiccedis. Si dubitat Hiipa-
nus contrahere paccm, abfolvere quod Pater cœpit, amp; cogéré ilium,
tuiun eft Celfîs fimc Princeps. Si feralis iila ambitio nondum gra-
dumfifterepoteft, radicitus evellere illam, mum eft Celfiflime Prin-
ceps. Si faniora confilia pati polTunt Iberi, fi pax redit in orbem, pa-
ce tarn magnus efle, quam Divus Parens bello fiiit, tuum eft Celfiffi-
me Princeps. Et ut omnia, quae ad incomparabilem Principem fpe-
ékant, tua fint, conciliator Dei amp; hominum lefus duit ! Qi^m
armatis , qui nihil aliudpofliimus, invademus preci-
bus, amp; quicquid gratiae ab eo expugnabimus, tuum
faciemus ad omnem œternitatem.

FINIS.

/

rnmmmm-

: - i- ir

-if'

I

1

-iti .r-